Жароков Т т2

h 'r ■ТАЙЫР ЖАРОКОВ Ш Ы ТА РМ А Л А Р Ж ИНМ Ы r » W o j i WWto» k r t « 4S_J ** > П А Т » T *j| ерю н ауылдык;о к руп 3-Б8Л1МШЕС1НДЕП |Nl7 К1ТАПХАНА-ФИЛИАЛЫ КАЗАКТЫЦ МEMAEKETTI К с7 С о р к е м З д е б и е т БАСПАСЫ г М - л м а т ы • 1.96Q

1 ЕРКИ« ы л а л ° “ ^ \\ ’ 3 -b9Pi«4lfcC,rtft^ 1 И . /V, U ' r t ’

Г Т Г ..- ОЛЕЦДЕР 1941 • 19*8



K,ah ар л ы к у н д е р 1941 - 1945 ВУЛКАНЫ СП ШЛШКАИ БА? Альп! тауы куздарын, Коркыта, тусш бузранын — Долыланып, тулпп, Туйьле тепп ызрарын. Вулканы от шашкан ба? Дунай тулап дурл!гт, Эльба yfliptoin б у л ш т, Астан-кестен толкыны Ж ары на урып шу кылып, Рейн сонша таскан ба? Б итнде Бавардын, Бавардаты таулардын, Кузындары уйiрл i Кан ансаран андар тым Адамра аран ашкан ба? Рейн емес, Алый емес, Та у мен судын калпы емес, Элмелне карасан Адамшылык салты емес, Уксайды андар тасканра!.. Ан болмаса Берлиннен, Германия елшен, C eprri бузып б ерш ен Алпауыттар коркауы Жертме бомба тастар ма?[ Житомир мен Киевтен, Ymh eTin бшктен, Фашистер кеп берлшкен,

Бомба таетап дурлжкен, Ажалга езш бастарда1 Каунастын шегше, Севастополь шебше, Буырканран толкынды Карг. тен13 терше Ж ау аярын басканда: Б1здщ елдщ адамы, Танкке шымкап далаиы, Ок етпейтш курыштай Кшнд1 бронь аланы, Курсанып кара тастар да. Салу уилн жаура элек, Шыкты caMFan самолет, Шыкты линкор, пулемет,— Тасыран судай гурыдеп, Бомбовоздар аспанда KypRipen кундей бурканды. Кектен жаура вулканды Ж андырып, ок тутанды Эуелей булттан асканда. Адамшылык салтымыз,— Сакталынран калпымыз, Жаура ызалы халкымыз, Шыкты курыш танк1м1з, ¥шты ушкыштар acnaHFa. Befl6iT турран Отанра Ж ау ок атса жатар ма — Отаным да, халкым да, Жауына ок атарда Ешуакытта саскан ба! Отаным, ел1м врлеген, Ж аудан сасып кврмеген, Ж ауына жер бермеген, Душпанын женбей келмеген, Kyuii тен — бшк аскарра. О, Гитлер! Кара сум! Кан шашып кайда барасын? Бургешн аз болды ма, Европанын даласын? Шаптын ба 6i3re атылып. Куннш квз1н кара булт Ж аба алмайды, кылма умit.

Сен Ш6К1М булт, 6i3 — кунб1з, Кур YMirri тез умыт! Куртамыз ceHi батырып! AiiFa атылып мерт кеткен Кунге атылып курт кеткен, Алангасар андай-ак Б етазд ш ед бул не еткен! Айгайлама лапырып! Кара тещз, Балтыктын Толкынындай шалкып тым, TypFan б!здщ кушке кеп ©3iHfli-e3in шарпыттын, Кирайсын эл1-ак уатылып. Ер боп ескен бурыннан Анау Кавказ, Кырымнан, Украина кырынан, Отаннын батыр улынан Шыкты Армия акырып. Epfli салып атына, Каруын октап атура, Алатаудай айбатты, Казакстан халкы да Майданга шыкты жапырып. ¥лы Ленин атымен, Кундей нурлы данкымен, Жешмпаз Отан халкымен, Кирата жешп фашист!, Шыгамыз шынга ш арк урып! 22— VI—1911

ЖЕР> АеТБГНДАРЫ! МАЛДАН Кара тунде шахты шамын, Шахтыта енер пакты шамын Колына устап, кайланы уштап, Шахтерлер кеп жакты шамын — Кер! — деп*, — ел1м, кешндк Ж аура парен. букыв отан,. Саяыи аттан шыкты катан, Ел корнаука ер майда нва. Аттаннаниа, кал ан жа.там? — Коррасамыа емАрдт! Жатг ка€ат жердак асты, Буррыланып бар пласты, Караганды шахтасында Енбектен ер майдан ашты, Тау-тау кем1р тепляк Штректе куш тутасып, Вагонетка K6Mip тасып, 9p6ip курек аткан кем1р Мерт кылгандай жауды басып, Бомбыдайын кершдк Ш ахтадан и к тем1р жолга KeMip барып вагондарра, Кас какканша стакаттан Тиелд! эне мын-мын тонна, Ж аура аз1рлеп ел1мдк

Ал кенирдй тарт паровоз. Ж аура ок eTin ат паравоз! Бронепоезд эскерше Тез жетмзу шарт паровоз,— Ал душпаннан кепндЛ Паровозды, ж ас машинист, Самвап алга бас, машинист! Фашистердщ ажалы уинн М айданда ок аш, машинист! Тазарт жаудан ж.ерщдП VI1-1941

МЫС КУЯМЫЗ TAMAFbIHA Батпан колды ерлер к у о т, Курып курыш курылысты, Кел Балхаш тай к е л к т ч эне, Ж ауга аж ал Fun, кызыл мысты. Мыс ок. болып Коныраттан Пэрмешмен тау кулаткан, — Фашизмнщ тебесшен TycTi атылып снарядтан. Жауды жецш жапырарда, Бассын к,ызыл батыр алга: Курыш мысты устьустше, Ж алгалы к 6i3 патронра! Балхаши, 9— VII—194/

МАНДАНТА ТАРТТЫ ЖОЛДАСТАР Кыраннын балапанына Б1ткендей кекцпл кауырсын,— Отаннын алаканында, вскен, достар, бауырсын. Кауырсыны катканда Ж ас кыран канат каратын, Сондай, — жолга тартканда Сезд1 дос майдан саратын. К аламдас туран акындар — Майданра тартты жолдастар, Жаура дэл ок атындар, Ж олдарын болсын, ж ан достар_ Жекемш деген сешммен, Майданра мерей аттану. Аброй Foft елшен Ерлж деген атты алу. ¥лы Отаным элемд1 Е р л т м е н тан кылран. Та псырам ci3re сэлемд1 Ак шашты акын Жамбылдан. Майданда женпш халкымыз Болмысы болат батырдан. Жалынды сэлем айтамыз, Жазушыдан, акыннан.

Душпанра ок шашамыз. CaMFa кыран — кустарым! Десш, — ерлер жасаныз! — Кремльде штабын. Майданра достар енген сон, Жешспен алра басармыз, Ж ау женш сендер келген сон Улкен той жырдан жасармыз. К аламдас туран акындар, Майданра тарткан жолдастар! Фашист! курта атындар, Ж олдарын болсын, жан досгар!

КИЕМГН СУР ШИНЕЛЬД! MaFaH мэл1м, жолдас Марат! - С ен т туран жылдарын. ЕрлНне болрандай шарт Шыркалынран жырларым. Сол кез: шыннан бомба еД1 Жауды жене атылран; Октябрьде тангы ок ед1 Ж ешске елд1 шакырран. Булттар кеш т, ок тынранда, Беагшнен кезщд1— Сен ашканда, талпынранда Тербет1скем езиии. Аялаумен ceni ж астан ,— Алтын Отан — 6eciriH, BapiMi3re 6ipre ашкан Шын бакыттын ecirin. II Бала кунщ керген тустей, 0 cin ж1пт большсын, Тура ала ма туган еспей, — Топшылана толыпсын. Енд|, Mine, колымды алып — Кысып турсын, куатым, Аттанасын майданра анык Колында сур мандатык. 13

Ж ас курышым, сенен калман, Колга кару аламын, Ж ан аяйды KiM майданнан, Мен де артыннан барамын! Неге десен, ¥лы Отанга, — Кутырган жау бассалды, Аттанбастан ер жатар ма, ¥лы айкас басталды. ill Океанда ок курсанган Шыкты талай корабль, CyHryipiH жаудын судан Жыкты талай корабль. Зенб1ректен бузылгандай,— Океан муз, жар тасы, Окпен кайта сызылгандай Жер шарынын картасы. Дед1м, — Марат. Болсын жолыц! Колын алып умтылган. — Бос кетпесш жалгыз да огын Ж ан аяма отаннан! Осыны айтып амандастым, — Дурыс! — дедк — Маратым; Ж аны жайнап еркш жастын, Отан ymiH берд! антын. Соныменен с е з д т басын Бастадым жыр козгандай, Жырмен калам ушталган сон Найзаша эуе сызгандай. MyMKiH ce3i кате болмас — Меш акын дескеннт, Жырымды да тында, жолдас, — Ен эуел1 эскермin! Ж азам api мен еленд1, Ширатам Ьом денемд1, Отан yrniH кару алып, Киемш сур шинельд1. 11941 ж..

БАУЫРЛАС СЛАВЯН ХАЛКЫНА Сорралап арып кулдырай, Сулу Н ура сынрырай Баска жакка бурылмай,— Ж аткан бурын кезжде: Егор кызы Мария, Ж урт алдында жария, Нуранын карал жарына, Жуз1мдей жасыл кезшде: Квз жасы мвлд1р ыш ыктай,— Ж аны отты гашыктай, Алай дары, асыкпай Ж ар куткен сол взенде... Сулу бойыи сылаган, Бакытты eMip cypaFaH, Елжен улы славян, Нуры ойнай жузшде, К азак улы Дударды Cyflin жаны кум арлы ,— «Дудар-ай» энiн шырарды. OFaii куа C63i де: «Кол ынла Мармямнын. OTKip кайшы. KaFa3Fa Мариям атым жазылсайшы! Кор болып 6ip жаманга кеткен1мше, Алдымнан казылран кер табылсайшы». Дел «Дудар-ай» эн1-мен, Накысты эннщ сэл1мен, 15

Дударды cyfiin жанымен Косылып куштар кос журек, Шрге coFbin eKi улттан, DipiH 6ipi унаткан, Жан лэззэтш ояткан Талпынран eKi тастулек. Славян мен казактын Достырына узак тым Ертеден куа азат кун, — Халыктан туран кош п'лек. Кашаннан да ер халык, Б 1рл1к туын колра алып, Ж аура карсы жонданып, Кулаш урран кос бшек. Оран Нура толкыны Куа боп арып толкыды, Толкыды да тулады, — Ж арына coFtm куштррек! Ал, 6yrin жау жендет1 Кутырып фашист тебет! Тшскенде, — жер бет! Жшрюенд! жаудан корже. Халык мундай майданда Kahap текпей калган ба, Ж ау аярын салганда К асиегп жер1ме, ¥лы Отаннын шег!не, Славянн1н ел!не, Ж ау тигенде, — теп'ле Шыкпас па ер кегше! Ж ауды талай сынаран, ¥лы ер халык славян Душпанын талай суларан, Шег1не корме, шегше! Кайарлы казак халкы да, Ер салып тулпар атына MiHin, жауды жапыра Шыкты майдан Topine. Мариядай 6i3fleri Отаннын талай ул, кызы Майданра шыкты, кырмызы Туын устап, тврше! • ¥рпактары ырыс, куш,

Кол устаскан курыш куш, Bipi танкист, 6ipi ушкыш Ок аткан жаудын шебше. Днепр мен Неваныц А кедм мен Нуранын Е ж елп кутты туратын Сактайды ель epi де. Тулпар Minin, ту устап, Бойда Kyiui курыстап, Лмангельд1 ер дауыстап Шыккан казак батыры. Чапаев пен Фурманов Ж асагында, жауды урып, Орыс, казак. 6ipirin Т т л г е н майдан шатыры. Кол устасып кашаннан Ж арактана жасанван, Аскардан талай аса алган KypcaHFan хал^к батыры. Тебес1нен Берлиннш О к жаудырран ерлер1м ¥шкыштар KOKTiH meH6epin Каусыра каптай ушты кеп! А^айданда танк каулады, Туякпен тарпып жауларды, Тауларды да аударды,— KypKipen кундей куигп кек! •f

ОЛ ТУРАНДА Ол туранда дунияра Bipimiii рет кезш ашып, Ж атты гурс-гурс дан майданда Мылтык октан жалын шашып,., Ол туранда ойлараны Ардакты ана емшеп едь OKeciHiH коррараны Асыл отан — ел rneri ед!. Ол туранда: тау анрарын Жортып улып далада андар, Ел жауларын — дала андарын Женш жатты партизандар. Ол туранда 6ipiHiiii рет Дунияра ашып кезж, Ленин жазран зор декрет Берд1 бахыт — елге сез|м. Ол туранда Акжайыктын Сезд1 сулу арысын да, Ж ауды женген Чапаевтын EciTTi ащы дауысын да. Ол туранда, дед1 а иасы: Мунын аты — Таймас болсын, Ел шетше жау жоласа Киып тусер а’лмас болсын. 18

брлей ескен еипршде 6p6ireH ж ас врен туды, Менщ дары квнш мде 0Mip менен влек туды. Сол влети жана екпрдш Олжасына, айнасына Мен арнаймын дэу1р1мнш Арнасына, бар жасына. Таймас туды, туды да есть Кырык ж ам ау караш а уйде, Ky3fli, кысты бастан к е и т Кейде, кепе — шалаш уйде. Ол туран кез оиын e.ri Керуендей кешпел1 ед1, Мелд1р кел1, гулд1 ж ер1 Гулдеп сонан вскен едг Ол вскенде — ел1 де ecin, Ж ерге бахыт нурын шашты, Коныстанар жерге кешш Канаттасты, колхоздасты. Караша уйд1 жырып тастап, Кырда бшк уй салынды, 1зп ниет алга бастап, Кызды енбек от жалынды Ю ртштерден зэул1м бшк, Квлд1 керней, уй Tiruifli, Ж аксы эн бшк квкке тшп, Домбырадан куй теплдг Кек шатырлы бшк уйге Колхозшылар болды не, 0p6ip уйде, ap6ip жерде Сайрап жатты радио... Ол уйлерге жарасынкы Кырында гул KOKTeyi де. Кол басында сулу сикы — Салынды орта мектеб1 де.

М езпл-мезпл сол мектептщ KepiKTi кен аланында, Окушылар ойнап жатты Физкультура сабагында. Болаттайын куйган курыш Б1лектер1, шынтактары; Кеуде кере алран тыныс Данкты отан урпактары. Сомнан соккан болаттайын, Сол урпактыц 6ipi Таймас, Ол курсанса куат дайын Кулшына ескен ipi Таймас. Б ш м еккен, еркм жеткен — Деда ол, — улы Ленин жолы, Д ед1 ол: — ж т т мен ержеткен Лен инипл жас комсомолы. Комсомолдык. бвлетшщ Кайта-кайта iiniH ашып, Карап, Ленин келбетшн Керкш sepin, судай тасып — Шалкиды да, — шаттанады, Сактайды оны жанындай-ак.; Ленин томын акта рады, Суйед! eMip балындай-ак. Таусып орта мектебш де, OftFa токып eMip жолын; Таймас жаксы б т р д ! де, Сыйлыкка алды Ленин томын. Ленин томын колына устап: Терек сана салтын быш, — Тал осы том маган устав Отан ушш антым, — дедь Ол окуьш 6 m p*i де, Шакырылды армияга; Алынды, ©Tin беюлд1 де, К е н ш ecTi тау книга.

Кустай тулеп, болды тулек Куаты да таскындайтын, Д ед1— мше, мен ержурек — Ж ауды кадам бастырмайтын! — К ара, анау колхоздары Ж асыл койнау таудын iniiH, Толран бидай халык бары Отан уылн, армия уилн. Колхозында тйяекилм!з, Хал-жайды жаз хатынызра; Эскгрге азы к ж1берем1з, 1нжу сулы — атынызра. Кердш бе анау жылкыларды Айшылыкты алты-ак аттар; Айдай тара каккан аттар. Алтын жалды аррымактар, Bapi сонын Отан ymiH, Отан улы ерлер уилн! KiM осал дер Отан куилн,— Bapi сонын сендер уилн! Гудокты алмас заводтар да, Кнмылы 6ip сендерменен; Квктег! ушкан пилоттар да Отан уш1н ерге врлеген. С1здерменен 6ip л'лектес, Кек тешздщ флоты да, Bapiu сэйкес 6ip журектес Улы Отаннын улы атына. Bapiu дары Улы Отаннын Урпарысын еркш улдар, Нурлы Отанмен 6ipre туран Квркейе бер, комсомолдар! Деп, ауылы айтты акылды, Шырарып сап Таймас жаска, — Мыкты кузет! — дед!, — Отанды, Ак, семсердей алмас жаска. 1941

АЖАЛДЫ ЖЕНГЕН ТУ Te6ipenTin жиЬанды CyfliKTi Ленин сыйлы адам. Кол усынеа жетюшз Mauri eMip 6i3re сыйлакан; KyflipeTi жетпес еишмшн, — Ол сыйды OMip шындаган; Ол адам — ешпес нурмен тек, Ажалды женген — тумен тен! Ш арыктаган шынынан Ол адам урпак куиинде; OpKeHi ешпес, уйкыда Мавзолейдщ шшде; Мраморлы сарайдын 1шшде нурлы шшшде, Дарымай жаудын бомбасы,— Тур Кремль ордасы. Бетше алып кеп-кеше, Москванын даласын, Kepin едж, — ту н ер т Каптаган жаудын карасын, Сырт 6epin кашты саскан сум, Каздык 6i3 кардан моласын, Жау анша улып жыгылды, Москвадан тушлдН Намыстын отц лапылдап, Халыкта Jkirep кайнаган, 22

Кемейше мылтыктын Ел ок салып арнадан Куып жатыр — фашист! Женед! жауды каулаган. Талай селен, калалар Тазарып жаудан, дем алар. 1942

ИРАН BAFbl Уа, Иран бак, Иран бак, Гулге оранып турран б а к ,— Акыннын талай жырына 1лшш, журек сырына, Туспеген ен ауыздан. KepiKTi сулу нурлы Иран, Кеп жасаган Тегеран, Алмалы барык зйгш Сааради акын жырынан... Куткарура аттандык Сол бакты фашист жауынан. Бакыттын, бактын душпаны Халыкты 6ypin кыскалы — Ж ыландай сусып Иранга Келш, оны ыланра ¥шыратып, талаура, Елж кулдык 6yFaypa Буып устап, улауга Келген ед1 зымиян, Оран адам шыдар ма?! Ираннан 6iare етуге, Кез Tirin к у и т Бакуге, Азербайжан жершен, Туркменстан елше Аранын ашып жетуге,— Асыкты жау тура алга! Ш екарадан Kipyre. Каруланып тенуге, Б1зд1н TeMip шепке кеп 24

К ан тумсырын кемуге Ж анталасты жеб1рлер, — Аккан алтын мунайга. Оры тугш фашистш Кетертпейм1з камшысын, Мунай тупл судын да, Алдырмаймыз тамшысын! Тарихка мэл!м Kapi Иран, Кеп жасаган Тегеран Слзд1 де, 6i3fli KopFayFa, З д 1л д 1кт! колдауга, Сункарлары советтш Арасын орай жер кектш, CaicrayFa елд1 салды уран! 1941

Ж¥ЛДЫЗДАЙ Ж АН РАН - МОСКВА. Элемнен данкын астыра, Мухиттай кушш тастыра, ЖиЬанды бакка бастаран, Расырдын тунек пердесш Сыпырып бойдан тастаран Кызыл тулы астанам — Ж улдыздай жанган — Москвам. Тастулектей талпыиган Алуан epfli халкымнан Турызып, туы шалкыран,— Шурласын шыннан шаштыра! Меруерттей алынран Мрамордан салыиган Жакуттан жары каланран YcTi де кала, — асты да. Халыктын сенде жанары, Халык досы-жараны, Алуан елдщ арманын Колына 6epin, кулпырткан, Жаркыраткан жан-жагын Бакыттык жолын ашты да, Осындай кушт1 сэулетке, Кут дарыган дэулетке Кандыбалак жендеттер, Кара журек, кен беттер >KepiMe кел1п кол салды, Сорыска канды жол салды, Халкымнын таптап даласын, Бомбылап тыныш каласын,

Найзага шаншып баласын, О кка ушырып анасын, Адамдыктын туына Ел1мнш алуан улына Карсы шауып, кан тегш Майдан ашып жар салды! Бул кара бет айуанды, Жанталаскан жауларды — Москванын бар халкы Ок жаудырып карсы алды! Ж ау сазайын беруге, Керше м энп кемуге, Отан ушш жан киып, Узшсе де кез жумып, — влсе де ерше елуге, Мандайдан муз, тандайдан Кар жауса да керуге, Москва ушш аянбай Душпан канын тегуге — Кек болаттай курсанды! Курсанбаска болар ма, Курсандырмай кояр ма, — Москванын езшде Лениннш нак кезшдей, — Ленин жаткан Мавзолей, Буздырмай коймас курсауды. Талкан кылып озбырды, Ак мусшд1 эзрынды Ж ер беп'нен жоюга, — Куатты халкым козгалды! Москва Manri жайнайды, Жен1с тойын тойлайды Соруын журек койранша, Ж ау ж еш лт болганша, Каруласпай коймаймыз, Астананы коргаймыз! Ж ай Tycipin жауларра, Н ажагайдай ойнаймыз! Женбей exiip тынбаймыз! 1942

ЛЕНИН КАЛАСЫ Толкыны coFbin Неваныд Мраморлы жарына, Туй1лген бул каланыи Асланы булт жамыла. Желкмдеп талай майданда Жевдс туы желб!реп, Ленин уран салганда — Бастаган елд! ержурек. Улы Ленин каласы, Бахыттын болды 6eciri, Б ш м ш н, кентт1н ордасы, Ашылган ©Mip eciri. Сол каланын erirm Ашам дел жау аттады, Ф а ш и с т бузып тумсыгын, Катты жал болат какпаны! Б ак eciriH ашылгрн, Ж ау жабуга жармасты, Кун нурынаи жасалган, KiM сындырар алмасты?! Деген сез бар: «арыстан Айга умтылып мерт болган!» Сондай-ак — жау жабыскан 03iH-©3i ©ртке ypfaHl..,

8p6ip тасы меруерт Каланран бул каланын, Кастаскан жаура дем1 ерт, Бастырмас душпан кадамын! Май айында аспаны Аппак сутке шомылып Туррандай, жарык шашканы, Тун кунд!зге кемш п. Бул каланын жалыннан Ж арык шашкан бейнеск Элемге нур боп жатылган Адмиралтей HHeci. Салтанатты, сэулелт ЕсГмде Кыскы сарайы. Бары ушш канша кан тек-ri, Е р л е р д т бурын талайы... Сонда дагы, кайтпастан, Тарихтын булан жолымен, Хальгк тгагш тартпастан Алтая барын колымен. К алада курыш сап курып — Жумысшы, моряк каз-катар Козрэлды, жауды сап кылып Кун туды ерлер киратар! ¥лы Ленин ту тшкен Смольныйдын аланы, — Белен in туга нур теккен Невадай толкынданады!.. 1942

ЖЕНЮ ЖЫЛЫ Акшалап жерд1 аппак кар, Ж азык дала, бшк жар YcTiHe KyMic кигендей. Тускен кырау эйнектен Колсыз шебер ернекпен Накыс салып бергендей. ¥лпа карга тулк1 аунап, Кырда yHipjii жылкы ойнап, Ж алын желге кергендей. Ж азды KyTin жана гул, EciKTi кагып жана жыл, Келш сэлем бергендей. Кун жайлауы айлы аспан, Ж ана жылда нур шашкан,— Ж ер дабылын кергендей. Ж ана жыл мен шабыты Шарыктап Балкаш заводы Мысын куйган ерге ерлей: Кек коргасын Шымкенттен Куйыла туе сен де ектем. Фашист! керге кемгендей! Эмба-неф-ri мунайы Фонтанша шапшы удайы,— Канатты ер кекке ергендей! KyMic кар жерге ж ауа туе, К ушакка кырды ала туе. Алтын дэн 6iTiK енгендей.

'А к куйын боран борай туе, Жаудын алдын орай туе — Душпанды (Йздш — кыс кемш, Ж ш т к е — аяз куш 6epin, Тулпары тарпып желгендей. Ж ана жылда жешепн T irw in туы, жер устш Болсын шаттык кергендей. Январь , 1942

ШАНГЫШЫЛАР Аспаинын шалкак айындай, Садактын иген жагындай Ж ер ж алар Teci шлген Музга жузш жупрген Шацгыныц ушкыр шалымы. Кос аяктыц басына 1лin алып жосыла An. KapFa i3iH кестелеп, Кек музра сызык дестелеп, Айшылык жолды алгандай Шангышыныц адымы. Кос колFa устап кос таяк CeKipce, бейне косаяк, Cepince тары кулашын Сешлд! ушкан ылашын, Такралткандай жастардын Шанрымен канат каруы. Кас какканша кулдырап, Коз ушынан булдырап Кудиранда кояндай, Сорраларан кыр.андай Дерсщ бейне тезд1гш — Ж улдыздын кектен аруы. 32

Карлы таудын басынан Музды шыннын тасынан Куйыла Ky3Fa соргалап, Ж азыкта жылжи жорралап, Кандырмай ма кумарды Асыр-сайран салуы! Шанрышы шыниан 1рк1лмей, KapFa аунаган тулкщен, Нарттай жанып 6errepi, Курыштай булшык errepi Булт-булт ойнап булкынган Таптагандай тагыны. Табаны муздан таймаган, Тайгакта тайдай ойнаган, Боранды TinTi ескермей, Аязда тауды тескейлей Жорыттырран буларды Ерлш тш аскан арыны. Зымыраган шацгымен Кае какканша алдымен Гранат, мылтык атады, Ж ауга окпен тьл катады, Таскын судай тасады Майданда онын агымы. II Белг-ici еткен кундердш, Сорысы белофиндердщ KepeKTiriH шадрынын Кврсеткен талай карлы кун, Б 1зд1н ерлер дэл бугш Шангымен карра шарк урган Ш арлаган шыннын алыбы. Кеудесш керсе куш кернеп, Шангымен шыкса теске ерлеп, Майданды кунд1 еске алып, Аязды музды теске алып, Дем алса буы буркырап, Кайнаган куат жалыны!

Шангымен зулап акканда, Кулашын кустай какканда, Аршындырак адымы, Айшылык жерге асканда Аккудай ушса ак карда, Самрауына сай келмес Сайгул1ктщ шабуы. Осындай ерлер турранда, Халкым жасак курранда. Партия улы данышпан ©Mipai болжап алыстан, Майданра дабыл урранда: Кушейш тур ел1мшк Ж енит! колрэ алуы. KypKipen кундей бпздщ куш: Ж ерде танк, кекте ушкыш, Суда флот, кырда эскер 0 p i кушт! эдшкер, Кайнаган халык кауымы. Осындай кушпен, сорыстык Кезшде урыс-карыстык Фашистщ тауын кайтарып, Моторлы тобын тойтарып, BisAiK кызыл ерлердщ Курсана туст1 каруы! Б1здш жерден meriHin, Каны судай тегшп, Фашистенген HeMicTiii Кабыргасы certain, Кершд! жерге кемип'п Кунбе-кун ерем кабуы! Ажалы ymiH жаулардын, Дещ нен карлы таулардын, Аткан октай зуылдап, Самгады алга суылдап Отаннын ер сан улы. Автоматты шанрышы,— Самрасын бейне тау кусы >■» Ж арып уш канды дауылды! 1942

К.УСЫРЫП ЖАУДЫ ЖЕН.ГЕН KYH Какаган карлы боранда Карулы ерлер тонар ыа, Ka3ipri канды майданда Ж ауынгер б1здщ улдарга Карлы аяз бегет болар ма!? Еске алсам вткен заманнаи Болтан кезде кан майдан Батырлар жауын кираткан, Денесш аяз шираткан, Суык кун cepiK оларга. Сураншы батыр cyHriciH О лтеп жаута шын купли, Муртына муз катса да, Белшеден KapFa батса да, Ойран салып душпанга, Кырандай ушкан сонарда, Халкынын арын ту кылып, Ж ау апшысын куырып, Кылышын кыннан суырып, Ер Кутузов, Суворов Боранды муздан кайтпастан, Ат куйрырын туйгенде. Тайталасып жургенде Табаны ердщ таяр ма! Соларра тарткан жас урпак, Жаудан кайтпас тосыркап, Кикулап жаура тигенде Ж ауган окка карар ма! Еске алсам кэз1р сорысты,

OiaHFa тиген фашист! Карулы epiM кайтарып, Ж аудын купан тойтарып, Душпанын кейж шегштш, Канын судай тегитп, Жалтартпастаи куалап MiHfli к у и т каЬарра. Жауынгер туран ер улдар Ж'ауынан кепи тары алар, Батыр болсын д е п зт , Ак сутж жастай eMi3in,. Тастулектей талпынткан Оларды талай аналар. Анасы жастай тербетт ©cipreH бала ержетж, Аттанранда майданра, Суйсжбес OFan кай ана, Олардан KiM аянар! Камы уиан талай улынын Tirin жылы KHiMiH Ж1берж жаткан кунбе-кун Алуан-алуан ана бар. Ерлердш туран елжен Кенелген кенге жержен Курыш корытып кайнаткан Ордалы кеннж тержен Курсантып кару жасаган Курыш куйган дала бар. Елге шапкан жаулардан Аранын ашкан айуаннан Сакталсын деп астана, Сакталсын деп жас бала, Сакталсын деп тулгалы ел, Сакталсын деп туган жер, Курту у ш т фашист! Жаумен ерлер белдееп. Майданнан KiM жан аяр, Кырандар б!здш ушкан кун Каусырып жауды кыскан кун, Тырпарыиан душпаннын Куткарыла бастады Талам дала, калалар. Ж урект1 туран жас урпак 36

Майданнан кайтпас тосыркап, Тутеген октан тартынбай Ж ай орындэй жаркылдай Кастаскан жаудан кан алар. Нажарайдай атыла, >Кау жендетш жапыра, Кек пен жерд1 каусырып Ж аудан куийн асырып Ж еш стш улы таны уиин, Отанынын ары уинн, Кыран кустай талпынран Ж ас урпактын ер тугаи 3p6ipi мыHPа бара-бар,

ми{Iл'KлiHиuоdнвартиоалнктыы)н Мын-мын коллар, миллион милар, Милар миллион кимылда, Миллион толкын, Толкын миллион Толкындата Кимылда! Миллион fepiM, майдан терш Солкылдата кимылда: Б 1здщ нурлы Кызыл туды Толкындата Кимылда! Елде майдан, жерде майдан, Алтын алкап epiciM, Кырдан орган,— Кырм$н толган — 1нжу-маржан EriciM. Улы Отанра гиген жауды, Тиген жауды куртамыз; Танк1 MiHin, Таннан epin, Тау жебелей Жортамыз!

Кум к канат самолетт), Самолеты ушырып! Тартынбаймыз, Жаркылдаймыз! Жаура октан Ж эй Tycipin. Жауды атамыз, киратамыз, Снайперше сыгалап, Душпанга ажал, Кврд1 казар — Ш здш кушт1 Снаряд! Коздап аккан, жауды аткан Б1здщ курыш коррасын! Аттан халык, Талкандалык! — Фашизмнщ Ордасун! 1942

ЖАН.А ЖЫР (Гэккугай зшмен) Ж ана жыр — жырланады майданга арнап, Ж ана жыр — жайратады жауды ойрандап! Ж ана жыр — фашизмшн тебесшен Тусед1 жарк-журк. еткен жайдай жайнап. Ж ана жыр — жанра жайлы, — сынгыраткан, Ж ана жыр — аккандайын таубулактан, Ж ана жыр — жау журегш какыратып Ж ана ж ы р— танк дейш тау кулаткан! Ж ана жыр — ащы айкайын аныраткан, Ж ана жыр — снарядтай жалын аткан! Ж ана жыр— партизаннын жасарындай Ж ана жыр — жаудык ок боп шебш жырткан! Ж ана жыр — тисе элемшн К улагина,— Сёкш и жау суйепн жэрып жаткан! Жайнаймыз, жайнаймыз, Ж ауды жекбей коймаймыз! Жерде болса жершде, Кекте болса кег1нде, Киратамыз душпанды Кан майданный тер!нде! Ж ана жыр — айкын eMip анык жыры, Ж ана жыр — каЬарланран халык жыры; Ж ана жыр — алдаспандай аркыраган,— Ж ана жыр — шын жешмпаз тарих жыры. Ж ана жыр — еркендеген eMip жыры, Ж ана жыр — курыш болат TeMip жыры; 40

Жана жыр — шыныраулы шахтылардан LUbiFapFaH куши керш кемтр жыры. Ж ана жыр — жайнап турган жердш жыры, Ж ана ж ы р— бак дарыган елдш жыры, Ж ана жыр — каздар ушып, кулар конган Найкалган айдын шалкар келдщ жыры. Жана жыр — жасканбастан жауга шапкан, Ж ана жыр — майдандагы ердщ жыры. Жайнаймыз, жайнаймыз, Ж ауды женбей коймаймыз! Жерде болса жершде, Квкте болса кепнде, Киратамыз душпанды Кан майданный тершде! Ж ана жыр — жалынды адам журег1нде, Ж ана жыр — жаралганнын т1лег!нде; Ж ака жыр — Отан ушш жан аямай Ж андаскан жауынгерд1н б!лег1нде! Ж ана жыр — кызыл ердщ каруында, Ж ана жыр — б1здщ елд1н алыбында; Ж ана ж ы р — жешс ymiH кан майданда — Ж арю тан бомбылардын жалынында! Ж ака жыр — ж ер1м!зде, К9г1м1зде, Ж ана жыр — аскар таулы ер1м1'зде, Ж ана ж ы р — жулкынран жау ажалы ymiH Ж ана жыр — жарактанган ел1м1зде. Ж ана жыр — кырандайын канат каккан — Токтамас жауды женбей кепм 1з де! Жайнаймыз, жайнаймыз, Ж ауды женбей коймаймыз! Жерде болса жершде, Кекте болса кепнде, Киратамыз душпанды Кан майданный тершде! 1942

ЛННЫН КАНДЫ I3IMEH Донныц аргы бетшде, Ж ау орынын, етшде, Воронеждщ шетшде, Лиский атты село тур; Жупыны мулюн аркалап, Бораннан бетш калкалап, С уйретт кол шанасын, Кетерш жас баласын Ж ылап жалрыз ана тур... Бул селора, жатакка Карасац сумдык апатка VmbipaFan, окка ушкан — KnpaFan уйлер жер кушкан... Дал-дул боп каусап кана тур. Ж аракаттап карулы ок Ж ер жаурыны жауыр боп, Каи кешкен жазык дала тур. Корыс кып казган каскырдыц Ini идей душпан кашкыннын Таяр кезде турасы Казган канды жырасы, Кашкан i3i сэра тур... HeMicTin жолын тоса атып, Селоны жаудан босатып, Кызыл ерлер душпанра От шашып, алга басканда, Таймады октан жалгызы, Кырылып окк'а ушканда Ж ал'анаяк кашканда 42

Ак карда калган канды i3i l3i емес, айтсам расы»: Карасан Доннын даласын, Баскан сайын KepeciH вл ген нем к моласын Сегалд! ара андызы. Босаган жаудан селога З а т тиеп кол uiaHaFa, Кушактап ж ас сэбшн, Ж е г п !здеп ез уйш Лиза женгей жабыркап. Селога Kipin жан-жакты Квз1мен шолып салмакты, YfliHiH орнын шак тапты YfiiHeH тамтык калмапты, вртенш , куй in к е ттт ь Турды анырып таныркап... Сурланып Tyci бузылып, Моншак жас квзден л зш п Ж урепнен мын кабат Жаудырды жауга лагнат: — Кызыл кыран батыска Карышта жауды атыска. Деген дауысын жер кия Ecirri, Кызыл Армия, Алга баса умтылды Ж ау жасагын кан кыла. Лискийдщ сонау селосын Енд1 барсан KepeciH: Ж аяу-жалпы 6ipxiHflen, Келжпен б1рде дуркшдеп, Поезбен де з1рк1лдеп, Халык келе бастады Конысына 63iHiH. Лиза женгей тагы уЙ1н Жендеп алып жана уйш, Кургатып жагып отынын, Тутет1пт1 тутЫ н, Колында жас баласы, Талпынса ойнап, анасы Батыска Tire кадаган Ж анарын отты кезшщ... 10— 11— 194%

ЖАПАНДА ЖАЛПЛЗ K.APAFAB Кез ушында кегерш Жапанда жалпяэ карагай, Тур тунерш не керш, Жан-жагына карамай?! Яки, жапан далада Кузетийдей арескен,— Куб1рлеп ойга шома ма?1 Сыбырлап желмен т1лдескен.., Дауыл турса, карагай, Кек култе гул1‘шуылдап, Басына кустар уялай, Конушы ед1 суылдап. Карагайды бетке алып, Кершген сонау далада, Келем1з, батты кун талып, Келем!з жаяу конага. Келем!з жаяу солдаттар, Ж орыкта талай тун кагып, Жол узак эл1 алда аттар, Келем1з ашпай п'л катып... TyKipiK тьлде каткандай, Келем1з шелдеп аттап-ак. Бойда кару батпандай, Иыкты кажап автомат... Кезден уйкы, ертнен К у л и шошып кашкаидай. Ак сор катып тершнен. Депеши туз баскандай.

К арагайга 6i3 ж егпк Кез ушында кершген. Ж егпк те селт кез т л ю 6 л ix тур 6ip керьлген. Ажалдын жел1 сенд!рген ©mipin отты жанарын, К.ыз екен некие елпрген, TeciHeH Kecin анарын. Анарын кескен канжарлап TeciHeH жана оянтан, Ак денет калжырап, Кып-кызыл канта боялган... Кара шашы теплген Жаурынынан жаланаш. ©л1мге KHF3H екирден Не деген жырткыш аямас. Тулабой кенет шымырлап, Кектщ оты eptnirin Kerri сонда дуылдап, Кайраттан дене кулшынып. Карындас кепн, ел KeriH Ер алып жаудан егескен, 0рлед1 тары ерге ел1м, Жер1мде ж ешс жел! ескен. Тынды дауыл, кун кулдь Ж апанда ескен карагай, — Кун нурында гулденд1 Кыз кабырын аялай. 1943

ДНЕП1 Ой-кой, ипркш Днепр! Ж агаиды жырта жау жайлап, Дегендей акпай тура тур, Ойкастап ед1 шаужайлап. ТеЫнде жанран жаркырап YprLnen. шамшыракты, Ажал oFbi аркырап Тунертпекни ед шуакты. Арып ец сонда сен ексш, Суынды жау ылайлап, Тунжырап ен тенбекш т,— Кун жабыркап, тун ойлап... Ty6ine батып суыннын Душпан кескен кыз басы, Алма 6erri сулудын Кан боп тамган кез жасы. Д алаптай гулд1 даланды Т1лс1э ерттей жау жалап, Ж ылаткан бала, анакды, Шырылдатып найзалап. Жаудын керш жария Айуаннан да каталын, Ж уз жасаган кэрия Канга журан сакалын.., 46

Улы езеш жыр болтан, Гоголь менен Тарастыя, Ж ауга карсы кырланган, Толкын атып таластын! Булты торлап бомбанын, И л ген сон окна кепндГ Кетермей жаттын зорлыгып Кайрап ен канга кепидИ Украина жершщ Кек мелд!р толкын кербез!, Ал, куан1 Алуан epiHHin Ж апырган жауды дер кезк — Шаттан, шаттан, Днепр! Шалкып ак Кара тешзге; Улдарын ансап келедГ Аймалап Tecinai ем!зген. Келденен сенен e rri езен, KeKTi улын атын жалдатып, Каруын жауга кезеген, Канжыгасын кандатып. Сол улдарын iiuiHfle Ерлер бар Алатауда ескен, Ж аркырап жулдыз тесшде, Камал буза кан кешкен. Уа, Днепр, Днепр! К егала тулы толкынын Кушейе туссш, бол кешр Ерлерше халкыннын. Харьков кайта тугандай, Куле туст! ту байлап, Кыран канат ургандай Куаныш куш туды ойнап. Алуан ер аттанган Айкайлап Kipin алкага, Конды колга кайтадан Ата коныс Полтава. 47

Алгалаган аламан Ai'iFa Tipeii мытым, Айбыны камал алаган Алаканда Киевщ! Кун батып, тек, тан атса-ак Отанды шаттык оятып, Жаудыра бастан ок атса-ак Ж ау камалын кулатып,— Кадам басса калын кол, Кала устгае кала алып, Жешске ерлш салып жол, Берлинге тарткан кадалып. Кошеметтеп ерлерд1Н К удрегп кушш тастыра, Белпсш шаттык кундердщ М адактап Отан, Москва: Альптая сайын эр кала, Cyftimn ерге куанткан, Зенб1ректен жер жара, Он eni дурюн ок аткан! Он eni дурын береншн Атканын элем тындасын, Мен де атам жауга елецнщ Он eKi тонна бомбасын! — Шаттан, шаттан, Днепр! Ш алкьт ак Кара теялаге! Ш аттык кун туып келедБ Mine жещс! — депзген. 1943

CAFAH СЭЛЕМ, ТУГАН ЕЛ Te6eci кумк жамылнан, Кеудеа кунге шагылган, Кек шатырлы Алатау — Кек шанырак ак отау, Сэлем ап келд1м шалгайдан Кещлге медеу болтан ел! Майданды сонау дал ада н, Ок тескен тасын каладан, Аяздай, жауга усмрген— Курсанган кызыл эскерден Сэлем ап келд1м, туран ел! Мунайын шынырау булактан Фонтандата кулаткан, Кек коррасын корыткан, Курмрей жауга ок аткан, — Саган сэлем, тында, ел. Кек болатпен курсанган, Кек толкыны бусанган, Ж ау колынан босанган Кек Ед^лден нур шалран Саган сэлем, тулралы ел, Ж ауын кутан Едкпдщ, Бойындагы ел1мшн Сталинград берешпц Каласы сэлем деген кун Белш бекем буран ел! Ж аудан алган жарасын, Жазып, тузеп каласын Жубатып бала анасын, в. II том 49