ภาษากับการสื่อสาร

เอกสารประกอบการสอน LANGUAGE COMMUANNIDCATION ภ า ษ า กั บ ก า ร สื่ อ ส า ร ผ ศ . ด ร . ทิ พ ย์ ขั น แ ก้ ว

ภาษ (Language ผูช้ ่วยศ

ษากับการสอ่ื สาร e and Communication) ๒(๒-๐-๔) ศาสตราจารย์ ดร.ทิพย์ ขนั แกว้ วิทยาลัยสงฆ์บุรีรมั ย์

แนวสงั เขปรายว • ศกึ ษาความรเู้ บ้อื ง การฟัง พดู อา่ นแ ในชวี ิตประจาวัน อ่านประกาศ แถล ความ เรยี งความ โ บรรยาย อภิปราย สาระของเรื่อง มา ระเบยี บงานสารบ

วชิ า งต้นเกี่ยวกบั ภาษากบั การส่ือสาร และเขียนภาษาไทยเพอ่ื การสือ่ สาร การอา่ นคาร้อยแกว้ คารอ้ ยกรอง ลงการณ์ การเขยี นจดหมาย ย่อ โวหารตา่ ง ๆ การพูด การสนทนา ย มารยาทการพดู การฟัง การจับ ารยาทในการฟัง และศกึ ษา บรรณ

เน้อื หาประจารา • บทท่ี ๑ ความรทู้ • บทท่ี ๒ การใชภ้ • บทท่ี ๓ ภาษากบั • บทท่ี ๔ พระพทุ ธ • บทที่ ๕ การฟงั • บทท่ี ๖ การพูด • บทท่ี ๗ การอา่ น • บทท่ี ๘ การเขยี น

ายวชิ า ทวั่ ไปเกย่ี วกับภาษา ภาษาเพอ่ื การสื่อสาร บการสอ่ื สารในยคุ ปจั จบุ ัน ธศาสนากับการสือ่ สาร น น

บทท่ี ๑ ความรเู้ บ้ืองต้นเก่ยี วกบั ภาษา ความรู้ เบื้องตน้ เกยี่ วกับ ภาษา

สันนิษฐาน/ความเปน็ มา ความหมาย ความสาคญั / หนา้ ที่ คณุ คา่ ใชภ้ าษา

๑.๑ คว • ภาษาเป็นเคร่อื งมอื สาคัญในการ เม่อื มองโลกทางกายภาพทเ่ี ปน็ ว • การดารงชวี ติ ของมนษุ ยใ์ นโลกป หลักฐานอย่างหน่งึ ที่ใช้กัน ไม่ว่า สาคัญท่ีสะท้อนความสาคญั ควา ความสามารถในการใช้ภาษา • ภาษาเปน็ เครือ่ งมอื ท่ีใชต้ ดิ ตอ่ ส่อื จงึ เป็นอตั ลักษณอ์ ยา่ งหนึ่ง

วามนา รสร้างแนวคดิ เกีย่ วกบั ความจรงิ วตั ถุ ทเี่ ป็นรูปรา่ งสูงๆเตบิ โตได้ ปัจจบุ นั ตัง้ แตอ่ ดตี ทผี่ า่ นมา าจะเปน็ ชนชาติใด สง่ิ ทเี่ ปน็ หวั ใจ ามเจรญิ กา้ วหนา้ นัน่ คือ อความหมายให้ผอู้ ่ืนเขา้ ใจ ภาษา

๑.๒ ขอ้ สันนษิ ฐ • กาชยั ทองหลอ่ ..มูลเหตตุ ามข้อส ๑.เกิดจากการเลียนเสยี งสัต ๒.เกดิ จากเสยี งทอ่ี ทุ านขณ ๓.เกิดจากเสยี งทีเ่ ปลง่ ขณะ ๔.เกดิ จากการคิดคาข้นึ ใชแ้

ฐานและแนวคิด สันนิษฐานของนักปราชญ์ ตว์ ณะดใี จและเสียใจ ะทากจิ กรรมต่างๆ และกาหนดความหมาย

๑.๒ ข้อสนั นิษฐ • นกั วชิ าการในยคุ หลงั ๆไดใ้ ห้ข้อส ๑.การใชก้ ริ ยิ าอาการเพ่อื ส ๒.การสอื่ สารกบั ธรรมชาติ ๓.การใช้เสยี งอุทาน ๔.เสียงร้องของเด็กทารก ๕.การสมมติเรียก

ฐานและแนวคิด สนั นษิ ฐานไว้ว่า สื่อความหมาย

๑.๓ ความหมายแ ๑.๓.๑ ความหมายของภาษา ภาษา เป็นคาสันสกฤตท เป็นคากริยา แปลว่า กล่าว พูด หร เปน็ “ภาษา” แปลวา่ คาพูด หรือ พจนานุกรม “ภาษา” เสียง ได,้ คาพูด, ถอ้ ยคาท่ใี ช้พูดกัน โดยป ภาษานัน้ เชน่ นุ่งหม่ และแตง่ ตวั ตา

และลกั ษณะท่ัวไป ที่มาจากรากศัพท์เดิมว่า “ภาษฺ” รือ บอก เมื่อนามาใช้จึงเปล่ียนรูป ถอ้ ยคา งหรอื กริ ิยาอาการท่ที าความเข้าใจ ปรยิ าย หมายถงึ คนหรือชาติทพี่ ดู ามภาษา

๑.๓ ความหมายแ พระยาอนมุ านราชธน ว่า ว ท่ีตนต้องการให้รู้ ได้รับ จะเปน็ เพร เพื่อระบายความในใจที่อัดอั้นอยู่ใ เสียงพูดที่มีความหมายตามที่ได้ตก เข้าใจ วิจินตน์ ภานุพงศ์ ว่า ภาษ ความหมาย ซ่ึงมนุษย์ใช้เป็นเคร่ือ ความต้องการและใชใ้ นกาประกอบ

และลกั ษณะท่วั ไป วิธีทม่ี นุษย์แสดงความในใจเพือ่ ใหผ้ ู้ ราะต้องการบอกความในใจที่นึกไว้ ให้ปรากฏออกมาภายนอก โดยใช้ กลงรับรู้กัน ซ่ึงมีผู้ได้ยิน รับรู้และ ษาคือเสียงพูด ที่มีระเบียบและมี องมือสื่อสาร ความคิด ความรู้สึก บกิจกรรมรว่ มกนั

๑.๓ ความหมายแ ณภัทร เทพพรรชนะ ว่า เค กันระหว่างมนุษย์ การทาความเข้า กิริยาอาการ ถ้อยคา ฯลฯ วิธีกา กาหนดรคู้ วามหมายเปน็ ข้อตกลงร สรุป เสียงหรือกิริยาอากา เคร่ืองมือในการสอ่ื ความหมายใช้ถ ต้องการของตนเองใหผ้ ู้อื่นทราบ

และลกั ษณะทั่วไป ครื่องมือท่ีใช้สื่อสารทาความเข้าใจ าใจกันทาโดยหลายวิธี ทั้งโดยเสียง ารเหล่านี้ต้องมีระเบียบและการ รว่ มกนั จึงนบั วา่ เป็นภาษา ารท่ีทาความเข้าใจกันได้ ซึ่งเป็น ถา่ ยทอดความคิด ความรู้สึก ความ

๑.๓ ความหมายแ ๑.๓.๒ ลักษณะทั่วไป นักภาษาศาสตร์มีความเห็น ความเห็นพ้องกันวา่ ๑.มีโครงสรา้ ง ประกอบด้ว ๒.มีระบบในการพดู และเขีย ๓.เปน็ ส่ิงสมมตทิ แี่ ต่ละชนช

และลกั ษณะท่วั ไป นว่า ภาษาพูดของมนุษย์และยังมี วย เสยี งและความหมาย ยน ชาติกาหนดรู้กนั เอง

๑.๓ ความหมายแ ๔.มีลักษณะเปน็ สงั คม ๔.๑ ภาษาเกดิ จากเรียนรู้ เ ๔.๒ เปน็ วฒั นธรรมของมน ๔.๓ แตล่ ะภาษามหี ลายกล ๔.๔ ภาษามกี ารเปลี่ยนแป ๔.๕ ภาษามจี านวนประโยค สรปุ คอื ภาษาน้นั มรี ะบบ โครงสรา้ ง

และลกั ษณะทั่วไป เลียนแบบ ถา่ ยทอด นษุ ย์ทส่ี รา้ งขนึ้ มา ล่มุ หลายระดบั ปลงอยู่เสมอ คท่ีไม่รู้จบ ง เกิดจากเรียนรู้ และถ่ายทอด

๑.๔ ความสาคญั

ญและหน้าทภี่ าษา ระดับบคุ คล ระดับ สังคม ระดบั ชาติ ระดบั โลก

๑.๔ ความสาคัญ ๑.๔.๒ หน้าที่ภาษา

ญและหน้าท่ภี าษา ๑.ภาษาทาหน้าทใ่ี ห้ขอ้ เทจ็ จรงิ ๒.ภาษาทาหน้าที่แสดงความร้สู กึ ๓.ภาษาทาหนา้ ที่ใหข้ อ้ คดิ เห็น

๑.๕ คุณคา่ ๑.ในกา ๒.ในการ ๓.ใน สร้าง

าของภาษา ารส่ือสาร รสง่ั สอน นการ งสรรค์

๓.ใน สรา้ งส ทวา่ วนั ดวงตาซา้ ยของเขากไ็ ด้หลอมรวม นบั แต่นัน้ เขาก็ไดแ้ ปรเปลีย่ นจากมจั เหยยี บย่างในเส้นทางขอ จากมดปลวกเลก็ จ้อย เติบโตขึน้ ทีละกา้ วไป

นการ สรรค์ นหนงึ่ มเข้ากบั ดวงตาของเทพบรรพกาล จฉาเปน็ มังกร เขารงุ่ โรจนร์ าวดารา องผฝู้ กึ ตนอนั เปน็ ตานาน ย ณ จดุ ตา่ สุดของโลก ปยงั สานกั มากอานาจ

๑.๖ ระด ๑.๖.๑ ความหมายระดับภาษา ทกุ การ การพดู การเขียน การฟงั หรอื การอา่ น ๑.๖.๒ ลักษณะของระดับภาษา ๑.ภาษาทางการ เชน่ การบรร ๒.ภาษากึง่ ทางการ เช่น การป ในหอ้ งเรียน ๓.ภาษาปาก ใชใ้ นวงจากดั ใช ทส่ี นิท

ดับภาษา รส่อื สาร ทง้ั รับและสง่ ไม่ว่าจะเป็น นขอ้ ความ สิง่ สาคัญคอื ระดบั ภาษา รยาย การอภปิ ราย ประชมุ กลุ่มยอ่ ย การบรรยาย ชใ้ นสถานทท่ี เี่ ป็นส่วนตวั กบั บคุ คล

๑.๖ ระด

ดบั ภาษา

๑.๖ ระด ๑.๖.๓ เกณฑ์ในการ ๑.ระดบั คาสงู เช่น พ ๒.ระดับคาสามญั เชน่ คาสุภา ๓.ระดับคาตา่ เชน่ แ

ดบั ภาษา รแบ่งระดบั ภาษา พระราชา พระสงฆ์ าพ ทส่ี อ่ื สารในระดบั ท่วั ไป แก ฉัน เอ็ง เป็นต้น

๑.๖ ระด ๑.๖.๔ ระดบั ภาษาท่แี บ่งตา

ดบั ภาษา ามกาลเทศะและโอกาส

๑.๖ ระด ข.ภาษาแบบไม่เปน็ ทางการ ๑.ภาษาระดับก่ึงทางก ๒.ภาษาระดับเทศนา ๓.ภาษาระดับกันเองห ๑.๖.๕ หลักการพจิ ารณาเลอื กใชภ้ าษ ๑.ปัจจยั ทางสังคมผสู้ ่งสารและ ๒.ความสัมพันธ์ระหว่างคูส่ นท ๓.กาลเทศะ ๔.เรือ่ งท่พี ดู หัวขอ้ หรอื เน้อื หา

ดับภาษา การ หรือภาษาปาก ษาระดบั ต่างๆ ะรับสาร ทนา า

๑.๗ การใชภ้ าษา ๑. วจั นภาษา หรือภาษาถอ้ ยคา ๒. อวัจนภาษาหรือภาษาทไี่ มใ่ ชถ่ ้อย ๒.๑ เทศภาษา หมายถึง ภาษา ๒.๒ กาลภาษา หมายถึง อวัจน ๒.๓ เนตรภาษา หมายถงึ อวจั ๒.๔ สมั ผัสภาษา หมายถงึ อว ๒.๕ อาการภาษา หมายถงึ อว ๒.๖ วตั ถภุ าษา หมายถงึ อวจั น ๒.๗ ปริภาษา หมายถงึ อวจั นภ

าเพ่อื การสื่อสาร ยคา าท่ีปรากฏข้ึนจากลักษณะของสถานที่ นภาษาทีเ่ กิดจากการใช้เวลาสือ่ สาร จนภาษาที่เกิดจากการใชด้ วงตาสื่อสาร วัจนภาษาท่ีเกดิ จากการใชอ้ าการสัมผัส วัจนภาษาทีอ่ ยใู่ นรูปของการเคลอื่ นไหว นภาษาทเี่ กดิ จากการเลอื กใช้วัตถุ ภาษาท่ีเกิดจากการใช้เสยี งประกอบ

สรปุ ท ภาษามีความสาคัญ จาเป็น สื่อสารในการส่อื สารประจาว ของกนั และกัน การทางาน ก ขอร้อง การสรปุ เรอ่ื งราวตา่ ง

ทา้ ยบท น และมคี ุณคา่ ต่อมนษุ ย์มาก ต้องใช้ วนั ทง้ั ด้านการถ่ายทอดความรสู้ กึ การประชาสมั พันธ์ การเชญิ การ งๆ ล้วนแตต่ อ้ งใชภ้ าษากนั ทงั้ ส้นิ

ความรู้เบอ้ื ง Introduction ผชู้ ว่ ยศา มหาวิทยาล

บทที่ ๒ งต้นเกย่ี วกบั การสือ่ สาร n to communication าสตราจารย์ ดร.ทิพย์ ขันแก้ว วิทยาลยั สงฆ์บุรีรมั ย์ ลยั มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

บทที่ ๒ อ ความรู้ อ เบื้องต้นเกย่ี ว อธิบา กบั การ สอ่ื สาร อธบิ ายทฤษฎ