Important Announcement
PubHTML5 Scheduled Server Maintenance on (GMT) Sunday, June 26th, 2:00 am - 8:00 am.
PubHTML5 site will be inoperative during the times indicated!

Home Explore Phan Đình Phùng – Cuộc đời và sự nghiệp (Chương Thâu)

Phan Đình Phùng – Cuộc đời và sự nghiệp (Chương Thâu)

Published by THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRƯỜNG THCS TỨ MINH, 2023-08-14 15:20:05

Description: Phan Đình Phùng – Cuộc đời và sự nghiệp (Chương Thâu)

Search

Read the Text Version

["Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u \u00f4ng nh\u01b0 m\u1ed9t th\u1ee7 l\u0129nh l\u1edbn c\u00f3 th\u1ec3 thay th\u1ebf Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng. \u00d4ng l\u00e0 ng\u01b0\u1eddi t\u1ed5 ch\u1ee9c qu\u00e2n \u0111\u1ed9i t\u00e0i n\u0103ng ki\u00eam ch\u1ebf t\u1ea1o v\u0169 kh\u00ed s\u00fang tr\u01b0\u1eddng ki\u1ec3u 1874 kh\u00f4ng thua k\u00e9m k\u1ef9 thu\u1eadt Ph\u00e1p. S\u00fang c\u1ee7a ta ch\u1ec9 c\u00f3 2 \u0111i\u1ec3m y\u1ebfu: l\u00f2 so xo\u1eafn h\u01a1i m\u1ec1m v\u00e0 n\u00f2ng s\u00fang kh\u00f4ng c\u00f3 kh\u01b0\u01a1ng tuy\u1ebfn. Theo b\u00e1o c\u00e1o c\u1ee7a Le Normand h\u1ed3i \u0111\u00f3, ngh\u0129a qu\u00e2n \u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ee3c trang b\u1ecb t\u1eeb 1200 t\u1edbi 1300 kh\u1ea9u s\u00fang n\u00e0y. S\u1edf d\u0129 l\u00e0m \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u01b0 v\u1eady v\u00ec c\u0169ng theo Le Normand th\u00ec \u201cPhan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng \u0111\u00e3 thu d\u00f9ng \u0111\u01b0\u1ee3c nhi\u1ec1u ng\u01b0\u1eddi qu\u00ea g\u1ed1c \u1edf l\u00e0ng (La S\u01a1n) t\u1eebng l\u00e0m th\u1ee3 v\u0169 kh\u00ed tr\u00ean c\u00e1c chi\u1ebfn h\u1ea1m ho\u1eb7c trong c\u00e1c binh x\u01b0\u1edfng h\u1ea3i qu\u00e2n, hay l\u00e0m th\u1ee3 m\u00e1y trong c\u00e1c h\u00e3ng Daniel v\u00e0 Chaumont... Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi n\u00e0y tuy\u1ec3n th\u00eam nh\u1eefng th\u1ee3 v\u0169 kh\u00ed kh\u00e1c. Th\u1ebf l\u00e0 Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng sai ng\u01b0\u1eddi tr\u01b0ng d\u1ee5ng c\u00e1c th\u1ee3 r\u00e8n, th\u1ee3 b\u1ea1c, th\u1ee3 qu\u00e2n kh\u00ed, th\u1ee3 m\u1ed9c \u0111\u1ec3 l\u00e0m s\u00fang. C\u00f4ng vi\u1ec7c n\u00e0y ti\u1ebfn h\u00e0nh r\u1ea5t nhanh..., c\u00e1c x\u01b0\u1edfng ch\u1ebf t\u1ea1o v\u0169 kh\u00ed n\u00e0y \u0111\u1eb7t trong nh\u1eefng kho n\u00fai t\u1eeb Ng\u00e0n Tr\u01b0\u01a1i \u0111\u1ebfn Ng\u00e0n Ph\u1ed1. C\u00e1c th\u1ee3 qu\u00e2n kh\u00ed v\u00e0 th\u1ee3 b\u1ea1c l\u00e0m b\u1ed9 ph\u1eadn n\u1eafp h\u1eadu c\u1ee7a s\u00fang (Culasse) b\u1eb1ng th\u00e9p ch\u1ebf t\u1ea1o l\u1ea5y. H\u1ecd c\u0169ng l\u00e0m c\u00e1c chi ti\u1ebft b\u1eb1ng \u0111\u1ed3ng v\u00e0 c\u00e1c h\u1ed9p v\u1ecf \u0111\u1ea1n b\u1eb1ng c\u00e1c m\u00e2m \u0111\u1ed3ng v\u00e0 c\u00e1c n\u1ed3i \u0111\u1ed3ng tr\u01b0ng d\u1ee5ng t\u1eeb c\u00e1c l\u00e0ng. C\u00e1c n\u00f2ng s\u00fang \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u00fac tr\u00ean n\u00fai ho\u1eb7c trong c\u00e1c l\u00e0ng r\u00e8n, nh\u1ea5t l\u00e0 \u1edf l\u00e0ng V\u00e2n Ch\u00e0ng. C\u00f2n b\u00e1ng s\u00fang g\u1ed7 th\u00ec \u1edf \u0111\u00e2u c\u0169ng l\u00e0m \u0111\u01b0\u1ee3c\u201d. V\u1ec1 c\u00e1c ch\u1ea5t li\u1ec7u s\u1eaft th\u00e9p th\u00ec mua \u1edf ch\u1ee3 Vinh. \u0110\u00e2y l\u00e0 m\u1ed9t trong nh\u1eefng nhi\u1ec7m v\u1ee5 c\u1ee7a B\u00e0 Thi, em g\u00e1i Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng...\u201d (6). Ngo\u00e0i vi\u1ec7c k\u1ec3 ra c\u00e1c ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng t\u1ed5 ch\u1ee9c ngh\u0129a qu\u00e2n, m\u00f4 t\u1ea3 m\u1ed9t v\u00e0i \u0111\u1ed3n l\u0169y, n\u00eau l\u00ean m\u1ed9t t\u1eadp th\u1ec3 c\u1ee7a ng\u01b0\u1eddi d\u00e2n y\u00eau n\u01b0\u1edbc tham gia t\u00edch c\u1ef1c v\u00e0o cu\u1ed9c kh\u00e1ng chi\u1ebfn, trong \u0111\u00f3 c\u00f3 c\u1ea3 nh\u1eefng th\u00e2n t\u1ed9c c\u1ee7a Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng, t\u00e1c gi\u1ea3 c\u00f2n kh\u1eb3ng \u0111\u1ecbnh t\u00ednh qu\u1ed1c gia c\u1ee7a phong tr\u00e0o Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng. Tr\u01b0\u1edbc h\u1ebft t\u00e1c gi\u1ea3 kh\u1eb3ng \u0111\u1ecbnh cu\u1ed9c kh\u1edfi ngh\u0129a Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng \u0111\u00e3 n\u1eafm ch\u00ednh quy\u1ec1n th\u1ef1c s\u1ef1 \u1edf n\u00f4ng th\u00f4n t\u1ec9nh H\u00e0 T\u0129nh. To\u00e0n quy\u1ec1n Rousseau \u0111\u00e3 vi\u1ebft: \u201cN\u0103m 1895 H\u00e0 T\u0129nh lu\u00f4n lu\u00f4n r\u1ed1i ren. \u1ede \u0111\u00f3 th\u1ef1c t\u1ebf c\u00f3 hai ch\u00ednh ph\u1ee7, ch\u00ednh ph\u1ee7 h\u1ee3p ph\u00e1p v\u00e0 ch\u00ednh ph\u1ee7 kh\u1edfi ngh\u0129a. T\u1eeb 10 n\u0103m nay c\u1ea3 hai ch\u00ednh ph\u1ee7 \u0111\u1ec1u thu thu\u1ebf c\u1ee7a t\u1ea5t c\u1ea3 c\u00e1c l\u00e0ng kh\u00f4ng tr\u1eeb l\u00e0ng n\u00e0o. V\u1ecb th\u1ee7 l\u0129nh ch\u00ednh c\u1ee7a ch\u00ednh ph\u1ee7 kh\u1edfi ngh\u0129a l\u00e0 Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng\u201d. (T\u00e0i li\u1ec7u l\u01b0u tr\u1eef B\u1ed9 Thu\u1ed9c \u0111\u1ecba). Le Normand c\u0169ng b\u00e1o c\u00e1o: \u201cC\u00e1c l\u00e0ng \u0111\u00f3ng thu\u1ebf cho c\u1ea3 ch\u00ednh quy\u1ec1n th\u01b0\u1eddng tr\u1ef1c l\u1eabn ch\u00ednh quy\u1ec1n kh\u1edfi ngh\u0129a\u201d. Ng\u01b0\u1eddi ta c\u00f2n bi\u1ebft r\u00f5 h\u01a1n n\u1eefa l\u00e0 ch\u00ednh quy\u1ec1n c\u1ee7a Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng kh\u00f4ng ch\u1ec9 \u1edf H\u00e0 T\u0129nh m\u00e0 c\u00f2n \u1edf Ngh\u1ec7 An, Qu\u1ea3ng B\u00ecnh v\u00e0 xa h\u01a1n n\u1eefa. Th\u1ef1c v\u1eady, Chavassieux trong b\u00e1o c\u00e1o ng\u00e0y 25-4-1894 \u0111\u00e3 kh\u1eb3ng \u0111\u1ecbnh Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng \u201clu\u00f4n lu\u00f4n gi\u1eef quan h\u1ec7 v\u1edbi c\u00e1c \u0111\u00e1m lo\u1ea1n \u1edf B\u1eafc K\u1ef3\u201d. Trang 150","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u C\u00f2n Le Normand c\u0169ng nh\u1ea5n m\u1ea1nh r\u1eb1ng c\u1ee5 Phan c\u00f3 nhi\u1ec1u th\u01b0 t\u00edn li\u00ean l\u1ea1c v\u1edbi B\u1eafc K\u1ef3, ngay c\u1ea3 v\u1edbi H\u00e0 N\u1ed9i, nh\u01b0 th\u1ec3 l\u00e0 quan ch\u1ee9c cao c\u1ea5p c\u1ee7a c\u00e1c \u0111\u00e1m n\u1ed5i lo\u1ea1n, \u0111\u01b0\u1ee3c h\u1ecd cung c\u1ea5p th\u00f4ng tin, li\u00ean l\u1ea1c \u0111\u1ec3 \u0111i Trung Qu\u1ed1c ... \u201cCh\u00fang ta bi\u1ebft qua nhi\u1ec1u b\u1eb1ng ch\u1ee9ng r\u1eb1ng Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng kh\u00f4ng ch\u1ec9 \u0111\u01b0\u1ee3c cung c\u1ea5p t\u00e0i l\u1ef1c nh\u1edd thu\u1ebf m\u00e1 \u0111\u1ea3m ph\u1ee5 t\u1eeb H\u00e0 T\u0129nh, Ngh\u1ec7 An m\u00e0 c\u00f2n nh\u1eadn \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u1eefng kho\u1ea3n vi\u1ec7n tr\u1ee3 \u0111\u00e1ng k\u1ec3 t\u1eeb kh\u1eafp c\u00e1c t\u1ec9nh B\u1eafc K\u1ef3, t\u1eeb Thanh H\u00f3a, t\u1eeb 5 t\u1ec9nh Qu\u1ea3ng v\u00e0 th\u1eadm ch\u00ed t\u1eeb Nam K\u1ef3\u201d. T\u00e1c gi\u1ea3 k\u1ebft lu\u1eadn v\u1ec1 t\u00ednh ch\u1ea5t cu\u1ed9c kh\u1edfi ngh\u0129a Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng: \u201cV\u1eady phong tr\u00e0o La S\u01a1n kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 m\u1ed9t phong tr\u00e0o kh\u1edfi ngh\u0129a b\u00ecnh th\u01b0\u1eddng ch\u1ed1ng \u00e1ch \u0111\u00f4 h\u1ed9 c\u1ee7a Ph\u00e1p m\u00e0 th\u1ef1c l\u00e0 m\u1ed9t cu\u1ed9c bi\u1ec3u d\u01b0\u01a1ng c\u1ee7a to\u00e0n th\u1ec3 phong tr\u00e0o d\u00e2n t\u1ed9c C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng Vi\u1ec7t Nam. N\u00f3 l\u00e0 ni\u1ec1m hi v\u1ecdng cu\u1ed1i c\u00f9ng c\u1ee7a phong tr\u00e0o n\u00e0y\u201d (7). Nh\u1eefng \u0111i\u1ec1u t\u00e1c gi\u1ea3 Ch.Fourniau tr\u00ecnh b\u00e0y tuy ch\u01b0a ph\u1ea3i \u0111\u00e3 ho\u00e0n to\u00e0n \u0111\u1ea7y \u0111\u1ee7 v\u00e0 chi ti\u1ebft, nh\u01b0ng c\u00e1c nh\u1eadn x\u00e9t c\u1ee7a \u00f4ng d\u1ef1a v\u00e0o c\u00e1c ngu\u1ed3n t\u01b0 li\u1ec7u g\u1ed1c \u0111\u00e1ng tin c\u1eady v\u1ec1 ph\u00eda Ph\u00e1p \u0111\u00e3 g\u00f3p ph\u1ea7n l\u00e0m s\u00e1ng t\u1ecf ph\u1ea7n n\u00e0o nhi\u1ec1u kh\u00eda c\u1ea1nh c\u1ee7a phong tr\u00e0o kh\u1edfi ngh\u0129a H\u01b0\u01a1ng S\u01a1n c\u1ee7a Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng. Ch\u00fang ta ghi nh\u1eadn s\u1ef1 \u0111\u00e1nh gi\u00e1 cao c\u1ee7a t\u00e1c gi\u1ea3 Ch.Fourniau \u0111\u1ed1i v\u1edbi Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng trong phong tr\u00e0o C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng, phong tr\u00e0o kh\u00e1ng Ph\u00e1p c\u1ee7a c\u1ea3 d\u00e2n t\u1ed9c Vi\u1ec7t Nam. Ch\u00fang ta hoan ngh\u00eanh nh\u1eefng nh\u00e0 s\u1eed h\u1ecdc n\u01b0\u1edbc ngo\u00e0i c\u00f3 tinh th\u1ea7n khoa h\u1ecdc, c\u00f3 t\u00ecnh c\u1ea3m \u0111\u1eadm \u0111\u00e0 v\u1edbi l\u1ecbch s\u1eed d\u00e2n t\u1ed9c Vi\u1ec7t Nam, trong \u0111\u00f3 c\u00f3 nh\u00e0 s\u1eed h\u1ecdc Ph\u00e1p Charles Fourniau. H\u00e0 N\u1ed9i, th\u00e1ng 12 n\u0103m 1995 __________________________________________ 1. V\u0169 Huy Ph\u00fac: Ph\u00f3 Gi\u00e1o s\u01b0 Vi\u1ec7n S\u1eed h\u1ecdc, Vi\u1ec7n Khoa h\u1ecdc x\u00e3 h\u1ed9i Vi\u1ec7t Nam. 2. Ch.FOURNIAU: An Nam - Tonkin 1885-1896. Lettr\u00e9s et paysans Vietnamiens face \u00e0 la conqu\u00e9te coloniale. Ed. L\u2019Harmattan, Paris, 1989. 3, 4, 5. Ch.Fourniau: An Nam - Tonkin..., tr.243, 244.) 6. Ch.Fourniau: An Nam - Tonkin..., tr.247. 7. Ch.Fourniau: An Nam - Tonkin..., tr.248. Trang 151","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u Ph\u1ea7n II PHAN \u0110\u00ccNH PH\u00d9NG V\u00c0 S\u1ef0 NGHI\u1ec6P TH\u01a0 V\u0102N Th\u01a1 v\u0103n c\u1ee7a Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng c\u00f2n l\u1ea1i kh\u00f4ng nhi\u1ec1u, v\u00e0 c\u0169ng nh\u01b0 v\u1edbi nhi\u1ec1u t\u00e1c gi\u1ea3 kh\u00e1c c\u1ee7a Vi\u1ec7t Nam, \u00edt nhi\u1ec1u ch\u1ecbu n\u1ea1n \u201ctam sao th\u1ea5t b\u1ea3n\u201d. Trong t\u1eadp s\u00e1ch n\u00e0y ch\u00fang t\u00f4i c\u1ed1 g\u1eafng s\u01b0u t\u1ea7m nh\u1eefng t\u00e1c ph\u1ea9m c\u1ee7a c\u1ee5 \u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ee3c c\u00f4ng b\u1ed1 r\u1ea3i r\u00e1c tr\u01b0\u1edbc \u0111\u00e2y trong nhi\u1ec1u t\u1eadp s\u00e1ch b\u00e1o kh\u00e1c nhau (m\u00e0 ch\u1eafc ch\u1eafn c\u00f2n ch\u01b0a \u0111\u1ea7y \u0111\u1ee7), v\u00e0 \u0111\u01b0a th\u00eam nh\u1eefng ch\u00fa gi\u1ea3i c\u1ea7n thi\u1ebft c\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c. Ri\u00eang cu\u1ed1n Vi\u1ec7t s\u1eed \u0111\u1ecba d\u01b0, m\u1ed9t trong nh\u1eefng c\u00f4ng tr\u00ecnh quan tr\u1ecdng nh\u1ea5t c\u1ee7a Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng, th\u00ec \u0111\u1ebfn nay v\u1eabn ch\u01b0a c\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c b\u1ea3n d\u1ecbch ho\u00e0n ch\u1ec9nh; do \u0111i\u1ec1u ki\u1ec7n th\u1eddi gian, ch\u00fang t\u00f4i ch\u1ec9 xin tr\u00edch in tr\u01b0\u1edbc m\u1ed9t ph\u1ea7n t\u00e1c ph\u1ea9m n\u00e0y coi nh\u01b0 s\u1ef1 gi\u1edbi thi\u1ec7u; to\u00e0n v\u0103n xin m\u01b0\u1eddi \u0111\u1ed9c gi\u1ea3 \u0111\u00f3n \u0111\u1ecdc sau. A. C\u00c1C T\u00c1C PH\u1ea8M TH\u01a0 V\u0102N C\u1ee6A PHAN \u0110\u00ccNH PH\u00d9NG B\u00c0I \u0110\u1ed0I S\u00c1CH THI \u0110\u00ccNH - KHOA \u0110INH S\u1eecU, N\u0102M T\u1ef0 \u0110\u1ee8C TH\u1ee8 BA M\u01af\u01a0I (1877) Phi\u00ean \u00e2m: T\u1ef1 \u0110\u1ee9c tam th\u1eadp ni\u00ean t\u1ee9 nguy\u1ec7t nh\u1ecb th\u1eadp c\u1eedu nh\u1eadt ph\u1ee5ng Ph\u00fac th\u00ed: Ch\u1ebf s\u00e1ch vi\u1ebft: Thi\u00ean v\u1eadn k\u00fd h\u1eefu th\u01b0\u1eddng bi\u1ebfn, th\u1ebf v\u1eadn kh\u1ec9 v\u00f4 long \u00f4. Th\u01b0\u1ee3ng c\u1ed5 di\u1ec3u mang c\u1ed1 v\u00f4 kh\u1ea3 lu\u1eadn, n\u00e3i \u0111oan x\u00e1c b\u1ea5t tranh chi th\u1ebf, d\u0129 c\u1ef1 h\u1eefu B\u1ea3n Tuy\u1ec1n, Tr\u00e1c L\u1ed9c chi chi\u1ebfn, chinh tru chi h\u1eadu kh\u01b0\u1edbc c\u00e1nh h\u1eefu thi\u1ec7n nh\u01b0\u1ee3ng chi c\u00f4ng. \u0110\u1ea1i \u0111\u1ed3ng chi m\u1ef9, do d\u0129 vi phi. S\u1edf th\u01b0\u1ee3ng c\u00e1c th\u00f9, b\u1ea5t n\u0103ng v\u00f4 t\u1ec7. T\u1ef1 th\u1ecb h\u1ea5t Minh, c\u1eadp ng\u00e3 Vi\u1ec7t \u0110inh, L\u00fd, Tr\u1ea7n, L\u00ea, ho\u1eb7c tr\u1ecb ho\u1eb7c lo\u1ea1n, ho\u1eb7c h\u1ee3p ho\u1eb7c ph\u00e2n, tuy bi\u1ebfn c\u1ed1 \u0111a \u0111oan, y\u1ebfu b\u1ea5t xu\u1ea5t t\u01b0 nh\u1ecb gi\u1ea3. K\u1ef3 gian d\u1ecb \u0111\u1ed3ng t\u00e0 ch\u00ednh, kh\u1ec9 b\u1ea5t n\u0103ng tr\u1ea7n? H\u1ef1u h\u1eefu tu\u1ea7n t\u1eadp nh\u1ea5t ban, nhi v\u1eadn t\u1ed9 tr\u01b0\u1eddng \u0111o\u1ea3n b\u1ea5t \u0111\u1ed3ng, k\u1ef3 c\u1ed1 an t\u1ea1i? \u0110\u1ebf, v\u01b0\u01a1ng, b\u00e1 chi \u0111\u1ea1o, k\u1ef3 bi\u1ec7t h\u00e0 nh\u01b0? K\u1ef3 hi\u1ec7u h\u00e0 t\u1ef1? Nh\u00e2n h\u1eadu h\u00e0 tr\u00ed Trang 152","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u u\u1ef7 m\u1ecb? Ph\u00fa c\u01b0\u1eddng h\u00e0 tr\u00ed ki\u00eam t\u00ednh? D\u0129 kh\u00ed ti\u1ec3u nhi n\u0103ng khu\u00f4ng, d\u0129 v\u01b0\u01a1ng t\u00e1 nhi b\u1ea5t n\u0103ng nh\u1ea5t th\u1ed1ng. Ch\u00fang \u0111\u1ecbnh chi thuy\u1ebft nh\u01b0 h\u00e0 kh\u1ea3 t\u1ea5t, l\u00fd th\u1ebf chi ph\u00e2n nh\u01b0 h\u00e0 kh\u1ea3 th\u1ecb? Di \u0111\u1ecbch nh\u1eadp Trung Qu\u1ed1c, h\u00e0 thu\u1ef7 h\u00e0 chung, h\u00e0 vi h\u00e0 c\u1ef1c? Th\u00e1i T\u00e2y ch\u01b0 qu\u1ed1c, l\u1eadp qu\u1ed1c nh\u1eadt c\u1eedu, t\u00f2ng nh\u00e2n sinh d\u0129 lai, d\u0129 c\u1ed1 h\u1eefu chi. V\u00f4 lu\u1eadn ch\u00ed Minh thu\u1ef7 ki\u1ebfn, k\u1ef3 ch\u01b0 ti\u1ec1n \u0111\u1ea1i, kh\u1ec9 t\u1eadn v\u00f4 v\u0103n? C\u1ee9u k\u1ef3 quy m\u00f4, h\u00e0 d\u0129 x\u00e2m x\u00e2m nh\u1eadt th\u1ecbnh? Gi\u1ea3o ch\u01b0 v\u00e3ng s\u1ef1, qu\u1ea3 ph\u1ee7 thi\u1ec7n k\u1ef3? C\u1ee9u c\u00e1nh k\u1ef3 quy, kh\u1ec9 v\u00f4 kh\u1ea3 ch\u1ebf? Tu n\u1ed9i gi\u1ea3 v\u01b0\u01a1ng, tu ngo\u1ea1i gi\u1ea3 b\u00e1; tu n\u1ed9i gi\u1ea3 d\u1eadt, tu ngo\u1ea1i gi\u1ea3 lao, k\u1ef3 thuy\u1ebft qu\u1ea3 n\u0103ng t\u00edn ph\u1ee7? Kim \u0111\u00f4ng ph\u01b0\u01a1ng ch\u01b0 qu\u1ed1c, giai d\u1ee5c kh\u1eed ng\u00e3 c\u1ef1u t\u1eadp, hi\u1ec7u nh\u00e2n t\u00e2n \u0111\u1ed3, d\u0129 tr\u00ed ph\u00fa c\u01b0\u1eddng, th\u1ea9m t\u01b0 th\u1ecb ph\u1ee7? Th\u1ea3 Ph\u00fa nh\u00e2n d\u1eef ng\u00e3 h\u1eefu c\u1ef1u, t\u1ed1 t\u01b0\u01a1ng v\u00e3ng lai, h\u00e0o v\u00f4 o\u00e1n kh\u00edch, \u0111\u1eb7c d\u0129 trung gian, s\u1ea3o khu\u00ea \u00e2m v\u1ea5n. D\u1ee5c tu c\u1ef1u h\u1ea3o, b\u1ea5t vi\u1ec5n nhi lai, v\u00f4 n\u1ea1i ng\u00f4n ng\u1eef v\u0103n t\u1ef1 b\u1ea5t th\u00f4ng, ng\u1ecdc b\u1ea1ch nan tr\u1ea7n, can qua vi\u00ean c\u1eadp. Th\u00e0nh tr\u1eabm h\u1eefu b\u1ea5t \u0111\u1eafc d\u0129 x\u1ee9, ni\u00ean khinh th\u1ee9c thi\u1ec3n, nh\u1ea5t ng\u1ed9 nan truy. Nguy\u00ean k\u1ef3 s\u01a1 t\u00e2m, phi d\u1ee5c chi\u1ebfm nh\u00e2n th\u1ed5 \u0111\u1ecba, \u0111\u1eb7c d\u0129 t\u00ecnh ngh\u0129a vi tr\u1ecdng, \u0111\u1eafc th\u1ea5t vi khinh, c\u1ed1 b\u1ea5t h\u1ee9a An Nghi\u1ec7p v\u1ecdng vi. Nh\u1ea5t n\u1eb7c thi\u00ean kim, t\u1eadn khi\u1ebft t\u1ee9 t\u1ec9nh d\u0129 ho\u00e0n ng\u00e3. T\u1ee9 t\u1ec9nh nh\u01b0 th\u1eed, l\u1ee5c t\u1ec9nh kh\u1ea3 tri, k\u1ef3 qu\u1ed1c qu\u00e2n \u0111\u1ea1i th\u1ea7n nguy\u00ean so\u00e1i giai t\u1ed1 h\u1eefu th\u1eed h\u1ea3o \u00fd. Gia d\u0129 c\u1eadn lai \u0111\u00f4n m\u1ee5c th\u00e2n thi\u1ebft, h\u1eefu v\u00f4 t\u01b0\u01a1ng tr\u1ee3, l\u1ee3i \u0111\u1ed3ng l\u1ea1c c\u1ed9ng, t\u1eadn th\u00edch ti\u1ec1n phi. Nh\u01b0\u1ee3c t\u1ea3o ho\u00e0n chi, phi duy ngh\u0129a thanh tr\u1ee9 vu t\u1ee9 h\u1ea3i, l\u1ec7nh v\u0103n thu\u1ef3 vu thi\u00ean thu, nhi th\u1ea3 h\u1eefu khai th\u01b0\u01a1ng \u0111a nh\u1eadp chi \u00edch, v\u00f4 vi\u1ec5n v\u1eadn b\u1ea5t th\u01b0\u1eddng chi t\u1ed5n. Th\u1ea5t gia t\u01b0\u01a1ng kh\u00e1nh, t\u1eadt kh\u1ed5 th\u1eadm s\u01b0u, t\u01b0\u1edfng d\u0129 tr\u00f9 chi th\u1ee5c h\u0129, v\u00f4 \u0111\u00e3i phi\u1ec1n ng\u00f4n. Duy b\u1ea5t tri h\u00e0 \u00fd, c\u00f4 thi\u1ec3u ho\u00e3n nh\u0129. Nhi\u00ean nhi ho\u00e3n nh\u1ea5t nh\u1eadt, t\u1eafc t\u0103ng nh\u1ea5t nh\u1eadt lao ph\u00ed t\u1eadt kh\u1ed5 chi ngu, h\u1ea1t nh\u01b0\u1ee3c \u0111o\u1ea1n nhi\u00ean t\u1ea3o ho\u00e0n chi vi t\u1eadn thi\u1ec7n t\u1eadn m\u1ef9 h\u0129. Trang 153","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u Tr\u00ed gi\u1ea3 b\u1ea5t ho\u1eb7c, b\u1ea5t s\u1eed th\u1ea5t hoan. Nh\u00e2n gi\u1ea3 b\u1ea5t nh\u1eabn, b\u1ea5t s\u1eed th\u1ea5t s\u1edf k\u00fd t\u1ef1 \u0111\u1eafc chi, t\u1ea5t t\u1ef1 ho\u00e0n chi, ph\u01b0\u01a1ng vi nh\u00e2n tr\u00ed t\u00edn ngh\u0129a v\u00f4 gi\u00e1n. Nh\u01b0\u1ee3c t\u1ea5t \u0111\u00e3i c\u1ea7u thu\u1ef7 \u1ee9ng, t\u1eafc di\u1ec7c v\u00e3n h\u0129, h\u00e0 t\u00fac qu\u00fd tai! S\u0129 qu\u00e2n t\u1eed ho\u00e0i b\u00e3o h\u1eefu t\u1ed1, kinh t\u1ebf vi t\u00e2m, h\u1ecdc c\u1ed5 d\u0129 nh\u1eadp quan, sinh t\u00e0i t\u1ea5t h\u1eefu d\u1ee5ng. K\u1ef3 t\u1ea5t \u00fd phu tr\u1ea7n, v\u00f4 t\u01b0\u1eddng c\u1ed5 nhi l\u01b0\u1ee3c kim, v\u00f4 qu\u1ea3i nh\u1ea5t nhi l\u1eadu v\u1ea1n. S\u1ef1 t\u1ea5t h\u1eefu tr\u01b0ng, ng\u00f4n t\u1ea5t kh\u1ea3 d\u1ee5ng, d\u0129 v\u00f4 ph\u1ee5 Tr\u1eabm hi\u1ebfu v\u1ea5n hi\u1ebfu s\u00e1t chi ch\u00ed \u00fd, Tr\u1eabm t\u01b0\u01a1ng thu\u1ef3 l\u00e3m nhi th\u00e1i d\u1ee5ng y\u00ean. Th\u1ea7n \u0111\u1ed1i: Th\u1ea7n v\u0103n, Thi\u00ean v\u1eadn h\u1eefu tu\u1ea7n ho\u00e0n chi b\u1ea5t nh\u1ea5t, th\u1ebf v\u1eadn h\u1eefu th\u1ecbnh suy chi b\u1ea5t \u0111\u1ed3ng. C\u1ed5 kim d\u1ecb bi\u1ebfn, th\u1ebf \u0111\u1ea1i h\u1eefu th\u00f9. Nhi\u00ean th\u1ed1ng nhi quan chi, nh\u1ea5t tr\u1ecb t\u1ea5t h\u1eefu nh\u1ea5t lo\u1ea1n, nh\u1ea5t lo\u1ea1n ph\u1ee5c h\u1eefu nh\u1ea5t tr\u1ecb, th\u1eed th\u1ecbnh gi\u1ea3 b\u1ec9 suy, b\u1ec9 th\u1ecbnh gi\u1ea3 th\u1eed suy, n\u00e3i t\u1ea5t nhi\u00ean chi l\u00fd d\u00e3. C\u1ed1 \u0111\u01b0\u01a1ng ph\u00f9 kh\u00ed v\u1eadn chi th\u1ecbnh gi\u1ea3, c\u1ed1 kh\u1ea3 d\u0129 nh\u00e2n nhi h\u1ee3p thi\u00ean, \u0111\u01b0\u01a1ng ph\u00f9 kh\u00ed chi suy gi\u1ea3, v\u01b0u \u0111\u01b0\u01a1ng t\u01b0 d\u0129 nh\u00e2n nhi h\u1ed3i thi\u00ean, t\u1eafc thi\u1ec7n ng\u00f4n tr\u1ecb gi\u1ea3, ph\u00f9 di\u1ec7c vi\u1ebft y\u1ebfu th\u1ea9m ph\u00f9 th\u1ebf \u0111\u1ea1o th\u0103ng gi\u00e1ng chi c\u01a1, nhi thi\u1ec7n vi c\u00e1n h\u1ed3i y\u00ean t\u01b0 kh\u1ea3 h\u0129. Kh\u00e2m duy: Ho\u00e0ng \u0111\u1ebf b\u1ec7 h\u1ea1, th\u00f4ng minh t\u00e1c t\u1eafc, kh\u1ea3i \u0111\u1ec5 vi c\u01b0\u01a1ng, ph\u1ee5ng t\u1ef1 l\u00e2m ng\u1ef1 d\u0129 lai, t\u01b0 t\u01b0 \u0111\u1ed3 tr\u1ecb, c\u1ed1 d\u0129 s\u1ef1 v\u1ecb chi ph\u00f2ng, kh\u00fac v\u1ecb chi ch\u1ebf. K\u1ef3 \u01b0 ph\u00f2ng ho\u1ea1n tri c\u01a1 chi y\u1ebfu, tr\u00f9 chi th\u1ee5c h\u0129, do th\u1ea3 gi\u1ea3ng c\u1ea7u tr\u1ecb \u0111\u1ea1o, th\u00e2m duy c\u1ee9u thi\u00ean b\u1ed5 t\u1ec7 chi ph\u01b0\u01a1ng, ph\u1ea5n s\u1ee9c t\u0103ng tu, c\u1ea9n c\u1ea7u th\u01b0\u1ee3ng l\u00fd. \u0110\u01b0\u01a1ng th\u1eed s\u1ef1 c\u01a1 chi h\u1ed9i, b\u1ea5t ph\u1ebf c\u1ea7u ng\u00f4n chi khoa, tri\u1ec7u ti\u1ebfn th\u1ea7n \u0111\u1eb3ng \u01b0 \u0111\u00ecnh, gi\u00e1ng t\u1ee9 lu\u00e2n \u00e2m, s\u00e1ch chi d\u0129 c\u1ed5 kim chi s\u1ef1 bi\u1ebfn, th\u1ebf \u0111\u1ea1i chi long \u00f4, d\u1eef ph\u00f9 \u0111\u01b0\u01a1ng kim tu h\u1ea3o giao l\u00e2n chi \u0111\u1ea1o, th\u1ea7n \u01b0 th\u1eed h\u1eefu d\u0129 ng\u01b0\u1ee1ng ki\u1ebfn. Ho\u00e0ng th\u01b0\u1ee3ng hi\u1ebfu v\u1ea5n chi th\u00e0nh, c\u1ea7u ng\u00f4n chi \u00edch, m\u1ed7i d\u1ee5c ch\u00e2m ch\u01b0\u1edbc c\u1ed5 kim, d\u0129 c\u1ea7u ch\u1ebf tr\u1ecb b\u1ea3o bang chi y\u1ebfu d\u00e3. D\u0129 th\u1ea7n thi\u1ec3n ki\u1ebfn m\u1ea1t h\u1ecdc, h\u1ea1t t\u00fac d\u0129 th\u01b0\u1ee3ng x\u1ee9ng minh v\u1ea5n. C\u1ed1 \u0111\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ed1i tr\u01b0\u1eddng y thu\u1ef7, c\u1ea3m b\u1ea5t \u0111\u1ea1n thu\u1eadt s\u1edf v\u0103n, d\u0129 vi b\u00e1i hi\u1ebfn chi ti\u00ean t\u01b0 h\u1ed3? Th\u1ea7n ph\u1ee5c \u0111\u1ed9c ch\u1ebf s\u00e1ch h\u1eefu vi\u1ebft: Trang 154","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u \u201cThi\u00ean v\u1eadn k\u00fd h\u1eefu th\u01b0\u1eddng bi\u1ebfn, th\u1ebf v\u1eadn kh\u1ea3i v\u00f4 long \u00f4. Th\u01b0\u1ee3ng c\u1ed5 di\u1ec3u mang, c\u1ed1 v\u00f4 kh\u1ea3 lu\u1eadn, nhi nh\u00e2n t\u1ef1u ph\u00f9 kh\u1ea3 kh\u1ea3o gi\u1ea3, t\u1eafc h\u1eefu chinh tru thi\u1ec7n nh\u01b0\u1ee3ng chi b\u1ea5t \u0111\u1ed3ng, tr\u1ecb lo\u1ea1n ph\u00e2n h\u1ee3p chi h\u1eefu d\u1ecb. Di \u0111\u1ecbch, Trung Qu\u1ed1c, th\u1ecbnh suy b\u1ea5t \u0111\u1ed3ng, Th\u00e1i T\u00e2y ch\u01b0 qu\u1ed1c quy m\u00f4 nh\u1eadt th\u1ecbnh, d\u1eef ph\u00f9 Ph\u00fa nh\u00e2n chi d\u1eef ng\u00e3 ho\u00e0 h\u1ea3o h\u1eefu t\u1ed1, l\u1ee5c t\u1ec9nh chi giao ho\u00e0n t\u1ea3o v\u00e3n\u201d, d\u0129 v\u1ea5n th\u1ea7n \u0111\u1eb3ng. Th\u1ea7n th\u00e0nh h\u1eefu d\u0129 ki\u1ebfn Ho\u00e0ng th\u01b0\u1ee3ng ti\u00eau c\u00e1n chi ho\u00e0i, h\u1eefu v\u1ecb th\u01b0\u1eddng nh\u1ea5t nh\u1eadt tr\u00ed d\u00e3. Th\u1ea7n thi\u1ebft duy: Doanh h\u01b0 ti\u00eau t\u1ee9c, kh\u00ed s\u1ed1 b\u1ea5t t\u1ec1. Thi\u00ean v\u1eadn k\u00fd h\u1eefu th\u01b0\u1eddng bi\u1ebfn d\u00e3, t\u1eafc \u0111\u01b0\u01a1ng ph\u00f9 thi\u00ean v\u1eadn chi th\u01b0\u1eddng gi\u1ea3, th\u1ebf v\u1eadn long th\u1ecbnh; \u0111\u01b0\u01a1ng ph\u00f9 thi\u00ean v\u1eadn chi bi\u1ebfn gi\u1ea3, th\u1ebf v\u1eadn di\u1ec7c tu\u1ef3 nhi \u00f4 h\u1ea1. Th\u01b0\u1ee3ng c\u1ed5 chi th\u1ebf, t\u1ea3i t\u1ecbch v\u1ecb t\u01b0\u1eddng, c\u1ed1 v\u00f4 kh\u1ea3 lu\u1eadn. N\u00e3i \u0111oan x\u00e1c chi h\u1eadu, th\u1ebf ch\u1ea5t d\u00e2n thu\u1ea7n nhi chinh Du V\u1ecdng, c\u1ea7m Xuy V\u01b0u d\u0129 h\u1eefu B\u1ea3n Tuy\u1ec1n, Tr\u00e1c L\u1ed9c chi chi\u1ebfn. Th\u1ecb ph\u00f3ng ph\u1ea1t chi s\u1ef1, \u0111\u1ebf th\u1ebf c\u1ed1 d\u0129 h\u1eefu chi, t\u1ef1 phi Thang V\u0169 thu\u1ef7 d\u00e3. Nhi\u00ean th\u1ebf \u0111\u1ea1o ph\u01b0\u01a1ng long, v\u1eadt m\u1ee5c chi phong do v\u1ecb bi\u1ebfn d\u00e3, c\u1ed1 k\u1ebf th\u1eed nhi Nghi\u00eau Thu\u1ea5n V\u0169 chi th\u1ee5 th\u1ee5, kh\u01b0\u1edbc c\u00e1nh h\u1eefu thi\u1ec7n nh\u01b0\u1ee3ng chi c\u00f4ng. Ph\u00f9 \u0111\u1ea1i \u0111\u1ed3ng chi th\u1ebf, tuy\u1ec3n hi\u1ec1n d\u1eef n\u0103ng, gi\u1ea3ng t\u00edn tu m\u1ee5c, do d\u0129 vi phi. H\u1ea1 chi th\u1ebf, do c\u1eadn h\u1ed3 c\u1ed5, k\u1ef3 tr\u1ecb th\u01b0\u1ee3ng trung. \u00c2n chi th\u1ebf, v\u1ecb ly h\u1ed3 trung, k\u1ef3 tr\u1ecb th\u01b0\u1ee3ng ch\u1ea5t. Chu t\u1eafc phong kh\u00ed k\u00fd khai, nh\u00e2n v\u0103n \u0111\u1ea1i tr\u1ee9, k\u1ef3 tr\u1ecb th\u01b0\u1ee3ng v\u0103n. Nhi\u00ean trung chi t\u1ec7, t\u1eafc th\u1ea5t chi d\u00e3, ch\u1ea5t chi t\u1ec7 t\u1eafc th\u1ea5t chi xu\u1ea9n, v\u0103n chi t\u1ec7 t\u1eafc th\u1ea5t chi x\u1ea3o, s\u1edf th\u01b0\u1ee3ng c\u00e1c th\u00f9, b\u1ea5t n\u0103ng v\u00f4 t\u1ec7. T\u1ef1 th\u1ecb chi h\u1eadu, H\u00e1n chi y\u1ebft can d\u0129 tru T\u1ea7n, \u0110\u01b0\u1eddng chi b\u1ec9nh vi\u1ec7t nhi di\u1ec7t Tu\u1ef3, T\u1ed1ng t\u1eafc th\u1ee5 Chu chi thi\u1ec7n, Nguy\u00ean chi ph\u1ea1t T\u1ed1ng, Minh chi k\u1ebf Nguy\u00ean. D\u0129 c\u1eadp ng\u00e3 Vi\u1ec7t, \u0110inh Ti\u00ean Ho\u00e0ng chi \u0111\u1ecbnh th\u1eadp nh\u1ecb s\u1ee9 qu\u00e2n, L\u00fd \u0110\u1ea1o U\u1ea9n chi b\u00ecnh nh\u1ea5t khu v\u0169, Tr\u1ea7n th\u1ee5 Chi\u00eau Ho\u00e0ng chi thi\u1ec7n, L\u00ea b\u00ecnh B\u1eafc qu\u1ed1c chi kh\u1ea5u, ho\u1eb7c tr\u1ecb ho\u1eb7c ph\u1ee7, ho\u1eb7c h\u1ee3p ho\u1eb7c ph\u00e2n, tuy bi\u1ebfn c\u1ed1 \u0111a \u0111oan, di\u1ec7c b\u1ea5t xu\u1ea5t t\u01b0 nh\u1ecb gi\u1ea3. T\u1ef1u trung quan chi, H\u00e1n \u0110\u01b0\u1eddng chi \u0111\u1eafc qu\u1ed1c t\u1eafc ch\u00ednh h\u0129, nhi T\u1ed1ng t\u1eafc d\u0129 m\u01b0u, Nguy\u00ean chi d\u0129 ngo\u1ea1i di lo\u1ea1n Trung qu\u1ed1c, t\u1eafc b\u1ed9i h\u0129, nhi Trang 155","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u Minh \u0111\u1eafc ch\u00ednh th\u1ed1ng. Ng\u00e3 Vi\u1ec7t \u0110inh Ti\u00ean Ho\u00e0ng vi c\u01b0\u01a1ng k\u1ef7 chi th\u1ee7, t\u1eafc ch\u00ednh h\u0129, nhi L\u00fd t\u1eafc h\u1eefu khuy. L\u00ea Th\u00e1i T\u1ed5 l\u1eadp v\u1ea1n th\u1ebf chi c\u00f4ng t\u1eafc ch\u00ednh h\u0129 nhi Tr\u1ea7n c\u00e1nh d\u0129 s\u1eafc, k\u1ef3 gian d\u1ecb \u0111\u1ed3ng t\u00e0 ch\u00ednh, kh\u00ed b\u1ea5t n\u0103ng tr\u1ea7n, di\u1ec7c h\u1eefu tu\u1ea7n t\u1eadp nh\u1ea5t ban, nhi v\u1eadn t\u1ed9 tr\u01b0\u1eddng \u0111o\u1ea3n b\u1ea5t \u0111\u1ed3ng, di\u1ec7c th\u1ecb h\u1ed3 ch\u00ednh d\u1eef ph\u1ee7 nh\u0129. \u0110\u1ebf V\u01b0\u01a1ng B\u00e1 chi \u0111\u1ea1o h\u00e0 nh\u01b0? D\u0129 \u0111\u1ee9c ho\u00e1 d\u00e2n gi\u1ea3, \u0110\u1ebf d\u00e3, t\u1ee9c l\u00ea d\u00e2n chi \u01b0 bi\u1ebfn, t\u1ecb \u1ed1c chi kh\u1ea3 phong, phi d\u0129 \u0111\u1ee9c chi hi\u1ec7u h\u1ed3? D\u0129 c\u00f4ng khuy\u1ebfn d\u00e2n gi\u1ea3, V\u01b0\u01a1ng d\u00e3, t\u1ee9c tri\u1ec7u d\u00e2n chi ch\u01b0\u01a1ng t\u00edn, qu\u1ea7n l\u00ea chi bi\u1ebfn \u0111\u1ee9c, phi d\u0129 c\u00f4ng chi hi\u1ec7u h\u1ed3? D\u0129 l\u1ef1c so\u00e1i d\u00e2n gi\u1ea3, B\u00e1, t\u1eafc gi\u1ea3 chi chi \u0111\u1ed3 d\u00e3, t\u1ee9c hoan ngu chi hi\u1ec7u b\u1ea5t n\u0103ng th\u01b0\u1eddng c\u00e2u phu t\u1ea5t ch\u00ed chi nh\u00e2n t\u00e2m. \u0110\u1ebf V\u01b0\u01a1ng B\u00e1 chi \u0111\u1ea1o b\u1ea5t \u0111\u1ed3ng gi\u1ea3 nh\u01b0 th\u1eed, nhi k\u1ef3 hi\u1ec7u di\u1ec7c nh\u00e2n chi h\u1eefu d\u1ecb d\u00e3. Quan th\u1eed t\u1eafc th\u1ebf chi ng\u00f4n tr\u1ecb gi\u1ea3, s\u1edf \u0111\u01b0\u01a1ng qu\u00fd v\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ea1o nhi ti\u1ec7n b\u00e1 thu\u1eadt d\u00e3. B\u1ec9 nh\u00e2n h\u1eadu nhi tr\u00ed u\u1ef7 m\u1ecb, d\u0129 k\u1ef7 c\u01b0\u01a1ng chi b\u1ea5t ch\u1ea5n nh\u0129, nhi\u00ean quan h\u1eadu chi nh\u1eadp nh\u00e2n gi\u1ea3 th\u00e2m, b\u1ea5t kh\u1ea3 vi c\u01b0\u1eddng nhi kh\u1ea3 vi c\u1eedu, Chu to\u1ea1i h\u1eefu b\u00e1t b\u00e1ch ni\u00ean chi tr\u01b0\u1eddng. Ph\u00fa c\u01b0\u1eddng nhi tr\u00ed ki\u00eam t\u00ednh, d\u0129 ph\u00e1p ch\u1ebf chi b\u1ea3 tr\u00ec nh\u0129, nhi\u00ean nhi ph\u00fa c\u01b0\u1eddng chi \u0111\u1ed9c d\u00e2n k\u00fd th\u1eadm, nh\u00e2n t\u00e2m ta o\u00e1n, qu\u1ed1c th\u1ebf th\u1ed5 b\u0103ng, T\u1ea7n to\u1ea1i tr\u00ed x\u00fac nh\u1ecb th\u1ebf chi \u0111o\u1ea3n. Ph\u1ea3n \u0111i\u1ebfm, t\u1eafc m\u00f4n, Qu\u1ea3n tr\u1ecdng chi kh\u00ed ti\u1ec3u d\u00e3, k\u1ef3 t\u00e1 Ho\u00e0n C\u00f4ng nhi n\u0103ng nh\u1ea5t khu\u00f4ng, qu\u1ef7 ng\u1ed9 nhi ho\u1ea1ch c\u1ea7m nh\u0129, nhi\u00ean nguy\u00ean k\u1ef3 kh\u00ed ti\u1ec3u, t\u1ee9c c\u01b0 h\u1ee3p tam th\u1eadp ni\u00ean, nhi c\u00f4ng li\u1ec7t nh\u01b0 b\u1ec9 k\u1ef3 ti, t\u1ed1t b\u1ea5t n\u0103ng d\u0129 th\u00e0nh nh\u01b0\u01a1ng S\u1edf t\u00f4n Chu chi li\u1ec7t. B\u00e1 tr\u1ecdng Y L\u00e3, Kh\u1ed5ng Minh v\u01b0\u01a1ng t\u00e1 chi t\u00e0i d\u00e3, k\u1ef3 ph\u1ee5 Ti\u00ean ch\u1ee7, nhi b\u1ea5t n\u0103ng nh\u1ea5t th\u1ed1ng gi\u1ea3, v\u1eadn di nan kh\u00f4i ph\u1ee5c nh\u0129, nhi\u00ean nguy\u00ean h\u1eefu v\u01b0\u01a1ng t\u00e1 chi t\u00e0i, t\u1ee9c tr\u00ec khu nh\u1ecb th\u1eadp t\u1ea3i, nhi \u0111\u1ea1i danh thu\u1ef3 vu v\u0169 tr\u1ee5, n\u0103ng th\u00e0nh xanh Ng\u00f4 kh\u00e1ng Ngu\u1ef5 chi c\u00f4ng. Trang 156","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u Quan th\u1eed t\u1eafc u\u1ef7 m\u1ecb nhi chung b\u1ea5t h\u1ea1i nh\u00e2n h\u1eadu chi tr\u1ecb th\u1ec3, ki\u00eam t\u00ednh nhi th\u00edch d\u0129 ki\u1ebfn ph\u00fa c\u01b0\u1eddng chi c\u1eadn c\u00f4ng. N\u0103ng nh\u1ea5t khu\u00f4ng d\u00e3, nhi kh\u00ed ti\u1ec3u, chung l\u01b0u \u01b0 b\u00e1 thu\u1eadt; b\u1ea5t n\u0103ng nh\u1ea5t th\u1ed1ng d\u00e3, nhi v\u01b0\u01a1ng t\u00e1 \u00edch hi\u1ec3n k\u1ef3 vi ch\u00e2n nho, t\u1eafc \u201cch\u00fang \u0111\u1ecbnh\u201d chi thuy\u1ebft h\u1eefu kh\u1ea3 t\u1ea5t, nhi l\u00fd th\u1ebf chi ph\u00e2n h\u1eefu kh\u1ea3 thi d\u00e3. Di \u0111\u1ecbch chi nh\u1eadp Trung Qu\u1ed1c d\u00e3, thu\u1ef7 \u01b0 Chu chi Hi\u1ec3m Do\u00e3n, chung \u01b0 T\u1ed1ng chi Khi\u1ebft \u0110an, ph\u01b0\u01a1ng T\u1ea5n chi t\u1ef7 Ph\u01b0\u01a1ng \u01b0 t\u00e1i h\u1ea1 t\u1eafc th\u01b0\u1ee3ng thu\u1eadt d\u00e3, \u0111\u00e3i Nguy\u00ean chi \u0111\u1ea1i T\u1ed1ng h\u1eefu thi\u00ean h\u1ea1 t\u1eafc c\u1ef1c th\u1ecbnh d\u00e3. Th\u00e1i t\u00e2y ch\u01b0 qu\u1ed1c, nh\u01b0 Ph\u1eadt Lan T\u00e2y, \u00dd \u0110\u1ea1i L\u00fd, M\u1ec5 L\u1ee3i Ki\u00ean, H\u00e0 Lan \u0111\u1eb3ng qu\u1ed1c, l\u1eadp qu\u1ed1c d\u0129 c\u1eedu, t\u00f2ng nh\u00e2n sinh d\u0129 lai, k\u00ed \u0111\u1ed3ng h\u1eefu chi, v\u00f4 lu\u1eadn ch\u00ed Minh thu\u1ef7 ki\u1ebfn, t\u1ee9c vi Th\u01b0 chi T\u00e2y L\u1eef \u0111\u1ec3 c\u1ed1ng quy\u1ebft ngao, L\u1ec5 V\u01b0\u01a1ng ch\u1ebf chi thu\u1ef7 v\u00e2n T\u00e2y Nhung, d\u1eef Minh \u0111\u01b0\u1eddng s\u1edf \u0111\u00ecnh t\u1ee9 Di chi v\u1ecb, k\u1ef3 ch\u01b0 ti\u1ec1n \u0111\u1ea1i phi t\u1eadn v\u00f4 v\u0103n d\u00e3. K\u1ef3 quy m\u00f4 s\u1edf d\u0129 x\u00e2m x\u00e2m nh\u1eadt th\u1ecbnh gi\u1ea3, c\u00e1i Th\u00e1i t\u00e2y ch\u01b0 qu\u1ed1c, \u0111\u1ecba c\u01b0 C\u00e0n tu\u1ea5t, \u0111\u1ed9c \u0111\u1eafc kim kh\u00ed chi ch\u00ednh, k\u1ef3 nh\u00e2n tr\u00ed tu\u1ec7 h\u1eefu thu\u1eadt, ch\u00ed \u01b0 tr\u1ecb qu\u1ed1c v\u01b0u tinh \u01b0 ph\u00fa c\u01b0\u1eddng chi k\u1ebf, t\u1ee9c nh\u01b0 ho\u1ea3 thuy\u1ec1n ho\u1ea3 xa, h\u00e0nh \u0111i\u1ec7n h\u00e0nh th\u00e0nh h\u1eefu d\u0129 c\u1ef1c k\u1ef3 x\u1ea3o di\u1ec7u, nhi kh\u1ea3 d\u0129 ch\u1ebf ph\u1ee5c h\u1ed3 nh\u00e2n, th\u1eed s\u1edf d\u0129 h\u1eefu nh\u1eadt th\u1ecbnh chi ti\u1ec7m d\u00e3. Nhi\u00ean di\u1ec7c b\u1ea5t qu\u00e1 thi\u1ebft t\u1eadp h\u1ed3 nh\u00e2n chi tri d\u0129 vi tri, nhi thi\u1ec7n \u01b0 d\u1ee5ng tri nh\u0129. T\u1ee9c quan \u01b0 t\u00e1c ph\u00e1o nh\u1ea5t s\u1ef1, Minh Ho\u00e0ng V\u0169 ni\u00ean gian, h\u1eefu T\u00e2y qu\u1ed1c nh\u00e2n \u0111\u1ea7u nh\u1eadp T\u00e1t M\u00e3 Ho\u00e0n h\u00e3n b\u1ed9 h\u1ea1, nh\u00e2n thi\u1ebft b\u00e1c c\u01a1 d\u0129 h\u1ed3i, to\u1ea1i nghi\u00ean tinh \u0111\u1ea1n t\u01b0, h\u1eefu d\u0129 c\u1ef1c k\u1ef3 x\u1ea3o, t\u1eafc gi\u1ea3o ch\u01b0 v\u00e3ng s\u1ef1, di\u1ec7c v\u1ecb t\u1ea5t qu\u1ea3 thi\u1ec7n k\u1ef3 d\u00e3. C\u1ee9u c\u00e1nh k\u1ef3 quy, di\u1ec7c v\u1ecb t\u1ea5t k\u1ef3 to\u00e0n th\u1ee7 th\u1eafng, nh\u01b0 x\u1ea1 k\u00fd c\u1eadp vi\u1ec5n, b\u00e1c chi l\u1ee3i d\u00e3, nhi sa vi\u00ean th\u1ea5p nh\u1ef1 kh\u1ea3 d\u0129 ch\u1ebf chi; thu\u1ea5n t\u1ee9c thi\u00ean l\u00fd, v\u00f4 phong t\u1ef1 h\u00e0nh, thuy\u1ec1n chi l\u1ee3i d\u00e3, nhi h\u1ee7 th\u1ea3o c\u1ef1 ph\u1ea1t kh\u1ea3 d\u0129 ch\u1ebf chi. H\u1ef1u hu\u1ed1ng c\u00f4ng \u01b0 thuy\u1ec1n b\u00e1c, b\u1ea5t tri k\u1ef9 k\u00edch, th\u1eed v\u01b0u k\u1ef3 \u0111o\u1ea3n gi\u1ea3 h\u1ed3? T\u1eafc di\u1ec7c v\u1ecb t\u1ea5t k\u1ef3 v\u00f4 kh\u1ea3 ch\u1ebf chi gi\u1ea3. S\u1edf v\u1ecb \u201ctu n\u1ed9i gi\u1ea3 v\u01b0\u01a1ng, tu ngo\u1ea1i gi\u1ea3 b\u00e1\u201d, b\u1ec9 chi s\u1edf vi c\u1eadn h\u1ed3 b\u00e1 h\u0129. \u201cTu n\u1ed9i gi\u1ea3 d\u1eadt, tu ngo\u1ea1i gi\u1ea3 lao\u201d, b\u1ec9 chi s\u1edf vi x\u1eed h\u1ed3 lao h\u0129. K\u1ef3 thuy\u1ebft di\u1ec7c kh\u1ea3 t\u00edn h\u0129. Kim \u0111\u00f4ng ph\u01b0\u01a1ng ch\u01b0 qu\u1ed1c, lu\u1eadn gi\u1ea3 giai d\u1ee5c kh\u1eed ng\u00e3 c\u1ef1u t\u1eadp, d\u0129 hi\u1ec7u nh\u00e2n t\u00e2n \u0111\u1ed3, nhi tr\u00ed ph\u00fa c\u01b0\u1eddng chi c\u1eadn hi\u1ec7u, th\u1ecb di\u1ec7c ki\u1ebfn Nh\u1eadt B\u1ea3n chi hi\u1ec7u tha s\u1edf vi, to\u1ea1i tr\u00ed nh\u1ea5t th\u1eddi th\u1ecbnh c\u01b0\u1eddng, c\u1ed1 h\u1eefu th\u1eed lu\u1eadn nh\u0129. An h\u1eefu h\u1ed3 b\u00e1ch ni\u00ean chi ph\u00e1p \u0111\u1ed9, nh\u1ea5t \u0111\u00e1n kh\u00ed chi, nhi m\u01b0u k\u1ef3 Trang 157","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u t\u00e2n h\u1ed3? C\u1ea5p \u01b0 c\u1eadn l\u1ee3i, nhi c\u1eadn l\u1ee3i v\u1ecb t\u1ea5t kh\u1ea3 \u0111\u1eafc, t\u1ee9c s\u1eed \u0111\u1eafc chi, di\u1ec7c mi\u1ec5n bi\u1ebfn di chi ti\u00eau d\u00e3. Th\u1ea3 Ph\u00fa nh\u00e2n d\u1eef ng\u00e3 qu\u1ed1c b\u1ea3n h\u1eefu c\u1ef1u h\u1ea3o, t\u1ed1 t\u01b0\u01a1ng v\u00e3ng lai, h\u00e0o v\u00f4 o\u00e1n kh\u00edch, trung gian \u0111\u1eb7c d\u0129 s\u01a1n xuy\u00ean chi du vi\u1ec5n, phong v\u1ef1c chi tr\u1edf tr\u01b0\u1eddng, s\u1ea3o khu\u00ea \u00e2m v\u1ea5n. Ph\u00fa nh\u00e2n d\u1ee5c tu c\u1ef1u h\u1ea3o, b\u1ea5t vi\u1ec5n thi\u00ean v\u1ea1n l\u00fd, gi\u00e1 h\u1ea3i nhi lai, phi h\u1eefu tha \u00fd, v\u00f4 n\u1ea1i ng\u00f4n ng\u1eef b\u1ea5t th\u00f4ng, nan tr\u1ea7n ng\u1ecdc b\u1ea1ch, vi\u00ean c\u1eadp can qua, thu\u1ef7 \u01b0 Tr\u00e0 S\u01a1n, k\u1ebf nhi quan kh\u1ea9u. B\u1ea3n phi di\u1ec7u v\u00f5, d\u1ee5c th\u00e2n ti\u1ec1n h\u1ea3o nh\u0129. Th\u1eed th\u00e0nh h\u1eefu th\u1eadm b\u1ea5t \u0111\u1eafc d\u0129 x\u1ee9. Ph\u1ee5ng ng\u00e3 Ho\u00e0ng th\u01b0\u1ee3ng d\u0129 x\u00e3 t\u1eafc vi tr\u1ecdng, d\u0129 sinh d\u00e2n vi ni\u1ec7m, b\u1ea5t d\u1ee5c s\u1eed x\u00edch t\u1eed bi\u00ean manh tr\u00f9ng l\u1ecb phong ti\u00eau, to\u1ea1i c\u00e1t l\u1ee5c t\u1ec9nh chi \u0111\u1ecba, c\u00f4 d\u1eef h\u00e0nh th\u00e0nh, vi nh\u1ea5t th\u1eddi quy\u1ec1n nghi chi k\u1ebf, \u01b0 d\u0129 h\u01b0u binh t\u1ee9c d\u00e2n. Nguy\u00ean k\u1ef3 Ph\u00fa nh\u00e2n chi s\u01a1 t\u00e2m, th\u1ef1c b\u1ea5t d\u1ee5c chi\u1ebfm nh\u00e2n chi th\u1ed5 \u0111\u1ecba, c\u00e1i d\u0129 t\u00ecnh ngh\u0129a vi tr\u1ecdng, \u0111\u1eafc th\u1ea5t vi khinh, c\u1ed1 b\u1ea5t h\u1ee9a An Nghi\u1ec7p v\u1ecdng vi. Ho\u1eafc \u0110\u1ea1o Sinh nh\u1ea5t d\u1eef ng\u00e3 s\u1ee9 giai lai, t\u1ee9c t\u1ee9 t\u1ec9nh chi th\u1ed5 \u0111\u1ecba nh\u00e2n d\u00e2n, t\u1eadn khi\u1ebft nhi quy \u01b0 ng\u00e3, nh\u1ea5t n\u1eb7c thi\u00ean kim, h\u00e0o b\u1ea5t c\u1eadn t\u00edch. K\u1ef3 qu\u1ed1c qu\u00e2n, \u0111\u1ea1i th\u1ea7n, nguy\u00ean so\u00e1i giai t\u1ed1 h\u1eefu th\u1eed h\u1ea3o \u00fd, gia d\u0129 c\u1eadn lai gi\u1edbi s\u1ee9 chi v\u00e3ng lai, ph\u00e1o thuy\u1ec1n chi t\u1eb7ng h\u1ea3o, \u0111\u00f4n m\u1ee5c th\u00e2n thi\u1ebft, h\u1eefu v\u00f4 t\u01b0\u01a1ng tr\u1ee3, l\u1ee3i \u0111\u1ed3ng l\u1ea1c c\u1ed9ng, t\u1eadn th\u00edch ti\u1ec1n phi. Nh\u01b0\u1ee3c t\u1ea3o giao ho\u00e0n l\u1ee5c t\u1ec9nh t\u1eafc thanh v\u0103n chi m\u1ef9, d\u1ee5c v\u1eadn chi \u00edch, t\u01b0\u1edfng d\u0129 tr\u00f9 chi th\u1ee5c h\u0129. Nhi\u00ean nhi do thi\u1ec3u ho\u00e3n gi\u1ea3, di\u1ec7c t\u1ea5t h\u1eefu k\u1ef3 thuy\u1ebft y\u00ean. Nh\u1ea5t vi\u1ebft d\u0129 c\u1ed1 h\u00f2a \u01b0\u1edbc, ph\u00f9 Ph\u00fa nh\u00e2n chi \u01b0 ng\u00e3, tuy h\u1eefu c\u1ef1u h\u1ea3o, nhi thi\u00ean l\u00fd vi\u1ec5n lai, b\u1ec9 di\u1ec7c v\u1ecb k\u1ef3 k\u1ef3 \u201cng\u00e3 v\u00f4 nh\u0129 tr\u00e1, nh\u0129 v\u00f4 ng\u00e3 chi\u1ebfm\u201d, c\u1ed1 t\u1ea5t d\u0129 th\u1eed vi an tr\u00fa chi \u0111\u1ecba, s\u1edf d\u0129 tr\u00e1ng b\u1ec9 chi th\u1ebf, nhi c\u1ed1 ng\u00e3 chi ho\u00e0 d\u00e3. Nh\u1ecb vi\u1ebft d\u0129 t\u01b0 \u0111\u1ecba l\u1ee3i, ph\u00f9 Gia \u0110\u1ecbnh l\u1ee5c t\u1ec9nh, k\u1ef3 \u0111\u1ecba ph\u00ec nhi\u00eau, t\u00fac m\u1ec5 chi s\u1edf xu\u1ea5t th\u1eafng \u01b0 ch\u01b0 h\u1ea1t, c\u1ed1 b\u1ec9 di\u1ec7c v\u1ecb t\u1ea5t v\u00f4 tr\u00ec h\u1ed3i quan v\u1ecdng chi t\u00e2m. Ki\u00eam d\u0129 Nam K\u1ef3 l\u1ee5c t\u1ec9nh d\u1eef B\u1eafc K\u1ef3 t\u1ee9 t\u1ec9nh, s\u1ef1 th\u1ebf th\u1ef1c h\u1eefu b\u1ea5t \u0111\u1ed3ng: Nam K\u1ef3 l\u1ee5c t\u1ec9nh, th\u1ee7 \u01b0 h\u00f2a \u01b0\u1edbc s\u01a1 \u0111\u1ecbnh chi nh\u1eadt, nh\u01b0\u1ee3c B\u1eafc K\u1ef3 t\u1ee9 t\u1ec9nh, t\u1eafc th\u1ecb h\u00f2a \u01b0\u1edbc k\u00fd \u0111\u1ecbnh, An Nghi\u1ec7p v\u1ecdng vi, b\u1ec9 chi l\u00fd kh\u00fac, c\u1ed1 di\u1ec7c b\u1ea5t \u0111\u1eafc b\u1ea5t t\u1ea3o ho\u00e0n, c\u1ed1 l\u1ee5c t\u1ec9nh t\u1eafc do h\u1eefu thi\u1ec3u ho\u00e3n, di\u1ec7c h\u1eefu s\u1edf nh\u00e2n d\u00e3. Trang 158","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u T\u01b0 th\u1ec9nh ng\u00e3 Ho\u00e0ng th\u01b0\u1ee3ng ch\u00ed th\u00e0nh d\u0129 \u0111\u00e3i chi, nghi v\u0103n d\u0129 ti\u1ebfp chi. N\u1ed9i k\u00fd b\u1ea5t ph\u1ebf t\u1ef1 tr\u1ecb chi s\u00e1ch, nhi ngo\u1ea1i h\u1ef1u qu\u1ea3ng ph\u00f9 c\u1eadp nh\u00e2n chi t\u00edn, s\u1eed b\u1ec9 l\u1ea1c quan tri\u1ec1u \u0111\u00ecnh \u00fd \u0111\u1ee9c, ti\u1ec7m ti\u00eau nghi nh\u1ecb chi t\u00e2m. T\u00edch Kh\u1ed5ng T\u1eed t\u01b0\u1edbng L\u1ed7, T\u1ec1 nh\u00e2n quy k\u1ef3 x\u00e2m c\u01b0\u01a1ng, v\u00f4 phi ch\u00ed th\u00e0nh c\u1ea3m \u0111\u1ed9ng \u0111\u1eafc tha nh\u0129. Th\u1ea3 \u0111\u1ed3 \u0111\u1ea1i s\u1ef1 gi\u1ea3, b\u1ea5t k\u1ebf ti\u1ec3u ph\u00ed, c\u1ed5 nh\u00e2n chi s\u1edf d\u0129 kh\u1eafc t\u1ea3o t\u1ebf s\u1ef1 d\u00e3. Th\u1ec9nh vi quan k\u1ef3 s\u1ef1, nh\u01b0\u1ee3c s\u1ea3o h\u1eefu l\u1ee3i t\u00e2m, t\u1eafc ho\u1eb7c d\u0129 quan t\u00e2n chi thu\u1ebf d\u1ecbch chi kh\u1ea3 d\u00e3, ho\u1eb7c \u01b0\u1edbc t\u0103ng b\u1ed3i ng\u00e2n, s\u0129 h\u1eadu thanh ho\u00e0n kh\u1ea3 d\u00e3. H\u1ef1u th\u1ea3 th\u00e2n ho\u00e0 h\u1ea3o chi \u01b0\u1edbc, s\u1eed chi hi\u1ec3u nhi\u00ean \u01b0 t\u00ecnh l\u00fd chi kh\u00fac tr\u1ef1c, s\u1ef1 th\u1ebf chi l\u1ee3i h\u1ea1i, t\u1eafc b\u1ec9 t\u01b0\u01a1ng lai l\u1ee5c t\u1ec9nh chi \u0111\u1ecba t\u1ea3o quy Tri\u1ec1u \u0111\u00ecnh, h\u1ef1u h\u00e0 ch\u00ed \u0111\u1ed9ng phi\u1ec1n ng\u00e3 Ho\u00e0ng th\u01b0\u1ee3ng ti\u00eau c\u00e1n chi ho\u00e0i tai! Th\u1ea3 tr\u00ed gi\u1ea3 b\u1ea5t ho\u1eb7c, b\u1ea5t s\u1eed th\u1ea5t hoan, nh\u00e2n gi\u1ea3 b\u1ea5t nh\u1eabn, b\u1ea5t s\u1eed th\u1ea5t s\u1edf. B\u1ec9 k\u00fd c\u1ea3m Tri\u1ec1u \u0111\u00ecnh giao ti\u1ebfp chi h\u1eadu, l\u1ec5 \u00fd chi c\u1ea7n, t\u1ea5t b\u1ea5t kh\u1eb3ng d\u0129 b\u1ea5t tr\u00ed b\u1ea5t nh\u00e2n t\u1ef1 x\u1eed, c\u1ed1 b\u1ea5t \u0111\u00e3i c\u1ea7u nhi thu\u1ef7 \u1ee9ng h\u0129. Th\u1ea7n ph\u1ee5c \u0111\u1ed9c Ch\u1ebf S\u00e1ch h\u00e0 \u0111\u1eb3ng tru\u00e2n thi\u1ebft, hi\u1ebfu v\u1ea5n hi\u1ebfu s\u00e1t chi th\u00e0nh, c\u1ed5 chi Ngu Thu\u1ea7n \u0111\u00e3i v\u00f4 d\u0129 qu\u00e1. Th\u1ea7n s\u01a1 h\u1ecdc t\u00e2n ti\u1ebfn, v\u00f5ng tri ch\u00ednh y\u1ebfu, xuy\u1ebft th\u1eadp th\u01b0\u1eddng \u0111\u00e0m, can m\u1ea1o th\u1ea7n nghi\u00eam b\u1ea5t th\u0103ng. (Ng\u01b0\u1eddi phi\u00ean \u00e2m t\u1eeb nguy\u00ean t\u00e1c: Phan V\u0103n C\u00e1c) D\u1ecbch ngh\u0129a: Ng\u00e0y 29 th\u00e1ng 4 n\u0103m T\u1ef1 \u0110\u1ee9c th\u1ee9 ba m\u01b0\u01a1i Ch\u1ebf s\u00e1ch h\u1ecfi: V\u1eadn tr\u1eddi \u0111\u00e3 c\u00f3 l\u00fac th\u01b0\u1eddng l\u00fac bi\u1ebfn. V\u1eadn \u0111\u1eddi h\u00e1 ch\u1eb3ng c\u00f3 khi th\u1ecbnh, khi suy? \u0110\u1eddi th\u01b0\u1ee3ng c\u1ed5 xa x\u01b0a kh\u00f4ng th\u1ec3 b\u00ecnh lu\u1eadn, nh\u01b0ng trong th\u1eddi \u0111\u1ea1i con ng\u01b0\u1eddi c\u00f2n ch\u1ea5t ph\u00e1c th\u1eadt th\u00e0, kh\u00f4ng tranh gi\u00e0nh l\u1eabn nhau m\u00e0 \u0111\u00e3 c\u00f3 s\u1edbm nh\u1eefng tr\u1eadn giao tranh \u1edf B\u1ea3n Tuy\u1ec1n (1) Tr\u00e1c L\u1ed9c (2), v\u00e0 sau th\u1eddi gian chinh ph\u1ea1t, ch\u00e9m gi\u1ebft nh\u01b0 th\u1ebf, l\u1ea1i c\u00f2n c\u00f3 chuy\u1ec7n coi thi\u00ean h\u1ea1 l\u00e0 c\u1ee7a c\u00f4ng m\u00e0 truy\u1ec1n ng\u00f4i cho ng\u01b0\u1eddi hi\u1ec1n (3). Trang 159","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u Th\u1eddi \u201c\u0111\u1ea1i \u0111\u1ed3ng\u201d (4) t\u1ed1t \u0111\u1eb9p c\u0169ng c\u00f2n c\u00f3 ng\u01b0\u1eddi cho l\u00e0 tr\u00e1i l\u1ebd. M\u1ed7i \u0111\u1eddi chu\u1ed9ng m\u1ed9t kh\u00e1c, kh\u00f4ng th\u1ec3 tr\u00e1nh \u0111\u01b0\u1ee3c c\u00e1i h\u1ecfng. T\u1eeb \u0111\u00f3 \u0111\u1ebfn nh\u00e0 Minh v\u00ec c\u00e1c tri\u1ec1u \u0110inh, L\u00fd, Tr\u1ea7n, L\u00ea \u1edf n\u01b0\u1edbc ta, khi b\u00ecnh tr\u1ecb, khi lo\u1ea1n ly, khi h\u1ee3p nh\u1ea5t, khi ph\u00e2n chia, tuy bi\u1ebfn c\u1ed1 \u0111a \u0111oan nh\u01b0ng c\u0169ng kh\u00f4ng ra ngo\u00e0i hai s\u1ef1 vi\u1ec7c \u1ea5y. Trong \u0111\u00f3 c\u00e1c chuy\u1ec7n d\u1ecb \u0111\u1ed3ng v\u00e0 t\u00e0 ch\u00ednh th\u1ebf n\u00e0o, ng\u01b0\u1eddi h\u00e1 kh\u00f4ng th\u1ec3 tr\u00ecnh b\u00e0y? L\u1ea1i c\u00f2n c\u00f3 nhi\u1ec1u truy\u1ec1n gia m\u1ed7i ph\u00e9p c\u1ee7a nhau m\u00e0 v\u1eadn n\u01b0\u1edbc d\u00e0i ng\u1eafn kh\u00f4ng \u0111\u1ec1u, l\u00fd do t\u1ea1i sao? C\u00e1c \u0111\u1ea1o \u0110\u1ebf, V\u01b0\u01a1ng, B\u00e1 (5) kh\u00e1c nhau nh\u1eefng g\u00ec, hi\u1ec7u qu\u1ea3 gi\u1ed1ng nhau ch\u1ed7 n\u00e0o? Nh\u00e2n h\u1eadu sao \u0111\u1ebfn n\u1ed7i y\u1ebfu h\u00e8n; gi\u00e0u m\u1ea1nh sao d\u1eabn \u0111\u1ebfn th\u00f4n t\u00ednh? Ng\u01b0\u1eddi kh\u00ed \u0111\u1ed9 nh\u1ecf nhen m\u00e0 kh\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c thi\u00ean h\u1ea1 v\u1ec1 ch\u00ednh th\u1ed1ng (6) ng\u01b0\u1eddi c\u00f3 t\u00e0i v\u01b0\u01a1ng b\u00e1 l\u1ea1i kh\u00f4ng th\u1ec3 th\u1ed1ng nh\u1ea5t \u0111\u01b0\u1ee3c non s\u00f4ng (7). Thuy\u1ebft \u201cch\u00fang \u0111\u1ecbnh\u201d (8) l\u00e0m th\u1ebf n\u00e0o m\u00e0 tin ch\u1eafc \u0111\u01b0\u1ee3c, s\u1ef1 ph\u00e2n bi\u1ec7t gi\u1eefa l\u00fd v\u00e0 th\u1ebf v\u00e0 l\u00e0m sao tin c\u1eady \u0111\u01b0\u1ee3c? Qu\u00e2n Di \u0110\u1ecbch v\u00e0o Trung Qu\u1ed1c b\u1eaft \u0111\u1ea7u v\u00e0 k\u1ebft th\u00fac t\u1eeb bao gi\u1edd? L\u00fac nh\u1ecf y\u1ebfu v\u00e0 l\u00fac c\u00f9ng c\u1ef1c, m\u1ea1nh nh\u1ea5t th\u00ec nh\u01b0 th\u1ebf n\u00e0o? C\u00e1c n\u01b0\u1edbc Th\u00e1i T\u00e2y l\u1eadp n\u01b0\u1edbc \u0111\u00e3 l\u00e2u, t\u1eeb khi con ng\u01b0\u1eddi sinh ra v\u1ed1n \u0111\u00e3 c\u00f3. Kh\u00f4ng k\u1ec3 chuy\u1ec7n m\u1edbi th\u1ea5y h\u1ecd trong \u0111\u1eddi nh\u00e0 Minh, c\u00e1c \u0111\u1eddi tr\u01b0\u1edbc h\u00e1 ph\u1ea3i ho\u00e0n to\u00e0n kh\u00f4ng bi\u1ebft? X\u00e9t v\u1ec1 quy m\u00f4 c\u1ee7a h\u1ecd, t\u1ea1i sao m\u00e0 ng\u00e0y c\u00e0ng th\u1ecbnh v\u01b0\u1ee3ng? So s\u00e1nh v\u1edbi c\u00e1c vi\u1ec7c c\u0169, c\u00f3 th\u1eadt h\u1ecd gi\u1ecfi v\u1ec1 k\u1ef9 x\u1ea3o hay kh\u00f4ng? X\u00e9t \u0111\u1ebfn c\u00f9ng, h\u00e1 kh\u00f4ng th\u1ec3 ch\u1ebf ng\u1ef1 \u0111\u01b0\u1ee3c sao? S\u1eeda sang vi\u1ec7c n\u1ed9i tr\u1ecb l\u00e0 \u201cV\u01b0\u01a1ng\u201d, \u0111i chinh ph\u1ee5c n\u01b0\u1edbc ng\u01b0\u1eddi l\u00e0 \u201cB\u00e1\u201d, c\u00f3 thuy\u1ebft n\u00f3i s\u1eeda vi\u1ec7c n\u1ed9i tr\u1ecb th\u00ec nh\u00e0n, \u0111i chinh ph\u1ee5c n\u01b0\u1edbc ng\u01b0\u1eddi th\u00ec v\u1ea5t v\u1ea3, c\u00f3 tin \u0111\u01b0\u1ee3c kh\u00f4ng? Nay c\u00e1c n\u01b0\u1edbc \u0110\u00f4ng ph\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ec1u mu\u1ed1n b\u1ecf t\u1eadp t\u1ee5c c\u0169, b\u1eaft ch\u01b0\u1edbc ng\u01b0\u1eddi m\u00e0 m\u01b0u toan c\u00e1i m\u1edbi \u0111\u1ec3 \u0111\u01b0\u1ee3c gi\u00e0u m\u1ea1nh. X\u00e9t xem nh\u01b0 th\u1ebf c\u00f3 \u0111\u00fang hay kh\u00f4ng? Ng\u01b0\u1eddi Ph\u00e1p v\u1ed1n c\u00f3 t\u00ecnh c\u0169 v\u1edbi ta, th\u01b0\u1eddng v\u1eabn \u0111i l\u1ea1i. Kh\u00f4ng h\u1ec1 c\u00f3 chuy\u1ec7n hi\u1ec1m kh\u00edch, ch\u1ec9 c\u00f3 th\u1eddi gian g\u1ea7n \u0111\u00e2y, vi\u1ec7c th\u0103m h\u1ecfi h\u01a1i th\u01b0a. Trang 160","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u H\u1ecd mu\u1ed1n n\u1ed1i l\u1ea1i t\u00ecnh th\u00e2n c\u0169, kh\u00f4ng ng\u1ea1i \u0111\u01b0\u1eddng xa m\u00e0 \u0111\u1ebfn, ch\u1ec9 v\u00ec ng\u00f4n ng\u1eef, ch\u1eef ngh\u0129a kh\u00f4ng truy\u1ec1n \u0111\u1ea1t \u0111\u01b0\u1ee3c m\u00e0 kh\u00f3 \u0111\u1eb7t quan h\u1ec7 bang giao, \u0111\u1ebfn n\u1ed7i sinh vi\u1ec7c can qua. Th\u1eadt Tr\u1eabm x\u00e9t c\u00f3 ch\u1ed7 b\u1ea5t \u0111\u1eafc d\u0129, tu\u1ed5i tr\u1ebb hi\u1ec3u bi\u1ebft n\u00f4ng c\u1ea1n, \u0111\u00e3 sai th\u00ec kh\u00f3 k\u00e9o l\u1ea1i. B\u1ea3n t\u00e2m h\u1ecd ch\u1eb3ng ph\u1ea3i mu\u1ed1n chi\u1ebfm \u0111\u1ea5t \u0111ai c\u1ee7a ng\u01b0\u1eddi, ch\u1ec9 n\u1eb7ng v\u1ec1 t\u00ecnh ngh\u0129a m\u00e0 coi nh\u1eb9 chuy\u1ec7n thi\u1ec7t h\u01a1n, n\u00ean m\u1edbi kh\u00f4ng cho ph\u00e9p An Nghi\u1ec7p (9) l\u00e0m c\u00e0n. M\u1ed9t l\u1eddi h\u1ee9a gi\u00e1 ng\u00e0n v\u00e0ng, h\u1ecd \u0111\u00e3 \u0111em c\u1ea3 b\u1ed1n t\u1ec9nh tr\u1ea3 l\u1ea1i cho ta (10). B\u1ed1n t\u1ec9nh \u0111\u00e3 nh\u01b0 th\u1ebf th\u00ec s\u00e1u t\u1ec9nh c\u00f3 th\u1ec3 bi\u1ebft l\u00e0 qu\u1ed1c v\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ea1i th\u1ea7n nguy\u00ean so\u00e1i n\u01b0\u1edbc h\u1ecd v\u1eabn c\u00f3 l\u00f2ng t\u1ed1t. H\u01a1n n\u1eefa, g\u1ea7n \u0111\u00e2y hai n\u01b0\u1edbc ho\u00e0 thu\u1eadn th\u00e2n thi\u1ebft, gi\u00fap \u0111\u1ee1 b\u1ed5 sung l\u1eabn cho nhau, c\u00f3 l\u1ee3i c\u00f9ng chung c\u00f3 vui c\u00f9ng h\u01b0\u1edfng, b\u1ecf h\u1ebft chuy\u1ec7n sai tr\u00e1i c\u0169. N\u1ebfu h\u1ecd s\u1edbm tr\u1ea3 l\u1ea1i \u0111\u1ea5t cho ta th\u00ec kh\u00f4ng nh\u1eefng ti\u1ebfng ngh\u0129a c\u1ee7a h\u1ecd s\u00e1ng ng\u01b0\u1eddi b\u1ed1n b\u1ec3, ti\u1ebfng hay truy\u1ec1n l\u1ea1i ngh\u00ecn n\u0103m, m\u00e0 c\u00f2n l\u1ea1i \u0111\u01b0\u1ee3c nhi\u1ec1u trong vi\u1ec7c th\u00f4ng th\u01b0\u01a1ng, kh\u00f4ng c\u00f3 ph\u00ed t\u1ed5n v\u1eadn chuy\u1ec3n xa n\u00e0o m\u00e0 kh\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c b\u1ed3i th\u01b0\u1eddng. (\u0110\u01b0\u1ee3c nh\u01b0 th\u1ebf th\u00ec) nh\u00e0 nh\u00e0 ch\u00fac m\u1eebng nhau (11), \u0111au kh\u1ed5 ti\u00eau tan, ch\u1eafc h\u1ecd c\u0169ng t\u00ednh h\u1ebft r\u1ed3i, ch\u1eb3ng \u0111\u1ee3i ph\u1ea3i n\u00f3i. Ch\u1ec9 c\u00f3 kh\u00f4ng bi\u1ebft \u00fd h\u1ecd th\u1ebf n\u00e0o m\u00e0 h\u1ecd c\u00f2n t\u1ea1m ho\u00e3n \u00edt l\u00e2u. Hi\u1ec1m v\u00ec n\u1ed7i ho\u00e3n m\u1ed9t ng\u00e0y th\u00ec th\u00eam m\u1ed9t ng\u00e0y v\u1ea5t v\u1ea3, t\u1ed1n ph\u00ed, \u0111au kh\u1ed5. Sao b\u1eb1ng h\u1ecd quy\u1ebft \u0111\u1ecbnh s\u1edbm tr\u1ea3, c\u00f3 ph\u1ea3i r\u1ea5t hay, r\u1ea5t \u0111\u1eb9p hay kh\u00f4ng? Ng\u01b0\u1eddi tr\u00ed gi\u1ea3 kh\u00f4ng n\u00ean ho\u00e3n, kh\u00f4ng l\u00e0m cho ng\u01b0\u1eddi m\u1ea5t vui. Ng\u01b0\u1eddi c\u00f3 nh\u00e2n kh\u00f4ng t\u00e0n nh\u1eabn, kh\u00f4ng l\u00e0m ng\u01b0\u1eddi m\u1ea5t ch\u1ed7 n\u01b0\u01a1ng t\u1ef1a \u0111\u00e3 l\u1eadp \u0111\u01b0\u1ee3c, tr\u1ea3 \u0111\u01b0\u1ee3c m\u1edbi kh\u00f4ng tr\u00e1i v\u1edbi c\u00e1c \u0111i\u1ec1u nh\u00e2n, tr\u00ed, t\u00edn, ngh\u0129a. N\u1ebfu c\u1ee9 \u0111\u1ee3i y\u00eau c\u1ea7u r\u1ed3i m\u1edbi \u0111\u00e1p \u1ee9ng th\u00ec \u0111\u00e3 mu\u1ed9n, c\u00f2n qu\u00fd n\u1ed7i g\u00ec. K\u1ebb s\u0129 qu\u00e2n t\u1eed c\u00e1c ng\u01b0\u1eddi s\u1eb5n ho\u00e0i b\u00e3o tr\u1ecb n\u01b0\u1edbc, gi\u00fap \u0111\u1eddi, h\u1ecdc x\u01b0a \u0111\u1ec3 l\u00e0m quan, \u00f4m ch\u00ed h\u01b0\u1edbng. Tr\u1eddi sinh ng\u01b0\u1eddi t\u00e0i \u1eaft c\u00f3 ch\u1ed7 d\u00f9ng. H\u00e3y tr\u00ecnh b\u00e0y h\u1ebft \u00fd \u0111\u1eebng t\u01b0\u1eddng t\u1eadn chuy\u1ec7n c\u1ed5 m\u00e0 s\u01a1 l\u01b0\u1ee3c chuy\u1ec7n nay, \u0111\u1eebng ch\u0103m ch\u00fa m\u1ed9t v\u1eadt m\u00e0 \u0111\u1ec3 s\u00f3t v\u1ea1n v\u1eadt. S\u1ef1 vi\u1ec7c ph\u1ea3i n\u00eau \u0111i\u1ec1u n\u00ean, l\u1eddi n\u00f3i ph\u1ea3i d\u00f9ng \u0111\u01b0\u1ee3c. \u0110\u1eebng ph\u1ee5 Tr\u1eabm ham h\u1ecfi, ham n\u00f3i. Tr\u1eabm s\u1ebd xem v\u00e0 ch\u1ecdn d\u00f9ng. _________________________________________ 1. B\u1ea3n Tuy\u1ec1n: T\u00ean m\u1ed9t con su\u1ed1i, nay g\u1ecdi l\u00e0 su\u1ed1i Ho\u00e0ng \u0110\u1ebf, thu\u1ed9c huy\u1ec7n B\u1ea3n An, t\u1ec9nh H\u00e0 B\u1eafc, Trung Qu\u1ed1c. T\u1ee5c truy\u1ec1n \u0111\u1ea5y l\u00e0 n\u01a1i Trang 161","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u Ho\u00e0ng \u0111\u1ebf \u0111\u00e3 giao chi\u1ebfn v\u1edbi Vi\u00eam \u0110\u1ebf (kho\u1ea3ng 2700-2640 tr.CN). 2. Tr\u00e1c L\u1ed9c: T\u00ean m\u1ed9t ng\u1ecdn n\u00fai, \u1edf \u0110\u00f4ng Nam huy\u1ec7n Tr\u00e1c L\u1ed9c, t\u1ec9nh S\u00e1t C\u00e1p Nh\u0129, Trung Qu\u1ed1c. T\u1ee5c truy\u1ec1n \u0111\u1ea5y l\u00e0 n\u01a1i Ho\u00e0ng \u0111\u1ebf \u0111\u00e3 ch\u00e9m Suy V\u01b0u (kho\u1ea3ng 2660-2600 tr.CN) 3. Truy\u1ec7n ch\u1eef Thi\u00ean ph\u01b0\u01a1ng: Tri\u1ec1u \u0111\u1ea1i c\u1ee7a vua Nghi\u00eau, Thu\u1ea5n truy\u1ec1n ng\u00f4i vua cho ng\u01b0\u1eddi hi\u1ec1n (kho\u1ea3ng 2855-2205 tr.CN). 4. Th\u1eddi \u0111\u1ea1i \u0111\u1ed3ng: Ch\u1eef tr\u00edch \u1edf thi\u00ean L\u1ec5 V\u1eadn trong Kinh L\u1ec5 \u201c\u0110\u1ea1o l\u1edbn \u0111\u01b0\u1ee3c thi h\u00e0nh, thi\u00ean h\u1ea1 l\u00e0 c\u1ee7a c\u00f4ng, nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi hi\u1ec1n th\u00ec \u0111\u01b0\u1ee3c d\u00f9ng, m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi \u0103n \u1edf v\u1edbi nhau th\u00e0nh th\u1ef1c v\u00e0 thu\u1eadn ho\u00e0, cho n\u00ean ng\u01b0\u1eddi ta kh\u00f4ng ch\u1ec9 th\u01b0\u01a1ng y\u00eau ri\u00eang cha m\u1eb9 v\u00e0 con c\u00e1i m\u00ecnh, v\u1ec1 c\u1ee7a th\u00ec gh\u00e9t c\u1ee7a r\u01a1i, n\u00ean kh\u00f4ng nh\u1eb7t \u0111\u1ec3 c\u1ea5t gi\u1ea5u cho m\u00ecnh, v\u1ec1 s\u1ee9c th\u00ec gh\u00e9t s\u1ee9c l\u00e0m ra kh\u00f4ng ph\u1ea3i do m\u00ecnh v\u00e0 l\u00e0m kh\u00f4ng ph\u1ea3i ch\u1ec9 v\u00ec m\u00ecnh, cho n\u00ean kh\u00f4ng c\u00f3 chuy\u1ec7n \u00e2m m\u01b0u, kh\u00f4ng c\u00f3 tr\u1ed9m c\u01b0\u1edbp, c\u1eeda ng\u01b0\u1eddi kh\u00f4ng ph\u1ea3i \u0111\u00f3ng, \u0111\u1ea5y l\u00e0 \u0111\u1ea1i \u0111\u1ed3ng\u201d 5. C\u00e1c \u0111\u1ea1o \u0110\u1ebf, V\u01b0\u01a1ng, B\u00e1: - \u0110\u1ebf \u0111\u1ea1o: \u0110\u01b0\u1eddng l\u1ed1i ch\u00ednh tr\u1ecb d\u00f9ng \u0111\u1ee9c \u0111\u1ec3 tr\u1ecb d\u00e2n, khi\u1ebfn cho thi\u00ean h\u1ea1 coi nhau nh\u01b0 m\u1ed9t nh\u00e0, kh\u00f4ng c\u00f3 c\u00e0y c\u1ea5y v\u00e0 d\u1ec7t v\u1ea3i ri\u00eang, m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi c\u00f9ng ch\u1ecbu chung \u0111\u00f3i r\u00e9t c\u1ee7a Ng\u0169 \u0110\u1ebf (Ho\u00e0ng \u0110\u1ebf, Chuy\u00ean H\u00fac, \u0110\u1ebf C\u1ed1c, \u0110\u1ebf Nghi\u00eau, v\u00e0 \u0110\u1ebf Thu\u1ea5n) ho\u1eb7c theo \u00fd ki\u1ebfn kh\u00e1c, l\u1ea1i cho l\u00e0: Ph\u1ee5c Hy, Th\u1ea7n N\u00f4ng, Ho\u00e0ng \u0110\u1ebf, Kim Thi\u00ean, Chuy\u00ean H\u00fac trong truy\u1ec1n thuy\u1ebft Trung Qu\u1ed1c. Theo l\u1ecbch s\u1eed Trung Qu\u1ed1c th\u00ec l\u00e0 h\u1eadu k\u1ef3 ch\u1ebf \u0111\u1ed9 C\u00f4ng x\u00e3 nguy\u00ean th\u1ee7y (kho\u1ea3ng 2910-2205 tr.CN) - V\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ea1o: \u0110\u01b0\u1eddng l\u1ed1i ch\u00ednh tr\u1ecb d\u1ef1a v\u00e0o \u0111\u1ea1o \u0111\u1ee9c \u0111\u1ec3 m\u01b0u h\u1ea1nh ph\u00fac cho nh\u00e2n d\u00e2n. - B\u00e1 \u0111\u1ea1o: \u0110\u01b0\u1eddng l\u1ed1i ch\u00ednh tr\u1ecb d\u1ef1a v\u00e0o v\u0169 l\u1ef1c v\u00e0 lu\u1eadt ph\u00e1p nghi\u00eam minh \u0111\u1ec3 l\u00e0m cho n\u01b0\u1edbc gi\u00e0u m\u1ea1nh, coi th\u01b0\u1eddng nh\u00e2n ngh\u0129a c\u1ee7a nh\u00e0 Nho ch\u00ednh th\u1ed1ng. 6. Ng\u01b0\u1eddi kh\u00ed \u0111\u1ed9 nh\u1ecf nhen: ch\u1ec9 Qu\u1ea3n Tr\u1ecdng ph\u00f2 T\u1ec1 Ho\u00e0n C\u00f4ng, m\u01b0\u1ee3n danh ngh\u0129a \u201ct\u00e2n ch\u1ee7\u201d m\u00e0 l\u00e0m h\u1ea1i ch\u01b0 h\u1ea7u. 7. Ng\u01b0\u1eddi c\u00f3 t\u00e0i V\u01b0\u01a1ng b\u00e1: ch\u1ec9 Kh\u1ed5ng Minh (Gia C\u00e1t L\u01b0\u1ee3ng) ph\u00f2 L\u01b0u B\u1ecb l\u1eadp n\u00ean nh\u00e0 Th\u1ee5c H\u00e1n. 8. a) Ng\u0169 T\u1eed T\u01b0 th\u00ec quy\u1ebft di\u1ec7t n\u01b0\u1edbc S\u1edf \u0111\u1ec3 b\u00e1o th\u00f9 cho cha, b\u1ea3o \u0111\u1ea3m Trang 162","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u ch\u1eef Trung. Nguy\u00ean v\u0103n hai c\u00e2u: \u201cNh\u00e2n ch\u00fang gi\u1ea3 th\u1eafng thi\u00ean\u201d (ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00f4ng th\u00ec th\u1eafng tr\u1eddi), v\u00e0 \u201cThi\u00ean \u0111\u1ecbnh di\u1ec7c n\u0103ng th\u1eafng nh\u00e2n\u201d (Tr\u1eddi \u0111\u1ecbnh c\u0169ng c\u00f3 th\u1ec3 th\u1eafng ng\u01b0\u1eddi). K\u1ebft qu\u1ea3 l\u00e0 c\u1ea3 hai ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ec1u \u0111\u01b0\u1ee3c th\u1ef1c hi\u1ec7n \u00fd mu\u1ed1n c\u1ee7a m\u00ecnh: \u201cNg\u0169 T\u1ee7 T\u01b0 \u0111\u00e3 d\u1eabn qu\u00e2n n\u01b0\u1edbc Ng\u00f4 \u0111\u00e1nh \u0111\u1ebfn t\u1eadn Kinh \u0111\u00f4 n\u01b0\u1edbc S\u1edf n\u0103m 511 tr.CN, \u0111\u1ed1t ph\u00e1 t\u00f4n mi\u1ebfu c\u1ee7a vua n\u01b0\u1edbc S\u1edf, \u0111\u00e0o m\u1ea3 \u0111\u00e1nh n\u00e1t th\u00e2y, r\u1ed3i ch\u00e9m \u0111\u1ea7u thi h\u00e0i S\u1edf B\u00ecnh V\u01b0\u01a1ng l\u00e0 ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00e3 gi\u1ebft cha v\u00e0 anh Ng\u0169 T\u1eed T\u01b0. b) Thuy\u1ebft \u201cCh\u00fang \u0111\u1ecbnh\u201d: \u1ede \u0111\u00e2y, T\u1ef1 \u0110\u1ee9c \u0111\u00e3 ch\u01a1i ch\u1eef b\u1eb1ng c\u00e1ch l\u1ea5y hai ch\u1eef th\u1ee9 hai c\u1ee7a hai c\u00e2u n\u00f3i trong cu\u1ed9c \u0111\u00e0m tho\u1ea1i gi\u1eefa Ng\u0169 T\u1eed T\u01b0 v\u00e0 Th\u00e2n Bao T\u01b0 vi\u1ebft trong chuy\u1ec7n \u201cNg\u0169 T\u1eed T\u01b0\u201d \u1edf S\u1eed K\u00fd c\u1ee7a T\u01b0 M\u00e3 Thi\u00ean, c\u1ea3 hai ng\u01b0\u1eddi: Ng\u0169 T\u1eed T\u01b0 \u0111\u1ec1u l\u00e0 b\u1ec1 t\u00f4i n\u01b0\u1edbc S\u1edf v\u00e0 l\u00e0 b\u1ea1n th\u00e2n v\u1edbi nhau, nh\u01b0ng ch\u1ee7 tr\u01b0\u01a1ng kh\u00e1c nhau: Th\u00e2n Bao T\u01b0 th\u00ec ch\u1ea1y sang c\u1ea7u vi\u1ec7n binh n\u01b0\u1edbc T\u1ea7n, T\u1ea7n Ai C\u00f4ng kh\u00f4ng cho qu\u00e2n \u0111i, \u00f4ng \u0111\u00e3 \u0111\u1ee9ng k\u00eau kh\u00f3c tr\u01b0\u1edbc s\u00e2n ch\u1ea7u c\u1ee7a nh\u00e0 T\u1ea7n su\u1ed1t b\u1ea3y ng\u00e0y \u0111\u00eam, kh\u00f4ng \u0103n u\u1ed1ng g\u00ec, l\u00e0m vua T\u1ea7n c\u1ea3m \u0111\u1ed9ng ph\u1ea3i ra qu\u00e2n ph\u1ee5c h\u1ed3i \u0111\u01b0\u1ee3c n\u01b0\u1edbc S\u1edf kh\u1ecfi b\u1ecb qu\u00e2n Ng\u00f4 ti\u00eau di\u1ec7t.) 9. An Nghi\u1ec7p: Francis Garnier \u0111em qu\u00e2n Ph\u00e1p x\u00e2m l\u01b0\u1ee3c B\u1eafc K\u1ef3 l\u1ea7n th\u1ee9 nh\u1ea5t, n\u0103m 1873. 10. B\u1ed1n t\u1ec9nh: H\u00e0 N\u1ed9i, Ninh B\u00ecnh, Nam \u0110\u1ecbnh, H\u1ea3i D\u01b0\u01a1ng qu\u00e2n Ph\u00e1p \u0111\u00e3 chi\u1ebfm \u0111\u01b0\u1ee3c trong cu\u1ed9c x\u00e2m l\u01b0\u1ee3c B\u1eafc K\u1ef3 l\u1ea7n th\u1ee9 nh\u1ea5t n\u0103m 1873. Ph\u00e1p \u0111\u00e3 tr\u1ea3 l\u1ea1i b\u1ed1n t\u1ec9nh n\u00e0y v\u00ec Francis Garnier b\u1ecb t\u1eed tr\u1eadn, tinh th\u1ea7n ch\u01b0a gi\u1eef \u0111\u01b0\u1ee3c n\u00ean t\u1ea1m tr\u1ea3 \u0111\u1ec3 k\u00fd Hi\u1ec7p \u01b0\u1edbc 1874 chi\u1ebfm c\u1ea3 s\u00e1u t\u1ec9nh mi\u1ec1n Nam v\u00e0 \u0111\u01b0\u1ee3c ch\u00ednh th\u1ee9c c\u00f4ng nh\u1eadn \u0111\u1ec3 l\u1ea1i bu\u00f4n b\u00e1n kh\u1eafp n\u01b0\u1edbc Vi\u1ec7t Nam... 11. Nguy\u00ean v\u0103n vi\u1ebft: Th\u1ea5t gia t\u01b0\u01a1ng kh\u00e1nh: ch\u1eef tr\u00edch trong thi\u00ean \u201cTr\u1ecdng h\u01b0ng chi cao\u201d, s\u00e1ch Kinh th\u01b0 n\u00f3i l\u00ean s\u1ef1 vui m\u1eebng c\u1ee7a nh\u00e2n d\u00e2n khi \u0111\u01b0\u1ee3c vua Th\u00e0nh Thang \u0111\u1ebfn gi\u1ea3i tho\u00e1t cho kh\u1ecfi \u00e1ch b\u1ea1o ng\u01b0\u1ee3c c\u1ee7a nh\u00e0 Ki\u1ec7t. Th\u1ea7n xin \u0111\u1ed1i: Th\u1ea7n nghe n\u00f3i: V\u1eadn tr\u1eddi c\u00f3 tu\u1ea7n ho\u00e0n \u0111\u1ed5i thay, v\u1eadn \u0111\u1eddi c\u00f3 th\u1ecbnh suy Trang 163","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u kh\u00e1c bi\u1ec7t. X\u01b0a v\u00e0 nay \u0111\u1ed5i kh\u00e1c, m\u1ed7i \u0111\u1eddi m\u1ed9t v\u1ebb. Nh\u01b0ng nh\u00ecn chung th\u00ec th\u1ea5y r\u1eb1ng m\u1ed9t th\u1eddi b\u00ecnh \u1eaft c\u00f3 m\u1ed9t th\u1eddi lo\u1ea1n, m\u1ed9t th\u1eddi lo\u1ea1n l\u1ea1i c\u00f3 m\u1ed9t th\u1eddi b\u00ecnh, th\u1eddi n\u00e0y th\u1ecbnh th\u00ec th\u1eddi kia suy, th\u1eddi kia th\u1ecbnh th\u00ec th\u1eddi n\u00e0y suy, \u0111\u00f3 l\u00e0 l\u1ebd t\u1ea5t nhi\u00ean. Cho n\u00ean ng\u01b0\u1eddi gi\u1ecfi vi\u1ec7c b\u00ecnh tr\u1ecb, g\u1eb7p th\u1eddi th\u1ecbnh m\u00e0 d\u00f9ng \u0111\u01b0\u1ee3c s\u1ee9c ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ec3 l\u00e0m h\u1ee3p \u00fd tr\u1eddi, th\u00ec khi v\u1eadn suy l\u1ea1i c\u00e0ng lo t\u00ednh d\u00f9ng s\u1ee9c ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ec3 l\u1ea5y l\u1ea1i l\u00f2ng tr\u1eddi; \u0111\u00f3 c\u0169ng c\u00f3 ngh\u0129a l\u00e0 c\u1ea7n ph\u1ea3i th\u1ea5y \u0111\u01b0\u1ee3c m\u1ea7m m\u1ed1ng th\u0103ng tr\u1ea7m c\u1ee7a \u0111\u01b0\u1eddng \u0111\u1eddi m\u00e0 kh\u00e9o m\u01b0u toan xoay chuy\u1ec3n th\u1eddi v\u1eadn. Th\u1ea7n k\u00ednh c\u1ea3m ngh\u0129 r\u1eb1ng: Ho\u00e0ng \u0111\u1ebf b\u1ec7 h\u1ea1 (v\u1ed1n ng\u01b0\u1eddi) th\u00f4ng minh n\u00ean ph\u00e9p t\u1eafc, \u0111\u1ee9c \u0111\u1ed9 b\u1eadc m\u1ed1i gi\u01b0\u1eddng, t\u1eeb khi l\u00ean tr\u1ecb v\u00ec \u0111\u1ebfn nay ch\u0103m ch\u0103m m\u01b0u vi\u1ec7c b\u00ecnh tr\u1ecb, n\u00ean \u0111\u00e3 ph\u00f2ng xa s\u1ef1 vi\u1ec7c, ng\u0103n ch\u1eb7n c\u00e1i h\u1ea1i. C\u00e1i \u0111i\u1ec1u tr\u1ecdng y\u1ebfu \u0111\u1ec1 ph\u00f2ng tai ho\u1ea1 li\u1ec7u tr\u01b0\u1edbc th\u1eddi c\u01a1, ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00e3 tr\u00f9 t\u00ednh k\u1ef9 c\u00e0ng, l\u1ea1i c\u00f2n nghi\u00ean c\u1ee9u \u0111\u01b0\u1eddng l\u1ed1i b\u00ecnh tr\u1ecb, suy ngh\u0129 s\u00e2u s\u1eafc ph\u01b0\u01a1ng ph\u00e1p s\u1eeda c\u00e1i l\u1ec7ch ch\u1eefa c\u00e1i h\u1ecfng, t\u1ecf v\u1ebb s\u1eeda sang c\u1ed1t sao t\u00ecm th\u1ea5y \u0111\u1ea1o l\u00fd hay nh\u1ea5t. G\u1eb7p khi c\u00f3 s\u1ef1 th\u1ec3 n\u00e0y m\u00e0 ng\u01b0\u1eddi ch\u1eb3ng b\u1ecf khoa thi c\u1ea7u l\u1eddi n\u00f3i, v\u1eddi b\u1ecdn th\u1ea7n \u0111\u1ebfn s\u00e2n ch\u1ea7u, ban h\u1ecfi vi\u1ec7c bi\u1ebfn \u0111\u1ed5i t\u1eeb x\u01b0a \u0111\u1ebfn nay, s\u1ef1 th\u1ecbnh suy c\u1ee7a c\u00e1c tri\u1ec1u \u0111\u1ea1i v\u00e0 \u0111\u01b0\u1eddng l\u1ed1i ho\u00e0 h\u1ea3o trong vi\u1ec7c bang giao hi\u1ec7n t\u1ea1i. Do \u0111\u00f3, th\u1ea7n ng\u1ea9ng tr\u00f4ng th\u1ea5y Ho\u00e0ng th\u01b0\u1ee3ng ch\u00e2n th\u00e0nh ham h\u1ecfi mong c\u1ea7u l\u1eddi n\u00f3i c\u00f3 \u00edch. Ng\u01b0\u1eddi mu\u1ed1n ch\u00e2m ch\u01b0\u1edbc vi\u1ec7c c\u1ed5 kim \u0111\u1ec3 th\u1ea5y \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111i\u1ec3m tr\u1ecdng y\u1ebfu trong vi\u1ec7c b\u00ecnh tr\u1ecb, gi\u1eef g\u00ecn \u0111\u1ea5t n\u01b0\u1edbc. Th\u1ea7n ki\u1ebfn th\u1ee9c n\u00f4ng c\u1ea1n, h\u1ecdc t\u1eadp k\u00e9m c\u1ecfi, sao x\u1ee9ng \u0111\u00e1ng \u01a1n tr\u00ean ban h\u1ecfi. Nh\u01b0ng ngh\u0129 l\u1ea1i bu\u1ed5i \u0111\u1ea7u \u0111\u01b0\u1ee3c \u1ee9ng \u0111\u1ed1i, \u0111\u00e1m \u0111\u00e2u ch\u1eb3ng n\u00f3i h\u1ebft nh\u1eefng \u0111i\u1ec1u nghe bi\u1ebft \u0111\u1ec3 hi\u1ebfn d\u00e2ng. Th\u1ea7n c\u00fai \u0111\u1ecdc ch\u1ebf s\u00e1ch ban r\u1eb1ng: \u201cV\u1eadn tr\u1eddi \u0111\u00e3 c\u00f3 l\u00fac th\u01b0\u1eddng l\u00fac bi\u1ebfn, v\u1eadn \u0111\u1eddi h\u00e1 ch\u1eb3ng c\u00f3 khi th\u1ecbnh, khi suy. \u0110\u1eddi th\u01b0\u1ee3ng c\u1ed5 xa x\u0103m v\u1ed1n kh\u00f4ng th\u1ec3 b\u00e0n, nh\u00e2n h\u1ecfi \u0111\u1ebfn nh\u1eefng \u0111i\u1ec1u c\u00f3 th\u1ec3 kh\u1ea3o c\u1ee9u nh\u01b0 s\u1ef1 b\u1ea5t \u0111\u1ed3ng gi\u1eefa chinh ph\u1ea1t v\u00e0 thi\u00ean nh\u01b0\u1ee3ng (1), nh\u1eefng ch\u1ed7 kh\u00e1c nhau gi\u1eefa b\u00ecnh tr\u1ecb v\u00e0 lo\u1ea1n l\u1ea1c, gi\u1eefa ph\u00e2n chia v\u00e0 h\u1ee3p nh\u1ea5t. Di \u0110\u1ecbch, Trung Qu\u1ed1c, th\u1ecbnh suy b\u1ea5t \u0111\u1ed3ng, c\u00e1c n\u01b0\u1edbc Th\u00e1i Trang 164","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u T\u00e2y quy m\u00f4 ng\u00e0y c\u00e0ng th\u1ecbnh v\u00e0 vi\u1ec7c ng\u01b0\u1eddi Ph\u00e1p v\u1edbi ta v\u1ed1n v\u1eabn ho\u00e0 hi\u1ebfu, vi\u1ec7c tr\u1ea3 l\u1ea1i s\u00e1u t\u1ec9nh, s\u1edbm mu\u1ed9n th\u1ebf n\u00e0o? Th\u1ea7n th\u1eadt th\u1ea5y r\u1eb1ng Ho\u00e0ng th\u01b0\u1ee3ng th\u1ee9c khuya, d\u1eady s\u1edbm, lo l\u1eafng kh\u00f4ng m\u1ed9t ng\u00e0y n\u00e0o th\u00f4i. Th\u1ea7n thi\u1ebft ngh\u0129: Kh\u00ed s\u1ed1 so le, l\u00fac \u0111\u1ea7y, l\u00fac v\u01a1i, khi suy, khi th\u1ecbnh. V\u1eadn tr\u1eddi \u0111\u00e3 l\u00fac th\u01b0\u1eddng l\u00fac bi\u1ebfn, th\u00ec khi v\u1eadn tr\u1eddi th\u01b0\u1eddng \u00e1t v\u1eadn \u0111\u1eddi th\u1ecbnh v\u01b0\u1ee3ng, g\u1eb7p khi v\u1eadn tr\u1eddi bi\u1ebfn th\u00ec v\u1eadn \u0111\u1eddi c\u0169ng th\u1ebf m\u00e0 suy. \u0110\u1eddi th\u01b0\u1ee3ng c\u1ed5, s\u00e1ch ch\u00e9p ch\u01b0a r\u00f5, c\u1ed1 nhi\u00ean kh\u00f4ng th\u1ec3 b\u00e0n. Nh\u01b0ng sau th\u1eddi \u0111\u1ea1i (c\u1ed5 x\u01b0a) th\u00e0nh th\u1ef1c, th\u1ebf t\u1ee5c ch\u1ea5t ph\u00e1c, nh\u00e2n d\u00e2n thu\u1ea7n h\u1eadu m\u00e0 \u0111\u00e3 c\u00f3 c\u00e1c tr\u1eadn giao tranh \u1edf B\u1ea3n Tuy\u1ec1n, Tr\u00e1c L\u1ed9c \u0111\u1ec3 \u0111\u00e1nh Du V\u1ecdng, b\u1eaft Suy V\u01b0u. Nh\u01b0 th\u1ebf th\u00ec nh\u1eefng chuy\u1ec7n \u0111\u00e1nh d\u1eb9p \u0111\u00e3 c\u00f3 t\u1eeb c\u00e1c \u0111\u1eddi \u0110\u1ebf, ch\u1ee9 kh\u00f4ng ph\u1ea3i \u0111\u1ebfn c\u00e1c tri\u1ec1u Thang (2), V\u0169 (3) m\u1edbi m\u1edf \u0111\u1ea7u Nh\u01b0ng \u0111\u1ea1o \u0111\u1eddi \u0111ang th\u1ecbnh, phong t\u1ee5c thu\u1ea7n h\u1eadu ch\u01b0a bi\u1ebfn \u0111\u1ed5i, cho n\u00ean k\u1ebf ti\u1ebfp sau l\u00e0 Nghi\u00eau nh\u01b0\u1eddng ng\u00f4i cho Thu\u1ea5n, Thu\u1ea5n nh\u01b0\u1eddng ng\u00f4i cho V\u0169, th\u00e0nh ra l\u1ea1i c\u00f3 chuy\u1ec7n coi thi\u00ean h\u1ea1 l\u00e0 c\u1ee7a c\u00f4ng m\u00e0 nh\u01b0\u1eddng ng\u00f4i cho ng\u01b0\u1eddi hi\u1ec1n. Th\u1eddi \u0110\u1ea1i \u0111\u1ed3ng, tuy\u1ec3n ng\u01b0\u1eddi hi\u1ec1n, d\u00f9ng ng\u01b0\u1eddi gi\u1ecfi, d\u1ea1y \u0111i\u1ec1u t\u00edn, \u0103n \u1edf ho\u00e0 thu\u1eadn, c\u00f2n cho l\u00e0 tr\u00e1i (ch\u1eef ph\u00ea b\u00ean c\u1ea1nh: ch\u01b0a r\u00f5). \u0110\u1eddi nh\u00e0 H\u1ea1 (4) c\u00f2n g\u1ea7n th\u1eddi c\u1ed5, n\u00ean vi\u1ec7c tr\u1ecb n\u01b0\u1edbc chu\u1ed9ng trung th\u1ef1c. \u0110\u1eddi \u00c2n (5) ch\u01b0a xa r\u1eddi \u0111\u1ee9c trung th\u1ef1c n\u00ean chu\u1ed9ng t\u00ednh ch\u1ea5t ph\u00e1c. \u0110\u1eddi Chu (6) phong t\u1ee5c \u0111\u00e3 m\u1edf, v\u0103n ho\u00e1 r\u1ef1c r\u1ee1 n\u00ean chu\u1ed9ng v\u0103n v\u1ebb. Nh\u01b0ng c\u00e1i h\u1ecfng c\u1ee7a s\u1ef1 trung th\u1ef1c l\u00e0 m\u1eafc t\u00ednh qu\u00ea k\u1ec7ch, ch\u1ea5t ph\u00e1c th\u00ec hay m\u1eafc t\u00ednh ngu xu\u1ea9n. C\u00e1i h\u1ecfng c\u1ee7a c\u00e1i v\u0103n v\u1ebb l\u00e0 hay m\u1eafc t\u00ednh x\u1ea3o tr\u00e1, \u0111i\u1ec1u \u01b0a chu\u1ed9ng kh\u00e1c nhau \u0111\u1ec1u kh\u00f4ng tr\u00e1nh \u0111\u01b0\u1ee3c c\u00e1i h\u1ecfng. T\u1eeb \u0111\u00f3 v\u1ec1 sau: nh\u00e0 H\u00e1n gi\u01b0\u01a1ng g\u1eady gi\u1ebft T\u1ea7n, nh\u00e0 \u0110\u01b0\u1eddng c\u1ea7m b\u00faa di\u1ec7t Tu\u1ef3, T\u1ed1ng nh\u1eadn ng\u00f4i nh\u01b0\u1eddng c\u1ee7a nh\u00e0 Chu (7), Nguy\u00ean \u0111\u00e1nh chi\u1ebfm nh\u00e0 T\u1ed1ng, Minh n\u1ed1i ti\u1ebfp nh\u00e0 Nguy\u00ean. \u0110\u1ebfn chuy\u1ec7n n\u01b0\u1edbc Vi\u1ec7t ta th\u00ec \u0110inh Ti\u00ean Ho\u00e0ng d\u1eb9p m\u01b0\u1eddi hai s\u1ee9 qu\u00e2n (8), L\u00fd C\u00f4ng U\u1ea9n (9) tr\u1ecb b\u00ecnh m\u1ed9t c\u00f5i. Tr\u1ea7n nh\u00e2n s\u1ef1 nh\u01b0\u1eddng ng\u00f4i c\u1ee7a Chi\u00eau Ho\u00e0ng (10), L\u00ea \u0111\u00e1nh tan qu\u00e2n gi\u1eb7c ph\u01b0\u01a1ng B\u1eafc (11). Ho\u1eb7c b\u00ecnh tr\u1ecb, ho\u1eb7c lo\u1ea1n l\u1ea1c, ho\u1eb7c h\u1ee3p nh\u1ea5t, ho\u1eb7c ph\u00e2n chia, tuy bi\u1ebft c\u00f3 nhi\u1ec1u vi\u1ec7c c\u0169ng kh\u00f4ng ngo\u00e0i hai \u0111i\u1ec1u \u1ea5y (12). Trang 165","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u Trong \u0111\u00f3: H\u00e1n (13) \u0110\u01b0\u1eddng (14) \u0111\u01b0\u1ee3c n\u01b0\u1edbc l\u00e0 ch\u00ednh \u0111\u00e1ng, nh\u00e0 T\u1ed1ng (15) th\u00ec d\u00f9ng m\u01b0u, Nguy\u00ean (16), r\u1ee3 ngo\u00e0i l\u00e0m lo\u1ea1n Trung Qu\u1ed1c l\u00e0 tr\u00e1i l\u1ebd, nh\u01b0ng nh\u00e0 Minh (17) th\u00ec \u0111\u01b0\u1ee3c coi l\u00e0 ch\u00ednh th\u1ed1ng. _________________________________________ 1. Chinh ph\u1ea1t v\u00e0 thi\u00ean nh\u01b0\u1ee3ng: \u0110\u00e1nh d\u1eb9p v\u00e0 truy\u1ec1n ng\u00f4i vua cho ng\u01b0\u1eddi hi\u1ec1n kh\u00e1c h\u1ecd. 2. Thang: Vua Th\u00e0nh Thang (1766-1752 tr.CN) \u0111\u00e3 \u0111u\u1ed5i vua Ki\u1ec7t c\u1ee7a tri\u1ec1u \u0111\u1ea1i H\u1ea1, l\u1eadp n\u00ean Tri\u1ec1u \u0111\u1ea1i Th\u01b0\u1ee3ng. 3. V\u0169: V\u0169 v\u01b0\u01a1ng (1122 - 1115 tr.CN) \u0111\u00e3 \u0111\u00e1nh \u0111\u1ed5 tri\u1ec1u \u0111\u1ea1i Th\u01b0\u1ee3ng, khi\u1ebfn Tr\u1ee5 V\u01b0\u01a1ng ph\u1ea3i t\u1ef1 thi\u00eau, l\u1eadp n\u00ean Tri\u1ec1u \u0111\u1ea1i Chu. 4. \u0110\u1eddi nh\u00e0 H\u1ea1: T\u1eeb vua V\u0169 \u0111\u1ebfn Tr\u1ee5 V\u01b0\u01a1ng, g\u1ed3m m\u01b0\u1eddi b\u1ea3y \u0111\u1eddi vua, tr\u1ea3i qua b\u1ed1n tr\u0103m ba m\u01b0\u01a1i ch\u00edn n\u0103m (2205-1766 tr.CN). 5. \u0110\u1eddi \u00c2n: C\u00f2n g\u1ecdi l\u00e0 \u00c2n Th\u01b0\u01a1ng, t\u1eeb vua Th\u00e0nh Thang \u0111\u1ebfn Tr\u1ee5 V\u01b0\u01a1ng g\u1ed3m hai m\u01b0\u01a1i t\u00e1m \u0111\u1eddi vua, tr\u1ea3i qua s\u00e1u tr\u0103m b\u1ed1n m\u01b0\u01a1i t\u01b0 n\u0103m (1766-1122 tr.CN). 6. \u0110\u1eddi Chu: T\u1eeb V\u0169 V\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ebfn No\u00e3n V\u01b0\u01a1ng ba m\u01b0\u01a1i b\u1ea3y \u0111\u1eddi vua, tr\u1ea3i qua t\u00e1m tr\u0103m s\u00e1u m\u01b0\u01a1i b\u1ea3y n\u0103m (1122-255 tr.CN). 7. Chu: Nh\u00e0 H\u1eadu Chu \u0111\u1eddi Ng\u0169 \u0110\u1ea1i ch\u1ec9 c\u00f3 ch\u00edn n\u0103m (952-959) tr\u1ea3i ba \u0111\u1eddi vua. 8. \u0110inh Ti\u00ean Ho\u00e0ng: D\u1eb9p xong m\u01b0\u1eddi hai s\u1ee9 qu\u00e2n n\u0103m 987. 9. L\u00fd C\u00f4ng U\u1ea9n: l\u00e0 con L\u00fd Kh\u00e1nh V\u00e2n v\u00e0 Ph\u1ea1m Th\u1ecb, ng\u01b0\u1eddi l\u00e0ng C\u1ed5 Ph\u00e1p t\u1ee9c \u0110\u00ecnh B\u1ea3ng, huy\u1ec7n Ti\u00ean Du, ph\u1ee7 T\u1eeb S\u01a1n, t\u1ec9nh B\u1eafc Ninh, gi\u1eef ch\u1ee9c \u0110i\u1ec7n ti\u1ec1n ch\u1ec9 huy s\u1ee9 l\u00e0 ch\u1ee9c v\u00f5 t\u01b0\u1edbng cao c\u1ea5p, ch\u1ec9 huy qu\u00e2n h\u1eadu c\u1ea7n c\u1ee7a Tri\u1ec1u Ti\u1ec1n L\u00ea. \u00d4ng c\u00f3 uy t\u00edn v\u00e0 th\u1ebf l\u1ef1c trong tri\u1ec1u, \u0111\u1ed3ng th\u1eddi l\u00e0 ng\u01b0\u1eddi th\u00e2n c\u1eadn c\u1ee7a ng\u01b0\u1eddi Ph\u1eadt gi\u00e1o. V\u00ec v\u1eady sau khi L\u00ea Long \u0110\u0129nh ch\u1ebft (n\u0103m 1009) c\u00e1c quan trong tri\u1ec1u v\u00e0 m\u1ed9t s\u1ed1 nh\u00e0 s\u01b0 \u0111\u00e3 \u1ee7ng h\u1ed9 v\u00e0 suy t\u00f4n \u00f4ng l\u00ean l\u00e0m vua, t\u1ee9c L\u00fd Th\u00e1i T\u1ed5. Tri\u1ec1u L\u00fd b\u1eaft \u0111\u1ea7u t\u1eeb L\u00fd C\u00f4ng U\u1ea9n \u0111\u1ebfn L\u00fd Chi\u00eau Ho\u00e0ng (1009-1225) tr\u1ea3i qua hai tr\u0103m m\u01b0\u1eddi s\u00e1u n\u0103m, g\u1ed3m ch\u00edn \u0111\u1eddi vua. Trang 166","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u 10. Tr\u1ea7n: Vua cu\u1ed1i c\u00f9ng c\u1ee7a tri\u1ec1u L\u00fd l\u00e0 Hu\u1ec7 T\u00f4ng b\u1ecb b\u1ec7nh cu\u1ed3ng v\u00e0 kh\u00f4ng c\u00f3 con trai, ph\u1ea3i nh\u01b0\u1eddng ng\u00f4i cho c\u00f4ng ch\u00faa Chi\u00eau Kh\u00e1nh m\u1edbi l\u00ean b\u1ea3y tu\u1ed5i (t\u1ee9c L\u00fd Chi\u00eau Ho\u00e0ng, l\u00fac b\u1ea5y gi\u1edd h\u1ecd Tr\u1ea7n \u0111\u00e3 n\u1eafm gi\u1eef m\u1ecdi ch\u1ee9c v\u1ee5 tr\u1ecdng y\u1ebfu trong Tri\u1ec1u. Ng\u00e0y 10 th\u00e1ng 12 n\u0103m 1226 do s\u1ef1 b\u1ed1 tr\u00ed c\u1ee7a Tr\u1ea7n Th\u1ee7 \u0110\u1ed9, ng\u01b0\u1eddi c\u1ea7m \u0111\u1ea7u th\u1ebf l\u1ef1c h\u1ecd Tr\u1ea7n l\u00fac \u0111\u00f3. L\u00fd Chi\u00eau Ho\u00e0ng tuy\u00ean b\u1ed1 nh\u01b0\u1eddng ng\u00f4i cho ch\u1ed3ng l\u00e0 Tr\u1ea7n C\u1ea3nh (ch\u00e1u Tr\u1ea7n Th\u1ee7 \u0110\u1ed9). Tr\u1ea7n C\u1ea3nh l\u00ean ng\u00f4i (t\u1ee9c Tr\u1ea7n Th\u00e1i T\u00f4ng) l\u1eadp ra Tri\u1ec1u Tr\u1ea7n, g\u1ed3m m\u01b0\u1eddi hai \u0111\u1eddi vua, tr\u1ea3i qua 174 n\u0103m (1126 - 1400). Th\u1eddi gian ch\u1ed1ng qu\u00e2n Minh x\u00e2m l\u01b0\u1ee3c c\u00f2n c\u00f3 hai vua nh\u00e0 H\u1eadu Tr\u1ea7n l\u00e0 H\u01b0ng Kh\u00e1nh (t\u1ee9c Tr\u1ea7n Ng\u1ed7i 1407-1409) v\u00e0 Tr\u00f9ng Quang (t\u1ee9c Tr\u1ea7n Qu\u00fd Kho\u00e1ng 1400-1415). 11. L\u00ea: L\u00ea Th\u00e1i T\u1ed5 v\u00e0 Nguy\u1ec5n Tr\u00e3i l\u00e3nh \u0111\u1ea1o cu\u1ed9c kh\u1edfi ngh\u0129a Lam S\u01a1n \u0111\u00e3 chi\u1ebfn \u0111\u1ea5u m\u01b0\u1eddi n\u0103m gian kh\u1ed5 (1417-1427) m\u1edbi gi\u00e0nh \u0111\u01b0\u1ee3c n\u01b0\u1edbc t\u1eeb tay qu\u00e2n nh\u00e0 Minh x\u00e2m l\u01b0\u1ee3c. 12. Hai \u0111i\u1ec1u: Thi\u00ean nh\u01b0\u1ee3ng v\u00e0 chinh ph\u1ea1t. 13. H\u00e1n: L\u01b0u Bang di\u1ec7t Tri\u1ec1u T\u1ea7n c\u1ee7a Th\u1ee7y Ho\u00e0ng b\u1ea1o ng\u01b0\u1ee3c l\u1eadp n\u00ean Tri\u1ec1u H\u00e1n (t\u1eeb 206 - \u0111\u1ebfn n\u0103m 263 tr.CN). 14. \u0110\u01b0\u1eddng: L\u00fd Uy\u00ean di\u1ec7t Tri\u1ec1u Tu\u1ef3 c\u1ee7a D\u1ea1ng \u0110\u1ebf b\u1ea1o ng\u01b0\u1ee3c l\u1eadp n\u00ean Tri\u1ec1u \u0110\u01b0\u1eddng (618-905). 15. T\u1ed1ng: T\u1ed1ng Th\u00e1i T\u1ed5, vua m\u1edf \u0111\u1ea7u Tri\u1ec1u T\u1ed1ng (960-1279) t\u00ean l\u00e0 Tri\u1ec7u Khu\u00f4ng D\u1eabn, \u0111\u00e3 ph\u1ee5c v\u1ee5 ba tri\u1ec1u H\u1eadu \u0110\u01b0\u1eddng, H\u1eadu H\u00e1n, H\u1eadu Chu \u0111\u1eddi Ng\u0169 \u0110\u1ea1i (907-960) v\u00e0 \u0111\u00e3 l\u1eadp \u0111\u01b0\u1ee3c nhi\u1ec1u chi\u1ebfn c\u00f4ng. \u0110\u1ebfn \u0111\u1eddi Cung \u0110\u1ebf nh\u00e0 M\u1eadu Chu, Tri\u1ec7u Khu\u00f4ng D\u1eabn l\u00e0m Ti\u1ebft \u0111\u1ed9 s\u1ee9 Qu\u00fd \u0110\u1ee9c v\u00e0 Hi\u1ebfn \u0110\u1ee9c \u0111em qu\u00e2n \u0111i ch\u1ed1ng qu\u00e2n Khi\u1ebft \u0110an x\u00e2m l\u01b0\u1ee3c. Khi \u0111\u00f3 Cung \u0110\u1ebf c\u00f2n nh\u1ecf, qu\u00e2n s\u0129 m\u01b0u l\u1eadp Tri\u1ec7u Khu\u00f4ng D\u1eabn, ban \u0111\u1ea7u t\u1eadp trung \u1edf n\u01a1i \u0111\u00f3ng qu\u00e2n l\u00e0 Tr\u1ea7n Ki\u1ec1u, h\u1ecd kho\u00e1c \u00e1o b\u00e0o v\u00e0ng cho Tri\u1ec7u Khu\u00f4ng D\u1eabn v\u00e0 tung h\u00f4 \u201cv\u1ea1n tu\u1ebf\u201d r\u1ed3i ph\u00f2 Tri\u1ec7u Khu\u00f4ng D\u1eabn v\u1ec1 tri\u1ec1u b\u1eaft Cung \u0110\u1ebf ph\u1ea3i nh\u01b0\u1eddng ng\u00f4i cho Tri\u1ec7u Khu\u00f4ng D\u1eabn (th\u00e1ng 3 n\u0103m 960). 16. Nguy\u00ean: Giai c\u1ea5p ch\u1ee7 n\u00f4 M\u00f4ng C\u1ed5 \u0111em qu\u00e2n x\u00e2m l\u01b0\u1ee3c Trung Qu\u1ed1c, di\u1ec7t Tri\u1ec1u Nam T\u1ed1ng l\u1eadp n\u00ean Tri\u1ec1u Nguy\u00ean (1279-1368). Trang 167","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u 17. Minh: Minh Th\u00e1i T\u1ed5 l\u00e0 Chu Nguy\u00ean Ch\u01b0\u01a1ng \u0111\u00e1nh \u0111u\u1ed5i Nguy\u00ean Thu\u1eadn \u0110\u1ebf vua nh\u00e0 Nguy\u00ean x\u00e2m l\u01b0\u1ee3c v\u1ec1 Th\u01b0\u1ee3ng \u0111\u00f4 v\u00e0 l\u1eadp ra Tri\u1ec1u Minh (1368-1661). ------------------------------------ N\u01b0\u1edbc Vi\u1ec7t ta, \u0110inh Ti\u00ean Ho\u00e0ng m\u1edf \u0111\u1ea7u \u0111\u1eb7t k\u1ef7 c\u01b0\u01a1ng l\u00e0 ch\u00ednh \u0111\u00e1ng, nh\u01b0ng nh\u00e0 L\u00fd th\u00ec c\u00f3 thi\u1ebfu s\u00f3t. L\u00ea Th\u00e1i T\u1ed5 l\u1eadp c\u00f4ng mu\u1ed1n \u0111\u1eddi l\u00e0 ch\u00ednh \u0111\u00e1ng, nh\u01b0ng m\u1ea7m m\u1ed1ng th\u00ec d\u00f9ng s\u1eafc \u0111\u1eb9p. C\u00e1c \u0111i\u1ec1u d\u1ecb \u0111\u1ed3ng, t\u00e0 ch\u00ednh c\u1ee7a c\u00e1c tri\u1ec1u \u0111\u1ea1i \u0111\u00f3, h\u00e1 \u0111\u00e2u kh\u00f4ng th\u1ec3 tr\u00ecnh b\u00e0y. Tuy c\u00f3 nh\u1eefng \u0111\u1eddi noi theo ph\u00e9p c\u1ee7a nhau m\u00e0 v\u1eadn n\u01b0\u1edbc d\u00e0i ng\u1eafn kh\u00e1c nhau (c\u00f3 ch\u1eef ph\u00ea b\u00ean c\u1ea1nh: ch\u01b0a r\u00f5) n\u00ean c\u1ea7n nh\u00ecn xem c\u00f3 ch\u00ednh \u0111\u00e1ng hay kh\u00f4ng. C\u00e1c \u0111\u1ea1o c\u1ee7a \u0110\u1ebf V\u01b0\u01a1ng B\u00e1 nh\u01b0 th\u1ebf n\u00e0o? L\u1ea5y \u0111\u1ee9c \u0111\u1ec3 gi\u00e1o ho\u00e1 d\u00e2n l\u00e0 \u0110\u1ebf, d\u00e2n do \u0111\u00f3 m\u00e0 bi\u1ebfn \u0111\u1ed5i, nh\u00e0 nh\u00e0 \u0111\u1ec1u c\u00f3 ng\u01b0\u1eddi hi\u1ec1n (1) th\u1ebf ch\u1eb3ng ph\u1ea3i l\u00e0 hi\u1ec7u qu\u1ea3 c\u1ee7a \u0111\u1ee9c sao? L\u1ea5y c\u00f4ng lao \u0111\u1ec3 khuy\u1ebfn kh\u00edch d\u00e2n l\u00e0 V\u01b0\u01a1ng, nh\u01b0 vi\u1ec7c \u0111\u01b0a mu\u00f4n d\u00e2n tin theo to\u00e0n d\u00e2n c\u00f3 \u0111\u1ee9c, th\u1ebf ch\u1eb3ng ph\u1ea3i l\u00e0 hi\u1ec7u qu\u1ea3 c\u1ee7a vi\u1ec7c l\u1ea5y c\u00f4ng lao \u0111\u1ec3 khuy\u1ebfn kh\u00edch sao? L\u1ea5y s\u1ee9c m\u1ea1nh \u0111\u1ec3 \u0111\u1ee9ng \u0111\u1ea7u m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi l\u00e0 B\u00e1, \u0111\u1ea5y l\u00e0 b\u1ecdn chuy\u00ean m\u01b0\u1ee3n danh ngh\u0129a (2) n\u00ean hi\u1ec7u qu\u1ea3 c\u1ee7a s\u1ef1 vui v\u1ebb c\u0169ng kh\u00f4ng c\u00f2n m\u00e3i \u0111\u01b0\u1ee3c (3). S\u1ef1 b\u1ea5t \u0111\u1ed3ng gi\u1eefa c\u00e1c \u0111\u1ea1o \u0110\u1ebf, V\u01b0\u01a1ng, B\u00e1 l\u00e0 nh\u01b0 th\u1ebf, do \u0111\u00f3 hi\u1ec7u qu\u1ea3 c\u1ee7a c\u00e1c \u0111\u1ea1o \u1ea5y c\u0169ng kh\u00e1c nhau. Xem \u0111\u1ea5y th\u00ec ng\u01b0\u1eddi b\u00e0n vi\u1ec7c b\u00ecnh tr\u1ecb ph\u1ea3i qu\u00fd V\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ea1o m\u00e0 khinh B\u00e1 thu\u1eadt. Nh\u00e2n h\u1eadu m\u00e0 \u0111i \u0111\u1ebfn suy \u0111\u1ed3i v\u00ec kh\u00f4ng l\u00e0m cho k\u1ef7 c\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ea9y l\u00ean \u0111\u01b0\u1ee3c, nh\u01b0ng nh\u00e2n h\u1eadu v\u00e0o s\u00e2u l\u00f2ng ng\u01b0\u1eddi, kh\u00f4ng th\u1ec3 m\u1ea1nh, nh\u01b0ng c\u00f3 th\u1ec3 l\u00e2u n\u00ean nh\u00e0 Chu m\u1edbi c\u00f3 t\u00e1m tr\u0103m n\u0103m l\u00e2u d\u00e0i. Gi\u00e0u m\u1ea1nh m\u00e0 \u0111i \u0111\u1ebfn th\u00f4n t\u00ednh l\u00e0 v\u00ec chuy\u1ec7n d\u00f9ng ph\u00e1p ch\u1ebf \u0111\u1ec3 n\u1eafm gi\u1eef ch\u00ednh quy\u1ec1n nh\u01b0ng gi\u00e0u m\u1ea1nh l\u00e0 h\u1ea1i d\u00e2n qu\u00e1 l\u1eafm, l\u00f2ng ng\u01b0\u1eddi o\u00e1n gi\u1eadn, th\u1ebf n\u01b0\u1edbc nh\u01b0 \u0111\u1ea5t l\u1edf, nh\u00e0 T\u1ea7n r\u00fat l\u1ea1i ch\u1ec9 c\u00f3 hai \u0111\u1eddi ng\u1eafn ng\u1ee7i. L\u1ea1m d\u1ee5ng ph\u1ea3n \u0111i\u1ebfm, T\u1eafc m\u00f4n (4) Qu\u1ea3n Tr\u1ecdng kh\u00ed \u0111\u1ed9 nh\u1ecf nhen ph\u00f2 Ho\u00e0n C\u00f4ng m\u00e0 khu\u00f4n \u0111\u01b0\u1ee3c thi\u00ean h\u1ea1 v\u1ec1 ch\u00ednh th\u1ed1ng l\u00e0 chuy\u1ec7n \u0111i Trang 168","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u \u0111\u01b0\u1eddng cong g\u1eb7p may, nh\u01b0ng v\u1ed1n ng\u01b0\u1eddi kh\u00ed \u0111\u1ed9 nh\u1ecf nhen, n\u00ean ba m\u01b0\u01a1i n\u0103m t\u1eadp h\u1ee3p ch\u01b0 h\u1ea7u m\u00e0 s\u1ef1 nghi\u1ec7p th\u1ea5p nh\u01b0 th\u1ebf, cu\u1ed1i c\u00f9ng kh\u00f4ng ho\u00e0n th\u00e0nh s\u1ef1 nghi\u1ec7p \u0111\u00e1nh S\u1edf t\u00f4n Chu. S\u00e1nh ngang t\u1ea7m Y L\u00e3 (5), Kh\u1ed5ng Minh (6) c\u00f3 t\u00e0i v\u01b0\u01a1ng t\u00e1 (7) (ph\u00f2 Ti\u00ean ch\u1ee7 (8) m\u00e0 kh\u00f4ng nh\u1ea5t th\u1ed1ng \u0111\u01b0\u1ee3c, v\u00ec th\u1eddi v\u1eadn suy th\u00ec kh\u00f4ng th\u1ec3 kh\u00f4i ph\u1ee5c \u0111\u01b0\u1ee3c n\u1eefa, nh\u01b0ng v\u1ed1n ng\u01b0\u1eddi c\u00f3 t\u00e0i v\u01b0\u01a1ng t\u00e1, n\u00ean ch\u1ec9 hai m\u01b0\u01a1i n\u0103m ru\u1ed5i rong v\u00f3 ng\u1ef1a m\u00e0 ti\u1ebfng l\u1edbn l\u01b0u truy\u1ec1n v\u0169 tr\u1ee5 l\u00e0m n\u00ean c\u00f4ng tr\u1ea1ng gi\u1eef Ng\u00f4 ch\u1ed1ng Ng\u1ee5y). Xem th\u1ebf th\u00ec th\u1ea5y u\u1ef7 m\u1ecb nh\u01b0ng k\u1ebft qu\u1ea3 kh\u00f4ng h\u1ea1i th\u1ec3 ch\u1ebf, tr\u1ecb n\u01b0\u1edbc b\u1eb1ng nh\u00e2n h\u1eadu m\u00e0 th\u00f4n t\u00ednh th\u00ec th\u1ea5y ngay c\u00e1i c\u00f4ng nghi\u1ec7p ng\u1eafn ng\u1ee7i c\u1ee7a s\u1ef1 ph\u00fa c\u01b0\u1eddng. Khu\u00f4n \u0111\u01b0\u1ee3c thi\u00ean h\u1ea1, nh\u01b0ng v\u00ec kh\u00ed \u0111\u1ed9 nh\u1ecf nhen n\u00ean cu\u1ed1i c\u00f9ng l\u1ea1i r\u01a1i v\u00e0o \u201cB\u00e1 thu\u1eadt\u201d, kh\u00f4ng th\u1ed1ng nh\u1ea5t \u0111\u01b0\u1ee3c, nh\u01b0ng t\u00e0i v\u01b0\u01a1ng t\u00e1 n\u00ean c\u00e0ng th\u1ec3 hi\u1ec7n r\u00f5 t\u00ednh c\u00e1ch \u201cch\u00e2n nho\u201d nh\u01b0 th\u1ebf th\u00ec thuy\u1ebft \u201cch\u00fang \u0111\u1ecbnh\u201d c\u00f3 th\u1ec3 tin ch\u1eafc vi\u1ec7c ph\u00e2n bi\u1ec7t gi\u1eefa \u201cl\u00fd\u201d v\u00e0 \u201cth\u1ebf\u201d c\u00f3 th\u1ec3 tin c\u1eady. Qu\u00e2n Nhung \u0110\u1ecbch v\u00e0o Trung Qu\u1ed1c b\u1eaft \u0111\u1ea7u t\u1eeb Hi\u1ec3m Do\u00e3n \u0111\u1eddi nh\u00e0 Chu, sau c\u00f9ng l\u00e0 Khi\u1ebft \u0110an \u0111\u1eddi T\u1ed1ng. Khi nh\u00e0 T\u1ea5n (9) \u0111\u01b0a r\u1ee3 Ch\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ebfn d\u01b0\u1edbi quan \u1ea3i th\u00ec th\u1ebf r\u1ee3 c\u00f2n nh\u1ecf, \u0111\u1ebfn khi qu\u00e2n Nguy\u00ean \u0111\u00e1nh \u0111\u1ed5 tri\u1ec1u T\u1ed1ng m\u00e0 c\u00f3 thi\u00ean h\u1ea1 th\u00ec \u0111\u1ea5y l\u00e0 th\u1eddi k\u1ef3 c\u1ef1c th\u1ecbnh. C\u00e1c n\u01b0\u1edbc Th\u00e1i T\u00e2y nh\u01b0 Ph\u00e1p, \u00dd, M\u1ef9, H\u00e0 Lan l\u1eadp n\u01b0\u1edbc \u0111\u00e3 l\u00e2u, t\u1eeb khi sinh ra ng\u01b0\u1eddi th\u00ec h\u1ecd \u0111\u1ec1u \u0111\u00e3 c\u00f3 c\u1ea3 r\u1ed3i, kh\u00f4ng b\u00e0n \u0111\u1ebfn vi\u1ec7c \u0111\u1eddi Minh m\u1edbi th\u1ea5y h\u1ecd, xem trong s\u00e1ch Kinh Th\u01b0 vi\u1ebft chuy\u1ec7n ng\u01b0\u1eddi \u201cT\u00e2y L\u0169\u201d \u0111em c\u1ed1ng ch\u00f3 ngao, hay trong ch\u01b0\u01a1ng \u201cV\u01b0\u01a1ng ch\u1ebf\u201d s\u00e1ch Kinh L\u1ec5 k\u1ec3 chuy\u1ec7n T\u00e2y Nhung v\u00e0 vi\u1ec7c \u1edf nh\u00e0 \u201cMinh \u0111\u01b0\u1eddng\u201d (10) c\u00f3 \u0111\u1eb7t v\u1ecb tr\u00ed cho b\u1ed1n Di, nh\u01b0 th\u1ebf th\u00ec c\u00e1c \u0111\u1eddi tr\u01b0\u1edbc kh\u00f4ng ph\u1ea3i ho\u00e0n to\u00e0n kh\u00f4ng bi\u1ebft (h\u1ecd). _________________________________________ 1. Nguy\u00ean v\u0103n vi\u1ebft: \u201cL\u00ea d\u00e2n ch\u00ed \u01b0 bi\u1ebfn, ti \u1ed1c chi kh\u1ea3 phong\u201d, ch\u1eef tr\u00edch trong Nghi\u00eau \u0111i\u1ec3n, s\u00e1ch Kinh th\u01b0: \u201cL\u00ea d\u00e2n \u01b0 bi\u1ebfn th\u1eddi \u01b0ng\u201d (d\u00e2n \u0111en bi\u1ebfn \u0111\u1ed5i, lu\u00f4n s\u1ed1ng ho\u00e0 thu\u1eadn), v\u00e0 c\u00f2n tr\u00edch trong V\u01b0\u01a1ng M\u00e3ng truy\u1ec7n, s\u00e1ch H\u00e1n th\u01b0: \u201c\u0110\u01b0\u1eddng Ngu chi th\u1eddi kh\u1ea3 t\u1ecb \u1ed1c nhi phong\u201d (c\u00e1c nh\u00e0 \u0110\u01b0\u1eddng, Ngu nh\u00e0 n\u00e0o c\u0169ng \u0111\u00e1ng khen th\u01b0\u1edfng (v\u00ec \u0111\u1ec1u c\u00f3 ng\u01b0\u1eddi Trang 169","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u hi\u1ec1n l\u1eadp c\u00f4ng tr\u1ea1ng). T\u00e1c gi\u1ea3 d\u1eabn d\u1ee5ng \u0111\u1ec3 ch\u1ee9ng minh hi\u1ec7u qu\u1ea3 c\u1ee7a vi\u1ec7c d\u00f9ng \u0111\u1ee9c \u0111\u00e3 th\u1ea5m nhu\u1ea7n \u0111\u1ebfn d\u00e2n, trong c\u00e1c \u0111\u1eddi \u0110\u1ebf.) 2. Nguy\u00ean v\u0103n vi\u1ebft: \u201cTri\u1ec7u d\u00e2n chi ch\u01b0\u01a1ng t\u1ee9\u201d ch\u1eef tr\u00edch trong thi\u00ean \u201cTr\u1ecdng th\u1ee7y tr\u1ecb c\u00e1o\u201d ca ng\u1ee3i vua Th\u00e0nh Thang: \u201cKh\u1eafc khoan kh\u1eafc nh\u00e2n, ch\u01b0\u01a1ng t\u00edn tri\u1ec7u d\u00e2n\u201d (nh\u00e0 vua) khoan dung nh\u00e2n h\u1eadu (n\u00ean \u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ee3c l\u00f2ng tin c\u1ee7a nh\u00e2n d\u00e2n). T\u00e1c gi\u1ea3 d\u1eabn d\u1ee5ng \u0111\u1ec3 ch\u1ee9ng minh hi\u1ec7u qu\u1ea3 t\u1ed1t c\u1ee7a V\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ea1o. \u0110\u1eddi Xu\u00e2n Thu (770-401 tr.CN). 3. Nguy\u00ean v\u0103n vi\u1ebft: \u201cHoan ngu chi hi\u1ec7u\u201d, l\u1ea5y \u00fd trong ch\u01b0\u01a1ng \u201cT\u1eadn t\u00e2m th\u01b0\u1ee3ng\u201d s\u00e1ch M\u1ea1nh T\u1eed. M\u1ea1nh T\u1eed n\u00f3i: B\u00e1 gi\u1ea3 chi d\u00e2n hoan ngu nh\u01b0 d\u00e3 (d\u00e2n \u0111\u1eddi B\u00e1 vui v\u1ebb, v\u00e0 theo \u00fd Tr\u00ecnh T\u1eed: \u201cHoan ngu h\u1eefu s\u1edf t\u1ea1p nhi nhi\u00ean, kh\u1edfi nang c\u1eefu d\u00e3 (s\u1ef1 vui v\u1ebb nh\u1edd s\u1ee9c ng\u01b0\u1eddi m\u00e0 c\u00f3, l\u00e0m sao b\u1ec1n l\u00e2u \u0111\u01b0\u1ee3c). 4. Ph\u1ea3n \u0111i\u1ebfm: B\u00e0n \u0111\u1eafp \u0111\u1ea5t, d\u00f9ng \u0111\u1ec3 \u0111\u1eb7t ch\u00e9n kh\u00f4ng sau khi u\u1ed1ng h\u1ebft r\u01b0\u1ee3u, m\u1ed9t d\u1ee5ng c\u1ee5 c\u00f3 t\u00ednh c\u00e1ch nghi th\u1ee9c bang giao khi hai vua ch\u01b0 h\u1ea7u ti\u1ebfp \u0111\u00e3i nhau. T\u1eafc m\u00f4n: C\u1ed5ng ch\u00e0o d\u1ef1ng tr\u00ean \u0111\u01b0\u1eddng \u0111i, m\u1ed9t nghi th\u1ee9c bang giao c\u00f3 quy \u0111\u1ecbnh th\u1ee9 b\u1eadc: vua th\u00ec d\u1ef1ng c\u1ed5ng ngo\u00e0i, ch\u01b0 h\u1ea7u th\u00ec d\u1ef1ng c\u1ed5ng trong, quan \u0111\u1ea1i th\u1ea7n th\u00ec d\u00f9ng m\u00e0nh m\u00e0nh, k\u1ebb s\u0129 th\u00ec d\u00f9ng m\u00e0n \u0111\u1ec3 khi giao ti\u1ebfp ph\u00e2n bi\u1ec7t ch\u1ed7 ng\u1ed3i c\u1ee7a ch\u1ee7 v\u00e0 kh\u00e1ch. Trong thi\u00ean \u201cB\u00e1t d\u1eadt\u201d, s\u00e1ch Lu\u1eadn Ng\u1eef c\u00f3 vi\u1ebft: \u201cTh\u1ea7y (Kh\u1ed5ng T\u1eed) n\u00f3i: \u201cKh\u00ed \u0111\u1ed9 c\u1ee7a Qu\u1ea3n Tr\u1ecdng sao m\u00e0 nh\u1ecf nhen!\u201d C\u00f3 ng\u01b0\u1eddi h\u1ecfi (v\u00ec) Qu\u1ea3n Tr\u1ecdng ti\u1ebft ki\u1ec7m \u01b0? Tr\u1ea3 l\u1eddi: \u201cH\u1ecd Qu\u1ea3n c\u00f3 \u0111\u00e0i Tam quy gia th\u1ea7n l\u00e0m quan kh\u00f4ng ki\u00eam nhi\u1ec1u vi\u1ec7c, sao g\u1ecdi l\u00e0 ti\u1ebft ki\u1ec7m?\u201d. H\u1ecfi: \u201cNh\u01b0 th\u1ebf th\u00ec Qu\u1ea3n Tr\u1ecdng bi\u1ebft l\u1ec5 ch\u0103ng?\u201d Tr\u1ea3 l\u1eddi: \u201cVua ch\u01b0 h\u1ea7u d\u1ef1ng T\u1eafc m\u00f4n, h\u1ecd Qu\u1ea3n c\u0169ng d\u1ef1ng T\u1eafc m\u00f4n; vua ch\u01b0 h\u1ea7u (h\u1ed9i h\u1ecdp) giao h\u1eefu c\u00f3 ph\u1ea3n \u0111i\u1ebfm, h\u1ecd Qu\u1ea3n c\u0169ng c\u00f3 ph\u1ea3n \u0111i\u1ebfm, h\u1ecd Qu\u1ea3n m\u00e0 bi\u1ebft l\u1ec5 th\u00ec ai kh\u00f4ng bi\u1ebft l\u1ec5?\u201d; \u1ede \u0111\u00e2y, \u00fd Kh\u1ed5ng T\u1eed mu\u1ed1n n\u00f3i Qu\u1ea3n Tr\u1ecdng kh\u00ed \u0111\u1ed9 nh\u1ecf nhen v\u00ec xa x\u1ec9 v\u00e0 ph\u1ea1m l\u1ec5 (\u0111\u00e3 d\u00f9ng c\u00e1c d\u1ee5ng c\u1ee5 nghi l\u1ec5 kh\u00f4ng \u0111\u00fang v\u1edbi c\u01b0\u01a1ng v\u1ecb c\u1ee7a m\u00ecnh). Trang 170","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u 5. Y L\u00e3: Y Do\u00e3n ph\u00f2 vua Th\u00e0nh Thang nh\u00e0 Th\u01b0\u01a1ng; L\u00e3 Th\u01b0\u1ee3ng ph\u00f2 vua V\u0103n, vua V\u0169 nh\u00e0 Chu, \u0111\u1ec1u l\u1eadp c\u00f4ng khai s\u00e1ng tri\u1ec1u \u0111\u1ea1i m\u1edbi. 6. Kh\u1ed5ng Minh: Gia C\u00e1t L\u01b0\u1ee3ng \u0111\u1eddi Tam Qu\u1ed1c (220-265). 7. T\u00e0i V\u01b0\u01a1ng t\u00e1: T\u00e0i gi\u00fap vua l\u00e0m n\u00ean s\u1ef1 nghi\u1ec7p l\u1edbn. 8. Ti\u00ean ch\u1ee7: L\u01b0u B\u1ecb vua Th\u1ee5c k\u1ebf nghi\u1ec7p nh\u00e0 H\u1eadu H\u00e1n \u0111\u1eddi Tam Qu\u1ed1c. 9. T\u1ea5n: Nh\u00e0 H\u1eadu T\u1ea5n \u0111\u1eddi Ng\u0169 \u0110\u1ea1i, Th\u1ea1ch K\u00ednh \u0110\u01b0\u1eddng vua \u0111\u1ea7u nh\u00e0 H\u1eadu T\u1ea5n, nh\u1edd d\u1eabn qu\u00e2n Khi\u1ebft \u0110an v\u1ec1 di\u1ec7t nh\u00e0 H\u1eadu \u0110\u01b0\u1eddng m\u00e0 \u0111\u01b0\u1ee3c Khi\u1ebft \u0110an l\u1eadp l\u00e0m vua, do \u0111\u00f3 Th\u1ea1ch K\u00ednh \u0110\u01b0\u1eddng ph\u1ee5ng s\u1ef1 Khi\u1ebft \u0110an h\u1ebft m\u1ee9c, nh\u01b0ng cu\u1ed1i c\u00f9ng ch\u1ec9 \u0111\u01b0\u1ee3c hai \u0111\u1eddi l\u00e0m vua d\u00e0i 10 n\u0103m, r\u1ed3i l\u1ea1i b\u1ecb Khi\u1ebft \u0110an ti\u00eau di\u1ec7t. 10. Minh \u0111\u01b0\u1eddng: n\u01a1i tri\u1ec1u h\u1ed9i ch\u01b0 h\u1ea7u. ---------------------------- Quy m\u00f4 c\u1ee7a h\u1ecd th\u1ecbnh v\u01b0\u1ee3ng nhanh ch\u00f3ng, v\u00ec c\u00e1c n\u01b0\u1edbc Th\u00e1i T\u00e2y \u1edf v\u00e0o h\u01b0\u1edbng \u201cC\u00e0n th\u1ea5t\u201d, \u0111\u01b0\u1ee3c ng\u00f4i ch\u00ednh c\u1ee7a kh\u00ed \u201cKim\u201d n\u00ean ng\u01b0\u1eddi n\u01b0\u1edbc h\u1ecd kh\u00f4n ngoan kh\u00e9o l\u00e9o, chuy\u1ec7n tr\u1ecb n\u01b0\u1edbc th\u00ec h\u1ecd c\u00e0ng gi\u1ecfi v\u1ec1 m\u01b0u toan s\u1ef1 nghi\u1ec7p ph\u00fa c\u01b0\u1eddng, nh\u01b0 c\u00f3 thuy\u1ec1n m\u00e1y, xe l\u1eeda, \u0111i\u1ec7n di, th\u00e0nh di \u0111\u00e3 r\u1ea5t tinh x\u1ea3o k\u1ef3 di\u1ec7u, l\u1ea1i c\u00f3 th\u1ec3 khu\u1ea5t ph\u1ee5c \u0111\u01b0\u1ee3c ng\u01b0\u1eddi, do \u0111\u00f3 h\u1ecd ng\u00e0y c\u00e0ng th\u1ecbnh. Nh\u01b0ng \u0111\u1ea5y ch\u1eb3ng qua l\u00e0 chuy\u1ec7n l\u1ea5y tr\u1ed9m c\u00e1i bi\u1ebft c\u1ee7a ng\u01b0\u1eddi l\u00e0m c\u00e1i bi\u1ebft c\u1ee7a m\u00ecnh, m\u00e0 l\u1ea1i gi\u1ecfi d\u00f9ng c\u00e1i bi\u1ebft. H\u00e3y xem m\u1ed9t vi\u1ec7c ch\u1ebf t\u1ea1o s\u00fang, v\u00e0o th\u1eddi k\u1ef3 nh\u1eefng n\u0103m Ho\u00e0ng V\u0169 tri\u1ec1u Minh (1) c\u00f3 ng\u01b0\u1eddi T\u00e2y \u0111\u1ebfn l\u00e0m b\u1ed9 ba h\u1ea7u T\u00e1t M\u00e3 Ho\u00e0n, nh\u00e2n \u0111\u00f3 l\u1ea5y tr\u1ed9m s\u00fang mang v\u1ec1, nghi\u00ean c\u1ee9u t\u00ednh to\u00e1n k\u1ef9 l\u01b0\u1ee1ng, \u0111\u1ea1t \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u1ebfn m\u1ee9c r\u1ea5t tinh x\u1ea3o, so s\u00e1nh v\u1edbi c\u00e1c chuy\u1ec7n c\u0169 nh\u01b0 th\u1ebf, th\u00ec th\u1ea5y ch\u01b0a ch\u1eafc h\u1ecd \u0111\u00e3 m\u1ed9t m\u00ecnh n\u1eafm \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u1eefng c\u00e1i k\u1ef3 l\u1ea1. N\u00f3i cho c\u00f9ng, ch\u01b0a ch\u1eafc h\u1ecd \u0111\u00e3 gi\u00e0nh \u0111\u01b0\u1ee3c m\u1ecdi th\u1eafng l\u1ee3i, v\u00ed nh\u01b0 s\u00fang c\u00f3 l\u1ee3i th\u1ebf b\u1eafn \u0111\u01b0\u1ee3c xa, nh\u01b0ng m\u00e0 t\u01b0\u1eddng c\u00e1t, b\u00f4ng \u01b0\u1edbt c\u00f3 th\u1ec3 ch\u1ebf ng\u1ef1 \u0111\u01b0\u1ee3c, kh\u00f4ng c\u00f3 gi\u00f3 m\u00e0 trong nh\u00e1y m\u1eaft \u0111i \u0111\u01b0\u1ee3c ng\u00e0n d\u1eb7m l\u00e0 c\u00e1i l\u1ee3i h\u1ea1i c\u1ee7a t\u00e0u th\u1ee7y, nh\u01b0ng m\u00e0 c\u1ecf m\u1ee5c, b\u00e8 l\u1edbn c\u00f3 th\u1ec3 ch\u1ebf ng\u1ef1 \u0111\u01b0\u1ee3c. H\u01a1n n\u1eefa, h\u1ecd gi\u1ecfi v\u1ec1 t\u00e0u th\u1ee7y v\u1ec1 s\u00fang \u1ed1ng nh\u01b0ng kh\u00f4ng bi\u1ebft v\u00f5 ngh\u1ec7 th\u00ec ch\u1eb3ng ph\u1ea3i l\u00e0 c\u00e1i r\u1ea5t k\u00e9m c\u1ee7a h\u1ecd sao? V\u00ec th\u1ebf cho n\u00ean c\u0169ng ch\u01b0a ph\u1ea3i l\u00e0 kh\u00f4ng ch\u1ebf ng\u1ef1 \u0111\u01b0\u1ee3c h\u1ecd. Trang 171","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u C\u00e2u n\u00f3i \u201cS\u1eeda sang vi\u1ec7c n\u1ed9i tr\u1ecb l\u00e0 V\u01b0\u01a1ng, \u0111i chinh ph\u1ee5c n\u01b0\u1edbc ngo\u00e0i l\u00e0 B\u00e1\u201d (ch\u1ee9ng minh) vi\u1ec7c c\u1ee7a ch\u00fang l\u00e0m thu\u1ed9c lo\u1ea1i \u201cB\u00e1 thu\u1eadt\u201d. \u201cS\u1eeda vi\u1ec7c n\u1ed9i tr\u1ecb th\u00ec nh\u00e0n, \u0111i chinh ph\u1ee5c th\u00ec v\u1ea5t v\u1ea3\u201d, th\u1ebf l\u00e0 h\u1ecd \u1edf v\u00e0o ch\u1ed7 l\u00e0m v\u1ea5t v\u1ea3, thuy\u1ebft \u0111\u00f3 c\u00f3 th\u1ec3 tin \u0111\u01b0\u1ee3c. Nh\u1eefng nh\u00e0 b\u00ecnh lu\u1eadn \u1edf c\u00e1c n\u01b0\u1edbc ph\u01b0\u01a1ng \u0110\u00f4ng hi\u1ec7n nay \u0111\u1ec1u mu\u1ed1n b\u1ecf c\u00e1i h\u1ecdc c\u0169 c\u1ee7a m\u00ecnh, b\u1eaft ch\u01b0\u1edbc ng\u01b0\u1eddi m\u01b0u toan c\u00e1i m\u1edbi, \u0111\u1ec3 \u0111\u1ea1t \u0111\u1ebfn hi\u1ec7u qu\u1ea3 tr\u01b0\u1edbc m\u1eaft c\u1ee7a s\u1ef1 gi\u00e0u m\u1ea1nh, \u0111\u1ea5y l\u00e0 v\u00ec h\u1ecd tr\u00f4ng th\u1ebf n\u01b0\u1edbc Nh\u1eadt B\u1ea3n \u0111\u00e3 b\u1eaft ch\u01b0\u1edbc ng\u01b0\u1eddi m\u00e0 \u0111\u01b0\u1ee3c c\u01b0\u1eddng th\u1ecbnh nh\u1ea5t \u0111\u1eddi, n\u00ean m\u1edbi c\u00f3 nh\u1eefng \u00fd ki\u1ebfn b\u00ecnh lu\u1eadn \u1ea5y. Nh\u01b0ng l\u00e0m sao l\u1ea1i c\u00f3 th\u1ec3 b\u1ed7ng nhi\u00ean v\u1ee9t b\u1ecf ph\u00e1p \u0111\u1ed9 h\u00e0ng tr\u0103m n\u0103m \u0111\u1ec3 m\u01b0u l\u00e0m c\u00e1i m\u1edbi. V\u1ed9i t\u00ecm c\u00e1i l\u1ee3i tr\u01b0\u1edbc m\u1eaft, nh\u1eefng c\u00e1i l\u1ee3i tr\u01b0\u1edbc m\u1eaft ch\u01b0a ch\u1eafc \u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ee3c, d\u00f9 c\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c ch\u0103ng n\u1eefa, c\u0169ng kh\u00f4ng tr\u00e1nh \u0111\u01b0\u1ee3c ti\u1ebfng ch\u00ea c\u01b0\u1eddi l\u00e0 bi\u1ebfn th\u00e0nh r\u1ee3 m\u1ecdi! V\u1ea3 l\u1ea1i ng\u01b0\u1eddi Ph\u00e1p \u0111\u1ed1i v\u1edbi ta v\u1ed1n c\u00f3 t\u00ednh ho\u00e0 hi\u1ebfu c\u0169, v\u1eabn c\u00f2n \u0111i l\u1ea1i kh\u00f4ng h\u1ec1 c\u00f3 hi\u1ec1m kh\u00edch, g\u1ea7n \u0111\u00e2y v\u00ec \u0111\u1ea5t n\u01b0\u1edbc xa x\u00f4i, bi\u00ean c\u01b0\u01a1ng c\u00e1ch tr\u1edf m\u00e0 ph\u1ea3i th\u01b0a vi\u1ec7c th\u0103m h\u1ecfi. H\u1ecd mu\u1ed1n n\u1ed1i l\u1ea1i t\u00ecnh ho\u00e0 hi\u1ebfu c\u0169, n\u00ean \u0111\u00e3 kh\u00f4ng ng\u1ea1i xa ng\u00e0n v\u1ea1n d\u1eb7m, v\u01b0\u1ee3t bi\u1ec3n m\u00e0 \u0111\u1ebfn, ch\u1eb3ng c\u00f3 \u00fd g\u00ec kh\u00e1c, ch\u1ec9 v\u00ec ng\u00f4n ng\u1eef kh\u00f4ng th\u00f4ng, kh\u00f3 \u0111\u1eb7t quan h\u1ec7 bang giao m\u00e0 sinh chuy\u1ec7n can qua, m\u1edf \u0111\u1ea7u t\u1eeb Tr\u00e0 S\u01a1n, ti\u1ebfp \u0111\u1ebfn C\u1eeda C\u1ea5m. H\u1ecd v\u1ed1n kh\u00f4ng ph\u1ea3i khoe v\u00f5 l\u1ef1c m\u00e0 ch\u1ec9 mu\u1ed1n l\u1eadp l\u1ea1i t\u00ecnh c\u0169, th\u1eadt t\u00ecnh c\u00f3 ch\u1ed7 r\u1ea5t b\u1ea5t \u0111\u1eafc d\u0129. Ho\u00e0ng th\u01b0\u1ee3ng v\u00ec l\u1ea5y non s\u00f4ng l\u00e0m tr\u1ecdng, v\u00e0 lo cho sinh m\u1ea1ng c\u1ee7a nh\u00e2n d\u00e2n. Ng\u01b0\u1eddi kh\u00f4ng mu\u1ed1n \u0111\u1ec3 con d\u00e2n n\u01a1i bi\u00ean c\u01b0\u01a1ng l\u1ea1i m\u1eafc chuy\u1ec7n binh \u0111ao, n\u00ean \u0111\u00e3 c\u1eaft \u0111\u1ea5t s\u00e1u t\u1ec9nh \u0111\u1ec3 t\u1ea1m gi\u1ea3ng ho\u00e0 v\u1edbi ch\u00fang, c\u1ed1t l\u00e0m sao \u0111\u1ec3 ho\u00e3n binh nh\u1ea5t th\u1eddi cho binh ngh\u1ec9 d\u00e2n y\u00ean. B\u1ea3n th\u00e2n ng\u01b0\u1eddi Ph\u00e1p th\u1ef1c kh\u00f4ng mu\u1ed1n chi\u1ebfm n\u01b0\u1edbc ng\u01b0\u1eddi, v\u00ec l\u1ea5y t\u00ecnh ngh\u0129a l\u00e0m tr\u1ecdng, coi th\u01b0\u1eddng s\u1ef1 thi\u1ec7t h\u01a1n, n\u00ean h\u1ecd \u0111\u00e3 kh\u00f4ng cho ph\u00e9p An Nghi\u1ec7p l\u00e0m c\u00e0n. Ho\u1eafc \u0110\u1ea1o Sinh (2) v\u1eeba \u0111\u1ebfn c\u00f9ng v\u1edbi s\u1ee9 th\u1eafn c\u1ee7a ta l\u00e0 l\u1eadp t\u1ee9c \u0111em c\u1ea3 \u0111\u1ea5t \u0111ai, nh\u00e2n d\u00e2n b\u1ed1n t\u1ec9nh tr\u1ea3 l\u1ea1i cho ta, m\u1ed9t l\u1eddi h\u1ee9a gi\u00e1 ng\u00e0n v\u00e0ng, kh\u00f4ng t\u01a1 h\u00e0o nu\u1ed1i ti\u1ebfc. Qu\u1ed1c qu\u00e2n, \u0110\u1ea1i th\u1ea7n, Nguy\u00ean so\u00e1i n\u01b0\u1edbc h\u1ecd v\u1ed1n v\u1eabn c\u00f3 \u00fd t\u1ed1t \u1ea5y. H\u01a1n n\u1eefa g\u1ea7n \u0111\u00e2y s\u1ee9 th\u1ea7n \u0111i l\u1ea1i, t\u1eb7ng bi\u1ebfu ph\u00e1o thuy\u1ec1n, ho\u00e0 h\u1ea3o th\u00e2n thi\u1ebft, Trang 172","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u gi\u00fap \u0111\u1ee1 l\u1eabn nhau, vui l\u1ee3i c\u00f9ng h\u01b0\u1edfng, b\u1ecf h\u1ebft chuy\u1ec7n sai tr\u00e1i c\u0169. N\u1ebfu h\u1ecd s\u1edbm tr\u1ea3 s\u00e1u t\u1ec9nh th\u00ec \u0111\u01b0\u1ee3c ti\u1ebfng hay, \u0111\u01b0\u1ee3c l\u1ee3i v\u1ec1 th\u00f4ng th\u01b0\u01a1ng, v\u1eadn chuy\u1ec3n , ch\u1eafc h\u1ecd \u0111\u00e3 t\u00ednh k\u1ef9 r\u1ed3i. Nh\u01b0ng nay h\u1ecd c\u00f2n ho\u00e3n l\u1ea1i \u00edt l\u00e2u, ch\u1eafc c\u0169ng c\u00f3 l\u00fd do: M\u1ed9t l\u00e0 \u0111\u1ec3 c\u1ee7ng c\u1ed1 H\u00f2a \u01b0\u1edbc, v\u00ec ng\u01b0\u1eddi Ph\u00e1p tuy c\u00f3 t\u00ecnh ho\u00e0 hi\u1ebfu c\u0169 \u0111\u1ed1i v\u1edbi ta, nh\u01b0ng h\u1ecd t\u1eeb ngh\u00ecn d\u1eb7m xa m\u00e0 t\u1edbi, v\u1ecb t\u1ea5t kh\u00f4ng c\u00f3 s\u1ef1 lo l\u1eafng \u201cT\u00f4i kh\u00f4ng l\u1eeba anh, anh kh\u00f4ng h\u1ea1i t\u00f4i\u201d, n\u00ean h\u1ecd ph\u1ea3i l\u1ea5y \u0111\u1ea5t \u1ea5y l\u00e0m ch\u1ed7 \u1edf y\u00ean \u0111\u1ec3 l\u00e0m m\u1ea1nh c\u00e1i th\u1ebf c\u1ee7a h\u1ecd v\u00e0 l\u00e0m v\u1eefng c\u00e1i ho\u00e0 c\u1ee7a ta. Hai l\u00e0 \u0111\u1ec3 thu \u0111\u1ecba l\u1ee3i, v\u00ec \u0111\u1ea5t \u0111ai s\u00e1u t\u1ec9nh Gia \u0110\u1ecbnh m\u00e0u m\u1ee1, s\u1ea3n xu\u1ea5t l\u00faa g\u1ea1o nhi\u1ec1u h\u01a1n c\u00e1c h\u1ea1t kh\u00e1c, n\u00ean v\u1ecb t\u1ea5t h\u1ecd kh\u00f4ng c\u00f3 \u00fd l\u1ea7n l\u1eefa tr\u00f4ng ch\u1edd. H\u01a1n n\u1eefa, s\u1ef1 th\u1ebf s\u00e1u t\u1ec9nh Nam K\u1ef3 v\u00e0 b\u1ed1n t\u1ec9nh B\u1eafc K\u1ef3 th\u1eadt kh\u00f4ng gi\u1ed1ng nhau, s\u00e1u t\u1ec9nh Nam K\u1ef3 b\u1ecb l\u1ea5y t\u1eeb ng\u00e0y H\u00f2a \u01b0\u1edbc m\u1edbi b\u1eaft \u0111\u1ea7u quy \u0111\u1ecbnh, c\u00f2n b\u1ed1n t\u1ec9nh B\u1eafc K\u1ef3 th\u00ec \u1edf v\u00e0o th\u1eddi gian H\u00f2a \u01b0\u1edbc \u0111\u00e3 quy\u1ebft \u0111\u1ecbnh r\u1ed3i. An Nghi\u1ec7p l\u00e0m c\u00e0n, l\u00fd c\u1ee7a h\u1ecd tr\u00e1i, n\u00ean kh\u00f4ng th\u1ec3 kh\u00f4ng tr\u1ea3 s\u1edbm, c\u00f2n s\u00e1u t\u1ec9nh t\u1ea1m ho\u00e3n \u00edt l\u00e2u c\u0169ng l\u00e0 c\u00f3 nguy\u00ean nh\u00e2n v\u1eady. Xin Ho\u00e0ng th\u01b0\u1ee3ng h\u1ebft l\u00f2ng th\u00e0nh th\u1ef1c, \u0111\u1ed1i x\u1eed v\u1edbi h\u1ecd, d\u00f9ng nghi th\u1ee9c v\u0103n ch\u01b0\u01a1ng trang tr\u1ecdng \u0111\u1ec3 ti\u1ebfp \u0111\u00e3i h\u1ecd. \u0110\u1ed1i n\u1ed9i \u0111\u00e3 kh\u00f4ng b\u1ecf ch\u00ednh s\u00e1ch t\u1ef1 tr\u1ecb, \u0111\u1ed1i ngo\u1ea1i l\u1ea1i m\u1edf r\u1ed9ng ch\u1eef t\u00edn \u0111\u1ed1i v\u1edbi ng\u01b0\u1eddi, khi\u1ebfn h\u1ecd vui v\u1ebb th\u1ea5y \u0111\u01b0\u1ee3c \u00fd t\u1ed1t c\u1ee7a Tri\u1ec1u \u0111\u00ecnh m\u00e0 th\u00f4i, kh\u00f4ng b\u1ee5ng ng\u1edd v\u1ef1c n\u1eefa. X\u01b0a \u0111\u1ee9c Kh\u1ed5ng T\u1eed l\u00e0m T\u1ec3 t\u01b0\u1edbng n\u01b0\u1edbc L\u1ed7, n\u01b0\u1edbc T\u1ec1 tr\u1ea3 l\u1ea1i \u0111\u1ea5t \u0111\u00e3 x\u00e2m chi\u1ebfm ch\u1ec9 v\u00ec ng\u01b0\u1eddi h\u1ebft l\u00f2ng th\u00e0nh th\u1ef1c n\u00ean \u0111\u00e3 c\u1ea3m \u0111\u1ed9ng \u0111\u01b0\u1ee3c h\u1ecd. V\u1ea3 l\u1ea1i \u0111\u00e3 m\u01b0u vi\u1ec7c l\u1edbn th\u00ec kh\u00f4ng ti\u1ebfc t\u1ed1n nh\u1ecf, do \u0111\u00f3 m\u00e0 ng\u01b0\u1eddi x\u01b0a \u0111\u00e3 ch\u00f3ng gi\u1ea3i quy\u1ebft xong vi\u1ec7c. Xin Ho\u00e0ng th\u01b0\u1ee3ng cho xem x\u00e9t k\u1ef9 s\u1ef1 th\u1ec3, n\u1ebfu h\u1ecd h\u00e1m l\u1ee3i th\u00ec l\u1ea5y thu\u1ebf quan, thu\u1ebf b\u1ebfn m\u00e0 \u0111\u1ed5i cho h\u1ecd, ho\u1eb7c giao \u01b0\u1edbc t\u0103ng ti\u1ec1n b\u1ed3i th\u01b0\u1eddng \u0111\u1ee3i sau thanh to\u00e1n l\u1ea1i k\u00e9o d\u00e0i \u0111i\u1ec1u \u01b0\u1edbc ho\u00e0 hi\u1ebfu khi\u1ebfn cho h\u1ecd nh\u1eadn th\u1ea5y l\u1ebd ph\u1ea3i tr\u00e1i trong t\u00ecnh l\u00fd v\u00e0 s\u1ef1 l\u1ee3i h\u1ea1i trong s\u1ef1 th\u1ec3, \u1eaft h\u1ecd ph\u1ea3i \u0111em s\u00e1u t\u1ec9nh s\u1edbm tr\u1ea3 l\u1ea1i cho Tri\u1ec1u \u0111\u00ecnh, \u0111\u00e2u \u0111\u1ebfn n\u1ed7i phi\u1ec1n Ho\u00e0ng th\u01b0\u1ee3ng ph\u1ea3i lo l\u1eafng v\u1ea5t v\u1ea3. Trang 173","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u V\u1ea3 l\u1ea1i b\u1eadc tr\u00ed gi\u1ea3 kh\u00f4ng m\u00ea ho\u1eb7c, kh\u00f4ng l\u00e0m ng\u01b0\u1eddi m\u1ea5t vui; b\u1eadc nh\u00e2n gi\u1ea3 kh\u00f4ng t\u00e0n nh\u1eabn, kh\u00f4ng l\u00e0m ng\u01b0\u1eddi m\u1ea5t n\u01a1i n\u01b0\u01a1ng t\u1ef1a. H\u1ecd \u0111\u00e3 c\u1ea3m \u0111\u1ed9ng v\u1ec1 s\u1ef1 h\u1eadu \u0111\u00e3i v\u00e0 s\u1ef1 \u00e2n c\u1ea7n tr\u00e2n tr\u1ecdng c\u1ee7a Tri\u1ec1u \u0111\u00ecnh th\u00ec t\u1ea5t nhi\u00ean ch\u1eb3ng ch\u1ecbu \u1edf v\u00e0o v\u1ecb tr\u00ed c\u1ee7a k\u1ebb b\u1ea5t tr\u00ed, b\u1ea5t nh\u00e2n, do \u0111\u00f3, h\u1ecd ch\u1eb3ng \u0111\u1ee3i ta y\u00eau c\u1ea7u m\u1edbi \u0111\u00e1p \u1ee9ng. Th\u1ea7n c\u00fai \u0111\u1ecdc ch\u1ebf s\u00e1ch bi\u1ebft bao \u00e2n c\u1ea7n tha thi\u1ebft, th\u00e0nh kh\u1ea9n ham h\u1ecfi, ham x\u00e9t, Nghi\u00eau Thu\u1ea7n khi x\u01b0a h\u1ea7u nh\u01b0 ch\u1eb3ng h\u01a1n. Th\u1ea7n s\u01a1 ho\u1ea1 m\u1edbi ti\u1ebfn, kh\u00f4ng bi\u1ebft vi\u1ec7c tr\u1ecdng y\u1ebfu c\u1ee7a ch\u00ednh s\u1ef1, nh\u1eb7t nh\u1ea1nh nh\u1eefng \u0111i\u1ec1u b\u00ecnh lu\u1eadn t\u1ea7m th\u01b0\u1eddng, m\u1ea1o ph\u1ea1m \u0111\u1ee9c ch\u00ed t\u00f4n. Kh\u00f4n xi\u1ebft ... Ph\u1ea1m Th\u1ecb Kim v\u00e0 Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u d\u1ecbch \u0110\u1eb7ng Thai Mai hi\u1ec7u \u0111\u00ednh (3) Ch\u00fa th\u00edch: Nguy\u00ean t\u00e1c b\u00e0i n\u00e0y ch\u00fang t\u00f4i in theo v\u0103n b\u1ea3n H\u1ed9i \u0110\u00ecnh v\u0103n tuy\u1ec3n t\u1eeb t\u1edd 13 - 20, b\u1ea3n in Li\u1ec5u - Ch\u00e0ng t\u00e0ng b\u1ea3n x\u1ebfp \u1edf cu\u1ed1i t\u1eadp H\u01b0\u01a1ng th\u00ed v\u0103n tuy\u1ec3n, k\u00fd hi\u1ec7u s\u00e1ch: A.3173 c\u1ee7a Th\u01b0 vi\u1ec7n Vi\u1ec7n Nghi\u00ean c\u1ee9u H\u00e1n N\u00f4m thu\u1ed9c Vi\u1ec7n Khoa h\u1ecdc X\u00e3 h\u1ed9i Vi\u1ec7t Nam; b\u1ea3n phi\u00ean \u00e2m c\u1ee7a GS. Phan V\u0103n C\u00e1c v\u00e0 b\u1ea3n d\u1ecbch c\u1ee7a Ph\u1ea1m Th\u1ecb Kim v\u00e0 PGS. TS. Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u; GS. \u0110\u1eb7ng Thai Mai hi\u1ec7u \u0111\u00ednh. _____________________________________________ 1. Ho\u00e0ng V\u0169: Tri\u1ec1u Minh kh\u00f4ng c\u00f3 ni\u00ean hi\u1ec7u Ho\u00e0ng V\u0169 m\u00e0 ch\u1ec9 c\u00f3 H\u1ed3ng V\u0169, ni\u00ean hi\u1ec7u c\u1ee7a Tri\u1ec1u Minh Th\u00e1i T\u1ed5 (1368-1396), c\u00f3 th\u1ec3 l\u00e0 in nh\u1ea7m ho\u1eb7c kh\u00f4ng ki\u00eang t\u00ean c\u1ee7a T\u1ef1 \u0110\u1ee9c l\u00e0 H\u1ed3ng Nh\u1eadm. 2. Ho\u1eafc \u0110\u1ea1o Sinh: Philastre th\u1ed1ng so\u00e1i c\u1ee7a th\u1ef1c d\u00e2n Ph\u00e1p c\u00f9ng v\u1edbi Nguy\u1ec5n V\u0103n T\u01b0\u1eddng ra B\u1eafc K\u1ef3 \u0111\u1ec3 b\u00e0n v\u1ec1 vi\u1ec7c tr\u1ea3 l\u1ea1i b\u1ed1n t\u1ec9nh mi\u1ec1n B\u1eafc do Francis Garnier \u0111\u00e1nh chi\u1ebfm trong cu\u1ed9c x\u00e2m l\u01b0\u1ee3c B\u1eafc K\u1ef3 l\u1ea7n th\u1ee9 nh\u1ea5t n\u0103m 1873. 3. Ph\u1ea1m Th\u1ecb Kim: Nghi\u00ean c\u1ee9u vi\u00ean Vi\u1ec7n Th\u00f4ng tin KHXH; Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u: Ph\u00f3 gi\u00e1o s\u01b0, Ti\u1ebfn s\u0129, Vi\u1ec7n S\u1eed h\u1ecdc, Vi\u1ec7n KHXH Vi\u1ec7t Nam; Trang 174","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u \u0110\u1eb7ng Thai Mai (1902 - 1984): Gi\u00e1o s\u01b0, Vi\u1ec7n tr\u01b0\u1edfng Vi\u1ec7n V\u0103n h\u1ecdc, Vi\u1ec7n KHXH Vi\u1ec7t Nam. --------------------------------- Nguy\u00ean t\u00e1c: Phi\u00ean \u00e2m: \u0110\u1ec7, d\u00e3 ngu Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng b\u00fat ph\u1ee5c Tr\u1ea7n \u0110\u00ecnh T\u00fac, Nguy\u1ec5n H\u1eefu \u0110\u1ed9, Ho\u00e0ng H\u1eefu Th\u01b0\u1eddng, V\u00f5 Nh\u1ef1 (3) \u0111\u1ed3ng b\u00e1i Tr\u01b0\u1ee3ng phu h\u1ee9a qu\u1ed1c, duy ki\u1ec7t l\u1ef1c \u01b0 \u0111\u01b0\u01a1ng v\u1ecb; Ch\u00ed s\u0129 th\u00e0nh nh\u00e2n, kh\u1edfi s\u00e1t th\u00e2n chi t\u00fac t\u00edch. T\u1ef1 phi ki\u1ebfn nguy ch\u00ed m\u1ea1ng, x\u00e1c h\u1eefu c\u01b0\u01a1ng tr\u01b0\u1eddng, Th\u1ebf n\u0103ng th\u1ecb t\u1eed nh\u01b0 quy, h\u00e0o v\u00f4 chuy\u1ec3n k\u1ebf. C\u1ed1 H\u00e0 Ninh t\u1ed5ng \u0111\u1ed1c Ho\u00e0ng \u0111\u1ea1i nh\u00e2n T\u1eb1ng l\u0103ng k\u1ef3 c\u1ed1t, L\u1ed7i l\u1ea1c phong t\u01b0. C\u1ee5 c\u00f4ng minh thanh ch\u00ednh chi t\u00e0i, tri\u1ec1u h\u1eefu tr\u1ef1c thanh, qu\u1eadn h\u1eefu n\u0103ng t\u00edch; Ph\u1ee5 tu\u1ea5n ti\u1ec3u qu\u1ea3ng ngung chi kh\u00ed, m\u00f4n v\u00f4 t\u01b0 ki\u1ec7t, gia v\u00f4 h\u1eadu t\u00e0ng. Ph\u01b0\u01a1ng \u0111\u01b0\u01a1ng Long Bi\u00ean ki\u1ebfn ti\u1ebft chi s\u01a1, D\u0129 h\u1eefu k\u00ecnh h\u1ea3i d\u01b0\u01a1ng ba chi l\u1ef1. B\u1ea5t \u0111\u1ed3ng gi\u1ea3 l\u1ef1c, c\u1ed1 tri th\u1eddi th\u1ebf chi nan; Duy k\u00fd quy\u1ebft t\u00e2m, di\u1ec7c vi\u1ec7t phong c\u01b0\u01a1ng chi tr\u00e1ch. Trang 175","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u Hi sinh c\u1ea3nh th\u01b0\u1ee3ng, k\u00fd h\u00f2a hi\u1ebfu nhi \u0111\u00e3i b\u1ec9 chi lai; Gi\u00e1p m\u00e3 th\u00e0nh bi\u00ean, n\u1ea1i l\u0103ng b\u00e1ch nhi th\u1ee5 ng\u00e3 d\u0129 kh\u00f4n. Phong \u0111\u00ecnh nh\u1ea5t tr\u1eadn y\u00ean tr\u1ea7n c\u00f4 dung; Qu\u00e2n kh\u00ed k\u00fd suy, c\u00f4ng k\u1ebf to\u1ea1i quy\u1ebft. V\u00e2n quan h\u1ed3i th\u1ee7, kh\u1edfi v\u00f4 Qu\u1ea3n Di Ng\u00f4 tam t\u1ea9u chi t\u01b0; N\u00f9ng l\u0129nh ng\u01b0ng m\u00e2u, c\u00e1nh thi\u1ebft Hoa T\u01b0 M\u00e3 ph\u1ee5c lai chi s\u1ec9. Th\u1ea3ng th\u1ed1t ho\u00e0ng cung b\u00e1i t\u1ea1, th\u1ea7n t\u1ed9i \u0111\u01b0\u01a1ng tru; Thung dung V\u00f5 Mi\u1ebfu quy\u00ean sinh, minh th\u1ea7n c\u00f4ng ch\u1ee9ng. C\u00f4 trung kh\u1ea3 b\u1ea1ch, t\u1ed1 nh\u1ea5t tr\u01b0\u1eddng chi li\u1ec7t li\u1ec7t oanh oanh; C\u00f4ng lu\u1eadn do t\u1ed3n, ph\u00f3 ch\u00fang kh\u1ea9u chi phi phi th\u1ecb th\u1ecb. \u00d4 h\u00f4! Doanh ho\u00e0n v\u1eadn h\u1ed9i, thi\u00ean c\u1ed5 s\u00e1ng v\u0103n; Nh\u0129 ch\u1eed phong ai, th\u1eadp ni\u00ean l\u01b0\u1ee1ng \u0111\u1ed9. Kh\u00e1ch s\u00e1i t\u00e2n \u0111\u00ecnh chi l\u1ec7, th\u1eed nh\u1eadt s\u01a1n h\u00e0; S\u0129 chi\u00eau l\u1eef th\u1ea5n chi h\u1ed3n, c\u1ef1u th\u1eddi b\u1ed9 kh\u00fac. \u0110\u1ed9c th\u1ecb trung can ngh\u0129a ph\u1ee7, v\u0103n ki\u1ebfn \u0111\u1ed3ng kh\u00e2m; Th\u1ee9 c\u01a1 thi\u00ean tr\u1ee5 \u0111\u1ecba duy, c\u01b0\u01a1ng th\u01b0\u1eddng b\u1ea5t tr\u1ee5y. Duy ti\u1ec1n b\u1eb1ng \u0111i\u1ebfu, th\u1ef1c quan nh\u00e2n sinh \u00fd kh\u00ed chi bi; T\u1eadn h\u1eadu c\u00e1n ho\u00e0n, \u00edch h\u1ec7 th\u1ebf \u0111\u1ea1i t\u00edch kim chi c\u1ea3m. Vi\u00ean s\u01a1 vu d\u1eabn d\u1ee5ng \u0111\u01b0\u01a1ng ph\u1ec9 ca. Trang 176","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u D\u1ecbch ngh\u0129a: Tr\u01b0\u1ee3ng phu h\u1ee9a th\u00e2n v\u00ec n\u01b0\u1edbc, ch\u1ec9 h\u1ebft m\u00ecnh n\u01a1i vi\u1ec7c \u0111\u00e1ng l\u00e0m. Ch\u00ed s\u0129 quy\u1ebft li\u1ec7t th\u00e0nh nh\u00e2n, h\u00e1 l\u1ea1i s\u1ee3 s\u00e1t nh\u00e2n m\u00e0 ti\u1ebfc. Th\u1ea5y nguy li\u1ec1u m\u1ec7nh, th\u1ebf m\u1edbi \u0111\u00e1ng g\u1ecdi l\u00e0 cang tr\u01b0\u1eddng. Coi ch\u1ebft nh\u01b0 v\u1ec1, th\u1eadt r\u00f5 r\u1ec7t tr\u1ea7n gian h\u00e3n h\u1eefu. C\u1ed1 H\u00e0 Ninh T\u1ed5ng \u0111\u1ed1c \u0111\u1ea1i nh\u00e2n, T\u1eb1ng l\u0103ng kh\u00ed c\u1ed1t, L\u1ed7i l\u1ea1c phong t\u01b0 (4); \u0110\u1ee7 c\u00f4ng minh thanh ch\u00ednh bi\u1ec7t t\u00e0i, n\u01a1i tri\u1ec1u qu\u1eadn ti\u1ebfng t\u0103m \u0111\u00e0 l\u1eebng l\u1eaby L\u1ea1i ch\u00ed kh\u00ed ngang tr\u1eddi d\u1ecdc \u0111\u1ea5t, ch\u1ed1n gia t\u01b0 m\u00f4n h\u1ed9 thanh c\u1ea7n. N\u01a1i Long Bi\u00ean l\u1eadp ti\u1ebft b\u1eaft \u0111\u1ea7u, \u0111\u00e3 r\u00f5 ch\u00ed k\u00ecnh ng\u01b0 d\u01b0\u01a1ng bi\u1ec3n c\u1ea3. Ch\u1ed1n tr\u1eadn m\u1ea1c \u0111o g\u01b0\u01a1m \u0111\u1ea5u s\u00fang, \u0111\u00e3 th\u1ea5y ngay binh kh\u00ed ch\u1eb3ng \u0111\u1ed3ng \u0111\u1ec1u. Nh\u01b0ng c\u0169ng quy\u1ebft t\u00e2m chi\u1ebfn \u0111\u1ea5u, d\u1eabu sao th\u00ec c\u0169ng ph\u1ea3i tr\u00f2n nhi\u1ec7m v\u1ee5 ch\u1ed1n phong c\u01b0\u01a1ng. Hi sinh v\u00ec \u0111\u1ea1i cu\u1ed9c, h\u00e3y k\u00fd h\u00f2a xem ch\u00fang s\u1ebd l\u00e0m sao? Gi\u00e1p m\u00e3 b\u00ean th\u00e0nh, xung tr\u1eadn m\u1ea1c ch\u00fang li\u1ec1n v\u00e2y kh\u1ed5n. M\u1ed9t tr\u1eadn l\u00f4i \u0111\u00ecnh, kh\u00f3i m\u00e2y m\u00f9 m\u1ecbt, ba qu\u00e2n ki\u1ec7t l\u1ef1c, chi\u1ebfn cu\u1ed9c suy t\u00e0n. Ng\u00f5 t\u1eaft \u0111\u01b0\u1eddng c\u00f9ng. T\u01b0\u1edbng c\u00f4ng b\u00e8n quy\u1ebft. \u0110\u01b0\u1eddng m\u00e2y ngo\u1ea3nh l\u1ea1i, h\u00e1 ch\u1eb3ng nh\u01b0 Qu\u1ea3n Di Ng\u00f4 ta l\u00fac b\u00f4n ba. N\u00f9ng L\u0129nh tr\u00f4ng v\u1ec1 l\u1ea1i gi\u1ed1ng th\u1ec3 Hoa T\u01b0 M\u00e3 m\u1ed9t l\u1ea7n tr\u1edf g\u00f3t. M\u1edbi v\u1ed9i v\u00e3 ho\u00e0ng cung b\u00e1i t\u1ea1, th\u1ea7n t\u1ed9i \u0111\u00e1ng tru (5), r\u1ed3i thong dong V\u00f5 Mi\u1ebfu quy\u00ean sinh, th\u1ea7n minh ch\u1ee9ng gi\u00e1m. C\u00f4 trung \u0111\u00e3 r\u00f5, thi\u1ec7t m\u1ed9t tr\u01b0\u1eddng li\u1ec7t li\u1ec7t oanh oanh. C\u00f4ng lu\u1eadn \u0111\u00f3 c\u00f2n, m\u1eb7c mi\u1ec7ng th\u1ebf hay hay d\u1edf d\u1edf. Trang 177","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u M\u1ed9t cu\u1ed9c doanh ho\u00e0n, ng\u00e0n n\u0103m khai s\u00e1ng. Nh\u1ecb h\u00e0 tung b\u1ee5i, m\u01b0\u1eddi \u0111\u1ed9 hai l\u1ea7n. Gi\u1ecdt l\u1ec7 T\u1ea7n \u0111\u00ecnh tu\u00f4n nh\u1ecf, s\u01a1n h\u00e0 n\u00e0y bi\u1ebft n\u00f3i l\u00e0m sao? \u0110\u00e1m tang kh\u00e1ch \u0111\u1ecba chi\u00eau h\u1ed3n, b\u1ed9 kh\u00fac n\u1ecd \u0111au l\u00f2ng chi xi\u1ebft. Tr\u01b0\u1edbc g\u01b0\u01a1ng s\u00e1ng gan trung ru\u1ed9t ngh\u0129a, ai ch\u1eb3ng ng\u01b0\u1eddi kh\u00e2m ph\u1ee5c anh h\u00f9ng. Th\u1ebf m\u1edbi hay thi\u00ean tr\u1ee5 \u0111\u1ecba duy (6), mu\u00f4n n\u0103m n\u1eefa c\u01b0\u01a1ng th\u01b0\u1eddng kh\u00f4n \u0111\u1ed5. Tr\u01b0\u1edbc linh c\u1eefu \u0111\u1ed3ng nh\u00e2n b\u00e1i \u0111i\u1ebfu, ng\u1eabm nh\u00e2n sinh bao xi\u1ebft \u0111au l\u00f2ng. Sau c\u01a1 tr\u1eddi c\u00f3 l\u00fac t\u00e1i ho\u00e0n, l\u1ea1i th\u1ebf \u0111\u1ea1i v\u00f4 c\u00f9ng c\u1ea3m kh\u00e1i. L\u1eddi v\u0103n th\u00f4 thi\u1ec3n, mong th\u1ebf ph\u1ec9 ca (7). \u0110\u1ec7 d\u00e3 ngu Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng b\u00fat ph\u1ee5c. Tr\u1ea7n \u0110\u00ecnh T\u00fac, Nguy\u1ec5n H\u1eefu \u0110\u1ed9, Ho\u00e0ng H\u1eefu Th\u01b0\u1eddng, V\u00f5 Nh\u1ef1 \u0111\u1ed3ng b\u00e1i. Th\u00e1i Can d\u1ecbch (Theo Nguy\u1ec5n Ho\u00e0ng Vi\u00ean: Ho\u00e0ng Di\u1ec7u 1829-1882, Nxb \u0110\u00e0 N\u1eb5ng, 2001, tr.93-96) ---------------------------------------- 1. B\u00e0i \u0111i\u1ebfu v\u0103n c\u1ee7a Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng do m\u1ed9t v\u1ecb l\u00e3o Nho ch\u00e9p l\u1ea1i, \u0111\u01b0\u1ee3c th\u00eau tr\u00ean m\u1ed9t b\u1ee9c tr\u01b0\u1edbng to, treo t\u1ea1i gian th\u1edd Ho\u00e0ng Di\u1ec7u trong nh\u00e0 th\u1edd t\u1ed9c Ho\u00e0ng \u1edf Xu\u00e2n \u0110\u00e0i th\u1eddi tr\u01b0\u1edbc. N\u0103m 1947 nh\u00e0 th\u1edd b\u1ecb bom Ph\u00e1p \u0111\u00e1nh ph\u00e1 tan n\u00e1t, c\u00e1c di v\u1eadt ho\u00e0nh phi, li\u1ec5n \u0111\u1ed1i \u0111\u1ec1u kh\u00f4ng c\u00f2n. 2. ch\u1eef (?) kh\u00f4ng th\u1ea5y c\u00f3 trong c\u00e1c t\u1eeb \u0111i\u1ec3n ti\u1ebfng H\u00e1n, k\u1ec3 c\u1ea3 Khang Hi T\u1ef1 \u0110i\u1ec3n v\u00e0 H\u00e1n Ng\u1eef \u0110\u1ea1i T\u1eeb \u0110i\u1ec3n, 12 t\u1eadp, La Tr\u00fac Phong ch\u1ee7 bi\u00ean H\u00e1n Ng\u1eef \u0110\u1ea1i T\u1eeb \u0110i\u1ec3n, xu\u1ea5t b\u1ea3n, x\u00e3 Th\u01b0\u1ee3ng H\u1ea3i, 1994. 3. Tr\u1ea7n \u0110\u00ecnh T\u00fac, qu\u00ea Qu\u1ea3ng Tr\u1ecb; C\u1eed nh\u00e2n, n\u0103m 1873 T\u1ed5ng \u0111\u1ed1c H\u00e0 Trang 178","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u N\u1ed9i, th\u01b0\u01a1ng ngh\u1ecb v\u1edbi Ph\u00e1p; thu\u1ed9c ph\u00e1i ch\u1ee7 h\u00f2a. Nguy\u1ec5n H\u1eefu \u0110\u1ed9, qu\u00ea Thanh H\u00f3a; Ti\u1ebfn s\u0129, l\u00e0m quan \u0111\u1ebfn Th\u01b0\u1ee3ng th\u01b0, Ph\u1ee5 ch\u00ednh \u0110\u1ea1i th\u1ea7n; 1880-1883 Kinh l\u01b0\u1ee3c s\u1ee9 B\u1eafc K\u1ef3 sau khi th\u1ef1c d\u00e2n Ph\u00e1p chi\u1ebfm H\u00e0 N\u1ed9i. Ho\u00e0ng H\u1eefu Th\u01b0\u1eddng, qu\u00ea Th\u1eeba Thi\u00ean; Ti\u1ebfn s\u0129; sau khi Ph\u00e1p \u0111\u00e1nh chi\u1ebfm H\u00e0 N\u1ed9i c\u00f9ng Kh\u00e2m sai Tr\u1ea7n \u0110\u00ecnh T\u00fac th\u01b0\u01a1ng thuy\u1ebft v\u1edbi Ph\u00e1p, r\u1ed3i l\u00e0m B\u1ed1 ch\u00e1nh H\u00e0 N\u1ed9i, sau \u0111\u00f3 l\u00e0m Th\u1ecb lang, sung n\u1ed9i c\u00e1c \u1edf Hu\u1ebf. V\u00f5 Nh\u1ef1, qu\u00ea H\u1ea3i D\u01b0\u01a1ng; C\u1eed nh\u00e2n, l\u00e0m \u0110\u1ed1c h\u1ecdc H\u00e0 N\u1ed9i, Tu\u1ea7n v\u0169 H\u00e0 N\u1ed9i (theo Nguy\u1ec5n Q. Th\u1eafng v\u00e0 Nguy\u1ec5n B\u00e1 Th\u1ebf: T\u1eeb \u0111i\u1ec3n nh\u00e2n v\u1eadt l\u1ecbch s\u1eed. Nxb V\u0103n h\u00f3a, H\u00e0 N\u1ed9i, 1993). 4. T\u1eb1ng l\u0103ng kh\u00ed c\u1ed1t: kh\u00ed c\u1ed1t c\u1ee9ng v\u00e0 cao, ng\u1ea1o ngh\u1ec5 nh\u01b0 n\u00fai l\u1edfm ch\u1edfm. L\u1ed7i l\u1ea1c phong t\u01b0: n\u1ebfp ng\u01b0\u1eddi t\u00e0i tr\u00ed l\u1ed7i l\u1ea1c h\u01a1n ng\u01b0\u1eddi. 5. Tru: ch\u00e9m. Kh\u00f4ng d\u00e1m vi\u1ebft ra ti\u1ebfng Vi\u1ec7t, c\u1ee9 \u0111\u1ec3 nguy\u00ean v\u0103n ti\u1ebfng H\u00e1n. 6. Thi\u00ean tr\u1ee5 \u0111\u1ecba duy: c\u01b0\u01a1ng th\u01b0\u1eddng nh\u01b0 c\u1ed9t \u0111\u1ec3 tr\u1ee5 tr\u1eddi, nh\u01b0 m\u00e0n \u0111\u1ec3 che \u0111\u1ea5t, n\u1ebfu c\u01b0\u01a1ng th\u01b0\u1eddng s\u1ee5p \u0111\u1ed5 th\u00ec tr\u1eddi \u0111\u1ea5t c\u0169ng s\u1ee5p \u0111\u1ed5 lu\u00f4n. 7. Ph\u1ec9 ca: l\u1eddi ca v\u0103n nh\u00e3 (th\u1ebf \u0111\u00e2y l\u00e0 thay th\u1ebf)... -------------------------------- VI\u1ec6T S\u1eec \u0110\u1ecaA D\u01af (1883) (tr\u00edch) Ti\u1ec3u d\u1eabn: Vi\u1ec7t s\u1eed \u0111\u1ecba d\u01b0 l\u00e0 s\u00e1ch \u0111\u1ecba l\u00fd ch\u00fa gi\u1ea3i v\u1ec1 s\u1ef1 thay \u0111\u1ed5i \u0111\u1ecba danh l\u1ecbch s\u1eed n\u01b0\u1edbc ta t\u1eeb th\u1eddi H\u00f9ng v\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ebfn cu\u1ed1i th\u1eddi L\u00ea, do Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng bi\u00ean kh\u1ea3o, H\u00e0n l\u00e2m vi\u1ec7n \u0110i\u1ec3n t\u1ecbch Th\u00e1i Kh\u1eafc Tuy kh\u1ea3o ch\u00ednh, H\u00ecnh ty Ch\u00e1nh b\u00e1t ph\u1ea9m Ph\u1ea1m \u0110\u00ecnh T\u1ea5n kh\u1ea3o x\u00e9t, C\u00f4ng ty V\u1ecb nh\u1eadp l\u01b0u Th\u01b0 l\u1ea1i Ho\u00e0ng Ch\u00ed Th\u1ee9c, V\u1ecb nh\u1eadp l\u01b0u Th\u01b0 l\u1ea1i B\u00f9i V\u0103n D\u1ef1 c\u00f9ng sao ch\u00e9p, ho\u00e0n th\u00e0nh v\u00e0o ni\u00ean hi\u1ec7u Ki\u1ebfn Ph\u00fac n\u0103m th\u1ee9 nh\u1ea5t (1883). \u0110\u00e2y l\u00e0 s\u00e1ch n\u1eb1m trong s\u1ed1 th\u01b0 t\u1ecbch t\u00e0i li\u1ec7u do H\u1ecdc vi\u1ec7n Vi\u1ec5n \u0111\u00f4ng B\u00e1c c\u1ed5 c\u1ee7a Ph\u00e1p trao l\u1ea1i cho ta v\u00e0o n\u0103m 1958, sau \u0111\u00f3 \u0111\u1ebfn n\u0103m 1979 l\u1ea1i \u0111\u01b0\u1ee3c b\u00e0n giao cho Vi\u1ec7n Nghi\u00ean c\u1ee9u H\u00e1n N\u00f4m qu\u1ea3n l\u00fd. S\u00e1ch g\u1ed3m m\u1ed9t b\u1ea3n, mang k\u00fd hi\u1ec7u A.971, \u0111\u00f3ng b\u00eca b\u1eb1ng gi\u1ea5y T\u00e2y m\u00e0u h\u1ed3ng, g\u00e1y b\u1ea3 s\u01a1n ta, kh\u1ed5 20x29cm, vi\u1ebft b\u1eb1ng ch\u1eef H\u00e1n tr\u00ean gi\u1ea5y d\u00f3, c\u00f3 ch\u1ea5m c\u00e2u b\u1eb1ng m\u1ef1c \u0111\u1ecf. To\u00e0n b\u1ed9 t\u00e1c ph\u1ea9m g\u1ed3m 204 trang, t\u1ee9c 102 t\u1edd gi\u1ea5y d\u00f3 vi\u1ebft g\u1eadp \u0111\u00f4i, Trang 179","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u trong \u0111\u00f3 ph\u1ea7n M\u1ee5c l\u1ee5c l\u00e0 22 trang, ph\u1ea7n t\u1eadp Th\u01b0\u1ee3ng l\u00e0 104 trang, t\u1eadp H\u1ea1 l\u00e0 78 trang. Ph\u01b0\u01a1ng ph\u00e1p bi\u00ean so\u1ea1n c\u1ee7a s\u00e1ch l\u00e0 tr\u00edch d\u1eabn ho\u1eb7c t\u00f3m t\u1eaft nh\u1eefng s\u1ef1 ki\u1ec7n trong ch\u00ednh s\u1eed li\u00ean quan \u0111\u1ebfn \u0111\u1ecba danh r\u1ed3i ch\u00fa gi\u1ea3i nh\u1eefng \u0111\u1ecba danh \u0111\u00f3 thay \u0111\u1ed5i qua t\u1eebng th\u1eddi. S\u00e1ch \u0111\u1ecba l\u00fd n\u01b0\u1edbc ta ra \u0111\u1eddi t\u1eeb kh\u00e1 s\u1edbm g\u1ed3m hai lo\u1ea1i Qu\u1ed1c ch\u00ed v\u00e0 \u0110\u1ecba ph\u01b0\u01a1ng ch\u00ed, nh\u01b0ng lo\u1ea1i s\u00e1ch chuy\u00ean ch\u00fa gi\u1ea3i v\u1ec1 \u0111\u1ecba danh th\u00ec kh\u00f4ng nhi\u1ec1u. Ngo\u00e0i D\u01b0 \u0111\u1ecba ch\u00ed c\u1ee7a Nguy\u1ec5n Tr\u00e3i bi\u00ean so\u1ea1n v\u00e0o th\u1ebf k\u1ef7 XV, Vi\u1ec7t s\u1eed \u0111\u1ecba d\u01b0 l\u00e0 t\u00e1c ph\u1ea9m th\u1ee9 hai vi\u1ebft v\u1ec1 ch\u1ee7 \u0111\u1ec1 n\u00e0y. Tuy nhi\u00ean, so v\u1edbi t\u00e1c ph\u1ea9m c\u1ee7a Nguy\u1ec5n Tr\u00e3i, t\u00e1c ph\u1ea9m c\u1ee7a c\u1ee5 Phan v\u00e0 c\u00e1c c\u1ed9ng s\u1ef1 c\u1ee7a c\u1ee5 c\u00f3 dung l\u01b0\u1ee3ng bao qu\u00e1t \u0111\u1ecba danh r\u1ed9ng l\u1edbn h\u01a1n nhi\u1ec1u. Trong khu\u00f4n kh\u1ed5 t\u1eadp s\u00e1ch, ch\u00fang t\u00f4i xin tr\u00e2n tr\u1ecdng gi\u1edbi thi\u1ec7u ph\u1ea7n \u0111\u1ea7u c\u1ee7a t\u00e1c ph\u1ea9m Vi\u1ec7t s\u1eed \u0111\u1ecba d\u01b0, l\u00e0 t\u1eadp Th\u01b0\u1ee3ng \u0111\u1ec3 \u0111\u1ed9c gi\u1ea3 hi\u1ec3u th\u00eam v\u1ec1 con ng\u01b0\u1eddi v\u00e0 s\u1ef1 nghi\u1ec7p c\u1ee7a Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng. V\u00ec khu\u00f4n kh\u1ed5 t\u1eadp s\u00e1ch v\u00e0 th\u1eddi gian c\u00f3 h\u1ea1n, ch\u00fang t\u00f4i kh\u00f4ng \u0111\u01b0a v\u00e0o \u0111\u00e2y ph\u1ea7n nguy\u00ean b\u1ea3n ch\u1eef H\u00e1n v\u00e0 phi\u00ean \u00e2m nh\u01b0 c\u00e1c t\u00e1c ph\u1ea9m kh\u00e1c, k\u00ednh mong b\u1ea1n \u0111\u1ecdc th\u00f4ng c\u1ea3m v\u00e0 t\u00ecm \u0111\u1ecdc \u1edf t\u1eadp s\u00e1ch in to\u00e0n b\u1ed9 Vi\u1ec7t s\u1eed \u0111\u1ecba d\u01b0, do Nguy\u1ec5n H\u1eefu M\u00f9i, Ti\u1ebfn s\u0129, Nghi\u00ean c\u1ee9u vi\u00ean Vi\u1ec7n nghi\u00ean c\u1ee9u H\u00e1n N\u00f4m, Vi\u1ec7n KHXH Vi\u1ec7t Nam - d\u1ecbch v\u00e0 ch\u00fa th\u00edch, s\u1ebd \u0111\u01b0\u1ee3c Trung t\u00e2m V\u0103n h\u00f3a Ng\u00f4n ng\u1eef \u0110\u00f4ng T\u00e2y t\u1ed5 ch\u1ee9c xu\u1ea5t b\u1ea3n trong th\u1eddi gian t\u1edbi. T\u1eacP TH\u01af\u1ee2NG TI\u1ec0N BI\u00caN Quy\u1ec3n 1 Ni\u00ean k\u1ef7 H\u00f9ng v\u01b0\u01a1ng, H\u00f9ng v\u01b0\u01a1ng \u0111\u00f3ng \u0111\u00f4 \u1edf Phong Ch\u00e2u, \u0111\u1eb7t qu\u1ed1c hi\u1ec7u l\u00e0 V\u0103n Lang. Phong Ch\u00e2u, theo Th\u00e1i B\u00ecnh ho\u00e0n v\u0169 k\u00fd do Nh\u1ea1c s\u1eed \u0111\u1eddi T\u1ed1ng so\u1ea1n, ghi Phong Ch\u00e2u l\u00e0 qu\u1eadn Th\u1eeba S\u0129, x\u01b0a l\u00e0 n\u01b0\u1edbc V\u0103n Lang. C\u1ee9 theo \u0111\u00f3 nay l\u00e0 \u0111\u1ecba h\u1ea1t c\u00e1c ph\u1ee7 V\u0129nh T\u01b0\u1eddng, L\u00e2m Thao thu\u1ed9c t\u1ec9nh S\u01a1n T\u00e2y. [n\u01a1i \u0111\u00e2y] c\u00f3 mi\u1ebfu th\u1edd H\u00f9ng V\u01b0\u01a1ng (n\u00ean c\u00f3 c\u0103n c\u1ee9), chia trong n\u01b0\u1edbc l\u00e0m 15 b\u1ed9. L\u1eddi ch\u00fa c\u1ee7a Nguy\u1ec5n Thi\u00ean T\u00fang trong D\u01b0 \u0111\u1ecba ch\u00ed c\u1ee7a Nguy\u1ec5n Tr\u00e3i v\u1ec1 15 b\u1ed9, l\u00e0 S\u01a1n Nam (nay thu\u1ed9c \u0111\u1ea5t c\u00e1c t\u1ec9nh H\u00e0 N\u1ed9i, Nam \u0110\u1ecbnh, H\u01b0ng Y\u00ean), th\u1eddi c\u1ed5 l\u00e0 b\u1ed9 Giao Ch\u1ec9; S\u01a1n T\u00e2y, th\u1eddi c\u1ed5 l\u00e0 b\u1ed9 Chu Di\u00ean v\u00e0 Ph\u00fac L\u1ed9c; Kinh B\u1eafc (nay thu\u1ed9c t\u1ec9nh B\u1eafc Ninh), th\u1eddi c\u1ed5 l\u00e0 b\u1ed9 V\u0169 Ninh; Thu\u1eadn Ho\u00e1 [t\u1edd 12b] (nay l\u00e0 ph\u1ea7n \u0111\u1ea5t H\u1ea3i L\u0103ng c\u1ee7a t\u1ec9nh Trang 180","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u Qu\u1ea3ng Tr\u1ecb \u0111\u1ebfn ph\u1ea7n \u0111\u1ea5t \u0110i\u1ec7n B\u00e0n c\u1ee7a t\u1ec9nh Qu\u1ea3ng Nam), th\u1eddi c\u1ed5 l\u00e0 b\u1ed9 Vi\u1ec7t Th\u01b0\u1eddng; An Bang (nay l\u00e0 t\u1ec9nh Qu\u1ea3ng Y\u00ean), th\u1eddi c\u1ed5 l\u00e0 b\u1ed9 Ninh H\u1ea3i; H\u1ea3i D\u01b0\u01a1ng, th\u1eddi c\u1ed5 l\u00e0 b\u1ed9 D\u01b0\u01a1ng Tuy\u1ec1n; L\u1ea1ng S\u01a1n, th\u1eddi c\u1ed5 l\u00e0 b\u1ed9 L\u1ee5c H\u1ea3i; Th\u00e1i Nguy\u00ean; Cao B\u1eb1ng, th\u1eddi c\u1ed5 l\u00e0 b\u1ed9 V\u0169 Y\u00ean; Ngh\u1ec7 An, th\u1eddi c\u1ed5 l\u00e0 Ho\u00e0i Hoan; Thanh Ho\u00e1, th\u1eddi c\u1ed5 l\u00e0 b\u1ed9 C\u1eedu Ch\u00e2n; H\u01b0ng Ho\u00e1; Tuy\u00ean Quang, th\u1eddi c\u1ed5 l\u00e0 b\u1ed9 T\u00e2n H\u01b0ng. Ngo\u00e0i ra th\u1ea5y khuy\u1ebft hai b\u1ed9 B\u00ecnh V\u0103n v\u00e0 C\u1eedu \u0110\u1ee9c. Kh\u1ea3o trong T\u1ea5n ch\u00ed, th\u1ea5y b\u1ed9 C\u1eedu \u0110\u1ee9c do nh\u00e0 Ng\u00f4 \u0111\u1eb7t, nay l\u00e0 ph\u1ea7n \u0111\u1ea5t t\u1ec9nh H\u00e0 T\u0129nh. H\u1ecd Vi\u1ec7t Th\u01b0\u1eddng \u0111i s\u1ee9 sang nh\u00e0 Chu, hi\u1ebfn chim tr\u0129 tr\u1eafng, khi tr\u1edf v\u1ec1 b\u1ecb l\u1ea1c \u0111\u01b0\u1eddng, Chu C\u00f4ng ban cho xe ch\u1ec9 nam, do Ph\u00f9 Nam v\u00e0 L\u00e2m \u1ea4p c\u00f3 danh gi\u1edbi gi\u00e1p bi\u1ec3n m\u00e0 v\u1ec1, v\u1eeba \u0111\u00fang m\u1ed9t n\u0103m m\u1edbi v\u1ec1 \u0111\u1ebfn n\u01b0\u1edbc. Ph\u00f9 Nam, theo Ph\u01b0\u01a1ng d\u01b0 k\u1ef7 y\u1ebfu, n\u01b0\u1edbc Ph\u00f9 Nam \u1edf trong \u0111\u1ea3o l\u1edbn v\u1ec1 ph\u00eda T\u00e2y Nam H\u1ea3i thu\u1ed9c qu\u1eadn Nh\u1eadt Nam. N\u01b0\u1edbc L\u00e2m \u1ea4p, t\u1eeb T\u00e2y, Nam, B\u1eafc c\u00e1ch qu\u1eadn Nh\u1eadt Nam b\u1ea3y ngh\u00ecn d\u1eb7m, t\u1eeb T\u00e2y \u0111i L\u00e2m \u1ea4p h\u01a1n ba ngh\u00ecn d\u1eb7m [t\u1edd 13a]. N\u01b0\u1edbc n\u00e0y r\u1ed9ng h\u01a1n ba ngh\u00ecn d\u1eb7m. L\u00e2m \u1ea4p (nguy\u00ean ch\u00fa v\u00e0o n\u0103m V\u0129nh H\u00f2a th\u1ee9 9 (380) thu\u1ed9c M\u1ee5c \u0111\u1ebf \u0111\u1eddi T\u1ea5n), thu\u1ed9c qu\u1ed1c gi\u1edbi h\u1ecd Vi\u1ec7t Th\u01b0\u1eddng th\u1eddi c\u1ed5, nh\u00e0 T\u1ea7n \u0111\u1eb7t l\u00e0m huy\u1ec7n L\u00e2m \u1ea4p thu\u1ed9c T\u01b0\u1ee3ng Qu\u1eadn, nh\u00e0 H\u00e1n \u0111\u1ed5i l\u00e0m huy\u1ec7n T\u01b0\u1ee3ng L\u00e2m thu\u1ed9c qu\u1eadn Nh\u1eadt Nam. Cu\u1ed1i \u0111\u1eddi nh\u00e0 H\u00e1n, con vi\u00ean C\u00f4ng t\u00e0o l\u00e0 Khu Li\u00ean gi\u1ebft vi\u00ean Huy\u1ec7n l\u1ec7nh, t\u1ef1 l\u1eadp l\u00e0m vua n\u01b0\u1edbc L\u00e2m \u1ea4p. V\u1ec1 sau Khu Li\u00ean kh\u00f4ng c\u00f3 con k\u1ebf d\u00f5i, tr\u1ea3i \u0111\u1ebfn ni\u00ean hi\u1ec7u Trinh Qu\u00e1n (627- 649) nh\u00e0 \u0110\u01b0\u1eddng, ng\u01b0\u1eddi trong n\u01b0\u1edbc l\u1eadp Gia C\u00e1t \u0110\u1ecba l\u00ean l\u00e0m vua, \u0111\u1ed5i qu\u1ed1c hi\u1ec7u l\u00e0 Ho\u00e0n V\u01b0\u01a1ng, th\u01b0\u1eddng sang x\u00e2m l\u1ea5n An Nam, b\u1ecb \u0110\u00f4 h\u1ed9 [An Nam] l\u00e0 Tr\u01b0\u01a1ng Chu \u0111\u00e1nh ph\u00e1, n\u01b0\u1edbc \u0111\u00f3 m\u1edbi b\u1ecf L\u00e2m \u1ea4p, d\u1eddi \u0111\u1ebfn n\u01b0\u1edbc Chi\u00eam, g\u1ecdi l\u00e0 n\u01b0\u1edbc Chi\u00eam Th\u00e0nh. T\u1eeb c\u00e1c li\u1ec7t th\u00e1nh c\u1ee7a b\u1ea3n tri\u1ec1u1 khai m\u1edf c\u01a1 nghi\u1ec7p \u0111\u1ec1u \u0111\u1ecbnh \u0111\u00f4 \u1edf \u0111\u00e2y. Nay th\u00e0nh Ph\u1eadt Th\u1ec7 \u1edf Th\u1eeba Thi\u00ean, th\u00e0nh Ch\u00e0 B\u00e0n \u1edf B\u00ecnh \u0110\u1ecbnh \u0111\u1ec1u l\u00e0 di t\u00edch c\u1ed1 \u0111\u00f4 c\u1ee7a Chi\u00eam Th\u00e0nh v\u1eady: [t\u1edd 13b] Th\u1ee5c An D\u01b0\u01a1ng V\u01b0\u01a1ng n\u0103m th\u1ee9 nh\u1ea5t (257 tr.CN), vua di\u1ec7t n\u01b0\u1edbc V\u0103n Lang, \u0111\u1ed5i qu\u1ed1c hi\u1ec7u l\u00e0 \u00c2u L\u1ea1c, \u0111\u00f3ng \u0111\u00f4 t\u1ea1i Phong Kh\u00ea. \u00c2u L\u1ea1c, theo D\u01b0 \u0111\u1ecba ch\u00ed c\u1ee7a C\u1ed5 Hy Ph\u00f9ng, Giao Ch\u1ec9 v\u1ec1 \u0111\u1eddi nh\u00e0 Chu g\u1ecdi l\u00e0 L\u1ea1c Vi\u1ec7t; nh\u00e0 T\u1ea7n g\u1ecdi l\u00e0 T\u00e2y \u00c2u. Theo Giao qu\u1ea3ng k\u00fd c\u1ee7a Ho\u00e0ng S\u00e2m, Giao Ch\u1ec9 c\u00f3 ru\u1ed9ng l\u1ea1c \u0111i\u1ec1n, khai kh\u1ea9n theo n\u01b0\u1edbc thu\u1ef7 tri\u1ec1u l\u00ean xu\u1ed1ng. Ng\u01b0\u1eddi h\u01b0\u1edfng hoa l\u1ee3i \u1edf ru\u1ed9ng n\u00e0y, g\u1ecdi l\u00e0 L\u1ea1c H\u1ea7u. Trang 181","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u C\u00e1c huy\u1ec7n t\u1ef1 g\u1ecdi l\u00e0 L\u1ea1c T\u01b0\u1edbng. V\u1ec1 sau con c\u1ee7a Th\u1ee5c V\u01b0\u01a1ng mang qu\u00e2n \u0111\u00e1nh L\u1ea1c H\u1ea7u, t\u1ef1 x\u01b0ng l\u00e0 An D\u01b0\u01a1ng V\u01b0\u01a1ng, \u0111\u00f3ng \u0111\u00f4 \u1edf Phong Kh\u00ea. Phong Kh\u00ea nay l\u00e0 th\u00e0nh C\u1ed5 Loa huy\u1ec7n \u0110\u00f4ng Ng\u00e0n, t\u1ec9nh B\u1eafc Ninh. Th\u1ee5c An D\u01b0\u01a1ng V\u01b0\u01a1ng n\u0103m th\u1ee9 44 (214 tr.CN), nh\u00e0 T\u1ea7n sai \u0110\u1ed3 Th\u01b0 v\u00e0 S\u1eed L\u1ed9c \u0111\u1ebfn c\u01b0\u1edbp L\u0129nh Nam, \u0111\u1eb7t th\u00e0nh Qu\u1ebf L\u00e2m, Nam H\u1ea3i v\u00e0 T\u01b0\u1ee3ng Qu\u1eadn. X\u00e9t trong L\u0129nh ngo\u1ea1i \u0111\u1ea1i \u0111\u00e1p c\u1ee7a Chu Kh\u1ee9 Phi nh\u00e0 T\u1ed1ng, n\u00f3i ba qu\u1eadn n\u00e0y l\u00e0 \u0111\u1ea5t B\u00e1ch Vi\u1ec7t c\u0169. T\u1eeb khi T\u1ea7n Thu\u1ef7 Ho\u00e0ng ki\u00eam t\u00ednh \u0111\u01b0\u1ee3c thi\u00ean h\u1ea1, ph\u1ea1t n\u00fai th\u00f4ng \u0111\u01b0\u1eddng, c\u01b0\u1edbp \u0111\u1ea5t D\u01b0\u01a1ng, Vi\u1ec7t, l\u01b0\u1ee3c \u0111\u1ecbnh \u0111\u1ea5t D\u01b0\u01a1ng Vi\u1ec7t, \u0111\u1eb7t l\u00e0m Nam H\u1ea3i, Qu\u1ebf L\u00e2m v\u00e0 T\u01b0\u1ee3ng Qu\u1eadn. Nay t\u1ec9nh Qu\u1ea3ng T\u00e2y t\u1ee9c l\u00e0 Qu\u1ebf L\u00e2m \u0111\u1eddi T\u1ea7n. Qu\u1ea3ng \u0110\u00f4ng t\u1ee9c l\u00e0 Nam H\u1ea3i \u0111\u1eddi T\u1ea7n. Giao Ch\u1ec9 t\u1ee9c l\u00e0 T\u01b0\u1ee3ng Qu\u1eadn \u0111\u1eddi T\u1ea7n [t\u1edd 1a]. Khi H\u00e1n V\u0169 \u0110\u1ebf \u0111\u00e1nh Nam H\u1ea3i, t\u00e1ch Qu\u1ebf L\u00e2m \u0111\u1eddi T\u1ea7n l\u00e0m hai l\u00e0 U\u1ea5t L\u00e2m v\u00e0 Th\u01b0\u01a1ng Ng\u00f4, t\u00e1ch T\u01b0\u1ee3ng Qu\u1eadn l\u00e0m ba l\u00e0 Giao Ch\u1ec9, C\u1eedu Ch\u00e2n v\u00e0 Nh\u1eadt Nam. L\u1ea1i c\u1eaft ph\u1ea7n \u0111\u1ea5t d\u01b0 c\u1ee7a Nam H\u1ea3i v\u00e0 T\u01b0\u1ee3ng Qu\u1eadn \u0111\u1eb7t l\u00e0m qu\u1eadn H\u1ee3p Ph\u1ed1. L\u1ea1i t\u1eeb khi huy\u1ec7n T\u1eeb V\u0103n v\u01b0\u1ee3t bi\u1ec3n c\u01b0\u1edbp hai qu\u1eadn Ch\u00e2u Nhai v\u00e0 \u0110\u1ea1m Nh\u0129 \u1edf ph\u00eda Nam bi\u1ec3n, \u0111\u1eb7t vi\u00ean Th\u1ee9 s\u1eed \u1edf Giao Ch\u00e2u. \u0110\u1ebfn nh\u00e0 Ng\u00f4 chia l\u00e0m hai l\u00e0 Giao Ch\u00e2u v\u00e0 Qu\u1ea3ng Ch\u00e2u. Giao Ch\u00e2u \u0111\u1eb7t l\u1ef5 s\u1edf \u1edf Long Bi\u00ean, c\u00f2n Qu\u1ea3ng Ch\u00e2u \u0111\u1eb7t ly s\u1edf \u1edf Phi\u00ean Ngung. Quy m\u00f4 gi\u1ed1ng nh\u01b0 th\u1eddi nh\u00e0 H\u00e1n, duy c\u00f3 s\u00fay ph\u1ee7 l\u00e0 c\u00f3 kh\u00e1c. \u0110\u01b0\u1eddng Cao T\u00f4ng b\u1eaft \u0111\u1ea7u \u0111\u1eb7t An Nam \u0111\u00f4 h\u1ed9 ph\u1ee7 \u1edf Giao Ch\u00e2u. B\u1ea3n tri\u1ec1u [tri\u1ec1u T\u1ed1ng] trong ni\u00ean hi\u1ec7u Ho\u1eb1ng H\u1ef1u (1049-1053), \u0111\u1eb7t ch\u1ee9c An ph\u1ee7 v\u00e0 Kinh l\u01b0\u1ee3c \u1edf Qu\u1ebf L\u00e2m. S\u00fay ph\u1ee7 \u1edf T\u00e2y \u0111\u1ea1o b\u1eaft \u0111\u1ea7u d\u1ef1ng l\u00ean \u1edf \u0111\u00e2y. \u0110\u1ebfn nay B\u00e1t Qu\u1ebf, Phi\u00ean Ngung, Long Bi\u00ean \u0111\u1ee9ng \u0111\u1ed1i nhau nh\u01b0 ch\u00e2n v\u1ea1c, l\u00e0 theo ki\u1ec3u c\u0169 c\u1ee7a nh\u00e0 T\u1ea7n. Nh\u00e0 T\u1ea7n l\u1ea5y Tri\u1ec7u \u0110\u00e0 l\u00e0m ch\u1ee9c l\u1ec7nh Long Xuy\u00ean, di d\u00e2n b\u1ecb t\u1ed9i \u0111\u00e0y sang th\u00fa \u1edf Ng\u0169 L\u0129nh. [t\u1edd 14b]. Long Xuy\u00ean, t\u00ean huy\u1ec7n c\u1ee7a Nam H\u1ea3i, nay l\u00e0 \u0111\u1ea5t Tu\u1ea7n Ch\u00e2u; Ng\u0169 L\u0129nh, theo Qu\u1ea3ng Ch\u00e2u k\u00fd c\u1ee7a B\u00f9i Uy\u00ean, Ng\u0169 L\u0129nh l\u00e0 \u0110\u1ea1i D\u0169, Thu\u1ef7 An, L\u00e2m H\u1ea1, Qu\u1ebf D\u01b0\u01a1ng, Y\u1ebft D\u01b0\u01a1ng, nay thu\u1ed9c \u0111\u1ecba gi\u1edbi t\u1ec9nh Qu\u1ea3ng \u0110\u00f4ng v\u00e0 Qu\u1ea3ng T\u00e2y. Th\u1ee5c An D\u01b0\u01a1ng V\u01b0\u01a1ng n\u0103m th\u1ee9 48 (210 tr.CN), Tri\u1ec7u \u0110\u00e0 mang qu\u00e2n \u0111\u00e1nh Th\u1ee5c V\u01b0\u01a1ng, \u0111\u00f3ng qu\u00e2n \u1edf n\u00fai Ti\u00ean Du thu\u1ed9c B\u1eafc Giang. Th\u1ee5c Trang 182","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u V\u01b0\u01a1ng \u0111em qu\u00e2n ch\u1ed1ng l\u1ea1i Tri\u1ec7u \u0110\u00e0, d\u1eddi qu\u00e2n doanh \u0111\u1ebfn n\u00fai V\u0169 Ninh. Th\u1ee5c V\u01b0\u01a1ng c\u1eaft \u0111\u1ea5t cho Tri\u1ec7u \u0110\u00e0 t\u1eeb B\u00ecnh Giang v\u1ec1 ph\u00eda B\u1eafc \u0111\u1ec3 gi\u1ea3ng ho\u00e0, r\u1ed3i hai b\u00ean cho b\u00e3i binh r\u00fat qu\u00e2n v\u1ec1. N\u00fai Ti\u00ean Du, theo An Nam ch\u00ed l\u01b0\u1ee3c c\u1ee7a Cao H\u00f9ng Tr\u01b0ng, n\u00fai Ti\u00ean Du c\u00f2n c\u00f3 t\u00ean l\u00e0 n\u00fai L\u1ea1n Kha, t\u1ea1i \u0111\u1ecba ph\u1eadn huy\u1ec7n Ti\u00ean Du. Tr\u00ean n\u00fai \u0111\u00f3 c\u00f3 h\u00f2n \u0111\u00e1 h\u00ecnh b\u00e0n c\u1edd, t\u01b0\u01a1ng truy\u1ec1n c\u00f3 ng\u01b0\u1eddi ti\u1ec1u phu nh\u00ecn th\u1ea5y hai \u00f4ng ti\u00ean \u0111\u00e1nh c\u1edd, b\u1ea5t gi\u00e1c c\u00e1n r\u00ecu m\u1ee5c ra l\u00fac n\u00e0o kh\u00f4ng bi\u1ebft. N\u00fai V\u0169 Ninh, theo An Nam ch\u00ed l\u01b0\u1ee3c c\u1ee7a Cao H\u00f9ng Tr\u01b0ng, n\u00fai \u0111\u00f3 \u1edf ch\u00e2u V\u0169 Ninh (nay l\u00e0 huy\u1ec7n V\u00f5 Gi\u00e0ng) . Tr\u00ean n\u00fai n\u00e0y c\u00f3 s\u1ed1ng n\u00fai g\u1ecdi l\u00e0 T\u1ec9nh Th\u1ee7y C\u01b0\u01a1ng, s\u1ed1ng n\u00fai \u1ea5y c\u00f3 r\u1eafn \u0111\u00e1, t\u00ean g\u1ecdi l\u00e0 Ng\u1ecdc Kinh. B\u00ecnh giang, t\u1ee9c s\u00f4ng Thi\u00ean \u0110\u1ee9c, l\u1ea1i c\u00f3 t\u00ean l\u00e0 s\u00f4ng \u0110\u00f4ng Ng\u00e0n. Tri\u1ec7u V\u0169 V\u01b0\u01a1ng n\u0103m th\u1ee9 nh\u1ea5t (207 tr.CN), Tri\u1ec7u \u0110\u00e0 t\u1ef1 l\u1eadp l\u00e0m Nam Vi\u1ec7t V\u01b0\u01a1ng, \u0111\u00f3ng \u0111\u00f4 \u1edf Phi\u00ean Ngung [t\u1edd 15a]. Phi\u00ean Ngung (th\u1eddi H\u00e1n g\u1ecdi l\u00e0 Nam Th\u00e0nh) thu\u1ed9c qu\u1eadn H\u1ea3i Nam, nay l\u00e0 ph\u1ee7 Qu\u1ea3ng \u0110\u00f4ng v\u00e0 Qu\u1ea3ng Ch\u00e2u. Tri\u1ec7u Vi\u1ec7t V\u01b0\u01a1ng n\u0103m th\u1ee9 10 (198 tr.CN), Tri\u1ec7u V\u01b0\u01a1ng b\u1eaft \u0111\u1ea7u sai hai vi\u00ean s\u1ee9 coi gi\u1eef \u1edf hai qu\u1eadn Giao Ch\u1ec9 v\u00e0 C\u1eedu Ch\u00e2n. Giao Ch\u1ec9, x\u01b0a l\u00e0 ph\u1ea7n \u0111\u1ea5t c\u00e1c b\u1ed9 Giao Ch\u1ec9, Chu Di\u00ean, Ph\u00fac L\u1ed9c, V\u0169 Ninh, Ninh H\u1ea3i, D\u01b0\u01a1ng Tuy\u1ec1n, L\u1ee5c H\u1ea3i, V\u0169 \u0110\u1ecbnh v\u00e0 T\u00e2n H\u01b0ng. Nh\u00e0 Tri\u1ec7u \u0111\u1eb7t l\u00e0m qu\u1eadn, th\u1ed1ng l\u00e3nh 10 huy\u1ec7n. V\u1ec1 sau c\u00e1c b\u1ed9 n\u00e0y gi\u1eef nguy\u00ean ho\u1eb7c thay \u0111\u1ed5i m\u1ed7i th\u1eddi m\u1ed7i kh\u00e1c. Nay thu\u1ed9c ph\u1ea7n \u0111\u1ea5t c\u1ee7a c\u00e1c t\u1ec9nh B\u1eafc K\u1ef3. C\u1eedu ch\u00e2n, x\u01b0a l\u00e0 ph\u1ea7n \u0111\u1ea5t c\u1ee7a ba b\u1ed9 C\u1eedu Ch\u00e2n, Ho\u00e0i Hoan v\u00e0 Vi\u1ec7t Th\u01b0\u1eddng. Nh\u00e0 T\u1ea7n \u0111\u1eb7t l\u00e0m \u0111\u1ea5t T\u01b0\u1ee3ng Qu\u1eadn; nh\u00e0 Tri\u1ec7u \u0111\u1eb7t l\u00e0m qu\u1eadn, th\u1ed1ng l\u0129nh 12 huy\u1ec7n; nh\u00e0 H\u00e1n, kho\u1ea3ng ni\u00ean hi\u1ec7u Nguy\u00ean \u0110\u1ec9nh (116 - 111 tr.CN), t\u00e1ch 5 huy\u1ec7n T\u1ef7 C\u1ea3nh, L\u01b0 C\u1ed1c, T\u00e2y Quy\u1ec3n, T\u01b0\u1ee3ng L\u00e2m v\u00e0 Chu Ng\u00f4 \u0111\u1eb7t l\u00e0m qu\u1eadn Nh\u1eadt Nam, c\u00f2n 7 huy\u1ec7n T\u01b0 Ph\u1ed1, C\u01b0 Phong, \u0110\u00f4 B\u00e0ng, D\u01b0 Ph\u00e1t, H\u00e0m Hoan, V\u00f4 Thi\u1ebft v\u00e0 V\u00f4 Bi\u00ean, v\u1eabn theo c\u0169 \u0111\u1eb7t l\u00e0m qu\u1eadn C\u1eedu Ch\u00e2n; nh\u00e0 Ng\u00f4, T\u1ea5n, T\u1ed1ng, T\u1ec1 gi\u1eef nguy\u00ean nh\u01b0 th\u1ebf. \u0110\u1ebfn nh\u00e0 L\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ed5i l\u00e0m \u00c1i Ch\u00e2u. V\u1ec1 sau ch\u00e2u n\u00e0y gi\u1eef nguy\u00ean hay Trang 183","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u thay \u0111\u1ed5i m\u1ed7i th\u1eddi m\u1ed7i kh\u00e1c. Nay l\u00e0 ph\u1ea7n \u0111\u1ea5t Thanh H\u00f3a, Qu\u1ea3ng B\u00ecnh, Qu\u1ea3ng Tr\u1ecb v\u00e0 Th\u1eeba Thi\u00ean. [t\u1edd 15b] [tri\u1ec7u] Ai V\u01b0\u01a1ng n\u0103m th\u1ee9 nh\u1ea5t (112 tr.CN), nh\u00e0 H\u00e1n sai b\u1ecdn L\u1ed9 B\u00e1c \u0110\u1ee9c \u0111em qu\u00e2n \u0111\u1ebfn \u0111\u00e1nh, Tri\u1ec7u V\u01b0\u01a1ng c\u00f9ng t\u01b0\u1edbng c\u1ee7a m\u00ecnh l\u00e0 L\u00e3 Gia v\u00e0 Tr\u00ec Ngh\u0129a H\u1ea7u t\u00ean l\u00e0 Qu\u00fd ng\u01b0\u1eddi Vi\u1ec7t \u0111em qu\u00e2n D\u1ea1 Lang xu\u1ed1ng s\u00f4ng T\u01b0\u1eddng Kha, h\u1ed9i binh \u1edf Phi\u00ean Ngung. D\u1ea1 Lang, l\u00e0 t\u00ean n\u01b0\u1edbc, nay l\u00e0 ph\u1ea7n \u0111\u1ea5t Ki\u1ec7n Vi thu\u1ed9c B\u00e1 Ch\u00e2u. Th\u1eddi H\u00e1n, do T\u00e2y di c\u00f3 \u0111\u1ebfn c\u1ea3 ch\u1ee5c ng\u01b0\u1eddi l\u00e0m qu\u00e2n tr\u01b0\u1edfng, D\u1ea1 Lang l\u00e0 n\u01b0\u1edbc l\u1edbn nh\u1ea5t, \u1edf b\u00ean ngo\u00e0i qu\u1eadn Th\u1ee5c, ph\u00eda \u0110\u00f4ng gi\u00e1p Giao Ch\u1ec9, ph\u00eda T\u00e2y gi\u00e1p \u0110i\u1ec1n Qu\u1ed1c. _________________________________________ 1. Li\u1ec7t th\u00e1nh b\u1ea3n tri\u1ec1u: ch\u1ec9 c\u00e1c ch\u00faa Nguy\u1ec5n t\u1eeb Nguy\u1ec5n Ho\u00e0ng \u0111\u1ebfn Du\u1ec7 T\u00f4ng, Nguy\u1ec5n Ph\u00fac Thu\u1ea7n. CH\u00cdNH BI\u00caN Quy\u1ec3n 2 Tri\u1ec7u V\u01b0\u01a1ng Ki\u1ebfn \u0110\u1ee9c n\u0103m th\u1ee9 nh\u1ea5t (111 tr.CN), nh\u00e0 H\u00e1n di\u1ec7t nh\u00e0 Tri\u1ec7u, chi\u1ebfm l\u1ea5y \u0111\u1ea5t nh\u00e0 Tri\u1ec7u, \u0111\u1eb7t l\u00e0m 9 qu\u1eadn, li\u1ec7t l\u00e0m b\u1ed9 Giao Ch\u1ec9, m\u1ed7i qu\u1eadn \u0111\u1eb7t m\u1ed9t vi\u00ean Th\u00e1i th\u00fa, g\u1ecdi g\u1ed9p chung \u0111\u1ea5t Nam Vi\u1ec7t l\u00e0 Giao Ch\u00e2u. [t\u1edd 16a]. Th\u01b0\u01a1ng Ng\u00f4, nay l\u00e0 \u0111\u1ea5t Ng\u00f4 Xuy\u00ean; U\u1ea5t L\u00e2m, nay l\u00e0 \u0111\u1ea5t Qu\u1ea3ng T\u00e2y; H\u1ee3p Ph\u1ed1, nay l\u00e0 \u0111\u1ea5t Qu\u1ea3ng Ch\u00e2u; Nh\u1eadt Nam, x\u01b0a l\u00e0 b\u1ed9 Vi\u1ec7t Th\u01b0\u1eddng, nh\u00e0 T\u1ea7n \u0111\u1eb7t l\u00e0m T\u01b0\u1ee3ng Qu\u1eadn, \u0111\u1ebfn nh\u00e0 Tri\u1ec7u thu\u1ed9c qu\u1eadn C\u1eedu Ch\u00e2n, \u0111\u1ea7u nh\u00e0 H\u00e1n t\u00e1ch \u0111\u1eb7t th\u00e0nh Nh\u1eadt Nam, \u0111\u1ebfn nh\u00e0 Ng\u00f4, T\u1ea7n, T\u1ed1ng gi\u1eef theo nh\u01b0 nh\u00e0 H\u00e1n. V\u1ec1 sau b\u1ecb L\u00e2m \u1ea4p chi\u1ebfm \u0111o\u1ea1t. Nh\u00e0 T\u00f9y \u0111\u00e1nh L\u00e2m \u1ea4p, \u0111\u1eb7t l\u00e0m \u0110\u00e3ng Ch\u00e2u, ti\u1ebfp \u0111\u1ebfn \u0111\u1ed5i th\u00e0nh qu\u1eadn T\u1ef7 C\u1ea3nh. V\u1ec1 sau qu\u1eadn n\u00e0y b\u1ecb s\u00e1p nh\u1eadp v\u00e0o Chi\u00eam Th\u00e0nh. Nay thu\u1ed9c ph\u1ea7n \u0111\u1ea5t t\u1ec9nh Qu\u1ea3ng B\u00ecnh v\u00e0 Qu\u1ea3ng Tr\u1ecb. Ch\u00e2u Nhai, \u1edf trong bi\u1ec3n l\u1edbn, s\u00e1t b\u00ean b\u1edd bi\u1ec3n. Nh\u00e0 \u0110\u01b0\u1eddng \u0111\u1ed5i l\u00e0m Ch\u00e2u Nhai, nay l\u00e0 ph\u1ea7n \u0111\u1ea5t Qu\u1ef3nh Ch\u00e2u v\u00e0 Nhai Ch\u00e2u. \u0110am Nh\u0129, c\u0169ng l\u00e0 m\u1ed9t b\u00e3i n\u1ed5i trong bi\u1ec3n l\u1edbn, nh\u00e0 \u0110\u01b0\u1eddng \u0111\u1ed5i l\u00e0m \u0110am Ch\u00e2u, nay l\u00e0 ph\u1ea7n \u0111\u1ea5t \u0110am Ch\u00e2u c\u1ee7a ph\u1ee7 Qu\u1ef3nh Ch\u00e2u. C\u00e1c qu\u1eadn c\u00f2n l\u1ea1i, \u0111\u00e3 ch\u00fa \u1edf tr\u00ean. Trang 184","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u Thu\u1ed9c H\u00e1n V\u00f5 \u0110\u1ebf, ni\u00ean hi\u1ec7u Nguy\u00ean Phong n\u0103m th\u1ee9 nh\u1ea5t (110 tr.CN), ch\u1ebf \u0111\u1ed9 c\u1ee7a nh\u00e0 H\u00e1n, ch\u00e2u th\u00ec \u0111\u1eb7t Th\u1ee9 s\u1eed, qu\u1eadn th\u00ec \u0111\u1eb7t Th\u00e1i th\u00fa. Long Uy\u00ean, M\u00ea Linh, Doanh L\u00e2u, Qu\u1ea3ng T\u00edn \u0111\u1ec1u c\u00f3 tr\u1ecb s\u1edf c\u1ee7a Th\u1ee9 s\u1eed. [t\u1edd 16b]. Long Uy\u00ean, t\u1ee9c Long Bi\u00ean, l\u00e0 t\u00ean huy\u1ec7n th\u1eddi H\u00e1n, thu\u1ed9c qu\u1eadn Giao ch\u1ec9, l\u00e0 qu\u1eadn tr\u1ecb th\u1eddi \u0110\u00f4ng H\u00e1n. Theo Thu\u1ef7 Kinh ch\u00fa, ni\u00ean hi\u1ec7u Ki\u1ebfn An th\u1ee9 13 (208) nh\u00e0 H\u00e1n, khi m\u1edbi \u0111\u1eafp th\u00e0nh, c\u00f3 lo\u00e0i giao long \u0111i l\u1ea1i \u1edf hai b\u00ean b\u1edd, nh\u00e2n \u0111\u00f3 \u0111\u1ed5i th\u00e0nh Long Uy\u00ean. Nh\u00e0 L\u00fd \u0111\u1eb7t kinh \u0111\u00f4 \u1edf \u0111\u00e2y \u0111\u1ed5i t\u00ean l\u00e0 Th\u0103ng Long. Nh\u00e0 Tr\u1ea7n, L\u00ea \u0111\u1ecbnh \u0111\u00f4 v\u00e0 gi\u1eef theo t\u00ean y nh\u01b0 nh\u00e0 L\u00fd. Nay l\u00e0 t\u1ec9nh th\u00e0nh H\u00e0 N\u1ed9i. M\u00ea Linh, theo D\u01b0 \u0111\u1ecba ch\u00ed c\u1ee7a Nguy\u1ec5n Tr\u00e3i, th\u1eddi x\u01b0a l\u00e0 qu\u1eadn Ph\u00fac L\u1ed9c. S\u00e1ch V\u00e2n \u0111\u00e0i lo\u1ea1i ng\u1eef c\u1ee7a L\u00ea Qu\u00fd \u0110\u00f4n ghi l\u00e0 Phong Ch\u00e2u (nay thu\u1ed9c t\u1ec9nh S\u01a1n T\u00e2y). S\u00e1ch V\u0103n hi\u1ec1n th\u00f4ng kh\u1ea3o ch\u00fa r\u1eb1ng, \u0111\u1ea5t Gia Ninh, Th\u1eeba Ho\u00e1 v\u00e0 T\u00e2n X\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ec1u thu\u1ed9c huy\u1ec7n M\u00ea Linh c\u1ee7a th\u1eddi H\u00e1n. Doanh L\u00e2u, t\u00ean huy\u1ec7n, thu\u1ed9c b\u1ed9 Giao Ch\u1ec9, nay l\u00e0 x\u00e3 L\u0169ng Kh\u00ea huy\u1ec7n Si\u00eau Lo\u1ea1i t\u1ec9nh B\u1eafc Ninh, do \u1edf \u0111\u00f3 c\u00f3 di ch\u1ec9 th\u00e0nh c\u0169. Qu\u1ea3ng T\u00edn, theo Ph\u01b0\u01a1ng du k\u1ef7 y\u1ebfu thu\u1ed9c qu\u1eadn Th\u01b0\u01a1ng Ng\u00f4, nay l\u00e0 t\u00ean huy\u1ec7n thu\u1ed9c ph\u1ee7 Ng\u00f4 Ch\u00e2u. Thu\u1ed9c H\u00e1n Quang V\u00f5, ni\u00ean hi\u1ec7u Ki\u1ebfn V\u00f5 th\u1ee9 18 (42), M\u00e3 Vi\u1ec7n nh\u00e0 H\u00e1n \u0111em qu\u00e2n \u0111\u1ebfn L\u00e3ng B\u1ea1c, giao chi\u1ebfn v\u1edbi Tr\u01b0ng Tr\u1eafc [17a], r\u00fat v\u1ec1 c\u1ed1 th\u1ee7 \u1edf C\u1ea5m Kh\u00ea. L\u00e3ng B\u1ea1c, c\u00f2n c\u00f3 t\u00ean l\u00e0 D\u00e2m \u0110\u00e0m, nay l\u00e0 h\u1ed3 T\u00e2y thu\u1ed9c t\u1ec9nh H\u00e0 N\u1ed9i. C\u1ea5m Kh\u00ea, theo Th\u1ee7y Kinh ch\u00fa, c\u0103n c\u1ee9 v\u00e0o s\u00e1ch Vi\u1ec7t ch\u00ed ghi r\u1eb1ng, C\u1ea5m Kh\u00ea \u1edf v\u1ec1 ph\u00eda T\u00e2y huy\u1ec7n M\u00ea Linh, nay l\u00e0 \u0111\u1ecba h\u1ea1t ph\u1ee7 V\u0129nh T\u01b0\u1eddng t\u1ec9nh S\u01a1n T\u00e2y. Thu\u1ed9c H\u00e1n Linh \u0111\u1ebf, ni\u00ean hi\u1ec7u Quang Ho\u00e0 n\u0103m th\u1ee9 nh\u1ea5t (178), ng\u01b0\u1eddi Man \u1edf Giao Ch\u1ec9, H\u1ee3p Ph\u1ed1, \u00d4 H\u1eed l\u00e0m ph\u1ea3n. \u00d4 H\u1eed, theo m\u1ee5c T\u00e2y Nam truy\u1ec7n trong H\u1eadu H\u00e1n th\u01b0 v\u00e0 Nam ch\u00e2u d\u1ecb v\u1eadt ch\u00ed c\u1ee7a V\u1ea1n Ch\u1ea5n, \u0111\u1ec1u ghi \u00d4 H\u1eed l\u00e0 t\u00ean \u0111\u1ea5t, \u1edf v\u1ec1 ph\u00eda Nam Qu\u1ea3ng Trang 185","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u Ch\u00e2u, ph\u00eda B\u1eafc c\u1ee7a Giao Ch\u00e2u, ng\u01b0\u1eddi x\u1ee9 \u0111\u00f3 th\u01b0\u1eddng ra \u0111\u01b0\u1eddng r\u00ecnh r\u1eadp kh\u00e1ch b\u1ed9 h\u00e0nh, b\u1ea5t ng\u1edd \u0111\u00e1nh gi\u1ebft h\u1ecd, mong l\u1ea5y ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ec3 \u0103n th\u1ecbt, ch\u1ee9 kh\u00f4ng tham c\u1ee7a c\u1ea3i, c\u0169ng c\u00f3 khi d\u00f9ng l\u00e0m th\u1ecbt \u01b0\u1edbp \u0111\u1ec3 \u0103n. V\u00ec th\u1ebf m\u1edbi g\u1ecdi l\u00e0 n\u01b0\u1edbc H\u00e1m Nh\u00e2n. TI\u1ec0N BI\u00caN Quy\u1ec3n 3 [t\u1edd 17b] Thu\u1ed9c Ng\u00f4 ch\u00faa Quy\u1ec1n, ni\u00ean hi\u1ec7u Ho\u00e0ng V\u0169 n\u0103m th\u1ee9 5 (226), l\u1ea5y L\u1eef \u0110\u1ea1i l\u00e0m Giao Ch\u00e2u m\u1ee5c. L\u1eef \u0110\u1ea1i khi\u1ebfn c\u00e1c vua ngo\u00e0i bi\u00ean gi\u1edbi L\u00e2m \u1ea4p v\u00e0 \u0110\u01b0\u1eddng Minh, m\u1ed7i n\u01a1i ph\u1ea3i sai s\u1ee9 \u0111\u1ebfn d\u00e2ng c\u1ed1ng. Giao Ch\u00e2u tuy t\u1ea1m y\u00ean nh\u01b0ng c\u00f3 gi\u1eb7c c\u0169 \u1edf Cao L\u01b0\u01a1ng ch\u1edd th\u1eddi c\u00f9ng gi\u1eb7c \u1edf \u0111\u1ea5t c\u00e1c qu\u1eadn Nam H\u1ea3i v\u00e0 Ch\u00e2u Quan n\u1ed5i l\u00ean ng\u00e0y m\u1ed9t nhi\u1ec1u. \u0110\u01b0\u1eddng Minh, t\u00ean n\u01b0\u1edbc, n\u1eb1m trong v\u1ee5ng bi\u1ec3n, c\u00e1ch..Nh\u1eadt Nam 7 ngh\u00ecn d\u1eb7m v\u1ec1 ph\u00eda B\u1eafc, t\u1ee9c n\u01b0\u1edbc \u0110\u1ea1o \u0110\u01b0\u1eddng. Ch\u00e2u Quan, t\u1ee9c qu\u1eadn H\u1ee3p Ph\u1ed1 nh\u00e0 H\u00e1n, nh\u00e0 Ng\u00f4 \u0111\u1ed5i th\u00e0nh Ch\u00e2u Quan. Cao L\u01b0\u01a1ng, t\u00ean huy\u1ec7n, thu\u1ed9c qu\u1eadn H\u1ee3p Ph\u1ed1. Thu\u1ed9c Ng\u00f4 ch\u00faa H\u1ea1o, ni\u00ean hi\u1ec7u Nguy\u00ean H\u01b0ng n\u0103m th\u1ee9 nh\u1ea5t (264), chia \u0111\u1ea5t Giao Ch\u00e2u, \u0111\u1eb7t ra Qu\u1ea3ng Ch\u00e2u Nh\u00e0 Ng\u00f4 c\u1eaft ba qu\u1eadn Nam H\u1ea3i, Th\u01b0\u01a1ng Ng\u00f4, U\u1ea5t L\u00e2m \u0111\u1eb7t th\u00e0nh Qu\u1ea3ng Ch\u00e2u, tr\u1ecb s\u1edf \u1edf Phi\u00ean Ngung; Giao Ch\u1ec9, C\u1eedu Ch\u00e2n, Nh\u1eadt Nam, H\u1ee3p Ph\u1ed1 l\u00e0m Giao Ch\u00e2u, tr\u1ecb s\u1edf \u1edf Long Bi\u00ean. Vi\u1ec7c ph\u00e2n chia Giao Ch\u00e2u v\u00e0 Qu\u1ea3ng Ch\u00e2u b\u1eaft \u0111\u1ea7u t\u1eeb \u0111\u00f3. [t\u1edd 18a] \u0110\u01b0\u01a1ng th\u1eddi ng\u01b0\u1eddi Di L\u1ea1o \u1edf qu\u1eadn V\u0169 B\u00ecnh, C\u1eedu \u0110\u1ee9c v\u00e0T\u00e2n X\u01b0\u01a1ng hung h\u0103ng m\u1ea1nh m\u1ebd, tr\u1ea3i c\u00e1c \u0111\u1eddi kh\u00f4ng ch\u1ecbu th\u1ea7n ph\u1ee5c, \u0110\u00e0o Ho\u00e0ng \u0111\u01b0a qu\u00e2n \u0111i \u0111\u00e1nh, d\u1eb9p y\u00ean \u0111\u01b0\u1ee3c ch\u00fang. V\u0169 B\u00ecnh, v\u1ed1n l\u00e0 \u0111\u1ea5t huy\u1ec7n Phong Kh\u00ea, do th\u1eddi nh\u00e0 Ng\u00f4 \u0111\u1eb7t, th\u1ed1ng l\u0129nh 7 huy\u1ec7n; nh\u00e0 Tu\u1ef3 \u0111\u1eb7t l\u00e0m huy\u1ec7n Long B\u00ecnh; nh\u00e0 \u0110\u01b0\u1eddng \u0111\u1ed5i l\u00e0m huy\u1ec7n V\u0169 B\u00ecnh, ti\u1ebfp \u0111\u1ebfn \u0111\u1eb7t l\u00e0m \u0110\u1eb1ng Ch\u00e2u; \u0111\u1ebfn nh\u00e0 \u0110inh, L\u00ea \u0111\u1eb7t l\u00e0m ph\u1ee7 Th\u00e1i B\u00ecnh; nh\u00e0 Tr\u1ea7n \u0111\u1ed5i l\u00e0m Kho\u00e1i L\u1ed9; nh\u00e0 L\u00ea s\u1eeda \u0111\u1ed5i \u0111\u1eb7t th\u00e0nh hai ph\u1ee7 Ti\u00ean H\u01b0ng v\u00e0 Kho\u00e1i Ch\u00e2u. Nay l\u00e0 \u0111\u1ea5t t\u1ec9nh H\u01b0ng Y\u00ean. Trang 186","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u C\u1eedu \u0110\u1ee9c x\u01b0a l\u00e0 \u0111\u1ea5t h\u1ecd Vi\u1ec7t Th\u01b0\u1eddng; \u0111\u1ebfn nh\u00e0 Ng\u00f4 m\u1edbi \u0111\u1eb7t ra qu\u1eadn C\u1eedu \u0110\u1ee9c, th\u1ed1ng l\u0129nh 8 huy\u1ec7n; nh\u00e0 T\u1ea7n, T\u1ed1ng, L\u00ea, T\u1ec1 gi\u1eef nguy\u00ean theo c\u0169; nh\u00e0 L\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ed5i l\u00e0 huy\u1ec7n C\u1eedu \u0110\u1ee9c, thu\u1ed9c qu\u1eadn Nh\u1eadt Nam; nh\u00e0 \u0110\u01b0\u1eddng thay \u0111\u1ed5i l\u1ec7 v\u00e0o Hoan Ch\u00e2u. Nay l\u00e0 \u0111\u1ea5t t\u1ec9nh H\u00e0 T\u0129nh. T\u00e2n H\u01b0ng, theo l\u1eddi ch\u00fa c\u1ee7a H\u1ed3 Tam T\u1ec9nh, t\u1ee9c Phong Ch\u00e2u. Nay l\u00e0 \u0111\u1ea5t t\u1ec9nh S\u01a1n T\u00e2y. Thu\u1ed9c T\u1ed1ng V\u0103n \u0110\u1ebf, ni\u00ean hi\u1ec7u Nguy\u00ean Gia n\u0103m th\u1ee9 23 (466), nh\u00e0 T\u1ed1ng sai Th\u1ee9 s\u1eed Giao Ch\u00e2u l\u00e0 \u0110\u00e0n Ho\u00e0 Chi \u0111\u00e1nh vua n\u01b0\u1edbc L\u00e2m \u1ea4p l\u00e0 Ph\u1ea1m D\u01b0\u01a1ng M\u1ea1i, ti\u1ebfn qu\u00e2n \u0111\u1ebfn \u0111\u1ed3n Chu Ng\u00f4, th\u1eeba th\u1eafng \u0111\u00e1nh v\u00e0o T\u01b0\u1ee3ng Ph\u1ed1. [t\u1edd 18b]. Chu Ng\u00f4 th\u00fa, l\u00e0 t\u00ean huy\u1ec7n, t\u1eeb th\u1eddi H\u00e1n v\u1ec1 sau thu\u1ed9c qu\u1eadn Nh\u1eadt Nam, \u0111\u01b0\u01a1ng th\u1eddi \u1edf \u0111\u1ea5t n\u00e0y \u0111\u1eb7t \u0111\u1ed3n th\u00fa \u1edf ph\u00eda B\u1eafc n\u01b0\u1edbc Chi\u00eam Th\u00e0nh T\u01b0\u1ee3ng Ph\u1ed1, t\u00ean huy\u1ec7n, \u1edf v\u1ec1 ph\u00eda T\u00e2y B\u1eafc n\u01b0\u1edbc Chi\u00eam Th\u00e0nh, v\u1ed1n l\u00e0 huy\u1ec7n T\u01b0\u1ee3ng L\u00e2m c\u1ee7a nh\u00e0 H\u00e1n, thu\u1ed9c qu\u1eadn Nh\u1eadt Nam. Nh\u00e0 Tu\u1ef3 \u0111\u1ed5i l\u00e0 qu\u1eadn L\u00e2m \u1ea4p. Thu\u1ed9c T\u1ec1 V\u0169 \u0110\u1ebf, ni\u00ean hi\u1ec7u V\u0129nh Minh n\u0103m th\u1ee9 3 (485), L\u01b0u Kh\u1ea3i \u0111i\u1ec1u \u0111\u1ed9ng qu\u00e2n \u1edf c\u00e1c qu\u1eadn Nam Khang, L\u00f4 L\u0103ng v\u00e0 Thu\u1ef7 H\u01b0ng \u0111\u00e1nh Th\u1ee9 s\u1eed Giao Ch\u00e2u l\u00e0 L\u00fd Th\u00fac Hi\u1ebfn. Hai qu\u1eadn Nam Khang v\u00e0 L\u00f4 L\u0103ng \u0111\u1ec1u thu\u1ed9c Giang Ch\u00e2u: Qu\u1eadn Thu\u1ef7 H\u01b0ng thu\u1ed9c T\u01b0\u01a1ng Ch\u00e2u. TI\u1ec0N BI\u00caN Quy\u1ec3n 4 L\u00fd Nam Vi\u1ec7t \u0110\u1ebf, ni\u00ean hi\u1ec7u Thi\u00ean \u0110\u1ee9c n\u0103m th\u1ee9 nh\u1ea5t (544), L\u00fd B\u00ed, ng\u01b0\u1eddi Th\u00e1i B\u00ecnh, ph\u1ee7 Long H\u01b0ng, x\u01afng Nam Vi\u1ec7t V\u01b0\u01a1ng, \u0111\u1eb7t qu\u1ed1c hi\u1ec7u l\u00e0 V\u1ea1n Xu\u00e2n. [t\u1edd 19a] Long H\u01b0ng, t\u00ean \u0111\u1ea5t, do nh\u00e0 Tr\u1ea7n \u0111\u1eb7t. Th\u00e1i B\u00ecnh, nay \u1edf x\u00e3 T\u1eed \u0110\u01b0\u1eddng huy\u1ec7n Th\u1ee5y Anh ph\u1ee7 Th\u00e1i B\u00ecnh t\u1ec9nh Trang 187","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u Nam \u0110\u1ecbnh c\u00f3 \u0111\u1ec1n th\u1edd L\u00fd B\u00ed. V\u1ea1n Xu\u00e2n, nay \u1edf x\u00e3 V\u1ea1n Ph\u00fac huy\u1ec7n Thanh Tr\u00ec t\u1ec9nh H\u00e0 N\u1ed9i c\u00f3 h\u1ed3 V\u1ea1n Xu\u00e2n. Nh\u00e0 [Ti\u1ec1n] L\u00fd, ni\u00ean hi\u1ec7u Thi\u00ean \u0110\u1ee9c n\u0103m th\u1ee9 hai (545), nh\u00e0 L\u01b0\u01a1ng sai Tr\u1ea7n B\u00e1 Ti\u00ean mang qu\u00e2n h\u1ee3p v\u1edbi qu\u00e2n c\u1ee7a D\u01b0\u01a1ng Phi\u1ebfu \u1edf T\u00e2y Giang, \u0111\u00e1nh L\u00fd B\u00ed, L\u00fd B\u00ed ch\u1ea1y v\u1ec1 Gia Ninh. T\u00e2y Giang, c\u00e1ch n\u1eeda d\u1eb7m v\u1ec1 ph\u00eda T\u00e2y c\u1ee7a huy\u1ec7n V\u0129nh Ph\u00fac ph\u1ee7 Qu\u1ebf L\u00e2m c\u1ee7a nh\u00e0 Thanh. Gia Ninh, v\u1ed1n l\u00e0 \u0111\u1ea5t huy\u1ec7n M\u00ea Linh do nh\u00e0 H\u00e1n \u0111\u1eb7t. Nh\u00e0 Ng\u00f4 ph\u00e2n l\u1eadp th\u00e0nh huy\u1ec7n Gia Ninh, v\u1ec1 sau gi\u1eef nguy\u00ean t\u00ean nh\u01b0 th\u1ebf. Nh\u00e0 L\u00fd, ni\u00ean hi\u1ec7u Thi\u00ean \u0110\u1ee9c n\u0103m th\u1ee9 4 (547), Tri\u1ec7u Quang Ph\u1ee5c tr\u1ea5n gi\u1eef \u1edf D\u1ea1 Tr\u1ea1ch. D\u1ea1 Tr\u1ea1ch, nay t\u1ea1i huy\u1ec7n \u0110\u00f4ng An ph\u1ee7 Kho\u00e1i Ch\u00e2u, c\u0169ng g\u1ecdi l\u00e0 \u0111\u1ea7m Nh\u1ea5t D\u1ea1. [t\u1edd 19b] Tri\u1ec7u Vi\u1ec7t V\u01b0\u01a1ng, n\u0103m th\u1ee9 2 (550), Tr\u1ea7n B\u00e1 Ti\u00ean \u0111\u00e1nh L\u00fd Thi\u00ean B\u1ea3o, Thi\u00ean B\u1ea3o ch\u1ea1y sang Ai Lao. Ai Lao, t\u00ean n\u01b0\u1edbc. Theo H\u1eadu H\u00e1n th\u01b0, ng\u01b0\u1eddi Di Ai Lao c\u00f3 t\u1ed5 ti\u00ean \u1edf Lao S\u01a1n, v\u1ec1 sau sinh tr\u01b0\u1edfng m\u1ea1nh, m\u1edbi ph\u00e2n \u0111\u1eb7t ti\u1ec3u v\u01b0\u01a1ng, c\u01b0 \u1ea5p san s\u00e1t, ph\u00e2n t\u00e1n t\u1ea1i c\u00e1c khe n\u00fai, c\u00f3 99 b\u1ed9, v\u1edbi 6 T\u00f9 tr\u01b0\u1edfng, \u0111\u1ec1u c\u00f3 hi\u1ec7u l\u00e0 Chi\u1ebfu. \u0110\u1ebfn \u0111\u1eddi \u0110\u01b0\u1eddng h\u1ecd M\u00f4ng m\u1edbi x\u01b0ng l\u00e0 Nam Chi\u1ebfu. N\u01b0\u1edbc n\u00e0y ph\u00eda T\u00e2y th\u00f4ng v\u1edbi \u0110\u1ea1i T\u1ea7n, ph\u00eda Nam th\u00f4ng v\u1edbi Giao Ch\u1ec9. Nay thu\u1ed9c t\u1ec9nh V\u00e2n Nam. Tri\u1ec7u Vi\u1ec7t V\u01b0\u01a1ng, n\u0103m th\u1ee9 9 (557), vua c\u00f9ng [L\u00fd] Ph\u1eadt T\u1eed ph\u00e2n \u0111\u1ecba gi\u1edbi \u1edf ch\u00e2u Qu\u00e2n Th\u1ea7n, cho \u1edf ph\u00eda T\u00e2y c\u1ee7a n\u01b0\u1edbc, Ph\u1eadt T\u1eed d\u1eddi \u0111\u1ebfn th\u00e0nh \u00d4 Di\u00ean. Ch\u00e2u Qu\u00e2n Th\u1ea7n, nay thu\u1ed9c \u0111\u1ecba ph\u1eadn hai x\u00e3 Th\u01b0\u1ee3ng C\u00e1t v\u00e0 H\u1ea1 C\u00e1t huy\u1ec7n T\u1eeb Li\u00eam t\u1ec9nh H\u00e0 N\u1ed9i. \u00d4 Di\u00ean, x\u01b0a l\u00e0 \u0111\u1ea5t Giao Ch\u1ec9, do nh\u00e0 \u0110\u01b0\u1eddng \u0111\u1eb7t, c\u00f9ng T\u1eeb Li\u00eam, V\u0169 Trang 188","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u L\u1eadp l\u00e0 ba huy\u1ec7n, thu\u1ed9c Giao Ch\u1ec9. Nay \u1edf x\u00e3 H\u1ea1 M\u1ed7 huy\u1ec7n T\u1eeb Li\u00eam c\u00f3 \u0111\u1ec1n th\u1edd th\u1ea7n B\u00e1t Lang, c\u00f3 th\u1ec3 l\u00e0 Nh\u00e3 Lang (Nh\u00e3 Lang l\u00e0 con c\u1ee7a Ph\u1eadt T\u1eed). [t\u1edd 20a] Nh\u00e0 H\u1eadu L\u00fd, n\u0103m th\u1ee9 nh\u1ea5t (571), L\u00fd Ph\u1eadt T\u1eed \u0111\u00e1nh Tri\u1ec7u [Vi\u1ec7t] V\u01b0\u01a1ng, Tri\u1ec7u V\u01b0\u01a1ng ch\u1ea1y \u0111\u1ebfn c\u1eeda bi\u1ec3n \u0110\u1ea1i Nha, nh\u1eady xu\u1ed1ng bi\u1ec3n t\u1ef1 t\u1eed. C\u1eeda bi\u1ec3n \u0110\u1ea1i Nha, nay thu\u1ed9c c\u1eeda bi\u1ec3n Li\u00eau H\u1ea3i huy\u1ec7n \u0110\u1ea1i An, n\u01a1i \u0111\u00f3 c\u00f3 \u0111\u1ec1n th\u1edd Tri\u1ec7u V\u01b0\u01a1ng. Nh\u00e0 H\u1eadu L\u00fd, n\u0103m th\u1ee9 32 (602), Nh\u00e0 Tu\u1ef3 sai Th\u1ee9 s\u1eed Qua Ch\u00e2u (Qua Ch\u00e2u thu\u1ed9c \u0111\u1ea1o S\u01a1n Nam c\u1ee7a \u0111\u1eddi \u0110\u01b0\u1eddng) l\u00e0 L\u01b0u Ph\u01b0\u01a1ng \u0111\u00e1nh [L\u00fd] Ph\u1eadt T\u1eed. Ph\u1eadt T\u1eed ch\u1ea1y \u0111\u1ebfn n\u00fai \u0110\u00f4 Long th\u00ec xin h\u00e0ng. N\u00fai \u0110\u00f4 Long, theo Nh\u1ea5t th\u1ed1ng ch\u00ed c\u1ee7a nh\u00e0 Thanh, n\u00fai \u0111\u00f3 \u1edf ph\u1ee7 Kh\u00e1nh Vi\u1ec5n, \u0111\u1eddi \u0110\u01b0\u1eddng thu\u1ed9c An Nam qu\u1ea3n c\u00f3 n\u00fai \u0110\u00f4 Long. Thu\u1ed9c ni\u00ean hi\u1ec7u \u0110\u1ea1i Nghi\u1ec7p n\u0103m th\u1ee9 nh\u1ea5t (605), D\u01b0\u1ee3ng \u0110\u1ebf nh\u00e0 Tu\u1ef3 trao cho L\u01b0u Ph\u01b0\u01a1ng ch\u1ee9c H\u00e0nh qu\u00e2n T\u1ed5ng \u0111\u1ed1c \u0111\u1ea1o Hoan Ch\u00e2u, \u0111\u00e1nh n\u01b0\u1edbc L\u00e2m \u1ea4p, Ph\u01b0\u01a1ng cho qu\u00e2n v\u01b0\u1ee3t qua s\u00f4ng Ch\u00e0 L\u00ea. Hoan Ch\u00e2u, x\u01b0a l\u00e0 b\u1ed9 Ho\u00e0i Hoan; \u0111\u1eddi T\u1ea7n thu\u1ed9c T\u01b0\u1ee3ng Qu\u1eadn; nh\u00e0 H\u00e1n thu\u1ed9c qu\u1eadn Nh\u1eadt Nam; nh\u00e0 L\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ed5i l\u00e0m \u0110\u1ee9c Ch\u00e2u [t\u1edd 20b]; \u0111\u1ebfn ni\u00ean hi\u1ec7u Khai Ho\u00e0ng (581-600) nh\u00e0 T\u00f9y, \u0111\u1ed5i l\u00e0m Hoan Ch\u00e2u; \u0111\u1ebfn ni\u00ean hi\u1ec7u \u0110\u1ea1i Nghi\u1ec7p (605-616) nh\u00e0 T\u00f9y, \u0111\u1ed5i l\u00e0m Nh\u1eadt Nam; nh\u00e0 \u0110\u01b0\u1eddng ph\u1ee5c theo c\u0169 \u0111\u1eb7t l\u00e0m Hoan Ch\u00e2u; nh\u00e0 \u0110inh, L\u00ea gi\u1eef theo t\u00ean c\u0169 nh\u01b0 c\u1ee7a nh\u00e0 \u0110\u01b0\u1eddng; \u0111\u1ebfn nh\u00e0 L\u00fd \u0111\u1ed5i l\u00e0 ch\u00e2u Ngh\u1ec7 An; nh\u00e0 Tr\u1ea7n \u0111\u1ed5i l\u00e0 tr\u1ea5n L\u00e2m Giang; th\u1eddi thu\u1ed9c Minh l\u1ec7 v\u00e0o ph\u1ee7 Ngh\u1ec7 An v\u00e0 Di\u1ec5n Ch\u00e2u; \u0111\u1ebfn \u0111\u1eddi Quang Thu\u1eadn (1460-1469) nh\u00e0 L\u00ea, \u0111\u1eb7t l\u00e0m Ngh\u1ec7 An th\u1eeba tuy\u00ean. Nay l\u00e0 \u0111\u1ea5t t\u1ec9nh Ngh\u1ec7 An. Ch\u00e0 L\u00ea, theo Th\u00f4ng gi\u00e1m t\u1eadp l\u00e3m, ch\u00fa s\u00f4ng n\u00e0y \u1edf ph\u00eda B\u1eafc n\u01b0\u1edbc Chi\u00eam Th\u00e0nh. Nay ch\u01b0a r\u00f5 \u0111\u00edch x\u00e1c. Thu\u1ed9c \u0110\u01b0\u1eddng Cao T\u00f4ng, ni\u00ean hi\u1ec7u \u0110i\u1ec1u L\u1ed9 n\u0103m th\u1ee9 nh\u1ea5t (679), nh\u00e0 \u0110\u01b0\u1eddng \u0111\u1eb7t An Nam \u0110\u00f4 h\u1ed9 ph\u1ee7, ph\u1ee7 l\u1ef5 \u1edf Giao Ch\u00e2u, th\u1ed1ng l\u00e3nh 12 ch\u00e2u, l\u00e0 Giao Ch\u00e2u, L\u1ee5c Ch\u00e2u, Phong Ch\u00e2u, \u00c1i Ch\u00e2u, Hoan Ch\u00e2u, Tr\u01b0\u1eddng Ch\u00e2u, Ph\u00fac L\u1ed9c Ch\u00e2u, Thang Ch\u00e2u, Chi Ch\u00e2u, V\u0169 Nga Ch\u00e2u, Di\u1ec5n Ch\u00e2u (nay v\u1eabn theo t\u00ean c\u0169) v\u00e0 V\u0169 An Ch\u00e2u. Trang 189","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u Theo \u0110\u1ecba l\u00fd ch\u00ed trong \u0110\u01b0\u1eddng th\u01b0: Giao Ch\u00e2u th\u1ed1ng l\u00e3nh 8 huy\u1ec7n, l\u00e0 T\u1ed1ng B\u00ecnh, Nam \u0110\u1ecbnh, Th\u00e1i B\u00ecnh, Giao Ch\u1ec9, Chu Di\u00ean, Long Bi\u00ean, B\u00ecnh \u0110\u1ea1o v\u00e0 V\u0169 B\u00ecnh. L\u1ee5c Ch\u00e2u, th\u1eefng l\u00e3nh ba huy\u1ec7n, l\u00e0 \u00d4 L\u00f4i, Hoa Thanh v\u00e0 Ninh H\u1ea3i. Phong Ch\u00e2u, th\u1ed1ng l\u00e3nh 5 huy\u1ec7n [t\u1edd 21a], l\u00e0 Gia Ninh, Th\u1eeba H\u00f3a, T\u00e2n X\u01b0\u01a1ng, Cao S\u01a1n v\u00e0 Chu L\u1ee5c. \u00c1i Ch\u00e2u, th\u1ed1ng l\u00e3nh 6 huy\u1ec7n, l\u00e0 C\u1eedu Ch\u00e2n, Y\u00ean Thu\u1eadn, S\u00f9ng B\u00ecnh, Qu\u00e2n Ninh, Nh\u1eadt Nam v\u00e0 Tr\u01b0\u1eddng L\u00e2m. Hoan Ch\u00e2u, th\u1ed1ng l\u00e3nh 4 huy\u1ec7n, l\u00e0 C\u1eedu \u0110\u1ee9c, Ph\u1ed1 D\u01b0\u01a1ng, Vi\u1ec7t Th\u01b0\u1eddng v\u00e0 Ho\u00e0i Hoan. Tr\u01b0\u1eddng Ch\u00e2u, th\u1ed1ng l\u00e3nh 4 huy\u1ec7n, l\u00e0 V\u0103n D\u01b0\u01a1ng, \u0110\u1ed3ng Th\u00e1i, Tr\u01b0\u1eddng S\u01a1n v\u00e0 K\u1ef3 Th\u01b0\u1eddng. Ph\u00fac L\u1ed9c Ch\u00e2u, th\u1ed1ng l\u00e3nh ba huy\u1ec7n, l\u00e0 Nhu Vi\u1ec5n, \u0110\u01b0\u1eddng L\u00e2m v\u00e0 Ph\u00fac L\u1ed9c. Thang Ch\u00e2u, th\u1ed1ng l\u00e3nh ba huy\u1ec7n, l\u00e0 D\u01b0\u01a1ng Tuy\u1ec1n, L\u1ee5c Th\u1ee7y v\u00e0 La Thi\u1ec1u. Chi Ch\u00e2u, th\u1ed1ng l\u00e3nh 7 huy\u1ec7n, l\u00e0 H\u00e2n Th\u00e0nh, Ph\u00fa Xuy\u00ean, B\u00ecnh T\u00e2y, L\u1ea1c Quang, L\u1ea1c Di\u1ec5m, \u0110a V\u00e2n v\u00e0 T\u01b0 Long. V\u0169 Nga Ch\u00e2u, th\u1ed1ng l\u00e3nh 7 huy\u1ec7n, l\u00e0 V\u0169 Nga, Nh\u01b0 M\u00e3, V\u0169 Ngh\u0129a, V\u0169 Di, V\u0169 Duy\u00ean, V\u0169 Lao v\u00e0 L\u01b0\u01a1ng S\u01a1n. Di\u1ec5n Ch\u00e2u, th\u1ed1ng l\u00e3nh 7 huy\u1ec7n, l\u00e0 Trung Ngh\u0129a, Ho\u00e0i Hoan, Long Tr\u00ec, T\u01b0 N\u00f4ng, V\u0169 Lang, V\u0169 Dung v\u00e0 V\u0169 Kim. V\u0169 An Ch\u00e2u, th\u1ed1ng l\u00e3nh hai huy\u1ec7n, l\u00e0 V\u0169 An, L\u00e2m Giang. Nay x\u00e9t L\u1ee5c Ch\u00e2u, x\u01b0a thu\u1ed9c qu\u1eadn Ninh H\u1ea3i, t\u1ee9c nay thu\u1ed9c t\u1ec9nh Qu\u1ea3ng Y\u00ean. [t\u1edd 21b]. Chi Ch\u00e2u, x\u01b0a l\u00e0 b\u1ed9 T\u00e2n H\u01b0ng, nay l\u00e0 t\u1ec9nh H\u01b0ng H\u00f3a. Trang 190","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u Thang Ch\u00e2u, x\u01b0a l\u00e0 b\u1ed9 V\u0169 \u0110\u1ecbnh, nay l\u00e0 t\u1ec9nh Tuy\u00ean Quang. V\u0169 Nga Ch\u00e2u, x\u01b0a l\u00e0 b\u1ed9 V\u0169 \u0110\u1ecbnh, nay l\u00e0 t\u1ec9nh Th\u00e1i Nguy\u00ean. X\u00e9t nh\u01b0 th\u1ebf \u0111\u1ec3 th\u1ea5y th\u1eddi H\u00f9ng v\u01b0\u01a1ng \u0111\u00e3 ph\u00e2n th\u00e0nh 15 b\u1ed9. Nguy\u1ec5n Thi\u00ean T\u00fang ch\u00fa r\u1eb1ng: Th\u00e1i Nguy\u00ean, Cao B\u1eb1ng, x\u01b0a l\u00e0 b\u1ed9 V\u0169 \u0110\u1ecbnh; H\u01b0ng H\u00f3a, Tuy\u00ean Quang, x\u01b0a l\u00e0 b\u1ed9 T\u00e2n H\u01b0ng, th\u00ec h\u01a1i kh\u00e1c, ng\u1edd r\u1eb1ng Nguy\u1ec5n Thi\u00ean T\u00fang \u0111\u00e3 l\u1ea7m. Thu\u1ed9c \u0110\u01b0\u1eddng \u0110\u1ea1i T\u00f4ng, ni\u00ean hi\u1ec7u \u0110\u1ea1i L\u1ecbch n\u0103m th\u1ee9 2 (767), ng\u01b0\u1eddi C\u00f4n Lu\u00e2n v\u00e0 Ch\u00e0 B\u00e0 \u0111\u1ebfn c\u01b0\u1edbp, nh\u00e0 \u0110\u01b0\u1eddng sai Kinh l\u01b0\u1ee3c s\u1ee9 l\u00e0 Tr\u01b0\u01a1ng B\u00e1 Nghi \u0111\u00e1nh ph\u00e1 \u0111\u01b0\u1ee3c ch\u00fang. \u0110\u1eafp La Th\u00e0nh. Theo Nam Man truy\u1ec7n trong \u0110\u01b0\u1eddng th\u01b0, Ch\u00e0 B\u00e0 l\u00e0 t\u00ean n\u01b0\u1edbc. Ph\u00eda \u0110\u00f4ng, n\u01b0\u1edbc n\u00e0y ti\u1ebfp gi\u00e1p v\u1edbi L\u1ee5c Ch\u00e2n L\u1ea1p, ph\u00eda T\u00e2y ti\u1ebfp gi\u00e1p v\u1edbi \u0110\u00f4ng Thi\u00ean Tr\u00fac, ph\u00eda Nam ti\u1ebfp gi\u00e1p bi\u1ec3n, ph\u00eda B\u1eafc gi\u00e1p Nam Chi\u1ebfu, c\u00f3 18 n\u01b0\u1edbc ph\u1ee5 thu\u1ed9c. L\u1ea1i c\u00f3 c\u1ea3 b\u1ed9 Ti\u1ec3u C\u00f4n Lu\u00e2n v\u00e0 \u0110\u1ea1i C\u00f4n Lu\u00e2n. Theo Qu\u1eadn qu\u1ed1c l\u1ee3i b\u1ec7nh th\u01b0 c\u1ee7a C\u1ed1 Vi\u1ec5m V\u0169 [t\u1edd 22a], n\u01b0\u1edbc C\u00f4n Lu\u00e2n n\u1eb1m v\u1ec1 ph\u00eda Nam c\u1ee7a n\u01b0\u1edbc L\u00e2m \u1ea4p. C\u0103n c\u1ee9 v\u00e0o \u0111\u00f3 th\u00ec n\u01b0\u1edbc Ch\u00e0 B\u00e0 r\u1ed9ng l\u1edbn, g\u1ed3m c\u1ea3 n\u01b0\u1edbc Ti\u00eam La v\u00e0 Mi\u1ebfn \u0110i\u1ec7n, duy n\u01b0\u1edbc n\u00e0y kh\u00f4ng c\u00f3 g\u00ec th\u1ed1ng thu\u1ed9c, t\u00f9y t\u1eebng x\u1ee9 m\u00e0 x\u01b0ng h\u00f9ng tr\u01b0\u1edfng, \u0111\u1ec1u l\u1ea5y vi\u1ec7c c\u01b0\u1edbp b\u00f3c l\u00e0m nghi\u1ec7p. Nay \u0111\u00e3 b\u1ecb c\u00e1c n\u01b0\u1edbc th\u00f4n t\u00ednh, nh\u1eefng x\u1ee9 T\u1ea5t L\u1ef1c, H\u1ea1 Li\u00eau, Giang L\u01b0u Ba v\u00e0 Ma L\u1ee5c Gi\u00e1p \u0111\u1ec1u b\u1ecb ng\u01b0\u1eddi T\u00e2y D\u01b0\u01a1ng chi\u1ebfm c\u1ee9. Ng\u01b0\u1eddi ta c\u00f2n g\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi b\u1ea3n th\u1ed5 l\u00e0 Ch\u00e0 B\u00e0. C\u00f4n Lu\u00e2n l\u1ea1i l\u00e0 thu\u1ed9c qu\u1ed1c c\u1ee7a n\u01b0\u1edbc n\u00e0y. Nay thu\u1ed9c h\u1ea3i ph\u1eadn V\u0129nh Long c\u00f2n c\u00f3 \u0111\u1ea3o \u0110\u1ea1i C\u00f4n Lu\u00e2n v\u00e0 Ti\u1ec3u C\u00f4n Lu\u00e2n, ng\u01b0\u1eddi d\u00e2n H\u00e1n \u0111\u1ebfn \u0111\u00e2y \u0111\u1ecbnh c\u01b0 l\u00e0m \u0103n, \u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ee3c nhi\u1ec1u \u0111\u1eddi. La Th\u00e0nh (theo bi\u00ean ch\u00fa v\u00e0o ni\u00ean hi\u1ec7u H\u00e0m Th\u00f4ng n\u0103m th\u1ee9 7 (866) thu\u1ed9c \u0110\u01b0\u1eddng (1), t\u1ee9c l\u00e0 Long Bi\u00ean, do Tr\u01b0\u01a1ng B\u00e1 Nghi \u0111\u1eddi \u0110\u01b0\u1eddng \u0111\u1eafp, Tri\u1ec7u X\u01b0\u01a1ng, L\u00fd Nguy\u00ean Gia v\u00e0 Cao Bi\u1ec1n tu s\u1eeda. B\u00ean ngo\u00e0i th\u00e0nh c\u00f3 s\u00f4ng T\u00f4 L\u1ecbch. Tr\u01b0\u1edbc \u0111\u00e2y c\u00f3 ng\u01b0\u1eddi t\u00ean l\u00e0 T\u00f4 L\u1ecbch sinh s\u1ed1ng \u1edf \u0111\u00e2y, n\u00ean m\u1edbi \u0111\u1eb7t t\u00ean s\u00f4ng nh\u01b0 th\u1ebf. [t\u1edd 22b] Thu\u1ed9c \u0110\u01b0\u1eddng K\u00ednh T\u00f4ng, ni\u00ean hi\u1ec7u B\u1ea3o L\u1ecbch n\u0103m th\u1ee9 nh\u1ea5t (825), d\u1eddi ph\u1ee7 ly \u0111\u00f4 h\u1ed9 \u0111\u1ebfn T\u1ed1ng B\u00ecnh. T\u1ed1ng B\u00ecnh, l\u00e0 huy\u1ec7n Long Bi\u00ean th\u1eddi H\u00e1n, \u0111\u1ea7u th\u1eddi L\u01b0u T\u1ed1ng t\u00e1ch \u0111\u1eb7t Trang 191","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u l\u00e0m huy\u1ec7n T\u1ed1ng B\u00ecnh, \u0111\u1ebfn \u0111\u1eddi T\u00f9y thu\u1ed9c v\u00e0o Giao Ch\u00e2u, nh\u00e0 \u0110\u01b0\u1eddng gi\u1eef nguy\u00ean theo nh\u00e0 T\u00f9y. Theo Nh\u1ea5t th\u1ed1ng ch\u00ed c\u1ee7a nh\u00e0 Thanh, huy\u1ec7n T\u1ed1ng B\u00ecnh x\u01b0a thu\u1ed9c v\u00e0o Giao Ch\u00e2u, c\u00f3 th\u00e0nh c\u0169 l\u00e0 Doanh (nay thu\u1ed9c \u0111\u1ecba ph\u1eadn huy\u1ec7n Si\u00eau Lo\u1ea1i t\u1ec9nh B\u1eafc Ninh), c\u00e1ch ph\u00eda T\u00e2y c\u1ee7a huy\u1ec7n 75 d\u1eb7m. Thu\u1ed9c \u0110\u01b0\u1eddng Tuy\u00ean T\u00f4ng, ni\u00ean hi\u1ec7u \u0110\u1ea1i Trung th\u1ee9 12 (858), n\u01b0\u1edbc Chi\u00eam Th\u00e0nh v\u00e0 Ch\u00e2n L\u1ea1p n\u1ed1i l\u1ea1i vi\u1ec7c \u0111i s\u1ee9, tr\u1ea3 l\u1ea1i d\u00e2n b\u1ecb c\u01b0\u1edbp tr\u01b0\u1edbc \u0111\u00e2y. Chi\u00eam Th\u00e0nh, \u0111\u00e3 ch\u00fa \u1edf ph\u1ea7n thu\u1ed9c H\u00f9ng v\u01b0\u01a1ng. Ch\u00e2n L\u1ea1p, \u1edf ph\u00eda Nam c\u1ee7a L\u00e2m \u1ea4p. Theo \u0110\u01b0\u1eddng th\u01b0, Ch\u00e2n L\u1ea1p c\u00f2n c\u00f3 t\u00ean l\u00e0 C\u00e1t Mi\u1ec7t, v\u1ed1n thu\u1ed9c qu\u1ed1c c\u1ee7a Ph\u00f9 Nam, sau \u0111\u1eddi Th\u1ea7n Long (705-706) \u0111\u1eddi \u0110\u01b0\u1eddng, chia l\u00e0m 2, n\u1eeda v\u1ec1 ph\u00eda B\u1eafc c\u00f3 nhi\u1ec1u n\u00fai \u0111\u1ed3i, g\u1ecdi l\u00e0 L\u1ee5c Ch\u00e2n L\u1ea1p, t\u1ee9c nay thu\u1ed9c Cao Man; n\u1eeda c\u00f2n l\u1ea1i v\u1ec1 ph\u00eda Nam gi\u00e1p bi\u1ec3n, c\u00f3 nhi\u1ec1u h\u1ed3 \u0111\u1ea7m, g\u1ecdi l\u00e0 Th\u1ee7y Ch\u00e2n L\u1ea1p, nay l\u00e0 6 t\u1ec9nh Nam K\u1ef3. ______________________________________ 1. Nguy\u00ean b\u1ea3n c\u1ee7a d\u00f2ng l\u01b0\u1ee1ng c\u01b0\u1edbc ch\u00fa n\u00e0y ghi: \u201cNguy\u00ean bi\u00ean ch\u00fa t\u1ea1i thu\u1ed9c \u0110\u01b0\u1eddng H\u00e0m Th\u00f4ng nguy\u00ean ni\u00ean\u201d l\u00e0 nh\u1ea7m, v\u00ec n\u0103m n\u00e0y (860) ch\u01b0a x\u1ea3y ra s\u1ef1 ki\u1ec7n Cao Bi\u1ec1n tu b\u1ed5 La Th\u00e0nh. Ch\u00fang t\u00f4i s\u1eeda l\u1ea1i nh\u01b0 tr\u00ean cho h\u1ee3p v\u1edbi s\u1ef1 ki\u1ec7n ghi trong ch\u00ednh s\u1eed. TI\u1ec0N BI\u00caN Quy\u1ec3n 5 [t\u1edd 23a] Th\u1ee7 l\u0129nh ng\u01b0\u1eddi Man c\u1ee7a Nam Chi\u1ebfu l\u00e0 T\u00f9 Long th\u0103ng ch\u1ee9c cho \u0110o\u00e0n T\u00f9 Thi\u00ean l\u00e0m Ti\u1ebft \u0111\u1ed9 s\u1ee9 \u1edf Thi\u1ec7n Xi\u1ec3n. Thi\u1ec7n Xi\u1ec3n, theo Nam Man truy\u1ec7n trong \u0110\u01b0\u1eddng th\u01b0: Thi\u1ec7n Xi\u1ec3n, l\u00e0 m\u1ed9t kinh \u0111\u00f4 c\u1ee7a Nam Chi\u1ebfu, \u1edf V\u1ec1 ph\u00eda T\u00e2y B\u1eafc c\u1ee7a Giao Ch\u1ec9. Thu\u1ed9c \u0110\u01b0\u1eddng Chi\u00eau Tuy\u00ean \u0111\u1ebf, ni\u00ean hi\u1ec7u Thi\u00ean H\u1ef1u n\u0103m th\u1ee9 3 (906), nh\u00e0 \u0110\u01b0\u1eddng sai Kh\u00fac Th\u1eeba D\u1ee5, ng\u01b0\u1eddi H\u1ed3ng Ch\u00e2u, l\u0129nh ch\u1ee9c Ti\u1ebft \u0111\u1ed9 s\u1ee9. H\u1ed3ng Ch\u00e2u, th\u1eddi L\u00ea l\u00e0 hai ph\u1ee7 Th\u01b0\u1ee3ng H\u1ed3ng v\u00e0 H\u1ea1 H\u1ed3ng, nay thu\u1ed9c Trang 192","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u hai ph\u1ee7 B\u00ecnh Giang v\u00e0 Ninh Giang c\u1ee7a t\u1ec9nh H\u1ea3i D\u01b0\u01a1ng. Thu\u1ed9c T\u1ea5n Cao T\u1ed5, ni\u00ean hi\u1ec7u Thi\u00ean Ph\u00fac n\u0103m th\u1ee9 3 (938), Ng\u00f4 ch\u00faa Quy\u1ec1n [Ng\u00f4 Quy\u1ec1n], \u0111\u00e1nh Ho\u1eb1ng Th\u00e1o, con c\u1ee7a ch\u00faa Nam H\u00e1n \u1edf s\u00f4ng B\u1ea1ch \u0110\u1eb1ng. S\u00f4ng B\u1ea1ch \u0110\u1eb1ng, xu\u1ea5t ph\u00e1t t\u1eeb s\u00f4ng L\u1ee5c \u0110\u1ea7u c\u1ee7a t\u1ec9nh B\u1eafc Ninh, ch\u1ea3y \u0111\u1ebfn x\u00e3 \u0110oan L\u1ec5, g\u1ecdi l\u00e0 s\u00f4ng B\u1ea1ch \u0110\u1eb1ng. Ph\u00eda Nam s\u00f4ng gi\u00e1p \u0111\u1ecba gi\u1edbi c\u1ee7a huy\u1ec7n Th\u1ee7y \u0110\u01b0\u1eddng t\u1ec9nh H\u1ea3i D\u01b0\u01a1ng [t\u1edd 23b]. Ph\u00eda B\u1eafc gi\u00e1p \u0111\u1ecba gi\u1edbi huy\u1ec7n Y\u00ean H\u01b0ng c\u1ee7a t\u1ec9nh Qu\u1ea3ng Y\u00ean. Theo D\u01b0 \u0111\u1ecba ch\u00ed c\u1ee7a Nguy\u1ec5n Tr\u00e3i: [s\u00f4ng n\u00e0y] c\u00f2n c\u00f3 t\u00ean l\u00e0 V\u00e2n C\u1eeb, r\u1ed9ng h\u01a1n hai d\u1eb7m, c\u00f3 nhi\u1ec1u n\u00fai d\u1ef1ng \u0111\u1ee9ng v\u00e0 nhi\u1ec1u s\u00f4ng giao nhau, s\u00f3ng c\u1ed3n gi\u00e1p tr\u1eddi, hai b\u00ean b\u1edd c\u00e2y c\u1ed1i um t\u00f9m, th\u1ef1c l\u00e0 n\u01a1i hi\u1ec3m y\u1ebfu v\u1ec1 \u0111\u01b0\u1eddng bi\u1ec3n. Tr\u01b0\u1edbc l\u00e0 Ng\u00f4 ch\u00faa Quy\u1ec1n \u0111\u00e1nh b\u1ea1i Ho\u1eb1ng Th\u00e1o, sau \u0111\u1ebfn H\u01b0ng \u0110\u1ea1o V\u01b0\u01a1ng \u0111\u1eddi Tr\u1ea7n \u0111\u00e1nh b\u1ea1i qu\u00e2n Nguy\u00ean \u1edf s\u00f4ng n\u00e0y. Nam T\u1ea5n V\u01b0\u01a1ng nh\u00e0 Ng\u00f4, n\u0103m th\u1ee9 nh\u1ea5t (951), \u0110inh B\u1ed9 L\u0129nh kh\u1edfi binh \u1edf Hoa L\u01b0. Hoa L\u01b0, t\u1ea1i s\u01a1n ph\u1eadn hai x\u00e3 Uy Vi\u1ec5n v\u00e0 Uy T\u1ebf thu\u1ed9c t\u1ec9nh Ninh B\u00ecnh. \u0110\u01b0\u01a1ng Th\u00e1i T\u1ed5 nh\u00e0 T\u1ed1ng, ni\u00ean hi\u1ec7u C\u00e0n \u0110\u1ee9c n\u0103m th\u1ee9 4 (966), M\u01b0\u1eddi hai s\u1ee9 qu\u00e2n \u0111ua nhau n\u1ed5i d\u1eady: Tr\u1ea7n L\u00e3m chi\u1ebfm c\u1ee9 \u1edf c\u1eeda bi\u1ec3n B\u1ed1 H\u1ea3i; Ki\u1ec1u C\u00f4ng H\u00e3n chi\u1ebfm c\u1ee9 \u1edf Phong Ch\u00e2u; Nguy\u1ec5n Khoan chi\u1ebfm c\u1ee9 \u1edf Tam \u0110\u1edbi; Ng\u00f4 Nh\u1eadt Kh\u00e1nh chi\u1ebfm c\u1ee9 \u1edf \u0110\u01b0\u1eddng L\u00e2m; L\u00fd Khu\u00ea chi\u1ebfm c\u1ee9 \u1edf Si\u00eau Lo\u1ea1i; Nguy\u1ec5n Th\u1ee7 Ti\u1ec7p chi\u1ebfm c\u1ee9 \u1edf Ti\u00ean Du; L\u1eef \u0110\u01b0\u1eddng chi\u1ebfm c\u1ee9 \u1edf T\u1ebf Giang; Nguy\u1ec5n Si\u00eau chi\u1ebfm c\u1ee9 \u1edf T\u00e2y Ph\u00f9 Li\u1ec7t; Ki\u1ec3u Thu\u1eadn chi\u1ebfm c\u1ee9 [t\u1edd 24a] \u1edf H\u1ed3i H\u1ed3; Ph\u1ea1m B\u1ea1ch H\u1ed5 chi\u1ebfm c\u1ee9 \u1edf \u0110\u1eb1ng Ch\u00e2u; B\u1ecdn Ng\u00f4 X\u01b0\u01a1ng X\u00ed, \u0110\u1ed7 C\u1ea3nh Th\u1ea1c l\u1ea1i chi\u1ebfm c\u1ee9 \u1edf s\u00f4ng \u0110\u1ed7 \u0110\u1ed3ng. C\u1eeda bi\u1ec3n B\u1ed1 H\u1ea3i, nay l\u00e0 x\u00e3 K\u1ef3 B\u1ed1 huy\u1ec7n V\u0169 Ti\u00ean ph\u1ee7 Ki\u1ebfn X\u01b0\u01a1ng t\u1ec9nh Nam \u0110\u1ecbnh. Phong Ch\u00e2u, nay l\u00e0 huy\u1ec7n V\u0129nh T\u01b0\u1eddng t\u1ec9nh S\u01a1n T\u00e2y. Tam \u0110\u1edbi, c\u0169ng thu\u1ef7 ph\u1ee7 V\u0129nh T\u01b0\u1eddng. \u0110\u01b0\u1eddng L\u00e2m, nay thu\u1ed9c huy\u1ec7n Ph\u00fac Th\u1ecd t\u1ec9nh S\u01a1n T\u00e2y. Trang 193","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u Ti\u00ean Du, t\u00ean huy\u1ec7n, thu\u1ed9c t\u1ec9nh B\u1eafc Ninh. T\u1ebf Giang, nay thu\u1ed9c huy\u1ec7n V\u0103n Giang, t\u1ec9nh B\u1eafc Ninh. T\u00e2y Ph\u00f9 Li\u1ec7t, nay l\u00e0 x\u00e3 Ph\u00f9 Li\u1ec7t huy\u1ec7n Thanh Tr\u00ec t\u1ec9nh H\u00e0 N\u1ed9i. H\u1ed3i H\u1ed3, nay l\u00e0 huy\u1ec7n C\u1ea9m Kh\u00ea t\u1ec9nh S\u01a1n T\u00e2y. [t\u1edd 24b] \u0110\u1eb1ng Ch\u00e2u, nay l\u00e0 x\u00e3 \u0110\u1eb1ng Ch\u00e2u huy\u1ec7n Kim \u0110\u1ed9ng t\u1ec9nh H\u01b0ng Y\u00ean. S\u00f4ng \u0110\u1ed7 \u0110\u1ed3ng, thu\u1ed9c huy\u1ec7n Thanh Oai CH\u00cdNH BI\u00caN Quy\u1ec3n 1. \u0110inh Ti\u00ean Ho\u00e0ng, n\u0103m th\u1ee9 nh\u1ea5t (970), \u0110inh B\u1ed9 L\u0129nh, ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ed9ng Hoa L\u01b0, ch\u00e2u \u0110\u1ea1i Ho\u00e0ng l\u00ean ng\u00f4i Ho\u00e0ng \u0111\u1ebf, l\u1ea5y qu\u1ed1c hi\u1ec7u l\u00e0 \u0110\u1ea1i C\u1ed3 Vi\u1ec7t. \u0110\u1ea1i Ho\u00e0ng, t\u00ean ch\u00e2u, nay thu\u1ed9c huy\u1ec7n Gia Vi\u1ec5n t\u1ec9nh Ninh B\u00ecnh. Ng\u00f4 Nh\u1eadt Kh\u00e1nh \u0111\u01b0a ng\u01b0\u1eddi Chi\u00eam Th\u00e0nh v\u00e0o c\u01b0\u1edbp, \u0111\u1ebfn c\u1eeda bi\u1ec3n Ti\u1ec3u Khang b\u1ecb gi\u00f3 \u0111\u00e1nh \u0111\u1eafm thuy\u1ec1n r\u1ed3i ch\u1ebft. C\u1eeda bi\u1ec3n Ti\u1ec3u Khang, t\u1ea1i \u0111\u1ecba ph\u1eadn huy\u1ec7n Y\u00ean M\u00f4 t\u1ec9nh Ninh B\u00ecnh. Nay l\u00e0 c\u1eeda C\u1eddn. Nh\u00e0 T\u1ed1ng sai H\u1ea7u Nh\u00e2n B\u1ea3o \u0111\u1ed1c su\u1ea5t qu\u00e2n l\u00ednh, h\u1eb9n ng\u00e0y c\u00f9ng sang x\u00e2m l\u01b0\u1ee3c. Quan tr\u1ea5n gi\u1eef L\u1ea1ng Ch\u00e2u bi\u1ebft tin, t\u00e2u v\u1ec1 tri\u1ec1u. L\u1ea1ng Ch\u00e2u, nh\u00e0 Ti\u1ec1n L\u00ea, nh\u00e0 L\u00fd \u0111\u1eb7t l\u00e0m l\u1ed9, th\u1eddi Tr\u1ea7n \u0111\u1eb7t l\u00e0m l\u1ed9 L\u1ea1ng Giang. Nay thu\u1ed9c t\u1ec9nh L\u1ea1ng S\u01a1n. [t\u1edd 25a]. H\u1ea7u Nh\u00e2n B\u1ea3o k\u00e9o qu\u00e2n \u0111\u1ebfn L\u1ea1ng S\u01a1n, s\u00f4ng Chi L\u0103ng. L\u1ea1ng S\u01a1n, x\u01b0a l\u00e0 b\u1ed9 L\u1ee5c H\u1ea3i; th\u1eddi H\u00e1n thu\u1ed9c v\u1ec1 Giao Ch\u1ec9; th\u1eddi \u0110\u01b0\u1eddng thu\u1ed9c v\u1ec1 Giao Ch\u00e2u; th\u1eddi \u0110inh chia l\u00e0m \u0111\u1ea1o L\u1ea1ng S\u01a1n, l\u1ea1i g\u1ecdi l\u00e0 L\u1ea1ng Ch\u00e2u; th\u1eddi Ti\u1ec1n L\u00ea, L\u00fd \u0111\u1eb7t l\u00e0m l\u1ed9; nh\u00e0 Tr\u1ea7n \u0111\u1eb7t l\u00e0m l\u1ed9 L\u1ea1ng Giang; th\u1eddi L\u00ea \u0111\u1eb7t l\u00e0m L\u1ea1ng S\u01a1n th\u1eeba tuy\u00ean. Nay l\u00e0 t\u1ec9nh L\u1ea1ng S\u01a1n. Trang 194","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u S\u00f4ng Chi L\u0103ng, \u1edf x\u00e3 Chi L\u0103ng thu\u1ed9c \u00d4n Ch\u00e2u ph\u1ee7 Tr\u01b0\u1eddng Kh\u00e1nh. L\u00ea \u0110\u1ea1i H\u00e0nh \u0111\u00e1nh Chi\u00eam Th\u00e0nh, theo \u0111\u01b0\u1eddng \u0111\u1ebfn n\u00fai \u0110\u1ed3ng C\u1ed5 s\u00f4ng B\u00e0 H\u00f2a. N\u00fai \u0110\u1ed3ng C\u1ed5, \u1edf \u0111\u1ecba ph\u1eadn x\u00e3 \u0110an N\u00ea huy\u1ec7n Y\u00ean \u0110\u1ecbnh t\u1ec9nh Thanh H\u00f3a. S\u00f4ng B\u00e0 H\u00f2a, \u1edf huy\u1ec7n Ng\u1ecdc S\u01a1n t\u1ec9nh Thanh H\u00f3a. Nay l\u00e0 s\u00f4ng x\u00e3 \u0110\u1ed3ng H\u00f2a. L\u00ea \u0110\u1ea1i H\u00e0nh d\u1ef1ng \u0111i\u1ec7n \u1edf n\u00fai \u0110\u1ea1i V\u00e2n. N\u00fai \u0110\u1ea1i V\u00e2n, t\u1ea1i th\u00e0nh Hoa L\u01b0, nay l\u00e0 x\u00e3 Tr\u01b0\u1eddng Y\u00ean. [t\u1edd 25b] L\u00ea \u0110\u1ea1i H\u00e0nh c\u00e0y t\u1ecbch \u0111i\u1ec1n \u1edf \u0110\u1ecdi S\u01a1n. \u0110\u1ecdi S\u01a1n, c\u00f2n c\u00f3 t\u00ean l\u00e0 n\u00fai Long \u0110\u1ecdi, t\u1ea1i x\u00e3 \u0110\u1ecdi S\u01a1n huy\u1ec7n Duy Ti\u00ean t\u1ec9nh H\u00e0 N\u1ed9i. Nh\u00e0 L\u00ea [\u0110\u1ea1i H\u00e0nh] sai \u0110inh Th\u1eeba Ch\u00ednh \u0111\u00f3n ti\u1ebfp s\u1ee9 gi\u1ea3 nh\u00e0 T\u1ed1ng \u1edf Th\u00e1i B\u00ecnh qu\u00e2n. Th\u00e1i B\u00ecnh qu\u00e2n, l\u00e0 \u0111\u1ea5t T\u01b0\u1ee3ng Qu\u1eadn nh\u00e0 \u0110\u01b0\u1eddng, l\u00e0 huy\u1ec7n H\u1ee3p Ph\u1ed1 c\u1ee7a nh\u00e0 H\u00e1n; \u0111\u1ebfn nh\u00e0 T\u1ed1ng \u0111\u1eb7t l\u00e0m Th\u00e1i B\u00ecnh qu\u00e2n, r\u1ed3i l\u1ea1i \u0111\u1eb7t l\u00e0m Li\u00eam Ch\u00e2u; nh\u00e0 Thanh gi\u1eef nguy\u00ean l\u00e0m Li\u00eam Ch\u00e2u. C\u00e1c con L\u00ea \u0110\u1ea1i H\u00e0nh, nh\u01b0 Long K\u00ednh th\u1ee5 phong \u1edf M\u1ea1t Li\u00ean (1); Long Mang th\u1ee5 phong \u1edf V\u0169 L\u0169ng; Long \u0110\u1ec1 th\u1ee5 phong \u1edf C\u1ed5 L\u00e3m; ng\u01b0\u1eddi con ngh\u0129a th\u1ee5 phong \u1edf Ph\u00f9 \u0110\u1edbi. M\u1ea1t Li\u00ean, t\u00ean huy\u1ec7n, nay thu\u1ed9c huy\u1ec7n Ti\u00ean L\u1eef t\u1ec9nh H\u01b0ng Y\u00ean. V\u0169 L\u0169ng, t\u00ean ch\u00e2u, thu\u1ed9c t\u1ec9nh Thanh H\u00f3a (nay ch\u01b0a kh\u1ea3o r\u00f5). C\u1ed5 L\u00e3m, nay thu\u1ed9c huy\u1ec7n \u0110\u00f4ng Ng\u00e0n t\u1ec9nh B\u1eafc Ninh. Ph\u00f9 \u0110\u1edbi, nay l\u00e0 t\u00ean x\u00e3 thu\u1ed9c huy\u1ec7n V\u0129nh L\u1ea1i t\u1ec9nh H\u1ea3i D\u01b0\u01a1ng. [t\u1edd 26a] L\u00ea [\u0110\u1ea1i H\u00e0nh] ph\u00f3ng th\u00edch ng\u01b0\u1eddi n\u01b0\u1edbc Chi\u00eam, tr\u1ea3 h\u1ecd v\u1ec1 ch\u00e2u Trang 195","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u \u00d4 L\u00fd. Ch\u00e2u \u00d4 L\u00fd, x\u01b0a l\u00e0 \u0111\u1ea5t Vi\u1ec7t Th\u01b0\u1eddng; nh\u00e0 T\u1ea7n \u0111\u1eb7t l\u00e0m T\u01b0\u1ee3ng Qu\u1eadn; nh\u00e0 H\u00e1n \u0111\u1eb7t l\u00e0m qu\u1eadn Nh\u1eadt Nam; nh\u00e0 \u0110\u01b0\u1eddng \u0111\u1eb7t l\u00e0m C\u1ea3nh Ch\u00e2u; th\u1eddi nh\u00e0 T\u1ed1ng, ph\u00eda B\u1eafc Chi\u00eam Th\u00e0nh g\u1ecdi ch\u00e2u \u00d4 L\u00fd; \u0111\u1ebfn kho\u1ea3ng ni\u00ean hi\u1ec7u H\u01b0ng Long (1293-1314) nh\u00e0 Tr\u1ea7n, ch\u00faa Chi\u00eam Th\u00e0nh d\u00e2ng ch\u00e2u \u0111\u00f3 cho nh\u00e0 Tr\u1ea7n; nh\u00e0 Tr\u1ea7n \u0111\u1ed5i th\u00e0nh hai ch\u00e2u l\u00e0 Thu\u1eadn Ch\u00e2u v\u00e0 H\u00f3a Ch\u00e2u; th\u1eddi thu\u1ed9c Minh \u0111\u1eb7t l\u00e0m ph\u1ee7 Thu\u1eadn H\u00f3a, l\u1ea5y Thu\u1eadn Ch\u00e2u v\u00e0 H\u00f3a Ch\u00e2u l\u1ec7 v\u00e0o ph\u1ee7 n\u00e0y; nh\u00e0 L\u00ea \u0111\u1eb7t l\u00e0m Thu\u1eadn H\u00f3a th\u1eeba tuy\u00ean. Nay l\u00e0 ph\u1ea7n \u0111\u1ea5t huy\u1ec7n \u0110\u0103ng X\u01b0\u01a1ng v\u00e0 huy\u1ec7n H\u1ea3i L\u0103ng c\u1ee7a t\u1ec9nh Qu\u1ea3ng Tr\u1ecb v\u00e0 huy\u1ec7n Phong \u0110i\u1ec1n, Qu\u1ea3ng \u0110i\u1ec1n, H\u01b0\u01a1ng Tr\u00e0 c\u1ee7a t\u1ec9nh Th\u1eeba Thi\u00ean, \u0111\u00e2y v\u1ed1n l\u00e0 \u0111\u1ea5t c\u1ee7a Thu\u1eadn H\u00f3a x\u01b0a. Huy\u1ec7n Ph\u00fa L\u1ed9c v\u00e0 Ph\u00fa Vang c\u1ee7a t\u1ec9nh Th\u1eeba Thi\u00ean v\u00e0 huy\u1ec7n Di\u00ean Ph\u00fac, Ho\u00e0 Vang c\u1ee7a t\u1ec9nh Qu\u1ea3ng Nam, \u0111\u00e2y v\u1ed1n l\u00e0 \u0111\u1ea5t c\u1ee7a H\u00f3a Ch\u00e2u x\u01b0a. L\u00ea \u0110\u1ea1i H\u00e0nh b\u1ea3o s\u1ee9 gi\u1ea3 n\u01b0\u1edbc T\u1ed1ng l\u00e0 L\u00fd Nh\u01b0\u1ee3c Thuy\u1ebft r\u1eb1ng: \u201cTr\u01b0\u1edbc \u0111\u00e2y x\u1ea3y ra c\u01b0\u1edbp b\u00f3c \u1edf tr\u1ea5n Nh\u01b0 H\u1ed3ng v\u00e0 Nh\u01b0 T\u00edch l\u00e0 do gi\u1eb7c \u1edf ngo\u00e0i bi\u00ean gi\u1edbi, gi\u1ea3 s\u1eed Giao Ch\u00e2u n\u1ed5i l\u00ean ch\u1ed1ng l\u1ea1i th\u00ec tr\u01b0\u1edbc ti\u00ean k\u00e9o sang Qu\u1ea3ng Ch\u00e2u, sau \u0111\u1ebfn M\u00e2n Ch\u00e2u, h\u00e1 \u0111\u00e2u ch\u1ec9 nh\u1eb1m v\u00e0o tr\u1ea5n Nh\u01b0 H\u1ed3ng, Nh\u01b0 T\u00edch m\u00e0 th\u00f4i?\u201d [t\u1edd 26b] Nh\u01b0 H\u1ed3ng, Nh\u01b0 T\u00edch l\u00e0 hai tr\u1ea5n, \u0111\u1ec1u thu\u1ed9c Kh\u00e2m Ch\u00e2u. M\u00e2n Ch\u00e2u, nay thu\u1ed9c Ph\u00fac Ki\u1ebfn th\u1ed1ng b\u1ed9. Vua L\u00ea \u0110\u1ea1i H\u00e0nh \u0111\u00e1nh gi\u1eb7c H\u00e0 \u0110\u1ed9ng, d\u1eb9p y\u00ean \u0111\u01b0\u1ee3c ch\u00fang. H\u00e0 \u0110\u1ed9ng, t\u1ee9c \u0111\u1ed9ng H\u00e0 Nam, nay l\u00e0 \u0111\u1ea5t huy\u1ec7n Th\u1ea1ch Th\u00e0nh t\u1ec9nh Thanh Ho\u00e1. Vua \u0110inh, t\u00ean l\u00e0 To\u00e0n m\u1ea5t \u1edf C\u1eed Long. C\u1eed Long, t\u00ean d\u00e2n t\u1ed9c M\u00e1n b\u1ecb nh\u00e0 L\u00fd ti\u00eau di\u1ec7t. Ni\u00ean hi\u1ec7u Thu\u1eadn Thi\u00ean (1428-1433) nh\u00e0 L\u00ea, \u0111\u1eb7t l\u00e0 huy\u1ec7n L\u1ea1c Th\u1ee7y, \u0111\u1ebfn ni\u00ean hi\u1ec7u Quang Thu\u1eadn (1460-1469) \u0111\u1ed5i l\u00e0 huy\u1ec7n C\u1ea9m Th\u1ee7y. Nay v\u1eabn gi\u1eef nguy\u00ean t\u00ean nh\u01b0 th\u1ebf, thu\u1ed9c t\u1ec9nh Thanh H\u00f3a (nguy\u00ean ch\u00fa th\u1ea5y v\u00e0o ni\u00ean hi\u1ec7u \u1ee8ng Thi\u00ean n\u0103m th\u1ee9 8 (1001), \u0111\u1eddi L\u00ea \u0110\u1ea1i H\u00e0nh). Vua L\u00ea l\u00e0 Long Vi\u1ec7t b\u1ecb ng\u01b0\u1eddi Th\u1ea1ch H\u00e0 gi\u1ebft ch\u1ebft. Trang 196","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u Th\u1ea1ch H\u00e0, t\u00ean ch\u00e2u, nh\u00e0 L\u00fd \u0111\u1ed5i l\u00e0m huy\u1ec7n; nh\u00e0 Tr\u1ea7n \u0111\u1ed5i l\u00e0m ch\u00e2u Nh\u1eadt Nam; th\u1eddi thu\u1ed9c Minh \u0111\u1ed5i l\u00e0m ch\u00e2u Nam T\u0129nh; nh\u00e0 L\u00ea l\u1ea1i \u0111\u1eb7t l\u00e0m huy\u1ec7n Th\u1ea1ch H\u00e0. Nay v\u1eabn t\u00ean nh\u01b0 th\u1ebf, thu\u1ed9c t\u1ec9nh H\u00e0 T\u0129nh. [t\u1edd 27a] Vua L\u00ea l\u00e0 Long \u0110\u0129nh \u0111\u00edch th\u00e2n \u0111\u00e1nh ng\u01b0\u1eddi M\u00e1n C\u1eed Long, cho qu\u00e2n tr\u00fa \u1edf c\u1eeda bi\u1ec3n Th\u1ea7n \u0110\u1ea7u. C\u1eeda bi\u1ec3n Th\u1ea7n \u0110\u1ea7u, t\u1ea1i \u0111\u1ecba ph\u1eadn huy\u1ec7n Y\u00ean M\u00f4 t\u1ec9nh Ninh B\u00ecnh, nh\u00e0 L\u00ea \u0111\u1ed5i l\u00e0 Th\u1ea7n Ph\u00f9. Nay l\u00e0 c\u1eeda Ch\u00ednh \u0110\u1ea1i. Ho\u00e0ng Kh\u00e1nh T\u1eadp d\u00e2ng s\u1edb th\u1ec9nh vua T\u1ed1ng, xin d\u00f9ng \u0111\u1ed3n binh Qu\u1ea3ng Nam \u0111\u1ec3 ti\u1ebfn \u0111\u00e1nh Giao Ch\u1ec9. Qu\u1ea3ng Nam, th\u1eddi Ng\u0169 \u0110\u1ea1i (907-959), thu\u1ed9c \u0111\u1ea5t Nam H\u00e1n; nh\u00e0 T\u1ed1ng \u0111\u1eb7t l\u00e0m Qu\u1ea3ng Nam \u0110\u00f4ng l\u1ed9 v\u00e0 Qu\u1ea3ng Nam T\u00e2y l\u1ed9; nh\u00e0 Nguy\u00ean h\u1ee3p l\u1ea1i \u0111\u1eb7t th\u00e0nh \u0111\u1ea1o Qu\u1ea3ng \u0110\u00f4ng; nh\u00e0 Minh \u0111\u1ed5i l\u00e0 t\u1ec9nh; nh\u00e0 Thanh c\u0169ng gi\u1eef nguy\u00ean t\u00ean nh\u01b0 nh\u00e0 Minh. _______________________________________ 1. Ch\u00ednh s\u1eed ghi l\u00e0 M\u1ea1t Li\u00ean, \u0111\u00e2y ghi l\u00e0 V\u1ecb Li\u00ean. Ch\u1eef M\u1ea1t v\u00e0 ch\u1eef V\u1ecb c\u00f3 t\u1ef1 d\u1ea1ng gi\u1ed1ng nhau n\u00ean d\u1ec5 nh\u1ea7m, \u1edf \u0111\u00e2y s\u1eeda l\u1ea1i nh\u01b0 tr\u00ean cho h\u1ee3p v\u1edbi ch\u00ednh s\u1eed. CH\u00cdNH BI\u00caN Quy\u1ec3n 2 Vua L\u00ea, t\u00ean hu\u00fd l\u00e0 Long \u0110\u0129nh, ni\u00ean hi\u1ec7u C\u1ea3nh Thu\u1ef5 n\u0103m th\u1ee9 nh\u1ea5t (1008), xu\u1ed1ng chi\u1ebfu cho qu\u00e2n d\u00e2n \u0111\u00e0o c\u1ea3ng \u00c1i Ch\u00e2u, t\u1eeb c\u1eeda \u1ea3i Chi Long qua n\u00fai \u0110\u00ednh S\u01a1n \u0111\u1ebfn s\u00f4ng V\u0169 L\u0169ng. [t\u1edd 27b] \u00c1i Ch\u00e2u, t\u1ee9c Thanh Ho\u00e1. C\u1eeda \u1ea3i Chi Long, nay t\u1ea1i huy\u1ec7n Nga S\u01a1n. V\u0169 L\u0169ng (theo nguy\u00ean ch\u00fa th\u1ea5y v\u00e0o ni\u00ean hi\u1ec7u H\u01b0ng Th\u1ed1ng n\u0103m th\u1ee9 4 (992) \u0111\u1eddi L\u00ea \u0110\u1ea1i H\u00e0nh), l\u00e0 t\u00ean ch\u00e2u. Ni\u00ean hi\u1ec7u C\u1ea3nh Thu\u1ef5 n\u0103m th\u1ee9 2 (1009), vua \u0111\u00edch th\u00e2n \u0111i \u0111\u00e1nh c\u00e1c ch\u00e2u Hoan \u0110\u01b0\u1eddng v\u00e0 Th\u1ea1ch H\u00e0. Trang 197","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u Hoan \u0110\u01b0\u1eddng, thu\u1ed9c \u0111\u1ea5t Hoan Ch\u00e2u, th\u1eddi \u0110inh, L\u00ea \u0111\u1eb7t l\u00e0m ch\u00e2u Hoan \u0110\u01b0\u1eddng; th\u1eddi thu\u1ed9c Minh, \u0111\u1ed5i l\u00e0 Th\u1ea1ch \u0110\u01b0\u1eddng; th\u1eddi H\u1eadu L\u00ea, \u0111\u1ed5i l\u00e0 huy\u1ec7n Nam \u0110\u01b0\u1eddng. Nay v\u1eabn l\u00e0 huy\u1ec7n Nam \u0110\u01b0\u1eddng thu\u1ed9c t\u1ec9nh Ngh\u1ec7 An. Th\u1ea1ch H\u00e0 (theo nguy\u00ean ch\u00fa th\u1ea5y v\u00e0o ni\u00ean hi\u1ec7u \u1ee8ng Thi\u00ean n\u0103m th\u1ee9 12 (1005) \u0111\u1eddi L\u00ea \u0110\u1ea1i H\u00e0nh, l\u00e0 t\u00ean huy\u1ec7n, thu\u1ed9c t\u1ec9nh H\u00e0 T\u0129nh. Ng\u01b0\u1eddi Di\u00ean U\u1ea9n, C\u1ed5 Ph\u00e1p, B\u1eafc Giang l\u00e0 L\u00fd C\u00f4ng U\u1ea9n t\u1ef1 l\u1eadp l\u00e0m vua. B\u1eafc Giang, t\u1ee9c Kinh B\u1eafc (th\u1ea5y ch\u00fa v\u00e0o ni\u00ean hi\u1ec7u Quang Thu\u1eadn th\u1ee9 10 (1469), \u0111\u1eddi L\u00ea Th\u00e1nh T\u00f4ng. C\u1ed5 Ph\u00e1p, t\u00ean ch\u00e2u. T\u1eeb th\u1eddi \u0110inh tr\u1edf v\u1ec1 tr\u01b0\u1edbc l\u00e0 ch\u00e2u C\u1ed5 L\u00e3m; \u0111\u1ebfn th\u1eddi Ti\u1ec1n L\u00ea \u0111\u1ed5i l\u00e0 C\u1ed5 Ph\u00e1p; nh\u00e0 L\u00fd \u0111\u1eb7t l\u00ean l\u00e0m ph\u1ee7 Thi\u00ean \u0110\u1ee9c [t\u1edd 28a]; nh\u00e0 Tr\u1ea7n \u0111\u1ed5i l\u00e0 huy\u1ec7n \u0110\u00f4ng Ng\u00e0n; nh\u00e0 H\u1eadu L\u00ea gi\u1eef nguy\u00ean t\u00ean nh\u01b0 th\u1ebf. Nay l\u00e0 \u0111\u1ea5t huy\u1ec7n \u0110\u00f4ng Ng\u00e0n t\u1ec9nh B\u1eafc Ninh. Di\u00ean U\u1ea9n, t\u00ean h\u01b0\u01a1ng, thu\u1ed9c ch\u00e2u C\u1ed5 Ph\u00e1p. L\u00fd Th\u00e1i T\u00f4ng, ni\u00ean hi\u1ec7u Thu\u1eadn Thi\u00ean n\u0103m th\u1ee9 nh\u1ea5t (1010), d\u1eddi \u0111\u00f4 \u0111\u1ebfn th\u00e0nh Th\u0103ng Long. Th\u00e0nh Th\u0103ng Long, theo H\u00e0 N\u1ed9i s\u00e1ch, th\u1eddi L\u00fd l\u00e0 th\u00e0nh Th\u0103ng Long, th\u1eddi Tr\u1ea7n \u0111\u1ed5i l\u00e0 \u0110\u00f4ng \u0110\u00f4; th\u1eddi thu\u1ed9c Minh l\u00e0 th\u00e0nh \u0110\u00f4ng Quan; nh\u00e0 L\u00ea l\u00e0 \u0110\u00f4ng Kinh; ni\u00ean hi\u1ec7u Gia Long n\u0103m th\u1ee9 4 (1805) nh\u00e0 Nguy\u1ec5n, \u0111\u1ed5i l\u1ea1i l\u00e0 Th\u0103ng Long. Nay l\u00e0 t\u1ec9nh th\u00e0nh H\u00e0 N\u1ed9i. \u0110\u1ed5i th\u00e0nh Hoa L\u01b0 l\u00e0m ph\u1ee7 Tr\u01b0\u1eddng Y\u00ean, \u0111\u1ed5i s\u00f4ng B\u1eafc Giang th\u00e0nh s\u00f4ng Thi\u00ean \u0110\u1ee9c. Ph\u1ee7 Tr\u01b0\u1eddng Y\u00ean, do nh\u00e0 L\u00fd \u0111\u1eb7t, nh\u00e0 Tr\u1ea7n gi\u1eef theo t\u00ean c\u0169, nay l\u00e0 ph\u1ee7 Y\u00ean Kh\u00e1nh t\u1ec9nh Ninh B\u00ecnh. S\u00f4ng Thi\u00ean \u0110\u1ee9c, l\u00e0 m\u1ed9t nh\u00e1nh c\u1ee7a s\u00f4ng Nh\u0129 H\u00e0, c\u00f2n c\u00f3 t\u00ean l\u00e0 Di\u00ean U\u1ea9n, l\u1ea1i c\u00f3 t\u00ean l\u00e0 s\u00f4ng \u0110\u00f4ng Ng\u00e0n, ch\u1ea3y qua hai huy\u1ec7n \u0110\u00f4ng Ng\u00e0n v\u00e0 Qu\u1ebf D\u01b0\u01a1ng, nh\u1eadp v\u00e0o s\u00f4ng L\u1ee5c \u0110\u1ea7u. Nay l\u00e0 s\u00f4ng Thi\u00ean \u0110\u1ee9c c\u1ee7a t\u1ec9nh B\u1eafc Ninh. [t\u1edd 28b] Trang 198","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u [L\u00fd Th\u00e1i T\u1ed5] ni\u00ean hi\u1ec7u Thu\u1eadn Thi\u00ean n\u0103m th\u1ee9 2 (1011) d\u1ef1ng \u0111i\u1ec7n H\u00e0m Quang \u1edf b\u1ebfn s\u00f4ng Ph\u00fa L\u01b0\u01a1ng. S\u00f4ng Ph\u00fa L\u01b0\u01a1ng, ph\u00eda tr\u00ean ti\u1ebfp gi\u00e1p s\u00f4ng B\u1ea1ch H\u1ea1c t\u1ec9nh S\u01a1n T\u00e2y, ph\u00eda d\u01b0\u1edbi th\u00f4ng v\u1edbi s\u00f4ng \u0110\u1ea1i Ho\u00e0ng c\u1ee7a t\u1ec9nh Nam \u0110\u1ecbnh, ch\u1ea1y ra bi\u1ec3n. Nay l\u00e0 s\u00f4ng Nh\u0129 H\u00e0 c\u1ee7a t\u1ec9nh H\u00e0 N\u1ed9i. [L\u00fd Th\u00e1i T\u1ed5] ni\u00ean hi\u1ec7u Thu\u1eadn Thi\u00ean n\u0103m th\u1ee9 3 (1012), vua \u0111\u00edch th\u00e2n \u0111i \u0111\u00e1nh Di\u1ec5n Ch\u00e2u, tr\u1edf v\u1ec1 \u0111\u1ebfn c\u1eeda Bi\u1ec7n. Di\u1ec5n Ch\u00e2u, nay l\u00e0 t\u00ean ph\u1ee7 thu\u1ed9c t\u1ec9nh Ngh\u1ec7 An. C\u1eeda Bi\u1ec7n, nay l\u00e0 c\u1eeda Bi\u1ec7n thu\u1ed9c \u0111\u1ecba gi\u1edbi huy\u1ec7n Ng\u1ecdc S\u01a1n t\u1ec9nh Thanh Ho\u00e1. [L\u00fd Th\u00e1i T\u1ed5] ni\u00ean hi\u1ec7u Thu\u1eadn Thi\u00ean n\u0103m th\u1ee9 4 (1013), vua \u0111\u00edch th\u00e2n \u0111i \u0111\u00e1nh Ch\u00e2u m\u1ee5c V\u1ecb Long. V\u1ecb Long, t\u00ean ch\u00e2u. Th\u1eddi \u0110inh, L\u00ea g\u1ecdi l\u00e0 V\u1ecb Long; th\u1eddi L\u00fd, Tr\u1ea7n v\u1eabn g\u1ecdi theo t\u00ean nh\u01b0 th\u1ebf, th\u1eddi thu\u1ed9c Minh \u0111\u1ed5i l\u00e0 \u0110\u1ea1i Man; th\u1eddi H\u1eadu L\u00ea v\u1eabn d\u00f9ng t\u00ean nh\u01b0 th\u1eddi thu\u1ed9c Minh. Nay l\u00e0 ch\u00e2u Chi\u00eam Ho\u00e1 t\u1ec9nh Tuy\u00ean Quang. [t\u1edd 29a] [L\u00fd Th\u00e1i T\u1ed5] ni\u00ean hi\u1ec7u Thu\u1eadn Thi\u00ean n\u0103m th\u1ee9 5 (1014), ng\u01b0\u1eddi M\u00e1n \u1edf H\u1ea1c Th\u00e1c v\u00e0o c\u01b0\u1edbp. Theo Minh s\u1eed, H\u1ea1c Th\u00e1c c\u0169ng c\u00f3 t\u00ean l\u00e0 Nam Chi\u1ebfu. \u0110\u1ed5i ph\u1ee7 \u1ee8ng Thi\u00ean th\u00e0nh Nam Kinh. Ph\u1ee7 \u1ee8ng Thi\u00ean, th\u1eddi thu\u1ed9c Minh l\u00e0 ph\u1ee7 \u1ee8ng B\u00ecnh, th\u1eddi H\u1eadu L\u00ea l\u00e0 ph\u1ee7 \u1ee8ng Thi\u00ean. Nay l\u00e0 ph\u1ee7 \u1ee8ng Ho\u00e0 thu\u1ed9c t\u1ec9nh H\u00e0 N\u1ed9i. [L\u00fd Th\u00e1i T\u1ed5] ni\u00ean hi\u1ec7u Thu\u1eadn Thi\u00ean th\u1ee9 7 (1016), sai D\u1ef1c Th\u00e1nh v\u01b0\u01a1ng \u0111\u00e1nh Tr\u1eafc Tu\u1ea5n \u1edf c\u00e1c ch\u00e2u \u0110\u00f4 Kim v\u00e0 B\u00ecnh Nguy\u00ean. \u0110\u00f4 Kim, theo \u0110\u01b0\u1eddng th\u01b0 \u0111\u1ecba l\u00fd ch\u00ed, nh\u00e0 \u0110\u01b0\u1eddng \u0111\u1eb7t ra ch\u00e2u Kim \u0110\u00f4. Nay l\u00e0 ph\u1ea7n \u0111\u1ea5t t\u1ed5ng \u0110\u00f4 Kim huy\u1ec7n H\u00e0m Y\u00ean t\u1ec9nh Tuy\u00ean Quang. Trang 199"]


Like this book? You can publish your book online for free in a few minutes!
Create your own flipbook