["Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u n\u00f3i l\u00e0 \u0111\u1ea1i qu\u00e2n \u0111i ra \u0111\u00f4ng l\u00e0m n\u00e1o \u0111\u1ed9ng, ph\u1ea3i d\u1eebng l\u1ea1i \u1edf ch\u1ee3 M\u00f2i, ch\u1ec9 c\u1ea7n b\u1ea3y ng\u01b0\u1eddi h\u1ed9 t\u1ed1ng D\u01b0\u01a1ng B\u1eafc \u0110\u1ea9u \u0111i ra g\u1eb7p \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch. Khi D\u01b0\u01a1ng B\u1eafc \u0110\u1ea9u \u0111\u1ebfn, \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch t\u1ed5 ch\u1ee9c \u0111\u00f3n ti\u1ebfp \u1edf v\u00f9ng c\u00e1nh \u0111\u1ed3ng B\u00e9t B\u00e9t (l\u1ea5y t\u00ean c\u00e2y B\u00e9t B\u00e9t trong v\u00f9ng) g\u1ea7n Gi\u0103m Than v\u00e0, m\u1edf ti\u1ec7c chi\u00eau \u0111\u00e3i. N\u1eeda ch\u1eebng b\u1eefa ti\u1ec7c \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch \u0111\u1ee9ng d\u1eady, \u0111\u1ed5i gi\u1ecdng x\u01b0ng h\u00f4: \u201cMi, Tau\u201d, bu\u1ed9c t\u1ed9i D\u01b0\u01a1ng B\u1eafc \u0110\u1ea9u c\u00f3 \u00e2m m\u01b0u \u0111\u00e1nh \u00fap \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch. \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch l\u1ea1nh l\u00f9ng truy\u1ec1n l\u1ec7nh \u0111\u01b0a D\u01b0\u01a1ng B\u1eafc \u0110\u1ea9u ra gi\u1ebft. Tuy \u1edf trong th\u1ebf \u201ch\u00f9m thi\u00eang khi \u0111\u00e3 sa c\u01a1\u201d, v\u1eabn theo l\u1eddi y nguy\u00ean c\u00e1c c\u1ed1 truy\u1ec1n l\u1ea1i - D\u01b0\u01a1ng B\u1eafc \u0110\u1ea9u v\u1eabn \u0111\u01b0\u1eddng ho\u00e0ng b\u00ecnh t\u0129nh n\u00f3i: \u201cN\u1ebfu anh tin t\u00f4i th\u00ec ch\u00fang ta ph\u1ed1i h\u1ee3p chi\u1ebfn \u0111\u1ea5u cho \u0111\u1ebfn c\u00f9ng. N\u1ebfu anh nghi ng\u1edd t\u00f4i th\u00ec anh c\u1ee9 gi\u1ebft\u201d. \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch v\u1eabn v\u00f4 c\u1ea3m, kh\u00f4ng t\u1ecf ra x\u00fac \u0111\u1ed9ng g\u00ec. D\u01b0\u01a1ng B\u1eafc \u0110\u1ea9u n\u00f3i ti\u1ebfp: \u201cAnh gi\u1ebft t\u00f4i, nh\u01b0ng nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi theo t\u00f4i, kh\u00f4ng c\u00f3 t\u1ed9i t\u00ecnh g\u00ec, anh \u0111\u1eebng gi\u1ebft\u201d. D\u01b0\u01a1ng B\u1eafc \u0110\u1ea9u quay sang n\u00f3i v\u1edbi ng\u01b0\u1eddi h\u1ea7u c\u1eadn r\u1eb1ng: \u201cAnh \u0111i theo ta \u0111\u00e1nh gi\u1eb7c bao nhi\u00eau n\u0103m nay, \u0111\u1ec3 v\u1ee3 con ngh\u00e8o \u0111\u00f3i \u1edf nh\u00e0, ta ch\u01b0a c\u00f3 g\u00ec chu c\u1ea5p cho anh. Nay ta s\u1eafp ch\u1ebft, ch\u1ec9 c\u00f2n chi\u1ebfc kh\u0103n nhi\u1ec5u \u0111\u1ed9i \u0111\u1ea7u, ta cho anh \u0111em v\u1ec1 b\u00e1n l\u1ea5y ti\u1ec1n gi\u00fap v\u1ee3 con\u201d. D\u01b0\u01a1ng B\u1eafc \u0110\u1ea9u c\u1edfi kh\u0103n nhi\u1ec5u tr\u00ean \u0111\u1ea7u, ch\u01b0a trao \u0111\u1ebfn tay ng\u01b0\u1eddi h\u1ea7u c\u1eadn th\u00ec \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch \u0111\u00e3 ra l\u1ec7nh: - R\u1ea1ng! L\u1ea5y chi\u1ebfc kh\u0103n nhi\u1ec5u l\u1ea1i cho ta! Th\u1ebf l\u00e0 chi\u1ebfc kh\u0103n nhi\u1ec5u \u00e2n ngh\u0129a c\u1ee7a th\u1ea7y tr\u00f2 D\u01b0\u01a1ng B\u1eafc \u0110\u1ea9u c\u0169ng b\u1ecb \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch t\u01b0\u1edbc \u0111o\u1ea1t. M\u1ed9 D\u01b0\u01a1ng B\u1eafc \u0110\u1ea9u \u0111\u01b0\u1ee3c t\u00e1ng \u1edf g\u1ea7n ch\u1ee3 M\u00f2i. Khi \u0111\u01b0\u1ee3c tin D\u01b0\u01a1ng B\u1eafc \u0110\u1ea9u b\u1ecb h\u1ea1i, qu\u00e2n s\u0129 c\u1ee7a \u00f4ng b\u00e0ng ho\u00e0ng, ng\u01a1 ng\u00e1c, kh\u00f3c l\u00f3c, r\u1ed3i l\u1ee5c t\u1ee5c k\u00e9o nhau v\u1ec1 Voi, ai v\u1ec1 nh\u00e0 n\u1ea5y. \u0110\u1ed9i ng\u0169 tan r\u00e3. Ng\u1ecdn l\u1eeda y\u00eau n\u01b0\u1edbc r\u1ef1c h\u1ed3ng c\u1ee7a phong tr\u00e0o C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng ch\u00e1y \u0111\u01b0\u1ee3m cho \u0111\u1ebfn th\u1eddi D\u01b0\u01a1ng B\u1eafc \u0110\u1ea9u, t\u01b0\u1edfng c\u00f3 th\u1ec3 b\u1ed1c l\u00ean \u0111\u00e3 b\u1ecb b\u00e0n tay \u0111\u1eabm m\u00e1u c\u1ee7a \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch d\u1eadp t\u1eaft ch\u1ed1c l\u00e1t, \u0111\u1ec3 k\u1ebft th\u00fac ngh\u0129a kh\u00ed C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng m\u1ed9t c\u00e1ch \u0111au th\u01b0\u01a1ng. Ng\u00e0y s\u00e1u, gia \u0111\u00ecnh D\u01b0\u01a1ng B\u1eafc \u0110\u1ea9u \u1edf trong Voi ra xin \u0111\u01b0a thi h\u00e0i \u00f4ng Trang 400","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u v\u1ec1 ch\u00f4n \u1edf qu\u00ea nh\u00e0, nh\u01b0ng \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch kh\u00f4ng cho. Nghe n\u00f3i, sau n\u00e0y ng\u01b0\u1eddi nh\u00e0 D\u01b0\u01a1ng B\u1eafc \u0110\u1ea9u \u0111\u00e3 ra b\u1ed1c tr\u1ed9m \u0111\u01b0a h\u00e0i c\u1ed1t \u00f4ng v\u1ec1, c\u00f2n n\u1ea5m m\u1ed3 v\u1eabn \u0111\u1ec3 nguy\u00ean \u1edf c\u00e1nh \u0111\u1ed3ng B\u00e9t B\u00e9t, l\u00e0ng \u0110\u00f4ng T\u00e2y (nay l\u00e0 x\u00e3 Ph\u00fa L\u1ed9c). C\u00e1ch \u0111\u00e2y m\u1ea5y ch\u1ee5c n\u0103m, khi ch\u01b0a c\u00f3 nh\u1eefng bi\u1ebfn c\u1ed1 v\u1ec1 \u0111\u1ea5t \u0111ai, c\u1ed1 \u0111\u1ed3 Th\u1ecd \u0111i l\u00e0m \u0111\u1ed3ng v\u1ec1 qua \u0111\u00f3 v\u1eabn c\u00f2n th\u1ea5y n\u1ea5m \u0111\u1ea5t, th\u00e2n sinh c\u1ed1 \u0111\u00e3 ch\u1ec9 cho bi\u1ebft: \u201cM\u1ed9 \u00f4ng D\u01b0\u01a1ng B\u1eafc \u0110\u1ea9u \u1edf \u0111\u00f3 con k\u00eca!\u201d Ch\u1ec9 ri\u00eang t\u1ed9i gi\u1ebft D\u01b0\u01a1ng B\u1eafc \u0110\u1ea9u, l\u00e0m t\u1eaft l\u1ecbm phong tr\u00e0o C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng c\u0169ng \u0111\u00e3 \u0111\u1ee7 k\u1ebft t\u1ed9i to h\u01a1n Nguy\u1ec5n Th\u00e2n tr\u1ea3 th\u00f9 c\u1ee5 Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng. Ch\u01b0a h\u1ebft! \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch c\u00f2n ph\u1ea1m t\u1ed9i \u0111\u1ea1i h\u00ecnh kh\u00e1c kh\u00f4ng k\u00e9m l\u00e0: \u0111\u1ea7u h\u00e0ng gi\u1eb7c. T\u00f4i ng\u1edd \u201cgi\u1eb7c\u201d tr\u1ef1c ti\u1ebfp \u1edf \u0111\u00e2y l\u00e0 b\u00e8 l\u0169 Nguy\u1ec5n Th\u00e2n \u0111ang th\u1ef1c hi\u1ec7n \u00e2m m\u01b0u di\u1ec7t t\u1eadn g\u1ed1c phong tr\u00e0o C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng b\u1eb1ng b\u1ea5t c\u1ee9 \u00e2m m\u01b0u th\u1ee7 \u0111o\u1ea1n h\u00e8n h\u1ea1 d\u00e3 man n\u00e0o. Khi \u0111\u1ecbch cho ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ebfn g\u1eb7p \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch d\u1ee5 \u0111\u1ea7u h\u00e0ng, \u201cC\u1eadu C\u1ea3\u201d - trong nh\u00e2n d\u00e2n g\u1ecdi t\u00f4n C\u1ea3 Hoan - kh\u00f4ng nghe, \u0111\u00e3 n\u00f3i v\u1edbi \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch: \u201cN\u1ebfu gi\u1eb7c gi\u1ebft m\u1ed9t ng\u01b0\u1eddi c\u0169ng kh\u00f4ng \u0111\u1ec3 s\u00f3t cha con ta. Chi b\u1eb1ng k\u00e9o qu\u00e2n ra C\u1ed9i \u0110a - ch\u1ed7 gi\u00e1p ranh hai l\u00e0ng Trung Hanh v\u00e0 \u0110\u00f4ng T\u00e2y, tr\u00ean \u0111\u01b0\u1eddng ph\u00e2n gi\u1edbi \u201cv\u00f4 r\u00fa\u201d, \u201cra l\u00e0ng\u201d \u0111\u00e1nh nhau m\u1ed9t tr\u1eadn, li\u1ec1u s\u1ed1ng ch\u1ebft v\u1edbi gi\u1eb7c\u201d \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch v\u1eabn kh\u00f4ng nghe. \u201cC\u1eadu C\u1ea3\u201d c\u1ee9 thuy\u1ebft ph\u1ee5c m\u00e3i. \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch b\u1ef1c m\u00ecnh, \u0111ang c\u1ea7m kh\u1ea9u s\u00fang, li\u1ec1n qu\u0103ng xu\u1ed1ng \u0111\u1ea5t. Bi\u1ebft kh\u00f4ng thuy\u1ebft ph\u1ee5c n\u1ed5i, C\u1ea3 Hoan \u0111\u00e0nh theo cha, c\u0169ng ch\u1ecbu \u0111\u1ea7u h\u00e0ng. \u0110\u1ecbch cho c\u1edd, tr\u1ed1ng, v\u00f5ng, l\u1ecdng \u0111\u1ebfn r\u01b0\u1edbc cha con v\u00e0 binh l\u00ednh \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch \u0111\u1ebfn n\u01a1i l\u00e0m l\u1ec5 \u0111\u1ea7u h\u00e0ng (ch\u01b0a t\u00ecm hi\u1ec3u r\u00f5 l\u00e0 \u0111\u1ecba \u0111i\u1ec3m n\u00e0o), r\u1ed3i d\u1eebng l\u1ea1i \u1edf \u0111\u00f3 su\u1ed1t 3 th\u00e1ng \u0111\u1ec3 chu\u1ea9n b\u1ecb nghi th\u1ee9c cho long tr\u1ecdng. Nh\u01b0ng theo c\u00e1c c\u1ed1 n\u00f3i l\u00e0 \u0111\u1ec3 cho qu\u00e2n l\u00ednh c\u1ee7a \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch c\u00f2n nh\u1eefng ai l\u00e9n l\u00fat trong r\u1eebng ho\u1eb7c trong c\u00e1c l\u00e0ng x\u00f3m ra cho h\u1ebft theo \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch. Su\u1ed1t ba th\u00e1ng \u1ea5y \u0111\u1ecbch ban \u00e1o, m\u0169, c\u00e2n, \u0111ai cho \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch. \u0110i \u0111\u00e2u c\u1ea7n c\u00e1ng, ng\u1ef1a, xe k\u00e9o tu\u1ef3 th\u00edch. H\u00e0ng ng\u00e0y c\u1ed7 b\u00e0n, \u0103n u\u1ed1ng linh \u0111\u00ecnh. B\u00ean c\u1ea1nh lu\u00f4n c\u00f3 ng\u01b0\u1eddi h\u1ea7u h\u1ea1, g\u00e1i \u0111\u1eb9p h\u00e1t ca v.v... Ba th\u00e1ng \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch s\u1ed1ng vinh hoa nh\u01b0 m\u1ed9t v\u1ecb \u0111\u1ea1i quan. Cho \u0111\u1ebfn m\u1ed9t ng\u00e0y \u0111\u01b0\u1ee3c l\u1ec7nh \u201cth\u01b0\u1ee3ng kinh\u201d. \u0110\u1ecbch l\u1ea1i cho c\u1edd qu\u1ea1t, Trang 401","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u v\u00f5ng l\u1ecdng r\u01b0\u1edbc cha con \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch \u0111i, c\u00f9ng m\u1ed9t s\u1ed1 qu\u00e2n binh. Rong ru\u1ed5i hai ng\u00e0y \u0111\u1ebfn ph\u00eda b\u00ean n\u00e0y \u0110\u00e8o Ngang, d\u1eebng l\u1ea1i, \u0111\u1ecbch b\u1eaft cha con \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch \u201ch\u1ea1 m\u00e3\u201d, \u0111\u01b0a ra h\u00e0nh h\u00ecnh. Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi l\u00ednh \u201c\u0111i theo c\u1ee5\u201d \u0111\u1ea7u h\u00e0ng, khi \u0111\u01b0\u1ee3c tr\u1edf v\u1ec1 k\u1ec3 l\u1ea1i cu\u1ed9c h\u00e0nh h\u00ecnh h\u1ebft s\u1ee9c d\u00e3 man - kh\u00f4ng kh\u00e1c g\u00ec t\u00ean \u0111\u1ea1i vi\u1ec7t gian Nguy\u1ec5n Th\u00e2n \u0111\u1ed1i v\u1edbi c\u1ee5 Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng. \u0110\u1ecbch cho h\u1ea1t th\u00f3c v\u00e0o m\u1eaft \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch, r\u1ed3i c\u1eb7p l\u1ea1i ch\u1ee9 kh\u00f4ng b\u1ecbt m\u1eaft, tr\u00f3i \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch v\u00e0o c\u1ed9t v\u00e0 t\u00f9ng x\u1ebbo x\u01b0\u01a1ng th\u1ecbt d\u1ea7n cho \u0111\u1ebfn ch\u1ebft. C\u00f2n v\u1edbi C\u1ea3 Hoan, \u0111\u1ecbch ch\u1eb7t c\u1ea3 b\u1ed1n ch\u00e2n tay, v\u1ea5t n\u1eb1m gi\u00e3y \u0111\u00e0nh \u0111\u1ea1ch tr\u00ean b\u00e3i c\u1ecf nh\u01b0 con \u1ebfch c\u1ee5t ch\u00e2n. \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch \u0111\u00e3 k\u1ebft th\u00fac cu\u1ed9c \u0111\u1eddi t\u1ed9i l\u1ed7i nhi\u1ec1u h\u01a1n c\u00f4ng lao c\u1ee7a m\u00ecnh, l\u00e0m \u00f4 nh\u1ee5c ngh\u0129a kh\u00ed b\u1eebng b\u1eebng c\u1ee7a phong tr\u00e0o C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng nh\u01b0 th\u1ebf \u0111\u00f3. Ch\u1ec9 \u0111\u01b0\u1ee3c c\u00e1i l\u00e0 nh\u00e2n d\u00e2n Can L\u1ed9c tho\u00e1t kh\u1ecfi \u201clo\u1ea1n c\u1ee5 \u0110\u1ec1\u201d. D\u00f9 nghi\u00ean c\u1ee9u l\u1ecbch s\u1eed hay s\u00e1ng t\u00e1c v\u0103n ch\u01b0\u01a1ng th\u00ec y\u00eau c\u1ea7u tr\u01b0\u1edbc h\u1ebft l\u00e0 ph\u1ea3i kh\u00e1ch quan, khoa h\u1ecdc. Ngh\u0129a binh Can th\u1ee9 l\u00e0 nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi n\u00f4ng d\u00e2n Can L\u1ed9c y\u00eau n\u01b0\u1edbc, chi\u1ebfn \u0111\u1ea5u cho \u0111\u1ebfn c\u00f9ng d\u01b0\u1edbi l\u00e1 c\u1edd ngh\u0129a C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng c\u1ee7a c\u1ee5 \u0110\u00ecnh - Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng. N\u00f3i v\u1ec1 Can th\u1ee9 tr\u01b0\u1edbc h\u1ebft ph\u1ea3i n\u00f3i v\u1ec1 h\u1ecd. N\u1ebfu ta \u0111i v\u00e0o c\u00e1c l\u00e0ng x\u00f3m trong huy\u1ec7n Can L\u1ed9c s\u1ebd nghe k\u1ec3 chuy\u1ec7n h\u00e0ng ch\u1ee5c - n\u1ebfu kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 h\u00e0ng tr\u0103m, t\u1ea5m g\u01b0\u01a1ng anh h\u00f9ng, chi\u1ebfn s\u0129 v\u00f4 danh \u1ea5y. Vi\u1ebft v\u1ec1 Can th\u1ee9 b\u1ea5y l\u00e2u nay ch\u1ec9 t\u1eadp trung v\u00e0o hai v\u1ecb ch\u1ec9 huy, \u0110\u1ed1c Chanh v\u00e0 \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch m\u00e0 h\u00ecnh \u1ea3nh \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch l\u1ea1i che l\u1ea5p b\u00f3ng d\u00e1ng \u0110\u1ed1c Chanh l\u00e0 thi\u1ebfu kh\u00e1ch quan, khoa h\u1ecdc v\u1edbi s\u1ef1 th\u1ef1c l\u1ecbch s\u1eed. Kh\u00f4ng th\u1ec3 x\u1ebfp \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch ngang h\u00e0ng \u0110\u1ed1c Chanh. L\u1ea1i c\u00e0ng kh\u00f4ng th\u1ec3 \u0111\u1ec1 cao \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch h\u01a1n \u0110\u1ed1c Chanh. \u0110\u1ed1c Chanh \u0111\u00e3 c\u00f3 nh\u1eefng n\u0103m \u0111\u1ea7u c\u00f9ng \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch ch\u1ec9 huy Can th\u1ee9, l\u1eadp n\u00ean chi\u1ebfn c\u00f4ng, \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u00e2n d\u00e2n v\u00e0 qu\u00e2n binh k\u00ednh ph\u1ee5c. Nh\u01b0ng khi \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch n\u1eafm \u0111\u1ed9c quy\u1ec1n ch\u1ec9 huy \u0111\u00e3 \u0111\u01b0a \u0111\u1ed9i qu\u00e2n Can th\u1ee9 c\u00e0ng ng\u00e0y c\u00e0ng \u0111i l\u1ea1c \u0111\u01b0\u1eddng, \u0111\u1ebfn m\u1ee9c nh\u00e2n d\u00e2n g\u1ecdi l\u00e0 \u201clo\u1ea1n c\u1ee5 \u0110\u1ec1\u201d. X\u00e9t \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch, kh\u00f4ng n\u00ean ch\u1ec9 ch\u00fa \u00fd v\u00e0i chi\u1ebfn c\u00f4ng v\u1eeba ph\u1ea3i, m\u00e0 b\u1ecf qua bao nhi\u00eau t\u1ed9i l\u1ed7i. L\u1ea1i c\u00e0ng kh\u00f4ng n\u00ean t\u00f4n \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch l\u00ean h\u00e0ng anh h\u00f9ng, d\u00f9 l\u00e0 \u201canh h\u00f9ng th\u1ea3o d\u00e3\u201d. Ngay nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u201cl\u00ednh c\u1ee5 \u0110\u1ec1\u201d \u1edf Trung Hanh, \u0110\u00f4ng T\u00e2y c\u0169ng n\u00f3i: c\u1ee5 \u0110\u1ec1 ch\u1ec9 l\u00e0 \u201cgi\u1eb7c c\u1ecf\u201d. Ng\u01b0\u1eddi vi\u1ebft Trang 402","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u b\u00e0i n\u00e0y n\u00f3i: \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch c\u00e0ng ng\u00e0y c\u00e0ng t\u1ecf ra l\u00e0 m\u1ed9t \u201cl\u1ee5c l\u00e2m, th\u1ea3o kh\u1ea5u\u201d c\u00f3 h\u1ea1ng \u1edf v\u00f9ng Thanh, Ngh\u1ec7, T\u0129nh, B\u00ecnh. *** T\u00f4i \u0111\u00e3 vi\u1ebft b\u00e0i v\u1ec1 \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch t\u1ea1i H\u00e0 N\u1ed9i, theo tr\u00ed nh\u1edb, ch\u1ee9 ch\u01b0a v\u1ec1 qu\u00ea Can L\u1ed9c \u0111\u1ec3 t\u00ecm hi\u1ec3u th\u00eam. C\u1ed1 \u0110\u1ed3 Th\u1ecd \u0111ang \u1edf H\u00e0 N\u1ed9i cho t\u00f4i bi\u1ebft \u0111\u01b0\u1ee3c m\u1ed9t s\u1ed1 vi\u1ec7c v\u00e0 ng\u01b0\u1eddi c\u1ee5 th\u1ec3, n\u00ean trong tham lu\u1eadn t\u00f4i ng\u1ecf \u00fd \u0111\u1ec1 ngh\u1ecb, n\u00ean t\u00ecm hi\u1ec3u v\u1ec1 \u201cl\u00ednh c\u1ee5 \u0110\u1ec1\u201d th\u00ec m\u1edbi hi\u1ec3u \u0111\u01b0\u1ee3c s\u00e2u Can th\u1ee9. B\u00e2y gi\u1edd t\u00f4i xin ph\u00e9p n\u00f3i tr\u01b0\u1edbc c\u00e1c t\u00e1c gi\u1ea3 kh\u00e1c, v\u1ec1 \u201cl\u00ednh c\u1ee5 \u0110\u1ec1\u201d. 1. \u00d4ng L\u0129nh H\u01b0ng Ch\u01b0a r\u00f5 qu\u00ea qu\u00e1n \u00f4ng \u1edf \u0111\u00e2u. Ch\u1ec9 m\u1edbi bi\u1ebft \u00f4ng l\u00e0 l\u00ednh th\u00e2n c\u1eadn \u201cc\u1ee5 \u0110\u1ec1\u201d, tr\u00f4ng coi v\u1ec1 binh kh\u00ed, \u0111\u00e3 li\u00ean l\u1ea1c v\u1edbi ai m\u00e0 mua \u0111\u01b0\u1ee3c s\u00fang Xi\u00eam, lo\u1ea1i \u201cnh\u1ecb th\u1eadp b\u00e1t h\u01b0\u1edfng\u201d - b\u1eafn m\u1ed9t l\u00fac 28 vi\u00ean \u0111\u1ea1n. \u0110\u1eb7c bi\u1ec7t \u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c gi\u1eef \u201cg\u01b0\u01a1m \u0111\u1ea7u h\u1ed5\u201d c\u1ee7a th\u1ee7 l\u0129nh (c\u00f3 th\u1ec3 l\u00e0 chu\u00f4i g\u01b0\u01a1m kh\u1eafc ch\u1ea1m \u0111\u1ea7u h\u1ed5). Khi \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch b\u1ecb s\u0103n d\u1ed3n, k\u00e9o t\u00e0n qu\u00e2n ch\u1ea1y v\u00e0o \u201cV\u1ef1c \u1ed0c\u201d \u0111\u1ebfn khi cha con b\u00e0n chuy\u1ec7n \u0111\u1ea7u h\u00e0ng, \u00f4ng L\u0129nh H\u01b0ng c\u00f9ng m\u1ed9t s\u1ed1 ng\u01b0\u1eddi nh\u01b0 c\u1eadu ch\u00e1u \u00f4ng Ph\u1ea1m Khuy\u1ec1n, \u00f4ng S\u01a1n H\u01a1n v.v... th\u1ea5y r\u00f5 \u0111\u01b0\u1ee3c th\u1ebf c\u00f9ng c\u1ee7a \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch n\u00ean \u0111\u00e3 b\u1ecf \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch. Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi kh\u00e1c, h\u1eb3n l\u00e0 kh\u00f4ng c\u00f3 n\u1ee3 m\u00e1u v\u1edbi nh\u00e2n d\u00e2n, \u0111\u1ec1u v\u1ec1 nh\u00e0 l\u00e0m \u0103n. Nh\u01b0ng \u00f4ng L\u0129nh H\u01b0ng c\u00f2n gi\u1eef thanh g\u01b0\u01a1m \u201c\u0111\u1ea7u h\u1ed5\u201d n\u00ean ch\u01b0a th\u1ec3 v\u1ec1 nh\u00e0. \u00d4ng b\u00e0n v\u1edbi m\u1ed9t v\u00e0i \u0111\u1ed3ng \u0111\u1ed9i tr\u1ed1n xu\u1ed1ng \u1ea9n n\u00e1u \u1edf v\u00f9ng n\u00fai r\u1eebng H\u1ed3ng L\u0129nh. \u0110\u00e3 c\u00f3 \u00f4ng S\u01a1n H\u01a1n ti\u1ebfp t\u1ebf l\u01b0\u01a1ng th\u1ef1c th\u01b0\u1eddng xuy\u00ean. Khi \u201clo\u1ea1n c\u1ee5 \u0110\u1ec1\u201d \u0111\u00e3 d\u1eb9p xong, an ninh \u1ed5n \u0111\u1ecbnh, kh\u00f4ng th\u1ec3 \u1ea9n n\u00e1u \u1edf H\u1ed3ng L\u0129nh \u0111\u01b0\u1ee3c n\u1eefa, \u00f4ng L\u0129nh H\u01b0ng ph\u1ea3i chuy\u1ec3n l\u00ean Tr\u1ea1i N\u1eafng - ch\u01b0a r\u00f5 \u1edf v\u00f9ng n\u00e0o. Th\u1eddi gian \u0111\u1ea7u \u00f4ng S\u01a1n H\u01a1n c\u00f2n m\u1ed9t th\u00e1ng \u0111\u00f4i k\u1ef3 ti\u1ebfp t\u1ebf cho \u00f4ng. Nh\u01b0ng c\u00e0ng v\u1ec1 sau c\u00e0ng kh\u00f3 kh\u0103n \u00f4ng S\u01a1n H\u01a1n c\u0169ng ph\u1ea3i ch\u1ea5m d\u1ee9t ti\u1ebfp t\u1ebf. \u00d4ng L\u0129nh H\u01b0ng v\u1eabn ti\u1ebfp t\u1ee5c \u1edf Tr\u1ea1i N\u1eafng v\u1edbi thanh g\u01b0\u01a1m \u201c\u0111\u1ea7u h\u1ed5\u201d cho \u0111\u1ebfn khi v\u1ec1 gi\u00e0, qua \u0111\u1eddi kh\u00f4ng v\u1ee3 con, ch\u1ec9 g\u1eafn b\u00f3 cu\u1ed9c \u0111\u1eddi v\u1edbi Trang 403","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u g\u01b0\u01a1m \u201c\u0110\u1ea7u h\u1ed5\u201d. Kh\u00f4ng bi\u1ebft khi m\u1ea5t \u00f4ng \u0111\u1ec3 l\u1ea1i thanh g\u01b0\u01a1m \u1edf \u0111\u00e2u? hay giao cho ai? V\u1ec1 sau ng\u01b0\u1eddi l\u00e0ng \u0110\u00f4ng T\u00e2y th\u01b0\u1eddng nh\u1eafc l\u1ea1i th\u1eddi \u201clo\u1ea1n c\u1ee5 \u0110\u1ec1\u201d kh\u00f4ng qu\u00ean nh\u1eafc l\u1ea1i chuy\u1ec7n g\u01b0\u01a1m \u201c\u0110\u1ea7u H\u1ed5\u201d nh\u01b0 nh\u1eafc l\u1ea1i vang b\u00f3ng m\u1ed9t th\u1eddi t\u1ea5m l\u00f2ng ki\u00ean trung c\u1ee7a \u00f4ng L\u0129nh H\u01b0ng. 2. \u00d4ng S\u01a1n H\u01a1n \u00d4ng \u1edf x\u00f3m B\u1ed1i, l\u00e0ng \u0110\u00f4ng T\u00e2y x\u01b0a, g\u1ea7n nh\u00e0 ch\u00e1nh t\u1ed5ng, th\u01b0\u1eddng g\u1ecdi l\u00e0 c\u1ed1 h\u1ed9i Vi\u00ean v\u00e0 cai x\u00e3, c\u00f2n g\u1ecdi l\u00e0 c\u1ed1 Ch\u1ec9 C\u01b0\u1eddng, c\u0169ng g\u1ea7n nh\u00e0 c\u1ed1 Ngh\u0129a, ph\u00fa h\u1ed9 nh\u1ea5t v\u00f9ng Th\u01b0\u1ee3ng Can. \u00d4ng l\u00e0 ch\u00e1u g\u1ecdi \u00f4ng Ph\u1ea1m Khuy\u1ec1n b\u1eb1ng c\u1eadu ru\u1ed9t, c\u00f9ng l\u00e0 l\u00ednh \u201cc\u1ee5 \u0110\u1ec1\u201d \u00f4ng ph\u1ee5c v\u1ee5 \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch v\u1ec1 vi\u1ec7c c\u1ea5p d\u01b0\u1ee1ng, c\u00f3 khi l\u00e0 li\u00ean l\u1ea1c. Ng\u01b0\u1eddi \u00f4ng t\u1ea7m v\u00f3c cao l\u1edbn, kh\u1ecfe m\u1ea1nh. Khi \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch ch\u1ea1y v\u00e0o V\u1ef1c \u00d4\u1ed1c ng\u00e0y c\u00e0ng l\u00fan s\u00e2u v\u00e0o t\u1ed9i l\u1ed7i, hai c\u1eadu ch\u00e1u \u00f4ng b\u1ecf v\u1ec1 qu\u00ea, kh\u00f4ng h\u1ec1 b\u1ecb gi\u00e1m s\u00e1t, qu\u1ea3n th\u00fac c\u1ee7a ch\u00ednh quy\u1ec1n th\u1ef1c d\u00e2n, phong ki\u1ebfn, t\u1ef1 do nh\u01b0 b\u1ea5t k\u1ef3 ng\u01b0\u1eddi d\u00e2n n\u00e0o. \u0110\u00e3 v\u1eady, \u00f4ng c\u00f2n \u0111\u01b0\u1ee3c ch\u00e1nh t\u1ed5ng, cai x\u00e3 gi\u00fap \u0111\u1ee1 c\u00e0y c\u1ea5y l\u00e0m \u0103n b\u00ecnh y\u00ean. \u00d4ng l\u1ea1i \u0111\u01b0\u1ee3c t\u1ef1 do \u0111i l\u1ea1i, v\u00ec v\u1eady trong th\u1eddi gian kh\u00e1 d\u00e0i \u00f4ng \u0111\u00e3 ti\u1ebfp t\u1ebf cho \u00f4ng L\u0129nh H\u01b0ng, b\u1ea3o v\u1ec7 \u201cg\u01b0\u01a1m \u0110\u1ea7u h\u1ed5\u201d \u1edf H\u1ed3ng L\u0129nh, cho \u0111\u1ebfn khi \u00f4ng L\u0129nh H\u01b0ng tr\u00e1nh l\u00ean Tr\u1ea1i N\u1eafng m\u1edbi d\u1eebng. B\u1edfi v\u00ec c\u1eadu ch\u00e1u \u00f4ng \u0111\u00e3 b\u1ea3o v\u1ec7 c\u00e1c h\u01b0\u01a1ng ch\u1ee9c kh\u1ecfi b\u1ecb \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch h\u1ea1i. Hi\u1ec7n ch\u00e1u n\u1ed9i c\u1ee7a \u00f4ng, th\u01b0\u1eddng g\u1ecdi l\u00e0 Chi\u1ebfn Tam, \u0111\u00e3 ng\u00f3t hai m\u01b0\u01a1i n\u0103m l\u00e0m ph\u00f3 Ch\u1ee7 t\u1ecbch r\u1ed3i Ch\u1ee7 t\u1ecbch x\u00e3 Ph\u00fa L\u1ed9c, nay \u0111ang gi\u1eef tr\u00e1ch nhi\u1ec7m B\u00ed th\u01b0 \u0110\u1ea3ng u\u1ef7 x\u00e3 Ph\u00fa L\u1ed9c. 3. \u00d4ng Ph\u1ea1m Khuy\u1ec1n T\u00f4i c\u00f3 th\u1ec3 bi\u1ebft nhi\u1ec1u v\u1ec1 \u00f4ng v\u00ec t\u00f4i l\u00e0 ch\u00e1u ngo\u1ea1i c\u1ee7a \u00f4ng. L\u00fac t\u00f4i l\u00ean 14, 15 tu\u1ed5i \u00f4ng m\u1edbi qua \u0111\u1eddi. Kh\u00e1c v\u1edbi c\u1eadu l\u00e0 \u00f4ng S\u01a1n H\u01a1n, \u00f4ng Ph\u1ea1m Khuy\u1ec1n ng\u01b0\u1eddi t\u1ea7m th\u01b0\u1edbc b\u00ecnh th\u01b0\u1eddng nh\u01b0ng nhanh nh\u1eb9n, ho\u1ea1t b\u00e1t, ngang t\u00e0ng m\u00e0 kh\u00f4ng ngang ng\u01b0\u1ee3c. Trong h\u00e0ng ng\u0169 Can th\u1ee9 \u00f4ng gi\u1eef ch\u1ee9c Hi\u1ec7p qu\u1ea3n, th\u01b0\u1eddng g\u1ecdi l\u00e0 Qu\u1ea3n Khuy\u1ec1n. V\u1ed1n l\u00e0 d\u00e2n s\u01a1n tr\u1ea1i n\u00ean \u00f4ng c\u0169ng c\u00f3 \u0111\u1ea7y \u0111\u1ee7 t\u00ednh c\u00e1ch c\u1ee7a \u201cTrai ph\u01b0\u1eddng tr\u1ea1i...\u201d, c\u1ee7a \u201cNam c\u1eadn s\u01a1n...\u201d, ch\u1ec9 c\u00f3 kh\u00e1c l\u00e0 \u00f4ng r\u1ea5t th\u1eb3ng Trang 404","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u th\u1eafn v\u00e0 nh\u00e2n h\u1eadu. \u00d4ng c\u00f3 gan d\u1ea1 v\u00e0 m\u01b0u m\u1eb9o \u0111\u1ec3 th\u00edch h\u1ee3p v\u1edbi \u0111\u1eddi s\u1ed1ng r\u1eebng r\u00fa. Ch\u1eb3ng h\u1ea1n, ra kh\u1ecfi nh\u00e0 v\u00e0o r\u1eebng l\u00e0 mang theo m\u0169i lao, l\u01b0\u1ee1i m\u00e1c. G\u1eb7p con ch\u1ed3n, con c\u00e1o t\u1eeb trong b\u1ee5i r\u1eadm nghe \u0111\u1ed9ng ch\u1ea1y ra l\u00e0 \u00f4ng ph\u00f3ng lao \u0111u\u1ed5i theo, tr\u00fang ngay con v\u1eadt. Khi \u0111u\u1ed5i l\u1ee3n r\u1eebng v\u00e0o tr\u1ea1i \u0111\u00e0o khoai s\u1eafn, con l\u1ee3n r\u1eebng h\u1ed3ng h\u1ed9c x\u00f4ng v\u00e0o, \u00f4ng \u0111\u1ee9ng c\u1ea7m x\u1ec9a th\u1ee7 th\u1ebf, ch\u1edd con l\u1ee3n lao t\u1edbi, \u00f4ng ch\u0129a m\u0169i x\u1ec9a v\u00e0o mi\u1ec7ng l\u1ee3n r\u1eebng, r\u1ed3i nh\u1ea3y tung l\u00ean theo t\u01b0 th\u1ebf nh\u1ea3y s\u00e0o qu\u1eadt ng\u00e3 con v\u1eadt v.v... Khi \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch \u0111\u01b0a qu\u00e2n \u0111\u00e1nh nhau \u1edf v\u00f9ng H\u1ea1 V\u00e0ng, \u00f4ng b\u1ecb tr\u00fang \u0111\u1ea1n v\u00e0o ng\u1ef1c, nh\u01b0ng \u0111\u1ea1n kh\u00f4ng xuy\u00ean su\u1ed1t, ch\u1ec9 ch\u1ea1m v\u00e0o x\u01b0\u01a1ng c\u00e1nh vai ph\u1ea3i. \u00d4ng b\u00ecnh t\u0129nh n\u00f3i v\u1edbi \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch: \u201cTh\u1ea7y m\u1ed5 l\u1ea5y vi\u00ean \u0111\u1ea1n ra cho t\u00f4i \u0111\u1ec3 kh\u1ecfi l\u1ea5n c\u1ea5n kh\u00f4ng c\u1eed \u0111\u1ed9ng \u0111\u01b0\u1ee3c\u201d. \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch l\u1ea5y l\u01b0\u1ee1i ki\u1ebfm m\u1ed5 ph\u00eda b\u1ea3 vai sau l\u01b0ng \u00f4ng, l\u1ea5y ra vi\u00ean \u0111\u1ea1n, r\u1ed3i r\u1ecbt thu\u1ed1c l\u00e0o v\u00e0o, x\u00e9 \u00e1o b\u0103ng l\u1ea1i. \u00d4ng v\u1eabn ti\u1ebfp t\u1ee5c chi\u1ebfn \u0111\u1ea5u cho \u0111\u1ebfn t\u00e0n tr\u1eadn. H\u1ed3i c\u00f2n nh\u1ecf, ch\u00fang t\u00f4i th\u01b0\u1eddng v\u1ea1ch \u00e1o ra xem, v\u1ebft s\u1eb9o c\u1ee7a \u00f4ng d\u00e0i g\u1ea7n m\u1ed9t t\u1ea5c. \u00d4ng l\u00e0m c\u00f4ng t\u00e1c kinh t\u00e0i cho Can th\u1ee9, th\u01b0\u1eddng ph\u1ea3i \u0111i \u201cl\u1ea1c quy\u00ean\u201d \u1edf c\u00e1c nh\u00e0 gi\u00e0u. Th\u1eddi \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch th\u1ef1c ch\u1ea5t l\u00e0 \u201c\u0103n c\u01b0\u1edbp\u201d. Nh\u01b0ng ch\u01b0a nghe ai n\u00f3i \u00f4ng c\u00f3 tham gia gi\u1ebft ng\u01b0\u1eddi c\u01b0\u1edbp c\u1ee7a. Tr\u00e1i l\u1ea1i \u00f4ng c\u00f3 gan can gi\u00e1n \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch: \u201cTh\u01b0a th\u1ea7y, th\u1ea7y tr\u00f2 ta \u0111i l\u00e0m gi\u1eb7c \u0111\u1ec3 c\u01b0\u1edbp l\u1ea1i giang s\u01a1n... c\u1ee5 \u0110\u00ecnh c\u0169ng kh\u00f4ng c\u01b0\u1edbp l\u1ea1i \u0111\u01b0\u1ee3c... B\u00e2y gi\u1edd th\u1ea7y tr\u00f2 ta \u0111i c\u01b0\u1edbp c\u1ee7a d\u00e2n, li\u1ec7u c\u00f3 gi\u1eef \u0111\u01b0\u1ee3c kh\u00f4ng?...\u201d khi\u1ebfn \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch n\u1ed5i gi\u1eadn, \u0111\u1ecbnh ch\u00e9m \u0111\u1ea9u, nh\u01b0ng l\u1ea1i tha v\u00ec s\u1ee3 m\u1ea5t \u201ccon b\u00f2 v\u00e0ng\u201d (c\u0169ng v\u00ec s\u1ef1 t\u00edch \u1ea5y n\u00ean khi c\u00f3 ch\u00e1u g\u00e1i \u0111\u1ea7u l\u00f2ng \u00f4ng \u0111\u1eb7t t\u00ean l\u00e0 V\u00e0ng). Khi \u0111i \u201cl\u1ea1c quy\u00ean\u201d b\u1eb1ng c\u00e1ch c\u01b0\u1ee1ng b\u1ee9c, \u00f4ng c\u0169ng l\u00e0 tay \u0111\u1ea1i b\u1ee3m, b\u1eb1ng m\u01b0u m\u1eb9o m\u00e0 \u0111\u01b0\u1ee3c vi\u1ec7c. C\u00f3 m\u1ed9t nh\u00e0 gi\u00e0u \u1edf C\u1ed5ng Kh\u00e1nh - thu\u1ed9c v\u00f9ng th\u1ecb x\u00e3 H\u1ed3ng L\u0129nh ng\u00e0y nay, trong nh\u00e0 c\u00f3 nhi\u1ec1u l\u1ef1c \u0111i\u1ec1n \u1edf thu\u00ea, c\u00f3 m\u1ed9t \u0111\u00e0n ch\u00f3 d\u1eef, m\u1ed7i con gi\u1eef m\u1ed9t g\u00f3c v\u01b0\u1eddn, g\u00f3c nh\u00e0, b\u1edd tre gai quanh v\u01b0\u1eddn r\u1eadm r\u1ecbt. M\u1ed9t h\u00f4m \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch k\u00e9o qu\u00e2n ra \u0111\u1ecbnh x\u00f4ng v\u00e0o \u0111\u1ec3 c\u01b0\u1edbp \u00f4ng Ph\u1ea1m Khuy\u1ec1n can l\u1ea1i: n\u1ebfu x\u00f4ng v\u00e0o, s\u1ebd \u0111\u00e1nh nhau, c\u00f3 ng\u01b0\u1eddi ch\u1ebft, c\u1ee7a kh\u00f4ng l\u1ea5y \u0111\u01b0\u1ee3c. T\u00e2y \u1edf \u0111\u1ed3n Ch\u1ee3 C\u1ee7i bi\u1ebft tin k\u00e9o v\u00e0o th\u00ec nguy. \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch ch\u1ea7n ch\u1eeb. \u00d4ng \u0111\u1ee9ng ra l\u00e3nh tr\u00e1ch nhi\u1ec7m. \u0110\u1ebfn ch\u1eadp t\u1ed1i, khi \u0111\u00e0n tr\u00e2u b\u00f2 c\u1ee7a ch\u1ee7 tr\u1ea1i v\u1ec1, \u00f4ng l\u1ea9n v\u00e0o \u0111\u00e0n, \u00f4m c\u1ed5 m\u1ed9t con tr\u00e2u, n\u1eb1m treo ng\u1eeda d\u01b0\u1edbi b\u1ee5ng con tr\u00e2u \u0111\u1ef1c to l\u1edbn \u1ea5y, v\u00e0o \u0111\u01b0\u1ee3c chu\u1ed3ng tr\u00e2u nh\u00e0 gi\u00e0u. N\u1eeda \u0111\u00eam, nh\u00e0 ng\u1ee7 h\u1ebft. \u00d4ng v\u00e0o ph\u00f2ng ch\u1ee7 tr\u1ea1i, \u0111\u00e1nh th\u1ee9c d\u1eady b\u1ea3o: Trang 405","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u \u201cQu\u00e2n c\u1ee5 \u0110\u1ec1 \u0111\u00e3 v\u00e0o l\u1ecdt trong tr\u1ea1i c\u1ea3 r\u1ed3i, k\u00eau l\u00e0 ch\u1ebft. C\u00f3 c\u1ee7a c\u1ea3i \u0111\u00e2u \u0111em ra c\u1ed1ng n\u1ea1p cho c\u1ee5\u201d. Ch\u1ee7 nh\u00e0 th\u1ea7n h\u1ed3n n\u00e1t th\u1ea7n t\u00ednh, tu\u00e2n theo, d\u1eabn \u00f4ng \u0111i l\u1ee5c so\u00e1t t\u1ea5t c\u1ea3 nh\u1eefng n\u01a1i \u0111\u1ec3 c\u1ee7a, t\u1eadp trung l\u1ea1i - tr\u1eeb th\u00f3c g\u1ea1o, tr\u00e2u b\u00f2..., c\u00f2n ti\u1ec1n b\u1ea1c th\u00ec cho v\u00e0o n\u1ed3i \u0111\u1ed3ng g\u00e1nh ra c\u1ed5ng \u0111\u1ec3 n\u1ea1p cho \u201cc\u1ee5\u201d \u0111ang ch\u1edd ngo\u00e0i \u1ea5y. Khi \u201clo\u1ea1n c\u1ee5 \u0110\u1ec1\u201d \u0111\u00e3 y\u00ean. C\u00f3 m\u1ed9t gia \u0111\u00ecnh h\u1ecd Phan gi\u00e0u c\u00f3 \u1edf \u0110\u00f4ng Kh\u00ea, t\u1ed5ng Nga, c\u00f3 c\u00f4 con g\u00e1i c\u00f3 gi\u1ecdng h\u00e1t hay, l\u1ea1i \u201ct\u00f3c d\u00e0i, ng\u00e0i \u0111\u1eb9p\u201d, th\u01b0\u1eddng \u0111i di\u1ec5n ch\u00e8o, \u0111\u00f3ng vai Thu\u00fd Ki\u1ec1u c\u00f9ng v\u1edbi m\u1ed9t ch\u00e0ng trai m\u00f4n \u0111\u0103ng h\u1ed9 \u0111\u1ed1i, \u0111\u00f3ng vai Kim Tr\u1ecdng. Hai ng\u01b0\u1eddi c\u00f3 th\u1ec3 th\u00e0nh \u0111\u00f4i. Nh\u01b0ng gia \u0111\u00ecnh h\u1ecd Phan l\u1ea1i g\u1ea3 cho \u00f4ng Ph\u1ea1m Khuy\u1ec1n, cho h\u00e0ng ch\u1ee5c m\u1eabu ru\u1ed9ng \u201choa n\u1eef\u201d, t\u1ee9c l\u00e0 c\u1ee7a \u201ch\u1ed3i m\u00f4n\u201d, \u0111\u1ec3 tr\u1ea3 \u01a1n \u0111\u00e3 m\u1ea5y l\u1ea7n can ng\u0103n \u0111\u01b0\u1ee3c \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch \u0111\u1ecbnh \u0111\u01b0a qu\u00e2n \u0111\u1ebfn c\u01b0\u1edbp. N\u00e0ng Thu\u00fd Ki\u1ec1u \u1ea5y l\u00e0 b\u00e0 ngo\u1ea1i t\u00f4i. L\u00fac c\u00f2n nh\u1ecf t\u00f4i th\u1ea5y b\u00e0 \u0111\u1ee9ng tr\u00ean gi\u01b0\u1eddng \u0111\u1ec3 ch\u1ea3i m\u1edb t\u00f3c b\u1ea1c v\u1eabn d\u00e0i, v\u00e0 nghe b\u00e0 h\u00e1t ru em r\u1ea5t trong. \u0110\u00e1ng ti\u1ebfc l\u00e0 \u00f4ng ngo\u1ea1i t\u00f4i \u0111\u00e3 m\u00e1u m\u00ea c\u1edd b\u1ea1c \u0111\u00e3 b\u00e1n h\u1ebft ru\u1ed9ng c\u1ee7a b\u00e0, n\u00ean tr\u1edf th\u00e0nh tay tr\u1eafng. Nh\u01b0ng \u00f4ng t\u00f4i l\u1ea1i \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi kh\u00e1c gi\u00fap \u0111\u1ee1. \u0110\u00f3 l\u00e0 \u00f4ng Ph\u00f3 L\u00fd l\u00e0ng \u0110\u00f4ng T\u00e2y - th\u01b0\u1eddng g\u1ecdi l\u00e0 c\u1ed1 B\u1ec9nh, b\u1ecb \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch nghi ng\u1edd. Nh\u01b0ng c\u00f9ng v\u1edbi b\u00e0 Ch\u01b0\u01a1ng Nho\u1ea1n, \u00f4ng ngo\u1ea1i t\u00f4i \u0111\u00e3 ng\u0103n c\u1ea3n \u0111\u01b0\u1ee3c n\u00ean C\u1ed1 B\u1ec9nh kh\u00f4ng b\u1ecb \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch gi\u1ebft. \u00d4ng \u0111\u00e3 cho C\u1ed1 B\u1ec9nh m\u1ed9t s\u00e0o ru\u1ed9ng m\u1ea1 l\u00e0m v\u01b0\u1eddn \u1edf (trong kho\u1ea3nh v\u01b0\u1eddn \u1ea5y, \u00f4ng ngo\u1ea1i t\u00f4i \u0111\u00e3 ti\u1ebfp hai \u00f4ng Trang, H\u00e9t \u0111\u1ebfn h\u1ecfi \u00fd ki\u1ebfn, khi \u0111\u1ecbnh tr\u1ed1n sang Xi\u00eam). C\u00f3 v\u01b0\u1eddn, nh\u01b0ng \u0111i l\u00e0m gi\u1eb7c v\u1ec1 th\u00ec l\u1ea5y \u0111\u00e2u ra ru\u1ed9ng c\u00e0y, ru\u1ed9ng \u201choa n\u1eef\u201d c\u1ee7a b\u00e0 \u1edf t\u1eadn trong \u0110\u00f4ng Kh\u00ea th\u00ec \u0111\u00e3 n\u01b0\u1edbng h\u1ebft v\u00e0o \u201c\u0111\u1ecf \u0111en\u201d, \u00f4ng Ch\u00e1nh t\u1ed5ng l\u1ea1i cho (hay b\u00e1n ch\u1ecbu) m\u1ed9t s\u00e0o ru\u1ed9ng. V\u1ec1 sau th\u00e0nh \u0111\u1ea5t \u1edf. Hi\u1ec7n nay l\u00e0 n\u01a1i \u0111\u1eb7t b\u00e0n th\u1edd \u00f4ng b\u00e0 ngo\u1ea1i t\u00f4i - \u00f4ng b\u00e0 Ph\u1ea1m Khuy\u1ec1n. Khi t\u00f4i l\u1edbn l\u00ean 14, 15 th\u01b0\u1eddng th\u1ea5y \u00f4ng ngo\u1ea1i t\u00f4i giao thi\u1ec7p \u0111i l\u1ea1i v\u1edbi c\u00e1c v\u1ecb ch\u1ee9c s\u1eafc trong l\u00e0ng, nh\u01b0 \u00f4ng cai x\u00e3, \u00f4ng ch\u00e1nh t\u1ed5ng \u0111\u00e3 ngh\u1ec9 h\u01b0u. M\u1eb7c d\u1ea7u c\u00e1c v\u1ecb h\u01b0\u01a1ng ch\u1ee9c \u1ea5y c\u00f3 ch\u1eef ngh\u0129a, c\u00f2n \u00f4ng ngo\u1ea1i t\u00f4i th\u00ec v\u00f4 h\u1ecdc, ch\u1ec9 c\u00f3 b\u00e0i h\u1ecdc th\u1ef1c t\u1ebf cu\u1ed9c s\u1ed1ng. Khi \u00f4ng ngo\u1ea1i t\u00f4i v\u00e0o tu\u1ed5i th\u01b0\u1ee3ng l\u00e3o, \u0111\u1ea1i l\u00e3o, k\u1ef3 l\u00e3o r\u1ed3i l\u00ean h\u00e0ng ti\u00ean ch\u1ec9, v\u1eabn ng\u1ed3i ngang h\u00e0ng v\u1edbi c\u00e1c v\u1ecb ch\u1ee9c s\u1eafc trong l\u00e0ng khi ra \u0111\u00ecnh Trang 406","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u trung, v\u00e0 \u0111\u01b0\u1ee3c m\u1eddi m\u1ecdc t\u00f4n k\u00ednh, trong khi ch\u00ednh c\u00e1c v\u1ecb ch\u1ee9c s\u1eafc l\u1ea1i tranh gi\u00e0nh nhau ch\u1ed7 ng\u1ed3i \u1edf ch\u1ed1n \u0111\u00ecnh trung. \u00d4ng Ph\u1ea1m Khuy\u1ec1n m\u1ea5t v\u00e0o tu\u1ed5i b\u00e1ch tu\u1ebf - th\u1ef1c ra l\u00e0 v\u00e0o tu\u1ed5i 98, khi c\u00e1c b\u1ea1n c\u00f9ng l\u1ee9a, c\u00f9ng th\u1eddi ng\u1ed3i \u0111\u00ecnh trung \u0111\u00e3 v\u1ec1 thi\u00ean c\u1ed5. Nh\u01b0ng ng\u00e0y nay con ch\u00e1u c\u00e1c v\u1ecb ch\u1ee9c s\u1eafc c\u0169 trong l\u00e0ng v\u1eabn c\u00f2n nh\u1eafc \u0111\u1ebfn \u00f4ng Ph\u1ea1m Khuy\u1ec1n v\u1edbi th\u00e1i \u0111\u1ed9 k\u00ednh tr\u1ecdng, c\u00f3 l\u1ebd l\u00e0 do cha \u00f4ng c\u1ee7a h\u1ecd \u0111\u00e3 truy\u1ec1n l\u1ea1i nh\u1eefng chuy\u1ec7n c\u1eadu ch\u00e1u \u00f4ng \u0111\u00e3 b\u1ea3o v\u1ec7 cho h\u1ecd an to\u00e0n. Tr\u00ean \u0111\u00e2y ch\u1ec9 l\u00e0 ba ng\u01b0\u1eddi t\u00f4i \u0111\u01b0\u1ee3c bi\u1ebft t\u1eeb h\u1ed3i c\u00f2n nh\u1ecf, v\u00e0 g\u1ea7n \u0111\u00e2y \u0111\u01b0\u1ee3c c\u1ed1 \u0110\u1ed3 Th\u1ecd (\u0111\u00e3 tr\u00ean 90 tu\u1ed5i hi\u1ec7n s\u1ed1ng v\u1edbi ng\u01b0\u1eddi ch\u00e1u \u1edf H\u00e0 N\u1ed9i) n\u00f3i th\u00eam cho bi\u1ebft v\u00e0i chi ti\u1ebft. N\u1ebfu \u0111i s\u01b0u t\u1ea7m \u1edf l\u00e0ng \u0110\u00f4ng T\u00e2y v\u00e0 c\u00e1c th\u00f4n x\u00f3m kh\u00e1c, h\u1eb3n s\u1ebd t\u1eadp h\u1ee3p l\u1ea1i \u0111\u01b0\u1ee3c th\u00e0nh t\u00edch c\u1ee7a nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi chi\u1ebfn s\u0129 trong Can th\u1ee9, nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi l\u00ednh \u201cc\u1ee5 \u0110\u1ec1\u201d... s\u1ebd l\u00e0m s\u1ed1ng l\u1ea1i kh\u00f4ng kh\u00ed h\u00e0o h\u00f9ng c\u1ee7a Can th\u1ee9 th\u1eddi C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng. H\u1ea3i Ph\u00f2ng - H\u00e0 N\u1ed9i th\u00e1ng 8 n\u0103m 2006 B\u00d9I THI\u1ebeT 1. QU\u1ea2N THI\u1ec6NG V\u00c0 CHI\u1ebeN TR\u1eacN HOANG L\u00c8O - HOANG LI\u1ec0N Qu\u1ea3n Thi\u1ec7ng t\u00ean th\u1eadt l\u00e0 Tr\u1ea7n V\u0129nh Thi\u1ec7ng, ng\u01b0\u1eddi l\u00e0ng Trung Y\u00ean x\u00e3 V\u0129nh L\u1ea1i, nay l\u00e0 x\u00f3m Y\u00ean Kh\u00e1nh, x\u00e3 C\u1ea9m V\u1ecbnh, huy\u1ec7n C\u1ea9m Xuy\u00ean, t\u1ec9nh H\u00e0 T\u0129nh; sinh v\u00e0o kho\u1ea3ng 1850-1860 trong m\u1ed9t gia \u0111\u00ecnh gi\u00e0u c\u00f3, \u0111\u00f4ng anh em. H\u1ecd Tr\u1ea7n \u1edf C\u1ea9m V\u1ecbnh c\u00f3 ngu\u1ed3n g\u1ed1c t\u1eeb cu\u1ed1i th\u1ebf k\u1ef7 XIV, khi h\u1ecd H\u1ed3 s\u1eafp l\u00ean n\u1eafm thi\u00ean h\u1ea1, c\u00f3 m\u1ed9t v\u01b0\u01a1ng th\u1ea5t nh\u00e0 Tr\u1ea7n, kh\u00f4ng r\u00f5 t\u00ean, t\u01b0\u1edbc l\u00e0 V\u00e2n D\u01b0\u01a1ng h\u1ea7u, t\u1eebng l\u00e0m T\u1ebf t\u1eedu Qu\u1ed1c T\u1eed Gi\u00e1m (theo gia ph\u1ea3 truy\u1ec1n l\u1ea1i) \u0111\u00e3 \u0111\u01b0a gia thu\u1ed9c v\u00e0o \u0111\u00e2y sinh s\u1ed1ng t\u1ea1i x\u00f3m Ao l\u00e0ng Th\u01b0\u1ee3ng \u0110\u1ea1i, x\u00e3 V\u0129nh L\u1ea1i, nay l\u00e0 th\u00f4n Ph\u00fac II, x\u00e3 C\u1ea9m V\u1ecbnh. T\u1eeb x\u00f3m Ao con ch\u00e1u h\u1ecd Tr\u1ea7n ph\u00e1t tri\u1ec3n v\u00e0 s\u1ed1ng \u1edf c\u00e1c l\u00e0ng Th\u01b0\u1ee3ng N\u1ed9i, \u0110\u00f4ng Y\u00ean, Trung Y\u00ean; nh\u00e0 th\u1edd g\u1ed1c v\u1eabn \u1edf x\u00f3m Ao, nay chuy\u1ec3n sang \u0111\u1ea5t m\u1edbi c\u00e1ch v\u1ecb tr\u00ed c\u0169 ch\u1eebng 200m v\u1ec1 ph\u00eda T\u00e2y. Tr\u1ea7n V\u0129nh Thi\u1ec7ng l\u00e0 \u00fat trong 3 anh em trai, l\u1edbn l\u00ean m\u1ea1nh kho\u1ebb, v\u00f5 ngh\u1ec7 cao c\u01b0\u1eddng, c\u00f9ng anh h\u1ecd l\u00e0 Tr\u1ea7n V\u0129nh H\u00e0i theo h\u1ecdc tr\u01b0\u1eddng v\u00f5 \u1edf Thanh Ho\u00e1 v\u00e0o \u0111\u1ea7u nh\u1eefng n\u0103m 80 c\u1ee7a th\u1ebf k\u1ef7 XIX. C\u00f3 l\u1ebd \u00f4ng \u0111ang h\u1ecdc dang d\u1edf th\u00ec th\u1ef1c d\u00e2n Ph\u00e1p \u0111\u00e1nh chi\u1ebfm Hu\u1ebf, bu\u1ed9c nh\u00e0 Nguy\u1ec5n k\u00fd h\u00f2a \u01b0\u1edbc 1883 v\u00e0 sau \u0111\u00f3 x\u1ea3y ra s\u1ef1 ki\u1ec7n H\u00e0m Nghi xa gi\u00e1 kh\u1edfi x\u01b0\u1edbng C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng. Kh\u00f4ng r\u00f5 Tr\u1ea7n V\u0129nh Trang 407","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u H\u00e0i v\u00e0 Tr\u1ea7n V\u0129nh Thi\u1ec7ng c\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c tuy\u1ec3n b\u1ed5 hay kh\u00f4ng, h\u1ecd c\u00f9ng v\u1ec1 qu\u00ea ch\u1edd th\u1eddi, nh\u01b0ng khi c\u00f3 D\u1ee5 C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng, hai \u00f4ng li\u00ean k\u1ebft v\u1edbi nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi c\u00f3 ch\u00ed kh\u00ed nh\u01b0 Nguy\u1ec5n Cao \u0110\u00f4n (ng\u01b0\u1eddi Ph\u1eadt N\u1ea1o, nay l\u00e0 x\u00e3 Th\u1ea1ch B\u00ecnh, th\u1ecb x\u00e3 H\u00e0 T\u0129nh)... t\u1ed5 ch\u1ee9c ngh\u0129a qu\u00e2n ch\u1ed1ng th\u1ef1c d\u00e2n Ph\u00e1p. V\u00e0o kho\u1ea3ng cu\u1ed1i n\u0103m 1886, khi phong tr\u00e0o C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng \u1edf C\u1ea9m Xuy\u00ean do D\u01b0\u01a1ng Xu\u00e2n D\u1eeb ch\u1ec9 huy b\u1ecb th\u1ea5t b\u1ea1i, qu\u00e2n Ph\u00e1p \u0111\u00e1nh ra ph\u00eda B\u1eafc C\u1ea9m Xuy\u00ean, l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng ngh\u0129a qu\u00e2n c\u1ee7a Tr\u1ea7n V\u0129nh Thi\u1ec7ng v\u00e0 Tr\u1ea7n V\u0129nh H\u00e0i \u1edf V\u0129nh L\u1ea1i kh\u00f4ng r\u00f5 l\u00e0 bao nhi\u00eau ng\u01b0\u1eddi, nh\u01b0ng c\u0169ng ph\u1ea3i \u0111\u1ebfn d\u0103m ch\u1ee5c tr\u00e1ng \u0111inh, b\u1edfi v\u00ec \u1edf \u0111\u00e2y t\u1eeb th\u1eddi kh\u1edfi ngh\u0129a Gi\u00e1p Tu\u1ea5t (1874) v\u1edbi phong tr\u00e0o \u201cB\u00ecnh T\u00e2y s\u00e1t t\u1ea3\u201d do Tr\u1ea7n T\u1ea5n - \u0110\u1eb7ng Nh\u01b0 Mai kh\u1edfi x\u01b0\u1edbng v\u00e0 t\u1ed5 ch\u1ee9c lan kh\u1eafp Ngh\u1ec7 T\u0129nh, \u0111\u00e3 t\u1eebng c\u00f3 \u0111\u1ee5ng \u0111\u1ed9 v\u1edbi c\u00e1c l\u00e0ng gi\u00e1o to\u00e0n t\u00f2ng nh\u01b0 l\u00e0ng gi\u00e1o V\u1ea1n Th\u00e0nh (nay thu\u1ed9c x\u00e3 C\u1ea9m Th\u1ea1ch, huy\u1ec7n C\u1ea9m Xuy\u00ean) \u0111\u1ed1i ngang v\u1edbi V\u0129nh L\u1ea1i \u1edf b\u1edd T\u00e2y s\u00f4ng Ng\u00e0n M\u1ecd. T\u1eeb th\u1eddi \u0111\u00f3 d\u00e2n l\u01b0\u01a1ng v\u1edbi d\u00e2n gi\u00e1o th\u00f9 h\u1eadn nhau, v\u00ec d\u00e2n gi\u00e1o do th\u1ef1c d\u00e2n Ph\u00e1p x\u00fai gi\u1ee5c sang \u0111\u1ed1t ph\u00e1 d\u00e2n l\u01b0\u01a1ng, v\u00e0 d\u00e2n l\u01b0\u01a1ng c\u0169ng kh\u00f4ng k\u00ecm ch\u1ebf n\u1ed5i tri\u1ec7t h\u1ea1 v\u00e0 gi\u1ebft ch\u00f3c d\u00e2n gi\u00e1o. V\u0129nh Thi\u1ec7ng l\u00e0 ng\u01b0\u1eddi c\u00f3 v\u00f5 ngh\u1ec7 cao c\u01b0\u1eddng, t\u1ee5c truy\u1ec1n \u00f4ng c\u00f3 th\u1ec3 leo l\u00ean ng\u1ecdn tre, v\u00edt ng\u1ecdn tre xu\u1ed1ng, r\u1ed3i l\u00e0m \u0111\u00e0 tung ng\u01b0\u1eddi, v\u01b0\u1ee3t qua b\u00ean kia cao h\u01a1n n\u00f3c nh\u00e0 m\u1ed9t c\u00e1ch an to\u00e0n. V\u1ec1 t\u00ean g\u1ecdi l\u00e0 Qu\u1ea3n Thi\u1ec7ng v\u00e0 Qu\u1ea3n H\u00e0i c\u0169ng kh\u00f4ng r\u00f5 lai l\u1ecbch, c\u00f3 l\u1ebd h\u1ecd c\u00f3 b\u1ed9 thu\u1ed9c trong tay n\u00ean g\u1ecdi l\u00e0 qu\u1ea3n ch\u0103ng? Trong gia ph\u1ea3 h\u1ecd Tr\u1ea7n kh\u00f4ng n\u00f3i g\u00ec v\u1ec1 ch\u1ee9c v\u1ee5 trong binh nghi\u1ec7p c\u1ee7a hai \u00f4ng. Tr\u1eadn \u0111\u1ecba Hoang L\u00e8o - Hoang Li\u1ec1n \u0110\u00e2y l\u00e0 hai x\u1ee9 \u0111\u1ed3ng li\u1ec1n nhau, n\u1eb1m \u1edf ph\u00eda \u0110\u00f4ng hai l\u00e0ng Th\u01b0\u1ee3ng \u0110\u1ea1i gi\u00e1p v\u1edbi l\u00e0ng \u0110\u00f4ng Y\u00ean. \u1ede \u0111\u00e2y nhi\u1ec1u hoang (ngh\u0129a \u0111\u1ecba) xen k\u1ebd v\u1edbi c\u00e1c th\u1eeda ru\u1ed9ng, \u0111\u1eb7c bi\u1ec7t c\u00f3 hoang l\u00f2 r\u00e8n \u0111\u1ea7y m\u1ed3 m\u1ea3, t\u1ee5c truy\u1ec1n l\u00e0 c\u01a1 s\u1edf \u0111\u1eb7t l\u00f2 r\u00e8n s\u1eaft c\u1ee7a \u00f4ng t\u1ed5 tr\u1ef1c ti\u1ebfp d\u00f2ng h\u1ecd B\u00f9i \u1edf Th\u01b0\u1ee3ng \u0110\u1ea1i. Theo gia ph\u1ea3 truy\u1ec1n l\u1ea1i th\u00ec h\u1ecd B\u00f9i \u1edf Th\u01b0\u1ee3ng \u0110\u1ea1i c\u00f3 ngu\u1ed3n g\u1ed1c t\u1eeb h\u1ecd B\u00f9i \u1edf Trung L\u01b0\u01a1ng (nay thu\u1ed9c th\u1ecb x\u00e3 H\u1ed3ng L\u0129nh, t\u1ec9nh H\u00e0 T\u0129nh) truy\u1ec1n v\u00e0o t\u1eeb cu\u1ed1i L\u00ea \u0111\u1ea7u Nguy\u1ec5n. T\u00ednh \u0111\u1ebfn nay h\u1ecd B\u00f9i v\u00e0o \u0111\u00e2y \u0111\u00e3 9 \u0111\u1eddi, t\u00ednh ng\u01b0\u1ee3c l\u00ean h\u1ecd B\u00f9i c\u00f3 c\u1ed9i ngu\u1ed3n t\u1eeb B\u00f9i C\u1ea7m H\u1ed5 (cu\u1ed1i th\u1ebf k\u1ef7 XV, nay thu\u1ed9c \u0110\u1eadu Li\u00eau, th\u1ecb x\u00e3 H\u1ed3ng L\u0129nh, H\u00e0 T\u0129nh). Theo t\u1ee5c truy\u1ec1n, qu\u00e2n Ph\u00e1p ti\u1ebfn t\u1eeb ph\u00eda Nam ra theo \u0111\u01b0\u1eddng c\u00e1i quan c\u0169 (t\u1ee5c g\u1ecdi l\u00e0 \u0111\u00e0ng Quan c\u1ed9), \u0111o\u1ea1n \u0111\u01b0\u1eddng n\u00e0y t\u1eeb Qu\u00e1n Kho (nay thu\u1ed9c Trang 408","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u x\u00e3 C\u1ea9m Th\u00e0nh, huy\u1ec7n C\u1ea9m Xuy\u00ean, nay n\u1eb1m tr\u00ean Qu\u1ed1c l\u1ed9 1A, c\u00e1ch th\u1ecb x\u00e3 H\u00e0 T\u0129nh v\u1ec1 ph\u00eda Nam 8 km), xuy\u00ean qua l\u00e0ng C\u1ea7n (nay c\u0169ng thu\u1ed9c x\u00e3 C\u1ea9m Th\u00e0nh) \u0111i qua gi\u1eefa c\u00e1nh \u0111\u1ed3ng x\u00e3 C\u1ea9m V\u1ecbnh, \u0111o\u1ea1n n\u00e0y c\u00f3 b\u00e0u Y\u00ean Nhi\u00ean, \u0111i ra ph\u00eda B\u1eafc qua c\u1ea1nh nh\u00e0 \u00f4ng Tham D\u1ee5, qua h\u00f3i l\u00e0ng Nam, xuy\u00ean qua l\u00e0ng Ch\u1ec9 Tr\u1ee5 (nay l\u00e0 \u0110\u00f4ng H\u1ea1, x\u00e3 C\u1ea9m V\u1ecbnh) v\u00e0 g\u1eb7p \u0111\u1ea5t l\u00e0ng Ph\u1ea5t N\u1ea1o (nay l\u00e0 x\u00e3 Th\u1ea1ch B\u00ecnh). Qu\u00e2n Ph\u00e1p \u0111\u1ebfn \u0111o\u1ea1n qu\u00e1 b\u00e0u Y\u00ean Nhi\u00ean, r\u1ebd v\u00e0o \u0111\u1ea5t l\u00e0ng Th\u01b0\u1ee3ng \u0110\u1ea1i v\u00e0 \u0110\u00f4ng Y\u00ean, \u0111\u1ec3 c\u00f9ng h\u1ee3p s\u1ee9c v\u1edbi l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng gi\u00e1o d\u00e2n V\u1ea1n Th\u00e0nh. Khi bi\u1ebft tin qu\u00e2n Ph\u00e1p \u0111\u1ebfn, Qu\u1ea3n Thi\u1ec7ng mang v\u0169 kh\u00ed v\u00e0 khi\u00ean che ch\u1eafn ra ngh\u00eanh chi\u1ebfn, kh\u00f4ng r\u00f5 c\u00f3 bao nhi\u00eau ng\u01b0\u1eddi theo \u00f4ng, nh\u01b0ng c\u00f3 tin ng\u01b0\u1eddi ph\u00f3 c\u1ee7a \u00f4ng \u1edf l\u1ea1i trong l\u00e0ng v\u1edbi khi\u00ean v\u00e0 \u0111ao ki\u1ebfm. Qu\u1ea3n Thi\u1ec7ng \u0111\u00e3 b\u1ecb qu\u00e2n Ph\u00e1p n\u1ed5 s\u00fang gi\u1ebft ch\u1ebft, sau \u0111\u00f3 qu\u00e2n Ph\u00e1p v\u00e0o l\u00e0ng \u0111\u1ed1t ph\u00e1. N\u01a1i giao chi\u1ebfn l\u00e0 x\u1ee9 \u0111\u1ed3ng Hoang L\u00e8o - Hoang Li\u1ec1n, n\u01a1i c\u00f3 hoang l\u00f2 r\u00e8n. Kh\u00f4ng c\u00f3 th\u00f4ng tin truy\u1ec1n l\u1ea1i v\u1ec1 s\u1ef1 m\u1ea5t m\u00e1t c\u1ee7a hai ph\u00eda, nh\u01b0ng ch\u1ee9ng t\u00edch chi\u1ebfn tranh th\u00ec kh\u00e1 r\u00f5, nhi\u1ec1u nh\u00e0 c\u1eeda \u1edf l\u00e0ng \u0110\u00f4ng Y\u00ean b\u1ecb \u0111\u1ed1t, \u0111\u1ebfn n\u1ed7i tre ch\u00e1y v\u00e0ng, m\u00e0 g\u1ea7n tr\u0103m n\u0103m sau nh\u1eefng r\u1eb7ng tre \u1ea5y v\u1eabn v\u00e0ng \u00faa nh\u01b0 m\u1edbi b\u1ecb l\u1eeda ch\u00e1y. Sau khi Qu\u1ea3n Thi\u1ec7ng hi sinh, h\u1ecd m\u1ea1c v\u00e0 d\u00e2n l\u00e0ng an t\u00e1ng \u00f4ng t\u1ea1i n\u01a1i \u00f4ng b\u1ecf m\u1ea1ng, m\u1ed9 g\u1ea1ch x\u00e2y \u0111\u1ee9ng cao h\u01a1n 2m, ph\u1ea7n m\u1ed9 h\u00ecnh vu\u00f4ng m\u1ed7i c\u1ea1nh 1m, tr\u00ean nu\u1ed1m m\u1ed9 \u0111\u1eafp h\u00ecnh b\u00f4ng sen. C\u1ea1nh m\u1ed9 \u0111\u1ec1u c\u00f3 nh\u1eefng h\u00e0ng ch\u1eef H\u00e1n \u0111\u1eafp n\u1ed5i nhu\u1ed9m m\u00e0u \u0111en, nay b\u1ecb m\u00f2n h\u1ebft, kh\u00f4ng c\u00f2n ch\u1eef n\u1eefa. Tr\u01b0\u1edbc \u0111\u00e2y c\u00f3 ch\u00e2n m\u1ed9 \u0111\u1eafp \u0111\u1ea5t h\u00ecnh tr\u00f2n, nay m\u1ed9 \u1edf gi\u1eefa ru\u1ed9ng l\u00faa tr\u01a1 tr\u1ecdi, nu\u1ed1m m\u1ed9 b\u1ecb g\u00e3y t\u1eeb m\u1ea5y ch\u1ee5c n\u0103m tr\u01b0\u1edbc. Ng\u00f4i m\u1ed9 v\u1eabn c\u00f2n \u0111\u00f3 nh\u01b0 m\u1ed9t minh ch\u1ee9ng v\u1ec1 m\u1ed9t th\u1eddi oanh li\u1ec7t. Ng\u00e0y nay hai x\u1ee9 \u0111\u1ed3ng Hoang L\u00e8o - Hoang Li\u1ec1n l\u00e0 \u0111\u1ea5t ru\u1ed9ng, c\u00e1c m\u1ed3 m\u1ea3 \u0111\u01b0\u1ee3c quy t\u1eadp v\u00e0o ngh\u0129a \u0111\u1ecba, d\u1ea5u v\u1ebft c\u0169 kh\u00f4ng c\u00f2n n\u1eefa, may ra v\u1eabn c\u00f2n m\u1ed9 Qu\u1ea3n Thi\u1ec7ng. Ngh\u0129a qu\u00e2n C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng \u1edf V\u0129nh L\u1ea1i theo Qu\u1ea3n H\u00e0i r\u00fat l\u00ean v\u00f9ng \u0110\u1ed3n \u0110i\u1ec1n - B\u1ed9c Nguy\u00ean (nay l\u00e0 c\u00e1c x\u00e3 Th\u1ea1ch \u0110i\u1ec1n, Th\u1ea1ch H\u01b0\u01a1ng, huy\u1ec7n Th\u1ea1ch H\u00e0) ti\u1ebfp t\u1ee5c chi\u1ebfn \u0111\u1ea5u; nh\u01b0ng cu\u1ed1i c\u00f9ng b\u1ecb \u0111\u00e0n \u00e1p, Qu\u1ea3n H\u00e0i c\u0169ng hi sinh, m\u1ed9 \u00f4ng t\u00e1ng t\u1ea1i x\u00e3 Th\u1ea1ch \u0110i\u1ec1n, c\u00f3 ti\u1ebfng linh \u1ee9ng, nghe n\u00f3i d\u00e2n l\u00e0ng th\u1edd \u00f4ng l\u00e0m Th\u00e0nh ho\u00e0ng? D\u1ea5u v\u1ebft chi\u1ebfn s\u1ef1 th\u1eddi C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng \u1edf V\u0129nh L\u1ea1i cho \u0111\u1ebfn nay v\u1eabn \u0111\u01b0\u1ee3c l\u01b0u truy\u1ec1n, Qu\u1ea3n Thi\u1ec7ng - Qu\u1ea3n H\u00e0i l\u00e0 h\u00ecnh t\u01b0\u1ee3ng m\u00e0 d\u00e2n V\u0129nh L\u1ea1i ng\u01b0\u1ee1ng m\u1ed9, m\u1ed9 Qu\u1ea3n Thi\u1ec7ng v\u1eabn c\u00f2n \u0111\u00f3, song thi\u1ebfu h\u01b0\u01a1ng kh\u00f3i v\u00e0 Trang 409","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u ch\u0103m ch\u00fat trong nh\u1eefng ng\u00e0y l\u1ec5. Mong r\u1eb1ng \u0111\u1ecba ph\u01b0\u01a1ng l\u01b0u t\u00e2m \u0111\u1ebfn t\u00f4n t\u1ea1o l\u1ea1i ph\u1ea7n m\u1ed9, bi\u1ebfn \u0111\u00e2y th\u00e0nh m\u1ed9t \u0111i\u1ec3m gi\u00e1o d\u1ee5c truy\u1ec1n th\u1ed1ng y\u00eau n\u01b0\u1edbc cho c\u00e1c th\u1ebf h\u1ec7 mai sau. Theo T\u1ea1p ch\u00ed V\u0103n ho\u00e1 H\u00e0 T\u0129nh s\u1ed1 78 + 79, T\u1ebft \u1ea4t D\u1eadu, Th\u00e1ng 1 + 2 - 2005, tr.45 2. \u0110\u1ed8I BAN V\u00c0 C\u0102N C\u1ee8 \u0110\u00d4\u1ed8NG \u0110\u1ed2N Phong tr\u00e0o C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng ch\u1ed1ng th\u1ef1c d\u00e2n Ph\u00e1p x\u00e2m l\u01b0\u1ee3c \u0111\u01b0\u1ee3c kh\u1edfi ph\u00e1t b\u1edfi D\u1ee5 C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng c\u1ee7a Ho\u00e0ng \u0111\u1ebf H\u00e0m Nghi n\u0103m 1885, t\u1ea1o n\u00ean cao tr\u00e0o \u0111\u1ec1 kh\u00e1ng ch\u01b0a t\u1eebng c\u00f3 c\u1ee7a s\u0129 phu v\u00e0 nh\u00e2n d\u00e2n c\u00e1c t\u1ec9nh B\u1eafc Trung B\u1ed9 \u0111\u1ed1i v\u1edbi b\u1ecdn x\u00e2m l\u01b0\u1ee3c. \u0110\u1eb7c bi\u1ec7t \u1edf H\u00e0 T\u0129nh phong tr\u00e0o C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng lan xu\u1ed1ng t\u1eadn th\u00f4n x\u00e3, \u1edf \u0111\u00e2u c\u0169ng c\u00f3 l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng. C\u00e1c ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng li\u00ean t\u1ee5c v\u00e0 \u0111a d\u1ea1ng, \u0111\u1ec1u t\u1eadp trung d\u01b0\u1edbi s\u1ef1 ch\u1ec9 huy c\u1ee7a Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng. \u1ede c\u1ea5p huy\u1ec7n, l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng n\u1eb1m trong t\u1ed5 ch\u1ee9c g\u1ecdi l\u00e0 qu\u00e2n th\u1ee9. H\u00e0 T\u0129nh c\u00f3 nhi\u1ec1u qu\u00e2n th\u1ee9 g\u1ecdi theo ch\u1eef \u0111\u1ea7u t\u00ean c\u1ee7a c\u00e1c huy\u1ec7n nh\u01b0: C\u1ea9m th\u1ee9, Can th\u1ee9, Nghi th\u1ee9, Th\u1ea1ch th\u1ee9, K\u1ef3 th\u1ee9... \u0110i\u1ec1u \u0111\u00f3 mu\u1ed1n n\u00f3i l\u00ean r\u1eb1ng l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng r\u1ea5t c\u00f3 t\u1ed5 ch\u1ee9c, tu\u00e2n theo m\u1ec7nh l\u1ec7nh c\u1ee7a ng\u01b0\u1eddi ch\u1ec9 huy t\u1ed1i cao. Phong tr\u00e0o C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng kh\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c s\u1eed s\u00e1ch ghi ch\u00e9p m\u1ed9t c\u00e1ch \u0111\u1ea7y \u0111\u1ee7 v\u00e0 chi ti\u1ebft. Cho \u0111\u1ebfn nay, gi\u1edbi nghi\u00ean c\u1ee9u l\u1ecbch s\u1eed ch\u01b0a th\u1ef1c hi\u1ec7n m\u1ed9t c\u00e1ch to\u00e0n di\u1ec7n vi\u1ec7c \u0111i\u1ec1u tra kh\u1ea3o s\u00e1t phong tr\u00e0o n\u00e0y tr\u00ean kh\u1eafp \u0111\u1ecba b\u00e0n H\u00e0 T\u0129nh, \u01b0\u1edbc t\u00ednh c\u00f2n b\u1ecf s\u00f3t h\u01a1n 80% t\u1ed5ng s\u1ed1 l\u00e0ng x\u00e3 c\u00f3 ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng c\u1ee7a C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng. Ng\u01b0\u1eddi ta ch\u1ec9 m\u1edbi n\u00eau ra m\u1ed9t c\u00e1ch r\u1ea5t s\u01a1 s\u00e0i \u0111\u1ecba b\u00e0n c\u1ee7a qu\u00e2n th\u1ee9, v\u1edbi v\u00e0i ba th\u1ee7 l\u0129nh v\u00e0 \u00edt \u1ecfi ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng ch\u1ed1ng Ph\u00e1p c\u1ee7a C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng l\u00e0ng x\u00e3. Ri\u00eang v\u1edbi qu\u00e2n th\u1ee9 C\u1ea9m Xuy\u00ean (C\u1ea9m th\u1ee9), ng\u01b0\u1eddi ta m\u1edbi bi\u1ebft \u0111\u1ebfn \u0111\u1ecba b\u00e0n \u0111\u00f3ng \u1edf Ch\u1ee3 Bi\u1ec1n (nay thu\u1ed9c x\u00e3 C\u1ea9m L\u1ed9c, n\u1eb1m v\u1ec1 ph\u00eda Nam huy\u1ec7n C\u1ea9m Xuy\u00ean), c\u00f2n c\u00e1c n\u01a1i kh\u00e1c v\u1eabn \u0111\u1ea7y b\u00ed \u1ea9n. Ch\u1eb3ng h\u1ea1n \u1edf ph\u00eda B\u1eafc C\u1ea9m Xuy\u00ean, nay thu\u1ed9c x\u00e3 C\u1ea9m V\u1ecbnh (t\u1ee9c V\u0129nh L\u1ea1i x\u01b0a) l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng do Qu\u1ea3n Thi\u1ec7ng (Tr\u1ea7n V\u0129nh Thi\u1ec7ng) ch\u1ec9 huy, \u0111\u00e1nh nhau d\u1eef d\u1ed9i v\u1edbi qu\u00e2n Ph\u00e1p \u1edf c\u00e1nh \u0111\u1ed3ng gi\u00e1p gi\u1edbi l\u00e0ng Th\u01b0\u1ee3ng \u0110\u1ea1i v\u00e0 l\u00e0ng Trung Y\u00ean. Cu\u1ed9c chi\u1ebfn k\u00e9o d\u00e0i r\u1ea5t nhi\u1ec1u ng\u00e0y, cu\u1ed1i c\u00f9ng qu\u00e2n Ph\u00e1p b\u1ecf ch\u1ea1y, song l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng ch\u1ecbu nhi\u1ec1u t\u1ed5n th\u1ea5t, trong \u0111\u00f3 c\u00f3 vi\u1ec7c quan V\u0129nh Thi\u1ec7ng t\u1eed tr\u1eadn, d\u00e2n th\u01b0\u01a1ng nh\u1edb \u00f4ng, x\u00e2y m\u1ed9 th\u1edd ph\u1ee5ng \u00f4ng. M\u1ed9 V\u0129nh Thi\u1ec7ng nay n\u1eb1m \u1edf x\u1ee9 Hoang L\u00e8o, thu\u1ed9c \u0111\u1ea5t th\u00f4n Trang 410","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u Hai x\u00e3 C\u1ea9m V\u1ecbnh. C\u00f9ng v\u1edbi phong tr\u00e0o C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng \u1edf V\u0129nh L\u1ea1i, l\u00e0 phong tr\u00e0o C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng \u1edf Ph\u1ea5t N\u1ea1o (nay l\u00e0 x\u00e3 Th\u1ea1ch B\u00ecnh, th\u1ecb x\u00e3 H\u00e0 T\u0129nh) do Nguy\u1ec5n Cao \u0110\u00f4n l\u00e3nh \u0111\u1ea1o c\u0169ng \u0111\u01b0\u1ee3c bi\u1ebft \u0111\u1ebfn m\u1ed9t c\u00e1ch s\u01a1 s\u00e0i. Tr\u1edf l\u1ea1i v\u1edbi qu\u00e2n th\u1ee9 C\u1ea9m Xuy\u00ean (C\u1ea9m th\u1ee9), gi\u1edbi nghi\u00ean c\u1ee9u l\u1ecbch s\u1eed C\u1eadn \u0111\u1ea1i m\u1edbi bi\u1ebft \u0111\u1ebfn \u0110\u1ec1 D\u1eeb (t\u1ee9c D\u01b0\u01a1ng Xu\u00e2n D\u1eeb), ng\u01b0\u1eddi l\u00e0ng L\u1ed9 Kh\u00ea, t\u1ed5ng V\u00e2n T\u00e1n, nay l\u00e0 th\u00f4n L\u1ed9 Kh\u00ea, x\u00e3 C\u1ea9m Nam, huy\u1ec7n C\u1ea9m Xuy\u00ean. \u0110\u1ec1 D\u1eeb \u0111\u01b0\u1ee3c t\u00f4n l\u00e0m th\u1ee7 l\u0129nh c\u1ee7a C\u1ea9m th\u1ee9, \u0111\u1ea1i b\u1ea3n doanh \u0111\u1eb7t \u1edf v\u00f9ng b\u00e3i R\u00e0nh R\u00e0nh, tr\u1ea1i Th\u1ea7u \u0110\u00e2u, Ch\u1ee3 Bi\u1ec1n (nay thu\u1ed9c c\u00e1c x\u00e3 C\u1ea9m Trung v\u00e0 C\u1ea9m L\u1ea1c, huy\u1ec7n C\u1ea9m Xuy\u00ean). Sau nhi\u1ec1u ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng t\u00edch c\u1ef1c ch\u1ed1ng Ph\u00e1p, cu\u1ed1i c\u00f9ng \u0110\u1ec1 D\u1eeb b\u1ecb b\u1eaft, ch\u00fang gi\u1ea3i \u00f4ng v\u1ec1 t\u1ec9nh l\u1ecb H\u00e0 T\u0129nh n\u1ed9p m\u1ea1ng l\u0129nh th\u01b0\u1edfng. V\u1ec1 v\u1ee5 \u0110\u1ec1 D\u1eeb b\u1ecb b\u1eaft hi\u1ec7n c\u00f2n l\u01b0u truy\u1ec1n l\u1ea1i c\u00e2u chuy\u1ec7n c\u1ea3m \u0111\u1ed9ng sau \u0111\u00e2y: Ng\u01b0\u1eddi nh\u00e0 bi\u1ebft \u0110\u1ec1 D\u1eeb b\u1ecb b\u1eaft \u0111ang tr\u00ean \u0111\u01b0\u1eddng gi\u1ea3i ra H\u00e0 T\u0129nh, b\u00e8n h\u00e1i qu\u1ea3 cam (l\u00fac \u0111\u00f3 v\u00e0o \u0111\u1ea7u m\u00f9a \u0111\u00f4ng 1886), r\u1ed3i ti\u00eam \u0111\u1ed9c t\u1ed1 v\u00e0o cam, ng\u01b0\u1eddi nh\u00e0 \u0110\u1ec1 D\u1eeb ch\u1edd s\u1eb5n \u1edf \u0110\u00f2 H\u1ecd (nay l\u00e0 c\u1ea7u \u0110\u00f2 H\u1ecd ph\u00eda Nam huy\u1ec7n l\u1ef5 C\u1ea9m Xuy\u00ean, n\u1eb1m tr\u00ean tr\u1ee5c Qu\u1ed1c l\u1ed9 1A); khi l\u00ednh gi\u1ea3i \u0110\u1ec1 D\u1eeb \u0111\u1ebfn, ng\u01b0\u1eddi nh\u00e0 n\u00f3i kh\u00e9o v\u1edbi b\u1ecdn l\u00ednh l\u00e0 cho \u0110\u1ec1 D\u1eeb \u0111\u01b0\u1ee3c \u0103n cam l\u1ea5y s\u1ee9c, cu\u1ed1i c\u00f9ng th\u00ec khi \u0111i \u0111\u1ebfn D\u00e0 D\u00f9 (nay thu\u1ed9c x\u00e3 C\u1ea9m Th\u00e0nh, huy\u1ec7n C\u1ea9m Xuy\u00ean), \u0110\u1ec1 D\u1eeb b\u1ecb ch\u1ebft, b\u1ecdn l\u00ednh \u00e1p gi\u1ea3i b\u00e8n ch\u1eb7t \u0111\u1ea7u \u0110\u1ec1 D\u1eeb mang v\u1ec1 t\u1ec9nh l\u1ecb, c\u00f2n th\u00e2y ch\u00fang v\u1ee9t xu\u1ed1ng \u0111\u1ea7m n\u01b0\u1edbc! C\u00f9ng v\u1edbi \u0110\u1ec1 D\u1eeb l\u00e0 \u0110\u1ed9i Ban, m\u1ed9t trong nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi ch\u1ec9 huy c\u1ee7a C\u1ea9m th\u1ee9. \u0110\u1ed9i Ban t\u00ean th\u1eadt l\u00e0 Nguy\u1ec5n Tr\u1ecdng B\u01b0u, ng\u01b0\u1eddi l\u00e0ng \u0110o\u00e0i H\u1ea1, t\u1ed5ng V\u00e2n T\u00e1n (nay thu\u1ed9c x\u00e3 C\u1ea9m D\u01b0\u01a1ng, huy\u1ec7n C\u1ea9m Xuy\u00ean). Nguy\u1ec5n Tr\u1ecdng B\u01b0u sinh n\u0103m 1857 trong m\u1ed9t gia \u0111\u00ecnh Nho h\u1ecdc, c\u00f3 \u00f4ng n\u1ed9i l\u00e0 Nguy\u1ec5n Tr\u1ecdng Ti\u1ebfn l\u00e0m quan d\u01b0\u1edbi Tri\u1ec1u Nguy\u1ec5n \u0111\u1ebfn ch\u1ee9c Ti\u1ec1n c\u00f4ng th\u1ee9 lang Ti\u1ec1n s\u00e1ch v\u1ec7 (theo gia ph\u1ea3), v\u00ec c\u00f3 c\u00f4ng n\u00ean \u0111\u01b0\u1ee3c phong t\u01b0\u1edbc Trung t\u1ef1 h\u1ea7u. Tr\u1ecdng B\u01b0u tinh th\u00f4ng ch\u1eef Nho, v\u00e0 sau khi c\u00f3 D\u1ee5 H\u00e0m Nghi, \u00f4ng theo Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng ch\u1ed1ng Ph\u00e1p, li\u00ean k\u1ebft v\u1edbi \u0110\u1ec1 D\u1eeb c\u00f9ng l\u00e3nh \u0111\u1ea1o C\u1ea9m th\u1ee9. \u0110\u1ec3 m\u1edf mang th\u1ebf l\u1ef1c, \u0110\u1ed9i Ban \u0111\u01b0\u1ee3c b\u1ed1 tr\u00ed v\u1ec1 v\u00f9ng \u0110\u00f4ng B\u1eafc thu\u1ed9c c\u00e1c x\u00e3 mi\u1ec1n bi\u1ec3n t\u1ed5 ch\u1ee9c l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng. \u00d4ng c\u00f9ng hai ng\u01b0\u1eddi ch\u00e1u ru\u1ed9t l\u00e0 Nguy\u1ec5n Tr\u1ecdng \u1ea8m (quen g\u1ecdi l\u00e0 c\u1ed1 Thuy\u1ebft) v\u00e0 Nguy\u1ec5n Tr\u1ecdng S\u1ef9 (quen g\u1ecdi l\u00e0 c\u1ed1 B\u00ednh) t\u1ed5 ch\u1ee9c \u0111\u01b0\u1ee3c 60 ngh\u0129a binh, \u0111\u1eb7t c\u0103n c\u1ee9 \u0111\u1ed3n qu\u00e2n \u1edf m\u1ed9t c\u1ed3n c\u00e1t cao r\u1ed9ng g\u1ecdi l\u00e0 \u0110\u00f4\u1ed9ng \u0110\u1ed3n. Ph\u00f3 c\u1ee7a \u0110\u1ed9i Ban l\u00e0 m\u1ed9t tay v\u00f5 ngh\u1ec7 cao c\u01b0\u1eddng g\u1ecdi l\u00e0 Ph\u00f3 \u0110\u1ed9i Nghinh. Trang 411","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u \u0110\u00f4\u1ed9ng \u0110\u1ed3n l\u00e0 m\u1ed9t g\u00f2 c\u00e1t cao ch\u1eebng 15m, c\u00f3 \u0111\u01b0\u1eddng k\u00ednh ch\u1eebng 400m, ph\u00eda tr\u00ean b\u1eb1ng ph\u1eb3ng, n\u1eb1m tr\u00ean v\u00f9ng c\u00e1t ven bi\u1ec3n thu\u1ed9c l\u00e0ng Ph\u01b0\u01a1ng Luy\u1ec7n, nay thu\u1ed9c x\u00e3 C\u1ea9m Ho\u00e0, huy\u1ec7n C\u1ea9m Xuy\u00ean, chung quanh \u0110\u00f4\u1ed9ng \u0110\u1ed3n l\u00e0 r\u1eebng tr\u00e0m. Ng\u00e0y nay, v\u00ec nhi\u1ec1u l\u00fd do \u0110\u00f4\u1ed9ng \u0110\u1ed3n b\u1ecb b\u00e0o m\u00f2n, kh\u00f4ng c\u00f2n cao nh\u01b0 ng\u00e0y x\u01b0a. Ngh\u0129a qu\u00e2n c\u1ee7a \u0110\u1ed9i Ban \u0111\u1eb7t \u0111\u1ed3n qu\u00e2n t\u1ea1i g\u00f2 c\u00e1t n\u00e0y, n\u00ean c\u00f3 t\u00ean g\u1ecdi l\u00e0 \u0110\u00f4\u1ed9ng \u0110\u1ed3n. Ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng c\u1ee7a ngh\u0129a qu\u00e2n C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng C\u1ea9m th\u1ee9 cho \u0111\u1ebfn nay v\u1eabn ch\u01b0a \u0111\u01b0\u1ee3c l\u00e0m s\u00e1ng t\u1ecf, t\u01b0 li\u1ec7u c\u1ee7a c\u00e1c l\u00e0ng qu\u00ea ng\u00e0y c\u00e0ng mai m\u1ed9t b\u1edfi s\u1ef1 ra \u0111i c\u1ee7a c\u00e1c th\u1ebf h\u1ec7 gi\u00e0 c\u00f3 bi\u1ebft \u00edt nhi\u1ec1u \u0111\u1ebfn C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng, b\u1edfi nhi\u1ec1u di t\u00edch b\u1ecb hu\u1ef7 ho\u1ea1i, v\u00e0 b\u1edfi ch\u00fang ta t\u1eeb l\u00e2u kh\u00f4ng quan t\u00e2m s\u01b0u t\u1ea7m c\u00e1c t\u00e0i li\u1ec7u v\u1ec1 C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng trong v\u00f9ng. Nh\u01b0ng ch\u1eafc ch\u1eafn r\u1eb1ng sau v\u1ee5 \u0110\u1ec1 D\u1eeb b\u1ecb b\u1eaft, c\u00e1c ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng c\u1ee7a ngh\u0129a qu\u00e2n C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng C\u1ea9m th\u1ee9 li\u00ean ti\u1ebfp b\u1ecb th\u1ea5t b\u1ea1i. Ri\u00eang ngh\u0129a qu\u00e2n \u0110\u00f4\u1ed9ng \u0110\u1ed3n, trong khi t\u1ed5 ch\u1ee9c m\u1ed9t cu\u1ed9c ph\u1ea3n c\u00f4ng v\u1ec1 ph\u00eda Ch\u1ee3 Gon (nay thu\u1ed9c x\u00e3 C\u1ea9m Ph\u00fac, huy\u1ec7n C\u1ea9m Xuy\u00ean) v\u00e0 uy hi\u1ebfp \u0110\u1ed3n Tr\u01b0\u1eddng (nay thu\u1ed9c x\u00e3 C\u1ea9m Th\u0103ng, huy\u1ec7n C\u1ea9m Xuy\u00ean), \u0111\u00e3 b\u1ecb ch\u1eb7n l\u1ea1i \u1edf \u0110u\u1ed5i (c\u00e1ch ch\u1ee3 Gon ch\u1eebng 4 - 5km v\u1ec1 ph\u00eda bi\u1ec3n), t\u1ea5t c\u1ea3 ch\u1ec9 huy \u0110\u00f4\u1ed9ng \u0110\u1ed3n t\u1eeb \u0110\u1ed9i Ban, c\u1ed1 Thuy\u1ebft, c\u1ed1 b\u00ednh \u0111\u1ec1u b\u1ecb b\u1eaft. B\u1ecdn gi\u1eb7c gi\u1ea3i h\u1ecd v\u1ec1 t\u1ec9nh l\u1ecb \u0111\u1ec3 h\u00e0nh quy\u1ebft, nh\u01b0ng r\u1ed3i ri\u00eang hai ng\u01b0\u1eddi ch\u00e1u \u0110\u1ed9i Ban \u0111\u01b0\u1ee3c tha, c\u00f2n \u0110\u1ed9i Ban b\u1ecb x\u1eed t\u1eed t\u1ea1i R\u00fa N\u00e0i (nay thu\u1ed9c x\u00e3 \u0110\u1ea1i N\u00e0i, th\u1ecb x\u00e3 H\u00e0 T\u0129nh). V\u1ec1 sau con ch\u00e1u b\u1ed1c h\u00e0i c\u1ed1t \u0110\u1ed9i Ban v\u1ec1 an t\u00e1ng \u1edf \u0110\u00f4\u1ed9ng \u0110\u1ed3n. Theo ghi ch\u00e9p c\u1ee7a gia ph\u1ea3 th\u00ec \u0110\u1ed9i Ban b\u1ecb h\u00e0nh quy\u1ebft v\u00e0o ng\u00e0y 11-11-1886, l\u00fac \u00f4ng tr\u00f2n 30 tu\u1ed5i ta. M\u1ed9t giai \u0111o\u1ea1n oanh li\u1ec7t song kh\u00f4ng m\u1ea5y s\u00e1ng t\u1ecf c\u1ee7a ngh\u0129a qu\u00e2n C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng C\u1ea9m th\u1ee9 v\u1eabn c\u00f2n \u0111\u00f3. Con ch\u00e1u nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi x\u1ea3 th\u00e2n v\u00ec n\u01b0\u1edbc r\u1ea5t thi\u1ebfu t\u01b0 li\u1ec7u \u0111\u1ec3 t\u00f4n vinh t\u1ed5 t\u00f4ng. Tr\u01b0\u1eddng h\u1ee3p \u0110\u1ed9i Ban Nguy\u1ec5n Tr\u1ecdng B\u01b0u v\u00e0 c\u0103n c\u1ee9 \u0110\u00f4\u1ed9ng \u0110\u1ed3n l\u00e0 nh\u1eefng ch\u1ee9ng t\u00edch c\u1ea7n \u0111\u01b0\u1ee3c l\u01b0u gi\u1eef v\u00e0 ph\u00e1t huy gi\u00e1 tr\u1ecb y\u00eau n\u01b0\u1edbc c\u1ee7a d\u00f2ng h\u1ecd v\u00e0 qu\u00ea h\u01b0\u01a1ng. Th\u00e1ng 7-2004 TR\u1ea6N HUY T\u1ea2O (1) S\u00c1U CHA CON C\u00d9NG THAM GIA \u0110\u00c1NH PH\u00c1P TRONG PHONG TR\u00c0O C\u1ea6N V\u01af\u01a0NG Trong phong tr\u00e0o C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng ch\u1ed1ng Ph\u00e1p cu\u1ed1i th\u1ebf k\u1ef7 XIX, \u1edf H\u00e0 T\u0129nh Trang 412","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u do c\u1ee5 Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng l\u00e3nh \u0111\u1ea1o c\u00f3 bi\u1ebft bao t\u1ea5m g\u01b0\u01a1ng hi sinh cao c\u1ea3, \u0111\u00f3ng g\u00f3p to l\u1edbn c\u1ee7a c\u00e1c t\u1ea7ng l\u1edbp nh\u00e2n d\u00e2n trong t\u1ec9nh. Kh\u1eafp c\u00e1c huy\u1ec7n \u1edf t\u1ec9nh ta \u1edf \u0111\u00e2u c\u0169ng c\u00f3 nh\u1eefng gia \u0111\u00ecnh c\u00f3 hai v\u1ee3 ch\u1ed3ng, hai cha con v\u00e0 ba b\u1ed1n anh em c\u00f9ng chung m\u1ed9t chi\u1ebfn h\u00e0o \u0111\u00e1nh gi\u1eb7c Ph\u00e1p x\u00e2m l\u01b0\u1ee3c v\u00e0 tri\u1ec1u \u0111\u00ecnh nh\u00e0 Nguy\u1ec5n b\u00e1n n\u01b0\u1edbc. Gia \u0111\u00ecnh Ph\u00f3 b\u1ea3ng B\u00f9i Th\u1ed1 \u1edf huy\u1ec7n Th\u1ea1ch H\u00e0 l\u00e0 m\u1ed9t trong nh\u1eefng gia \u0111\u00ecnh v\u00e0o lo\u1ea1i c\u00f3 nhi\u1ec1u ng\u01b0\u1eddi nh\u1ea5t tham gia \u0111\u00e1nh gi\u1eb7c; gia \u0111\u00ecnh \u0111\u00f3 c\u00f3 m\u1ed9t ng\u01b0\u1eddi cha v\u00e0 n\u0103m ng\u01b0\u1eddi con, trong \u0111\u00f3 c\u00f3 ba con trai v\u00e0 hai con g\u00e1i c\u00f3 m\u1eb7t trong \u0111\u1ed9i qu\u00e2n C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng c\u1ee7a qu\u00e2n th\u1ee9 Th\u1ea1ch H\u00e0. C\u1ee5 B\u00f9i Th\u1ed1 t\u00ean th\u1eadt l\u00e0 B\u00f9i Kh\u1eafc Th\u1ed1 sinh n\u0103m 1811, qu\u00ea qu\u00e1n x\u00e3 Ph\u1ea5t N\u1ea1o, nay l\u00e0 x\u00e3 Th\u1ea1ch Th\u1eafng, huy\u1ec7n Th\u1ea1ch H\u00e0. L\u1ea7n \u0111\u1ea7u \u0111i thi H\u01b0\u01a1ng \u1edf tr\u01b0\u1eddng Ngh\u1ec7 An b\u00e0i l\u00e0m ph\u1ea1m hu\u00fd t\u00ean vua T\u1ef1 \u0110\u1ee9c, n\u00ean l\u1ea7n th\u1ee9 hai tr\u01b0\u1edbc khi thi ph\u1ea3i khai t\u00ean l\u00e0 B\u00f9i Th\u1ed1 qu\u00ea qu\u00e1n \u1edf x\u00e3 Ph\u00fa Phong nay l\u00e0 x\u00e3 Th\u1ea1ch Kh\u00ea, Th\u1ea1ch H\u00e0. K\u1ef3 thi \u1ea5y l\u00e0 n\u0103m M\u1eadu Th\u00e2n (1848), c\u1ee5 B\u00f9i Th\u1ed1 \u0111\u1eadu C\u1eed nh\u00e2n v\u00e0o lo\u1ea1i h\u1ea1ng th\u1ee9 cao. N\u0103m sau c\u1ee5 v\u00e0o Hu\u1ebf d\u1ef1 thi H\u1ed9i \u0111\u1eadu Ph\u00f3 b\u1ea3ng khoa K\u1ef7 D\u1eadu (1849) l\u00fac tr\u00f2n 39 tu\u1ed5i. N\u0103m 1850, c\u1ee5 B\u00f9i Th\u1ed1 \u0111\u01b0\u1ee3c b\u1ed5 l\u00e0m \u00e1n s\u00e1t t\u1ec9nh B\u00ecnh \u0110\u1ecbnh d\u01b0\u1edbi quy\u1ec1n c\u1ee7a quan B\u1ed1 ch\u00e1nh L\u00ea Khanh ng\u01b0\u1eddi x\u00e3 Trung L\u1ec5, huy\u1ec7n \u0110\u1ee9c Th\u1ecd. C\u1ee5 L\u00ea Khanh l\u00e0 th\u00e2n ph\u1ee5 \u00f4ng \u1ea4m Ninh, ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ea7u ti\u00ean \u1edf t\u1ec9nh ta ph\u1ea5t c\u1edd \u1ee9ng ngh\u0129a sau ng\u00e0y vua H\u00e0m Nghi t\u1eeb T\u00e2n S\u1edf, Cam L\u1ed9, Qu\u1ea3ng Tr\u1ecb theo T\u00f4n Th\u1ea5t Thuy\u1ebft chuy\u1ec3n ra Ph\u00fa Gia, H\u01b0\u01a1ng Kh\u00ea, H\u00e0 T\u0129nh h\u1ea1 Chi\u1ebfu C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng l\u1ea7n th\u1ee9 hai v\u00e0o ng\u00e0y 13-7-1885. B\u1ed1 ch\u00e1nh L\u00ea Khanh l\u00e0 ng\u01b0\u1eddi c\u00f3 ti\u1ebfng ngay th\u1eb3ng, li\u00eam khi\u1ebft, y\u00eau n\u01b0\u1edbc, th\u01b0\u01a1ng d\u00e2n, n\u00ean n\u0103m 1862 khi vua T\u1ef1 \u0110\u1ee9c nhu nh\u01b0\u1ee3c k\u00fd h\u00f2a \u01b0\u1edbc nh\u01b0\u1eddng ba t\u1ec9nh Nam K\u1ef3 cho th\u1ef1c d\u00e2n Ph\u00e1p, \u00f4ng \u0111\u00e3 k\u1ecbch li\u1ec7t ph\u1ea3n \u0111\u1ed1i v\u00e0 treo \u1ea5n t\u1eeb quan v\u1ec1 qu\u00ea. L\u00e0 b\u1ea1n \u0111\u1ed3ng li\u00eau, \u0111\u1ed3ng h\u01b0\u01a1ng v\u1edbi B\u1ed1 ch\u00e1nh L\u00ea Khanh, c\u1ee5 Ph\u00f3 b\u1ea3ng B\u00f9i Th\u1ed1 c\u0169ng l\u00ean \u00e1n vi\u1ec7c l\u00e0m sai tr\u00e1i, nh\u1ee5c nh\u00e3 c\u1ee7a tri\u1ec1u \u0111\u00ecnh nh\u00e0 Nguy\u1ec5n n\u00ean \u00f4ng b\u1ecb gi\u00e1ng ch\u1ee9c t\u1eeb \u00e1n s\u00e1t xu\u1ed1ng \u0110\u1ed1c h\u1ecdc v\u00e0 \u0111u\u1ed5i \u0111i kh\u1ecfi B\u00ecnh \u0110\u1ecbnh, v\u00e0 sau \u0111\u00f3 \u00edt n\u0103m v\u1ec1 tr\u00ed s\u0129 \u1edf qu\u00ea qu\u00e1n. L\u00e0 m\u1ed9t v\u1ecb \u0111\u1ea1i khoa v\u1ed1n n\u1eb7ng l\u00f2ng \u01b0u \u00e1i v\u1edbi d\u00e2n, v\u1edbi n\u01b0\u1edbc, hi\u1ec3u hai ch\u1eef trung qu\u00e2n ph\u1ea3i g\u1eafn li\u1ec1n v\u1edbi l\u00f2ng \u00e1i qu\u1ed1c n\u00ean khi \u0111\u01b0\u1ee3c tin c\u1eadu Trang 413","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u \u1ea4m Ninh \u1edf Trung L\u1ec5, con trai c\u1ea3 c\u1ee7a quan B\u1ed1 ch\u00e1nh L\u00ea Khanh \u1edf \u0110\u1ee9c Th\u1ecd \u1ee9ng ngh\u0129a C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng, chi\u00eau m\u1ed9 ngh\u0129a binh ch\u1ed1ng Ph\u00e1p, m\u1eb7c d\u00f9 \u0111\u00e3 qu\u00e1 tu\u1ed5i \u201cc\u1ed5 lai hy\u201d c\u1ee5 Ph\u00f3 b\u1ea3ng B\u00f9i Th\u1ed1 v\u1eabn \u0111i kh\u1eafp c\u00e1c l\u00e0ng trong hai t\u1ed5ng H\u00e0 Nh\u1ea5t, H\u00e0 Nh\u00ec v\u1eadn \u0111\u1ed9ng c\u00e1c s\u0129 phu, h\u00e0o l\u00fd c\u00f3 l\u00f2ng \u01b0u \u00e1i v\u1edbi v\u1eadn m\u1ec7nh \u0111\u1ea5t n\u01b0\u1edbc v\u00e0 khuy\u1ebfn kh\u00edch trai tr\u00e1ng c\u00e1c l\u00e0ng h\u0103ng h\u00e1i v\u00e0o \u0111\u1ed9i ngh\u0129a b\u00ecnh C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng \u0111\u00e1nh gi\u1eb7c c\u1ee9u n\u01b0\u1edbc, c\u1ee9u nh\u00e0. V\u1edbi uy t\u00edn c\u1ee7a m\u1ed9t v\u1ecb \u0111\u1ea1i khoa c\u00f3 \u0111\u1ee9c \u0111\u1ed9 n\u00ean c\u00f4ng vi\u1ec7c c\u1ee7a c\u1ee5 B\u00f9i Th\u1ed1 \u0111\u01b0\u1ee3c s\u1ed1 \u0111\u00f4ng th\u00e2n h\u00e0o, th\u00e2n s\u0129 v\u00e0 nh\u00e2n d\u00e2n h\u01b0\u1edfng \u1ee9ng nhi\u1ec7t t\u00ecnh. \u0110\u1eb7c bi\u1ec7t c\u00f3 \u00f4ng \u0110\u1ed9i Cu t\u00ean th\u1eadt l\u00e0 Nguy\u1ec5n T\u1ea5t C\u00e2u \u1edf x\u00e3 Ho\u00e0ng H\u00e0 (Th\u1ea1ch T\u01b0\u1ee3ng), m\u1ed9t v\u1ecb quan tri\u1ec1u Nguy\u1ec5n \u0111ang ngh\u1ec9 ph\u00e9p \u1edf qu\u00ea nh\u00e0, \u0111\u00e3 h\u0103ng h\u00e1i \u1ee9ng ngh\u0129a. Sau m\u1ed9t th\u1eddi gian ng\u1eafn chu\u1ea9n b\u1ecb, cu\u1ed1i m\u00f9a thu 1885, c\u1ee5 B\u00f9i Th\u1ed1 v\u00e0 \u00f4ng \u0110\u1ed9i Cu l\u00e0m l\u1ec5 t\u1ebf c\u1edd \u1edf \u0111\u00ecnh l\u00e0ng B\u00e1i N\u1ed9i x\u00e3 Ho\u00e0ng H\u00e0. T\u1ea1i bu\u1ed5i l\u1ec5 thi\u00eang li\u00eang \u1ea5y, \u0111\u1ed9i ngh\u0129a binh bao g\u1ed3m h\u00e0ng ch\u1ee5c ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00e3 ra m\u1eaft nh\u00e2n d\u00e2n. C\u00f3 m\u1eb7t trong s\u1ed1 nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ea7u tham gia ngh\u0129a qu\u00e2n l\u00e0 5 ng\u01b0\u1eddi con c\u1ee7a c\u1ee5 B\u00f9i Th\u1ed1, \u0111\u00f3 l\u00e0 3 con trai B\u00f9i Kh\u1eafc \u0110\u1ed3ng, B\u00f9i Kh\u1eafc \u0110\u1ec7, B\u00f9i Kh\u1eafc Long v\u00e0 2 con g\u00e1i B\u00f9i Th\u1ecb Trang, B\u00f9i Th\u1ecb \u0110i\u1ec3m. T\u1ea5m g\u01b0\u01a1ng 6 cha con quan Ph\u00f3 b\u1ea3ng B\u00f9i Th\u1ed1 c\u00f9ng \u1ee9ng ngh\u0129a C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng nh\u01b0 m\u1ed9t tin vui l\u00e0m n\u00e1o n\u1ee9c nh\u00e2n d\u00e2n h\u00e0ng t\u1ed5ng \u0111\u00e3 c\u00f3 s\u1ee9c l\u00f4i cu\u1ed1n c\u1ed5 v\u0169 nhi\u1ec1u gia \u0111\u00ecnh \u1edf c\u00e1c x\u00e3 Ph\u1eadt N\u00e3o, Ph\u00fa Phong, Ho\u00e0ng H\u00e0 v\u00e0 c\u00e1c x\u00e3 kh\u00e1c trong huy\u1ec7n Th\u1ea1ch H\u00e0 cho con em gia nh\u1eadp \u0111\u1ed9i qu\u00e2n ch\u1ed1ng Ph\u00e1p. \u0110\u1ec3 b\u00f3p ch\u1ebft \u00e2m m\u01b0u th\u00e2m \u0111\u1ed9c c\u1ee7a b\u1ecdn \u0111\u1ee9ng \u0111\u1ea7u b\u1ed9 m\u00e1y quan l\u1ea1i tri\u1ec1u \u0111\u00ecnh nh\u00e0 Nguy\u1ec5n \u1edf H\u00e0 T\u0129nh \u0111ang x\u00fac ti\u1ebfn k\u1ebf ho\u1ea1ch ph\u1ed1i h\u1ee3p v\u1edbi qu\u00e2n Ph\u00e1p \u1edf Ngh\u1ec7 An t\u1ea5n c\u00f4ng l\u00ean S\u01a1n ph\u00f2ng Ph\u00fa Gia \u1edf H\u01b0\u01a1ng Kh\u00ea nh\u1eb1m b\u1eaft s\u1ed1ng vua H\u00e0m Nghi v\u00e0 quan Ph\u1ee5 ch\u00ednh \u0111\u1ea1i th\u1ea7n Th\u01b0\u1ee3ng th\u01b0 T\u00f4n Th\u1ea5t Thuy\u1ebft, vua H\u00e0m Nghi \u0111\u00e3 giao cho \u1ea4m Ninh t\u1ee9c L\u00ea Ninh \u1edf Trung L\u1ec5, \u0110\u1ee9c Th\u1ecd ph\u1ed1i h\u1ee3p v\u1edbi ngh\u0129a qu\u00e2n C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng \u1edf Can L\u1ed9c, Th\u1ea1ch H\u00e0 \u0111\u00e1nh th\u1eb3ng v\u00e0o t\u1ec9nh th\u00e0nh tr\u1eebng tr\u1ecb b\u1ecdn quan \u0111\u1ea7u t\u1ec9nh. Theo k\u1ebf ho\u1ea1ch \u0111\u00e3 b\u00e0n, ngh\u0129a qu\u00e2n C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng \u1edf Ho\u00e0ng H\u00e0 do c\u1ee5 B\u00f9i Th\u1ed1 v\u00e0 \u0110\u1ed9i Cu \u0111\u00e3 ph\u1ed1i h\u1ee3p nh\u1ecbp nh\u00e0ng v\u1edbi c\u00e1c c\u00e1nh qu\u00e2n c\u1ee7a \u1ea4m Ninh, \u0110\u1ed1c Thanh, \u0110\u1ec1 Tr\u1ea1ch, Nguy\u1ec5n Huy Thu\u1eadn, Tr\u1ea7n Danh L\u1eadp \u00e0o \u1ea1t t\u1ea5n c\u00f4ng t\u1eeb c\u00e1c h\u01b0\u1edbng \u0111\u00e1nh th\u1eb3ng v\u00e0o dinh s\u1edf v\u00e0 \u0111\u1ed3n binh \u1edf t\u1ec9nh l\u1ecb. Hai t\u00ean \u0111\u1ea7u s\u1ecf l\u00e0 B\u1ed1 ch\u00e1nh L\u00ea \u0110\u1ea1i v\u00e0 \u00e1n s\u00e1t Tr\u1ecbnh B\u01b0u \u0111\u00e3 ph\u1ea3i \u0111\u1ec1n Trang 414","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u t\u1ed9i, ngh\u0129a qu\u00e2n l\u00e0m ch\u1ee7 t\u1ec9nh l\u1ecb H\u00e0 T\u0129nh t\u1eeb s\u00e1ng ng\u00e0y 15-11-1885. \u0110\u00e2y l\u00e0 tr\u00e0n \u0111\u1ea7u ra qu\u00e2n th\u1eafng l\u1ee3i c\u1ee7a phong tr\u00e0o C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng \u1edf H\u00e0 T\u0129nh. Trong tr\u1eadn \u0111\u1ea7u \u1ea5y c\u1ea3 6 cha con ph\u00f3 b\u1ea3ng B\u00f9i Th\u1ed1 \u0111\u00e3 t\u1ea3 xung h\u1eefu \u0111\u1ed9t s\u00e1t c\u00e1nh c\u00f9ng c\u00e1c ngh\u0129a binh ti\u00eau di\u1ec7t nhi\u1ec1u t\u00ean l\u00ednh t\u1eadp c\u1ee7a tri\u1ec1u \u0111\u00ecnh, l\u00e0m ch\u1ee7 chi\u1ebfn tr\u01b0\u1eddng, g\u00f3p ph\u1ea7n t\u00edch c\u1ef1c v\u00e0o chi\u1ebfn c\u00f4ng \u0111\u1ea7u c\u1ee7a phong tr\u00e0o C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng. M\u1eb7c d\u00f9 \u0111\u00e3 74 tu\u1ed5i, quan Ph\u00f3 b\u1ea3ng v\u1eabn t\u1ecf ra l\u00e0 m\u1ed9t l\u00e3o t\u01b0\u1edbng x\u00f4ng x\u00e1o. C\u00f2n 5 ng\u01b0\u1eddi con c\u1ee7a c\u1ee5 g\u00e1i c\u0169ng nh\u01b0 trai \u0111\u1ec1u xung tr\u1eadn v\u1edbi kh\u00ed th\u1ebf ti\u1ebfn c\u00f4ng, lu\u00f4n c\u00f3 m\u1eb7t \u1edf n\u01a1i nguy hi\u1ec3m, kh\u00f3 kh\u0103n nh\u1ea5t. B\u1ecb th\u1ea5t b\u1ea1i n\u1eb7ng n\u1ec1 trong tr\u1eadn th\u00e0nh H\u00e0 T\u0129nh, th\u1ef1c d\u00e2n Ph\u00e1p v\u00e0 Nam Tri\u1ec1u cay c\u00fa ph\u1ea3n k\u00edch. Ch\u00fang t\u1eadp trung qu\u00e2n chi\u1ebfm l\u1ea1i t\u1ec9nh l\u1ecb, b\u1ed5 d\u1ee5ng c\u00e1c quan \u0111\u1ea7u t\u1ec9nh m\u1edbi, m\u1eb7t kh\u00e1c ra s\u1ee9c l\u00f4i k\u00e9o b\u1ecdn cha c\u1ed1 ph\u1ea3n \u0111\u1ed9ng t\u1ed5 ch\u1ee9c c\u00e1c \u0111\u1ed9i ngh\u0129a c\u0169ng bao g\u1ed3m nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi c\u00f4ng gi\u00e1o b\u1ecb m\u00ea ho\u1eb7c, l\u1eeba ph\u1ec9nh ch\u1ed1ng l\u1ea1i phong tr\u00e0o C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng. H\u00e0ng ng\u00e0y c\u1ea3 ba l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng \u1ea5y (qu\u00e2n Ph\u00e1p, qu\u00e2n tri\u1ec1u \u0111\u00ecnh v\u00e0 qu\u00e2n c\u00f4ng gi\u00e1o) tung v\u1ec1 c\u00e1c l\u00e0ng qu\u00ea c\u00e0n qu\u00e9t, kh\u1ee7ng b\u1ed1. Ch\u00fang \u0111\u00f3ng \u0111\u1ed3n tr\u1ea1i \u1edf c\u00e1c nh\u00e0 th\u1edd c\u00f4ng gi\u00e1o, bi\u1ebfn gi\u00e1o \u0111\u01b0\u1eddng th\u00e0nh n\u01a1i gi\u1ebft ng\u01b0\u1eddi, g\u00e2y t\u1ed9i \u00e1c, chia r\u1ebd n\u1ed9i b\u1ed9 d\u00e2n t\u1ed9c ta gi\u1eefa l\u01b0\u01a1ng v\u00e0 gi\u00e1o. \u0110\u1ec3 tr\u1eebng tr\u1ecb nh\u1eefng h\u00e0nh \u0111\u1ed9ng t\u00e0n b\u1ea1o, qu\u1ef7 quy\u1ec7t \u1ea5y c\u1ee7a \u0111\u1ecbch, \u0111\u1ea7u 1886 c\u00e1c th\u1ee7 l\u0129nh B\u00f9i Th\u1ed1 v\u00e0 \u0110\u1ed9i Cu \u0111\u00e3 t\u1ed5 ch\u1ee9c l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng ch\u1eb7n \u0111\u00e1nh \u0111\u1ecbch \u1edf Ch\u1ee3 C\u1ed3 - Y\u00ean Nhi\u00ean thu\u1ed9c x\u00e3 Th\u1ea1ch Trung, th\u1ecb x\u00e3 H\u00e0 T\u0129nh ng\u00e0y nay. Tr\u1eadn \u0111\u00e1nh \u0111\u00e3 di\u1ec5n ra v\u00f4 c\u00f9ng \u00e1c li\u1ec7t k\u00e9o d\u00e0i t\u1eeb tr\u01b0a h\u00f4m tr\u01b0\u1edbc \u0111\u1ebfn chi\u1ec1u h\u00f4m sau. Trong tr\u1eadn n\u00e0y c\u1ea3 ngh\u0129a qu\u00e2n v\u00e0 b\u1ecdn gi\u1eb7c \u0111\u1ec1u c\u00f3 nhi\u1ec1u t\u1ed5n th\u1ea5t, m\u1ea5t m\u00e1t. Trong \u0111\u1ee3t giao chi\u1ebfn l\u00fac ch\u1eadp t\u1ed1i, quan Ph\u00f3 b\u1ea3ng B\u00f9i Th\u1ed1 \u0111\u00e3 t\u1eed tr\u1eadn. Thi h\u00e0i c\u1ee7a \u00f4ng b\u1ecb qu\u00e2n th\u00f9 k\u00e9o v\u1ec1 \u0111\u1ed3n binh. Kh\u00f4ng th\u1ec3 \u0111\u1ec3 cho \u0111\u1ecbch l\u00e0m nh\u1ee5c ng\u01b0\u1eddi ch\u1ec9 huy \u0111\u00e3 qua \u0111\u1eddi, m\u1edd s\u00e1ng h\u00f4m sau d\u01b0\u1edbi s\u1ef1 ch\u1ec9 huy c\u1ee7a \u0110\u1ed9i Cu, c\u1ea3 5 ng\u01b0\u1eddi con c\u1ee5 B\u00f9i Th\u1ed1 c\u00f9ng h\u00e0ng tr\u0103m ngh\u0129a qu\u00e2n \u0111\u00e3 h\u00f4 reo d\u1eady \u0111\u1ea5t, x\u00f4ng th\u1eb3ng v\u00e0o \u0111\u1ed3n tr\u1ea1i \u0111\u1ecbch \u0111\u00e1nh gi\u00e1p m\u1eb7t, quy\u1ebft l\u1ea5y b\u1eb1ng \u0111\u01b0\u1ee3c thi th\u1ec3 ng\u01b0\u1eddi ch\u1ec9 huy v\u1ec1 an t\u00e1ng \u1edf qu\u00ea h\u01b0\u01a1ng. \u0110\u00e3 h\u01a1n m\u1ed9t th\u1ebf k\u1ef7, nh\u01b0ng nhi\u1ec1u b\u1eadc cao ni\u00ean \u1edf Th\u1ea1ch H\u00e0 c\u00f2n nh\u1eafc m\u00e3i c\u00e2u chuy\u1ec7n oai h\u00f9ng l\u1eabm li\u1ec7t c\u1ee7a 5 ng\u01b0\u1eddi con c\u1ee5 Ph\u00f3 b\u1ea3ng B\u00f9i Th\u1ed1 trong tr\u1eadn Ch\u1ee3 C\u1ed3 - Y\u00ean Nhi\u00ean \u0111\u1ea7u 1886. C\u00e1c c\u1ee5 k\u1ec3 l\u1ea1i r\u1eb1ng: Trang 415","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u \u201cHai o B\u00f9i Th\u1ecb Trang v\u00e0 B\u00f9i Th\u1ecb \u0110i\u1ec3m nh\u1ea3y l\u00ean ng\u1ef1a h\u1ed3ng, c\u1eafp gi\u00e1o m\u00faa s\u00e1ng lo\u00e0 x\u00f4ng th\u1eb3ng v\u00e0o b\u1ecdn l\u00ednh \u201ct\u1ea3 \u0111\u1ea1o\u201d, h\u00e0ng ch\u1ee5c t\u00ean \u0111\u1ea7u l\u00eca th\u00e2n, tay s\u1ea3 c\u00e1nh ch\u1ebft kh\u00f4ng k\u1ecbp ng\u00e1p...\u201d C\u00f2n \u00f4ng B\u00f9i Kh\u1eafc Long, t\u1ee9c \u0110\u1ed1c Long con trai \u00fat Ph\u00f3 b\u1ea3ng B\u00f9i Th\u1ed1, h\u0103ng say di\u1ec7t \u0111\u1ecbch \u0111\u1ebfn n\u1ed7i khi tan tr\u1eadn \u201c\u00f4ng bu\u00f4ng g\u01b0\u01a1m ra th\u00ec chu\u00f4i g\u01b0\u01a1m v\u1eabn d\u00ednh ch\u1eb7t v\u00e0o b\u00e0n tay v\u00ec m\u00e1u gi\u1eb7c nhu\u1ed1m \u0111\u1ea7y chu\u00f4i g\u01b0\u01a1m \u0111\u00e3 kh\u00f4 c\u1ee9ng l\u1ea1i\u201d (2). Cu\u1ed9c \u0111\u1eddi l\u00e0m quan c\u01b0\u01a1ng tr\u1ef1c, thanh li\u00eam v\u00e0 s\u1ef1 hi sinh v\u00ec d\u00e2n v\u00ec n\u01b0\u1edbc c\u1ee7a c\u1ee5 Ph\u00f3 b\u1ea3ng B\u00f9i Th\u1ed1 c\u0169ng nh\u01b0 tinh th\u1ea7n chi\u1ebfn \u0111\u1ea5u ngoan c\u01b0\u1eddng c\u1ee7a 5 ng\u01b0\u1eddi con trai, con g\u00e1i c\u1ee7a c\u1ee5 v\u1eabn s\u1ed1ng m\u00e3i trong t\u00e2m kh\u1ea3m ng\u01b0\u1eddi d\u00e2n Th\u1ea1ch H\u00e0 v\u00e0 nh\u00e2n d\u00e2n H\u00e0 T\u0129nh t\u1eeb th\u1ebf h\u1ec7 n\u00e0y \u0111\u1ebfn th\u1ebf h\u1ec7 kh\u00e1c, g\u00f3p ph\u1ea7n nu\u00f4i d\u01b0\u1ee1ng l\u00f2ng y\u00eau n\u01b0\u1edbc c\u1ee7a qu\u00ea h\u01b0\u01a1ng N\u00fai N\u00e0i tr\u00ean \u0111\u1ea5t n\u00fai H\u1ed3ng s\u00f4ng Lam y\u00eau d\u1ea5u. Theo T\u1ea1p ch\u00ed V\u0103n ho\u00e1 H\u00e0 T\u0129nh s\u1ed1 99 + 100 th\u00e1ng 10 + 11 - 2005, tr.16-17 ______________________________________ 1. Tr\u1ea7n Huy T\u1ea3o: Nguy\u00ean c\u00e1n b\u1ed9 nghi\u00ean c\u1ee9u, Ban Nghi\u00ean c\u1ee9u L\u1ecbch s\u1eed t\u1ec9nh Ngh\u1ec7 T\u0129nh. 2. Theo t\u1ea1p ch\u00ed V\u0103n h\u00f3a H\u00e0 T\u0129nh, s\u1ed1 40, 2000, tr.14. D\u01af\u01a0NG XU\u00c2N TH\u00c2U (1) \u0110\u1ec0 D\u1eea - TH\u1ee6 L\u0128NH TH\u1edcI C\u1ea6N V\u01af\u01a0NG \u0110\u1ec1 D\u1eeb t\u1ee9c l\u00e0 D\u01b0\u01a1ng Huy D\u1eeb, c\u00f3 s\u00e1ch ghi l\u00e0 D\u01b0\u01a1ng Duy D\u1eeb, hi\u1ec7u l\u00e0 Nam D\u01b0\u01a1ng. Qu\u00ea \u00f4ng \u1edf l\u00e0ng L\u1ed7 Kh\u00ea, t\u1ed5ng V\u00e2n T\u00e1n x\u01b0a, nay thu\u1ed9c x\u00e3 C\u1ea9m Nam, huy\u1ec7n C\u1ea9m Xuy\u00ean. \u00d4ng sinh v\u00e0o kho\u1ea3ng 1862, hy sinh \u0111\u1ea7u n\u0103m 1887. H\u01b0\u1edfng \u1ee9ng Chi\u1ebfu C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng c\u1ee7a vua H\u00e0m Nghi v\u00e0 phong tr\u00e0o kh\u00e1ng chi\u1ebfn ch\u1ed1ng th\u1ef1c d\u00e2n Ph\u00e1p do Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng l\u00e3nh \u0111\u1ea1o, D\u01b0\u01a1ng Huy D\u1eeb c\u00f9ng v\u1edbi Ho\u00e0ng B\u00e1 Xuy\u00ean v\u00e0 Nguy\u1ec5n Chuy\u00ean t\u1ed5 ch\u1ee9c ngh\u0129a qu\u00e2n \u0111\u00e1nh th\u1ef1c d\u00e2n Ph\u00e1p. L\u00fac \u0111\u1ea7u ch\u1ec9 huy s\u1edf t\u1ea1i l\u00e0ng qu\u00ea (l\u00e0ng L\u1ed7 Kh\u00ea). Sau m\u1ea5y tr\u1eadn ngh\u0129a qu\u00e2n ph\u1ee5c k\u00edch v\u00e0 \u0111\u00e1nh v\u00e0o c\u00e1c \u0111\u1ed3n l\u00ednh \u0111\u1ecbch, b\u1ecdn Trang 416","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u Ph\u00e1p cho qu\u00e2n bao v\u00e2y h\u00f2ng ti\u00eau di\u1ec7t l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng ngh\u0129a qu\u00e2n c\u1ee7a \u00f4ng. Tr\u01b0\u1edbc t\u00ecnh h\u00ecnh \u0111\u00f3, \u00f4ng chuy\u1ec3n qu\u00e2n l\u00ean \u0111\u00f3ng b\u1ea3n doanh t\u1ea1i v\u00f9ng n\u00fai \u0110\u1ed9ng \u0110\u00e2u (nay thu\u1ed9c x\u00e3 C\u1ea9m S\u01a1n v\u00e0 C\u1ea9m Th\u1ecbnh). \u0110\u00e2y l\u00e0 m\u1ed9t v\u00f9ng r\u1eebng n\u00fai hi\u1ec3m tr\u1edf, l\u1ea1i c\u00f3 nh\u1eefng thung l\u0169ng r\u1ed9ng, l\u00e0 \u0111\u1ecba b\u00e0n s\u1ea3n xu\u1ea5t ch\u0103n nu\u00f4i r\u1ea5t t\u1ed1t, nh\u1eb1m t\u1ea1o ra ngu\u1ed3n l\u01b0\u01a1ng th\u1ef1c, th\u1ef1c ph\u1ea9m \u0111\u1ec3 nu\u00f4i qu\u00e2n \u0111\u00e1nh gi\u1eb7c l\u00e2u d\u00e0i. L\u00fac \u0111\u1ea7u ch\u1ec9 c\u00f3 m\u1ed9t s\u1ed1 ng\u01b0\u1eddi trong l\u00e0ng, trong t\u1ed5ng tham gia ngh\u0129a qu\u00e2n, sau \u0111\u00f3 do thanh th\u1ebf c\u1ee7a \u00f4ng lan r\u1ed9ng n\u00ean \u0111\u00e3 c\u00f3 nhi\u1ec1u s\u0129 phu y\u00eau n\u01b0\u1edbc v\u00e0 ngh\u0129a qu\u00e2n \u1edf hai huy\u1ec7n l\u00e2n c\u1eadn nh\u01b0 K\u1ef3 Anh, Th\u1ea1ch H\u00e0 c\u00f9ng tham gia. Do \u0111\u00f3 \u0111\u1ea1o qu\u00e2n c\u1ee7a \u00f4ng \u0111\u00e3 l\u00ean t\u1edbi tr\u00ean 300 ng\u01b0\u1eddi. \u00d4ng \u0111\u00e3 t\u1ed5 ch\u1ee9c, ch\u1ec9 huy \u0111\u00e1nh \u0111\u1ecbch nhi\u1ec1u tr\u1eadn m\u00e0 n\u1ed5i b\u1eadt l\u00e0 tr\u1eadn Ph\u01b0\u1ee3ng Ho\u00e0ng (tr\u00ean \u0111\u01b0\u1eddng thi\u00ean l\u00fd B\u1eafc Nam), tr\u1eadn N\u00fai Voi, ti\u00eau di\u1ec7t nhi\u1ec1u sinh l\u1ef1c \u0111\u1ecbch v\u00e0 thu nhi\u1ec1u v\u0169 kh\u00ed, \u0111\u1ea1n d\u01b0\u1ee3c trang b\u1ecb tr\u1edf l\u1ea1i cho ngh\u0129a qu\u00e2n. Sau nh\u1eefng tr\u1eadn th\u1eafng vang d\u1ed9i \u0111\u00f3, \u00f4ng \u0111\u00e3 m\u1edf r\u1ed9ng ph\u1ea1m vi ho\u1ea1t \u0111\u1ed9ng c\u1ee7a ngh\u0129a qu\u00e2n \u0111\u1ebfn t\u1eadn \u0110\u00e8o Ngang. V\u1edbi chi\u1ebfn c\u00f4ng to l\u1edbn n\u00f3i tr\u00ean \u00f4ng \u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ee3c c\u1ee5 Phan phong t\u01b0\u1edbc: \u201cCh\u00e1nh L\u00e3nh binh, Ph\u00f3 \u0110\u1ec1 \u0111\u1ed1c D\u01b0\u01a1ng D\u1eeb\u201d. Sau nh\u1eefng th\u1eafng l\u1ee3i n\u00f3i tr\u00ean, \u00f4ng \u0111\u00e3 \u0111\u01b0a qu\u00e2n v\u1ec1 b\u1ea3n doanh \u0111\u1ec3 c\u1ee7ng c\u1ed1 th\u00eam l\u1ef1c l\u01b0\u1ee3ng v\u00e0 t\u0103ng th\u00eam sinh l\u1ef1c cho qu\u00e2n s\u0129. Nh\u00e2n T\u1ebft \u00e2m l\u1ecbch, \u00f4ng \u0111\u00e3 cho m\u1ed9t s\u1ed1 ng\u01b0\u1eddi v\u1ec1 gia \u0111\u00ecnh \u0103n T\u1ebft. Tr\u00ean \u0111\u01b0\u1eddng v\u1ec1 nh\u00e0, m\u1ed9t s\u1ed1 binh s\u0129 \u0111\u00e3 b\u1ecb b\u1ecdn tay sai \u0111\u1ebf qu\u1ed1c b\u1eaft. M\u1ed9t s\u1ed1 ng\u01b0\u1eddi kh\u00f4ng ch\u1ecbu \u0111\u01b0\u1ee3c s\u1ef1 tra t\u1ea5n d\u00e3 man n\u00ean \u0111\u00e3 khai b\u00e1o n\u01a1i \u0111\u00f3ng ch\u1ec9 huy s\u1edf c\u1ee7a \u00f4ng. Bi\u1ebft tin \u0111\u00f3, b\u1ecdn th\u1ef1c d\u00e2n Ph\u00e1p v\u00e0 ch\u00ednh quy\u1ec1n tay sai H\u00e0 T\u0129nh \u0111\u00e3 huy \u0111\u1ed9ng c\u00e1c \u0111\u1ed3n l\u00ednh \u1edf C\u1ea9m Xuy\u00ean, Can L\u1ed9c v\u00e0 b\u1eaft ng\u01b0\u1eddi ch\u1ec9 \u0111\u01b0\u1eddng \u0111\u1ebfn v\u00e2y v\u00e0 b\u1eaft \u0111\u01b0\u1ee3c \u00f4ng trong l\u00fac \u00f4ng \u0111ang c\u00f9ng qu\u00e2n s\u0129 vui T\u1ebft. Ng\u00e0y 3 T\u1ebft n\u0103m 1887, \u00f4ng \u0111\u00e3 b\u1ecb \u0111\u01b0a v\u1ec1 To\u00e0 s\u1ee9 H\u00e0 T\u0129nh \u0111\u1ec3 h\u00e0nh quy\u1ebft nh\u01b0ng tr\u00ean \u0111\u01b0\u1eddng \u0111i \u00f4ng \u0111\u00e3 t\u1ef1 v\u1eabn. Tuy th\u1ebf, khi \u0111\u01b0a x\u00e1c \u00f4ng v\u1ec1 To\u00e0 s\u1ee9, b\u1ecdn ch\u00fang v\u1eabn ch\u1eb7t \u0111\u1ea7u \u00f4ng \u0111\u1ec3 th\u1ecb uy d\u00e2n ch\u00fang. Sau khi \u00f4ng hy sinh, l\u00e0ng L\u1ed7 Kh\u00ea \u0111\u00e3 l\u1eadp mi\u1ebfu th\u1edd \u00f4ng. H\u00e0ng n\u0103m \u0111\u1ebfn ng\u00e0y m\u1ed3ng 3 T\u1ebft, c\u00e1c b\u1eadc k\u1ef3 l\u00e3o v\u00e0 d\u00e2n ch\u00fang c\u1ea3 l\u00e0ng t\u1ed5 ch\u1ee9c c\u00fang gi\u1ed7 \u00f4ng. Nh\u1eefng n\u0103m th\u1eddi ti\u1ebft thu\u1eadn l\u1ee3i th\u00ec ng\u00e0y gi\u1ed7 \u00f4ng \u0111\u00e3 tr\u1edf th\u00e0nh ng\u00e0y l\u1ec5 h\u1ed9i c\u1ee7a d\u00e2n l\u00e0ng. Nhi\u1ec1u ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ebfn d\u00e2ng h\u01b0\u01a1ng ngo\u00e0i s\u1ef1 ng\u01b0\u1ee1ng m\u1ed9 c\u00f2n \u0111\u1ec3 tho\u1ea3 m\u00e3n t\u00e2m linh, xin b\u00e0i thu\u1ed1c \u00e2m c\u1ee7a \u00f4ng mong Trang 417","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u \u0111\u01b0\u1ee3c kh\u1ecfi b\u1ec7nh, v\u00ec l\u00fac b\u00ecnh sinh \u00f4ng v\u1ed1n l\u00e0 m\u1ed9t nh\u00e0 l\u01b0\u01a1ng y gi\u1ecfi n\u1ed5i ti\u1ebfng trong v\u00f9ng. S\u1ef1 nghi\u1ec7p c\u1ee7a \u00f4ng tuy kh\u00f4ng th\u00e0nh, song \u00f4ng \u0111\u00e3 \u0111\u1ec3 l\u1ea1i cho h\u1eadu th\u1ebf t\u1ea5m g\u01b0\u01a1ng s\u00e1ng ng\u01b0\u1eddi v\u1ec1 kh\u00ed ti\u1ebft c\u00e1ch m\u1ea1ng, v\u1ec1 l\u00f2ng y\u00eau n\u01b0\u1edbc n\u1ed3ng n\u00e0n, v\u1ec1 tinh th\u1ea7n d\u0169ng c\u1ea3m b\u1ea5t khu\u1ea5t tr\u01b0\u1edbc k\u1ebb th\u00f9. Tinh th\u1ea7n \u0111\u00f3 \u0111\u00e3 \u0111\u01b0\u1ee3c th\u1ec3 hi\u1ec7n m\u1ed9t ph\u1ea7n trong nh\u1eefng b\u00e0i th\u01a1 ch\u1eef H\u00e1n c\u1ee7a \u00f4ng. Sau \u0111\u00e2y xin tr\u00edch hai b\u00e0i th\u01a1 do nh\u00e0 nghi\u00ean c\u1ee9u Th\u00e1i Kim \u0110\u1ec9nh d\u1ecbch: T\u1ef0 TH\u00c1N Hai vai trung hi\u1ebfu n\u1eb7ng tr\u00ecu tr\u00ecu, T\u00ednh \u0111\u1ebfn bao gi\u1edd \u0111\u1eb7ng ch\u1eaft chiu. Bi\u1ec3n r\u1ed9ng th\u00eanh thang bu\u1ed3m n\u1eeda c\u00e1nh, Tr\u1eddi cao l\u1ed3ng l\u1ed9ng gi\u00f3 tr\u0103m chi\u1ec1u. T\u00f2ng ti\u00ean lu\u1ed1ng th\u1eb9n c\u00f9ng L\u01b0\u01a1ng k\u1ebf (2) Th\u1ed1i l\u1ed9 c\u00f2n e v\u1edbi L\u01b0\u1ee3ng m\u01b0u (3). \u0110\u00e3 tr\u00f3t xoay tay ch\u00e0m ph\u1ea3i nh\u00fang, Cho cam s\u1ea5m s\u00e9t l\u01b0\u1ee1i b\u00faa r\u00ecu. NH\u1eeeNG MONG Tr\u00f4ng ho\u00e0i, tr\u00f4ng m\u00e3i, l\u1ea1i tr\u00f4ng no, M\u1eebng \u0111\u01b0\u1ee3c xu\u00e2n n\u00e0y \u0111\u00e3 t\u1edbi cho. C\u00e2y c\u1ecf \u0111i\u1ec3m t\u00f4 n\u00ean v\u1ebb tuy\u1ec7t, Non s\u00f4ng gi\u00e0nh l\u1ea1i \u0111\u01b0\u1ee3c c\u01a1 \u0111\u1ed3. L\u00e1 c\u1edd T\u1ed5 qu\u1ed1c bay ph\u01a1i ph\u1edbi, Ti\u1ebfng tr\u1ed1ng d\u00e2n quy\u1ec1n \u0111\u00e1nh t\u1ef1 do. C\u00e1ch m\u1ea1ng ng\u00e0y c\u00e0ng th\u00eam r\u1ed9ng r\u00e3i, D\u1eabu ai c\u00e2m \u0111i\u1ebfc c\u0169ng n\u00ean ph\u00f4. Ngo\u00e0i ra c\u00f2n m\u1ed9t s\u1ed1 t\u00e1c ph\u1ea9m c\u1ee7a \u00f4ng tuy kh\u00f4ng ghi th\u00e0nh v\u0103n, song nh\u00e2n d\u00e2n \u0111\u1ecba ph\u01b0\u01a1ng v\u1eabn truy\u1ec1n mi\u1ec7ng l\u1ea1i. M\u1ed9t s\u1ed1 c\u1ee5 cao ni\u00ean c\u00f2n thu\u1ed9c l\u00f2ng nh\u1eefng b\u00e0i th\u01a1 \u0111\u00f3 c\u1ee7a \u00f4ng. \u0110\u1ec3 t\u01b0\u1edfng nh\u1edb c\u00f4ng lao to l\u1edbn v\u00e0 \u0111\u1ee9c hy sinh cao c\u1ea3 c\u1ee7a \u00f4ng, sau C\u00e1ch m\u1ea1ng th\u00e1ng T\u00e1m, nh\u00e2n d\u00e2n l\u1ea5y hi\u1ec7u c\u1ee7a \u00f4ng l\u00e0 Nam D\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ec3 \u0111\u1eb7t t\u00ean x\u00e3. N\u0103m 2003, con ch\u00e1u d\u00f2ng t\u1ed9c v\u00e0 x\u00e3 C\u1ea9m Nam \u0111\u00e3 t\u00f4n t\u1ea1o l\u1ea1i l\u0103ng m\u1ed9 c\u1ee7a \u00f4ng trang nghi\u00eam h\u01a1n, \u0111\u1eb9p \u0111\u1ebd h\u01a1n, x\u1ee9ng \u0111\u00e1ng l\u00e0 n\u01a1i th\u1edd Trang 418","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u ph\u1ee5ng v\u1ecb Th\u00e0nh ho\u00e0ng c\u1ee7a l\u00e0ng - v\u1ecb t\u01b0\u1edbng l\u0129nh c\u1ee7a phong tr\u00e0o C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng. Theo T\u1ea1p ch\u00ed V\u0103n h\u00f3a H\u00e0 T\u0129nh s\u1ed1 75, th\u00e1ng 10-2004, tr.14-15 ___________________________________ 1. D\u01b0\u01a1ng Xu\u00e2n Th\u00e2u: C\u00e1n b\u1ed9 Nghi\u00ean c\u1ee9u L\u1ecbch s\u1eed - V\u0103n h\u00f3a, H\u00e0 T\u0129nh. 2. L\u01b0\u01a1ng k\u1ebf (k\u1ebf c\u1ee7a Tr\u01b0\u01a1ng L\u01b0\u01a1ng) l\u00e0 nh\u00e2n v\u1eadt trong Tam Qu\u1ed1c Ch\u00ed. 3. L\u01b0\u1ee3ng m\u01b0u (m\u01b0u c\u1ee7a Gia C\u00e1t L\u01b0\u1ee3ng) l\u00e0 nh\u00e2n v\u1eadt trong Tam Qu\u1ed1c Ch\u00ed. Trang 419","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u C. V\u0102N TH\u01a0, TRUY\u1ec6N K\u1ec2 V\u1ec0 PHONG TR\u00c0O C\u1ea6N V\u01af\u01a0NG PHAN B\u1ed8I CH\u00c2U TRUY\u1ec6N TR\u00c1NG S\u0128 CAO TH\u1eaeNG L\u1edcI T\u1ef0A C\u1ee6A T\u00c1C GI\u1ea2 Th\u1ebf gi\u1edbi ng\u00e0y nay \u0111em t\u00ednh m\u1ec7nh treo v\u00e0o c\u00e2n n\u00e3o c\u1ee7a c\u00e1c b\u1eadc anh h\u00f9ng. Th\u1ebf gi\u1edbi m\u00e0 m\u1ed9t ng\u00e0y kh\u00f4ng c\u00f3 anh h\u00f9ng, th\u00ec th\u1ebf gi\u1edbi \u0111\u00f3 c\u0169ng kh\u00f4ng th\u1ec3 s\u1ed1ng \u0111\u01b0\u1ee3c m\u1ed9t ng\u00e0y. Kh\u00f4ng c\u00f3 Hoa Th\u1ecbnh \u0110\u1ed1n (1) th\u00ec M\u1ef9 L\u1ee3i Ki\u00ean (2) ch\u1ebft, kh\u00f4ng c\u00f3 ba \u0111\u1ea5ng anh ki\u1ec7t Ba, M\u00e3 (3) th\u00ec n\u01b0\u1edbc \u00dd \u0110\u1ea1i L\u1ee3i (4) ch\u1ebft; kh\u00f4ng c\u00f3 c\u00e1c b\u1eadc hi\u1ec1n t\u00e0i T\u00e2y H\u01b0\u01a1ng (5), M\u1ed9c H\u1ed9 (6) th\u00ec Nh\u1eadt B\u1ea3n ch\u1ebft. Ng\u01b0\u1eddi anh h\u00f9ng \u0111\u01b0\u1ee3c d\u01b0\u1ee1ng d\u1ee5c b\u1eb1ng c\u01a1m \u00e1o c\u1ee7a th\u1ebf gi\u1edbi ngay t\u1eeb trong tr\u1ee9ng n\u01b0\u1edbc. T\u00f4i y\u00eau n\u01b0\u1edbc t\u00f4i, t\u00f4i kh\u00f4ng th\u1ec3 kh\u00f4ng tr\u1eb1n tr\u1ecdc m\u01a1 m\u00e0ng t\u01b0\u1edfng nh\u1edb \u0111\u1ebfn ng\u01b0\u1eddi anh h\u00f9ng c\u1ee7a n\u01b0\u1edbc t\u00f4i. \u0110\u00e3 h\u01a1n m\u01b0\u1eddi n\u0103m nay t\u00f4i b\u00f4n t\u1ea9u h\u00f4 h\u00e0o kh\u1eafp b\u1ed1n ph\u01b0\u01a1ng \u0110\u00f4ng T\u00e2y Nam B\u1eafc, m\u00e0 v\u1eabn ch\u01b0a nghe th\u1ea5y ai c\u1ea3. Than \u00f4i! Ng\u01b0\u1eddi anh h\u00f9ng sao m\u00e0 s\u1ed1ng xa x\u0103m t\u00edt m\u00f9 v\u1eady. Nay xin \u0111\u01b0\u1ee3c d\u1ef1ng d\u1eady nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi anh h\u00f9ng \u0111\u00e3 ch\u1ebft v\u00f9i d\u01b0\u1edbi \u0111\u1ea5t, \u0111\u1ed1t n\u00e9n h\u01b0\u01a1ng c\u1ea7u nguy\u1ec7n, \u0111\u00f3 c\u0169ng l\u00e0 m\u1ed9t ch\u00fat c\u1ee7a t\u1ea5m l\u00f2ng y\u00eau n\u01b0\u1edbc c\u1ee7a t\u00f4i, \u0111\u1ec3 vi\u1ebft ra Truy\u1ec7n tr\u00e1ng s\u0129 Cao Th\u1eafng n\u00e0y. T\u00e1c gi\u1ea3 ti\u1ebfc l\u00e0 kh\u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c c\u00f9ng \u1edf v\u1edbi tr\u00e1ng s\u0129, g\u1ea7n g\u0169i tr\u00e1ng s\u0129 khi \u00f4ng c\u00f2n s\u1ed1ng. B\u1ea3n ghi ch\u00e9p n\u00e0y, ph\u1ea7n l\u1edbn ghi \u0111\u01b0\u1ee3c qua l\u1eddi k\u1ec3 c\u1ee7a nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi h\u1ea7u c\u1eadn tr\u00e1ng s\u0129, n\u00ean c\u00f3 \u0111o\u1ea1n ch\u1ec9 l\u00e0 h\u00ecnh th\u1ee9c b\u1ec1 ngo\u00e0i m\u00e0 ch\u01b0a l\u1ed9t t\u1ea3 \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u1ea7y \u0111\u1ee7 ch\u00e2n t\u01b0\u1edbng tr\u00e1ng s\u0129. Mong b\u1ea1n \u0111\u1ecdc l\u01b0\u1ee3ng th\u1ee9 cho. \u00dd c\u1ee7a t\u00e1c gi\u1ea3 l\u00e0 l\u00e0m th\u1ebf n\u00e0o kh\u00f4ng \u0111\u1ec3 m\u1ea5t \u0111i c\u00e1i tinh th\u1ea7n ch\u00e2n th\u1ef1c c\u1ee7a truy\u1ec7n l\u00e0 \u0111\u01b0\u1ee3c. P.B.C Trong th\u1ebf gi\u1edbi g\u00e0 l\u1ee3n, t\u1ed1i t\u0103m m\u00f9 m\u1ecbt, kh\u00f4ng c\u00f3 kh\u00ed ph\u00e1ch con ng\u01b0\u1eddi; tr\u1eddi \u0111\u1ea5t n\u1ebfu s\u1eadp th\u00ec m\u1eb7t tr\u1eddi, m\u1eb7t tr\u0103ng s\u1ebd t\u1ed1i om! B\u1ed7ng trong r\u1eebng s\u00e2u n\u00fai bi\u1ebfc nh\u1ea3y ra m\u1ed9t con qu\u00e1i s\u01b0 t\u1eed, g\u1ea7m l\u00ean m\u1ed9t ti\u1ebfng, c\u00e1c lo\u1ea1i qu\u1ef7 Trang 420","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u n\u00f4 s\u1ebd run s\u1ee3 l\u1ea9n tr\u00e1nh, khi\u1ebfn cho v\u0169 tr\u1ee5 m\u00e2y m\u00f9 s\u01b0\u01a1ng ph\u1ee7 h\u01a1n ba m\u01b0\u01a1i n\u0103m tr\u1edf th\u00e0nh m\u1ed9t b\u00e3i s\u1ea5m ch\u1edbp l\u1ea5p lo\u00e1ng; \u0111\u00f3 kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 b\u1eadc anh h\u00f9ng sao? N\u1ebfu \u0111\u00fang th\u00ec v\u1ecb anh h\u00f9ng \u0111\u00f3 l\u00e0 ai v\u1eady? T\u00f4i d\u00e1m c\u00f4ng nh\u1eadn n\u00f3i v\u1edbi qu\u1ed1c d\u00e2n \u0111\u1ed3ng b\u00e0o r\u1eb1ng: \u0110\u00f3 l\u00e0 Cao Th\u1eafng, m\u1ed9t tr\u00e1ng s\u0129 c\u1ee7a m\u01b0\u1eddi hai n\u0103m v\u1ec1 tr\u01b0\u1edbc. Tr\u00e1ng s\u0129 ng\u01b0\u1eddi huy\u1ec7n H\u01b0\u01a1ng S\u01a1n, t\u1ec9nh H\u00e0 T\u0129nh. \u0110\u1ea5t H\u01b0\u01a1ng S\u01a1n nh\u01b0 th\u1ebf n\u00e0o m\u00e0 l\u1ea1i n\u1ea9y sinh ng\u01b0\u1eddi tr\u00e1ng s\u0129 l\u1ed7i l\u1ea1c th\u1ea7n k\u00ec nh\u01b0 v\u1eady? T\u00f4i \u0111\u00e3 t\u1eebng \u0111i v\u1ec1 l\u00e0ng c\u0169 c\u1ee7a tr\u00e1ng s\u0129, th\u00ec ph\u00eda tr\u01b0\u1edbc l\u00e0ng l\u00e0 ch\u00edn m\u01b0\u01a1i ch\u00edn ng\u1ecdn H\u1ed3ng S\u01a1n; bao quanh ph\u00eda sau l\u00e0 d\u00e3y Tr\u01b0\u1eddng S\u01a1n nguy nga ng\u1ea5t tr\u1eddi, m\u00f4ng m\u00eanh r\u1ee3p \u0111\u1ea5t; n\u00fai Thi\u00ean Nh\u1eabn cheo leo cao v\u00fat \u0111\u1ee9ng ch\u1ea7u ngay b\u00ean ph\u1ea3i; n\u01b0\u1edbc th\u00ec c\u00f3 hai d\u00f2ng s\u00f4ng Ng\u00e0n S\u00e2u, Ng\u00e0n Ph\u1ed1 xu\u00f4i tr\u00f4i v\u1ed7 s\u00f3ng, c\u00f3 kh\u00ed th\u1ebf ganh \u0111ua m\u00e3nh li\u1ec7t. S\u01a1n thu\u1ef7 di\u1ec7u k\u00ec thay! Ch\u00f3t v\u00f3t m\u00eanh m\u00f4ng kh\u00f4ng s\u1ee9c n\u00e0o ng\u0103n n\u1ed5i. Nh\u01b0 v\u1eady, li\u1ec7u c\u00f3 th\u1ec3 c\u00f3 v\u1ecb th\u00e2n s\u0129 y\u1ebfu \u0111u\u1ed1i, nh\u00e0 Nho k\u00e9m c\u1ecfi n\u00e0o c\u00f2n kh\u01b0 kh\u01b0 gi\u1eef s\u00e0o huy\u1ec7t m\u00e0 kh\u00f4ng th\u00f2 \u0111\u1ea7u ra ch\u0103ng? N\u0103m T\u1ef1 \u0110\u1ee9c th\u1ee9 15, gi\u1eb7c chi\u1ebfm s\u00e1u t\u1ec9nh S\u00e0i G\u00f2n (7), gi\u00f3 m\u01b0a h\u00f4i h\u00e1m tr\u00e0n lan h\u1ea7u kh\u1eafp non s\u00f4ng c\u1ea3 n\u01b0\u1edbc, th\u1ebf m\u00e0 n\u01a1i s\u01a1n thu\u1ef7 di\u1ec7u k\u00ec nh\u01b0 H\u01b0\u01a1ng S\u01a1n l\u1ea1i ch\u1ecbu kh\u1ed5 h\u00e0ng tr\u0103m n\u0103m nay d\u01b0\u1edbi \u00e1ch \u201cchi h\u1ed3 d\u00e3 gi\u1ea3\u201d (8) c\u1ee7a b\u1ecdn h\u1ee7 nho v\u00e0 b\u1ecdn quan li\u00eau, chuy\u00ean h\u00fat m\u00e1u m\u1ee7 nh\u00e2n d\u00e2n, l\u00e0m d\u01a1 b\u1ea9n x\u00e3 h\u1ed9i... may sao l\u1ea1i c\u00f3 c\u00e1i kh\u00ed ph\u00e1ch b\u1ed3ng b\u1ed9t, hi\u00ean ngang, kh\u00f4ng th\u1ec3 ch\u1ecbu \u0111\u1ef1ng, \u0111em h\u1ebft nh\u1eefng k\u00ec phong qu\u00e1i th\u1ea1nh, s\u00f3ng gi\u1eadn n\u01b0\u1edbc g\u00e0o, \u0111\u1ed5 v\u00e0o m\u1ed9t nh\u00e0 h\u1ecd Cao, n\u00ean m\u1edbi c\u00f3 ng\u01b0\u1eddi tr\u00e1ng s\u0129 \u0111\u1ed9t xu\u1ea5t n\u00e0y. Tr\u00e1ng s\u0129 l\u00fac c\u00f2n nh\u1ecf tu\u1ed5i, t\u00ednh ph\u00f3ng \u0111\u00e3ng, kh\u00f4ng m\u00e0ng c\u1ee7a c\u1ea3i v\u1eadt ch\u1ea5t, nghe B\u00e0i ph\u00fa tuy\u1ec7t m\u1ec7nh b\u1eb1ng ch\u1eef N\u00f4m c\u1ee7a k\u1ecb s\u0129 L\u00ea T\u1ea1o, l\u00f2ng r\u1ea5t h\u00e2m m\u1ed9 (T\u1ea1o c\u0169ng ng\u01b0\u1eddi huy\u1ec7n H\u01b0\u01a1ng S\u01a1n, l\u00fac \u0111\u1ea7u m\u1ed9 qu\u00e2n ph\u00f2 nh\u00e0 L\u00ea, \u0111\u00e1nh nhau v\u1edbi nh\u00e0 Nguy\u1ec5n nhi\u1ec1u tr\u1eadn. Quan qu\u00e2n kh\u00f4ng \u0111\u00e1nh n\u1ed5i T\u1ea1o, m\u1edbi l\u1eadp k\u1ebf b\u1eaft m\u1eb9 T\u1ea1o, n\u00ean T\u1ea1o ph\u1ea3i ra h\u00e0ng. Khi l\u00e2m h\u00ecnh, T\u1ea1o c\u00f3 vi\u1ebft b\u00e0i ph\u00fa ch\u1eef N\u00f4m t\u1ef1 thu\u1eadt \u00fd ch\u00ed v\u00e0 kh\u00ed ti\u1ebft c\u1ee7a m\u00ecnh, trong \u0111\u00f3 c\u00f3 c\u00e2u: \u201cNgh\u0129 Nam H\u1ed3 B\u1eafc Vi\u1ec7t thi\u1ebfu chi m\u00e0, v\u00e0ng H\u00e0n \u0110\u1ebf d\u1ec5 t\u00ecm ra Qu\u00fd B\u1ed1; Nh\u01b0ng \u0111\u1ecba ngh\u0129a thi\u00ean kinh l\u00e0 n\u1eb7ng l\u1eafm, th\u01b0 ch\u00e0ng T\u1eeb (9) m\u00e3i g\u1eedi l\u1ea1i T\u00e0o c\u00f4ng (10)\u201d. Ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ecdc r\u1ea5t l\u1ea5y l\u00e0m kho\u00e1i ch\u00e1). N\u0103m Gi\u00e1p Tu\u1ea5t (1874), m\u1ed9t v\u1ecb \u0111\u1ea1i l\u00e3o huy\u1ec7n Thanh Ch\u01b0\u01a1ng l\u00e0 Tr\u1ea7n T\u1ea5n (11) m\u1ed9 qu\u00e2n kh\u1edfi ngh\u0129a, m\u01b0u gi\u1ebft h\u00f4n qu\u00e2n v\u00e0 thanh tr\u1eeb nh\u1eefng Trang 421","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u t\u00ean gian \u00e1c. Ngh\u0129a qu\u00e2n \u0111\u00f4ng t\u1edbi h\u01a1n v\u1ea1n ng\u01b0\u1eddi, tung ho\u00e0nh ngh\u00ecn d\u1eb7m kh\u1eafp v\u00f9ng Hoan \u00c1i (12). Tri\u1ec1u \u0111\u00ecnh ph\u1ea3i \u0111i\u1ec1u qu\u00e2n t\u1eeb Thu\u1eadn Ho\u00e1 ra \u0111\u00e0n \u00e1p, m\u00e3i sau m\u1edbi d\u1eb9p y\u00ean \u0111\u01b0\u1ee3c. L\u00fac ngh\u0129a binh c\u1ee7a Tr\u1ea7n T\u1ea5n n\u1ed5i d\u1eady, tr\u00e1ng s\u0129 Cao Th\u1eafng \u0111ang c\u00f2n \u1edf \u0111\u1ed9 tu\u1ed5i thi\u1ebfu ni\u00ean, vung n\u1eafm tay, v\u00f9ng v\u1eaby mu\u1ed1n gia nh\u1eadp ngh\u0129a qu\u00e2n, nh\u01b0ng b\u1ecb cha m\u1eb9 ng\u0103n c\u1ea5m, n\u00ean ch\u00ed kh\u00ed ch\u01b0a \u0111\u01b0\u1ee3c th\u1eed th\u00e1ch. Than \u00f4i! Con m\u00e3nh h\u1ed5 khi c\u00f2n \u0111ang b\u00fa, nh\u01b0ng m\u00f3ng vu\u1ed1t \u0111\u00e3 kh\u00e1c th\u01b0\u1eddng, con tu\u1ea5n m\u00e3 tu\u1ed5i c\u00f2n non m\u00e0 v\u00f3 c\u00e2u \u0111\u00e3 kh\u00e1c. Ng\u01b0\u1eddi n\u01b0\u1edbc ta \u0111\u00e3 quen v\u1edbi \u00e1ch n\u00f4 l\u1ec7 l\u00e2u r\u1ed3i, n\u00ean kh\u00f4ng bi\u1ebft h\u1ed5 th\u1eb9n n\u1eefa, th\u00ec l\u00e0m sao m\u00e0 c\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c m\u1ed9t t\u01b0 t\u01b0\u1edfng v\u01b0\u1ee3t b\u1eadc nh\u01b0 tr\u00e1ng s\u0129! N\u1ebfu tr\u00e1ng s\u0129 \u0111i theo phong tr\u00e0o ngh\u0129a c\u1eed c\u1ee7a Tr\u1ea7n T\u1ea5n th\u00ec ch\u1eafc l\u00e0 \u0111\u00e3 ch\u1ebft t\u1eeb n\u0103m Gi\u00e1p Tu\u1ea5t r\u1ed3i, c\u00f2n \u0111\u00e2u t\u1edbi ng\u00e0y nay n\u1eefa \u0111\u1ec3 b\u1ecdn ta l\u1ea1i nh\u00ecn th\u1ea5y b\u1eadc ki\u1ec7t s\u0129 ch\u00e2u Hoan! C\u00e1ch m\u01b0\u1eddi hai n\u0103m (k\u1ec3 t\u1eeb n\u0103m \u1ea4t D\u1eadu) sau khi Tr\u1ea7n \u0110\u1ea1i L\u00e3o ch\u1ebft, kinh \u0111\u00f4 Thu\u1eadn Ho\u00e1 b\u1ecb h\u00e3m, vua H\u00e0m Nghi xu\u1ea5t b\u00f4n, \u0111\u1eb7t h\u00e0nh t\u1ea1i \u1edf H\u01b0\u01a1ng Kh\u00ea, H\u00e0 T\u0129nh, xu\u1ed1ng chi\u1ebfu k\u00eau g\u1ecdi m\u1ed9 qu\u00e2n C\u1ea7n V\u01b0\u01a1ng trong c\u1ea3 n\u01b0\u1edbc. Sau \u0111\u00f3 c\u00e1c th\u00e2n h\u00e0o \u1edf kh\u1eafp c\u00e1c qu\u1eadn huy\u1ec7n \u0111\u1ec1u k\u00e9o \u0111\u1ebfn n\u01a1i vua \u0111\u00f3ng. Trong v\u0169 tr\u1ee5 c\u00f3 con qu\u00e1i v\u1eadt xu\u1ea5t hi\u1ec7n, t\u1ea5t c\u00f3 ng\u01b0\u1eddi khen ch\u00ea tr\u00eau ch\u1ecdc. C\u1ea3 b\u1ea7u tr\u1eddi m\u00e2y \u0111en m\u00f9 m\u1ecbt, ng\u00e0y c\u0169ng nh\u01b0 \u0111\u00eam, con r\u1ed3ng nh\u00e2n \u0111\u00f3 m\u00e0 bay l\u00ean. Ba \u0111\u00e0o ng\u1eadp bi\u1ec3n, s\u00f3ng l\u1edbn tr\u00e0n non, con c\u00e1 k\u00ecnh v\u00ec th\u1ebf n\u1ed5i hung, c\u1ea3nh t\u01b0\u1ee3ng \u0111\u00f3 \u0111\u1ebfn ng\u00e0y n\u00e0o m\u1edbi c\u00f3 th\u1ec3 xu\u1ea5t hi\u1ec7n? Hi\u1ec7n nay, Ch\u00faa th\u01b0\u1ee3ng g\u1eb7p c\u1ea3nh l\u1ea7m than, b\u1ecdn ch\u00f3 d\u00ea th\u00ec \u0111\u1eafc ch\u00ed, qu\u1ef7 th\u1ea7n c\u0103m gi\u1eadn, \u0111\u1ea5t tr\u1eddi \u0111\u1ea3o \u0111i\u00ean; th\u1ebf m\u00e0 nh\u1eefng k\u1ebb \u0111\u01b0\u1eddng \u0111\u01b0\u1eddng t\u1ea5m th\u00e2n b\u1ea3y th\u01b0\u1edbc h\u00e3y c\u00f2n quy\u1ebfn luy\u1ebfn v\u1ee3 con, mi\u1ec7ng c\u00e2m nh\u01b0 h\u1ebfn, kh\u00f4ng d\u00e1m th\u00f2 \u0111\u1ea7u kh\u1ecfi c\u1eeda, gh\u00e9 m\u1eaft nh\u00ecn \u0111\u1eddi! H\u1ecd ch\u1ec9 l\u00e0 nh\u1eefng c\u00e1i t\u00fai \u0111\u1ef1ng c\u01a1m th\u1ed1i ho\u1eafc, ch\u1ee9 c\u00f3 ph\u1ea3i l\u00e0 nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u1edf \u0111\u1ea5t H\u1ed3ng Lam s\u1ea3n sinh ra \u0111\u00e2u! Ng\u00e0y th\u00e1ng B\u1ea3y n\u0103m \u0111\u00f3, ngh\u0129a binh c\u1ee7a huy\u1ec7n H\u01b0\u01a1ng S\u01a1n n\u1ed5i d\u1eady, tr\u00e1ng s\u0129 l\u1ea5y h\u1ecd t\u00ean th\u1eadt c\u1ef1c k\u00ec h\u00f9ng d\u0169ng c\u1ee7a m\u00ecnh l\u00e0 Cao Th\u1eafng ghi v\u00e0o s\u1ed5 ngh\u0129a binh. Th\u1ef1c ra th\u00ec tr\u00e1ng s\u0129 m\u1edbi l\u00ean v\u0169 \u0111\u00e0i tr\u01b0\u1edbc gi\u1edd ng\u1ecd m\u1ed9t ti\u1ebfng \u0111\u1ed3ng h\u1ed3. Tr\u01b0\u1edbc h\u1ebft, gi\u1eb7c \u0111\u00e1nh ra B\u1eafc K\u00ec, chi\u1ebfm gi\u1eef kinh \u0111\u00f4 Thu\u1eadn Ho\u00e1 v\u00e0 c\u00e1c c\u1eeda bi\u1ec3n. B\u1ecdn ch\u00fang \u0111i \u0111\u1ebfn \u0111\u00e2u, nh\u01b0 lu\u1ed3ng gi\u00f3 \u0111\u1ed9c, ng\u01b0\u1eddi n\u01b0\u1edbc ta b\u1ecb Trang 422","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u kh\u1ed1n \u0111\u1ed1n, lo s\u1ee3 v\u1ec1 n\u1ea1n binh l\u1eeda ng\u1eadp tr\u00e0n, may c\u00f2n c\u00f3 v\u00f9ng ph\u00eda Nam Qu\u1ea3ng Tr\u1ecb, ph\u00eda B\u1eafc Thanh Ho\u00e1 l\u00e0 ch\u01b0a l\u1ecdt v\u00e0o tay gi\u1eb7c. Tr\u00e1ng s\u0129 bi\u1ebft b\u1ecdn r\u1eafn l\u1ee3n tham \u0103n, th\u1ebf n\u00e0o r\u1ed3i ch\u00fang c\u0169ng m\u00f2 \u0111\u1ebfn, v\u1eady ta h\u00e3y v\u1ed7 ki\u1ebfm t\u1ef1 h\u00f9ng, gi\u01a1 cao n\u1eafm \u0111\u1ea5m \u0111\u1ec3 ch\u1edd \u0111\u00f3n c\u00e1i ng\u00e0y gi\u1edd \u0111\u00f3. Nh\u01b0ng ngo\u1ea3nh nh\u00ecn l\u1ea1i ch\u1ec9 th\u1ea5y r\u1eb7t nh\u1eefng \u201ck\u1ebb \u0111\u1ea7y t\u1edb gi\u1eef ti\u1ec1n\u201d \u1edf th\u00f4n qu\u00ea v\u1edbi n\u0103m ba \u00f4ng gi\u00e0, th\u00ec c\u00f2n b\u00e0n b\u1ea1c \u0111\u01b0\u1ee3c g\u00ec, n\u00ean m\u1edbi kh\u1eb3ng kh\u00e1i n\u00f3i r\u1eb1ng: - Ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ea1i tr\u01b0\u1ee3ng phu h\u00e3y n\u00ean t\u1ef1 l\u1eadp. C\u00f2n b\u1ecdn h\u1ecd th\u00ec to\u00e0n l\u00e0 nh\u1eefng k\u1ebb m\u1eafc b\u1ec7nh \u1ef7 l\u1ea1i, kh\u00f4ng \u0111\u00e1ng b\u00e0n n\u1eefa, l\u00e0m b\u1ea9n l\u01b0\u1ee1i ta! Do v\u1eady m\u00e0 tr\u00e1ng s\u0129 r\u1ea5t kh\u00f4ng h\u1ee3p v\u1edbi nh\u1eefng k\u1ebb t\u1ee5c t\u1eed \u1edf h\u01b0\u01a1ng th\u00f4n. Tr\u00e1ng s\u0129 tuy \u00f4m \u1ea5p t\u01b0 t\u01b0\u1edfng bay cao \u0111\u00e1nh m\u1ea1nh, nh\u01b0ng nh\u00e0 l\u1ea1i ngh\u00e8o; mu\u1ed1n tung ti\u1ec1n tr\u0103m v\u1ea1n, nh\u01b0ng bi\u1ebft tr\u00f4ng c\u1eady v\u00e0o \u0111\u00e2u? B\u00e8n l\u1ee3i d\u1ee5ng t\u01b0 th\u1ebf ngang t\u00e0ng, ng\u1ea7m li\u00ean k\u1ebft v\u1edbi anh em trong \u0111\u00e1m l\u1ee5c l\u00e2m v\u00e0 v\u1edbi nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi tr\u1ed9m c\u01b0\u1edbp r\u1ed3i t\u1ef1 m\u00ecnh l\u00e0m l\u00e3nh t\u1ee5 chu\u1ea9n b\u1ecb \u0111\u1ecba \u0111i\u1ec3m, bi\u00ean ch\u1ebf \u0111\u1ed9i ng\u0169 sau n\u00e0y. Th\u1ebf r\u1ed3i c\u00f3 ti\u1ebfng \u0111\u1ed3n \u0111\u1ea1i x\u00f4n xao \u201cth\u1ee7 l\u0129nh \u0103n tr\u1ed9m b\u00f2\u201d. Ng\u01b0\u1eddi ta th\u01b0\u1eddng nh\u00ecn b\u1eb1ng con m\u1eaft \u0111\u00f3 l\u00e0 k\u1ebb t\u1ee5 t\u1eadp nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi tr\u1ed1n tr\u00e1nh. Do \u0111\u00f3, nhi\u1ec1u phen b\u1ecb kh\u1ed1n v\u1edbi b\u1ecdn quan l\u1ea1i b\u1ea9n th\u1ec9u trong huy\u1ec7n, nh\u01b0ng tr\u00e1ng s\u0129 v\u1eabn th\u1ea3n nhi\u00ean, kh\u00f4ng th\u00e8m \u0111\u1ebfm x\u1ec9a. Trang nam nhi \u01b0u t\u00fa sinh ra \u1edf \u0111\u1eddi ph\u1ea3i bi\u1ebft r\u1eeda m\u00e0y m\u1eb7t, th\u1ecbt da cho non s\u00f4ng \u0111\u1ea5t n\u01b0\u1edbc, kh\u00f4ng c\u1ea7n \u0111\u1ec3 \u00fd \u0111\u1ebfn nh\u1eefng c\u00e1i s\u1edf tr\u01b0\u1eddng hay s\u1edf \u0111o\u1ea3n c\u1ee7a m\u00ecnh, \u0111\u00f3 l\u00e0 \u00fd ch\u00ed tr\u00e1c vi\u1ec7t sinh b\u00ecnh c\u1ee7a ng\u01b0\u1eddi tr\u00e1ng s\u0129. Tr\u00e1ng s\u0129 c\u01b0 x\u1eed v\u1edbi m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi th\u01b0\u1eddng r\u1ea5t h\u00e0o ph\u00f3ng, nh\u01b0ng khi g\u1eb7p ph\u1ea3i bi\u1ebfn c\u1ed1 x\u1ea3y \u0111\u1ebfn th\u00ec l\u1ea1i r\u1ea5t nghi\u00eam ch\u1ec9nh, ti\u1ebfng th\u00e9t nh\u01b0 s\u1ea5m, th\u01b0\u1eddng \u0111\u01b0\u1ee3c anh em h\u1ea3o h\u00e1n s\u1ee3 ph\u1ee5c. \u0110\u1ebfn khi kh\u1edfi ngh\u0129a, tr\u00e1ng s\u0129 \u0111em h\u1ebft nh\u1eefng anh em b\u1ed9 h\u1ea1 thu\u1ed9c c\u00e1c \u0111\u1ea3ng ph\u00e1i c\u0169 phi\u00ean ch\u1ebf th\u00e0nh \u0111\u1ed9i ng\u0169, thi\u1ebft l\u1eadp qu\u00e2n lu\u1eadt, m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ec1u r\u0103m r\u1eafp tu\u00e2n l\u1ec7nh. L\u00fac \u0111\u1ea7u, qu\u00e2n c\u00f2n \u00edt, s\u1ee9c c\u00f2n non, nh\u01b0ng c\u1edd tr\u1ed1ng nghi\u00eam minh, c\u00f3 th\u1ec3 \u0111\u00e1nh nhau v\u1edbi gi\u1eb7c. C\u00e1c \u0111\u1ea1o ngh\u0129a binh \u0111\u1ec1u c\u00f3 danh t\u01b0\u1edbng c\u1ea7m \u0111\u1ea7u. L\u00fac \u0111\u00f3, \u1edf La S\u01a1n c\u00f3 c\u1ee5 Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng ph\u1ee5ng chi\u1ebfu th\u1ed1ng l\u0129nh t\u1ea5t c\u1ea3 c\u00e1c \u0111\u1ea1o ngh\u0129a binh, tr\u00e1ng s\u0129 b\u00e8n \u0111em h\u1ebft b\u1ed9 h\u1ea1 \u0111\u1ebfn xin gia nh\u1eadp. \u201c\u0110\u01a1n \u0111ao c\u1eaft \u0111\u1ee9t s\u1ea7u kim c\u1ed5, Tr\u01b0\u1eddng ki\u1ebfm r\u1ea1ch toang m\u00e1u \u0111\u1ea5t tr\u1eddi!\u201d (13) Trang 423","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u T\u00e2m s\u1ef1 c\u1ee7a ng\u01b0\u1eddi anh h\u00f9ng \u0111\u1ea1i \u0111\u1ec3 l\u00e0 nh\u01b0 v\u1eady. Song bi\u1ec3u l\u1ed9 t\u00e2m s\u1ef1 n\u00e0y v\u00e0o l\u00fac n\u00e0o? V\u00e0o l\u00fac th\u1eafng hay l\u00fac b\u1ea1i? \u00d4i! N\u1ebfu kh\u00f4ng c\u00f3 th\u1ea5t b\u1ea1i th\u00ec kh\u00f4ng th\u1ec3 bi\u1ec3u hi\u1ec7n \u0111\u01b0\u1ee3c ng\u01b0\u1eddi anh h\u00f9ng. T\u00f4i \u0111\u00e3 t\u1eebng l\u1ea5y s\u1ef1 th\u1ea5t b\u1ea1i \u0111\u1ec3 nh\u00ecn tr\u00e1ng s\u0129. Kh\u00f4ng bao l\u00e2u sau, ngh\u0129a binh \u0111\u00e3 thu ph\u1ee5c \u0111\u01b0\u1ee3c th\u00e0nh H\u00e0 T\u0129nh. Ti\u1ebfng t\u0103m l\u1eebng l\u1eaby. Gi\u1eb7c \u0111em h\u1ebft c\u00e1c \u0111\u1ea1o qu\u00e2n h\u00f9ng m\u1ea1nh trong n\u01b0\u1edbc, t\u1eadp trung v\u1ec1 \u0111\u1ea5t ch\u00e2u Hoan \u0111\u1ec3 ch\u1ed1ng c\u1ef1 v\u1edbi ngh\u0129a binh. Nh\u1eefng k\u1ebb x\u1ea5u theo gi\u1eb7c, d\u1eabn b\u1ecdn ch\u00fang v\u00e0o t\u1eadn n\u01a1i vua \u0111\u00f3ng. Xe loan b\u1ecb gi\u1eb7c h\u00e3m, c\u00e1c \u0111\u1ea1o ngh\u0129a binh tan. \u0110\u1ed3n gi\u1eb7c \u0111\u00f3ng d\u00e0y nh\u01b0 r\u0103ng l\u01b0\u1ee3c, qu\u00e2n l\u00ednh nhung nh\u00fac nh\u01b0 ong ki\u1ebfn. Quan l\u1ea1i, th\u00e2n h\u00e0o \u1edf c\u00e1c ph\u1ee7 huy\u1ec7n, c\u00e1c t\u1ec9nh tranh nhau \u0111\u1ea7u h\u00e0ng. Ti\u1ebfng n\u1ed5 c\u1ee7a s\u00fang \u0111\u1ea1n xen l\u1eabn ti\u1ebfng k\u00eau kh\u00f3c van xin lo\u1ea1n x\u1ea1 \u1edf d\u1ecdn \u0111\u01b0\u1eddng. B\u1ecdn h\u1ecd t\u1eebng tr\u1ea3i bao gian kh\u1ed5, lao v\u00e0o vi\u1ec7c ngh\u0129a, gi\u00f3ng tr\u1ed1ng gi\u01b0\u01a1ng c\u1edd. \u0110\u00f3 l\u00e0 nh\u1eefng trang nam nhi, m\u1ed9t c\u00e1nh tay kh\u00f4ng v\u1edbi ba t\u1ea5c ki\u1ebfm. S\u1ef1 th\u1ec3 x\u1ea3y ra nh\u01b0 v\u1eady, \u1edf c\u1ea3nh ng\u1ed9 n\u00e0y, ch\u1ecbu h\u00e0ng ph\u1ee5c tr\u01b0\u1edbc gi\u1eb7c \u01b0? th\u00ec th\u1ec1 ch\u1ebft kh\u00f4ng l\u00e0m c\u1ed1ng r\u00e3nh (14). Hay l\u00e0 t\u1ef1 x\u1eed (15) l\u1ea5y? th\u00ec ch\u01b0a to\u1ea1i \u0111\u01b0\u1ee3c nguy\u1ec7n v\u1ecdng l\u00fac \u0111\u1ea7u! Tr\u00e1ng s\u0129 b\u00e8n tri\u1ec7u t\u1eadp th\u1ee7 h\u1ea1 h\u01a1n hai m\u01b0\u01a1i ng\u01b0\u1eddi h\u1ecfi ai c\u00f3 k\u1ebf g\u00ec th\u00ec \u0111\u1ec1 xu\u1ea5t ra. M\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi kh\u00f4ng d\u00e1m quy\u1ebft \u0111\u1ecbnh. Tr\u00e1ng s\u0129 h\u0103ng h\u00e1i n\u00f3i: - Ng\u01b0\u1eddi n\u01b0\u1edbc Vi\u1ec7t Nam ta, ch\u1ec9 c\u00f3 Cao Th\u1eafng m\u1ea5t \u0111\u1ea7u, ch\u1ee9 kh\u00f4ng th\u1ec3 c\u00f3 Cao Th\u1eafng h\u00e0ng gi\u1eb7c! Nay h\u00e3y t\u1ea1m gi\u1ea5u tung t\u00edch ch\u1edd c\u01a1 h\u1ed9i h\u00e0nh \u0111\u1ed9ng. Nh\u01b0ng m\u1ed9t ng\u00e0y kia, s\u1ebd \u0103n gan u\u1ed1ng m\u00e1u gi\u1eb7c, th\u00ec d\u00f9 ch\u1ebft ta c\u0169ng kh\u00f4ng o\u00e1n h\u1eadn. M\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ec1u v\u1ed7 tay. Sau \u0111\u00f3 \u0111\u1ec1u thay qu\u00e2n trang, m\u1eb7c th\u01b0\u1eddng ph\u1ee5c, l\u1ea9n v\u00e0o n\u00fai, m\u01b0u \u0111\u1ed3 vi\u1ec7c t\u00e1i kh\u1edfi ngh\u0129a. ________________________________________ 1. Hoa Th\u1ecbnh \u0110\u1ed1n: Washington (1732-1799), T\u1ed5ng th\u1ed1ng \u0111\u1ea7u ti\u00ean c\u1ee7a n\u01b0\u1edbc M\u1ef9. 2. M\u1ef9 L\u1ee3i Ki\u00ean: N\u01b0\u1edbc M\u1ef9. Trang 424","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u 3. Ba \u0111\u1ea5ng anh ki\u1ec7t Ba, M\u00e3: \u1ede \u0111\u00e2y t\u00e1c gi\u1ea3 vi\u1ebft s\u00f3t m\u1ed9t anh ki\u1ec7t. N\u1ebfu l\u00e0 ba v\u1ecb anh ki\u1ec7t c\u1ee7a n\u01b0\u1edbc Italia th\u00ec t\u1ee9c l\u00e0 Gia L\u00fd Ba \u0110\u00edch (Garibaldi, 1807-1882), M\u00e3 Chi N\u00ea (Mazzini, 1805 - 1872) v\u00e0 Gia Ph\u00fa Nh\u0129 (Cavour, 1810-1861). Nh\u01b0ng trong nguy\u00ean v\u0103n \u1edf \u0111\u00e2y, t\u00e1c gi\u1ea3 ghi l\u00e0 Ba, M\u00e3: M\u00e3 t\u1ee9c l\u00e0 M\u00e3 Chi N\u00ea, c\u00f2n Ba t\u1ee9c l\u00e0 Balbo, ng\u01b0\u1eddi c\u00f3 c\u00f4ng l\u1edbn trong vi\u1ec7c th\u1ed1ng nh\u1ea5t n\u01b0\u1edbc Italia v\u00e0 vi\u1ec7c c\u1ea3i c\u00e1ch n\u1ed9i ch\u00ednh. 4. \u00dd \u0110\u1ea1i L\u1ee3i: N\u01b0\u1edbc Italia. 5. T\u00e2y H\u01b0\u01a1ng: T\u1ee9c T\u00e2y H\u01b0\u01a1ng Long Th\u1ecbnh (Saigo Takamori, 1827- 1877), m\u1ed9t trong nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi c\u00f3 c\u00f4ng \u0111\u1ea7u trong cu\u1ed9c duy t\u00e2n th\u1eddi Minh Tr\u1ecb \u1edf Nh\u1eadt B\u1ea3n. 6. M\u1ed9c H\u1ed9: T\u1ee9c M\u1ed9c H\u1ed9 Hi\u1ebfu Do\u00e3n (Kido Takayoshi, 1833-1877), c\u0169ng l\u00e0 m\u1ed9t v\u1ecb anh ki\u1ec7t th\u1eddi Minh Tr\u1ecb duy t\u00e2n \u1edf Nh\u1eadt B\u1ea3n. 7. N\u0103m T\u1ef1 \u0110\u1ee9c th\u1ee9 15 t\u1ee9c l\u00e0 n\u0103m 1862, gi\u1eb7c Ph\u00e1p m\u1edbi chi\u1ebfm \u0111\u01b0\u1ee3c ba t\u1ec9nh mi\u1ec1n \u0110\u00f4ng Nam K\u00ec, ch\u1ee9 ch\u01b0a ph\u1ea3i \u0111\u00e3 chi\u1ebfm c\u1ea3 s\u00e1u t\u1ec9nh. 8. Chi h\u1ed3 d\u00e3 gi\u1ea3: 4 h\u01b0 t\u1eeb trong v\u0103n ng\u00f4n c\u1ed5. Ng\u01b0\u1eddi ta th\u01b0\u1eddng d\u00f9ng t\u1eadp h\u1ee3p t\u1eeb n\u00e0y \u0111\u1ec3 ch\u1ec9 l\u1ed1i h\u1ecdc ch\u1eef H\u00e1n x\u01b0a, c\u0169 k\u0129, l\u1ea1c h\u1eadu. 9. Ch\u00e0ng T\u1eeb: T\u1eeb Th\u1ee9 v\u00e0 T\u00e0o c\u00f4ng: T\u00e0o Th\u00e1o. Th\u1eddi Tam Qu\u1ed1c (Trung Qu\u1ed1c), T\u00e0o Th\u00e1o mu\u1ed1n bu\u1ed9c T\u1eeb Th\u1ee9 b\u1ecf L\u01b0u B\u1ecb v\u1ec1 v\u1edbi m\u00ecnh, \u0111\u00e3 vi\u1ebft th\u01b0 gi\u1ea3 n\u00f3i l\u00e0 c\u1ee7a m\u1eb9 g\u1eedi l\u1eddi khuy\u00ean T\u1eeb Th\u1ee9. T\u1eeb m\u1eafc m\u01b0u v\u00e0 v\u00ec mu\u1ed1n gi\u1eef \u0111\u1ea1o hi\u1ebfu v\u1edbi m\u1eb9, v\u1ec1 v\u1edbi T\u00e0o Th\u00e1o. \u1ede \u0111\u00e2y, t\u00e1c gi\u1ea3 m\u01b0\u1ee3n t\u00edch n\u00e0y \u0111\u1ec3 ch\u1ec9 tr\u01b0\u1eddng h\u1ee3p c\u1ee7a m\u00ecnh c\u0169ng v\u00ec gi\u1eef tr\u1ecdn \u0111\u1ea1o hi\u1ebfu \u0111\u00e3 nghe m\u1eb9 m\u00e0 ra h\u00e0ng. L\u00ea T\u1ea1o th\u01b0\u1eddng g\u1ecdi l\u00e0 H\u1ea7u T\u1ea1o, ng\u01b0\u1eddi l\u00e0ng Tu\u1ea7n L\u1ec5, nay l\u00e0 x\u00e3 S\u01a1n L\u1ec5, huy\u1ec7n H\u01b0\u01a1ng S\u01a1n, t\u1ec9nh H\u00e0 T\u0129nh, l\u00fac \u0111\u00f3 c\u1ea7m \u0111\u1ea7u m\u1ed9t cu\u1ed9c kh\u1edfi ngh\u0129a n\u00f4ng d\u00e2n ch\u1ed1ng tri\u1ec1u Nguy\u1ec5n. B\u1ecb qu\u00e2n L\u00ea V\u0103n Duy\u1ec7t \u0111\u00e0n \u00e1p, ph\u1ea3i lui v\u1ec1 c\u1ed1 th\u1ee7 \u1edf v\u00f9ng r\u1eebng n\u00fai ph\u00eda T\u00e2y Ngh\u1ec7 T\u0129nh. L\u00ea V\u0103n Duy\u1ec7t cho b\u1eaft m\u1eb9 c\u1ee7a H\u1ea7u T\u1ea1o r\u1ed3i gi\u1ea3 th\u01b0 c\u1ee7a b\u00e0 \u0111\u01b0a t\u1edbi khuy\u00ean T\u1ea1o ra h\u00e0ng. T\u1ea1o nghe theo, nh\u01b0ng b\u1ecdn gi\u1eb7c l\u1eadt l\u1ecdng ra l\u1ec7nh gi\u1ebft \u00f4ng (1821). 10. Ch\u00e0ng T\u1eeb: T\u1eeb Th\u1ee9 v\u00e0 T\u00e0o c\u00f4ng: T\u00e0o Th\u00e1o. Th\u1eddi Tam Qu\u1ed1c (Trung Qu\u1ed1c), T\u00e0o Th\u00e1o mu\u1ed1n bu\u1ed9c T\u1eeb Th\u1ee9 b\u1ecf L\u01b0u B\u1ecb v\u1ec1 v\u1edbi m\u00ecnh, \u0111\u00e3 vi\u1ebft th\u01b0 gi\u1ea3 n\u00f3i l\u00e0 c\u1ee7a m\u1eb9 g\u1eedi l\u1eddi khuy\u00ean T\u1eeb Th\u1ee9. T\u1eeb m\u1eafc m\u01b0u v\u00e0 v\u00ec mu\u1ed1n gi\u1eef \u0111\u1ea1o hi\u1ebfu v\u1edbi m\u1eb9, v\u1ec1 v\u1edbi T\u00e0o Th\u00e1o. \u1ede \u0111\u00e2y, t\u00e1c gi\u1ea3 m\u01b0\u1ee3n Trang 425","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u t\u00edch n\u00e0y \u0111\u1ec3 ch\u1ec9 tr\u01b0\u1eddng h\u1ee3p c\u1ee7a m\u00ecnh c\u0169ng v\u00ec gi\u1eef tr\u1ecdn \u0111\u1ea1o hi\u1ebfu \u0111\u00e3 nghe m\u1eb9 m\u00e0 ra h\u00e0ng. L\u00ea T\u1ea1o th\u01b0\u1eddng g\u1ecdi l\u00e0 H\u1ea7u T\u1ea1o, ng\u01b0\u1eddi l\u00e0ng Tu\u1ea7n L\u1ec5, nay l\u00e0 x\u00e3 S\u01a1n L\u1ec5, huy\u1ec7n H\u01b0\u01a1ng S\u01a1n, t\u1ec9nh H\u00e0 T\u0129nh, l\u00fac \u0111\u00f3 c\u1ea7m \u0111\u1ea7u m\u1ed9t cu\u1ed9c kh\u1edfi ngh\u0129a n\u00f4ng d\u00e2n ch\u1ed1ng tri\u1ec1u Nguy\u1ec5n. B\u1ecb qu\u00e2n L\u00ea V\u0103n Duy\u1ec7t \u0111\u00e0n \u00e1p, ph\u1ea3i lui v\u1ec1 c\u1ed1 th\u1ee7 \u1edf v\u00f9ng r\u1eebng n\u00fai ph\u00eda T\u00e2y Ngh\u1ec7 T\u0129nh. L\u00ea V\u0103n Duy\u1ec7t cho b\u1eaft m\u1eb9 c\u1ee7a H\u1ea7u T\u1ea1o r\u1ed3i gi\u1ea3 th\u01b0 c\u1ee7a b\u00e0 \u0111\u01b0a t\u1edbi khuy\u00ean T\u1ea1o ra h\u00e0ng. T\u1ea1o nghe theo, nh\u01b0ng b\u1ecdn gi\u1eb7c l\u1eadt l\u1ecdng ra l\u1ec7nh gi\u1ebft \u00f4ng (1821). 11. Tr\u1ea7n T\u1ea5n khi d\u1ef1ng c\u1edd kh\u1edfi ngh\u0129a t\u1ef1 x\u01b0ng l\u00e0 \u201cAn Nam \u0110\u1ea1i L\u00e3o\u201d. 12. Hoan \u00c1i: Hoan t\u1ee9c ch\u00e2u Hoan (Ngh\u1ec7 T\u0129nh), \u00c1i t\u1ee9c ch\u00e2u \u00c1i (Thanh Ho\u00e1). 13. Nguy\u00ean v\u0103n: \u201cTr\u01b0\u1eddng ki\u1ebfm ho\u1ea1ch khai thi\u00ean \u0111\u1ecba huy\u1ec7t; \u0110\u01a1n \u0111ao c\u1eaft \u0111o\u1ea1n c\u1ed5 kim s\u1ea7u!\u201d. 14. D\u1ecbch ch\u1eef C\u00e2u \u0111\u1ed9c: C\u1ed1ng r\u00e3nh. \u00dd n\u00f3i cu\u1ed9c s\u1ed1ng nh\u1ecf nhen d\u01a1 b\u1ea9n nh\u01b0 c\u1ed1ng r\u00e3nh. 15. D\u1ecbch ch\u1eef T\u1ef1 kinh: T\u1ef1 s\u1eeda tr\u1ecb l\u1ea5y. ---------------------------------------- Than \u00f4i! Thanh b\u1ea3o ki\u1ebfm ph\u1ea3i gi\u1ea5u l\u01b0\u1ee1i, kh\u1ea9u ph\u00e1o m\u1ea1nh ph\u1ea3i n\u00edn h\u01a1i, \u0111em c\u00e1i kh\u00ed kh\u00e1i \u201ctay tr\u00e1i ch\u1ec9 l\u00ean tr\u1eddi, tay ph\u1ea3i tr\u1ecf xu\u1ed1ng \u0111\u1ea5t, li\u1ebfc nh\u00ecn b\u1ed1n b\u1ec3, nh\u01b0 xung quanh kh\u00f4ng c\u00f3 m\u1ed9t ai\u201d (1) \u0111\u1ec3 ti\u00eau s\u00e1i \u1edf nh\u01b0ng b\u1eefa c\u01a1m, b\u1eefa r\u01b0\u1ee3u n\u01a1i th\u00f4n qu\u00ea \u0111\u1ed3ng n\u1ed9i, khi\u1ebfn cho ng\u01b0\u1eddi anh h\u00f9ng v\u1ed7 \u0111\u00f9i m\u00e0 kh\u00f3c s\u01b0\u1edbt m\u01b0\u1edbt, song \u0111\u00e3 l\u00e0 tr\u00e1ng s\u0129 th\u00ec c\u00e1i ph\u01b0\u01a1ng ch\u00e2m c\u1ee7a ng\u01b0\u1eddi tr\u00e1ng s\u0129 v\u1eabn c\u00f2n. Tr\u00e1ng s\u0129 n\u00f3i: - S\u1ef1 th\u1ea5t b\u1ea1i l\u1ea7n tr\u01b0\u1edbc c\u1ee7a ta c\u00f3 nhi\u1ec1u nguy\u00ean nh\u00e2n, \u0111\u1ea1i \u0111\u1ec3 l\u00e0 gi\u1eb7c th\u00ec c\u00f3 s\u00fang \u1ed1ng m\u00e0 ta ch\u1ec9 c\u00f3 tay kh\u00f4ng, \u0111\u00f3 l\u00e0 \u0111i\u1ec3m ch\u00ednh trong m\u1ecdi nguy\u00ean nh\u00e2n th\u1ea5t b\u1ea1i. Nay ta l\u1ea1i m\u01b0u cu\u1ed9c t\u00e1i kh\u1edfi ngh\u0129a, kh\u00f4ng th\u1ec3 kh\u00f4ng c\u00f3 s\u00fang \u0111\u1ea1n, mu\u1ed1n c\u00f3 s\u00fang \u0111\u1ea1n, kh\u00f4ng th\u1ec3 kh\u00f4ng c\u00f3 ti\u1ec1n. S\u00fang \u01b0! S\u00fang \u01b0! C\u00e1i t\u00fai r\u1ed7ng tu\u1ebfch c\u00f3 th\u1ec3 gi\u1ea3i quy\u1ebft \u0111\u01b0\u1ee3c kh\u00f4ng? V\u00ec th\u1ebf, lu\u00f4n m\u1ea5y th\u00e1ng li\u1ec1n, tr\u00e1ng s\u0129 ph\u1ea3i t\u1ed5n bao t\u00e2m t\u01b0 v\u00e0o vi\u1ec7c s\u00fang Trang 426","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u \u0111\u1ea1n. Sau khi tr\u00e1ng s\u0129 \u1edf trong n\u00fai \u0111\u01b0\u1ee3c hai n\u0103m, v\u00e0o n\u0103m \u1ea4t H\u1ee3i (2) ni\u00ean hi\u1ec7u H\u00e0m Nghi, \u1ea3nh h\u01b0\u1edfng c\u1ee7a ngh\u0129a s\u0129 \u0111\u00e3 th\u1ea5y ngu\u1ed9i l\u1ea1nh, c\u00e1c \u0111\u1ed3n gi\u1eb7c \u1edf c\u00e1c ph\u1ee7 huy\u1ec7n, vi\u1ec7c ph\u00f2ng b\u1ecb \u0111\u00e3 th\u1ea5y l\u1ecfng l\u1ebbo. Tr\u00e1ng s\u0129 t\u1ecf \u00fd m\u1eebng th\u1ea7m, b\u00e8n n\u00f3i v\u1edbi th\u1ee7 h\u1ea1 r\u1eb1ng: - Vi\u1ec7c t\u00e1i kh\u1edfi ngh\u0129a \u0111\u00e3 c\u00f3 c\u01a1 h\u1ed9i r\u1ed3i \u0111\u1ea5y. Nh\u00ecn l\u1ea1i \u201cth\u00f3c g\u1ea1o \u0111\u1ec3 sinh s\u1ed1ng\u201d b\u00e2y gi\u1edd kh\u00f4ng g\u00ec b\u1eb1ng s\u00fang \u0111\u1ea1n. Khi \u0111\u00e3 tr\u00f9 li\u1ec7u \u0111\u01b0\u1ee3c s\u00fang \u0111\u1ea1n r\u1ed3i, th\u00ec l\u1ea1i kh\u00f4ng th\u1ec3 kh\u00f4ng tr\u00f9 li\u1ec7u ngay \u0111\u1ebfn ti\u1ec1n nong \u0111\u1ec3 chi ti\u00eau. C\u00e1ch tr\u00f9 li\u1ec7u ti\u1ec1n nong chi ti\u00eau, ch\u00fang ta n\u00ean t\u00ednh nh\u01b0 th\u1ebf n\u00e0o \u0111\u00e2y? C\u00f3 ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00e1p: - C\u00f3 nh\u1eefng \u00f4ng A, \u00f4ng B n\u00e0o \u0111\u00f3 t\u00edch lu\u1ef9 \u0111\u01b0\u1ee3c nhi\u1ec1u c\u1ee7a c\u1ea3i, ch\u00fang ta \u0111\u1ebfn khuy\u00ean h\u1ecd t\u01b0\u01a1ng tr\u1ee3 cho c\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c kh\u00f4ng? Tr\u00e1ng s\u0129 n\u00f3i: - H\u1ecd coi m\u1ed9t \u0111\u1ed3ng ti\u1ec1n nh\u01b0 n\u00fai Th\u00e1i S\u01a1n, d\u00f9 c\u00f3 \u0111em dao k\u1ec1 v\u00e0o c\u1ed5, h\u1ecd c\u0169ng kh\u01b0 kh\u01b0 \u00f4m l\u1ea5y t\u00fai ti\u1ec1n, ch\u1eb3ng ch\u1ecbu bu\u00f4ng ra. H\u1ecd bi\u1ebft g\u00ec \u0111\u1ebfn vi\u1ec7c ngh\u0129a \u0111\u00e1ng gi\u00fap \u0111\u1ec3 m\u00e0 kh\u1ea3ng kh\u00e1i b\u1ecf c\u1ee7a ra \u0111\u00e2u! D\u1ea1y ch\u00f3 ni\u1ec7m Ph\u1eadt, kh\u00f4ng kh\u00e9o l\u1ea1i b\u1ecb ch\u00f3 c\u1eafn cho. L\u1ea1i c\u00f3 ng\u01b0\u1eddi n\u00f3i: - \u00d4ng M\u1ed7... l\u00e0m quan to, t\u00fai quan r\u1ea5t n\u1eb7ng, c\u1ee7a c\u1ea3i trong nh\u00e0 r\u1ea5t gi\u00e0u, \u00f4ng ta l\u1ea1i \u0111\u1ecdc s\u00e1ch nhi\u1ec1u, th\u00f4ng hi\u1ec3u ngh\u0129a l\u00ed, nay ta \u0111em vi\u1ec7c lo toan gi\u1ebft gi\u1eb7c c\u1ee9u n\u01b0\u1edbc, v\u00ec c\u1ee9u v\u1edbt sinh linh m\u00e0 xin \u00fd ki\u1ebfn, v\u00ec gi\u1ea3i h\u1eadn cho non s\u00f4ng m\u00e0 khuy\u00ean h\u1ecd gi\u00fap v\u00e0o, li\u1ec7u c\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c kh\u00f4ng? Tr\u00e1ng s\u0129 n\u00f3i: - Nh\u01b0 v\u1eady l\u00e0 \u0111\u00f2i c\u1ee7a b\u1ed1 th\u00ed \u1edf k\u1ebb \u0103n xin. Ch\u00fang \u0111\u00e3 m\u1ea5t h\u1ebft l\u01b0\u01a1ng t\u00e2m c\u1ee7a con ng\u01b0\u1eddi, khuy\u00ean d\u1ef1a v\u00e0o b\u1ecdn b\u1ea1ch qu\u1ef7 coi \u0111\u00f3 l\u00e0 ng\u01b0\u1eddi cha t\u00e1i sinh, \u0111\u00f3 l\u00e0 b\u1ecdn ng\u01b0\u1eddi u\u1ed1ng n\u01b0\u1edbc \u0111\u00e1i ch\u00f3 kh\u00f4ng bi\u1ebft h\u00f4i, th\u00ec c\u00f2n tr\u00f4ng mong g\u00ec l\u00f2ng h\u00e0o hi\u1ec7p c\u1ee7a ch\u00fang. N\u1ebfu \u0111\u1ebfn c\u1ea7u c\u1ea1nh h\u1ecd, th\u00ec ch\u1eb3ng nh\u1eefng ti\u1ebft l\u1ed9 c\u01a1 m\u01b0u c\u1ee7a ta m\u00e0 vi\u1ec7c l\u1edbn c\u0169ng h\u1ecfng h\u1ebft... Ph\u01b0\u01a1ng k\u1ebf hi\u1ec7n nay, v\u00ed nh\u01b0 b\u1ec7nh ung nh\u1ecdt, kh\u00f4ng ch\u00edch m\u1ee7, kh\u00f4ng ch\u1ea3y m\u00e1u, th\u1ecbt Trang 427","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u m\u1edbi kh\u00f4ng sinh ra \u0111\u01b0\u1ee3c th\u00ec b\u1ec7nh kh\u00f4ng bao gi\u1edd kh\u1ecfi. Mu\u1ed1n c\u00f3 ti\u1ec1n \u0111\u1ec1 l\u00e0m vi\u1ec7c ngh\u0129a, m\u00e0 kh\u00f4ng bi\u1ebft h\u1ea1 \u0111\u1ed9c th\u1ee7 tr\u01b0\u1edbc \u0111i, th\u00ec ch\u1ec9 ng\u1ed3i m\u00e0 \u0111\u1ee3i ch\u1ebft. Th\u00f4ng hi\u1ec3u quy\u1ec1n bi\u1ebfn, b\u1ecf v\u1ee3 con \u0111\u1ec3 m\u01b0u \u0111\u1ed3 c\u00f4ng vi\u1ec7c l\u1edbn, th\u00ec \u0111\u00f3 l\u00e0 b\u01b0\u1edbc \u0111\u1ea7u ti\u00ean khi ra kh\u1ecfi c\u1eeda c\u1ee7a k\u1ebb c\u01b0\u1edbp gi\u1eadt! K\u1ebf ho\u1ea1ch b\u00e0n \u0111\u1ecbnh xong, l\u1ea5y ng\u00e0y th\u00e1ng M\u01b0\u1eddi hai n\u0103m \u0111\u00f3, \u0111\u00fang v\u00e0o d\u1ecbp cu\u1ed1i n\u0103m, c\u00e1c ng\u01b0\u1eddi bu\u00f4n b\u00e1n \u0111i l\u1ea1i nhi\u1ec1u d\u00f2 bi\u1ebft \u0111\u01b0\u1ee3c c\u00e1c thuy\u1ec1n bu\u00f4n c\u1ee7a H\u00e0 T\u0129nh th\u01b0\u1eddng xu\u00f4i Ngh\u1ec7 An, tri\u1ec7t c\u00e1c thuy\u1ec1n bu\u00f4n t\u1ea1i c\u00e1c b\u1ebfn tr\u00ean tri\u1ec1n s\u00f4ng Lam, Tri\u1ec1u Kh\u1ea9u gi\u1eefa ban ng\u00e0y, b\u1eaft tr\u00f3i nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u1edf trong thuy\u1ec1n l\u1ea1i, l\u1ea5y h\u1ebft h\u00e0ng ho\u00e1 mang \u0111i, r\u1ed3i l\u1ea1i th\u1ea3 h\u1ebft ng\u01b0\u1eddi ra, \u0111\u1ed1 ai m\u00e0 c\u1ef1a \u0111\u01b0\u1ee3c! \u0110au \u0111\u1edbn thay, v\u1ee5 c\u01b0\u1edbp \u1ea5y! Vui s\u01b0\u1edbng thay, v\u1ee5 c\u01b0\u1edbp \u1ea5y! \u0110\u00e1ng ca ng\u1ee3i, \u0111\u00e1ng kh\u00f3c than thay, v\u1ee5 c\u01b0\u1edbp \u1ea5y! C\u01b0\u1edbp \u01b0! C\u01b0\u1edbp \u01b0! \u0110\u00f3 l\u00e0 ch\u00e2n t\u01b0\u1edbng c\u1ee7a n\u1ec1n \u0111\u1ed9c l\u1eadp \u01b0! Hay l\u00e0 s\u1ee3i d\u00e2y d\u1eabn \u0111\u1ebfn th\u1eddi k\u00ec trung h\u01b0ng kh\u00f4i ph\u1ee5c \u01b0! Trong l\u00fac tr\u00e1ng s\u0129 v\u1eaby \u0111ao h\u00f4 b\u1eaft ng\u01b0\u1eddi c\u01b0\u1edbp c\u1ee7a, \u0111\u00f3 l\u00e0 c\u1eed ch\u1ec9 c\u1ee7a m\u1ed9t k\u1ebb v\u00f4 l\u1ea1i, c\u00f3 bi\u1ebft \u0111\u00e2u r\u1eb1ng ch\u00ednh con ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00f3 \u0111\u00e3 h\u01a1n m\u01b0\u1eddi n\u0103m l\u00e0m vi\u1ec7c \u0111\u1ea1i ngh\u0129a, nu\u00f4i qu\u00e2n \u0111\u00fac s\u00fang, gi\u1ebft gi\u1eb7c r\u1eeda h\u1eddn! \u0110\u00f3 c\u00f3 ph\u1ea3i l\u00e0 h\u1eadu qu\u1ea3 c\u1ee7a b\u1ecdn v\u00f4 l\u1ea1i, gi\u1eb7c c\u01b0\u1edbp \u1edf ng\u1ecdn s\u00f4ng Tri\u1ec1u Kh\u1ea9u ch\u0103ng? Than \u00f4i! Vi\u1ec7c \u1edf ch\u00e2u \u00c2u t\u00f4i ch\u01b0a b\u00e0n t\u1edbi, ch\u1ec9 xin n\u00eau nh\u1eefng vi\u1ec7c trong s\u1eed s\u00e1ch m\u00e0 t\u00f4i \u0111\u00e3 \u0111\u1ecdc, th\u01b0\u1eddng khen nh\u1eefng b\u1eadc th\u00e1nh nh\u00e2n v\u00ec th\u01b0\u01a1ng d\u00e2n m\u00e0 \u0111\u00e1nh k\u1ebb c\u00f3 t\u1ed9i, thay tr\u1eddi l\u00e0m vi\u1ec7c gi\u00e1o ho\u00e1, th\u00ec L\u01b0u Bang, Chu Nguy\u00ean Ch\u01b0\u01a1ng c\u00f3 ph\u1ea3i l\u00e0 ng\u01b0\u1eddi kh\u00f4ng, khi xu\u1ea5t th\u00e2n v\u1ed1n l\u00e0 m\u1ed9t k\u1ebb ph\u1ea1m t\u1ed9i \u1edf Li S\u01a1n, nh\u1eadp b\u1ea1n l\u00e0m m\u00f4n h\u1ea1 cho Qu\u00e1ch H\u01b0ng (3)? Hai v\u1ecb th\u00e1nh qu\u00e2n \u0111\u00f3 n\u1ebfu kh\u00f4ng t\u1eeb ch\u1ed7 c\u01b0\u1edbp gi\u1eadt m\u00e0 l\u00e0m n\u00ean, th\u00ec tr\u00e1nh sao kh\u1ecfi t\u1edbi ch\u1ed7 ch\u1ebft \u0111\u00f3i? Nh\u1eefng b\u1ecdn ng\u01b0\u1eddi t\u1ea7m th\u01b0\u1eddng k\u00e9m c\u1ecfi ch\u1ec9 l\u1ea5y vi\u1ec7c th\u00e0nh b\u1ea1i m\u00e0 b\u00e0n lu\u1eadn con ng\u01b0\u1eddi, cho r\u1eb1ng \u00f4ng n\u00e0y c\u01b0\u1eddng \u0111\u1ea1o \u00f4ng kia l\u00e0 th\u00e1nh qu\u00e2n. Xin l\u1ed7i c\u00e1c b\u1ea1n, \u0111\u1eebng coi \u0111\u00f3 l\u00e0 nh\u1eefng l\u1eddi v\u00f4 \u00edch. Tuy nhi\u00ean, ch\u00e9p \u0111\u1ebfn \u0111\u00e2y, n\u01b0\u1edbc m\u1eaft t\u00f4i \u0111\u00e3 r\u00e1o, m\u00e1u t\u00f4i \u0111\u00e3 c\u1ea1n, b\u00fat t\u00f4i kh\u00f4ng th\u1ec3 vi\u1ebft \u0111\u01b0\u1ee3c n\u1eefa! Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi c\u00f3 ch\u00ed \u1edf trong thi\u00ean h\u1ea1, h\u00e2m m\u1ed9 s\u1ef1 nghi\u1ec7p c\u1ee7a tr\u00e1ng s\u0129, th\u00ec tr\u01b0\u1edbc ph\u1ea3i h\u1ecdc t\u1ea5m l\u00f2ng c\u1ee7a tr\u00e1ng s\u0129 \u0111\u00e3; ph\u1ea3i c\u00f3 c\u00e1i nhi\u1ec7t th\u00e0nh y\u00eau n\u01b0\u1edbc th\u01b0\u01a1ng n\u00f2i, th\u00ec sau \u0111\u00f3 m\u1edbi c\u00f3 th\u1ec3 n\u00f3i \u0111\u1ebfn chuy\u1ec7n c\u01b0\u1edbp b\u00f3c; ph\u1ea3i c\u00f3 t\u01b0 t\u01b0\u1edfng h\u00f9ng tr\u00e1ng v\u00e1 tr\u1eddi l\u1ea5p bi\u1ec3n \u0111\u00e3 r\u1ed3i sau m\u1edbi c\u00f3 th\u1ec3 l\u00e0m c\u00e1i vi\u1ec7c c\u01b0\u1edbp b\u00f3c \u0111\u01b0\u1ee3c. Trang 428","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u Nh\u00ecn th\u1ea5y c\u1ee7a c\u1ea3i ng\u01b0\u1eddi ta m\u00e0 th\u00e8m ch\u1ea3y d\u00e3i, d\u00f9ng th\u1ee7 \u0111o\u1ea1n c\u01b0\u1eddng b\u1ea1o l\u00e0m c\u00e0n \u0111\u1ec3 nh\u00e9t v\u00e0o c\u00e1i mi\u1ec7ng, c\u00e1i b\u1ee5ng c\u1ee7a m\u00ecnh, may ra th\u00ec \u0111\u01b0\u1ee3c no say, n\u1ebfu ch\u1eb3ng may th\u00ec th\u00e2n ch\u1ebft, ti\u1ebfng nh\u01a1, ch\u1edb \u0111em tr\u00e1ng s\u0129 gi\u1ea3 m\u00e0 b\u1eaft ch\u01b0\u1edbc c\u00f4ng vi\u1ec7c c\u1ee7a tr\u00e1ng s\u0129 th\u1eadt. N\u1ebfu \u00f4ng Cao \u1edf d\u01b0\u1edbi su\u1ed1i v\u00e0ng bi\u1ebft \u0111\u01b0\u1ee3c, t\u1ea5t s\u1ebd \u0103n th\u1ecbt b\u1ecdn \u0111\u00f3! Ng\u00e0y h\u00f4m \u0111\u00f3, m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi h\u1ecdp trong m\u1ed9t ng\u00f4i nh\u00e0 nh\u1ecf tr\u00ean n\u00fai, vui v\u1ebb u\u1ed1ng r\u01b0\u1ee3u v\u1edbi nhau. Tr\u00e1ng s\u0129 tri\u1ec7u t\u1eadp c\u00e1c binh l\u00ednh c\u0169 l\u1ea1i, l\u1ef1a ch\u1ecdn nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi kho\u1ebb m\u1ea1nh x\u1ebfp th\u00e0nh m\u1ed9t \u0111\u1ed9i ri\u00eang, th\u1ebft r\u01b0\u1ee3u say r\u1ed3i b\u1ea3o: - Vi\u1ec7c kh\u1edfi ngh\u0129a l\u1ea7n n\u00e0y, c\u1ea7n ph\u1ea3i k\u00eau g\u1ecdi b\u1ed1n ph\u01b0\u01a1ng. Vi\u1ec7c binh kh\u00f4ng c\u00f3 ti\u1ebfng n\u00f3i \u0111i \u0111\u1ea7u, th\u00ec nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi c\u00f3 ch\u00ed mong m\u1ecfi, ai ng\u01b0\u1eddi h\u01b0\u1edfng \u1ee9ng. Nh\u1eefng nh\u00e0 gi\u00e0u c\u00f3 th\u00ec keo ki\u1ec7t, kh\u00f4ng d\u00e1m b\u1ecf c\u1ee7a ra, th\u1ebf th\u00ec l\u01b0\u01a1ng th\u1ef1c l\u1ea5y \u1edf \u0111\u00e2u? M\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi ch\u01b0a k\u1ecbp \u0111\u00e1p, th\u00ec tr\u00e1ng s\u0129 \u0111\u00e3 n\u00f3i: - T\u00f4i c\u00f3 m\u1ed9t k\u1ebf n\u00e0y: \u0110\u1ed3n gi\u1eb7c \u0111\u00f3ng \u1edf ven s\u00f4ng c\u00f3 h\u01a1n tr\u0103m t\u00ean, s\u00fang l\u1edbn nh\u1ecf \u01b0\u1edbc h\u01a1n tr\u0103m kh\u1ea9u, \u0111\u1ee3i khi m\u1eb7t tr\u1eddi l\u1eb7n r\u1ed3i, gi\u1eb7c ph\u00f2ng b\u1ecb s\u01a1 h\u1edf, trong l\u00fac ch\u00fang kh\u00f4ng \u0111\u1ec3 \u00fd, ta d\u00f9ng \u0111o\u1ea3n \u0111ao t\u1eadp k\u00edch, ch\u1eafc ch\u1eafn l\u00e0 c\u01b0\u1edbp \u0111\u01b0\u1ee3c s\u00fang gi\u1eb7c. Hu\u1ed1ng n\u1eefa, c\u00e1i \u0111\u1ed3n n\u00e0y l\u1ea1i l\u00e0 c\u1ed5 h\u1ecdng c\u1ee7a m\u1ecdi con \u0111\u01b0\u1eddng, m\u1ed9t khi b\u1ecb ta \u0111\u00e1nh, t\u1ea5t ph\u1ea3i loan b\u00e1o \u0111i c\u00e1c n\u01a1i, c\u00e1c ph\u1ee7 huy\u1ec7n t\u1ea5t s\u1ebd \u0111em qu\u00e2n \u0111\u1ebfn c\u1ee9u. Nh\u00e2n l\u00fac \u1ea5y, ta tung ra c\u01b0\u1edbp ph\u00e1, th\u00ec qu\u00e2n trang, qu\u00e2n d\u1ee5ng kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 v\u1ea5n \u0111\u1ec1 kh\u00f3 gi\u1ea3i quy\u1ebft n\u1eefa. Khi qu\u00e2n trang, qu\u00e2n d\u1ee5ng \u0111\u00e3 c\u00f3 \u0111\u1ee7, th\u00ec vi\u1ec7c g\u00ec m\u00e0 ch\u1eb3ng l\u00e0m \u0111\u01b0\u1ee3c. Anh em ta n\u1ebfu kh\u00f4ng v\u00e0o hang h\u1ed5 th\u00ec l\u00e0m sao b\u1eaft \u0111\u01b0\u1ee3c h\u1ed5 con (4). Ta \u0111i th\u00f4i! M\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ec1u d\u1ea1 ran. Khi u\u1ed1ng r\u01b0\u1ee3u xong, tr\u1eddi \u0111\u00e3 g\u1ea7n t\u1ed1i, tr\u00e1ng s\u0129 c\u00f9ng v\u1edbi n\u0103m m\u01b0\u01a1i ng\u01b0\u1eddi kh\u00e1c, trong tay \u00e1o c\u1ee7a m\u1ed7i ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ec1u gi\u1ea5u m\u1ed9t con dao ng\u1eafn v\u00e0 m\u1ed9t thanh ki\u1ebfm d\u00e0i, l\u1ea7n theo \u0111\u01b0\u1eddng n\u00fai, nh\u00e2n l\u00fac \u0111\u00eam t\u1ed1i, ng\u1eadm t\u0103m r\u1ea3o b\u01b0\u1edbc. Kho\u1ea3ng m\u01b0\u1eddi hai gi\u1edd \u0111\u00eam \u0111\u00e3 \u0111\u1ebfn s\u00e1t \u0111\u1ed3n gi\u1eb7c. L\u00ednh g\u00e1c \u0111\u1ed3n ch\u01b0a k\u1ecbp h\u1ecfi th\u00ec l\u01b0\u1ee1i dao c\u1ee7a qu\u00e2n ti\u00ean phong \u0111\u00e3 vung l\u00ean. Trong ch\u1edbp m\u1eaft, \u0111\u1ea7u t\u00ean l\u00ednh g\u00e1c \u0111\u00e3 r\u01a1i xu\u1ed1ng. Qu\u00e2n ta th\u1eeba th\u1ebf ph\u00e1 tan c\u1eeda \u0111\u1ed3n, s\u1ea5n v\u00e0o gi\u1eefa \u0111\u1ed3n. Qu\u00e2n gi\u1eb7c \u0111ang ng\u1ee7 say. Tr\u00e1ng s\u0129 g\u1ea7m l\u00ean m\u1ed9t ti\u1ebfng, n\u0103m m\u01b0\u01a1i ng\u01b0\u1eddi chia \u0111\u01b0\u1eddng x\u00f4ng l\u00ean ch\u00e9m gi\u1ebft. T\u00ean quan ba (Capitaine) (5) gi\u1eb7c, ho\u1ea3ng s\u1ee3 b\u00f2 d\u1eady, c\u1ea7m s\u00fang toan b\u1eafn, t\u1ee9c th\u00ec \u0103n ngay m\u1ed9t nh\u00e1t dao c\u1ee7a tr\u00e1ng s\u0129. B\u1ecdn c\u00f2n l\u1ea1i, ho\u1eb7c ch\u1ed1ng c\u1ef1, Trang 429","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u ho\u1eb7c ch\u1ea1y tr\u1ed1n, b\u1ecb qu\u00e2n ta gi\u1ebft qu\u00e1 n\u1eeda. L\u01b0\u01a1ng th\u1ef1c s\u00fang \u0111\u1ea1n trong \u0111\u1ed3n ta thu h\u1ebft, \u0111\u1ebfn g\u1ea7n s\u00e1ng m\u1edbi d\u1eabn qu\u00e2n \u0111i. Nguy\u00ean m\u1ed9t vi\u1ec7c n\u00e0y \u0111\u1ee7 l\u00e0m m\u1ed9t c\u00e1i k\u00ednh hi\u1ec3n vi soi r\u00f5 n\u1eeda qu\u00e3ng \u0111\u1eddi tr\u01b0\u1edbc c\u1ee7a tr\u00e1ng s\u0129. Th\u1ef1c ra, n\u00f3 c\u0169ng ch\u1ec9 l\u00e0 m\u1edf \u0111\u1ea7u cho n\u1eeda qu\u00e3ng \u0111\u1eddi sau c\u1ee7a tr\u00e1ng s\u0129 m\u00e0 th\u00f4i. \u00d4i! T\u1eeb m\u1ed9t k\u1ebb th\u1ee7 ph\u1ea1m tr\u1ed9m b\u00f2 \u0111\u1ebfn k\u1ebb c\u01b0\u1edbp s\u00fang, v\u1ed1n \u0111\u00e3 l\u00e0 \u201cc\u00e1 ch\u00e9p \u0111\u1ed1t \u0111u\u00f4i\u201d (6). Nh\u01b0ng t\u1eeb \u0111\u00f3 tr\u00ed \u00f3c c\u00e0ng m\u1edf r\u1ed9ng, tr\u1edf th\u00e0nh m\u1ed9t v\u1ecb t\u01b0\u1edbng c\u00f3 t\u00e0i c\u00f3 c\u00f4ng tr\u1eeb gi\u1eb7c n\u01b0\u1edbc, ph\u1ea3i ch\u0103ng c\u0169ng ch\u00ednh l\u00e0 b\u1eaft ngu\u1ed3n t\u1eeb vi\u1ec7c \u0111\u00f3? Con r\u1ed3ng gi\u01b0\u01a1ng v\u00e2y, con b\u00e1o bi\u1ebfn d\u1ea1ng, n\u1ebfu kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 s\u1ea3n v\u1eadt \u0111\u1eb7c bi\u1ec7t c\u1ee7a \u0111\u1ecba ph\u01b0\u01a1ng, th\u00ec l\u00e0m sao l\u1ea1i c\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c m\u1ed9t con ng\u01b0\u1eddi h\u00e0o s\u1ea3ng tuy\u1ec7t v\u1eddi nh\u01b0 v\u1eady? S\u00e1ng ra, tr\u00e1ng s\u0129 l\u1ea1i t\u1eadp h\u1ee3p m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi trong s\u01a1n tr\u1ea1i l\u1ea1i, m\u1edf ti\u1ec7c \u0103n m\u1eebng. R\u01b0\u1ee3u m\u1edbi n\u1eeda ch\u1eebng, tr\u00e1ng s\u0129 \u0111\u00e3 n\u00f3i v\u1edbi m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi r\u1eb1ng: - Ch\u1eadm ra l\u00e0 m\u1ed9t hai ng\u00e0y n\u1eefa, gi\u1eb7c t\u1ea5t s\u1ebd \u0111em qu\u00e2n th\u00e0nh Ngh\u1ec7 An \u0111\u1ebfn t\u00ecm di\u1ec7t ta. V\u1eady nh\u00e2n l\u00fac ch\u00fang ch\u01b0a \u0111\u1ebfn k\u1ecbp, ta h\u00e3y chia nhau \u0111i c\u01b0\u1edbp ph\u00e1 c\u00e1c \u1ea5p l\u00e2n c\u1eadn \u0111\u1ec3 tr\u00f9 b\u1ecb l\u01b0\u01a1ng th\u1ef1c cho ngh\u0129a qu\u00e2n. N\u1ebfu kh\u00f4ng, khi gi\u1eb7c \u0111\u1ebfn, ta ph\u1ea3i kh\u00e1ng c\u1ef1, kh\u00f3 c\u00f3 l\u00fac r\u1ea3nh r\u1ed7i, l\u01b0\u01a1ng th\u1ef1c m\u00e0 h\u1ebft th\u00ec vi\u1ec7c l\u1edbn c\u1ee7a ta s\u1ebd h\u1ecfng m\u1ea5t. Sau \u0111\u00f3, th\u1ea3 qu\u00e2n \u0111i c\u01b0\u1edbp ph\u00e1 nh\u1eefng nh\u00e0 gi\u1ea7u \u1edf c\u00e1c l\u00e0ng l\u00e2n c\u1eadn, trong m\u1ed9t hai ng\u00e0y m\u00e0 thu \u0111\u01b0\u1ee3c ti\u1ec1n c\u1ee7a m\u1ea5y v\u1ea1n. R\u1ed3i l\u1ea1i m\u1edf nh\u1eefng cu\u1ed9c chi\u00eau m\u1ed9 tr\u00e1ng \u0111inh r\u1ea5t l\u1edbn, n\u00ean b\u1ed9 h\u1ea1 c\u1ee7a tr\u00e1ng s\u0129 ng\u00e0y m\u1ed9t \u0111\u00f4ng th\u00eam. \u0110\u01b0\u1ee3c bi\u1ebft, tr\u01b0\u1edbc \u0111\u00e2y t\u01b0\u1edbng c\u00f4ng Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng l\u00e1nh \u1edf \u0111\u1ea5t B\u1eafc K\u00ec, \u0111\u1ecbnh sang c\u1ea7u vi\u1ec7n nh\u00e0 Thanh, nh\u01b0ng kh\u00f4ng th\u00e0nh, tr\u00e1ng s\u0129 sai ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00f3n v\u1ec1 ch\u00e2u Hoan t\u00f4n l\u00e0m \u0111\u1ea1i s\u01b0 \u0111\u1ec3 thu ph\u1ee5c l\u00f2ng ng\u01b0\u1eddi. V\u00ec th\u1ebf m\u00e0 b\u1ed1n ph\u01b0\u01a1ng h\u01b0\u1edfng \u1ee9ng, ch\u1eb3ng bao l\u00e2u \u0111\u00e3 chi\u00eau t\u1eadp \u0111\u01b0\u1ee3c h\u01a1n ngh\u00ecn ng\u01b0\u1eddi, b\u00e8n \u0111\u00f3ng \u0111\u1ed3n \u1edf V\u1ee5 Quang. V\u1ee5 quang l\u00e0 m\u1ed9t n\u01a1i r\u1ea5t hi\u1ec3m y\u1ebfu thu\u1ed9c v\u00f9ng th\u01b0\u1ee3ng du t\u1ec9nh H\u00e0 T\u0129nh. M\u1ed7i khi gi\u1eb7c \u0111\u1ebfn, \u0111\u1eb7t qu\u00e2n mai ph\u1ee5c gi\u1eef nh\u1eefng n\u01a1i hi\u1ec3m y\u1ebfu, gi\u1eb7c kh\u00f4ng l\u00e0m g\u00ec n\u1ed5i. Ti\u1ebfng t\u0103m c\u1ee7a ngh\u0129a qu\u00e2n ng\u00e0y c\u00e0ng l\u1eebng l\u1eaby, th\u01b0\u1eddng \u0111em qu\u00e2n \u0111i \u0111\u00e1nh \u0111\u1ed3n gi\u1eb7c, c\u1eaft \u0111\u1ea7u gi\u1eb7c, c\u01b0\u1edbp s\u00fang r\u1ed3i tr\u1edf v\u1ec1. T\u00ean quan gi\u1eef \u0111\u1ed3n nghe ti\u1ebfng tr\u00e1ng s\u0129, khuy\u00ean nhau ra \u0111\u00e1nh, g\u1ecdi tr\u00e1ng s\u0129 l\u00e0 \u201ccon h\u1ed5 Th\u1eafng\u201d (Seigneur tigre) (7). Trang 430","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u Than \u00f4i! L\u00f4 Giang tr\u1edf v\u1ec1 Nam, C\u1ea7n H\u1ea3i tr\u1edf ra B\u1eafc, ngh\u0129a qu\u00e2n bi\u1ec7t t\u00edch \u1edf ven tr\u1eddi \u0111\u00e3 bao n\u0103m, m\u1ed9t ng\u01b0\u1eddi \u00e1o v\u1ea3i b\u00ecnh th\u01b0\u1eddng, ri\u00eang th\u1eb9n kh\u00f4ng mu\u1ed1n \u0111\u1ee9ng trong h\u00e0ng ng\u0169 b\u1ecdn ngo\u1ea1i x\u00e2m, th\u1ec1 di\u1ec7t tr\u1eeb b\u1ecdn ch\u00fang \u0111\u1ec3 l\u00e0m r\u1ea1ng r\u1ee1 qu\u1ed1c d\u00e2n ta! M\u1ed9t l\u1ea7n ng\u00e3 xu\u1ed1ng, r\u1ed3i l\u1ea1i m\u1ed9t l\u1ea7n ng\u00e3 xu\u1ed1ng, cu\u1ed1i c\u00f9ng t\u1ea5t ph\u1ea3i h\u0103ng l\u00ean, m\u1ea1o t\u00ean x\u1ea5u kh\u00f4ng qu\u1ea3n ng\u1ea1i, g\u1eb7p n\u1ea1n l\u1edbn kh\u00f4ng s\u1ee3 s\u1ec7t, s\u00f3ng th\u1ea7n Tri\u1ec1u Kh\u1ea9u kh\u00f4ng th\u1ec3 nh\u00f2m \u0111\u01b0\u1ee3c n\u01a1i \u1ea9n n\u00e1u, c\u1ecf c\u00e2y Ph\u1ed1 S\u01a1n (8) ch\u1eb3ng d\u00e1m g\u1ecdi t\u00ean. Ch\u01b0a \u0111\u1ee7! C\u00f2n oai phong l\u1eabm li\u1ec7t nh\u01b0 th\u1ebf n\u00e0o? Nguy nga ch\u00f3t v\u00f3t nh\u01b0 th\u1ebf n\u00e0o n\u1eefa? Xin \u0111\u1ed3ng b\u00e0o c\u00f9ng c\u00e1c anh h\u00e3y x\u00f4ng h\u01a1i th\u01a1m v\u00e0 t\u1eafm g\u1ed9i s\u1ea1ch s\u1ebd, m\u00e0 \u0111\u1ecdc to\u00e0n b\u1ed9 ti\u1ec3u s\u1eed c\u1ee7a tr\u00e1ng s\u0129. C\u1ee9 nh\u01b0 th\u1ebf \u0111\u01b0\u1ee3c hai n\u0103m, v\u00e0o n\u0103m H\u00e0m Nghi \u0110inh S\u1eedu (9), khi t\u00ednh gan d\u1ea1 chi\u1ebfn \u0111\u1ea5u c\u1ee7a tr\u00e1ng s\u0129 ng\u00e0y m\u1ed9t l\u1edbn, th\u00ec \u00e2m m\u01b0u s\u00e1t h\u1ea1i tr\u00e1ng s\u0129 c\u1ee7a gi\u1eb7c c\u0169ng ng\u00e0y m\u1ed9t s\u00e2u. Tr\u00e1ng s\u0129 \u0111\u00e3 c\u00f3 \u0111\u1ee7 binh l\u01b0\u01a1ng, s\u01a1n tr\u1ea1i \u0111\u01b0\u1ee3c c\u1ee7ng c\u1ed1, l\u1ea1i lo khu\u1ebfch tr\u01b0\u01a1ng th\u00eam qu\u00e2n b\u1ecb l\u00e0m k\u1ebf l\u00e2u d\u00e0i, cho r\u1eb1ng tr\u01b0\u1edbc \u0111\u00e2y ch\u1ec9 c\u1ea7m s\u00fang c\u1ee7a gi\u1eb7c \u0111\u00e1nh gi\u1eb7c, th\u00ec \u0111\u00f3 kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 ngu\u1ed3n cung c\u1ea5p l\u00e2u d\u00e0i \u0111\u01b0\u1ee3c; n\u1ebfu r\u1ed3i \u0111\u00e2y gi\u1eb7c gi\u1ea5u h\u1ebft kho t\u00e0ng \u0111i \u0111\u1ec3 l\u00e0m kh\u00f3 cho ta, l\u00fac \u0111\u00f3 s\u00fang \u0111\u1ea1n ta h\u1ebft th\u00ec l\u00e0m th\u1ebf n\u00e0o? Do \u0111\u00f3 m\u00e0 tr\u00e1ng s\u0129 ng\u00e0y \u0111\u00eam suy t\u00ednh t\u00ecm b\u1eb1ng \u0111\u01b0\u1ee3c ph\u01b0\u01a1ng ph\u00e1p ch\u1ebf t\u1ea1o s\u00fang \u1ed1ng. B\u1ea5y gi\u1edd, tr\u00e1ng s\u0129 b\u00e8n t\u1eadp trung t\u1ea5t c\u1ea3 c\u00e1c th\u1ee3 r\u00e8n, th\u1ee3 \u0111\u00fac, th\u1ee3 \u0111\u1ed3ng l\u1ea1i r\u1ed3i \u0111em th\u00e1o tung kh\u1ea9u \u201cd\u01b0\u01a1ng ph\u00e1o\u201d (gieladines) (10) ra, v\u1ebd h\u00ecnh t\u1eebng b\u1ed9 ph\u1eadn v\u00e0 t\u00ecm hi\u1ec3u s\u1ef1 v\u1eadn \u0111\u1ed9ng tinh di\u1ec7u c\u1ee7a m\u00e1y m\u00f3c, \u0111\u1ec3 anh em th\u1ee3 theo m\u1eabu m\u00e0 ch\u1ebf t\u1ea1o. G\u1eb7p ph\u1ea3i ch\u1ed7 tinh vi qu\u00e1, th\u1ee3 kh\u00f4ng l\u00e0m n\u1ed5i, th\u00ec tr\u00e1ng s\u0129 v\u1eadn d\u1ee5ng \u0111\u1ea7u \u00f3c th\u00f4ng minh tuy\u1ec7t v\u1eddi c\u1ee7a m\u00ecnh c\u1ed9ng v\u1edbi c\u00e1nh tay linh ho\u1ea1t k\u0129 x\u1ea3o c\u1ee7a m\u00ecnh \u0111\u1ec3 ch\u1ebf t\u1ea1o ra kh\u1ea9u s\u00fang tr\u00f4ng kh\u00f4ng kh\u00e1c g\u00ec s\u00fang c\u1ee7a T\u00e2y d\u01b0\u01a1ng, \u0111\u01b0a cho m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi xem \u0111\u1ec1u kh\u00f4ng bi\u1ebft \u0111\u00f3 l\u00e0 s\u00fang m\u1edbi ch\u1ebf t\u1ea1o. Trong v\u00f2ng v\u00e0i n\u0103m \u0111\u00e3 ch\u1ebf \u0111\u01b0\u1ee3c kho\u1ea3ng ngh\u00ecn kh\u1ea9u. Nh\u1edd \u0111\u00f3 m\u00e0 v\u0169 kh\u00ed d\u1ef1 tr\u1eef c\u1ee7a s\u01a1n tr\u1ea1i ng\u00e0y c\u00e0ng nhi\u1ec1u. T\u00f4i, v\u00ec th\u1ebf m\u00e0 ng\u00e1n cho b\u1ecdn h\u00f4n ch\u00faa gian th\u1ea7n, b\u00e1n d\u00e2n h\u1ea1i n\u01b0\u1edbc, ph\u1ea3i c\u1ea3m t\u1ea1 nh\u00e2n d\u00e2n ta, an \u1ee7i non s\u00f4ng x\u00e3 t\u1eafc ta nh\u01b0 th\u1ebf n\u00e0o \u0111\u00e2y? Ng\u01b0\u1eddi Ph\u00e1p tr\u00f4ng c\u1eady v\u00e0o c\u00e1i \u0111\u00f3 \u0111\u1ec3 nu\u1ed1t ch\u1eedng qu\u1ed1c d\u00e2n ta. V\u00ec c\u00e1i \u01b0u th\u1ebf trong chi\u1ebfn \u0111\u1ea5u ch\u1eb3ng qua l\u00e0 kh\u1ea9u s\u00fang; \u0111ao, quy\u1ec1n, c\u00f4n, ki\u1ebfm quy\u1ebft kh\u00f4ng th\u1ec3 ch\u1ecdi n\u1ed5i n\u00f3, d\u00f9 l\u00e0 nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00e0n \u00f4ng ngu si, nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00e0n b\u00e0 \u0111\u1ea7n \u0111\u1ed9n c\u0169ng \u0111\u1ec1u hi\u1ec3u \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111i\u1ec1u \u0111\u00f3. Tr\u00ean ch\u1ed1n mi\u1ebfu \u0111\u01b0\u1eddng, k\u00edp ph\u1ea3i t\u00ecm m\u01b0u t\u00ednh k\u1ebf, chu\u1ea9n b\u1ecb s\u1eb5n s\u00e0ng tr\u01b0\u1edbc khi tr\u1eddi ch\u01b0a m\u01b0a, \u0111\u00f3 l\u00e0 b\u1ed5n ph\u1eadn. T\u1eeb sau khi S\u00e0i G\u00f2n th\u1ea5t th\u1ee7, trong ba m\u01b0\u01a1i n\u0103m Trang 431","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u qua, ch\u01b0a t\u1eebng nghe th\u1ea5y ai nghi\u00ean c\u1ee9u m\u1ed9t cu\u1ed1n s\u00e1ch binh ph\u00e1p n\u01b0\u1edbc ngo\u00e0i, ch\u01b0a t\u1eebng nghe th\u1ea5y ai \u01b0a chu\u1ed9ng ng\u01b0\u1eddi ch\u1ebf t\u1ea1o ra s\u00fang \u1ed1ng. L\u00fac b\u00ecnh th\u01b0\u1eddng nh\u00e0n h\u1ea1, th\u00ec v\u0169 n\u1eef ca nhi, l\u00fac qu\u00e2n gi\u1eb7c k\u00e9o \u0111\u1ebfn, th\u00ec b\u1ecf d\u00e2n c\u1eaft \u0111\u1ea5t. Ai ch\u1eb3ng l\u00e0 con \u0111\u1ecf c\u1ee7a tri\u1ec1u \u0111\u00ecnh m\u00e0 n\u1ee1 \u0111\u1ec3 h\u1ecd ch\u1ecbu c\u1ea3nh \u0111au kh\u1ed5 \u0111\u00f3? Ho\u00e0ng K\u1ebf Vi\u00ean l\u00e0m quan Ti\u1ebft ch\u1ebf B\u1eafc K\u00ec g\u1ea7n hai m\u01b0\u01a1i n\u0103m, th\u1ebf m\u00e0 s\u00fang kh\u00f4ng m\u1ed9t kh\u1ea9u n\u00e0o b\u1eafn \u0111\u01b0\u1ee3c, l\u00ednh kh\u00f4ng m\u1ed9t ng\u01b0\u1eddi n\u00e0o bi\u1ebft chi\u1ebfn \u0111\u1ea5u, ch\u1ec9 bi\u1ebft ung dung trang s\u1ee9c, c\u1edd g\u1ea5m h\u1ed3ng, k\u00e8n b\u1ea1c, \u00e1o th\u00eau \u0111\u1ecf, n\u1ea1t n\u1ed9 \u0111\u00e0n b\u00e0, con tr\u1ebb l\u00e0m k\u1ebf ki\u1ebfm ti\u1ec1n. C\u1ea3 n\u01b0\u1edbc vua t\u00f4i nh\u01b0 th\u1ebf, th\u00ec kh\u00f4ng mu\u1ed1n l\u00e0m ki\u1ebfp tr\u00e2u ng\u1ef1a t\u00f4i \u0111\u00f2i, ph\u1ecfng c\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c ch\u0103ng? C\u00f2n ng\u01b0\u1eddi t\u00e0i gi\u1ecfi c\u00f3 l\u00f2ng trung ngh\u0129a th\u00ec l\u1ea1i b\u1ecf ph\u00ed ho\u00e0i... nh\u1eefng vi\u1ec7c ch\u1eb3ng h\u00e0i l\u00f2ng x\u1ea3y ra trong thi\u00ean h\u1ea1, th\u1edf than sao xi\u1ebft? Tr\u00e1ng s\u0129 Cao Th\u1eafng t\u1eeb n\u01a1i \u0111\u1ea7m c\u1ecf; t\u1ed5 ch\u1ee9c ngh\u0129a qu\u00e2n, k\u00eau g\u00e0o gi\u1eefa kho\u1ea3ng m\u00eanh m\u00f4ng tr\u1eddi bi\u1ec3n, kh\u00f4ng m\u1ed9t t\u1ea5c \u0111\u1ea5t dung th\u00e2n, th\u1ebf m\u00e0 t\u1eeb trong m\u1ed9t s\u01a1n tr\u1ea1i g\u1eadp gh\u1ec1nh, l\u1eadp l\u00ean \u0111\u01b0\u1ee3c m\u1ed9t l\u00f2 \u0111\u00fac s\u00fang, ch\u1ed1ng nhau v\u1edbi gi\u1eb7c su\u1ed1t t\u00e1m, ch\u00edn n\u0103m tr\u1eddi. \u0110\u1ebfn n\u1ed7i gi\u1eb7c nghe \u0111\u1ebfn h\u1ecd t\u00ean kh\u00f4ng d\u00e1m l\u1ea1i g\u1ea7n. N\u1ebfu ngay t\u1eeb th\u1eddi T\u1ef1 \u0110\u1ee9c bi\u1ebft \u0111em h\u1ebft kh\u00ed ph\u00e1ch x\u00f4 n\u00fai d\u1ed1c bi\u1ec3n, ph\u00f4 t\u00e0i n\u0103ng v\u00e9n gi\u00f3 ng\u0103n m\u01b0a, khi\u1ebfn cho s\u0129 phu trong n\u01b0\u1edbc nghe tin, h\u01b0\u1edfng \u1ee9ng c\u00f9ng v\u1edbi tr\u0103m ngh\u00ecn v\u1ea1n anh h\u00f9ng v\u00f4 danh, c\u00f9ng nhau rong ru\u1ed5i, c\u01b0\u1ee1i gi\u00f3 theo m\u00e2y, v\u01b0\u1ee3t s\u00f3ng k\u00ecnh, quay m\u0169i h\u01b0\u1edbng T\u00e2y th\u00ec c\u0169ng ch\u1eb3ng l\u1ea5y g\u00ec l\u00e0m kh\u00f3! ____________________________________ 1. Theo Truy\u1ec1n \u0111\u0103ng l\u1ee5c, Ph\u1eadt Th\u00edch Ca khi m\u1edbi ra \u0111\u1eddi, m\u1ed9t tay ch\u1ec9 l\u00ean tr\u1eddi, m\u1ed9t tay ch\u1ec9 xu\u1ed1ng \u0111\u1ea5t, r\u1ed3i n\u00f3i to nh\u01b0 s\u01b0 t\u1eed g\u1ea7m: \u201cTr\u00ean tr\u1eddi, d\u01b0\u1edbi \u0111\u1ea5t, ch\u1ec9 c\u00f3 ta l\u00e0 t\u00f4n qu\u00fd nh\u1ea5t\u201d. T\u00e1c gi\u1ea3 m\u01b0\u1ee3n \u00fd n\u00e0y \u0111\u1ec3 ch\u1ec9 c\u1ed1t c\u00e1ch c\u1ee7a tr\u00e1ng s\u0129 Cao Th\u1eafng. 2. Nguy\u00ean b\u1ea3n in l\u00e0 n\u0103m \u1ea4t H\u1ee3i, nh\u01b0ng ph\u1ea3i l\u00e0 n\u0103m \u0110inh H\u1ee3i (1887) m\u1edbi \u0111\u00fang v\u1edbi s\u1ef1 th\u1ef1c l\u1ecbch s\u1eed v\u00e0 m\u1edbi kh\u1edbp v\u1edbi ni\u00ean hi\u1ec7u H\u00e0m Nghi. 3. L\u01b0u Bang (t\u1ee9c H\u00e1n Cao T\u1ed5) di\u1ec7t nh\u00e0 T\u1ea7n l\u1eadp ra nh\u00e0 H\u00e1n (Ti\u1ec1n H\u00e1n ho\u1eb7c T\u00e2y H\u00e1n), \u0111\u00f3ng \u0111\u00f4 \u1edf Tr\u01b0\u1eddng An, truy\u1ec1n \u0111\u1ebfn m\u01b0\u1eddi hai \u0111\u1eddi vua th\u00ec b\u1ecb V\u01b0\u01a1ng M\u00e3ng l\u1eadt \u0111\u1ed5. Chu Nguy\u00ean Ch\u01b0\u01a1ng (t\u1ee9c Minh Th\u00e1i T\u1ed5) xu\u1ea5t th\u00e2n l\u00e0 m\u1ed9t t\u00e1 \u0111i\u1ec1n, theo Qu\u00e1ch T\u1eed H\u01b0ng kh\u1edfi ngh\u0129a \u0111\u00e1nh l\u1ea1i nh\u00e0 Nguy\u00ean. Qu\u00e1ch ch\u1ebft, Chu ti\u1ebfp t\u1ee5c l\u00e3nh \u0111\u1ea1o kh\u1edfi ngh\u0129a cho \u0111\u1ebfn khi th\u1eafng l\u1ee3i v\u00e0 l\u1eadp ra nh\u00e0 Minh. 4. \u00dd n\u00f3i ph\u1ea3i x\u00f4ng v\u00e0o n\u01a1i nguy hi\u1ec3m \u0111\u1ec3 l\u00e0m m\u1ed9t vi\u1ec7c quan tr\u1ecdng. Trang 432","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u 5. Ch\u1eef Ph\u00e1p trong nguy\u00ean b\u1ea3n. 6. \u00dd n\u00f3i \u0111\u00e3 c\u00f3 nhi\u1ec1u thay \u0111\u1ed5i. 7. Ch\u1eef Ph\u00e1p trong nguy\u00ean b\u1ea3n. 8. Ph\u1ed1 S\u01a1n : Th\u1ecb tr\u1ea5n Ph\u1ed1 Ch\u00e2u \u1edf huy\u1ec7n H\u01b0\u01a1ng S\u01a1n (H\u00e0 T\u0129nh) c\u00f3 s\u00f4ng Ng\u00e0n Ph\u1ed1 ch\u1ea3y qua. 9. Nguy\u00ean b\u1ea3n in l\u00e0 n\u0103m \u0110inh S\u1eedu nh\u01b0ng ph\u1ea3i l\u00e0 n\u0103m \u0110inh H\u1ee3i (1887) m\u1edbi \u0111\u00fang. 10. Ch\u1eef Ph\u00e1p trong nguy\u00ean b\u1ea3n. ----------------------------------------------- Than \u00f4i! \u00d4 ch\u00ed kh\u00ed l\u1edbn lao nh\u01b0 v\u1eady, mang t\u00e0i n\u0103ng ki\u1ec7t xu\u1ea5t nh\u01b0 v\u1eady m\u00e0 n\u1ee1 \u0111\u1ec3 ch\u00f4n v\u00f9i trong c\u00e1t s\u1ecfi. Cu\u1ed1i c\u00f9ng x\u00f4ng pha s\u00fang \u0111\u1ea1n, ch\u1ec9 m\u1ed9t m\u00ecnh tr\u00e1ng s\u0129 \u0111\u01b0\u1ee3c n\u00eau danh. Than \u00f4i! Th\u1eadt l\u00e0 vinh quang cho tr\u00e1ng s\u0129, nh\u01b0ng c\u0169ng th\u1eadt l\u00e0 b\u1ea5t h\u1ea1nh cho nh\u00e2n d\u00e2n n\u01b0\u1edbc ta! \u0110au \u0111\u1edbn thay! \u0110au \u0111\u1edbn thay! Tr\u00e1ng s\u0129 nhi\u1ec1u phen qu\u1ea7n nhau v\u1edbi gi\u1eb7c, b\u1eafn gi\u1ebft ch\u00fang r\u1ea5t nhi\u1ec1u. B\u1ecdn gi\u1eb7c h\u1ec5 nghe ti\u1ebfng s\u00fang, l\u1ea1i s\u1ee3 h\u00e3i b\u1ea3o nhau: Qu\u00e2n Nam tr\u1edf th\u00e0nh qu\u00e2n n\u01b0\u1edbc ngo\u00e0i r\u1ed3i ch\u0103ng? N\u1ebfu kh\u00f4ng ph\u1ea3i th\u00ec l\u00e0m sao m\u00e0 l\u1ea1i c\u00f3 nhi\u1ec1u ph\u00e1o \u0111\u1ea1n n\u01b0\u1edbc ngo\u00e0i \u0111\u1ebfn nh\u01b0 th\u1ebf? Do \u0111\u00f3, trong qu\u00e2n gi\u1eb7c, khi gi\u00e1p tr\u1eadn, b\u1ea5t k\u00ec s\u0129 quan hay binh l\u00ednh \u0111\u1ec1u ch\u0129a m\u0169i s\u00fang v\u00e0o m\u1ed9t m\u00ecnh tr\u00e1ng s\u0129. Nh\u1eefng k\u1ebb n\u00f4 l\u1ec7 n\u1ecbnh h\u00f3t gi\u1eb7c, kh\u00f4ng \u0111\u1ee9a n\u00e0o kh\u00f4ng coi tr\u00e1ng s\u0129 l\u00e0 b\u1eadc k\u00ec t\u00e0i, b\u1ecdn ch\u00fang d\u00f9ng tr\u0103m ph\u01b0\u01a1ng ngh\u00ecn k\u1ebf nh\u1eb1m ph\u1ee7 d\u1ee5, \u0111\u00e1nh d\u1eb9p c\u0169ng kh\u00f4ng \u0111\u1ea1t k\u1ebft qu\u1ea3 g\u00ec. B\u1ed7ng c\u00f3 t\u00ean tay sai gi\u1eb7c l\u00e0 \u0110inh Nho Quang, ng\u01b0\u1eddi c\u00f9ng l\u00e0ng v\u1edbi tr\u00e1ng s\u0129, \u0111\u01b0\u1ee3c l\u0129nh ch\u1ee9c Tu\u1ea7n ph\u1ee7 ki\u00eam Ti\u1ec5u ch\u1ea5p s\u1ef1 t\u1ec9nh H\u00e0 T\u0129nh, \u0111em h\u01a1n hai ngh\u00ecn qu\u00e2n r\u1ea3i kh\u1eafp v\u00f9ng H\u01b0\u01a1ng Kh\u00ea, H\u01b0\u01a1ng S\u01a1n \u0111\u1ec3 truy l\u00f9ng s\u1ee5c s\u1ea1o ti\u00eau di\u1ec7t tr\u00e1ng s\u0129 c\u00f9ng c\u00e1c ngh\u0129a binh. K\u1ebf c\u00f9ng, c\u00e1c b\u1ed9 h\u1ea1 c\u1ee7a tr\u00e1ng s\u0129 b\u1ef1c b\u1ed9i xin cho \u0111\u01b0\u1ee3c ra \u0111\u00e1nh nhau v\u1edbi ch\u00fang. Tr\u00e1ng s\u0129 n\u00f3i: - \u0110inh tuy m\u1ea5t h\u1ebft l\u01b0\u01a1ng t\u00e2m, nh\u01b0ng c\u0169ng l\u00e0 ng\u01b0\u1eddi c\u1ee7a \u0111\u1ed3ng b\u00e0o T\u1ed5 qu\u1ed1c ta. N\u1ebfu ta \u0111\u00e1nh ch\u1eafc ch\u1eafn \u0110inh thua. Trong l\u00fac giao tranh, m\u0169i t\u00ean h\u00f2n \u0111\u1ea1n, t\u00ednh m\u1ea1ng kh\u00f4ng th\u1ec3 b\u1ea3o to\u00e0n, l\u00e0m t\u1ed5n th\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ebfn t\u00ecnh Trang 433","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u c\u1ea3m qu\u00ea h\u01b0\u01a1ng ta. Nh\u01b0ng n\u1ebfu kh\u00f4ng d\u00f9ng v\u00f5 l\u1ef1c tr\u1ecb n\u00f3, th\u00ec ta c\u0169ng ph\u1ea3i tr\u1eebng ph\u1ea1t n\u00f3 \u0111\u1ec3 l\u00e0m g\u01b0\u01a1ng cho ng\u01b0\u1eddi trong n\u01b0\u1edbc. Anh em ngh\u0129a binh h\u1ecfi d\u00f9ng k\u1ebf g\u00ec. Tr\u00e1ng s\u0129 \u0111\u00e1p: - T\u00ean l\u00e3o n\u00f4 n\u00e0y d\u1ed1c l\u00f2ng v\u1edbi b\u1ecdn Ph\u00e1p. Ta s\u1ebd d\u00f9ng \u201cb\u1ecdn Ph\u00e1p\u201d \u0111\u1ec3 \u0111\u00e1nh l\u1eeba n\u00f3, ch\u1eafc l\u00e0 b\u1eaft \u0111\u01b0\u1ee3c. \u0110\u00fang tr\u01b0a h\u00f4m \u0111\u00f3, tr\u00e1ng s\u0129 cho g\u1ecdi nh\u1eefng b\u1ed9 h\u1ea1 c\u00f3 \u0111\u1ea3m l\u01b0\u1ee3c kho\u1ea3ng n\u0103m m\u01b0\u01a1i ng\u01b0\u1eddi, \u0103n m\u1eb7c qu\u00e2n trang h\u1ec7t nh\u01b0 \u0111\u1ed9i l\u00ednh k\u00e8n (Clairons) (1) T\u00e2y, \u0111\u1ee7 c\u1ea3 nghi th\u1ee9c v\u00f5 quan n\u01b0\u1edbc ngo\u00e0i, r\u1ed3i k\u00e9o th\u1eb3ng v\u00e0o ch\u1ed7 \u0110inh Nho Quang \u0111\u1ed3n tr\u00fa. \u0110inh cho l\u00e0 c\u00e1c quan c\u1ee7a \u0111\u1ed3n gi\u1eb7c t\u1edbi, kh\u00f4ng d\u00e1m tr\u00e1nh. \u0110inh b\u1ecb t\u00f3m c\u1ed5 \u0111em \u0111i. Qu\u00e2n gi\u1eb7c b\u1ed1n ph\u00eda bi\u1ebft \u0110inh b\u1ecb b\u1eaft, \u0111\u1ee9ng tr\u01a1 kh\u00f4ng d\u00e1m \u0111\u1ed9ng c\u1ef1a g\u00ec. Sau khi b\u1eaft v\u1ec1 tr\u1ea1i, \u0110inh l\u1ea1y t\u1ea1 xin tha t\u1ed9i ch\u1ebft, tr\u00e1ng s\u0129 b\u00e8n th\u1ea3 \u0110inh ra. Truy\u1ec7n (2) n\u00f3i r\u1eb1ng: M\u1ed9t ng\u1ecdn c\u1ecf Hu\u00e2n (th\u01a1m) m\u1ed9t ng\u1ecdn c\u1ecf Do (th\u1ed1i), m\u01b0\u1eddi n\u0103m sau c\u00f2n ng\u1eedi th\u1ea5y m\u00f9i th\u1ed1i c\u1ee7a Do! L\u00e2u d\u00e0i thay s\u1ee9c b\u1ec1n c\u1ee7a m\u00f9i v\u1ecb! R\u1ed3i quay v\u1ec1 ph\u00eda m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi, tr\u00e1ng s\u0129 h\u1ecfi: - C\u00e1c anh th\u00edch m\u00f9i th\u01a1m hay th\u00edch m\u00f9i th\u1ed1i? T\u1ea5t nhi\u00ean m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ec1u \u0111\u1ed3ng thanh \u0111\u00e1p: - Th\u00edch m\u00f9i th\u01a1m. Kh\u00f4ng c\u00f3 g\u00ec l\u00e0 l\u1ea1 c\u1ea3. C\u00e1i m\u0169i c\u1ee7a con ng\u01b0\u1eddi c\u00f2n l\u1ea1i c\u0169ng kh\u00f4ng b\u1eb1ng kh\u1ed1i \u00f3c c\u1ee7a con ng\u01b0\u1eddi c\u00f2n l\u1ea1i. V\u00ec r\u1eb1ng, m\u0169i c\u00f2n th\u00ec c\u1ea3m t\u00ecnh \u1edf m\u00e1u th\u1ecbt, \u00f3c c\u00f2n th\u00ec c\u1ea3m t\u00ecnh \u1edf tinh th\u1ea7n. C\u1ea3m v\u1ec1 m\u00e1u th\u1ecbt c\u00e0ng l\u00e2u th\u00ec s\u1ef1 tanh h\u00f4i c\u1ee7a n\u00f3 khi\u1ebfn ng\u01b0\u1eddi ta kh\u00f4ng ch\u1ecbu n\u1ed5i; c\u00f2n nh\u01b0 c\u1ea3m tinh th\u1ea7n c\u00e0ng l\u00e2u, c\u00e0ng m\u1ea1nh m\u1ebd, khi\u1ebfn ng\u01b0\u1eddi ta kh\u00f4ng th\u1ec3 qu\u00ean \u0111\u01b0\u1ee3c. \u0110\u00f3 l\u00e0 s\u1ef1 vi\u1ec7c m\u00e0 tr\u00e1ng s\u0129 \u0111\u00e3 l\u00e0m c\u00e1ch \u0111\u00e2y m\u01b0\u1eddi l\u0103m n\u0103m v\u1eady. Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi b\u1ecb kh\u1ed5 v\u1ec1 s\u01b0u thu\u1ebf nh\u1edb tr\u00e1ng s\u0129; nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi kh\u00f4ng c\u00f3 r\u01b0\u1ee3u u\u1ed1ng than kh\u00f4ng c\u00f3 tr\u00e1ng s\u0129 n\u00ean ch\u1eb3ng \u0111\u01b0\u1ee3c say; nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi kh\u00f4ng c\u00f3 mu\u1ed1i \u0103n, than v\u00ec kh\u00f4ng c\u00f3 tr\u00e1ng s\u0129 n\u00ean ch\u1eb3ng \u0111\u01b0\u1ee3c no! Nh\u00ecn s\u00f4ng Ng\u00e0n Ph\u1ed1 m\u00e0 than th\u1edf, nh\u00ecn n\u00fai Gi\u0103ng M\u00e0n m\u00e0 than th\u1edf. Ng\u1ecdn l\u1eeda gi\u1eb7c c\u00e0ng b\u1ed1c ch\u00e1y, m\u1ed1i h\u1eadn th\u00f9 c\u00e0ng s\u00e2u. L\u00f2ng t\u01b0\u1edfng nh\u1edb Trang 434","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u tr\u00e1ng s\u0129 c\u1ee7a qu\u1ed1c d\u00e2n ta c\u00e0ng da di\u1ebft. Gi\u00e1o h\u00e0o ki\u1ec7t \u1edf \u0111\u00e2u, ng\u1eeda m\u1eb7t g\u1ecdi linh h\u1ed3n c\u1ed5 ki\u1ebfm; n\u1ee3 ngh\u0129a hi\u1ec7p n\u0103m n\u00e0y, ph\u00e1 th\u00e0nh v\u1ea9y n\u01b0\u1edbc m\u1eaft anh h\u00f9ng. H\u1ee1i \u00f4i tr\u00e1ng s\u0129! H\u1ee1i \u00f4i tr\u00e1ng s\u0129! T\u00f4i h\u00e2m m\u1ed9 tr\u00e1ng s\u0129. T\u00f4i ch\u1eb3ng mu\u1ed1n nghe h\u1ed3i chu\u00f4ng b\u00e1o tr\u00e1ng s\u0129 l\u00eca \u0111\u1eddi! Tu\u1ea7n ph\u1ee7 h\u1ecd \u0110inh thua b\u1ea1i, nh\u1eefng t\u00ean tay sai kh\u00e1c r\u1ea5t s\u1ee3. Tr\u00e1ng s\u0129 \u1edf tr\u00ean s\u01a1n tr\u1ea1i c\u0169ng \u0111\u01b0\u1ee3c r\u1ea3nh, m\u1edbi ch\u0103m ch\u00fa v\u00e0o vi\u1ec7c \u0111\u00fac s\u00fang, \u0111\u01b0\u1ee3c h\u01a1n ba ngh\u00ecn kh\u1ea9u. L\u1ea1i ph\u00e1i ng\u01b0\u1eddi sang Xi\u00eam mua thu\u1ed1c s\u00fang \u0111\u1ec3 t\u0103ng binh b\u1ecb. R\u1ed3i xin l\u1ec7nh C\u1ee5 Phan, l\u1ea5y th\u00eam m\u1ea5y th\u00e0nh \u1ea5p \u1edf Ngh\u1ec7 An, Di\u1ec5n Ch\u00e2u \u0111\u1ec3 ph\u00f4 tr\u01b0\u01a1ng uy th\u1ebf, m\u01b0u k\u1ebf ti\u1ebfn th\u1ee7. Ra qu\u00e2n ch\u01b0a th\u1eafng th\u00e2n \u0111\u00e3 ch\u1ebft; Khi\u1ebfn k\u1ebb anh h\u00f9ng l\u1ec7 \u0111\u1eabm kh\u0103n! (3) \u0110\u01b0\u01a1ng l\u00fac tay kh\u00f4ng t\u1ea5c s\u1eaft, t\u00fai kh\u00f4ng m\u1ed9t \u0111\u1ed3ng, n\u1ebfu nh\u01b0 ng\u01b0\u1eddi kh\u00e1c th\u00ec \u0111\u00e3 g\u1ee5c \u0111\u1ea7u, m\u1ea5t h\u1ebft \u00fd ch\u00ed m\u00e0 k\u00eau: L\u00e0m th\u1ebf n\u00e0o \u0111\u01b0\u1ee3c? L\u00e0m th\u1ebf n\u00e0o \u0111\u01b0\u1ee3c? Ri\u00eang tr\u00e1ng s\u0129, \u0111\u00e3 v\u01b0\u1ee3t c\u1ecf d\u1ea1i, ph\u00e1t gai g\u00f3c, ch\u1ea3y m\u00e1u s\u1eaft, v\u1ea9y nhi\u1ec7t th\u00e0nh, ch\u1ecdi nhau v\u1edbi gi\u1eb7c, m\u1ea1nh nh\u01b0 h\u1ed5, tham nh\u01b0 s\u00f3i. Than \u00f4i! \u0110\u1ea1i tr\u01b0\u1ee3ng phu l\u00e0 ph\u1ea3i nh\u01b0 v\u1eady; d\u01b0\u1ee1ng uy s\u00fac nhu\u1ec7 \u0111\u00e3 nhi\u1ec1u n\u0103m, l\u01b0\u01a1ng th\u1ef1c \u0111\u1ee7, s\u00fang \u0111\u1ea1n nhi\u1ec1u; qu\u00e2n h\u00f9ng l\u00ednh d\u0169ng k\u00e9o \u0111\u1ebfn \u00f9n \u00f9n; kh\u1eafp d\u1ea3i Lam H\u1ed3ng m\u1ed9t ng\u1ecdn c\u1ecf, m\u1ed9t l\u00f9m c\u00e2y n\u00e0o ch\u1eb3ng ngh\u1ec3n c\u1ed5 tr\u00f4ng theo b\u00f3ng c\u1edd c\u1ee7a t\u01b0\u1edbng qu\u00e2n, mu\u1ed1n th\u1edf h\u00edt ch\u00fat h\u01a1i ki\u1ebfm t\u1ef1 do, mu\u1ed1n ng\u00f3 nh\u00ecn c\u1ea3nh v\u00f5 \u0111\u00e0i \u0111\u1ed9c l\u1eadp, c\u00f3 bi\u1ebft \u0111\u00e2u r\u1eb1ng, t\u1ed5n bao n\u0103m t\u00e2m huy\u1ebft m\u00e0 ch\u1ec9 \u0111\u1ec3 l\u1ea1i m\u1ed9t t\u1ea5m bia k\u1ef7 ni\u1ec7m \u0111au x\u00f3t th\u00f4i \u01b0! S\u1ea5m s\u00e9t r\u1ec1n vang t\u1ec9nh d\u01b0\u01a1ng th\u1ebf. \u1ea4p \u1ee7 m\u1ea5y m\u00f9a \u0111\u1ec3 h\u1eadu lai! \u00c2u c\u0169ng l\u00e0 \u0111\u1ec3 t\u1ea1m an \u1ee7i tr\u00e1ng s\u0129 v\u1eady. Ni\u00ean hi\u1ec7u H\u00e0m Nghi th\u1ee9 9, n\u0103m Qu\u00fd T\u1ecb, th\u00e1ng M\u01b0\u1eddi l\u00e0 ng\u00e0y k\u1ef7 ni\u1ec7m l\u1edbn v\u1ec1 tr\u00e1ng s\u0129. \u0110\u01b0\u1ee3c bi\u1ebft l\u00e0 kho\u1ea3ng hai ba gi\u1edd tr\u01b0\u1edbc khi b\u1ecf m\u00ecnh, tr\u00e1ng s\u0129 c\u00f2n bi\u1ec3u di\u1ec5n nh\u1eefng ti\u1ebft m\u1ee5c \u0111\u1eb7c s\u1eafc \u201ch\u00e1t m\u00faa s\u00fang \u0111\u1ea1n\u201d \u0111\u1ec3 t\u1ecf uy linh c\u1ee7a n\u00fai s\u00f4ng v\u00e0 \u0111\u1ec3 l\u00e0m tho\u1ea3 m\u00e3n tai m\u1eaft mu\u00f4n ngh\u00ecn ng\u01b0\u1eddi nghe, xem. C\u1edb sao cu\u1ed9c \u0111\u1eddi c\u1ee7a tr\u00e1ng s\u0129 l\u1ea1i \u0111\u00e3 v\u1ed9i ch\u1ea5m d\u1ee9t \u1edf \u0111\u00e2y? Trang 435","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u Khi tr\u00e1ng s\u0129 \u0111ang \u0111\u1ed1c su\u1ea5t \u0111\u1ea1i binh \u0111i kinh l\u01b0\u1ee3c v\u00f9ng Thanh Ch\u01b0\u01a1ng, v\u1eeba m\u1edbi \u0111\u1ebfn ch\u1ee3 L\u01b0\u01a1ng \u0110i\u1ec1n \u1edf t\u1ed5ng B\u00edch Tri\u1ec1u, ch\u1ee3 n\u00e0y c\u00f3 \u0111\u1ed3n gi\u1eb7c \u0111\u00f3ng. \u0110\u01b0\u1ee3c tin qu\u00e2n c\u1ee7a tr\u00e1ng s\u0129 k\u00e9o \u0111\u1ebfn, vi\u00ean quan \u0111\u1ed3n r\u1ea5t s\u1ee3, li\u1ec1n \u0111\u00e1nh \u0111i\u1ec7n g\u1ea5p b\u00e1o tin cho c\u00e1c \u0111\u1ed3n kh\u00e1c. M\u1ed9t l\u00e1t sau, vi\u1ec7n binh c\u1ee7a gi\u1eb7c \u0111\u1ec1u t\u1eadp trung \u1edf \u0111\u1ed3n L\u01b0\u01a1ng S\u01a1n. T\u00ean quan ba (Capitaine) (4), t\u00ean quan m\u1ed9t (sous-lieutenant) (5) \u0111\u1ed3n Nam \u0110\u01b0\u1eddng, c\u00f9ng v\u1edbi m\u1ea5y t\u00ean quan m\u1ed9t, quan hai (lieutenant) (6) kh\u00e1c c\u1ee7a gi\u1eb7c h\u1ee3p binh li\u00ean \u0111\u1ed3n \u0111\u1ec3 \u0111\u00e1nh nhau v\u1edbi tr\u00e1ng s\u0129. T\u1ed5ng c\u1ed9ng s\u1ed1 binh l\u00ednh c\u1ee7a gi\u1eb7c c\u00f3 \u0111\u1ebfn n\u0103m trung \u0111\u1ed9i (cinq compagnies) (7); l\u1ea1i c\u00f3 kho\u1ea3ng hai ngh\u00ecn l\u00ednh t\u1eadp (tirailleurs) (8) l\u00e0m \u0111\u1ed9i ti\u1ec1n khu. S\u00e1ng ra, c\u1edd ba s\u1eafc (drapeau tricolore) (9), ti\u1ebfng k\u00e8n r\u1ee3p n\u00fai vang khe. M\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi nh\u00ecn th\u1ea5y \u0111\u1ec1u l\u1ea5y l\u00e0m lo s\u1ee3 cho tr\u00e1ng s\u0129. L\u00fac tin \u0111i\u1ec7p b\u00e1o v\u1ec1, tr\u00e1ng s\u0129 b\u1ea3o v\u1edbi b\u1ed9 h\u1ea1 r\u1eb1ng: - K\u1ec3 t\u1eeb ng\u00e0y d\u1ea5y binh, nay c\u00e1nh tay c\u1ee7a ta m\u1edbi th\u1ea5y kho\u00e1i \u0111\u00f3. Gi\u1eb7c kia s\u1ee3 l\u00e0 s\u1ee3 ta v\u1eady. Ta s\u1ebd c\u00f9ng c\u00e1c anh chia l\u00e0m ba \u0111\u1ed9i. Ta d\u1eabn \u0111\u1ed9i ch\u00ednh binh \u0111\u00e1nh v\u00e0o gi\u1eefa, c\u00e1c anh l\u00e0 hai \u0111\u1ed9i k\u00ec binh, chia l\u00e0m hai c\u00e1nh t\u1ea3 h\u1eefu \u0111\u00e1nh v\u00e0o. Ta \u1edf tr\u00ean n\u00fai cao \u0111\u1ee9ng ph\u1ea5t c\u1edd ra l\u1ec7nh, c\u1ed1 \u00fd \u0111\u1ec3 cho gi\u1eb7c nh\u00ecn th\u1ea5y ta, ch\u00fang s\u1ebd d\u1ed1c to\u00e0n l\u1ef1c \u0111\u1ec3 \u0111\u00e1nh ta, c\u00e1c anh t\u1ee9c t\u1ed1c k\u00e9o qu\u00e2n v\u1ec1 hai b\u00ean t\u1ea3 h\u1eefu, ch\u1eb7n ngay c\u00e1nh tay gi\u1eb7c l\u1ea1i. Ta t\u1eeb tr\u00ean n\u00fai k\u00e9o xu\u1ed1ng, x\u00f4ng v\u00e0o gi\u1eefa \u0111\u1ed9i h\u00ecnh c\u1ee7a gi\u1eb7c m\u00e0 \u0111\u00e1nh, gi\u1eb7c t\u1ea5t ph\u1ea3i b\u1eafn lo\u1ea1n x\u1ea1, th\u00ec l\u00e0m sao m\u00e0 tr\u00fang \u0111\u00edch \u0111\u01b0\u1ee3c. Ch\u1eb3ng m\u1ea5y ch\u1ed1c gi\u1eb7c t\u1ea5t thua to. Qu\u00e2n ta th\u1eeba th\u1eafng k\u00e9o th\u1eb3ng v\u1ec1 th\u00e0nh Ngh\u1ec7 An, c\u1eaft gan gi\u1eb7c n\u1ea5u canh, c\u00f9ng c\u00e1c anh u\u1ed1ng r\u01b0\u1ee3u cho b\u1eb1ng th\u00edch. L\u00fac \u0111\u00f3, ti\u1ebfng tr\u00e1ng s\u0129 vang l\u00ean nh\u01b0 ti\u1ebfng chu\u00f4ng, m\u1eaft l\u1ea5p l\u00e1nh nh\u01b0 \u00e1nh sao, ba qu\u00e2n nh\u1ea3y nh\u00f3t, ti\u1ebfng v\u00e2ng d\u1ea1 h\u00e2n hoan ra xa \u0111\u1ebfn m\u1ea5y d\u1eb7m d\u00e0i. Sau khi c\u00f9ng nhau ng\u1ed3i \u0103n b\u1eefa tr\u01b0a tr\u00ean b\u00e3i c\u1ecf, ngh\u0129a qu\u00e2n t\u1eeb n\u00fai L\u01b0\u01a1ng \u0110i\u1ec1n k\u00e9o xu\u1ed1ng, binh l\u00ednh gi\u1eb7c c\u0169ng t\u1eeb \u0111\u1ed3ng ch\u1ee3 d\u1eabn \u0111\u1ebfn, g\u1eb7p nhau \u1edf ph\u00eda T\u00e2y x\u00e3 L\u01b0\u01a1ng \u0110i\u1ec1n. C\u00e1c t\u01b0\u1edbng l\u0129nh ngh\u0129a qu\u00e2n theo y k\u1ebf c\u1ee7a tr\u00e1ng s\u0129, chia l\u00e0m ba m\u0169i gi\u00e1p c\u00f4ng. Ti\u1ebfng s\u00fang tr\u1eadn d\u1ed9i v\u00e0o khe n\u00fai, ng\u00e2n xa \u0111\u1ebfn v\u00e0i tr\u0103m d\u1eb7m ch\u01b0a d\u1ee9t. T\u1eeb 9 gi\u1edd s\u00e1ng \u0111\u1ebfn 12 gi\u1edd tr\u01b0a giao chi\u1ebfn, t\u00ean quan m\u1ed9t v\u00e0 quan hai c\u1ee7a gi\u1eb7c b\u1ecb th\u01b0\u01a1ng, c\u00e1nh qu\u00e2n c\u1ee7a t\u00ean quan ba c\u1ee7a gi\u1eb7c c\u0169ng b\u1ecb v\u00e2y. L\u1ea1i \u00e1c chi\u1ebfn th\u00eam m\u1ed9t l\u00fac n\u1eefa, qu\u00e2n gi\u1eb7c ch\u1ebft th\u00eam v\u00e0i ch\u1ee5c t\u00ean, c\u00f2n b\u1ecdn l\u00ednh t\u1eadp th\u00ec ch\u1ebft kh\u00f4ng bi\u1ebft bao nhi\u00eau m\u00e0 k\u1ec3. Gi\u1eb7c v\u1ed9i di chuy\u1ec3n tr\u1eadn \u0111\u1ecba, mu\u1ed1n r\u00fat lui. Ch\u00fang d\u1ed3n s\u1ed1 \u0111\u1ea1n d\u01b0\u1ee3c c\u00f2n l\u1ea1i, b\u1ed1n ph\u00eda t\u1eadp trung, h\u01b0\u1edbng v\u00e0o ph\u00eda tr\u00e1ng s\u0129 m\u00e0 b\u1eafn. Tr\u00e1ng s\u0129 b\u1ecb m\u1ed9t vi\u00ean \u0111\u1ea1n b\u1ea5t ng\u1edd tr\u00fang v\u00e0o ch\u00e2n tr\u00e1i. B\u0103ng b\u00f3 v\u1ebft th\u01b0\u01a1ng xong, tr\u00e1ng s\u0129 v\u1eabn r\u00e1ng \u0111\u00e1nh \u0111\u1ebfn t\u1eadn \u0111\u00fang m\u1ed9t gi\u1edd chi\u1ec1u. Th\u1ebf gi\u1eb7c c\u00e0ng qu\u1eabn. Ch\u1ee3t c\u00f3 qu\u00e2n c\u1ee9u vi\u1ec7n c\u1ee7a gi\u1eb7c v\u01b0\u1ee3t s\u00f4ng Ng\u00f4 Trang 436","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u k\u00e9o t\u1edbi, kh\u00ed th\u1ebf r\u1ea5t hung h\u0103ng. Kh\u00f4ng may, tr\u00e1ng s\u0129 l\u1ea1i b\u1ecb tr\u00fang m\u1ed9t vi\u00ean \u0111\u1ea1n n\u1eefa, g\u1ea7m l\u00ean m\u1ed9t ti\u1ebfng r\u1ed3i ng\u00e3 v\u1eadt xu\u1ed1ng. Kh\u1ea9u s\u00fang m\u01b0\u1eddi (fusil \u00e0 dix coups) (10) c\u1ea7m trong tay v\u0103ng ra, kh\u00f4ng nh\u1ea3 \u0111\u1ea1n n\u1eefa! B\u1ed9 h\u1ea1, t\u00ec t\u01b0\u1edbng b\u1ecb th\u01b0\u01a1ng v\u00e0 ch\u1ebft \u0111\u1ebfn h\u01a1n m\u01b0\u1eddi ng\u01b0\u1eddi. R\u1ed3i ngh\u0129a binh c\u00f9ng nhau \u0111\u1ee1 l\u1ea5y thi h\u00e0i ng\u01b0\u1eddi tr\u00e1ng s\u0129 ch\u1ebft trong b\u00e1ch chi\u1ebfn mang \u0111i. Than \u00f4i! T\u1eeb \u0111\u00f3 m\u00f4n h\u1ea1 c\u1ee7a c\u1ee5 Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng kh\u00f4ng c\u00f2n c\u00f3 m\u1ed9t t\u01b0\u1edbng n\u00e0o c\u00f3 t\u00e0i chi\u1ebfn \u0111\u1ea5u nh\u01b0 Cao Th\u1eafng n\u1eefa. Ch\u1eb3ng bao l\u00e2u, t\u00ean Nguy\u1ec5n Th\u00e2n \u0111em h\u01a1n v\u1ea1n qu\u00e2n gi\u1eb7c ch\u00e0 \u0111\u1ea1p l\u00ean \u0111\u1ea5t ch\u00e2u Hoan, g\u00f3t ch\u00e2n gi\u1eb7c d\u00e0y \u0111\u1eb7c nh\u01b0 \u0111an. R\u1ed3i c\u1ee5 Phan hi sinh, ngh\u0129a binh tan r\u00e3. N\u01b0\u1edbc ta \u0111\u1ebfn \u0111\u00e2y kh\u00f4ng c\u00f2n l\u1ea5y m\u1ed9t d\u00fam tro t\u00e0n! M\u1ed1i quan h\u1ec7 c\u1ee7a tr\u00e1ng s\u0129 v\u1edbi non s\u00f4ng ta h\u00e1 ch\u1ec9 c\u00f3 l\u1ee3i b\u1eb1ng m\u1ed9t s\u1ee3i t\u01a1 s\u1ee3i t\u00f3c th\u00f4i \u01b0? K\u1ebb b\u1eafn ch\u1ebft tr\u00e1ng s\u0129 l\u00e0 ng\u01b0\u1eddi huy\u1ec7n H\u01b0ng Nguy\u00ean, t\u00ean l\u00e0 Phi\u1ebfn. Phi\u1ebfn sinh ra \u1edf n\u01b0\u1edbc Nam, nh\u01b0ng l\u1ea1i l\u00e0m ch\u00f3 s\u0103n cho gi\u1eb7c. Khi gi\u1eb7c v\u00e0o Ngh\u1ec7 An m\u1ed9 l\u00ednh t\u1eadp, Phi\u1ebfn ra \u1ee9ng m\u1ed9, \u0111\u00e1nh r\u1ea5t \u00e1c, gi\u1eb7c cho l\u00e0m ch\u1ee9c quan m\u1ed9t, n\u00ean ng\u01b0\u1eddi ta th\u01b0\u1eddng g\u1ecdi h\u1eafn l\u00e0 M\u1ed9t Phi\u1ebfn. \u0110\u1ecdc l\u1ecbch s\u1eed ch\u00e2u \u00c2u, th\u1ea5y \u0110\u1ed7 Lan T\u01b0 Oa (11) ch\u1ed1ng Anh. Phi Lu\u1eadt T\u00e2n (12) ch\u1ed1ng M\u1ef9, kh\u00f4ng ph\u1ea3i h\u1ecd kh\u00f4ng ph\u01a1i th\u00e2y ngh\u00ecn d\u1eb7m, m\u00e1u ch\u1ea3y th\u00e0nh s\u00f4ng. Nh\u01b0ng ch\u1ec9 th\u1ea5y c\u00f3 ng\u01b0\u1eddi Anh gi\u1ebft ng\u01b0\u1eddi \u0110\u1ed7, m\u00e0 kh\u00f4ng th\u1ea5y ng\u01b0\u1eddi \u0110\u1ed7 gi\u1ebft ng\u01b0\u1eddi \u0110\u1ed7; ch\u1ec9 th\u1ea5y ng\u01b0\u1eddi M\u1ef9 gi\u1ebft ng\u01b0\u1eddi Phi, m\u00e0 kh\u00f4ng th\u1ea5y m\u1ed9t ng\u01b0\u1eddi Phi n\u00e0o gi\u1ebft ng\u01b0\u1eddi Phi c\u1ea3. H\u1ecd \u0111\u1ec1u bi\u1ebft r\u1eb1ng, ng\u01b0\u1eddi d\u1ecb t\u1ed9c kh\u00f4ng th\u1ec3 n\u01b0\u01a1ng t\u1ef1a, m\u00e0 ch\u1ec9 l\u1ea5y ng\u01b0\u1eddi c\u00f9ng gi\u1ed1ng \u0111\u1ec3 l\u00e0m th\u00e2n, \u0111\u00f3 l\u00e0 ngh\u0129a l\u00ed r\u1ea5t th\u00f4ng th\u01b0\u1eddng c\u1ee7a d\u00e2n m\u1ed9t n\u01b0\u1edbc v\u0103n minh. Ngay nh\u01b0 gi\u1eb7c Ph\u00e1p \u0111\u1ebfn di\u1ec7t n\u01b0\u1edbc ta, nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi n\u01b0\u1edbc ta b\u1ecb gi\u1eb7c gi\u1ebft h\u1ea1i, l\u1ea1i ph\u1ea7n nhi\u1ec1u l\u00e0 do b\u00e0n tay c\u1ee7a b\u1ecdn ng\u01b0\u1eddi theo gi\u1eb7c. Lo\u1ea1i ng\u01b0\u1eddi l\u00f2ng lang d\u1ea1 s\u00f3i, m\u1eb7t ng\u01b0\u1eddi ru\u1ed9t th\u00fa nh\u01b0 t\u00ean M\u1ed9t Phi\u1ebfn b\u1eafn ch\u1ebft tr\u00e1ng s\u0129 h\u1ecd Cao, th\u00ec qu\u1ea3 th\u1ef1c l\u00e0 kh\u1eafp ho\u00e0n c\u1ea7u ch\u01b0a h\u1ec1 th\u1ea5y m\u1ed9t ai nh\u01b0 v\u1eady c\u1ea3. \u0110\u00e1ng th\u01b0\u01a1ng thay! \u0110\u00e1ng th\u01b0\u01a1ng thay! C\u00f9ng \u0111\u01b0\u1ee3c che ch\u1edf trong tr\u1eddi \u0111\u1ea5t n\u00e0y, c\u00f9ng sinh ra v\u00e0 \u0111\u01b0\u1ee3c nu\u00f4i d\u01b0\u1ee1ng tr\u00ean non s\u00f4ng n\u00e0y. H\u00e0ng ng\u00e0n n\u0103m nay, huy\u1ebft m\u1ea1ch c\u1ee7a t\u1ed5 t\u00f4ng \u0111\u1ec3 l\u1ea1i, ai ch\u1eb3ng ph\u1ea3i l\u00e0 anh ta, em ta? Ai ch\u1eb3ng ph\u1ea3i l\u00e0 ch\u00fa b\u00e1c ta, cha m\u1eb9 ta? Sao l\u1ea1i n\u1ee1 day tay tr\u1edf m\u1eb7t, c\u00f9ng gi\u1ed1ng h\u1ea1i nhau; sao l\u1ea1i n\u1ee1 v\u00ec ng\u01b0\u1eddi kh\u00e1c gi\u1ed1ng m\u00e0 gi\u00fap k\u1ebb b\u1ea1o ng\u01b0\u1ee3c? H\u00f4m nay m\u1ed9t ng\u01b0\u1eddi c\u00f9ng gi\u1ed1ng n\u00f2i gi\u1ebft m\u1ed9t ng\u01b0\u1eddi c\u00f9ng gi\u1ed1ng n\u00f2i, ng\u00e0y mai l\u1ea1i c\u00f3 m\u01b0\u1eddi ng\u01b0\u1eddi c\u00f9ng gi\u1ed1ng n\u00f2i gi\u1ebft m\u01b0\u1eddi ng\u01b0\u1eddi c\u00f9ng gi\u1ed1ng n\u00f2i. Ng\u00e0y n\u00e0o c\u0169ng nh\u01b0 th\u1ebf, n\u0103m n\u00e0o c\u0169ng nh\u01b0 th\u1ebf, th\u00e1ng n\u00e0o c\u0169ng nh\u01b0 th\u1ebf, th\u00ec ch\u1ec9 t\u1ed5 l\u00e0m cho Trang 437","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u b\u1ecdn qu\u1ef7 kh\u00e1c n\u00f2i kia ng\u1ed3i nh\u00ecn c\u1ea3nh s\u1ea7u \u0111au \u201ch\u1ed5 nhai k\u00ecnh nu\u1ed1t\u201d c\u1ee7a d\u00e2n ta m\u00e0 kho\u00e1i ch\u00e1! Ng\u01b0\u1eddi n\u01b0\u1edbc ta h\u00e1 l\u1ea1i ch\u1eb3ng th\u1ea5y th\u00e2n ph\u1eadn m\u00ecnh s\u1ebd bi\u1ebfn th\u00e0nh con giun, con ki\u1ebfn hay sao! \u0110au l\u00f2ng m\u00e0 s\u1ed1ng v\u1edbi ki\u1ebfp n\u00f4 l\u1ec7, quy\u1ebft kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 cu\u1ed9c s\u1ed1ng d\u00e0i l\u00e2u c\u1ee7a b\u1ecdn ta! M\u1ecfi m\u1eaft nh\u00ecn c\u1ea3nh non s\u00f4ng ch\u00ecm \u0111\u1eafm v\u00e0 x\u00f3t th\u01b0\u01a1ng cho nh\u1eefng linh h\u1ed3n ch\u01b0a ch\u1ebft h\u00f4m nay m\u00e0 t\u00f4i vi\u1ebft Truy\u1ec7n tr\u00e1ng s\u0129 Cao Th\u1eafng n\u00e0y. T\u00f4i mong \u0111\u1ed3ng b\u00e0o ta, ch\u1edb l\u00e0m nh\u01b0 t\u00ean Phi\u1ebfn t\u00e0n h\u1ea1i \u0111\u1ed3ng b\u00e0o! ______________________________________ 1, 4 \u00f7 10. Ch\u1eef Ph\u00e1p trong nguy\u00ean b\u1ea3n. 2. S\u00e1ch T\u1ea3 truy\u1ec7n ch\u00e9p: \u201cNh\u1ea5t hu\u00e2n nh\u1ea5t do, th\u1eadp ni\u00ean th\u01b0\u1ee3ng do h\u1eefu x\u00fa\u201d. 3. Nguy\u00ean v\u0103n hai c\u00e2u th\u01a1 ch\u1eef H\u00e1n c\u1ee7a tri\u1ec1u \u0111\u00ecnh \u0111\u1eddi Nam T\u1ed1ng (Trung Qu\u1ed1c): Xu\u1ea5t s\u1ef1 v\u1ecb ti\u1ec7p th\u00e2n ti\u00ean t\u1eed; Tr\u01b0\u1eddng s\u1eed anh h\u00f9ng l\u1ec7 m\u00e3n kh\u00e2m\u201d 11. \u0110\u1ed7 Lan T\u01b0 Oa: Transvaal, m\u1ed9t n\u01b0\u1edbc thu\u1ed9c Nam ch\u00e2u Phi xu\u1ea5t hi\u1ec7n t\u1eeb n\u0103m 1836 d\u01b0\u1edbi quy\u1ec1n \u0111\u00f4 h\u1ed9 c\u1ee7a th\u1ef1c d\u00e2n H\u00e0 Lan. Sau \u0111\u00f3, th\u1ef1c d\u00e2n Anh \u0111em qu\u00e2n \u0111\u1ebfn tranh gi\u00e0nh v\u00e0 Anh th\u1eafng. \u0110\u1ebfn n\u0103m 1881, Transvaal m\u1edbi \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u1ed9c l\u1eadp nh\u01b0ng v\u1eabn ph\u1ea3i d\u01b0\u1edbi quy\u1ec1n u\u1ef7 tr\u1ecb c\u1ee7a th\u1ef1c d\u00e2n Anh. \u0110\u1ebfn n\u0103m 1909, Transvaal bu\u1ed9c ph\u1ea3i tham gia v\u00e0o kh\u1ed1i li\u00ean bang Nam Phi v\u00e0 nay Transvaal l\u00e0 m\u1ed9t t\u1ec9nh c\u1ee7a Li\u00ean bang Nam Phi. 12. Phi Lu\u1eadt T\u00e2n: N\u01b0\u1edbc Philippine. V\u00d5 PH\u00c1T (1) V\u0102N T\u1ebe CAO TH\u1eaeNG Than r\u1eb1ng: Thanh b\u1ea3o ki\u1ebfm m\u01b0\u1eddi n\u0103m s\u1eb5n c\u00f3, \u0111\u1ea5ng anh h\u00f9ng d\u00f9i m\u00e0i m\u00e3i ch\u01b0a th\u00f4i; Trang 438","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u \u00c1ng nhung tr\u01b0\u1eddng m\u1ed9t ph\u00fat nh\u01b0 kh\u00f4ng, con t\u1ea1o ho\u00e1 gh\u00e9t ghen chi l\u1eafm th\u1ebf! Ngh\u0129a \u0111\u1ed3ng \u01b0u t\u01b0\u1edfng l\u1ea1i lu\u1ed1ng \u0111au l\u00f2ng; T\u00ecnh v\u00e3n \u0111i\u1ebfu ngh\u0129 c\u00e0ng th\u00eam r\u01a1i l\u1ec7. Nh\u1edb T\u00f4n linh: H\u00e0o ki\u1ec7t \u1ea5y t\u00e0i; Kinh lu\u00e2n l\u00e0 ch\u00ed! V\u00e9n m\u00e2y n\u1eeda g\u00e1nh giang san; V\u1ed7 c\u00e1nh b\u1ed1n ph\u01b0\u01a1ng h\u1ed3 th\u1ec9. G\u1eb7p qu\u1ed1c b\u1ed9 \u0111ang c\u01a1n binh c\u00e1ch, ngh\u0129a gi\u00fap vua chung n\u1ed7i \u1ea9n \u01b0u; B\u1ecf gia \u0111\u00ecnh theo vi\u1ec7c nhung \u0111ao, l\u00f2ng \u0111\u00e1nh gi\u1eb7c ri\u00eang ph\u1ea7n lao tu\u1ef5. \u0110\u1ecba b\u1ed9 mu\u1ed1n theo d\u00f2ng Nh\u1ea1c M\u1ee5c (2), th\u00e9t nhung b\u00e0o t\u1eebng gh\u00ea tr\u1eadn oai linh; Thi\u00ean t\u00e0i toan h\u1ecdc ch\u01b0\u1edbc V\u0169 h\u1ea7u (3), ch\u1ebf s\u00fang \u0111\u1ea1n bi\u1ebft bao ch\u1eebng c\u01a1 tr\u00ed. \u01a0n quan t\u01b0\u1edbng \u0110\u1ed5ng nhung v\u00e2ng m\u1ea1ng, c\u1ea7m \u1ea5n quan ph\u00f2ng, T\u01b0\u1edbc tri\u1ec1u \u0111\u00ecnh Ch\u01b0\u1edfng v\u1ec7 gia phong, k\u00e9o c\u1edd t\u00e2n ch\u1ebf. Nh\u1eefng ch\u1eafc r\u1eb1ng ba sinh c\u00f3 ph\u00fac, h\u0103m h\u1edf m\u00e0i g\u01b0\u01a1m chu\u1ed1t \u0111\u00e1, ch\u00ed khu\u00f4ng ph\u00f9 (4) kh\u00f4ng ph\u1ee5 v\u1edbi qu\u00e2n v\u01b0\u01a1ng; N\u00e0o ng\u1edd \u0111\u00e2u m\u1ed9t s\u1edbm kh\u00f4ng ch\u1eebng, m\u01a1 m\u00e0ng \u0111\u1ea1n l\u1ea1c t\u00ean bay, tr\u01b0\u1eddng chi\u1ebfn \u0111\u1ea5u bi\u1ebft \u0111\u00e2u l\u00e0 s\u1ed1 h\u1ec7. Trong ba k\u1ec9 (5) xu\u00e2n thu tuy ch\u1eeda m\u1ea5y, tr\u00ean y\u00ean ng\u1ef1a \u0111\u00f2i phen roi th\u00e9t, tr\u1ecdng c\u01b0\u01a1ng th\u01b0\u1eddng quy\u1ebft m\u1edf m\u1eb7t nam nhi; Trang 439","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u Ngo\u00e0i m\u01b0\u1eddi s\u01b0\u01a1ng, s\u1ef1 nghi\u1ec7p bi\u1ebft ch\u1eebng m\u00f4, tr\u01b0\u1edbc c\u1eeda vi\u00ean b\u1ed7ng ch\u1ed1c sao sa, thu linh ph\u00e1ch h\u1ed9i c\u01b0\u1edbp c\u00f4ng tr\u00e1ng s\u0129. Non Thi\u00ean Nh\u1eabn ph\u1ea5t ph\u01a1 h\u01a1i gi\u00f3 th\u1ed5i, th\u01b0\u01a1ng ng\u01b0\u1eddi ti\u1ebft ngh\u0129a ng\u1eadm ng\u00f9i thay; N\u01b0\u1edbc Tam Soa th\u1ea5p tho\u00e1ng b\u00f3ng tr\u0103ng soi, nh\u1edb k\u1ebb trung trinh ngao ng\u00e1n nh\u1ebd. Th\u00e0 th\u1ebft n\u1eefa trong tay \u0111\u1ecbch kh\u00e1i, theo v\u1ec1 t\u1ed5 ph\u1ee5 \u1ea5y c\u00f9ng vinh. K\u00eca s\u1ed1ng nh\u01b0 m\u1ea5y k\u1ebb h\u00e0ng di, \u1edf v\u1edbi tinh chi\u00ean c\u00e0ng th\u00eam b\u1eady. Nay nh\u00e2n: Chung th\u1ea5t t\u1edbi tu\u1ea7n; Th\u00fac s\u00f4 d\u00e2ng l\u1ec5. Ch\u00e9n r\u01b0\u1ee3u tho\u00e1ng bay m\u00f9i ch\u00ednh kh\u00ed, tr\u01b0\u1edbc dinh \u0111\u1ec1u \u0111\u1ee7 m\u1eb7t quan li\u00eau; N\u00e9n h\u01b0\u01a1ng nghi ng\u00fat kh\u00f3i b\u1ea1ch v\u00e2n, d\u01b0\u1edbi \u00e1ng \u0111ua chen h\u00e0ng c\u1ecf v\u1ec7. Chua x\u00f3t thay hai gi\u00e0 (6) tu\u1ed5i t\u00e1c, ng\u1ecdt b\u00f9i c\u1eady tay em thay \u0111\u1ee1, kh\u1ed1i th\u00e2m t\u00ecnh ch\u01b0a tho\u00e1t c\u00f5i ho\u00e0ng tuy\u1ec1n; C\u00e1m c\u1ea3nh thay \u0111\u00e0n tr\u1ebb th\u01a1 ng\u00e2y, \u00e2n c\u1ea7n nh\u1edb c\u00f4ng v\u1ee3 d\u1ea1y nu\u00f4i, may di ph\u00fac l\u1ea1i n\u1ea3y ng\u00e0nh \u0111an qu\u1ebf (7). T\u1ecbnh ph\u00e1ch v\u00ed d\u1ea7u thanh s\u00e1ng, h\u1ed9 phen n\u00e0y cho t\u01b0\u1edbng m\u1ea1nh qu\u00e2n b\u1ec1n; Linh h\u1ed3n n\u1ebfu c\u00f3 kh\u00f4n thi\u00eang, r\u1ed3i ng\u00e0y kh\u00e1c l\u1ea1i s\u1eafc phong \u0111i\u1ec7n t\u1ebf (8). Th\u00f4i! Th\u00f4i! C\u1eeda t\u00eda l\u1ea7u v\u00e0ng \u0111\u00e0nh k\u1ebb khu\u1ea5t, \u0111em th\u00e2n b\u00e1ch chi\u1ebfn, \u0111\u1ec3 ti\u1ebfng th\u01a1m cho t\u1ecf m\u1eb7t anh h\u00f9ng; Trang 440","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u S\u00fang \u0111\u1ed3ng g\u01b0\u01a1m b\u1ea1c m\u1eb7c ng\u01b0\u1eddi c\u00f2n, truy\u1ec1n l\u1ec7nh ba qu\u00e2n, th\u00e9t h\u01a1i m\u1ea1nh \u0111\u1ec3 x\u00e2y n\u1ec1n b\u00ecnh tr\u1ecb. Th\u01b0\u01a1ng \u00f4i l\u00e0 th\u01b0\u01a1ng, K\u1ec3 sao xi\u1ebft k\u1ec3! (In theo \u0110\u00e0o Trinh Nh\u1ea5t: Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng..., s\u0111d) ___________________________________ 1. V\u00f5 Ph\u00e1t (?-1895): ng\u01b0\u1eddi x\u00e3 K\u1ef3 Th\u01b0, huy\u1ec7n K\u1ef3 Anh, t\u1ec9nh H\u00e0 T\u0129nh, gi\u1eef ch\u1ee9c Bang bi\u1ec7n Qu\u00e2n v\u1ee5 trong ngh\u0129a qu\u00e2n C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng, th\u01b0\u1eddng g\u1ecdi l\u00e0 Bang Nhu. H\u01b0\u1edfng \u1ee9ng Chi\u1ebfu C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng c\u1ee7a H\u00e0m Nghi, \u00f4ng c\u00f9ng v\u1edbi em l\u00e0 V\u00f5 Ho\u00e1n kh\u1edfi s\u1ef1 \u1edf K\u1ef3 Th\u01b0, quy t\u1ee5 \u0111\u01b0\u1ee3c c\u00e1c \u0111\u1ed9i ngh\u0129a qu\u00e2n kh\u00e1c \u1edf K\u1ef3 Anh nh\u01b0 L\u00ea Nh\u1ea5t Ho\u00e0n \u1edf K\u1ef3 T\u00e2n, Tr\u1ea7n C\u00f4ng Th\u01b0\u1eddng \u1edf K\u1ef3 Ph\u00fa v\u00e0 Nguy\u1ec5n Ti\u1ebfn \u0110\u1eafc \u1edf K\u1ef3 B\u1eafc, n\u0103m 1889 gia nh\u1eadp ngh\u0129a qu\u00e2n Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng th\u00e0nh K\u1ef3 th\u1ee9. C\u1ee5 Phan th\u1ea5y \u00f4ng kh\u00f4ng nh\u1eefng l\u00e0 ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ea3m l\u01b0\u1ee3c m\u00e0 c\u00f2n c\u00f3 nhi\u1ec1u c\u01a1 m\u01b0u, n\u0103m 1891 v\u1eddi l\u00ean V\u1ee5 Quang, cho \u1edf b\u00ean c\u1ea1nh, gi\u00fap vi\u1ec7c v\u0103n th\u01b0. Cao Th\u1eafng b\u1ecb hi sinh t\u1ea1i \u0111\u1ed3n Nu, \u00f4ng \u0111\u01b0\u1ee3c giao l\u00e0m b\u00e0i v\u0103n t\u1ebf Cao Th\u1eafng. Sau khi cu\u1ed9c kh\u1edfi ngh\u0129a Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng tan r\u00e3, \u00f4ng b\u1ecb b\u1eaft r\u1ed3i b\u1ecb ch\u00e9m \u1edf Kinh v\u00e0o n\u0103m 1895. 2. Nh\u1ea1c M\u1ee5c: t\u1ee9c V\u00f5 M\u1ee5c h\u1ea7u nh\u1ea1c Phi, danh t\u01b0\u1edbng \u0111\u1eddi T\u1ed1ng. 3. V\u0169 h\u1ea7u: t\u1ee9c Gia C\u00e1t Kh\u1ed5ng Minh. 4. Khu\u00f4ng ph\u00f9: Gi\u00fap n\u00e2ng. 5. Ba k\u1ec9: m\u1ed7i k\u1ef7 l\u00e0 m\u01b0\u1eddi n\u0103m, Cao Th\u1eafng s\u1ed1ng ch\u01b0a \u0111\u1ea7y 30 tu\u1ed5i. 6. \u00dd n\u00f3i \u00f4ng m\u1ea5t \u0111i h\u00e3y c\u00f2n cha m\u1eb9. 7. \u0110an qu\u1ebf: Ch\u1ec9 con trai. Khi Cao Th\u1eafng t\u1eed tr\u1eadn, v\u1ee3 \u00f4ng \u0111ang mang thai. 8. S\u1eafc phong \u0111i\u1ec7n t\u1ebf: Phong s\u1eafc cho v\u00e0 \u0111\u1eb7t l\u1ec7 t\u1ebf vong, t\u01b0\u1edfng nh\u1edb c\u00f4ng \u0111\u1ee9c. Trang 441","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u L\u00ca NINH T\u1ef0 V\u1ecaNH Phi\u00ean \u00e2m: H\u1ed3i \u1ee9c ti\u1ec1n ni\u00ean nh\u1eadp T\u0129nh th\u00e0nh, B\u1ed3i h\u1ed3i ng\u0169 d\u1ea1 qu\u00fd h\u01b0 danh. T\u00e2m phao v\u1ea1n tuy\u1ebfn c\u01b0\u01a1ng th\u01b0\u1eddng tr\u1ecdng, Th\u00e2n l\u1ecbch thi\u00ean tr\u00f9ng ch\u01b0\u1edbng v\u1ee5 khinh. \u0110\u00e3i \u0111\u00e1n h\u1eefu ho\u00e0i ph\u00f9 \u0111\u1ecba tr\u1ee5c, Ch\u1ea9m qua kh\u1ea3 t\u1ea5t y\u1ebfu thi\u00ean kinh. Th\u1ee7 chung ho\u00e0 t\u1ef1 ho\u00e0n ngu T\u1ed1ng, Lam Th\u1ee7y, H\u1ed3ng S\u01a1n th\u1ec7 th\u1eed sinh. D\u1ecbch ngh\u0129a: T\u1ef0 V\u1ecaNH Nh\u1edb l\u1ea1i n\u0103m tr\u01b0\u1edbc v\u00e0o l\u1ea5y th\u00e0nh H\u00e0 T\u0129nh, B\u0103n kho\u0103n su\u1ed1t m\u1ea5y n\u0103m canh nh\u1eefng th\u1eb9n v\u00ec h\u01b0 danh. L\u00f2ng v\u1ea5n v\u01b0\u01a1ng mu\u00f4n m\u1ed1i, c\u01b0\u01a1ng th\u01b0\u1eddng l\u00e0 tr\u1ecdng, Th\u00e2n tr\u1ea3i ngh\u00ecn tr\u00f9ng, lam ch\u01b0\u1edbng c\u0169ng coi th\u01b0\u1eddng. Ng\u1ed3i su\u1ed1t \u0111\u00eam \u0111\u1ee3i s\u00e1ng, lu\u00f4n lo ngh\u0129 vi\u1ec7c \u0111\u1ee1 c\u00e1i tr\u1ee5c \u0111\u1ea5t, N\u1eb1m g\u1ed1i \u0111\u1ea7u l\u00ean gi\u00e1o, h\u1eb3n c\u00f3 th\u1ec3 n\u00eau cao \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u1ea1o th\u01b0\u1eddng c\u1ee7a tr\u1eddi (1). Tr\u01b0\u1edbc sau m\u1ed9t ch\u1eef ho\u00e0 l\u00e0m ngu vua t\u00f4i nh\u00e0 T\u1ed1ng, Th\u00e2n n\u00e0y \u0111\u00e3 th\u1ec1 c\u00f9ng v\u1edbi s\u00f4ng Lam, n\u00fai H\u1ed3ng. D\u1ecbch th\u01a1: Nh\u1edb l\u1ea1i n\u0103m qua l\u1ea5y T\u0129nh th\u00e0nh, Su\u1ed1t \u0111\u00eam kh\u1eafc kho\u1ea3i th\u1eb9n h\u01b0 danh. L\u00f2ng v\u00f2 tr\u0103m m\u1ed1i c\u01b0\u01a1ng th\u01b0\u1eddng tr\u1ecdng, Th\u00e2n tr\u1ea3i mu\u00f4n tr\u00f9ng ch\u01b0\u1edbng kh\u00ed khinh. Tr\u1ee5c \u0111\u1ea5t \u01b0\u1edbc xoay ch\u1edd s\u00e1ng g\u1ea5p, \u0110\u1ea1o tr\u1eddi mu\u00f4n t\u1ecf g\u1ed1i g\u01b0\u01a1m linh. Ch\u1eeb ho\u00e0 ngu c\u1ea3 vua t\u00f4i T\u1ed1ng, Th\u1ec1 v\u1edbi H\u1ed3ng, Lam tr\u1ecdn ki\u1ebfp m\u00ecnh. Trang 442","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u Kh\u01b0\u01a1ng H\u1eefu D\u1ee5ng d\u1ecbch (In theo b\u1ea3n ch\u1eef H\u00e1n trong B\u00e0i ngo\u1ea1i li\u1ec7t truy\u1ec7n In theo H\u1ee3p tuy\u1ec3n Th\u01a1 v\u0103n Vi\u1ec7t Nam, t\u1eadp IV, Nxb V\u0103n h\u00f3a - 1963) ______________________________________ 1. \u0110\u1ee3i s\u00e1ng, g\u1ed1i gi\u00e1o: L\u01b0u C\u00f4n \u0111\u1eddi T\u1ea5n \u0111\u00eam n\u1eb1m g\u1ed1i l\u00ean gi\u00e1o, \u0111\u1ee3i mai mau s\u00e1ng \u0111\u1ec3 \u0111i \u0111\u00e1nh gi\u1eb7c c\u1ee9u n\u01b0\u1edbc. L\u00ca PH\u1ea4T (1) B\u00c0I CA TUY\u1ec6T M\u1ec6NH \u00d4i tr\u1eddi \u0111\u1ea5t xoay v\u1ea7n \u0111\u00e2u kh\u00e1c, H\u1ee1i giang s\u01a1n g\u00e1nh v\u00e1c sao \u0111\u00e2y? T\u1eed trung, t\u1eed hi\u1ebfu l\u00e0 hay, Dao n\u00e0y li\u1ec1u v\u1edbi th\u00e2n n\u00e0y cho xong? Gan anh h\u00f9ng b\u1ea5y l\u00e2u \u0111\u00e3 t\u00edm, Tu\u1ed1t l\u01b0\u1ee1i g\u01b0\u01a1m mong ch\u00e9m gi\u1eb7c tr\u1eddi. M\u1ea5y l\u00e2u Nam B\u1eafc trong ngo\u00e0i, V\u1eaby v\u00f9ng n\u00fai r\u1ed9ng b\u1ec3 kh\u01a1i thi\u1ebfu g\u00ec. Ch\u1eb3ng may l\u1ea1i g\u1eb7p khi b\u00f4n b\u00e1 (2), N\u01b0\u1edbc \u0111\u1ebfn ch\u00e2n th\u1ea5y \u0111\u00e3 bu\u1ed3n r\u1ea7u. Ti\u1ebfng th\u01a1m nh\u1edb nh\u1eefng ng\u00e0n th\u00e2u, M\u00e1u quan K\u00ea Th\u1ecb (3), r\u0103ng h\u1ea7u Tuy D\u01b0\u01a1ng (4). \u0110\u00e0nh hay ph\u1eadn m\u00ecnh d\u01b0\u1eddng b\u00e9 b\u00e9, V\u1eabn nh\u01b0 giun nh\u01b0 d\u1ebf qu\u1ea3n bao. Kh\u00f3 g\u00ec gieo c\u00e1i h\u1ed3ng mao (5), Th\u00f4i th\u00f4i li\u1ec1u m\u1ed9t ng\u1ecdn dao qu\u1ef7 th\u1ea7n. Tr\u00f4ng th\u1ea5y k\u1ebb h\u00e0ng th\u1ea7n l\u01a1 l\u00e1o, \u0110\u1ec3 \u0103n kh\u00f4ng ti\u1ec1n g\u1ea1o cho ngon. Kh\u00f4ng b\u1eaft m\u00e9o, c\u0169ng b\u1eaft tr\u00f2n L\u1ebd n\u00e0o v\u00e0o c\u00fai ra lu\u1ed3n \u0111\u00e3 nau! D\u1ea7u theo k\u1ebb r\u1eebng cao \u1ea9n b\u00f3ng, Quy\u1ebft th\u1ec1 l\u00f2ng ch\u00e8o ch\u1ed1ng non s\u00f4ng; M\u1ed9t m\u00ecnh \u0111\u00e0nh ph\u1eadn \u0111\u00e3 xong, Tr\u0103m \u0111\u01b0\u1eddng non n\u01b0\u1edbc t\u1ed5 t\u00f4ng th\u1ebf n\u00e0o? Trang 443","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u \u2026(6) B\u1edb qu\u00e2n s\u0129 l\u1ea1i \u0111\u00e2y \u00f4ng h\u1ecfi, Th\u1ea5y m\u1eb9 gi\u00e0 l\u00ean n\u00f3i ph\u1eadn m\u00ecnh: R\u1eb1ng cha c\u00e1i ki\u1ebfp ba sinh: C\u00f9 lao ch\u01b0a ch\u00fat tho\u1ea3 t\u00ecnh m\u1eb9 cha. Th\u1ea7y m\u1eb9 gi\u00e0 hai h\u00e0ng l\u1ec7 th\u1ea3m, M\u00e0 con th\u01a1 m\u1ed9t t\u1ea5m l\u00f2ng \u0111\u01a1n. K\u00eca tr\u1eddi \u0111\u1ea5t, n\u1ecd giang s\u01a1n, Tuy l\u00e0 th\u00e1c \u0111\u00f3, c\u0169ng h\u01a1n s\u1ed1ng th\u1eeba. Ch\u1eb3ng g\u00ec s\u00e1 m\u1ed9t gi\u1ecdt m\u01b0a, Ti\u1ebfng th\u01a1m ghi \u0111\u1ec3 bia th\u1edd ng\u00e0n thu. Theo N\u0103m th\u1ebf k\u1ef7 v\u0103n N\u00f4m ng\u01b0\u1eddi Ngh\u1ec7, Nxb Ngh\u1ec7 An, 1995 ________________________________________ 1. L\u00ea Ph\u1ea5t (?-1896): th\u01b0\u1eddng g\u1ecdi l\u00e0 Ki\u1ec3m Ph\u1ea5t, qu\u00ea l\u00e0ng Trung L\u1ec5 huy\u1ec7n \u0110\u1ee9c Th\u1ecd t\u1ec9nh H\u00e0 T\u0129nh c\u00f9ng v\u1edbi L\u00ea Quy\u00ean ph\u1ee5 tr\u00e1ch vi\u1ec7c r\u00e8n kh\u00ed gi\u1edbi cho ngh\u0129a qu\u00e2n C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng. \u00d4ng b\u1ecb Ph\u00e1p b\u1eaft giam \u1edf \u0111\u1ed3n Linh C\u1ea3m, kh\u00f4ng ch\u1ecbu h\u00e0ng, l\u1ea5y dao r\u1ea1ch b\u1ee5ng t\u1ef1 t\u1eed v\u00e0 \u0111\u1ec3 l\u1ea1i B\u00e0i ca tuy\u1ec7t m\u1ec7nh. 2. B\u00f4n b\u00e1: Ch\u1ea1y n\u01a1i n\u00e0y qua n\u01a1i kh\u00e1c, \u1edf \u0111\u00e2y n\u00f3i vi\u1ec7c vua H\u00e0m Nghi ra H\u00e0 T\u0129nh. 3. K\u00ea Th\u1ecb: K\u00ea Thi\u1ec7u l\u00e0m Th\u1ecb trung \u0111\u1eddi T\u1ea5n. Vua T\u1ea5n thua tr\u1eadn ch\u1ea1y, trong l\u00fac nguy c\u1ea5p, Thi\u1ec7u l\u1ea5y th\u00e2n che cho vua n\u00ean b\u1ecb gi\u1ebft ch\u1ebft, m\u00e1u d\u00e2y c\u1ea3 \u00e1o vua. Sau ng\u01b0\u1eddi h\u1ea7u \u0111\u1ecbnh \u0111em \u00e1o \u0111i gi\u1eb7t, vua kh\u00f4ng cho, b\u1ea3o: \u201c\u0110\u00e2y l\u00e0 m\u00e1u quan K\u00ea Th\u1ecb\u201d. 4. Ch\u01b0a r\u00f5 \u0111i\u1ec3n t\u00edch. 5. H\u1ed3ng mao: L\u00f4ng h\u1ed3ng, \u00fd n\u00f3i xem t\u00ednh m\u1ec7nh nh\u1eb9 nh\u01b0 l\u00f4ng h\u1ed3ng. 6. Ch\u1ed7 n\u00e0y thi\u1ebfu b\u1ed1n c\u00e2u. Trang 444","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u NGUY\u1ec4N D\u01af\u1ee0NG GI\u00c1 \u0110I\u1ebeU L\u00ca NINH Ph\u00e1p \u0111u\u1ed5i H\u00e0m Nghi t\u1edbi Qu\u1ea3ng B\u00ecnh, \u0110\u1ea7u ti\u00ean kh\u1edfi ngh\u0129a c\u1ee5 L\u00ea Ninh, L\u00f2ng ghi s\u1eaft \u0111\u00e1 c\u01b0\u01a1ng th\u01b0\u1eddng tr\u1ecdng, Th\u00e2n tr\u1ea3i non s\u00f4ng (...) (1) b\u1ed9 khinh. Ti\u1ebfng n\u1ed5i theo vua \u1ea7m b\u1ed1n b\u1ec3, Gan li\u1ec1u v\u00ec n\u01b0\u1edbc th\u1ecfa ba sinh. Qu\u1ea3ng Nam, Qu\u1ea3ng Ng\u00e3i nghe theo c\u1ee5, C\u1ee5 ch\u1ebft, ngh\u00ecn thu c\u1ee5 c\u0169ng vinh. C\u00c2U \u0110\u1ed0I KH\u00d3C L\u00ca NINH Mu\u00f4n ng\u00e0n d\u1eb7m da tr\u1eafng t\u1edbi x\u00e2m l\u0103ng, s\u1ed1ng ch\u1eb3ng \u0111\u1ed9i chung tr\u1eddi \u0110\u1ea1i Vi\u1ec7t, Ba m\u01b0\u01a1i tu\u1ed5i \u0111\u1ea7u xanh ra ch\u1ed1ng c\u1ef1, th\u00e1c th\u00eam n\u1ed5i ti\u1ebfng \u0111\u1ea5t V\u0103n L\u00e2m. \u0110I\u1ebeU L\u00ca TR\u1ef0C X\u01b0\u1edbng ngh\u0129a anh em \u0111\u00e3 m\u1ea5y l\u00e2u, M\u1ed9t nh\u00e0 b\u1ed1n b\u00e1c \u0111\u1eb9p m\u00e0y r\u00e2u (2). L\u00e0m \u0111\u1ed3n nh\u1eefng mu\u1ed1n l\u00e0m c\u00e0ng ch\u00f3ng, \u0110u\u1ed5i gi\u1eb7c tr\u00f4ng cho \u0111u\u1ed5i \u0111\u01b0\u1ee3c mau. M\u1ed9t b\u1ee5ng theo vua g\u01b0\u01a1m v\u00e1c c\u1ed5, Hai tay b\u1eafn Ph\u00e1p \u0111\u1ea1n v\u00e0o \u0111\u1ea7u. C\u00f2n Nam Vi\u1ec7t \u1ea5y c\u00f2n t\u00ean C\u1ee5, M\u1ed9t b\u1eadc anh h\u00f9ng gi\u1eefa \u00c1 ch\u00e2u. Theo N\u0103m th\u1ebf k\u1ef7 v\u0103n N\u00f4m ng\u01b0\u1eddi Ngh\u1ec7, Nxb Ngh\u1ec7 An, 1995. ________________________ 1. Ch\u1ed7 n\u00e0y thi\u1ebfu m\u1ed9t ch\u1eef. 2. M\u1ed9t nh\u00e0 b\u1ed1n b\u00e1c: th\u1ef1c ra l\u00e0 n\u0103m b\u00e1c, v\u00ec nh\u00e0 \u00f4ng c\u00f3 n\u0103m anh em l\u00e0 L\u00ea Ninh, L\u00ea \u0110i\u1ec1n, L\u00ea Ph\u00e1c, L\u00ea Tr\u1ef1c, L\u00ea V\u00f5. Trang 445","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u KHUY\u1ebeT DANH \u0110I\u1ebeU L\u00ca TR\u1ef0C (1). Phi\u00ean \u00e2m: L\u1eadp c\u01b0\u1edbc sai c\u01b0\u1eddng \u01b0 b\u00e1 tr\u1ecdng, \u0110\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ea7u b\u1ea5t ph\u1ee5 th\u1eed giang s\u01a1n. D\u1ecbch ngh\u0129a: V\u1eefng b\u01b0\u1edbc c\u1ea7m qu\u00e2n ki\u00ean c\u01b0\u1eddng h\u01a1n c\u00e1c b\u00e1c (2), \u0110\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ea7u c\u00f9ng gi\u1eb7t ch\u1eb3ng ph\u1ee5 v\u1edbi non s\u00f4ng. ___________________ 1. In theo cu\u1ed1n T\u1ed5ng t\u1eadp v\u0103n h\u1ecdc Vi\u1ec7t Nam, t\u1eadp 17, Nxb Khoa h\u1ecdc X\u00e3 h\u1ed9i, 2000. 2. L\u00ea Tr\u1ef1c l\u00e0 em L\u00ea Ninh, L\u00ea \u0110i\u1ec1u. \u0110\u00e2y \u00fd n\u00f3i h\u01a1n c\u1ea3 hai \u00f4ng anh. KHUY\u1ebeT DANH B\u1ea0C THUY\u1ec0N TR\u1eacN VONG C\u1ed0 X\u1ee8 C\u1ea2M T\u00c1C \u0110I\u1ebeU PHAN C\u00c1T XU Phi\u00ean \u00e2m: Th\u1eadp t\u1ea3i c\u1ed1 nh\u00e2n thanh th\u1ea3o \u0111\u1ecba, L\u01b0\u1ee1ng h\u00e0ng huy\u1ebft l\u1ec7 b\u1ea1ch v\u00e2n l\u00e2u. H\u00f9ng t\u00e2m h\u1ea3o \u0111\u1ed1i song s\u01a1n tr\u0129, V\u00e3ng s\u1ef1 kh\u00f4ng th\u00e0nh nh\u1ea5t th\u1ee7y l\u01b0u. \u0110\u1ed7 v\u0169 s\u1ed5 thanh \u0111\u1ec1 l\u1ea1c nguy\u1ec7t, T\u00e0n hu\u1ef3nh k\u1ef7 \u0111i\u1ec3m nh\u1eadp th\u00e2m thu. L\u00e2n qu\u00e2n v\u1ecb th\u1ee9c \u0110\u01b0\u1eddng th\u1eeba t\u01b0\u1edbng, Th\u1ec7 b\u1ea5t b\u00ecnh Ho\u00e0i t\u1eed b\u1ea5t h\u01b0u. D\u1ecbch ngh\u0129a: Trang 446","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u \u0110\u1eacU THUY\u1ec0N CH\u1ed6 \u00d4NG PHAN C\u00c1T XU CH\u1ebeT TR\u1eacN, C\u1ea2M T\u00c1C VI\u1ebeNG \u00d4NG B\u1ea1n c\u0169 m\u01b0\u1eddi n\u0103m nay \u0111\u00e3 th\u00e0nh \u0111\u1ea5t c\u1ecf xanh, Hai h\u00e0ng l\u1ec7 m\u00e1u tu\u00f4n r\u01a1i tr\u01b0\u1edbc l\u1ea7u m\u00e2y tr\u1eafng. T\u1ea5m l\u00f2ng h\u00f9ng tr\u00e1ng th\u1ef1c x\u1ee9ng \u0111\u00e1ng v\u1edbi hai ng\u1ecdn n\u00fai cao v\u00fat, Vi\u1ec7c c\u0169 ch\u1ec9 c\u00f2n l\u00e0 m\u1ed9t d\u00f2ng n\u01b0\u1edbc ch\u1ea3y xu\u00f4i. V\u00e0i ti\u1ebfng cu\u1ed1c k\u00eau l\u00fac b\u00f3ng tr\u0103ng x\u1ebf, M\u1ea5y con \u0111om \u0111\u00f3m l\u1eadp lo\u00e8 c\u1ea3nh \u0111\u00e3 cu\u1ed1i thu. Th\u01b0\u01a1ng \u00f4ng ch\u01b0a bi\u1ebft vi\u1ec7c Th\u1eeba t\u01b0\u1edbng nh\u00e0 \u0110\u01b0\u1eddng1, Th\u1ec1 kh\u00f4ng b\u00ecnh xong gi\u1eb7c \u1edf \u0111\u1ea5t Ho\u00e0i th\u00ec ch\u1ebft kh\u00f4ng y\u00ean. D\u1ecbch th\u01a1: B\u1ea1n c\u0169 m\u01b0\u1eddi n\u0103m n\u1ea5m c\u1ecf hoang, Tr\u01b0\u1edbc l\u1ea7u m\u00e2y tr\u1eafng l\u1ec7 \u0111\u00f4i h\u00e0ng. T\u1ea5m l\u00f2ng h\u00f9ng m\u1ea1nh non cao ng\u1ea5t, Vi\u1ec7c n\u01b0\u1edbc tan t\u00e0nh n\u01b0\u1edbc ch\u1ea3y b\u0103ng. Kh\u1eafc kho\u1ea3i cu\u1ed1c k\u00eau v\u1ea7ng nguy\u1ec7t x\u1ebf, L\u1eadp lo\u00e8 \u0111om \u0111\u00f3m ti\u1ebft thu sang. Ti\u1ebfc \u00f4ng ch\u01b0a bi\u1ebft \u0110\u01b0\u1eddng th\u1eeba t\u01b0\u1edbng, Th\u1ec1 ch\u1eb3ng b\u00ecnh Ho\u00e0i ch\u1ebft ch\u1eb3ng \u0111ang. Tr\u1ea7n Huy Li\u1ec7u d\u1ecbch (Theo B\u00e0i ngo\u1ea1i li\u1ec7t truy\u1ec7n) _______________________ 1. Th\u1eeba t\u01b0\u1edbng nh\u00e0 \u0110\u01b0\u1eddng: t\u1ee9c B\u00f9i \u0110\u1ed9, \u0111\u1ed7 Ti\u1ebfn s\u0129, b\u00ecnh \u0111\u01b0\u1ee3c gi\u1eb7c Ho\u00e0i T\u00e2y, d\u1eb9p n\u1ed9i lo\u1ea1n, l\u00e0m t\u01b0\u1edbng h\u01a1n 30 n\u0103m su\u1ed1t \u0111\u1eddi M\u1ee5c T\u00f4ng, K\u00ednh T\u00f4ng, V\u00e2n T\u00f4ng. KHUY\u1ebeT DANH V\u0102N T\u1ebe HI\u1ec6P QU\u1ea2N L\u00ca \u0110\u00ccNH QU\u00dd (1) Than r\u1eb1ng: M\u00e2y H\u1ed3ng L\u0129nh m\u1ed9t v\u00f9ng th\u1ea5p tho\u00e1ng, tr\u00f4ng ch\u1eebng c\u1ea3nh v\u1eadt lu\u1ed1ng Trang 447","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u bu\u1ed3n t\u00eanh; N\u01b0\u1edbc Th\u00e2m H\u00e0 ch\u00edn kh\u00fac quanh co (2), nh\u1edb n\u1ed7i xa x\u00f4i c\u00e0ng t\u1ee7i kh\u1ed5. T\u00ecnh t\u1ef1 r\u1eafp v\u00f9i ba t\u1ea5c \u0111\u1ea5t, ng\u1eadm ng\u00f9i k\u1ebb \u1edf v\u1edbi ng\u01b0\u1eddi \u0111i; N\u1eafng m\u01b0a c\u00e1ch tr\u1edf m\u1ea5y n\u0103m tr\u1eddi, m\u1ed9ng t\u01b0\u1edfng cha \u0111\u00e2u th\u1eddi con \u0111\u00f3. Nh\u1edb cha x\u01b0a: N\u1ebft \u0111\u1ea5t trung trinh, T\u01b0 tr\u1eddi th\u00f4ng t\u1ecf. C\u1edd th\u1ea7n \u0111\u1ea1o th\u00e1nh, th\u00fa vui ch\u01a1i \u0111\u00e0nh c\u01b0\u1edbp gi\u1ea3i phong tr\u1ea7n, Ch\u1eef bi\u1ebft ngh\u1ec1 hay, \u0111\u01b0\u1eddng b\u1ea9m ch\u00ed c\u0169ng trong tay v\u0103n v\u00f5. L\u00fac nam nhi ch\u01b0a ph\u1ec9 nguy\u1ec7n tang b\u1ed3ng; \u0110\u01b0\u01a1ng v\u1eadn h\u1ed9i l\u1ea1i g\u1eb7p c\u01a1n s\u00f3ng gi\u00f3. C\u1edd ngh\u0129a ph\u1ea5t gi\u1eefa n\u0103m \u1ea4t D\u1eadu, \u0111em t\u00e0i t\u00ecnh r\u1eafp tr\u1ea3 n\u1ee3 giang s\u01a1n; Tr\u00e1t C\u1ea7n v\u01b0\u01a1ng xem tr\u01b0\u1edbc c\u1eeda vi\u00ean m\u00f4n (3), l\u1ea5y ch\u00ed kh\u00ed \u0111\u1ec3 \u0111\u1ec1n \u01a1n qu\u00e2n ph\u1ee5. Tr\u1ebb ho\u00e1 nhi tr\u00e1ch l\u1eafm n\u1ed7i v\u00f4 t\u00ecnh; Trai anh ki\u1ec7t kh\u00f3 b\u00e0n khi v\u1ecb ng\u1ed9. M\u01b0\u1eddi n\u0103m \u0110\u00e2u L\u0129nh, n\u01b0\u1edbc th\u1eb3m non kh\u01a1i (4); M\u1ed9t ph\u00fat \u00d4 th\u00e0nh, m\u00e2y m\u1edd gi\u00f3 \u1ee7 (5); Nh\u1eefng t\u01b0\u1edfng ng\u00e0n thu \u0111\u00e0i c\u00e1c, quy\u1ebft ch\u00ed l\u00e0m n\u00ean; Ai ng\u1edd m\u1ed9t \u00e1ng c\u01b0\u01a1ng th\u01b0\u1eddng, \u0111em th\u00e2n \u0111i b\u1ecf. Trang 448","Phan \u0110\u00ecnh Ph\u00f9ng Ch\u01b0\u01a1ng Th\u00e2u Ngao ng\u00e1n nh\u1ebd gan v\u00e0ng d\u1ea1 s\u1eaft, t\u1ea5m trung th\u00e0nh ch\u01b0a gi\u1ea3 n\u1ee3 non s\u00f4ng; Chua x\u00f3t thay v\u00f3c ng\u1ecdc l\u00f2ng son, th\u00e2n ti\u1ebft ngh\u0129a ph\u00f3 m\u1eb7c cho c\u00e2y c\u1ecf. Ti\u1ebfc l\u00e0 ti\u1ebfc m\u1ed9t tr\u01b0\u1eddng oanh li\u1ec7t, d\u00e0y \u0111\u1ed9i ch\u01b0a cam trong ph\u1ebf ph\u1ee7, c\u1eeda ph\u00f9 sinh \u0111\u00e3 tr\u1edf cu\u1ed9c tang th\u01b0\u01a1ng; Th\u01b0\u01a1ng l\u00e0 th\u01b0\u01a1ng m\u1ed9t \u0111\u1ea5ng anh t\u00e0i, \u1ea5m no ch\u01b0a tr\u1ea3 n\u1ee3 h\u00ecnh h\u00e0i, c\u00e2u li bi\u1ec7t \u0111\u00e3 chia \u0111\u01b0\u1eddng kim c\u1ed5. Khi t\u00f2ng ph\u1ee5 m\u1ed9t m\u00ecnh con th\u01a1 \u1ea5u, ng\u00e1n n\u1ed7i ch\u00e2n tr\u1eddi g\u00f3c b\u1ec3, bi\u1ebft ai n\u01b0\u01a1ng t\u1ef1a bu\u1ed5i th\u1ea7n h\u00f4n; L\u00fac l\u00e2m chung \u0111\u00e0nh chi\u1ebfc b\u00f3ng ch\u01a1i v\u01a1i, th\u01b0\u01a1ng \u00f4i \u0111\u1ea5t kh\u00e1ch qu\u00ea ng\u01b0\u1eddi, d\u1ec5 m\u1ea5y th\u0103m d\u00f2 n\u01a1i tr\u1ee7ng m\u1ed9 (6). \u0110\u00e3 m\u1ed9t n\u1ed7i cha gi\u00e0 m\u1eb9 y\u1ebfu, ng\u00e0n n\u0103m d\u1ec5 g\u1eedi l\u1eddi \u0111\u1ecbnh t\u1ec9nh, d\u1ea1 sinh li \u0111\u00e0nh ph\u00f3 m\u1eb7c ch\u1ecb em; L\u1ea1i th\u00eam \u0111\u01b0\u1eddng v\u1ee3 g\u00f3a con c\u00f4i, tr\u0103m n\u0103m ch\u01b0a d\u1ee9t m\u1ed1i chung t\u00ecnh, n\u1ed7i b\u1ea3o d\u01b0\u1ee1ng c\u1eady nh\u1edd n\u01a1i m\u00f4n b\u1ed9. N\u1eafm x\u01b0\u01a1ng kh\u00e1ch \u0111\u1ecba, t\u1ea5m trung h\u1ed3n ch\u01b0a tr\u1ea3 n\u1ee3 qu\u00e2n v\u01b0\u01a1ng; Gi\u1ecdt m\u00e1u th\u00e2m t\u00ecnh, \u0111\u01b0\u1eddng hi\u1ebfu ni\u1ec7m d\u1ec5 t\u00ecm n\u01a1i b\u00e1o b\u1ed5. R\u00e0y nh\u00e2n: L\u1ec5 \u0111\u1eb7t chi\u00eau h\u1ed3n, Nghinh h\u1ed3i c\u1ed1 th\u1ed5. Nh\u1edd th\u00e1nh t\u1ed5 h\u1eefu linh c\u1ea5p d\u1eabn, ng\u1ecdn c\u1edd phan ph\u1ea5t ph\u1ea5t gi\u1ed1ng d\u01b0\u1eddng kh\u00f4ng; D\u1eb7ng ph\u1ee5 th\u00e2n t\u00e1 kh\u1ea9u th\u00f4ng truy\u1ec1n, Nay \u0111\u00e3 h\u1ed3n y\u00ean ph\u00e1ch th\u1ecfa, th\u1ea7n l\u1ea1i c\u1ed1 h\u01b0\u01a1ng; Trang 449"]
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 255
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 266
- 267
- 268
- 269
- 270
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- 282
- 283
- 284
- 285
- 286
- 287
- 288
- 289
- 290
- 291
- 292
- 293
- 294
- 295
- 296
- 297
- 298
- 299
- 300
- 301
- 302
- 303
- 304
- 305
- 306
- 307
- 308
- 309
- 310
- 311
- 312
- 313
- 314
- 315
- 316
- 317
- 318
- 319
- 320
- 321
- 322
- 323
- 324
- 325
- 326
- 327
- 328
- 329
- 330
- 331
- 332
- 333
- 334
- 335
- 336
- 337
- 338
- 339
- 340
- 341
- 342
- 343
- 344
- 345
- 346
- 347
- 348
- 349
- 350
- 351
- 352
- 353
- 354
- 355
- 356
- 357
- 358
- 359
- 360
- 361
- 362
- 363
- 364
- 365
- 366
- 367
- 368
- 369
- 370
- 371
- 372
- 373
- 374
- 375
- 376
- 377
- 378
- 379
- 380
- 381
- 382
- 383
- 384
- 385
- 386
- 387
- 388
- 389
- 390
- 391
- 392
- 393
- 394
- 395
- 396
- 397
- 398
- 399
- 400
- 401
- 402
- 403
- 404
- 405
- 406
- 407
- 408
- 409
- 410
- 411
- 412
- 413
- 414
- 415
- 416
- 417
- 418
- 419
- 420
- 421
- 422
- 423
- 424
- 425
- 426
- 427
- 428
- 429
- 430
- 431
- 432
- 433
- 434
- 435
- 436
- 437
- 438
- 439
- 440
- 441
- 442
- 443
- 444
- 445
- 446
- 447
- 448
- 449
- 450
- 451
- 452
- 453
- 454
- 455
- 456
- 457
- 458
- 459
- 460
- 461
- 462
- 463
- 464
- 465
- 466
- 467
- 468
- 469
- 470
- 471
- 472
- 473
- 474
- 475
- 476
- 477
- 478
- 479
- 480
- 481
- 482
- 483
- 484
- 485
- 486
- 487
- 488
- 489
- 490
- 491
- 492
- 493