ບັນຊີຊັນສູງ 2

หนา้ | 388 บทที่ 7 การจัดทางบกระแสเงนิ สดรวม กระดาษทาการงบกระแสเงนิ สดรวม (แสดงกระแสเงนิ สดจากกจิ กรรมดาเนินงานโดยใช้ วิธีทางอ้อม) ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25x2 แสดงดังน้ี บรษิ ัท เกสร และบรษิ ัทย่อย กระดาษทาการงบกระแสเงินสดรวม ณ วนั ท่ี 31 ธันวาคม 25x2 หน่วย : บาท ยอดคงเหลอื รายการปรบั ปรุงบญั ชี ยอดคงเหลอื 31 ธนั วาคม เดบิต เครดติ 31 ธนั วาคม 25x2 25x1 ยอดดลุ เดบติ เงินสดและรายการเทียบเท่าเงนิ สด 540 (11) 1,060 (12) 800 280 ลกู หนก้ี ารคา้ 980 (3) 450 (4) 320 850 สนิ คา้ คงเหลือ 1,100 (3) 300 (5) 100 900 เงินลงทนุ ในบริษทั ดอกไม้ - (2) 30 (3) 250 220 สินทรัพยห์ มุนเวยี นอ่ืน 1,970 (3) 600 1,300 (6) 70 ท่ีดนิ อาคาร และอุปกรณ์ 2,500 (3) 1,000 (7) 500 2,000 คา่ ความนยิ ม 350 (3) 350 ยอดดลุ เครดติ ค่าเผื่อหนสี้ งสัยจะสูญ 480 (3) 150 250 (8) 80 ค่าเส่ือมราคาสะสม 760 (3) 200 500 (9) 60 เจ้าหนกี้ ารคา้ 700 (10) 100 600 ทนุ หนุ้ สามัญ 3,000 3,000 กาไรสะสม 1,590 (1) 390 1,200 ส่วนของผทู้ ไ่ี ม่มอี านาจควบคุม 910 (1) 110 - (3) 800

บทท่ี 7 การจัดทางบกระแสเงนิ สดรวม หนา้ | 389 ยอดคง เหลอื รายการปรับปรุงบญั ชี ยอดคงเหลอื 31 ธนั วาคม เดบิต เครดิต 31 ธนั วาคม 25x2 25x1 กระแสเงินสดจากกิจกรรมดาเนินงาน กาไรสุทธิ (1) 500 กาไรจากการปรับมูลค่าเงนิ ลงทนุ (2) 30 ลกู หน้ีการคา้ ลดลง (4) 320 สนิ ค้าคงเหลอื ลดลง (5) 100 สนิ ทรพั ย์หมนุ เวียนอืน่ เพ่ิมขึ้น (6) 70 หนส้ี งสยั จะสูญ (8) 80 ค่าเสอ่ื มราคา (9) 60 เจ้าหนก้ี ารคา้ เพม่ิ ขึน้ (10) 100 เงินสดสุทธิได้มาจากกจิ กรรมดาเนินงาน (11) 1,060 กระแสเงินสดจากกจิ กรรมลงทุน เงนิ สดจา่ ยเพื่อซื้อห้นุ สามัญของบริษทั ดอกไม้ (3) 1,300 ท่ดี นิ อาคารและอปุ กรณล์ ดลง (7) 500 เงนิ สดสุทธใิ ช้ไปในกจิ กรรมการลงทุน (12) 800 คาอธิบายรายการ 1. บันทกึ กาไรสทุ ธิไปยังกาไรสะสม ของบริษทั เกสร จากดั และส่วนของผ้ทู ี่ไม่มีอานาจควบคุม 2. บนั ทึกกาไรจากการวัดมูลคา่ เงนิ ลงทุนในบริษทั ดอกไม้ 3. บันทึกเงินสดจ่ายเพ่ือซ้ือหุ้นในบริษัท ดอกไม้ จากัด ตัดบัญชีเงินลงทุนในบริษัทดอกไม้ และ บนั ทึกสินทรัพย์ในบรษิ ัทดอกไม้ท่ีไดร้ ับการควบคุมมาและคา่ ความนยิ ม พร้อมท้ังตั้งส่วนของผู้ท่ีไม่ มีอานาจควบคุม 4. บนั ทกึ ลูกหนก้ี ารค้าลดลง 5. บนั ทึกสนิ คา้ คงเหลอื ลดลง 6.บนั ทึกสนิ ทรัพย์หมุนเวียนอน่ื เพิ่มขน้ึ 7. บนั ทกึ ท่ดี ิน อาคารและอปุ กรณล์ ดลง 8. บนั ทึกหนส้ี งสยั จะสูญ 9. บันทกึ ค่าเสอื่ มราคา 10. บันทึกเจา้ หนกี้ ารค้าเพม่ิ ขนึ้ 11. เงินสดสุทธไิ ดม้ าจากกิจกรรมดาเนินงาน 12. เงินสดสทุ ธใิ ช้ไปในกจิ กรรมการลงทนุ

หนา้ | 390 บทที่ 7 การจัดทางบกระแสเงินสดรวม งบกระแสเงินสดรวม สาหรับปี ส้ินสุด วนั ที่ 31 ธันวาคม 25x3 แสดงดังน้ี บรษิ ทั เกสร และบรษิ ัทย่อย งบกระแสเงินสดรวม สาหรบั ปี ส้ินสุดวันท่ี 31 ธนั วาคม 25x2 กระแสเงินสดจากกิจกรรมดาเนินงาน 500 หน่วย : บาท กาไรสทุ ธิกอ่ นดอกเบี้ยรับ ดอกเบ้ียจา่ ย และภาษีเงนิ ได้ 80 บวก หนส้ี งสยั จะสญู 60 1,060 (30) (800) ค่าเสื่อมราคา 320 260 กาไรจากการปรบั มูลค่าเงนิ ลงทนุ 100 280 บวก (หัก) ลกู หนก้ี ารคา้ ลดลง (70) 540 100 สินค้าคงเหลือลดลง สนิ ทรัพยห์ มนุ เวยี นอืน่ เพิ่มข้ึน (1,300) เจ้าหนี้การค้าเพ่มิ ข้นึ 500 เงินสดสุทธิได้มาจากกิจกรรมดาเนินงาน กระแสเงนิ สดจากกจิ กรรมลงทุน เงนิ สดจา่ ยเพื่อซ้ือหุ้นสามญั ของบรษิ ัทดอกไม้ ท่ดี นิ อาคารและอุปกรณล์ ดลง เงินสดสุทธใิ ช้ไปในกิจกรรมลงทนุ เงนิ สดและรายการเทยี บเทา่ เงนิ สดเพม่ิ ขนึ้ เงินสดและรายการเทยี บเทา่ เงนิ สด ณ วันต้นปี เงินสดและรายการเทียบเท่าเงินสด ณ วันสิน้ ปี

บทที่ 7 การจัดทางบกระแสเงนิ สดรวม หน้า | 391 ตัวอย่างท่ี 7.7 จากข้อมูลในตัวอย่างที่ 7.6 ต่อมาในวันที่ 1 มกราคม 25x3 บริษัท เกสร จากัด ซอ้ื หุ้นสามัญของบริษทั ดอกไม้ จากดั เพิ่มอีกจานวน 30% ในราคา 1,000 บาท ทาให้บริษัท เกสร จากดั เป็นเจ้าของหุ้นสามัญท้งั หมดของบริษัท ดอกไม้ จากดั งบแสดงฐานะการเงินรวม ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25x3 และวันท่ี 31 ธันวาคม 25x2 แสดง ได้ดงั นี้ หน่วย : บาท 25x3 25x2 สนิ ทรัพย์ เงนิ สดและรายการเทยี บเทา่ เงินสด 1,590 540 ลกู หนี้การคา้ 1,300 980 หกั ค่าเผอ่ื หน้ีสงสัยจะสูญ (540) (480) สนิ คา้ คงเหลอื 1,400 1,100 สนิ ทรัพยห์ มนุ เวียนอืน่ 1,300 1,970 ทด่ี ิน อาคาร และอปุ กรณ์ 2,500 2,500 หกั ค่าเสอื่ มราคาสะสม (900) (760) คา่ ความนยิ ม 350 350 รวมสินทรพั ย์ 7,000 6,200 หนีส้ นิ และส่วนของผู้ถือหุ้น เจา้ หนี้การคา้ 1,900 700 ทนุ หนุ้ สามญั 3,000 3,000 กาไรสะสม 190 1,590 ผลตา่ งจากการเปลี่ยนแปลงสว่ นได้เสียของบริษัทเกสรในบรษิ ัทดอกไม้* (90) - สว่ นของผทู้ ไี่ ม่มีอานาจควบคุม - 910 รวมหนี้สินและส่วนของผู้ถอื หนุ้ 7,000 6,200 * (สง่ิ ตอบแทนทีจ่ า่ ยเพ่อื ซ้ือหนุ้ สามญั เพิม่ 1,000 – มลู คา่ ตามบญั ชขี องสว่ นไดเ้ สยี ที่ไม่มีอานาจควบคุม 910) ข้อมูลเพม่ิ เตมิ 1. กาไรสุทธริ วมสาหรับปี 25x3 มีจานวน 600 บาท

หน้า | 392 บทที่ 7 การจัดทางบกระแสเงนิ สดรวม กระดาษทาการงบกระแสเงนิ สดรวม (แสดงกระแสเงนิ สดจากกิจกรรมดาเนนิ งานโดยใช้ วธิ ที างอ้อม) ณ วนั ท่ี 31 ธันวาคม 25x3 แสดงดงั นี้ บรษิ ทั เกสร และบริษัทย่อย กระดาษทาการงบกระแสเงินสดรวม ณ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x3 หนว่ ย : บาท ยอดคงเหลอื รายการปรบั ปรุงบญั ชี ยอดคงเหลอื 31 ธนั วาคม เดบิต เครดิต 31 ธนั วาคม 25x3 25x2 ยอดดลุ เดบติ เงินสดและรายการเทยี บเท่าเงินสด 1,590 (9) 2,050 (10) 1,000 540 ลกู หนีก้ ารคา้ 1,300 (3) 320 980 สินคา้ คงเหลอื 1,400 (4) 300 1,100 สนิ ทรัพย์หมุนเวยี นอืน่ 1,300 (5) 670 1,970 ทดี่ นิ อาคาร และอุปกรณ์ 2,500 2,500 ค่าความนิยม 350 350 ผลต่างจากการเปลี่ยนแปลงสว่ นได้เสียของ 90 (2) 90 บรษิ ทั เกสรในบรษิ ทั ดอกไม้ ยอดดลุ เครดติ 540 (6) 60 480 900 (7) 140 คา่ เผื่อหนสี้ งสัยจะสญู 1,900 (8) 1,200 760 ค่าเส่ือมราคาสะสม 3,000 700 เจา้ หนก้ี ารคา้ 2,190 (1) 600 3,000 ทนุ หนุ้ สามญั 1,590 กาไรสะสม (2) 910 910 สว่ นของผู้ท่ีไมม่ ีอานาจควบคมุ

บทท่ี 7 การจัดทางบกระแสเงินสดรวม หน้า | 393 ยอดคง เหลอื รายการปรบั ปรุงบญั ชี ยอดคงเหลอื 31 ธนั วาคม เดบติ เครดติ 31 ธนั วาคม 25x3 25x2 กระแสเงินสดจากกจิ กรรมดาเนินงาน กาไรสทุ ธิ (1) 600 ลกู หนี้การคา้ เพ่มิ ขึน้ (3) 320 สินคา้ คงเหลือเพมิ่ ขนึ้ (4) 300 สนิ ทรัพยห์ มุนเวียนอื่นลดลง (5) 670 หนส้ี งสัยจะสูญ (6) 60 คา่ เส่อื มราคา (7) 140 เจ้าหนก้ี ารคา้ เพมิ่ ขนึ้ (8) 1,200 เงินสดสทุ ธิไดม้ าจากกจิ กรรมดาเนนิ งาน (9) 2,050 กระแสเงินสดจากกิจกรรมจดั หาเงนิ เงนิ สดจา่ ยใหก้ บั ผทู้ ่ีไม่มีอานาจควบคมุ เพ่อื ซอื้ (2) 1,000 หุ้นของบรษิ ัทดอกไม้ เงินสดสทุ ธใิ ชไ้ ปในกจิ กรรมจดั หาเงนิ (10) 1,000 หมายเหตุ : เงินสดจ่ายเพ่ือซื้อหุ้นของบริษัท ดอกไม้ จากัด ไม่จัดประเภทเป็นกระแสเงินสดจาก กิจกรรมการลงทุน แต่ให้จัดประเภทเป็นกระแสเงินสดจากกิจกรรมจัดหาเงิน เน่ืองจากการซื้อหุ้น ดงั กลา่ วไมไ่ ดท้ าใหบ้ ริษัท เกสร จากดั สญู เสยี การควบคุมในบริษัท ดอกไม้ จากดั คาอธิบายรายการ 1. บันทึกกาไรสทุ ธไิ ปยังกาไรสะสมของบริษทั เกสร จากัด 2. ตดั บญั ชสี ว่ นของผู้ที่ไม่มีอานาจควบคุม และบันทึกเงินสดจ่ายให้กับผู้ที่ไม่มีอานาจควบคุมเพ่ือ ซ้ือหุ้นของบริษัท ดอกไม้ จากัด พร้อมท้ังบันทึกผลต่างจากการเปล่ียนแปลงส่วนได้เสียของบริษัท เกสร จากดั ในบริษัท ดอกไม้ จากัด 3. บนั ทกึ ลกู หนก้ี ารคา้ เพ่ิมขึ้น 4. บันทกึ สินค้าคงเหลือเพ่มิ ขึน้ 5. บันทึกสนิ ทรพั ย์หมุนเวียนอนื่ ลดลง 6. บันทกึ หนีส้ งสยั จะสญู 7. บนั ทกึ คา่ เส่อื มราคา 8. บนั ทึกเจา้ หนี้การคา้ เพ่ิมขน้ึ 9. เงนิ สดสทุ ธิไดม้ าจากกิจกรรมดาเนินงาน 10. เงนิ สดสุทธิใช้ไปในกจิ กรรมการลงทนุ

หน้า | 394 บทที่ 7 การจดั ทางบกระแสเงินสดรวม งบกระแสเงนิ สดรวม สาหรับปี สิ้นสุด วันที่ 31 ธันวาคม 25x3 แสดงดงั น้ี บริษทั เกสร และบริษัทย่อย งบกระแสเงินสดรวม สาหรบั ปี ส้นิ สดุ วันท่ี 31 ธนั วาคม 25x3 กระแสเงนิ สดจากกิจกรรมดาเนินงาน 600 หน่วย : บาท กาไรสทุ ธกิ ่อนดอกเบ้ียรบั ดอกเบ้ียจ่าย และภาษเี งินได้ 60 บวก หนส้ี งสัยจะสญู 140 2,050 (320) (1,000) ค่าเส่ือมราคา (300) 1,050 บวก (หกั ) ลกู หน้กี ารคา้ เพ่มิ ขน้ึ 670 1,200 540 สนิ ค้าคงเหลือเพิ่มขึ้น 1,590 สินทรัพย์หมุนเวยี นอ่นื ลดลง (1,000) เจ้าหน้ีการค้าเพิม่ ขน้ึ เงนิ สดสุทธิไดม้ าจากกิจกรรมดาเนินงาน กระแสเงนิ สดจากกิจกรรมจัดหาเงนิ เงนิ สดจ่ายให้กับผ้ทู ไ่ี มม่ ีอานาจควบคุมเพ่ือซ้ือหนุ้ ของบริษทั ดอกไม้ เงนิ สดสุทธใิ ชไ้ ปในกจิ กรรมจัดหาเงนิ เงินสดและรายการเทียบเทา่ เงินสดเพมิ่ ข้นึ เงินสดและรายการเทียบเทา่ เงนิ สด ณ วันต้นปี เงนิ สดและรายการเทียบเท่าเงินสด ณ วันสน้ิ ปี

บทที่ 7 การจดั ทางบกระแสเงินสดรวม หนา้ | 395 สรปุ การจัดทางบกระแสเงนิ สดรวมให้ปฏบิ ตั ิตาม มาตรฐานการบญั ชี ฉบับท่ี 7 (ปรับปรุง 2557) เรื่อง งบกระแสเงนิ สด โดยต้องแสดงกระแสเงินสดในระหว่างรอบระยะเวลา โดยจาแนก เป็นกระแสเงนิ สดจากกจิ กรรมดาเนินงาน กระแสเงินสดจากกิจกรรมลงทนุ และกระแสเงินสด กจิ กรรมจัดหาเงิน โดยกระแสเงนิ สดจากกจิ กรรมดาเนนิ งานสามารถจัดทาได้ 2 วธิ ีคอื วธิ ที างตรง และวธิ ีทางออ้ ม วิธีทางตรงเป็นวธิ ีท่ีแสดงเงินสดรับและเงนิ สดจ่ายตามลกั ษณะของรายการหลกั ที่ สาคัญ สว่ นวิธีทางอ้อมเปน็ วธิ ีที่แสดงด้วยยอดกาไรหรอื ขาดทุน ปรบั ปรุงด้วยผลกระทบของ รายการท่ีไมเ่ กย่ี วกับเงนิ สด รายการคา้ งรับ หรือค้างจ่ายของเงนิ สดรบั หรือเงินสดจ่ายทเี่ ก่ียวขอ้ ง กบั การดาเนนิ งานในอดีตหรือในอนาคต และรายการรายไดห้ รอื ค่าใช้จา่ ยท่เี กยี่ วข้องกับกระแสเงนิ สดจากการลงทนุ หรือการจัดหาเงนิ ทงั้ น้ใี นมาตรฐานการบัญชีแนะนาใหใ้ ช้วิธที างตรงในการ จดั ทางบกระแสเงินสด

หนา้ | 396 บทท่ี 7 การจดั ทางบกระแสเงินสดรวม แบบฝกึ หัด ข้อ 1. วนั ท่ี 1 มกราคม 25x1 บริษัท กระแต จากัด ซ้ือหุ้นสามัญของบริษัท กระต่าย จากัด 70% ในราคา 12,600 บาท ส่วนของผู้ถือหุ้นของบริษัท กระต่าย ณ วันซ้ือหุ้น ประกอบด้วย ทุนหุ้น สามญั 10,000 บาท และกาไรสะสม 8,000 บาท งบแสดงฐานะการเงนิ ของ บริษัท กระตา่ ย ณ วันท่ีซือ้ แสดงไดด้ ังน้ี สนิ ทรัพย์ เงินสดและรายการเทียบเท่าเงนิ สด 3,700 ลกู หนกี้ ารคา้ 1,800 สนิ คา้ คงเหลือ 1,600 สนิ ทรัพย์หมนุ เวียนอน่ื 1,700 ทด่ี ิน อาคาร อปุ กรณ์ 12,000 หกั ค่าเส่อื มราคาสะสม (2,000) รวมสนิ ทรพั ย์ 18,800 หน้สี นิ และส่วนของผู้ถือหุ้น เจา้ หนกี้ ารคา้ 300 ค่าใชจ้ ่ายค้างจา่ ย 500 ทนุ หนุ้ สามญั 10,000 กาไรสะสม 8,000 รวมหน้ีสนิ และสว่ นของผู้ถือหุน้ 18,800 มูลค่ายุติธรรมของสนิ ทรัพย์และหนี้สินของ บริษัท กระต่าย ณ วันทซี่ ้อื เท่ากับมลู ค่า ยุตธิ รรม งบกาไรขาดทุนรวม สาหรับปี สน้ิ สุด วันท่ี 31 ธันวาคม 25x1 แสดงได้ดังน้ี รายได้จากการขาย 3,500 ดอกเบยี้ รับ 500 รวมรายได้ 4,000 ตน้ ทุนขาย 2,100 คา่ ใชจ้ ่ายในการขาย 500 คา่ ใช้จา่ ยในการบรหิ าร 900

บทท่ี 7 การจดั ทางบกระแสเงนิ สดรวม หน้า | 397 ดอกเบยี้ จ่าย 200 ภาษีเงินได้ 50 3,750 รวมคา่ ใชจ้ ่าย 250 กาไรสทุ ธิรวม การแบง่ กาไร : 175 กาไรสุทธิส่วนท่เี ป็นของผู้ถือหุ้นบริษทั ใหญ่ 75 กาไรสทุ ธิส่วนทเ่ี ป็นของผทู้ ่ไี ม่มีอานาจควบคมุ ข้อมลู เพมิ่ เติม 1. คา่ เสือ่ มราคารวมอยใู่ นคา่ ใช้จ่ายในการบรหิ ารจานวน 200 บาท 2. การเปลยี่ นแปลงในระหวา่ งงวดของสนิ ทรัพย์หมุนเวียน คา่ ใชจ้ ่ายคา้ งจา่ ย และ หนส้ี ิน หมนุ เวียนอืน่ เก่ียวข้องกบั การบรหิ ารทัง้ หมด งบแสดงฐานะการเงินรวม ณ วันท่ี 31 ธันวาคม 25x1 และ 31 ธนั วาคม 25x0 25x1 25x0 สินทรัพย์ 6,350 3,500 เงินสดและรายการเทยี บเทา่ เงินสด 9,775 (1,350) 3,000 ลูกหน้ีการค้า 4,000 4,100 4,700 หกั ค่าเผื่อหนีส้ งสยั จะสญู (1,500) 20,000 สนิ คา้ คงเหลอื 2,800 (4,000) ดอกเบี้ยค้างรบั 3,200 36,300 สนิ ทรัพยห์ มนุ เวยี นอน่ื 7,600 ที่ดิน อาคาร และอุปกรณ์ 23,000 หกั ค่าเสือ่ มราคาสะสม (6,200) รวมสนิ ทรพั ย์ 42,675

หนา้ | 398 บทท่ี 7 การจดั ทางบกระแสเงินสดรวม หนี้สนิ และสว่ นของผู้ถือหุ้น 1,200 900 400 500 เงินเบิกเกนิ บัญชีธนาคาร 800 600 เจา้ หน้ีการคา้ 750 900 ดอกเบี้ยค้างจ่าย 500 คา่ ใช้จ่ายคา้ งจ่าย 400 1,000 ภาษีเงนิ ไดค้ า้ งจา่ ย 4,400 หนี้สินหมนุ เวียนอน่ื 1,575 30,000 5,125 1,900 รวมหน้สี ิน 30,000 ทนุ หนุ้ สามญั 2,075 - กาไรสะสม 5,475 สว่ นของผ้ทู ไ่ี ม่มีอานาจควบคุม 37,550 31,900 42,675 36,300 รวมสว่ นของผถู้ ือหุ้น รวมหนส้ี ินและส่วนของผู้ถือหุ้น ให้ทา 1. กระดาษทาการงบกระแสเงินสดรวม(แสดงกระแสเงนิ สดจากกิจกรรมดาเนนิ งานโดยใช้ วิธีทางอ้อม) ณ วันท่ี 31 ธันวาคม 25x1 2. งบกระแสเงนิ สดรวม สาหรับปี ส้ินสดุ วันท่ี 31 ธันวาคม 25x1 3. กระดาษทาการงบกระแสเงินสดรวม(แสดงกระแสเงินสดจากกจิ กรรมดาเนนิ งานโดยใช้ วธิ ีทางตรง) ณ วันท่ี 31 ธันวาคม 25x1 4. งบกระแสเงนิ สดรวม สาหรบั ปี สิ้นสุดวันท่ี 31 ธันวาคม 25x1

บทท่ี 7 การจดั ทางบกระแสเงินสดรวม หนา้ | 399 ขอ้ 2. วันที่ 1 มกราคม 25x6 บริษัท มนี า จากัด ซื้อหุ้นสามัญของบริษทั เมษา จากัด 90% ใน ราคา 54,000 บาท สว่ นของผูถ้ อื หนุ้ ของบริษทั เมษา ณ วนั ซ้ือหุ้น ประกอบดว้ ย ทุนหุ้นสามัญ 50,000 บาท และกาไรสะสม 10,000 บาท งบแสดงฐานะการเงินของ บรษิ ทั เมษา ณ วนั ทีซ่ ้อื แสดงได้ดงั น้ี สินทรัพย์ เงนิ สดและรายการเทยี บเท่าเงนิ สด 10,000 ลูกหน้กี ารคา้ 12,500 สนิ คา้ คงเหลือ 17,500 ที่ดนิ อาคาร อปุ กรณ์ 30,000 หกั ค่าเส่อื มราคาสะสม (5,000) รวมสินทรพั ย์ 65,000 หนส้ี ินและส่วนของผถู้ ือหุ้น เจา้ หน้กี ารคา้ 5,000 ทนุ หนุ้ สามญั 50,000 กาไรสะสม 10,000 รวมหนี้สนิ และสว่ นของผถู้ ือหนุ้ 65,000 มลู คา่ ยุตธิ รรมของสนิ ทรพั ย์และหนีส้ นิ ของ บริษัท เมษา ณ วันท่ีซ้อื เทา่ กับมูลค่ายุตธิ รรม งบกาไรขาดทุนรวม สาหรับปี สิ้นสุด วนั ท่ี 31 ธันวาคม 25x6 แสดงได้ดงั นี้ รายได้จากการขาย 20,000 ดอกเบยี้ รับ 1,500 รวมรายได้ 21,500 ตน้ ทุนขาย 8,000 ค่าใชจ้ า่ ยในการขาย 4,000 ค่าใช้จา่ ยในการบรหิ าร 2,000 ดอกเบี้ยจา่ ย 1,500 ภาษีเงนิ ได้ 1,000 รวมคา่ ใช้จา่ ย 16,500 กาไรสทุ ธิรวม 5,000

หนา้ | 400 บทที่ 7 การจัดทางบกระแสเงินสดรวม การแบง่ กาไร : กาไรสุทธิส่วนท่ีเป็นของผู้ถือหุ้นบริษทั ใหญ่ 4,500 กาไรสทุ ธิส่วนท่เี ป็นของผู้ทไ่ี ม่มีอานาจควบคมุ 500 ข้อมูลเพิม่ เติม 1. คา่ เส่ือมราคารวมอยใู่ นค่าใช้จ่ายในการบริหารจานวน 500 บาท 2. การเปล่ยี นแปลงในระหวา่ งงวดของสินทรัพยห์ มนุ เวียน ค่าใช้จ่ายค้างจา่ ย และ หนส้ี นิ หมุนเวยี นอนื่ เกี่ยวข้องกบั การบรหิ ารทงั้ หมด งบแสดงฐานะการเงนิ รวม ณ วันที่ 31 ธนั วาคม 25x6 และ 31 ธันวาคม 25x5 25x6 25x5 สินทรัพย์ เงินสดและรายการเทียบเทา่ เงินสด 37,000 30,000 ลกู หนกี้ ารคา้ 45,000 35,000 หกั ค่าเผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญ (350) (450) สนิ คา้ คงเหลอื 15,250 34,850 ท่ีดิน อาคาร และอุปกรณ์ 60,000 45,000 หกั ค่าเส่อื มราคาสะสม (13,000) (7,500) 143,800 137,000 รวมสนิ ทรพั ย์ หนี้สนิ และส่วนของผู้ถือหุ้น เงนิ เบิกเกินบัญชธี นาคาร 8,000 9,500 เจา้ หนี้การค้า 2,500 2,000 ดอกเบี้ยค้างจ่าย 1,800 3,000 ภาษีเงินไดค้ ้างจา่ ย 2,500 500 17,000 รวมหนีส้ นิ 12,800 ทนุ หนุ้ สามญั 90,000 90,000 30,000 กาไรสะสม 34,500 0 ส่วนของผ้ทู ไี่ มม่ ีอานาจควบคมุ 6,500 120,000 137,000 รวมส่วนของผูถ้ อื หนุ้ 131,000 รวมหนส้ี นิ และส่วนของผู้ถือหนุ้ 143,800 ให้ทา 1. กระดาษทาการงบกระแสเงินสดรวม (โดยใช้วิธที างออ้ ม) 2. งบกระแสเงนิ สดรวม สาหรับปี ส้ินสุดวันท่ี 31 ธนั วาคม 25x6

บทท่ี 7 การจดั ทางบกระแสเงนิ สดรวม หน้า | 401 ขอ้ 3. วันที่ 1 มกราคม 25x6 บรษิ ัท อสั นี จากัด ซอ้ื หุ้นสามญั ของบริษัท วสันต์ จากัด 80% ใน ราคา 104,000 บาท ส่วนของผูถ้ อื หุ้นของบริษทั วสันต์ ณ วันซ้ือหุ้น ประกอบดว้ ย ทนุ ห้นุ สามญั 80,000 บาท สว่ นเกินมูลคา่ ห้นุ 30,000 และกาไรสะสม 20,000 บาท โดยมูลค่ายุตธิ รรมของ สนิ ทรัพย์และหนส้ี ินของ บริษัท วสันต์ ณ วนั ที่ซ้ือ เท่ากับมลู ค่ายุติธรรม ข้อมลู ในงบแสดงฐานะ การเงินของ บรษิ ทั วสันต์ ณ วนั ที่ซ้ือ แสดงได้ดังน้ี สินทรัพย์ หนสี้ ินและสว่ นของผถู้ ือหุ้น เงินสดและรายการเทียบเท่าเงนิ สด 42,000 เจา้ หนีก้ ารคา้ 15,000 ลกู หนี้การคา้ 25,000 ทนุ หนุ้ สามญั 80,000 สินคา้ คงเหลือ 28,000 ส่วนเกินมูลค่าหุ้นสามญั 30,000 ทดี่ นิ อาคาร อปุ กรณ์ 60,000 กาไรสะสม 20,000 หกั ค่าเสือ่ มราคาสะสม (10,000) รวมสินทรัพย์ 145,000 รวมหนสี้ นิ และส่วนของผถู้ ือห้นุ 145,000 งบกาไรขาดทุนรวม สาหรับปี สน้ิ สุด วนั ท่ี 31 ธันวาคม 25x6 แสดงได้ดังนี้ รายไดจ้ ากการขาย 45,000 ดอกเบย้ี รับ 5,000 รวมรายได้ 50,000 ตน้ ทนุ ขาย 12,000 คา่ ใช้จ่ายในการขาย 10,000 คา่ ใชจ้ ่ายในการบริหาร 9,000 ดอกเบี้ยจ่าย 2,000 ภาษีเงินได้ 3,000 รวมคา่ ใช้จ่าย 36,000 กาไรสทุ ธิรวม 14,000 การแบง่ กาไร : กาไรสทุ ธิสว่ นทเ่ี ป็นของผถู้ อื หุ้นบริษทั ใหญ่ 11,200 กาไรสทุ ธิส่วนที่เป็นของผู้ทไ่ี ม่มีอานาจควบคมุ 2,800 ขอ้ มูลเพม่ิ เตมิ : การเปลี่ยนแปลงในระหว่างงวดของสนิ ทรัพยห์ มุนเวยี น ค่าใชจ้ ่ายคา้ งจา่ ย และ หน้ีสินหมนุ เวียนอน่ื เกี่ยวขอ้ งกบั การบรหิ ารท้งั หมด

หนา้ | 402 บทท่ี 7 การจัดทางบกระแสเงนิ สดรวม งบแสดงฐานะการเงนิ รวม ณ วันท่ี 31 ธนั วาคม 25x6 และ 31 ธนั วาคม 25x5 25x6 25x5 สนิ ทรัพย์ เงนิ สดและรายการเทียบเทา่ เงนิ สด 49,500 59,000 ลกู หนีก้ ารค้า 50,000 35,000 (2,000) หกั ค่าเผ่ือหนส้ี งสยั จะสญู (5,000) 46,000 สนิ คา้ คงเหลือ 80,000 ท่ดี ิน อาคาร และอุปกรณ์ 120,000 90,000 หกั ค่าเสอ่ื มราคาสะสม (27,000) (15,000) รวมสินทรพั ย์ 267,500 213,000 หนส้ี ินและส่วนของผู้ถือหุ้น เจ้าหนกี้ ารค้า 52,500 40,000 ดอกเบ้ยี คา้ งจา่ ย 1,500 1,000 ภาษเี งินไดค้ ้างจ่าย 3,500 2,000 รวมหนีส้ นิ 57,500 43,000 ทนุ หนุ้ สามญั 120,000 120,000 สว่ นเกนิ มลู ค่าหนุ้ สามัญ 20,000 20,000 กาไรสะสม 41,200 30,000 สว่ นของผู้ที่ไม่มีอานาจควบคมุ 28,800 0 รวมสว่ นของผู้ถือห้นุ 210,000 170,000 รวมหน้ีสนิ และส่วนของผู้ถือหุน้ 267,500 213,000 ใหท้ า 1. กระดาษทาการงบกระแสเงินสดรวม(โดยใชว้ ิธีทางอ้อม) 2. งบกระแสเงนิ สดรวม สาหรับปี สนิ้ สุดวันท่ี 31 ธันวาคม 25x6

บทท่ี 7 การจัดทางบกระแสเงนิ สดรวม หน้า | 403 ข้อ 4. วนั ที่ 1 พฤษภาคม 25x1 บริษัท ทิวา จากัด ซื้อหุ้นสามญั ของบริษทั ราตรี จากดั 70% ใน ราคา 19,600 บาท ส่วนของผูถ้ ือหนุ้ ของบริษัท ราตรี ณ วันซื้อหุ้น ประกอบด้วย ทนุ หุ้นสามญั 20,000 บาท และกาไรสะสม 8,000 บาท งบแสดงฐานะการเงินของ บรษิ ทั ราตรี ณ วนั ทซี่ ้ือ แสดงไดด้ ังน้ี สินทรัพย์ เงินสดและรายการเทียบเทา่ เงินสด 2,500 ลกู หนก้ี ารคา้ 3,500 สินค้าคงเหลือ ท่ีดนิ อาคาร อปุ กรณ์ 9,000 หกั ค่าเส่อื มราคาสะสม 20,000 รวมสินทรัพย์ (3,000) 32,000 หนีส้ ินและสว่ นของผู้ถือหุ้น เจ้าหน้ีการคา้ 4,000 ทนุ หนุ้ สามญั 20,000 กาไรสะสม 8,000 รวมหนส้ี ินและส่วนของผ้ถู ือห้นุ 32,000 มูลค่ายุตธิ รรมของสินทรัพย์และหนีส้ นิ ของ บรษิ ัท ราตรี ณ วนั ที่ซอื้ เทา่ กับมูลค่ายุตธิ รรม และไมม่ ผี ลต่างระหวา่ งส่งิ ตอบแทนท่ีโอนใหก้ ับมลู ค่ายุติธรรมของสินทรัพย์และหนี้สินทีร่ ะบุได้ ของ บริษทั ราตรี ณ วนั ซ้ือ งบแสดงฐานะการเงินรวม ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25x1 และ 31 ธันวาคม 25x0 25x1 25x0 สนิ ทรัพย์ เงนิ สดและรายการเทียบเทา่ เงนิ สด 7,500 5,000 ลูกหน้กี ารคา้ 8,000 9,000 (800) (900) หกั ค่าเผอ่ื หนี้สงสยั จะสูญ 24,000 26,000 สนิ คา้ คงเหลอื 3,600 4,400 ดอกเบีย้ ค้างรบั 45,000 35,000 ที่ดิน อาคาร และอปุ กรณ์ (9,000) (5,000) หกั ค่าเสอ่ื มราคาสะสม 78,300 73,500 รวมสินทรพั ย์

หนา้ | 404 บทท่ี 7 การจดั ทางบกระแสเงนิ สดรวม 25x1 25x0 หนี้สินและส่วนของผู้ถือหุ้น 1,300 3,000 เงนิ เบิกเกนิ บญั ชธี นาคาร 900 4,500 เจา้ หนีก้ ารคา้ 1,500 ภาษเี งินได้คา้ งจ่าย 2,100 1,000 ดอกเบยี้ ค้างจ่าย 600 5,500 คา่ ไฟฟ้าค้างจา่ ย 15,500 2,000 40,000 รวมหนี้สนิ 6,900 18,000 ทนุ หนุ้ สามญั 40,000 กาไรสะสม 21,500 58,000 ส่วนของผู้ที่ไม่มีอานาจควบคุม 9,900 73,500 71,400 รวมสว่ นของผ้ถู อื ห้นุ 78,300 รวมหนส้ี ินและส่วนของผู้ถอื ห้นุ ข้อมูลเพม่ิ เตมิ 1. กาไรสทุ ธิรวม ปี 25x1 มีจานวน 5,000 บาท กาไรสว่ นทเี่ ปน็ ของผูถ้ อื หุ้นบริษัทใหญ่ มี จานวน 3,500 บาท และ สว่ นทีเ่ ป็นของผทู้ ่ีไมม่ อี านาจควบคมุ จานวน 1,500 บาท 2. ภาษเี งนิ ไดใ้ นปี 25x1 มีจานวน 3,000 บาท 3. ดอกเบีย้ จ่ายในปี 25x1 มีจานวน 500 บาท 4. ดอกเบ้ียรับในปี 25x1 มจี านวน 2,000 บาท ใหท้ า 1. กระดาษทาการงบกระแสเงนิ สดรวม (โดยใชว้ ิธีทางอ้อม) 2. งบกระแสเงินสดรวม สาหรับปี สน้ิ สุดวนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x1

บทท่ี 8 การบัญชีสาหรับการร่วมการงาน การดาเนินธุรกิจในปัจจุบันมีรูปแบบของการดาเนินงานได้หลายรูปแบบไม่ว่าจะเป็นการ ดาเนินกิจการแบบเจ้าของคนเดยี ว การดาเนินกิจการแบบห้างหุ้นส่วน หรือการดาเนินงานโดยการ จัดต้ังเป็นบริษัท นอกจากนี้แล้วยังมีการดาเนินธุรกิจอีกรูปแบบหนึ่งที่เรียกว่าการร่วมการงาน ซึ่ง การร่วมการงาน เป็นการดาเนินธุรกิจในลักษณะท่ีบุคคลหรือกิจการต้ังแต่สองรายข้ึนไป มีการ ควบคุมร่วมกัน โดยในบทที่ 8 นี้จะมีการอธิบายถึงลักษณะของการร่วมการงาน ประเภทของการ ร่วมการงาน โครงสร้างของการร่วมการงาน งบการเงินของผู้เข้าร่วมการงาน รวมไปถึงการบันทึก บญั ชสี าหรบั การรว่ มการงาน ลกั ษณะของการร่วมการงาน มาตรฐานการรายงานทางการเงิน ฉบับที่ 11 เร่อื ง การร่วมการงาน (2557 : 5) ได้กล่าว ถงึ การรว่ มการงานไว้ดงั นี้ “การร่วมการงาน” หมายถงึ การงานซึ่งบคุ คลหรือกิจการต้ังแต่สองหรือมากกว่าสองรายมี การควบคุมร่วมกัน ในลักษณะท่ีผู้เข้าร่วมการงานมีภาระผูกพันตามข้อตกลงตามสัญญา และ ข้อตกลงตามสัญญาน้ันกาหนดให้ผู้เข้าร่วมการงานต้ังแต่สองหรือมากกว่าสองรายมี การควบคุม ร่วมกนั โดยการร่วมการงานเปน็ ไดท้ ัง้ การดาเนนิ งานรว่ มกนั หรือการร่วมค้า “การควบคมุ ร่วม” หมายถึง การร่วมกันควบคุมการงานซึ่งได้ตกลงกันไว้ในสัญญา ซ่ึงการ ควบคุมร่วมจะมีได้ก็ต่อเมื่อการตัดสินใจใด ๆ เก่ียวกับกิจกรรมที่เก่ียวข้องจะต้องได้รับความ เหน็ ชอบอยา่ งเป็นเอกฉนั ทจ์ ากผู้ที่ร่วมกนั ควบคุมการงานแล้วเทา่ นัน้ จากท่ีกล่าวมาข้างต้น อาจสรุปได้ว่า การร่วมการงาน เป็นการงานท่ีบุคคลหรือกิจการ ต้ังแต่สองรายข้ึนไปมีการควบคุมร่วมกันตามข้อตกลงในสัญญา โดยในสัญญาดังกล่าวจะต้องมี ก า ร ก า ห น ด เ ง่ื อ น ไ ข ใ น ก า ร ตั ด สิ น ใ จ เ ก่ี ย ว กั บ กิ จ ก ร ร ม ท่ี ส่ ง ผ ล ก ร ะ ท บ อ ย่ า ง มี นั ย ส า คั ญ ต่ อ ผลตอบแทนของการงานท่ีมีการควบคุมร่วมกัน ว่าต้องได้รับความเห็นชอบอย่างเป็นเอกฉันท์จาก ผ้เู ขา้ รว่ มการงานท่มี ีการควบคมุ รว่ มกัน โดยท่ไี ม่มีบุคคลหรือกิจการใดควบคุมการงานนั้นแต่เพียง ฝ่ายเดียว นอกจากน้ีการร่วมการงานนั้นอาจจะดาเนินงานโดยการจัดตั้งเป็นหน่วยงานแยก ต่างหากหรือไมก่ ็ได้

หนา้ | 406 บทท่ี 8 การบญั ชีสาหรับการร่วมการงาน วัตถปุ ระสงค์ของการจัดต้ังการรว่ มการงาน การร่วมการงานจัดตงั้ ข้นึ โดยมวี ัตถุประสงค์ดังต่อไปนี้ 1. เพื่อเป็นการระดมเงินทุน เน่ืองจากการดาเนินธุรกิจบางคร้ังจาเป็นท่ีต้องใช้เงินลงทุน เป็นจานวนมาก เช่น การสร้างรถไฟฟ้าความเร็วสูงกิจการเพียงแห่งเดียวอาจจะมีเงินลงทุนไม่ เพียงพอ จงึ อาศยั การร่วมการงานเพือ่ ระดมทนุ ในการดาเนินงานดังกล่าว 2. เพ่ือเป็นการลดความเสี่ยงจากการดาเนินงาน เนื่องจากการดาเนินธุรกิจบางอย่าง อาจจะมีความเสี่ยงสูงท่ีจะไม่ประสบความสาเร็จ เช่น การสารวจและผลิตก๊าซธรรมชาติ หาก ดาเนินธุรกิจเองฝา่ ยกิจการเดียวความเส่ียงก็จะสูง แต่ถ้าหากจัดตั้งในรูปของการร่วมการงานก็จะ มกี จิ การอ่นื มารว่ มรบั ความเสี่ยงดังกลา่ วนั้นร่วมกัน 3. เพื่อเป็นการเข้าถึงเทคโนโลยีใหม่ ๆ เนื่องจากการดาเนินธุรกิจเพียงลาพังความรู้ เทคโนโลยีที่กิจการมีอยู่ค่อนข้างจากัดและล้าสมัย แต่เมื่อมีการร่วมการงานเกิดข้ึนจะมีการ แลกเปลี่ยนเรียนรู้ ความรู้เทคโนโลยีใหม่ ๆ ระหว่างกัน ซ่ึงจะส่งผลให้การดาเนินงานมี ประสทิ ธิภาพมากยงิ่ ข้นึ การพิจารณาว่ามีการร่วมการงานหรือไม่ แสดงไดต้ ามตัวอย่างที่ 8.1 และ 8.2 ต่อไปน้ี ตัวอย่างท่ี 8.1 บรษิ ทั จันทร์ จากดั บรษิ ัท อังคาร จากดั และบริษัท พุธ จากัด ได้จัดตั้งการงานขึ้น คือบริษัท อาทิตย์ จากัด โดยมีสัดส่วนของสิทธิในการออกเสียงในบริษัท อาทิตย์ จากัด ดังนี้ บริษัท จันทร์ จากัด 50% บริษัท อังคาร จากัด 35% และบริษัท พุธ จากัด 15% โดยมีข้อกาหนด ตามสัญญาระหว่างกิจการคือ กาหนดให้การตัดสินใจใดๆ ท่ีสาคัญของการงานจะต้องได้รับ ความเหน็ อย่างนอ้ ย 85% ขึน้ ไป รายละเอยี ดการลงทุนในบริษัท อาทิตย์ จากัดแสดงได้ตามภาพท่ี 8.1 ต่อไปน้ี จันทร์ องั คาร พุธ 50% 35% 15% อาทิตย์ ภาพท่ี 8.1 แสดงรายละเอียดการลงทุนในบรษิ ัท อาทิตย์ จากัด

บทที่ 8 การบัญชีสาหรับการร่วมการงาน หน้า | 407 กรณีน้ีถือว่าเป็นการร่วมการงาน เนื่องจาก บริษัท จันทร์ จากัด และบริษัท อังคาร จากัด มีการควบคมุ รว่ มในบรษิ ัท อาทติ ย์ จากัด เพราะมีการกาหนดให้การตัดสินใจที่สาคัญของการงาน ต้องได้รับความเห็นอย่างน้อย 85% ข้ึนไป ดังน้ันการตัดสินใจต่าง ๆ จึงขึ้นอยู่กับความเห็นของทั้ง บริษัท จันทร์ จากัด และ บริษทั อังคาร จากัด ตัวอย่างที่ 8.2 บริษัท ดิน จากัด บริษัท น้า จากัด และบริษัท ลม จากัด ได้จัดต้ังการงานข้ึนคือ บริษัท ไฟ จากัด โดยมีสัดส่วนของสิทธิในการออกเสียงในบริษัท ไฟ จากัด ดังนี้ บริษัท ดิน จากัด 40% บริษัท น้า จากัด 30% และบริษัท ลม จากัด 30% โดยมีข้อกาหนดตามสัญญาระหว่าง กิจการคือ กาหนดให้การตัดสินใจใดๆ ที่สาคัญของการงานจะต้องได้รับความเห็นอย่างน้อย 70% ขน้ึ ไป รายละเอยี ดการลงทุนในบริษทั ไฟ จากัดแสดงไดต้ ามภาพท่ี 8.2 ต่อไปนี้ ดิน นา้ ลม 40% 30% 30% ไฟ ภาพท่ี 8.2 แสดงรายละเอียดการลงทุนในบรษิ ัท ไฟ จากัด กรณีน้ไี มถ่ อื ว่าเปน็ การรว่ มการงาน เน่ืองจาก การตัดสินใจที่สาคัญของการงานต้องได้รับ ความเห็นชอบอย่างน้อย 70% ขึ้นไป ถึงแม้บริษัท ดิน จากัด จะมีอานาจในการตัดสินใจถึง 40% แต่ก็ไม่สามารถท่ีจะควบคุมการงานนี้ได้ เน่ืองจากต้องได้รับความเห็นชอบจาก บริษัท น้า จากัด หรือ บริษัท ลม จากัด ดังนั้น บริษัท ดิน จากัด บริษัท น้า จากัด และบริษัท ลม จากัด จึงมีการ ควบคุมบรษิ ัท ไฟ จากดั รว่ มกัน แต่จะเห็นได้ว่าในกรณีนี้สิทธิในการออกเสียงร้อยละ 70% น้ัน สามารถเกิดได้จากสอง กรณีคือ กรณที ห่ี นึง่ เกดิ การรวมกันของ บรษิ ทั ดนิ จากดั และ บริษัท น้า จากัด กรณีท่ีสองเกิดจาก การรวมกันของ บริษัท ดิน จากัด และบริษัท ลม จากัด ซึ่งในสถานการณ์เช่นน้ีจะถือเป็นการร่วม การงานก็ตอ่ เมอื่ มีการกาหนดตามข้อตกลงในสัญญา วา่ ต้องมบี ริษัทใดบ้างในการตัดสนิ ใจ

หนา้ | 408 บทท่ี 8 การบญั ชีสาหรับการรว่ มการงาน เม่ือพิจารณาแล้วว่าการงานน้นั ถอื เปน็ การร่วมการงาน ข้ันตอนต่อไปคือผู้เข้าร่วมการงาน จะตอ้ งกาหนดประเภทของการร่วมการงานที่ตนเข้าร่วม เพ่ือเป็นเกณฑ์ในการปฏิบัติทางบัญชี ซ่ึง การกาหนดประเภทของการรว่ มการงาน จะพิจารณาสิทธแิ ละภาระผกู พันของผเู้ ขา้ รว่ มการงานท่ีมี ต่อการเขา้ รว่ มการงานน้ัน ตามทจ่ี ะอธบิ ายในหัวข้อตอ่ ไป ประเภทของการรว่ มการงาน หลักเกณฑ์ท่ีใช้ในการบันทึกบัญชีของการร่วมการงาน ขึ้นอยู่กับประเภทของการเข้าร่วม การงาน ดังนั้นผู้เข้าร่วมการงานจะต้องกาหนดประเภทการร่วมการงานท่ีตนได้เข้าร่วม โดย ประเมินจากสิทธิและภาระผูกพันของผู้เข้าร่วมการงานแต่ละรายท่ีเกิดจากการร่วมการงาน โดย พจิ ารณาจากโครงสรา้ งและรูปแบบทางกฎหมายของการร่วมการงาน รวมถึงเง่ือนไขที่ผู้เข้าร่วมได้ ตกลงกันตามสัญญา ซ่ึงตามมาตรฐานการรายงานทางการเงิน ฉบับที่ 11 เรื่อง การร่วมการงาน ได้จดั แบ่งประเภทของการรว่ มการงานไว้ 2 ประเภท ดงั น้ี 1. การดาเนินงานร่วมกัน (Joint operations) การดาเนินงานรว่ มกนั เปน็ การร่วมการงานซ่งึ ผูท้ ่ีมกี ารควบคมุ รว่ มในการงานนั้นมีสิทธิ ในสินทรัพย์และมีภาระผูกพันในหน้ีสินที่เกี่ยวข้องกับการร่วมการงานนั้น โดยมีการกาหนด ข้อตกลงตามสัญญาให้ผู้ร่วมการงานแต่ละฝ่ายมีสิทธิส่วนแบ่งในส่วนได้เสียในสินทรัพย์ หนี้สิน รายได้ และค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นตามส่วนได้เสียของแต่ละฝ่ายในการดาเนินงานร่วมกัน ซ่ึงสัดส่วนนี้ อาจจะแตกต่างจากส่วนได้เสียในความเป็นเจ้าของก็ได้ โดยการดาเนินงานร่วมกันน้ีอาจมีการ จัดตัง้ เปน็ หนว่ ยงานแยกต่างหากหรือไม่ก็ได้ ผู้เข้าร่วมการงานที่มีการควบคุมร่วมในการดาเนินงานร่วมกันน้ีเรียกว่า “ผู้ร่วม ดาเนนิ งาน” โดยผรู้ ว่ มดาเนนิ งานแตล่ ะรายจะต้องรบั รสู้ ินทรพั ย์ หนีส้ นิ รายได้ และค่าใช้จ่ายของ การร่วมการงานที่เกี่ยวขอ้ งกับส่วนไดเ้ สียของตน ตามมาตรฐานการรายงานทางการเงินท่ีเก่ียวข้อง กบั สนิ ทรัพย์ หนสี้ นิ รายได้ และค่าใชจ้ ่ายดงั กล่าว ในงบการเงนิ ของตน 2. การร่วมค้า (Joint ventures) การร่วมค้าเป็นการร่วมการงานซึ่งผู้ที่มีการควบคุมร่วมในการงานน้ันมีสิทธิใน สนิ ทรัพยส์ ทุ ธิของการรว่ มการงานนั้น ซึ่งสิทธิดังกล่าวจะต้องมีการกาหนดในข้อตกลงตามสัญญา โดยการรว่ มค้าน้ันจะต้องมกี ารจัดต้งั เปน็ หน่วยงานแยกตา่ งหากเทา่ น้ัน

บทท่ี 8 การบัญชสี าหรับการรว่ มการงาน หน้า | 409 ผู้เข้าร่วมการงานท่ีมีการควบคุมร่วมในการร่วมค้านี้เรียกว่า “ผู้ร่วมค้า” โดยผู้ร่วมค้า แต่ละรายต้องบันทึกบัญชีเงินลงทุนในการร่วมค้าด้วยวิธีส่วนได้เสีย ตามที่กาหนดในมาตรฐาน การบญั ชี ฉบับท่ี 28 (ปรบั ปรุง 2557) เรอื่ ง เงินลงทุนในบริษัทรว่ มและการร่วมคา้ ส่วนผู้เข้าร่วมการงานที่ไม่มีการควบคุมร่วมในร่วมค้า จะต้องบันทึกบัญชีส่วนได้เสีย ของตน ตามมาตรฐานการรายงานทางการเงินฉบับท่ี 9 เร่ือง เคร่ืองมือทางการเงิน (เมื่อมีการ ประกาศใช้) และถ้าในกรณีที่ผู้เข้าร่วมการงานมีอิทธิพลอย่างมีนัยสาคัญในการร่วมค้า ให้บันทึก บัญชีเงินลงทุน ด้วยวิธีส่วนได้เสียตามมาตรฐานการบัญชีฉบับท่ี 28 (ปรับปรุง 2557) เรื่อง เงิน ลงทนุ ในบริษัทรว่ มและการรว่ มคา้ การพิจารณาการจัดประเภทการร่วมการงาน แสดงได้ตามตวั อยา่ งท่ี 8.3 และ 8.4 ตอ่ ไปน้ี ตวั อย่างท่ี 8.3 บริษัท กิตติ จากัด และ บริษัท สาลิน จากัด ตกลงทาสัญญาควบคุมร่วมกันจัดต้ัง บริษัท สวัสดี จากัด เพ่ือดาเนินกิจการก่อสร้างรถไฟความเร็วสูงให้รัฐบาล ซ่ึงแต่ละฝ่ายมีส่วนได้ เสียในความเป็นเจ้าของในบริษัท สวัสดี จากัด จานวน 50% สัญญาดังกล่าวกาหนดให้แต่ละ บริษัทมีสิทธิในสินทรัพย์และภาระผูกพันในหนี้สิน รวมถึงให้มีการแบ่งกาไรขาดทุนจากการร่วม การงาน ตามสดั สว่ นการถอื ห้นุ ของแต่ละบริษทั กรณนี ี้ถอื เปน็ การดาเนินงานรว่ มกัน เนื่องจากข้อตกลงตามสัญญา กาหนดให้บริษัท กิตติ จากัด และบริษทั สาลนิ จากดั มสี ิทธใิ นสนิ ทรพั ยแ์ ละภาระผูกพนั หนส้ี นิ ของบริษัท สวัสดี จากัด ตัวอย่างท่ี 8.4 บริษัท มกราคม จากัด และบริษัท กุมภาพันธ์ จากัด ตกลงทาสัญญาควบคุม ร่วมกันจัดตั้งบริษัท เดือน จากัด เพื่อดาเนินกิจการก่อสร้างรถไฟความเร็วสูงให้รัฐบาล ซึ่งแต่ละ ฝา่ ยมีส่วนไดเ้ สยี ในความเป็นเจ้าของในบริษัท เดือน จากัด จานวน 50% ในข้อตกลงตามสัญญา กาหนดให้สิทธิในสินทรัพย์และภาระผูกพันในหนี้สินที่เกิดจากการร่วมการงานเป็นของบริษัท เดือน จากัด โดยที่บริษัท มกราคม จากัด และบริษัท กุมภาพันธ์ จากัด ไม่มีสิทธิในสินทรัพย์และ ภาระผูกพันในหนีส้ ินของการรว่ มการงานแต่อย่างใด แต่ผู้เข้าร่วมการงานทั้งสองจะได้รับส่วนแบ่ง ในผลกาไรหรอื ขาดทุนจากการรว่ มการงานตามสัดส่วนการถือห้นุ กรณีนี้ถือเป็นการร่วมค้า เน่ืองจากข้อตกลงตามสัญญา ไม่ได้กาหนดให้ บริษัท มกราคม จากัด และบริษัท กุมภาพันธ์ จากัด มีสิทธิในสินทรัพย์และภาระผูกพันในหนี้สินของบริษัท เดือน จากัด

หนา้ | 410 บทท่ี 8 การบัญชีสาหรับการรว่ มการงาน โครงสรา้ งของการร่วมการงาน การดาเนนิ งานของการร่วมการงาน สามารถจดั แบง่ โครงการสร้างดาเนนิ งานได้ 2 ลกั ษณะ ดังนี้ 1. การรว่ มการงานทีไ่ ม่ได้จัดตงั้ ขึ้นเปน็ หน่วยงานแยกต่างหาก การร่วมการงานที่ไม่ได้จัดตั้งขึ้นเป็นหน่วยงานแยกต่างหาก ถือว่าเป็น “การ ดาเนินงานร่วมกัน” ซึ่งในกรณีนี้ ข้อตกลงตามสัญญาจะกาหนดสิทธิของผู้เข้าร่วมการงานใน สินทรพั ย์และภาระผูกพันของผู้เข้าร่วมการงานในหน้ีสินท่ีเก่ียวข้องกับการร่วมการงานน้ัน รวมทั้ง สิทธิของผู้เข้าร่วมการงานในรายได้และภาระผูกพักของผู้เข้าร่วมการงานในค่าใช้จ่ายที่เกี่ยวข้อง กับการร่วมการงานนน้ั ตัวอย่างเช่น ผู้เข้าร่วมการงานต้ังแต่สองรายขึ้นไป นาการดาเนินงาน ทรัพยากร และ ความชานาญของตนมารวมกันเพ่ือดาเนินการผลิต ทาการตลาดและจาหน่ายผลิตภัณฑ์อย่างใด อย่างหนง่ึ รว่ มกัน เชน่ การสร้างรถไฟฟ้าความเรว็ สูง ซ่ึงในการสร้างรถไฟฟ้าความเร็วสูง ผู้ร่วมการ งานแต่ละรายจะผลิตชิ้นส่วนประกอบที่แตกต่างกัน โดยผู้ร่วมการงานแต่ละรายต้องใช้สินทรัพย์ ของตนและรับผิดชอบหน้ีสินที่ตนได้ก่อข้ึน นอกจากน้ีรายได้และค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นร่วมกันให้แบ่ง ตามสัดส่วนที่ไดต้ กลงกนั ไว้ กร ณี นี้ ผู้ เ ข้ าร่ วม การ ง าน แ ต่ ล ะ ฝ่ ายมี สิ ท ธิ ใ น สิ น ท รั พ ย์แ ล ะ ภ าร ะ ผู กพั น ใ น ห นี้ สิ น ท่ี เก่ียวข้องกับการร่วมการงานน้ัน การร่วมการงานในลักษณะดังกล่าวจึงถือเป็นการดาเนินงาน ร่วมกัน 2. การรว่ มการงานที่จดั ต้ังขน้ึ เปน็ หนว่ ยงานแยกต่างหาก การร่วมการงานที่จัดตั้งข้ึนเป็นหน่วยงานแยกต่างหาก หน่วยงานที่แยกต่างหากนี้จะ ทาหน้าท่ีดูแลสินทรัพย์และหน้ีสินท่ีเก่ียวข้องกับการร่วมการงาน การร่วมการงานที่มีการจัดตั้งข้ึน เป็นหน่วยงานแยกต่างหากนี้ สามารถจัดประเภทเป็นได้ท้ัง “การร่วมค้า” หรือ “การดาเนินงาน ร่วมกนั ” ขึน้ อยู่กับสิทธขิ องผ้เู ข้าร่วมการงานในสินทรัพย์ และภาระผูกพันของผู้เข้าร่วมการงานใน หน้สี ิน หน่วยงานแยกต่างหาก หมายถึง หน่วยงานทางการเงินท่ีสามารถระบุเป็นหน่วยงาน แยกต่างหากได้ ซ่ึงหมายความรวมถึงหน่วยงานแยกต่างหากที่มีการจัดต้ังขึ้นตามกฎหมาย ในรูป ของ บริษัท ห้างหุ้นส่วนหรือกิจการประเภทอื่น หรือกิจการที่กฎหมายยอมรับว่าเป็นกิจการท่ีแยก ต่างหาก ไม่ว่ากิจการดงั กล่าวจะมสี ถานะเป็นนติ บิ คุ คลตามกฎหมายหรือไมก่ ็ตาม

บทที่ 8 การบัญชีสาหรับการรว่ มการงาน หนา้ | 411 หากผู้เข้าร่วมการงานมีสิทธิในสินทรัพย์และมีภาระผูกพันในหน้ีสินท่ีเก่ียวข้องกับการ ร่วมการงานนั้น การร่วมการงานในลักษณะน้ีให้จัดประเภทเป็น “การดาเนินงานร่วมกัน” ตัวอย่างเช่น ผู้ร่วมการงานตั้งแต่สองรายขึ้นไปร่วมกันก่อต้ังบริษัทเพื่อสร้างอาคารให้รัฐบาล สินทรัพย์และหน้ีสินซึ่งดูแลโดยบริษัทท่ีต้ังขึ้นใหม่ ถือว่าเป็นสินทรัพย์และหนี้สินของผู้เข้าร่วมการ งาน ในกรณีนผี้ ้เู ขา้ รว่ มการงานแต่ละฝ่ายมีสิทธิในสินทรัพย์และภาระผูกพันในหน้ีที่เก่ียวข้องกับ การรว่ มการงานนน้ั การรว่ มการงานในลกั ษณะน้ี จงึ ถอื เป็นการดาเนนิ งานรว่ มกัน หากผู้เข้าร่วมการงานมีสิทธิในสินทรัพย์สุทธิของการร่วมการงานน้ัน การร่วมการงาน ในลักษณะนี้ให้จัดประเภทเป็น “การร่วมค้า” ตัวอย่างเช่น ผู้ร่วมการงานตั้งแต่สองรายข้ึนไป ร่วมกันก่อต้ังบริษัทเพ่ือสร้างทางด่วนให้รัฐบาล สินทรัพย์และหนี้สินที่เกิดข้ึนจากการร่วมการงาน ถอื เป็นของบริษัทที่ต้งั ขึน้ ใหม่ ไม่ใช่สินทรัพย์และหนี้สินของผู้เข้าร่วมการงาน ผู้ร่วมการงานแต่ละ รายมสี ทิ ธเิ ฉพาะส่วนแบง่ จากผลกาไรหรือขาดทนุ ของกิจการท่ตี ั้งข้ึนใหม่นี้ ในกรณีน้ีผู้เข้าร่วมการ งานแต่ละฝ่ายมีสิทธิในสินทรัพย์สุทธิของการร่วมการงานนั้น การร่วมการงานในลักษณะนี้ จึงถือ เป็นการรว่ มค้า การรบั รู้รายการในงบการเงินของผ้เู ข้ารว่ มการงาน การแสดงรายการในงบการเงินของผู้เข้าร่วมการงานตามที่กาหนดไว้ในมาตรฐานการ รายงานทางการเงิน ฉบับท่ี 11 เรื่อง การร่วมการงาน สามารถแสดงรายการได้ใน 2 ลักษณะ ขน้ึ อยกู่ ับว่าการรว่ มการงานนั้นจดั ประเภทเป็นการดาเนนิ งานร่วมกัน หรือการร่วมค้า ดังต่อไปน้ี 1. การดาเนินงานร่วมกัน การร่วมการงานในลักษณะท่ีเป็นการดาเนินงานร่วมกัน ผู้ร่วมดาเนินงานท่ีมีการ ควบคมุ ร่วมกนั ต้องรับรู้ สินทรัพย์ที่ร่วมกันถือครอง หน้ีสินท่ีร่วมกันก่อขึ้น รายได้จากการขาย ส่วน แบง่ ผลผลิตทเี่ กิดจากการดาเนินงานร่วมกัน และค่าใช้จ่ายท่ีร่วมกันก่อข้ึน ตามส่วนได้เสียของตน ในการดาเนินงานร่วมกัน ทัง้ ในงบการเงินรวมและงบการเงินเฉพาะกิจการ กรณที ผ่ี เู้ ขา้ ร่วมดาเนินงานไม่มีการควบคุมร่วมในการดาเนินงาน ผู้เข้าร่วมดาเนินงาน ต้องรับรู้ส่วนได้เสียของตน หากตนมีสิทธิในสินทรัพย์และมีภาระผูกในหน้ีสินท่ีเก่ียวข้องกับการ ดาเนินงานร่วมกนั น้ัน การรับรู้รายการในงบการเงินของผู้ร่วมดาเนินงาน แสดงได้ตามตัวอย่างท่ี 8.5 ถึง ตวั อย่างที่ 8.6 ดงั ตอ่ ไปนี้

หนา้ | 412 บทท่ี 8 การบญั ชีสาหรับการรว่ มการงาน ตวั อย่างที่ 8.5 บรษิ ทั สุริสา จากัด และ บริษัท รัฐพร จากัด ร่วมกันจัดต้ังการร่วมการงานขึ้น โดย แยกเป็นหน่วยงานต่างหากตามกฎหมาย คือ บริษัท จัตุชัย จากัด ซึ่งบริษัท สุริสา จากัด และ บริษัท รัฐพร จากัด มีสิทธิในการออกเสียงในกิจกรรมที่เกี่ยวกับการร่วมการงาน 70% และ 30% ตามลาดบั บริษัท จัตุชัย จากัด จะต้องขายสินค้าท่ีผลิตได้ท้ังหมดให้สองบริษัทที่มาร่วมการงาน เทา่ นน้ั และไม่อนญุ าตให้มีการขายให้บคุ คลอืน่ รายการท่ีเกดิ ขึ้นในระหว่างปี 25x1 มดี ังนี้ 1. ยอดขายของบริษัท จัตุชัย จากัด รวมทั้งหมดจานวน 50,000 บาท เกิดจากการขายให้ บรษิ ทั สุริสา จากัด 35,000 บาท และขายใหบ้ รษิ ัท รัฐพร จากัด 15,000 บาท 2. ตน้ ทุนขายของบริษัท จัตชุ ัย จากัด มีจานวน 35,000 บาท ขอ้ มูล ณ วันท่ี 31 ธันวาคม 25x1 มดี ังน้ี 1. บริษัท สุริสา จากัด ขายสินค้าท่ีซ้ือจากบริษัท จัตุชัย จากัด ให้บุคคลภายนอกในราคา 45,000 บาท 2. ไม่มรี ายการค้าลูกหน้เี จา้ หนีค้ า้ งชาระระหว่างบรษิ ทั ท้งั สาม 3. บรษิ ทั จัตุชัย จากัด มีสนิ ทรพั ยค์ งเหลือคือ บญั ชีเงนิ สด จานวน 20,000 บาท จากข้อมูลข้างต้น ถือเป็นการดาเนินงานร่วมกัน และบริษัท สุริสา จากัด จะต้องรับรู้ สินทรพั ย์ หนีส้ นิ รายได้ และค่าใช้จา่ ย ตามสว่ นได้เสียในการดาเนนิ งานร่วมกนั ดงั นี้ 1. เงนิ สด จานวน 14,000 บาท (20,000 x 70%) 2. รายได้ จานวน 35,000 บาท 3. ต้นทนุ ขาย จานวน 24,500 (35,000 x 70%) รายการในงบกาไรขาดทุนของบริษัท สุริสา จากัด ก่อนการตัดรายการค้าระหว่างกัน แสดงไดด้ ังนี้ สว่ นแบ่งในการ บรษิ ทั สรุ สิ า จากัด ดาเนนิ งานรว่ มกนั รวม รายได้ 45,000 35,000 80,000 หกั ต้นทนุ ขาย (35,000) (24,500) (59,500) กาไรขน้ั ตน้ 10,000 10,500 (20,500) จะเห็นได้ว่ารายได้รวมจานวน 80,000 บาท มีรายได้ที่เกิดขึ้นระหว่างกันอยู่จานวน 35,000 บาท ซ่ึงเกิดจากกิจการร่วมดาเนินงาน ขายให้บริษัท สุริสา จากัด ดังน้ัน ในการจัดทางบ

บทที่ 8 การบัญชสี าหรับการร่วมการงาน หน้า | 413 การเงินรวม บริษัท สุริสา จากัด จะต้องมีการตัดบัญชีรายได้ระหว่างกันนี้ออกไป เพ่ือให้รายได้ แสดงยอดรายได้ที่เกดิ ขนึ้ กบั บคุ คลภายนอกเทา่ น้นั กระดาษทาการเพ่อื จัดทางบการเงินรวมของบรษิ ัท สุรสิ า จากัด แสดงได้ดังนี้ บริษทั สรุ ิสา จากัด และกิจการรว่ มดาเนนิ งาน กระดาษทาการเพือ่ จัดทางบการเงนิ รวม สาหรับปี ส้นิ สุดวนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x1 หนว่ ย : บาท บรษิ ทั ส่วนแบง่ รายการปรับปรุงและ งบการเงนิ สุริสา ในการ ตดั บัญชี รวม จากัด ดาเนนิ งาน เดบิต เครดติ รว่ มกัน งบกาไรขาดทนุ รายได้ 45,000 35,000 (1) 35,000 45,000 หกั ต้นทนุ ขาย (35,000) (24,500) (1) 35,000 (24,500) กาไรขนั้ ต้น 10,000 10,500 20,500 รายการปรับปรุงและตดั บญั ชี มดี งั น้ี (1) ตัดรายการซื้อขายระหว่างกัน ระหว่างบริษัท สุริสา จากัด และกิจการร่วมดาเนินงาน บริษัท จัตชุ ยั จากัด เดบติ รายได้ 35,000 เครดติ ต้นทุนขาย 35,000

หนา้ | 414 บทท่ี 8 การบัญชสี าหรบั การรว่ มการงาน ตัวอย่างที่ 8.6 บริษัท ฟ้า จากัด บริษัท หมอก จากัด และ บริษัท เมฆ จากัด ตกลงดาเนินงาน ร่วมกัน ในการผลิตตู้เย็น โดยเป็นการร่วมการงานท่ีไม่ได้จัดตั้งข้ึนเป็นหน่วยงานแยกต่างหาก กาไรขาดทุนท่ีเกดิ ขึน้ แบง่ ในอัตราสว่ น 4 : 3 : 2 ตามลาดบั และข้อตกลงตามสัญญา มีการกาหนด งานท่แี ตล่ ะฝา่ ยต้องรบั ผดิ ชอบเอาไว้ดังน้ี 1. บรษิ ัท ฟา้ จากดั รับผดิ ชอบในการผลิตส่วนโครงสร้างทเี่ ป็นพลาสตกิ 2. บริษทั หมอก จากัด รบั ผดิ ชอบในการผลติ เครื่องทาความเย็น 3. บริษัท เมฆ จากัด รับผิดชอบในการประกอบชิ้นส่วนและการจดั หน่าย รายการตน้ ทนุ และคา่ ใช้จา่ ยที่เกิดข้ึนสาหรบั เดือนมกราคม 25x1 มีดงั น้ี ม.ค. 1 บริษัท ฟ้า จากัด ผลิตโครงสร้างท่ีเป็นพลาสติก โดยมีค่าวัตถุดิบทางตรงใช้ไป 10,000 บาท คา่ แรงงานทางตรง 5,000 บาท และคา่ ใชจ้ ่ายในการผลิต 3,000 บาท ม.ค. 5 บริษัท หมอก จากัด ผลิตเครื่องทาความเย็น โดยมีค่าวัตถุดิบทางตรงใช้ไป 5,000 บาท ค่าแรงงานทางตรง 3,000 บาท และค่าใช้จ่ายในการผลิต 1,000 บาท ม.ค. 10 บริษัท เมฆ จากัด มีค่าใช้จ่ายในการประกอบชิ้นส่วน จานวน 6,000 บาท ค่าใช้จา่ ยในการขาย 2,000 บาท และนอกจากนี้ บริษทั เมฆ จากัด ขายตเู้ ย็นได้ 50,000 บาท ม.ค. 31 แบ่งกาไรท่ไี ด้จากการร่วมดาเนินงานและรบั ชาระเงนิ ทคี่ ้างระหวา่ งกัน การบันทกึ การรายการที่เกิดข้ึนของแตล่ ะบรษิ ัทสามารถแสดงได้ดังน้ี วันที่ สมุดบญั ชผี ู้รว่ มดาเนนิ งาน สมุดบัญชีผรู้ ่วมดาเนนิ งาน สมดุ บญั ชีผ้รู ่วมดาเนนิ งาน บรษิ ัท ฟ้า จากดั บริษทั หมอก จากดั บรษิ ัท เมฆ จากดั ม.ค. เดบติ งานระหว่างทา 18,000 1 เครดติ วตั ถุดิบ 10,000 ค่าแรงงาน 5,000 คา่ ใช้จา่ ยการผลิต 3,000 บันทกึ ตน้ ทนุ การผลิตคดิ เขา้ งาน เดบติ สนิ คา้ สาเรจ็ รปู 18,000 เครดติ งานระหวา่ งทา 18,000 บนั ทกึ ชน้ิ สว่ นทผี่ ลติ เสร็จเปน็ สินค้าสาเรจ็ รูป

บทท่ี 8 การบัญชสี าหรับการร่วมการงาน หน้า | 415 วนั ท่ี สมุดบัญชีผรู้ ่วมดาเนนิ งาน สมดุ บญั ชผี ูร้ ่วมดาเนนิ งาน สมดุ บัญชผี ู้ร่วมดาเนนิ งาน บริษัท ฟา้ จากดั บรษิ ัท หมอก จากัด บรษิ ทั เมฆ จากดั เดบติ รว่ มคา้ 18,000 เดบติ รว่ มคา้ 18,000 เดบติ รว่ มคา้ 18,000 เครดิต สนิ คา้ สาเร็จรปู 18,000 เครดติ ผู้ร่วมดาเนนิ งานฟา้ เครดติ ผู้ร่วมดาเนนิ งานฟา้ 18,000 18,000 บันทึกโอนชิ้นส่วนไปใหบ้ ริษัทเมฆ บนั ทึกการรับโอนช้นิ ส่วนของเมฆ บนั ทกึ การรบั โอนชิ้นส่วนของเมฆ ม.ค. เดบิต งานระหว่างทา 8,000 5 เครดิต วัตถดุ บิ 5,000 ค่าแรงงาน 3,000 ค่าใชจ้ า่ ยการผลิต1,000 บนั ทกึ ต้นทุนการผลติ คดิ เขา้ งาน เดบติ สนิ คา้ สาเรจ็ รูป 8,000 เครดิต งานระหวา่ งทา 8,000 บันทกึ ช้นิ สว่ นทผี่ ลติ เสรจ็ เป็น สินคา้ สาเรจ็ รปู เดบิต รว่ มคา้ 8,000 เดบติ รว่ มคา้ 8,000 เดบิต รว่ มคา้ 8,000 เครดติ ผรู้ ่วมดาเนินหมอก 8,000 เครดิต สนิ คา้ สาเรจ็ รูป 8,000 เครดติ ผู้ร่วมดาเนินหมอก8,000 บันทกึ การรบั โอนชน้ิ สว่ นของเมฆ บันทึกโอนชิ้นส่วนไปให้บริษัท บันทกึ การรับโอนชิ้นส่วนของเมฆ เมฆ ม.ค. เดบติ รว่ มคา้ 8,000 เดบติ รว่ มคา้ 8,000 เดบติ รว่ มคา้ 8,000 10 เครดติ ผรู้ ว่ มดาเนินงานเมฆ เครดติ ผรู้ ่วมดาเนนิ งานเมฆ เครดิต เงนิ สด 8,000 8,000 8,000 บันทกึ จ่ายคา่ ประกอบชนิ้ สว่ นและ บันทึกจ่ายค่าประกอบช้ินส่วน บนั ทกึ จา่ ยคา่ ประกอบชิ้นสว่ น คา่ ใช้จา่ ยในการขาย และคา่ ใช้จา่ ยในการขาย และคา่ ใชจ้ า่ ยในการขาย เดบิต ผ้รู ว่ มดาเนินงานเมฆ เดบติ เงินสด 50,000 เดบติ ผู้ร่วมดาเนินงานเมฆ เครดิต ร่วมค้า 50,000 50,000 50,000 เครดิต รว่ มคา้ เครดติ รว่ มค้า 50,000 บันทึกการขายตเู้ ยน็ 50,000 บันทึกการขายตเู้ ย็น บนั ทึกการขายตูเ้ ยน็

หน้า | 416 บทที่ 8 การบัญชสี าหรับการร่วมการงาน วันท่ี สมดุ บญั ชผี ู้ร่วมดาเนนิ งาน สมดุ บัญชผี ู้ร่วมดาเนนิ งาน สมุดบญั ชีผู้รว่ มดาเนนิ งาน บริษทั ฟา้ จากดั บริษัท หมอก จากัด บรษิ ัท เมฆ จากดั ม.ค. เดบติ รว่ มคา้ 16,000 เดบิต รว่ มคา้ 16,000 เดบติ รว่ มคา้ 16,000 31 เครดิต ส่วนแบง่ กาไรจาก เครดติ สว่ นแบง่ กาไรจาก เครดติ สว่ นแบง่ กาไรจาก การร่วมคา้ 7,111 การร่วมคา้ 5,333 การรว่ มค้า 3,556 ผู้ร่วมดาเนินงานหมอก ผ้รู ว่ มดาเนินงานฟา้ ผรู้ ว่ มดาเนินงานฟา้ 5,333 7,111 7,111 ผ้รู ว่ มดาเนินงานเมฆ ผรู้ ่วมดาเนนิ งานเมฆ ผู้ร่วมดาเนนิ งานหมอก 3,556 3,556 5,333 แบง่ กาไรจากการรว่ มการงาน แบ่งกาไรจากการร่วมการงาน แบง่ กาไรจากการรว่ มการงาน ม.ค. เดบิต ผู้รว่ มดาเนนิ งานหมอก เดบิต ผ้รู ว่ มดาเนนิ งานฟ้า เดบติ ผูร้ ว่ มดาเนนิ งานฟา้ 31 13,333 25,111 25,111 เงนิ สด 25,111 เครดติ ผรู้ ่วมดาเนินงานเมฆ เงนิ สด 13,333 ผรู้ ว่ มดาเนินงานหมอก เครดิต ผ้รู ่วมดาเนินงานเมฆ 13,333 38,444 บนั ทกึ รับชาระเงนิ ที่คา้ งแกก่ นั 38,444 เครดติ เงนิ สด 38,444 บันทึกรับชาระเงินทค่ี า้ งแกก่ ัน บันทกึ รับชาระเงนิ ท่ีคา้ งแกก่ ัน หลังจากบันทึกบัญชีในสมุดรายวนั ทั่วไปแล้ว ผู้ร่วมดาเนินงานแตล่ ะรายก็จะผ่านรายการ ไปยังบญั ชีแยกประเภทท่วั ไป ซ่งึ บญั ชรี ว่ มคา้ ในสมุดบัญชี ของผูร้ ว่ มดาเนินงานแตล่ ะรายจะมยี อด คงเหลือตรงกันดงั น้ี บญั ชรี ว่ มค้า 25x1 25x1 ม.ค.1 สนิ คา้ สาเรจ็ รปู , 18,000 - ม.ค.10 เงินสด, 50,000 - ผรู้ ่วมดาเนนิ งานฟา้ ผรู้ ว่ มดาเนินงานเมฆ 5 สนิ คา้ สาเรจ็ รูป, 8,000 - ผู้รว่ มดาเนนิ งานหมอก 8,000 - 10 สนิ ค้าสาเรจ็ รปู , ผรู้ ่วมดาเนินงานเมฆ 7,111 - 5,333 - 31 กาไร-ผู้ร่วมดาเนินฟ้า 3,556 - กาไร-ผู้ร่วมดาเนินหมอก กาไร-ผรู้ ่วมดาเนนิ เมฆ 50,000 - 50,000 -

บทที่ 8 การบัญชสี าหรับการรว่ มการงาน หนา้ | 417 บญั ชีผู้ร่วมดาเนนิ งานฟ้า จะปรากฏในสมุดบญั ชีของผรู้ ว่ มดาเนินงานหมอก และ ผ้รู ว่ ม ดาเนนิ งานเมฆ ด้วยยอดคงเหลือทเ่ี ทา่ กัน ดังน้ี บญั ชีผู้ร่วมดาเนินงานฟา้ 25x1 25,111 - 25x1 18,000 - ม.ค. 31 เงนิ สด, ม.ค.1 ร่วมคา้ 7,111 - ผู้ร่วมดาเนนิ งานเมฆ 31 ร่วมคา้ 25,111 - 25,111 - บัญชผี รู้ ่วมดาเนินงานหมอก จะปรากฏในสมดุ บญั ชีของผู้รว่ มดาเนนิ งานฟา้ และผรู้ ่วม ดาเนนิ งานเมฆ ดว้ ยยอดคงเหลือทเี่ ทา่ กนั ดงั น้ี บญั ชีผู้ร่วมดาเนนิ งานหมอก 25X1 25X1 8,000 - ม.ค.31 เงนิ สด, 13,333 - ม.ค. 5 รว่ มคา้ 5,333 - ผู้รว่ มดาเนนิ งานเมฆ 31 รว่ มคา้ 13,333 - 13,333 - บัญชีผรู้ ว่ มดาเนนิ งานเมฆ จะปรากฏในสมดุ บัญชีของผู้ร่วมดาเนนิ งานฟ้า และผูร้ ่วม ดาเนนิ งานหมอก ด้วยยอดคงเหลือท่ีเท่ากัน ดังน้ี บญั ชีผู้ร่วมดาเนนิ งานเมฆ 25x1 50,000 - 25x1 8,000 - ม.ค. 10 ร่วมคา้ ม.ค. 5 ร่วมคา้ 3,556 - 38,444 - 31 รว่ มคา้ 31 เงินสด, ผู้รว่ มดาเนินงานฟา้ , ผู้ร่วมดาเนนิ งานหมอก 50,000 - 50,000 -

หน้า | 418 บทท่ี 8 การบญั ชีสาหรับการรว่ มการงาน 2. การรว่ มคา้ การร่วมการงานในลักษณะที่เป็นการร่วมค้า ผู้ร่วมค้าต้องรับรู้ส่วนได้เสียของตนใน การรว่ มค้าเปน็ เงนิ ลงทนุ และรบั รูเ้ งินลงทุนนน้ั โดยใช้วิธีส่วนได้เสีย ตามท่ีกาหนดในมาตรฐานการ บัญชี ฉบบั ท่ี 28 (ปรับปรุง 2557) เร่ือง เงินลงทุนในบรษิ ัทร่วมและการรว่ มคา้ ดงั น้ี วิธีส่วนได้เสีย หมายถึง วิธีการบัญชีซึ่งรับรู้เงินลงทุนเม่ือเริ่มแรกด้วยราคาทุน และ ปรับปรุงด้วยการเปลี่ยนแปลงที่เกิดข้ึนภายหลังการลงทุนตามสัดส่วนที่ผู้ลงทุนมีสิทธิในสินทรัพย์ สุทธิของกิจการทถี่ ูกลงทนุ กาไรหรือขาดทนุ ของผู้ลงทนุ รวมถงึ สว่ นแบ่งในผลกาไรหรือขาดทุนของ กจิ การท่ถี ูกลงทุน จากหลักการดังกล่าว ผู้ร่วมค้าจะต้อง บันทึกบัญชีเงินลงทุนในการร่วมค้า ณ วันแรก ทล่ี งทนุ ด้วยราคาทุน หลงั จากน้ัน ใหป้ รับปรุงบญั ชีเงนิ ลงทนุ ในการร่วมค้าด้วยผลกาไรหรือขาดทุน ของกิจการท่ีไปลงทุนตามสัดส่วนที่ผู้ร่วมค้ามีส่วนได้เสียในการร่วมค้านั้น และหากกิจการร่วมค้า มีการจ่ายเงินปันผล ผู้ร่วมค้าต้องนาเงินปันผลท่ีได้รับน้ีไปหักจากมูลค่าตามบัญชีของบัญชีเงิน ลงทุนในการรว่ มคา้ กรณีท่ีผู้เข้าร่วมในการร่วมค้าไม่มีการควบคุมร่วมในการร่วมค้า ผู้ร่วมค้าต้องรับรู้ ส่วนไดเ้ สียของตนในการรว่ มค้านั้นตามมาตรฐานการรายงานทางการเงินฉบับที่ 9 เร่ือง เคร่ืองมือ ทางการเงนิ (เม่ือมีการประกาศใช)้ แต่หากผู้ร่วมค้าน้ันมีอิทธิพลอย่างมีนัยสาคัญเหนือการร่วมค้า ผู้เข้าร่วมในการร่วมค้าจะต้องรับรู้ส่วนได้เสียของตนตามมาตรฐานการบัญชี ฉบับที่ 28 (ปรับปรุง 2557) เรอ่ื ง เงนิ ลงทนุ ในบรษิ ัทรว่ มและการร่วมคา้ การบนั ทึกบญั ชขี องกจิ การรว่ มค้าและผู้รว่ มค้าตามวิธีสว่ นได้เสยี แสดงไดต้ ามตาราง ท่ี 8.1 ดงั นี้

บทท่ี 8 การบัญชีสาหรับการรว่ มการงาน หน้า | 419 ตารางท่ี 8.1 การบนั ทกึ บัญชขี องกิจการร่วมค้าและผรู้ ว่ มคา้ ตามวิธสี ่วนได้เสยี รายการ กิจการรว่ มคา้ ผรู้ ว่ มคา้ 1. การบันทกึ บญั ชเี งนิ เดบติ สนิ ทรัพย์ xx เดบติ เงินลงทุนในการรว่ มคา้ xx ลงทนุ ในการรว่ มคา้ ณ เครดติ หนีส้ ิน หน้ีสนิ xx xx วนั ท่ีลงทุนเริ่มแรก ทนุ xx เครดติ สนิ ทรัพย์ xx บันทกึ รับโอนสนิ ทรัพยแ์ ละหนสี้ ินจาก บนั ทึกโอนสินทรพั ย์และหนสี้ นิ ใหก้ ิจการ ผรู้ ่วมคา้ ร่วมคา้ 2. การบันทกึ รับร้ผู ล กรณีกิจการรว่ มค้ามผี ลกาไร กรณีกจิ การรว่ มคา้ มผี ลกาไร กาไรหรือขาดทุนของ เดบิต กาไรขาดทุน xx เดบติ เงินลงทุนในการรว่ มคา้ xx เครดิต กาไรสะสม xx เครดติ สว่ นแบง่ กาไรในกจิ การร่วมคา้ xx กจิ การร่วมค้า บนั ทึกปดิ บัญชกี าไรขาดทุนเขา้ บญั ชี บนั ทึกส่วนไดเ้ สยี ในผลกาไรสทุ ธิ กาไรสะสม กรณีกิจการร่วมคา้ มีผลขาดทนุ กรณีกิจการร่วมค้ามีผลขาดทนุ เดบติ สว่ นแบ่งขาดทุนในกจิ การรว่ มคา้ xx เดบติ กาไรสะสม xx เครดิต เงนิ ลงทนุ ในกจิ การรว่ มค้า xx บนั ทกึ สว่ นได้เสยี ในผลขาดทุนสทุ ธิ เครดิต กาไรขาดทนุ xx บนั ทึกปิดบัญชีกาไรขาดทุนเขา้ บญั ชี กาไรสะสม 3. การบันทกึ รับเงนิ ปัน เดบติ เงนิ ปนั ผลจา่ ย xx เดบติ เงินปนั ผลคา้ งรับ xx ผลจากกจิ การรว่ มคา้ เครดติ เงินปนั ผลค้างจา่ ย xx เครดิต เงินลงทนุ ในการร่วมคา้ xx บนั ทกึ การประกาศจ่ายเงนิ ปนั ผล บันทกึ รบั รเู้ งนิ ปนั ผลจากกจิ การรว่ มคา้ เดบติ เงินปนั ผลคา้ งจา่ ย xx เดบิต เงินสด xx เครดติ เงินสด xx เครดิต เงินปนั ผลคา้ งรบั xx บันทกึ การจา่ ยเงินปันผล บนั ทึกการจา่ ยเงนิ ปนั ผล การรับรูร้ ายการในงบการเงนิ ของผู้ร่วมค้าตามวธิ ีสว่ นได้เสยี แสดงได้ตามตัวอยา่ งที่ 8.7 ดงั ต่อไปนี้

หนา้ | 420 บทท่ี 8 การบัญชสี าหรบั การรว่ มการงาน ตัวอย่างที่ 8.7 บริษัท ปอ จากัด และ บริษัท โบว์ จากัด ตกลงท่ีจะร่วมกันดาเนินงานกิจการร่วม ค้าข้ึน คือ บริษัท ดอกไม้ จากัด โดยแต่ละบริษัทมีส่วนได้เสียฝ่ายละ 50% และมีส่วนร่วมในการ ตัดสนิ ใจเทา่ กัน ท้ังสองบริษัทร่วมกันรับผิดชอบในสินทรัพย์สุทธิของกิจการร่วมค้า ตกลงที่จะแบ่ง กาไรในอตั รา 50 : 50 ตามลาดับ ข้อมลู เกี่ยวกบั การร่วมคา้ มีดังน้ี วนั ที่ 1 มกราคม 25x1 บริษัท ปอ จากัด ลงทุนด้วยเงินสด 50,000 บาท อาคาร 100,000 บาท สนิ คา้ คงเหลอื 20,000 บาท และ โอนเจ้าหนใ้ี ห้กิจการร่วมค้า 30,000 บาท วนั ท่ี 1 มกราคม 25x1 บรษิ ัท โบว์ จากัด ลงทุนด้วย เงินสด 40,000 บาท ยานพาหนะ 90,000 บาท สนิ คา้ คงเหลือ 40,000 และโอนเจา้ หน้ใี ห้กจิ การร่วมค้า 20,000 บาท ในระหว่างปี 25x1 กิจการร่วมคา้ บริษัท ดอกไม้ จากัด มีรายได้ 100,000 บาท ต้นทนุ ขาย 40,000 บาท ค่าใชจ้ า่ ยในการขาย 15,000 บาท วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x1 บริษัท มะลิ จากัด มกี ารประกาศจา่ ยเงนิ ปนั ผล 20,000 บาท การบนั ทึกบญั ชีในสมุดรายวันทวั่ ไปของแต่ละกจิ การตามวธิ ีสว่ นไดเ้ สียแสดงได้ดังน้ี วนั ท่ี บริษัท ดอกไม้ จากัด บรษิ ทั ปอ จากดั บรษิ ทั โบว์ จากดั (กจิ การร่วมค้า) ม.ค. เดบิต เงินสด 90,000 เดบติ เงนิ ลงทุนในการรว่ มคา้ เดบิต เงินลงทุนในการร่วมค้า 1 สินคา้ คงเหลอื 60,000 150,000 140,000 ยานพาหนะ 90,000 เจ้าหนี้ 30,000 เจ้าหน้ี 20,000 อาคาร 100,000 เครดติ เงินสด 50,000 เครดติ เงินสด 40,000 เครดติ เจา้ หน้ี 50,000 อาคาร 100,000 ยานพาหนะ 90,000 ทนุ 290,000 สินคา้ คงเหลอื 20,000 สินคา้ คงเหลอื 40,000 บันทกึ รบั โอนสินทรพั ย์และหนี้สิน บันทกึ โอนสนิ ทรัพย์และหนส้ี นิ บันทึกโอนสนิ ทรพั ยแ์ ละหน้สี นิ จากผรู้ ว่ มคา้ ใหก้ ิจการรว่ มคา้ ใหก้ จิ การรว่ มคา้ ธ.ค. เดบิต รายได้ 100,000 ไมบ่ ันทกึ บญั ชี ไม่บนั ทึกบัญชี 31 เครดิต ตน้ ทุนขาย 40,000 ค่าใชจ้ ่าย 15,000 กาไรขาดทนุ 45,000 ปดิ บญั ชรี ายได้และคา่ ใชจ้ า่ ยไป บญั ชกี าไรขาดทนุ

บทท่ี 8 การบัญชสี าหรับการร่วมการงาน หนา้ | 421 วันท่ี บรษิ ัท ดอกไม้ จากดั บรษิ ทั ปอ จากัด บรษิ ทั โบว์ จากดั (กจิ การร่วมคา้ ) ธ.ค. เดบติ กาไรขาดทุน 45,000 เดบิต เงนิ ลงทุนในการรว่ มคา้ เดบิต เงนิ ลงทุนในการรว่ มคา้ 31 เครดิต กาไรสะสม 45,000 22,500 22,500 ปดิ บญั ชีกาไรขาดทุนเข้าบญั ชี เครดติ ส่วนแบง่ กาไรใน เครดิต สว่ นแบง่ กาไรใน กาไรสะสม กิจการรว่ มคา้ 22,500 กจิ การรว่ มคา้ 22,500 บันทึกส่วนได้เสยี ในกาไรสทุ ธิ บนั ทึกส่วนไดเ้ สยี ในกาไรสทุ ธิ ธ.ค. เดบิต เงนิ ปนั ผลจ่าย 20,000 เดบิต เงินปันผลคา้ งรบั 10,000 เดบิต เงินปันผลคา้ งรบั 10,000 31 เครดติ เงนิ ปนั ผลคา้ งจา่ ย เครดติ เงินลงทนุ ในการร่วมคา้ เครดติ เงินลงทุนในการรว่ มคา้ 20,000 10,000 10,000 บนั ทกึ ประกาศจา่ ยเงินปันผล บันทึกรับรเู้ งนิ ปันผลจากกจิ การ บันทึกรบั รเู้ งินปนั ผลจากกิจการ ร่วมคา้ รว่ มคา้ การคานวณเงนิ ลงทุน ณ วันสนิ้ งวดตามวธิ ีสว่ นได้เสีย แสดงได้ดงั น้ี บรษิ ัท ปอ จากัด บรษิ ัท โบว์ จากดั 150,000 เงนิ ลงทุนต้นงวด 140,000 22,500 (10,000) บวก ส่วนแบง่ กาไรในกิจการร่วมค้า 22,500 162,500 หกั เงนิ ปันผล (10,000) เงนิ ลงทุนปลายงวด 152,500 งบการเงินเฉพาะกิจการ งบการเงินเฉพาะกิจการเป็นงบการเงินที่บริษัทผู้ลงทุนในการร่วมค้าจะต้องนาเสนอ เพ่ิมเติมจากงบการเงินรวม และงบการเงินท่ีแสดงเงินลงทุนในการร่วมค้าตามวิธีส่วนได้เสีย บริษทั ผ้ลู งทนุ ตอ้ งจดั ทางบการเงนิ รวม เมอ่ื ผ้ลู งทุนสามารถควบคุมผู้ได้รับการลงทุน โดยผู้ลงทุนมี อานาจเหนือผู้ได้รับการลงทุน ผู้ลงทุนมีการเปิดรับหรือมีสิทธิในผลตอบแทนผันแปรจากการ เกยี่ วขอ้ งกบั ผูไ้ ด้รบั การลงทุน และ ผ้ลู งทุนมีความสามารถในการใช้อานาจเหนือผู้ได้รับการลงทนุ ในการจัดทางบการเงินเฉพาะกิจการ ผู้ร่วมค้าต้องรับรู้ส่วนได้เสียในการร่วมค้าตามที่ กาหนดไว้ในมาตรฐานการบัญชี ฉบับท่ี 27 (ปรับปรุง 2557) เร่ือง งบการเงินเฉพาะกิจการ ซ่ึงผู้ ร่วมค้าต้องจัดทางบการเงินเฉพาะกจิ การ โดยบันทึกบัญชีเงินลงทุนในการร่วมค้า ด้วยวิธีราคาทุน หรือ ตามท่ีกาหนดไว้ในมาตรฐานการรายงานทางการเงิน ฉบับที่ 9 เรื่อง เคร่ืองมือทางการเงิน (เมื่อมีการประกาศใช้)

หนา้ | 422 บทท่ี 8 การบญั ชสี าหรับการรว่ มการงาน การแสดงบัญชีเงินลงทุนในการร่วมค้าตามวิธีราคาทุน จะบันทึกบัญชีเงินลงทุนเริ่มแรก ด้วยราคาทุน และรับรู้รายได้จากกิจการร่วมค้า เมื่อกิจการร่วมค้ามีการประกาศจ่ายเงินปันผล เทา่ นน้ั ดงั แสดงได้ตามตารางที่ 8.2 ดังน้ี ตารางที่ 8.2 การบันทกึ บัญชขี องกิจการร่วมคา้ และผูร้ ่วมค้าตามวธิ รี าคาทนุ รายการ กิจการร่วมคา้ ผู้ร่วมคา้ 1. การบนั ทกึ บัญชเี งิน เดบิต สินทรัพย์ xx เดบติ เงินลงทนุ ในการรว่ มคา้ xx ลงทุนในการรว่ มคา้ ณ เครดิต หนสี้ นิ หนีส้ นิ xx xx วนั ทล่ี งทุนเรม่ิ แรก ทุน xx เครดิต สินทรัพย์ xx บนั ทึกรบั โอนสินทรัพยแ์ ละหน้สี ินจาก บันทกึ โอนสนิ ทรพั ยแ์ ละหนีส้ นิ ใหก้ ิจการ ผรู้ ว่ มคา้ ร่วมคา้ 2. การบันทกึ รบั เงินปนั เดบิต เงินปันผลจา่ ย xx เดบิต เงนิ ปนั ผลคา้ งรับ xx ผลจากกจิ การรว่ มคา้ เครดติ เงินปันผลค้างจา่ ย xx เครดติ เงนิ ปันผลรับ xx บันทึกการประกาศจา่ ยเงินปนั ผล บนั ทกึ รับร้เู งนิ ปนั ผลจากกจิ การรว่ มคา้ เดบิต เงนิ ปนั ผลคา้ งจา่ ย xx เดบติ เงนิ สด xx เครดิต เงนิ สด xx เครดิต เงนิ ปันผลคา้ งรบั xx บนั ทึกการจา่ ยเงินปนั ผล บนั ทึกการจา่ ยเงนิ ปนั ผล การรบั รู้รายการในงบการเงนิ เฉพาะกจิ การตามวธิ รี าคาทุน แสดงได้ตามตวั อยา่ งท่ี 8.8 ดงั ตอ่ ไปน้ี

บทที่ 8 การบัญชสี าหรับการรว่ มการงาน หน้า | 423 ตวั อยา่ งที่ 8.8 จากขอ้ มลู ในตัวอยา่ งท่ี 8.7 การบันทึกบัญชใี นสมุดรายวันทว่ั ไปของแต่ละกิจการตามวิธีราคาทนุ แสดงได้ดังนี้ วันที่ บริษทั ดอกไม้ จากัด บริษทั ปอ จากัด บริษทั โบว์ จากดั (กจิ การรว่ มค้า) ม.ค. เดบิต เงนิ สด 90,000 เดบติ เงินลงทุนในการรว่ มคา้ เดบติ เงินลงทนุ ในการรว่ มค้า 1 สนิ คา้ คงเหลอื 60,000 150,000 140,000 ยานพาหนะ 90,000 เจ้าหนี้ 30,000 เจา้ หน้ี 20,000 อาคาร 100,000 เครดิต เงนิ สด 50,000 เครดติ เงนิ สด 40,000 เครดติ เจา้ หนี้ 50,000 อาคาร 100,000 ยานพาหนะ 90,000 ทุน 290,000 สินคา้ คงเหลอื 20,000 สนิ ค้าคงเหลือ 40,000 บันทกึ รบั โอนสินทรพั ย์และหนสี้ ิน บนั ทกึ โอนสนิ ทรพั ย์และหนี้สิน บนั ทึกโอนสินทรพั ย์และหน้ีสิน จากผู้ร่วมคา้ ให้กจิ การรว่ มคา้ ใหก้ จิ การร่วมคา้ ธ.ค. เดบิต รายได้ 100,000 ไมบ่ นั ทกึ บัญชี ไมบ่ ันทกึ บัญชี 31 เครดติ ตน้ ทนุ ขาย 40,000 คา่ ใชจ้ ่าย 15,000 กาไรขาดทนุ 45,000 ปดิ บญั ชรี ายไดแ้ ละค่าใชจ้ ่ายไป บญั ชกี าไรขาดทนุ ธ.ค. เดบติ กาไรขาดทนุ 45,000 ไม่บันทึกบญั ชี ไม่บนั ทกึ บัญชี 31 เครดิต กาไรสะสม 45,000 ปิดบญั ชีกาไรขาดทนุ เข้าบญั ชี กาไรสะสม ธ.ค. เดบติ เงินปนั ผลจา่ ย 20,000 เดบติ เงนิ ปนั คา้ งรับ 10,000 เดบิต เงนิ ปันคา้ งรบั 10,000 31 เครดติ เงนิ ปนั ผลค้างจา่ ย20,000 เครดติ เงินปันผลรบั 10,000 เครดติ เงนิ ปนั ผลรบั 10,000 บันทึกการประกาศจ่ายเงินปนั ผล บนั ทึกรับรูเ้ งินปันผลจากกิจการ บันทึกรบั รูเ้ งนิ ปันผลจากกิจการ รว่ มคา้ รว่ มคา้ การคานวณเงนิ ลงทนุ ณ วันสน้ิ งวดตามวธิ ีราคาทุน แสดงได้ดังน้ี บรษิ ัท ปอ จากัด บริษัท โบว์ จากัด 150,000 เงินลงทุนต้นงวด 140,000 - บวก ส่วนแบ่งกาไรในกจิ การร่วมค้า - - หกั เงินปันผล - 150,000 เงนิ ลงทุนปลายงวด 140,000

หนา้ | 424 บทที่ 8 การบญั ชสี าหรับการรว่ มการงาน บัญชีเงินลงทุนในการร่วมค้าตามวิธีราคาทุน ณ วันส้ินงวดจะมียอดคงเหลือเท่ากับ ยอด คงเหลือ ณ วันต้นงวด เน่ืองจากไม่ได้มีการบันทึกส่วนได้เสียในการร่วมค้า และนอกจากน้ีในการ รับเงินปนั ผลจากการร่วมคา้ ใหถ้ ือเป็นรายได้ ไม่ได้บันทึกไปที่บัญชีเงินลงทุนในการร่วมค้า ดังเช่น วิธสี ว่ นไดเ้ สยี บญั ชีเงนิ ลงทุนในการร่วมค้าจึงไม่มกี ารเปลีย่ นแปลง รายการค้าระหว่างผู้เขา้ ร่วมการงานกับกิจการที่ดาเนินงานรว่ มกัน การดาเนินงานร่วมกันน้ันอาจจะมีรายการท่ีเกิดขึ้นระหว่างกัน ระหว่างผู้เข้าร่วม ดาเนินงานและกิจการท่ีดาเนินงานร่วมกัน เช่น การขาย การโอนให้ หรือการซ้ือสินทรัพย์ โดย วิธกี ารบญั ชสี าหรบั รายการทเ่ี กดิ ขึน้ ระหวา่ งกนั ดังกล่าว สามารถแบง่ ไดเ้ ป็น 2 กรณี ดังน้ี 1. การขายหรอื การโอนสินทรัพยใ์ ห้แก่การดาเนินงานร่วมกัน เม่ือผู้เข้าร่วมการงานมีการขายหรือโอนสินทรัพย์ให้แก่กิจการท่ีดาเนินงานร่วมกัน แสดงว่ากิจการมีรายการกับผู้เข้าร่วมในการดาเนินงานร่วมกันกับรายอ่ืน และหากกิจการที่ ดาเนินงานร่วมกันนั้นยังคงถือครองสินทรัพย์นั้นอยู่ ผู้เข้าร่วมการดาเนินงานต้องรับรู้ผลกาไรหรือ ขาดทุนจากการขายสินทรัพย์น้ัน เฉพาะส่วนที่เป็นส่วนได้เสียของผู้ร่วมดาเนินงาน และหากมี หลักฐานสนบั สนนุ ว่าสินทรัพยท์ ีโ่ อนหรือขายใหม้ มี ลู คา่ สทุ ธิทจ่ี ะได้รับของสินทรัพย์ลดลง หรือมีผล ขาดทนุ จากการดอ้ ยค่าเกิดข้ึน ผ้รู ่วมดาเนนิ งานจะตอ้ งรับรู้ผลขาดทุนนนั้ ทัง้ จานวน จากหลักการข้างต้น เม่ือผู้ร่วมดาเนินงานขายสินทรัพย์ให้แก่กิจการท่ีดาเนินงาน รว่ มกนั การคานวณส่วนแบ่งกาไรจากกิจการท่ีดาเนินงานร่วมกัน จะต้องนากาไรสุทธิหรือขาดทุน สุทธิของกิจการท่ีดาเนินงานร่วมกัน มาคูณด้วยสัดส่วนส่วนได้เสียของผู้ร่วมดาเนินงาน แล้วนา กาไรหรือขาดทุนจากการขายสินทรัพย์เฉพาะส่วนท่ีเป็นของผู้ร่วมดาเนินงานมาปรับปรุง จึงจะได้ ยอดสว่ นแบ่งกาไรจากกจิ การทีด่ าเนินงานรว่ มกนั การขายสินทรพั ย์ใหแ้ ก่กจิ การที่ดาเนินงานร่วมกนั สามารถแบง่ ได้เปน็ 2 กรณี คอื 1.1 การขายสินทรัพย์ทไ่ี ม่มีค่าเสือ่ มราคา สินทรัพย์ท่ีไม่มีค่าเสื่อมราคา ได้แก่ ที่ดิน เมื่อผู้ร่วมดาเนินงานขายท่ีดินให้แก่ กจิ การที่ดาเนนิ งานรว่ มกนั ในราคาทม่ี กี าไร กาไรที่เกิดขนึ้ นถี้ อื ยังวา่ ไม่เกิดขึ้น จนกว่าจะมีการขาย ที่ดินดังกล่าวออกไปให้บุคคลภายนอก ดังน้ัน ในการคานวณส่วนแบ่งกาไรจากกิจการท่ี ดาเนินงานร่วมกัน จะต้องนากาไรจากการขายท่ีดินเฉพาะส่วนท่ีเป็นของผู้ร่วมดาเนินงาน ไปหัก

บทที่ 8 การบัญชีสาหรับการร่วมการงาน หน้า | 425 ออกหลังจากนากาไร(ขาดทุน) จากกิจการท่ีดาเนินงานร่วมกัน คูณด้วยสัดส่วนส่วนได้เสียของผู้ ร่วมดาเนินงานแลว้ จงึ จะเปน็ ส่วนแบ่งกาไรจากกจิ การท่ดี าเนินงานร่วมกนั ต่อมาหากมีการขายท่ีดินออกไปให้บุคคลภายนอก ผู้ร่วมดาเนินงานจะต้องรับรู้ กาไรจากการขายที่ดินนั้น เป็น 2 ส่วน คือ กาไรจากการขายท่ีดินที่เคยตัดออกไปในปีท่ีมีการขาย ตามสัดส่วนในกิจการที่ดาเนินงานร่วมกัน และกาไรส่วนท่ีเกิดจากการขายท่ีดินให้บุคคลภายนอก ดงั แสดงได้ตามตัวอยา่ งท่ี 8.9 และ ตัวอย่างท่ี 8.10 ตอ่ ไปนี้ ตัวอย่างที่ 8.9 วันท่ี 1 มกราคม 25x1 บริษัท สมจริง จากัด ตกลงทาสัญญาต้ังกิจการร่วมการ งาน โดยถือเป็นการดาเนินงานร่วมกันกับ บริษัท สมจัง จากัด ด้วยเงินลงทุน 400,000 และ 600,000 ตามลาดับ ในสัญญาท้ังสองกิจการตกลงแบ่งผลกาไร(ขาดทุน) ในอัตรา 40 : 60 ตามลาดับ ในระหวา่ งปี 25x1 มีรายการระหว่างกนั ดงั น้ี บรษิ ัท สมจรงิ จากัด ขายท่ดี ินให้กจิ การท่ดี าเนนิ งานร่วมกัน ในราคา 52,000 บาท โดย บริษัท สมจริง จากัด รวมกาไรไว้ 30% ของราคาทุน ในปี 25x1 กจิ การท่ีดาเนินงานร่วมกันมีกาไรสทุ ธิ 150,000 บาท การคานวณส่วนแบ่งกาไรจากกจิ การท่ีดาเนนิ งานรว่ มกัน แสดงได้ดงั นี้ 1. ส่วนแบ่งกาไรจากกิจการท่ดี าเนนิ งานร่วมกนั ของบริษัท สมจรงิ จากัด กาไรสทุ ธิของกจิ การท่ีดาเนนิ งานร่วมกัน 150,000 คณู สว่ นไดเ้ สีย 40% กาไรสว่ นท่ีเป็นของบรษิ ัท สมจริง จากดั 60,000 หกั กาไรท่ียังไมเ่ กิดขนึ้ จากการขายที่ดนิ (12,000 x 40%) (4,800) สว่ นแบ่งกาไรจากกิจการที่ดาเนนิ งานรว่ มกัน 55,200 2. สว่ นแบ่งกาไรจากกิจการทด่ี าเนนิ งานรว่ มกันของบริษัท สมจงั จากัด กาไรสทุ ธิของกิจการท่ีดาเนนิ งานร่วมกัน 150,000 คณู สว่ นได้เสยี 60% ส่วนแบง่ กาไรจากกจิ การท่ีดาเนินงานรว่ มกัน 90,000

หนา้ | 426 บทท่ี 8 การบัญชีสาหรับการร่วมการงาน ตวั อย่างที่ 8.10 จากขอ้ มลู ในตวั อย่าง 8.9 ตอ่ มาปี 25x2 กจิ การที่ดาเนินงานร่วมกันได้ขายท่ดี นิ ท่ี ซือ้ มาจากบรษิ ัท สมจรงิ จากัด ใหก้ ับบุคคลภายนอกในราคาท่รี วมกาไรไว้ 20,000 บาท ระหว่างปี 25x2 กิจการรว่ มค้ามกี าไรสุทธิ 180,000 บาท การคานวณสว่ นแบง่ กาไรจากกจิ การที่ดาเนินงานรว่ มกนั แสดงได้ดงั น้ี 180,000 1. ส่วนแบง่ กาไรจากกิจการที่ดาเนินงานร่วมกนั ของบริษัท สมจรงิ จากัด 40% กาไรสุทธิของกจิ การท่ีดาเนนิ งานร่วมกนั 72,000 คณู ส่วนไดเ้ สยี 4,800 76,800 กาไรส่วนที่เป็นของบริษทั สมจริง จากัด บวก กาไรที่เกิดข้ึนจากการขายทด่ี ิน (12,000 x 40%) สว่ นแบ่งกาไรจากกจิ การที่ดาเนนิ งานร่วมกัน 2. ส่วนแบ่งกาไรจากกิจการทด่ี าเนินงานร่วมกันของบริษัท สมจัง จากัด 180,000 กาไรสุทธขิ องกิจการที่ดาเนินงานร่วมกนั 60% คูณ ส่วนไดเ้ สีย ส่วนแบ่งกาไรจากกจิ การที่ดาเนินงานรว่ มกัน 108,000 1.2 การขายสนิ ทรัพยท์ ่ีมคี ่าเสื่อมราคา สินทรัพย์ท่ีมีค่าเส่ือมราคาเช่น เครื่องจักร อุปกรณ์ อาคาร เมื่อมีการขาย สินทรัพย์ระหว่างกันในราคาท่ีรวมกาไร ในการคานวณกาไรจากกิจการท่ีดาเนินงานร่วมกัน มี วิธีการคานวณเช่นเดียวกับกรณีการขายสินทรัพย์ท่ีไม่มีค่าเสื่อมราคา นั้นคือให้นากาไรจากการ ขายสินทรัพย์ไปหักออกจากการคานวณกาไรจากกิจการท่ีดาเนินงานร่วมกัน แต่ต่างกันตรงท่ี กิจการที่เป็นผู้ซ้ือสินทรัพย์จะมีการบันทึกปรับปรุงค่าเส่ือมราคาเป็นค่าใช้จ่าย และเมื่อมีการใช้ ประโยชน์จากสินทรัพย์นั้นในการก่อให้เกิดรายได้จะถือว่ากาไรนั้นได้เกิดขึ้นแล้วตามสัดส่วนท่ีมี การใช้งาน ดังน้ัน จะมีการทยอยรับรู้ค่าเสื่อมราคาเป็นรายได้ตามส่วนการใช้งานของสินทรัพย์นั้น ในแต่ละงวดจนกวา่ จะหมดอายุการใช้งาน ดังแสดงไดต้ ามตัวอยา่ งที่ 8.11 และ ตวั อย่างท่ี 8.12

บทที่ 8 การบัญชสี าหรับการร่วมการงาน หน้า | 427 ตวั อยา่ งท่ี 8.11 บริษัท หน่ึง จากัด บริษัท สอง จากัด และ บริษัท สาม จากัด ตกลงทาสัญญาตั้ง กิจการร่วมการงาน โดยถือเป็นการดาเนินงานร่วมกัน เม่ือวันท่ี 1 มกราคม 25x1 เพื่อผลิต เครื่องสาอางค์ โดยมีสดั ส่วนการลงทุน 30 : 30 : 40 ตามลาดับ ในระหวา่ งปี 25x2 เกิดรายการระหวา่ งกัน ดังน้ี วันที่ 29 ธนั วาคม 25x2 บรษิ ัท หนง่ึ จากัด ขายอปุ กรณใ์ ห้กิจการที่ดาเนนิ งานร่วมกนั ใน ราคาที่รวมกาไรไว้ 40,000 บาท ซงึ่ อุปกรณน์ ้มี ีอายุการใช้งานคงเหลอื 4 ปี ไม่มมี ลู คา่ ซาก กิจการ ใช้วธิ เี ส้นตรงในการคิดค่าเส่ือมราคา ในปี 25x2 กจิ การที่ดาเนินงานรว่ มกันมกี าไรสุทธิ 300,000 บาท การคานวณส่วนแบ่งกาไรจากกิจการท่ดี าเนนิ งานรว่ มกนั แสดงได้ดงั นี้ 300,000 1. ส่วนแบ่งกาไรจากกจิ การทีด่ าเนนิ งานร่วมกนั ของบริษัท หนงึ่ จากัด 30% กาไรสทุ ธิของกิจการท่ีดาเนินงานร่วมกัน 90,000 คณู ส่วนได้เสีย (12,000) กาไรส่วนทีเ่ ป็นของบรษิ ทั หนง่ึ จากดั 78,000 หกั กาไรที่ยังไมเ่ กิดข้นึ จากการขายอปุ กรณ์ (40,000 x 30%) ส่วนแบ่งกาไรจากกจิ การท่ีดาเนนิ งานรว่ มกัน 2. ส่วนแบ่งกาไรจากกจิ การท่ดี าเนนิ งานร่วมกันของบริษัท สอง จากดั 300,000 กาไรสุทธิของกจิ การท่ีดาเนินงานร่วมกัน 30% คูณ ส่วนได้เสีย ส่วนแบง่ กาไรจากกิจการที่ดาเนนิ งานร่วมกัน 90,000 3. ส่วนแบง่ กาไรจากกจิ การทีด่ าเนนิ งานร่วมกนั ของบริษัท สาม จากัด 300,000 กาไรสุทธิของกจิ การท่ีดาเนินงานร่วมกนั 40% คูณ สว่ นไดเ้ สยี ส่วนแบง่ กาไรจากกิจการที่ดาเนินงานรว่ มกัน 120,000

หน้า | 428 บทท่ี 8 การบัญชสี าหรบั การร่วมการงาน ตัวอย่างท่ี 8.12 จากข้อมูลในตัวอย่างท่ี 8.11 ต่อมาในปี 25x3 กิจการท่ีดาเนินงานร่วมกันยังคง ใช้อุปกรณ์ท่ีซื้อมาจากบริษัท หน่ึง จากัด และในระหว่างปี 25x3 กิจการท่ีดาเนินงานร่วมกันมี กาไรสทุ ธิ 350,000 บาท การคานวณส่วนแบง่ กาไรจากกิจการท่ีดาเนินงานร่วมกัน แสดงไดด้ ังน้ี 350,000 1. ส่วนแบ่งกาไรจากกจิ การทด่ี าเนินงานรว่ มกนั ของบริษัท หนึ่ง จากัด 30% กาไรสทุ ธขิ องกจิ การท่ีดาเนินงานร่วมกัน 105,000 คูณ สว่ นได้เสยี (12,000) กาไรสว่ นท่ีเป็นของบรษิ ทั หนง่ึ จากดั หกั กาไรทีย่ งั ไมเ่ กดิ ขึ้นจากการขายอปุ กรณ์ (40,000 x 30%) 3,000 บวก ตัดจาหน่ายกาไรที่ยังไมเ่ กดิ ข้ึนจากการขายอปุ กรณ์ 96,000 ((40,000/4) x 30%)) ส่วนแบ่งกาไรจากกจิ การท่ีดาเนนิ งานร่วมกัน 2. สว่ นแบง่ กาไรจากกิจการทีด่ าเนนิ งานรว่ มกันของบริษัท สอง จากัด 350,000 กาไรสุทธขิ องกจิ การที่ดาเนินงานรว่ มกนั 30% คูณ ส่วนได้เสยี ส่วนแบง่ กาไรจากกจิ การท่ีดาเนนิ งานรว่ มกัน 105,000 3. ส่วนแบ่งกาไรจากกิจการทด่ี าเนนิ งานรว่ มกันของบริษัท สาม จากัด 350,000 กาไรสุทธขิ องกจิ การที่ดาเนนิ งานร่วมกัน 40% คูณ ส่วนได้เสยี สว่ นแบ่งกาไรจากกิจการท่ีดาเนนิ งานรว่ มกัน 140,000 2. การซือ้ สินทรัพย์จากกิจการท่ีดาเนินงานร่วมกนั เมื่อผู้ร่วมดาเนินงานซ้ือสินทรัพย์จากกิจการท่ีดาเนินงานร่วมกัน ผู้ร่วมดาเนินงาน ต้องไม่รับรู้ส่วนแบ่งในกาไรหรือขาดทุนของตนที่กิจการท่ีดาเนินงานร่วมกันได้รับจากการขาย สินทรพั ยน์ นั้ จนกวา่ ผรู้ ว่ มดาเนินงานจะขายสินทรพั ยน์ นั้ ใหก้ ับบุคคลภายนอกที่มีความเป็นอิสระ จากผ้รู ว่ มดาเนินงานและกิจการทด่ี าเนนิ งานร่วมกนั

บทท่ี 8 การบัญชสี าหรับการร่วมการงาน หนา้ | 429 ผู้ร่วมดาเนินงานต้องรับรู้ส่วนแบ่งของตนในผลขาดทุนท่ีเกิดข้ึนกับการร่วมการ ดาเนินงานจากการขายสินทรัพย์น้ันให้กับตนในลักษณะเดียวกับการรับรู้กาไร เว้นแต่ผลขาดทุน ดังกล่าวเกิดขึ้นทันทีเมื่อมูลค่าสุทธิท่ีจะได้รับของสินทรัพย์ลดลง หรือมีผลขาดทุนจากการด้อยค่า เกดิ ขึ้น ให้ผู้รว่ มดาเนนิ งานรับรผู้ ลขาดทุนน้ันทนั ที ดังแสดงได้ตามตัวอยา่ งที่ 8.13 ตัวอย่างที่ 8.13 วันท่ี 1 มกราคม 25x1 บริษัท วันรัฐ จากัด และ บริษัท รัฐพร จากัด ตกลงทา สัญญาตงั้ กจิ การร่วมการงาน โดยถือเป็นการดาเนินงานร่วมกัน เพื่อรับเหมาก่อสร้างถนน โดยตก ลงทจ่ี ะแบง่ กาไรขาดทนุ กนั คนละคร่งึ ในระหวา่ งปี 25x1 มรี ายการดงั นี้ วนั ที่ 1 มกราคม 25x1 บรษิ ัท วันรฐั จากัด และ บรษิ ัท รัฐพร จากดั นาเงินสดมาลงทุนคน ละ 500,000 บาท วันที่ 2 มกราคม 25x1 กิจการที่ดาเนินงานร่วมกัน ขายอุปกรณ์ให้กับบริษัท วันรัฐ จากัด ในราคา 230,000 บาท โดยรวมกาไรไว้ 30,000 บาท อุปกรณ์น้ีมีอายุการใช้งาน 6 ปี ไม่มีราคา ซาก บริษัทมีนโยบายในการคิดคา่ เส่อื มราคาวธิ ีเส้นตรง วนั ท่ี 31 ธันวาคม 25x1 กิจการทดี่ าเนินงานร่วมกนั มีกาไรสทุ ธิ 100,000 บาท การคานวณส่วนแบ่งกาไรจากกิจการท่ดี าเนนิ งานรว่ มกัน แสดงไดด้ งั นี้ 100,000 1. ส่วนแบง่ กาไรจากกจิ การทีด่ าเนินงานรว่ มกนั ของบริษัท วันรฐั จากัด (30,000) กาไรสุทธขิ องกจิ การท่ีดาเนินงานร่วมกัน 5,000 หกั กาไรทย่ี งั ไมเ่ กิดขึ้นจากการขายอปุ กรณ์ 75,000 บวก ตัดจาหน่ายกาไรท่ียังไม่เกิดข้นึ จากการขายอุปกรณ์ 50% ((30,000/6) 37,500 กาไรทีป่ รับปรงุ แล้ว คูณ สว่ นได้เสยี ส่วนแบ่งกาไรจากกจิ การท่ีดาเนนิ งานรว่ มกัน 2. สว่ นแบง่ กาไรจากกจิ การทด่ี าเนนิ งานรว่ มกนั ของบริษัท รฐั พร จากัด 100,000 กาไรสุทธขิ องกจิ การที่ดาเนินงานร่วมกนั 50% คณู สว่ นไดเ้ สีย ส่วนแบ่งกาไรจากกจิ การท่ีดาเนนิ งานรว่ มกัน 50,000

หน้า | 430 บทท่ี 8 การบัญชสี าหรับการรว่ มการงาน การเปิดเผยข้อมลู ในงบการเงิน มาตรฐานการรายงานทางการเงิน ฉบับที่ 12 เรือ่ ง การเปิดเผยข้อมลู เกยี่ วกับสว่ นได้เสยี ในกิจการอ่ืน ไดก้ าหนดใหผ้ ู้ร่วมการงาน ต้องเปิดเผยขอ้ มลู ในงบการเงนิ ดังนี้ 1. กรณที ่ีการร่วมการงานถือเปน็ การดาเนินงานรว่ มกันให้เปิดเผยข้อมูลดังตอ่ ไปน้ี 1.1 ช่ือของการรว่ มการงาน 1.2 ลักษณะความสัมพันธ์ของกิจการกับการร่วมการงานนั้น เช่น อธิบายถึงลักษณะ กิจกรรมของการร่วมการงาน และอธิบายว่ากิจกรรมนั้นมีความสาคัญเชิงกลยุทธ์ต่อกิจกรรมของ กิจการหรือไม่ 1.3 สถานที่หลักในการประกอบธุรกิจของการร่วมการงาน และประเทศที่จดทะเบียน จัดตัง้ หากต่างจากสถานทีห่ ลกั ในการประกอบธรุ กิจ 1.4 สดั สว่ นของสว่ นไดเ้ สียในความเป็นเจ้าของหรือส่วนร่วมที่กิจการมีอยู่ และเปิดเผย สดั ส่วนของสิทธใิ นการออกเสียง 2. กรณที ก่ี ารรว่ มการงานถอื เป็นการรว่ มค้าใหเ้ ปดิ เผยข้อมลู ดงั ต่อไปน้ี 2.1 ข้อมูลที่ว่าเงินลงทุนในการร่วมค้านั้นวัดมูลค่าด้วยวิธีส่วนได้เสียหรือด้วยมูลค่า ยุติธรรม 2.2 ข้อมูลทางการเงนิ โดยสรุปของการรว่ มค้า 2.3 มลู ค่ายุตธิ รรมของเงนิ ลงทุนในการร่วมค้า ในกรณีทก่ี จิ การบนั ทกึ เงนิ ลงทุนในการ ร่วมคา้ โดยใช้วธิ ีส่วนได้เสีย ถา้ เงนิ ลงทนุ นน้ั มรี าคาเสนอซอ้ื ขายในตลาด สรุป การร่วมการงานเป็นการประกอบกิจกรรมเชิงเศรษฐกิจของบุคคลหรือกิจการต้ังแต่สอง รายขึ้นไปโดยให้มีการควบคุมร่วมกันตามที่ตกลงไว้ในสัญญา โดยตามมาตรฐานการรายงานทาง การเงนิ ฉบับที่ 11 เรื่อง การรว่ มการงาน ได้จดั แบง่ ประเภทของการร่วมการงานไว้ 2 ประเภท ดังน้ี คือ 1) การดาเนินงานร่วมกัน เป็นการร่วมการงานซ่ึงผู้ท่ีมีการควบคุมร่วมในการงานนั้นมีสิทธิ ในสนิ ทรัพยแ์ ละมีภาระผูกพนั ในหนี้สนิ ทีเ่ กย่ี วขอ้ งกบั การร่วมการงานนั้น 2) การร่วมค้า เป็นการ ร่วมการงานซึ่งผู้ท่ีมีการควบคุมร่วมในการงานนั้นมีสิทธิในสินทรัพย์สุทธิของการร่วมการงานนั้น ซ่ึงสิทธิดังกล่าวจะต้องมีการกาหนดในข้อตกลงตามสัญญา โดยการร่วมค้านั้นจะต้องมีการ จัดต้งั เปน็ หน่วยงานแยกต่างหากเทา่ นน้ั

บทที่ 8 การบัญชสี าหรับการรว่ มการงาน หน้า | 431 แบบฝึกหดั ข้อ 1. บริษัท A จากัด และ บริษัท B จากัด ร่วมกันจัดตั้งการร่วมการงานข้ึน โดยแยกเป็น หน่วยงานต่างหากตามกฎหมาย คือ บริษัท C จากัด ซ่ึงบริษัท A จากัด และบริษัท B จากัด มีสิทธิ ในการออกเสียงในกิจกรรมที่เกี่ยวกับการร่วมการงาน 70% และ 30% ตามลาดับ บริษัท C จากัด จะต้องขายสินค้าท่ีผลิตได้ท้ังหมดให้สองบริษัทท่ีมาร่วมการงานเท่านั้น และไม่อนุญาตให้มีการ ขายให้บุคคลอืน่ รายการท่เี กดิ ขึน้ ในระหว่างปี 25x1 มดี ังนี้ 1. ยอดขายของบริษัท C จากัด รวมท้ังหมดจานวน 90,000 บาท เกิดจากการขายให้ บรษิ ัท A จากดั 63,000 บาท และขายให้บริษทั B จากดั 27,000 บาท 2. ต้นทุนขายของบริษทั C จากัด มีจานวน 54,000 บาท 3. บริษัท A จากัด ขายสินค้าที่ซ้ือจากบริษัท C จากัดให้บุคคลภายนอกในราคา 85,000 บาท 4. ไมม่ ีรายการคา้ ลกู หน้เี จ้าหนีค้ ้างชาระระหว่างบริษัททัง้ สาม 5. บริษทั C จากัด มีสนิ ทรัพยค์ งเหลือคือ บญั ชีเงินสด จานวน 40,000 บาท ให้ทา 1. คานวณจานวนทบี่ รษิ ทั A จากดั ต้องรับรใู้ นสินทรพั ย์ หนี้สิน รายได้ และค่าใช้จ่าย ใน การดาเนินงานร่วมกัน 2. กระดาษทาการเพื่อจัดทางบการเงนิ รวมของบริษัท A จากัด ข้อ 2. บริษัท เขียว จากัด บริษัท เหลือง จากัด และ บริษัท แดง จากัด ตกลงดาเนินงานร่วมกัน ในการผลิตเคร่ืองบิน โดยเป็นการร่วมการงานท่ีไม่ได้จัดต้ังขึ้นเป็นหน่วยงานแยกต่างหาก กาไร ขาดทุนที่เกิดข้ึนแบ่งในอัตราส่วน 4 : 3 : 2 ตามลาดับ และข้อตกลงตามสัญญา มีการกาหนดงาน ท่แี ตล่ ะฝ่ายต้องรับผดิ ชอบเอาไว้ดังนี้ 1. บรษิ ัท เขยี ว จากัด รบั ผิดชอบในการผลิตสว่ นโครงสร้างที่เปน็ ตัวเครอ่ื งบิน 2. บริษทั เหลอื ง จากดั รบั ผิดชอบในการผลิตเครื่องยนต์ 3. บริษทั แดง จากัด รบั ผดิ ชอบในการประกอบช้ินสว่ นและการจัดหนา่ ย รายการตน้ ทุนและคา่ ใช้จ่ายท่เี กดิ ขน้ึ สาหรับเดือนธนั วาคม 25x1 มดี ังนี้ ธ.ค. 9 บริษัท เขียว จากัด ผลิตโครงสร้างท่ีเป็นตัวเคร่ืองบิน โดยมีค่าวัตถุดิบทางตรงใช้ ไป 40,000 บาท คา่ แรงงานทางตรง 15,000 บาท และคา่ ใชจ้ า่ ยในการผลิต 12,000 บาท ธ.ค. 15 บริษัท เหลือง จากัด ผลิตเครื่องยนต์ โดยมีค่าวัตถุดิบทางตรงใช้ไป 30,000 บาท ค่าแรงงานทางตรง 9,000 บาท และคา่ ใช้จ่ายในการผลิต 5,000 บาท

หนา้ | 432 บทที่ 8 การบญั ชีสาหรบั การร่วมการงาน ธ.ค. 20 บริษัท แดง จากัด มีค่าใช้จ่ายในการประกอบชิ้นส่วน จานวน 10,000 บาท คา่ ใชจ้ า่ ยในการขาย 5,000 บาท และบริษัท แดง จากดั ขายเครือ่ งบนิ ได้ 200,000 บาท ธ.ค. 31 แบง่ กาไรทีไ่ ดจ้ ากการร่วมดาเนนิ งานและรบั ชาระเงนิ ทค่ี า้ งระหวา่ งกัน ใหท้ า บันทึกรายการทเ่ี กิดขนึ้ ของแต่ละบรษิ ัท ข้อ 3. บรษิ ทั มานี จากัด บรษิ ัท มานะ จากดั และ บรษิ ทั ชูใจ จากัด ตกลงดาเนินงานร่วมกัน ใน การต่อเรือ โดยเป็นการร่วมการงานท่ีไม่ได้จัดต้ังข้ึนเป็นหน่วยงานแยกต่างหาก กาไรขาดทุนท่ี เกิดขึ้นแบ่งในอัตราส่วน 3 : 4 : 5 ตามลาดับ และข้อตกลงตามสัญญา มีการกาหนดงานท่ีแต่ละ ฝา่ ยตอ้ งรับผดิ ชอบเอาไวด้ ังน้ี 1. บรษิ ัท มานี จากัด รบั ผิดชอบในการผลิตส่วนโครงสร้างของเรือ 2. บรษิ ัท มานะ จากดั รับผิดชอบในการผลิตเครื่องยนตข์ องเรือ 3. บรษิ ทั ชูใจ จากัด รับผดิ ชอบในการประกอบตัวเรือและการจดั หน่ายเรือ รายการต้นทุนและคา่ ใชจ้ ่ายทเ่ี กดิ ข้นึ สาหรับเดือนกุมภาพันธ์ุ 25x1 มีดังนี้ ก.พ. 1 บริษัท มานี จากัด ผลิตโครงสร้างของเรือ โดยมีค่าวัตถุดิบทางตรงใช้ไป 80,000 บาท ค่าแรงงานทางตรง 25,000 บาท และค่าใช้จา่ ยในการผลิต 5,000 บาท ก.พ. 10 บริษัท มานะ จากัด ผลิตเคร่ืองยนต์ของเรือ โดยมีค่าวัตถุดิบทางตรงใช้ไป 34,000 บาท คา่ แรงงานทางตรง 16,000 บาท และคา่ ใชจ้ ่ายในการผลติ 15,000 บาท ก.พ. 25 บริษัท ชูใจ จากัด มีค่าใช้จ่ายในการประกอบตัวเรือ จานวน 40,000 บาท และ นอกจากนี้ บริษทั ชูใจ จากัด ขายเรอื ได้ 335,000 บาท ก.พ. 28 แบง่ กาไรท่ไี ด้จากการร่วมดาเนนิ งานและรับชาระเงินท่ีค้างระหว่างกัน ให้ทา บนั ทึกรายการทเ่ี กดิ ขึน้ ของแตล่ ะบริษัท ขอ้ 4. บรษิ ัท จันทร์ จากัด และ บริษัท องั คาร จากดั ตกลงรว่ มกันดาเนินงานกจิ การร่วมคา้ คอื บริษัท อาทิตย์ จากัด เพ่ือดาเนนิ งานสร้างทางด่วน โดยมสี ัดส่วนการลงทุนและการแบ่งผลกาไร ขาดทุน 70 : 30 ตามลาดับ มีข้อมลู การลงทุนดังนี้ เมอื่ วนั ท่ี 1 มกราคม 25x1 บริษัท จนั ทร์ จากัด ลงทุนดว้ ยเงนิ สด 50,000 บาท ยานพาหนะ 100,000 บาท และ โอนเจ้าหนใ้ี ห้กิจการร่วมคา้ 10,000 บาท สว่ นบริษัท องั คาร จากัด ลงทุนด้วยเงนิ สด 40,000 บาท และอปุ กรณส์ านักงาน 20,000 บาท

บทท่ี 8 การบัญชีสาหรับการร่วมการงาน หน้า | 433 ในระหว่างปี 25x1 กิจการร่วมค้าบริษัท อาทิตย์ จากัด มีรายได้ 180,000 บาท ต้นทุน ขาย 80,000 บาท ค่าใช้จา่ ยในการขาย 20,000 บาท วนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x1 บรษิ ัท อาทิตย์ จากัด มกี ารประกาศจ่ายเงนิ ปนั ผล 50,000 บาท ใหท้ า 1. บนั ทึกบญั ชีในสมุดรายวนั ทัว่ ไปของแต่ละกิจการ โดยบันทึกบญั ชีเงนิ ลงทุนในกิจการ รว่ มค้าตามวธิ สี ว่ นไดเ้ สยี และวธิ รี าคาทุน 2. คานวณเงินลงทนุ ณ วันสิน้ งวดตามวิธีส่วนไดเ้ สียและวธิ รี าคาทุน ขอ้ 5. บริษทั ยินดี จากัด และ บริษทั ปรีดา จากดั ตกลงร่วมกันดาเนนิ งานกิจการร่วมค้า โดยมี สดั ส่วนการลงทนุ และการแบ่งผลกาไรขาดทุน 60 : 40 ตามลาดบั มขี อ้ มลู การลงทุนดงั นี้ เมื่อวนั ที่ 1 มกราคม 25x1 บรษิ ทั ยินดี จากัด ลงทนุ ด้วยเงนิ สด 60,000 บาท ยานพาหนะ 200,000 บาท และ โอนเจ้าหนใี้ ห้กจิ การร่วมคา้ 80,000 บาท สว่ นบรษิ ทั ปรีดา จากัด ลงทนุ ดว้ ย เงินสด 100,000 บาท และอุปกรณ์สานักงาน 20,000 บาท ในปี 25x1 กิจการร่วมคา้ มกี าไรสทุ ธิ 200,000 บาท และมีการประกาศจ่ายเงนิ ปนั ผล 100,000 บาท ใหท้ า 1. บนั ทกึ บัญชใี นสมดุ รายวันทั่วไปของแต่ละกจิ การ โดยบันทึกบัญชีเงนิ ลงทุนในกจิ การ รว่ มค้าตามวิธีสว่ นได้เสยี 2. คานวณเงินลงทนุ ณ วนั สิ้นงวดตามวธิ สี ่วนได้เสีย ข้อ 6. วันที่ 1 มกราคม 25x1 บริษัท มะลิ จากัด ตกลงทาสัญญาตั้งกิจการร่วมการงาน โดยถือ เป็นการดาเนินงานร่วมกันกับ บริษัท ดอกบัว จากัด ด้วยเงินลงทุน 60,000 และ 40,000 ตามลาดับ ในสัญญาท้ังสองกิจการตกลงแบ่งผลกาไร(ขาดทุน) ในอัตรา 60 : 40 ตามลาดับ ใน ระหวา่ งปี 25x1 มีรายการระหว่างกัน ดังน้ี บริษทั มะลิ จากัด ขายท่ดี ินให้กิจการที่ดาเนินงานรว่ มกัน ในราคา 65,000 บาท โดย บรษิ ัท มะลิ จากัด รวมกาไรไว้ 30% ของราคาทนุ ในปี 25x1 กิจการท่ีดาเนนิ งานร่วมกนั มกี าไรสทุ ธิ 50,000 บาท ให้ทา คานวณส่วนแบง่ กาไรจากกจิ การทด่ี าเนนิ งานร่วมกันของทัง้ สองบรษิ ัท

หนา้ | 434 บทท่ี 8 การบัญชีสาหรับการร่วมการงาน ข้อ 7. จากข้อมูล 6 ต่อมาปี 25x2 กิจการท่ีดาเนินงานร่วมกันได้ขายที่ดินที่ซ้ือมาจากบริษัท มะลิ จากัด ให้กับบุคคลภายนอกในราคาที่รวมกาไรไว้ 10,000 บาท ระหว่างปี 25x2 กิจการร่วมค้ามี กาไรสุทธิ 80,000 บาท ใหท้ า คานวณส่วนแบ่งกาไรจากกิจการที่ดาเนินงานรว่ มกันของท้งั สองบริษัท ข้อ 8. บรษิ ัท ก จากัด บรษิ ัท ข จากัด และ บริษทั ค จากดั ตกลงทาสญั ญาตั้งกจิ การร่วมการงาน โดยถือเปน็ การดาเนินงานรว่ มกนั เมือ่ วนั ท่ี 1 มกราคม 25x1 เพื่อ ผลิตโทรทัศน์ โดยมีสดั สว่ นการ ลงทุน 30 : 30 : 40 ตามลาดับ ในระหว่างปี 25x2 เกดิ รายการระหว่างกัน ดงั นี้ วันท่ี 30 ธนั วาคม 25X2 บริษทั ก จากัด ขายอุปกรณ์ให้กจิ การท่ีดาเนินงานรว่ มกนั ใน ราคาท่ีรวมกาไรไว้ 50,000 บาท ซึ่งอปุ กรณ์นม้ี ีอายุการใช้งานคงเหลอื 5 ปี ไมม่ มี ูลค่าซาก กิจการ ใชว้ ิธเี สน้ ตรงในการคิดค่าเสื่อมราคา ในปี 25x2 กิจการที่ดาเนินงานรว่ มกนั มกี าไรสุทธิ 200,000 บาท ให้ทา คานวณส่วนแบง่ กาไรจากกิจการท่ีดาเนนิ งานร่วมกันของท้ังสามบริษัท ข้อ 9. จากข้อมูลในขอ้ 8 ต่อมาในปี 25x3 กจิ การทดี่ าเนนิ งานร่วมกันยังคงใช้อุปกรณท์ ่ซี ้อื มา จากบริษัท ก จากัด และในระหว่างปี 25x3 กิจการท่ีดาเนินงานร่วมกันมีกาไรสุทธิ 250,000 บาท ให้ทา คานวณสว่ นแบ่งกาไรจากกจิ การทดี่ าเนนิ งานร่วมกันของท้งั สามบรษิ ัท ขอ้ 10. บริษทั สายใจ จากัด บริษทั สายนา้ จากัด และ บรษิ ัท สายฝน จากดั ตกลงทาสัญญาตง้ั กจิ การร่วมการงาน โดยถือเป็นการดาเนินงานร่วมกัน เมื่อวันที่ 1 มกราคม 25x1 เพื่อ ผลิตเสอื้ ผ้า โดยมสี ัดสว่ นการลงทนุ 20 : 30 : 50 ตามลาดับ ในระหว่างปี 25x1 เกดิ รายการระหว่างกัน ดงั นี้ ณ วนั ที่ 1 มกราคม 25x1 บริษัท สายใจ จากัด บริษทั สายน้า จากัด และ บริษทั สายฝน จากัด นาเงินมาลงทุนตามลาดบั ดังน้ี 200,000 บาท 300,000 บาท และ 500,000 บาท วันท่ี 30 ธนั วาคม 25x1 บริษัท สายใจ จากัด ขายอุปกรณ์ใหก้ ิจการที่ดาเนินงานร่วมกัน ในราคาทรี่ วมกาไรไว้ 30,000 บาท ซ่ึงอุปกรณ์นมี้ อี ายกุ ารใช้งานคงเหลอื 5 ปี ไม่มมี ูลคา่ ซาก กจิ การใช้วิธีเส้นตรงในการคิดคา่ เส่ือมราคา ในปี 25x1 กิจการท่ีดาเนินงานร่วมกันมีกาไรสุทธิ 180,000 บาท ใหท้ า คานวณส่วนแบง่ กาไรจากกจิ การทด่ี าเนินงานรว่ มกนั ของทงั้ สามบรษิ ัท

บทที่ 9 การจดั ทางบการเงินจากรายการทบ่ี ันทกึ ไว้ไมส่ มบูรณ์ การจัดทางบการเงนิ รวมของกจิ การโดยท่ัวๆ ไป จะเกิดจากการบันทึกบัญชีที่สมบูรณ์ตาม หลกั บัญชคี ู่ นั้นคือเมื่อมีรายการค้าเกิดข้ึนจะมีการบันทึกบัญชีทางด้านเดบิต และด้านเครดิตด้วย จานวนเงนิ ที่เท่ากันท้ังสองด้าน เมื่อเกิดข้อผิดพลาดเกิดขึ้นกิจการสามารถตรวจสอบความถูกต้อง ของการบนั ทึกบญั ชี และความถกู ต้องของงบแสดงฐานะการเงินและงบกาไรขาดทุนได้ แต่สาหรับ ธุรกิจท่ีมีขนาดเล็ก การบันทึกบัญชีตามหลักบัญชีคู่อาจเกิดข้ึนได้ยาก เน่ืองจากมีปริมาณของ รายการค้าเกิดข้ึนไม่มาก และรายการค้าไม่มีความซับซ้อนมากนัก เจ้าของกิจการอาจจะบันทึก บญั ชเี อง โดยที่ไม่ไดม้ ีการจา้ งพนักงานบัญชีเพื่อมาบันทึกบัญชีโดยเฉพาะ ดังน้ันการบันทึกบัญชี อาจจะมีการจดบนั ทกึ เฉพาะรายการสาคญั ๆ บางรายการเชน่ รายการรบั เงินจ่ายเงิน รายละเอียด ลกู หนเี้ จ้าหนี้ บางรายการอาจมีการบันทึกเพียงด้านเดบิตอย่างเดียว หรือบางรายการบันทึกด้าน เครดิตอย่างเดียว จึงทาให้รายการที่บันทึกไว้ไม่สมบูรณ์ ซึ่งการบันทึกรายการค้าที่ไม่เป็นไปตาม หลกั การบญั ชีค่นู ี้เรยี กว่า บัญชเี ดย่ี ว สมดุ บญั ชที ่ใี ช้ในกิจการทบ่ี นั ทึกบัญชไี ว้ไมส่ มบรู ณ์ กจิ การที่บนั ทึกบัญชไี วไ้ มส่ มบูรณ์อาจจะใชส้ มุดบญั ชีตามทีก่ ฎหมายกาหนด หรืออาจจะ ใชส้ มุดบัญชีอื่นทีจ่ ัดทาข้ึนเองกไ็ ด้ ซ่งึ สมุดบญั ชีทีพ่ บบ่อยในกิจการลักษณะนี้ไดแ้ ก่ (สุรชัย เอม อักษร, 2555 : 6-1) 1. สมุดเงนิ สด กิจการใช้สมุดเงินสด ในการบันทึกรายการรับเงินสดและจ่ายเงินสดในแต่ละวัน โดย ในสมุดเงินสดจะทาให้กิจการได้รู้ว่า กิจการได้รับเงินสดมาจากไหน และใช้จ่ายเงินสดไปเพ่ือ อะไรบ้าง อีกท้ังยงั ช่วยให้กิจการสามารถหายอดคงเหลือของเงินสดในแตล่ ะวันได้ 2. สมุดบัญชีแยกประเภท กิจการใชส้ มดุ บัญชีแยกประเภท ในการจดบันทกึ รายการ บางรายการทีก่ ิจการมี ความจาเปน็ ต้องใช้ข้อมูลเท่านน้ั เช่น

หน้า | 436 บทที่ 9 การจัดทางบการเงินจากรายการที่บันทกึ ไว้ไม่สมบรู ณ์ บัญชลี ูกหน้ี กิจการใช้บันทึกเมื่อมีการขายเป็นเงนิ เช่ือ โดยบนั ทกึ วา่ ได้มีการขายให้ ลูกหน้คี นใดบา้ ง และลกู หนี้มีการจา่ ยชาระหนี้จานวนเท่าใด คงเหลือยอดลูกหนเ้ี ทา่ ใด บัญชีเจา้ หน้ี กจิ การใช้บันทึกเมอื่ มีการซอื้ เป็นเงนิ เชื่อ โดยบันทึกว่าได้มีการซ้ือจาก เจา้ หนีร้ ายใด และมกี ารจ่ายชาระหนเ้ี จา้ หนจ้ี านวนเท่าใด คงเหลือยอดเจา้ หนเี้ ท่าใด บัญชีทุนและบัญชีเงินถอน กิจการใช้บนั ทึกรายการเก่ียวกับเงินทุนทีต่ นเองนามา ลงทนุ และถอนทนุ ไปเป็นจานวนเท่าใด บญั ชีสินทรพั ย์ถาวรของกจิ การ กิจการใช้บันทกึ สนิ ทรพั ย์ท่กี จิ การมอี ยมู่ ีวา่ จานวน เท่าใด และซื้อมาเมอ่ื ใด 3. สมดุ รายวนั ทั่วไป สมุดรายวนั ท่ัวไป กิจการใช้บันทึกรายการท่ีไม่ไดร้ บั หรือจ่ายเงินสด เชน่ การซ้ือ สนิ ทรัพย์เป็นเงินเช่อื การจดั ทางบแสดงฐานะการเงิน งบแสดงฐานะการเงิน เป็นงบทีจ่ ดั ทาขน้ึ เพ่ือแสดงฐานะทางการเงนิ ของกิจการ ณ วันใด วนั หน่งึ วา่ กิจการมสี นิ ทรัพย์ หนส้ี นิ และสว่ นของเจ้าของเปน็ จานวนเทา่ ใด การจดั ทางบแสดงฐานะการเงนิ สาหรบั กิจการท่ีบันทึกบัญชีไวไ้ ม่สมบรู ณ์ จะทาโดยการ รวบรวมเอกสารหลกั ฐานที่แสดงถงึ สินทรัพย์และหนี้สินของกจิ การ รวมถึงการสอบถามข้อมูลจาก เจ้าของกิจการ ดงั น้ี 1. เงินสด เงนิ สดคงเหลอื สามารถหาไดจ้ ากการตรวจนับแล้วนามาเปรียบเทียบกับยอดคงเหลือ ในสมุดเงินสด ทเ่ี จ้าของไดม้ ีการจดบันทึกไว้ 2. เงินฝากธนาคาร เงนิ ฝากธนาคารคงเหลือ สามารถดูได้จากยอดคงเหลือในสมุดบญั ชเี งินฝากธนาคาร เปรยี บเทียบกับใบแจง้ ยอดเงินฝากของธนาคาร

บทที่ 9 การจัดทางบการเงนิ จากรายการทบ่ี ันทึกไวไ้ ม่สมบูรณ์ หนา้ | 437 3. ลกู หน้ี ลูกหน้ีคงเหลือ หาได้จากการรวมยอดคงเหลือในบัญชีลูกหนี้ที่เจ้าของได้มีการจด บนั ทึกไว้ หรือ รวบรวมจากใบส่งสินค้าหรือใบแจ้งหนี้ที่ยังไม่ได้รับชาระ แล้วนามาเปรียบเทียบกัน นอกจากน้กี ิจการควรคานงึ ถึงจานวนหน้ที ี่คาดว่าจะเก็บเงินไม่ได้ โดยให้ประมาณเป็นหน้ีสงสัยจะ สูญ แล้วถือเป็นค่าใช้จ่ายในงบกาไรขาดทุน และต้ังค่าเผ่ือหนี้สงสัยจะสูญ แสดงเป็นยอดหักจาก ลูกหนใ้ี นงบแสดงฐานะการเงิน 4. ตั๋วเงินรับ ตว๋ั เงนิ รับ หาได้โดยการสอบถามเจ้าของว่ามีตั๋วเงินรบั อย่มู ากนอ้ ยเพยี งใด พรอ้ มทง้ั ขอดูเอกสารตั๋วเงิน ท่กี จิ การมีอยเู่ ปรียบเทียบกัน 5. รายไดค้ ้างรบั รายได้ค้างรับ หาได้โดยการสอบถามเจ้าของกิจการว่า มีรายได้อะไรบ้างที่ควรจะ ไดร้ บั แตย่ ังไมไ่ ดร้ ับ หรืออาจจะสงั เกตจากการรับเงนิ รายได้คา้ งรบั คร้ังสดุ ท้าย 6. สนิ คา้ คงเหลอื สินคา้ คงเหลือ หาไดโ้ ดยการตรวจนับและตีราคาสินค้าคงเหลอื ตามหลักการบัญชี ซึง่ การตีราคาสินค้าคงเหลือทน่ี ิยมใช้ คือ วธิ รี าคาทุนหรือมลู คา่ สุทธทิ ีจ่ ะไดร้ ับแลว้ แต่ราคาใดจะต่า กวา่ 7. วัสดุสานกั งาน วัสดสุ านักงาน หาได้โดยการตรวจนับเชน่ เดียวกันกับสนิ ค้าคงเหลอื 8. ค่าใชจ้ ่ายจา่ ยลว่ งหนา้ ค่าใช้จ่ายจ่ายล่วงหน้า หาได้โดยการสอบถามเจ้าของกิจการว่ามีค่าใช้จ่ายอะไรบ้าง ทจ่ี ่ายแล้วให้ประโยชน์เกินกว่า 1 รอบระยะเวลาบัญชี หรือ ใช้การสังเกตรายจ่ายจากบัญชีเงินสด ว่ามีรายการใดท่ีเป็นการจ่ายที่รวมส่วนของงวดบัญชีต่อไปเอาไว้ด้วย หรือการขอดูเง่ือนไขการ จา่ ยเงนิ จากเอกสารการจ่ายเงนิ เช่น กรมธรรม์ประกันภยั