เอกสารการสอนต้นทุน ป.ตรี

10 - 22 การบญั ชตี ้นทนุ 1 แนวคิดที่ 1 : การบนั ทึกบญั ชีผลิตภณั ฑพ์ ลอยได้โดยไม่มกี ารจดั สรรต้นทนุ การ ผลิตร่วมให้กบั ผลิตภณั ฑพ์ ลอยได้ สาหรับแนวคิดน้ี ต้นทุนการผลิตร่วมจะได้มีการจัดสรรต้นทุนการผลิตร่วมให้กับ ผลิตภณั ฑ์พลอยได้ ทาให้ผลิตภัณฑ์พลอยได้ไม่มีต้นทุนการผลิตเกิดข้ึนในขณะท่ีทาการผลิต จงึ ไมก่ ารบนั ทกึ บัญชเี ป็นสินค้าคงเหลือ ดังน้ัน การบันทึกบัญชีเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์พลอยได้จะ เกิดขนึ้ เมอ่ื มีการขายเทา่ นนั้ ซึ่งจะมผี ลตอ่ การบันทึกบัญชีรายได้จากการขายผลิตภัณฑ์พลอย ได้ ในวันทม่ี กี ารขายผลติ ภัณฑ์พลอยได้ โดยสามารถบันทึกบัญชี ไดด้ งั น้ี เดบิต เงินสด xxx เครดิต รายไดจ้ ากการขายผลิตภัณฑ์พลอยได้ xxx การนาเสนอรายไดจ้ ากการขายผลิตภณั ฑพ์ ลอยได้ในงบกาไรขาดทุน สามารถแสดงได้ 2 กรณี ดงั นี้ กรณีที่ 1 : เม่ือไม่มกี ารผลติ ผลิตภณั ฑ์พลอยได้ต่อ และไม่มีการจัดสรรต้นทุนการ ผลติ และคา่ ใช้จ่ายตา่ งๆ เกดิ ขน้ึ เน่อื งจากขายผลิตภณั ฑพ์ ลอยได้ 1.1 รายได้จากการขายผลิตภัณฑ์พลอยได้เป็นรายได้จากการขาย สนิ ค้า 1.2 รายได้จากการขายผลติ ภัณฑพ์ ลอยได้เปน็ รายได้อน่ื ๆ 1.3 รายได้จากการขายผลิตภัณฑ์พลอยได้นาไปหักออกจากต้นทุน ขายของผลติ ภณั ฑห์ ลัก 1.4 รายได้จากการขายผลิตภัณฑ์พลอยได้นาไปหักออกจากต้นทุน การผลติ ในงวดบญั ชนี ั้นๆ กรณีที่ 2 : เมื่อมีการผลิตผลิตภัณฑ์พลอยได้ต่อ หรือมีต้นทุนการผลิตและ คา่ ใช้จ่ายจากการดาเนินงานจากการขายผลติ ภัณฑพ์ ลอยได้ การนาเสนอรายไดจ้ ากการขายผลิตภณั ฑพ์ ลอยได้ในงบกาไรขาดทุนทั้ง 2 กรณี สามารถแสดงรายละเอยี ดรายการตา่ งๆ ในแตล่ ะกรณีไดด้ งั น้ี

บทท่ี 10 การบัญชีเก่ียวกับผลิตภณั ฑ์รว่ มและผลิตภณั ฑพ์ ลอยได้ 10 - 23 กรณีที่ 1 : เม่ือไม่มีการผลิตผลิตภัณฑ์พลอยได้ต่อ และไม่มีการจัดสรรต้นทุน การผลิตและค่าใช้จ่ายต่างๆ เกิดขึ้นเน่ืองจากขายผลิตภัณฑ์พลอยได้ การนาเสนองบกาไร ขาดทนุ ท้งั 4 วิธี สามารถแสดงรายการไดด้ ังน้ี 1.1 รายได้จากการขายผลิตภณั ฑ์พลอยได้ โดยแสดงเปน็ รายได้จาก การขายสนิ คา้ งบกาไรขาดทุน รายไดจ้ ากการขาย : xxx ผลติ ภัณฑ์หลกั xxx xxx ผลิตภัณฑพ์ ลอยได้ xxx หกั ต้นทนุ ขาย xxx กาไรขน้ั ต้น xxx หกั คา่ ใชจ้ า่ ยในการดาเนนิ งาน xxx กาไรสุทธิ เพือ่ ใหเ้ ขา้ ใจการนาเสนอข้อมูลรายได้จากการขายผลิตภัณฑ์พลอยได้ จะแสดงรายละเอียดการคานวณตามตัวอย่างท่ี 10.6 ตวั อยา่ งที่ 10.6 บรษิ ทั สยามเฟอรน์ เิ จอร์ จากัด เปน็ บรษิ ทั ทีท่ าการผลิตและจาหนา่ ยเฟอรน์ ิเจอร์ไม้ มี กระบวนการผลิตผลิตภัณฑ์หลัก 2 ชนดิ คือ เก้าอไ้ี ม้ และโต๊ะไม้ และมผี ลติ ภณั ฑพ์ ลอยได้ คือ เศษไม้ ในระหว่างปี 25X1 บรษิ ัทมีตน้ ทุนการผลติ ร่วมเกิดขึ้นรวม 250,000 บาท ประกอบดว้ ย วตั ถดุ ิบทางตรง 100,000 บาท คา่ แรงงานทางตรง 80,000 บาท และค่าใชจ้ ่ายการผลิต 70,000 บาท ข้อมลู เกยี่ วกบั ผลิตภณั ฑร์ ่วมและผลติ ภัณฑ์พลอยได้ มีดังนี้ ผลิตภณั ฑ์ ปริมาณการผลิต ปริมาณการขาย ราคาขายต่อหน่วย เกา้ อไ้ี ม้ (หนว่ ย) (หนว่ ย) (บาทต่อหน่วย) โตะ๊ ไม้ 1,000 800 200 เศษไม้ 1,500 1,200 250 500 500 50

10 - 24 การบัญชตี ้นทุน 1 นอกจากนี้ บริษัทมีค่าใช้จ่ายในการดาเนินงานระหว่างปี 25X1 ท้ังสิ้น 85,000 บาท และบริษทั มีนโยบายทจ่ี ะไมจ่ ดั สรรต้นทุนร่วมให้กับผลิตภัณฑ์พลอยได้ ส่วนการจัดสรรต้นทุน การผลิตร่วมให้กบั ผลิตภณั ฑ์รว่ ม จดั สรรโดยใชป้ ริมาณการผลิตเปน็ เกณฑใ์ นการจัดสรร จากข้อมลู ขา้ งต้น สามารถจัดสรรต้นทนุ การผลิตรว่ มให้กบั ผลิตภณั ฑ์รว่ มแต่ละชนดิ ได้ ดังนี้ ผลิตภณั ฑ์ ปริมาณ สดั ส่วนของ ต้นทุนการ ต้นทุนท่ี ต้นทุน การผลิต ปริมาณการ ผลิตรว่ ม จดั สรรให้ ต่อหน่วย (หน่ วย) ผลิต(1) (บาท) ผลิตภณั ฑร์ ่วม (บาทต่อหน่วย) แต่ละชนิ ด(2) เก้าอ้ไี ม้ 1,000 0.4 250,000 100,000 100 โตะ๊ ไม้ 1,500 0.6 250,000 150,000 100 2,500 1.0 250,000 แสดงการคานวณ ไดด้ งั น้ี (1) สดั ส่วนของปริมาณการผลิต เกา้ อ้ไี ม้ = 1,000/2,500 = 0.4 โตะ๊ ไม้ = 1,500/2,500 = 0.6 (2) ต้นทนุ ทจ่ี ัดสรรใหผ้ ลิตภณั ฑ์ร่วมแตล่ ะชนิด เกา้ อไ้ี ม้ = 250,000 x 0.4 = 100,000 บาท โต๊ะไม้ = 250,000 x 0.6 = 150,000 บาท จากขอ้ มูลตน้ ทุนทจี่ ัดสรรใหก้ บั ผลิตภัณฑ์รว่ มแต่ละชนิด สามารถแสดงรายได้จากการ ขายผลิตภัณฑ์ร่วมแต่ละชนิดและผลิตภัณฑ์พลอยได้ในงบกาไรขาดทุน โดยถือว่ารายได้จาก การขายผลิตภณั ฑพ์ ลอยไดเ้ ปน็ รายไดจ้ ากการขายสินคา้ กจิ การสามารถแสดงรายการได้ดงั นี้ งบกาไรขาดทุน รายไดจ้ ากการขาย : ผลติ ภณั ฑ์หลกั 460,000 ผลติ ภณั ฑผ์ ลพลอยได้ 25,000 485,000 หัก ตน้ ทนุ ขาย 250,000 กาไรขน้ั ตน้ 235,000 หัก คา่ ใชจ้ ่ายในการดาเนนิ งาน 85,000 กาไรจากการดาเนนิ งาน 150,000 1.2 รายได้จากการขายผลิตภณั ฑ์พลอยได้แสดงเป็นรายได้อืน่ ๆ

บทที่ 10 การบัญชีเกยี่ วกับผลิตภณั ฑ์รว่ มและผลติ ภณั ฑ์พลอยได้ 10 - 25 งบกาไรขาดทนุ xxx xxx รายไดจ้ ากการขายของผลติ ภณั ฑ์หลัก xxx หัก ตน้ ทนุ ขาย xxx กาไรขน้ั ตน้ xxx หกั คา่ ใชจ้ า่ ยในการดาเนนิ งาน กาไรจากการดาเนนิ งาน xxx บวก รายไดอ้ ื่น : xxx รายได้จากการขายของผลติ ภณั ฑผ์ ลพลอยได้ กาไรสุทธิ จากขอ้ มูลในตัวอย่างท่ี 10.6 การแสดงรายได้จากการขายผลิตภัณฑ์ ร่วมแต่ละชนิดและผลิตภัณฑ์พลอยได้ ในงบกาไรขาดทุน และถือว่ารายได้จากการขาย ผลติ ภณั ฑ์พลอยไดเ้ ปน็ รายได้อื่นๆ สามารถแสดงรายการไดด้ ังน้ี งบกาไรขาดทุน รายไดจ้ ากการขายผลติ ภัณฑห์ ลกั 460,000 หัก ตน้ ทนุ ขาย 250,000 กาไรขนั้ ตน้ 210,000 หกั คา่ ใชจ้ ่ายในการดาเนนิ งาน 85,000 กาไรจากการดาเนนิ งาน 125,000 บวก รายได้อื่นๆ: รายไดจ้ ากการขายผลิตภณั ฑผ์ ลพลอยได้ 25,000 กาไรสทุ ธิ 150,000

10 - 26 การบัญชตี น้ ทุน 1 1.3 รายได้จากการขายผลิตภัณฑพ์ ลอยได้แสดงเป็นรายไดห้ ักออกจาก ต้นทนุ ขายของผลิตภณั ฑ์หลกั งบกาไรขาดทนุ xxx xxx รายไดจ้ ากการขายของผลิตภัณฑห์ ลัก xxx xxx หัก ตน้ ทนุ ขาย xxx หัก รายได้จากการขายของผลติ ภัณฑ์ผลพลอยได้ xxx กาไรขนั้ ตน้ xxx หกั คา่ ใช้จ่ายในการดาเนนิ งาน กาไรสทุ ธิ จากขอ้ มลู ในตัวอยา่ งที่ 10.6 ขา้ งตน้ การแสดงรายได้จากการขาย ผลติ ภณั ฑร์ ว่ มแตล่ ะชนิดและผลิตภัณฑ์พลอยได้ ในงบกาไรขาดทุน และถือว่ารายได้จากการ ขายผลิตภัณฑ์พลอยได้หักออกจากต้นทุนขายของผลิตภัณฑ์หลัก สามารถแสดงรายการได้ ดงั นี้ งบกาไรขาดทนุ รายไดจ้ ากการขายของผลติ ภัณฑห์ ลัก 460,000 หกั ตน้ ทนุ ขาย 250,000 หัก รายไดจ้ ากการขายผลติ ภณั ฑ์ผลพลอยได้ 25,000 225,000 กาไรขนั้ ตน้ 235,000 หัก คา่ ใชจ้ ่ายในการดาเนนิ งาน 85,000 กาไรจากการดาเนินงาน 150,000

บทท่ี 10 การบัญชเี ก่ียวกบั ผลติ ภณั ฑร์ ว่ มและผลิตภณั ฑพ์ ลอยได้ 10 - 27 1.4 รายไดจ้ ากการขายผลติ ภณั ฑพ์ ลอยได้แสดงเปน็ รายไดห้ ักออกจาก ตน้ ทนุ การผลติ ของผลิตภัณฑ์ในงวดบัญชีนัน้ ๆ งบกาไรขาดทุน xxx รายไดจ้ ากการขายของผลิตภัณฑ์หลัก xxx หัก ตน้ ทนุ ขาย : xxx (xxx) xxx สินค้าสาเร็จรปู คงเหลือต้นงวด บวก ต้นทนุ การผลิต xxx xxx xxx หัก รายได้จากการขายของผลติ ภัณฑพ์ ลอยได้ ต้นทนุ สนิ คา้ ที่มไี ว้เพ่ือขาย xxx หกั สนิ คา้ สาเร็จรูปคงเหลอื ปลายงวด xxx กาไรขนั้ ต้น xxx หกั คา่ ใชจ้ า่ ยในการดาเนนิ งาน กาไรสุทธิ จากข้อมลู ในตัวอยา่ งที่ 10.6 ขา้ งต้น การแสดงรายได้จากการขายผลติ ภัณฑ์รว่ มแต่ละ ชนดิ และผลติ ภณั ฑ์พลอยได้ ในงบกาไรขาดทนุ และถือว่ารายได้จากการขายผลิตภัณฑ์พลอย ได้แสดงเปน็ รายได้หักออกจากต้นทุนการผลิตของผลิตภัณฑ์ในงวดบัญชีน้ันๆ สามารถแสดง รายการไดด้ งั น้ี งบกาไรขาดทนุ รายไดจ้ ากการขายของผลิตภณั ฑห์ ลัก 460,000 หกั ต้นทนุ ขาย : ตน้ ทุนการผลิตระหว่างงวด 250,000 หัก รายได้จากการขายของผลิตภณั ฑพ์ ลอยได้ 25,000 225,000 180,000 หัก สนิ คา้ คงเหลอื ปลายงวด (500 หนว่ ย x 90(1)) 45,000 กาไรขนั้ ต้น 280,000 หกั คา่ ใชจ้ ่ายในการดาเนนิ งาน 85,000 กาไรจากการดาเนินงาน 195,000 (1) ตน้ ทนุ การผลิตตอ่ หน่วย = 225,000 บาท / 2,500 หนว่ ย = 90 บาทต่อหนว่ ย

10 - 28 การบญั ชีตน้ ทนุ 1 กรณีท่ี 2 : เมื่อมีการผลิตผลิตภัณฑ์พลอยได้ต่อ หรือ มีต้นทุนการผลิตและค่าใช้จ่าย จากการดาเนนิ งานจากการขายผลิตภัณฑ์พลอยได้เพมิ่ เตมิ การแสดงรายการรายได้จากการขายผลิตภัณฑ์พลอยได้ สามารถแสดงรายการในงบ กาไรขาดทุนได้ทั้ง 4 วิธี เช่นเดียวกับกรณีที่ 1 เพียงแต่เพ่ิมต้นทุนการผลิตท่ีเกิดข้ึนจากการ ผลิตต่อ รวมไปถึงค่าใช้จ่ายจากการดาเนนิ งานตา่ งๆ สามารถนาข้อมูลค่าใชจ้ า่ ยดังกล่าว ไปหัก ออกจากรายไดจ้ ากการขายผลติ ภณั ฑผ์ ลพลอยได้ โดยแสดงเปน็ รายได้สทุ ธิ ในงบกาไรขาดทนุ ตวั อยา่ งท่ี 10.7 จากตัวอย่าง 10.6 ถ้าบริษัท สยามเฟอร์นิเจอร์ จากัด มีการเสียค่าใช้จ่ายในการขาย และบรรจหุ บี หอ่ เพม่ิ เตมิ อีก จานวน 10,000 บาท การแสดงรายได้จากการขายผลิตภัณฑ์ร่วม แต่ละชนดิ และผลิตภณั ฑพ์ ลอยได้ ในงบกาไรขาดทุน และถือว่ารายได้จากการขายผลิตภัณฑ์ พลอยได้หกั ออกจากต้นทุนขายของผลติ ภัณฑห์ ลัก สามารถแสดงรายการได้ดังนี้ งบกาไรขาดทนุ รายไดจ้ ากการขายผลติ ภณั ฑ์หลัก 460,000 หกั ตน้ ทนุ ขาย 250,000 กาไรขน้ั ต้น 210,000 หัก คา่ ใช้จ่ายในการดาเนนิ งาน 85,000 กาไรจากการดาเนนิ งาน 125,000 บวก รายไดอ้ ืน่ ๆ: 15,000 รายไดจ้ ากการขายผลติ ภัณฑ์พลอยได้ (25,000 -10,000(1)) กาไรสทุ ธิ 140,000 (1) ค่าใช้จ่ายในการขายและบรรจุหีบห่อเพ่ิมเติมจากการขายผลิตภัณฑ์พลอยได้ จานวน 10,000 บาท

บทท่ี 10 การบัญชเี กยี่ วกับผลติ ภณั ฑร์ ว่ มและผลิตภัณฑ์พลอยได้ 10 - 29 แนวคิดท่ี 2 : การบนั ทึกบญั ชีผลิตภณั ฑ์พลอยได้ โดยมีการจดั สรรต้นทุนการ ผลิตรว่ มให้กบั ผลิตภณั ฑพ์ ลอยได้ การบนั ทกึ บัญชตี ามแนวคดิ น้ี เป็นการจดั สรรตน้ ทนุ การผลิตร่วมใหก้ บั ผลติ ภณั ฑ์พลอย ได้ ซ่งึ ถอื วา่ ผลติ ภณั ฑ์พลอยได้เหมือนผลิตภัณฑ์ร่วมชนิดหน่ึง ดังน้ัน การจัดสรรต้นทุนให้กับ ผลิตภัณฑ์พลอยได้ จึงใช้เกณฑ์ในการจัดสรรคล้ายกับการจัดสรรต้นทุนร่วมให้กับผลิตภัณฑ์ รว่ ม ดังได้กลา่ วมาแล้วข้างตน้ จะใชเ้ กณฑใ์ ดในการจัดสรรก็ข้นึ อยกู่ บั นโยบายของแต่ละบริษัท หรือโรงงานนัน้ ๆ การจดั สรรตน้ ทนุ การผลติ ร่วมให้กบั ผลติ ภัณฑพ์ ลอยได้สามารถแสดงดังภาพ ท่ี 10.4 ต้นทนุ การผลติ ร่วม ผลิตภัณฑห์ ลกั ผลิตภัณฑร์ ว่ ม A ผลติ ภัณฑพ์ ลอยได้ ผลิตภณั ฑ์รว่ ม B ภาพท่ี 10.4 แสดงลกั ษณะการจดั สรรตน้ ทนุ การผลิตรว่ มใหแ้ ก่ผลิตภัณฑ์พลอยได้ สาหรับการบันทึกบัญชีต้นทุนการผลิตที่ได้รับการจัดสรรต้นทุนร่วมให้กับผลิตภัณฑ์ พลอยได้ จะบนั ทึกเขา้ บญั ชี “ผลติ ภณั ฑพ์ ลอยได้” ซ่งึ จะถือว่าเป็นสินค้าคงเหลือชนิดหนึ่งของ บริษัท ดงั นนั้ เมอ่ื มีการขายผลิตภัณฑพ์ ลอยได้ จะลดยอดบัญชีผลติ ภัณฑ์พลอยได้ เสมือนเป็น สินคา้ คงเหลอื ของกจิ การเชน่ เดียวกับผลิตภัณฑ์ร่วมรายการอ่ืนๆ ซ่ึงการบันทึกบัญชีเกี่ยวกับ ผลติ ภณั ฑพ์ ลอยได้ สามารถบนั ทกึ บญั ชี ไดด้ งั น้ี

10 - 30 การบัญชีต้นทนุ 1 2.1 เมื่อมีการจดั สรรต้นทุนร่วมให้กบั ผลิตภณั ฑพ์ ลอยได้ เดบติ ผลติ ภณั ฑ์รว่ ม – A xxx ผลิตภัณฑร์ ่วม – B xxx ผลิตภณั ฑพ์ ลอยได้ xxx เครดิต งานระหวา่ งทา xxx (จัดสรรต้นทุนการผลิตร่วมให้กับผลิตภัณฑ์ร่วม และผลิตภัณฑ์พลอยได้ ตามเกณฑ์สัดสว่ นการจดั สรรตน้ ทุนรว่ มให้กบั ผลิตภณั ฑ์ทั้งสองชนิด) 2.2 เม่ือมกี ารผลิตผลิตภณั ฑพ์ ลอยได้ต่อ มีการใช้ต้นทุนการผลิตเพ่ิมขึน้ เดบิต ผลติ ภัณฑพ์ ลอยได้ xxx เครดิต วัตถดุ บิ xxx ค่าแรงงาน xxx ค่าใช้จา่ ยการผลติ จัดสรร xxx 2.3 เม่ือมกี ารขายผลิตภณั ฑพ์ ลอยได้ ราคาท่ีขายได้อาจจะขายเท่ากับราคาทุน หรืออาจจะสูงหรือต่ากว่าราคาทุน ถ้า ขายผลิตภัณฑพ์ ลอยไดใ้ นราคาสูงหรอื ตา่ กว่าราคาทุน จะทาให้มีกาไรหรือขาดทุนจากการขาย ผลติ ภณั ฑ์พลอยได้ สามารถบันทกึ บัญชีของแต่ละกรณี ไดด้ งั น้ี กรณที ี่ 1 ขายผลิตภัณฑ์พลอยได้ ราคาขายเทา่ กับราคาทุน เดบิต เงนิ สด xxx เครดิต ผลิตภัณฑ์พลอยได้ xxx กรณีที่ 2 ขายผลิตภัณฑพ์ ลอยได้ ราคาขายต่ากว่าราคาทนุ เดบติ เงินสด xxx ขาดทุนจากการขายผลติ ภณั ฑพ์ ลอยได้ xxx เครดติ ผลิตภัณฑ์พลอยได้ xxx

บทที่ 10 การบัญชีเกี่ยวกับผลติ ภัณฑร์ ว่ มและผลิตภณั ฑพ์ ลอยได้ 10 - 31 กรณีที่ 3 ขายผลติ ภัณฑ์พลอยได้ ราคาขายสูงกวา่ ราคาทุน เดบติ เงินสด xxx เครดติ ผลติ ภณั ฑพ์ ลอยได้ xxx กาไรจากการขายผลติ ภณั ฑ์พลอยได้ xxx ในการบันทึกบัญชีเกี่ยวกับการขายผลิตภัณฑ์พลอยได้น้ัน ถ้าหากมีกาไรหรือ ขาดทุนจากการขายผลิตภัณฑ์พลอยได้ เราสามารถท่ีจะนากาไรหรือขาดทุนจากการขาย ผลติ ภัณฑ์พลอยได้แสดงในงบกาไรขาดทุน ในหัวข้อรายได้อื่น หรือค่าใช้จ่ายอ่ืน แล้วแต่ว่าจะ เกิดข้ึนเน่ืองจากสาเหตุใด หรือในบางครั้งถ้าการผลิตและจาหน่ายผลิตภัณฑ์พลอยได้มิได้ เกดิ ข้ึนเปน็ ประจา กอ็ าจจะแสดงในหัวขอ้ รายการพเิ ศษ นอกจากนี้ เราก็อาจจะนาผลกาไรหรือ ขาดทุ นท่ีได้ จาก การข ายผลิตภัณฑ์พลอยได้ นี้ไปเ พิ่มห รือลด ต้นทุ น การ ผลิต ในส่วนขอ ง ผลติ ภณั ฑห์ ลักก็ได้เชน่ กัน ตวั อยา่ งที่ 10.8 บริษทั สยามเฟอร์นเิ จอร์ จากัด เปน็ บรษิ ัททีท่ าการผลิตและจาหนา่ ยเฟอร์นเิ จอรไ์ ม้ มี กระบวนการผลิตผลิตภัณฑ์หลัก 2 ชนิด คือ เก้าอไี้ ม้ และโต๊ะไม้ และมีผลติ ภัณฑพ์ ลอยได้ คือ เศษไม้ ในระหว่างปี 25X1 บรษิ ัทมีตน้ ทุนการผลิตร่วมเกิดขึ้นรวม 250,000 บาท ประกอบดว้ ย วตั ถดุ ิบทางตรง 100,000 บาท คา่ แรงงานทางตรง 80,000 บาท และคา่ ใช้จ่ายการผลิต 70,000 บาท ขอ้ มูลเกยี่ วกับผลติ ภัณฑ์รว่ มและผลิตภัณฑ์พลอยได้ มีดงั น้ี ผลิตภณั ฑ์ ปริมาณการผลิต ปริมาณการขาย ราคาขายต่อหน่วย เก้าอี้ไม้ 1,000 800 200 โตะ๊ ไม้ 1,500 1,200 250 เศษไม้ 500 500 50 นอกจากนี้ บริษัทมีค่าใช้จ่ายในการดาเนินงานระหว่างปี 25X1 ทั้งสิ้น 85,000 บาท และบรษิ ัทมนี โยบายทจี่ ะไม่จัดสรรต้นทุนร่วมให้กับผลิตภัณฑ์พลอยได้ ส่วนการจัดสรรต้นทุน การผลติ รว่ มให้กบั ผลติ ภณั ฑร์ ่วม จัดสรรโดยใชป้ รมิ าณการผลิตเปน็ เกณฑใ์ นการจดั สรร จากขอ้ มลู ข้างตน้ การจัดสรรต้นทุนการผลิตรว่ มใหก้ บั ผลิตภณั ฑ์ร่วมแต่ละชนดิ ไดด้ ังนี้

10 - 32 การบญั ชตี ้นทุน 1 ผลิตภณั ฑ์ ปริมาณ สดั ส่วนของ ต้นทนุ การ ต้นทนุ ท่ี ต้นทุนต่อ การผลิต ปริมาณการ ผลิตร่วม จดั สรรให้ หน่ วย(3) เก้าอไี้ ม้ ผลิตภณั ฑแ์ ต่ โตะ๊ ไม้ ผลิต(1) ละชนิ ด(2) 82.50 เศษไม้ 82.50 1,000 0.33 250,000 82,500 82.50 1,500 0.50 250,000 125,000 42,500 500 0.17 250,000 250,000 3,000 1.00 แสดงการคานวณ (1) สัดสว่ นของปริมาณการผลิต เก้าอไี้ ม้ = 1,000/3,000 = 0.33 โตะ๊ ไม้ = 1,500/3,000 = 0.50 เศษไม้ = 500/3,000 = 0.17 (1) ต้นทนุ ทจ่ี ัดสรรให้ผลติ ภณั ฑแ์ ตล่ ะชนดิ เกา้ อไี้ ม้ = 250,000 x 0.33 = 82,500 บาท โตะ๊ ไม้ = 250,000 x 0.50 = 125000 บาท เศษไม้ = 250,000 x 0.17 = 42,500 บาท (2) ต้นทุนต่อหนว่ ย เก้าอไ้ี ม้ = 82,500/1,000 = 82.50 บาทต่อหนว่ ย โตะ๊ ไม้ = 125000/1,500 = 82.50 บาทต่อหน่วย เศษไม้ = 42,500/500 = 82.50 บาทตอ่ หน่วย

บทท่ี 10 การบัญชีเกี่ยวกับผลติ ภณั ฑ์รว่ มและผลติ ภณั ฑ์พลอยได้ 10 - 33 บทสรปุ กรณที ก่ี ิจการผลิตสนิ ค้าได้หลายชนดิ จากกระบวนการผลิตร่วมกัน สินค้าดังกล่าวอาจ จดั อยู่ในลกั ษณะของผลติ ภัณฑร์ ่วม ผลิตภณั ฑ์หลกั หรอื ผลติ ภัณฑพ์ ลอยได้ ผลติ ภัณฑ์ดังกล่าว จะมีประเด็นของการคานวณต้นทุนการผลิตท่ีเกิดขึ้นร่วมกัน ซ่ึงอาจมีผลทาให้ต้นทุนการผลิต ตอ้ งไดร้ บั การปันส่วนจากกระบวนการผลติ ร่วมกนั ดังนั้น เพ่อื ใหต้ ้นทนุ มคี วามถูกตอ้ งจงึ ต้องใช้ หลกั การบญั ชที ีเ่ กี่ยวข้องกับผลติ ภณั ฑ์ร่วมและผลิตภัณฑ์พลอยได้ การบัญชสี าหรับผลิตภัณฑ์ร่วม คือ ผลิตภัณฑ์ท่ีจาเป็นต้องผลิตจากกระบวนการผลิต รว่ มกัน และผลิตภณั ฑแ์ ต่ละชนิดต่างมีมลู คา่ เท่าเทียมกัน ทาใหเ้ กดิ ปัญหาในการจัดสรรต้นทุน รว่ มวา่ ควรจะใช้เกณฑใ์ ดในการปนั สว่ นแล้วแตว่ า่ เกณฑ์ใดเหมาะสมทีส่ ดุ การบญั ชีทีเ่ ก่ียวกับผลติ ภณั ฑพ์ ลอยได้มีหลายวิธี การจะใช้วิธีปฏิบัติวิธีใดน้ันจะขึ้นอยู่ กับปริมาณและและมูลค่าของผลิตภัณฑ์พลอยได้ และนโยบายของฝ่ายบริหารว่าเป็นเช่นไร เนื่องจากผลิตภัณฑ์พลอยได้บางชนิดไม่สามารถผลิตต่อ หรือบางชนิดต้องการเพ่ิมมูลค่า ผลิตภัณฑ์ ผลิตภัณฑ์จาเป็นต้องผลิตต่อแล้วสามารถขายได้ในราคาที่สูงข้ึน โดยต้องนาเอา ต้นทุนในการผลิตเพิ่มเติมและค่าใช้จ่ายต่างๆ ที่เกี่ยวกับผลิตภัณฑ์พลอยได้มาประกอบการ พิจารณา และนาไปใช้ในการบันทกึ บัญชี แต่อย่างไรกต็ าม ถา้ หากไมม่ ีวธิ กี ารจดั สรรตน้ ทุนรว่ มวิธีใดทจ่ี ะให้ผลลพั ธ์ที่ถูกต้องและ เปน็ จริง เพราะโดยลกั ษณะของตน้ ทนุ ร่วมไม่สามารถจะแบ่งได้ โดยปกติการปนั สว่ นตน้ ทนุ ร่วม มีประโยชน์ต่อการคานวณเพื่อตีราคาสินค้าคงเหลือ และจัดทางบการเงินประจางวดเท่านั้น หากมปี ญั หาใดๆ ท่ีจะตอ้ งเลอื กตดั สนิ ใจวา่ จะเพิ่มหรือลดจานวนสนิ คา้ ทข่ี ายของสนิ ค้าประเภท ใดและจะขายสินค้าราคาเท่าใด จะต้องนาเทคนิคการวิเคราะห์ต้นทุนส่วนเพ่ิมนามาใช้เป็น เคร่ืองมอื ในการตดั สินใจ

10 - 34 การบญั ชตี ้นทุน 1 แบบฝึกหดั ท้ายบท ข้อ 1. ในการผลิตสนิ คา้ A ซง่ึ เปน็ ผลิตภัณฑ์หลกั ของกิจการแห่งหน่ึง จะไดส้ นิ ค้า B เป็น ผลติ ภัณฑพ์ ลอยได้ โดยมปี ริมาณมากน้อยแตกต่างกันไปในแต่ละเดือน สาหรับรายละเอียด การผลิตและขายในเดือนกุมภาพนั ธ์ 25X2 แสดงดังต่อไปน้ี สินค้า A สินค้า B ปริมาณผลติ 10,000 กก. 1,000 กก. ปรมิ าณขาย 8,000 กก. 1,000 กก. ราคาขายต่อหน่วย 20 บาท ขนึ้ อยู่กบั ทางเลอื ก 1.ตน้ ทุนในการผลิตรว่ มกอ่ นจดุ แยกตัว ประกอบดว้ ย วตั ถดุ บิ ทางตรง 32,000 บาท ค่าแรงทางตรง 20,000 บาท คา่ ใชจ้ ่ายการผลิต 30,000 บาท ค่าใช้จ่ายในการขายและบรหิ ารสินค้าท้ัง 2 ชนิด เทา่ กบั 25% ของค่าขาย 2. กจิ การมีทางเลอื กในการผลิตและขายสินค้า B ดงั นี้ 2.1 นาไปหมุนเวียนเป็นเชื้อเพลิงใช้ในโรงงาน ผู้จัดการโรงงานตั้งใจจะใช้ราคา ทดแทนเช้อื เพลงิ กิโลกรัมละ 5 บาท เปน็ มลู ค่าของสินค้า B ซึ่งจะนาไปลดต้นทุนของสินค้า A ในแต่ละงวด 2.2 กาหนดสินค้า B เป็นผลิตภัณฑ์พลอยได้ และยังไม่ตีราคาจนกว่าจะขายได้ ปรากฏวา่ กจิ การสามารถขายสนิ คา้ B ได้ในวันสิ้นงวดในราคากิโลกรัมละ 5.60 บาท โดย ขายเปน็ เงินสด 2.3 นาสนิ ค้า B ไปผลิตต่อ โดยเสยี ตน้ ทนุ เพิม่ เติมหลังจุดแยกตัวดังน้ีคือ วัตถุดิบ ทางตรง 3,000 บาท ค่าแรงทางตรง 2,000 บาท และค่าใช้จ่ายการผลิต 2,000 บาท และ ได้ขายสินค้า B ทั้งหมดในวันส้ินเดอื นในราคากิโลกรมั ละ 12 บาท เปน็ เงินสด 2.4 แผนกบัญชีได้บนั ทึกต้นทุนก่อนจุดแยกตัวของสินค้า บี ณ จุดแยกตัว โดย ใช้ราคาตลาด ณ จดุ แยกตัวของสนิ ค้าทั้ง 2 ชนิด เปน็ เกณฑใ์ นการปันส่วน ทั้งน้ีราคาตลาด ณ จุดแยกตวั ของสินคา้ B เทา่ กับ 5 บาท ตอ่ กโิ ลกรัม และต่อมากิจการได้นาสินค้า B ไป ผลิตเพมิ่ เตมิ โดยเสียต้นทุนเพ่ิมเติมเท่ากับ 7,000 บาท (รายละเอียดในข้อ 2.3) และได้ ขายสินคา้ Bไปทัง้ หมด เปน็ เงนิ สด ในราคาหนว่ ยละ 12 บาท 3. แผนกบัญชีปิดบญั ชที ุกสนิ้ เดอื น เพอ่ื ประมวลผลการดาเนนิ งานของกิจการ

บทที่ 10 การบญั ชเี กยี่ วกบั ผลติ ภณั ฑ์รว่ มและผลติ ภณั ฑพ์ ลอยได้ 10 - 35 ให้ทา 1. ใหท้ า่ นบันทึกรายการเฉพาะผลิตภัณฑ์พลอยได้ ภายใต้ทางเลือกต่างๆ (2.1 - 2.4) รวมท้ังแสดงการปดิ บัญชไี ปบญั ชีกาไรขาดทนุ ในวนั สนิ้ งวด 2. คานวณต้นทุนตอ่ หน่วยของสินคา้ A ภายใตท้ างเลือกตา่ งๆ (2.1 - 2.4) 3. แสดงงบกาไรขาดทุนของกจิ การ ภายใตท้ างเลือกและขอ้ กาหนดตอ่ ไปน้ี 3.1 ภายใต้ทางเลอื ก 2.2 ใหแ้ สดงรายได้สุทธจิ ากการขายสนิ ค้า B เป็นรายได้อื่นๆ ใน งบกาไรขาดทุน 3.2 ภายใตท้ างเลอื ก 2.2 ให้แสดงรายได้สุทธิจากการขายสินค้า B เป็นรายการหัก ตน้ ทุนขายของสินค้า A ในงบกาไรขาดทุน 3.3 ภายใตท้ างเลือก 2.2 ให้แสดงรายได้สุทธิจากการขายสินค้า B เป็นรายการหัก ต้นทนุ การผลติ ของสนิ คา้ A ในงบกาไรขาดทนุ ข้อ 2. บริษัท นานาผลิตภัณฑ์ จากัด ผลิตสินค้า ก เป็นผลิตภัณฑ์หลัก และสินค้า ข. เปน็ ผลติ ภัณฑ์พลอยได้ สาหรับข้อมลู การผลิตและการขายในปี 25X1 ซึ่งเป็นเดือนแรกของ การดาเนินงาน แสดงดังนี้ ปริมาณการผลติ - สนิ ค้า ก 100,000 ปอนด์ สินค้า ข 50,000 ปอนด์ ต้นทุนและคา่ ใช้จา่ ยดาเนนิ งาน ต้นทุนกอ่ นจุดแยกตัว 320,000 บาท ตน้ ทนุ หลงั จดุ แยกตวั - สินค้า ก 80,000 บาท คา่ ใช้จา่ ยในการขายและบริหาร 30% ของคา่ ขายสนิ คา้ ก ในระหว่างเดือนกิจการได้ขายสินค้า ก 80,000 ปอนด์ ในราคา 8 บาท/ปอนด์ เปน็ เงนิ เช่อื และกิจการปิดบัญชที กุ สน้ิ เดือน เพอื่ ประมวลผลการดาเนนิ งานของกิจการ ให้ทา 1. บันทกึ รายการข้างตน้ ในสมุดรายวันทวั่ ไป ภายใต้กรณตี า่ งๆ ดังน้ี 1.1 สมมติว่าสินค้า ข ไม่มีต้นทุนก่อนแยกตัว และกิจการจะบันทึกค่าขายสินค้า ข เป็นรายได้จากผลิตภัณฑ์พลอยได้ต่อเม่ือขายได้ และกิจการสามารถขายสินค้า ข จานวน 40,000 ปอนด์ เป็นเงินสด ในราคาปอนด์ละ 0.60 บาท ในวันสิ้นงวด และในการขายสนิ คา้ ข กิจการเสียคา่ ใชจ้ า่ ยในการขายสนิ คา้ ข. เท่ากบั 10% ของคา่ ขาย ซึง่ แผนกบัญชีจะนาไป หักจากรายไดจ้ ากการขายสนิ คา้ ข.

10 - 36 การบัญชีต้นทนุ 1 1.2 สมมติว่าสินค้า ข มีความสาคัญกับบริษัท และกิจการได้นาสินค้า ข ไป ผลิตเพิ่มเติมหลังจุดแยกตัว โดยมีต้นทุนเพิ่มเติมหลังจุดแยกตัว 20,000 บาท แผนกขาย ประมาณว่าราคาขายของสินค้า ข หลังจุดแยกตัวเท่ากับ 0.80 บาทต่อปอนด์ และกิจการ ต้องการคานวณต้นทุนสนิ ค้า ข กอ่ นแยกตัว ทง้ั น้ีกิจการไดป้ ระมาณอัตราค่าใช้จา่ ยในการขาย และบริหาร และอตั รากาไรสทุ ธทิ ่ีต้องการของสนิ ค้า ข เท่ากับ 10% และอัตรา 25% ของ คา่ ขายตามลาดบั 2. คานวณต้นทุนต่อหนว่ ยของสินคา้ ก ภายใตก้ รณที ่ี 1.1 และ 1.2 3. แสดงงบกาไรขาดทุน ภายในกรณีท่ี 1.1 ท้ังนี้กิจการต้องการแสดงรายได้สุทธิจาก การขายสนิ ค้า ข เปน็ รายไดจ้ ากการขายในงบกาไรขาดทนุ 4. แสดงงบกาไรขาดทุนแยกตามประเภทสินคา้ ภายใตก้ รณีท่ี 1.2 (กิจการใหค้ วามสาคัญ แก่สินคา้ ข เช่นเดียวกบั สินคา้ ก) ขอ้ 3. บรษิ ทั เคมีภณั ฑ์ จากัด ผลติ สารเคมี 3 ชนดิ คอื คาร์บอน โบรอน และอาร์กอน 2 ชนดิ แรก เปน็ ผลิตภัณฑ์หลัก สว่ นชนดิ หลงั เปน็ ผลิตภัณฑ์พลอยได้ บริษทั มแี ผนกผลิต 4 แผนก แผนกท่ี 1 เป็นแผนกสกัดสารเคมีแตล่ ะชนิดจากสนิ แรท่ น่ี าเข้าตอนต้นของแผนก ซงึ่ จะไดส้ ารเคมที ัง้ 3 ชนดิ พรอ้ มกนั หลงั จากนนั้ จะนาสารเคมแี ตล่ ะชนดิ ไปแปรสภาพเป็นสนิ คา้ สาเร็จรูปตอ่ ไป โดยคารบ์ อนจะถูกนาไปผลิตในแผนกที่ 2 โบรอนจะส่งไปผลติ ในแผนกท่ี 3 และอารก์ อนจะนาไปผลติ ในแผนกท่ี 4 รายละเอียดในการผลิตประจาเดอื นพฤศจกิ ายน 25X4 มดี งั นี้ วตั ถดุ ิบ ต้นทุนแปรสภาพ แผนกที่ 1 30,750 บาท 20,000 บาท แผนกท่ี 2 - 12,000 บาท แผนกท่ี 3 - 8,000 บาท แผนกที่ 4 - 1,000 บาท ผลิตภัณฑ์ ปริมาณผลิต ปรมิ าณขาย ราคาขาย รอ้ ยละของคา่ ใชจ้ า่ ย ดาเนินงาน คาร์บอน (ปอนด์) (ปอนด์) ต่อปอนด์ (บาท) โบรอน ตอ่ ค่าขาย (%) อารก์ อน 3,000 2,500 20 20 4,000 3,800 10 20 1,000 1,000 5 15 (ไมม่ งี านระหวา่ งทาตน้ งวดหรอื ปลายงวด)

บทท่ี 10 การบัญชีเก่ียวกับผลติ ภณั ฑ์รว่ มและผลติ ภณั ฑพ์ ลอยได้ 10 - 37 บริษัทตีราคาอาร์กอนโดยประมาณวา่ จะมีกาไรสทุ ธิ 10% ของคา่ ขาย ส่วนการปัน ส่วนตน้ ทนุ รว่ มของคาร์บอนและโบรอน คานวณตามเกณฑค์ ่าขาย ให้ทา 1. งบกาไรขาดทนุ ประจาเดือนพฤศจิกายน 25X4 2. สมมตวิ า่ อารก์ อนเป็นผลติ ภณั ฑร์ ว่ มเชน่ เดียวกับคาร์บอนและโบรอน จงคานวณ ต้นทุนตอ่ หนว่ ยของสารเคมที ั้ง 3 ชนดิ โดยแบง่ ตน้ ทนุ ร่วมตามเกณฑค์ า่ ขาย ขอ้ 4. บรษิ ัท แร่ธรรมชาติ จากดั เปน็ บริษัทขุดเจาะแร่เพ่ือสังเคราะห์เป็นสารเคมีชนดิ ตา่ งๆ ในระหวา่ งเดอื นกรกฎาคม มีขอ้ มูลในการผลิตดังตอ่ ไปน้ี แผนก ก ขุดเจาะแร่ปริมาณ 80,000 ปอนด์ ณ จุดแยกตัวของแผนก ก และได้ สารเคมตี ่อไปน้ี สาร A 80% สาร B 15% สาร C 5% กจิ การถอื ว่าสาร C เป็นเศษวัสดุเพราะมีจานวนน้อยซ่ึงจะตีราคาต่อเมื่อขายสาร C ได้ จึงบันทึกเฉพาะจานวนเทา่ น้นั ส่วนสาร B เป็นผลิตภัณฑ์พลอยได้ ซ่ึงจะไปผลิตต่อใน แผนก ข สาหรับสาร A จะถกู ขายไปทันทที ผี่ ลิตเสร็จจากแผนก ก. ปรมิ าณขาย (ตามสดั ส่วนของหน่วยทีผ่ ลติ ได)้ สาร A 70% ของหนว่ ยท่ีผลติ ได้ สาร B 100% ของหนว่ ยท่ผี ลิตได้ ต้นทุนการผลิต (บาท) แผนก ก แผนก ข วตั ถุดบิ 50,000 7,750 ค่าแรง 26,000 6,000 ค่าใชจ้ า่ ยการผลิต 17,500 3,250 สาหรับข้อมูลในการขายและการบรหิ าร มดี ังน้ี สาร A สาร B ราคาขายต่อปอนด์ (บาท) 6 1.95 ค่าใชจ้ า่ ยในการขายและบรหิ าร (บาท) 19,500 2,500

10 - 38 การบัญชีต้นทนุ 1 ให้ทา 1. งบกาไรขาดทนุ ตามสมมตฐิ านเกี่ยวกบั สาร B ดังตอ่ ไปน้ี 1.1. รายได้สุทธจิ ากการขายสาร B เปน็ รายไดอ้ น่ื ๆ 1.2. รายได้สุทธจิ ากการขายสาร B เป็นรายการหกั จากต้นทุนขายของสาร A 1.3. ใชว้ ธิ ี Reversal Cost ในการคานวณต้นทุนรวมของสาร B 1.4. สมมติกจิ การถือว่าสาร A และสาร B เป็นผลิตภณั ฑร์ ว่ ม ให้แบง่ ตน้ ทุนร่วม ให้สาร A และสาร B ตามเกณฑค์ า่ ขาย ณ จุดแยกตัว (Sales Value Method) ขอ้ 5. บริษทั ทวภี ณั ฑ์ จากดั ผลิตสนิ คา้ ได้ 3 ชนดิ จากกระบวนการผลติ ร่วมกันคือ สินคา้ ก. ข. และ ค. ซ่งึ ฝ่ายบริหารไดก้ าหนดใหส้ นิ คา้ ท้ัง 3 ชนดิ เป็นผลิตภณั ฑ์ร่วม สินค้า หน่วยท่ีผลิต (หน่วย) น้าหนัก (กก.) ราคาขายต่อหน่วย (บาท) ก. 400 10 50 ข. 100 15 120 ค. 100 21 360 ตน้ ทนุ ร่วมในการผลติ ประกอบดว้ ย วัตถุดบิ 12,000 บาท คา่ แรง 8,000 บาท คา่ ใช้จ่ายในการผลิต 10,000 บาท ให้ทา 1. แสดงการคานวณตน้ ทนุ ตอ่ หน่วยของสินคา้ ก ข และ ค โดยใชเ้ กณฑ์การแบ่งตน้ ทนุ ร่วมแบบถัวเฉล่ีย แบบถัวเฉล่ยี ถว่ งน้าหนัก และแบบมลู ค่าขายสุทธิ ทง้ั นค้ี า่ ใชจ้ า่ ยดาเนนิ งาน เทา่ กับ 10% ของค่าขาย 2. ถา้ สนิ ค้า ก. เปน็ ผลิตภณั ฑพ์ ลอยได้ โดยบรษิ ทั บนั ทึกรายไดท้ งั้ หมดจากการขายสนิ คา้ ก เปน็ รายได้อน่ื ๆ จงคานวณหาต้นทุนตอ่ หนว่ ยของสินค้า ข และสินคา้ ค โดยใช้วธิ มี ลู คา่ ขายเปน็ เกณฑ์ในการแบ่งตน้ ทุนรว่ ม 3. กจิ การควรจะแบง่ ตน้ ทนุ ร่วมวธิ ใี ดจงึ จะเหมาะสม โปรดอธบิ าย

บทท่ี 10 การบัญชีเกี่ยวกบั ผลิตภัณฑ์รว่ มและผลิตภณั ฑพ์ ลอยได้ 10 - 39 ขอ้ 6. บริษทั เจรญิ ทรพั ย์ ผลิตสินคา้ 3 ชนดิ คือ สินค้า ก และ ข เปน็ ผลติ ภัณฑ์ร่วม และ สนิ คา้ ค เป็นผลิตพลอยได้ บรษิ ัทตรี าคาผลิตภัณฑพ์ ลอยไดแ้ บบ Reversal Cost สว่ นการ แบ่งต้นทนุ รว่ มแบ่งให้ ก และ ข ตามเกณฑค์ า่ ขาย ณ จดุ แยกตัวต่อไปน้ีเปน็ ขอ้ มูลการผลติ ใน เดอื นกุมภาพันธ์ 25X9 รายละเอียดสินค้าคงคลงั สินค้า ก สินค้า ข 1 ก.พ. 25X9 6,500 หน่วย (13,000 บาท) 10,000 หนว่ ย (15,000 บาท) 29 ก.พ. 25X9 8,500 หนว่ ย 6,000 หน่วย ส่วนสนิ คา้ ค. ไม่มหี นว่ ยคงเหลอื ทง้ั ตน้ งวดและปลายงวด และบรษิ ทั ตรี าคาสินค้าคง คลังแบบ FIFO ต้นทนุ การผลติ ประจาเดือน ตน้ ทนุ กอ่ นแยกตวั 21,200 บาท ต้นทนุ หลงั จดุ แยกตวั สนิ ค้า ก 6,000 บาท สนิ คา้ ข 2,000 บาท สนิ ค้า ค 1,200 บาท รายละเอียดการขายระหวา่ งเดอื น สนิ คา้ ก 8,000 หนว่ ย ในราคาหนว่ ยละ 3 บาท สินคา้ ข 9,000 หน่วย ในราคาหนว่ ยละ 2 บาท สินคา้ ค 2,400 หน่วย ในราคาหนว่ ยละ 1 บาท ให้ทา 1. คานวณตน้ ทนุ ตอ่ หนว่ ยของสินคา้ ท้ัง 3 ชนิด 2. งบกาไรขาดทนุ (บางส่วน) ประจาเดอื นกมุ ภาพันธ์ 25X9

10 - 40 การบญั ชตี ้นทนุ 1 ขอ้ 7. บริษัท ร่วมผลิตภัณฑ์ จากัด ผลิตสินค้า 3 ชนิด จากกระบวนการผลิตร่วม คือ สินค้า M N และ P สาหรับขอ้ มูลการผลติ และขายในเดือนมนี าคม 25X3 ปรากฏดังนี้ 1. ต้นทุนการผลิตประกอบด้วย วัตถุดิบทางตรง 80,000 บาท ค่าแรงทางตรง 40,000 บาท และคา่ ใช้จ่ายการผลิต 60,000 บาท และในเดอื นนี้ไม่มขี องคงเหลอื ในตอนตน้ งวด 2. รายละเอยี ดในการผลิตสนิ คา้ ทั้ง 3 ชนดิ แสดงดังนี้ สินค้า ปรมิ าณผลติ น้าหนกั ตอ่ หนว่ ย ปรมิ าณขาย ราคาตลาดตอ่ หน่วย (หนว่ ย) (กก.) (หน่วย) (บาท) M 2,000 4 กก. 1,600 20 N 4,000 2.5 กก. 3,200 30 P 6,000 3 กก. 5,000 40 3. กิจการนาสนิ ค้าทงั้ 3 ชนิดออกขายทันที ณ จุดแยกตัว โดยมีอัตราค่าใช้จ่ายใน การขายและบรหิ ารเทา่ กับ 25% ของค่าขาย ให้ทา 1. ถา้ สินคา้ M, N และ P เป็นผลิตภัณฑร์ ่วม ให้แสดงการคานวณตน้ ทนุ ต่อหนว่ ยของ สนิ คา้ ท้งั 3 ชนิดตามวิธี 1.1 ถวั เฉลีย่ ดว้ ยปรมิ าณผลติ 1.2 มลู ค่าขายทคี่ าดวา่ จะได้รับ โดยใช้ราคาตลาด ณ จดุ แยกตัว 2. ถา้ สินคา้ M เปน็ ผลติ ภัณฑ์พลอยได้ โดยกิจการกาหนดมูลคา่ ผลติ ภณั ฑพ์ ลอยได้ จากราคาตลาด ณ จดุ แยกตัว และนามูลคา่ นี้ไปหกั จากตน้ ทนุ การผลิตรว่ ม และนาตน้ ทนุ ร่วมสุทธิไปแบง่ ใหผ้ ลิตภณั ฑร์ ว่ มที่เหลอื (สินคา้ N และ P) โดยใช้วิธีถวั เฉลี่ยด้วยนา้ หนัก ใหค้ านวณ 2.1 ตน้ ทุนต่อหนว่ ยของสินค้า N และ P 2.2 จัดทางบกาไรขาดทุนประจาเดือนมีนาคม 25X3 ในกรณีกิจการประมาณ ค่าใชจ้ ่ายในการขายและบริการใหก้ บั สนิ คา้ N และ P เทา่ น้ัน เพราะในการขายสินค้า M ซง่ึ เป็น ผลิตภัณฑพ์ ลอยไดน้ ั้นกจิ การไมไ่ ดเ้ สยี คา่ ใช้จ่ายในการขายและบรหิ ารแต่ประการใด

บทท่ี 10 การบญั ชเี กยี่ วกบั ผลิตภัณฑร์ ว่ มและผลติ ภณั ฑพ์ ลอยได้ 10 - 41 ข้อ 8. บริษัท เจริญผลิตภัณฑ์ จากัด ผลิตสินค้า 4 ชนิดคือ ก ข ค และ ง จาก กระบวนการผลิตร่วมในแผนกเตรียม จากประสบการณ์ที่ผ่านมา บริษัทพอจะประมาณได้ว่า อัตรากาไรขน้ั ต้นต่อค่าขายโดยถ่วั เฉล่ยี รวมของกจิ การ = 30% ของค่าขาย ดังนั้นกิจการจึง นาอตั ราสว่ นนไี้ ปคานวณหาต้นทุนตอ่ หน่วยของผลิตภณั ฑ์ในแตล่ ะเดอื นตลอดมา สาหรบั ในเดอื นสิงหาคม 25X3 ไดน้ าวัตถดุ ิบเขา้ ผลิตจานวน 10,000 หนว่ ย รายละเอยี ดเกยี่ วกับการผลิตและขายสนิ คา้ ตา่ งๆ แสดงดังนี้ สินค้า ก สินค้า ข สินค้า ค สินค้า ง ปรมิ าณผลิต (หนว่ ย) 2,000 2,500 2,000 2,500 ปรมิ าณขาย (หน่วย) 1,700 2,000 1,400 2,200 ราคาตลาดตอ่ หน่วย 15 บาท 20 บาท 18 บาท 22 บาท ต้นทนุ เพิ่มเติมหลงั จดุ แยกตวั (บาท) วัตถุดบิ - 7,500 6,000 9,500 ตน้ ทุนแปรสภาพ 6,000 5,000 6,200 9,500 สมมตวิ า่ ไมม่ งี านระหวา่ งทาทง้ั ตน้ งวดและปลายงวด จงคานวณต้นทุนรวม และ ต้นทุนกอ่ นแยกตัวของสนิ คา้ ทง้ั 4 ชนดิ ในเดอื นสงิ หาคม 25X8

10 - 42 การบัญชตี ้นทุน 1 เอกสารอ้างอิง ดวงมณี โกมารทัต. (2559). การบญั ชีต้นทุน. พมิ พค์ รั้งที่ 15 กรงุ เทพมหานคร : โรงพิมพแ์ หง่ จุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลยั . ประภากรณ์ เกียรตกิ ุลวฒั นา. (2558). การบญั ชีต้นทุน. พมิ พค์ รั้งท่ี 1 กรุงเทพมหานคร : จูน พบั ลชิ ชงิ่ . สมนึก เออื้ จิระพงษพ์ นั ธ.์ (2557). การบญั ชีต้นทุน. พิมพค์ ร้ังที่ 7 กรงุ เทพมหานคร : แมคกรอ-ฮลิ . Horngren, C.T., Datar, S.M., and Rajan, M.V. (2015). Cost Accounting A Managerial Emphasis. (15th ed). England : Pearson Education.

การบัญชีต้นทุน 1 บรรณานุกรม กชกร เฉลมิ กาญจนา. (2557). การบญั ชีบริหาร (การบญั ชีต้นทุน 2). พิมพค์ รงั้ ที่ 5 กรุงเทพฯ : สานกั พมิ พ์จุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลยั . จนั ทนา สาขากร และ ศลิ ปพร ศรีจ่นั เพชร. (2556). การบญั ชีขนั้ ต้น. พมิ พ์ครั้งที่ 1 กรุงเทพมหานคร : ทีพีเอน็ เพรส. ดวงมณี โกมารทัต. (2559). การบญั ชีต้นทุน. (พมิ พ์ครั้งท่ี 15). กรุงเทพฯ : จฬุ าลงกรณม์ หาวิทยาลัย. ประภากรณ์ เกยี รตกิ ลุ วฒั นา. (2558). การบญั ชีต้นทนุ . พมิ พค์ ร้งั ที่ 1 กรุงเทพฯ : จนู พับลิชชิ่ง. ศศิวมิ ล มอี าพล. (2558). การบญั ชีเพือ่ การจดั การ. พิมพ์ครง้ั ท่ี 23 กรงุ เทพมหานคร : อนิ โฟไมนิ่ง. สภาวิชาชีพการบัญชี ในพระบรมราชปู ถมั ภ.์ (2559). มาตรฐานการรายงานทางการเงิน. คน้ เมอื่ 10 ธันวาคม 2559, จาก http://www.fap.or.th/ สมนึก เอือ้ จริ ะพงษพ์ นั ธ.์ (2557). การบญั ชีต้นทนุ . พิมพค์ ร้งั ที่ 7 กรงุ เทพมหานคร : แมคกรอ-ฮลิ . สานกั งานคณะกรรมการกฤษฎกี า. (2559). พระราชบญั ญตั ิคมุ้ ครองแรงงาน พ.ศ.2541. คน้ เมอ่ื 20 ธนั วาคม 2559, จาก http://www.labour.go.th/th/doc/law/labour_protection_2541_new.pdf Horngren, C.T., Datar, S.M., and Rajan, M.V. (2015). Cost Accounting A Managerial Emphasis. (15th ed). England : Pearson Education