tripitaka_53

พระสุตตันตปฎก ขทุ ทกนกิ าย เถรคาถา เลม ๒ ภาค ๓ ตอน ๔ - หนา ที่ 301พุทธเจา มา ๘๒,๐๐๐ ธรรมขันธ ไดเ รียนมาจากสํานักภกิ ษุมพี ระธรรมเสนาบดเี ปนตน ๒,๐๐๐ ธรรมขนั ธ จึงรวมเปนธรรมที่คลองปากข้นึ ใจ ๘๔,๐๐๐ ธรรมขนั ธ คนท่ีเปนชายมกี ารศึกษาเลาเรียนมานอย ยอมแกเปลา เหมือนกบั โคทม่ี กี ําลังแตเ ขาไมไดใ ชง านฉะนัน้ เนอื้ ยอมเจรญิ แกเ ขาปญ ญาไมเ จรญิ แกเขา ผใู ดเลา เรียนมามาก ดูหมน่ิ ผูท่ศี ึกษาเลาเรียนมานอยดวยการสดบั แตเ ขาไมไดป ฏบิ ตั ิตามท่เี ลาเรยี นมา ยอมปรากฏแกเรา เหมอื นคนตาบอดถือดวงไฟไปฉะนัน้ บุคคลควรเขาไปนัง่ ใกลผูท่ีศกึ ษามามาก แตไมค วรทําสตุ ะท่ีตนไดมาใหพนิ าศ เพราะสุตะท่ตี นไดมานัน้ เปน เบือ้ งตนแหง พรหมจรรย เพราะฉะน้ันจึงควรเปน ผูทรงธรรม บุคคลผูรอู กั ษรทั้งเบือ้ งตนและเบ้อื งปลาย รอู รรถแหงภาษติ ฉลาดในนิรุตตแิ ละบทยอ มเลาเรยี นธรรม ใหเ ปน การเลา เรียนดี และพิจารณาเน้ือความ เปนผูกระทําความพอใจดว ยความอดทนพยายามพจิ ารณา ดังความเพียร ในเวลาพยายามมจี ติตั้งม่นั ดวยดีในภายใน บุคคลควรคบหาทานผเู ปน พหสู ตูทรงธรรม มีปญญา เปนสาวกของพระพุทธเจา หวังการรแู จงธรรมเชน นนั้ เถิด บุคคลผเู ปน พหสู ตู ทรงธรรมแหงพระพทุ ธเจาผูทรงแสวงหาคณุ อนั ยง่ิ ใหญ เปนดวงตาของโลกท่ัวไป ผทู เี่ ปนพหสู ตู นนั้ เปนผูอันมหาชนควรบูชาภกิ ษุมีธรรมเปน ที่ยนิ ดี ยนิ ดีแลวในธรรม คนควา ธรรม

พระสุตตันตปฎ ก ขทุ ทกนิกาย เถรคาถา เลม ๒ ภาค ๓ ตอน ๔ - หนา ที่ 302 ระลึกถงึ ธรรม ยอ มไมเสอ่ื มไปจากสัพธรรม เมื่อกายและ ชีวติ ของตนเสือ่ มไป ภิกษผุ หู นกั ในความตระหน่ีกาย ติด อยดู ว ยควานสุขทางรา งกาย ไมข วนขวายบําเพญ็ เพยี ร ความผาสุกทางสมณะจักมีแตท ่ไี หน ทิศท้ังหมดไมป รากฏ ธรรมท้ังหลายไมแจมแจง ในเมือ่ ทา นธรรมเสนาบดผี ู เปนกัลยาณมิตร นพิ พานแลว โลกทงั้ หมดน้ีปรากฏ เหมอื นความมดื มน กายคตาสติยอมนาํ มาซงึ่ ประโยชน โดยสวนเดียวฉนั ใด กัลยาณมิตรเชนน้นั ยอมไมม ีแก ภิกษุผูม สี หายลว งลบั ไปแลว มีพระศาสดานิพพานไปแลว ฉนั นนั้ มติ รเกาพากันลวงลบั ไปแลว จติ ของเราไมส มาคม ดว ยมติ รใหม วันนีเ้ ราจะเพง ฌานอยูผูเ ดียว เหมือนกับ นกท่ีอยูในรังในฤดูฝนฉะนนั้ .พระผูมพี ระภาคเจาตรัสกะพระอานนทด ว ยพระคาถา ๑ พระคาถา ความวา เธออยา หามประชาชนเปนอันมาก ทพ่ี ากันมาแต ตา งประเทศ ในเมอื่ ลวงเวลาเฝา เพราะประชุมชนเหลา นั้นเปน ผูมงุ จะฟงธรรม จงเขา มาหาเราได เวลานเี้ ปน เวลาทีจ่ ะเหน็ เรา.พระอานนทเถระจงึ กลา วเปนคาถาตอ ไปวา พระศาสดาผมู จี ักษุ ทรงประทานโอกาสใหป ระชุม ชนท่พี ากนั มาแตตางประเทศ ในเมอ่ื ลว งเวลาเฝา ไม ทรงหา ม เม่อื เรายงั เปนพระเสขบุคคลอยู ๒๕ ป กาม- สัญญาไมเกดิ ข้นึ เลย เชิญดูความที่ธรรมเปนธรรมดี เมื่อ

พระสุตตนั ตปฎก ขทุ ทกนกิ าย เถรคาถา เลม ๒ ภาค ๓ ตอน ๔ - หนาท่ี 303 เรายงั เปนพระเสขบคุ คลอยู ๒๕ ป โทสสญั ญาไมเ กดิ ขึ้น เลย เชญิ ดูความทีธ่ รรมเปนธรรมดี เราไดอุปฏฐากพระ- ผมู ีภาคเจาดว ยเมตตากายกรรม เหมือนพระฉายาตดิ ตาม พระองคอ ยู ๒๕ ป เราอุปฏฐากพระผูมพี ระภาคเจา ดว ย เมตตาวจกี รรม เหมอื นพระฉายาตดิ ตามพระองคอ ยู ๒๕ ป เราอปุ ฏฐากพระผมู พี ระภาคเจา ดวยเมคตามโนกรรม เหมือนพระฉายาติดตามพระองคอยู ๒๕ ป เมอ่ื พระ- พทุ ธองคเ สด็จดําเนนิ ไป เรากไ็ ดเดนิ ตามไปเบือ้ งพระ- ปฤษฎางคข องพระองค เมอ่ื พระองคทรงแสดงธรรมอยู ญาณเกิดขึน้ แกเรา เปน ผูมีกจิ ทีจ่ ะตอ งทาํ ยังเปนพระ- เสขะยังไมบ รรลอุ รหตั พระศาสดาพระองคใดเปน ผทู รง อนเุ คราะหเรา พระศาสดาพระองคน้ัน ไดเสด็จ ปรนิ ิพพานไปเสียกอ นแลว เม่อื พระสมั มาสัมพุทธเจา ผูถอื ความเปนผูประเสริฐโดยอาการท้ังปวง เสดจ็ ปรินิพ- พานแลว คร้งั นน้ั ไดเ กิดมีความหวาดเสยี วและไดเ กดิ ขนพองสยองเกลา.พระสังคีติกาจารยเมอื่ จะสรรเสรญิ พระอานนทเถระ ไดร จนาคาถา ๓ คาถาความวา พระอานนทเ ถระเปน พหสู ตู ทรงธรรม เปน ผรู ักษา คลังพระธรรมของพระพทุ ธเจา ผูท รงแสวงหาพระคณุ อนั ย่ิงใหญ เปน ดวงตาของโลกท่ัวไป ปรนิ พิ พานไปเสียแลว พระอานนทเถระเปน พหูสตู ทรงธรรม เปนผูรกั ษาคลงั พระธรรมของพระพุทธเจา ผูทรงแสวงหาคณุ อันยงิ่ ใหญ

พระสตุ ตนั ตปฎก ขุททกนกิ าย เถรคาถา เลม ๒ ภาค ๓ ตอน ๔ - หนาที่ 304 เปน ดวงตาของชาวโลกท่ัวไป เปน ผกู ําจัดความมืดมนท่ี เปน เหตุทําใหเปนดังคนตาบอดไดแ ลว พระอานนทเถระ เปนผมู ีคติ มีสติ และธติ ิ เปนผูแสวงคุณ เปนผทู รงจํา พระสทั ธรรมไวได เปน บอเกิดแหง รตั นะ.พระอานนทเ ถระ กอ นแตน พิ พานไดกลาวคาถา ความวา เรามีความคุนเคยกบั พระศาสดา เราทําคําสัง่ สอน ของพระพุทธเจาเสร็จแลว ปลงภาระหนกั ลงแลว ถอน ตณั หาเครื่องนําไปสภู พไดแลว. จบอานนั ทเถรคาถาท่ี ๓ รวมพระเถระ พระเถระ ๓ รูปนี้ คือ พระปสุ สเถระ ๑ พระสารบี ุตรเถระ ๑พระอานนทเถระ ๑ ทา นนิพนธค าถาไวใ นตงิ สนบิ าตนัน้ รวม ๑๐๕ คาถาฉะนน้ั แล. จบติงสนบิ าต อรรถกถาอานันทเถรคาถา คาถาของทานพระอานนทเถระ มีคําเรมิ่ ตน วา ปสเุ ณน จ โกธเนนดังน้.ี เรื่องน้ันมเี หตเุ กิดขึน้ อยา งไร ? ทา นพระอานนทเถระแมน ้ี เปนผไู ดบําเพญ็ บารมมี าแลว ในพระ-พทุ ธเจาพระองคกอ น ๆ ในกาลแหง พระผูมพี ระภาคเจา ทรงพระนามวาปทุมุตตระ บังเกดิ เปนพีช่ ายตา งมารดา แหง พระศาสดา ในหงั สวดนี คร,ทา นไดมชี ือ่ วา สมุ นะ สวนพระบิดาของทา น ไดม ีพระนามวา พระเจาอานนั ทะ. เมอ่ื สมุ นกมุ าร ผูเ ปน พระราชโอรสของตน เจริญวยั แลว