tripitaka_50

พระสตุ ตันตปฎก ขทุ ทกนิกาย เถรคาถา เลม ๒ ภาค ๓ ตอน ๑ - หนา ท่ี 409 ๕. สนุ าคเถรคาถา วา ดว ยคาถาของพระสุนาคเถระ [๒๒๒] ไดย ินวา พระสนุ าคเถระไดภาษติ คาถานี้ไว อยา งนวี้ า ผูฉลาดในการถอื เอา ซง่ึ นิมติ แหงภาวนาจิต เสวยรสแหงวเิ วก เพงฌาน ฉลาดในการรักษากรรมฐาน มีสติตั้งม่ัน พงึ บรรลนุ ริ ามิสสขุ อยา งแนน อน. อรรถกถาสุนาคเถรคาถา คาถาของทา นพระสุนาคเถระ เริ่มตน วา จิตฺตนิมติ ตฺ สสฺ โกวโิ ท.เรอ่ื งราวของทานเปน อยางไร ? แมพ ระเถระนี้ ก็มีอธกิ ารอนั กระทําไวแ ลว ในพระพุทธเจาองคกอนๆเขาไปสง่ั สมกศุ ลอนั เปน อุปนิสยั แหงพระนพิ พานไวใ นภพนั้น ๆ เกิดในตระกลูพราหมณ ในกาลของพระผูม ีพระภาคเจา ทรงพระนามวา สิขี ในกัปท่ี๓๑ แตภทั รกัปน้ี เจรญิ วยั แลว เปน ผูถึงฝง แหง ไตรเพท อยใู นอาศรมใกลช ัฏปา สอนมนตกะพราหมณ ๓,๐๐๐ คน. คร้ันวนั หน่ึง เมื่อเขาเหน็พระศาสดาจึงตรวจดูพระลกั ษณะแลว รายมนตสําหรับทาํ นายลักษณะ กบ็ งั เกิดความเล่อื มใสอยา งโอฬาร ปรารภพระพุทธญาณวา ผปู ระกอบดว ยลักษณะเชน น้ี จักเปน พระพทุ ธเจาผูพิชิตมาร มีพระญาณหาทีส่ ดุ มิได ดังน้ี.

พระสุตตันตปฎก ขุททกนิกาย เถรคาถา เลม ๒ ภาค ๓ ตอน ๑ - หนาท่ี 410 ดวยจิตที่เลือ่ มใสนนั้ เขาบงั เกิดในเทวโลก ทองเทย่ี วไป ๆ มา ๆอยใู นเทวดาและมนษุ ยท้ังหลาย เกดิ เปนบุตรของพราหมณคนหนง่ึ ในนาลกคาม ในพทุ ธุปบาทกาลน้ี ไดมนี ามวา สนุ าคะ. เขาเปน สหายครง้ั เปนคฤหสั ถข องพระธรรมเสนาบดี ไปสสู าํ นักของพระเถระ ฟง ธรรมแลวตง้ั อยูในทัสสนภูมิ เจรญิ วิปส สนา บรรลุพระอรหัตแลว. สมดังคาถาประพันธที่ทา นกลาวไวใ นอปทานวา ภเู ขาชอ่ื วา วสภะ มีอยูใ นท่ีไมไ กลภูเขาหมิ วันต ทเ่ี ชิงเขาวสภะน้นั มอี าศรมทีเ่ ราสรางไวใ นกาลนน้ั เราเปนพราหมณบอกมนตกะศษิ ยป ระมาณ ๓,๐๐๐ เรา ส่ังสอนศิษยเ หลา นนั้ แลว เขา อยู (ในท่ีสงัด ) ณ ท่ี สมควรขางหนง่ึ แสวงหาพทุ ธเวท มีจิตเล่อื มใสใน พระญาณ ครนั้ เรายังจติ ใหเ ลื่อมใสในพระญาณแลว นัง่ คบู ัลลังกอยูบนเครื่องลาดหญา กระทํากาลกิรยิ า ณ ทน่ี ัน้ ในกปั ท่ี ๓๑ แตภ ทั รกปั นี้ เราไดสญั ญาใด ในกาลนัน้ ดวยสญั ญานน้ั เราไมรูจักทคุ ติเลย น้ีเปน ผลแหง สญั ญาในพระญาณ ในกัปที่ ๒๗ แตภัทรกัปน้ี ไดเ ปนพระเจาจกั รพรรดิราช พระนามวา สิรธิ ร สมบรู ณดว ยแกว ๗ ประการ มพี ลมาก. เราเผา กิเลสทั้งหลายแลว ฯ ล ฯ คําสอนของพระพทุ ธเจา เรากระทําสาํ เรจ็ แลว ดังน.ี้ กพ็ ระเถระครัน้ บรรลุพระอรหัตแลว เม่ือจะพยากรณพระอรหตั ผลดวยประกาศการแสดงธรรมของภกิ ษทุ ง้ั หลาย ไดกลา วคาถาวา

พระสุตตนั ตปฎก ขุททกนกิ าย เถรคาถา เลม ๒ ภาค ๓ ตอน ๑ - หนา ท่ี 411 ผฉู ลาดในการถอื เอาซ่งึ นมิ ิต แหงภาวนาจติ เสวยรสแหงวิเวก เพง ฌาน ฉลาดในการรักษากรรมฐาน มสี ติตง้ั ม่ัน พึงบรรลนุ ริ ามสิ สุขอยา งแนน อน ดังน.ี้ บรรดาบทเหลา นนั้ บทวา จิตฺตนิมติ ฺตสสฺ โกวโิ ท ความวาผฉู ลาดในการถอื เอาซ่ึงนิมิตแหง ภาวนาจิต คอื ฉลาดในการถอื เอาซ่ึงจติ นิมติอนั ควรแกการยกยองเปนตน อยางน้วี า พงึ ยกยอ งจิตในสมัยนี้ พึงใหจ ติ .รา เริงในสมยั นี้ พงึ วางเฉยในสมยั นี้ ดงั น้.ี บทวา ปวเิ วกรส วชิ านยิ ความวา รูรสแหงจติ วิเวก อนั ยังกายวเิ วกใหเ จรญิ แลว อธบิ ายวา เสวยวเิ วกสุข. ทา นอธิบายวา ไดแกดืม่วมิ ตุ ตริ ส. บทวา ณาย ไดแ ก เพง ดวยอารมั มณูปนิชฌานกอ น และเพงดว ยลกั ขณปู นชิ ฌานในภายหลงั . บทวา นิปโก ไดแก ฉลาดในการบรหิ ารกรรมฐาน. บทวา ปติสสฺ โต ไดแก เขา ไปต้ังสติไว. บทวา อธิคจเฺ ฉยยฺ สขุ  นริ ามสิ  ความวา ตง้ั อยูแ ลว ในสุขอันเกดิ แตจติ วิเวก อนั จะพึงไดดว ยความเปน ผฉู ลาดในสมถนิมติ เปน ตนอยา งนี้เปน ผูมีสติ มีสัมปชัญญะ เพงอยดู วยวิปสสนาฌานนั่นแล พึงบรรลุ คือพงึเขาไปถงึ พรอ ม ซึ่งนิพพานสขุ และผลสุข อันชอ่ื วา ไมมีอามสิ เพราะไมเ จอื ปนดว ยอามสิ คอื กาม และอามิสคอื วฏั ฏะ. จบอรรถกถาสนุ าคเถรคาถา

พระสตุ ตันตปฎ ก ขทุ ทกนกิ าย เถรคาถา เลม ๒ ภาค ๓ ตอน ๑ - หนา ท่ี 412 ๖. นาคิตเถรคาถา วา ดว ยคาถาของพระนาคิตเถระ [๒๒๓] ไดยินวา พระนาคติ เถระไดภาษิตคาถาน้ีไว อยา งน้ีวา ในลทั ธแิ หงเดียรถยี  ภายนอกพระศาสนานี้ ยอ ม ไมม ที างไปสพู ระนพิ พาน เหมอื นอรยิ อฏั ฐงั คกิ มรรค น้เี ลย พระผูมพี ระภาคเจา ผูเปนพระบรมครู ทรง- พราํ่ สอนภกิ ษุสงฆดวยพระองคเ อง เหมือนดงั ทรง แสดงผลมะขามปอม ในฝาพระหัตถ ฉะน้ัน. อรรถกถานาคติ เถรคาถา คาถาของทานพระนาคิตเถระ เร่มิ ตนวา อโิ ต พหทิ ธฺ า ปถุ ุอฺ-วาทนิ  . เรอื่ งราวของทา นเปนอยางไร ? ไดย ินวา พระเถระนี้ เปน พราหมณช อ่ื วา นารทะ ในกาลของพระผมู พี ระภาคเจา ทรงพระนามวา ปทมุ ุตตระ วนั หน่งึ น่งั อยใู นโรงเห็นพระผูมีพระภาคเจา อนั ภกิ ษสุ งฆแวดลอ มแลว เสด็จไป มใี จเลอื่ มใสชมเชยดวยคาถา ๓ คาถา. ดวยบญุ กรรมน้นั เขาบังเกดิ ในเทวโลก กระทําบญุ แลวทอ งเท่ียวไป ๆ มา ๆ อยูใ นเทวดาและมนุษยทงั้ หลาย เกิดในตระกลู แหงเจา ศากยะในพระนครกบลิ พัสดุ ในพุทธปุ บาทกาลน้ี ไดม ีนามวา นาคติ ะ เม่ือพระผมู ีพระภาคเจา ประทบั อยูในพระนครกบิลพสั ดุ เขาฟงมธปุ ณฑิกสตู ร ไดม ีศรทั ธาจิตบวชแลว เจริญวปิ สสนา บรรลุพระอรหตั แลว. สมดงั คาถาประพันธท ี่ทา นกลา วไวในอปทานวา

พระสุตตนั ตปฎ ก ขุททกนิกาย เถรคาถา เลม ๒ ภาค ๓ ตอน ๑ - หนา ท่ี 413 เรานง่ั อยูในโรงอนั กวา งใหญ ไดเห็นพระผูมีพระภาคเจา ทรงพระนามวา ปทมุ ตุ ตระ ผูเ ปน นายกของโลก ผูม ีอาสวะสนิ้ แลว ผบู รรลพุ ลธรรม แวดลอมดวยภกิ ษุสงฆ. ภิกษสุ งฆประมาณหนงึ่ แสน ผบู รรลุวิชชา ๓ ไดอ ภิญญา ๖ มีฤทธ์มิ าก แวดลอ มพระ-พทุ ธเจา ใครเลาเห็นแลว จะไมเ ล่อื มใส ในมนุษยโลกพรอมทงั้ เทวโลก ไมมอี ะไรเปรยี บ ในพระญาณของพระสัมมาสมั พุทธเจาพระองคใ ด ใครไดเห็นพระสมั มาสมั พทุ ธเจา พระองคนัน้ ผูมพี ระญาณไมส น้ิ สุดแลว จะไมเล่อื มใสเลา ชนทง้ั หลายไมสามารถเพือ่กาํ จดั พระสมั พุทธเจาพระองคใ ด ผูทรงแสดงธรรมกาย และผเู ปน บอ เกิดแหงพระรัตนตรัยอยา งเดยี วได ใครเลาเหน็ พระสัมพทุ ธเจาพระองคน ัน้ แลวจะไมเ ลื่อมใส พราหมณนามวา นารทะ ผมู ใี จภักดีชมเชยพระสัมพทุ ธเจา พระนามวา ปทุมุตตระ ผไู มพา ยแพ ดว ยคาถาทง้ั ๓ เหลานี้ ดวยจิตท่เี ลือ่ มใสและดวยการกลาวชมเชยพระสัมพทุ ธเจานั้น เราไมเขาถงึ ทุคติตลอดแสนกัป ในกัปท่ี ๓,๐๐๐ แตภัทรกปั น้ีไดเปน พระเจา จักรพรรดิจอมกษตั รยิ  พระนามวาสุมติ ตะ สมบูรณดว ยแกว ๗ ประการ มพี ลมาก.เราเผากิเลสทั้งหลายแลว ฯ ล ฯ คาํ สอนของพระพุทธเจาเรากระทําสาํ เรจ็ แลว ดังน้.ี

พระสุตตนั ตปฎก ขทุ ทกนิกาย เถรคาถา เลม ๒ ภาค ๓ ตอน ๑ - หนาที่ 414 กพ็ ระเถระครน้ั บรรลุพระอรหตั แลว อาศัยความทีเ่ ทศนาของพระ-ศาสดาเปน ของจรงิ และความทพ่ี ระธรรมกระทําสตั วใหพนทกุ ข เปนผูมปี ต ิและโสมนัสเกิดแลว เมื่อจะเปลง อทุ าน อันแผซ า นไปดวยกาํ ลังแหงปติ ไดกลา วคาถาวา ในลทั ธิแหง เดยี รถยี  ภายนอกพระศาสนาน้ี ยอมไมม ที างไปสูพระนพิ พาน เหมือนอรยิ อฏั ฐงั คกิ - มรรคนีเ้ ลย พระผมู ีพระภาคเจา ผเู ปน พระบรมครู ทรงพรํา่ สอนภกิ ษุสงฆดว ยพระองคเ อง เหมอื นดัง ทรงแสดงผลมะขามปอ ม ในฝา พระหัตถ ฉะนน้ั ดังนี้. บรรดาบทเหลานัน้ บทวา อโิ ต พหทิ ฺธา ความวา ในศาสนาอ่นืจากพระพทุ ธศาสนาน้ี. ดว ยเหตนุ ้นั ทานจงึ กลาววา (ในลัทธ)ิ แหงเดยี รถยี ภายนอก อธิบายวา ไดแกเดยี รถียต า ง ๆ. บทวา มคโฺ ค น นิพฺพานคโม ขถา อย ความวา ทางอนัประกอบดว ยองค ๘ อันประเสริฐนี้ ช่อื วาเปนทางไปสพู ระนพิ พาน คือยงั สตั วใหถ ึงพระนพิ พาน เพราะเปน ทางท่ีไปพระนิพพานไดท างเดียว ฉนั ใด มรรคทจ่ี ะใหถงึ พระนิพพานกฉ็ ันน้ัน ยอ มไมมใี นลทั ธินอกพระพุทธศาสนา เพราะเปนมรรคท่ีเจาลัทธอิ ่ืน ไมใ ชพระสัมมาสมั พุทธเจาประกาศไว. ดว ยเหตนุ น้ัพระผูมพี ระภาคเจาจงึ ตรัสวา ดกู อนภิกษทุ ้ังหลาย สมณะมีในพระธรรมวนิ ัยนี้ เทานั้น สมณะท่ี ๒ สมณะที่ ๓ สมณะท่ี ๔ กม็ ใี น ธรรมวินัยนี้ ลัทธิอนื่ วางจากสมณะผูร ู ดังน้ี. บทวา อิติ แปลวา อยางนี้. บทวา อสฺสุ เปน เพียงนิบาต.

พระสตุ ตนั ตปฎก ขทุ ทกนกิ าย เถรคาถา เลม ๒ ภาค ๓ ตอน ๑ - หนา ที่ 415 บทวา สงฆฺ  ไดแ ก ภกิ ษสุ งฆ นี้เปน การแสดงอยางอุกฤษฏ เหมือนอยา งในประโยควา สตถฺ า เทวมนุสสาน (เปนศาสดาของเทวดาและมนุษยท้งั หลาย). อีกอยา งหนง่ึ บทวา สงฆฺ  เปนสมหู นาม (ช่ือทีก่ ลาวรวม) อธบิ ายวา ไดแกช นทเ่ี ปนเวไนยสตั ว. บทวา ภควา ความวา ชื่อวา ภควา ดวยเหตุทง้ั หลาย มีความเปนผมู ีโชคเปนตน นเ้ี ปนความสังเขปในบทวา ภควา น้.ี สว นความพิสดารพงึ ทราบโดยนัยดงั กลา วแลว ในอรรถกถาอติ ิวตุ ตกะ ชือ่ วา ปรมัตถทปี น.ี บทวา สตฺถา ความวา ชอ่ื วา ศาสดา ดวยอรรถวา ทรงสั่งสอนดวยประโยชนใ นปจจุบนั ประโยชนใ นสัมปรายิกภพ และประโยชนอ ยางยง่ิคอื พระนิพพาน ตามสมควร. บทวา สย แปลวา ดวยพระองคเองทเี ดียว. กใ็ นคาถาน้ีมอี ธิบายวาพระศาสดา คือพระผูมพี ระภาคเจาของเราท้งั หลาย ทรงบันลอื พระสหี นาทวาอริยมรรคอนั จะยงั สตั วใหไปสูพระนิพพาน มีองค ๘ ดวยสามารถแหง องคท้ังหลาย ๘ มีสมั มาทิฏฐิเปน ตน สงเคราะหดวยขนั ธ ๓ มศี ีลขนั ธเปน ตน มีอยูในศาสนาของเราฉนั ใด ข้ึนชอื่ วามรรค ยอ มไมมีในลทั ธิภายนอก ฉนั นน้ัดงั นี้ เปน ผรู ูดว ยพระสยัมภญู าณเองทเี ดียว หรือเปน ผูอนั พระมหากรุณาตกั เตอื นแลว เองทีเดยี ว ยอมทรงพรา่ํ สอน คือกลาวสอนภิกษสุ งฆคอื ชุมนมุแหงเวไนยสตั ว ดวยสมบตั คิ ือการยักยายพระธรรมเทศนาของพระองค ดุจทรงแสดงมะขมปอมในฝาพระหตั ถ ฉะน้ัน ฉะนีแ้ ล. จบอรรถกถานาคิตเถรคาถา

พระสุตตนั ตปฎ ก ขุททกนิกาย เถรคาถา เลม ๒ ภาค ๓ ตอน ๑ - หนา ท่ี 416 ๗. ปวฏิ ฐเถรคาถา วา ดวยคาถาของพระปวฏิ ฐเถระ [๒๒๔] ไดยินวา พระปวิฏฐเถระไดภ าษิตคาถานีไ้ ว อยางนว้ี า เราเห็นเบญจขนั ธ ตามเปนจรงิ ไดแ ลว ทําลาย ภพทั้งปวงไดแลว ชาตสิ งสารสน้ิ แลว บดั น้ีภพใหม ไมม.ี อรรถกถาปวิฏฐเถรคาถา คาถาของทานพระปวิฏฐเถระ เรม่ิ ตนวา ขนฺธา ทิฏา ยถาภตู  .เร่อื งราวของทา นเปนอยางไร ? แมพระเถระน้ี กม็ ีอธิการอนั กระทําไวแลว ในพระพทุ ธเจา องคกอ น ๆ กระทาํ บุญอันเปนอุปนิสัยแหงพระนิพพานไว ในภพนนั้ ๆ (เกิด)เปนดาบสนามวา เกสวะ ในกาลของพระผูมีพระภาคเจา ทรงพระนามวาอัตถทสั สี วนั หนึ่งเขาไปเฝา พระศาสดา ฟง ธรรมแลว มใี จเลอ่ื มใส ถวายอภวิ าท ประคองอัญชลี กระทําประทักษิณแลว หลีกไป. ดวยบุญกรรมนนั้ ทานบงั เกดิ ในเทวโลก กระทําบุญไวม าก ทอ งเทยี่ วไป ๆ มา ๆ อยใู นเทวดาและมนุษยท ้งั หลาย แลว เกิดในตระกลูพราหมณ ณ มคธรัฐ ในพุทธุปบาทกาลน้ี ถงึ ความเปนผรู ูโดยลําดบั บวชเปน ปรพิ าชก เพราะความเปน ผูมีอัธยาศยั นอ มไปในเนกขมั มะ ศกึ ษาส่ิงท่ี

พระสุตตนั ตปฎ ก ขุททกนกิ าย เถรคาถา เลม ๒ ภาค ๓ ตอน ๑ - หนาที่ 417ควรศึกษาในลัทธิน้นั ฟง ความท่ีอุปตสิ สปริพาชก และโกลติ ปรพิ าชกบวชแลวในพระพุทธศาสนา คิดวา ธรรมดาทา นทั้ง ๒ แมน ้นั เปนผมู ีปญญามาก บวชแลว ในทใี่ ดกต็ าม ท่นี ัน้ ชะรอยจะประเสริฐเปนแน ดังน้ีแลว ไปสูสํานกั ของพระศาสดา ฟงธรรมแลว ไดม ศี รัทธาจติ บวชแลว . พระศาสดาตรสั บอกวปิ ส สนาแกทา น. ทานปรารภวิปส สนา แลวไดก ระทาํ ใหแจง พระอรหัตตอ กาลไมนานนัก. สมดงั คาถาประพันธท่ีทา นกลาวไว ในอปทานวา ชนท้ังหลาย รูจักเราวา เกสวะ โดยนามชื่อวา นารทะ เราแสวงหากศุ ลและอกศุ ลอยู ไดไปสสู ํานัก ของพระพุทธเจา ผูเปน มหามนุ ี พระนามวา อัตถทัสสี ทรงมจี ิตเมตตา ประกอบดว ยพระกรุณา พระองค ผูม พี ระจกั ษุ เม่อื ทรงปลอบสัตวทง้ั หลายใหเ บาใจ ทรงแสดงธรรมอยู เรายังจติ ของตนใหเ ล่ือมใสประนม กรอญั ชลี บนเศียรเกลา ถวายบงั คมพระศาสดา บาย หนา กลบั ไปยงั ทศิ ปจฉมิ ในกัปท่ี ๑,๗๐๐ แตภ ทั รกปั นี้ ไดเปน พระเจา จักรพรรดิราช เปน ใหญใ นแผนดิน พระนามวา อมติ ตตาปน นะ มพี ลมาก. เราเผากเิ ลส ท้งั หลายแลว ฯ ล ฯ คาํ สอนของพระพทุ ธเจา เรากระ- ทาํ สําเรจ็ แลว ดังนี้ กพ็ ระเถระคร้ันบรรลพุ ระอรหตั แลว เมอื่ พยากรณพระอรหตั ผล ไดกลาวคาถาวา เราเหน็ เบญจขันธ ตามเปนจริงไดแ ลว ทาํ ลาย ภพทั้งปวงไดแ ลว ชาตสิ งสารสน้ิ แลว บดั น้ี ภพใหม ไมม ี ดังน.ี้

พระสุตตนั ตปฎก ขุททกนิกาย เถรคาถา เลม ๒ ภาค ๓ ตอน ๑ - หนา ที่ 418 บรรดาบทเหลานน้ั บทวา ขนฺธา ไดแ ก อปุ าทานขนั ธ ๕ อธิบายวา อปุ าทานขันธ ๕ เหลา นั้น อันพระโยคาวจรพึงเห็นแจง โดยการเขาไปกําหนดหมายวิปสสนา และดว ยสามารถแหงการรอบรู ดวยญาตปรญิ ญาเปนตน . บทวา ทฏิ ฐา ยถาถูต ความวา เห็นแลว โดยไมผ ดิ พลาด โดยนยั มอี าทิวา นี่ทกุ ข ดังน้ี ดวยมรรคปญญา อนั ประกอบดวยวปิ สสนาปญญา.บทวา ภวา สพเฺ พ ปทาลิตา ความวา กรรมภพ และอบุ ัตภิ พทั้งปวง มกี ามภพเปน ตน อนั เราทาํ ลายแลว คือกําจัดแลว ดวยศาสตราคือมรรคญาณ. อธิบายวา กรรมภพ และอุบัตภิ พ ยอมชอ่ื วา เปนอันเราทาํลายแลว ดวยการทาํ ลายกเิ ลสได น่ันเอง. ดว ยเหตนุ น้ั พระเถระจึงกลาววาชาติสงสารสน้ิ แลว บัดนี้ ภพใหมไ มม ี ดังน้.ี ความของคาถานัน้ ขาพเจากลาวไวในหนหลังแลวทั้งนน้ั . จบอรรถกถาปวิฏฐเถรคาถา ๘. อชั ชนุ เถรคาถา วาดว ยคาถาของพระอชั ชุนเถระ [๒๒๕] ไดยินวา พระอัชชนุ เถระไดภ าษิตคาถานี้ไว อยางน้วี า เราอาจยกตนจากนํา้ คอื กเิ ลส ขนึ้ บนบก คือ พระนพิ พพานได เหมอื นคนทถี่ กู หว งนํา้ ใหญพดั ไปแลว ยกตนขึน้ จากนาํ้ ฉะนน้ั เราแทงตลอดสัจจะ ทัง้ - หลายแลว .

พระสุตตันตปฎก ขุททกนกิ าย เถรคาถา เลม ๒ ภาค ๓ ตอน ๑ - หนา ที่ 419 อรรถกถาอชั ชุนเถรคาถา คาถาของทานพระอัชชนุ เถระ เรม่ิ ตน วา อสกขฺ ึ วต อตตฺ าน .เร่อื งราวของทานเปน อยา งไร ? แมพ ระเถระนี้ ก็เปนผมู อี ธกิ ารอนั กระทําแลว ในพระพุทธเจาองคกอ น ๆ สง่ั สมกุศล อนั เปนอุปนิสัยแหง พระนิพพานไวใ นภพน้นั ๆ บงั เกดิในกาํ เนิดราชสีห ในกาลของพระผูมีพระภาคเจา ทรงพระนามวา วิปสสีวนั หนงึ่ เห็นพระศาสดาประทับนง่ั ณ โคนไมตนหนึง่ ในปา คดิ วา พระศาสดาพระองคน แี้ ล เปนผูสูงสดุ กวาสตั วท ง้ั ปวง เปนบรุ ษุ ผูสหี ะในกาลน้ีดังนีแ้ ลว เปน ผมู ใี จเลอ่ื มใส หักกิง่ รงั ทม่ี ีดอกบานสะพร่งั แลว บชู าพระศาสดา. ดวยบุญกรรมน้ัน เขาทอ งเท่ียวไปในเทวดาและมนษุ ยทง้ั หลาย เกดิในตระกลู เศรษฐี ในพุทธปุ บาทกาลน้ี ไดมนี ามวา อัชชุนะ. เขาถงึ ความเปน ผรู ูแลว เปน ผมู ีความสนิทสนมกบั พวกนิครนถ บวชใน (ลัทธ)ิ นคิ รนถแตในเวลาท่ียงั เล็กอยนู ัน่ แล ดวยคิดวา เราจกั บรรลุอมตธรรมดวยอุบายอยางนี้เมื่อไมไ ดส าระในลทั ธนิ นั้ เห็นยมกปาฏหิ ารยิ  ไดมศี รัทธาจิตแลว บวชในพระศาสนา ปรารภวิปส สนา ไดเ ปนพระอรหตั ตอกาลไมนานนัก. สมดังคาถาประพันธท่ที า นกลา วไวในอปทานวา เวลาน้นั เราเปนราชสหี  พระยาเน้อื มีสกลุ เรา แสวงหาหว งนา้ํ แหงภูเขา ไดเ ห็นพระผมู พี ระภาคเจา ผูเปนนายกของโลก จึงดําริวา พระมหาวรี เจาพระ- องคน ้ี ยอมยังมหาชนใหด ับเข็ญ อยูเย็นเปนสุขได ถา เชนน้ัน เราพึงเขา ไปเฝาพระองค ผปู ระเสรฐิ กวา

พระสุตตันตปฎก ขทุ ทกนิกาย เถรคาถา เลม ๒ ภาค ๓ ตอน ๑ - หนาที่ 420 เทวดา ผูองอาจกวา นระเถิด เราจงึ หกั กง่ิ รัง แลวนํา เอาดอกมาพรอ มดว ยกระออมนาํ้ เขา ไปเฝาพระ- สัมมาสมั พุทธเจา แลว ไดถ วายดอกรังอนั งามในกปั ที่ ๙๑ แตภ ทั รกปั นี้ เราบชู าพระพทุ ธเจา ดวยดอกไมใด ดวยการบชู านี้ เราไมรูจักทุคติเลย นเ้ี ปนผลแหง การถวายดอกไม และในกัปท่ี ๙ แตภ ัทรกัปนี้ ได เปน พระเจา จกั รพรรดิ ๓ พระองค มนี ามวา วโิ รจนะ มพี ลมาก. เราเผากเิ ลสทั้งหลายแลว ฯ ล ฯ คาํ สอน ของพระพุทธเจา เรากระทําสาํ เร็จแลว ดงั น.้ี กพ็ ระเถระครัน้ บรรลุพระอรหตั แลว เมอ่ื เปลงอุทานดวยกาํ ลังแหงปติ อันเกดิ จากการบรรลคุ วามสขุ อันยอดเยยี่ ม ไดก ลา วคาถาวา เราอาจยกตนจากนํ้า คอื กิเลส ขน้ึ บนบก คอื พระนิพพานได เหมือนคนท่ถี กู หว งน้ําใหญพ ัดไปแลว ยกตนขน้ึ จากนํ้า ฉะนี้ เราแทงตลอดสัจจะทัง้ หลาย แลว . บรรดาบทเหลานน้ั บทวา อสกฺขึ แปลวา เราสามารถ. ศพั ทว าวต เปน นบิ าต ใชใ นการแสดงความอัศจรรย. เพราะวา การแทงตลอดอรยิ สัจนี้ พึงเปนสง่ิ นามหัศจรรย. ดว ยเหตุน้ัน พระผมู ีพระภาคเจา จึงตรสั วาดกู อ นภิกษทุ ั้งหลาย เธอจะสาํ คญั ความขอ นีเ้ ปน ไฉน ? อยางไหนจะทาํ ไดยากกวากัน หรอื จะทาํ ใหเ กดิ ข้นึ ไดย ากกวา กนั คือ การแทงปลายขนทรายดวยปลายขนทราย ทีแ่ บงออกแลวเปน ๗ สว น ดังน้.ี

พระสตุ ตันตปฎก ขุททกนกิ าย เถรคาถา เลม ๒ ภาค ๓ ตอน ๑ - หนาท่ี 421 บทวา อตฺตาน ทา นกลาวหมายถงึ จติ ที่เปน ไปในภายในอันแนนอนเพราะไมม ีสภาพอืน่ ท่จี ะเปนอัตตา. บทวา อุทฺธาตุ แปลวา เพอ่ื ยกขน้ึ .บางแหง ปาฐะ เปน อทุ ธฺ ฏ . บทวา อทุ กา ไดแก จากนํา้ กลา วคือหว งแหงสงสาร. บทวา ถล ความวา สบู กคอื พระนิพพาน. บทวา วยุ หฺ มาโน มโหโฆว ความวา เหมือนคนท่ลี อยไปในหวงนํา้ ใหญ. ทานกลา วอธิบายไวด งั นี้ เปรยี บเหมือนบรุ ุษทถ่ี ูกกระแสน้ําพดัลอยไปโดยเรว็ ในหว งนาํ้ ใหญ ทั้งลกึ ทั้งกวา ง ไมมเี กาะแกง อันเปนแหลงพักพงิ ไดเ รือท่มี ่นั คง แข็งแรง สมบูรณดวยพายและถอ ที่ผูห วังจะชว ยเหลอื บางคน นําไปให พงึ สามารถเพ่อื ยกตนขึ้นจากนา้ํ นั้น คอื ถงึ ฝง โดยงา ยทเี ดียวฉนั ใด เรากฉ็ ันนน้ั เหมือนกนั ลอยไปดว ยกาํ ลังแหง อภสิ ังขาร คือกิเลส ในหว งนาํ้ ใหญค ือสงสาร ไดเรอื คืออรยิ มรรค อันเขาถึงสมถะ และวิปสสนา อันพระบรมศาสดาทรงนาํ ไปมอบให สามารถเพื่อจะยกตนขึ้นจากนํ้าคอื กิเลสน้ัน คือเพ่อื บรรลถุ ึงฝง คอื พระนิพพาน เปน ส่งิ นา อัศจรรย.พระเถระกลา ววา เราแทงตลอดสัจจะทัง้ หลาย ดงั น้ี เพอื่ แสดงถงึ ความสามารถตามทต่ี นไดแ สดงแลว. ประกอบความวา เพราะเหตทุ ่ีเราแทงตลอดอรยิ สัจ ๔ มีทุกขสัจเปนตน ดวยการแทงตลอดดวยการกาํ หนดรู การละการทําใหแจง และการเจริญ คือไดร แู ลวดว ยอรยิ มรรคญาณ ฉะน้ัน เราจงึอาจเพ่ือยกตนขึน้ จากนา้ํ คือ กิเลส สูบ ก คอื พระนพิ พาน. จบอรรถกถาอัชชุนเถรคาถา

พระสตุ ตนั ตปฎก ขุททกนิกาย เถรคาถา เลม ๒ ภาค ๓ ตอน ๑ - หนา ที่ 422 ๙. เทวสภเถรคาถา วา ดวยคาถาของพระเทวสภเถระ [๒๒๖] ไดย ินวา พระเทวสภะถระไดภ าษติ คาถาน้ีไว อยา งน้วี า กามราคะเพยี งดังเปลอื กตม และฉนั ทราคะ เพียงดังหลม เราขามพนแลว เราเวน ทิฏฐิราคะเพียง ดังบาดาลแลว เราพน จากโอฆะ และกเิ ลสเครอื่ ง รอยรัด ทงั้ กาํ จัดมานะหมดส้ินแลว. อรรถกถาเทวสภเถรคาถา คาถาของทานพระเทวสภเถระ. เรม่ิ ตนวา อุตฺตณิ ณฺ า ปงฺกปลปิ า.เรื่องราวของทา นเปน อยา งไร ? แมพระเถระนั้น กเ็ ปน ผูม อี ธิการอนั กระทําแลว ในพระพทุ ธเจาองคกอ น ๆ ส่ังสมบญุ อนั เปนอปุ นสิ ัยแหง พระนพิ พานไวใ นภพน้ัน ๆ เกิดในกําเนดิ แหง พรานผูฆาสัตว ในกาลของพระผมู พี ระภาคเจา ทรงพระนามวาสขุ ี วันหนง่ึ เห็นพระศาสดาแลว เปน ผมู ีใจเลอ่ื มใส ไดน อ มผลมะหาดไปถวาย.เพื่อจะเจริญศรทั ธาปสาทะของเขา พระศาสดาจึงทรงเสวยผลมะหาดน้นั . เขาเปนผมู ีจติ เลอ่ื มใสเกินประมาณ ดว ยการเสวยผลมะหาดนน้ั เขาไปเฝา ตามกาลเวลา ทาํ จิตใหเลื่อมใสแลว .

พระสตุ ตนั ตปฎก ขทุ ทกนกิ าย เถรคาถา เลม ๒ ภาค ๓ ตอน ๑ - หนาที่ 423 ดวยบุญกรรมน้นั เขาเกดิ ในเทวโลก กระทําบุญไวมาก ทองเที่ยวไป ๆ มา ๆ ในเทวดาและมนุษยท ง้ั หลาย เกดิ เปน โอรสของพระราชา ทรง-พระนามวา มณฑลิกะ องคหนึ่ง ในพทุ ธปุ บาทกาลน้ดี าํ รงอยูในราชสมบัติแตใ นเวลาท่ียงั ทรงพระเยาวทเี ดียว เสวยความสขุ ในราชสมบตั ิ ทรงพระ-ชราภาพ เขา ไปเฝา พระศาสดาแลว พระศาสดาทรงแสดงธรรมแกทา วเธอ.พระองคฟงธรรมแลว ไดม ีศรัทธาจติ เกิดความสลดพระทยั สละราชสมบัติทรงผนวช แลว เจริญวิปส สนา บรรลพุ ระอรหัตตอกาลไมนานนกั . สมดังคาถาประพันธทที่ านกลาวไวในอปทานวา ในกาลนน้ั เราเปน พรานเทยี่ วฆา สัตวอนื่ เปน อนั มาก สาํ เร็จการนอนอยูทเ่ี ง้ือมเขาไมไ กลพระ- ศาสดาพระนามวา สุขี เราเห็นพระพทุ ธเจาผูเ ปน อคั รนายกของโลก ทง้ั เวลาเย็นเวลาเชา กเ็ ราไมม ี ไทยธรรม สาํ หรับถวายแดศ าสดาผูจอมประชา ผูคงที่ เราไดถ อื เอาผลมะหาดไปสูส าํ นักพระพุทธเจา พระ- ผูมีพระภาคเจา เชษฐบรุ ษุ ของโลกผูประเสริฐกวานระ ทรงรบั ตอแตนน้ั เราไดถ ือเอาผลมะหาด ไปบาํ เรอ พระองคซ ่ึงเปนผนู ําทว่ี เิ ศษ ดว ยจติ อันเลอ่ื มใสนัน้ เราไดทํากาลกริ ิยา ณ ทนี่ ั้นเอง ในกัปที่ ๓๑ แต ภัทรกปั น้ี เราไดถวายผลมะหาดใด ดวยกรรมน้ัน เราไมรจู กั ทุคติเลย น้เี ปนผลแหง การถวายผลไม ใน กปั ท่ี ๑๕ แตภ ทั รกัปน้ี ไดเ ปนพระเจาจักรพรรดิ ๓ พระองค มพี ระนามวา ปยาลนิ สมบรู ณด วย

พระสุตตนั ตปฎก ขทุ ทกนิกาย เถรคาถา เลม ๒ ภาค ๓ ตอน ๑ - หนาท่ี 424 แกว ๗ ประการ มีพลมาก. เราเผากเิ ลสทั้งหลายแลว ฯ ล ฯ คาํ สอนของพระพทุ ธเจา เรากระทาํ สําเร็จแลว ดงั น้ี. ก็พระเถระครัน้ บรรลุพระอรหตั แลว บังเกิดความโสมนัสดว ยสามารถแหงการพิจารณาถึงกิเลสท่ีละแลว เมอ่ื จะเปลงอทุ านไดกลา วคาถาวา กามราคะเพยี งดังเปลือกตม และฉนั ทราคะ เพียงดงั หลม เราขามพน แลว เราเวน ทฏิ ฐริ าคะเพยี ง ดังบาดาลแลว เราพนจากโอฆะและกิเลสเครอ่ื งรอ ย- รดั ทง้ั กําจัดมานะหมดสิน้ แลว ดงั น.้ี บรรดาบทเหลานัน้ บทวา อุตตฺ ณิ ณฺ า ความวา กาวลว งพน ไปแลว.บทวา ปงกฺ ปลปิ า ไดแก ทง้ั เปลือกตม และทงั้ หลม. เปลือกตมโดยปกติทานเรียกวา ปง กะ เปลือกตมใหญท ง้ั ลกึ ท้งั กวาง ทา นเรียกวา ปลิปะ แตในคาถาน้ี หมายเอาสภาพท่ีชื่อวา ปง กะ เพราะเปน ดจุ เปลอื กตม ไดแกกามราคะ เพราะจติ ถกู ฉาบทาดว ยการเพม่ิ ใหซ ึ่งความไมส ะอาด (และหมายเอา)สภาพทชี่ ื่อวา ปลิปะ เพราะเปน ประดจุ ถกู ลูบไล ไดแ ก ฉนั ทราคะทหี่ นาแนนมีลูกเมยี เปน ตน เปนอารมณ เพราะถูกฉาบทาดว ยของไมสะอาด และเพราะขามพนไดยาก โดยนัยดงั กลา วแลว ฉนั ทราคะเปนตนเหลา นัน้ เรากา วลวงแลวโดยประการท้ังปวงดวยพระอนาคามมิ รรค เพราะเหตุนั้น พระเถระจึงกลาววา กามราคะเพียงดงั เปลือกตม และฉันทราคะเพยี งดังหลม เราขา มพนแลวดงั น้.ี บทวา ปาตาลา ความวา ที่ชอื่ วา ปาตาลา เพราะเปน เหมือนเมืองบาดาล ไดแกประเทศที่ตอ เน่ืองกันในมหาสมทุ ร. สว นอาจารยบ างพวก

พระสตุ ตนั ตปฎก ขุททกนกิ าย เถรคาถา เลม ๒ ภาค ๓ ตอน ๑ - หนา ที่ 425กลา วนาคพิภพวา บาดาล. แตใ นคาถาน้ีหมายเอา สภาพทชี่ ่ือวาบาดาลเพราะเปน เหมือนเมอื งบาดาล ดวยอรรถวา จบั ตอ งไมไ ด ทําใหเกดิ แตกหมูคณะ และขา มไดโดยยาก ไดแ ก ทฏิ ฐทิ ั้งหลาย. กท็ ฏิ ฐเิ หลาน้ันอนั เราเวน แลว คือตัดขาดแลว โดยประการทง้ั ปวง โดยการไดบรรลปุ ฐมมรรคน่ันเทยี ว เพราะเหตุนัน้ พระเถระจึงกลา ววา เราเวน ทิฏฐิราคะเพยี งดังบาดาลแลว ดังน้ี. บทวา มุตโฺ ต โอฆา จ คนถฺ า จ ความวา เราพน แลว คอืพน รอบแลว จากโอฆะมโี อฆะคือกามเปนตน และจากเคร่ืองรอ ยรดั มีเคร่อื งรอ ยรดั กาย คอื อภิชฌาเปนตน ดวยมรรคน้ัน ๆ อธิบายวา กาวลว งแลวโดยไมมีกิเลสเครอื่ งวุน วายและกิเลสเครื่องรอยรดั อกี . บทวา สพเฺ พ มานา ส วหิ ิตา ความวา กิเลสแมทัง้ ๙ อยางถงึ การฆา คือความพินาศ คือถกู ถอนข้นึ โดยพเิ ศษ ดวยการบรรลุมรรคชนั้ สงู .อาจารยบางพวกกลาววา มานวธิ าหตา (มานะบางอยา งถูกฆาแลว) อธิบายวาไดแก มานะบางสวนถูกทําลาย. อาจารยอ กี พวกหนงึ่ กลา ววา มานวสิ า (มีมานะเปนพษิ ) ก็บณั ฑิตพงึ เขา ใจความหมายของอาจารยเหลา น้ันวา ช่ือวามมี านะเปนพิษเพราะผลแหง ทกุ ข ท่ีมมี านะเปนพิษ. จบอรรถกถาเทวสภเถรคาถา (ท่ี ๑)

พระสตุ ตนั ตปฎ ก ขุททกนกิ าย เถรคาถา เลม ๒ ภาค ๓ ตอน ๑ - หนาท่ี 426 ๑๐. สามทิ ัตตเถรคาถา วาดวยคาถาของพระสามทิ ัตตเถระ [๒๒๗] ไดย นิ วา พระสามิทตั ตเถระไดภ าษิตคาถานีไ้ ว อยางนีว้ า เบญจขันธ เรากําหนดรูแ ลว ตดั รากขาดแลว ตั้งอยู ชาติสงสารสิน้ แลว บดั น้ี ภพใหมไมม ี. จบวรรคที่ ๙ อรรถกถาสามิทตั ตเถรคาถา คาถาของทานพระสามิทตั ตเถระเรม่ิ ตน วา ปจฺ กขฺ นธฺ า ปริฺ าตา.เรอื่ งราวของทานเปน อยา งไร ? แมพระเถระนี้ กเ็ ปนผูมอี ธิการอนั กระทาํ ไวแ ลว ในพระพทุ ธเจาองคก อ น ๆ เกดิ ในเรือนแหงตระกูล ในกาลของพระผมู พี ระภาคเจา ทรง-พระนามวา วิปส สี ถึงความเปน ผรู ูแลว เม่อื พระศาสดาเสด็จปรินพิ พานแลวกระทําฉัตรเปนชน้ั ๆ ดวยดอกไมทัง้ หลาย ไวท สี่ ถูปของพระองค ไดท าํ การบชู าแลว . ดวยบุญกรรมนน้ั เขาเกิดในเทวโลก กระทาํ บญุ แลว ทอ งเทยี่ วไป ๆ มาๆ อยใู นเทวดาและมนษุ ยท้งั หลาย เกดิ เปน บตุ รของพราหมณค นหนง่ึในกรงุ ราชคฤห ในพุทธปุ บาทกาลนี้ ไดมนี ามวา สามิทัตตะ. เขาถึงความเปนผรู โู ดยลาํ ดับ ฟง ( ขาวเรอ่ื ง ) อานุภาพของพระ-พุทธเจา แลว ไปสูว ิหารพรอมดวยอุบาสกท้งั หลาย เห็นพระศาสดากําลงั ทรงแสดงพระธรรมเทศนาอยู เปนผูมีใจเลอื่ มใสแลว นัง่ ณ สว นขางหนึ่ง.

พระสุตตันตปฎก ขทุ ทกนกิ าย เถรคาถา เลม ๒ ภาค ๓ ตอน ๑ - หนา ท่ี 427 พระศาสดาทรงตรวจดูอธั ยาศยั ของเขาแลว ทรงแสดงธรรมอนุโลมตามอัธยาศัย อันเปน เหตใุ หเ ขาไดศรัทธา และความสลดใจในสงสาร เขาไดมีศรทั ธาจติ เกดิ ความสังเวชแลว บวช อยูอ ยางคนเกียจครานตลอดเวลาเลก็ นอย เพราะญาณยังไมแ กกลา เปน ผูอนั พระศาสดาทรงแสดงพระธรรมเทศนาเรง เรา ใหอาจหาญอีก จงึ เรียนกรรมฐาน หมัน่ ขวนขวายในกรรมฐานบรรลพุ ระอรหตั ตอกาลไมนานนัก. สมดังคาถาประพนั ธท่ที านกลาวไวใ นอปทานวา เมือ่ พระผูมีพระภาคเจา พระนามวา อัตถ- ทสั สี ผูส งู สุดกวานระ ปรนิ ิพพานแลว เราใหชา ง ทําฉัตรเปนชนั้ ๆ บชู าไวท พ่ี ระสถูป ไดม านมัสการ พระพทุ ธเจา ผเู ปนนายกของโลก ตามกาลอนั สมควร ใหท าํ หลงั คาดอกไมบูชาไวท่ฉี ตั ร ตลอดเวลา ๑,๗๐๐ กัป เราไดเ สวยเทวราชสมบัติ ไมตอ งไปสู ความเปน มนุษยเ ลย นเ้ี ปน ผลแหง การบชู าพระสถปู เราเผากิเลสทง้ั หลายแลว ภพทัง้ ปวงเราถอนขึ้นแลว ตัดบว งไดแลว จึงอยอู ยางผหู าอาสวะมิได ดุจนาคผู พน จากบวงฉะน้นั การทีเ่ ราไดมาในสํานักของพระ- พุทธเจา ผูประเสรฐิ นับวาเปน การมาทดี่ หี นอ วิชชา ๓ เราไดบ รรลแุ ลว คาํ สอนของพระพทุ ธเจา เรากระทํา สําเร็จแลว ดงั นี้. ครนั้ ในเวลาตอ มา ทานถกู ภิกษทุ ง้ั หลายถามวา ดูกอ นอาวโุ ส ทา นไดบรรลุอตุ ริมนสุ ธรรมแลว หรอื ? เม่อื จะประกาศความท่พี ระศาสนาเปนนิยยานกิ ธรรม และการปฏิบตั ิธรรมสมควรแกธ รรมของตน แกภ กิ ษุเหลานนั้จึงไดก ลา วโดยเปนการพยากรณพระอรหัตผลวา

พระสุตตนั ตปฎ ก ขุททกนกิ าย เถรคาถา เลม ๒ ภาค ๓ ตอน ๑ - หนา ที่ 428 เบญจขนั ธเ รากาํ หนดรูแ ลว ตดั รากขาดแลว ตง้ั อยู ชาตสิ งสารส้ินแลว บดั นี้ ภพใหมไมม ี ดงั น.้ี บรรดาบทเหลาน้ัน บทวา ปฺจกขฺ นฺธา ปริฺาตา ความวาอุปาทานขนั ธ ๕ เหลา น้ี อันเรากําหนดแลว คือ รแู ลว แจงแลว ไดแ กแทงตลอดแลว ดว ยปรญิ ญา ๓ คอื รวู า นท้ี ุกข ทกุ ขมีเทา นี้ ไมมที กุ ขยงิ่ ไปกวา นี้ ดงั น้.ี บทวา ติฏนตฺ ิ ฉินฺนมูลา ความวา บดั นี้ เบญจขนั ธเหลา นน้ั ชือ่ วา มีรากอันเราตดั ขาดแลว ต้ังอยูจนถึงความดบั แหงจิตดวงสุดทา ยเพราะเบญจขนั ธเ หลาน้ัน เรากาํ หนดรูแ ลว ดวยอาการอยางนนั้ นัน่ แหละ (และ)เพราะสมทุ ัยอันเปนเหตใุ หเกดิ ทกุ ข เราละไดแลวโดยประการท้ังปวง. สว นเบญจขนั ธท หี่ าปฏิสนธมิ ิได ยอมดบั ไปดวยการดบั สนิทแหงจติ ดวงหลัง ดวยเหตุนนั้ พระเถระจงึ กลาววา ชาติสงสารส้ินแลว บัดน้ภี พใหมไมม ี ดงั นี้.ความของคาถานน้ั ขา พเจากลา วไวใ นหนหลงั ท้งั หมดแลว ทีเดยี ว. จบวรรควรรณนาที่ ๙ ในอรรถกถาเถรคาถา ช่ือวา ปรมัตถทีปนี ในวรรคน้ี รวมพระเถระได ๑๐ รปู คอื ๑. พระสมิติคตุ ตเถระ ๒. พระกัสสปเถระ ๓. พระสีหเถระ๔. พระนีตเถระ ๕. พระสุนาคเถระ ๖. พระนาคติ เถระ ๗. พระปวิฏฐ-เถระ ๘. พระอัชชนุ เถระ ๙. พระเทวสภเถระ ๑๐. พระสามิทัตตเถระและอรรถกถา.

พระสุตตนั ตปฎก ขทุ ทกนิกาย เถรคาถา เลม ๒ ภาค ๓ ตอน ๑ - หนา ท่ี 429 เถรคาถา เอกนบิ าต วรรคที่ ๑๐ ๑. ปริปุณณกเถรคาถา วา ดวยคาถาของพระปรปิ ุณณกเถระ [๒๒๘] ไดยนิ วา พระปรปิ ุณณกเถระไดภาษติ คาถาน้ไี ว อยา งนีว้ า สุธาโภชน มรี สต้ังรอ ยที่เราบรโิ ภคในวนั น้ี กไ็ มเ หมอื นอมตธรรมท่ีเราไดบ รโิ ภค พระธรรมอัน พระพทุ ธเจาผโู คตมโคตร ทรงเหน็ ซงึ่ ธรรมหา ประมาณมไิ ด ทรงแสดงไวแ ลว . วรรควรรณนาที่ ๑๐ อรรถกถาปริปุณณกเถรคาถา คาถาของทานพระปรปิ ณุ ณกเถระ เร่มิ ตนวา น ตถา มต สตรส .เรือ่ งราวของทา นเปนอยา งไร ? แมพ ระเถระน้ี กเ็ ปนผมู ีอธิการอันกระทําแลว ในพระพทุ ธเจา องคกอ น ๆ บังเกดิ ในเรือนแหงตระกลู ในกาลของพระผูมีพระภาคเจาพระนามวา ธรรมทสั สี บรรลถุ งึ ความเปนผูรูแลว เมื่อพระศาสดาปรินิพพานแลว ไดทําการบูชาอยางมโหฬาร ดวยเครอื่ งสกั การะไรดอกไมเปนตน ท่ีเจดียของพระศาสดา.