tripitaka_54

พระสตุ ตนั ตปฎ ก ขุททกนิกาย เถรคี าถา เลม ๒ ภาค ๔ - หนา ท่ี 151พทุ ธุปปาทกาลน้ี เกิดในตระกลู พราหมณ ในกมั มาสธัมมนคิ มแควนกุรุ รูความแลว ไดศ รทั ธาเพราะมหาสตปิ ฏฐานเทศนา บวชในหมูภกิ ษณุ ี มคี วามตองการลาภสักการะ บาํ เพญ็ สมณธรรมเท่ยี วไปในทีน่ ้นั ๆ ๗ ป เวลาตอ มามโี ยนิโสมนสิการเกิดข้นึ เกดิ ความสังเวช เร่มิ เจรญิ วิปส สนา ไมนานนกั ก็บรรลพุ ระอรหัตพรอ มดว ยปฏิสัมภทิ าทงั้ หลาย พิจารณาการปฏบิ ตั ิของตนแลวไดกลา วคาถาเหลานเ้ี ปนอุทานวา ขาพเจาออกจากเรือนบวชเปน บรรพชติ ดว ย ศรัทธา แตเ ปน ผูขวนขวายในลาภสักการะ เท่ียวไป ดว ยเหตุนั้น ๆ ขา พเจา ละประโยชนอ ันเยย่ี มแลวถอื เอาประโยชนอันเลว ตกอยใู นอาํ นาจของกเิ ลส ไมรู ประโยชนของความเปนสมณะ เม่ือขา พเจา นั่งในท่ีอยู ไดเกิดความสงั เวชวา เราเดนิ ทางผิดเสยี แลว ตกอยู ในอาํ นาจของตณั หา ชีวติ ของเรานอย ถูกชราและ พยาธิยํ่ายี กายนี้ยอมทาํ ลายไปกอ น ไมใชเ วลาทเ่ี รา จะประมาท เม่ือขา พเจา พิจารณาเหน็ ตามความเปน จริงถึงความเกิดขึ้นและความเสอื่ มไปของขันธท้ัง หลาย จงึ ไดมจี ิตหลุดพน แลว ขาพเจาไดปฏิบตั ิคาํ สอนของพระพทุ ธเจาแลว . บรรดาบทเหลานน้ั บทวา วิจรหึ  เตน เตน ลาภสกกฺ ารอสุ -ฺสกุ า ความวา ขา พเจาเปน ผขู วนขวาย คือประกอบแลว ประกอบทวั่ แลวในลาภและสกั การะ เที่ยวไปดว ยเหตุน้นั ๆ คอื ดวยเหตุทเี่ กดิ ลาภมีกลาวพาหสุ จั ธรรมเปน ตน .

พระสตุ ตันตปฎ ก ขุททกนกิ าย เถรคี าถา เลม ๒ ภาค ๔ - หนา ที่ 152 บทวา ริจฺ ิตวฺ า ปรม อตถฺ  ความวา ละ คือสละประโยชนส งูสุด มฌี านวปิ ส สนามรรคและผลเปน ตน. บทวา หีนมตถฺ  อเสวิห ความวา ขาพเจา ไดถอื เอาประโยชนอนั เลว คือลามก เพราะเปนอามสิ กลา วคอืปจจยั สี่ ดวยการแสวงหาโดยไมแ ยบคาย. บทวา กเิ ลสา น วส คนตฺ วาความวา ตกอยูในอาํ นาจของกเิ ลสท้งั หลาย มมี านะความถอื ตวั มทะความมวัเมา และตณั หาความอยากเปน ตน . บทวา สามฺตฺถ นิรชฺชหิ  ความวาขาพเจาไมร ู คือไมท ราบหนา ท่ีของสมณะ. บทวา นสิ นิ นฺ าย วหิ ารเก ความวา เมอ่ื ขาพเจานง่ั อยใู นหองซึง่เปน ทอี่ ยู ไดเกิดความสังเวช หากจะถามวา เกิดความสังเวชอยา งไรตอบวา เกดิ ความสังเวชวา เราเดนิ ทางผิดเสยี แลว. บรรดาบทเหลานน้ั บทวาอมุ มฺ คคฺ ปฏิปนฺนามหฺ ิ ความวา พระศาสนานก้ี ็เพอื่ ปรนิ พิ พานโดยไมถือม่นั เทา นัน้ เราบวชในพระศาสนาน้นั แลวไมม นสกิ ารกัมมฏั ฐาน เปน ผูป ฏิบัติผดิ ทางของพระศาสนานั้น บทวา ตณฺหาย วสมาคตา ความวา ตกอยใู นอาํ นาจของความอยากทีเ่ กิดแตป จจยั . บทวา อปฺปก ชวี ติ  มยหฺ  ความวา ชีวติ ของเรานอ ย คือนิดหนอยคือเรว็ เพราะไมม กี าํ หนดเวลา และมอี ันตรายมาก. บทวา ชรา พฺยาธิจ มทฺทติ ความวา ชราและพยาธิยอ มย่ํายี คอื บดขยีก้ ายนน้ั เหมือนภูเขากลิ้งบดขยไี้ ปโดยรอบ. ปาฐะวา มททฺ เร ก็มี. บทวา ปุราย ภชิ ฺชติกาโย ความวา กายนี้ยอ มทําลายไปขา งหนา ประกอบความวา เพราะกายนนั้ มกี ารแตกทําลายโดยสวนเดียว ฉะนัน้ จึงไมใ ชก าลทีเ่ ราจะประมาท กาลน้ีเวนขณะทั้งแปด เปนขณะท่เี กา ซ่ึงไมค วรท่จี ะประมาท พระเถรนี ้ันมีความสงั เวชดังน้ี.

พระสุตตันตปฎก ขุททกนกิ าย เถรีคาถา เลม ๒ ภาค ๔ - หนาที่ 153 บทวา ยถาภูตมเวกขฺ นตฺ ี ความวา เกิดความสังเวชอยา งน้แี ลวเริ่มเจริญวิปสสนา พจิ ารณาตามความเปนจรงิ ดว ยมนสิการถึงอนิจจลักษณะเปน ตน เพอ่ื จะหลกี เลยี่ งคําถามวา พิจารณาอะไร พระเถรีจึงกลา ววา พจิ ารณาความเกดิ ขึน้ และความเส่ือมไปแหง ขันธทง้ั หลาย ขาพเจา พิจารณาความเกดิและความดบั แหงอุปาทานขนั ธหา ซึง่ มีประเภทครบหา สิบ โดยนยั เปน ตน วาเพราะอวิชชาเกดิ รปู จึงเกดิ ดงั นี้ ดว ยอทุ ยพั ยานุปส สนาญาณ ขวนขวายเจริญวปิ ส สนา ไดมจี ติ หลุดพน จากกิเลสและภพทงั้ หลายโดยประการท้งั ปวงตามลาํ ดับมรรค คือไดเปนผอู อกแลวจากภพท้งั สาม ดว ยความเพียรท้ังกายและใจ และดว ยมรรคดว ยประการฉะนี.้ คาํ ท่เี หลือมนี ัยดงั กลาวแลวแล. จบ อรรถกถามติ ตากาฬีเถรคี าถา

พระสตุ ตนั ตปฎก ขุททกนิกาย เถรีคาถา เลม ๒ ภาค ๔ - หนา ท่ี 154 ๗. สกลุ าเถรีคาถา [๔๔๕] เมือ่ ขาพเจา อยใู นเรอื น ฟง ธรรมของภกิ ษุ แลวไดเ ห็นพระนพิ พาน ซึง่ เปนธรรมปราศจากธุลี เปนเคร่ืองถงึ ความสุข ไมจุติ ขา พเจา จงึ ละบุตรธดิ า ทรัพยแ ละขาวเปลอื ก โกนผมบวชเปนบรรพชติ ขาพเจา เปน สิกขมานาอย๑ู เจรญิ มรรคเบอื้ งบน จึงละ ราคะ โทสะ และอาสวะทง้ั หลายท่ีต้ังอยูร ว มกบั ราคะ โทสะนนั้ ได ขาพเจา อุปสมบทเปน ภกิ ษุณีแลว ระลึก ชาตกิ อ นได ชําระทิพยจกั ษุใหบรสิ ุทธ์ิ หมดมลทิน อบรมแลวอยางดี ขา พเจาเห็นสังขารท้งั หลายเปน อนตั ตา เปนของเกดิ แตเหตุ มอี นั ทรดุ โทรมไปเปน สภาพ แลว ละอาสวะทง้ั ปวง เปนผมู ีความเย็น ดับ สนทิ แลว. จบ สกลุ าเถรีคาถา๑. สิกขมานา หญงิ ผูกําลงั ศึกษา, สามเณรีผูมอี ายถุ ึง ๑๘ ปแ ลว อีก ๒ ปจะครบบวชเปนภิกษณุ ีภกิ ษณุ สี งฆสวดใหสิกขาสมมติ คอื ตกลงใหสมาทานสิกขาบท ๖ ประการ ต้ังแตป าณาตปิ าตาเวรมณี จนถึง วิกาลโภชนา เวรมณี ใหร กั ษาอยางเครงครดั ไมขาดเลย ตลอดเวลา ๓ ปเ ต็ม(ถาลว งขอ ใดขอ หนึ่ง ตอ งสมาทานต้ังตน ไปใหมอกี ๒ ป) ครบ ๒ ป ภกิ ษณุ ีสงฆจ ึงทาํ พิธีอปุ สมบทให ขณะทีส่ มาทานสิกขาบท ๖ ประการอยา งเครง ครดั นเี้ รียกวา นางสิกขมานา.

พระสุตตันตปฎ ก ขุททกนกิ าย เถรคี าถา เลม ๒ ภาค ๔ - หนาที่ 155 ๗. อรรถกถาสกลุ าเถรคี าถา คาถาวา อคารสมฺ ึ วสนฺตีห เปน ตน เปน คาถาของพระเถรชี ื่อสกลุ า. ไดยินวา พระเถรีช่อื สกุลาองคน้เี กดิ เปนราชธิดาของพระเจา อานนั ท-ราช ในพระนครหังสวดี ในกาลแหง พระผมู ีพระภาคเจาพระนามปทุมุตตระเปนภคินตี า งพระมารดาของพระศาสดา มนี ามวา นันทา เธอรคู วามแลว วันหนึ่งฟงธรรมในสํานักของพระศาสดา เห็นพระศาสดาทรงต้ังภกิ ษุณีองคหน่งึในตาํ แหนงเปน เลศิ ของภิกษณุ ีผูมีตาทิพย เกดิ อุตสาหะกระทํากรรมคอื การกระทําท่ยี ง่ิ ไดกระทาํ ปณิธานปรารถนาตาํ แหนง น้นั แมเอง เธอกระทํากศุ ลกรรมโอฬารมาก ตลอดชวี ติ ในอตั ภาพนนั้ เกดิ ในเทวโลก ทองเทีย่ วไป ๆ มา ๆอยใู นสคุ ตภิ มู ทิ ้งั หลายนน่ั แล ในกาลแหง พระผมู ีพระภาคเจาพระนามกัสสปะเกดิ ในตระกูลพราหมณ บวชเปนปรพิ าชก ถอื ลทั ธเิ ท่ียวไปผเู ดยี วเท่ียวไปอยูวันหนึ่งเท่ียวภกิ ขาน้ํามนั ไดน ้าํ มันแลว เอาน้ํามันนนั้ ทําการบชู าดวยประทปีตลอดคืนยังรงุ ที่เจดียของพระศาสดา เธอจุตจิ ากอตั ภาพนั้นแลวเกิดในสวรรคช้นั ดาวดึงส เปนผูมที ิพยจกั ษบุ รสิ ทุ ธิ์ดี ทองเที่ยวอยใู นเทวโลกเทาน้นั ตลอดพุทธันดรหนงึ่ ในพทุ ธุปปาทกาลน้ี เกดิ ในตระกูลพราหมณ กรุงสาวตั ถี มีนามวา สกุลา. นางสกุลานน้ั รคู วามแลว ไดศ รทั ธาเปน อบุ าสกิ าในคราวพระศาสดาทรงรบั พระวหิ ารเชตวนั เวลาตอ มาไดฟงธรรมในสาํ นักของพระเถระขณี าสพองคห นง่ึ เกิดสงั เวช บวชแลวเร่ิมเจริญวิปสสนา เพยี รพยายามอยูไ มนานนกั ก็ไดบ รรลพุ ระอรหัต เพราะเหตนุ ้ัน ทานจงึ กลาวไวในอปทานวา๑๑. ข.ุ ๓๓/ขอ ๑๖๔ สกลุ าเถรอี ปทาน.

พระสตุ ตันตปฎก ขทุ ทกนกิ าย เถรคี าถา เลม ๒ ภาค ๔ - หนา ที่ 156 ในกปั ที่หน่งึ แสนแตภ ัทรกัปนี้ พระพชิ ิตมารพระนามปทุมตุ ตระ ผูท รงรจู บธรรมท้งั ปวง ทรงเปนนายกของโลก เสด็จอุบัตขิ ้นึ แลว พระองคเปน บรุ ุษอาชาไนย ประเสริฐกวา บณั ฑิตทงั้ หลาย ทรงปฏบิ ตั ิเพอ่ื เก้อื กูล เพอ่ื ความสขุ เพื่อประโยชน แกส ตั วท้งั ปวง ในโลกกับทั้งเทวโลก พระองคท รงยศอนั เลศิมพี ระสริ ิ ทรงมเี กียรตคิ ุณฟุงเฟอ ง บูชากนั ทว่ั โลกมีพระคณุ ปรากฏไปทุกทศิ พระองคทรงขามพนความสงสยั ทรงลว งเลยความเคลอื บแคลง มคี วามดําริในพระหทัยสมบรู ณ ทรงบรรลพุ ระสมั โพธิญาณอนั สูงสดุทรงทาํ บรรดาที่ยังไมเกดิ ใหเ กดิ ขน้ึ ทรงเปนนระท่ีสูงสดุ ตรสั บอกบรรดาท่ยี งั ไมมใี ครบอก ทรงยังธรรมท่ยี งั ไมเ กิดใหเกิด พระองคท รงเปน นระผูองอาจทรงรแู จง มรรคา ตรัสบอกมรรคา เปน พระ-พระศาสดาผูฉลาดในมรรคา ทรงเปนผูฝ ก ที่ประเสริฐสุดกวา นายสารถีท้ังหลาย ทรงเปน นาถะประกอบดว ยพระมหากรุณา เปน นายกของโลก ทรงแสดงธรรมถอนเหลาสัตว ผจู มอยใู นเปอกตมคอื กาม ครั้งนัน้ขา พเจาเกดิ เปนเจา หญงิ นนั ทนา ในพระนครหังสวดีมีรปู สวย รวยทรัพย เปนท่ีพงึ ใจ มสี ิริ เปนราชธดิ าของพระราชาผใู หญพระนามวา อานนั ทะ เปน ผูงด-งามอยา งย่ิง เปนพระภคินีตางพระมารดา แหง

พระสุตตันตปฎก ขุททกนกิ าย เถรคี าถา เลม ๒ ภาค ๔ - หนาท่ี 157พระพทุ ธเจา พระนามวา ปทุมุตตระ หอ มลอ มดวยราชกัญญาท้งั หลาย ประดับดวยสรรพาภรณเขา ไปเฝาพระมหาวีรเจา ไดฟง พระธรรมเทศนา คร้งั นัน้ พระ-ผรู แู จง โลกพระองคน ้นั ทรงต้ังภกิ ษุณีผูม ีทพิ ยจักษไุ วในตําแหนงอนั เลิศ ในทา มกลางบรษิ ัทสี่ ขาพเจาไดฟง พระพุทธดาํ รัสน้ันแลว มคี วามรา เรงิ ถวายทานแดพระศาสดา และบูชาพระสมั พุทธเจาแลวปรารถนาทิพยจกั ษุ ทันใดน้นั พระศาสดาไดต รัสกะขาพเจาวาแนะนันทา เธอจกั ไดต ําแหนง ท่ีเธอปรารถนา. ในกปั ท่หี นง่ึ แสนแตภัทรกัปน้ี พระศาสดาพระนามวา โคตมะ มีพระสมภพในวงศพระเจาโอกกากราช จักมใี นโลก เธอจักไดเ ปนธรรมทายาทของพระศาสดาพระองคน ัน้ จักเปน พระโอรสอนั ธรรมเนรมติ จกั เปนสาวกิ าของพระศาสดา มนี ามวาสกลุ า ดว ยกุศลกรรมทไ่ี ดทําไวน ้ัน และดว ยความตัง้ ใจทแี่ นวแน ขาพเจา ละรา งกายมนุษยแลว ไดไปสวรรคช ้นั ดาวดึงส ในภทั รกัปน้ี พระพทุ ธเจา พระ-นามวา กัสสปะ ผูเปน เผาพันธุพราหมณ มยี ศมากประเสริฐกวาบณั ฑติ ท้งั หลาย เสดจ็ อุบัติขน้ึ แลวคร้ังนนั้ ขาพเจาเปนปริพาชกิ า ถือลทั ธเิ ท่ยี วไปผูเ ดียวเทย่ี วภิกขาจาร ไดนาํ้ มันมานอยหนงึ่ มใี จผองใสเอานาํ้ มนั นนั้ ตามประทีปบชู าพระเจดยี ช่ือ สพั พสังวร

พระสตุ ตนั ตปฎก ขุททกนกิ าย เถรคี าถา เลม ๒ ภาค ๔ - หนา ที่ 158แหงพระพุทธเจา ผูเ ปนเลศิ ของสตั วสองเทา ดวยกศุ ลธรรมท่ีไดท ําไวนัน้ และดวยความตั้งใจทแี่ นวแนขาพเจา ละรางกายมนษุ ยแลว ไดไปสวรรคชนั้ ดาวดงึ ส ดว ยอาํ นาจบญุ กรรมนนั้ ขา พเจาเกดิ ในทใี่ ด ๆประทัปเปน อันมากก็สวางไสวแกข า พเจา ผไู ปในทีน่ ้นั ๆขา พเจายอมเหน็ สิง่ ท่ีปรารถนาทอ่ี ยนู อกฝา นอกภูเขาศลิ าไดทะลุปรุโปรง นเ้ี ปน ผลแหงการถวายประทีปขา พเจา มีนัยนต าแจม ใส รงุ เร่อื งดว ยยศ มีศรทั ธาและมีปญ ญา น้ีเปนผลแหงการถวายประทปี ในภพหลงั คร้งั นี้ ขาพเจาเกดิ ในตระกลู พราหมณ ทม่ี ที รัพยและขา วเปลอื กมากมาย มหาชนยินดี พระราชาทรงบูชา ขาพเจาสมบูรณด ว ยองคสมบตั ิท้งั ปวง ประดบัดวยสรรพาภรณ ยนื อยทู ่ีหนา ตาง ไดเห็นพระสุคตเสด็จเขา ไปในเมือง ทรงรุง เรื่องดวยยศ เทวดาและมนษุ ยสักการะบชู า ทรงสมบรู ณดว ยอนพุ ยัญชนะ ๘๐ประการ ประดับดวยมหาปรุ สิ ลกั ษณะ ๓๒ ประการมีจติ เลื่อมใสโสมนสั พอใจบรรพชา ครน้ั ไดบ รรพชาไมน านนัก ก็ไดบรรลุพระอรหตั เปน ผูม คี วามชาํ นาญในฤทธิ์และทิพโสตธาตุ รูว าระจติ ของผอู ่นื เปน ผูปฏบิ ัตติ ามสตั ถศุ าสน รูปุพเพนิวาสญาณชําระทิพย-จักษใุ หห มดจดวเิ ศษ ใหอาสวะทงั้ ปวงส้ินไปแลว เปนผูบรสิ ทุ ธิห์ มดมลทินดีแลว ขา พเจาบาํ รงุ พระศาสดา

พระสตุ ตันตปฎก ขทุ ทกนกิ าย เถรคี าถา เลม ๒ ภาค ๔ - หนาที่ 159 แลว ไดป ฏบิ ัติคําสอนของพระพุทธเจา แลว ปลงภาระ อนั หนกั ลงไดแลว ถอนตณั หาอนั นาํ ไปสภู พข้ึนได แลว กลุ บตุ รท้ังหลายออกจากเรือนบวชเปน บรรพชิต เพอื่ ประโยชนอ ันใด ประโยชนอ นั น้นั คือ ธรรมเปน ท่สี น้ิ สังโยชนท ัง้ ปวง ขา พเจา บรรลุแลว แตน น้ั พระผมู ีพระภาคเจา ผูทรงพระมหากรณุ าเปนนระสูงสุด ทรงตง้ั ขาพเจาไวในตาํ แหนง เอตทคั คะวา สกลุ า ภกิ ษณุ ีเปน เลิศของภิกษุณีผูมที ิพยจักษุท้งั หลาย ขาพ- เจาเผากเิ ลสแลว ถอนภพท้งั หลายไดหมดแลว ตดั เคร่ืองผกู พันเหมือนชางพงั ตดั เชือก เปนผูไมม อี าสวะ อยู การมาเฝา พระพทุ ธเจา ผูป ระเสริฐของขาพเจา เปน การมาดแี ลวหนอ ขาพเจาบรรลวุ ิชชา ๓ แลว ไดปฏิบตั ิคาํ สอนของพระพทุ ธเจาแลว คณุ วิเศษเหลา น้ี คอื ปฏิสมั ภิทา ๔ วิโมกข ๘ อภิญญา ๖ ขา พเจา ทาํ ใหแ จงแลว ขาพเจา ไดป ฏบิ ัตคิ าํ สอนของพระ- พุทธเจา แลว . ครัน้ บรรลุพระอรหตั แลว ไดเปนผสู ่งั สมความชํานาญในทพิ ยจักษุ-ญาณ เพราะความเปนผสู รางสมบุญบารมีไวแลว เพราะเหตุน้นั พระศาสดาจึงทรงต้งั พระเถรีน้นั ไวในตาํ แหนง เปน เลิศของภิกษณุ ผี ูมีทิพยจักษุทั้งหลาย พระ-เถรีน้ันพจิ ารณาการปฏบิ ตั ิของตน เกิดปต โิ สมนสั ไดก ลา วคาถาเหลา นเี้ ปนอทุ านวา เม่ือขา พเจาอยใู นเรอื น ฟง ธรรมของภกิ ษุแลว ไดเ หน็ พระนพิ พานซ่งึ เปน ธรรมปราศจากธุลี เปน

พระสุตตันตปฎก ขทุ ทกนกิ าย เถรคี าถา เลม ๒ ภาค ๔ - หนา ที่ 160 เครอ่ื งถงึ ความสุข ไมจ ตุ ิ ขา พเจา จงึ ละบุตรธิดา ทรพั ยและขาวเปลอื ก โกนผมบวชเปนบรรพชิต ขาพเจาศกึ ษาอยู เจรญิ มรรคเบอื้ งบน จงึ ละราคะโทสะ และอาสวะทั้งหลาย ท่ตี ัง้ อยูร วมกบั ราคะโทสะน้นั ได ขาพเจา อุปสมบทเปน ภกิ ษุณีแลว ระลึกชาติกอนได ชาํ ระทิพยจกั ษุใหบ รสิ ุทธิ์ หมดมลทนิ อบรมแลว อยางดี ขา พเจา เหน็ สังขารทง้ั หลายเปน อนัตตา เปน ของเกดิ แตเหตุ มีอันทรุดโทรมไปเปน สภาพ แลวละ อาสวะทง้ั ปวง เปนผมู ีความเย็น ดับสนิทแลว. บรรดาบทเหลา นั้น บทวา อคารสมฺ ึ วสนฺตหี  ธมมฺ  สตุ ฺวานภกิ ขฺ ุโน ความวา เม่อื กอน ขา พเจาอยทู ามกลางเรือน ฟงธรรมกถาท่ีบรรลอุ รยิ สัจ ๔ ในสาํ นกั ของภิกษุผทู ําลายกิเลสแลวองคหน่งึ . บทวา อททฺ สวิรช ธมมฺ  นพิ พฺ าน ปทมจจฺ ุต ความวา ไดเหน็ คือเหน็ แลวซง่ึ ธรรมกลาวคือท่ีไดช ่อื วา วิรชะ ปราศจากธุลี เพราะไมม ธี ุลีคอื ราคะเปน ตน วานิพพานะ ไมมีกเิ ลสเครอ่ื งรอ ยรัด เพราะเปนธรรมออกจากวานะกิเลสเครอื่ งรอยรดั วา ปทะ เปน เครือ่ งถึง เพราะเปนเหตใุ หบ รรลคุ วามสุข วา อจั จุตะไมจ ตุ เิ พราะไมมีการเคลือ่ น ดว ยธรรมจกั ษุกลาวคือทสั สนะท่ีประดบั ดว ยนัยตงั้ พนั . บทวา สาห ความวา ขาพเจานั้นเปนพระโสดาบนั โดยประการดงักลา วแลว . บทวา สิกฺขมานา อห สนฺตี ความวา ขาพเจา ยังเปนสกิ ขมานาอยนู ่ันแล บวชเมอ่ื อายยุ ังไมครบ. บทวา ภาเวนฺตี มคฺคมชฺ สความวา ยงั ทางคอื มรรคเบอ้ื งบนใหเกิดข้ึนแตการปฏิบตั ิมัชฌิมาปฏปิ ทา. บทวา

พระสตุ ตนั ตปฎ ก ขุททกนิกาย เถรีคาถา เลม ๒ ภาค ๔ - หนาท่ี 161ตเทกฏเ  จ อาสเว ความวา ไดล ะ คือตดั ขาดซึง่ อาสวะท้งั หลาย ท่ตี ้ังอยูร ว มกนั โดยเกิดพรอมกบั ราคะและโทสะทง้ั หลาย และท่ตี ้งั อยูในฐานเดียวกันกบั การละซงึ่ จะตองทาํ ลายดว ยอนาคามิมรรค. บทวา ภกิ ขฺ ุนี อุปสมฺปชฺช ความวา เมื่ออายคุ รบแลว อุป-สมบทเปนภิกษุณ.ี บทวา วิมล ไดแก มมี ลทนิ ไปปราศแลว เพราะหลุดพนจากอปุ กิเลสทงั้ หลายมอี ภชิ ฌาเปนตน. บทวา สาธุ ไดแ ก อบรมแลวโดยเคารพ คือโดยชอบนัน่ แล. อกี อยางหนง่ึ เช่อื มความวา ชาํ ระทพิ ยจักษทุ ่ีสัตบรุ ุษท้ังหลายมพี ระพุทธเจา เปนตน อบรมแลว คอื ใหเกิดแลว. บทวา สงฺขาเร ไดแ ก สังขารที่เปน ไปในภูมิ ๓. บทวา ปรโตไดแก โดยเปน อนตั ตา. บทวา เหตชุ าเต ไดแ ก เกดิ ขน้ึ เฉพาะหนา .บทวา ปโลกเิ ต ความวา เห็นสงั ขารท้งั หลายมีอันทรดุ โทรมไป เปน สภาพเปอยเนา ดว ยปญญาจกั ษุ. บทวา ปหาสึ อาสเว สพฺเพ ความวาขาพเจา ละอาสวะทั้งหมดที่ยังเหลอื คอื ทําใหส ิ้นไป ดว ยอรหัตมรรค. คาํ ท่ีเหลอื มีนัยดงั กลา วแลว แล. จบ อรรถกถาสกลุ าเถรีคาถา ๘. โสณาเถรคี าถา [๔๔๖] พระโสณาเถรกี ลา วคาถาอทุ านวา ขาพเจา ตลอดบตุ ร ๑๐ คน ในเรอื นรา งคอื รูปนี้ เพราะเหตนุ ้นั จึงชราทุพพลภาพ เขา ไปหาภิกษณุ .ี