tripitaka_86

พระอภิธรรมปฎ ก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 232 สุขทางกาย ทุกขท างกาย อุตุ โภชนะ เปนปจ จัยแกศ รัทธาท่ีเปนอนุปาทนิ นปุ าทานิยธรรม แกศลี สุตะ จาคะ ปญญา ราคะ โทสะ โมหะมานะ ทิฏฐิ ความปรารถนา ดวยอํานาจของอุปนิสสยปจ จยั . [๑๕๒๒] ๓. อปุ าทินนุปาทานยิ ธรรม เปน ปจ จยั แกอนปุ า-ทนิ นอนปุ าทานยิ ธรรม ดว ยอาํ นาจของอปุ นสิ สยปจจยั มีอยางเดยี ว คอื ทเ่ี ปน ปกตปู นสิ สยะ ไดแก บคุ คลอาศัยสุขทางกาย ยังมรรคใหเกดิ เขา ผลสมาบตั .ิ บุคคลอาศยั ทุกขท างกาย อุตุ โภชนะ ยังมรรคใหเกิด เขาผลสมาบตั ิ. สุขทางกาย ทุกขท างกาย อตุ ุ โภชนะ เปนปจจยั แกมรรค แกผล-สมาบตั ิ ดว ยอาํ นาจของอปุ นิสสยปจ จัย. [๑๕๒๓] ๔. อนปุ าทินนุปาทานิยธรรม เปน ปจจยั แกอ นุปา-ทินนปุ าทานิยธรรม ดว ยอํานาจของอปุ นสิ สยปจจยั มี ๓ อยา ง คอื ทีเ่ ปน อารมั มณปู นสิ สยะ อนนั ตรปู นสิ สยะ และปกตปู นสิ สยะ ที่เปน ปกตูปนสิ สยะ ไดแ ก บุคคลอาศยั ศรทั ธาทีเ่ ปนอนปุ าทินนุ-ปาทานยิ ธรรม ใหท าน สมาทานศลี ทาํ อโุ บสถกรรม ยงั ฌานใหเกดิ ยังวปิ สสนาใหเกดิ ยงั อภญิ ญาใหเ กดิ ยงั สมาบัติใหเ กิด ฆาสัตว ฯลฯ ทาํ ลายสงฆ กอมานะ ถอื ทิฏฐิ.

พระอภธิ รรมปฎก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ท่ี 233 บคุ คลอาศยั ศีลทีเ่ ปนอนุปาทินนุปาทานิยธรรม สตุ ะ จาคะ ปญ ญาราคะ โทสะ โมหะ มานะ ทิฏฐิ ความปรารถนา อุตุ โภชนะ เสนาสนะแลว ใหทาน ยังสมาบตั ใิ หเ กดิ ฆาสตั ว ทําลายสงฆ กอมานะ ถอื ทฏิ ฐิ. ศรทั ธาท่ีเปนอนปุ าทนิ นปุ าทานิยธรรม ศีล สตุ ะ จาคะ ปญ ญา ราคะโทสะ โมหะ มานะ ทฏิ ฐิ ความปรารถนา อตุ ุ โภชนะ เสนาสนะ เปนปจจัยแกศรัทธาทีเ่ ปน อนุปาทนิ นุปาทานิยธรรม แกศ ลี สุตะ จาคะ ปญ ญาราคะ โทสะ โมหะ มานะ ทิฏฐิ ความปรารถนา ดว ยอาํ นาจของอปุ นิสสย-ปจ จัย. บริกรรมแหงปฐมฌาน เปนปจจยั แกปฐมฌาน ฯลฯ บรกิ รรมแหงเนวสัญญานาสัญญายตนะ เปน ปจจัยแกเ นวสัญญานาสญั ญายตนะ. ปฐมฌาน เปน ปจ จยั แกทุตยิ ฌาน ฯลฯ อากญิ จัญญายตนะ เปนปจ จยั แกเ นวสัญญานาสญั ญายตนะ. ปาณาติบาต เปนปจ จัยแกปาณาติบาต ฯลฯ นยิ ตมิจฉาทฏิ ฐิ เปนปจจัยแกน ิยตมิจฉาทฏิ ฐิ. [๑๕๒๔] ๕. อนุปาทินนุปาทานยิ ธรรม เปน ปจ จยั แกอ ปุ าทิน-นุปาทานยิ ธรรม ดวยอํานาจของอุปนิสสยปจ จยั มี ๒ อยาง คือที่เปน อนนั ตรปู นิสสยะ และ ปกตูปนิสสยะ ทเ่ี ปน ปกตปู นิสสยะ ไดแก บุคคลอาศยั ศรทั ธาทเ่ี ปนอนุปาทิน-นปุ าทานิยธรรมแลว ยังตนใหเดือดรอน ใหเรารอ น เสวยทุกขมกี ารแสวงหาเปนมูล.

พระอภธิ รรมปฎก ปฏ ฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 234 บคุ คลอาศยั ศีลท่ีเปน อนปุ าทินนุปาทานยิ ธรรม ฯลฯ เสนาสนะ ยงั ตนใหเดอื ดรอน ใหเ รารอน เสวยทกุ ขมีการแสวงหาเปนมูล. ศรทั ธาทเ่ี ปนอนุปาทินนปุ าทานยิ ธรรม ฯลฯ เสนาสนะ เปนปจ จัยแกสุขทางกาย ทุกขท างกาย ดว ยอาํ นาจของอปุ นิสสยปจ จัย. กุศลกรรมและอกศุ ลกรรม เปนปจจยั แกว ิบาก ดว ยอํานาจของอุป-นสิ สยปจจยั . [๑๕๒๕] ๖. อนปุ าทินนุปาทานยิ ธรรม เปนปจจยั แกอนุปา-ทินนอนุปาทานยิ ธรรม ดวยอาํ นาจของอปุ นสิ สยปจ จัย มี ๒ อยา ง คือทเ่ี ปน อนนั ตรปู นิสสยะ และ ปกตปู นสิ สยะ ทเี่ ปน ปกตปู นสิ สยะ ไดแ ก บริกรรมแหง ปฐมมรรค เปนปจ จัยแกปฐมมรรค ดว ยอาํ นาจของอปุ นิสสยปจจัย บริกรรมแหงทตุ ิยมรรค เปน ปจ จัยแกทตุ ิยมรรค บรกิ รรมแหงตติยมรรค เปนปจ จยั แกตตยิ มรรค บรกิ รรมแหง จตุตถมรรค เปน ปจจยั แกจ ตุตถมรรค ดว ยอาํ นาจของอุปนสิ สยปจจัย. [๑๕๒๖] ๗. อนุปาทินนอนุปาทานยิ ธรรม เปน ปจ จัยแกอ นุ-ปาทนิ นอนุปาทานิยธรรม ดว ยอํานาจของอปุ นิสสยปจจัย มี ๓ อยาง คือ อารัมมณูปนสิ สยะ อนันตรูปนสิ สยะ และปกตปู นสิ สยะ ทเ่ี ปน ปกตูปนสิ สยะ ไดแ ก

พระอภิธรรมปฎ ก ปฏ ฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 235 ปฐมมรรค เปนปจ จยั แกทุตยิ มรรค ดวยอาํ นาจของอุปนสิ สยปจ จยั . ทุตยิ มรรค เปน ปจจยั แกตติยมรรค ตติยมรรค เปนปจจัยแกจ ตุตถมรรค. มรรค เปน ปจจยั แกผลสมาบตั ิ ดว ยอํานาจของอุปนสิ สยปจ จยั . [๑๕๒๗] ๘. อนุปาทนิ นอนุปาทานิยธรรม เปนปจจยั แกอปุ าทนิ นปุ าทานยิ ธรรม ดวยอํานาจของอุปนิสสยปจจัย มี ๒ อยาง คือทีเ่ ปน อนนั ตรูปนิสสยะ และ ปกตปู นสิ สยะ ทเี่ ปน ปกตปู นสิ สยะ ไดแ ก ผลสมาบัติ เปนปจจัยแกสขุ ทางกายดวยอํานาจของอปุ นิสสยปจจยั . [๑๕๒๘] ๙. อนุปาทนิ นอนุปาทานยิ ธรรม เปนปจ จยั แกอนปุ าทินนปุ าทานิยธรรม ดวยอาํ นาจของอุปนสิ สยปจจยั มี ๒ อยาง คือท่เี ปน อารัมมณปู นสิ สยะ และ ปกตูปนสิ สยะ ท่ีเปน ปกตปู นิสสยะ ไดแก พระอริยะทงั้ หลายอาศัยมรรค ยงั สมาบัติท่ียังไมเกิดใหเ กดิ ขึ้น เขาสมาบัตทิ เ่ี กดิ แลว พจิ ารณาสงั ขารโดยความเปน ของไมเที่ยง เปนทกุ ข เปนอนตั ตา. มรรคเปน ปจจัยแกอตั ถปฏิสมั ภิทา ธรรมปฏิสัมภิทา นิรตุ ตปิ ฏสิ มั ภิทาปฏิภาณปฏิสมั ภิทา ความฉลาดในฐานะและอฐานะ ของพระอริยะทัง้ หลายดว ยอํานาจของอุปนิสสยปจ จัย.

พระอภิธรรมปฎก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ท่ี 236 ๑๐. ปเุ รชาตปจจยั [๑๕๒๙] ๑. อปุ าทนิ นปุ าทานยิ ธรรม เปนปจ จยั แกอ ุปาทินนุ-ปาทานยิ ธรรม ดวยอาํ นาจของปุเรชาตปจ จยั มี ๒ อยา ง คอื ทเ่ี ปน อารมั มณปเุ รชาตะ และ วตั ถุปเุ รชาตะ ท่ีเปน อารมั มณปเุ รชาตะ ไดแก พระเสกขะหรอื ปถุ ุชนพิจารณาเหน็ จกั ษุ โดยความเปนของไมเทย่ี งเปนทุกข เปนอนัตตา. ยอมยินดี ยอมเพลดิ เพลนิ ย่งิ เพราะปรารภจกั ษนุ ัน้ราคะยอ มเกิดขนึ้ ฯลฯ โทมนัสยอมเกดิ ขึ้น เมือ่ กศุ ลและอกุศลดับไปแลวตทารัมมณจิตอนั เปนวิบากยอมเกิดขึน้ . พระเสกขะหรือปุถุชนพิจารณา โสตะ ฆานะ ชวิ หา กายะทเี่ ปนอุปาทินนุปาทานิยธรรม รูป เสียง กล่ิน รส โผฏฐัพพะ และหทยวตั ถุโดยความเปนของไมเท่ยี ง เปนทุกข เปนอนตั ตา ยอ มยนิ ดี ยอมเพลดิ เพลินย่งิเพราะปรารภโสตะเปนตน นน้ั ราคะยอ มเกิดขน้ึ ฯลฯ โทมนสั ยอมเกดิ ขน้ึเมื่อกุศลและอกุศลดบั ไปแลว ตทารมั มณจิตอันเปนวบิ ากยอ มเกิดข้ึน รูปายตนะท่ีเปน อุปาทนิ นปุ าทานิยธรรม เปนปจ จยั แกจ ักขุวิญญาณ,คนั ธายตนะ. . .รสายตนะ. . .โผฏฐัพพายตนะ ทเ่ี ปนอปุ าทินนุปาทานยิ ธรรมเปนปจ จยั แกก ายวิญญาณ ดว ยอาํ นาจของปเุ รชาตปจจัย. ที่เปน วตั ถุปุเรชาตะ ไดแ ก

พระอภิธรรมปฎ ก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ท่ี 237 จักขายตนะ เปนปจ จัยแกจกั ขวุ ญิ ญาณ ฯลฯ กายายตนะ เปน ปจจัยแกก ายวิญญาณ หทยวัตถุ เปน ปจจยั แกขนั ธท่เี ปนอปุ าทนิ นปุ าทานิยธรรม ดวยอํานาจของปุเรชาตปจ จยั . [๑๕๓๐] ๒. อุปาทนิ นปุ าทานิยธรรม เปน ปจ จัยแกอ นปุ า-ทนิ นปุ าทานยิ ธรรม ดวยอํานาจของปเุ รชาตปจ จัย มี ๒ อยา ง คือทเ่ี ปน อารัมมณปุเรชาตะ และ วัตถุปเุ รชาตะ ที่เปน อารัมมณปเุ รชาตะ ไดแก พระเสกขะหรือปุถุชนพจิ ารณาเหน็ จักษุ โดยความเปนของไมเ ทีย่ งเปน ทุกข เปน อนตั ตา ยอ มยนิ ดี ยอ มเพลิดเพลินย่งิ เพราะปรารภจกั ษนุ ้ันราคะยอมเกดิ ข้นึ โทมนสั ยอ มเกดิ ขน้ึ . พระเสกขะหรือปุถุชน พจิ ารณาเห็นโสตะ ฯลฯ หทยวตั ถุ โดยความเปน ของไมเทยี่ ง เปน ทกุ ข เปนอนตั ตา ยอ มยินดี ยอมเพลดิ เพลินยงิ่เพราะปรารภโสตะเปนตนนนั้ ราคะยอมเกิดขึ้น ฯลฯ โทมนสั ยอมเกดิ ขึ้น. พระเสกขะหรอื ปถุ ุชน เห็นรปู ที่เปนอปุ าทนิ นปุ าทานิยธรรม ดวยทพิ ยจักษุ. ที่เปน วัตถุปุเรชาตะ ไดแ ก หทยวตั ถุ เปน ปจ จยั แกข นั ธท ีเ่ ปนอนปุ าทนิ นุปาทานิยธรรม ดวยอาํ นาจของปุเรชาตปจ จัย

พระอภิธรรมปฎ ก ปฏ ฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 238 [๑๕๓๑] ๓. อปุ าทินนุปาทานยิ ธรรม เปน ปจ จัยแกอ นุปา-ทินนอนปุ าทานิยธรรม ดว ยอาํ นาจของปเุ รชาตปจจยั มีอยา งเดยี ว คือ ทเ่ี ปน วตั ถุเรชาตะ ไดแ ก หทยวัตถุเปน ปจ จัยแกขันธทเี่ ปน อนุปาทนิ นอนปุ าทานยิ ธรรม ดวยอํานาจของปเุ รชาตปจ จัย. [๑๕๓๒] ๔. อนปุ าทินนุปาทานิยธรรม เปน ปจ จัยแกอนปุ า-ทินนปุ าทานยิ ธรรม ดวยอํานาจของปุเรชาตปจ จยั มอี ยางเดียว คือ ทีเ่ ปน อารัมมณปเุ รชาตะ ไดแก บคุ คลพิจารณาเหน็ รูป เสยี ง กล่นิ รส โผฏฐพั พะ ทีเ่ ปนอนุปา-ทินนุปาทานิยธรรม โดยความเปนของไมเ ท่ยี ง เปนทุกข เปนอนตั ตา ยอ มยนิ ดี ยอ มเพลดิ เพลนิ ยง่ิ เพราะปรารภรูปเปนตน นน้ั ราคะยอ มเกิด ฯลฯโทมนสั ยอมเกดิ ข้ึน. เห็นรปู ท่ีเปน อนุปาทนิ นปุ าทานยิ ธรรม ดว ยทพิ ยจกั ษุ, ฟงเสียงดว ยทพิ โสตธาต.ุ [๑๕๓๓] ๕. อนุปาทินนปุ าทานิยธรรม เปนปจจยั แกอ ุปาทนิ -นุปาทานิยธรรม ดว ยอาํ นาจของปเุ รชาตปจ จยั มีอยา งเดยี ว คือ ท่เี ปน อารมั มณปุเรชาตะ ไดแก บุคคลพิจารณาเหน็ รปู เสยี ง กล่นิ รส โผฎฐพั พะ ท่เี ปนอนุปา-ทินนุปาทานิยธรรม โดยความเปน ของไมเท่ียง เปน ทุกข เปน อนัตตา ยอม

พระอภธิ รรมปฎก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 239ยนิ ดี ยอมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะปรารภรูปเปนตน นั้น ราคะยอ มเกดิ ขนึ้ ฯลฯโทมนสั ยอมเกดิ ขน้ึ เมอ่ื กศุ ลและอกุศลดับไปแลวตทารมั มณจติ อันเปน วบิ ากยอมเกดิ ขน้ึ . รูปายตนะทเี่ ปนอนปุ าทินนุปาทานิยธรรม เปนปจ จยั แกจกั ขุวญิ ญาณฯลฯ โผฏฐพั พายตนะเปน ปจ จยั แกกายวญิ ญาณ ดว ยอาํ นาจของปเุ รชาตปจจยั . [๑๕๓๔] ๖. อุปาทินนปุ าทานยิ ธรรม และอนุปาทนิ นุปาทา-นิยธรรม เปน ปจ จัยแกอุปาทนิ นุปาทานยิ ธรรม ดว ยอาํ นาจของปเุ รชาตปจจัย มี อยางเดยี ว คือทเ่ี ปน อารัมมณปเุ รชาตะ รวมกบั วัตถุปุเรชาตะ ไดแ ก รปู ายตนะ และจักขายตนะ ท่เี ปนอนปุ าทนิ นปุ าทานยิ ธรรม เปนปจจัยแกจ กั ขุวญิ ญาณ ดวยอาํ นาจของปเุ รชาตปจ จยั ฯลฯ โผฏฐัพพายตนะ และกายายตนะ ทเี่ ปนอนุปาทินนปุ าทานิยธรรมเปนปจ จยั แกก ายวิญญาณ ดว ยอาํ นาจของปุเรชาตปจจยั รูปายตนะ และหทยวตั ถทุ ่ีเปน อนุปาทินนุปาทานิยธรรม เปนปจ จัยแกข นั ธท ีเ่ ปนอุปาทินนุปาทานิยธรรม ดวยอาํ นาจของปุเรชาตปจ จยั ฯลฯ โผฏฐพั พายตนะ และหทยวตั ถุ ท่ีเปน อนปุ าทินนุปาทานยิ ธรรม เปนปจจยั แกขนั ธท่ีเปน อุปาทนิ นุปาทานยิ ธรรม ดว ยอาํ นาจของปเุ รชาตปจ จัย

พระอภิธรรมปฎ ก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 240 [๑๕๓๕] ๗. อปุ าทินนปุ าทานยิ ธรรม และอนุปาทนิ นปุ าทา-นยิ ธรรม เปน ปจ จัยแกอนุปาทินนุปาทานิยธรรม ดวยอํานาจของปเุ รชาตปจจยั มอี ยางเดียวคอื ทเ่ี ปน อารมั มณปเุ รชาตะ รวมกบั วตั ถุปุเรชาตะ คือ รปู ายตนะ และหทยวัตถทุ ีเ่ ปนอนปุ าทนิ นุปาทานยิ ธรรม เปนปจจยั แกข ันธท่ีเปน อนุปาทินนุปาทานยิ ธรรม ดว ยอํานาจของปเุ รชาตปจจัยฯลฯ โผฏฐพั พายตนะ และหทยวตั ถทุ ่เี ปนอนปุ าทนิ นปุ าทานยิ ธรรม เปนปจจัยแกข นั ธที่เปน อนปุ าทนิ นปุ าทานิยธรรม ดวยอํานาจของปุเรชาตปจจยั . ๑๑. ปจ ฉาชาตปจ จัย [๑๕๓๖] ๑. อปุ าทนิ นปุ าทานิยธรรม เปน ปจ จัยแกอ ุปาทนิ นุ-ปาทานยิ ธรรม ดว ยอํานาจของปจฉาชาตปจจยั คือ ขนั ธท่ีเปน อนุปาทนิ นปุ าทานิยธรรมทีเ่ กดิ ภายหลงั เปนปจจัยแกกายน้ที ีเ่ ปนอปุ าทินนุปาทานยิ ธรรม ท่ีเกดิ กอ น ดวยอํานาจของปจฉาชาตปจ จัย. [๑๕๓๗] ๒. อปุ าทนิ นุปาทานิยธรรม เปนปจจยั แกอ นุปาทนิ นปุ าทานิยธรรม ดวยอาํ นาจของปจฉาชาตปจ จยั คอื ขันธท ่ีเปนอุปาทินนปุ าทานยิ ธรรมที่เกิดภายหลงั เปน ปจ จัยแกกายนี้ท่ีเปนอนุปาทนิ นปุ าทานิยธรรม ท่ีเกิดกอ น ดวยอาํ นาจของปจฉาชาต-ปจจัย.

พระอภิธรรมปฎก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ที่ 241 [๑๕๓๘] ๓. อุปาทินนปุ าทานิยธรรม เปนปจจัยแกอ ุปา-ทนิ นุปาทานิยธรรมและอนุปาทินนปุ าทานยิ ธรรม ดวยอาํ นาจของปจ ฉาชาตปจจัย คือ ขันธทเี่ ปน อปุ าทินนุปาทานยิ ธรรมทเี่ กิดภายหลัง เปนปจ จัยแกกายน้ที ่เี ปนอปุ าทินนุปาทานยิ ธรรม และอนุปาทนิ นุปาทานยิ ธรรมท่เี กดิ กอ นดว ยอาํ นาจของปจ ฉาชาตปจ จัย. [๑๕๓๙] ๔. อนปุ าทนิ นุปาทานิยธรรม เปนปจจยั แกอ นปุ า-ทนิ นุปาทานยิ ธรรม ดวยอํานาจของปจ ฉาชาตปจ จยั คือ ขันธทเี่ ปนอนุปาทินนปุ าทานิยธรรมทเ่ี กิดภายหลัง เปน ปจจัยแกก ายนี้ที่เปน อนปุ าทนิ นุปาทานิยธรรม ท่เี กดิ กอน ดว ยอํานาจของปจฉาชาต-ปจจยั . [๑๕๔๐] ๕. อนปุ าทนิ นุปาทานิยธรรม เปนปจจยั แกอปุ า-ทินนุปาทานยิ ธรรม ดว ยอาํ นาจของปจฉาชาตปจจัย คอื ขนั ธท่เี ปนอนปุ าทนิ นุปาทานยิ ธรรมทเี่ กิดภายหลัง เปน ปจจยั แกกายนีท้ ่ีเปน อุปาทนิ นปุ าทานิยธรรม ทีเ่ กดิ กอ น ดวยอาํ นาจของปจฉาชาตปจจัย. [๑๕๔๑] ๖. อนปุ าทนิ นุปาทานยิ ธรรม เปน ปจจัยแกอ ุปา-ทนิ นปุ าทานิยธรรม และอนุปาทินนปุ าทานยิ ธรรม ดว ยอํานาจของปจฉาชาตปจจยั

พระอภิธรรมปฎก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 242 คอื ขนั ธท ่ีเปน อนปุ าทินนปุ าทานิยธรรมที่เกิดภายหลงั เปนปจจัยแกกายน้ที ีเปน อปุ าทินนุปาทานยิ ธรรมและอนุปาทนิ นุปาทานยิ ธรรม ท่เี กดิ กอ นดวยอาํ นาจของปจ ฉาชาตปจ จยั . [๑๕๔๒] ๗. อนุปาทินนอนปุ าทานยิ ธรรม เปน ปจจัยแกอปุ าทินนุปาทานยิ ธรรม ดวยอาํ นาจของปจ ฉาชาตปจ จัย คอื ขันธท เี่ ปน อนุปาทนิ นปุ าทานิยธรรมที่เกิดภายหลัง เปน ปจ จัยแกกายนี้ ท่เี ปนอนปุ าทินนุปาทานิยธรรม ท่เี กดิ กอน ดวยอํานาจของปจฉาชาต-ปจจัย. [๑๕๔๓] ๘. อนุปาทนิ นอนปุ าทานิยธรรม เปนปจ จัยแกอนุปาทนิ นุปาทานยิ ธรรม ดวยอํานาจของปจฉาชาตปจ จยั คอื ขนั ธท่ีเปนอนปุ าทินนอนุปาทานยิ ธรรมท่เี กดิ ภายหลัง เปน ปจ จัยแกกายนที้ ีเ่ ปน อนุปาทนิ นุปาทานยิ ธรรม ทเ่ี กดิ กอ น ดว ยอาํ นาจของปจฉาชาต-ปจจยั . [๑๕๔๔] ๙. อนปุ าทนิ นอนุปาทานิยธรรม เปน ปจ จยั แกอปุ าทินนุปาทานิยธรรม และอนปุ าทนิ นุปาทานยิ ธรรม ดว ยอํานาจของปจ ฉาชาตปจ จัย คือ ขนั ธทเี่ ปน อนุปาทินนอนุปาทานิยธรรมทเ่ี กิดภายหลงั เปนปจจยัแกกายนท้ี ี่เปน อปุ าทนิ นุปาทานยิ ธรรม และอนปุ าทินนุปาทานิยธรรมที่เกดิกอนดวยอาํ นาจของปจ ฉาชาตปจจยั .

พระอภิธรรมปฎ ก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 243 ๑๒. อาเสวนปจ จัย [๑๕๔๕] ๑. อนุปาทนิ นปุ าทานยิ ธรรม เปน ปจ จัยแกอ นปุ า-ทินนุปาทานิยธรรม ดว ยอํานาจของอาเสวนปจ จัย คือ ขันธทเ่ี ปนอนุปาทนิ นปุ าทานยิ ธรรม ท่เี กดิ กอ น ๆ เปนปจจัยแกข นั ธท เี่ ปน อนปุ าทนิ นุปาทานิยธรรมทีเ่ กดิ หลังๆดว ยอํานาจของอาเสวนปจ จยั , อนโุ ลมเปนปจจยั แกโ คตรภู อนุโลมเปนปจจัยแกโ วทาน ดวยอํานาจของอาเสวนปจจัย. [๑๕๔๖] ๒. อนุปาทนิ นปุ าทานิยธรรม เปน ปจ จยั แกอ นปุ า-ทินนอนุปาทานยิ ธรรม ดวยอาํ นาจของอาเสวนปจ จยั คอื โคตรภู เปนปจจยั แกม รรค โวทาน เปนปจจัยแกมรรค ดว ยอํานาจของอาเสวนปจจยั . ๑๓. กมั มปจจัย [๑๕๔๗] ๑. อปุ าทินนปุ าทานิยธรรม เปนปจจัยแกอ ุปาทนิ นุ-ปาทานิยธรรม ดว ยอํานาจของกัมมปจจยั คอื เจตนาที่เปนอุปาทินนุปาทานิยธรรม เปน ปจจยั แกส ัมปยตุ ตขนั ธดวยอาํ นาจของกัมมปจ จยั , ในปฏสิ นธขิ ณะ เจตนาทเี่ ปน อปุ าทนิ นปุ าทานยิ ธรรม เปนปจจยั แกสมั ปยตุ ตขันธ และกฏตั ตารปู ดวยอาํ นาจของกมั มปจ จัย, เจตนาเปน ปจ จยั แกห ทยวตั ถุ ดว ยอาํ นาจของกัมมปจ จยั .

พระอภิธรรมปฎก ปฏ ฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ท่ี 244 [๑๕๒๘] ๒. อุปาทินนปุ าทานิยธรรม เปนปจ จัยแกอ นปุ าทนิ -นปุ าทานยิ ธรรม ดวยอํานาจของกมั มปจจยั คือ เจตนาท่เี ปน อปุ าทินนุปาทานิยธรรม เปน ปจ จยั แกจติ ตสมฏุ ฐานรปู ดว ยอํานาจของกัมมปจ จยั . ๓. อุปาทินนุปาทานยิ ธรรม เปน ปจจัยแกอปุ าทนิ นุ-ปาทานยิ ธรรม และอนุปาทินนุปาทานยิ ธรรม ดวยอาํ นาจของกมั ม-ปจ จยั คอื เจตนาท่เี ปนอปุ าทนิ นุปาทานยิ ธรรม เปนปจ จยั แกส ัมปยุตตขันธและจติ ตสมฏุ ฐานรปู ดว ยอํานาจของกัมมปจจัย. [๑๕๔๙] ๔. อนปุ าทนิ นปุ าทานิยธรรม เปน ปจจัยแกอ นุปา-ทนิ นปุ าทานิยธรรม ดว ยอาํ นาจของกัมมปจ จยั คอื เจตนาท่เี ปนอนปุ าทนิ นปุ าทานยิ ธรรม เปนปจจยั แกสมั ปยตุ ต-ขันธแ ละจิตตสมฏุ ฐานรปู ดวยอาํ นาจของกมั มปจจัย. [๑๕๕๐] ๕. อนุปาทินนุปาทานิยธรรม เปน ปจ จยั แกอุปาทนิ -นุปาทานิยธรรม ดวยอํานาจของกมั มปจจัย มอี ยางเดียว คือ นานาขณกิ ะ ไดแ ก เจตนาทเี่ ปน อนุปาทินนปุ าทานยิ ธรรม เปน ปจจยั แกขนั ธที่เปนอุปา-ทินนปุ าทานยิ ธรรม ซึง่ เปน วิบาก และกฏัตตารปู ดวยอํานาจของกมั มปจ จยั .

พระอภธิ รรมปฎก ปฏ ฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 245 [๑๕๕๑] ๖. อนุปาทนิ นอนปุ าทานยิ ธรรม เปน ปจจัยแกอ นุ-ปาทนิ นอนุปาทานิยธรรม ดว ยอํานาจของกมั มปจ จัย มี ๒ อยา ง คือที่เปน สหชาตะ และ นานาขณิกะ ที่เปน สหชาตะ ไดแก เจตนาทีเ่ ปน อนุปาทินนอนุปาทานยิ ธรรมเปน ปจ จัยแกส ัมปยตุ ตขันธ ดว ยอาํ นาจของกัมมปจ จยั . ทีเ่ ปน นานาขณกิ ะ ไดแ ก กุศลเจตนาทเี่ ปนอนุปาทินนอนปุ าทา-นยิ ธรรม เปน ปจ จัยแกขนั ธท ีเ่ ปนอนุปาทนิ นอนุปาทานิยธรรม ซึ่งเปนวบิ ากดว ยอาํ นาจของกมั มปจจัย. [๑๕๕๒] ๗. อนปุ าทนิ นอนปุ าทานยิ ธรรม เปนปจ จยั แกอนุ-ปาทินนุปาทานิยธรรม ดว ยอํานาจของกมั มปจ จัย. คือ เจตนาที่เปน อนุปาทนิ นอนปุ าทานิยธรรม เปนปจ จยั แกจิตตสมฏุ -ฐานรปู ดวยอาํ นาจของกมั มปจ จัย. [๑๕๕๓] ๘. อนุปาทนิ นอนปุ าทานยิ ธรรม เปน ปจจัยแกอน-ุปาทนิ นปุ าทานิยธรรม และอนุปาทนิ นอนุปาทานยิ ธรรม ดวยอํานาจของกัมมปจ จัย คือ เจตนาทเี่ ปน อนุปาทนิ นอนปุ าทานิยธรรม เปน ปจ จยั แกส มั ปยุตต-ขนั ธ และจติ ตสมฏุ ฐานรปู ดว ยอํานาจของกมั มปจ จยั .

พระอภิธรรมปฎก ปฏ ฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 246 ๑๔. วปิ ากปจ จยั [๑๕๕๔] ๑. อปุ าทินนุปาทานิยธรรม เปน ปจจัยแกอ ุปาทิน-นุปาทานิยธรรม ดว ยอาํ นาจของวิปากปจ จยั คอื ขันธ ๑ ทเ่ี ปน อุปาทนิ นปุ าทานยิ ธรรม ซ่งึ เปนวบิ าก เปนปจ จัยแกขันธ ๓ ดว ยอาํ นาจของวิปากปจ จยั ฯลฯ ในปฏสิ นธิขณะ ขนั ธ ๑ ท่เี ปนอปุ าทินนุปาทานิยธรรม ซึง่ เปนวิบาก เปนปจ จยั แกขันธ ๓ และกฏตั ตารูป ดว ยอํานาจของวปิ ากปจจยั ฯลฯขนั ธ ๒ เปนปจ จัยแกข ันธ ๒ และกฏัตตารูป ดว ยอํานาจของวปิ ากปจจัย. ขนั ธทั้งหลายเปน ปจจัยแกหทยวัตถุ ดวยอํานาจของวปิ ากปจจัย. [๑๕๕๕] ๒. อปุ าทินนุปาทานิยธรรม เปนปจจัยแกอนุปาทิน-นปุ าทานิยธรรม ดว ยอาํ นาจของวิปากปจจยั คอื ขนั ธ ท่ีเปนอปุ าทนิ นปุ าทานยิ ธรรม ซงึ่ เปนวบิ าก เปนปจ จยั แกจิตตสมุฏฐานรูป ดว ยอาํ นาจของวปิ ากปจ จยั . [๑๕๕๖] ๓. อปุ าทินนุปาทานยิ ธรรม เปนปจ จัยแกอ ุปาทนิ -นุปาทานยิ ธรรม และอนุปาทนิ นุปาทานิยธรรม ดว ยอํานาจของวิปากปจจยั คือ ขนั ธ ๑ ทีเ่ ปนอุปาทินนปุ าทานยิ ธรรม ซ่งึ เปน วิบาก เปน ปจ จยัแกข ันธ ๓ และจติ ตสมุฏฐานรูป ดวยอาํ นาจของวิปากปจ จยั ฯลฯ ขันธ ๒เปนปจจยั แกข นั ธ ๒ และจติ ตสมฏุ ฐานรูป ดวยอาํ นาจของวิปากปจ จยั .

พระอภธิ รรมปฎก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ที่ 247 [๑๕๕๗] ๔. อนปุ าทนิ นอนุปาทานิยธรรม เปน ปจ จยั แกอนุ-ปาทนิ นอนปุ าทานยิ ธรรม ดว ยอํานาจของวปิ ากปจ จัย คอื ขันธ ๑ ทเ่ี ปน อนุปาทนิ นอนปุ าทานยิ ธรรม ซึง่ เปนวิบากเปนปจ จยั แกข นั ธ ๓ ดว ยอาํ นาจของวปิ ากปจ จัย ฯลฯ ขนั ธ ๒ เปน ปจจัยแกข ันธ ๒ดวยอาํ นาจของวิปากปจ จยั . [๑๕๕๘] ๕. อนุปาทินนอนปุ าทานยิ ธรรม เปนปจจัยแกอ นุ-ปาทินนุปาทานิยธรรม ดวยอํานาจของวิปากปจ จยั คือ ขันธทเี่ ปนอนปุ าทินนอนปุ าทานยิ ธรรม ซึง่ เปน วิบาก เปนปจ จัยแกจติ ตสมุฏฐานรปู ดว ยอาํ นาจของวปิ ากปจ จัย. [๑๕๕๙] ๖. อนปุ าทนิ นอนปุ าทานยิ ธรรม เปนปจจยั แกอ นุ-ปาทนิ นุปาทานิยธรรม และอนุปาทินนอนปุ าทานิยธรรม ดว ยอาํ นาจของวปิ ากปจจยั . คอื ขนั ธ ๑ ทีเ่ ปนอนปุ าทินนอนปุ าทานยิ ธรรม ซึ่งเปน วิบาก เปนปจ จยั แกขันธ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูป ดวยอํานาจของวิปากปจ จยั ฯลฯ ขนั ธ๒ เปน ปจจัยแกข นั ธ ๒ และจติ ตสมุฏฐานรูป ดวยอํานาจของวปิ ากปจจยั . ๑๕. อาหารปจจัย [๑๕๖๐] ๑. อปุ าทินนปุ าทานิยธรรม เปน ปจจยั แกอปุ าทินนุ-ปาทานิยธรรม ดว ยอาํ นาจของอาหารปจจัย

พระอภิธรรมปฎก ปฏ ฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ท่ี 248 คือ อาหารที่เปน อุปาทนิ นปุ าทานยิ ธรรม เปนปจจัยแกสัมปยุตต-ขนั ธ ดวยอาํ นาจของอาหารปจจยั . ในปฏิสนธขิ ณะ อาหารท่ีเปน อปุ าทินนุปาทานยิ ธรรม เปน ปจ จยั แกสมั ปยุตตขนั ธ และกฏัตตารูป ดว ยอํานาจของอาหารปจ จัย. กวฬกี าราหาร ทีเ่ ปนอุปาทินนปุ าทานยิ ธรรม เปน ปจจยั แกก าย ทเ่ี ปนอุปาทนิ นุปาทานยิ ธรรม ดว ยอํานาจของอาหารปจจัย. [๑๕๖๑] ๒. อุปาทินนปุ าทานิยธรรม เปน ปจ จยั แกอ นุปาทนิ -นุปาทานยิ ธรรม ดว ยอํานาจของอาหารปจ จัย คือ อาหารท่เี ปนอปุ าทินนปุ าทานิยธรรม เปน ปจจัยแกจ ิตตสมุฏฐาน-รูป ดวยอาํ นาจของอาหารปจ จยั . กวฬีการาหาร ที่เปนอุปาทนิ นปุ าทานยิ ธรรม เปน ปจ จัยแกก าย ท่ีเปน อนปุ าทินนุปาทานิยธรรมดวยอาํ นาจของอาหารปจ จยั . [๑๕๖๒] ๓. อปุ าทินนปุ าทานิยธรรม เปนปจจัยแกอ ปุ าทนิ น-ุปาทานยิ ธรรม และอนุปาทนิ นปุ าทานิยธรรม ดวยอาํ นาจของอาหารปจ จยั คือ อาหารที่เปน อุปาทินนุปาทานยิ ธรรม เปน ปจ จยั แกสมั ปยุตตขันธและจิตตสมฏุ ฐานรูป ดว ยอํานาจของอาหารปจจยั . กวฬีการาหาร ทเ่ี ปน อุปาทนิ นุปาทานยิ ธรรม เปน ปจ จยั แกก ายท่ีเปนอปุ าทินนปุ าทานยิ ธรรม และอนุปาทนิ นปุ าทานยิ ธรรม ดว ยอํานาจของอาหาร-ปจจัย.

พระอภิธรรมปฎก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 249 [๑๕๖๓] ๘. อนุปาทนิ นปุ าทานยิ ธรรม เปนปจ จัยแกอน-ุปาทนิ นปุ าทานิยธรรม ดว ยอาํ นาจของอาหารปจจยั คือ อาหารทเี่ ปนอนปุ าทินนุปาทานิยธรรม เปนปจจยั แกสมั ปยตุ ต-ขันธและจติ ตสมฏุ ฐานรปู ดวยอํานาจของอาหารปจ จยั . กวฬกี าราหาร ทีเ่ ปนอนุปาทินนปุ าทานิยธรรม เปน ปจจยั แกกายท่เี ปน อนปุ าทนิ นุปาทานยิ ธรรม ดว ยอํานาจของอาหารปจ จัย. [๑๕๖๔] ๕. อนปุ าทนิ นปุ าทานยิ ธรรม เปน ปจจัยแกอ ปุ าทนิ -นปุ าทานยิ ธรรม ดว ยอาํ นาจของอาหารปจจยั คือ กวฬกี าราหาร ที่เปน อนปุ าทนิ นปุ าทานยิ ธรรม เปนปจ จยั แกกายทเี่ ปนอปุ าทินนุปาทานิยธรรม ดว ยอาํ นาจของอาหารปจจยั . [๑๕๖๕] ๖. อนปุ าทินนปุ าทานิยธรรม เปน ปจจยั แกอปุ าทิน-นปุ าทานิยธรรม และอนุปาทินนุปาทานิยธรรม ดว ยอาํ นาจของอาหารปจจยั คอื กวฬกี าราหาร ท่ีเปนอนุปาทินนุปาทานิยธรรม เปน ปจจยั แกกายทีเ่ ปนอุปาทินนุปาทานิยธรรม และอนปุ าทนิ นปุ าทานิยธรรม ดว ยอาํ นาจของอาหารปจ จัย [๒๕๖๖ ] ๗. อนุปาทนิ นอนปุ าทานิยธรรม เปน ปจ จัยแกอ น-ุปาทนิ นอนุปาทานิยธรรม ดวยอํานาจของอาหารปจ จัย

พระอภธิ รรมปฎ ก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 250 คือ อาหารท่ีเปน อนปุ าทินนอนปุ าทานิยธรรม เปนปจ จยั แกสมั ปยตุ ต-ขันธ ดว ยอํานาจของอาหารปจจัย. [๑๕๖๗] ๘. อนปุ าทนิ นอนปุ าทานยิ ธรรม เปน ปจจัยแกอ นุ-ปาทินนุปาทานิยธรรม ดว ยอาํ นาจของอาหารปจ จยั คือ อาหารทเ่ี ปน อนุปาทนิ นอนุปาทานยิ ธรรม เปน ปจจัยแกจิตตสมุฏ-ฐานรปู ดว ยอํานาจของอาหารปจ จัย. [๑๕๖๘] ๙. อนปุ าทินนอนุปาทานยิ ธรรม เปนปจ จยั แกอ นุ-ปาทนิ นปุ าทานิยธรรม และอนปุ าทนิ นอนปุ าทานิยธรรม ดว ย-อํานาจของอาหารปจจยั คือ อาหารทเ่ี ปน อนุปาทนิ นอนปุ าทานยิ ธรรม เปนปจ จยั แกส มั ปยุตต-ขนั ธ และจิตตสมฏุ ฐานรปู ดวยอาํ นาจของอาหารปจจยั . [๑๕๖๙] ๑๐. อปุ าทนิ นุปาทานยิ ธรรม และอนุปาทินนุปาทา-นยิ ธรรม เปนปจจยั แกอ ุปาทนิ นุปาทานยิ ธรรม ดวยอาํ นาจของอาหารปจจยั คือ กวฬกี าราหาร ทีเ่ ปน อุปาทนิ นุปาทานิยธรรม และอนุปาทนิ นุ-ปาทานิยธรรม เปนปจจัยแกกายที่เปนอุปาทินนปุ าทานยิ ธรรม ดวยอาํ นาจของอาหารปจ จยั .