tripitaka_86

พระอภธิ รรมปฎก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 251 [๑๕๗๐] ๑๑. อปุ าทินนปุ าทานยิ ธรรม และอนปุ าทนิ นปุ าทา-นิยธรรม เปนปจ จัยแกอ นปุ าทินนปุ าทานิยธรรม ดว ยอาํ นาจของอาหารปจจยั คอื กวฬีการาหาร ทเี่ ปน อุปาทนิ นุปาทานิยธรรม และอนปุ าทนิ น-ุปาทานิยธรรม เปนปจจัยแกกายทเ่ี ปนอนุปาทินนุปาทานิยธรรม ดวยอํานาจของอาหารปจจยั . [๑๕๗๑] ๑๒. อุปาทินนุปาทานิยธรรม และอนุปาทนิ นปุ าทา-นยิ ธรรม เปนปจจยั แกอปุ าทินนปุ าทานยิ ธรรม และอนุปาทนิ นปุ า-ทานยิ ธรรม ดวยอํานาจของอาหารปจ จัย คือ กวฬกี าราหาร ท่เี ปน อปุ าทนิ นปุ าทานิยธรรม และอนปุ าทนิ นุ-ปาทานิยธรรม เปนปจจยั แกกายท่เี ปนอปุ าทินนุปาทานยิ ธรรม และอนุปาทนิ -นปุ าทานยิ ธรรม ดวยอาํ นาจของอาหารปจ จยั . ๑๖. อนิ ทรยิ ปจจยั [๑๕๗๒] ๑. อปุ าทินนุปาทานยิ ธรรม เปน ปจ จัยแกอปุ าทินนุปาทานยิ ธรรม ดวยอํานาจของอินทริยปจ จัย คอื อนิ ทรียท่เี ปน อปุ าทนิ นปุ าทานยิ ธรรม เปน ปจ จยั แกส มั ปยุตต-ขนั ธ ดวยอาํ นาจของอนิ ทริยปจจยั . ในปฏิสนธิขณะ อนิ ทรยี ท่เี ปนอุปาทินนปุ าทานยิ ธรรม เปนปจ จยั แกสมั ปยุตตขนั ธ และกฏัตตารูป ดว ยอาํ นาจของอินทริยปจ จัย.

พระอภธิ รรมปฎก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ท่ี 252 จักขุนทรีย เปน ปจ จัยแกจ ักขุวิญญาณ ฯลฯ กายินทรยี  เปนปจจยัแกกายวญิ ญาณ. รูปชวี ติ นิ ทรีย เปน ปจจยั แกก ฏัตตารปู ดวยอาํ นาจของอินทริยปจจยั . [๑๕๗๓] ๒. อุปาทินนปุ าทานยิ ธรรม เปน ปจจัยแกอนปุ าทนิ -นปุ าทานยิ ธรรม ดวยอาํ นาจของอินทรยิ ปจจัย คือ อนิ ทรยี ท่ีเปน อุปาทินนุปาทานยิ ธรรม เปนปจจัยแกจ ติ ตสมฏุ ฐาน-รปู ดวยอํานาจของอนิ ทรยิ ปจ จยั . [๑๕๗๔] ๓. อุปาทนิ นุปาทานิยธรรม เปน ปจจยั แกอุปาทนิ นุ-ปาทานิยธรรม และอนปุ าทินนุปาทานยิ ธรรม ดว ยอํานาจของอินทรยิ ปจจยั คอื อินทรยี ท ีเ่ ปนอปุ าทนิ นุปาทานยิ ธรรม เปน ปจจัยแกส ัมปยุตต-ขนั ธแ ละจติ ตสมุฏฐานรปู ดวยอาํ นาจของอินทรยิ ปจจยั . [๑๕๗๕] ๔. อนปุ าทินนปุ าทานิยธรรม เปนปจ จยั แกอนุปา-ทนิ นปุ าทานิยธรรม ดวยอาํ นาจของอินทรยิ ปจ จยั คอื อนิ ทรยี ทเ่ี ปนอนปุ าทนิ นปุ าทานิยธรรม เปนปจ จยั แกสมั ปยุตตขนั ธแ ละจติ ตสมุฏฐานรปู ดว ยอาํ นาจของอนิ ทริยปจ จยั . [๑๕๗๖] ๕. อนปุ าทนิ นอนปุ าทานิยธรรม เปน ปจ จยั แกอ นุ-ปาทินนอนปุ าทานิยธรรม ดว ยอํานาจของอินทรยิ ปจ จัย

พระอภธิ รรมปฎ ก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ที่ 253 คือ อนิ ทรียท่ีเปนอนปุ าทนิ นอนปุ าทานยิ ธรรม เปนปจจัยแกสมั ปยุตตขนั ธ ดวยอํานาจของอนิ ทรยิ ปจจยั . [๑๕๗๗] ๖. อนุปาทินนอนุปาทานยิ ธรรม เปน ปจ จยั แกอ นุ-ปาทนิ นุปาทานิยธรรม ดวยอํานาจของอินทริยปจจยั คือ อินทรียที่เปน อนปุ าทนิ นอนุปาทานยิ ธรรม เปน ปจ จัยแกจติ ต-สมุฏฐานรปู ดว ยอาํ นาจของอนิ ทริยปจจัย. [๑๕๗๘] ๗. อนปุ าทนิ นอนุปาทานยิ ธรรม เปน ปจจัยแกอ นุ-ปาทนิ นุปาทานยิ ธรรม และอนปุ าทนิ นอนปุ าทานยิ ธรรม ดวยอํานาจของอนิ ทรยิ ปจ จัย คือ อินทรียทเี่ ปน อนุปาทินนอนปุ าทานิยธรรม เปนปจจัยแกสัมปยตุ ต-ขนั ธ และจติ ตสมุฏฐานรูป ดวยอํานาจของอินทรยิ ปจ จยั . ๑๗. ฌานปจ จยั [๑๕๗๙] ๑. อปุ าทินนุปาทานยิ ธรรม เปน ปจ จัยแกอ ปุ าทนิ -นปุ าทานยิ ธรรม ดว ยอาํ นาจของฌานปจจัย คอื องคฌานทเ่ี ปน อปุ าทินนุปาทานิยธรรม เปน ปจจัยแกสัมปยุตต-ขันธ ดวยอํานาจของฌานปจจยั . ในปฏสิ นธิขณะ องคฌ านท่เี ปนอุปาทินนปุ าทานยิ ธรรม เปนปจ จัยแกสมั ปยตุ ตขนั ธ และกฏัตตารูป ดว ยอาํ นาจของฌานปจ จยั .

พระอภิธรรมปฎ ก ปฏ ฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 254 [๑๕๘๐] ๒. อุปาทินนปุ าทานยิ ธรรม เปนปจ จยั แกอ นุปาทนิ -นปุ าทานยิ ธรรม ดวยอํานาจของฌานปจ จยั คือ องคฌ านท่เี ปนอุปาทินนปุ าทานิยธรรม เปน ปจจัยแกจิตตสมุฏฐานรูป ดวยอํานาจของฌานปจ จัย. [๑๕๘๑] ๓. อุปาทินนปุ าทานยิ ธรรม เปนปจจัยแกอปุ าทนิ -นุปาทานยิ ธรรม และอนุปาทินนปุ าทานิยธรรม ดว ยอาํ นาจของฌานปจ จัย คอื องคฌ านท่ีเปนอุปาทินนุปาทานยิ ธรรม เปนปจ จัยแกสมั ป-ยตุ ตขนั ธและจติ ตสมฏุ ฐานรูป ดว ยอาํ นาจของฌานปจจยั . [๑๕๘๒] ๔. อนปุ าทนิ นุปาทานยิ ธรรม เปนปจ จัยแกอนปุ า-ทินนุปาทานิยธรรม ดวยอาํ นาจของฌานปจ จัย คือ องคฌานที่เปน อนปุ าทินนุปาทานยิ ธรรม เปนปจ จยั แกสัมปยุตต-ขันธ และจิตตสมุฏฐานรปู ดวยอาํ นาจของฌานปจ จัย. [๑๕๘๓] ๕. อนปุ าทินนอนุปาทานยิ ธรรม เปน ปจ จัยแกอนุ-ปาทินนอนปุ าทานยิ ธรรม ดว ยอํานาจของฌานปจจยั คือ องคฌานท่ีเปน อนุปาทินนอนปุ าทานิยธรรม เปนปจ จัยแกสัมปยุตตขันธ ดวยอาํ นาจของฌานปจ จยั .

พระอภิธรรมปฎ ก ปฏ ฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 255 [๑๕๘๔] ๖. อนุปาทินนอนปุ าทานิยธรรม เปนปจจัยแกอ นุ-ปาทินนปุ าทานิยธรรม ดว ยอํานาจของฌานปจ จัย คอื องคฌ านทเี่ ปนอนุปาทินนอนปุ าทานิยธรรม เปน ปจ จยั แกจติ ต-สมุฏฐานรปู ดวยอํานาจของฌานปจจัย. [๑๕๘๕] ๗. อนปุ าทนิ นอนุปาทานิยธรรม เปนปจจยั แกอนุ-ปาทนิ นุปาทานิยธรรม และอนุปาทนิ นอนุปาทานิยธรรม ดว ยอํานาจของฌานปจจัย คอื องคฌ านทีเ่ ปน อนุปาทินนอนุปาทานยิ ธรรม เปน ปจ จัยแกสัมปยุตตขนั ธ และจิตตสมุฏฐานรปู ดว ยอาํ นาจของฌานปจจยั . ๑๘. มัคคปจจยั [๑๕๘๖] ๑. อุปาทินนุปาทาทานยิ ธรรม เปนปจจัยแกอ ุปา-ทนิ นุปาทานยิ ธรรม ดว ยอาํ นาจของมคั คปจจัย คอื องคม รรคท่ีเปน อุปาทนิ นปุ าทานยิ ธรรม เปน ปจ จยั แกสมั ปยตุ ต-ขนั ธ ดว ยอาํ นาจของมคั คปจ จยั . ในปฏิสนธขิ ณะ ฯลฯ [๑๕๘๗] ๒. อปุ าทินนปุ าทานิยธรรม เปน ปจจยั แกอนปุ าทนิ -นปุ าทานิยธรรม ดว ยอํานาจของมคั คปจจัย คือ องคมรรคทเี่ ปน อุปาทนิ นปุ าทานิยธรรม เปนปจจยั แกจิตต-สมฏุ ฐานรูป ดว ยอํานาจของมัคคปจจัย.

พระอภิธรรมปฎก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 256 [๑๕๘๘] ๓. อุปาทินนปุ าทานิยธรรม เปนปจจัยแกอปุ าทินนุ-ปานยิ ธรรม และอนุปาทนิ นุปาทานิยธรรม ดวยอาํ นาจของมัคคปจจยั คอื องคมรรคที่เปน อุปาทินนุปาทานิยธรรม เปนปจ จัยแกส มั ปยตุ ต-ขันธ และจิตตสมฏุ ฐานรูป ดวยอาํ นาจของมัคคปจจัย. [๑๕๘๙] ๔. อนุปาทินนอนปุ าทานิยธรรม เปน ปจจัยแกอ นุ-ปาทินนปุ าทานยิ ธรรม ดวยอํานาจของมัคคปจจัย คอื องคมรรคท่ีเปนอนุปาทนิ นอนุปาทานยิ ธรรม เปนปจ จัยแกสัมป-ยุตตขนั ธ และจิตตสมฏุ ฐานรปู ดวยอํานาจของมัคคปจ จัย. [๑๕๙๐] ๕. อนปุ าทินนอนปุ าทานิยธรรม เปนปจ จัยแกอนุ-ปาทนิ นอนปุ าทานิยธรรม ดวยอาํ นาจของมคั คปจ จัย คอื องคมรรคท่ีเปนอนปุ าทินนอนปุ าทานิยธรรม เปนปจจัยแกสมั ปยุตตขันธ ดวยอํานาจของมคั คปจ จยั . [๑๕๙๑] ๖. อนุปาทินนอนปุ าทานิยธรรม เปน ปจจัยแกอ น-ุปาทินนุปาทานิยธรรม ดวยอาํ นาจของมัคคปจ จยั คอื องคมรรคท่เี ปน อนปุ าทินนอนุปาทานิยธรรม เปน ปจ จยั แกจติ ต-สมฏุ ฐานรปู ดวยอาํ นาจของมคั คปจจยั .

พระอภิธรรมปฎ ก ปฏ ฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 257 [๑๕๙๒] ๗. อนุปาทินนอนุปาทานยิ ธรรม เปนปจจยั แกอนุ-ปาทินนปุ าทานยิ ธรรม และอนปุ าทนิ นอนุปาทานยิ ธรรม ดวยอํานาจของมัคคปจจยั คอื องคมรรคท่เี ปนอนุปาทินนอนปุ าทานยิ ธรรม เปนปจจยั แกสัมปยตุ ตขนั ธ และจิตตสมุฏฐานรปู ดว ยอาํ นาจของมัคคปจ จยั . ๑๙. สมั ปยุตตปจจยั [๑๕๙๓] ๑. อุปาทินนปุ าทานยิ ธรรม เปน ปจจัยแกอ ปุ าทินนุ-ปาทานิยธรรม ดว ยอํานาจของสัมปยตุ ตปจจัย คอื ขนั ธ ๑ ท่เี ปนอุปาทนิ นปุ าทานิยธรรม เปนปจจยั แกขนั ธ ๓ดวยอํานาจของสมั ปยุตตปจ จัย ฯลฯ ขันธ ๒ เปน ปจ จยั แกขนั ธ ๒. ในปฏิสนธขิ ณะ ฯลฯ [๑๕๙๔] ๒. อนปุ าทนิ นปุ าทานิยธรรม เปน ปจจัยแกอ นุปา-ทินนุปาทานยิ ธรรม ดว ยอาํ นาจของสัมปยตุ ตปจ จัย คอื ขนั ธ ๑ ทีเ่ ปนอนปุ าทินนปุ าทานยิ ธรรม เปนปจจยั แกขนั ธ ๓ดว ยอํานาจของสมั ปยตุ ตปจจัย ฯลฯ ขันธ ๒ เปนปจ จัยแกข ันธ ๒. [๑๕๙๕] ๓. อนปุ าทนิ นอนปุ าทานิบธรรม เปนปจจัยแกอ น-ุปาทนิ นอนุปาทานิยธรรม ดวยอาํ นาจของสัมปยตุ ตปจ จัย คอื ขนั ธ ๑ ที่เปนอนุปาทินนอนุปาทานยิ ธรรม เปนปจ จัยแกขนั ธ๓ ดว ยอาํ นาจของสัมปยตุ ตปจจยั ฯลฯ ขันธ ๒ เปนปจจัยแกขนั ธ ๒.

พระอภิธรรมปฎ ก ปฏ ฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 258 ๒๐. วิปปยตุ ตปจ จัย [๑๕๙๖] ๑. อุปาทินนุปาทานยิ ธรรม เปน ปจจัยแกอปุ าทนิ น-ุปาทานิยธรรม ดว ยอาํ นาจของวิปปยตุ ตปจ จยั มี ๓ อยาง คอื ท่ีเปน สหชาตะ ปเุ รชาตะ และ ปจ จฉาชาตะ ทีเ่ ปน สหชาตะ ไดแ ก ในปฏิสนธิขณะ ขนั ธท ีเ่ ปน อปุ าทนิ นุปา-ทานิยธรรมทีเ่ กดิ พรอ ม เปน ปจจยั แกกฏตั ตารปู ดวยอํานาจของวปิ ปยตุ ตปจจัย ขนั ธทง้ั หลายเปน ปจจยั แกหทยวตั ถุ ดว ยอํานาจของวิปปยตุ ตปจ จยั . หทยวัตถุ เปน ปจ จัยแกข ันธทงั้ หลาย ดว ยอาํ นาจของวิปปยตุ ตปจ จัย. ที่เปน ปเุ รชาตะ ไดแ ก จักขายตนะทีเ่ กิดกอน เปนปจ จัยแกจ ักขุ-วญิ ญาณ ดว ยอํานาจของวิปปยตุ ตปจจยั ฯลฯ กายายตนะทเ่ี กดิ กอ น เปน ปจจัยแกกายวิญญาณ ดวยอํานาจของวิปปยตุ ตปจจยั . หทยวตั ถุ เปน ปจจยั แกขนั ธท่ีเปนอุปาทินนุปาทานิยธรรม ดวยอาํ นาจของวิปปยุตตปจจยั . ทเี่ ปน ปจฉาชาตะ ไดแก ขันธทเี่ ปนอุปาทินนุปาทานยิ ธรรม ทีเ่ กดิภายหลงั เปน ปจจัยแกกายน้ที เ่ี ปน อุปาทินนุปาทานิยธรรม ซ่งึ เกิดกอน ดวยอํานาจของวิปปยุตตปจจยั . [๑๕๙๗] ๒. อปุ าทินนุปาทานยิ ธรรม เปนปจจยั แกอนุปาทนิ -นปุ าทานยิ ธรรม ดวยอาํ นาจของวปิ ปยตุ ตปจ จยั มี ๓ อยาง คือทีเ่ ปน สหชาตะ ปเุ รชาตะ และ ปจฉาชาตะ ทเ่ี ปน สหชาตะ ไดแ ก ขันธท ี่เปนอปุ าทนิ นปุ าทานยิ ธรรมทเ่ี กิดพรอ มเปน ปจจัยแกจติ ตสมุฏฐานรูป ดว ยอํานาจของวิปปยตุ ตปจ จยั .

พระอภธิ รรมปฎก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 259 ท่เี ปน ปุเรชาตะ ไดแ ก หทยวตั ถุท่เี กดิ กอน เปนปจจยั แกขนั ธที่เปนอนปุ าทินนุปาทานยิ ธรรม ดว ยอาํ นาจของวปิ ปยุตตปจจัย. ที่เปน ปจ ฉาชาตะ ไดแก ขนั ธทเ่ี ปน อุปาทินนุปาทานิยธรรม ท่เี กิดภายหลงั เปน ปจจัยแกก ายนีท้ เ่ี ปนอนุปาทนิ นุปาทานยิ ธรรม ซึง่ เกดิ กอ น ดว ยอาํ นาจของวปิ ปยุตตปจ จยั . [๑๕๙๘] ๓. อุปาทินนุปาทานิยธรรม เปน ปจ จยั แกอนปุ า-ทินนอนปุ าทานยิ ธรรม ดวยวปิ ปยุตตปจ จัย มอี ยางเดียว คือ ปุเรชาตะ ไดแก หทยวัตถุท่เี กดิ กอ นเปนปจ จยัแกข นั ธท่เี ปนอนปุ าทนิ นอนปุ าทานยิ ธรรม ดวยอํานาจของวปิ ปยตุ ตปจ จัย. [๑๕๙๙] ๘. อปุ าทนิ นปุ าทานยิ ธรรม เปน ปจ จัยแกอ ปุ าทินนุ-ปาทานิยธรรม และอนปุ าทินนปุ าทานิยธรรม ดว ยอํานาจของวิปปยตุ ตปจจัย มีอยางเดียว คือที่เปน ปจ ฉาชาตะ ไดแ ก ขันธที่เปน อปุ าทนิ น-ุปาทานยิ ธรรมทเ่ี กิดภายหลงั เปนปจ จัยแกก ายนท้ี ่ีเปนอุปาทนิ นปุ าทานิยธรรมและอนุปาทินนปุ าทานยิ ธรรม ซงึ่ เกิดกอน ดวยอาํ นาจของวปิ ปยุตตปจจัย. [๑๖๐๐] ๕. อนปุ าทินนุปาทานิยธรรม เปน ปจจัยแกอ นุปา-ทนิ นุปาทานยิ ธรรม ดวยอาํ นาจของวปิ ปยุตตปจจยั

พระอภิธรรมปฎ ก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ท่ี 260 มี ๒ อยาง คือทีเ่ ปน สหชาตะ และ ปจฉาชาตะ ทเี่ ปน สหชาตะ ไดแก ขันธท่เี ปนอนุปาทนิ นปุ าทานยิ ธรรมทีเ่ กดิพรอม เปน ปจ จัยแกจ ิตตสมฏุ ฐานรูป ดว ยอาํ นาจของวปิ ปยตุ ตปจจัย. ท่เี ปน ปจฉาชาตะ ไดแ ก ขนั ธท ี่เปน อนปุ าทินนุปาทานิยธรรมที่เกิดภายหลงั เปนปจจยั แกก ายน้ที ่เี ปนอนุปาทินนุปาทานิยธรรม ซึ่งเกิดกอนดวยอาํ นาจของวปิ ปยตุ ตปจ จัย. [๑๖๐๑] ๖. อนปุ าทนิ นปุ าทานยิ ธรรม เปนปจ จัยแกอ ุปาทินนุ-ปาทานิยธรรม ดวยอาํ นาจของวิปปยตุ ตปจ จยั มีอยางเดียว คอื ทเี่ ปน ปจ ฉาชาตะ ไดแก ขนั ธท่ีเปน อนุปาทนิ น-ุปาทานิยธรรมทเี่ กดิ ภายหลงั เปน ปจ จัยแกกายน้ที ีเ่ ปนอปุ าทนิ นปุ าทานยิ ธรรมซึง่ เกิดกอน ดวยอํานาจของวิปปยุตตปจจัย. [๑๖๐๒] ๗. อนปุ าทินนปุ าทานยิ ธรรม เปน ปจ จยั แกอ ปุ าทิน-นปุ าทานยิ ธรรม และอนุปาทินนปุ าทานิยธรรม ดว ยอาํ นาจของวิปปยุตตปจจัย มีอยา งเดยี ว คือท่เี ปน ปจ ฉาชาตะ ไดแก ขันธท่เี ปน อนปุ าทินนุ-ปาทานยิ ธรรมท่ีเกดิ ภายหลัง เปนปจ จยั แกกายนี้ท่ีเปน อุปาทินนปุ าทานยิ ธรรมและอนปุ าทินนุปาทานิยธรรม ซง่ึ เกิดกอน ดว ยอาํ นาจของวิปปยุตตปจจัย. [๑๖๐๓] ๘. อนุปาทินนอนุปาทานยิ ธรรม เปน ปจจยั แกอุปา-ทนิ นุปาทานยิ ธรรม ดว ยอํานาจของวิปปยุตตปจจยั

พระอภธิ รรมปฎ ก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ที่ 261 มีอยางเดยี ว คอื ทเ่ี ปน ปจ ฉาชาตะ ไดแ ก ขนั ธท ่ีเปน อนปุ าทินน-อนุปาทานยิ ธรรมที่เกดิ ภายหลัง เปน ปจ จยั แกกายน้ีทเ่ี ปน อุปาทนิ นปุ าทานยิ ธรรมซ่ึงเกดิ กอน ดว ยอํานาจของวิปปยุตตปจจยั . [๑๖๐๔] ๙. อนุปาทินนอนุปาทานิยธรรม เปนปจจยั แกอุปาทนิ นุปาทานยิ ธรรม ดว ยอาํ นาจของวิปปยุตตปจจัย มี ๒ อยาง คือท่ีเปน สหชาตะ และ ปจฉาชาตะ ท่ีเปน สหชาตะ ไดแ ก ขนั ธทีเ่ ปน อนุปาทินนอนุปาทานยิ ธรรมท่ีเกิดพรอม เปน ปจจยั แกจ ติ ตสมุฏฐานรปู ดว ยอาํ นาจของวปิ ปยตุ ตปจ จัย. ทเี่ ปน ปจฉาชาตะ ไดแ ก ขันธท เี่ ปนอนปุ าทนิ นอนปุ าทานิยธรรมทเี่ กิดภายหลัง เปนปจ จยั แกกายน้ที เี่ ปน อนปุ าทนิ นปุ าทานยิ ธรรม ซ่งึ เกิดกอนดว ยอาํ นาจของวปิ ปยุตตปจจยั . [๑๖๐๕] ๑๐. อนุปาทินนอนปุ าทานยิ ธรรม เปนปจ จัยแกอุปา-ทนิ นปุ าทานิยธรรม และอนุปาทินนปุ าทานิยธรรม ดวยอํานาจของวิปปยตุ ตปจจัย มอี ยางเดยี ว คือท่ีเปน ปจ ฉาชาตะ ไดแกขนั ธท ่ีเปนอนปุ าทนิ น-อนปุ าทานิยธรรมทเี่ กดิ ภายหลงั เปนปจ จัยแกก ายนที้ เ่ี ปน อุปาทินนปุ าทานยิ ธรรมและอนปุ าทนิ นปุ าทานิยธรรม ซึง่ เกิดกอน ดวยอํานาจของวปิ ปยุตตปจจัย.

พระอภธิ รรมปฎก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ท่ี 262 ๒๑. อตั ถปิ จจยั [๑๖๐๖] ๑. อุปาทินนปุ าทานิยธรรม เปนปจ จัยแกอ ุปาทินน-ุปาทานยิ ธรรม ดวยอาํ นาจของอัตถิปจจยั มี ๕ อยาง คอื ทเ่ี ปน สหชาตะ ปเุ รชาตะ ปจฉาชาตะ อาหาระและ อนิ ทรยิ ะ ทีเ่ ปน สหชาตะ ไดแก ขันธ ๑ ทเี่ ปน อุปาทนิ นปุ าทานิยธรรมท่ีเกิดกอน เปน ปจ จยั แกขันธ ๓ ดวยอาํ นาจของอัตถิปจจัย ฯลฯ ขนั ธ ๒ เปนปจ จัยแกข นั ธ ๒ ดว ยอํานาจของอัตถิปจจัย. ในปฏิสนธขิ ณะ ขนั ธ ๑ ทเ่ี ปน อุปาทนิ นุปาทานิยธรรม เปนปจจยั แกขันธ ๓ และกฏตั ตารูป ดว ยอํานาจของอัตถปิ จ จยั ฯลฯ ขันธ ๒ เปนปจจัยแกขนั ธ ๒ และกฏตั ตารูป ดวยอํานาจของอตั ถิปจจยั . ขันธทั้งหลายเปน ปจจยัแกหทยวัตถุ, หทยวตั ถุเปนปจจัยแกขนั ธท ้ังหลาย, มหาภตู รูป ๑ ฯลฯ มหาภูตรปู ทั้งหลาย เปนปจจัยแกก ฏตั ตารูป ที่เปน อปุ าทารูป ดวยอาํ นาจของอัตถปิ จจยั . สาํ หรับพวกอสญั ญสตั ว มหาภตู รูป ฯลฯ มหาภูตรูป เปนปจ จัยแกกฏตั ตารปู ท่ีเปน อุปาทารูป ดวยอาํ นาจของอตั ถิปจ จัย. ท่ีเปน ปเุ รชาตะ ไดแก พระเสกขะหรือปถุ ชุ น พิจารณาเหน็ จักษุทเี่ กดิ กอ น โดยความเปนของไมเทีย่ ง เปน ทกุ ข เปนอนตั ตา ยอมยนิ ดี ยอ มเพลดิ เพลินยงิ่ เพราะปรารภจักษนุ ้ัน ราคะ โทมนัส ยอ มเกดิ ขึน้ เมื่อกุศลและอกศุ ลดับไปแลว ตทารมั มณจิตอันเปนวิบาก ยอ มเกิดขึน้ .

พระอภธิ รรมปฎก ปฏ ฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 263 พระเสกขะหรอื ปุถชุ น พจิ ารณาเหน็ โสตะ ฆานะ ชวิ หา กายะ รปูเสียง กลิ่น รส โผฏฐพั พะ ทเ่ี ปนอปุ าทนิ นุปาทานยิ ธรรม และหทยวตั ถุโดยความเปนของไมเ ท่ียง เปน ทุกข เปน อนัตตา ยอ มยนิ ดี ยอมเพลิดเพลินยง่ิ เพราะปรารภโสตะเปน ตนน้นั ราคะ ฯลฯ โทมนสั ยอมเกดิ ขึ้น เมอื่กศุ ลและอกศุ ลดับไปแลว ตทารัมมณจติ อนั เปนวบิ าก ยอ มเกิดขน้ึ . รูปายตนะ ทเี่ ปน อปุ าทินนปุ าทานิยธรรม เปน ปจจยั แกจ กั ขุวิญญาณคนั ธายตนะ ฯลฯ รสายตนะ ฯลฯ โผฏฐพั พายตนะ ทีเ่ ปน อุปาทนิ นุปาทานิย-ธรรม เปนปจ จัยแกกายวิญญาณ. จกั ขายตนะ เปน ปจจยั แกจักขุวญิ ญาณ ฯลฯ กายายตนะ เปน ปจ จัยแกก ายวญิ ญาณ, หทยวตั ถุ เปนปจจัยแกขันธทเ่ี ปนอุปาทนิ นปุ าทานยิ ธรรมดวยอํานาจของอตั ถิปจจัย. ท่เี ปน ปจฉาชาตะ ไดแ ก ขนั ธท ีเ่ ปนอุปาทนิ นปุ าทานยิ ธรรมที่เกดิ ภายหลงั เปน ปจจยั แกกายนที้ เ่ี ปน อุปาทินนุปาทานยิ ธรรมท่ีเกิดกอ น ดว ยอํานาจของอัตถิปจจัย. กวฬกี าราหาร ทีเ่ ปนอปุ าทนิ นปุ าทานยิ ธรรม เปน ปจ จยั แกก ายที่เปนอุปาทินนุปาทานยิ ธรรม ดวยอาํ นาจของอตั ถิปจจยั . รปู ชีวติ นิ ทรยี  เปนปจจัยแกก ฏัตตารูป ดว ยอํานาจของอัตถปิ จ จัย. [๑๖๐๗] ๒. อุปาทนิ นปุ าทานิยธรรม เปน ปจ จัยแกอนุปาทิน-นปุ าทานยิ ธรรม ดวยอํานาจของอัตถิปจ จยั

พระอภธิ รรมปฎก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 264 มี๔ อยาง คอื ท่เี ปน สหชาตะ ปุเรชาตะ ปจฉาชาตะ และ อาหาระ ทเ่ี ปน สหชาตะ ไดแ ก ขันธท ่ีเปน อปุ าทินนุปาทานิยธรรมท่เี กิดพรอม เปนปจจัยแกจ ติ ตสมุฏฐานรปู ดวยอํานาจของอัตถิปจจยั . ท่ีเปน ปเุ รชาตะ ไดแ กพ ระเสกขะหรอื ปุถุชน พิจารณาเห็นจักษุที่เกิดกอน โดยความเปน ของไมเท่ยี ง เปน ทกุ ข เปนอนตั ตา ยอมยินดี ยอ มเพลิดเพลินยิง่ เพราะปรารภจกั ษนุ ้ัน ราคะ ฯลฯ โทมนสั ยอมเกิดข้ึน. พระเสกขะ หรือปถุ ชุ น พจิ ารณาโสตะ ฆานะ ฯลฯ ชิวหา ฯลฯกายะ ฯลฯ ทีเ่ ปน อุปาทินนปุ าทานิยธรรม รปู กลน่ิ รส โผฏฐัพพะ ที่เปนอปุ าทินนปุ าทานิยธรรม และหทยวตั ถุ โดยความเปนของไมเทยี่ ง เปนทกุ ขเปน อนตั ตา ยอ มยนิ ดี ยอ มเพลดิ เพลินย่งิ เพราะปรารภโสตะเปนตนน้ันราคะ ฯลฯ โทมนัส ยอมเกดิ ขึน้ . เห็นรูปท่เี ปน อุปาทนิ นุปาทานิยธรรม ดวยทพิ ยจกั ษุ, หทยวัตถุ เปนปจ จยั แกขนั ธทีเ่ ปนอุปาทนิ นุปาทานยิ ธรรม ดวยอํานาจของอตั ถิปจจยั . ทเ่ี ปน ปจ ฉาชาตะ ไดแก ขนั ธท ีเ่ ปนอุปาทินนปุ าทานิยธรรมทเ่ี กิดกอ น เปน ปจ จยั แกก ายนีท้ เ่ี ปนอนปุ าทินนปุ าทานิยธรรม ซ่งึ เกิดกอนดวยอํานาจของอัตถปิ จจยั . กวฬีการาหาร ทีเ่ ปน อปุ าทินนปุ าทานิยธรรม เปน ปจ จัยแกกายที่เปน อนปุ าทนิ นปุ าทานยิ ธรรม ดว ยอํานาจของอัตถิปจจัย.

พระอภิธรรมปฎ ก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 265 [๑๖๐๘] ๓. อุปาทินนุปาทานิยธรรม เปน ปจ จยั แกอนปุ า-ทนิ นอนุปาทานยิ ธรรม ดว ยอาํ นาจของอัตถปิ จ จัย มีอยางเดียว คอื ปุเรชาตะ ไดแ ก หทยวตั ถุ เปน ปจ จยั แกขันธที่เปน อนปุ าทินนอนุปาทานยิ ธรรม ดว ยอาํ นาจของอตั ถปิ จจัย. [๑๖๐๙] ๔. อุปาทินนุปาทานิยธรรม เปน ปจจัยแกอ ปุ าทินน-ุปาทานยิ ธรรม และอนุปาทนิ นปุ าทานยิ ธรรมดว ยอาํ นาจของอัตถิปจ จัย มี ๓ อยา ง คอื ทเี่ ปน สหชาตะ ปจ ฉาชาตะ และ อาหาระ ท่เี ปน สหชาตะ ไดแก ขนั ธ ๑ ท่เี ปน อุปาทินนปุ าทานิยธรรมเปนปจจัยแกขันธ ๓ และจติ ตสมฏุ ฐานรปู ดว ยอาํ นาจของอัตถิปจจยั ฯลฯขันธ ๒ เปน ปจจยั แกข นั ธ ๒ และจติ ตสมุฏฐานรูป ดว ยอาํ นาจของอตั ถปิ จ จยั . ทเ่ี ปน ปจฉาชาตะ ไดแก ขันธทเ่ี ปน อุปาทนิ นปุ าทานยิ ธรรมทเี่ กดิภายหลัง เปน ปจ จยั แกกายนีท้ ่เี ปน อปุ าทนิ นปุ าทานิยธรรม และอนปุ าทนิ นุปา-ทานยิ ธรรม ซึ่งเกิดกอ น ดวยอํานาจของอัตถิปจ จยั . กวฬกี าราหาร ทเ่ี ปนอุปาทินนปุ าทานิยธรรม เปน ปจ จยั แกก ายทเี่ ปน อ-ุปาทนิ นุปาทานิยธรรม และอนุปาทนิ นปุ าทานิยธรรม ดว ยอํานาจของอัตถิปจ จัย. [๑๖๑๐] ๕. อนปุ าทินนุปาทานิยธรรม เปนปจ จัยแกอนุปา-ทนิ นุปาทานิยธรรม ดวยอํานาจของอตั ถปิ จ จัย มี ๔ อยาง คอื ท่ีเปน สหชาตะ ปเุ รชาตะ ปจ ฉาชาตะ และอาหาระ