tripitaka_86

พระอภธิ รรมปฎก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 551 [๔๖๑] ๓๕. สวิตักกสวิจารธรรม อวิตกั กวจิ ารมตั ตธรรมและอวิตกั กอวจิ ารธรรม เปน ปจ จัยแกอ วติ กั กอวิจารธรรม ฯลฯ มี ๓ อยา ง คอื สหชาตะ, ปจ ฉาชาตะ รวมกับ อาหาระ และรวมกบั อนิ ทริยะ ปจจนยี มาติกา จบ การนับจํานวนวาระในปจ จนียะ [๔๖๒] ในนเหตปุ จจยั มี ๓๕ วาระ ในนอารมั มณปจ จยั มี ๓๕วาระ ในนอธปิ ติปจจยั มี ๓๕ วาระ ในนอนนั ตรปจจยั มี ๓๕ วาระ ในนสมนนั ตรปจจัย มี 6 วาระ ในนสหชาตปจ จัย มี ๒๙ วาระ ในนอัญญ-มัญญปจ จัย มี ๒๙ วาระ ในนนสิ สยปจ จยั มี ๒๙ วาระ ในนอุปนิสสยปจ จัยมี ๓๔ วาระ ในนปุเรชาตปจจัย มี ๓๕ วาระ ในนปจ ฉาชาตปจ จัย ๓๕ วาระในนอาเสวนปจจยั มี ๓๕ วาระ ในนกมั มปจ จัย มี ๓๕ วาระ ในนวิปากปจจัยมี ๓๕ วาระ ในนอาหารปจ จยั มี ๓๕ วาระ ในนอินทรยิ ปจ จยั มี ๓๕ วาระในนฌานปจจัย มี ๓๕ วาระ ในนมคั คปจ จยั มี ๓๕ วาระ ในนสัมปยุตต-ปจ จยั มี ๒๙ วาระ ในนวิปปยตุ ตปจ จัย มี ๒๗ วาระ ในโนอัตถปิ จ จยั มี ๒๗-วาระ ในโนนัตถปิ จจยั มี ๓๕ วาระ ในโนวคิ ตปจ จัย มี ๓๕ วาระ ในโน-อวิคตปจจยั มี ๒๗ วาระ. ผูมีปญ ญา เมอื่ จะนับปจ จนยี ะ พงึ นับตามบทเหลานี.้ ปจ จนยี ะ จบ

พระอภิธรรมปฎ ก ปฏ ฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 552 อนุโลมปจ จนียะ การนบั จํานวนวาระในอนุโลมปจจนียะ [๔๖๓] เพราะเหตปุ จจัย ในนอารัมมณปจจัย มี ๑๑ วาระ. . .ในนอธปิ ตปิ จ จัย มี ๑๑ วาระ ในนอนันตรปจ จัย มี ๑๑ วาระ ในนสมนนั ตร-ปจจัย มี ๑๑ วาระ ในนอัญญนัญญปจจัย มี ๓ วาระ ในนอุปนิสสยปจ จยัมี ๑๑ วาระ ในนปุเรชาตปจจัย มี ๑๑ วาระ ในนปจ ฉาชาตปจ จัย มี ๑๑วาระ ในนอาเสวนปจจัย มี ๑๑ วาระ ในนกมั มปจจยั มี ๑๑ วาระ ในนวิปาก-ปจจัย มี ๑๑ วาระ ในนอาหารปจ จยั มี ๑๑ วาระในนอินทริยปจจัย มี ๑๑ วาระในนฌานปจ จัย มี ๑๑ วาระ ในนมัคคปจ จัย มี ๑๑ วาระ ในนสัมปยตุ ตปจจัยมี ๓ วาระ ในนวปิ ปยตุ ตปจจัย มี ๗ วาระ ในโนนัตถปิ จ จัย มี ๑๑ วาระ ในโนวิคตปจจัย มี ๑๑ วาระ. การนบั จํานวนวาระในอนโุ ลมปจ จนยี ะ พงึ นบั โดยเหตุน้ี. อนโุ ลมปจจนียะ จบ ปจจนยี านโุ ลมนยั การนับจํานวนวาระในปจ จนยี านโุ ลม [๔๖๔] เพราะนเหตุปจ จยั ในอารัมมณปจ จัย มี ๒๑ วาระ . . . ในอธิปตปิ จ จัย มี ๒๓ วาระ ในอนนั ตรปจ จยั มี ๒๕ วาระ ในสมนนั ตรปจจัยมี ๒๕ วาระ ในสหชาตปจ จัย มี ๓๐ วาระ ในอัญญมัญญปจ จยั มี ๒๘ วาระในนิสสยปจจัย มี ๓๐ วาระ ในอุปนสิ สยปจจัย มี ๒๕ วาระ ในปเุ รชาต-

พระอภิธรรมปฎก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 553ปจ จัย มี ๕ วาระ ในปจฉาชาตปจจัย มี ๕ วาระ ในอาเสวนปจ จยั มี ๒๑วาระ ในกมั มปจจยั มี ๑๑ วาระ ในวิปากปจ จยั มี ๒๑ วาระ ในอาหารปจจัยมี ๑๑ วาระ ในอินทริยปจจัย มี ๑๑ วาระ ในฌานปจจยั มี ๒๑ วาระ ในมัคคปจ จัย มี ๑๖ วาระ ในสัมปยุตตปจ จยั มี ๑๑ วาระ ในวิปปยุตตปจ จยัมี ๙ วาระ ในอตั ถปิ จจัย มี ๓๐ วาระ ในนตั ถิปจ จัย มี ๒๕ วาระ ในวคิ ต-ปจจยั มี ๒๕ วาระ ในอวิคตปจ จยั มี ๓๐ วาระ. ปจจนยี านุโลม พงึ แจก โดยเหตุน้ี. ปจ จนียานโุ ลม จบ วติ ักกติกะท่ี ๖ จบ อรรถกถาวติ กั กติกะ ใน วิตักกติกะ คาํ วา ยถากมมฺ ูปคาณสสฺ ปรกิ มมฺ  ไดแ กบริกรรมแหง ทิพยจกั ษญุ าณนั่นเอง เปนบริกรรมเพอ่ื ใหยถากมั มูปคญาณนั้นเกิดขึ้น ก็คํานต้ี รัสหมายบรกิ รรมในเวลาใชญาณท่เี กดิ ขน้ึ แลว. คาํ ทีเ่ หลอื ในอธิการน้ที า นอธิบายไปตามบาลีนน่ั เอง. อรรถกถาวติ ักกตกิ ะ จบ

พระอภิธรรมปฎ ก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ที่ 554 ๗. ปตติ ิกะ ปฏจิ จวาระ อนโุ ลมนัย [๔๖๕] ๑. ปต ิสหคตธรรม อาศัยปต สิ หคตธรรม เกิดขึน้เพราะเหตปุ จจัย คือ ขนั ธ ๓ อาศัยขันธ ๑ ที่เปน ปต ิสหคตธรรม, ขนั ธ ๑ อาศัยขนั ธ๓, ขนั ธ ๒ อาศัยขนั ธ ๒. ในปฏสิ นธขิ ณะ ขนั ธ ๓ อาศยั ขนั ธ ๑ ท่เี ปน ปต ิสหคตธรรม ฯลฯขนั ธ ๒ อาศัยขันธ ๒. ๒. สขุ สหคตธรรม อาศยั ปต ิสหคตธรรม เกิดข้ึนเพราะเหตปุ จจัย คอื ขันธ ๓ ทเี่ ปน สุขสหคตธรรม อาศัยขันธ ๑ ท่เี ปนปต สิ หคต-ธรรม ฯลฯ ขันธ ๒ อาศัยขนั ธ ๒. ในปฏสิ นธิขณะ ขนั ธ ๓ ที่เปน สขุ สหคตธรรม อาศยั ขนั ธ ๑ ทเี่ ปนปตสิ หคตธรรม ฯลฯ ขันธ ๒ อาศยั ขันธ ๒. ๓. ปต สิ หคตธรรม และสขุ สหคตธรรม อาศัยปต -ิสหคตธรรม เกดิ ข้ึน เพราะเหตุปจจัย คอื ขันธ ๓ ทเ่ี ปน ปต ิสหคตธรรม และสุขสหคตธรรม อาศัยขันธ๑ ท่เี ปนปต สิ หคตธรรม ฯลฯ ขนั ธ ๒ อาศัยขันธ ๒.

พระอภิธรรมปฎก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 555 ในปฏสิ นธขิ ณะ ขันธ ๓ ทีเ่ ปนปต สิ หคตธรรม และสขุ สหคตธรรมอาศยั ขนั ธ ๑ ทเี่ ปน ปติสหคตธรรม ฯลฯ ขันธ ๒ อาศยั ขันธ ๒. [๔๖๖] ๔. สขุ สหคตธรรม อาศยั สุขสหคตธรรม เกิดขนึ้เพราะเหตุปจจัย คือ ขันธ ๒ อาศัยขันธ ๑ ที่เปน สุขสหคตธรรม, ขันธ อาศัยขันธ ๒๑. ในปฏสิ นธขิ ณะ ขันธ ๒ อาศยั ขันธ ๑ ท่ีเปนสขุ สหคตธรรม ขันธ ๑อาศัยขันธ ๒. ๕. ปติสหคตธรรม อาศัยสุขสหคตธรรม เกิดข้นึเพราะเหตุปจจยั คือ ขนั ธ ๓ ทเี่ ปนปติสหคตธรรม อาศยั ขนั ธ ๑ ทเ่ี ปนสุขสหคต-ธรรม ฯลฯ ขนั ธ ๒ อาศยั ขันธ ๒. ในปฏิสนธิขณะ ขันธ ๓ ท่ีเปน ปตสิ หคตธรรม อาศยั ขนั ธ ๑ ทีเ่ ปนสขุ สหคตธรรม ฯลฯ ขันธ ๒ อาศยั ขนั ธ ๒. ๖. ปต ิสหคตธรรม และสุขสหคตธรรม อาศยั สขุ -สหคตธรรม เกดิ ขน้ึ เพราะเหตปุ จจยั คือ ขันธ ๒ ที่เปนปติสหคตธรรม และสุขสหคตธรรม อาศัยขนั ธ๑ ทเี่ ปน สุขสหคตธรรม, ขันธ ๑ อาศยั ขนั ธ ๒.๑. องคธ รรมของสุขสหคตธรรม ไดแ ก สุขสหคตจติ ๖๓ เจ. ๔๖. (เวน เวทนาขนั ธ) เพราะฉะน้นั จึงแสดงไดเ พยี งนามขนั ธ ๓ อาศัยกนั เทาน้ัน

พระอภิธรรมปฎ ก ปฏ ฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ท่ี 556 ในปฏิสนธขิ ณะ ขันธ ๒ ทเ่ี ปนปติสหคตธรรม และสุขสหคตธรรมอาศยั ขนั ธ ๑ ท่เี ปนสุขสหคตธรรม, ขนั ธ ๑ อาศัยขนั ธ ๒. [๔๖๗] ๗. อเุ บกขาสหคตธรรม อาศัยอุเบกขาสหคตธรรมเกิดขน้ึ เพราะเหตุปจจยั คือ ขันธ ๒ อาศัยขันธ ๑ ทีเ่ ปน อุเบกขาสหคตธรรม, ขันธ ๑ อาศยัขันธ ๒. ในปฏสิ นธขิ ณะ ฯลฯ [๔๖๘] ๘. ปติสหคตธรรม อาศยั ปต ิสหคตธรรม และสุข-สหคตธรรม เกดิ ขน้ึ เพราะเหตุปจจัย คอื ขันธ ๓ ท่ีเปนปติสหคตธรรม อาศัยขนั ธ ทเ่ี ปนปติสหคต-ธรรม และสขุ สหคตธรรม ฯลฯ ขนั ธ ๒ อาศัยขนั ธ ๒. ในปฏิสนธิขณะ ขนั ธ ๓ ที่เปนปต สิ หคตธรรม อาศยั ขันธ ๑ ท่เี ปนปตสิ หคตธรรม และสขุ สหคตธรรม ฯลฯ ขนั ธ ๒ อาศัยขนั ธ ๒. ๙. สุขสหคตธรรม อาศัยปต ิสหคตธรรม และสุข-สหคตธรรม เกิดขน้ึ เพราะเหตุปจจยั คอื ขนั ธ ๒ ที่เปน สขุ สหคตธรรม อาศัยขันธ ทเี่ ปน ปตสิ หคต-ธรรมและสุขสหคตธรรม, ขนั ธ ๑ อาศัยขนั ธ ๒. ในปฏิสนธขิ ณะ ขันธ ๒ ท่ีเปนสขุ สหคตธรรม อาศัยขนั ธ ๑ ที่เปนปต สิ หคตธรรม และสุขสหคตธรรม, ขันธ ๑ อาศัยขันธ ๒.

พระอภิธรรมปฎ ก ปฏ ฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 557 ๑๐. ปตสิ หคตธรรม และสขุ สหคตธรรม อาศัยปต -ิสหคตธรรม และสุขสหคตธรรม เกดิ ขึน้ เพราะเหตุปจจยั คอื ขนั ธ ๒ ทเ่ี ปนปต ิสหคตธรรม และสขุ สหคตธรรม อาศยั ขนั ธ๑ ที่เปนปต สิ หคตธรรม และสขุ สหคตธรรม, ขนั ธ ๑ อาศยั ขันธ ๒. ในปฏสิ นธิขณะ ขนั ธ ๒ ทเี่ ปน ปตสิ หคตธรรม และสขุ สหคตธรรมอาศัยขันธ ๑ ที่เปน ปต สิ หคตธรรม และสขุ สหคตธรรม, ขันธ ๑ อาศยั ขันธ ๒. เหตุปจจัย จบ [๔๖๙] ปต ิสหคตธรรม อาศัยปติสหคตธรรม เกดิ ข้ึน เพราะอารมั มณ๑ปจ จัย, เพราะอธิปติปจ จัย ในปฏสิ นธขิ ณะ ไมม.ี เพราะ อนันตรปจจยั เพราะ สมนนั ตรปจ จัย เพราะ สหชาตปจจยัเพราะ อญั ญมัญญปจ จยั เพราะ นสิ สยปจ จัย เพราะ อุปนิสสยปจจัยเพราะ ปเุ รชาตปจจัย ในปเุ รชาตปจ จยั ในปฏสิ นธิขณะ ไมม .ี เพราะ อาเสวนปจ จัย ในอาเสวนปจ จยั วิบาก ไมม .ีเพราะ กมั มปจจัย เพราะ วิปากปจ จัย เพราะ อาหารปจ จยั เพราะฯลฯ เพราะ อนิ ทริยปจ จัย เพราะ ฌานปจจัย เพราะ มคั คปจ จยั เพราะสัมปยตุ ตปจจัย เพราะ วิปปยตุ ตปจ จยั เพราะ อตั ถิปจ จยั เพราะ นตั ถิ-ปจ จัย เพราะ วคิ ตปจ จยั เพราะ อวิคตปจจัย. มาติกา จบ๑. ต้ังแตอารัมมณปจ จัย ถงึ อวิคตปจจยั แตละปจ จัย มี ๑๐ วาระ.

พระอภธิ รรมปฎ ก ปฏ ฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ท่ี 558 การนับจํานวนวาระในอนโุ ลมนยั แหงปฏิจจวาระ สทุ ธมูลกนยั [๔๗๐] ในเหตุปจจัย มี ๑๐ วาระ ในอารมั มณปจจยั มี ๑๐ วาระในอธิปติปจจยั มี ๑๐ วาระ ในอนนั ตรปจ จัย มี ๑๐ วาระ ในสมนันตรปจ จัยมี ๑๐ วาระ ในสหชาตปจ จยั มี ๑๐ วาระ ในอญั ญมญั ญปจจยั มี ๑๐ วาระในนสิ สยปจ จัย มี ๑๐ วาระ ในอุปนิสสยปจจยั มี ๑๐ วาระ ในปเุ รชาตปจจัยมี ๑๐ วาระ ในอาเสวนปจจยั มี ๑๐ วาระ ในกมั มปจ จัย มี ๑๐ วาระ ในวิปากปจจัย มี ๑๐ วาระ ในอาหารปจ จยั มี ๑๐ วาระ ในอนิ ทริยปจจัย มี๑๐ วาระ ในฌานปจ จัย มี ๑๐ วาระ ในมคั คปจจัย มี ๑๐ วาระ ในสมั -ปยุตตปจจัย มี ๑๐ วาระ ในวิปปยุตตปจจยั มี ๑๐ วาระ ในอตั ถปิ จจยั มี๑๐ วาระ ในนตั ถิปจ จัย มี ๑๐ วาระ ในวคิ ตปจ จัย มี ๑๐ วาระ ในอวิคต-ปจจยั ทงั้ หมด มีปจจยั ละ ๑๐ วาระ. การนับอนุโลม พงึ นับอยางนี.้ อนุโลม จบ ปจ จนยี นยั นเหตุปจจัย [๔๗๑] ๑. ปต ิสหคตธรรม อาศัยปติสหคตธรรม เกดิ ขน้ึเพราะนเหตุปจ จยั คือ ขันธ ๓ อาศยั ขันธ ๑ ทเี่ ปน ปต ิสหคตธรรม ซึง่ เปนอเหตกุ ะฯลฯ ขันธ ๒ อาศัยขนั ธ ๒ ฯลฯ

พระอภิธรรมปฎก ปฏ ฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 559 ๒. สขุ สหคตธรรม อาศยั ปตสิ หคตธรรม เกิดข้นึเพราะนเหตปุ จจยั คอื ขันธ ๓ ทีเ่ ปนสขุ สหคตธรรม อาศยั ขนั ธ ๑ ทเี่ ปน ปติสหคตธรรมซ่ึงเปนอเหตุกะ ฯลฯ ขนั ธ ๒ อาศยั ขันธ ๒. ๓. ปตสิ หคตธรรม และสขุ สหคตธรรม อาศยั ปติสหคตธรรม เกดิ ขึ้นเพราะนเหตุปจจัย คอื ขันธ ๓ ที่เปนปติสหคตธรรม และสขุ สหคตธรรม อาศยั ขันธ๑ ทีเ่ ปน ปต ิสหคตธรรม ซ่งึ เปน อเหตกุ ะ ฯลฯ ขันธ ๒ อาศยั ๒. [๔๗๒] ๔. สุขสหคตธรรม อาศัยสุขสหคตธรรม เกดิ ขน้ึเพราะนเหตปุ จ จยั คือ ขนั ธ ๒ อาศัยขันธ ๑ ทเ่ี ปน สขุ สหคตธรรม ซึ่งเปน อเหตุกะ,ขนั ธ ๑ อาศัยขันธ ๒. ๕. ปต ิสหคตธรรม อาศัยสุขสหคตธรรม เกดิ ข้นึเพราะนเหตปุ จจยั คอื ขนั ธ ๓ ท่ีเปน ปต สิ หคตธรรม อาศยั ขันธ ๑ ทีเ่ ปน สขุ สหคต-ธรรม ซึ่งเปนอเหตกุ ะ ฯลฯ ขันธ ๒ อาศัยขนั ธ ๒. ๖. ปต สิ หคตธรรม และสุขสหคตธรรม อาศยั สขุ -สหคตธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปจ จัย คอื ขันธ ๒ ท่เี ปน ปตสิ หคตธรรม และสขุ สหคตธรรม อาศยั ขันธ ๑ท่เี ปน สุขสหคตธรรม ซึง่ เปน อเหตุกะ, ขนั ธ ๑ อาศัยขนั ธ ๒.

พระอภิธรรมปฎ ก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 560 [๔๗๓] ๗. อุเบกขาสหคตธรรม อาศัยอเุ บกขาสหคตธรรมเกดิ ข้นึ เพราะนเหตปุ จ จัย คอื ขนั ธ ๒ อาศยั ขันธ ๑ ทเ่ี ปนอุเบกขาสหคตธรรม ซึ่งเปน อเหตุกะขนั ธ ๑ อาศยั ขนั ธ ๒. ในอเหตกุ ปฏิสนธขิ ณะ ขนั ธ ๒ อาศัยขนั ธ ๑ ทีเ่ ปน อเุ บกขาสหคต-ธรรม ขันธ ๑ อาศยั ขนั ธ ๒. โมหะ ทสี่ หรคตดว ยวิจิกจิ ฉา ท่ีสหรคตดวยอทุ ธัจจะ อาศัยขันธทง้ั หลาย ทส่ี หรคตดวยวิจิกจิ ฉา ทส่ี หรคตดว ยอทุ ธัจจะ. [๔๗๔] ๘. ปตสิ หคตธรรม อาศยั ปติสหคตธรรม และสขุ -สหคตธรรม เกิดขน้ึ เพราะนเหตุปจ จยั คือ ขนั ธ ๓ ที่เปนปตสิ หคตธรรม อาศยั ขันธ ๑ ท่ีเปน ปติสหคต-ธรรม และสขุ สหคธรรม ซง่ึ เปน อเหตกุ ะ ฯลฯ ขันธ ๒ อาศัยขนั ธ ๒. ๙. สุขสหคตธรรม อาศัยปต ิสหคตธรรม และสขุ -สหคตธรรม เกดิ ขึน้ เพราะนเหตปุ จ จัย คือ ขนั ธ ๒ ทเ่ี ปน สขุ สหคตธรรม อาศยั ขันธ ๑ ท่ีเปนปต ิสหคตธรรมและสขุ สหคตธรรม ซง่ึ เปนอเหตุกะ, ขันธ ๑ อาศัยขนั ธ ๒. ๑๐. ปติสหคตธรรม และสขุ สหคตธรรม อาศัยปต -ิสหคตธรรม และสุขสหคตธรรม เกดิ ข้ึน เพราะนเหตปุ จ จัย

พระอภธิ รรมปฎก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาท่ี 561 คือ ขนั ธ ๒ ทเี่ ปน ปติสหคตธรรม และสขุ สหคตธรรม อาศัยขนั ธ ๑ทเ่ี ปน ปต สิ หคตธรรม และสุขสหคตธรรม ซ่งึ เปน อเหตุกะ, ขันธ ๑ อาศัยขันธ ๒. [๔๗๕] ๑. ปติสหคตธรรม อาศัยปติสหคตธรรม เกิดขนึ้เพราะนอธิปติปจจัย นอธิปติปจจยั ในปฏิสนธิขณะ พงึ ใสใหเ ตม็ . เพราะนปุเรชาตปจ จัย พงึ กําหนดวา ในอรูปและในปฏสิ นธขิ ณะดวย. ฯลฯ เพราะนปจ ฉาชาตปจจัย เพราะนอาเสวนปจจยั นกัมมปจ จยั ๑. ปตสิ หคตธรรม อาศัยปต สิ หคตธรรม เกดิ ขึน้ เพราะน-กัมมปจ จัย คือ เจตนาทเี่ ปนปติสหคตธรรม อาศยั ขนั ธท ้งั หลายทเ่ี ปนปต ิสหคต-ธรรม. ๒. สขุ สหคตธรรม อาศยั ปต ิสหคตธรรม เกิดข้นึ เพราะน-กมั มปจ จัย. คือ เจตนาทเ่ี ปน สขุ สหคตธรรม อาศยั ขันธท้ังหลายท่ีเปน ปติสหคต-ธรรม. วาระท้งั ๑๐ พึงใหพ สิ ดารโดยเหตนุ ี.้ ปตสิ รหคตธรรม อาศัยปตสิ หคตธรรม เกดิ ขึน้ เพราะนวปิ ากปจ จยั ฯลฯ

พระอภิธรรมปฎก ปฏ ฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 562 พงึ ใสใ หเ ตม็ , ปฏิสนธไิ มมี. นฌานปจจัย [๔๗๖] ๑. สุขสหคตธรรม อาศยั สขุ สหคตธรรม เกิดขึ้นเพราะนฌานปจจยั คอื ขันธ ๒ อาศัยขนั ธ ๑ ทีส่ หรคตดวยกายวิญญาณ ท่เี ปน สุขสหคต-ธรรม, ขันธ ๑ อาศัยขนั ธ ๒. [๔๗๗] ๒. อุเบกขาสหคตธรรม อาศัยอุเบกขาสหคตธรรมเกดิ ขนึ้ เพราะนฌานปจจยั คือ ขนั ธ ๒ อาศัยขนั ธ ๑ ที่สหรคตดวยจตวุ ิญญาณ, ขันธ ๑ อาศัยขนั ธ ๒. เพราะนมัคคปจจยั เหมอื นกบั เพราะนเหตปุ จ จยั โมหะไมม.ี เพราะนวิปปยตุ ตปจ จัย. อรปู ปญ หาเทาน้ัน พึงใสใหเตม็ . การนบั จํานวนวาระในปจจนียะ [๔๗๘] ในนเหตปุ จจัย มี ๑๐ วาระ ในนอธปิ ตปิ จ จัย มี ๑๐ วาระในนปุเรชาตปจจยั มี ๑๐ วาระ ในนปจฉาชาตปจ จัย มี ๑๐ วาระ ในน-อาเสวนปจจัย มี ๑๐ วาระ ในนกัมมปจจัย มี ๑๐ วาระ ในนวปิ ากปจ จัย มี๑๐ วาระ ในนฌานปจ จัย มี ๒ วาระ ในนมัคคปจ จยั มี ๑๐ วาระ ในนวปิ ปยตุ ต-ปจ จยั มี ๑๐วาระ. ปจจนยี ะ พงึ กระทาํ ใหบรบิ ูรณ. ปจ จนียะ จบ

พระอภธิ รรมปฎก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ที่ 563 อนุโลมปจ จนยี นยั การนับจาํ นวนวาระในอนโุ ลมปจ จนียะ [๔๗๙] เพราะเหตปุ จจัย ในนอธปิ ติปจ จยั มี ๑๐ วาระ. . .ในนปุเรชาตปจจัย มี ๑๐ วาระ ในนปจฉาชาตปจจยั มี ๑๐ วาระ ในนอาเสวน-ปจ จัย มี ๑๐ วาระ ในนกัมมปจจัย มี ๑๐ วาระ ในวิปากปจ จัย มี ๑๐วาระ ในนวิปปยตุ ตปจ จัย มี ๑๐ วาระ. อนโุ ลมปจจนียะ พึงนบั โดยพสิ ดาร. อนโุ ลมปจ จนียะ จบ ปจจนียานโุ ลมนัย การนบั จาํ นวนวาระในปจจนยี านุโลม [๔๘๐] เพราะนเหตปุ จจัย ในอารมั มณปจ จัย มี ๑๐ วาระ. . .ในอนันตรปจ จยั มี ๑๐ วาระ ในสมนันตรปจ จัย มี ๑๐ วาระ ในสหชาตปจจยัมี ๑๐ วาระ ในอัญญมัญญปจจยั มี ๑๐ วาระ ในนสิ สยปจ จยั มี ๑๐ วาระในอปุ นสิ สยปจ จัย มี ๑๐ วาระ ในปเุ รชาตปจจยั มี ๑๐ วาระ ในอาเสวนปจ จยัมี ๑๐ วาระ ในกมั มปจ จัย มี ๑๐ วาระ ในวิปากปจจัย มี ๑๐ วาระ ในอาหารปจจยั มี ๑๐ วาระ ในอินทรยิ ปจจัย มี ๑๐ วาระ ในฌานปจจยัมี ๑๐ วาระ ในมัคคปจ จยั มี ๑ วาระ ในสมั ปยุตตปจจยั มี ๑๐ วาระในวปิ ปยุตตปจ จยั มี ๑๐ วาระ ในอตั ถิปจ จยั มี ๑๐ วาระ ในนัตถปิ จจัยมี ๑๐ วาระ ในวิคตปจ จยั มี ๑๐ วาระ ในอวคิ ตปจ จยั มี ๑๐ วาระ. ปจ จนยี านโุ ลม จบ ปฏจิ จวาระ จบ สหชาตวาระกด็ ี ปจจยวาระก็ดี นสิ สยวาระก็ดี สังสัฏฐวาระกด็ ีสมั ปยุตตวาระก็ดี เหมือนกบั ปฏจิ จวาระ.

พระอภธิ รรมปฎ ก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ที่ 564 ปญหาวาระ อนุโลมนยั ๑. เหตปุ จจัย [๔๘๑] ๑. ปต สิ หคตธรรม เปนปจ จยั แกปติสหคตธรรมดว ยอาํ นาจของเหตุปจ จัย คอื เหตุท้งั หลายทีเ่ ปน ปต ิสหคตธรรม เปนปจจัยแกสัมปยุตตขนั ธท้ังหลาย ดวยอาํ นาจของเหตปุ จ จัย ในปฏสิ นธขิ ณะ เหตทุ งั้ หลายทีเ่ ปน ปติสหคตธรรม เปนปจจัยแกสมั ปยุตตขันธท้งั หลาย ดว ยอํานาจของเหตปุ จ จัย. [๔๘๒] ๒. ปต ิสหคตธรรม เปนปจ จยั แกส ุขสหคตธรรมดว ยอาํ นาจของเหตุปจ จัย คอื เหตทุ ง้ั หลายทเ่ี ปน ปต ิสหคตธรรม เปน ปจจยั แกส ัมปยุตตขนั ธทั้งหลายทเ่ี ปนสขุ สหคตธรรม ดวยอาํ นาจของเหตปุ จจยั . ในปฏสิ นธิขณะ ฯลฯ [๔๘๓] ๓. ปต สิ หคตธรรม เปนปจ จยั แกปต สิ หคตธรรมและสขุ สหคตธรรม ดวยอาํ นาจของเหตุปจ จัย คอื เหตุท้งั หลายที่เปน ปต ิสหคตธรรม เปนปจ จัยแกสัมปยตุ ตขนั ธทั้งหลายทเ่ี ปน ปต สิ หคตธรรม และสขุ สหคตธรรม ดว ยอํานาจของเหตุปจจยั . ในปฏิสนธขิ ณะ ฯลฯ

พระอภธิ รรมปฎ ก ปฏ ฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 565 [๔๘๔] ๔. สุขสหคตธรรม เปนปจ จยั แกสขุ สหคตธรรม ฯลฯ ๕. ฯลฯ เปนปจ จยั แกปตสิ หคตธรรม ฯลฯ ๖. ฯลฯ เปน ปจจัยแกป ตสิ หคตธรรม และสุขสหคต-ธรรม ฯลฯ ในสุขมูละ มี ๓ นัย. [๔๘๕] ๗. อเุ บกขาสหคตธรรม เปนปจจยั แกอ ุเบกขาสหคต-ธรรม ดวยอํานาจของเหตุปจจยั คอื เหตุท้งั หลายท่ีเปนอเุ บกขาสหคตธรรม เปนปจ จยั แกสมั ปยตุ ต-ขนั ธทงั้ หลาย ดว ยอํานาจของเหตปุ จจยั . ในปฏสิ นธิขณะ ฯลฯ [๔๘๖] ๘. ปต สิ หคตธรรม และสุขสหคตธรรม เปนปจจยั แกปต สิ หคตธรรม ฯลฯ ๙. ฯลฯ เปนปจจัยแกส ุขสหคตธรรม ฯลฯ ๑๐. ฯลฯ เปนปจจัยแกป ตสิ หคตธรรม และสุขสหคต-ธรรม ดวยอาํ นาจของเหตุปจจยั คอื เหตุทง้ั หลายท่ีเปนปต ิสหคตธรรม และสุขสหคตธรรม เปนปจ จัยแกส ัมปยตุ ตขันธท ้ังหลายท่เี ปนปต ิสหคตธรรม และสุขสหคตธรรม ดว ยอาํ นาจของเหตปุ จจัย. ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

พระอภิธรรมปฎก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ที่ 566 ๒. อารมั มณปจ จัย [๔๘๗] ๑. ปตสิ หคตธรรม เปน ปจจยั แกป ติสหคตธรรม ดว ยอํานาจของอารมั มณปจจัย คอื บุคคลใหท าน สมาทานศลี กระทําอโุ บสถกรรมดวยจิตที่เปนปตสิ หคตธรรมแลว พจิ ารณากุศลกรรมน้ันดว ยจติ ที่เปนปต สิ หคตธรรม. บคุ คลออกจากฌานทเ่ี ปน ปต สิ หคตธรรม ออกจากมรรค ออกจากผลแลว พิจารณากศุ ลกรรนนั้นดว ยจติ ที่เปนปตสิ หคตธรรม. พระอริยะท้งั หลาย พิจารณากิเลสทล่ี ะแลว ทเ่ี ปนปติสหคตธรรมพจิ ารณากเิ ลสทีข่ มแลว , รูซ ึง่ กิเลสทัง้ หลายที่เคยเกดิ ขน้ึ แลว ในกาลกอ นดวยจติทเี่ ปนปติสหคตธรรม. บุคคลพิจารณาเหน็ ขนั ธทัง้ หลายทีเ่ ปนปตสิ หคตธรรม โดยความเปนของไมเทีย่ ง เปนทุกข เปน อนตั ตา ดวยจติ ทเี่ ปนปต สิ หคตธรรม ยอ มยนิ ดียอ มเพลิดเพลนิ ยิ่ง เพราะปรารภขนั ธน ั้น ราคะท่เี ปนปต สิ หคตธรรม ยอ มเกดิ ขึน้ ทิฏฐิ ยอ มเกิดข้ึน. เพราะปรารภขันธทง้ั หลายทเ่ี ปน ปติสหคตธรรม ขนั ธท ้งั หลายท่เี ปนปติสหคตธรรมยอ มเกดิ ข้ึน. [๔๘๘] ๒. ปตสิ หคตธรรม เปนปจ จยั แกสุขสหคตธรรม ดว ยอาํ นาจของอารมั มณปจ จัย คอื บุคคลใหท าน สมาทานศีล กระทาํ อโุ บสถกรรมดวยจติ ท่ีเปนปต ิสหคตธรรมแลว พิจารณาดว ยจิตที่เปนสขุ สหคตธรรม.

พระอภธิ รรมปฎ ก ปฏ ฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ที่ 567 บุคคลออกจากฌานทเ่ี ปน ปต ิสหคตธรรม, ออกจากมรรค, ออกจากผลแลว พจิ ารณากุศลกรรมนนั้ ดว ยจติ ทีเ่ ปน สุขสหคตธรรม. พระอรยิ ะทงั้ หลาย พจิ ารณากิเลสทล่ี ะแลว ที่เปน ปตสิ หคตธรรมพจิ ารณากเิ ลสท่ีขม แลว รซู งึ่ กเิ ลสทัง้ หลายที่เคยเกดิ ขึน้ แลว ในกาลกอ นดว ยจติที่เปนสขุ สหคตธรรม. บคุ คลพจิ ารณาเหน็ ขนั ธทัง้ หลายท่ีเปน ปติสหคตธรรม โดยความเปนของไมเ ทย่ี ง เปน ทุกข เปน อนัตตา ดว ยจิตทเี่ ปนสขุ สหคตธรรม ยอ มยนิ ดียอ มเพลิดเพลนิ ยงิ่ เพราะปรารภขันธน้ัน ราคะท่เี ปนสขุ สหคตธรรม ยอ มเกดิ ขน้ึ ทิฏฐิ ยอ มเกดิ ขึน้ . เพราะปรารภขนั ธทัง้ หลายที่เปน ปต สิ หคตธรรม ขันธท ั้งหลายท่เี ปนสุขสหคตธรรม ยอ มเกิดข้นึ . [๔๘๙] ๓. ปต สิ หคตธรรม เปน ปจจยั แกอุเบกขาสหคตธรรมดวยอาํ นาจของอารมั มณปจ จยั คอื บุคคลใหท าน สมาทานศีล กระทําอุโบสถกรรมดวยจติ ทเี่ ปนปติสหคตธรรม แลวพจิ ารณากุศลธรรมนัน้ ดวยจติ ที่เปนอเุ บกขาสหคตธรรม บคุ คลออกจากฌานท่เี ปนปตสิ หคตธรรม, ออกจากมรรค, ออกจากผล, แลว พจิ ารณากุศลกรรมนนั้ ดว ยจิตทีเ่ ปน อุเบกขาสหคตธรรม. พระอริยะทง้ั หลาย พจิ ารณากเิ ลสทล่ี ะแลว ทเี่ ปนปต สิ หคตธรรมพจิ ารณากิเลสทขี่ ม แลว รูซ ่งึ กเิ ลสท้ังหลายท่เี คยเกิดขน้ึ แลวในกาลกอนดว ยจิตที่เปน อุเบกขาสหคตธรรม.

พระอภิธรรมปฎก ปฏ ฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนา ท่ี 568 บุกคลพจิ ารณาเห็นขันธท ้งั หลายท่เี ปน ปต ิสหคตธรรม โดยความเปนของไมเ ทย่ี ง เปน ทกุ ข เปน อนัตตา ดวยจติ ทเี่ ปนอเุ บกขาสหคตธรรม ยอมยินดี ยอมเพลิดเพลนิ ยิ่ง เพราะปรารภขันธนน้ั ราคะท่เี ปนอเุ บกขาสหคต-ธรรม ยอ มเกิดขึ้น ทฏิ ฐิ ยอ มเกดิ ขึ้น วิจกิ จิ ฉายอ มเกิดขน้ึ อุทธัจจะ ยอ มเกิดข้ึน. บคุ คลรูจติ ของบุคคลผพู รอมเพรยี งดว ยจิตทเี่ ปนปต ิสหคตธรรม ดว ยเจโตปรยิ ญาณ. ขันธท้งั หลายท่ีเปน ปต สิ หคตธรรม เปนปจ จัยแกเ จโตปรยิ ญาณ แกปุพเพนวิ าสานสุ สตญิ าณ แกย ถากัมมูปคญาณ แกอนาคตงั สญาณ แกอาวัชชนะดว ยอํานาจของอารมั มณปจจยั . เพราะปรารภขันธท้งั หลายท่ีเปนปติสหคตธรรม ขนั ธท ้งั หลายท่ีเปนอเุ บกขาสหคตธรรม ยอมเกดิ ขึน้ . [๔๙๐] ๔. ปตสิ หคตธรรม เปน ปจ จยั แกปติสหคตธรรม และสุขสหคตธรรม ดว ยอํานาจของอารมั มณปจ จัย คอื บคุ คลใหท าน มาทานศลี กระทําอโุ บสถกรรม ดวยจติ ทเี่ ปนปต สิ หคตธรรมแลว พจิ ารณากศุ ลกรรม ดว ยจติ ทเ่ี ปนปต สิ หคตธรรม และสขุ สหคตธรรม. บุคคลออกจากฌานที่เปน ปติสหคตธรรม. ออกจากมรรค. ออกจากผลแลว พจิ ารณากศุ ลกรรมน้ันดว ยจิตทเ่ี ปน ปตสิ หคตธรรม และสขุ สหคต-ธรรม.

พระอภิธรรมปฎก ปฏฐาน เลม ๗ ภาค ๒ - หนาที่ 569 พระอริยะท้งั หลาย พจิ ารณากเิ ลสที่ละแลว ที่เปนปต สิ หคตธรรม,พจิ ารณากิเลสทข่ี มแลว รซู ่งึ กเิ ลสทงั้ หลายทเ่ี คยเกดิ ขน้ึ แลวในกาลกอน ดวยจติที่เปนปต สิ หคตธรรม และสขุ สหคตธรรม. บุคคลพจิ ารณาเหน็ ขันธท ั้งหลายท่ีเปน ปต ิสหคตธรรม โดยความเปนของไมเ ท่ียง เปนทุกข เปนอนัตตา ดว ยจิตทเ่ี ปน ปตสิ หคตธรรม และสขุ สหคตธรรม, ยอ มยินดี ยอมเพลดิ เพลนิ ยงิ่ เพราะปรารภขนั ธน้นัราคะที่เปน ปต สิ หคตธรรม และสุขสหคตธรรม ยอมเกดิ ข้ึน ทิฏฐิ ยอมเกดิ ขน้ึ . เพราะปรารภขันธท้ังหลายท่ีเปนปตสิ หคตธรรม ขันธท้ังหลายทีเ่ ปนปติสหคตธรรม และสุขสหคตธรรม ยอ มเกดิ ข้ึน. [๔๙๑] ๕. สขุ สหคตธรรม เปน ปจจยั แกสขุ สหคตธรรม ดวยอาํ นาจของอารัมมณปจ จัย ๖. สขุ สหคตธรรม เปน ปจจัยแกปต ิสหคตธรรม ฯลฯ ๗. ฯลฯ เปน ปจ จัยแกอ เุ บกขาสหคตธรรม ฯลฯ ๘. ฯลฯ เปนปจจยั แกปต ิสหคตธรรม และสุขสหคต-ธรรม ดว ยอาํ นาจของอารัมมณปจจัย คือ เพราะปรารภขันธทงั้ หลายท่เี ปนสุขสหคตธรรม ขนั ธท้ังหลายท่ีเปน ปตสิ หคตธรรม และสุขสหคตธรรม ยอ มเกิดข้ึน.