tripitaka_07

พระวนิ ยั ปฎ ก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ท่ี 451ความเห็นในอาบตั นิ ั้นวา ไมเปนอาบัติ แตภ ิกษุเหลาอน่ื มีความเห็นในอาบตั ินั้นวาเปนอาบัติ ภกิ ษเุ หลา นน้ั จึงไดกลา วคาํ น้แี กทานวา อาวโุ ส ทานตอ งอาบตั ิทา นเหน็ อาบัตินัน้ หรอื ไม ทานตอบวา อาวุโสท้งั หลาย ผมไมมีอาบัตทิ ี่จะพึงเหน็ ภายหลงั ภกิ ษเุ หลา นนั้ หาสมคั รพรรคพวกไดแ ลว จึงยกทา นเสีย เพราะไมเห็นอาบตั ิ แทจรงิ ทานรูปน้นั เปนผคู งแกเรียน ชํ่าชองคมั ภีร ทรงธรรมทรงวินัย ทรงมาตกิ า เปนบณั ฑิต ฉลาดมีปญญา มีความละอาย รงั เกียจผใู ครตอ สกิ ขา จึงเขาไปหาบรรดาภิกษุที่เปน เพอ่ื นเคยเห็น เคยคบกันมา แลวไดก ลาวคํานี้วา อาวุโสทง้ั หลาย นั้นไมเปนอาบัติ นัน่ เปนอาบตั หิ ามิได ผมไมต องอาบัติ ผมตองอาบัติหามไิ ด ผมไมตองถกู ยก ผมตองถกู ยกหามิไดผมถกู ยกดว ยกรรมไมเปนธรรม กําเริบ ไมค วรแกฐ านะ ขอทานท้งั หลายจงกรุณาเปนฝกฝายของผมโดยธรรม โดยวินยั ดว ยเถดิ แลวไดพวกภิกษุท่เี ปนเพอื่ นเคยเหน็ เคยคบกนั มาเปน ฝกฝาย และสง ทตู ไปในสํานกั ภกิ ษุชาวชนบทท่ีเปน เพอ่ื นเคยเห็น เคยคบกนั มาวา อาวโุ สทั้งหลาย นน่ั ไมเปน อาบตั ิ น่นัเปนอาบัตหิ ามิได ผมไมตองอาบัติ ผมตอ งอาบัตหิ ามไิ ด ผมไมตอ งถูกยกผมตองถูกยกหามไิ ด ผมถกู ยกดว ยกรรมไมเปนธรรม กาํ เริบ ไมควรแกฐานะขอทา นท้ังหลายจงกรุณาเปนฝก ฝายของผมโดยธรรม โดยวินัยดวยเถดิ แลวไดภกิ ษุพวกชาวชนบททีเ่ ปนเพ่ือนเคยเห็น เคยคบกันมา เปน ฝกฝาย. คร้ังนัน้ ภิกษุพวกสนบั สนนุ ผถู กู ยก เขา ไปหาภิกษุพวกยกแลว ไดกลาวคาํ นี้แกภิกษุพวกยกวา อาวุโสท้ังหลาย น้ันไมเปนอาบัติ นนั่ เปนอาบตั ิหามไิ ด ภิกษรุ ปู นน้ั ไมตอ งอาบัติ ภิกษนุ ัน้ ตอ งอาบตั ิหามิได ภกิ ษรุ ปู นนั้ ไมตอ งถูกยก ภกิ ษุรูปน้ันตอ งถูกยกหามิได ภกิ ษรุ ปู น้ันถูกยกดว ยกรรมไมเปนธรรม กาํ เริบ ไมควรแกฐ านะ.

พระวินยั ปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาท่ี 452 เมื่อภิกษุพวกสนบั สนุนผูถกู ยกกลา วอยา งน้ีแลว ภิกษพุ วกยกไดก ลา วคาํ นี้ แกภ กิ ษพุ วกสนบั สนนุ ผถู ูกยกวา อาวุโสท้งั หลาย นน่ั เปน อาบัติ น่ันไมเปน อาบัตหิ ามิได ภิกษนุ ้นั ตองอาบตั ิ ไมตอ งอาบัตหิ ามิได ภกิ ษุน้ันตอ งถูกยกไมตอ งถูกยกหามิได ภิกษุนน้ั ถูกยกดวยกรรมเปนธรรม ไมกําเรบิ ควรแกฐานะ ขอทานทัง้ หลายอยา สนบั สนนุ อยา ตามหอมลอ มภกิ ษผุ ถู กู ยกน้ันเลย. เม่ือภกิ ษุพวกสนบั สนุนผูถูกยกเหลานั้น อนั ภกิ ษพุ วกยกวา กลา วอยูแมอ ยา งน้ี ก็ยงั สนับสนุน ยงั ตามหอ มลอ มภกิ ษผุ ูถกู ยกน้ันอยางเดิมนน่ั แหละพระพทุ ธเจาขา. ทรงประทานพระโอวาท ครง้ั น้ัน พระผมู ีพระภาคเจา ทรงทราบวา ภิกษุสงฆแ ตกกนั แลว ภิกษุสงฆแตกกนั แลว จึงทรงลกุ จากท่ปี ระทบั เสดจ็ เขา ไปทางภกิ ษุพวกยก คร้ันถงึแลวประทบั น่งั เหนือพทุ ธอาสนท ่ีเขาจดั ถวาย ครัน้ พระองคป ระทับนั่งแลว ไดตรัสประทานพระพุทโธวาทแกภ ิกษุพวกยกวา ดกู อนภกิ ษทุ ้งั หลาย พวกเธออยา สํา-คญั ภกิ ษุอนั ตนพงึ ยกเพราะเหตุอยา งใดอยางหนึง่ ดว ยนึกวา พวกเราเฉลยี วฉลาด. ดกู อนภกิ ษุทั้งหลาย กภ็ กิ ษุในธรรมวนิ ยั นี้ ตอ งอาบัตแิ ลวมคี วามเหน็ในอาบตั นิ น้ั วา ไมเปน อาบตั ิ แกภิกษุเหลาอื่นมีความเห็นในอาบตั นิ ัน้ วา เปนอาบตั ิถา พวกเธอรูจกั ภิกษรุ ูปนั้นอยางนวี้ า ทา นผูน้ีแลเปนพหุสูต. . . ผูใครตอ สกิ ขาถา พวกเราจักยกภกิ ษุรูปน้ี เพราะไมเ ห็นอาบัติ จักทาํ อโุ บสถรว มกบั ภกิ ษุรปู นี้ไมไ ด จกั ตองทาํ อุโบสถแยกจากภกิ ษรุ ปู นี้ ความบาดหมาง ความทะเลาะความแกง แยง ความวิวาท ความแตกแยกแหง สงฆ ความราวรานแหง สงฆ การกาํ หนดแหง สงฆการกระทําตา งแหง สงฆ ซึ่งมขี อ นัน้ เปน เหตุ จกั มีแกส งฆภกิ ษทุ ้ังหลายผูเกรงแคค วามแตกนั้น ไมพงึ ยกภกิ ษนุ นั้ เพราะไมเห็นอาบตั ิ

พระวนิ ยั ปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ที่ 453 ดูกอ นภกิ ษุท้งั หลาย อนึ่ง ภิกษุในธรรมวนิ ยั นี้ ตองอาบตั ิแลวมีความเหน็ ในอาบตั นิ ้นั วา ไมเปนอาบตั ิ แตภิกษเุ หลาอน่ื มีความเหน็ ในอาบัตนิ น้ัวา เปน อาบตั ิ ถาพวกเธอรจู กั ภกิ ษรุ ูปน้นั อยางนีว้ า ทานผูน แ้ี ลเปนพหสู ตู . . .ผูใครตอ สิกขา ถาพวกเราจักยกภิกษุรูปน้ี เพราะไมเห็นอาบตั ิ. จักปวารณารวมกับภิกษุรูปนไ้ี มได จักตอ งปวารณาแยกจากภกิ ษุรูปนี้. จกั ทําสงั ฆกรรมรวมกบั ภิกษุรปู นไมไ ด จกั ตอ งทาํ สังฆกรรมแยกจากภกิ ษุรปู น.้ี จักน่งั บนอาสนะรว มกับภกิ ษรุ ูปนี้ไมไ ด จกั ตอ งนง่ั บนอาสนะแยกจากภกิ ษรุ ปู น.้ี จักน่งั ในสถานทด่ี ืม่ ยาคูรวมกบั ภิกษรุ ปู น้ีไมไ ด จกั ตองน่งั ในสถานท่ีดม่ื ยาคูแยกจากภกิ ษุรูปนี.้ จักนง่ั ในโรงภตั รวมกับภิกษรุ ูปนไ้ี มไ ด จักตอ งน่งั ในโรงภตั แยกจากภิกษุรปู นี้. จกั อยูในท่ีมงุ ที่บังอันเดยี วกนั รว มกับภกิ ษรุ ูปนไี้ มได จกั ตอ งอยูใ นท่ีมงุที่บงั อนั เดยี วกันแยกจากภกิ ษรุ ูปน้ี. จักทําอภวิ าท ตอ นรับ อัญชลกี รรม สามีจกิ รรมตามลาํ ดบั ผูแกพ รรษารวมกบั ภิกษุรปู นไี้ มได จักตองทําอภิวาท ตอนรบั อัญชลกี รรม สามจี กิ รรมตามลําดบั ผแู กพรรษา แยกจากภิกษรุ ูปน้.ี ความบาดหมาง ความทะเลาะ ความแกง แยง ความววิ าท ความแตกแยกแหง สงฆ ความราวรานะแหง สงฆ การกาํ หนดแหงสงฆ การกระทําตางแหง สงฆ ซึง่ มขี อ นัน้ เปน เหตุ จกั มแี กสงฆ ภกิ ษทุ ้ังหลายผูเกรงแตความแตกกัน ไมพงึ ยกภิกษรุ ปู นน้ั เพราะไมเหน็ อาบัต.ิ ครั้นพระผมู ีพระภาคเจาตรัสขอความนั้น แกภกิ ษุพวกยกแลว ทรงลกุจากทีป่ ระทับเสดจ็ พระพุทธเนนิ เขา ไปทางภิกษุพวกท่ีสนับสนนุ ผูถ กู ยก แลว

พระวินัยปฎ ก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ที่ 454ประทับน่ังเหนอื พุทธอาสนท เ่ี ขาจดั ถวาย คร้ันพระองคป ระทบั น่ังแลว ไดต รัสประทานพระพทุ โธวาทแกภ กิ ษุพวกท่สี นบั สนุนผถู กู ยกวา ดกู อนภกิ ษุท่งั หลายพวกเธอตอ งอาบัตแิ ลว อยาสาํ คญั อาบตั ิวา ไมต องทําคนื ดว ยเขา ใจวา พวกเราไมตอ งอาบัติ พวกเราไมต อ งอาบัติ. ดูกอนภิกษุทง้ั หลาย กภ็ กิ ษุในธรรมวินยั น้ี ตอ งอาบตั แิ ลว มคี วามเห็นในอาบัตนิ ้ันวาไมเปน อาบตั ิ แตภ ิกษเุ หลาอน่ื มคี วามเห็นในอาบตั นิ ั้นวาเปนอาบัติ ถา เธอรูจักภิกษเุ หลาน้นั อยา งน้ีวา ทา นเหลาน้ี แลเปนพหูสตู . . . ผูใครตอสกิ ขา คงจะไมถ งึ ฉันทาคติ โทสาคติ โมหาติ ภยาคติ เพราะเหตุแหงเรา หรือเพราะเหตแุ หง ภกิ ษเุ หลา อืน่ ถาภิกษเุ หลานั้นจักยกเรา เพราะไมเห็นอาบัติ พวกเธอจกั ทําอโุ บสถรวมกับเราไมได จักตองทําอโุ บสถแยกจากเราความบาดหมาง ความทะเลาะ ความแกงแยง ความววิ าท ความแตกแยกแหงสงฆ ความราวรานแหงสงฆ ความกําหนดแหงสงฆ การกระทาํ ตา งแหงสงฆ ซงึ่มขี อ นนั้ เปน เหตุ จักมแี กสงฆ ภกิ ษุผเู กรงแตความแตกกนั พึงยอมแสดงอาบตั ินน้ั เสยี แมด วยความเชื่อผอู นื่ . ดกู อ นภกิ ษทุ ้ังหลาย อนง่ึ ภิกษใุ นธรรมวนิ ัยน้ี ตองอาบตั แิ ลว มีความเหน็ ในอาบตั นิ ั้นวา ไมเ ปน อาบตั ิ แตภกิ ษุเหลา อน่ื มีความเหน็ ในอาบัตินน้ัวา เปนอาบตั ิ ถาเธอรูจกั ภกิ ษุเหลานน้ั อยา งนวี้ า ทานเหลานั้นแลเปนพหสุ ูต. . .ผใู ครต อสกิ ขาคงจะไมถ งึ ฉันทาคติ โทสาคติ โมหาคติ ภยาคติ เพราะเหตแุ หงเรา หรือเพราะเหตุแหง ภิกษอุ ่นื ถาภกิ ษุเหลาน้ีจกั ยกเรา เพราะไมเ ห็นอาบัติ. จกั ปวารณารวมกบั เราไมไ ด จักตอ งปวารณาแยกจากเรา. จกั ทาํ สงั ฆกรรมรว มกับเราไมไ ด จกั ตองทาํ สังฆกรรมแยกจากเรา. จกั น่งั เหนอื อาสนะรวมกบั เราไมไ ด จกั ตองนัง่ เหนืออาสนะแยกจากเรา. จักน่งั ในสถานทด่ี ม่ื ยาครู ว มกบั เราไมไ ด จักตอ งนั่งในสถานทด่ี ่ืมยาดูแยกจากเรา.

พระวินัยปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ที่ 455 จกั นง่ั ในโรงภตั รว มกับเราไมไ ด จักตองนัง่ ในโรงภัตแยกจากเรา. จักอยใู นท่มี งุ ท่ีบังอนั เดียวรว มกับเราไมไ ด จกั ตอ งอยใู นทีม่ ุงทบ่ี งั อนัเดียวแยกจากเรา. จักทาํ อภิวาท ตอ นรบั อัญชลกี รรม สามจี กิ รรม ตามลําดับผแู กพ รรษากับเราไมไ ด จกั ตองทาํ อภิวาท ตอ นรับ อญั ชลีกรรม สามจี กิ รรม ตามลาํ ดับผูแ กพรรษาเวนจากเรา. ความบาดหมาง ความทะเลาะ ความแกงแยง ความวิวาท ความแตกแยกแหง สงฆ ความกําหนดแหงสงฆ การกระทําตางแหง สงฆ ซึง่ มี ขอ น้ันเปนเหตุจกั มีแกส งฆ ภกิ ษผุ เู กรงแคค วามแตกกนั พึงยอมแสดงอาบตั ิน้ัน เสีย แมดว ยความเชื่อผอู ื่น. คร้ันพระผูม ีพระภาคเจาตรัสขอความน้นั แกภิกษพุ วกสนับสนนุ ผถู กูยกแลว ทรงลุกจากท่ีประทับเสดจ็ กลบั . แยกกันทาํ อุโบสถในสีมาเปน ตน [๒๔๐] กโ็ ดยสมัยน้ันแล ภิกษพุ วกทีส่ นับสนุนผูถ ูกยก ทําอโุ บสถทําสังฆกรรม ภายในสีมาน้ันเอง สวนภกิ ษุพวกยกไปทําอโุ บสถ ทาํ สงั ฆกรรมนอกสมี า กาลตอ มา ภกิ ษุผูย กรปู หน่งึ เขาไปในพุทธสาํ นัก ถวายบงั คมพระผมู พี ระภาคเจา น่งั ณ ท่ีควรสวน ขา งหนงึ่ คร้นั แลว ไดก ราบทูลคาํ น้ีแตพ ระผูม ีพระภาคเจา วา พระพุทธเจาขา ภกิ ษุพวกสนบั สนนุ ผถู ูกยกนั่น ทําอุโบสถ ทําสงั ฆกรรม ภายในสมี าน่งั เอง สวนพวกขาพระพุทธเจา เปนภิกษุพวกยกตองไปทําอุโบสถ ทาํ สงั ฆกรรมนอกสีมา พระพุทธเจา ขา. พระผมู พี ระภาคเจารับสงั่ วา กอ นภิกษุ ถาภิกษุพวกที่สนบั สนุนผูถกู ยกนั้น จกั ทําอโุ บสถ ทาํ สงั ฆกรรม ภายในสมี านัน้ เอง ถกู ตามญัตติและอนสุ าวนา ที่เราบญั ญตั ไิ ว กรรมของพวกเธอนั่น เปนธรรม ไมกําเรบิ ควรแกฐานะ ถาพวกเธอเปน ภกิ ษพุ วกยกจกั ทาํ อโุ บสถ ทําสังฆกรรมภายในสีมา

พระวนิ ยั ปฎ ก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาที่ 456นง่ั เอง ถูกตามญัตติ และอนุสาวนา ทเ่ี ราบญั ญัตไิ ว แมกรรมของพวกเธอน้ัน ก็เปนธรรม ไมก ําเรบิ ควรแกฐานะ ขอ นั้นเปนเพราะเหตไุ ร เพราะภกิ ษุพวกนน้ั มสี ังวาสตา งจากพวกเธอ และพวกเธอก็มีสังวาสตา งจากภิกษุพวกนนั้ . นานาสังวาสภูมิ ๒ อยา ง ดูกอ นภิกษุ ภูมขิ องภิกษุนานาสงั วาสนี้มี ๒ อยาง คอื ภิกษุทําตนเปน นานาสงั วาสดว ยตน ๑ สงฆพ รอ มเพรียงกนั ยกภิกษุน้ัน เพราะไมเห็นอาบตั ิเพราะไมทําคนื อาบตั ิ หรือเพราะไมส ละทิฏฐิบาป ๑. ดูกอนภกิ ษุ ภูมขิ องภิกษนุ านาสังวาส ๒ อยางนี้แล. สมานสงั วาสภมู ิ ๒ อยาง ดูกอนภิกษุ ภูมขิ องภิกษุสมานสงั วาสนี้มี ๒ อยาง คือ ภิกษทุ ําตนเปนสมานสังวาสดวยตน ๑ สงฆพ รอมเพรยี งกันรบั ภกิ ษุนน้ั ผถู กู ยกเพราะไมเหน็ อาบตั ิ เพราะไมท ําคืนอาบัติ หรอื เพราะไมส ละทฏิ ฐบิ าป เขาหมู ๑. ดกู อนภิกษุ ภูมขิ องภิกษสุ มานสังวาส ๒ อยา งน้แี ล. เร่ืองความบาดหมางกันเปนตน [๒๔๑] กโ็ ดยสมยั น่ันแล ภกิ ษทุ ง้ั หลายเกิดความบาดหมางเกิดความทะเลาะ ถงึ การววิ าทกนั ยอมแสดงกายกรรม วจีกรรม อันไมสมควรตอ กันและกัน ทาํ ปรามาสกันดวยมือ ในโรงภตั ในละแวกบา น คนท้งั หลายเพงโทษ ติเตยี น โพนทนาวา ไฉนพระสมณะเชื้อสายพระศากยบุตรทงั้ หลาย จงึไดเ กิดความหมาง เกิดความทะเลาะ ถึงการววิ าท แสดงกายกรรม วจ-ีกรรม อันไมสมควรตอ กันและกนั ทําปรามาสกันดว ยมือ ในโรงภตั ในละแวกบานเลา ภิกษุทัง้ หลายไดยินคนพวกนั้นเพง โทษ ตเิ ตยี น โพนทนาอยูบรรดาท่เี ปน ผูม กั นอย. . . ตา งเพงโทษ ตเิ ตยี น โพนทะนาวา ไฉน ภกิ ษุทัง้ หลาย จงึ ไดเกดิ ความบาดหมาง. . . ทาํ ปรามาสกันดว ยมือ ในโรงภัตในละแวกบานเลา แลว ไดก ราบทลู เรอ่ื งน้ันแดพระผมู พี ระภาคเจา.

พระวินยั ปฎ ก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ที่ 457 ทรงสอบถาม พระผูมพี ระภาคเจาทรงสอบถามภกิ ษุท้งั หลายวา ดูกอ นภกิ ษทุ ง้ั หลายขา ววาภกิ ษทุ ั้งหลาย เกดิ ความบาดหมาง. . . ทําปรามาสกนั ดว ยมอื ในโรง-ภตั ในละแวกบา น จรงิ หรอื ? ภกิ ษทุ ้ังหลายกราบทูลรับวา จริง พระพุทธเจา ขา. ทรงตเิ ตียนแลวทรงหา ม พระผมู พี ระภาคพทุ ธเจาทรงติเตียน. . . ครนั้ แลวทรงทําธรรมีกถารบั ส่ังกะภิกษทุ ัง้ หลายวา ดกู อนภิกษทุ งั้ หลาย เม่อื สงฆแตกกันแลว แตยงั ทาํกจิ อันไมเ ปนธรรม เมอ่ื ถอยคาํ ไมชวนใหชน่ื ชมตอ กันเปนไปอยู พวกเธอพงึน่ังเหนอื อาสนะ โดยนึกในใจวา ดวยเหตุเพียงเทา น้ี พวกเราจกั ไมแ สดงกายกรรม วจกี รรม อนั ไมสมควรตอ กนั และกัน จักไมทาํ ปรามาสกนั ดว ยมือดกู อ นภกิ ษุทงั้ หลาย เม่ือสงฆแตกกันแลว แตยังทํากิจทีเ่ ปนธรรม เม่อื ถอยคาํอันชวนใหช น่ื ชมตอ กนั เปน ไปอยู พวกเธอพึงนั่งในแถวมีอาสนะอนั หน่งึ คั่นในระหวา ง. [๒๔๒] สมัยตอมา ภกิ ษุทงั้ หลายเกิดความบาดหมาง เกิดความทะเลาะถงึ การววิ าทกนั ยอ มทม่ิ แทงกนั ดวยหอกคือปาก ในทา มกลางสงฆอยูภิกษเุ หลา น้ัน ไมอ าจระงบั อธกิ รณน นั้ ได. ครง้ั น้ัน มีภิกษรุ ูปหน่งึ เขาไปในพทุ ธสํานกั ถวายบงั คมพระผมู ีพระภาคเจาแลว ไดย ืนอยู ณ ทคี่ วรสว นขา งหน่งึ ภกิ ษุรปู นัน้ ยนื เฝาเรยี บรอยแลวไดก ราบทูล คํานแี้ ดพ ระผูมีพระภาคเจา วา พระพุทธเจาขา ภิกษทุ ้ังหลายในวดั โฆสติ ารามนี้ เกดิ ความบาดหมาง เกิดความทะเลาะ ถึงการวิวาทกัน ยอม

พระวินยั ปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาที่ 458ท่มิ แทงกนั ดวยหอกคือปาก ในทามกลางสงฆอยู ภกิ ษเุ หลานนั้ ไมอ าจระงบัอธิกรณน ้นั ได ขา พระพุทธเจา ขอประทานพระวโรกาส ขอพระผมู พี ระภาคเจาทรงโปรดอาศัยความอนเุ คราะหเสด็จเขา ไปหาภิกษเุ หลาน้ัน ดว ยเถดิ พระพุทธ-เจา ขา พระผมู ีพระภาคเจาทรงรับอาราธนาดว ยอาการดุษณี ครน้ั แลวไดเ สดจ็เขา ไปหาภกิ ษุนัน้ ประทบั นั่งเหนอื พุทธอาสนทีเ่ ขาจดั ถวาย ประทบั น่งั แลว ไดตรสั คาํ น้ีแกภกิ ษุเหลานัน้ วา อยา เลย ภกิ ษุทัง้ หลาย พวกเธออยา บาดหมางอยาทะเลาะ อยา แกง แยง อยาวิวาทกนั เลย เมื่อพระผมู ีพระภาคเจา ตรสั อยา งนี้แลว ภกิ ษุอธรรมวาทรี ูปหน่ึงไดก ราบทลู คาํ น้ี แดพระผมู ีพระภาคเจา วา ขอพระผูม ีพระภาคเจา ผูเปน เจา ของแหงธรรม จงทรงพระกรณุ ารอกอน ขอพระผูมพี ระภาคเจา จงทรงมีความขวนขวายนอ ย ประกอบสุขวิหารธรรมในปจ จบุ นัอยูเถิด พวกขา พระพทุ ธเจาจักปรากฏ ดว ยความบาดหมาง ดวยความทะเลาะดว ยความแกงแยง ดว ยการวิวาทน้ัน พระพุทธเจาขา . พระผมู ีพระภาคเจาไดตรสั คําน้ี แกภิกษุเหลานนั้ เปนคํารบสองวา อยาเลยภิกษทุ ้ังหลาย พวกเธออยาบาดหมาง อยาทะเลาะ อยาแกง แยง อยาววิ าทกนั เลย. ภิกษุอธรรมวาทน่ี น้ั ไดก ราบทูลคําน้แี ดพ ระผูมพี ระภาคเจาเปน คาํ รบสองวา ขอพระผูมีพระภาคเจา ผูเปน เจา ของแหง ธรรม จงทรงพระกรุณารอกอนพระผูมพี ระภาคเจา จงทรงมีความขวนขวายนอย ประกอบสขุ วิหารธรรมในปจจบุ นั อยูเถดิ พวกขาพระองคจ กั ปรากฏ ดวยความบาดหมาง ดวยความทะเลาะดว ยความแกง แยง ดวยการววิ าทนน้ั พระพทุ ธเจาขา . [๒๔๓] ครงั้ นัน้ พระผมู พี ระภาคเจารับส่งั กะภกิ ษทุ ้ังหลาย วาดังนี้ :-

พระวินยั ปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาท่ี 459 เรอ่ื งทฆี าวกุ ุมาร ดกู อนภิกษุทง้ั หลาย เร่ืองเคยมีมาแลว ในพระนครพาราณสี ไดม ีพระเจา กาสีพระนามวาพรหมทัต ทรงเปนกษตั ริยมงั่ คั่ง มพี ระราชทรพั ยม ากมีพระราชสมบัติมาก มีรี้พลมาก มีพระราชพาหนะมาก มีพระราชอาณาจกั รใหญ มคี ลงั ศสั ตราวุธยุทธภัณฑ และคลังธัญญาหารสมบูรณ สวนพระเจาโกศลพระนามทีฆีติ ทรงเปน กษัตริยขัดสน มีพระราชทรัพยน อย มพี ระราช.สมบตั ินอ ย มีรพี้ ลนอย มีพระราชพาหนะนอ ย มีพระราชอาณาจักรเลก็ มีคลงั ศสั ตราวธุ ยุทธภัณฑและคลังธญั ญาหารไมส จู ะบรบิ รู ณ. คร้งั นั้น พระเจา พรหมทตั กาสิกราช เสดจ็ กรธี าจาตุรงคเสนาไปโจมตีพระเจา ทีฆีติโกศลราช พระเจาทีฆีติโกศลราชไดทรงสดับขา ววา พระเจาพรหมทตั กาสิาราช เสด็จกรธี าจาครุ งคเสนามาโจมตพี ระองค จึงทรงพระราช-ดํารวิ า พระเจา พรหมทตั กาสกิ ราชทรงเปนกษัตรยิ มั่งคง่ั มีพระราชทรพั ยม ากมีพระราชสมบตั มิ าก มรี ้พี ลมาก มีพระราชพาหนะมาก มพี ระราชอาณาจกั รใหญ มีคลงั ศสั ตราวธุ ยทุ ธภัณฑและคลังธญั ญาหารบริบรู ณ สว นเราเปนกษัตรยิ ข ัดสน มพี ระราชทรัพยน อ ย มพี ระราชสมบัตนิ อ ย มีรีพ้ ลนอย มีพระราชพาหนะนอย มพี ระราชอาณาจักรเลก็ มคี ลังศสั คราวธุ ยทุ ธภัณฑแ ะคลังธญั ญาหารไมส จู ะบรบิ รู ณ เราไมสามารถจะตอยุทธกบั พระเจา พรหมทตั -.กาสกิ ราช แมแ ตเ พยี งศกึ เดยี ว ถากะไร เราพงึ รบี หนอี อกจากพระนครไปเสียกอ นดีกวา คร้ันแลว ไดทรงพาพระมเหสเี สดจ็ หนอี อกจากพระนครไปเสยีกอน ฝายพระเจาพรหมทตั กาสกิ ราช ทรงยดึ รพู ลพาหนะ ชนบท คลังศสั ตราวธุ ยทุ ธภัณฑและคลังธญั ญาหาร ของพระเจาทีฆตี โิ กศลราชไวไดแ ลวเสด็จเขา ครอบครองแทน.

พระวนิ ยั ปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ท่ี 460 ครั้งน้ัน พระเจาทฆี ีติโกศลราช พรอ มกบั พระมเหสไี ดเ สด็จหนีไปทางพระนครพาราณสี เสด็จบทจรโดยลําดับบรรดาถึงพระนครพาราณสแี ลวขาววาทาวเธอพรอมกับมเหสี ทรงปลอมแปลงพระองคม ใิ หใครรจู ัก ทรงนุงหม เยี่ยงปริพาชกเสดจ็ อาศัยอยูใ นบานของชางหมอ ซึง่ ตง้ั อยชู ายแดนแหง หนงึ่เขตพระนครพาราณสนี ัน้ คร้นั ตอมาไมน านเทา ไรนัก พระมเหสขี องพระเจาทฆี ีติโกศลทรงตัง้ พระครรภ พระนางเธอน้ันทรงแพพ ระครรภเห็นปานนี้คือเมอ่ื ยามรุง อรุณ ทรงปรารถนาจะทอดพระเนตรจตรุ งคเสนา ผูผกู สอดสรวมเกราะยืนอยใู นสนามรบและจะทรงเสวยนา้ํ ลางพระแสงขรรค จงึ ไดก ราบทูลคํานี้แดพ ระราชสามใี นทนั ทีวา ขอเดชะ หมอ มฉันมคี รรภ ไดเกดิ แพค รรภเห็นปานนีค้ อื เมอ่ื ยามรุงอรุณ หมอ มฉันปรารถนาจะดูจตุรงคเสนา ผผู ูกสอดสรวมเกราะยืนอยูในสนามรบ และจะดมื่ นาํ้ ลางพระแสงขรรค พระพทุ ธเจา ขา. พระราชารับส่ังวา แมเทวี เราทงั้ สองกําลังตกยาก จะไดจ ตรุ งคเสนาผูผกู สอดสรวมเกราะยนื อยใู นสนามรบ และนาํ้ ลา งพระขรรคม าแตไ หน. พระราชเทวีกราบทลู วา ถา หมอ มฉันไมไ ด คงตายแน พระพทุ ธเจาขา. ก็สมัยนน้ั พราหมณปุโรหติ ของพระเจาพรหมทัตกาสกิ ราชเปน สหายของพระเจา ทฆี ีติโกศลราช พระเจา ทฆี ตี โิ กศลราชจงึ เสดจ็ เขาไปหาพราหมณปุโรหิตของพระเจาพรหมทัตกาสกิ ราช ครั้นถึงแลวไดต รสั ดาํ นีแ้ กทา นพราหมณวา เกลอเอย เพอ่ื นหญงิ ของเพอ่ื นมีครรภ นางแพท อ งมีอาการเหน็ ปานนี้คอืเม่ือยามรงุ อรณุ นางปรารถนาจะดจู ตรุ งคเสนา ผผู ูกสอดสรวมเกราะยืนอยใู นสนามรบ และจะด่ืมน้าํ ลา งพระแสงขรรค. พราหมณปุโรหติ กราบทลู วา ขอเดชะ ถากระน้นั หมอ มฉันจะขอเฝาพระเทวีกอ น.

พระวนิ ัยปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาท่ี 461 ลาํ ดับน้นั พระมเหสีของพระเจา ทีฆีติโกศลราช ไดเสดจ็ เขาไปหาพราหมณป ุโรหติ ของพระเจาพรหมทัตกาสิกราช พราหมณป ุโรหติ ของพระเจาพรหมทัตกาสิกราช ไดแลเห็นพระมเหสขี องพระเจาทีฆตี โิ กศลราช กําลงั เสดจ็มาแตไ กลเทยี ว ครนั้ แลวลกุ จากทนี่ ั่งหม ผาเฉวยี งบา ประนมมือไปทางพระมเหสขี องพระเจาทีฆตี โิ กศลราช แลว เปลง อุทานขนึ้ ๓ ครงั้ วา ทานผเู จริญพระเจาโกศลประทับอยูใ นพระอทุ รแนแ ลว พระเจา โกศลประทับอยใู นพระอทุ รแนแ ลว พระเจาโกศลประทบั อยใู นพระอทุ รแนแลว เพราะฉะนั้น พระเทวีอยาไดเ สียพระทัย เม่อื ยามรงุ อรณุ จกั ไดทอดพระเนตรจตุรงคเสนา ผูผกู สอดสรวมเกราะยืนอยูใ นสนามรบ และจักไดทรงเสวยนาํ้ ลา งพระแสงขรรคเปน แน พราหมณป โุ รหติ ของพระเจา พรหมทตั กาสกิ ราช จึงเขาไปในพระราช-สาํ นกั คร้นั ถงึ แลวไดกราบทูลพระเจา พรหมทัตกาสิกราชวา ขอเดชะ นิมิตทั้งหลายปรากฏตามกาํ หนดวธิ ีการ คือในเวลารุง อรุณพรุงนี้ จตุรงคเสนาจะผกูสอดสรวมเกราะยืนอยใู นสนามรบ และเจาพนักงานจะเอาน้าํ ลางพระแสงขรรคดว ย พระพทุ ธเจาขา . ลําดบั นั้น พระเจา พรหมทตั กาสกิ ราชจึงมีพระบรมราชโองการส่งั เจาพนักงานท้ังหลายวา ดูกอนพนาย พราหมณปุโรหิตสงั่ การอยางใด พวกเจาจงทาํ อยางน้นั พระมเหสขี องพระเจา ทีฆตี ิโกศลราชไดทอดพระเนตรจตรุ งคเสนา ผูผูกสอดสรวมเกราะยนื อยใู นสนามรบ และไดเ สวยนาํ้ ลา งพระแสงขรรคใ นเวลารุงอรณุ สมความปรารถนา ครนั้ ตอ มาทรงอาศยั ความแกแ หงพระครรภน ้ันไดประสตู ิพระราชโอรส พระชนกชนนไี ดขนานพระนามพระราชโอรสน้นั วาทฆี าวุ และตอ มาไมช า นานเทาไร ทีฆาวุราชกมุ ารกถ็ ึงความเปนผรู เู ดียงสา ครัง้

พระวินยั ปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ท่ี 462นน้ั พระเจา ทีฆตี โิ กศลราชดําริวา พระเจา พรหมทัตกาสกิ ราชน้ี กอ ความพนิ าศใหแ กพวกเรามากมาย ไดชวงชงิ เอาร้พี ล พาหนะ ชนบท คลังศัส-ตราวธุ ยุทธภณั ฑ และคลงั ธญั ญาหาร ของพวกเราไป ถา ทา วเธอจักสบื ทราบถงึ พวกเรา คงสง่ั ใหป ระหารชีวิตหมดท้งั สามคน ถากระไร เราพึงใหพ อทฆี าว-ุกุมารหลบอยูนอกพระนคร ครน้ั แลวไดใหทฆี าวรุ าชกุมารหลบอยูน อกพระนคร ครน้ั ทีฆาวุราชกมุ ารหลบอยูน อกพระนคร ไมน านเทาไรนกั กไ็ ดศึกษาศลิ ปะสาํ เร็จทกุ สาขา. พระเจาโกศลและพระมเหสถี ูกจบั [๒๔๔] ดูกอนภิกษทุ ้ังหลาย ก็สมัยนั้น นายชา งกลั บกของพระเจาทฆี ตี โิ กศลราชไดสวามิภกั ด์ิอยูในพระเจา พรหมทักาสกิ ราช เขาไดเห็นพระเจาทีฆตี ิโกศลราช พรอมมเหสที รงปลอมแปลงพระกายมใิ หใครรจู ัก ทรงนงุหม เยีย่ งปรพิ าชก เสด็จอาศยั อยใู นบา นของชางหมอ ซ่งึ ต้งั อยู ณ ชายแดนแหงหน่งึ เขตพระนครพาราณสี ครัน้ แลว จึงเขา ไปเฝา พระเจา พรหมทัตกาสกิ ราชไดกราบทูลวา ขอเดชะ พระเจา ทีฆีติโกศลราชพรอมกับมเหสที รงปลอมแปลงพระกายมใิ หใครรูจัก ทรงนุง หม เยยี่ งปรพิ าชก เสด็จอาศยั อยใู นบานของชา งหมอ ซึ่งท้ังอยู ณ ชายแดนแหง หนึ่ง เขตพระนครพาราณสี พระพทุ ธเจา ขา. ครัง้ นน้ั พระเจา พรหมทัตกาสิกราช จงึ มพี ระบรมราชโองการสงั่ เจาพนกั งานทัง้ หลายวา ดกู อนพนาย ถากระนั้น พวกเจาจงไปจบั พระเจาทีฆีติโกศลราชพรอ มกบั พระเมเหส.ี พวกเขาทูลรบั สนองพระบรมราชโองการวา เปน ดังกระแสรับสง่ั พระพทุ ธเจา ขา ดังนน้ั แลว ไปจับพระเจา ทีฆีตโิ กศลราชพรอ มกับพระมเหสมี าถวาย.

พระวินยั ปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ท่ี 463 พระเจาพรหมทตั กาสิกราช จงึ มีพระบรมราชโองการส่ังเจาพนกั งานท้งั หลายวา ดูกอ นพนาย ถากระนัน้ พวกเจาจงเอาเชือกทเ่ี หนียว ๆ มัดพระเจา ทฆี ีติโกศลราชพรอมกับ พระมเหสี มัดใหแนน ใหม พี ระพาหาไพลห ลังกลอ นพระเกสา แลวนําตระเวนไปตามถนน ตามตรอกทุกแหง ดวยวชั ฌเภรีมีสาํ เนียงอันคมคาย แลว ใหออกไปทางประตคู า นทกั ษิณ บนั่ ตัวออกเปน ๔ทอ นวางเรยี งไวในหลุม ๔ ทศิ ทางดา นทกั ษณิ แหงพระนคร. พวกเขาทูลรับสนองพระบรมราชโองการวา เปนดงั พระกระแสรบั สงั่พระพุทธเจาขา ดังน้ันแลว ไดเอาเชือกอยา งเหนยี วมดั พระเจา ทีฆีตโิ กศลราชพรอมกบั มเหสี มดั ใหแนนใหมพี ระพาหาไพลห ลงั กลอ นพระเกสาแลวนาํตระเวนไปตามถนน ตามตรอกท่วั ทกุ แหง ดว ยวชั ฌเภรีมีสําเนียงอันคมคาย. ครงั้ น้ัน ทฆี าวุราชกุมารไดท รงดาํ ริดังนี้ วา นานมาแลว ทเ่ี ราไดเ ยี่ยมพระชนกชนนี ถากระไร เราพึงไปเฝาเยย่ี มพระชนกชนนี ครน้ั แลว เขา ไปสูพระนครพาราณสี ไดท อดพระเนตรเหน็ เจา พนักงานทั้งหลายเอาเชอื กอยางเหนียว ๆ มดั พระชนกชนนีจนแนน ใหมพี ระพาหาไพลหลงั กลอนพระเกสาแลว นําตระเวนไปตามถนนตามตรอก ดวยวชั ฌเภรมี ีสําเนียงอันคมคาย คร้ันแลว เสด็จพระดาํ เนินเขาไปใกลพระชนกชนนี พระราโชวาทของพระเจาทฆี ตี ิโกศลราช พระเจาทฆี ีติโกศลราช ไดท อดพระเนตรเห็นทฆี าวรุ าชกุมารเสด็จพระ-ดาํ เนินมาแตไ กลเทยี ว ครัน้ แลวไดต รัสพระบรมราโชวาทนี้แกท ีฆาวรุ าชกุมารวา พอ ทฆี าวุ เจา อยาเหน็ แกย าว เจาอยา เหน็ แกส ั้น เวรทั้งหลายยอ มไมร ะงับไดเพราะไมจ องเวรเลย แตยอ มระงบั ไดเ พราะไมจ องเวร.

พระวนิ ยั ปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ท่ี 464 เมอ่ื ทาวเธอตรัสอยา งนีแ้ ลว เจาพนกั งานเหลาน้ัน ไดท ูลคําน้ีแดทา วเธอวา พระเจาทีฆตี ิโกศลราชนเ้ี ปน ผูว ิกลจรติ จึงบน เพอ อยู ท่ีฆาวุของพระองคค อื ใคร พระองคตรัสอยา งนก้ี ะใครวา พอทฆี าวุ เจาอยา เหน็ แกย าว เจาอยาเห็นแกสั้น เวรทงั้ หลายยอมไมร ะงบั เพราะเวรเลย แตย อ มระงับไดเพราะไมจองเวร พระเจาทีฆตี โิ กศลราช ตรัสวา พนาย เราไมไดเสียจริตบน เพออยู แตผใู ดรเู ร่ือง ผูน น้ั จักเขา ใจ. พระเจาทีฆีตโิ กศลราช ไดต รัสพระบรมราโชวาทนี้แกทฆี าวรุ าชกุมารเปน คํารบสองวา . . . พระเจาทีฆีติโกศราช ไดตรัสพระบรมราโชวาทน้แี กท ีฆาวรุ าชกุมารเปนคาํ รบสามวา พอ ทีฆาวุ เจา อยาเห็นแกย าว เจา อยา เหน็ แกส้นั เวรทงั้หลายยอมไมระงบั เพราะเวรเลย แตย อมระงบั ไดเ พราะไมจ องเวร เจา พนกั งานเหลาน้ัน ไดท ูลคาํ น้แี คพ ระเจา ทีฆีตโิ กศลราชเปน คํารบ ๓วา เจา ทฆี ที โิ กศลน้เี ปนผวู กิ ลจรติ จึงบน เพออยู ทีฆาวุของพระองคค ือใครพระองคตรสั กะใครอยา งนีว้ า เจาอยาเหน็ แกยาว เจาอยาเหน็ แกส ัน้ เวรทัง้หลายยอมไมร ะงับเพราะเวรเลย แตย อ มระงบั ไดเพราะไมจ องเวร. พระเจาทฆี ตี ิโกศลราชตรัสวา พนาย เราไมไดเสยี จริตบน เพออยูแตผูใดรเู รอ่ื ง ผูน ้ันจกั เขาใจ. พนกั งานเหลา นน้ั จงึ ไดนาํ พระเจา ทีฆตี โิ กศลราชพรอมกบั พระมเหสีไปตามถนน ตามตรอกทวั่ ทุกแหง แลวใหออกไปทางประตูดานทกั ษิณ บน่ัพระกายเปน ๔ ทอ น วางเรยี งไวใ นหลมุ ๔ ทิศ ดานทกั ษิณแหงพระนครวางยามคอยระวงั เหตุการณไวแลวกลบั ไป ครงั้ น้ัน ทฆี าวุราชกมุ าร เขา ไปสู

พระวนิ ัยปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ที่ 465พระนครพาราณสี นาํ สรุ ามาเลย้ี งพวกเจา หนา ทอ่ี ยยู าม เมื่อเวลาท่คี นเหลานน้ั เมาฟบุ ลง ทีฆาวรุ าชกุมารจึงจดั หาฟน มาวางเรียงกันไว ยกพระบรมศพของพระ-ชนกชนนีขึ้นสพู ระจิตกาธาร ถวายพระเพลิง แลวประนมพระหัตถทาํ ประ-ทกั ษิณพระจติ กาธาร ๓ รอบขณะนัน้ พระเจา พรหมทตั กาสกิ ราช ประทบัอยชู ้นั บนแหง ปราสาทอันประเสรฐิ ไดทอดพระเนตรเห็นทฆี าวุราชกุมาร กําลังทรงประนมพระหตั ถูทาํ ประทกั ษณิ พระจติ การธาร ๓ รอง ครนั้ แลวไดทรงพระ-ดาํ รแิ นในพระทัยวา เจา คนนน้ั คงเปน ญาตหิ รือสายโลหิต ของพระเจาทฆี ติ ิ-โกศลราชแนนอน นากลวั จะกอ ความฉิบหายแกเรา ชา งไมม ีใครบอกเราเลย. ครัง้ นนั้ ทีฆาวุราชกุมารเสดจ็ หลบเขา ปาไป ทรงกนั แสงราํ่ ไห จนพอแกเหตุ ทรงซบั นํา้ พระเนตร แลวเสด็จเขาพระนครพาราณสี ไปถึงโรงชางใกลพระบรมมหาราชวัง แลว ไดตรัสคาํ นีแ้ กน ายหตั ถาจารยว า ทานอาจารยขา พเจา ปรารถนาจะศึกษาศลิ ปะ. นายหัคถาจารยตอบวา ถากระนัน้ เชญิ มาศึกษาเถิดพอหนุมนอยอยมู าวันหนึง่ ทฆี าวรุ าชกมุ าร ทรงตื่นบรรทมตอนปจ จสุ มยั แหง ราตรีแลวทรงขับรอ ง และดดี พณิ คลอเสยี งเจื้อยแจวอยทู ีโ่ รงชา ง. พระเจาพรหมทตั กาสกิ ราช ทรงตื่นบรรทมเวลาปจ จสุ มัยแหงราตรีไดท รงสดบั เสียงเพลงและเสยี งพณิ ทีด่ ดี คลอเสยี งอนั เจอ้ื ยแจว ดงั แวว มาทางโรงมงคลหตั ถี จึงมพี ระดาํ รัสถามพวกมหาดเลก็ วา แนะพนาย ใครตืน่ ในเวลาเชามืดแหงราตรแี ลว ขับรอ งและดีดพิณแววมาทางโรงชา ง. พวกมหาดเลก็ กราบทลู วา ขอเดชะ ฝา ละอองธุลีพระบาทปกเกลาปกกระหมอม ชายหนมุ ศิษยของนายหตั ถาจารยช ่ือโนน ตนื่ ในเวลาเขา มืดแหงราตรีแลว ขบั รอ งและดีดพิณคลอเสยี งอันเจอ้ื ยแจว ดังทโ่ี รงชา ง พระพุทธเจาขา

พระวินยั ปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ที่ 466 พระเจาพรหมทัตกาสิกราชตรัส วา พนาย ถากระน้นั จงพาชายหนุมมาเฝา พวกเขาทูลรับ สนองพระบรมราชโองการแลว พาทีฆาวรุ าชกมุ ารมาเฝาพระเจาพรหมทัตกาสกิ ราชจึงไดต รสั ถามทฆี าวรุ าชกมุ ารวา พอชายหนุม เจาต่นื ในเวลาเชา แหงราตรีแลว ขบั รองและดดี พณิ คลอเสยี งอนั เจอ้ื ยแจว ดงั ทางโรงชางหรอื ? ทฆี าวรุ าชกุมารทลู รับวา เปน ดงั พระกระแสรับสั่ง พระพทุ ธเจา ขา พระเจา พรหมทตั กาสกิ ราชตรัสวา พอ ชายหนุม ถากระนั้น เจา จงขับรองและดดี พิณไป. ทีฆาวรุ าชกุมารทลู รบั สนองพระบรมราชโองการวา เปนดังพระกระแสรับสั่ง พระพุทธเจาขา ดังนัน้ แลว ประสงคจ ะใหทรงโปรดปราน จึงขบั รอ งและดดี พิณดว ยเสียงไพเราะ. ทีน้นั พระเจา พรหมทัตกาสิกราชตรสั วา พอชายหนุม เจาจงอยรู บัใชเราเถดิ . ทีฆาวรุ าชกุมารทูลรบั สนองพระบรมราชโองการวา เปน ดังพระกระแสรับส่งั พระพุทธเจา ขา ดังนน้ั แลวจงึ ประพฤติทาํ นองตืน่ กอ นนอนทีหลังคอยเฝา ฟง พระราชดํารัสใช ประพฤตใิ หถูกพระอัธยาศยั เจรจาถอยคาํ ไพเราะตอ พระเจาพรหมทตั กาสิกราช ครั้นตอ มาไมนานนกั ทา วเธอทรงแตง ตง้ั ทฆี าวุราชกุมาร ไวในตําแหนง ผูไ วว างพระราชหฤทัย ใกลชดิ สนิทภายใน อยูมาวนั หน่ึง ทาวเธอไดต รสั คาํ นแี้ กท ีฆาวรุ าชกุมารวา พอชายหนุม ถา กระนน้ัเจา จงเทยี มรถ พวกเราจักไปลาเนอ้ื . ทีฆาวรุ าชกุมารทูลรบั สนองพระบรมราชโองการวา เปนดังพระราชกระแสรับสัง่ พระพทุ ธเจา ขา แลว จัดเทยี มรถไวเ สรจ็ ไดก ราบทูลคาํ น้แี ด

พระวินยั ปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ท่ี 467พระเจา พรหมทตั กาสกิ ราชวา ขอเดชะ รถพระทน่ี ง่ั เทยี มเสรจ็ แลว พระ-พทุ ธเจา ขา บดั นี้ ขอจงทรงพระกรณุ าโปรดทราบกาลอนั ควรเถดิ พระพทุ ธ-เจา ขา . ลําดบั นั้น พระเจา พรหมทตั กาสกิ ราช เสด็จข้นึ ราชรถ ทฆี าว-ุราชกมุ ารขบั ราชรถไป แตขับราชรถไปโดยวิธีท่หี มเู สนาไดแยกไปทางหนึ่งราชรถไดแ ยกไปทางหนึ่ง ครัง้ นัน้ พระเจาพรหมทตั กาสกิ ราชเสด็จไปไกลแลว ไดตรสั คาํ น้แี กทฆี าวรุ าชกมุ ารวา พอ ชายหนมุ ถากระน้นั เจาจงจอดรถเราเหนอ่ื ยออนจักนอนพัก. ทีฆาวรุ าชกุมารทลู รบั สนองพระบรมราชโองการวา เปนดังพระราชกระแสรับส่ัง พระพุทธเจา ขา ดงั น้นั แลวจอคราชรถน่งั ขัดสมาธิอยทู พ่ี ้นื ดินพระเจาพรหมทัตกาสกิ ราช จงึ ทรงพาดพระเศยี รบรรทมอยบู นตักของทีฆาวุราชกมุ าร เมื่อทา วเธอทรงเหนด็ เหน่ือยมา เพียงครเู ดียวกบ็ รรทมหลับ. ขณะนัน้ ทฆี าวุราชกุมารคดิ ถงึ ความหลังวา พระเจา พรหมทตั กาสิก-ราชนแี้ ล ทรงกอความฉบิ หายแกพ วกเรามากมาย ทา วเธอทรงชว งชงิ รี้พลราชพาหนะ ชนบท คลังศัสตราวธุ ยทุ ธภัณฑแ ละคลงั ธัญญาหารของพวกเราไปและยังไดปลงพระชนมชีพพระชนกชนนขี องเราเสยี ดวย เวลาน้ีเปน เวลาที่เราพบคูเวร ดงั น้ีจึงชักพระแสงขรรคอ อกจากฝก แตเจาชายไดทรงยั้งพระทยั ไวไ ดในทนั ทวี า พระชนกไดท รงส่ังเราไวเมื่อใกลสวรรคตวา พอ ทีฆาวุ เจาอยาเห็นแกยาว เจา อยา เห็นแกสั้น เวรท้ังหลายยอ มไมระงับเพราะเวรเลย แตยอมระงบั ไดเ พราะไมจ องเวร การทเี่ ราจะละเมิดพระดาํ รสั สัง่ ของพระชนกนั้น ไมสมควรแกเราเลย ดงั นี้ แลว สอดพระแสงขรรคเขา ไวในฝก . ทีฆาวรุ าชกุมาร ไดท รงคดิ ถงึ ความหลังเปนคํารบสองวา. . .

พระวินัยปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ท่ี 468 ทฆี าวุราชกมุ าร ไดทรงคิดถึงความหลงั เปน คาํ รบสามวา พระเจาพรหมทตั กาสกิ ราชนี้แล ทรงกอความฉบิ หายแกพวกเรามากมาย ทาวเธอทรงชวงชิงร้ีพลราชพาหนะ ชนบท คลงั ศสั ตราวุธยุทธภณั ฑแ ละคลังธญั ญาหารของพวกเราไป และยงั ไดปลงพระชนมชพี พระชนกชนนขี องเราเสียดว ย เวลานเ้ี ปนเวลาท่เี ราพบคเู วรดังน้ี จึงชักพระแสงขรรคออกจากฝก แตก ท็ รงย้ังพระทยั ไวไดท นั ที เปนคํ้ารบสามวา พระชนกไดต รสั สั่งไวเมอื่ ใกลส วรรคตวา พอทฆี าวุเจา อยาเหน็ แกย าวเจา อยา เห็นแกส ้ัน เวรทัง้ หลายยอมไมระงับเพราะเวรเลย แตยอมระงบั ไดเพราะไมจองเวร การทเี่ ราจะละเมดิ พระดํารสั ส่ังของพระชนกนน้ัไมสมควรแกเ ราเลยดงั น้ี แลว ทรงสอดพระแสงขรรคเ ขา ไวในฝก ตามเตมิ ขณะนนั้ พระเจาพรหมทตั กาสกิ ราช ทรงกลัว หวั่นหวาด สะดงุพระทยั รบี เสดจ็ ลุกขึน้ ทฆี าวรุ าชกมุ ารไดกราบทูลคาํ นีแ้ ดพ ระเจาพรหมทตั -กาสกิ ราชในทนั ทวี า ขอเดชะ เพราะอะไรหรือพระองคจึงทรงกลัว หวั่นหวาดสะดงุ พระทยั รบี เสด็จลุกขน้ึ พระพทุ ธเจาขา . พระเจา พรหมทตั กาสิกราชตรสั ตอบวา พอ ชายหนมุ ฉันฝน วาทีฆาวรุ าชกมุ าร โอรสของพระเจาทฆี ีตโิ กศลราชฟาดฟนฉนั ดว ยพระแสงขรรคณ ที่นี้ เพราะเหตนุ ั้น ฉันจงึ กลัว หวั่นหวาด ตกใจรบี ลกุ ข้ึน ทันใดนัน้ ทีฆาวรุ าชกุมารจบั พระเศยี รของพระเจา พรหมทตั กาสกิ ราชดว ยพระหัตถซาย ชักพระแสงขรรคด ว ยพระหตั ถข วา แลว ไดก ลา วคาํ ขแู กพระเจา พรหมทตั กาสิกราชวา ขอเดชะ ขาพระพทุ ธเจา คอื ทฆี าวุราช-กมุ าร โอรสของพระเจา ทีฆตี ิโกศลราชคนนน้ั พระองคทรงกอความฉบิ หาย-แกพ วกขา พระพุทธเจา มากมาย คือ ทรงชวงชงิ ร้พี ล ราชพาหนะ ชนบทคลงั ศสั ตราวุธยุทธภัณฑ และคลงั ธัญญาหาร ของขาพระพุทธเจา ไป มหิ นํา

พระวนิ ัยปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาที่ 469ซ้าํ ยังปลงพระชนกชพี พระชนกชนนขี องขา พระพทุ ธเจา เสยี ดว ย เวลานีเ้ ปนเวลาทขี่ า พระพุทธเจาพบคเู วรละ. พระเจา พรหมทตั กาสกิ ราชจึงซบพระเศยี รลงแทบยุคลบาทของทฆี าว-ุราชกุมาร แลวไดต รัสคาํ วงิ วอนแกเ จา ชายวา พอทีฆาวุ พอจงใหชวี ิต แกฉนัพอทฆี าวุ พอ จงใหช ีวติ แกฉ ันดว ยเถดิ . เจา ชายกราบทูลวา ขา พระพุทธเจาหรือจะเอ้อื มอาจทลู เกลา ถวายชีวิตแกพระองค พระองคตา งหากควรพระราชทานชวี ิตแกขาพระพุทธเจา . พระเจาพรหมทัตกาสกิ ราชตรสั วา พอทีฆาวุ ถาเชนนนั้ พอ จงใหชวี ิตแกฉ ัน และฉนั กใ็ หชวี ติ แกพอ. ครั้งนน้ั พระเจา พรหมทัตกาสิกราช และทฆี าวรุ าชกมุ าร ตา งไดใหชีวิตแกก ันและกัน ไดจับพระหัตถกัน และไดท ําการสบถ เพ่ือไมทาํ รายกนัพระเจา พรหมทัตกาสกิ ราชจึงไดตรสั ดาํ น้แี กท ีฆาวรุ าชกมุ ารวา พอ ทฆี าวุ ถากระนน้ั พอ จงเทียมรถไปกันเถอะ. ทีฆาวรุ าชกมุ ารทลู รับสนองพระบรมราชโอองการวา เปน ดังพระกระแสรบั ส่งั พระพุทธเจา ขา ดังน้ัน แลวเทยี มรถ ไดก ราบทูลพระเจาพรหม.ทตั กาสกิ ราชวา รถพระที่นง่ั เทยี มเสร็จแลว พระพทุ ธเจา บดั น้ี ขอพระองคโปรดทรงทราบกาลอนั ควรเถิด พระพทุ ธเจาขา. พระเจา พรหมทตั กาสิกราชจงึ เสด็จในรถทรงแลว ทีฆาวุราชกมุ ารขับรถไป ไดข ับรถไปโดยวิธีไมนานนักกม็ าพบกองทหาร ครนั้ พระเจา พรหมทตั -กาสกิ ราชเสดจ็ เขา สูพระนครพาราณสีแลว ทรงพระกรุณาโปรดใหเ รยี กประชุมหมูอาํ มาตยราชบรพิ าร ไดตรสั ถามความเหน็ ขอ น้วี า พอนายทัง้ หลาย ถาพวกทานพบทฆี าวุราชกุมารโอรสของพระเจาทฆี ตี ิโกศลราช จะพึงทําอะไรแกเขา.

พระวินยั ปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาท่ี 470 อาํ มาตยบางพวกกราบทูลอยางนี้วา ขอเดชะ พวกขาพระพทุ ธเจาจะพึงตัดมือ จะพึงตัดเทา จะพ่ึงตัดทั้งมือและเทา จะพงึ ตัดหู จะพงึ ตัดจมกูจะพงึ ตัดทั่งหแู ละจมกู จะพงึ ตัดศรี ษะพระพทุ ธเจาขา . พระเจาพรหมทตั กาสกิ ราชตรัสวา พอ นายท้ังหลาย ชายหนุมผนู ีแ้ ลคือ ทีฆาวรุ าชกุมารโอรสของพระเจาทฆี ตี โิ กศลราชคนน้นั ชายหนุม ผนู ี้ใคร ๆจะทาํ อะไรไมไ ด เพราะชายหนมุ ผนู ไ้ี ดใ หช วี ิตแกเ รา และเรากไ็ ดใหช วี ิตแกชายหนมุ ผูน ี้ คร้ันแลว ไดตรสั ถามความขอ น้แี กท ีฆาวรุ าชกุมารวา พอ ทฆี าวุพระชนกของเธอไดต รสั คาํ ใดไว เมอ่ื ใกลจะสวรรคตวา พอ ทีฆาวุ เจาอยาเห็นแกยาว เจาอยาเหน็ แกส ั้น เวรท้ังหลายยอมไมระงับเพราะเวรเลย แตเวรทั้งหลายยอมระงับได เพราะไมจองเวร ดงั นี้ พระชนกของเธอไดตรสั ดาํ นั้นหมายความวา อยางไร ? ทฆี าวุราชกมุ ารกราบทูลวา ขอเดชะ พระชนกของขาพระพุทธเจาไดตรัสพระบรมราโชวาทอนั ใดแลไวเ ม่อื ใกลจ ะสวรรคตวา เจาอยา เหน็ แกย าว ดังน้หี มายความวา เจาอยาไดจ องเวรใหย ดื เยอื้ เพราะฉะนั้น พระชนกของขาพระพทุ ธเจา จงึ ไดตรสั พระบรมราโชวาทอนั น้ีแลไวเมอ่ื ใกลจะสวรรคตวา เจาอยา เห็นแกย าว พระชนกของขา พระพทุ ธะเจา ไดตรสั พระบรมราโชวาทอันใดแลไวเ มอ่ื ใกลจะสวรรคตวา เจา อยา เห็นแกสัน้ ดังน้ี หมายความวา เจา อยาแตกรา วจากมติ รเรว็ นัก เพราะฉะนั้น พระชนกของขาพระพุทธเจา จงึ ไดตรสัพระบรมราโชวาทอนั น้แี ลไวเ มือ่ ใกลจะสวรรคตวา เจา อยาเหน็ แกส้ัน พระชนกของขาพระพทุ ธเจาไดตรัสพระบรมราโชวาทอันใดแลไว เมื่อใกลจ ะสวรรคตวา พอทฆี าวุ เวรทั้งหลาย ยอมไมร ะงบั เพราะเวรเลย แตยอมระงบั ไดเพราะไมจ องเวร ดงั นี้ หมายความวา พระชนกชนนขี องขา พระพทุ ธเจา ถกู พระองค

พระวินัยปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาท่ี 471ปลงพระชนมชีพเสยี ถาขา พระพทุ ธเจา จะพงึ ปลงพระชนมชพี ของพระองคเสยี บา ง คนเหลาใดใครค วามเจรญิ แกพ ระองค คนเหลานัน้ จะพงึ ปลงชวี ติ ขาพระพทุ ธเจา คนเหลาใดใครความเจริญแกข า พระพุทธเจา คนเหลา นน้ั จะพงึปลงชวี ิตคนเหลาน้นั เมื่อเปน เชน น้ี เวรนัน้ ไมพ งึ ระงับเพราะเวร แตม าบัดน้ี พระองคทรงพระกรณุ าโปรดพระราชทานชวี ติ แกขาพระพุทธเจา และขาพระพุทธเจากไ็ ดท ลู ถวายพระชนมชพี แกพ ระองค เปนอันวาเวรนัน้ ระงับแลวเพราะไมจองเวร พระชนกของขา พระพุทธเจา จึงไดต รสั พระบรมราโชวาทอนันแี้ ลไวเ ม่อื ใกลจะสวรรคตวา พอทีฆาวุ เวรทัง้ หลายยอ มไมง บั เพราะเวรเลยแตยอ มระงบั ไดเพราะไมจ องเวร พระพทุ ธเจา . ลาํ ดบั นนั้ พระเจา พรหมทตั กาสิกราชตรสั วา ทานผูเ จรญิ ท้งั หลายนาอศั จรรยน กั ไมเคยมีเลย ทฆี าวรุ าชกุมารนเี้ ปน บณั ฑติ จึงไดเ ขา ใจความแหงภาษติ อันพระชนกตรัสแลวโดยอ ไดโดยพิสดาร แลวทรงพระกรุณาโปรดพระราชทานคนื ร้พี ล ราชพาหนะ ชนบท คลงั ศสั ตราวุธยทุ ธภัณฑแ ละคลังธัญญาหารอนั เปนพระราชสมบตั ิของพระชนก และไดพระราชทานพระราชธดิ าอภิเษกสมรสดว ย. ดูกอ นภกิ ษุทัง้ หลาย ขนั ติ โสรัจจะ เห็นปานน้ี ไดมีแลวแกพระราชาเหลา น้ัน ผถู อื อาชญา ผถู อื ศัสตราวธุ กก็ ารทพี่ วกเธอบวชในธรรมวนิ ัยอันเรากลา วดีแลวอยา งน้ี จะพงึ อดทนและสงบเสงีย่ มนน้ั กจ็ ะพงึ งามในธรรมวินัยนี้แน. [๒๔๕] พระผูมพี ระภาคเจา ไดตรัสพระโอวาทแกภิกษเุ หลา นนั้ เปนคํารบสามวา อยาเลย ภิกษุทงั้ หลาย อยาบาดหมางกนั อยา แกง แยง กันอยา ววิ าทกันเลย อธรรมวาทีภิกษรุ ูปนน้ั ไดกราบทลู คํานี้แดพ ระผูม พี ระ-

พระวินัยปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ท่ี 472ภาคเจาเปนคํารบสามวา พระพทุ ธเจา ขา ขอพระผูม พี ระภาคเจา ผูเ ปนเจา ของแหง ธรรมไดโ ปรดทรงยบั ยงั้ เถิด ขอพระผมู ีพระภาคเจาไดโปรดทรงมีความขวนขวายนอ ย ประกอบสขุ วิหารธรรมในปจ จบุ นั อยูเถดิ พวกขา พระพุทธเจาจักปรากฏดว ยความบาดหมาง ความทะเลาะ ความแกง แยง การวิวาทน้นัพระผูม ีพระภาคเจา จึงทรงพระดํารวิ า โมฆบรุ ุษเหลา นี้หัวด้ือนกั แล เราจะใหโมฆบรุ ษุ เหลานเี้ ขาใจกัน ทาํ ไมไ ดงา ยเลย ดงั นี้ แลวเสดจ็ ลกุ จากพระพทุ ธ-อาสนะกลบั ไป. ทฆี าวภุ าณวาร ท่ี ๑ จบ [๒๔๖] ครั้นเวลาเชา พระผูมีพระภาคเจา ทรงครองอันตรวาสกแลวทรงถอื บาตรจีวรเสด็จเขา พระนครโกสัมพีเพอื่ บิณฑบาต เสด็จเท่ียวบิณฑบาตทพี่ ระนครโกสัมพีแลว ครนั้ เวลาบาย เสดจ็ กลบั จากบิณฑบาต ทรงเกบ็ เสนาสนะถือบาตรจวี ร ประทับยืนทามกลางพระสงฆ ไดตรัสพระคาถาเหลา น้ี วาดงั น้ี:- เวรุปสมคาถา [๒๔๗] ภิกษุมเี สียงดังเปน เสยี งเดียว กัน จะไดส าํ คัญตัววา เปนพาล ไมม เี ลย สกั รูปเดยี ว ยิ่งเมอ่ื สงฆแตกกนั กไ็ มได สําคญั เหตุอ่ืน ภิกษทุ ้ังหลายลืมติ สําคัญ ตัววา เปนบัณฑิต ชางพูด เจา คาราม พูดไป ตามทตี่ นปรารถนาจะยน่ื ปากพูด ไมรสู ึก วาความทะเลาะเปนเหตชุ กั พาไป.

พระวนิ ัยปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ท่ี 473 กค็ นเหลา ใดจองเวรไววา คนโนนดา เรา ตีเรา ชนะเรา ไดลกั ส่ิงของของเราไป เวรของคนเหลาน้ันยอมไมสงบ สวนคนเหลา ใดไมจองเวรไววา ตนโนน ดาเรา ตีเราชนะเรา ไดลักสงิ่ ของของเราไป เวรของคนเหลา น้นั ยอมสงบ. แตไ หนแตไรมา เวรท้ังหลายในโลกนีย้ อ มไมระงบั เพราะเวรเลย แตยอมระงับเพราะไมจองเวร ธรรมน้ีเปนของเกา . ก็คนเหลา อื่นไมร สู กึ วา พวกเรากําลงั ยบั เยนิ ณ ทา มกลางสงฆน้ี สว นคนเหลาใด ในทามกลางสงฆน ั้น รสู ึกเพราะความรสู ึกของคนเหลาน้ัน ความหมายมน่ัยอมระงบั . คนเหลาใดบัน่ กระดกู ผลาญชวี ติลกั ทรัพย คือ โคและมา คนเหลานนั้ ถึงชวงชงิ แวน แควน กัน กย็ ังคบทาสมาคมกันเหตไุ ฉนพวกเธอจงึ คบหาสมาคมกันไมไดเลา . ถา บุคคลพึงไดสหายมีปญญา เทย่ี วไปดว ยกนั เปน นักปราชญคอยชวยเหลือกันเขาครอบงาํ อันตรายท้งั ปวงเสียได พงึ พอใจมีสติเที่ยวไปกบั สหายนนั้ ถา ไมไดส หายมี

พระวินัยปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาที่ 474 ปญญา เที่ยวไปดวยกนั เปน นักปราชญค อย ชวยเหลือกัน พงึ เทย่ี วไปคนเดยี ว ดุจพระ ราชาทรงสละแวน แควน คอื ราชอาณาจักร และดุจชางมาตังคะ ละฝงู เทย่ี วไปในปา ฉะน้นั การเท่ยี วไปคนเดียวดกี วา เพราะคุณ เครือ่ งเปนสหายไมมใี นคนพาล พึงเท่ียวไป คนเดียว และไมพงึ ทําบาป ดจุ ชา งมาตังคะ มคี วามขวนขวายนอย เที่ยวไปในปาแตลาํ พงั ฉะนัน้ . เสดจ็ พาลกโลณการกคาม [๒๔๘] คร้ังน้นั พระผูมพี ระภาคเจากําลงั ประทบั อยทู า มกลางสงฆตรสั พระคาถาเหลา น้ี แลว เสด็จพระพุทธดาํ เนินไปทางพาลกโลณการกคาม ก็สมัยนน้ั ทานพระภคุพกั อยูท บ่ี านพาลกโลณการกคาม ไดแลเหน็ พระผูมีพระภาคเจากาํ ลงั เสดจ็ พระพทุ ธดาํ เนนิ มาแคไกลเทยี ว ครัน้ แลวไดจดั ทป่ี ระทบัต้ังนํ้าลางพระบาท ต่งั รองพระบาท กระเบอื้ งเชด็ พระบาท ไปรับเสดจ็ รบั บาตรจวี ร พระผูมีพระภาคเจา ประทบั นัง่ เหนอื พทุ ธอาสนะทีจ่ ดั ไว ครน้ั แลว ใหลางพระยคุ ลบาท ฝา ยทานพระภคถุ วายบังคมพระผูมพี ระภาคเจา แลวน่งั เฝา อยู ณท่คี วรสวนขา งหนง่ึ พระผมู พี ระภาคเจา ไดต รัสคาํ น้แี กทานพระภคุผูน่งั อยูณ ท่คี วรสว นขา งหนง่ึ วา ดกู อ นภิกษุ เธอยงั พอทนไดห รอื ยังพอใหอัตภาพเปน ไปไดห รือ เธอไมล าํ บากดว ยอาหารบณิ ฑบาตหรือ ?

พระวินัยปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ที่ 475 ทานพระภคุกราบทูลวา ขาพระพทุ ธเจา ยงั พอทนได ยังพอใหอตั ภาพเปนไปได และพระพุทธเจากไ็ มลําบากดวยอาหารบิณฑบาตพระพทุ ธเจา ขา. พระผมู ีพระภาคเจา จึงทรงชีแ้ จงใหท านพระภคเุ ห็นแจง สมาทานอาจหาญ รา เริง ดว ยธรรมมกี ถา แลวเสดจ็ ลกุ จากที่ประทบั เสด็จพุทธดาํ เนนิไปทางปาจนี วังสทายวนั กส็ มยั นน้ั ทา นพระอนรุ ุทธะ ทา นพระนนั ทิยะ และทา นพระกิมพิละพกั อยทู ่ปี ราจีนวง่ิ สทายวัน คนเฝาสวนไดแลเหน็ พระผูมีพระภาคเจา กําลังเสดจ็มาแตไ กลเทียว ครนั้ แลวไดกราบทลู คาํ นแี้ ดพระผมู ีพระภาคเจา วา ขาแตพระสมณะ พระองคอ ยา เสด็จเขามาสูสวนนี้ เพราะในสวนนมี้ กี ุลบุตรอยู ๓ ทา นตา งกาํ ลงั มุง ประโยชนของตนอยู พระองคอยา ไดท าํ ความไมส าํ ราญแกพ วกนั้นเลย. ทา นพระอนรุ ุทธะไดย นิ เสยี งคนเฝาสวน กําลงั โตต อบอยกู ับพระผมู -ีพระภาคเจา จึงไดบอกคนเฝา สวนวา นายทายบาล ทานอยา หา มพระผมู -ีพระภาคเจาเลย พระองคเ ปน ศาสดาของพวกเรา เสด็จมาถงึ แลวโดยลําดับครั้นแลว เขา ไปหาทา นพระนนั ทยิ ะ และทานพระกมิ พลิ ะ ไดแจง ความขอน้ีแกท านท้ังสองวา จงรีบออกไปเถดิ พวกทาน จงรีบออกไปเถดิ พวกทา นพระผูมพี ระภาคเจาผศู าสดาของพวกเราเสดจ็ มาถึงแลว โดยลําดบั ทา นพระอนุรทุ ธะ ทานพระนันทิยะ และทา นพระกิมพิละ จึงพากนั ลุกไปรับเสด็จพระผมู ีพระภาคเจา รปู หนึง่ รับบาตรจีวรของพระผูมพี ระภาคเจา รปู หน่ึงปอู าสนะรูปหนึ่งต้ังน้ําลา งพระบาทตง่ั รอง พระบาท กระเบอื้ งเชค็ พระบาท พระผมู ีพระภาคเจาประทบั นัง่ เหนอื พระพทุ ธอาสนท ่จี ดั ไว คร้ันแลวใหลา งพระยคุ ลบาท

พระวินยั ปฎ ก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาท่ี 476ทา นเหลา นัน้ ก็ถวายบงั คมพระผูมพี ระภาคเจาแลว น่งั เฝา อยู ณ ทค่ี วรสวนขา งหนง่ึ ทา นพระอนุรทุ ธะนั่งเรยี บรอ ยแลว พระผูมีพระภาคเจา ตรัสถามวาอนรุ ุทธะพวกเธอยังพอทนไดห รือ ยังพอใหอัตภาพเปน ไปไดห รอื ไมลําบากดว ยอาหารบณิ ฑบาตหรือ ? พวกทา นพระอนุรทุ ธะกราบทูลวา พวกขาพระพุทธเจา ยงั พอทนไดยงั พอใหอ ัตภาพเปนไปได และพวกขา พระพุทธเจา ไมลําบากดวยอาหารบณิ ฑบาต พระพทุ ธเจาขา . ภ. ดูกอนพวกอนรุ ุทธะ ก็พวกเธอยงั พรอ มเพรยี งกนั ยงั ปรองดองกนั ไมวิวาทกัน เปนดุจนํา้ นมสดกับนํ้า มองดกู ันดวยดวงตาอนั เปนที่รกั อยูหรือ ? อ. ขา พระพุทธเจาเหลานั้นยงั พรอมเพรียงกนั ยังปรองดองกนั ไมววิ าทกัน เปนดจุ นา้ํ นมสดกบั นํ้า มองดูกันดวยดวงตาอันเปนทีร่ ักอยู โดยสว นเดียว พระพุทธเจาขา. ภ. ดูกอ นพวกอนรุ ทุ ธะ พวกเธอพรอมเพรียงกนั ปรองดองกัน ไมวิวาทกัน เปน ดจุ นา้ํ นมสดกับนา มองดกู ันดวยดวงตาอันเปน ทร่ี กั อยู ดว ยวธิ ีอยา งไรเลา ? สมัคคธี รรม อ. พระพุทธเจา ขา ในขอน้ีขาพระพุทธเจามคี วามติดอยางนว้ี า เปนลาภของเราหนอ เราไดดแี ลว หนอ ทเี่ ราไดอ ยูรวมกบั เพ่ือนสพรหมจารเี ห็นปานน้ี ขาพระพุทธเจานัน้ ไดเขา ไปต้ังเมตตากายกรรม เมตตาวจีกรรมเมตตามโนกรรมไวในทานเหลา น้ี ท้งั ในทแ่ี จงและท่ลี บั ขาพระพุทธเจา นั้นมีความติดอยา งนีว้ า ไฉนหนอ เราพงึ วางจติ ของตนใหเปน ไปตามอํานาจจิต

พระวินัยปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาท่ี 477ของทานเหลา นี้เทา น้ัน ดังนีแ้ ลว วางจติ ของตนใหเ ปน ไปตามอาํ นาจจติ ของทานเหลานแ้ี หละ กายของพวกขาพระพุทธเจาตางกัน ก็จริงแล แตจ ติ เปนเหมือนดวงเดียวกนั พระพทุ ธเจา . ฝา ยทา นพระนนั ทยิ ะและทา นพระกมิ พิละ ตางไดกราบทูลคาํ นีแ้ ดพระผมู พี ระภาคเจา วา พระพทุ ธเจา ขา แมข า พระพทุ ธเจาก็มคี วามตดิ อยางนวี้ าเปนลาภของเราหนอ เราไดด แี ลว หนอ ท่ีเราไดคอื อยรู วมกบั เพอ่ื นสพรหมจารีเห็นปานนี้ ขาพระพุทธเจาน้นั ไดเ ขาไปตง้ั เมตตากายกรรม เมตตาวจกี รรม เมตตา-มโนกรรมไวใ นทา นเหลา นั้น ทั้งในทีแ่ จงและท่ลี ับ ขาพระพุทธเจานั้นมคี วามคดิ อยางน้วี า ไฉนหนอ เราพึงวางจิตของตนใหเ ปนไปตามอาํ นาจจติ ของทานเหลานเี้ ทา นั้น ดังนี้ แลว วางจิตของตนใหเปนไปตามอาํ นาจจติ ของทา นเหลา นั้นแหละ กายของพวกขา พระพทุ ธเจาตางกนั ก็จริงแล แตจติ เปน เหมอื นดวงเดียวกนั พระพุทธเจาขา พวกขาพระพทุ ธเจา เปนผพู รอ มเพรยี งกนั ยังปรองดองกัน ไมว วิ าทกัน เปน ดจุ นํา้ นมสดกับนํ้า มองดูกนั ดว ยดวงตาอนั เปน ที่รกั อยูดวยวธิ ีอยา งน้ีแล พระพุทธเจาขา. พ. ดกู อนพวกอนรุ ุทธะ ก็พวกเธอเปน ผูไ มป ระมาท มีความเพยี รเผากเิ ลส มีตนสงไปอยหู รอื ? อ. พวกขาพระพทุ ธเจาเปนผูไมประมาท มีความเพยี รเผากิเลส มีตนสง ไปอยูโ ดยสวนเดยี ว พระพุทธเจาขา . พ. ดูกอนพวกอนุรทุ ธะ พวกเธอเปนผูไมป ระมาท มคี วามเพียรเผากิเลส มตี นสงไปอยู ดว ยวธิ อี ยา งไรเลา ร อ พระพทุ ธเจา ขา ในขอ น้ี บรรดาพวกขา พระพุทธเจา รูปใดบณิ ฑบาตลบั จากบานกอ น รปู นน้ั ก็ปอู าสนะต้ังนํา้ ลางเทา ตั่งรองเทา

พระวินัยปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาท่ี 478กระเบอ้ื งเชด็ เทา ไว ลา งสาํ รบั กับขาวแลว ต้ังไว ตง้ั นํา้ ฉนั น้ําใชไว รูปใดบิณฑบาตกลบั จากบา นทีหลัง ถา มอี าหารทฉ่ี นั แลว เหลอื อยู ถา ตองการก็ฉนัถาไมตองการ กเ็ ททิง้ ในที่ปราศจากของเขียวสด หรอื ลางเสยี ในนํ้าที่ไมมีตัวสัตว รูปนน้ั ร้ืออาสนะ เก็บนํ้าลา งเทา ต่งั รองเทา กรเบ้ืองเชด็ เทา ลา งสํารบักบั ขาวแลว เก็บไวเกบ็ น้ําฉนั นํา้ ใช กวาดโรงฉนั รปู ใดเหน็ หมอ นา้ํ ฉนั หมอนํา้ ใช หรอื หมอนํา้ ในวจั จกุฎวี างเปลา รปู นนั้ กต็ ักนาํ้ ต้งั ไว ถา รูปนน้ั ไมสามารถ พวกขา พระพทุ ธเจา กก็ วักมอื เรยี กเพ่อื นมา แลวชวยกนั ตกั ยกเขาไปตงั้ ไว แตพ วกขาพระพุทธเจา มิไดบน วา เพราะขอน้ัน เปน เหตุเลย และพวกขา พระพุทธเจา น่งั ประชมุ กัน ดว ยธรรมมีกถาตลอดคืนยงั รงุ ทุก ๆ ๕ วัน พวกขาพระพุทธเจา เปน ผไู มป ระมาท มตี นสงไปอยู ดวยวิธีอยา งน้แี ล พระพทุ ธ-เจา . ลําดบั นนั้ พระผมู พี ระภาคเจาไดทรงชีแ้ จง ใหทา นพระอนรุ ทุ ธะทา นพระนันทิยะ และทา นพระกมิ พลิ ะ เหน็ แจง สมาทาน อาจหาญ รา เริงดวยธรรมีกถา แลว ทรงลุกจากทีป่ ระทบั เสดจ็ พระพุทธดาํ เนินไปทางตาํ บลบานปารไิ ลยกะ เสด็จจารกิ โดยลําดับ ถึงตําบลบานปารไิ ลยกะ ทราบวา พระ-องคประทับอยทู ่ีโคนไมรงั ใหญ ในไพรสณฑร ักขติ วนั เขตตาํ บลบา นปาริไลยกะน้นั . เร่ืองชา งใหญปาริไลยกะ [๒๔๙] ครงั้ นนั้ พระผมู ีพระภาคเจาเสด็จไปในทีส่ งัดทรงหลีกเรนอยู ไดม คี วามปริวติ กแหง พระทยั เกิดข้ึนอยา งนวี้ า เม่อื กอนเราวนุ ดว ยภิกษุชาวเมอื งโกสัมพที ่ีกอ ความบาดหมาง กอ การทะเลาะ กอการวิวาท ทําความอ้อื ฉาว กออธกิ รณใ นสงฆเ หลานัน้ อยูไมสําราญเลย เด๋ยี วน้ี เราวางเวนจาก

พระวินยั ปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาที่ 479ภกิ ษุชาวเมอื งโกสมั พที ่ีกอความบาดหมาง กอการทะเลาะ กอการววิ าท ทําความอ้ือฉาว กอ อธิกรณในสงฆเหลานนั้ อยคู นเดยี ว ไมม ีเพื่อน เปน สขุสําราญดี. แมช างใหญเชือกหน่งึ ก็ยงุ อยูดว ยชา งพลาย ชางพงั ลูกชางใหญลกู ชางเลก็ ไดก ินแตหญา ยอดดว น สวนกิง่ ไมทพ่ี ระยาชางน้ันหกั ลงมากยงั ไวชา งเหลานนั้ ก็กนิ หมด ไดดื่มแตน ํ้าขนุ ๆ เมอื่ พระยาชา งนัน้ ลงและขนึ้ จากทาชา งพังกเ็ ดินเสียดสกี ายไป ตอ มาพระยาชา งนั้นไดมคี วามปรวิ ติ กดังน้ีวา เรายุงอยูด วยชา งพลาย ชางพงั ลูกชางใหญ ลกู ชางเล็ก ไดกินแตหญายอดดว นสวนกง่ิ ไมท เ่ี ราหักลงมากองไว ชา งเหลานัน้ กก็ นิ หมด ไดดม่ื แตนา ขุน ๆ เมอ่ื เราลงและขนึ้ จากทา ชา งพังก็เดนิ เสียดสีกายไป ไฉนหนอ เราพึงหลีกออกจากโขลงอยแู ตผูเดยี ว ครัน้ แลว ไดห ลีกออกจากโขลงเดนิ ไปทางบา นปารไิ ลยกะไพรสณฑร ักชติ วนั ควงไมรังใหญ เขา ไปหาพระผูม พี ระภาคเจา แลวใชง วงตกัน้ําฉันน้ําใชเขา ไปต้ังไวเ พื่อพระผมู ีพระภาคเจา และปราบสถานทีใ่ หป ราศจากของเขยี วสด คร้ันกาลตอ มาพระยาชา งนน้ั ไดค ํานึงวา เมื่อกอนเรายุงดว ยชางพลาย ชา งพัง ลูกชางใหญ ลกู ชา งเล็ก อยไู มผาสกุ เลย ไดก ินแตห ญา ยอดดวนสวนกง่ิ ไมท่ีเราหกั ลงมากองไว ชา งเหลา นั้นก็กินหมด ไดด่ืมแตน ้าํ ขุน ๆ เม่อืเราลงและขึ้นจากทา ชา งพงั กเ็ ดนิ เสียดสกี ายไป เดีย๋ วน้ี เราวางเวน จากชา งพลาย ชา งพงั ลกู ชา งใหญ ลกู ชา งเลก็ อยูแ ตผ ูเ ดยี ว ไมมเี พอ่ื น เปน สุขสําราญดี. ครั้งนน้ั พระผูมพี ระภาคเจาทรงทราบความเงยี บสงดั ของพระองคและทรงทราบความปรวิ ิตกแหง จติ ของพระยาชางนน้ั ดว ยพระทัย จงึ ทรงเปลงอุทานนขี้ ้นึ ในเวลานนั้ วา ดังน:้ี -

พระวินยั ปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาท่ี 480 จติ ของพระยาชา งผมู ีงางามดจงอนรถนัน้ เสมอดวยจติ ของทานผูประเสรฐิ เพราะเปนผูเ ดยี วยนิ ดใี นปา เทมอื นกนั . [๒๕๐] ครั้นพระผมู พี ระภาคเจา ประทบั อยทู ตี ําบลบา นปาริไลยกะตามพระพุทธาภิรมย แลวเสดจ็ พระพทุ ธดําเนินไปทางพระนครสาวตั ถี เสด็จจาริกโดยลําดับถึงพระนครสาวัตถีแลว ทราบวา พระองคประทับอยูทีพ่ ระเขตวนัอารามของอนาถบณิ ฑกิ คหบดี เขตพระนครสาวตั ถนี ั้น. อบุ าสกอบุ าสิกาชาวพระนครโกสมั พีไมอภวิ าท [๒๕๑] ครงั้ น้นั อบุ ายสกอุบายสกิ าชาวพระนครโกสัมพไี ดห ารือกันดังนี้วา พระคณุ เจา เหลา ภกิ ษุชาวพระนครโกสัมพนี ี้ ทําความพนิ าศใหญโ ตแกพ วกเรา พระผมู พี ระภาคเจาถูกทา นเหลา นร้ี บกวน จึงเสดจ็ หลีกไปเสีย เอาละ พวกเราไมต องอภิวาท ไมตอ งลกุ รับ ไมต องทาํ อญั ชลกี รรม สามจี ิกรรม ไมตองทําสักการะ ไมต องเคารพ ไมต องนบั ถอื ไมต อ งบชู าซึง่ พระคุณเจา เหลาภกิ ษชุ าวพระนครโกสัมพี แมเ ขา มาบณิ ฑบาต กไ็ มต อ งถวายบณิ ฑบาต ทา นเหลานี้ ถูกพวกเราไมส กั การะ ไมเ คารพ ไมน ับถอื ไมบูชา เปนผไู มม สี ักการะอยางนี้ จักหลีกไปเสยี หรอื จักสึก หรอื จักใหพ ระผมู ีพระภาคเจาทรงโปรดคร้ันแลว ไมอ ภวิ าท ไมล ุกรับ ไมท าํ อญั ชลีกรรม สามจี ิกรรม ไมส ักการะไมเคารพ ไมน บั ถอื ไมบชู า ซ่ึงพวกภิกษชุ าวพระนครโกสมั พี แมเขามาบณิ ฑบาตกไ็ มถ วายบณิ ฑบาต. ครั้งน้นั พวกภิกษุชาวพระนครโกสมั พี ถกู อุบาสกอบุ าสกิ าชาวพระ-นครโกสัมพี ไมสกั การะ ไมเ คารพ ไมน บั ถือ ไมบ ชู า เปน ผไู มม ีสกั การะจงึ พูดกันอยางนวี้ า อาวุโสทงั้ หลาย มิฉะนน้ั พวกเราพึงไปพระนครสาวัตถีแลวระงบั อธกิ รณน ้ีในสํานักพระผูมพี ระภาคเจา ครน้ั แลว เก็บงาํ เสนาสนะถือบาตรจวี ร พากันเดนิ ทางไปพระนครสาวตั ถี.

พระวนิ ยั ปฎ ก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ที่ 481 พระสารีบุตรเขา เฝา ทูลถามขอปฏิบัติ [๒๕๒] ทา นพระสารีบุตรไดส ดับขา ววา ภกิ ษุชาวพระนครโกสัมพีผูกอความบาดหมาง กอ การทะเลาะ กอ การวิวาท ทาํ ความอ้ือฉาว กออธกิ รณในสงฆ เหลานั้น พากันมาสพู ระนครสาวัตถี จึงเขา ไปในพระพุทธสาํ นักถวายบงั คมพระผูมีพระภาคเจา นั่งเฝา อยู ณ ทีค่ วรสว นขางหนึ่ง ทานพระสาร-ีบตุ รน่ังเรียบรอยแลว ไดทลู ถามขอ ปฏิบัตินแ้ี ดพ ระผมู ีพระภาคเจา วา พระพุทธเจา ขา ไดขา วมาวา ภกิ ษชุ าวพระนครโกสัมพที กี่ อความบาดหมาง กอการทะเลา กอ การวิวาท ทาํ ความอ้ือฉาว กออธกิ รณใ นสงฆเหลา นัน้ พากันมาสูพระนครสาวตั ถี ขา พระพทุ ธเจา จะปฏิบตั ใิ นภิกษเุ หลานัน้ อยา งไร พระพทุ ธ-เจาขา ? พระผมู พี ระภาคเจา ตรสั วา สารบี ุตร ถา เชน น้นั เธอจงดาํ รงอยูต ามธรรม. สา. ขาพระพทุ ธเจาจะพึงทราบธรรมอยา งไร พระพทุ ธเขา ? วตั ถุสาํ หรับอธรรมวาที ๑๘ ประการ พ. สารบี ุตร เธอพึงทราบอธรรมวาทภี ิกษุ ดวยวตั ถุ ๑๘ ประการคอื ภิกษใุ นธรรมวนิ ัยน:ี้ - ๑. แสดงสิง่ ทไี่ มเปน ธรรม วาเปนธรรมะ ๒. แสดงสิ่งท่ีเปนธรรม วาไมเปนธรรม. ๓. แสดงสิ่งทไ่ี มเปนวินัย วาเปน วินยั . ๔. แสดงสง่ิ ทเี่ ปนวินัย วา ไมเปนวินยั . ๕. แสดงสิ่งทพ่ี ระตถาคตมิไดทรงภาษติ ไว มไิ ดต รัส ไว วาพระตถาคตทรงภาษิตไว ตรัสไว.

พระวนิ ยั ปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ที่ 482 ๖. แสดงสิ่งทีพ่ ระตถาคตทรงภาษติ ไว ตรสั ไว วาพระตถาคตมิไดทรงภาษติ ไว ตรสั ไว. ๗. แสดงมรรยาทอันพระตถาคต มิไดท รงประพฤติมา วา พระตถาคตทรงประพฤตมิ า. ๘. แสดงมรรยาทอันพระตถาคตทรงประพฤตมิ าแลว วาพระตถาคตมิไดท รงประพฤตมิ า. ๙. แสดงส่งิ ทพ่ี ระตถาคตมิไดท รงบญั ญัตไิ ว วาอันพระตถาคตทรงบญั ญัติไว. ๑๐. แสดงสง่ิ ที่พระตถาคตทรงบญั ญตั ไิ ว วาพระตถาคตมิไดท รงบัญญตั ไิ ว. ๑๑. แสดงสง่ิ ทีม่ ใิ ชอาบัติ วาเปนอาบตั .ิ ๑๒. แสดงสิง่ ท่ีเปนอาบัติ วาเปนส่งิ มิใชอ าบัต.ิ ๑๓. แสดงอาบัตเิ บา วา เปน อาบตั ิหนกั . ๑๔. แสดงอาบตั ิหนกั วาเปนอาบตั เิ บา. ๑๕. แสดงอาบัติมสี ว นเหลือ วา เปน อาบัติหาสวนเหลือมไิ ด. ๑๖. แสดงอาบตั ิหาสว นเหลือมไิ ด วา เปนอาบัติมสี วนเหลอื . ๑๗. แสดงอาบัตชิ ่ัวหยาบ วาเปนอาบตั ิไมช ั่วหยาบ. ๑๘. แสดงอาบัตไิ มช ่ัวหยาบ วาเปนอาบัตชิ ั่วหยาบ สารีบตุ ร เธอพงึ ทราบอธรรมวาทีภิกษุ ดวยวัตถี ๑๘ ประการนี้ แล. วัตถสุ ําหรบั ธรรมวาที ๑๘ ประการ สารีบุตร และพึงทราบธรรมวาทภี กิ ษุ ดวยวตั ถุ ๑๘ ประการ คือภกิ ษใุ นธรรมวนิ ัยน:ี้ -

พระวินัยปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาท่ี 483 ๑. แสดงสิง่ ทีไ่ มเ ปนธรรม วาไมเ ปน ธรรม. ๒. แสดงสง่ิ ทเี่ ปน ธรรม วาเปน ธรรม. ๓. แสดงสง่ิ ทไ่ี มเ ปนวินัย วาไมเปน วินัย. ๔. แสดงส่ิงที่เปนวนิ ัย วาเปน วนิ ัย. ๕. แสดงสิง่ ทีพ่ ระตถาคตมิไดทรงภาษติ ไว มิไดตรสั ไว วาพระตถาคตไดท รงภาษิตไว มิไดตรัสไว. ๖. แสดงส่งิ ที่พระตถาคตทรงภาษติ ไว ตรัสไว วา พระตถาคตทรงภาษติ ไว ตรสั ไว. ๗. แสดงมรรยาทอันพระตถาคตมไิ ดทรงประพฤติมา วา พระตถาคตมิไดทรงประพฤติมา. ๘. แสดงมรรยาทอันพระตถาคตทรงประพฤตมิ า วา พระตถาคตทรงประพฤตมิ า. ๙. แสดงส่งิ ทพี่ ระตถาคตมไิ ดท รงบัญญตั ไิ ว วาพระตถาคตมิไดท รงบัญญัติไว. ๑๐. แสดงส่ิงที่พระตถาคตทรงบญั ญตั ไิ ว วา พระตถาคตทรงบญั ญัติไว. ๑๑. แสดงสงิ่ มใิ ชอาบัติ วา เปน ส่ิงมิใชอาบัต.ิ ๑๒. แสดงส่ิงที่เปน อาบตั ิ วา เปน อาบตั ิ. ๑๓. แสดงอาบตั เิ บา วา เปนอาบตั ิเบา. ๑๔. แสดงอาบตั หิ นกั วา เปน อาบัตหิ นกั . ๑๕. แสดงอาบัตมิ สี ว นเหลอื วาเปนอาบตั มิ ีสว นเหลอื . ๑๖. แสดงอาบัตหิ าสว นเหลอื มิได วา เปนอาบตั หิ าสว นเหลือมไิ ด.

พระวนิ ัยปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาท่ี 484 ๑๗. แสดงอาบัติชั่วหยาบ วาเปน อาบัติชวั่ หยาบ. ๑๘. แสดงอาบตั ิไมชว่ั หยาบ วาเปน อาบตั ไิ มชัว่ หยาบ. สารีบุตร เธอพงึ ทราบธรรมวาทภี กิ ษุ ดวยวัตถุ ๑๘ ประการน้แี ล. พระเถรานุเถระเขา เฝา ทูลถามขอ ปฏิบตั ิ [๒๕๓] ทานพระมหาโมคคัลลานะไดสดับขาว... ทา นพระมหากสัสปะไดสดับขา ว... ทา นพระมหากัจจานะไดสดับขา ว... ทานพระมหาโกฏฐติ ะไดสดับขาว... ทานพระมหากปั ปนะไดส ดบั ขาว... ทา นพระมหาจุนทะไดสดับขาว... ทา นพระอนุรทุ ธะไดส ดับขาว... ทา นพระเรวตะไดส ดบั ขาว... ทานพระอุบาลีไดส ดับขาว... ทา นพระอานนทไดส ดบั ขา ว... ทานพระราหุลไดส ดบั ขาววา ภกิ ษชุ าวเมืองโกสมั พที ี่กอความบาดหมางกอการทะเลาะ กอการววิ าท ทําความออ้ื ฉาว กออธิกรณใ นสงฆ เหลา นั้นพากันมาสูพ ระนครสาวัตถี จึงเขา ไปในพุทธสาํ นัก ถวายบังคมพระผูมพี ระ-ภาคเจาแลวน่ังเฝาอยู ณ ท่ีควรสว นขางหนึ่ง ทานพระราหลุ นง่ั เรียบรอ ยแลวไดทูลถามขอปฏบิ ัตินีแ้ ดพระผูมีพระภาคเจาวา พระพุทธเจา ขา ไดข า วมาวาภิกษชุ าวเมอื งโกสมั พีทกี่ อความบาดหมาง กอการทะเลาะ กอการววิ าท ทําความอ้อื ฉาว กอ อธกิ รณในสงฆ เหลาน้ัน พากันมาสูพระนครสาวตั ถีขา พระพุทธเจา จะปฏบิ ัตใิ นภิกษุเหลาน้นั อยางไรพระพุทธเจา ขา ?

พระวินยั ปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ท่ี 485 พระผมู ีพระภาคเจาตรสั วา ราหุล ถาเชนนนั้ เธอจงดํารงอยตู ามธรรม. ราหลุ ขาพระพุทธเจา จะพึงทราบธรรมหรืออธรรมอยา งไร พระพทุ ธ.เจาขา ? พ. ราหลุ เธอพึงทราบ อธรรมวาที่ภกิ ษุดว ยวตั ถุ ๑๘ ประการ... ราหลุ เธอพึงทราบอธรรมวาทีภิกษุดวยวตั ถุ ๑๘ ประการนแ้ี ล. ราหุล และพึงทราบธรรมวาทภี กิ ษดุ ว ยวตั ถุ ๑๘ ประการ... ราหุล เธอพึงทราบธรรมวาทีภิกษดุ วยวตั ถุ ๑๘ ประการนแี้ ล. พระมหาปชาบดีโคตมเี ถรีเขาเฝา ทูลถามขา ปฏบิ ัติ [๒๕๔] พระเถรีมหาปชาบดีโคตมี ไดสดบั ขา ววา ภกิ ษชุ าวเมอื งโกสมั พีทีก่ อความบาดหมาง กอ การทะเลาะ กอการวิวาท ทาํ ความออื้ ฉาวกอ อธกิ รณใ นสงฆ เหลานัน้ พากันมาสพู ระนครสาวตั ถี จึงเขาไปในพทุ ธสํานกัถวายบงั คมพระผมู พี ระภาคเจา แลว ไดยนื เฝาอยู ณ ทค่ี วรสวนขางหนึ่ง พระ-เถรมี หาปชาบดีโคตมยี ืนเฝา เรยี บรอยแลว ทูลถามขอปฏบิ ตั ิน้แี ดพระผมู พี ระ-ภาคเจาวา พระพทุ ธเจาขา ไดข าวมาวา ภิกษุชาวเมอื งโกสมั พี ที่กอ ความบาดหมาง กอ การทะเลาะ กอ การววิ าท ทาํ ความอ้อื ฉาว กออธกิ รณในสงฆเหลา นนั้ พากนั มาสพู ระนครสาวตั ถี หมอมฉันจะปฏิบตั ใิ นภิกษเุ หลา น้ันอยางไรพระพทุ ธเจา ? พระผมู ีพระภาคเจาตรสั วา โคตมี ถา เชนน้ัน เธอจงพงึ ธรรมภิกษุสองฝา ย ครนั้ ฟงธรรมในสองฝายแลว ภกิ ษุเหลาใดในสองฝา ยนนั้ เปนธรรมวาที เธอจงพอใจความเห็น ความถกู ใจ ความชอบใจ และความเชอื่ ถือของภกิ ษุฝายธรรมวาทนี น้ั อนึ่ง วัตรอยางหนงึ่ อยางใดอนั ภิกษุณสี งฆพ งึ หวงัแตภ ิกษสุ งฆ วัตรท้ังนน้ั หมดอนั เธอพึงหวงั แตธ รรมวาทภี ิกษฝุ ายเดียว.