tripitaka_07

พระวนิ ัยปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ที่ 65ภกิ ษรุ ปู น้ีอาพาธดว ยโรคอะไร ภกิ ษทุ งั้ หลายกราบทลู วา พระพทุ ธเจาขาทา นรูปนอี้ าพาธดวยโรคฝด าษ หรืออีสกุ อีใส ผา กรงั อยูท่ตี ัว เพราะนํา้ เหลอื งพวกขา พระพุทธเจาเอานํ้าชุบ ๆ ผา เหลาน้ัน แลว คอย ๆ ดึงออกมา. ครั้งนัน้ พระผมู ีพระภาคเจา ทรงทาํ ธรรมกี ถา ในเพราะเหตุเปนเคามูลนนั้ ในเพราะเหตุแรกเกดิ นั้น แลว รับสัง่ กะภิกษทุ ้งั หลายวา ดกู อ นภิกษุทั้งหลาย เราอนญุ าตเภสัชชนดิ ผง สาํ หรบั ภกิ ษุผูเปนผีกด็ ี พพุ องก็ดี สวิ กด็ ีโรคฝด าษ หรอื อสี กุ อีใสก็ดี มกี ล่ินตวั แรงก็ดี. เราอนุญาตโคมัย ดนิ เหนยี ว กากนํา้ ยอ ม สาํ หรับภกิ ษุไมอ าพาธ. ดกู อนภิกษทุ ้ังหลาย เราอนญุ าต ครก สาก. พระพทุ ธานุญาตเครือ่ งกรอง [๓๕] ก็โดยสมัยนนั้ แล ภกิ ษทุ ง้ั หลายที่อาพาธมคี วามตอ งการดว ยยาผงทกี่ รองแลว จึงกราบทูลเรอื่ งนน้ั แดพระผูมพี ระภาคเจา ๆ ตรสั อนุญาตแกภิกษทุ ั้งหลายวา ดกู อ นภกิ ษุทัง้ หลาย เราอนญุ าตวตั ถเุ ครอื่ งกรองยาผง. ภกิ ษุอาพาธมคี วามตองการดวยยาผงทล่ี ะเอียด พระผูมีพระภาคเจาตรสั อนญุ าตแกภ กิ ษทุ ัง้ หลายวา ดกู อ นภิกษุท้ังหลาย เราอนญุ าตผา กรองยา. พระพุทธานญุ าตเนอื้ ดิบและเลอื ดสด [๓๖] กโ็ ดยสมัยนน้ั แล ภกิ ษุรูปหนึ่งอาพาธเพราะผีเขา พระอาจารยพระอุปช ฌายะชว ยกนั รักษาเธอ กไ็ มส ามารถแกไ ขใหหายโรคได เธอเดินไปท่เี ขียงแลห มู แลว เค้ยี วกนิ เน้อื ดิบ ดม่ื กินเลือดสด อาพาธเพราะผีเขา ของเธอนน้ั หายดงั ปลดิ ท้งิ ภกิ ษุทงั้ หลายกราบทูลเร่ืองน้นั แดพ ระผูมีพระภาคเจา ๆ ตรสัอนุญาตแกภกิ ษุท้งั หลายวา ดูกอนภิกษทุ ัง้ หลาย เราอนญุ าตเน้ือดิบ เลือดสดในเพราะอาพาธเกดิ แตผ เี ขา .

พระวินยั ปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาที่ 66 พระพุทธานญุ าตยาตาเปน ตน [๓๗] กโ็ ดยสมัยน้นั แล ภิกษุรปู หนง่ึ อาพาธเปน โรคนัยนตา ภิกษุทง้ั หลายจงู เธอไปใหถายอจุ จาระบาง ปส สาวะบา ง พระผูมีพระภาคเจา เสด็จพระพทุ ธดาํ เนินตามเสนาสนะ ไดทอดพระเนตรเห็นพวกภิกษนุ นั้ กําลังจูงภิกษุรูปนนั้ ไปใหถา ยอจุ จาระบาง ปส สาวะบาง จงึ เสด็จพระพทุ ธดาํ เนินเขาไปทางภิกษุพวกนัน้ แลวไดต รัสถามวา ดูกอนภกิ ษทุ งั้ หลาย ภิกษรุ ปู นีอ้ าพาธเปนอะไร ภกิ ษทุ ัง้ หลายกราบทูลวา ทานรปู นีอ้ าพาธเปน โรคนยั นตา พวกขาพระพทุ ธเจา คอยจูงทานรปู นี้ไปใหถ ายอจุ จาระบา ง ปส สาวะบา ง พระพทุ ธเจา ขา . ลําดับนัน้ พระผูม ีพระภาคเจา ทรงทาํ ธรรมกี ถา ในเพราะเหตเุ ปนเคา มูลน้ัน ในเพราะเหตุแรกเกดิ นั้น แลว รบั สงั่ กะภิกษทุ ั้งหลายวา ดูกอ นภิกษุทั้งหลาย เราอนุญาตยาตา คอื ยาตาทปี่ รงุ ดวยเครือ่ งปรุงหลายอยา ง ยาตาท่ที ําดวยเคร่อื งปรงุ ตา ง ๆ ยาตาที่เกดิ ในกระแสนํ้าเปนตน หรดาลกลบี ทอง เขมา ไฟ. พวกภกิ ษุอาพาธมีความตอ งการดว ยเครอ่ื งยาทจ่ี ะบดผสมกับยาตา จึงกราบทูลเรอ่ื งนน้ั แดพ ระผมู พี ระภาคเจา ๆ ตรสั อนญุ าตแกภ ิกษทุ ง้ั หลายวา ดูกอ นภิกษุท้งั หลาย เราอนญุ าตไมจ ันทน กฤษณา กะลัมพกั ใบเฉียง แหว หม.ู สมยั ตอ มา ภิกษทุ ้งั หลายเกบ็ ยาตาชนดิ ผงไวใ นโอบา ง ในขันบาง ผงหญาบาง ฝนุ บาง ปลิวลง จงึ กราบทลู เร่อื งน้นั แดพ ระผมู พี ระภาคเจา ๆ ตรัสอนุญาตแกภิกษทุ ้งั หลายวา ดกู อนภกิ ษุทงั้ หลาย เราอนญุ าตกลกั ยาตา สมยั ตอมา พระฉพั พัคคียใชก ลักยาตาชนดิ ตา ง ๆ คือ ชนดิ ทที่ ําดวยทองคําบา ง ชนิดท่ที ําดวยเงินบาง คนท้ังหลายจึงเพงโทษ ตเิ ตยี น โพนทะนาวาเหมอื นเหลาคฤหสั ถผ บู ริโภคกาม ภิกษุทัง้ หลายจึงกราบทลู เรื่องนั้นแดพระผมู ีพระภาคเจา ๆ ตรัสหามแกภ ิกษทุ ง้ั หลายวา ดกู อนภกิ ษุท้ังหลาย ภกิ ษุไมพ งึใชก ลักยาตาชนดิ ตาง ๆ รูปใดใช ตองอาบตั ทิ ุกกฏ.

พระวินัยปฎ ก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาที่ 67 ดูกอนภิกษุทั้งหลาย เราอนุญาตกลกั ยาตาทีท่ ําดว ยกระดูก ทาํ ดว ยงาทาํ ดว ยเขา ทาํ ดวยไมออ ทาํ ดว ยไมไผ ทาํ ดว ยไม ทําดวยยาง ทําดว ยผลไมทําดว ยโลหะ ทําดว ยเปลือกสังข. สมัยตอมา กลักยาตาไมม ฝี าปด ผงหญา บาง ฝนุ บาง ปลวิ ตกลงภิกษทุ งั้ หลายกราบทลู เร่อื งน้ันแดพ ระผูมีพระภาคเจา ๆ ตรัสอนญุ าตแกภ กิ ษุทั้งหลายวา ดกู อนภิกษทุ งั้ หลาย เราอนุญาตฝาปด . ฝาปด ยงั ตกได พระผมู ีพระภาคเจาตรสั อนุญาตแกภ ิกษุท้ังหลายวาดูกอ นภกิ ษทุ ้ังหลาย เราอนุญาตใหผูกดา ย แลวพันกับกลกั ยาตา. กลักยาตาแตก พระผมู ีพระภาคเจาตรสั อนุญาตแกภกิ ษทุ งั้ หลายวา ดูกอนภิกษทุ ง้ั หลาย เราอนุญาตใหถกั หุมดวยดา ย. สมยั ตอ มา ภิกษทุ ้ังหลาย ปา ยยาตาดวยน้ิวมอื นยั นตาช้าํ จงึกราบทลู เร่ืองนัน้ แดพระผมู พี ระภาคเจา ๆ ตรัสอนุญาตแกภ กิ ษุทั้งหลายวา ดูกอนภกิ ษุทั้งหลาย เราอนญุ าตไมป ายยาตา. สมัยตอ มา พระฉพั พัคคียใชไมปายตาชนิดตา ง ๆ คอื ท่ที ําดว ยทองคําบาง ทที่ าํ ดวยเงินบา ง คนทั้งหลายจงึ เพง โทษ ตเิ ตียน โพนทะนาวา เหมือนเหลา คฤหัสถผูบ ริโภคกาม ภิกษุทัง้ หลายกราบทลู เรือ่ งน้ันแดพระผูมีพระภาคเจา ๆ ตรสั หามภกิ ษทุ ้ังหลายวา ดกู อนภกิ ษทุ ้งั หลาย ภิกษไุ มพงึ ใชไ มปายยาตาชนดิ ตา ง ๆ รูปใดใช ตองอาบัติทกุ กฏ. ดกู อ นภกิ ษทุ ้ังหลาย เราอนญุ าตไมปา ยยาตาทท่ี าํ ดว ยกระดกู ทาํ ดวยงา ทําดวยเขา . . . ทําดว ยเปลือกสังข. สมยั ตอมา ไมป ายยาตาทกลงท่พี ้นื เปอน ภิกษุท้ังหลายกราบทลู เรือ่ งนน้ั แดพระผมู ีพระภาคเจา ๆ ตรัสอนุญาตแกภิกษุทงั้ หลายวา ดกู อ นภิกษทุ ง้ัหลาย เราอนุญาตภาชนะสําหรบั เกบ็ ไมปายยาตา.

พระวินัยปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ที่ 68 สมยั ตอมา ภกิ ษทุ ั้งหลายบรหิ ารกลกั ยาตาบาง ไมป ายยาตาบา ง ดวยมอื จงึ กราบทูลเรื่องน้ันแดพ ระผมู ีพระภาคเจา ๆ ตรสั อนญุ าตแกภ ิกษทุ ้งั หลายวา ดกู อ นภกิ ษุทั้งหลาย เราอนญุ าตถุงกลักยาตา. หูถุงสําหรบั สะพายไมมี ภิกษทุ งั้ หลายกราบทลู เร่อื งน้นั แดพระผูมีพระภาคเจา ๆ ตรัสอนุญาตแกภ กิ ษุทัง้ หลายวา ดกู อ นภกิ ษทุ ั้งหลาย เราอนญุ าตเชือกผูกเปน สายสะพาย. พระพทุ ธานญุ าตน้าํ มันเปน ตน [๓๘] ก็โดยสมยั นั้นแล ทา นพระปล นิ ทวจั ฉะปวดศรี ษะ ภิกษุทั้ง-หลายจึงกราบทลู เรอื่ งน้ันแดพ ระผมู ีพระภาคเจา ๆ ตรสั อนญุ าตแกภ ิกษทุ งั้ หลายวาดกู อ นภกิ ษทุ ั้งหลาย เราอนุญาตน้ํามันทาศรี ษะ โรคปวดศรี ษะยงั ไมห าย ภกิ ษุท้ังหลายกราบทูลเร่อื งนัน้ แดพ ระผูมพี ระภาคเจา ๆ ตรสั อนุญาตแกภ กิ ษทุ ัง้ หลายวา ดกู อนภกิ ษทุ ้งั หลายเราอนุญาตการนัดถุ นาํ้ มันที่นดั ถไุ หลออก ภกิ ษุทัง้ หลายจงึ กราบทลู เรื่องน้นั แดพ ระผมู พี ระภาคเจา ๆ ตรสั อนญุ าตแกภกิ ษุทั้ง-หลายวา ดกู อนภิกษุทงั้ หลาย เราอนุญาตกลอ งสาํ หรับนดั ถุ. สมัยตอมา พระฉพั พัคคียใชกลอ งสาํ หรับนดั ถุชนิดตาง ๆ คือ ชนิดทีท่ าํ ดว ยทองคาํ บา ง ชนิดทีท่ ําดว ยเงนิ บาง คนทั้งหลายจงึ เพง โทษ ติเตยี นโพนทะนาวา เหมอื นเหลาคฤหสั ถผูบรโิ ภคกาม ภกิ ษทุ ้งั หลายกราบทูลเรอ่ื งนั้นแดพระผมู พี ระภาคเจา ๆ ตรัสหามภกิ ษุทง้ั หลายวา ดูกอ นภกิ ษุท้ังหลายภิกษุไมพึงใชก ลอ งสาํ หรบั นัดถุช นดิ ตา ง ๆ รปู ใดใช ตองอาบตั ิทกุ กฏ. ดูกอ นภกิ ษุทงั้ หลาย เราอนุญาตกลอ งสําหรบั นัดถุทีท่ ําดว ยกระดูก. . .ทาํ ดวยเปลอื กสังข.

พระวินยั ปฎ ก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาท่ี 69 ทา นพระปลินทวัจฉะนัดถไุ มเทา กนั ภกิ ษุทง้ั หลายจงึ กราบทลู เรื่องนัน้ แดพระผูมีพระภาคเจา ๆ ตรัสอนญุ าตแกภ กิ ษุทง้ั หลายวา ดกู อ นภิกษุท้ังหลายเราอนุญาตกลองสาํ หรบั นัดถปุ ระกอบดวยหลอดคู โรคปวดศรี ษะยงั ไมหาย ภกิ ษทุ ั้งหลายจงึ กราบทูลเร่อื งน้ันแดพ ระผูม พี ระภาคเจา ๆ ตรัสอนุญาตแกภิกษุท้งั หลายวา ดกู อ นภกิ ษุท้ังหลาย เราอนญุ าตใหสูดควัน ภิกษทุ ง้ั หลายจุดเกลียวผาแลวสูดควนั น้ันน่นั แหละ คอแสบรอ น จึงกราบทลู เร่อื งนน้ั แดพระผูมพี ระภาคเจา ๆ ตรัสอนญุ าตแกภิกษทุ ัง้ หลายวา ดกู อ นภิกษทุ ้ังหลาย เราอนญุ าตกลอ งสูควนั . สมัยตอมา พระฉัพพคั คียใชก ลอ งสดู ควันชนิดตา ง ๆ คอื ชนดิ ท่ที ําดวยทองคาํ บา ง ชนิดท่ที ําดวยเงนิ บา ง คนทั้งหลายจงึ เพงโทษ ติเตียนโพนทะนาวา เหมือนเหลา คฤหัสถผ บู รโิ ภคกาม ภิกษุท้งั หลายกราบทลู เร่อื งน้ันแดพระผูมีพระภาคเจา ๆ ตรัสหา มภกิ ษุท้งั หลายวา ดกู อ นภิกษทุ ั้งหลายภิกษุไมพ ึงใชก ลองสูดควนั ชนดิ ตาง ๆ รปู ใดใช ตอ งอาบตั ิทกุ กฏ. ดกู อ นภกิ ษทุ งั้ หลาย เราอนุญาตกลองสูดควนั ที่ทําดวยกระดูก. . .ทําดว ยเปลอื กสงั ข. สมัยตอ มา กลองสูดควันไมม ฝี าปด ตวั สัตวเ ขา ไปได ภกิ ษทุ ้ังหลายกราบทูลเร่อื งนัน้ แดพระผมู พี ระภาคเจา ๆ ตรัสอนญุ าตแกภิกษทุ ้งั หลายวาดูกอ นภกิ ษุทัง้ หลาย เราอนุญาตฝาปด. สมยั ตอมา ภิกษทุ ัง้ หลายบรหิ ารกลอ งสูดควนั ดว ยมือ จงึ กราบทลูเร่อื งน้ันแดพ ระผมู พี ระภาคเจา ๆ ตรัสอนุญาตแกภ กิ ษทุ งั้ หลายวา ดกู อ นภิกษุท้ังหลาย เราอนญุ าตถงุ กลอ งสดู ควัน กลองสดู ควนั เหลานัน้ อยูรวมกันยอ มกระทบกันได ภกิ ษทุ งั้ หลายจงึ กราบทูลเรื่องนน้ั แตพระผูมพี ระภาคเจา ๆ ตรสั

พระวินยั ปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ท่ี 70อนญุ าตแกภกิ ษุทง้ั หลายวา ดกู อนภกิ ษทุ ้ังหลาย เราอนุญาตถงุ คู หูสําหรับสะพายไมม ี ภิกษทุ งั้ หลายจึงกราบทูลเร่ืองนน้ั แดพระผูมีพระภาคเจา ๆ ตรสัอนุญาตแกภิกษทุ ง้ั หลายวา ดกู อ นภกิ ษุทั้งหลาย เราอนุญาตเชอื กผกู เปน สายสะพาย. พระปลนิ ทวัจฉะเถระอาพาธเปน โรคลม [๓๙] กโ็ ดยสมัยนน้ั แล ทา นพระปลินทวัจฉะอาพาธเปน โรคลม พวกแพทยป รกึ ษาตกลงกนั อยางนวี้ า ตอ งหงุ นํา้ มนั ถวาย ภกิ ษทุ ้งั หลายจงึ กราบทูลเรือ่ งนั้นแดพระผูม พี ระภาคเจา ๆ ตรสั อนญุ าตแกภิกษทุ ้ังหลายวา ดกู อนภิกษุทัง้ หลาย เราอนญุ าตน้าํ มันทหี่ งุ ในนํ้ามันท่หี งุ น้ันแล แพทยต องเจือน้ําเมาดว ย ภกิ ษุทัง้ หลายาจึงกราบทลู เรอ่ื งน้ันแดพระผูมพี ระภาคเจา ๆ ตรสั อนญุ าตแกภ กิ ษุท้ังหลายวา ดกู อ นภกิ ษุทงั้ หลาย เราอนุญาตใหเจือนํ้าเมาลงในนํ้ามันที่หุง. สมยั ตอ มา พระฉัพพัคคยี หงุ น้าํ มนั เจอื น้ําเมาลงไปเกินขนาด ดมื่ น้าํ มนันัน้ แลวเมา ภกิ ษทุ งั้ หลายจงึ กราบทลู เรอื่ งนัน้ แดพระผูมพี ระภาคเจา ๆ ตรัสหา มภกิ ษุทั้งหลายวา ดูกอนภิกษทุ ัง้ หลาย ภิกษุไมพงึ ด่มื นา้ํ มนั ทเี่ จือนา้ํ เมาลงไปเกินขนาด รูปใดดม่ื พงึ ปรบั อาบตั ิตามธรรม. ดูกอ นภิกษทุ งั้ หลาย เราอนญุ าตใหดื่มนาํ้ มนั ซ่ึงเจือน้าํ เมา ชนิดที่เขาหงุ ไมป รากฏสี กล่ิน และรสของน้าํ เมา. สมัยตอ มา น้าํ มนั ที่พวกภิกษหุ งุ เจอื น้าํ เมาลงไปเกินขนาดมีมาก คร้งันัน้ ภกิ ษทุ ้ังหลายไดมคี วามปริวิตกวา จะพึงปฏบิ ตั ิในนํา้ มนั ท่เี จอื นํ้าเมาลงไปเกนิ ขนาดอยางไรหนอ แลวกราบทลู เร่อื งนั้นแดพระผูม พี ระภาคเจา ๆ ตรสั

พระวินัยปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ท่ี 71อนญุ าตแกภิกษุท้ังหลายวา ดูกอ นภิกษุทัง้ หลาย เราอนุญาตใหต ั้งเอาไวเปนยาทา. สมยั ตอมา ทานพระปลินทวจั ฉะหุงนํ้ามนั ไวมาก ภาชนะสําหรบับรรจนุ ้ํามนั ไมมี ภกิ ษุทัง้ หลายจึงกราบทูลเรือ่ งนั้นแดพ ระผมู พี ระภาคเจา ๆตรสั อนุญาตแกภ กิ ษุทั้งหลายวา ดกู อ นภกิ ษทุ ้ังหลาย เราอนุญาตลกั จ่ัน ๓ ชนิดคือ ลักจน่ั ทาํ ดวยโลหะ ๑ ลกั จนั่ ทาํ ดวยไม ๑ ลกั จน่ั ทาํ ดวยผลไม ๑. สมยั ตอมา ทา นพระปล ินทวจั ฉะอาพาธเปนโรคลมตามอวัยวะ ภิกษุท้งั หลายจึงกราบทูลเรื่องนั้น แดพ ระผูมพี ระภาคเจา ๆ ตรัสอนญุ าตแกภ ิกษทุ ั้งหลายวา ดกู อ นภิกษุทั้งหลาย เราอนญุ าตการเขา กระโจม โรคลมยงั ไมห ายภิกษุทัง้ หลายจงึ กราบทูลเรอ่ื งนัน้ แดพระผูม พี ระภาคเจา ๆ ตรัสอนญุ าตแกภ กิ ษุทง้ั หลายวา ดูกอนภกิ ษทุ ง้ั หลาย เราอนุญาตการรมใบไมต า ง ๆ โรคลมยังไมหาย พระผูมพี ระภาคเจา ตรสั อนุญาตแกภ กิ ษุทงั้ หลายวา ดูกอ นภกิ ษทุ ั้งหลายเราอนญุ าตการรมใหญ โรคลมยังไมหาย พระผมู ีพระภาคเจาตรสั อนญุ าตแกภกิ ษทุ ัง้ หลายวา ดูกอนภิกษทุ ง้ั หลาย เราอนุญาตน้ําท่ตี ม เดอื ดดวยใบไมตางชนดิ โรคลมยงั ไมหาย พระผูมีพระภาคเจา ตรสั อนุญาตแกภิกษุท้ังหลายวา ดูกอ นภกิ ษุท้ังหลาย เราอนุญาตอา งนาํ้ . อาพาธโรคลมเสียดยอกตามขอ [๔๐] ก็โดยสมัยน้ันแล ทานพระปล นิ ทวัจฉะ อาพาธ เปนโรคลมเสียดยอกตามขอ ภกิ ษุทงั้ หลายกราบทูลเรื่องนัน้ แดพระผมู ีพระภาคเจา ๆ ตรัสอนญุ าตแกภ ิกษุทง้ั หลายวา ดูกอนภิกษุทงั้ หลาย เราอนญุ าตใหร ะบายโลหติออก โรคลมเสียดยอกตามขอยงั ไมหาย ภกิ ษทุ ้งั หลายกราบทลู เร่อื งนน้ั แด

พระวนิ ยั ปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ที่ 72พระผมู ีพระภาคเจา ๆ ตรัสอนญุ าตแกภกิ ษุทงั้ หลายวา ดูกอนภกิ ษทุ ั้งหลายเราอนญุ าตเพ่ือใหดูดโลหติ ออกดวยเขา. อาพาธเทาแตก [๔๑] กโ็ ดยสมัยนั้นแล เทา ของทานพระปลนิ ทวจั ฉะแตก ภกิ ษุทงั้ หลายจงึ กราบทูลเร่อื งน้ันแดพระผมู ีพระภาคเจา ๆ ตรสั อนญุ าตแกภ ิกษุทง้ัหลายวา ดกู อนภกิ ษุทั้งหลาย เราอนญุ าตยาทาเทา โรคยังไมหาย ภิกษุทง้ั หลายจึงกราบทลู เร่ืองน้ันแดพ ระผมู ีพระภาคเจา ๆ ตรัสอนุญาตแกภิกษทุ ้ังหลายวา ดูกอนภกิ ษุทั้งหลาย เราอนญุ าตใหปรุงน้ํามันทาเทา. อาพาธเปนโรคฝ [๔๒] ก็โดยสมัยน้นั แล ภิกษรุ ูปหน่งึ อาพาธเปน โรคฝ ภกิ ษทุ ง้ั หลายกราบทลู เรือ่ งนัน้ แดพระผูมีพระภาคเจา ๆ ตรสั อนญุ าตแกภ ิกษุทง้ั หลายวาดกู อ นภกิ ษทุ ้ังหลาย เราอนุญาตการผาตัด. ภกิ ษนุ น้ั ตองการนา้ํ ฝาด ภิกษุทั้งหลายกราบทลู เรอ่ื งน้ันแดพ ระผมู ีพระภาคเจา ๆ ตรัสอนุญาตแกภ ิกษุทงั้ หลายวา ดูกอ นภกิ ษุท้ังหลาย เราอนญุ าตน้าํ ฝาด. ภกิ ษุนนั้ ตองการงาทบ่ี ดแลวภกิ ษุทง้ั หลายกราบทลู เรื่องนัน้ แดพระผมู ีพระภาคเจา ๆ ตรัสอนุญาตแกภ ิกษุทง้ั หลายวา ดูกอ นภิกษุท้ังหลาย เราอนญุ าตงาที่บดแลว. ภิกษนุ ัน้ ตองการยาพอกภิกษทุ ้ังหลายกราบทลู เร่อื งนั้นแดพ ระผูมีพระภาคเจา ๆ ตรัสอนญุ าตภกิ ษทุ งั้หลายวา ดกู อนภกิ ษุท้ังหลาย เราอนุญาตยาพอก. ภกิ ษุนนั้ ตอ งการผา พันแผลภกิ ษุทง้ั หลายกราบทูลเรอ่ื งนั้นแดพระผมู พี ระภาคเจา ๆ ตรัสอนุญาตแกภิกษุท้งั หลายวา ดูกอนภกิ ษุทั้งหลาย เราอนุญาตผาพนั แผล. แผลคัน ภิกษุทั้งหลาย

พระวนิ ัยปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ที่ 73กราบทลู เรอ่ื งน้ันแดพ ระผมู ีพระภาคเจา ๆ ตรสั อนุญาตแกภ กิ ษทุ งั้ หลายวาดูกอนภกิ ษุทัง้ หลาย เราอนุญาตใหชะดวยน้ําแปง เมล็ดพนั ธุผกั กาด. แผลชน้ิหรอื เปน ฝา ภกิ ษทุ ้ังหลายกราบทูลเรื่องนั้นแดพระผมู พี ระภาคเจา ๆ ตรัสอนญุ าตแกภ กิ ษุทั้งหลายวา ดูกอนภกิ ษุทง้ั หลาย เราอนญุ าตใหร มควัน.เนื่องอกยน่ื ออกมา ภิกษุทงั้ หลายกราบทลู เร่อื งน้นั แดพ ระผมู ีพระภาคเจา ๆ ตรสัอนุญาตแกภิกษุทัง้ หลายวา ดกู อนภกิ ษทุ ง้ั หลาย เราอนญุ าตใหต ดั ดวยกอ นเกลอื . แผลไมง อก ภิกษทุ งั้ หลายกราบทลู เรอ่ื งนนั้ แดพระผมู ีพระภาคเจา ๆตรัสอนุญาตแกภ ิกษุทง้ั หลายวา ดกู อนภิกษุท้ังหลาย เราอนุญาตนาํ้ มันทาแผล.นํา้ มันไหลเยิ้ม ภกิ ษุทง้ั หลายกราบทูลเร่ืองนนั้ แดพ ระผูมพี ระภาคเจา ๆ ตรสัอนุญาตแกภกิ ษทุ งั้ หลายวา ดกู อ นภกิ ษุทั้งหลาย เราอนญุ าตผาเกาสาํ หรับซับนํ้ามนั และการรกั ษาบาดแผลทุกชนดิ . พระพทุ ธานุญาตยามหาวิกฏั ๔ อยาง [๔๓] ก็โดยสมยั นั้นแล ภกิ ษุรปู หน่งึ ถกู งูกัด ภิกษุทัง้ หลายกราบทูลเรื่องน้นั แดพระผมู พี ระภาคเจา ๆ ตรสั อนญุ าตวา ดกู อนภิกษทุ ้งั หลาย เราอนญุ าตใหใชย ามหาวิกฏั อยาง คือ คูถ มูตร เถา ดนิ ตอมาภิกษุทัง้ หลายตดิ สงสัยวา ยามหาวกิ ฏั ไมตองรบั ประเคน หรอื ตอ งรับประเคน จึงกราบทลูเร่อื งนั้นแดพระผมู ีพระภาคเจา ๆ ตรสั อนญุ าต แกภกิ ษุทัง้ หลายวา ดูกอ นภิกษุท้ังหลาย เราอนญุ าตใหภิกษุรบั ประเคน ในเม่ือมกี ปั ปย การก เม่อื กัปปย การกไมมี ใหภ กิ ษหุ ยิบบรโิ ภคเองได. สมยั ตอ มา ภกิ ษุรปู หน่ึงดื่มยาพิษเขาไป ภิกษทุ ้งั หลายกราบทูลเรือ่ งนัน้ แดพ ระผมู ีพระภาคเจา ๆ ตรสั อนุญาตแกภ ิกษุทั้งหลายวา ดูกอ นภกิ ษทุ ้ัง

พระวินยั ปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาที่ 74หลาย เราอนญุ าต ใหค ืนนา้ํ เจอื คูถ ตอ มา ภกิ ษทุ ง้ั หลายคิดสงสัยวา นํ้าเจอื คูถน้นั จะไมตอ งรบั ประเคน หรอื ตอ งรับประเคน จงึ กราบทลู เรือ่ งน้ันแดพระผมู ีพระภาคเจา ๆ ตรสั อนญุ าตแกภิกษุทั้งหลายวา ดูกอนภกิ ษทุ ้ังหลาย เราอนุญาตคถู ท่ภี ิกษหุ ยบิ ไวตอนกาํ ลังถา ย น่นั แหละเปนอนั ประเคนแลว ไมตอ งรบัประเคนอีก. ภิกษอุ าพาธดว ยโรคตาง ๆ [ ๔๔] กโ็ ดยสมยั น่ันแล ภิกษุรูปหน่งึ อาพาธถูกยาแฝด ภกิ ษุทั้งหลายกราบทูลเรื่องน้นั แดพ ระผูมพี ระภาคเจา ๆ ตรัสอนญุ าตแกภ ิกษุทง้ั หลายวาดกู อ นภกิ ษุทัง้ หลาย เราอนญุ าตใหดื่มนาํ้ ทเี่ ขาละลายจากดนิ รอยไถซึ่งติดผาล. สมยั ตอ มา ภกิ ษุรปู หนึง่ อาพาธเปนพรรดกึ ภกิ ษุทัง้ หลายกราบทูลเร่ืองนน้ั แดพระผูม ีพระภาคเจา ๆ ตรสั อนุญาตแกภ กิ ษทุ ั้งหลายวา ดกู อ นภิกษุท้งั หลาย เราอนญุ าตใหด ่ืมนํ้าดางอามิส. สมัยตอ มา ภกิ ษุรปู หน่งึ อาพาธเปนโรคผอมเหลอื ง ภิกษทุ ั้งหลายกราบทลู เรอ่ื งน้นั แดพระผมู พี ระภาคเจา ๆ ตรัสอนญุ าตแกภ กิ ษทุ งั้ หลายวาดกู อ นภกิ ษทุ ้งั หลาย เราอนญุ าตใหด ่ืมยาผลสมอดองนํ้ามตู รโค. สมัยตอมา ภกิ ษรุ ูปหนึ่งอาพาธเปนโรคผวิ หนงั ภกิ ษทุ ั้งหลายกราบทูลเรอ่ื งนั้นแดพ ระผูม ีพระภาคเจา ๆ ตรัสอนุญาตแกภ กิ ษุทง้ั หลายวา ดกู อนภกิ ษุท้งั หลายเราอนญุ าตใหทําการลบู ไลด ว ยของหอม. สมัยตอ มา ภิกษรุ ปู หน่ึงมีกายกอปรดว ยโทษมาก ภิกษุท้งั หลายกราบทูลเรือ่ งน้นั แดพระผมู ีพระภาคเจา ๆ ตรัสอนุญาตแกภกิ ษุท้ังหลายวา ดกู อ นภิกษุทง้ั หลาย เราอนญุ าตใหดม่ื ยาประจุถา ย ภิกษนุ ัน้ มดี วามตอ งการน้ําขาวใส

พระวินยั ปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาที่ 75ภกิ ษุทง้ั หลายกราบทูลเร่ืองน้นั แดพ ระผมู พี ระภาคเจา ๆ ตรัสอนุญาตแกภ กิ ษุท้งั หลายวา ดูกอ นภกิ ษุทงั้ หลาย เราอนญุ าตน้ําขาวใส มีความตอ งการดวยน้าํถว่ั เขยี วตมที่ไมข น ภิกษทุ ้งั หลายกราบทูลเรอื่ นัน้ แดพ ระผมู ีพระภาคเจา ๆตรสั อนุญาตแกภ ิกษทุ ง้ั หลายวา ดกู อ นภิกษทุ ง้ั หลาย เราอนญุ าตนา้ํ ถวั่ เขยี วตมท่ไี มขน มีความตองการดว ยนาํ้ ถัว่ เขยี วตม ทขี่ น นิดหนอย ภิกษุทงั้ หลายกราบทลู เร่ืองนนั้ แดพระผูมีพระภาคเจา ๆ ตรัสอนุญาตแกภ ิกษทุ ง้ั หลายวา ดูกอนภิกษทุ ้ังหลาย เราอนุญาตนํา้ ถ่วั เขยี วตม ทีข่ นนดิ หนอย มีความตอ งการดว ยนาํ้เนอื้ ตม ภกิ ษุท้ังหลายกราบทลู เร่อื งน้นั แดพระผมู ีพระภาคเจา ๆ ตรัสอนญุ าตแกภิกษุทง้ั หลายวา ดกู อนภกิ ษุทั้งหลาย เราอนญุ าตนํ้าเน้อื ตม. พระปล ินทวัจฉะเถระซอ มแปลงเง้อื มเขา [๔๕] กโ็ ดยสมยั นัน้ แล ทา นพระปล นิ ทวัจฉะ กําลงั ใหคนชําระเงอ้ื มเขา ในเขตพระนครราชคฤห ประสงคจ ะทาํ ใหเปนสถานทีเ่ รน ขณะนน้ัพระเจา พิมพิสารจอมเสนามาคธราชเสด็จพระราชดาํ เนนิ ไปหาทานพระปลินท-วจั ฉะถึงสํานกั ทรงอภิวาทแลว ประทับเหนือพระราชอาสนอ นั ควรสว นขางหนึ่งไดตรัสถามทานพระปลนิ ทวจั ฉะวา ขาแตพระคุณเจา พระเถระกําลงั ใหเขาทําอะไรอยู ทา นพระปล ินทวจั ฉะถวายพระพรวา อาตมภาพกาํ ลังใหเขาชําระเงื้อมเขาประสงคใหเปน สถานทเี่ รน ขอถวายพระพร. พ.ิ พระคุณเจา ตองการคนทาํ การวดั บางไหม ? ป. ขอถวายพระพร พระผูมพี ระภาคเจายังไมท รงอนุญาตคนทําการวัด.

พระวินัยปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ท่ี 76 พิ. ถาเชน น้ัน โปรดทลู ถามพระผมู ีพระภาคเจา แลวบอกใหข าพเจาทราบ. ทา นพระปล นิ ทวจั ฉะรบั พระราชโองการวา จะปฏิบัตอิ ยางนนั้ ขอถวายพระพร แลวช้ีแจงใหพระเจาพมิ พสิ ารจอมเสนามาคธราชใหเ ห็นแจงสมาทานอาจหาญ ราเริง ดวยธรรมีกถา ครนั้ พระเจาพมิ พสิ ารจอมเสนามาคธ-ราช อนั ทา นพระปลินทวัจฉะช้แี จงใหเ ห็นแจง ใหทรงสมาทาน อาจหาญรา เรงิ ดว ยธรรมกี ถาแลว เสด็จลุกจากพระราชอาสนทรงอภวิ าททา นพระปลนิ ท-วจั ฉะ ทรงทาํ ประทักษิณแลวเสด็จกลบั . หลังจากน้นั ทา นพระปลินทวจั ฉะ สง สมณฑตู ไปในสํานักพระผูพระภาคเจา กราบทลู วา พระพทุ ธเจา ขา พระเจา พิมพสิ ารจอมเสนามาคธราชมีพระราชประสงคจะถวายคนทาํ การวัด ขา พระพุทธเจาจะพึงปฏบิ ตั อิ ยา งไรพระพุทธเจาขา พระพุทธานุญาตอารามกิ ลาํ ดับนั้น พระผูม ีพระภาคเจา ทรงทาํ ธรรมกี ถา ในเหตเุ พราะเปนเคามลู น้นั ในเหตแุ รกเกิดนัน้ แลว รับสัง่ กะภิกษทุ ั้งหลายวา ดูกอนภกิ ษทุ ้ังหลายเราอนญุ าตใหมตี นทําการวดั . พระเจาพมิ พสิ าร จอมเสนามาคธราช เสดจ็ พระราชดําเนนิ ไปหาทานพระปล ินทวัจฉะถึงสํานกั เปนคํารบสอง ทรงอภวิ าทแลวประทับเหนอื พระราชอาสนอันควรสว นขา งหน่ึง แลว ตรสั ถามพระปลนิ ทวจั ฉะวา ขาแตพระคณุ เจาคนการวัด พระผมู ีพระภาคเจา ทรงอนุญาตแลว หรือ ? ทานพระปล นิ ทวัจขฉะถวายพระพรวา ขอถวายพระพร ทรงอนุญาตแลว.

พระวินยั ปฎ ก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาที่ 77 พระเจาพิมพสิ ารตรัสวา ถา เชนน้นั ขาพเจาจกั ถวายคนทาํ การวัคแกพระคณุ เจา . ครั้งน้นั พระเจา พิมพสิ ารจอมเสนามาคธราช ทรงรบั ปฏญิ าณถวายคนทําการวัดแกทา นพระปล นิ ทวัจฉะดงั นั้นแลว ทรงลืมเสยี ตอนานมาทรงระลกึ ไดจึงตรสั ถามหาอาํ มาตยผ ูส ําเรจ็ ราชกิจทง้ั ปวงผูหน่ึงวา พนาย คนทําการวดั ทีเ่ ราไดรับปฏิญาณจะถวายแกพระคุณเจานนั้ เราไดถวายไปแลว หรอื ? มหาอาํ มาตยกราบทูลวา ขอเดชะ ยงั ไมไ ดพ ระราชทาน พระพทุ ธเจาขา. พระราชาตรสั ถามวา จากวนั นั้นมานานก่รี าตรแี ลว . ทานมหาอํามาตยนบั ราตรีแลวกราบทลู ในทันใดนั้นแลวา ขอเดชะ๕๐๐ ราตรี พระพุทธเจาขา . พระราชารบั สงั่ วา พนาย ถา เชน น้ัน จงถวายทานไป ๕๐๐ คน ทานมหาอาํ มาตยรับพระบรมราชโองการวา เปนดังโปรดเกลา ขอเดชะ แลว ไดจดัคนทาํ การวดั ไปถวายทา นพระปล ินทวัจฉะ ๕๐๐ คน หมบู า นของคนทาํ การวดัพวกนั้นไดต งั้ อยแู ผนกหนึง่ คนทั้งหลายเรยี กบานตาํ บลน้นั วา ตําบลบานอารามิกบา ง ตาํ บลบา นปล ินทวจั ฉะบา ง. นิรมติ มาลยั ทองคํา [๘๖] กโ็ ดยสมยั น้ันแล ทานพระปลนิ ทวจั ฉะไดเ ปนพระกุลปุ กะ ในหมูบ านตําบลน้ัน ครั้นเชาวนั หน่งึ ทา นครองอนั ตรวาสกแลว ถอื บาตรจีวรเขา ไปบณิ ฑบาตยังตําบลบานปล นิ ทวัจฉะ สมยั นนั้ ในตําบลบา นนัน้ มมี หรสพพวกเด็ก ๆ ตกแตงกายประดับดอกไมล นมหรสพอยู พอดี ทา นพระปลินทวัจฉะ

พระวินยั ปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ที่ 78เทีย่ วบิณฑบาตไปทามลําดับในตําบลบา นปล นิ ทวจั ฉะ ไดเขาไปถึงเรอื นคนทําการวคั ผูห น่ึง ครนั้ แลวนั่งบนอาสนะท่ีเขาจดั ถวาย. ขณะน้ัน ธิดาของสตรผี ทู าํ การวัดนนั้ เห็นเดก็ ๆ พวกอ่ืนตกแตง กายประดบั ดอกไมแ ลว รองออ นวา ขอจงใหดอกไมแ กดฉิ ัน ขอจงใหเ คร่ืองตกแตงกายแกด ฉิ นั . ทานเพระปล นิ ทวัจฉะจึงถามสตรีผูทาํ การวัดคนนั้นวา เดก็ หญงิ คนน้ีรอ งออ นอยากไดอะไร ? นางกราบเรียนวา ทา นเจา ขา เดก็ หญิงคนนเี้ หน็ เด็ก ๆ พวกอื่นตกแตง กายประดับดอกไม จึงรองออ นขอวา ขอจงใหด อกไมแกดิฉนั ขอจงไหเคร่ืองตกแตงกายแกด ฉิ ัน ดฉิ นั บอกวา เราเปน คนจนจะไดด อกไมม าจากไหนจะไดเครอื่ งตกแตง มาจากไหน ? ขณะนนั้ ทา นพระปล ินทวัจฉะหยิบขดหญา พวกหนง่ึ สงไหแลว กลา ววาเจาจงสวมขดหญา พวงนล้ี งบนศีรษะเดก็ หญงิ นั้น ทนั ใดนน้ั นางไดรับขดหญาสวมลงที่ศรี ษะเด็กหญิงนัน้ ขดหญานนั้ ไดก ลายเปนระเบยี บดอกไมทองคาํ งามมากนา ดู นาชม ระเบยี บดอกไมท องคาํ เชน น้ัน แมในพระราชฐานกไ็ มมี. คนท้ังหลายกราบทลู แดพ ระเจาพิมพสิ ารจอมเสนามาคธราชวา ขอเดชะระเบียบดอกไมทองคําทเี่ รอื นของคนทาํ การวดั ชือ่ โนน งามมาก นาดู นา ชมแมในพระราชฐานก็ไมม ี เขาเปน คนเข็ญใจจะไดม าแคไ หน เปนตอ งไดมาดว ยโจรกรรมแนน อน. จงึ ทาวเธอสัง่ ใหจองจําตระกูลคนทําการวัดนัน้ แลว. ครัน้ เชาวนั ท่ี ๒ ทา นพระปล นิ ทวจั ฉะครองอันตรวาสกแลวถอื บาตรจวี รเขา ไปบิณฑบาตถึงตาํ บลบา นปลนิ ทวัจฉะ เมื่อเท่ยี วบณิ ฑบาตไปตามลาํ ดบั

พระวินัยปฎ ก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ท่ี 79ตรอกในตาํ บลบานปลินทวจั ฉะไดเดนิ ผานไปทางเรือนคนทําการวัดผนู ้นั ครน้ัแลวไดถ ามคนทคี่ นุ เคยกนั วา ตระกูลคนทาํ การวดั ไปไหนเสยี ? คนพวกนนั้ กราบเรียนวา เขาถกู รบั สงั่ ใหจ องจํา เพราะเรือ่ งระเบียบดอกไมทองคาํ เจา ขา. ทันใดนน้ั ทา นพระปลนิ ทวัจฉะได เขา ไปสูพระราชนิเวศน น่ังเหนอือาสนะท่ีเขาจัดถวาย. ขณะน้ัน พระเจาพิมพสิ ารจอมเสนามาคธราช เสดจ็ เขา ไปหาทา นพระปลินทวจั ฉะ ทรงอภิวาทแลว ประทบั เหนอื พระราชอาสนอ นั ควรสวนขา งหนึง่ . ทานพระปล ินทวัจฉะไดท ูลถามพระเจา พมิ พิสารจอมเสนามาคธราช ผูประทบั เรียบรอยแลวดังน้วี า ขอถวายพระพร ตระกูลคนทําการวดั ถูกรับสั่งใหจองจาํ ดว ยเรอ่ื งอะไร ? พระเจาพมิ พิสารตรสั ตอบวา ขา แตพ ระคณุ เจา เพราะท่เี รอื นของเขามีระเบียบดอกไมทองคาํ อยางงามมาก นาชม แมท ่ีในวงั ก็ยังไมมี เขาเปน คนจนจะไดมาแตไ หน เปน ตองไดมาดวยโจรกรรมอยางแนน อน. ขณะนนั้ ทานพระปลนิ ทวจั ฉะไดอธิษฐานปราสาทของพระเจาพมิ พิสารจอมเสนามาคราชวา จงเปนทอง ปราสาทนนั้ ไดก ลายเปน ทองไปทง้ั หมด แลว ไดถ วายพระพรถามวา ขอถวายพระพร กน็ ีท่ องมากมายเทา นัน้มหาบพติ รไดม าแคไ หน. พระเจาพิมพสิ ารตรัสวา ขา พเจา ทราบแลว น้ีเปน อิทธานุภาพของพระคณุ เจา ดังน้ี แลว รับสงั่ ใหป ลอ ยตระกูลคนทาํ การวดั นนั้ พน พระราชอาญาไป.

พระวินัยปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาที่ 80 พระพทุ ธานญุ าตเภสัช ๕ [๔๗] ประชาชนทราบขาววา ทานพระปลนิ ทวัจฉะแสดงอทิ ธิปาฏิหารยิ อ ันเปนธรรมยวดยิ่งของมนุษย ในบรษิ ทั พรอมทงั้ พระราชา ตา งพากันยินดีเลอ่ื มใสย่งิ นาํ เภสชั ๕ คือ เนยใส เนยขน นามนั น้าํ ผงึ้ นาํ้ ออยมาถวายทานพระปล ินทวัจฉะ แมต ามปกตทิ า นกไ็ ดเภสชั ๕ อยูเสมอ ทานจงึแบง เภสัชท่ีไดมาถวายแกบรษิ ทั แตบ รษิ ัทของทานเปนผมู ักมาก เก็บเภสัชที่ได ๆ มาไวในกระถางบา ง ในหมอ นาํ้ บา ง จนเตม็ บรรจุลงในหมอ กรองนาํ้บา ง ในถุงยา มบา ง จนเต็มแลว แขวนไวท ่หี นา ตา ง เภสชั เหลา นน้ั กเ็ ยิ้มซึมแมส ตั วจ ําพวกหนกู เ็ กลื่อนกลน ไปทั่ววหิ าร คนท้ังหลายเดนิ เทย่ี วชมไปตามวหิ ารพบเขา ตา งกเ็ พง โทษ ติเตยี น โพนทะนาวา สมณะเชอื้ สายศากยบตุ รเหลาน้ันมเี รอื นคลงั ในภายใน เหมือนพระเจาพิมพิสารจอมเสนามาคธราชฉะน้นั . ภิกษทุ งั้ หลายไดย นิ คนพวกนน้ั เพงโทษ ติเตียน โพนทะนาอยูบรรดาทเ่ี ปนผมู กั นอ ย. . .ตางก็เพงโทษ ติเตียน โพนทะนาวา ไฉนภกิ ษุทัง้ หลายจงึ ไดพ อใจในความมักมากเชน นี้ แลว กราบทูลเรอื่ งนน้ั แดพระผูม พี ระภาคเจา . พระผูมีพระภาคเจา ทรงสอบถามภกิ ษุทงั้ หลายวา ดูกอ นภกิ ษุทงั้ หลายขา ววา ภกิ ษทุ ้ังหลาย พอใจในความมกั มากเชน น้ี จรงิ หรอื อ. ภิกษุทงั้ หลายทลู รับวา จรงิ พระพุทธเจา ขา . พระผูมีพระภาคพทุ ธเจา ทรงตเิ ตยี นวา . . . คร้ันแลว ทรงทาํ ธรร-มีกถารบั สัง่ กะภิกษุทง้ั หลายวา อนึ่ง มเี ภสชั อันควรลมิ้ ของภิกษผุ อู าพาธ คอืเนยใส เนยขน นาํ้ มนั นํา้ ผ้ึง นาํ้ ออ ย ภิกษรุ บั ประเคนของนนั้ แลว พึง

พระวนิ ัยปฎ ก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ที่ 81เก็บไวฉัน ได ๗ วันเปน อยา งยิ่ง ภกิ ษใุ หลว งกาํ หนดนัน้ ไป พึงปรับอาบัตติ ามธรรม. ภาณวารวาดว ยทรงอนญุ าตเภสัช ท่ี ๑ จบ พระพทุ ธานุญาตงบน้าํ ออย [๔๘] ครั้งน้ัน พระผมู ีพระภาคเจา ประทับอยูในพระนครสาวตั ถีตามพระพทุ ธาภิรยแลวเสด็จพุทธดําเนินไปทางพระนครราชคฤหทานพระกงั ขาเรวตะไดแ วะเขา โรงทํางบนาํ้ ออ ย ในระหวางทาง เห็นเขาผสมแปง บา ง เถา บางลงในงบนา้ํ ออ ย จึงรังเกยี จวา งบน้าํ ออยเจอื อามสิ เปน อกัปปย ะ ไมควรจะฉนั ในเวลาวกิ าล ดงั น้ี จงึ พรอมดว ยบริษทั ไมฉ ันงบนาํ้ ออ ย แมพ วกภิกษทุ ี่เชือ่ ฟง คําทา นกพ็ ลอยไมฉ นั งบนาํ้ ออ ยไปดวย ภิกษุท้งั หลายกราบทลู เรื่องนน้ัแดพ ระผูมีพระภาคเจา . พระผูม ีพระภาคเจาทรงสอบถามภิกษทุ ้งั หลายวา ดูกอ นภกิ ษุทง้ั หลายคนทัง้ หลายผสมแปง บาง เถาบาง ลงในงบน้ําออ ย เพอื่ ประสงคอะไร ? ภิกษุทั้งหลายกราบทูลวา เพ่อื ประสงคใ หเ กาะกนั แนน พระพทุ ธเจา พระผมู ีพระภาคเจา ตรสั อนุญาตแกภิกษทุ ้งั หลายวา ดูกอ นภกิ ษทุ ้ังหลาย ถา คนทงั้ หลายผสมแปง บา ง เถาบา ง ลงในงบน้ําออ ย เพือ่ ประสงคใ หเกาะกนั แนนงบนํ้าออยนนั้ กย็ งั ถงึ ความนับวา งบนา้ํ ออ ยนั้นแหละ. ดกู อ นภกิ ษุท้งั หลาย เราอนุญาตใหฉันงบนํ้าออยตามสบาย. พระพทุ ธานุญาตถ่ัวเขียว ทานพระกังขาเรวตะ ไดเห็นถ่วั เขียวงอกข้ึนในกองอุจจาระ ณ ระหวางทาง แลวรงั เกยี จวา ถว่ั เขยี วเปนอกัปปย ะ แมตมแลว กย็ ังงอกได จึงพรอ ม

พระวินยั ปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ท่ี 82ดว ยบริษัทไมฉนั ถวั่ เขียว แมพวกภิกษทุ ีเ่ ชื่อฟงคาํ ของทานก็พลอยไมฉนั ถว่ั -เขียวไปดวย ภกิ ษทุ ง้ั หลายจึงกราบทูลเรอ่ื งนน้ั แดพ ระผมู พี ระภาคเจา ๆ ตรสัอนญุ าตแกภกิ ษุทง้ั หลายวา ดกู อนภิกษุทงั้ หลาย ถว่ั เขยี วแมท่ีตม แลว ถายงังอกได เราอนญุ าตใหฉันถวั่ เขียวไดตามสบาย. พระพทุ ธอนญุ าตยาดองโลมโสจริ กะ สมัยตอ มา ภกิ ษรุ ปู หนึ่งอาพาธเปนโรคลมเกิดในอุทร ทา นไดด ่มื ยาคองโลณโสจริ กะ โรคลมเกดิ ในอุทรของทานหายขาด ภกิ ษุทั้งหลายกราบทูลเรื่องนัน้ แดพระผูมพี ระภาคเจา ๆ ตรสั อนญุ าตแกภิกษทุ ้ังหลายวา ดูกอนภกิ ษุทงั้ หลาย เราอนุญาตใหภกิ ษุอาพาธฉันยาคองโลณโสจิรกะไดต ามสบาย แตภิกษุไมอาพาธตองเจอื นํา้ ฉนั อยางนา้ํ ปานะ. ประชวรโรคลมเกิดในพระอทุ ร [๔๙] ครง้ั นน้ั พระผูมพี ระภาคเจา เสดจ็ พระพทุ ธดาํ เนินโดยลําดับเสด็จถึงพระนครราชคฤห ทราบวา พระองคประทับอยทู ีพ่ ระเวฬวุ นั วหิ าร อนัเปนสถานที่พระราชทานเหยื่อแกกระแต เขตพระนครราชคฤหนัน้ คราวน้ันพระองคประชวรโรคลนเกิดในพระอทุ ร ทา นพระอานนทจ ึงดาํ ริวา แมเมอื่กอ นพระผมู พี ระภาคเจาประชวรโรคลมเกิดในพระอทุ ร กท็ รงพระสาํ ราญไดดว ยยาคูปรงุ ดว ยของ ๓ อยางจึงของาบา ง ขาวสารบา ง ถั่วเขยี วบา ง ดวยตนเอง เกบ็ ไวใ นภายในทีอ่ ยู ตม ดวยในเองในภายในทอ่ี ยู แลวนอมเขา ไปถวายพระผมู พี ระภาคเจากราบทูลวา ขอพระผูมีพระภาคเจา โปรดดม่ื ยาคปู รุงดวยของ๓ อยา ง พระพทุ ธเจา ขา .

พระวนิ ยั ปฎ ก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ที่ 83 พทุ ธประเพณี พระตถาคตท้ังหลายทรงทราบอยู ยอมตรสั ถามกม็ ี ทรงทราบอยู ยอมไมต รสั ถามกม็ ี ทรงทราบกาลแลวตรสั ถาม ทรงทราบกาลแลวไมต รัสถามพระตถาคตทั้งหลาย ยอมตรัสถามสงิ่ ทปี่ ระกอบดวยประโยชน ไมต รัสถามสิง่ทีไ่ มป ระกอบดว ยประโยชน ในสง่ิ ที่ไมประกอบดว ยประโยชน พระองคท รงกําจดั ดว ยขอ ปฏิบตั ิ. พระผมู ีพระภาคพทุ ธเจาทง้ั หลายยอมสอบถามภกิ ษทุ งั้ หลายดว ยอาการ ๒ อยาง คือ จักทรงแสดงธรรมอยา งหนง่ึ จักทรงบญั ญตั ิสิกขาบทแกพระสาวกท้งั หลายอยางหนึ่ง. ครง้ั นัน้ พระผมู พี ระภาคเจา ตรสั ถามทา นพระอานนทวา ดูกอ นอานนท ยาคูนไ้ี ดม าแคไ หน ? ทา นพระอานนทกราบทลู เรือ่ งนน้ั ใหท รงทราบทันท.ี ทรงตําหนทิ า นพระอานนท พระผมู ีพระภาคพุทธเจา ทรงติเตยี นวา ดกู อ นอานนท การกระทาํของเธอน่นั ไมเ หมาะ ไมส ม ไมค วร มิใชก จิ ของสมณะ ใชไมได ไมควรทาํ ดูกอนอานนท ไฉนเธอจงึ ไดพ อใจในความมกั มากเชน นี้เลา ดกู อ นอานนท อามิสทเ่ี ก็บไวใ นภายในที่อยู เปน อกัปปย ะ แมท ห่ี งุ ตมในภายในที่อยู กเ็ ปน อกัปปย ะแมท่ีหุงตมเอง ก็เปนอกปั ปยะ. การกระทําของเธอนน่ั ไมเปนไปเพ่อื ความเล่อื มใสของชมุ ชนท่ียงั ไมเ ลอื่ มใส. . . ครัน้ แลวทรงทาํ ธรรมกี ถารบั สั่งกะภกิ ษุทั้งหลายดงั ตอไปนี้:-

พระวนิ ยั ปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ท่ี 84 พระพทุ ธบญั ญตั ิหา มอามสิ ที่เปนอันโตวุตถะเปน ตน ดกู อ นภกิ ษุทง้ั หลาย ภกิ ษไุ มพ งึ ฉันอามสิ ท่เี กบ็ ไวในภายในที่อยู ทห่ี ุงตมในภายในท่ีอยู และท่ีหุงตมเอง รูปใดฉัน ตองอาบตั ิทุกกฏ. ดกู อ นภิกษุทง้ั หลาย อามิส ถาเก็บไวในภายในท่อี ยู หงุ ตมในภายในที่อยู และหงุ ตม เอง ถา ภกิ ษฉุ ันอามสิ น้ัน ตอ งอาบัตทิ กุ กฏ ๓ ตวั . ดกู อนภิกษุทัง้ หลาย อามิส ถา เก็บไวใ นภายในท่อี ยู หุงตมในภายในทอี่ ยูแ ตผ อู ่ืนหงุ ตม ถา ภกิ ษุฉนั อามิสน้นั ตองอาบัติทกุ กฏ ๒ ตวั . ดูกอนภิกษุทงั้ หลาย อามิส ถา เก็บไวใ นภายในท่ีอยู แตหงุ ตม ในกายนอกและหงุ ตม เอง ถา ภิกษฉุ ันอามสิ น้ัน ตองอาบัตทิ กุ กฏ ๒ ตัว. ดกู อ นภกิ ษุทัง้ หลาย อามสิ ถาเก็บไวในภายนอก แตห ุงตมในภายใน และหุงตมเอง ถา ภิกษุฉันอามิสน้นั ตอ อาบตั ทิ ุกกฏ ๒ ตวั . ดูกอ นภิกษุทงั้ หลาย อามิส ถา เก็บไวใ นภายในท่ีอยู แตหงุ ตน ในกายนอก และผูอื่นหงุ ตม ถาภกิ ษุฉนั อามิสนัน้ ตองอาบัติทกุ กฏตัวเดยี ว. ดูกอ นภิกษทุ ั้งหลาย อามสิ ถา เก็บไวใ นภายนอก หุงคมในภายใน แคผอู น่ื หงุ ตม ถาภกิ ษฉุ นั อามิสน้ัน ตองอาบัตทิ กุ กฏตวั เดียว ดูกอ นภิกษทุ ้ังหลาย อามิส ถาเกบ็ ไวในภายนอก หงุ ตม ในภายนอกแตหุงตมเอง ถาภกิ ษุฉนั อามิสนน้ั ตอ งอาบตั ิทกุ กฏตัวเดียว. ดกู อ นภิกษุท้งั หลาย อามสิ ถา เกบ็ ไวในภายนอก หุงตม ในภายนอกและผอู น่ื หงุ ตม ถา ภิกษฉุ นั อามิสน้ันและ ไมตองอาบัต.ิ พระพุทธานญุ าตใหอนุ โภชนาหาร [๕๐] กโ็ ดยสมยั นั้นแล ภิกษทุ ้งั หลายคดิ วา พระผมู ีพระภาคเจาทรงหามภัตตาหารทห่ี ุงตมเอง จงึ รังเกียจในโภชนาหารที่ตองอุน แลว กราบทูล

พระวินยั ปฎ ก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ที่ 85เร่อื งนน้ั แดพระผมู ีพระภาคเจา ๆ ตรัสอนญุ าตแกภิกษทุ ้ังหลายวา ดูกอนภิกษุทงั้ หลาย เราอนญุ าตใหอ นุ ภตั ตาหารที่ตองอุน . พระพุทธานญุ าตอามสิ ท่เี ปน อนั โตวตุ ถะเปนตน [๕๑] กโ็ ดยสมยั นัน้ แล พระนครราชคฤหบ งั เกิดทุพภกิ ขภัย คนทงั้ หลายนาํ เกลือบา ง นํา้ มันบาง ขาวสารบาง ของควรเคีย้ วบา ง มายงั อารามภกิ ษุท้งั หลายใหเก็บของเหลา นัน้ ไวขางนอก สัตวตา ง ๆ กินเสยี บาง พวกโจรลกั เอาไปบา ง ภิกษุทั้งหลายกราบทลู เรอื่ งน้นั แดพระผมู พี ระภาคเจา ๆ ตรสัอนุญาตแกภิกษทุ งั้ หลายวา ดกู อนภกิ ษุท้ังหลาย เราอนุญาตใหเ ก็บไว ณ ภายในได. กปั ปยการกทั้งหลายเก็บอามิสไวข า งในแลว หุงตม ขางนอก พวกคนกินเดนพากนั หอมลอ ม. ภิกษุทงั้ หลายไมพอใจฉนั แลวกราบทูลเรอ่ื งน้นั แดพ ระผมู ีพระภาคเจา ๆ ตรัสอนุญาตแกภิกษุทัง้ หลายวา ดูกอนภกิ ษทุ ัง้ หลาย เราอนญุ าตใหหงุ ตม ในภายใน. ในคราวเกิดทพุ ภกิ ขภยั พวกกัปปยการกนําสิง่ ของไปเสียมากมายถวายภกิ ษุเพียงเล็กนอย. ภกิ ษทุ งั้ หลายกราบทูลเร่อื งนั้นแดพ ระผมู พี ระภาคเจา ๆ ตรสั อนุญาตแกภ ิกษุทง้ั หลายวา ดกู อนภิกษุทง้ั หลาย เราอนญุ าตใหห งุ ตม เอง. ดกู อ นภิกษทุ ้ังหลาย เราอนุญาตอามิสท่ีเกบ็ ไวในภายในท่ีอยู ทีห่ ุงตมในภายในท่อี ยู และทหี่ งุ ตมเอง.

พระวินัยปฎ ก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ที่ 86 ผลไมก ลางทาง [๕๒] ก็โดยสมยั นั้นแล ภกิ ษหุ ลายรปู ดวยกนั จาํ พรรษาในกาสีชนบทแลว เดินทางไปสพู ระนครราชคฤห เพื่อเฝาพระผมู พี ระภาคเจา ในระหวางทางไมไ ดโภชนาหารท่ีเศราหมอง หรือประณีตบริบูรณ พอแกค วามตอ งการเลย ถึงของขบเคย้ี วคือผลไมม าก แตก ็หากัปปยการกไมไ ด ตางพากันลาํ บาก คร้นั เดนิ ทางไปพระนครราชคฤห ถึงพระเวฬุวันวหิ ารอันเปน สถานทพี่ ระราชทานเหยอ่ื แกก ระแต แลว เขาไปเฝา พระผูมพี ระภาคเจา ถวายบังคมนง่ั เฝา อยู ณ ทีค่ วรสวนหน่ึง. พุทธประเพณี กก็ ารทพี่ ระผูม พี ระภาคพทุ ธเจาทงั้ หลาย ทรงปราศรัยกับพระอาคนั -ตุกะทั้งหลาย นน่ั เปน พุทธประเพณี. ครง้ั น้นั พระผูมพี ระภาคเจา ไดตรสั ถามภิกษุเหลา นนั้ วา ดูกอนภิกษุทั้งหลายรา งกายของพวกเธอยังพอทนไดหรอื ยงั พอใหเปนไปไดห รอื เดินทางมามคี วามลําบากนอยหรอื และพวกเธอมาจากไหนเลา ? ภิกษุเหลา น้ันกราบทูลวา ยังพอทนไดพ ระพทุ ธเจาขา ยงั พอใหเ ปน ไปไดพระพุทธเจาขา พวกขา พระพุทธเจาจาํ พรรษาในกาสชี นบทแลวเดินทางมาพระนครราชคฤห เพอ่ื เฝาพระผมู ีพระภาคเจา ณ พระเวฬวุ ันน้ี ในระหวางทางไมไดโ ภชนาหารท่เี ศรา หมองหรือประณีต บรบิ ูรณ พอแกความตอ งการเลยถงึ ของขบเคี้ยว คือผลไมม มี าก แตก ห็ ากปั ปย การกไมได เพระเหตุนัน้ พวกขา พระพทุ ธเจา จึงเดินทางมามีความลาํ บาก.

พระวนิ ยั ปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ท่ี 87 พระพทุ ธานุญาตใหรบั ประเคนของทีเ่ ปนอุคคหติ ลําดบั น้ัน พระผมู ีพระภาคเจาทรงทาํ ธรรมกี ถา ในเพราะเหตเุ ปนเคามูลนน้ั ในเพราะเหตแุ รกเกดิ น้นั แลวรบั สัง่ กะภิกษุทงั้ หลายวา ดูกอ นภกิ ษุทัง้ หลาย เราอนญุ าต ภิกษุเหน็ ของขบเค้ียว คือ ผลไมใ นที่ใด ถงึ กัปปยการกไมมี กใ็ หห ยบิ นาํ ไปเอง พบกัปปยการกแลว วางไวบ นพื้นดนิ ใหก ปั ปยการกประเคนแลวฉัน. ดกู อ นภิกษุท้ังหลาย เราอนญุ าตใหรับประเคนสิง่ ของทีภ่ ิกษุถูกตอ งแลวได. พราหมณถ วายงาและน้าํ ผง้ึ ใหม [๕๓] กโ็ ดยสมัยน้ันแล งานใหมและนํ้าผึ้งใหมบังเกิดแกพราหมณผูห นึ่ง พราหมณจงึ ไดตดิ ตกลงวา ผิฉะนัน้ เราพึงถวายงาใหมและน้ําผึ้งใหมแกภิกษสุ งฆ มอี งคพ ระพทุ ธเจาเปนประมุข ครัน้ แลวไดไปในพุทธสํานักครั้นถึงแลวไดท ลู ปราศรยั กบั พระผมู ีพระภาคเจา ครน้ั ผา นการทลู ประศรยั พอใหเ ปนทบ่ี นั เทงิ เปน ทร่ี ะลกึ ถงึ กันไปแลว จึงยืนอยู ณ ทค่ี วรสว นขางหนง่ึพราหมณยนื อยู ณ ท่ีควรสวนขา งหนึ่งแลว ไดท ูลคํานแี้ ดพระผูม ีพระภาคเจาวา พระพุทธเจาขา ขอทา นพระโคดมพรอมดวยภิกษุสงฆ จงทรงพระกรุณาโปรดรับภตั ตาหารของขา พระพุทธเจา ในวนั พรุงน้ี เพ่อื เจรญิ บญุ กศุ ล และปต ปิ ราโมทยแกข า พระพทุ ธเจาดวยเถดิ . พระผูม พี ระภาคเจา ทรงรบั นมิ นตโ ดยดษุ ณภี าพ ครน้ั พราหมณนั้นทราบการรับนมิ นตของพระผมู ีพระภาคเจา แลว กลบั ไป แลวส่ังใหต กแตงของเค้ียวของฉนั อันประณตี โดยผานราตรีน้นั แลว ใหค นไปกราบทูลภัตกาลแดพ ระผมู ีพระภาคเจาวาถงึ เวลาแลว ทา นพระโคดม ภตั ตาหารเสรจ็ แลว.

พระวนิ ยั ปฎ ก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาท่ี 88 ขณะนน้ั เปน เวลาเชา พระผมู พี ระภาคเจา ทรงครองอนั ตรวาสกแลวถอื บาตรจีวรเสด็จพระพทุ ธดาํ เนินไปสนู ิเวศนของพราหมณน ้นั คร้นั ถึงแลวประทบั นัง่ เหนอื พระพทุ ธอาสนทีเ่ ขาจัดถวาย พรอ มดว ยภกิ ษสุ งฆ พราหมณน้นัจงึ องั คาสภิกษสุ งฆ มพี ระพทุ ธเจาเปน ประมขุ ดวยขาทนียโภชนยี าหารอนัประณีต ดว ยมือของตน ยังพระผมู พี ระภาคเจาผูเสวยจนเสรจ็ แลว ทรงนาํพระหตั ถอ อกจากบาตรใหหามภัตรแลวน่ังอยู ณ ทค่ี วรสว นขางหนึ่ง พระผมู ีพระภาคเจา ทรงช้แี จงพราหมณน ้นั ผนู ั่งอยู ณ ที่ควรสว นขางหนึ่ง ใหเหน็ แจงสมาทาน อาจหาญ รา เรงิ ดว ยธรรมกี ถาแลวลุกจากทป่ี ระทบั เสดจ็ กลับ คร้นัพระผมู พี ระภาคเจา เสดจ็ กลับแลว ไมทนั นานพราหมณน น้ั ระลกึ ขึน้ ไดวา เราคดิวาจกั ถวายงาใหมและนา้ํ ผ้ึงใหม จงึ ไดน มิ นตภ กิ ษสุ งฆ มีพระพทุ ธเจา เปนประมขุ เพื่อถวายไทยธรรมเหลาใด ไทยธรรมเหลา นนั้ เราลืมถวาย ผฉิ ะนัน้เราพงึ ใหเขาจัดงาใหมและนา้ํ ผึ้งใหมบ รรจขุ วดและหมอ นาํ ไปสู อาราม ดงั นี้แลวใหเ ขาจัดงาใหมและนํา้ ผ้งึ ใหมบรรจุขวดและหมอนําไปสอู าราม เขา ไปในพุทธสาํ นัก คร้ันถงึ แลว ไดยืนอยู ณ ทคี่ วรสวนขางหนึ่ง คร้ันแลว ไดทูลคาํ นี้แดพ ระผมู พี ระภาคเจาวา ทานพระโคดม ขาพระพุทธเจา คิดวา จกั ถวายงาใหมและนํา้ ผ้งึ ใหม จึงไดนิมนตภกิ ษสุ งฆม ีพระพุทธเจาเปน ประมขุ เพื่อถวายไทยธรรมเหลาใด ไทยธรรมเหลา นน้ั ขา พระพุทธเจา ลืมถวาย ขอทานพระโคตมโปรดรบั งาใหมและนาํ้ ผึ้งใหมข องขาพระพุทธเจา เถิด. พระผูม พี ระภาคเจา ตรัสวา ดกู อนพราหมณ ถาเชน นัน้ เธอจงถวายแกภิกษุท้ังหลาย. ก็คราวนน้ั อัตคัดอาหาร ภิกษทุ ้งั หลายรบั ส่งิ ของเลก็ นอยแลว หามเสยีบา ง พจิ ารณาแลว หามเสียบา ง เปนอันวาพระสงฆล วนเปนผหู า มภตั รท้งั นนั้ภิกษุทัง้ หลายรงั เกียจ ไมร ับประเคน.

พระวินัยปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาที่ 89 พระพทุ ธานาญาตใหฉ นั โภชนะไมเ ปน เดน พระผมู ีพระภาคเจาตรสั อนุญาตแกภิกษุทั้งหลายวา ดกู อ นภกิ ษุ ท้งัหลาย พวกเธอจงรบั ประเคนฉันเถดิ เราอนุญาตใหภกิ ษุฉันเสรจ็ หา มภตั รแลว ฉันโภชนะอนั ไมเปนเดน ซง่ึ นํามาจากสถานท่ีฉนั . ตระกูลอุปฏ ฐากของพระอุปนนั ทศากยบุตร [๕๔] ก็สมยั นน้ั แล ตระกลู อปุ ฏฐากของทานพระอปุ นนั ทศากยบุตรไดสง ของเคยี้ วไปเพือ่ ถวายพระสงฆ สงั่ วา ตองมอบใหพระคุณเจา อุปนนทถวายสงฆแ ตเวลานน้ั ทานพระอุปนันทศากยบตุ ร กําลังเขา ไปบิณฑบาตในบานคร้นั ชาวบานพวกนั้นไปถึงอารามแลวถามภิกษทุ ้งั หลายวา พระคณุ เจาอปุ นนทไปไหน เจาขา ? ภิกษุทงั้ หลายตอบวา ทา นพระอุปนนั ทศากยบุตรนัน้ เขา ไปบณิ ฑบาตในบานแลว . ชาวบานส่งั วาทานเจาขา ของเคี้ยวนต้ี องมอบใหพระคณุ เจาอุปนนทถวายภกิ ษุสงฆ. ภกิ ษุท้ังหลายกราบทูลเรื่องนั้นแดพระผูมีพระภาคเจา ๆ ตรสั วา ดูกอนภกิ ษุท้งั หลาย ถา เชนน้ัน พวกเธอจงรับประเคนเก็บไวจนกวา อุปนนทจ ะมา คร้นั ทานพระอุปนนั ทศากยบตุ ร เขาไปเยยี่ มตระกลู ท้ังหลายกอ นเวลาฉันแลว มาถงึ ตอกลางวัน ก็คราวน้นั เปนสมยั ทุพภกิ ขภัย ภกิ ษุท้งั หลายรับสงิ่ของเลก็ นอ ยแลว หามเสียบาง พจิ ารณาแลวหามเสียบา ง เปนอนั วาภิกษสุ งฆลวนเปน ผหู า มภัตรทั้งนั้น ภิกษทุ ง้ั หลายรังเกียจไมรับประเคน,

พระวนิ ัยปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาที่ 90 พระผูม ีพระภาคเจาตรัสอนุญาตแกภ กิ ษทุ ้ังหลายวา ดูกอนภิกษุทัง้หลาย พวกเธอจงรบั ประเคนฉันเถิด เราอนญุ าตใหภกิ ษผุ ฉู ันเสรจ็ หา มภตั รแลว ฉันโภชนะอนั ไมเ ปน เดน ซึง่ รับประเคนไวใ นปุเรภตั รได. พระสารีบตุ รเถระอาพาธ [๕๕] ครน้ั นน้ั พระผมู ีพระภาคเจา ประทับอยูใ นพระนครราชคฤหตามพระพุทธาภิรมย แลว เสดจ็ พระพุทธดําเนนิ มงุ ไปทางพระนครสาวัตถี เสด็จจารกิ โดยลําดับ ถงึ พระนครสาวัตถีแลว ทราบวา พระองคประทับอยูในพระ-วิหารเชตวัน อารามของอนาถบิณฑิกคหบดี เขตพระนครสาวัตถนี ้ัน วนั ตอมาทา นพระวารบี ตุ รอาพาธเปน ไขต วั รอ น ทา นพระมหาโมคคัลลานะเขาไปเย่ยี มทานพระสารบี ตุ ร ไดถามทานพระสารบี ตุ รวา อาวโุ ส สารีบุตร เมือ่ กอนทา นอาพาธเปนไขตวั รอ น รักษาหายดวยเภสัชอะไร. ทานพระสารบี ุตรตอบวา รักษาหายดว ยรากกบัวและเงาบัว. ทา นพระมหาโมคคลั ลานะจงึ ไดห ายตัวไปในพระวิหารเชตวันทันที มาปรากฏอยู ณ ริมฝง สระโบกขรณมี ันทากนิ ี เปรียบเหมอื นบรุ ุษมีกาํ ลังเหยยี ดแขนทีด่ ู หรอื ดแู ขนทเ่ี หยียด ฉะนน้ั . ชางเชือกหนึง่ ไดเหน็ ทา นพระมหาโมคคัลลานะกําลงั มาแตไ กล ครัน้แลว ไดกลา วคาํ น้กี ะทา นพระมหาโมคคลั ลานะวา นิมนตพระคุณเจา มหาโมค-คลั ลานะมา พระคุณเจามหาโมคคลั ลานะมาดแี ลว พระคณุ เจา ตอ งประสงคส ่งิ ไรขา พเจาจะถวายสง่ิ นนั้ เจา ขา. ทานพระมหาโมคคลั ลานะตอบวา ฉันประสงคเ งา บวั และรากบวั .

พระวินัยปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ที่ 91 ชา งเชอื กนัน้ สงั่ ชางอกี เชือกหนง่ึ ทนั ทีวา พนาย ผิฉะน้ัน เจา จงถวายเงา บัวและรากบวั แกพระคุณเจา จนพอแกค วามตอ งการ. ชา งเชือกทถ่ี ูกใชน ัน้ ลงสูสระโบกขรณีมนั ทากนิ ี จงึ ใชง วงถอนเงาบวัและรากบวั ลางน้ําใหสะอาด มว นเปน เหอเขาไปหาทา นพระมหาโมคคัลลานะทันใดนนั้ ทานพระมหาโมคคัลลานะไดหายตวั ไปทรี่ ิมฝง สระโบกชรณมี ันทากนิ ีมาปรากฏตัวทพี ระวหิ ารเชตวัน เปรียบเหมอื นบรุ ษุ ผมู ีกาํ ลงั เหยียดแขนท่ีคูหรอื คูแขนทเี่ หยยี ด ฉะนนั้ แมช างเชอื กนน้ั ก็ไดหายไปตรงริมฝง สระโบกขรณีมันทากินี มาปรากฏตัวที่พระวหิ ารเชตวัน ไดป ระเคนเงาบวั และรากบวั แกทานพระมหาโมคคลั ลานะ แลวหายตวั ไปจากพระวหิ ารเชตวนั มาปรากฏตัวท่ีรมิ ฝง สระโบกขรณมี ันทากินี ลาํ ดบั น้ัน ทานพระมหาโมคคัลลานะนอ มเงาบัวและรากบวั เขา ไปถวายทา นพระสารีบตุ ร เมื่อทานพระสารบี ุตรฉันเงาบัวและรากบัวแลว โรคไขตัวรอนกห็ ายทันที เงาบวั และรากบวั ยงั เหลืออยมู ากมาย กแ็ ลสมัยน้นั อตั คดั อาหาร ภกิ ษทุ ้ังหลายรับส่ิงของเลก็ นอยแลวหามเสยี บา ง พจิ ารณาแลวหามเสียบา ง เปน อนั วา ภิกษสุ งฆล ว นเปนผหู ามภตั รทงั้น้นั ภกิ ษทุ ง้ั หลายรงั เกยี จไมรบั ประเคน. พระผมู พี ระภาคเจาตรัสอนญุ าตแกภกิ ษุทง้ั หลายวา ดกู อ นภกิ ษทุ ้งั หลายพวกเธอจงรบั ประเคนฉันเถดิ เราอนุญาตใหภ กิ ษผุ ฉู นั เสร็จ หามภตั รแลวฉนั โภชนะอนั ไมเ ปนเดน ซง่ึ เกิดในปา เกิดในสระบวั . พระพทธุ านญุ าตผลไมท่ีใชเพราะพนั ธุไมได [๕๖] ก็โดยสมยั นน้ั แล ในพระนครสาวตั ถมี ขี องฉนั คอื ผลไมเกดิขึ้นมาก แตกัปปยการกไมมี ภกิ ษุท้ังหลายรงั เกียจไมฉ นั ผลไม จึงกราบทลูเร่อื งนนั้ แดพระผูมีพระภาคเจา ๆ ตรสั อนญุ าตแกภ กิ ษุท้ังหลายวา ดกู อ นภิกษุ

พระวินัยปฎ ก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาที่ 92ท้ังหลาย เราอนญุ าตใหฉ ันผลไมทใ่ี ชเพาะพันธุไมไ ด หรือทป่ี ลอนเมลด็ ออกแลว ยังมิไดทํากปั ปะกฉ็ นั ได. พระพุทธบญั ญตั หิ า มทาํ สตั ถกรรม [๕๗] ครั้งนัน้ พระผมู ีพระภาคเจาประทับอยใู นพระนครสาวัตถีตามพระพุทธาภริ มยแลว เสด็จพระพทุ ธดําเนนิ ไปทางพระนครราชคฤห เสด็จพระพุทธดาํ เนนิ ผานระยะทางโดยลําดับ ถึงพระนครราชคฤห ทราบวา พระองคประทบั อยใู นพระเวฬุวันวหิ ารอนั เปนสถานท่พี ระราชทานเหย่อื แกกระแตเขตพระนครราชคฤหน ้นั คราวน้ัน ภิกษรุ ปู หนึง่ อาพาธเปน โรครดิ สีดวงทวารนายแพทยช่อื อากาสโคตตะกาํ ลังทาํ การผาตดั ทวารหนักดว ยศสั ตรา ขณะนนั้พระผูมีพระภาคเจาเสดจ็ พระพุทธดาํ เนนิ ตามเสนาสนะ เสดจ็ ไปถงึ วหิ ารทอ่ี ยูของภิกษุรปู นนั้ นายแพทยอ ากาสโคตตะไดเหน็ พระผมู ีพระภาคเจากาํ ลงั เสด็จมาแตไกล ครน้ั แลวไดทลู คํานี้แดพ ระผมู ีพระภาคเจาวา ขออาราธนาทา นพระโคดมเสดจ็ มาทอดพระเนตรวจั จมรรคของภิกษรุ ปู น้ี เหมือนปากคางคก. ทรงประชุนภิกษทุ ั้งหลาย ลําดับนั้น พระผูม พี ระภาคเจาทรงดํารวิ า โมฆบุรุษนเ้ี ยาะเยย เราจึงเสดจ็ กลับจากทีน่ ้ันแล แลว รับส่ังใหป ระชุมภกิ ษสุ งฆ ในเพราะเหตเุ ปนเคามลู นั้น ในเพราะเหตุแรกเกิดนั้น แลวทรงสอบถามภิกษทุ ง้ั หลายวา ดูกอ นภกิ ษทุ งั้ หลาย ในวหิ ารหลงั โนน มภี ิกษอุ าพาธหรอื ? ภกิ ษุทั้งหลายกราบทูลวา มี พระพทุ ธเจา ขา. พ. ดกู อ นภิกษุทง้ั หลาย ภิกษรุ ูปนั้นอาพาธเปน อะไร ?

พระวนิ ยั ปฎ ก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ท่ี 93 ภ.ิ ทานรปู นัน้ อาพาธเปน โรคริดสดี วงทวาร นายแพทยอากาสโคตตะทําการผาตดั ทวารหนักดว ยศัสตรา พระพทุ ธเจา . พระผมู ีพระภาคพทุ ธเจา ทรงตเิ ตยี นวา ดูกอนภิกษุทัง้ หลาย การกระทําของโมฆบรุ ุษน้นั ไมเ หมาะ ไมสม ไมค วร มิใชกจิ ของสมณะ ใชไ มไดไมค วรทํา ดูกอ นภกิ ษทุ ง้ั หลาย ไฉนโมฆบุรุษนั้นจึงไดใ หทาํ สัตถกรรมในท่ีแคบเลา ในท่ีแคบมีผิวเนื้อออน แผลงอกเตม็ ยาก ผา ตดั ไมส ะดวก การกระทําของโมฆบุรษุ น้นั ไมเ ปน ไปเพอื่ ความเลอ่ื มใสของชุมชนทีย่ งั ไมเ ลื่อมใส . . .คร้ันแลวทรงทําธรรมีกถา รบั ส่งั กะภิกษุทงั้ หลายวา ดกู อนภิกษุทงั้ หลาย ภกิ ษุไมพ งึ ทําสัตถกรรมในที่แคบ รปู ใดใหทาํ ตอ งอาบัตถิ ลุ ลจั จยั . พระพทุ ธบัญญตั หิ ามทาํ วตั ถกิ รรม สมัยตอมา พระฉพั พัคคยี ท ราบวา พระผมู พี ระภาคเจา ทรงหามทาํ การผาตดั ทวารหนักดวยศสั ตรา จึงเล่ยี งใหทาํ การรดั หัวไส บรรดาภกิ ษุท่ีมกั นอ ย. . . ตางก็เพง โทษ ติเตียน โพนทะนาวา ไฉนพระฉัพพัคคยี จ ึงไดใหท ําวัตถิกรรมเลา แลวกราบทลู เรือ่ งนนั้ แดพระผมู ีพระภาคเจา. พระผูมีพระภาคเจาทรงสอบถามภกิ ษุทัง้ หลายวา ดูกอนภิกษทุ ัง้ หลายขา ววาภกิ ษุฉัพพคั คียใ หท าํ วตั ถกิ รรม จรงิ หรือ ? ภกิ ษทุ ง้ั หลายทูลรบั วา จรงิ พระพทุ ธเจาขา. พระผมู ีพระภาคพทุ ธเจาทรงตเิ ตยี นวา. . . คร้ันแลว ทรงทําธรรมี-กถา รบั สง่ั หามภิกษทุ ัง้ หลายวา ดูกอนภกิ ษุทง้ั หลาย ภกิ ษุไมพ งึ ใหทาํ สัตถกรรมหรือวตั ถกิ รรมในทีป่ ระมาณ ๒ น้ิว โดยรอบแหงที่แคบ รปู ใดใหท าํ ตองอาบัติถุลลัจจยั .

พระวินัยปฎ ก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาท่ี 94 อุบาสกิ าสุปปย าถวายเน้อื ขา [๕๘] ครงั้ นัน้ พระผมู พี ระภาคเจาประทับอยใู นพระนครราชคฤหตามพระพุทธาภริ มย แลวเสดจ็ พระพทุ ธดําเนนิ ไปทางพระนครพาราณสี เสด็จพระพุทธดาํ เนินผา นระยะทางโดยลาํ ดบั ถงึ พระนครพาราณสีแลว ทราบวาพระองคป ระทบั อยู ณ อสิ ปิ ตนะมฤคทายวันเขตพระนครพาราณสีน้นั สมยั น้ันอุบาสกสปุ ปยะและอุบาสิกาสปุ ปย า ๒ คน เปนผเู ลือ่ มใส เปนทายก กปั ปยการกบาํ รงุ พระสงฆอยใู นพระนครพาราณสี วนั หนึ่ง อบุ าสกิ าสปุ ปยาไปสูอารามเทย่ี วเย่ยี มวิหารและบริเวณทัว่ ทกุ แหง แลว เรียนถามภกิ ษุทง้ั หลายวา ภิกษุรูปไรอาพาธ ภกิ ษรุ ูปไรโปรดใหด ฉิ นั นาํ อะไรมาถวาย เจา ขา . ครั้งนัน้ ภิกษุรปู หน่งึ ดม่ื ยาถายและไดบ อกอุบาสกิ าสุปปยาวา ดกู อ นนองหญงิ อาตมาดื่มยาถา ย อาตมาตอ งการนาํ้ เนอื้ ตม . อุบาสิกาสปุ ปยารับคําวา ดฉิ ันจกั นาํ มาถวายเปน พเิ ศษ เจาขา แลวไปเรอื นสัง่ ชายคนรับใชว า เจาจงไปหาซ้ือเนือ้ สตั วท ีเ่ ขาขายมา. ชายคนรับใชรบั คําอุบาสกิ าสปุ ปย าวา ขอรบั กระผม แลวเทย่ี วหาซื้อทัว่ พระนครพาราณสกี ม็ ไิ ดพบเนอ้ื สตั วที่เขาขาย จงึ ไดก ลบั ไปหาอบุ าสิกาสุปปย าแลวเรยี นวา เนื้อสตั วที่เขาขายไมมี ขอรับ เพราะวนั นีห้ ามฆาสตั ว. อบุ าสิกาสุปปยาจึงไดม ีความปรวิ ิตกวา ภิกษอุ าพาธรูปนั้นแล เมอื่ไมไดฉ นั น้ําเน้ือตม อาพาธจกั มากขนึ้ หรือจักถึงมรณภาพ การทเี่ รารับคําแลวไมจ ดั หาไปถวายนั้น เปน การไมส มควรแกเราเลย ดงั น้ี แลวไดหยิบมดี หน่ัเน้อื มาเชอื ดเนื้อขา สง ใหหญิงคนรับใชส ง่ั วา แมส าวใช ผฉิ ะนนั้ แมจงตมเนอื้ นแ้ี ลวนําไปถวายภกิ ษุรปู ท่อี าพาธอยูในวหิ ารหลังโนน อนึ่ง ผูใ ดถามถึงฉันจงบอกวาปวย แลวเอาผาหม พนั ขา เขา หอ งนอนบนเตียง.

พระวินยั ปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาท่ี 95 คร้งั นนั้ อุบาสกสุปปย ะไปเรือนแลวถามหาหญิงคนรับใชว า แมส ุปปย าไปไหน ? หญิงคนรับใชตอบวา คุณนายนอนในหอ ง เจาขา . จงึ อุบาสกสปุ ปยะเขาไปหาอุบาสิกาสปุ ปย าถึงในหองนอน แลวไดถามวา เธอนอนทําไม อุบาสกิ า ดิฉนั ไมส บายคะ อบุ าสก. เธอปวยเปน อะไร ? ทีนน้ั อุบายสิกาสุปปย าจงึ เลา เรอื่ งนั้นใหอบุ าสกสปุ ปยะทราบ. ขณะนนั้ อบุ าสกสปุ ปย ะราเรงิ ดีใจวา อศั จรรยน ัก ชาวเราไมเ คยมีเลย ชาวเรา แมส ปุ ปย านี้มีศรทั ธาเล่อื มใสถึงแกส ละเนอ้ื ของตนเอง สิ่งไรอ่ืนทาํ ไมนางจกั ใหไ มไดเลา แลว เขา ไปเฝาพระผูม พี ระภาคเจา ถวายบังคมนัง่ อยูณ ท่คี วรสวนขางหนึง่ อบุ ายสกสุปปยะนงั่ เรียบรอยแลว ไดกราบทูลคาํ นี้ แดพระผูม ีพระภาคเจาวา พระพทุ ธเ จา ขา ขอพระผูม ีพระภาคเจาพรอ มดวยพระ-สงฆ จงทรงพระกรุณาโปรดรับภัตตาหารของขา พระพทุ ธะจาในวันพรงุ นี้ เพอ่ืเจรญิ มหากุศล และปตปิ ราโมทย แกขา พระพทุ ธเจาดวยเถิด พระผูมีพระภาคเจาทรงรับนมิ นตโ ดยดษุ ณีภาพ คร้นั อุบาสกสปุ ปย ะทราบการรับนิมนตของพระผูมีพระภาคเจา แลว ลกุ จากที่นง่ั ถวายบังคมพระผมู พี ระภาคเจา ทาํ ประทกั ษิณแลวกลับไป และสง่ั ใหตกแตงของเค้ยี วของฉันอนั ประณตี โดยผา นราตรีนนั้แลว ใหคนไปกราบทูลภัตกาลแดพ ระผมู ีพระภาคเจาวา ถงึ เวลาแลว พระพุทธเจาขา ภตั ตาหารเสรจ็ แลว . ขณะน้ันเปน เวลาเชา พระผมู พี ระภาคเจา ทรงครองอนั ตรวาสก แลวถอื บาตรจวี รเสดจ็ ไปสนู เิ วศนข องอุบาสกสุปปย ะ ครนั้ ถึงแลวประทับน่งั เหนือพุทธอาสนท ่ีเขาจัดถวายพรอมดว ยพระสงฆ อบุ าสกสุปปยะจึงเขา ไปเฝา พระผมู ีพระภาคเจา ถวายบงั คมแลว ไดยืนอยู ณ ท่ีควรสวนขา งหน่ึง.

พระวนิ ยั ปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ที่ 96 พระผมู พี ระภาคเจาไดตรัสถานอุบาสกสุปปยะผยู นื อยู ณ ทคี่ วรสว นขางหนง่ึ วา อบุ าสิกาสุปปย าไปไหน ? อุ. นางปว ย พระพุทธเจาขา . พ. ถา เชนน้ัน เชญิ อบุ าสกิ าสุปปยามา. อ.ุ นางไมสามารถ พระพทุ ธเจาขา. พ. ถาเชนนน้ั พวกเธอชวยกันพยุงพามา. ขณะนน้ั อุบาสกสปุ ปยะไดพ ยุงอบุ าสิกาสปุ ปยามาเฝา พรอมกบั นางไดเหน็ พระผูมพี ระภาคเจา แผลใหญเ พียงนั้นไดงอกเตม็ มีผิวพรรณเรียบสนทิเกิดโลมชาตทิ นั ที อุบายสกสุปปยะและอบุ าสกิ าสปุ ปยา จงึ พากนั ราเรงิ ยินดวี าอศั จรรยนกั ชาวเรา ไมเ คยมีเลยชาวเรา พระตถาคตทรงมพี ระฤทธม์ิ าก ทรงมีพระอานภุ าพมาก เพราะพอเหน็ พระองคเ ทานน้ั แผลใหญโ ตยังงอกขึน้ เต็มทนั ที มีผวิ พรรณเรียบสนทิ เกิดโลมชาติ แลวอังคาสภิกษสุ งฆม พี ระพทุ ธเจาเปน ประมุข ดว ยขาทนียโภชนยี าหารอันประณตี ดวยมือของตน จนยังพระผมู ีพระภาคเจาผเู สวยเสรจ็ แลว ทรงนําพระหัตถอ อกจากบาตรใหห า มภตั รแลว น่ังอยู ณ ท่คี วรสวนขา งหน่งึ . พระผมู พี ระภาคเจา ทรงช้แี จงใหอบุ าสกสปุ ปย ะแลอุบาสกิ าสปุ ปย าเห็นแจง สมาทาน อาจหาญ รา เรงิ ดวยธรรมีกถาแลว ทรงลกุ จากทปี่ ระทับเสด็จกลบั . ประชมุ สงฆทรงสอบถาม [๕๙] ครงั้ น้นั พระผมู ีพระภาคเจารบั สั่งใหประชุมภิกษสุ งฆในเพราะเหตุเปนเคา มูลนัน้ ในเพราะเหตแุ รกเกิดน้นั แลว ทรงสอบถามภิกษุทง้ั หลายวา ดูกอ นภกิ ษุทงั้ หลาย ภกิ ษุรูปไหนขอเนอื้ ตออุบาสิกาสปุ ปย า.

พระวนิ ัยปฎ ก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ที่ 97 เม่ือพระผูมพี ระภาคเจา ตรัสเชน นแ้ี ลว ภิกษุรปู นั้นไดทลู รับตอพระผูมีพระภาคเจา ขาพระพุทธเจา ไดข อเนื้อตออุบายสกิ าสปุ ปยา พระพุทธเจา ขา . พ. เขานาํ มาถวายแลว หรือ ภกิ ษุ ? ภิ. เธอฉนั เมาถวายแลว พระพุทธเจาขา . พ. เธอฉันแลว หรอื ภกิ ษุ ? ภ.ิ ฉันแลว พระพทุ ธเจาขา . พ. เธอพจิ ารณาหรอื เปลา ภกิ ษุ ? ภ.ิ มิไดพิจารณา พระพุทธเจา ขา . ทรงติเตียน พระผมู ีพระภาคพทุ ธเจา ทรงตเิ ตยี นวา ดกู อนโมฆบรุ ษุ ไฉนเธอจึงไมไ ดพ จิ ารณา แลว ฉันเน้อื เลา เธอฉนั เน้ือมนุษยแลว การกระทําของเธอน้ัน ไมเ ปน ไปเพื่อความเลอ่ื มใสของชุมชนที่ยงั ไมเลื่อมใส . . . คร้นั แลวทรงทาํ ธรรมีกถารับสงั่ กะภกิ ษทุ ง้ั หลายวา :- พระพทุ ธบัญญตั หิ ามฉนั เน้ือมนษุ ย ดกู อ นภกิ ษุท้งั หลาย บรรดาคนทม่ี ศี รทั ธาเลือ่ มใสมีอยู เขาสละเนอ้ืของเขาถวายก็ได ดกู อ นภกิ ษุท้ังหลาย ภิกษไุ มพ งึ ฉันเนือ้ มนษุ ย รปู ใดฉนัตอ งอาบตั ถิ ลุ ลจั จัย อน่งึ ภิกษยุ งั มไิ ดพ ิจารณา ไมพ งึ ฉนั เน้อื รูปใดฉันตองอาบตั ทิ ุกกฏ. พระพทุ ธบัญญตั ิหามฉันเนอื้ ชา ง [ ๖๐] ก็โดยสมยั น้นั แล ชา งหลวงลมลงหลายเชอื ก สมยั อตั คตั อาหารประชาชนพากนั บริโภคเน้ือชาง และถวายแกพ วกภิกษผุ ูเท่ยี วบิณฑบาต ภิกษุ

พระวนิ ัยปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ที่ 98ทง้ั หลายฉนั เนื้อชาง ประชาชนจงึ เพงโทษ ติเตยี น โพนทะนาวา ไฉนพระ-สมณะเชื้อสายศากยบตุ รจึงไดฉนั เนอ้ื ชางเลา เพราะชา งเปนราชพาหนะ ถาพระเจา อยูหัวทรงทราบ คงไมทรงเลื่อมใสตอ พระสมณะเหลา น้ันเปนแน ภกิ ษุทั้งหลายกราบทูลเร่อื งนัน้ แดพ ระผมู พี ระภาคเจา ๆ ทรงบญั ญัตหิ า มภกิ ษุทัง้ หลายวา ดกู อนภกิ ษทุ ้งั หลาย ภิกษไุ มพ ึงฉนั เน้อื ชา ง รปู ใดฉนั ตอ งอาบตั ิทกุ กฏ. พระพุทธบัญญตั ิหามฉนั เนอื้ มา สมยั ตอ มา มาหลวงตายมาก สมัยนน้ั อตั คดั อาหาร ประชาชนพากนั บริโภคเนอื้ มา และถวายแกภกิ ษผุ ูเ ที่ยวบณิ ฑบาต ภิกษุทั้งหลายฉันเน้อื มา ประชาชนจึงเพง โทษ ตเิ ตยี น โพนทะนาวา ไฉนพระสมณะเชอื้ สายศากยบตุ รจงึ ไดฉันเน้ือมา เลา เพราะมา เปนราชพาหนะ ถา พระเจา อยหู ัวทรงทราบ คงไมท รงเลอ่ื มใสตอ พระสมณะเหลานัน้ เปน แน ภกิ ษทุ ง้ั หลายกราบทูลเร่ืองนั้นแดพระผมู ีพระภาคเจา ๆ ทรงบญั ญัติหามภิกษุท้งั หลายวา ดกู อ นภิกษทุ ้งั หลายภกิ ษไุ มพงึ ฉันเน้อื มา รูปใดฉนั ตอ งอาบัตทิ กุ กฏ. พระพทุ ธบัญญัตหิ ามฉนั เนอื้ สุนขั สมยั ตอมา ถึงคราวอัตคัดอาหาร ประชาชนพากนั บริโภคเนือ้ สุนัขและถวายแกพวกภกิ ษผุ เู ทีย่ วบณิ ฑบาต ภกิ ษุทัง้ หลายฉันเนื้อสนุ ัข ประชาชนจงึ เพง โทษ ตเิ ตยี น โพนทะนาวา ไฉนพระสมณะเชือ้ สายศากยบตุ รจึงไดฉนั เนอ้ื สนุ ัขเลา เพราะสนุ ัขเปนสตั วน าเกลยี ด นา ชัง ภกิ ษุทง้ั หลายกราบทูลเรอื่ งนั้นแดพระผมู พี ระภาคเจา ๆ ทรงบญั ญัติหามภิกษุทัง้ หลายวา ดกู อ นภกิ ษุท้ังหลาย ภกิ ษไุ มพึงฉันเน้ือสนุ ัข รปู ใดฉนั ตอ งอาบัติ ทกุ กฏ.

พระวินัยปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนาที่ 99 พระพทุ ะบญั ญตั ิหา มฉันเนื้องู สมัยตอมา ถงึ คราวอตั คดั อาหาร ประชาชนพากนั บรโิ ภคเนื้องู และถวายแกพ วกภกิ ษุผูเทย่ี วบณิ ฑบาต ภกิ ษทุ ้งั หลายฉันเนือ้ งู ประชาชนจงึ เพงโทษ ตเิ ตยี น โพนทะนาวา ไฉนพระสมณะเชอ้ื สายศากยบุตรจึงไดฉนั เน้อื งูเลา เพราะงูเปนสัตวนา เกลยี ดนาชงั แมพระยานาคชอื่ สปุ ส สะกเ็ ขา ไปในพทุ ธสาํ นกั ถวายบงั คมพระผูมพี ระภาคเจาแลวไดย ืนอยู ณ ทีค่ วรสว นขา งหนง่ึไดกราบทลู คาํ น้ีแดพระผมู พี ระภาคเจาวา พระพทุ ธเจาขา บรรดานาคทีไ่ มมีศรัทธา ไมเ ลอ่ื มใสมีอยู มันคงเบยี ดเบียนพวกภิกษจุ ํานวนนอ ยบาง ขอประ-ทานพระวโรกาส พระพุทธเจา ขา ขอพระคุณเจาทัง้ หลายโปรดกรุณาอยฉู นัเนอ้ื งู ลาํ ดบั น้นั พระผูมีพระภาคเจาทรงช้แี จงใหพ ระยานาคสปุ สสะเห็นแจงสมาทาน อาจหาญ รา เรงิ ดว ยธรรมกี ถา ครัน้ พระยานาคสปุ สสะอันพระผูมีพระภาคเจา ทรงใหเ ห็นแจงสมาทาน อาจหาญ รา เรงิ ดว ยธรรมีกถาแลวถวายบังคมพระผมู พี ระภาคเจา ทาํ ประทักษณิ กลับไป. ลาํ ดับน้ัน พระผมู พี ระภาคเจาทรงทาํ ธรรมีกถา ในเพราะเหตุเปนเคามลู นั้น ในเพราะเหตแุ รกเกิดนน้ั แลวรบั ส่งั กะภกิ ษทุ ้งั หลายวา ดกู อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุไมพงึ ฉนั เนอื้ งู รูปใดฉนั ตองอาบตั ทิ กุ กฏ. พระพทุ ธบัญญตั หิ ามฉันเนื้อราชสหี  สมยั ตอ มา พวกพรานฆาราชสหี แ ลว บริโภคเนอื้ ราชสหี  และถวายแกพวกภกิ ษผุ เู ทีย่ วบิณฑบาต พวกภกิ ษุฉันเนือ้ ราสหี แ ลว อยใู นปา ฝงู ราชสหี ฆ าพวกภิกษุเสยี เพราะไดก ล่ินเน้ือราชสีห ภกิ ษทุ ้ังหลายกราบทูลเร่อื งน้ันแดพระผูมพี ระภาคเจา ๆ ทรงบัญญัตหิ ามภิกษทุ งั้ หลายวา ดกู อ นภกิ ษุท้งั หลายภกิ ษุไมพึงฉันเนอื้ ราชสหี  รปู ใดฉนั ตองอาบตั ทิ ุกกฏ.

พระวินยั ปฎก มหาวรรค เลม ๕ ภาค ๒ - หนา ที่ 100 พระพุทธบัญญัติหามฉนั เนอ้ื เสอื โครง สมัยตอมา พวกพรานฆาเสอื โครง แลวบริโภคเนอ้ื เสือโครงและถวายแกพวกภกิ ษุผเู ทย่ี วบณิ ฑบาต พวกภกิ ษุฉนั เนื้อเสอื โครง แลว อยใู นปา เหลา เสือโครงฆา พวกภิกษเุ สียเพราะไดกลนิ่ เนอื้ เสอื โครง ภิกษทุ ั้งหลายก็กราบทูลเร่อื งน้นัแดพ ระผมู ีพระภาคเจา ๆ ทรงบัญญตั หิ า มภกิ ษุทง้ั หลายวา ดูกอนภกิ ษทุ ง้ั หลายภกิ ษุไมพ ึงฉนั เนอื้ เสือโครง รูปใดฉัน ตองอาบตั ิทุกกฏ. พระพทุ ธบัญญัติหา มฉันเนื้อเสอื เหลอื ง สมยั ตอมา พวกพรานฆาเสอื เหลอื ง แลวบริโภคเนือ้ เสือเหลืองและถวายแกพ วกภิกษุผเู ท่ียวบิณฑบาต พวกภกิ ษฉุ ันเนื้อเสือเหลอื งแลวอยูในปาเหลาเสอื เหลอื งฆาพวกภิกษุเสยี เพราะไดกลิน่ เนอื้ เสอื เหลือง ภกิ ษุทงั้ หลายกราบทลู เร่ืองน้นั แดพระผูมพี ระภาคเจา ๆ ทรงบัญญัติหา มภิกษุทั้งหลายวา ดูกอนภิกษทุ ง้ั หลาย ภิกษไุ มพ งึ ฉัน เน้อื เสอื เหลือง รูปใดฉัน ตอ งอาบตั ิทุกกฏ. พระพุทธบัญญตั หิ า มฉันเนอื้ หมี สมัยตอ มา พวกพรานฆา หมแี ลว บริโภคเนือ้ หมี และถวายแกพ วกภกิ ษุผเู ที่ยวบิณฑบาต พวกภกิ ษฉุ ันเนอื้ หมีแลว อยใู นปา เหลา หมฆี าพวกภกิ ษุเสียเพราะไดก ลิ่นเน้ือหมี ภกิ ษทุ ้ังหลายกราบทลู เรือ่ งนน้ั แดพระผูม พี ระภาคเจาๆทรงบญั ญัติหามภกิ ษุทงั้ หลายวา ดูกอ นภิกษุท้งั หลาย ภกิ ษุไมพ ึงฉนั เนอื้ หมีรูปใดฉัน ตองอาบตั ทิ กุ กฏ. พระพุทธบัญญัติหา มฉันเน้ือเสอื ดาว สมยั ตอ มา พวกพรานฆา เสือดาวแลวบริโภคเนอ้ื เสือดาว และถวายแกพ วกภกิ ษผุ เู ท่ยี วบิณฑบาต พวกภิกษฉุ ันเน้อื เสอื ดาวแลวอยูในปา เหลา