tripitaka_63

พระสตุ ตันตปฎก ขุททกนกิ าย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนาท่ี 427พระราชาเหลาน้ัน เพ่อื ตอ งการใหพ ระราชาเหลา นั้นรกั ตน แลว อยบู าํ รงุพระราชาเหลา นน้ั ดูกริ ยิ าหรอื ความคดิ แหงพระราชาเหลาน้ัน สงขา วมาใหเรารู แลวอยูในท่นี น้ั เราจะเลีย้ งบุตรและภรรยาของเหลาทาน สงั่ ดังนแี้ ลวจารึกกณุ ฑล ฉลองพระบาทพระขรรคและสวุ รรณมาลาใหเปนอักษรในราชา-ภรณน้นั ๆ เพ่ือพระราชาเหลานนั้ ๆ แลว ตัง้ สตั ยาธิษฐานวา กจิ ของเรายอ มมีเมอื่ ใด อักษรเหลานี้ จงปรากฏเม่ือนน้ั แลว มอบใหโยธารอยเอ็ดเหลานน้ัไป โยธาเหลา น้ันไปในประเทศน้ัน ๆ ถวายบรรณาการแดพ ระราชาเหลานัน้เมื่อพระราชาเหลา นนั้ ตรสั ถามวามาธุระอะไร ก็ทลู วามาบาํ รุงพระองคคร้ันตรสั ถามวา มาแตไหน ก็ไมท ูลตามตรง ทูลวา มาจากทอ่ี ่นื เม่ือทรงรบั กอ็ ยูรับราชการในภายใน. กาลน้ันมพี ระราชาองคหน่งึ พระนามวา สงั ขพลกะ ในกมั พลรฐั ใหเตรยี มศัสตราวธุ และเรยี กระดมกองทพั ทหารของมโหสถที่วางใหสดบั ขา ว และระวังเหตุการณ ท่สี ง ไปอยู ณ ราชสํานกั แหงพระเจาสงั ขพลกราชนน้ั ไดส งขาวสาสนมายังมโหสถวา ขาพเจา ไมท ราบประพฤติเหตุในนครนีว้ า พระเจาสังขพลกราชจักทรงทําราชกิจช่ือนี้ ขอทานจงสง สุวบัณฑติ (นกแกว ฉลาด)ไปทราบความเองโดยถองแท ลาํ ดับนนั้ พระมหาสตั วไ ดฟง ขา วนน้ั จึงเรยี กสุวโปดกลกู นกแกว มากลาววา เจาจงไปสืบขา ววา พระราชาองคหนงึ่ มีพระนามวา สงั ขพลกะ ในกมั พลรัฐ ทําราชกจิ ช่อื น้ี แลวจงเท่ยี วไปในสกลชมพทู วปีนาํ ประพฤติเหตมุ าเพ่ือเรา กลาวฉะนี้แลวใหสวุ โปดกกินขาวตอกคลกุ นํา้ ผึ้งใหด ม่ื นํา้ ผึ้ง แลวเอาน้ํานน้ั หงุ รอ ยหนหุงพนั หนทาขนปก แลว ใหจบั ทหี่ นาตา งเบื้องปราจีนทศิ ปลอ ยไป สวุ บัณฑติ น้นั ไปในท่ีนนั้ รูประพฤตเิ หตแุ หงพระเจาสังขพลกราชแตสํานักทหารของมโหสถนั้นโดยแนน อนแลว เมือ่ จะตรวจชมพูทวปี ท้งั สิ้นถึงอตุ รปญจาลนครในกปั ปลรฐั .

พระสุตตนั ตปฎก ขทุ ทกนิกาย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนา ที่ 428 กาลน้นั พระราชามพี ระนามวา จุลนพี รหมทัต ครองราชสมบตั ิในอตุ รปญจาลนครนน้ั พราหมณช ือ่ เกวฏั เปน นกั ปราชญผ ฉู ลาดพราํ่ ถวายอรรถธรรมแกพระราชาน้ัน ในเวลาใกลรุงวันหนงึ่ ปโุ รหติ น้ันตืน่ ข้นึ แลดูหองประ-กอบดว ยสริ อิ ันประดับแลว เห็นยศใหญข องตนดวยแสงสวางแหง ประทีป จึงคดิวายศแหง เรานี้ ใคร ๆ ใหเ รา กค็ ดิ ไดว า ไมใ ชของคนอนื่ เปนของพระเจา จุลนีพรหมทัตพระราชทานแกเรา ควรเราจกั จดั แจงใหพระราชาผูพระราชทานยศเหน็ ปานนีแ้ กเรา ใหเ ปน อคั รราชาในสกลชมพูทวีป เรากจ็ ักไดเ ปน อคั รปุโรหติของพระองค คิดฉะนน้ั แลวเขา เฝาพระราชาแตเชา ทูลถามถงึ สขุ ไสยาตามธรรมเนยี มแลวกราบทูลวา ขา แตสมมติเทพ ขอ ความอนั ขา พระบาทจะพึงทูลปรึกษามอี ยู เมือ่ พระราชาทรงอนุญาตใหกราบทลู จึงกราบทูลวา ขา แตพระมหาราชเจา สถานท่ีลับในพระนครไมมี ขอเสด็จไปพระราชอุทยานพระราชาทรงเห็นชอบดว ย จงึ เสด็จไปพระราชอุทยานกบั ปุโรหิต วางพลนกิ ายไวภ ายนอกใหรักษา แลวเสดจ็ เขา สพู ระราชอุทยานกบั พราหมณเทา นั้น ประ-ทบั นง่ั ณ แผนศลิ าเปน มงคล ครัง้ นนั้ สวุ โปดกเห็นกิรยิ าของพระราชากบัพราหมณ จงึ คิดวา อันเหตุการณพ ึงมีในกริ ิยาของพระราชากบั พราหมณน ้ีวนั น้เี ราจกั ไดฟ งอะไร ๆ ทค่ี วรแจง แกมโหสถ คดิ ฉะน้ีแลวบินเขาไปสูพ ระ-ราชอุทยาน จับเรนอยูร ะหวา งใบไมรังอันเปนมงคล พระราชาตรัสใหเกวัฏทลู เร่ือง พราหมณจ งึ กราบทูลอยางน้วี า ขอพระองคทรงทาํ ไวในพระกรรณของพระองคแตท นี่ ้ี ความคิดนี้จกั ชื่อวา รูกัน ๔ หู ถา พระองคท รงทาํ ตามคําของขา พระองค ขาพระองคจักทาํ พระองคใหเ ปน อัครราชาในสกลชมพูทวปีพระเจา จลุ นไี ดท รงสดับคําของเกวฏั ก็ทรงโสมนัสดวยความเปน ผมู คี วามปรารถนาใหญ จึงตรสั วา กลาวไปเถิดอาจารย เราจักทาํ ตามคําของทานพราหมณเกวัฏจงึ ทูลบรรยายความคิดวา ขาแตสมมตเิ ทพ เราทงั้ หลายจักเรยี ก

พระสุตตนั ตปฎก ขุททกนกิ าย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนาที่ 429ระดมกองทพั แลว ลอ มเมืองนอ ยยดึ เอาไวก อ น ขา พระบาทจกั เขาสเู มืองทางประตูนอยแลว แจง แกพระราชานั้นวา กจิ ดว ยการรบของพระองคไมมี โภค-สมบัติเปนของพวกขา พระเจา ทง้ั ส้นิ พระองคจกั คงเปน พระราชาอยูอยางน้นัก็ถา พระองคจ กั รบ ก็จะพายแพโดยสว นเดยี ว เพราะความทีพ่ ลและพาหนะของพวกขา พระเจา มาก ถา พระราชาน้นั จกั ทาํ ตามคําของพวกเรา พวกเราจกัจับพระราชาน้ันไว ถา พระราชาน้ัน จักไมท าํ ตามคําของเราไซร พวกเราจกั รบแลว ใหพระราชาน้ันถงึ ความสิน้ พระชนม แลวถอื เอากองทัพนครน้ัน เปน๒ ไปยึดเอาเมืองอ่ืนตอ ไป ถือเอาราชสมบตั ิในสกลชมพูทวปี โดยอุบายนี้แลว ด่ืมชยั บาน พวกเรานาํ พระราชารอยเอ็ดมาสเู มืองเรา แลว ใหด ่ืมสุราเจอื ยาพิษในอทุ ยานแลวยังพระราชาท้ังหมดใหส น้ิ พระชนม แลว ทิ้งพระศพของพระราชาเหลา นั้นเสยี ในคงคา ก็จกั ทําราชสมบัตใิ นราชธานีรอยเอด็ อยูในเงือ้ มพระหัตถข องพระองค พระองคจกั เปนอัครราชาในชมพูทวปี ทงั้ สนิ้ ดว ยประการฉะนี้ พระราชาทรงยินดตี รสั วา ดแี ลว อาจารย เราจักทาํ อยา งนน้ัพราหมณเกวัฏกราบทูลวา ความคดิ นชี้ อื่ วา ความคดิ รูกนั ๔ หู เพราะวาบคุ คลอนื่ ไมอาจมาลวงรู เพราะเหตนุ น้ั ขอพระองคอ ยา ชักชา รบี ยกกองทัพออกทีเดยี ว พระราชาไดทรงสดบั คําน้ัน กท็ รงโสมนสั รบั วา ดีแลว. สวุ โปดกไดฟงเรือ่ งนั้นทั้งหมด ในกาลเม่ือพราหมณกับพระราชาคิดการนจ้ี บลง จึงประหนึ่งบนิ ลงจับก่งิ ไมร งั ทหี่ อย ยังมลู ใหตกลงบนศรี ษะแหง เกวัฏแลว รองข้นึ วา นี้อะไรกนั พอเกวฏั แหงนขึน้ กย็ งั มลู ใหท กลงในปากรองกิริ ๆ บนิ ข้ึนจากก่งิ ไมรงั กลาววา แนะ เกวัฏ ทานสําคญั วา ความคิดของทานรูกันแต ๔ หหู รือ บัดน้รี กู นั เปน ๖ หแู ลว จกั รกู ันเปน ๘ หอู ีก แลวจกั รกู นั หลายรอ ยหทู เี ดียว ในเม่ือชนทัง้ หลายกลาววา ชว ยกันจับ ๆ ใหไดดังนี้ ก็บินไปสกู รุงมถิ ลิ าโดยกําลงั เร็วดุจลม เขาไปสเู คหสถานแหง มโหสถ

พระสุตตันตปฎก ขุททกนิกาย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนา ท่ี 430บัณฑิต กค็ วามประพฤตนิ ้เี ปนวัตรของสวุ โปดก คือถา วา ขาวมาแตท ่ีไร ๆควรบอกแกม โหสถผูเ ดยี ว ท่ีนน้ั สุวโปดกกล็ งจับที่จะงอยปา แหงมโหสถ ถาวาควรฟงแตนางอมราเทวี สุวโปดกกล็ งจับท่ีตกั ถาวา มหาชนควรสดับ สุวโปดกกล็ งจบั ทีพ่ น้ื กาลนนั้ สุวโปดกลงจบั ทีจ่ ะงอยปาแหง มโหสถดวยสญั ญาน้นั มหา-ชนก็หลกี ไปดวยรกู นั วา ๗ ความลบั พึงมมี โหสถพาสวุ โปดกขน้ึ ไปสพู ้ืนช้ันบนแลว ถามวา พอ ไดเ ห็นไดฟงอะไรมาหรอื ลาํ ดบั นัน้ สุวโปดกจึงกลา วกะมโหสถวา ขา แตน าย ขาพเจา ไมเห็นภัยอะไร ๆ แตสาํ นกั พระราชาอนื่ ในสกลชมพ-ูทวปี ก็แตพราหมณช อ่ื เกวฏั ผูเปนปโุ รหิตของพระราชาจลุ นพี รหมทตั พาพระราชาไปอทุ ยานแลวทลู ความคิดอนั รูแต ๔ หู ขา พเจาจับอยรู ะหวา งกง่ิ ไมร ังยงั มลู ใหต กลงในปากแหงพราหมณเ กวัฏแลวมาน่ี กลา วฉะน้แี ลวบอกกิจที่ไดเหน็ ท่ไี ดฟ งทัง้ ปวงแกม โหสถ คร้ันมโหสถถามวา ก็พระเจา จุลนรี ับจะทําตามหรือไม สุวโปดกตอบวารับจะทําตาม มโหสถจึงทํากจิ ทคี่ วรทําแกนกนัน้ คอืใหนอนในกรงทองคํา มีเครอ่ื งลาดอันออ น แลวคิดวา ชะรอยเกวฏั ไมรจู ักความที่เราชอื่ มโหสถบัณฑิต เราจกั ใหถ ึงทีส่ ุดแหงความคิดท่เี ขาคดิ กันน้ันในบดั นี้ จงึ ถายสกุลเข็ญใจในเมืองออกอยนู อกเมอื ง นาํ สกลุ มีอิสรยิ ยศซง่ึ อยใู กลประตชู นบทในแควนเจามาอยภู ายในเมือง ใหสะสมธญั ญาหารไวเ ปนอนั มาก. ฝา ยพระเจา จุลนพี รหมทตั เชื่อคําแหง เกวัฏ อันหมูเสนาแวดลอ มแลวเสด็จไปลอ มเมืองหนึ่ง ฝา ยเกวฏั กข็ าไปในเมืองนั้นโดยนัยทีก่ ลาวแลว ยงัพระราชาในเมืองนัน้ ใหห มายรูแลว ทําเมืองนนั้ ใหเ ปนของตน ทํากองทัพทั้ง ๒ ใหเ ปน กองเดียวกนั ไปลอ มเมอื งอ่ืน กย็ ดึ เมืองท้ังปวงไดห มดโดยลาํ ดับพระเจา จุลนีตง้ั อยูในโอวาทของพราหมณเ กวัฏ ยกเสยี แตพระเจา วิเทหราชนอกน้ันก็ไดพ ระราชาท้ังหลายในสกลชมพูทวีปอันเหลืออยู ใหเ ปนของพระองคดวยประการฉะน้.ี

พระสตุ ตนั ตปฎก ขุททกนกิ าย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนา ที่ 431 บรุ ุษท่มี โหสถวางไวก ็สงขาวถึงมโหสถเนอื งนิตยว า นครท้งั หลายมีประมาณเทา น้ี พระเจาจุลนีพรหมทตั ยึดไวไดแลว ขอทา นจงเปน ผูไมป ระมาทฝายมโหสถบัณฑติ สงขา วตอบไปยังบุรุษท่ีวางไวเหลา นน้ั วา เราเปน ผมู ิไดประมาทอยูในท่ีนี้แลว แมพวกเจาท้ังหลายก็อยา ไดว ิตกถึงเรา จงเปนผไู มประมาทอยเู ถดิ . ฝา ยพระเจา จลุ นีพรหมทัตยกทัพไปยดึ นครนัน้ ๆ ส้นิ ๗ ป ๗ เดอื น๗ วนั ก็ไดราชสมบัติในสกลชมพทู วีป จงึ ตรสั กะเกวฏั ปุโรหิตวา นครทง้ัหลายเทา น้ี เราไดไวแลว ๆ เราจักยดึ ราชสมบตั ขิ องพระเจาวิเทหราช ณ กรงุมิถลิ า ปโุ รหิตทลู คานวา ขาแตพระมหาราชเจา พวกเราไมค วรจะยึดราช-สมบัตใิ นนครท่ีมโหสถอยู เพราะวา นโหสถน้นั เปน ผบู ริบรู ณด ว ยความรู และเปนผฉู ลาดในอบุ ายอยา งน้ี ๆ ปโุ รหติ ทลู หา มพระเจาจุลนี พรรณนาคุณสมบตั ิของมโหสถ ดุจบุคคลยกมณฑลแหงดวงจันทรข น้ึ กลา ว เพราะวาปุโรหติ น้ีเปนผูฉลาดในอุบายเอง ฉะน้ันจงึ ยงั พระราชาใหกําหนดดวยอบุ ายวา ขา แตเทพเจา ราชสมบตั ิในมิถิลานครเปนของเลก็ นอย ราชสมบตั ิในสกลชมพูทวีปเปน ของพอแกเ ราท้ังหลาย ประโยชนอะไรดวยราชสมบตั ใิ นนครมถิ ลิ าแกเราทั้งหลายเลา ฝา ยพระราชาทั้งหลายอันเหลือกก็ ลาววา เราทัง้ หลายจกั ยึดราชสมบตั ิในกรุงมิถลิ าแลวดมื่ ชยั บาน ฝา ยเกวฏั กท็ ูลหามพระราชาเหลา นั้นแลวใหพระราชาเหลานน้ั รดู ว ยอบุ ายวา เราทง้ั หลายจกั ยัดราชสมบัตใิ นวิเทหรัฐทําอะไร พระราชานั้นก็เปน ดจุ ของเราทั้งหลายขอพระองคทง้ั หลายเสด็จกลับเถิด พระราชาเหลานัน้ ไดฟงคําของเกวฏั ตางก็เสด็จกลับนครของตน ๆ. เหลา บรุ ษุ ท่ีวางไวสดับเหตกุ ารณ กส็ งขา วแกม โหสถวา พระเจา จลุ นีพรหมทตั อนั พระราชารอยเอด็ แวดลอมจะมาสกู รงุ มิถลิ า แตก ก็ ลบั สเู มืองของ

พระสตุ ตันตปฎ ก ขุททกนกิ าย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนา ท่ี 432ตน ฝายมหาสัตวก ส็ งขา วตอบพวกบรุ ษุ ทีว่ างไววา จาํ เดิมแตน ้ี พวกเจาจงคอยดูกริ ิยาของพระเจาจลุ นี ฝา ยพระจลุ นีทรงปรกึ ษากับอาจารยเกวฏั วา บดั น้ีเราจกั ทาํ กจิ อยา งไร ครัน้ เกวฏั ทลู วา เราจักด่ืมชยั บาน จึงใหประดบั อุทยานแลว ตรสั สง่ั พวกราชเสวกวา พวกเจาจงตระเตรยี มสรุ าไวใ นไหสักรอ ยไหพนั ไหตระเตรียมของบรโิ ภคมีรส คือปลาและเน้ือเปนตน มอี ยา งตา ง ๆ ไวใหเ พียงพอกาลนั้นมบี ุรุษที่มโหสถวางไวก็สงประพฤติเหตนุ ้ันใหม โหสถทราบ ก็แตบรุ ุษที่มโหสถวางไวเหลา นน้ั หารไู มวา พระเจา จุลนปี ระกอบสุราดว ยยาพิษ ใครจะฆา พระราชารอยเอด็ ใหสิ้นพระชนมช พี ฝายพระโพธสิ ัตวร คู วามนัน้ แตสวุ โปดก จงึ สง ขาวตอบพวกบุรุษที่วางไวนนั้ วา เจา ท้งั หลายรูวนั ท่ีจะดมื่ สรุ าแนนอนแลวจงบอกแกเรา บุรษุ ทวี่ างไวน น้ั กท็ ําตามสง่ั มโหสถดาํ ริวา เมื่อบัณฑติ เชน เรามอี ยู พระราชามีประมาณเทา นี้ไมค วรส้นิ พระชนมช ีพ เราจักเปน ทพี่ ึ่งของพระราชาเหลา นน้ั คิดฉะนแ้ี ลว เรยี กพวกทวยหาญที่เปน บริวารสหชาตพนั คนน้ันมาแจงวา ดกู อ นสหายท้ังหลาย ไดย นิ วา พระราชาจลุ นใี หตกแตงพระราชอุทยาน แลว แวดลอมไปดวยพระราชารอยเอด็ ประสงคจะดม่ืสรุ า เจา ทงั้ หลายจงไปในท่ีนั้น ในเมื่ออาสนข องพระราชาท้ังหลายเขาแตง ตงั้แลว ในเม่ือพระราชาองคห น่ึงยงั ไมน ั่ง เจา ทง้ั หลายจงชงิ เอาอาสนซ ่งึ ตง้ั อยูในลาํ ดบั ตอ กับอาสนแหงพระเจา จลุ นี ประกาศวา นเี้ ปนราชอาสนม คี า มากแหงพระราชาของพวกเรา ดงั น้ี ในเมือ่ ขา ราชการฝา ยนนั้ กลาววา ทา นทงั้หลายเปนคนของใคร พงึ กลาวตอบวา เปนขาราชการของพระเจาวเิ ทหราชเมอ่ื พวกขา ราชการฝา ยนน้ั กลา วกะพวกเจาวา เราท้ังหลายเมื่อไปลอมยดึ เอานครนั้น ๆ ถงึ ๗ ป ๗ เดอื น ๗ วัน ก็หาเห็นพระราชาอนั มีนามวาวเิ ทหะสักวนั หนึง่ ไม พระราชาที่พวกทา นอางน้นั จกั ชือ่ วาพระราชากระไรได ทานท้ังหลายจงไป จงถือเอาอาสนในท่ีสดุ แหง อาสน เมอ่ื กลา วฉะนี้แลว กจ็ กั

พระสตุ ตันตปฎก ขุททกนกิ าย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนาที่ 433ถมุ เถียงกนั พวกเจาก็จงเถยี งวา พระราชาอน่ื ยกพระเจาจลุ นพี รหมทตั เสยี แลวจะยิ่งกวา พระราชาของเราในทนี่ ไี้ มมี กลา วฉะน้ีแลว จงถุม เถยี งใหม ากข้ึนแลว พูดวา เม่ือพวกเราไมไดแมซ่งึ อาสนเพ่อื พระราชาของพวกเรา พวกเราจกั ไมใ หทา นทัง้ หลายด่มื สุราและเคี้ยวกินมจั ฉมังสะ ณ บัดน้ี แลว บนั ลอื โหรอ งยงั ความสะดงุ ใหเกิดแกข า ราชการ ฝา ยน้ันดว ยเสยี งดัง แลวคอยทบุ ไหสุราทงั้ ปวงเสยี ดวยคอ นใหญ แลว เทสาดมจั ฉมงั สาหารเสีย ทาํ ใหบ ริโภคไมไดแลว เขา ไปสูร ะหวา งแหง เสนาโดยเร็ว ดุจเหลาอสรู เขาไปสเู ทพนคร แลว ทาํเสียงใหอึกทึกครกึ โครมประกาศวา เราทัง้ หลายเปนคนของมโหสถบณั ฑติ ในกรงุ มิถลิ า ถา ทานทง้ั หลายสามารถกจ็ งจับพวกเรา ใหข า ราชการเหลา นน้ั รูค วามท่ีพวกเจามาแลว จงมาเถดิ มโหสถแจงใหสหชาตโยธาของตนรูฉะนี้แลว สงไปทวยหาญสหชาตบรวิ ารของมโหสถรบั คาํ ส่งั ไหวมโหสถแลว ผกู สอดอาวุธ ๕ออกจากกรงุ มิถลิ าไปในราชอทุ ยานแหง พระเจา จุลนีเขาไปสูพ ระราชอุทยานอันตกแตงแลว ดุจนันทนวนั เทพอทุ ยานฉะนัน้ เหน็ สริ ริ าชสมบัตอิ นั ประดบั แลวตง้ั แตพระราชบัลลังกพ ระราชารอ ยเอด็ ซึง่ มีเศวตฉตั รอันยกแลว ไดทํากจิ ทั้งปวงโดยนยั อันพระโพธิสตั วก ลา วแลว ยงั มหาชนใหเ อิกเกริกแลว บา ยหนากลบักรงุ มถิ ิลา ฝายราชบริษทั ขา งกรงุ ปญจาละกก็ ราบทลู ประพฤติเหตแุ ดพ ระราชาเหลาน้นั พระเจา จลุ นพี รหมทตั ทรงพโิ รธวา พวกกรงุ มถิ ลิ ามาทําอันตรายแกสรุ าท่ีประกอบยาพิษเห็นปานนี้ของเราเสยี ฝายพระราชารอ ยเอด็ ก็พิโรธวา พวกกรงุ มถิ ลิ ามาทาํ ใหพวกเราไมไดด ื่มชยั บาน สวนพลนิกายกข็ ัดใจวา เราทงั้ หลายไมไดด มื่ สรุ าอนั หามลู คามไิ ด ฝายพระเจาจุลนีพรหมทัตตรัสเรียกพระราชาเหลานน้ั มา รบั สงั่ วา ดกู อ นทานผเู จริญทั้งหลาย ทานทงั้ หลายจงมา เราทงั้ หลายจกั ไปกรุงมถิ ิลา ตัดเศยี รพระเจาวิเทหราชเสียดวยพระขรรค แลว ยาํ่เหยียบเสียดว ยบาท แลวประชุมด่มื ชยั บาน ทา นทั้งหลายจงเตรยี มยกกองทัพ

พระสุตตนั ตปฎ ก ขุททกนกิ าย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนา ที่ 434ไป ตรสั ฉะนี้แลวเสดจ็ ในทีล่ บั ตรัสขอ ความนี้แกเ กวัฏอกี วา เราท้งั หลายจกัจับปจ จามิตรผทู ําอันตรายแกม งคลเหน็ ปานนข้ี องพวกเรา พวกเราจักเปน ผูอันเสนา ๑๘ อกั โขภิณี พรอมดวยพระราชารอ ยเอด็ แวดลอมไป ทานอาจารยจงไปดวยพราหมณเ กวฏั ดําริดวยความท่คี นเปนผูฉลาดวา อันเราไมอ าจจะเอาชนะมโหสถบณั ฑติ ความละอายจะมแี กพ วกเราเปนแน เราจกั ยงั พระราชาใหกลับพระดาํ ริ ลําดบั นน้ั เกวัฏจงึ ทลู พระราชาวา ขาแตมหาราช นนั่ หาใชกาํ ลังของพระเจาวิเทหราชไม นั่นเปนการจัดแจง นัน่ เปน อานุภาพของมโหสถบัณฑติ กรุงมิถิลาอันเขารักษาแลว ดุจทําท่ีราชสหี ร กั ษาแลว อนั ใคร ๆ ไมอาจยดึ เอา ความอายจกั มแี กพ วกเราอยางเดียว ไมค วรไป ณ กรุงมิถลิ า ฝา ยพระราชาจลุ นีเปนผมู ัวเมาดวยความเมาในราชอสิ ริยยศดว ยถอื พระองควา เปนกษตั รยิ  จึงตรสั วา มโหสถจกั ทาํ อะไรเราได ตรัสฉะนี้แลว เปน ผูอนั พระราชารอยเอด็ แวดลอมเสด็จออกไปดวยเสนากําหนด ๑๘ อักโขภิณี ฝายอาจารยเกวฏั เมือ่ ไมอาจจะใหพระเจาจลุ นีเธอคําของตน กโ็ ดยเสดจ็ ไปดวย ดวยคิดเหน็ วา เราไมควรจะประพฤติใหเ ปน ขาศกึ ตอ พระราชา. ฝายสหชาตโยธาของมโหสถกลับถงึ กรุงมถิ ลิ าโดยราตรีเดียว แจง กิจที่ตนไดท าํ แกม โหสถ ฝา ยเหลาบุรุษที่มโหสถวางไวก ส็ งขา วกอ นวา พระเจา จุลนีเปนผอู ันพระราชารอ ยเอด็ หอมลอ มเปนราชบริพาร เสดจ็ มาดวยทรงมุงจะจบั พระ-เจา วิเทหราช ขอทานผเู ปนบัณฑติ อยา ประมาท มโหสถไดร บั ขาวจากเหลา บรุ ษุที่วางไวเนอื งนิตยว า วนั นี้พระเจา จุลนีเสด็จถงึ สถานทน่ี นั้ วันน้ถี ึงสถานที่นัน้ก็วนั นจี้ กั เสดจ็ ถงึ กรงุ มิถิลา พระมหาสัตวไดท ราบขาวนนั้ ก็ยิง่ เปน ผูไมป ระมาทฝา ยพระเจา วเิ ทหราชทรงทราบขา ววา พระเจาจุลนีพรหมทัตจกั กรีธาทพั มายดึ เมอื งเรา กไ็ ดท รงฟง เสียงกกึ กองไมขาดเสียง ลาํ ดบั นน้ั พระเจาจลุ นี

พระสตุ ตนั ตปฎก ขุททกนกิ าย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนาที่ 435พรหมทตั พรอมดว ยพลนกิ ายถอื คบเพลงิ นบั ดวยแสนดวง สองมรรคาเสด็จมาถึงแตหวั คํ่า แลวใหล อมเมืองมถิ ลิ าไวท ้งั ส้นิ ลาํ ดับนน้ั แมทัพก็ใหตั้งหมพู ลในที่นัน้ ๆ ลอ มกรงุ มถิ ิลาดว ยปราการคือชาง ดวยปราการคือรถ ดวยปราการคือมา เหลา พลนิกายไดยนิ บันลือลัน่ ปรบมอื ผวิ ปาก คํารนรอ งอยู กรุงมถิ ิลากาํ หนดท้ังส้ิน ๗ โยชน ก็มีแสงสวา งเปน อนั เดียวกัน ดวยแสงสวางประทปี และแสงสวา งเคร่อื งประดับ สมัยนนั้ ราวกะวาเปนการทีป่ ฐพีจะแตกสลายดวยศัพทสาํ เนยี งแหง มารถและดรุ ิยางคด นตรเี ปน ตน นกั ปราชญท ง้ั ๔ คือเสนกะ ปุกกสุ ะ กามินทะ เทวินทะไดยินเสยี งโหรองโกลาหลไมรเู รอื่ ง ก็เขาไปเฝา พระราชา กราบทูลวา ขาแดพ ระมหาราชเจา เสียงโหร อ งอ้ืออึงมาก ก็แตขา พระองคไ มท ราบเสยี งนนั้ เปน เสยี งอะไร ควรท่ีจะทรงพิจารณใ หทราบเร่อื ง พระเจา วเิ ทหราชไดท รงสดับคําของอาจารยท ้ัง ๔ ก็ทรงคิดวาพระเจาพรหมทตั จักเสด็จมาแลว จึงเปดพระแกลทอดพระเนตร ก็ทรงทราบวาเสด็จมาแลว ทั้งกลวั ท้ังตกพระหฤทยั ทรงเห็นชัดวา ชวี ิตของเราไมมีละพรงุ นีพ้ ระเจาพรหมทตั จกั ยังพวกเราทงั้ มวลใหส้ินชีวิต ทรงเหน็ ฉะนีก้ ็ประทับนั่งตรัสอยกู บั อาจารยทั้ง ๔ สวนพระโพธิสัตวรูวา พระเจาจลุ นีพรหมทัตเสด็จมาถึงแลว เปนผูไ มค ร่ันครา มดุจราชสีห จัดการรักษาในพระนครท้งั ส้ินแลวคิดวา เราจักเลา โลมพระราชาจึงข้นึ สูพ ระราชนิเวศน ถวายบงั คมพระราชาแลว ยนื อยู ณ ที่ควรสว นหน่ึง พระเจา วเิ ทหราชทอดพระเนตรเหน็ มโหสถมาเฝา กค็ อ ยสบายพระหฤทยั ทรงดาํ ริวา คนอื่นยกมโหสถบณั ฑติ ผบู ุตรของเราจะชื่อวาสามารถเปลื้องเราจากทุกข ยอ มไมมี เมื่อจะรบั สัง่ กับมโหสถ ไดต รสัคาถาแรกในมหาอมุ มังคชาดกน้ี วา

พระสตุ ตนั ตปฎก ขทุ ทกนิกาย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนาท่ี 436 ดูกอนพอ มโหสถ พระเจาจลุ นพี รหมทัตเจา กรุงปญจาละเสด็จยาตราทพั มาพรอมดว ยกองทพั ทกุ หมูเหลา กองทพั ของพระเจากรงุ ปญจาละนนี้ นั้ พึงประมาณไมได มีกองชางโยธา กองราบ ลว นแตฉลาดในสงความท้งั ปวง สามารถจะนําขา ศกึ มาได มีเสยี งอ้ือองึ ยงั กันและกันใหร ดู วยเสียงกลองและเสยี งสงั ข. มวี ทิ ยาทางโลหธาตุ มีเคร่ืองประดับ มีธงเกลื่อนกลน ดวยชางมา สมบูรณด ว ยเหลา คนมีศลิ ป ตง้ั มั่นดว ยดดี ว ยเหลา ทหารผแู กลว กลา. กลา วกนั วา ในกองทพั นี้ มรี าชบุรษุ ๑๐ คนเปนผูฉลาด มีปญ ญา ประชมุ ปรึกษากนั ในท่ลี บั พระชนนีของพระเจาจุลนพี รหมทตั เปน ที่ ๑๑ ยอมทรงสั่งสอนชาวปญ จาลนคร. ทีน่ น้ั บรรดาชนเหลานี้ พระราชารอ ยเอด็ ผูเรืองยศ ตามเสดจ็ พระเจา ปญจาลราช ถูกชิงแวนแควนกลัวมรณภัย ตกอยูในอาํ นาจของชาวปญจาลนคร. เปนผูทาํ ตามพระราชกระแสทดี่ าํ รัส ไมม ีความปรารถนาก็จาํ ตองกลาวคาํ เปน ทีร่ ัก ตามเสดจ็ พระเจา -ปญจาลราช เปน ผูมอี าํ นาจมากอน ไมม คี วามปรารถนากต็ อ งอยใู นอํานาจของพระเจา ปญ จาลราช. กรุงมิถลิ าถูกกองทพั น้ัน แวดลอ มเปน ๓ ช้ันราชธานขี องชาววเิ ทหรัฐถูกขดุ เปนคูโดยรอบ.

พระสุตตนั ตปฎ ก ขทุ ทกนิกาย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนาที่ 437 กองทพั ทแ่ี วดลอ มกรงุ มถิ ิลาโดยรอบนน้ั ปรากฏ เหมือนดาวบนทองฟา ดูกอนพอ มโหสถ พอจงรูวา พวกเราจกั พนทกุ ขไดอ ยา งไร. บรรดาบทเหลา นนั้ บทวา สพพฺ เสนาย ความวา ดูกอ นพอ มโหสถไดยินวา พระเจาจลุ นเี สดจ็ ยาตราทัพมาพรอมดวยกองทัพทุกหมูเหลา นับได๑๘ อกั โขภิณี มีพระราชารอ ยเอ็ดเปนผูนํา. บทวา ปจฺ าลยิ า ไดแ กเปน ของมีอยูข องพระเจาปญจาลราช. บทวา วทิ ธฺ ิมตี ความวา ประกอบดว ยกาํ ลังของชา งไมผ ูเทยี่ วแบกทัพสัมภาระทนี่ ํามาเพือ่ การชา ง. บทวาปตฺติมตี ไดแ ก อนั บรุ ษุ ผกู อ เอาสิ่งประเสริฐนอ ยใหญรักษาแลว . บทวาสพฺพสงฺคามโกวทิ า ไดแก ผูฉลาดในสงความท้งั ปวง. บทวา โอหารนิ ีความวา สามารถแอบเขาไปในกองทัพไมมีใครเห็น ตัดศีรษะขา ศึกนํามาได.บทวา สทฺทวตี ไดแ ก ไมสงัดจากเสยี ง ๑๐ ประการ. บทวา เภริสงฺ-ขปปฺ โพธนา ความวา ในทน่ี นั้ ไมสามารถจะใหรดู วยคําสัง่ วา จงมา จงรุกจงรบ จงอยาไปเปน ตนแตก จิ เชนนั้นจะใหร กู ันไดใ นท่นี ้ี ดวยเสียงกลองและดวยเสยี งสังข ฉะนัน้ จึงชือ่ วา ยังกันและกนั ใหรดู วยเสียงกลองและเสยี งสงั ข.บทวา โลหวิชฺชา ในบาทคาถาวา โลหวชิ ชฺ า อลงฺการา นี้นน้ั เปนช่ือของโลเ ชน เส้อื เกราะหมวกเกราะเปน ตน ซ่ึงประดบั ดว ยรตั นะ ๗ ประการเปน ศิลปโลหะ. บทวา อลงกฺ าร ไดแ ก เปน เคร่อื งประดับของพระราชาและมหาอมาตยข องพระราชาเปนตน เพราะฉะนั้น ในบาทคาถาน้จี งึ มเี นือ้ ความดงั นว้ี า ชอ่ื วา มวี ทิ ยาทางโลกธาตุ มีเคร่อื งประดบั เพราะสวางไสวไปดวยวทิ ยาทางโลกธาตุและดวยเครอ่ื งประดับ. บทวา ธชนี ความวา ประกอบดว ยธงทง้ั หลายทย่ี กขึน้ บนรถเปน ตน ซงึ่ ประดบั ดว ยทองเปน ตน รงุ เรอื งดว ยวตั ถุตาง ๆ. บทวา วามโรหินี ความวา ทหารเหลา น้ัน ทานเรียกวา วามโรหนิ ี

พระสุตตนั ตปฎ ก ขุททกนกิ าย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนาท่ี 438เพราะเมือ่ ขึ้นชางข้ึนมา ยอมข้ึนขา งซาย ประกอบดวยทหารเหลา นั้น คือเกลอ่ื นกลนไปดวยชางและมาซ่งึ ประมาณมไิ ด. บทวา สปิ ปฺ เยหิ ความวาสมบูรณด ว ยดี คอื เกล่ือนกลนดว ยเหลาทหารท่ถี ึงความสําเร็จในศิลปะ ๑๘อยางมหี ตั ถศี ลิ ปะและอศั วศลิ ปะเปน ตน. บทวา สเู รหิ ความวา แนะพอไดยนิ วา กองทพั นต้ี ั้งม่นั ดว ยดีดวยเหลาทหารผูมีความบากบ่นั เสมอดว ยราชสีห.บทวา อาหุ ความวา กลา วกันวาในกองทัพน้ีมบี ณั ฑิต ๑๐ คน. บทวารโหคตา ความวา มีปกติไปในท่ลี ับ คอื มปี กตนิ ั่งปรึกษากันในท่ีลบั เลากนั วา บณั ฑิตเหลานั้นเมือ่ ไดค ิดกันวนั สองวนั ก็สามารถจะกลับเอาแผนดนิข้นึ ตง้ั ไวใ นอากาศได. บทวา เอกาทสี ความวา ไดยินวา. พระชนนขี องพระเจา จุลนนี ั้น ประกอบดว ยปญญาย่ิงกวา บัณฑติ ๑๐ คนน้ัน พระชนนีนนั้เปน คนฉลาดท่ี ๑๑ ของบณั ฑิตเหลา นัน้ สั่งสอนพราํ่ สอนกองทหารปญจาละ. เลากันมาวา วนั หนงึ่ มบี รุ ุษคนหนึง่ ถือขา วสารหนึง่ ทะนาน ขา วสกุหนึ่งหอ และกหาปณะหนึ่งพนั คดิ จะขามแมนํา้ ก็ลงถึงทา มกลางแมนาํ้ไมอ าจจะขา มได จงึ กลาวกะชนทัง้ หลายผูยนื อยรู ิมฝงอยางนีว้ า ทานผูเ จริญท้ังหลาย ขาวสารหนงึ่ ทะนาน ขาวสกุ หนง่ึ หอ และกหาปณะหนง่ึ พัน ของขาพเจามอี ยูใ นมอื บคุ คลผูส ามารถยงั ขา พเจา ใหไดข า มจากฝงน้ี ขา พเจา จักใหส ิง่ ทข่ี าพเจาชอบใจซ่ึงมีอยูใ นมอื ลาํ ดับนัน้ มบี ุรุษหน่ึงถงึ พรอ มดว ยกําลงันงุ ผา ม่ันแลว ขามลงสแู มนํ้า จับแขนบรุ ษุ นนั้ ใหขา มลงไปแลวกลาววา ทานจงใหส ิ่งทคี่ วรใหแ กขา พเจา บุรุษน้ันกลาวตอบวา ทา นจงถือเอาขาวสารหนึง่ทะนานหรือขา วสุกหนึ่งหอ บรุ ุษผูพาขา มฟากจงึ กลาววา ขา พเจา ไมคดิ ชวี ติพาทา นขามฟาก ขา พเจา ไมตอ งการดว ยของสองสงิ่ น้ัน ทานจงใหก หาปณะแกขา พเจา บุรษุ ผวู าจะใหข องชอบใจนัน้ จงึ กลา ววา ขาพเจาไดพูดวา ขาพเจาจะใหสง่ิ ทช่ี อบใจจากของ ๓ อยา งแกทา น บดั น้ี ขา พเจา ก็ใหสงิ่ ท่ขี า พเจา

พระสตุ ตนั ตปฎก ขุททกนิกาย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนาท่ี 439ชอบใจแกท า น ทา นอยากไดกจ็ งถอื เอา บรุ ษุ ผพู าขา มฟากจึงพูดแกบุคคลผูห นึง่ ผูยนื อยูใกล บคุ คลผูนัน้ ก็กลาวตอบวา บรุ ษุ ผวู า จะใหข องชอบใจใหของทีช่ อบใจแกท า น ทานรบั เอาเถิด บรุ ษุ ผพู าขามฟากกลาววา ขาพเจาไมเอาแลวพาบรุ ษุ ผจู ะใหของชอบใจไปสูทีว่ นิ ิจฉยั แจง แกอมาตยผ ูว ินจิ ฉัยทง้ั หลายฝา ยอมาตยผ วู ินจิ ฉัยเหลา นน้ั ไดฟ งขอ ความท้งั ปวงกว็ นิ ิจฉัยอยา งนั้น บรุ ษุ ผพู าขา มฟากไมย ินดดี วยวินิจฉัยแหงอมาตยเหลา นัน้ จึงกราบทลู พระราชา ฝา ยพระราชาจลุ นใี หเ รยี กอมาตยผวู ินิจฉยั เหลานัน้ มา ทรงฟงคาํ ของชนท้งั ๒ แตสาํ นักอมาตยผ ูวนิ จิ ฉยั เม่อื ไมทรงทราบจะวินจิ ฉัยอยา งอ่ืน จึงทรงวินจิ ฉัยทบั สัตย บรุ ุษผพู าขา มฟากไดฟง พระราชวินจิ ฉยั ดงั นัน้ กพ็ ูดขน้ึ หนา พระท่นี ่งั วาพระองคท าํ ขาพระองคผสู ละชวี ิตลงสแู มน ํา้ ใหม โี ทษ ขณะนัน้ พระชนนีแหงพระเจาจุลนีมีพระนามวา สลากเทวี ประทบั น่งั อยใู กล ทรงทราบความที่พระ-ราชาวนิ ิจฉยั ผิด จงึ ตรัสวา พอวนิ จิ ฉัยคดีทวี่ นิ ิจฉยั ผิดดแี ลวหรือ พระเจาจลุ นีทลู พระราชมารดาวา ขาพระเจา ทราบเทานี้ ถาวาพระมารดาทรงทราบย่งิ กวาน้ีไซร ขอไดทรงวินิจฉยั อกี เถดิ พระนางสลากเทวจี งึ รับสั่งวา ดลี ะพอแมจะวนิ จิ ฉยั จึงรับส่งั ใหเ รยี กบรุ ษุ ผูวาจะใหของทชี่ อบใจมาแลว ตรสั วาเจา จงมา จงวางของ ๓ อยา งท่เี จาถอื อยไู วทภี่ าคพื้น แลวตรสั ถามวา เมอ่ืเจา ลอยอยูในน้ํา เจา พดู วา กระไรกะบุรษุ ผูพาเจา ขามฟากคนน้ี ครัน้ บรุ ุษผวู าจะใหของทช่ี อบใจทลู ดงั ที่ไดก ลาวมาแลว จงึ รบั ส่ังวา ถาอยา งนนั้ เจา จงถอืเอาของท่ีเจาชอบใจของเจา ณ บัดนี้ บุรุษผูวา จะใหข องทชี่ อบใจจึงถือเอาถงุกหาปณะหนงึ่ พนั ลําดบั นั้น พระนางจึงใหเ รียกบุรุษผูวา จะใหข องทชี่ อบใจมาในกาลเมอ่ื เดนิ ไปไดหนอยหนึง่ ตรสั ถามวา เจาชอบกหาปณะหนึง่ พันหรือคร้ันไดท รงฟง ทลู ตอบวา ชอบกหาปณะหนงึ่ พัน พระเจาขา จึงตรสั วา เจา

พระสุตตันตปฎก ขุททกนิกาย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนาที่ 440พูดกะบรุ ษุ ผพู าขา มฟากนว้ี า เราจกั ใหข องที่ชอบใจจากของ ๓ อยา งนแี้ กเ ขาหรือไมไดพูด ครน้ั ไดท รงฟงตอบวา ไดพ ดู จึงรบั สั่งวา ถา อยางนัน้ เจา จงใหก หาปณะหน่ึงพนั แกบ รุ ุษผูพาเจาขา มฟากนน้ี ่นั แล บรุ ษุ ผวู าจะใหข องทชี่ อบใจไดฟง พระวินจิ ฉยั ฉะน้ัน กร็ องไหครํ่าครวญไดใ หก หาปณะหนง่ึ พันแกบรุ ษุผพู าตนขามฟากนน้ั ขณะนั้น พระเจา จุลนีพรหมทัตและอมาตยทงั้ หลายยนิ ดีในพระวินจิ ฉัยนั้นตางแซซองสาธุการ จําเดิมแตนัน้ ความทพี่ ระนางเจาสลาก-เทวพี ระราชชนนขี องพระเจา จุลนีเปน ผูเปนไปดว ยพระปญญา กบ็ ังเกิดปรากฏในทท่ี ้งั ปวง พระเจา วิเทหราชทรงหมายเอาพระนางเจา องคน้ี จงึ ตรัสวา มาตาเอกาทสี เปนตน. บทวา ขตยฺ า ไดแ ก กษตั ริยทั้งหลาย. บทวา อจฺฉนิ นฺ รฏาความวา ถกู พระเจา จลุ นพี รหมทัตชิงแวนแควน ยืดครอง. บทวา พยฺ ถติ าความวา กลวั แตม รณภัย ไมทรงเห็นสง่ิ อ่ืนทจ่ี ะพงึ ถอื เอา. บทวา ปจฺ าลนี วส คตา ความวา ตกอยใู นอํานาจของพระเจาปญ จาลราชนี้ กบ็ ทน้เี ปนทตุ ยิ าวิภตั ตลิ งในอรรถแหงฉัฏฐวี ภิ ัตติ. บทวา ย วทา ตกฺกรา ความวาอาจกระทาํ ตามพระราชกระแสทต่ี รัส. บทวา วสิโน คตา ความวา เม่ือกอนมีอาํ นาจเอง แตเ ด๋ียวนี้อยใู นอํานาจของพระเจา จุลน.ี บทวา ติสนธฺ ิความวา ถูกลอ มดว ยกาํ แพง ๔ เหลา นั้นคือ ถูกลอมดวยกาํ แพง คอื ชางเปนช้นั แรก ถดั น้ันลอ มดว ยกําแพงคอื รถ ถดั น้นั ลอมดวยกาํ แพงคอื มา ถดั นั้นลอมดว ยกาํ แพงคือพลราบ ช่ือวา ลอ ม ๓ ช้นั คอื ระหวางกองชางกับกองรถเปน ชั้น ๑ ระหวา งกองรถกบั กองมา เปนช้ัน ๑ ระหวา งกองมากับกองพลราบเปน ช้ัน ๑. บทวา ปริกขฺ ฺติ ความวา บดั น้ี นครน้ีถกู ขดุ โดยรอบเหมอื นเขาประสงคจะยกขนึ้ ถอื ไป. บทวา อุทฺธ ตารกชาตาว ความวา

พระสตุ ตันตปฎ ก ขุททกนกิ าย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนา ท่ี 441กองทัพท่ลี อมรอบกรงุ มถิ ิลาน้ัน ปรากฏดวยอาวธุ ทง้ั หลายมีทอนไมเ ปนตนคลายรอ ยหลายพัน เหมอื นดาวบนทอ งฟา . บทวา วชิ านาหิ ความวาดูกอนพอมโหสถ ตั้งแตอเวจจี นถงึ ภวคั คพรหม คนอืน่ ทีช่ ่อื วา เปนบณั ฑติผูฉลาดในอุบายเชนเจาไมม ี อนึ่ง ชื่อวา ความเปน บัณฑติ ยอ มรกู ัน ไดในฐานะเหน็ ปานน้ี เพราะคนอื่นเชนเจา ไมม ี ฉะนั้น เจา เทานัน้ จงรูว า พวกเราจกัพนความทุกขน ี้ไดอยางไร. พระมหาสัตวไ ดส ดับพระดํารัสของพระเจา วิเทหราชดังน้แี ลว ดาํ รวิ าพระราชานท้ี รงกลวั มรณภัยเหลอื เกนิ ก็แพทยเปน ท่พี ึง่ อาศยั ของคนไขโภชนาหารเปนที่พ่งึ อาศัย องคนหวิ น้าํ ดืม่ เปน ทพ่ี ่งึ อาศัยของคนกระหาย เวนเราเสีย คนอื่นที่เปนทพี่ ึง่ อาศัยของพระราชานไ้ี มมี เราจักปลอบโยนพระองคใหเบาพระหฤทัย ครั้งนัน้ พระมหาสัตวม ิไดครนั่ คราม ดจุ ราชสหี บ ันลอื -สหี นาท ณ พื้นมโนศลิ า กราบทูลพระเจาวิเทหราชวา ขา แตพระมหาราชเจาขอพระองคอยาทรงกลัวเลย จงเสวยราชสมบตั ใิ หเปนสุขเถดิ ขา พระองคจ ักทาํ กองทัพซึ่งนบั ได ๑๘ อกั โขภณิ นี ี้ ใหเปนผมู ีใชเจา ของแมแ หง ผาสาฎกทพี่ ันทอ งอยใู หห นีไป ดุจบคุ คลเง้อื กอ นดินใหก าหนีไป และดจุ บุคคลขนึ้ ธนใู หลงิ หนไี ปฉะนัน้ กราบทูลฉะนี้แลว จงึ กลาวคาถาที่ ๙ วา ขา แตพ ระองคผ สู มมติเทพ ขอพระองคทรง เหยียดพระยคุ ลบาทใหผ าสกุ เชิญเสวยและรื่นรมยใน กามสมบัตเิ ถดิ พระเจาจลุ นีพรหมทตั จะละกองทพั ชาวปญจาละหนไี ป. เน้อื ความของคาถาน้ันมีวา ขา แตพระองคผ ูสมมติเทพ ขอพระองคทรงเหยยี ดพระยคุ ลบาท กลา วคือเสวยราชยข องพระองคต ามสบายเถิด และเมอื่