tripitaka_63

พระสตุ ตนั ตปฎ ก ขทุ ทกนกิ าย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนาท่ี 72จะมีดีหรอื อนึง่ มหาบพิตรอยา ไดม พี ระราชดําริถงึ เรอื่ งท่ีมหาบพิตรไดมพี ระราชดาํ รไิ วน้นั วา เราจะใหล กู ของเราคนนี้ดํารงอยูในราชสมบัติ อาตมภาพไมตองการราชสมบตั .ิ ธรรมเทศนาของพระมหาสตั ว ชอื่ วา ยถานสุ นธิ จบลงดว ยประการฉะนี้. นางสนมหมื่นหกพันคน และประชาชนมเี หลา อมาตยเปน ตน นบั ต้ังแตพ ระราชาและพระนางจนั ทาเทวีเปนตน ไดฟ ง พระธรรมเทศนาของพระมหา-สัตวน ้นั แลว ไดมคี วามประสงคจ ะบรรพชาในคราวนัน้ ครง้ั นัน้ พระราชาโปรดใหต กี ลองประกาศในพระนครวา ชนใด ๆ ปรารถนาจะบวชในสาํ นักของลูกเรา ชนนัน้ ๆ จงบวชเถิด และโปรดใหเ ปด ประตูพระคลงั ทองเปน ตนทั้งหมด แลวใหจ ารกึ ในแผน ทองผูกไวท ี่เสาทองพระโรงวา หมอขุมทรัพยใหญม อี ยูใ นท่โี นน ดวยในทีโ่ นน ดวย ผทู ตี่ องการจงถือเอาเถิด ฝายชาวพระ-นครทั้งหลาย กล็ ะทง้ิ รา นตลาดตามทีเ่ ปดเสนอขายของกนั และทงิ้ บา นเรอื นซ่งึ เปด ประตูไว ไปสูสํานักแหงพระราชา พระราชาทรงผนวชในสาํ นกั ของพระมหาสตั ว พรอ มดวยประชาชนเปนจาํ นวนมาก อาศรมสถานสามโยชนทีท่ าวสกั กเทวราชถวาย เต็มไปหมด พระมหาสัตวท รงพจิ ารณาบรรณศาลาท้งั หลายทรงมอบบรรณศาลาท้งั หลายในที่ทา มกลางแกเ หลาสตรี เพราะเหตไุ ร เพราะสตรีเหลาน้ี เปนคนขลาด พระมหาสัตวท รงพิจารณาแลวทรงมอบบรรณศาลาหลังนอก ๆ แกเ หลาบุรษุ บรรพชิตชายหญงิ ทง้ั หมดเกบ็ ผลไม ทต่ี น ไมม ีผลท้งั หลาย อันพระวิสสกุ รรมเนรมติ ไว ซึง่ หลนลงทพี่ ืน้ ดนิ ในวนั รักษาอุโบสถ มาบรโิ ภคแลวเจริญสมณธรรม บรรดาบรรพชิตเหลาน้นั ผใู ดตรึกกามวิตก พยาบาทวิตก หรอื วิหงิ สาวติ ก พระมหาสตั วท รงทราบวารจติ แหงผูนนั้ เสด็จประทับนงั่ แสดงธรรมสงั่ สอนในอากาศ บรรพชิตเหลาน้นั ทั้งหมด

พระสตุ ตันตปฎ ก ขทุ ทกนกิ าย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนาที่ 73ฟงพระโอวาทน้ันแลว ทาํ อภญิ ญาหาและสมาบตั ิ (แปด) ใหเกดิ พลันทีเดยี ว กาลนัน้ กษตั ริยสามนตราชองคหนงึ่ ทรงสดับวา ไดยินวา พระเจากาสิกราชทรงผนวชแลว จึงทรงคิดวา เราจกั ยดึ เอาราชสมบตั ใิ นกรงุ พาราณสีเสีย จงึ เสด็จออกจากพระนคร (ของพระองค) ถึงกรุงพาราณสี เสด็จเขาสูพระนคร ทอดพระเนตรเห็นพระนครซ่ึงตกแตง ไว จงึ เสดจ็ ขึน้ พระราชนเิ วศทอดพระเนตรดรู ัตนะอันประเสรฐิ เจ็ดประการ ทรงจินตนาการวา ภยั อยางหน่ึงพึงมีเพราะอาศยั ทรพั ยนี้ รบั สัง่ ใหเ รยี กพวกนกั เลงสรุ ามาตรัสถามวา แนะพอนักดม่ื ท้งั หลาย ในพระนครนี้ มีภยั เกดิ ขึ้นแกพ ระราชาผูเ ปนเจานายของพวกทา นหรอื . พวกนักเลง. ไมม พี ระเจา ขา . กษัตรยิ สามนตราช. ตรสั ถามวา เพราะเหตุไร. ก็ทูลวา ขา แตพระองค เตมยิ กมุ ารผเู ปนโอรส ของพระราชาของพวกขา พระองค ทรงเห็นวา จักครองราชสมบัตใิ นกรุงพาราณสที าํ ไม มไิ ดเปนใบก ็แสรงทําเปน ใบ เสดจ็ ออกจากพระนครนี้เขาปา ทรงผนวชเปนฤๅษี เพราะเหตนุ นั้ แมพระราชาของพวกขาพระองคพ รอ มดวยมหาชน ก็ไดเสดจ็ ออกจากพระนครนไี้ ปสํานกั ของเตมยิ กมุ าร ทรงผนวชแลว พระเจาสามนตราชตรัสถามวา พระราชาของพวกเจาเสดจ็ ออกทางประตูไหน เม่อื เขากราบทูลวาเสดจ็ ออกทางประตทู ิศตะวันออก เสด็จออกทางประตูน้ันเหมือนกนั ไดเสดจ็ ไปตามฝง แนน ้ํา. พระมหาสตั วท รงทราบวา พระเจา สามนตราชเสดจ็ มา ทรงตอนรบัแลว ประทบั น่งั ในอากาศแสดงธรรมแกพ ระเจา สามนตราชน้ัน พระราชาสามนตราชนัน้ พรอมดว ยบริษัท ทรงสดับธรรมแลว ทรงผนวชในสํานกั ของ

พระสุตตันตปฎก ขุททกนิกาย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนา ท่ี 74พระมหาสัตวน้นั แมพระราชาอนื่ ๆ อกี สามพระองคตางกท็ รงละทง้ิ ราชสมบตั ิทรงผนวชแลว อยา งนัน้ นน่ั แล ดวยประการฉะนี้ ประเทศทรงนนั้ ไดเปน มหา-สมาคม ชา งทง้ั หลายก็กลายเปนชางปา มาทง้ั หลายก็กลายเปน มา ปา แมรถทง้ั หลายก็ชาํ รุดทรุดโทรมไปในปา นั่นเอง ภัณฑะเคร่ืองใชสอยและกหาปณะทั้งหลายกเ็ รย่ี รายเกล่ือน ดุจทรายที่ใกลอาศรมสถาน บรรพชิตทัง้ หมดน้นั ทาํสมาบัตแิ ปดใหบงั เกดิ ในที่น่ันเอง เมอ่ื ส้นิ ชวี ติ ไดม พี รหมโลกเปน ท่ีไปในเบื้องหนา แมช า งและมา ท้งั หลายซึ่งเปน สัตวเดรัจฉาน ยงั จิตใหเ ลือ่ มใสในหมูฤๅษีท้ังหลาย ไดบงั เกดิ ในสวรรคช้ันกามาพจร ๖ ชั้น. พระศาสดาคร้ันทรงนาํ พระธรรมเทศนานี้มาแลว ตรัสวา ดูกอน.ภกิ ษทุ ้งั หลาย มิใชแตใ นบดั นีเ้ ทา นัน้ ทเ่ี ราละราชสมบตั ิออกบวช แมในกาลกอ น เราก็ไดล ะราชสมบตั ิออกบวชเหมือนกนั ดังนีแ้ ลวทรงประกาศอรยิ สจั ๔แลวประชมุ ชาดก เทพธดิ าผูสิงสถิตอยทู เี่ ศวตฉัตรในกาลนั้น เปนภกิ ษุณีชื่ออุบลวรรณาในบดั น้ี นายสนุ ันทสารถี เปนพระสารีบุตร ทาวสักกะเปนพระอนุรุทธ พระชนกและพระชนนี เปนมหาราชสกุล บริษทั นอกนีเ้ ปนพทุ ธบรษิ ัท สว นบณั ฑิตผทู ําเปนใบ ทาํ เปนงอ ยเปลี้ย คือเราผูสมั มาสัมพุทธนเ่ี องแล. จบเตมยิ ชาดก

พระสุตตันตปฎก ขทุ ทกนกิ าย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนา ที่ 75 ๒. มหาชนกชาดก วาดว ยพระมหาชนกทรงบําเพญ็ วริ ิยบารมี [๔๔๒] น้ใี คร เม่ือแลไมเ ห็นฝงก็อตุ สาหะพยายามวา ยอยูท ามกลางมหาสมุทร ทา นรูอาํ นาจประโยชนอะไร จงึ พยายามวา ยอยอู ยา งนน้ี กั หนา. [๔๔๓] ดูกอนเทวดา เราไตรตรองเหน็ปฏปิ ทาแหง โลก และอานสิ งสแ หง ความเพียร เพราะฉะนน้ั จึงจะมองไมเ ห็นฝง เราตอ งพยายามวายอยูในกลางมหาสมทุ ร. [๔๔๔] ฝงมหาสมุทรลกึ จนประมาณไมไ ดยอมไมปรากฏแกท า น ความพยายามอยา งลกู ผชู ายของทานกเ็ ปลา ประโยชน ทา นไมทนั ถึงฝง กจ็ ักตาย. [๔๔๕] บคุ คลเม่อื กระทําความเพยี ร แมจะตายกช็ ่ือวาไมเปนหน้ีในระหวางหมญู าติ เทวดาและบดิ ามารดา อน่ึง บุคคลเมอ่ื ทาํ กิจอยา งลกู ผชู าย ยอ มไมเดือดรอนในภายหลัง. [๔๔๖] การงานอันใด ยงั ไมถ ึงท่ีสุดดวยความพยายาม การงานอนั นัน้ กไ็ รผ ล มีความลาํ บากเกิดขน้ึการทาํ ความพยายามในฐานะอันไมส มควรใด จนความตายปรากฏขึน้ ความพยายามในฐานะอันในสมควรน้ัน จะมปี ระโยชนอ ะไร.

พระสตุ ตันตปฎก ขุททกนกิ าย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนาที่ 76 [๔๔๗] ดกู อนเทวดา ผูใ ดรูแจงวา การงานที่ทาํ จะไมล ลุ วงไปไดจรงิ ๆ ชือ่ วาไมร ักษาชีวติ ของตนถา ผนู น้ั ละความเพียรในฐานะเชนน้นั เสยี ก็จะพงึ รูผลแหงความเกยี จครา น ดกู อนเทวดา คนบางพวกในโลกนี้ เห็นผลแหง ความประสงคข องตน จึงประกอบการงานท้ังหลาย การงานเหลา นัน้ จะสาํ เรจ็ หรือไมก็ตาม ดกู อ นเทวดา ทานก็เห็นผลแหง ธรรมประจกั ษแกตนแลว มิใชหรือ คนอน่ื ๆ จมในมหาสมุทรหมดเราคนเดยี วยงั วา ยขา มอยู และไดเห็นทานมาสถติ อยูใกล ๆ เรา เรานั้นจกั พยายามตามสตกิ ําลัง จักทาํความเพียรทบี่ รุ ุษควรทํา ไปใหถึงฝง แหง มหาสมทุ ร [๔๔๘] ทานใดถึงพรอ มดวยความพยายามโดยธรรมไมจ มลงในหว งมหรรณพ ซ่งึ ประมาณมไิ ดเ หน็ปานนี้ดวยกิจคือความเพียรของบุรษุ ทา นนั้นจงไปในสถานท่ีทีใ่ จของทา นยินดนี ้นั เถดิ . [๔๔๙] ขุมทรัพยใ หญสิบหกขุมเหลา น้ี คอืขุมทรพั ยที่ดวงอาทติ ยข ้ึน ขมุ ทรพั ยทดี่ วงอาทิตยต กขุมทรัพยภ ายใน ขุมทรัพยภ ายนอก ขมุ ทรัพยไมใ ชภายในไมใ ชภ ายนอก ขุมทรัพยขาขนึ้ ขมุ ทรัพยขาลงขมุ ทรัพยท ีไ่ มร งั ใหญท้งั ส่ี ขุมทรัพยใ นทโี่ ยชนหนง่ึโดยรอบ ขมุ ทรพั ยท ่ใี หญท่ปี ลายงาท้ังสอง ขุมทรพั ยที่ปลายขนหาง ขุมทรัพยทีน่ าํ้ ขุมทรัพยท่ียอดไม

พระสตุ ตนั ตปฎก ขุททกนกิ าย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนา ที่ 77และธนูหนักพันแรงคนยก บลั ลงั สี่เหล่ียม หวั นอนอยเู หล่ียมไหน และยงั สีวลรี าชเทวีใหยินดี. [๔๕๐] บรุ ษุ ผเู ปนบัณฑิตพงึ หวังเขา ไว ไมพึงเบ่อื หนาย เราเห็นการเปน พระราชาสมปรารถนาแกตน. บรุ ษุ ผูเปนบัณฑติ พึงหวังเขาไว ไมพ ึงเบ่อื หนา ยเราเห็นตัว ทานจากน้าํ ขึ้นสูบก. บุรษุ ผูเปน บณั ฑิตพงึพยายามเรอื่ ยไป ไมพ งึ เบื่อหนาย เราเห็นการเปนพระราชาสมปรารถนาแกตน. บรุ ษุ ผูเปนบัณฑติ พงึพยายามเร่อื ยไป ไมพ ึงเบ่ือหนาย เราเหน็ ตัวทานจากนํ้าข้นึ สบู ก. นรชนผูมีปญ ญาแมใ กลถ งึ ทกุ ขแลวกไ็ มพ งึ ตัดความหวังที่จะถึงความสู จรงิ อยู ตนเปนอันมากถกู ทุกขก ระทบกระทง่ั ก็ทําส่งิ ท่ีไมมปี ระโยชนถูกสุขกระทบกระทงั่ กท็ ําสิง่ ที่มีประโยชน คนเหลาน้นั ไมตรึกถึงความขอนี้ จึงถงึ ความตาย. สิ่งท่ีมไิ ดคิดไว จะมกี ไ็ ด สงิ่ ทค่ี ดิ ไว จะพินาศไปกไ็ ด โภคะทั้งหลายของหญงิ กต็ าม ของชายกต็ าม มิไดสําเรจ็ดวยเพียงคดิ เทา นั้น. [๔๕๑] พระราชาผเู ปนใหญไมเหมอื นแตก อ นเพราะบัดน้ีไมทรงตรวจตราเหลา คนฟอ นราํ ไมท รงใสพระทยั เหลาเพลงขับ ไมทอดพระเนตรสตั วท วบิ ทจตบุ าท ไมประพาสพระราชอทุ ยาน ไมท อดพระเนตรหมหู งส พระองคเ ปนประหน่งึ คนใบ ประทับนงิ่ เฉยไมท รงวา ราชกจิ อะไร ๆ.

พระสตุ ตนั ตปฎ ก ขุททกนกิ าย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนา ที่ 78 [๔๕๒] ทานผมู ีปญ ญาท้ังหลาย ผูใครความสขุ มีศลี อันปกปด แลว ปราศจากเครอ่ื งผูกคอื กเิ ลสหนุมก็ตาม แกก ็ตาม มีตณั หาอนั กาวลว งแลว อยทู ี่ไหนในวนั น้ี ขอนอบนอมแตทา นผูมปี ญ ญาเหลา น้ันผแู สวงหาคณุ ใหญ ทานผมู ปี ญ ญาเหลา ใดเปนผูไมขวนขวาย อยูใ นโลกท่ีมคี วามขวนขวาย ทา นผูมีปญญาเหลา น้ันตัดเสยี ซ่งึ ขายแหง มัจจซุ ึ่งขงึ ไวมัน่ ผมู ีมายาทําลายเสียดวยญาณไปอยู ใครพึงนาํ เราไปสภู ูมิที่อยูแหงทานผูมีปญ ญาเหลานนั้ . [๔๕๓] เมอ่ื ไรเราจักละกรงุ มิถิลาราชธานีอันม่งั คงั่ ซึง่ นายชา งผฉู ลาดจัดการสรา งจาํ แนกสถานที่เปนพระราชนิเวศเปน ตน ปน สว นออกเปนประตแู ละถนนตามสวน ออกบวช ความประสงคน้ันจกั สําเรจ็ไดเ มอื่ ไรหนอ. เมอ่ื ไรเราจกั ละกรุงมถิ ลิ าราชธานีอันมัง่ ค่ังกวา งขวางรุง เรอื งดว ยประการท้งั ปวง ออกบวช ความประสงคนั้นจักสําเรจ็ ไดเมื่อไรหนอ. เมอ่ื ไรเราจกั ละกรงุ มิถลิ าราชธานีอนั มงั่ คง่ั มีกําแพงและหอรบเปน อันมาก ออกบวช ความประสงคนั้นจักสาํ เรจ็ ไดเ ม่ือไรหนอ. เม่ือไรเราจกั ละกรงุ มถิ ลิ าราชธานอี นั มั่งค่งั มีปอ มและซมุ ประตมู ั่นคง ออกบวช ความประสงคนั้นจักสาํ เรจ็ ไดเมื่อไรหนอ.

พระสตุ ตนั ตปฎ ก ขทุ ทกนิกาย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนาที่ 79 เมอ่ื ไรเราจกั ละกรุงมถิ ลิ าราชธานีอันม่งั คั่ง มีทางหลวงตัดไวเ รียบรอ ย ออกบวช ความประสงคน้ันจกั สําเร็จไดเ มื่อไรหนอ. เมื่อไรเราจกั ละกรุงมถิ ลิ าราชธานอี ันมงั่ คง่ั มีรานตลาดจดั ไวในระหวา งอยา งดี ออกบวช ความประสงคน ัน้ จักสาํ เร็จไดเม่ือไรหนอ. เม่ือไรเราจักละกรุงมถิ ิลาราชธานอี ันม่งั คง่ัเบยี ดเสียดไปดว ยรถเทียมโคและมา ออกบวช ความประสงคน้นั จกั สําเรจ็ ไดเ ม่ือไรหนอ. เมอ่ื ไรเราจกั ละกรงุ มิถลิ าราชธานี อันมงั่ ค่ัง มีระเบยี บแหง หมูไ มใ นท่เี ทย่ี วสําราญ ออกบวช ความประสงคน้นั จกั สาํ เร็จไดเม่ือไรหนอ. เมือ่ ไรเราจักละกรุงมิถลิ าราชธานี อนั มง่ั คั่ง มีระเบียบแหงหมไู มในพระราชอุทยาน ออกบวช ความประสงคน น้ั จักสําเรจ็ ไดเมือ่ ไรหนอ. เมื่อไรเราจกั ละกรุงมิถิลาราชธานอี ันม่งั ค่งั มีระเบยี บแหง ปราสาทอันประเสรญิ ออกบวช ความประสงคน น้ั จักสําเรจ็ ไดเ มือ่ ไรหนอ. เม่อื ไรเราจักละกรงุ มิถลิ าราชธานีอันมั่งคงั่ มีปราการสามช้ัน พรั่งพรอมดว ยพระบรมวงศานุวงศซง่ึ พระเจา วเิ ทหรฐั ผทู รงยศพระนามวา โสมนสั ทรงสรา งไว ออกบวช ความประสงคน้นั จะสาํ เร็จไดเม่อื ไรหนอ.

พระสตุ ตนั ตปฎ ก ขทุ ทกนกิ าย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนา ที่ 80 เมื่อไรเราจักละกรุงมิถิลาราชธานีอันมั่งคั่ง ซึง่พระเจาวิเทหรฐั ทรงสะสมธัญญาหารเปนตน ทรงปกครองโดยธรรม ออกบวช ความประสงคน นั้ จักสาํ เร็จไดเมือ่ ไรหนอ. เม่ือไรเราจกั ละกรงุ มิถลิ าราชธานีอันมั่งค่ัง หมูปจจามติ รผจญไมไ ด ทรงปกครองโดยธรรม ออกบวชความประสงคน ้ันจะสาํ เรจ็ ไดเ มอ่ื ไรหนอ. เม่ือไรเราจกั ละพระราชมณเฑยี รสถาน อนั นาร่นื รมยจ าํ แนกเปน สถานท่ไี วส มสว น ออกบวช ความประสงคนั้นจักสําเรจ็ ไดเมื่อไรหนอ. เม่อื ไรเราจกั ละมณเฑยี รสถานอนั นา รื่นรมย ซง่ึฉาบทาดวยปูนขาวและดนิ ออกบวช ความประสงคนน้ั จกั สาํ เร็จไดเ มื่อไรหนอ. เมอื่ ไรเราจักละมณเฑียรสถานอันนา ร่ืนรมย มีกลิ่นหอมฟงุ จรุงใจ ออกบวช ความประสงคน ้นั จักสาํ เรจ็ ไดเ มอื่ ไรหนอ. เม่ือไรเราจกั ละพระตําหนักยอดอันจําแนกปนสมสวน ออกบวช ความประสงคน ้ัน จกั สาํ เรจ็ ไดเมื่อไรหนอ. เมอื่ ไรเราจกั ละพระตาํ หนกั ยอดอนั ฉาบทาดวยปนู ขาวและดนิ ออกบวช ความประสงคนัน้ จักสําเร็จไดเ มื่อไรหนอ.

พระสุตตันตปฎ ก ขุททกนกิ าย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนา ท่ี 81 เม่อื ไรเราจักละพระตําหนกั ยอด อนั มกี ลน่ิ หอมฟุงจรุงใจ ออกบวช ความประสงคนนั้ จกั สําเร็จไดเมือ่ ไรหนอ. เมอื่ ไรเราจักละพระตําหนกั ยอด อนั ทาสีวิเศษสวยสด ลาดรดประพรมดว ยแกนจนั ทน ออกบวชความประสงคน ้นั จกั สําเร็จไดเ มอ่ื ไรหนอ. เมือ่ ไรเราจกั ละบลั ลังกท อง ซง่ึ ลาดอยา งวิจติ รดว ยหนงั โค ออกบวช ความประสงคนน้ั จกั สําเรจ็ ไดเมอื่ ไรหนอ. เม่อื ไรเราจกั ละบัลลังกแกว มณีซงึ่ ลาดอยา งวิจิตรดว ยหน่ึงโค ออกบวช ความประสงคน้ัน จักสําเรจ็ ไดเม่อื ไรหนอ. เม่ือไรเราจักละผา ฝายผา ไหม ผา อันเกดิ แตโขม-รฐั และเกดิ แตโกทมุ พรรฐั ออกบวชความประสงคนนั้จกั สาํ เรจ็ ไดเมือ่ ไรหนอ. เมอ่ื ไรเราจกั ละสระโบกขรณอี นั นารืน่ รมย ซงึ่นกจากพรากรํ่ารอ งแลว ดาดาษไปดว ยพรรณไมน้าํทัง้ ปทมุ และอบุ ล ออกบวช ความประสงคน ั้นจกัสาํ เร็จไดเ ม่อื ไรหนอ. เมอ่ื ไรเราจักละกองชา งซงึ่ ประดับประดาไปดว ยเครอื่ งอลังการทง้ั ปวง และเหลาชางมสี ายรัดทองคาํบริบูรณด วยเครอ่ื งประดับศีรษะ และขายทองคาํ เหลาควาญที่ประจํา กถ็ อื โตมรและของา ว ออกบวชความประสงคน ัน้ จักสําเรจ็ ไดเ มื่อไรหนอ.

พระสตุ ตันตปฎก ขทุ ทกนิกาย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนา ท่ี 82 เมอ่ื ไรเราจกั ละกองมา ซึ่งประดบั ประดาดว ยสรรพาลงั การ และเหลา สนิ ธพชาติอาชาไนย ซ่งึ เปนพาหนะเร็ว อันใดคนฝก ประจาํ ถือดาบและแลง ศรอยเู ปน นิตย ออกบวช ความประสงคนั้นจักสําเรจ็ ไดเมือ่ ไรหนอ. เม่ือไรเราจกั ละกองรถซึง่ ติดเครอ่ื งรบ ชกั ธงประจํา หุมหนงั เสอื เหลืองและเสือโครง ประดบั ประ-ดาดว ยอลงั การอันวิจิตร มคี นประจํารถถอื ศรสวมเกราะ ออกบวช ความประสงคน น้ั จักสาํ เร็จไดเม่อื ไรหนอ. เม่อื ไรเราจกั ละกองรถทองคาํ ซึง่ ติดเคร่อื งรบชักธงประจาํ หมุ หนงั เสอื เหลอื งและเสอื โครง ประดับประดาดวยอลังการอันวจิ ติ ร มคี นประจําถอื ศรสวมเกราะ ออกบวช ความประสงคนนั้ จกั สาํ เร็จไดเมื่อไรหนอ. เม่อื ไรเราจกั ละรถเงนิ ซง่ึ ตดิ เครอ่ื งรบ ชักธงประจาํ หุมหนงั เสอื เหลอื งและเสอื โครง ประดับประดาดวยอลงั การอันวิจติ ร มคี นประจํารถถือศรสวมเกราะ ออกบวช ความประสงคนัน้ จะสาํ เรจ็ ไดเมื่อไรหนอ. เมอื่ ไรเราจกั ละกองรถมาซง่ึ ตดิ เครื่องรบ ชกั ธงประจํา หมุ หนังเสือเหลอื งและเสือโครง ประดบัประดาดวยอลงั การอันวิจิตร มีคนประจาํ ถอื ศรสวม

พระสุตตันตปฎก ขุททกนกิ าย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนาที่ 83เกราะ ออกบวช ความประสงคนน่ั จกั สําเร็จไดเมอ่ื ไรหนอ. เม่ือไรเราจักละรถเทยี มอูฐซ่ึงติดเครอื่ งรบ ชักธงประจาํ หุมหนังเสอื เหลอื งและเสอื โครง ประดับประดาดว ยอลงั การอนั วิจิตร มคี นประจาํ ถือศรสวมเกราะ ออกบวช ความประสงคนัน้ จักสาํ เร็จไดเมือ่ ไรหนอ. เมื่อไรเราจักละกองรถเทยี มแพะ แกะ เนอ้ื โคซ่ึงติดเคร่ืองรบ ซกั ธงประจํา หมุ หนังเสือเหลอื งและเสอื โครง ประดบั ประดาดวยอลงั การอนั วิจิตรมคี นประจาํ ถือศรสวมเกราะ ออกบวช ความประสงคนนั้ จกั สาํ เรจ็ ไดเม่อื ไรหนอ. เม่ือไรเราจกั ละกองฝกชา ง ถือโตมรและของา ว กองฝก มา ทรงเคร่ืองประดับทองคาํ กองพลธนูถอื คนั ธนูพรอ มท้ังแลง ธนู เหลา ราชบตุ รทรงเครื่องประดบั ทองคํา ทั้งสเ่ี หลา นล้ี ว นประดับดว ยเครือ่ งสรรพาลงั การ เปนผกู ลา หาญสวมเกราะมีวรรณะเขยี วและราชบตุ รสวมเกราะอันวิจติ รถอื กริชทอง ออกบวชความประสงคน นั้ จักสําเร็จไดเม่อื ไรหนอ. เมื่อไรเราจักละหมูพ ราหมณผคู รองผา เคร่อื งบรขิ ารครบครัน ทาตวั ดวยแกนจนั ทนส เี หลือง ทรงผา มาแตแ ควน กาสีอนั อดุ ม และนางสนมกาํ นลัประมาณ ๗๐๐ คน ซงึ่ ประดบั ดวยเครือ่ งสรรพาลังการ

พระสตุ ตันตปฎก ขทุ ทกนกิ าย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนาที่ 84เอวบาง สาํ รวมดแี ลว เธอฟง คาํ สั่งพูดจานารักออกบวช ความประสงคนั้น จักสาํ เร็จไดเ ม่ือไรหนอ. เมือ่ ไรเราจกั ละภาชนะทองคาํ น้ําหนกั รอ ยปล ละจาํ หลกั ลวดลายนบั ดวยรอ ย ออกบวช ความประสงคนน้ั จักสําเร็จไดเ มือ่ ไรหนอ. เมอื่ ไรเราจักละกองชางซ่งึ ประดับประดาดวยเครอ่ื งอลังการทัง้ ปวงเปน ตน จนถึงเหลา นางสนมกํานลั ผเู ชอ่ื ฟงคาํ ส่งั พูดจานา รกั เปนทส่ี ดุ ผูต ดิ ตามเราไป เขาจักไมต ิดตามเราอันใด ความท่ีพวกนน้ั ๆไมต ดิ ตามเราน้นั จกั มจี ักเปนไดเ มอ่ื ไรหนอ. เมอ่ื ไรเราจกั ไดป ลงผมหมผาสังฆาฏิ อุมบาตรเทย่ี วบิณฑบาต จักทรงผา สังฆาฏิอันทาํ ดวยผา บังส-ุกลุ ที่เขาท้งั ไวต ามถนนหนทาง เม่ือฝนตกเจด็ วัน จักมีจวี รเปยกชุม เทีย่ วบิณฑบาต จกั จาริกไปตามตน ไมราวปา ทัง้ กลางวนั และกลางคืน เทยี่ วไปโดยไมเหลยี วแลถงึ กจิ การอนั ใดอันหนึง่ จกั ละความกลวัความขลาดใหเ ดด็ ขาด จักอยูผเู ดียวตามภเู ขาและสถานที่อนั ลาํ บาก จักทาํ จิตใหตรง ดุจคนดดี พิณดดี สายทั้งเจ็ดใหเ ปน ท่รี นื่ รมยแ หง ใจ ความประสงคน้นั จกั สาํ เรจ็ ไดเ ม่อื ไรหนอ. เม่อื ไรเราจกั ตดั เสียซงึ่ กามสงั โยชนอ ันเปนของทิพยแ ละของมนุษย ดุจชางรถตัดรองเทา โดยรอบฉะน้ัน.

พระสตุ ตนั ตปฎก ขทุ ทกนิกาย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนา ท่ี 85 [๔๕๔] พระสนมนารีเจด็ รอ ยเหลานัน้ ประดบัดว ยสรรพาลังการ เอวบาง สาํ รวมดี เชื่อถอ ยฟงคาํพูดจานารัก ประคองพาหาทงั้ สองกันแสงครํา่ ครวญวา พระองคละพวกขา พระองคเ พราะเหตไุ ร พระราชาทรงละพระสนมนารีเจ็ดรอ ยเหลา นน้ั ซงึ่ ประดับดวยเครื่องอลังการทง้ั ปวง เอวบาง สาํ รวมดี เชอื่ ถอยฟง คําพูดจานารกั เสด็จไปมงุ การผนวกเปน สาํ คญั พระราชาทรงละภาชนะทองคําหนกั รอยปล ละ มีลวดลายนบัดว ยรอ ย ทรงอุมบาตรดนิ นั้นใหเ ปนอนั อภิเษกครงั้ที่สอง. [๔๕๕] คลังทงั้ หลาย คอื คลงั เงนิ คลงั ทองคลงั แกว มุกดา คลงั แกวไพฑรู ย คลงั แกวมณี คลัง-สังข คลังไขม กุ ดา คลงั ผา คลงั จันทนเหลือง คลงัหนงั เสอื คลงั งาชา ง คลงั พัสดสุ ่งิ ของ คลงั ทองแดงคลังเหลก็ เปน อนั มาก มเี ปลวไฟเสมอเปนอันเดยี วกันอยา งนากลัว แมอ ยคู นละสว นกไ็ หมหมด ขอพระองคโปรดเสด็จกลบั ดบั ไฟเสยี กอ น พระราชทรพั ยของพระองคนั้นอยาไดฉ ิบหายเสียเลย. [๔๕๖] เราทั้งหลายผูไมม คี วามกังวล มีชวี ติเปน สุขดีหนอ เมือ่ กรงุ มถิ ิลาถูกเพลงิ เผาผลาญอยูของอะไร ๆ ของเรามไิ ดถกู เผาผลาญเลย. [๔๕๗] เกิดโจรปา ข้นึ แลว ปลน แวน แควนของพระองค มาเถดิ พระองค ขอพระองคจ งเสดจ็กลบั เถดิ แวน แควนนอี้ ยา พนิ าศเสียเลย.

พระสตุ ตนั ตปฎ ก ขทุ ทกนิกาย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนา ที่ 86 [๔๕๘] เราทงั้ หลายผูไมม ีความกังวล มีชีวติเปน สุขดหี นอ เมอื่ แวน แควน ถูกโจรปลน พวกโจรมไิ ดน ําอะไร ๆ ของเราไปเลย เราทั้งหลายผไู มม ีความกงั วล มชี วี ติ เปน สุขดีหนอ เราทงั้ หลายจกั มปี ต ิเปนภกั ษา เหมอื นเทวดาชน้ั อาภัสราฉะนนั้ . [๔๕๙] ความถูกตอ งของประชุมชนใหญน ้ีเพ่ืออะไร นน่ั ใครหนอมากับทาน เหมือนเลนกนั อยูในบาน สมณะ อาตมาขอถามทาน ประชมุ ชนน้ีแวดลอมทานเพื่ออะไร. [๔๖๐] ประชุมชนนี้ตามขา พเจาผลู ะพวกเขาไปในที่นี้ ขาพเจาผลู ว งสีมาคือกเิ ลส ไปเพอ่ื ถงึมโนธรรม กลา วคือญาณของมุนผี ไู มเ กอ้ื กูลแกเหยา -เรอื น ผเู จือดว ยความเพลดิ เพลินทัง้ หลาย ซงึ่ เกดิ ข้ึนในขณะนัน้ ๆ อยู ทานรอู ยู จะถามทําไม. [๔๖๑] พระองคเสยี งแตทรงสรีระน้ี จะสาํ คัญวา เราขา มพนกิเลสแลวหาไดไ ม กรรมคือกเิ ลสน้ี จะพงึ ขามไดด ว ยเหตุเพยี งเทานี้หาไดไม เพราะยงัมีอนั ตรายอยูมาก. [๔๖๒] ขา พเจา ใดปรารถนาเฉพาะซึง่ กามท้งั หลาย ในมนษุ ยโลกอันบคุ คลเห็นแลว ก็หาไมเลยในเทวโลกอันบคุ คลไมเห็นแลว ก็หาไม อนั ตรายอะไรหนอจะพึงมีแกข า พเจานั้น ซึง่ มปี กติอยูผเู ดียวอยา งนี้.

พระสุตตันตปฎ ก ขทุ ทกนกิ าย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนาท่ี 87 [๔๖๓] อนั ตรายมากทเี ดียว คือ ความหลับความเกยี จครา น ความงวงเหงา ความไมช อบใจความเมาอาหาร ต้งั อยใู นสรีระอาศยั อย.ู [๔๖๔] ขา แตพ ราหมณ ทา นผูเ จรญิ พรา่ํ สอนขาพเจาดีนักหนา ขาพเจา ขอถามทา นพราหมณน่แี หละขาแตท า นผนู ิรทุกข ทานเปน ใครหนอ. [๔๖๕] ชนท้งั หลายรูจกั อาตมาโดยนามวานารทะ โดยโคตรวา กัสสปะ ดงั นี้ อาตมามาในสถานใกลพระองคผ ูเจรญิ ดว ยรสู กึ วา การสมาคมดว ยสตั -บรุ ษุ ทงั้ หลาย ยังประโยชนใ หสําเร็จได พระองคจงทรงยินดีในบรรพชาน้ี วิหารธรรมจงเถดิ แกพ ระองคกิจอันใดยังพรอ งดว ยศลี การบรกิ รรม และฌานพระองคจ งทรงบาํ เพ็ญกิจอนั นนั้ ใหบ ริบรู ณ จงประกอบดวยความอดทนและความสงบระงบั อยาถอืพระองควา เปนกษตั รยิ  จงทรงคลายออกเสยี ซึง่ ความยบุ ลงและความฟูขนึ้ จงทรงกระทําโดยเคารพซงึ่ กุศลกรรมบถวิชชาและสมณธรรม แลวบําเพญ็ พรหมจรรย. [๔๖๖] พระองคท รงละชา งมาชาวนครและชาวชนบทเปน อันมาก ผนวชแลว ทรงยินดีในบาตรชาวชนบท มติ ร อมาตย และพระญาตเิ หลา น้นั ไดกระทําความผดิ ระหวา งพระองคละกระมัง เหตุไรพระองคจึงทรงละอิสรยิ สุข มาชอบพระทัยซ่งึ บาตรน้ัน.