ประมวลพระราชดำริในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

คำ� นำ�พิมพค์ รั้งที่ ๒ ในโอกาสอนั เปน็ มหามงคลสมัยท่พี ระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยู่หวั ทรงเจริญพระชนมพรรษา ๗ รอบ ในวนั ท่ี ๕ ธนั วาคม ๒๕๕๔ ส�ำ นกั งานคณะกรรมการพเิ ศษเพอ่ื ประสานงานโครงการอนั เนอ่ื งมาจากพระราชด�ำ ริ (ส�ำ นกั งาน กปร.) ใน ฐานะหนว่ ยงานกลางในการสนองพระราชด�ำ รแิ ละประสานหนว่ ยงานตา่ งๆ ทง้ั ภาครฐั และเอกชน เพอ่ื สนองพระราชด�ำ รใิ ห้ เปน็ ไปตามพระราชประสงค์ ได้ร่วมกับสำ�นักราชเลขาธิการ มูลนิธิชัยพัฒนา และสำ�นักงบประมาณ จัดทำ�หนังสือ ประมวลพระราชด�ำ รใิ นพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยหู่ วั ขนึ้ ภายใต้โครงการเฉลิมพระเกียรติ “๘๔ พรรษา ประโยชน์สุขสู่ ปวงประชา” เพื่อเป็นการเฉลมิ พระเกยี รติ และเผยแพรพ่ ระปรชี าสามารถในพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ท่ไี ดพ้ ระราชทาน แนวพระราชด�ำ ริในการแกไ้ ขและบรรเทาปญั หาความเดอื ดรอ้ นทุกขย์ ากใหแ้ กพ่ สกนกิ รทั้งประเทศ จนกระทั่งเกดิ เปน็ โครงการ อันเนื่องมาจากพระราชดำ�ริ จำ�นวน ๔,๕๙๖ โครงการ ในปจั จุบนั ปี ๒๕๕๘ ส�ำ นักงาน กปร. ไดด้ �ำ เนินการรวบรวมพระราชด�ำ ริในพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อย่หู ัว ท่ีไดพ้ ระราชทานครงั้ เสดจ็ พระราชดำ�เนนิ ไปทรงเยยี่ มเยยี นราษฎรในพ้นื ท่ีห่างไกลทรุ กันดาร และพ้นื ท่ีทรี่ าษฎรมคี วามเดือดรอ้ นทัว่ ทุกภูมภิ าคของประเทศ โดยได้รวบรวมพระราชด�ำ ริ นบั แต่สำ�นักงาน กปร. ไดใ้ หก้ ารสนบั สนนุ งบประมาณในปี ๒๕๒๕ พรอ้ มกบั ทำ�หนา้ ท่ีใน การสนองพระราชดำ�ริเพอ่ื ประโยชน์สุขของประชาชนเพอื่ ให้สาธารณชนไดป้ ระจักษ์ ถงึ นำ้�พระราชหฤทยั พระเมตตา ทที่ รง มตี ่อประชาชนชาวไทยจนก่อเกดิ เปน็ โครงการตา่ งๆ ทง้ั การพัฒนาคณุ ภาพชีวิต การบริหารจัดการทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสิง่ แวดล้อม และการพฒั นาอาชพี ตลอดจนการเสรมิ สร้างความม่นั คงของชาติ โดยหนังสือประมวลพระราชดำ�ริในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูห่ ัว ฉบบั น้ีไดร้ วบรวมพระราชกรณียกิจและพระราชดำ�รติ ้งั แต่ปี ๒๕๒๕ ถึงปี ๒๕๔๐ ที่ได้มีการสนองพระราชดำ�ริอนั ส่งผลให้ ประชาชนมีความเปน็ อย่ทู ด่ี ีข้นึ กอ่ ใหเ้ กิดประโยชนต์ อ่ ประเทศชาตโิ ดยสว่ นรวม ส�ำ หรบั การจดั พิมพ์หนงั สอื ประมวลพระราชด�ำ ริในพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยหู่ วั ครัง้ ท่ี ๒ น้ี สำ�นักงาน กปร. ได้รวบรวมพระราชดำ�ริ ทเ่ี ก่ียวเนอ่ื งกับ ศูนย์ศกึ ษาการพฒั นาอันเนื่องมาจากพระราชด�ำ ริที่จดั ตงั้ ขึน้ ตามแนวพระราชด�ำ ริ ต้ังแตป่ ี ๒๕๒๒ เพือ่ ให้การจดั ท�ำ หนังสือฯ มเี นอื้ หาและข้อมลู ทค่ี รบถว้ นสมบูรณ์ เพื่อใช้ในการศึกษาและอา้ งอิงไดอ้ ยา่ ง ถูกตอ้ งยิง่ ขึน้ ส�ำ นกั งาน กปร. ธนั วาคม ๒๕๕๘

๒๕๔๐ ภาคกลาง วนั ที่ ๒๕ มีนาคม ๒๕๔๐ ๑ บรเิ วณศาลาดุสิดาลัย พระตำ�หนักจติ รลดารโหฐาน พระราชวังดสุ ติ กรงุ เทพมหานคร พระราชด�ำ ริ ให้ดำ�เนินการฟื้นฟูและบูรณะสถานีสูบน้ำ�ด้วยไฟฟ้าในเขต นคิ มสรา้ งตนเองล�ำ ปาว จังหวดั กาฬสนิ ธุ์ จำ�นวน ๓ สถานี ซง่ึ เสยี หายไม่สามารถใชง้ านได้ จะใช้วธิ สี บู น้�ำ จากจุดเดยี ว แนวเดียว จากตำ่�ไปสูงทางเดียวกันไม่ได้ต้องทำ�ทีละทอดให้ทำ�อ่างพักน้ำ�ก่อน แล้วสบู ต่อออกไปเป็นทอดๆ อาจจะแยกเป็นอ่างพกั นำ้� แยกกัน ต่อไปมิใชม่ ี ๓ แหง่ ขณะน้ีมเี คร่ืองสูบนำ้�ถวายมลู นธิ ิชยั พัฒนา มาหลายเครอ่ื ง อาจทดลองไปใชไ้ ด้การใชแ้ พเหล็กสำ�หรับวาง เครื่องสบู น�ำ้ ขอใหพ้ จิ ารณาใหด้ อี าจไมม่ คี วามคงทนมที างใด หรือไม่ท่จี ะใชว้ ิธกี ารขุดลอกให้เขา้ ไปใกล้จดุ ทตี่ ้องการน้ำ� การสนองพระราชด�ำ ริ โครงการจดั หาแหลง่ นำ้�ชว่ ยเหลอื ราษฎรนคิ มสร้างตนเอง ลำ�ปาวอันเนื่องมาจากพระราชดำ�ริ อำ�เภอสหัสขันธ์ จงั หวดั กาฬสนิ ธ์ุ 398 ประมวลพระราชดำ�ริในพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยู่หัว

วนั ท่ี ๓ เมษายน ๒๕๔๐ บรเิ วณพื้นท่งี านทดลองการใช้ประโยชน์หญ้าแฝก ภายในศนู ย์ศึกษาการพัฒนาหว้ ยทรายอันเนอ่ื งมาจาก พระราชด�ำ ริ อำ�เภอชะอ�ำ จงั หวัดเพชรบรุ ี พระราชดำ�ริ การฟ้ืนฟูที่ดินที่มีสภาพเสื่อมโทรมเช่นพื้นท่ีบริเวณนี้ เจ้าหน้าที่งานป่าไม้กับงานพัฒนาที่ดินจะต้องดำ�เนินงาน ประสานสอดคล้องกนั กลา่ วคือ งานป่าไม้ต้องเรง่ รดั พัฒนาสภาพป่าให้คืนสภาพโดยเร็วกับสร้างฝายอนุรักษ์ ต้นน�้ำ เปน็ ระยะๆ ตามความเหมาะสม ตลอดจนการดัก ตะกอนหน้าฝายแต่ละฝายซ่ีงมีแร่ธาตุอาหารพอสมควร มาเก็บไว้ใช้ในการบำ�รุงดินในพ้ืนท่ีราบที่อยู่ในความ รับผดิ ชอบของงานพฒั นาทด่ี นิ ผลประโยชน์ท่ีไดร้ บั จาก การดักตะกอน คือ จะท�ำ ใหแ้ อ่งน้�ำ หนา้ ตวั ฝายสามารถ จุน้ำ�ที่จะแผ่ขยายความชุ่มชื้นบนพื้นท่ีสูงได้เต็มที่ ส่วนภารกิจหลักของงานพัฒนาทีด่ ิน ก็คือ การปลกู หญ้าแฝกเป็นแนวชิดกันและกั้นให้แน่นหนามากที่สุด ซ่ึงอาจจะต้องลงทุนมากข้ึนแต่จะได้ผลตอบแทนคุ้มค่า แน่นอน เพราะแนวหญ้าแฝกท่ีปลกู อยา่ งถกู วิธีจะผนกึ กนั มั่นคง แม้จะงอกงามบนดนิ ดานนี้ จะชว่ ยปะทะกระแสน้�ำ ที่เดิมเป็นสาเหตุในการกัดเซาะหน้าดิน ให้แผ่ขยาย ความชุ่มช้ืนออกไปทุกดา้ น เป็นผลให้ฟ้ืนฟหู นา้ ดินให้ มปี รมิ าณเพม่ิ มากขึ้นทุกๆ ปี ๑. ๓ เมษายน ๒๕๔๐ เสด็จฯ บริเวณแปลงทดลองการใชป้ ระโยชน์หญา้ แฝก ภายในศนู ย์ศึกษาการพัฒนาห้วยทรายอนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำ�ริ จังหวดั เพชรบรุ ี ประมวลพระราชด�ำ ริในพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยูห่ วั 399

ดังเช่นทเ่ี คยทดลองได้ผลมาแลว้ ท่ีโครงการศึกษาวิธีการ โดยทำ�คันดินเบนน้�ำ (Diversion) ซ่ึงเปน็ การผสมผสาน ฟน้ื ฟทู ด่ี นิ เสอ่ื มโทรมเขาชะงมุ้ อนั เนอ่ื งมาจากพระราชด�ำ ริ ระหว่างคนั ดนิ เก็บกักน�้ำ (Check dam) กับคันดนิ กนั้ น้�ำ ตำ�บลเขาชะงมุ้ อ�ำ เภอโพธาราม จงั หวดั ราชบุรี และ (Terracing) สามารถเกบ็ กกั น�ำ้ เพอ่ื สรา้ งความชมุ่ ชน้ื แกด่ นิ จะท�ำ ให้สามารถค่อยๆปลกู พืชเศรษฐกิจได้ เรม่ิ ต้นจาก และปอ้ งกันการพังทลายของดิน ให้ปลูกป่าและหญา้ แฝก ผกั ไปจนถงึ พชื เศรษฐกจิ อน่ื ๆ ซง่ึ จะท�ำ ใหเ้ ปน็ ตวั อยา่ งใน ตามแนว contour เมื่อเวลาฝนตกลงมาจะพัดพาเศษ การฟนื้ ฟูท่ีดนิ ลักษณะนี้ และจะคอ่ ยๆ เปลย่ี นแปลงวิถี ใบไม้มาติดอยทู่ แ่ี นวหญ้าแฝก เปน็ การทำ�ให้ดินมคี วาม ชวี ติ ของราษฎรใหด้ ีขึ้นเป็นลำ�ดบั ข้อส�ำ คญั เราจะตอ้ ง อุดมสมบรู ณ์ ใหท้ ดลองน�ำ เอาตะกอนดนิ ที่ไหลลงมาอา่ ง ไม่ละเลยการปลูกพืชโตเร็วเป็นแปลง เพื่อให้ราษฎร เลก็ ๆ ตามแนว Check dam มาใช้ประโยชนเ์ ป็นปุ๋ย ใช้สอยเปน็ ไมส้ �ำ หรับเชื้อเพลงิ อันเปน็ การปอ้ งกันการ งานศึกษาทดลองการใช้ประโยชน์หญ้าแฝกเพ่ือพัฒนา หาไมฟ้ นื ในเขตอนรุ กั ษป์ า่ ไมไ้ ดท้ างออ้ ม หลกั ประกนั ของ ดนิ ดานทา้ ยอา่ งเก็บน้ำ�ห้วยทรายฯ ใหห้ าวธิ เี จาะลงไปใน โครงการนอี้ ีกอย่างหนงึ่ คอื อา่ งเกบ็ น�ำ้ ท่ีเปน็ แหล่งนำ�้ ชั้นดินดานแล้วนำ�ดินที่มีความร่วนซุยใส่ลงไปในหลุม ส�ำ รองของโครงการ ซง่ึ แม้จะมีปริมาณน้ำ�ไปลงอา่ งไม่ สำ�หรบั ปลูกหญา้ แฝก เพือ่ ใหร้ ากหญา้ แฝกสามารถทะลุ มากนกั แต่กส็ ามารถผนั นำ้�จากอ่างเก็บนำ�้ ใกลเ้ คียงมา ดินดานไปได้หญ้าแฝกจะนำ�ความช้ืนไประเบิดดินให้ร่วน เสริมให้เพียงพอกบั กิจกรรมต่างๆ ของโครงการได้ ซยุ มากขึ้น งานอนุรักษ์ดินและน้ำ�บริเวณลุ่มน้ำ�เขาบ่อขิง เพื่อ • ให้ทดลองปลกู หญา้ แฝกเป็นแถวตามแนว Contour ดำ�เนินการฟื้นฟูระบบนิเวศบริเวณลุ่มน้ำ�เขาบ่อขิง ระยะหา่ งระหวา่ งตน้ ประมาณ ๕ ซม. เพือ่ ป้องกัน ๑ ๒๓ 400 ประมวลพระราชด�ำ รใิ นพระบาทสมเด็จพระเจา้ อยู่หวั

การชะลา้ งของหนา้ ดิน และชว่ ยท�ำ ให้เกิดหน้าดนิ มาทับถมกนั บรเิ วณแนวรว้ั หญ้าแฝก ซงึ่ ต่อไปจะใช้ ดินทำ�การเพาะปลกู ได้ • การปลูกหญ้าแฝกล้อมรอบตน้ ไม้ ควรปลกู แบบฮวงซุย้ (ครึ่งวงกลม) เพ่อื เกบ็ กักความชนื้ ใหแ้ ก่ต้นไม้ งานอนรุ กั ษด์ นิ และน�ำ้ บรเิ วณลมุ่ น�ำ้ เขาบอ่ เชงิ ใหป้ ลกู ปา่ และหญา้ แฝกตามแนว Contour เมอื่ เวลาฝนตกลงมา จะพัดพาเศษใบไม้มาติดอยู่ที่แนวหญ้าแฝก เป็นการ ทำ�ให้ดินมีความอุดมสมบูรณ์ โดยกรมป่าไม้มหี นา้ ท่ี ปลูกป่า และกรมพัฒนาที่ดินมีหน้าที่ปลูกหญ้าแฝก ซงึ่ ศูนย์ศึกษาการพฒั นาห้วยทรายฯ จะเปน็ หนว่ ยงาน กลางท่ีใหท้ ้ัง ๒ หน่วยงานรว่ มกันประสานดำ�เนินการ การสนองพระราชดำ�ริ โครงการศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยทรายอันเน่ืองมาจาก พระราชดำ�ริ จังหวดั เพชรบุรี (หญ้าแฝก) ๔ ๑-๒, ๔. โครงการศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยทรายอันเนือ่ งมาจากพระราชดำ�ร ิ จงั หวัดเพชรบุรี ๓. ๓ เมษายน ๒๕๔๐ เสดจ็ ฯ บริเวณพน้ื ท่ศี นู ยศ์ กึ ษาการพฒั นา หว้ ยทรายอนั เน่อื งมาจากพระราชดำ�ริ จังหวดั เพชรบรุ ี ประมวลพระราชด�ำ รใิ นพระบาทสมเด็จพระเจ้าอย่หู วั 401

วันที่ ๑๐ เมษายน ๒๕๔๐ ๒ บรเิ วณพ้ืนท่บี ้านหนองคันจาม หมทู่ ี่ ๑ ต�ำ บลบ้านพริก อ�ำ เภอบ้านนา จังหวัดนครนายก พระราชด�ำ ริ ศกึ ษาผลกระทบจากการใชเ้ ถา้ ลอยลกิ ไนท์ ว่ามผี ลต่อพืช สตั ว์ และนิเวศวทิ ยา สิง่ แวดล้อมอ่ืนๆ เพอื่ แกป้ ญั หาดนิ เปรี้ยว โดยเฉพาะสารเคมที ่ีตกคา้ ง เชน่ สารหนู สารตะกั่ว ฯลฯ ซ่ึงอาจจะเป็นสาเหตุใหเ้ กดิ โรคมะเรง็ ให้ศึกษาทดลองการแก้ไขปัญหาดินเปร้ียวในที่ดินของ มูลนธิ ชิ ัยพัฒนาท่ีหมู่บา้ นหนองคันจาม ต�ำ บลบา้ นพริก อ�ำ เภอบา้ นนา จงั หวดั นครนายก สรปุ ประเดน็ ส�ำ คัญไดด้ งั นี้ ในทด่ี นิ ของมูลนธิ ิชยั พฒั นาแปลงท่ี ๑ ให้ศกึ ษาทดลอง แกไ้ ขปัญหาดินเปรี้ยวโดยใช้วธิ ีทางธรรมชาติ ส่วนในแปลงท่ี ๒ ใหพ้ จิ ารณาใช้ระบบน�ำ้ และใช้ปนู แก้ไขปัญหาดินเปรยี้ วได้ นอกจากนั้นให้พิจารณาพัฒนาปรับปรุงดินและส่งเสริมอาชีพ เพอ่ื เพม่ิ รายไดใ้ ห้กบั เกษตรกรในพื้นที่ดว้ ย และสำ�หรบั แปลงที่ ๓ ให้จัดทำ�เป็นศูนย์ฝึกอาชีพทางด้านการเกษตร การสนองพระราชด�ำ ริ โครงการศึกษาทดลองการแก้ไขปัญหาดินเปรี้ยวอันเน่ืองมา จากพระราชดำ�ริ จงั หวัดนครนายก ๑ ๑-๒, ๔. ๑๐ เมษายน ๒๕๔๐ เสด็จฯ บรเิ วณพนื้ ทโ่ี ครงการศึกษาทดลองการ ๓ แก้ไขปญั หาดินเปรย้ี วอันเนื่องมาจากพระราชด�ำ ริ จงั หวดั นครนายก 402 ประมวลพระราชดำ�รใิ นพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยู่หวั ๓. โครงการศึกษาทดลองการแก้ไขปญั หาดนิ เปรยี้ วอนั เน่อื งมาจาก พระราชดำ�ริ จังหวดั นครนายก

๔ ประมวลพระราชดำ�รใิ นพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อย่หู ัว 403

๑ ๒ ๓ ๑-๓. ๒๓ เมษายน ๒๕๔๐ เสด็จฯ ศนู ย์ศกึ ษาการพฒั นาเขาหนิ ซ้อน วันที่ ๒๓ เมษายน ๒๕๔๐ ใหป้ ลูกหญา้ แฝกในดินดาน โดยระเบดิ ดนิ ดานเป็นหลมุ อนั เน่อื งมาจากพระราชดำ�ริ จงั หวดั ฉะเชงิ เทรา แล้วปลูกหญา้ แฝกลงในหลุม เพอ่ื ดนั ชนั้ ดนิ ดานใหแ้ ตก ๔. โครงการศูนยศ์ ึกษาการพฒั นาเขาหินซอ้ นอนั เนือ่ งมาจากพระราชด�ำ ริ บริเวณพื้นทศ่ี ูนยศ์ ึกษาการพฒั นาเขาหนิ ซ้อนอันเน่ือง สามารถดกั ตะกอนตลอดจนใบไม้ท�ำ ใหเ้ กดิ ดนิ ใหม่ขน้ึ มาจากพระราชด�ำ ริ จงั หวดั ฉะเชงิ เทรา ให้ปลูกหญ้าแฝกในดินดานของตำ�บลเขาหินซ้อนซึ่งได้เคย จงั หวดั ฉะเชิงเทรา พระราชด�ำ ริ ใหท้ ำ�ในดนิ ดานทเ่ี ขาซะงมุ้ (โครงการศึกษาวิธกี ารฟื้นฟู ทดี่ นิ เส่อื มโทรมเขาชะงุ้มฯ อำ�เภอโพธาราม จังหวัดราชบรุ )ี 404 ประมวลพระราชด�ำ ริในพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยู่หัว การปลูกหญ้าแฝกรอบขอบแนวป่าไม้เพ่ือป้องกันการ และห้วยทราย (ศนู ย์ศกึ ษาการพฒั นาหว้ ยทรายฯ อ�ำ เภอชะอำ� ชะล้างพงั ทลายของหนา้ ดนิ เศษใบไมท้ รี่ ว่ งหลน่ จะช่วยท�ำ จงั หวัดเพชรบุรี) มาแล้ว ใหด้ ินมีการพัฒนาทีด่ ขี ึ้น เมอ่ื ใบไม้ย่อยสลายส่วนหญ้าแฝก ถา้ หากว่าบอกว่าท่นี ่ดี นิ ไม่ดี ไมช่ ่วยไม่ท�ำ ลงทา้ ยประเทศไทย ทป่ี ลกู ในระหวา่ งไม้ยนื ตน้ จะไม่ตาย แตช่ ะงักการเจรญิ เตบิ โต ทัง้ ประเทศจะกลายเป็นทะเลทราย เขาหินซ้อนหลายฝา่ ย ระยะหนึ่ง เมื่อมีการตัดไม้ออกแฝกกจ็ ะเจรญิ ไดอ้ ีกคร้ัง ชว่ ยกนั ใช้เวลา ๑๕ ปี ทนี่ จ่ี ึงเป็นแมแ่ บบช่วยชาวบ้านได้ ทอี่ นื่ เลยท�ำ งา่ ยขน้ึ ต้องอดทน แล้วเปน็ ไง ก็ไดป้ ระโยชน์ ๔ ชาวบ้านมีความสขุ เราก็สขุ ท่นี ่ีเมอื่ กอ่ นปลูกมันส�ำ ปะหลัง ยังไม่ขนึ้ เลย เดยี๋ วนีด้ ีข้ึน แตก่ เ็ ย็นสบายดี เปลย่ี นแปลง ไปมาก การสนองพระราชดำ�ริ ศนู ย์ศกึ ษาการพัฒนาเขาหนิ ซอ้ นอนั เนอื่ งมาจากพระราชดำ�ริ จงั หวัดฉะเชิงเทรา

๒ วนั ท่ี ๙ พฤษภาคม ๒๕๔๐ บริเวณพ้นื ทีแ่ ปลงสาธติ การใช้หญา้ แฝกภายในศูนย์ศกึ ษา การพฒั นาห้วยทรายอนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำ�ริ จังหวัดเพชรบรุ ี พระราชดำ�ริ การอนุรักษ์ดินก็ต้องดำ�เนินการควบคู่ไปกับการอนุรักษ์ ฟืน้ ฟูป่าไม้ นอกเหนือจากการแกไ้ ขปญั หาดินเปรย้ี ว ตามท่ี พระราชทานพระราชดำ�รแิ ล้ว การอนุรักษ์ดินด้วยหญ้าแฝก ต้องทำ�ให้กว้างขวางเพ่ือป้องกันและรักษาหน้าดินไม่ให้ สูญหาย ไดท้ ดลองท�ำ ครง้ั แรกท่ศี นู ยศ์ กึ ษาการพัฒนาหว้ ยทรายฯ และท่ีโครงการเขาชะงุ้มฯ ด้วย ตลอดจนเข้าไปดำ�เนนิ การเปน็ ๑ ตัวอย่างทศ่ี นู ย์ศกึ ษาการพัฒนาฯ อีกหลายแหง่ จึงขอให้ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์พิจารณาดำ�เนินการในบริเวณ ทจี่ ะฟ้นื ฟแู ละอนุรักษด์ นิ และนำ้�ในพืน้ ที่เสอ่ื มโทรมตา่ งๆ ดว้ ย การสนองพระราชดำ�ริ โครงการรณรงค์การใชห้ ญ้าแฝกอนั เน่ืองมาจากพระราชดำ�ริ ๑-๒. ๙ พฤษภาคม ๒๕๔๐ เสดจ็ ฯ บรเิ วณพนื้ ทแ่ี ปลงนาสาธิตในพระราชวังดสุ ิต สวนจติ รลดา กรงุ เทพมหานคร ๓ ๔ ๕ ๓-๕. โครงการณรงค์การใชห้ ญ้าแฝกอนั เน่อื งมาจากพระราชดำ�ริ ประมวลพระราชด�ำ ริในพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยหู่ ัว 405

๑ ๒ ท่อี ยู่ในโครงการ โดยในจังหวดั ประจวบคีรขี ันธ์ ได้จดั สรร ๓ ให้สมาชกิ จำ�นวน ๓ รนุ่ และจังหวัดเพชรบรุ จี ัดสรรให้ วันที่ ๑๙ มิถนุ ายน ๒๕๔๐ ๔ สมาชกิ จำ�นวน ๓ รุ่น ให้จัดซือ้ ท่ดี ินเพม่ิ เติมอกี ๔๐ ไร่เศษ เพือ่ ดำ�เนนิ การเปน็ บรเิ วณพน้ื ทีอ่ นรุ ักษแ์ ละฟนื้ ฟูสภาพป่าบรเิ วณพนื้ ท่ีป่าสงวน ศูนยฝ์ ึกอาชพี แก่ราษฎร และท�ำ การศกึ ษาทดลองการแกไ้ ข แหง่ ชาติป่ากยุ บรุ ีอันเนื่องมาจากพระราชดำ�ริ ปัญหาดินเปร้ยี ว เรียกวา่ “แปลงท่ี ๓” พระราชด�ำ ริ การสนองพระราชดำ�ริ ให้ด�ำ เนนิ การตรวจสอบสภาพพืน้ ที่ เพื่อด�ำ เนนิ การอนุรักษ์ ๑. โครงการอนุรักษ์และฟื้นฟูสภาพป่าบริเวณพ้ืนที่ป่าสงวนแห่งชาติ ป่ากยุ บุรอี นั เน่อื งมาจากพระราชด�ำ ริ จังหวัดเพชรบรุ ี และฟน้ื ฟูสภาพป่าบรเิ วณพน้ื ท่ีปา่ สงวนแหง่ ชาติ ป่ากยุ บุรี ๒. โครงการหม่บู ้านสหกรณ์หว้ ยสตั ว์ใหญ่ ป่าเดง็ -ปา่ ละอู ใหด้ ำ�เนินการแก้ไขปญั หาในพนื้ ทด่ี ังกลา่ ว โดยใช้รปู แบบ จงั หวดั ประจวบครี ขี นั ธ์ และจังหวัดเพชรบรุ ี ในการฟ้ืนฟูเช่นเดียวกับการดำ�เนินงานโครงการศูนย์ ๓. โครงการศึกษาทดลองการแก้ไขปัญหาดินเปร้ยี วอันเน่อื ง ศึกษาการพัฒนาห้วยทรายอันเนื่องมาจากพระราชดำ�ริ มาจากพระราชด�ำ ริ จังหวดั นครนายก จงั หวดั เพชรบรุ ี และโครงการฟน้ื ฟทู ด่ี นิ เสอ่ื มโทรมเขาชะงมุ้ อันเนือ่ งมาจากพระราชด�ำ ริ จงั หวัดราชบรุ ี ๕ ให้หน่วยงานภาคราชการจัดหาพ้นื ท่วี ่างเปล่าในเขตจังหวัด เพชรบรุ แี ละประจวบครี ขี นั ธ์ เพ่อื จัดสรรใหร้ าษฎรทำ�กินใน ๑-๔. ๑๙ มิถนุ ายน ๒๕๔๐ เสด็จฯ บริเวณพื้นท่ีโครงการอนุรกั ษณแ์ ละฟ้ืนฟู รูปแบบของสหกรณ์ โดยใหม้ สี ิทธคิ รอบครองชว่ั ลกู ชว่ั หลาน สภาพปา่ บรเิ วณพนื้ ทปี่ า่ สงวนแหง่ ชาติปา่ กยุ บรุ อี นั เนอื่ งมาจากพระราชด�ำ ริ แต่ไม่ใหม้ ีการโอนกรรมสทิ ธ์ิ ตลอดจนการดแู ลชว่ ยเหลอื แนะนำ� วางแผนการเพาะปลกู และเล้ยี งสตั ว์ใหก้ ับสมาชิก ๕. โครงการศึกษาทดลองการแก้ไขปัญหาดินเปรี้ยวอันเน่ืองมาจากพระราชดำ�ริ จังหวัดนครนายก 406 ประมวลพระราชด�ำ รใิ นพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยูห่ วั

วันที่ ๒๕ มถิ นุ ายน ๒๕๔๐ บรเิ วณศาลาดสุ ิดาลยั พระต�ำ หนกั จิตรลดา- รโหฐาน พระราชวงั ดสุ ติ กรุงเทพมหานคร พระราชดำ�ริ ใหใ้ ช้วธิ สี บู น�้ำ จากจุดเดียว แนวเดยี ว จากต่ำ�ไปสงู ทางเดียวกันไม่ได้ต้องทำ�ทีละทอดให้ทำ�อ่าง พกั นำ�้ ก่อน แล้วสบู ตอ่ ออกไปเปน็ ทอดๆ อาจจะ แยกเป็นอา่ งพกั น�้ำ แยกกันต่อไปมิใช่มี ๓ แหง่ ขณะน้ีมีเครื่องสูบนำ้�ถวายมูลนิธิชัยพัฒนา มาหลายเครอื่ งอาจทดลองไปใชไ้ ด้ การใช้แพ เหล็กส�ำ หรับวางเครอ่ื งสูบนำ�้ ขอให้พจิ ารณาให้ดี อาจไม่มีความคงทนมีทางใดหรือไม่ที่จะใช้ วธิ กี ารขุดลอกให้เข้าไปใกล้จุดที่ตอ้ งการนำ้� การสนองพระราชดำ�ริ โครงการจัดหาแหล่งน้ำ�ช่วยเหลือราษฎร นิคมสร้างตนเองลำ�ปาวอันเนื่องมาจาก พระราชด�ำ ริ จงั หวัดกาฬสนิ ธุ์ ๒ ๑. ๒๕ มถิ ุนายน ๒๕๔๐ เสดจ็ ฯ ศาลาดุสดิ าลยั พระตำ�หนัก จิตรลดารโหฐาน พระราชวังดสุ ติ กรุงเทพมหานคร ๒. โครงการจัดหาแหลง่ นำ้�ช่วยเหลือราษฎนิคมสรา้ งตนเอง ๑ ล�ำ ปาวอันเน่อื งมาจากพระราชดำ�ริ จงั หวดั กาฬสินธ์ุ ประมวลพระราชดำ�รใิ นพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยูห่ วั 407

๑ วนั ที่ ๒๙ กรกฎาคม ๒๕๔๐ ๒๓ ๔ บรเิ วณพระต�ำ หนกั จิตรลดารโหฐานพระราชวงั ดสุ ิต กรุงเทพมหานคร ๑. ๑๙ มถิ ุนายน ๒๕๔๐ เสด็จฯ พระตำ�หนกั จติ รลดารโหฐาน พระราชวงั ดสุ ติ กรุงเทพมหานคร พระราชดำ�ริ ๒-๔. โครงการสาธิตเกษตรปักธงชยั อนั เนอื่ งมาจากพระราชดำ�รจิ ังหวัดนครราชสมี า • ทีด่ นิ แปลงดังกลา่ วทท่ี รงรบั ไว้น้ี ไดพ้ ระราชทานให้มูลนธิ ิ 408 ประมวลพระราชดำ�รใิ นพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยหู่ ัว ชัยพัฒนาไปจัดทำ�โครงการสาธิตทฤษฎีใหม่ แบบที่ ตำ�บลบา้ นพริก อำ�เภอบ้านนา จงั หวดั นครนายก โดยให้มี การทดสอบดนิ ก่อน ถ้าพบว่าเป็นดินเปรยี้ ว ก็ใหใ้ ชว้ ิธกี าร ทางธรรมชาตใิ นการแกไ้ ขปญั หาดนิ เปรย้ี ว ดว้ ยการใชน้ �ำ้ ฝน ชะล้างความเปรยี้ วของดนิ โดยการขดุ บ่อ ๒ บ่อ ตรงกลาง พืน้ ท่ี ไม่ใหล้ ึกเกิน ๔ เมตร สำ�หรบั น�้ำ ฝนท่ีได้ในพื้นทแี่ ละ ให้ท�ำ ทางให้น�ำ้ ไหลลงท้งั ๒ บอ่ แลว้ ลอกหน้าดินออกและ กองเกบ็ ไวก้ อ่ น เอาสว่ นท่ดี ินเปร้ียวที่ขุดขึน้ มาเกลยี่ ใหเ้ ต็ม พืน้ ทีด่ า้ นลา่ ง จากน้นั เอาหนา้ ดินมากลบทบั คืน • บอ่ ท่ี ๑ ที่ขดุ ไวน้ ั้น เกบ็ น�้ำ ให้เต็มแลว้ สบู น�้ำ เปรย้ี วไปลงบ่อท่ี ๒ เมอ่ื ความเปรย้ี วของน�ำ้ ในบอ่ ท่ี ๒ เปรย้ี วมากขน้ึ ก็ใหใ้ สส่ าร บำ�บดั แต่ไม่ให้ใส่ในระยะแรก และไม่ใหน้ ำ�น�ำ้ จากภายนอกมา ชว่ ยชะลา้ งความเปรย้ี วหรอื ระบายน�ำ้ ออกสพู่ น้ื ทร่ี าษฎรขา้ งเคยี ง ให้มีการตรวจสอบวิเคราะห์คุณภาพของดินและน้ำ�อย่าง สมำ�่ เสมอ และให้ทดลองปลกู พชื เพียงเฉพาะหญา้ แฝกรอบๆ บอ่ ดวู า่ จะขน้ึ หรอื ไม่ ถา้ ๒-๓ ปี แลว้ ใชไ้ มไ่ ด้ กใ็ หน้ �ำ น�ำ้ มาใส่ และปลูกพืชทเี่ หมาะสมกับดนิ การทดสอบตามแนวทางน้ี ใหด้ ำ�เนนิ การในระยะเวลา ๒ ปี และใหท้ ำ�เป็นทฤษฎีใหม่ ในโอกาสต่อไป แนวทางนีเ้ รียกไดว้ ่าเป็นทฤษฎีใหม่ข้นั ตน้ การสนองพระราชดำ�ริ โครงการสาธิตเกษตรปักธงชัยอันเน่ืองมาจากพระราชดำ�ริ จังหวดั นครราชสมี า

วนั ที่ ๑ กนั ยายน ๒๕๔๐ ๑ วนั ที่ ๒๗ ตุลาคม ๒๕๔๐ ๒ บรเิ วณพระตำ�หนักจิตรลดารโหฐาน พระราชวงั ดสุ ติ บริเวณพระตำ�หนักจติ รลดารโหฐาน พระราชวังดุสติ กรงุ เทพมหานคร กรงุ เทพมหานคร พระราชดำ�ริ พระราชด�ำ ริ ทดี่ นิ จำ�นวน ๕๐ ไรเ่ ศษ (แปลงที่ ๑) ให้ดำ�เนินการต่อไป ให้ชลประทานเพื่อช่วยเหลือราษฎรท่ีอาศัยอยู่บริเวณท่ีราบ โดยวธิ ที างธรรมชาติ อาจใช้เวลา ๒-๓ ปี เชงิ ภูเขียว อำ�เภอหนองบวั แดง จังหวดั ชัยภมู ิ ดังนี้ ทด่ี นิ ท่ซี ือ้ เพมิ่ เติม จ�ำ นวน ๓๑ ไร่เศษ (แปลงท่ี ๒) ให้น�ำ วิธีการแก้ไขดินเปร้ยี วจัดแบบบ้านยูโยมาดำ�เนินการในพ้นื ท่ี ควรพิจารณาก่อสร้างฝายทดน�้ำ (Check dam) กระจาย โดยนำ�นำ�้ จากนอกโครงการมาแกไ้ ขดนิ เปรยี้ วได้ และใหข้ ดุ สระ ในทีส่ ูงตามความเหมาะสม เพอ่ื ชะลอความเร็วของน้ำ� ๒ สระ แตไ่ มต่ อ้ งกว้างและไม่ต้องลึกมากนกั รวมท้งั ใหใ้ ช้ปนู ควรพิจารณากอ่ สร้างอ่างเก็บน�ำ้ ขนาดเล็กทางดา้ นทา้ ยฝาย แก้ไขดินเปรยี้ วได้ แตป่ ูนท่ีใช้อาจจะแตกตา่ งจากท่ียูโยได้ ตน้ น้ำ�กระจายตามความเหมาะสม เพื่อเกบ็ กกั น้�ำ ไวใ้ ห้ คือ บรเิ วณตามแนวขอบสระ (Slope) ใหใ้ ช้ปนู มาร์ลเปน็ ราษฎรได้ใชป้ ระโยชนท์ างการเกษตรและอุปโภค-บริโภค กอ้ นใหญ่เรียงตามแนว ท้ังน้เี พอื่ ใหป้ ูนละลายได้ชา้ ๆ ควรพิจารณาจัดหาแหล่งน้ำ�เพ่ิมเติมกระจายในพ้ืนที่ทำ� ทดี่ ินท่จี ะซือ้ เพ่มิ เติมอีก จ�ำ นวน ๔๐ ไรเ่ ศษ (ของบรษิ ทั กินของราษฎรในรูปแบบทฤษฎีใหม่ ได้แก่ การขุดสระ ๘๔) ให้ดำ�เนนิ การเปน็ ศนู ย์ฝึกอาชพี และให้น�ำ น้�ำ ท่ีได้รบั เกบ็ กักนำ�้ ประจ�ำ ไรน่ า การบ�ำ บัดจากทีแ่ ปลงท่ี ๒ มาใช้ประโยชน์ในพ้ืนทนี่ น้ั การดำ�เนินการในแต่ละแปลงให้จดบันทึกค่าใช้จ่ายต่างๆ การสนองพระราชด�ำ ริ ท้งั หมดไว้โดยละเอียด โครงการก่อสร้างฝายทดนำ้�บริเวณท่ีราบเชิงภูเขียวอันเน่ือง มาจากพระราชด�ำ ริ อำ�เภอหนองบวั แดง จงั หวดั ชยั ภูมิ การสนองพระราชดำ�ริ โครงการศึกษาทดลองการแก้ไขปัญหาดินเปร้ียวอันเนื่องมา ๑-๓. โครงการศกึ ษาทดลองการแก้ไขปัญหาดนิ เปร้ยี วอันเนือ่ งมาจาก ๓ จากพระราชด�ำ ริ อำ�เภอบ้านนา จังหวัดนครนายก พระราชด�ำ ริ ประมวลพระราชดำ�ริในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยหู่ ัว 409

๒๕๓๙ ภาคกลาง วันที่ ๒๓ มกราคม ๒๕๓๙ บรเิ วณพื้นทพี่ ระราชานุสาวรยี ส์ มเดจ็ พระสุรโิ ยทัย ท่งุ มะขามหย่อง ต�ำ บลบา้ นใหม่ อ�ำ เภอเมอื ง พระนครศรีอยธุ ยา จงั หวัดพระนครศรีอยธุ ยา พระราชด�ำ ริ ให้กรมชลประทานดำ�เนินการพิจารณานำ�ทฤษฎีใหม่มาใช้ งานโดยให้ขุดสระนำ้�เพิ่มเติมในพ้ืนที่ลุ่มต่ำ�ในเขตโครงการ และบรเิ วณใกลเ้ คียง เพอ่ื เปน็ แหล่งเก็บกกั น�ำ้ ในฤดูฝน สระเก็บน้ำ�ดังกล่าวนี้จะทำ�หน้าที่เป็นสระเก็บนำ้�ขนาดใหญ่ เพ่ือส่งนำ้�เพ่ิมเติมให้แก่สระเก็บน้ำ�ขนาดเล็กในไร่นาต่อไป และให้พิจารณาเพิ่มระดับเก็บกักน้ำ�ในอ่างเก็บน้ำ�ในพ้ืนท่ีรอบ พระราชานุสาวรีย์ รวมท้งั ให้ขดุ ลอกอ่างเกบ็ น้ำ�ใหล้ กึ ลงไปอกี ตามความเหมาะสม ท้งั นี้เพือ่ ให้อ่างเกบ็ นำ้�สามารถเพิ่มความ ๑๒ ๑ 388 ประมวลพระราชด�ำ รใิ นพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อย่หู ัว

๓๔ จไุ ดม้ ากขนึ้ อกี ทงั้ ใหด้ �ำ เนนิ โครงการแก้มลงิ ฝัง่ ตะวนั ตกเพม่ิ เตมิ โดยให้ พิจารณาใชแ้ มน่ ้ำ�ท่าจนี เป็นแหล่งเกบ็ กกั นำ้� แล้วกอ่ สรา้ งอาคารบงั คบั นำ้�ไว้ท่ี บริเวณปากแมน่ �ำ้ ท่าจีน จงั หวดั สมุทรสาคร และติดตงั้ เคร่ืองสูบนำ้�ไว้ในบริเวณ อาคารบงั คบั น�้ำ ดว้ ย ในเวลาทเี่ กดิ วิกฤตนิ ำ้�ทว่ มให้ระบายน้ำ�จากแมน่ �้ำ ทา่ จีนออก สู่ทะเลในขณะท่ีน้ำ�ทะเลลดลงและมีระดับตำ่�กว่าระดับนำ้�ในแม่นำ้�ท่าจีน และเมอื่ น�ำ้ ทะเลมีระดบั สูงกวา่ ระดับนำ้�ด้านในอาคารบงั คบั นำ้� ก็ให้สูบน้ำ�ออก ซึ่งจะเป็นผลทำ�ให้มีการระบายน้ำ�ออกสูท่ ะเลไดต้ ลอดเวลา ทง้ั นี้ จะเปน็ การ บรรเทาอทุ กภัยในเขตฝงั่ ตะวนั ตกของแมน่ ้ำ�เจา้ พระยา ครอบคลมุ จังหวดั พระนครศรีอยุธยา ปทุมธานี นนทบุรี สมุทรสาคร และกรุงเทพมหานคร นอกจากน้ี อาคารบงั คับนำ้�ปากแมน่ �ำ้ ทา่ จนี ยงั ชว่ ยปอ้ งกนั มิใหน้ ำ้�เคม็ ไหล เขา้ ไปท�ำ อันตรายแก่พื้นท่ีเพาะปลูกอีกดว้ ย การสนองพระราชด�ำ ริ โครงการแกไ้ ขปญั หาน�ำ้ ทว่ มกรงุ เทพมหานครและปรมิ ณฑลอนั เนอ่ื งมาจาก พระราชดำ�ริ (แก้มลิงฝง่ั ตะวันตก) ๕๖ ๑-๔. ๒๓ มกราคม ๒๕๓๙ เสด็จฯ ทรงเปดิ บานระบายนำ้� บรเิ วณพระราชานสุ าวรีย์ สมเดจ็ พระสุรโิ ยทัย ต�ำ บลทงุ่ มะขามหย่อง จงั หวดั พระนครศรอี ยุธยา ๒ ๕-๖. โครงการแกไ้ ขปญั หาน�ำ้ ทว่ มกรงุ เทพมหานคร และปรมิ ณฑลอนั เนอ่ื งมาจากพระราชด�ำ ริ ประมวลพระราชดำ�รใิ นพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยู่หัว 389

๒ วนั ท่ี ๑๔ พฤษภาคม ๒๕๓๙ สญั จรดา้ นทศิ เหนือขนานไปกับคนั ก้ันน้ำ� ใหป้ ระชาชนใช้เปน็ เสน้ ทางเชอ่ื มระหว่างถนนรมิ แม่น�ำ้ กับถนนสายใหญ่ ดนิ อีก บริเวณพ้ืนทพ่ี ระราชานุสาวรยี ์สมเดจ็ พระสรุ โิ ยทัย ส่วนหน่ึงให้นำ�ไปทำ�ถนนเสริมคันกั้นนำ้�เดิมให้สูงถึงระดับ ทุ่งมะขามหย่อง ต�ำ บลบา้ นใหม่ อำ�เภอเมอื ง พระนครศรอี ยธุ ยา จังหวดั พระนครศรอี ยุธยา ๖.๒๐ เมตร (รทก.) คอื เพ่มิ จากเดิม ๓๐-๔๐ เซนติเมตร กรณี พระราชด�ำ ริ ท่มี ีน�้ำ ไหลหลากมากเหมือนปี ๒๕๓๘ จะไดร้ ะบายนำ้�เข้า ใหก้ รมชลประทาน กรมโยธาธิการ และกรมพัฒนาทีด่ นิ ปรับปรงุ มาในอา่ งเกบ็ นำ้� น�ำ้ จะได้ไมท่ ่วมหลังคนั ก้ันน�้ำ ซ่งึ จะท�ำ ให้มีน้ำ� อา่ งเกบ็ น้ำ�พระราชานุสาวรียส์ มเดจ็ พระสรุ โิ ยทัย โดยขุดดนิ เกบ็ กักไว้ใช้ในฤดแู ล้งเพิม่ มากขึ้นดว้ ย สำ�หรับการขุดดนิ ใน กน้ อ่างใหม้ ีความลกึ โดยเฉลย่ี อีกประมาณ ๑ เมตร เพื่อ อ่างเก็บน�้ำ ให้ยดึ ความลาดของอา่ งท่ีเป็นอยู่ในปัจจบุ ัน โดย ๑ กักเกบ็ น้ำ�ให้มากกว่าเดิม ดนิ ทข่ี ดุ ไดส้ ว่ นหนง่ึ ให้นำ�ไปทำ�ทาง ลาดลงไปก้นอ่างถงึ ระดบั ท่ีตอ้ งการ ดว้ ยการใช้เรอื ขุดหรอื 390 ประมวลพระราชด�ำ รใิ นพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอย่หู ัว

๓ รถแบ็กโฮวางบนทุ่นแล้วขุดดินข้ึนในสภาพท่ียังมีนำ้�อยู่ใน ระดับเดิมโดยไมต่ ้องระบายน�ำ้ ออกจากอา่ งเกบ็ นำ้� การสนองพระราชด�ำ ริ โครงการอ่างเก็บน้ำ�พระราชานุสาวรีย์สมเด็จพระสุริโยทัย ทุ่งมะขามหย่อง อำ�เภอเมืองพระนครศรีอยุธยา จังหวัด พระนครศรอี ยุธยา ๑-๒. ๑๔ พฤษภาคม ๒๕๓๙ เสดจ็ ฯ พระราชานสุ าวรยี ส์ มเดจ็ พระสรุ โิ ยทยั ต�ำ บลทงุ่ มะขามหยอ่ ง จงั หวดั พระนครศรอี ยธุ ยา ๓-๔. ๑๔ พฤษภาคม ๒๕๓๙ เสดจ็ ฯ ทรงเกย่ี วขา้ วบรเิ วณทงุ่ มะขามหยอ่ ง จงั หวดั พระนครศรอี ยธุ ยา ๕ ๕. โครงการอา่ งเกบ็ น�ำ้ พระราชานสุ าวรยี ส์ มเดจ็ พระสรุ โิ ยทยั จงั หวดั พระนครศรอี ยธุ ยา ๔ ประมวลพระราชด�ำ รใิ นพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูห่ ัว 391

วนั ท่ี ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๓๙ ๑ บรเิ วณพืน้ ทีโ่ ครงการศกึ ษาวธิ กี ารฟ้ืนฟูทดี่ นิ เส่อื มโทรม เขาชะงุ้มอันเนื่องมาจากพระราชดำ�ริ ตำ�บลเขาชะงุ้ม อำ�เภอโพธาราม จงั หวดั ราชบรุ ี พระราชด�ำ ริ • ควรวางแนวปลูกหญ้าแฝกให้เหมาะสมตามแบบที่ทดลอง ได้ผลมาแลว้ โดยให้ท�ำ แนวระดับพาดผ่านร่องนำ้� เพ่อื กระจายน้ำ�ออกจากร่องน้ำ�เข้าสู่พ้ืนที่ซึ่งจะช่วยลดการ กดั เซาะในร่องน�ำ้ และลบพ้นื ผวิ ดนิ ท่ขี รุขระให้เรยี บขึ้น ทั้งยังช่วยให้เกิดการทับถมของตะกอนดินในร่องน้ำ�ได้อย่าง มปี ระสทิ ธภิ าพอกี ด้วย และให้ทดลองปลกู หญา้ แฝกโดย ใชส้ วา่ นเจาะดนิ เจาะลกึ ลงไปจนเขา้ ไปในชน้ั ของดนิ ดานและ หนิ ลูกรงั จากนน้ั ให้ใชด้ นิ ดีใส่ในหลมุ ท่ีเจาะเอาไว้ ใส่ปุย๋ เพม่ิ เติมพอสมควรแลว้ จึงปลกู หญ้าแฝก รากหญา้ แฝก จะเจริญงอกงามเติบโตหย่ังลึกลงไปในช้ันดินดานและ หนิ ลกู รงั ไดด้ ยี ง่ิ ขน้ึ • นอกจากน้ันใหป้ ลกู หญ้าแฝกในพ้นื ที่โครงการฯ ใหเ้ ตม็ พ้ืนท่ีที่เหมาะสม และทรงเน้นถงึ ระยะปลกู แฝกว่าควรปลกู ใหช้ ดิ กนั ให้มากที่สดุ เท่าที่จะกระทำ�ได้ และหากรอ่ งน�ำ้ ใด มีความลึกและลาดชันมากก็ให้ปลูกหญ้าแฝกกำ�กับเป็น แนวยาวทงั้ สองฝ่ัง เพือ่ บงั คบั มิให้น�ำ้ ไหลออกนอกทาง และป้องกันมิใหด้ นิ พังทลายอกี ดว้ ย การสนองพระราชด�ำ ริ ๒ ๑. ๑๕ กรกฎาคม ๒๕๓๙ เสด็จฯ บรเิ วณพน้ื ท่ีโครงการศกึ ษาวธิ กี ารฟื้นฟู โครงการศึกษาวิธีการฟื้นฟูท่ีดินเส่ือมโทรมเขาชะงุ้มอันเนื่อง ทีด่ ินเสอ่ื มโทรมเขาชะงุ้มอนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำ�ริ จังหวดั ราชบุรี มาจากพระราชด�ำ ริ จงั หวัดราชบุรี (หญา้ แฝก) ๒. โครงการศกึ ษาวิธกี ารฟ้ืนฟทู ดี่ นิ เสื่อมโทรมเขาชะงุ้มอนั เนื่องมาจาก พระราชด�ำ ริ จงั หวดั ราชบุรี 392 ประมวลพระราชด�ำ รใิ นพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั

วนั ท่ี ๑๘ กรกฎาคม ๒๕๓๙ บรเิ วณวงั ไกลกงั วล อ�ำ เภอหวั หนิ จงั หวดั ประจวบครี ขี นั ธ์ พระราชดำ�ริ • ให้อนุรักษ์สภาพภูมิประเทศบริเวณเขาเจ้าลายใหญ่ (เขานางพนั ธรุ ตั ) เน่ืองจากมีความสำ�คญั ทางประวตั ศิ าสตร์ • ให้ฟื้นฟูสภาพพ้ืนท่ีบริเวณที่มีการทรุดตัวของภูเขา โดยการปลกู ต้นไม้ เพ่อื ปอ้ งกนั การพงั ทลายในอนาคต การสนองพระราชดำ�ริ : โครงการฟ้นื ฟูเขาเจ้าลายใหญ่ (เขานางพันธรุ ัต) อันเน่ือง มาจากพระราชด�ำ ริ จงั หวัดเพชรบรุ ี ๒ ๑ ๑-๒. โครงการฟ้ืนฟูเขาเจา้ ลายใหญ่ (เขานางพนั ธรุ ัต) อันเนอ่ื งมาจากพระราชด�ำ ริ จังหวดั เพชรบุรี ประมวลพระราชดำ�ริในพระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ ัว 393

วันท่ี ๖ สงิ หาคม ๒๕๓๙ บรเิ วณพื้นท่ีศูนยศ์ กึ ษาการพฒั นาหว้ ยทรายอนั เน่ืองมาจาก พระราชดำ�ริ จงั หวดั เพชรบรุ ี พระราชดำ�ริ • ให้ก่อสร้างโครงการระบบท่อผันนำ�้ อ่างเก็บนำ�้ บ้านท่งุ ขาม- อา่ งเก็บน้ำ�ห้วยตะแปด การสนองพระราชดำ�ริ : โครงการก่อสร้างระบบผันน้ำ�อ่างเก็บน้ำ�บ้านทุ่งขาม- อ่างเก็บน้ำ�ห้วยตะแปดพร้อมอาคารประกอบภายใน ศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยทรายอันเนื่องมาจากพระราชดำ�ริ จังหวัดเพชรบรุ ี บริเวณพ้นื ทสี่ วนสมเด็จพระศรนี ครนิ ทราบรมราชชนนภี ายใน ๑ วนเกษตร เชน่ ต้นสะเดา ต้นไผ่ รอ้ ยละ ๑๐ ซึง่ ได้ผล ศูนยศ์ ึกษาการพัฒนาห้วยทรายอนั เนอื่ งมาจากพระราชดำ�ริ เป็นทนี่ ่าพอใจ นับวา่ ผลการทดลองได้ผลส�ำ เร็จ จงั หวดั เพชรบุรี ทฤษฎีใหม่เปน็ ทฤษฎี จงึ ต้องทดลองปฏิบัติหลายรปู แบบ • สว่ นการปลกู ปา่ โดยรอบบรเิ วณนั้น ควรปลกู ไมท้ ี่ใชป้ ระโยชน์ ในพ้นื ท่ีลกั ษณะตา่ ง ๆ เมอ่ื แบบใดในพืน้ ที่ใด ไดผ้ ลอย่างใด ๓ อยา่ ง คอื ไมใ้ ช้สำ�หรับการกอ่ สรา้ งและทำ�เคร่ืองเรอื น พระราชดำ�ริ จงึ เผยแพร่ให้เกษตรกรรบั ไปปฏิบัตบิ ้าง ไม้ผลเพอื่ การบริโภค ไมโ้ ตเรว็ เพอื่ เปน็ เชื้อเพลงิ สำ�หรบั • การเกษตรแบบผสมผสานตามรูปแบบทฤษฎีใหม่ อนั เปน็ • ที่สวนสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีนี้ แม้จะใช้ ไมโ้ ตเรว็ นน้ั ควรพิจารณาหาพันธท์ุ ีเ่ หมาะสม คือ สามารถ เน้อื ท่เี พียง ๕ ไร่ แตถ่ ้าทำ�ใหด้ กี จ็ ะสามารถทำ�กนิ ไดอ้ ย่าง เจริญเตบิ โตไดใ้ นพ้นื ทที่ ี่แหง้ แลง้ กนั ดารท่ีสุด เม่ือชาวบ้าน วิธีปฏิบัติของเกษตรกรที่เป็นเจ้าของที่ดินจำ�นวน เพยี งพอ คอื มีพื้นท่ีเปน็ แหลง่ น้ำ� ร้อยละ ๓๐ พื้นที่ มไี ม้สำ�หรบั ใช้เปน็ เชื้อเพลงิ แลว้ กจ็ ะได้ไม่ตอ้ งไปตัดไม้ แปลงเล็กแปลงนอ้ ย โดยมีหลกั ส�ำ คัญ คือ ให้เกษตรกรมี ปลูกไมผ้ ล พืชไร่ พชื ผกั สวนครวั รอ้ ยละ ๓๐ พื้นท่ที �ำ นา ความพอเพยี ง สามารถเล้ียงตัวไดใ้ นระดับชีวิตทปี่ ระหยดั ก่อน ข้าวแบบใชว้ ิธีการหยอดซึง่ คลา้ ยขา้ วไร่ รอ้ ยละ ๓๐ และ ทั้งนต้ี ้องมีความสามัคคีในทอ้ งถน่ิ พื้นที่อยู่อาศัย เลี้ยงสัตว์ และปลูกไม้ใช้สอยประเภท • หลักสำ�คญั ของทฤษฎีใหม่น้ี คือ จะตอ้ งมีการผลติ ขา้ ว บริโภคพอเพยี งประจำ�ปี โดยถอื วา่ ครอบครวั หนึ่ง ทำ�นา ๕ ไร่ จะมีขา้ วพอกินตลอดปี ตามแนวพระราชดำ�ริทีว่ ่า 394 ประมวลพระราชดำ�ริในพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยู่หวั

ชนิดอน่ื มาใช้ นอกจากนี้ ไมท้ ุกชนดิ จะเปน็ ตวั กลางชว่ ยยึดดิน • ฉะนนั้ การปลูกไม้ ๓ อย่าง จึงไดผ้ ล ๔ อย่าง คือ นอกจากใชป้ ระโยชน์ ดังกล่าวแล้ว ยงั มี ประโยชน์ประการท่ี ๔ คอื ชว่ ยยึดดินอีกด้วย การสนองพระราชดำ�ริ ศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยทรายอันเน่อื งมาจาก พระราชด�ำ ริ จังหวดั เพชรบุรี (แปลงสาธิตเกษตร ทฤษฎีใหม่ และแปลงสาธติ การปลกู ป่า ๓ อยา่ ง ประโยชน์ ๔ อย่าง) ๓ ๔ ๑-๒. ๖ สิงหาคม ๒๕๓๙ เสดจ็ ฯ บรเิ วณศนู ยศ์ กึ ษาการพฒั นา หว้ ยทรายอนั เนอ่ื งมาจากพระราชด�ำ ริจงั หวดั เพชรบรุ ี ๓-๔. ศนู ยศ์ กึ ษาการพฒั นาหว้ ยทรายอนั เนอ่ื งมาจากพระราชด�ำ ริ ๒ จังหวัดเพชรบรุ ี ประมวลพระราชด�ำ รใิ นพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยู่หัว 395

๒๕๓๙ ภาคใต้ วันที่ ๔ ตุลาคม ๒๕๓๙ บริเวณพน้ื ทีโ่ ครงการคลองสไุ หงปาดี อำ�เภอตากใบ อ�ำ เภอสุไหงปาดี จงั หวดั นราธวิ าส พระราชด�ำ ริ ๑ ๑ ใหก้ รมชลประทานพจิ ารณาผนั น�ำ้ จดื จากคลองสไุ หงปาดี ซ่ึงเป็นน้ำ�จืดคุณภาพดีและมีปริมาณมากไปช่วยเหลือ พื้นที่บ้านยูโยและบริเวณใกล้เคียง ซึ่งประสบปัญหา ขาดแคลนน�้ำ จดื เพื่อใช้ในการเพาะปลูก รวมทัง้ การใช้ น้ำ�เพ่ือปรับปรุงสภาพดินเปรี้ยวในบริเวณดังกล่าว และวางระบบป้องกันนำ้�เปรี้ยวจากพรุโต๊ะแดงไม่ให้ ไหลลงสูแ่ ม่นำ�้ บางนรา พจิ ารณาจดั ทำ�แหลง่ พักและเก็บกักน�ำ้ ลกั ษณะเป็นสระ หรอื บ่อขนาดปานกลางบรเิ วณตน้ คลองส่งนำ้�ทั้ง ๕ สาย จ�ำ นวนสายละ ๒ สระ (บอ่ ) น�้ำ ที่ถกู ปลอ่ ยลงสระ ต่อไปอาจจะเปรี้ยวได้ เนื่องจาก ดนิ บรเิ วณนีล้ กั ษณะเปน็ กรด ดังน้นั จึงควรศึกษาทดลอง น้�ำ ในสระกอ่ นนำ�ไปใช้ ส�ำ หรับสระทขี่ ุดนั้น สระแรก ให้นำ�หินปูนฝุ่นโรยปูพื้นและบริเวณด้านข้างสระ 396 ประมวลพระราชด�ำ ริในพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ ัว

๓๔ (Side Slope) เพื่อปรับปรุงสภาพดิน สำ�หรับสระที่สองให้ขุดใน ลักษณะเดยี วกัน แตไ่ มต่ ้องปรับปรงุ คณุ ภาพดนิ แลว้ ท�ำ การศกึ ษา เปรียบเทยี บตรวจสอบความเปลีย่ นแปลงของนำ้�ท้ัง ๒ สระ สว่ นดิน จากการขุดสระซ่ึงเป็นดินเปร้ียวให้ขนย้ายไปทิ้งโดยนำ�ไปใช้เสริม คนั คลองระบายนำ้�เปร้ยี ว เม่ือทดลองแล้วได้ผลควรพิจารณาขุดสระกักเก็บน้ำ�ตามแนวคลอง สำ�หรับใช้ในพ้ืนทเ่ี กษตรกรรมตามแนวทฤษฎีใหม่ โดยทำ�แปลงทดลอง ปลูกพชื บริเวณรอบๆ สระท่ีได้แก้ไขคุณภาพน�้ำ แลว้ ลักษณะเดียวกัน กับโครงการแกล้งดินในศูนย์ฯ พิกลุ ทองฯ นำ้�จืดที่ได้นอกจากจะเป็นต้นทุนไว้ใช้ในการพัฒนาพ้ืนที่บ้านยูโย จำ�นวน ๓,๕๐๐ ไร่ แล้ว น้ำ�ทเี่ หลือควรน�ำ ไปใช้ประโยชน์ในการน�ำ ไปเจือจางความเป็นกรดในแมน่ �ำ้ บางนราได้ การสนองพระราชดำ�ริ ๑. โครงการพัฒนาพ้ืนท่ีลุ่มน้ำ�สุไหงปาดีอันเน่ืองมาจากพระราชดำ�ริ จงั หวดั นราธวิ าส ๒. โครงการพัฒนาพ้ืนท่ีบ้านยูโยอันเน่ืองมาจากพระราชดำ�ริ จังหวัดนราธิวาส ๑-๒. ๔ ตลุ าคม ๒๕๓๙ เสด็จฯ บริเวณพื้นทีโ่ ครงการคลองสุไหงปาดี อำ�เภอตากใบ จังหวัดนราธิวาส ๒ ๒ ๓-๔. โครงการพัฒนาพน้ื ทบ่ี า้ นยโู ยอันเน่ืองมาจากพระราชดำ�ริ จงั หวัดนราธิวาส ประมวลพระราชดำ�ริในพระบาทสมเด็จพระเจา้ อยู่หวั 397

๒๕๓๘ ภาคเหนือ วนั ที่ ๒๓ กุมภาพันธ์ ๒๕๓๘ บรเิ วณพื้นท่โี ครงการอา่ งเก็บนำ้�ห้วยโจ้ ตำ�บลปา่ ไผ่ อ�ำ เภอสันทราย จงั หวัดเชยี งใหม่ พระราชด�ำ ริ ควรพิจารณาวางโครงการก่อสร้างแหล่งเก็บนำ้�ขนาดใหญ่ในบริเวณ อำ�เภอคลองลาน และกง่ิ อำ�เภอปางศิลาทอง จังหวดั กำ�แพงเพชร เพอ่ื ใหม้ ีน้ำ�ใช้สนับสนนุ โครงการบา้ นเลก็ ในป่าใหญ่อันเนือ่ งมาจากพระราชดำ�ริ ในสมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชนิ ีนาถ ท้งั ยงั เปน็ การช่วยเหลอื ราษฎร ในบรเิ วณอื่นๆ ใหม้ ีน�้ำ ส�ำ หรับใชท้ ำ�การเกษตร อุปโภคบริโภคได้เพียงพอ ตลอดปี กบั พจิ ารณาตดิ ตัง้ เครอ่ื งสบู พลังน�้ำ (Turbine - Pump) เพ่ือ ๑ 382 ประมวลพระราชดำ�รใิ นพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยูห่ วั

๓๔ นำ�นำ้�จากอ่างเกบ็ น้ำ�ห้วยโจ้ข้นึ ไปบนภูเขา แลว้ ปลอ่ ยให้น�ำ้ ไหลซึมแผ่กระจายลงมา ทำ�ใหเ้ กิดความช่มุ ช้นื ซึ่งจะชว่ ยท�ำ ใหป้ ่าตน้ น�ำ้ ลำ�ธารมสี ภาพดีขน้ึ ตลอดจนควร พิจารณากอ่ สรา้ งฝายต้นนำ้�ลำ�ธารตามรอ่ งน�้ำ สายตา่ งๆ ทางดา้ นเหนอื ของอา่ งเก็บน�้ำ หว้ ยโจ้ เพอื่ เกบ็ กักน้ำ�ไว้เพ่มิ ความชุ่มชื่นขน้ึ ใหแ้ ก่ป่า ทำ�ใหป้ ่าเกดิ ความสมบูรณ์ขึน้ อกี ท้งั ควรพิจารณาโครงการทฤษฎีใหม่ หรอื โครงการพฒั นาพ้นื ทเ่ี กษตรนำ้�ฝน ตาม รูปแบบท่ีดำ�เนนิ การท่วี ัดมงคลชัยพัฒนา อำ�เภอเมืองสระบรุ ี จงั หวดั สระบรุ ี ในพืน้ ท่ี ท้ายอ่างเกบ็ น้ำ�หว้ ยโจ้ เพ่ือช่วยให้ราษฎรมีแหลง่ น้ำ�ของตนเองใช้ในการเพาะปลกู และ เลยี้ งสัตว์ ทง้ั น้ีราษฎรจะไดร้ ับน�ำ้ เพมิ่ เติมจากอา่ งเก็บน้ำ�ห้วยโจเ้ ป็นคร้งั คราวตาม ความจ�ำ เปน็ การนจ้ี ะสามารถชว่ ยเหลอื พน้ื ทท่ี �ำ การเกษตรของราษฎรในบรเิ วณดงั กลา่ ว ไดเ้ พ่มิ มากข้นึ สว่ นในบรเิ วณพ้ืนท่ีโครงการซง่ึ หนา้ ดินไมม่ พี ชื ขนึ้ ปกคลุม ทำ�ให้เกดิ ปญั หาผวิ หน้าดนิ ถกู น้ำ�ชะลา้ งกัดเซาะเป็นผลให้เกิดสภาพดินเสอ่ื ม ควรปลกู หญ้าแฝก เพ่ือแกป้ ญั หาน้ี การสนองพระราชดำ�ริ โครงการอ่างเก็บน้ำ�ห้วยโจ้อันเนื่อง มาจากพระราชด�ำ ริ อำ�เภอสันทราย จงั หวดั เชียงใหม่ ๕ ๖ ๑. โครงการอ่างเกบ็ น้ำ�หว้ ยโจอ้ นั เนอ่ื งมาจากพระราชดำ�ริ จังหวัดเชยี งใหม่ ๒ ๒-๔. ๒๓ กมุ ภาพันธ์ ๒๕๓๘ เสด็จฯ บรเิ วณพน้ื ทอ่ี า่ งเกบ็ น้ำ�ห้วยโจ้ อำ�เภอสนั ทราย จังหวดั เชียงใหม่ ประมวลพระราชด�ำ รใิ นพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูห่ ัว 383

๒๕๓๘ ภาคกลาง วันท่ี ๑๑ มกราคม ๒๕๓๘ บรเิ วณพื้นที่วดั บา้ นไร่ ตำ�บลกุดพิมาน อำ�เภอดา่ นขนุ ทด จงั หวัดนครราชสีมา พระราชด�ำ ริ ให้พิจารณาวางโครงการก่อสร้างปรับปรุงแหล่งน้ำ�ในลำ�ห้วยสาขาต่างๆ ของ ห้วยสามบาท พรอ้ มระบบส่งน�้ำ และระบบผนั น�้ำ เช่น ปรบั ปรุงอา่ งเก็บน�ำ้ บา้ นโนนสง่า ปรับปรงุ หนองบงึ และขดุ ลอกล�ำ หว้ ยสาขา การสนองพระราชด�ำ ริ ๑ ๑. โครงการพฒั นาลำ�น�ำ้ ห้วยสามบาทอันเน่ืองมาจากพระราชด�ำ ริ จงั หวดั นครราชสมี า ๒. โครงการอ่างเก็บน�ำ้ บา้ นโนนสงา่ อนั เน่ืองมาจากพระราชด�ำ ริ จงั หวัดนครราชสมี า ๓. โครงการฝายบ้านใหม่ศรสี ุขอันเนื่องมาจากพระราชดำ�ริ จังหวัดนครราชสมี า ๔. โครงการขดุ ลอกโพรงตะเขอ้ ันเนือ่ งมาจากพระราชดำ�ริ จงั หวัดนครราชสมี า ๕. โครงการขุดลอกหนองตองตอดอันเนือ่ งมาจากพระราชดำ�ริ จังหวัดนครราชสีมา ๖. โครงการวางท่อส่งนำ้�จากหนองตองตอด-วัดบ้านไร่อันเน่ืองมาจากพระราชดำ�ริ จังหวดั นครราชสีมา ๗. โครงการขุดลอกสระและปรับปรุงอาคารรับนำ�้ บ้านไร่อันเน่อื งมาจากพระราชดำ�ริ จงั หวัดนครราชสีมา 384 ประมวลพระราชดำ�รใิ นพระบาทสมเด็จพระเจ้าอย่หู ัว

๒๓๔ ๕๖ ๗๘ ๙ ๑-๔. ๑๑ มกราคม ๒๕๓๘ เสด็จฯ บริเวณพ้ืนที่วัดบา้ นไร่ จงั หวัดนครราชสีมา ๕-๙. โครงการพฒั นาลำ�น�้ำ หว้ ยสามบาทอันเนอื่ งมาจากพระราชด�ำ ริ จังหวดั นครราชสีมา ประมวลพระราชดำ�รใิ นพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั 385

วันที่ ๑๙ กันยายน ๒๕๓๘ ๑ บริเวณพระตำ�หนักจิตรลดารโหฐาน พระราชวังดุสิต ๒ ๑-๓. โครงการคลองลดั โพธิ์อนั เนื่องมาจาก พระราชด�ำ ริ ๓ พระราชด�ำ ริ จงั หวัดสมทุ รปราการ การเร่งรัดการบรรเทาปัญหานำ้�ท่วมขังบริเวณทิศตะวันออก ของกรุงเทพมหานคร ซงึ่ ไดแ้ ก่ เขตมีนบรุ ี หนองจอก ลาดกระบงั ตลอดจนเขตใกล้เคียง เนื่องจากเกิดภาวะฝน ตกหนกั ในพน้ื ทด่ี งั กลา่ วในระยะน้ี ท�ำ ให้ราษฎรประสบความ เดอื ดรอ้ น สำ�หรับแผนฉกุ เฉนิ มีพระราชดำ�ริใหก้ รมชลประทาน เร่งสำ�รวจหาทำ�เลท่ีเหมาะสมเพ่ือติดตั้งเครื่องสูบนำ้�เพิ่มเติม จากที่ติดต้ังอยู่แล้วที่บริเวณถนนสุขุมวิทเพ่ือช่วยสูบนำ้�ลง สอู่ า่ วไทยให้มากขน้ึ และบริเวณสะพานทางหลวงและสะพาน รถไฟกีดขวางทางน�้ำ น�ำ้ ไหลไม่สะดวก ใหพ้ จิ ารณาติด ต้ังเคร่ืองผลักดันนำ้�เพื่อเพิ่มให้กระแสน้ำ�ไหลเร็วยิ่งข้ึนซึ่ง เป็นการแก้ไขปัญหาอทุ กภัยเฉพาะกจิ ส่วนแผนระยะยาว สมควรท่ีหน่วยราชการที่มีหน้าท่ีเก่ียวข้องประสานงานกัน วางแผนสร้างระบบระบายน้ำ�ถาวรเพ่ือส่งนำ้�ท่ีเป็นปริมาณ ส่วนเกินออกสู่ทะเลโดยเรว็ ท่ีสุด และมปี ระสิทธภิ าพสูงสุด โดยให้พจิ ารณาขุดคลองระบายน้ำ�ทว่ มขังท่ีมลี ักษณะกวา้ ง และไมล่ กึ จนเกินไป ตลอดจนตอ้ งรีบติดตั้งเคร่อื งสบู น�ำ้ เพ่ิมเตมิ เพ่อื ระบายนำ�้ ตามจดุ ต่างๆ ในเขตพ้ืนท่กี รุงเทพมหานคร ด้านทศิ ตะวนั ออก และเขตปรมิ ณฑล ตามความจำ�เปน็ ต่อไป นอกจากน้นั ยงั มพี ระราชดำ�รเิ พิ่มเติมเกยี่ วกับโครงการพฒั นา อนั เนอื่ งมาจากพระราชดำ�ริในต่างจังหวัดด้วย การสนองพระราชด�ำ ริ โครงการแกไ้ ขปญั หาน�ำ้ ทว่ มกรงุ เทพมหานครและปรมิ ณฑล อนั เนือ่ งมาจากพระราชดำ�ริ กรุงเทพมหานคร 386 ประมวลพระราชด�ำ ริในพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยู่หวั

๒๕๓๘ ภาคตะวนั ออกเฉียงเหนอื วนั ที่ ๑๖ พฤศจิกายน ๒๕๓๘ ๒ บริเวณพระตำ�หนักภพู านราชนเิ วศน์ จังหวดั สกลนคร พระราชดำ�ริ ให้ขยายระบบส่งน้ำ�ของอ่างเก็บน�ำ้ ล�ำ พะยัง พร้อมทง้ั พิจารณาขุดสระน�ำ้ ประจำ�ไร่นา สำ�หรับรับน้ำ�เข้ามาจากระบบส่งน้ำ�ดังกล่าวตามแนว ทฤษฎีใหม่และพิจารณาผันน้ำ�จากอ่างเก็บน้ำ�ห้วยไผ่ ซึ่งอยู่ฟาก จังหวัดมุกดาหารมาเติมให้แก่อ่างเก็บน้ำ�ล�ำ พะยัง เพอื่ ขยายพน้ื ที่ รบั น้ำ�ชลประทาน การสนองพระราชด�ำ ริ : โครงการอุโมงค์ผันน้ำ�อ่างเก็บนำ้�ห้วยไผ่อันเน่ืองมาจากพระราชดำ�ริ จงั หวดั กาฬสินธุ์ (อโุ มงผันน้ำ�ภรู ภิ ัณฑ)์ ๓๔ ๕ ๑. โครงการอา่ งเก็บนำ้�ห้วยไผอ่ นั เนื่องมาจากพระราชด�ำ ริ จังหวัดกาฬสินธุิ์ ๒. โครงการอุโมงค์ผนั น�ำ้ อ่างเก็บน�้ำ ห้วยไผอ่ นั เนือ่ งมาจากพระราชดำ�ริ จังหวดั กาฬสนิ ธุ์ (อโุ มงผนั น�ำ้ ภรู ิภณั ฑ์) ๑ ๓-๕. โครงการพัฒนาพน้ื ท่ลี มุ่ นำ้�ลำ�พะยังตอนบนฯ จงั หวดั กาฬสินธุ์ ประมวลพระราชด�ำ ริในพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยูห่ ัว 387

๒๕๓๗ ภาคกลาง วันท่ี ๒๓ กุมภาพนั ธ์ ๒๕๓๗ บริเวณพืน้ ท่ีธุดงคสถานถาวรนิมิตร อ�ำ เภอปากพลี จงั หวัดนครนายก พระราชด�ำ ริ ถา้ มแี หล่งนำ้�เกดิ ขนึ้ กจ็ ะทำ�ใหป้ ่าไม้ ดชู ุม่ ช่ืนเขียวชอมุ่ เม่อื น�ำ้ ไหลผ่าน ไรน่ าของเกษตรกร จะเป็นผลใหท้ ำ�ไรท่ ำ�นาได้ผลผลิตพอกนิ พอใช้เหลอื กิน ก็ขายได้ในฤดูแลง้ ปลูกผักผลไม้ใหเ้ กดิ ความรม่ รน่ื เขียวขจี ทำ�ใหช้ วี ิต ความเป็นอยขู่ องเกษตรกรดีขึ้น เมอ่ื มรี ายไดเ้ พมิ่ ขึ้นชาวบา้ นท่ที ้งิ ถน่ิ ท่ี อยู่เข้าไปขายแรงงานในเมืองและในกรุงเทพมหานครคงจะหันมาให้ ความสนใจถ่ินที่อยู่และกลับมาทำ�มาหากินที่บ้านเกิดเมืองนอนแน่นอน และให้เกษตรกรรวมตัวกันจัดตั้งเป็นหมู่บ้านสหกรณ์ที่เต็มไปด้วยความ เขียวขจีของต้นไม้ที่ปลูกไว้กินผลตามบ้านเรือนภายในบ้านมีสวนครัว และเล้ียงสัตว์มเี ปด็ ไกไ่ ว้กินไข่ เลยี้ งหมูไวข้ าย เลยี้ งปลาไว้กินไวข้ าย จดั บ้านเรือนใหส้ ะอาด ถกู สุขอนามัย สร้างให้ครอบครัวมีชีวติ ความเปน็ อยู่ดีกวา่ เดมิ เป็นเมืองน่าอยนู่ า่ อาศยั การสนองพระราชด�ำ ริ โครงการเมืองสหกรณอ์ นั เน่ืองมาจากพระราชดำ�ริ จังหวดั นครนายก ๑. ๒๓ กุมภาพนั ธ์ ๒๕๓๗ เสดจ็ ฯ บรเิ วณพืน้ ทธี่ ุดงคสถานถาวรนมิ ติ ร อำ�เภอปากพลี ๑ จงั หวัดนครนายก 376 ประมวลพระราชด�ำ ริในพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยหู่ ัว

ตนเองไดจ้ ากการปลกู ข้าว เพอ่ื การบริโภคอยา่ งเพียงพอ และ จ�ำ หน่ายผลติ ผลการเกษตรได้ ตลอดจนมคี วามเปน็ อยู่อย่าง มสี ขุ สมตามอตั ภาพ พรอ้ มกบั ใหเ้ จา้ หนา้ ทศ่ี กึ ษาในรายละเอยี ด และวางแผนดำ�เนนิ การตามข้นั ตอนตา่ งๆ โดยเรว็ พร้อมกับ ให้เร่งสำ�รวจและออกแบบก่อสร้าง เพื่อช่วยเหลือราษฎร บริเวณท่ีราบเชิงเขาซ่ึงขาดแคลนแหล่งน้ำ�เพ่ือการเกษตร โดยเฉพาะอย่างยง่ิ ในฤดูแล้ง สว่ นในฤดูฝนเขอื่ นเหล่านจี้ ะ สามารถเก็บกักน้ำ�ไว้เพื่อป้องกันมิให้น้ำ�ไหลท้ิงไปโดยเปล่า ประโยชน์ นอกจากนี้ ขอให้ส่วนราชการที่เกยี่ วขอ้ งร่วมมือกนั ๑ อย่างใกลช้ ิด ส�ำ หรับการก่อสรา้ งอ่างเก็บน�ำ้ คลองกลางและ แหล่งอื่นๆ ที่เหมาะสมตามแนวเชิงเขาไปโดยตลอดด้วย บรเิ วณพน้ื ท่ีสรา้ งอา่ งเก็บน�้ำ คลองสีเสยี ด บริเวณที่จะ อีกทั้งให้พ้ืนท่ีราบระดับสูงตอนบนจะได้รับนำ้�จากอ่างเก็บนำ้� สร้างอา่ งเกบ็ น้ำ�คลองกลาง บรเิ วณอา่ งเกบ็ น�้ำ คลองยาง ขนาดเล็กและกลางเหลา่ น้ี ร่วมกับพืน้ ทสี่ ว่ นลา่ งที่จะไดร้ บั น้ำ� บา้ นวงั บอน ตำ�บลนาหินลาด จงั หวัดนครนายก จากเขอ่ื นเกบ็ กกั น�ำ้ แมน่ �ำ้ นครนายกทบ่ี า้ นทา่ ดา่ น ต�ำ บลหนิ ตง้ั พระราชด�ำ ริ อ�ำ เภอเมอื งนครนายก จงั หวัดนครนายก ซ่ึงเปน็ โครงการ ๒ จากปญั หาหลกั ของลมุ่ นำ้�นครนายก คอื การขาดแคลนน�้ำ ขนาดใหญท่ ่ีกำ�ลังจะดำ�เนนิ การตอ่ ไป ๓๔ เพื่อการชลประทานในพื้นที่โครงการนครนายก จำ�นวน ๕๐๐,๐๐๐ ไร่ โดยเฉพาะในฤดูแล้ง ซึง่ ถงึ แมว้ ่ารฐั บาลไดม้ ี การสนองพระราชด�ำ ริ ๕๖ โครงการแก้ปญั หาดงั กลา่ วไปบา้ งแลว้ เชน่ การสรา้ งเหมอื ง ๑. โครงการพัฒนาแหล่งนำ�้ ช่วยเหลือพ้นื ท่รี าบเชิงเขาอันเน่อื ง ประมวลพระราชดำ�รใิ นพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยู่หวั ฝายคลองดา่ น แตป่ ญั หาก็ยังคงมอี ยู่และทวคี วามรุนแรงเพมิ่ ข้ึน โดยเฉพาะไม่มีน้ำ�ในการเพาะปลกู พชื ในฤดฝู นทุก ๒-๓ ปี มาจากพระราชดำ�ริ จังหวัดนครนายก (คลองสีเสียด ทำ�ความเสียหายแก่พชื ผลและสัตวเ์ ลย้ี ง ตลอดจนทรัพย์สนิ คลองยาง และคลองกลาง) ของราษฎรเปน็ จ�ำ นวนมาก อนั จะทำ�ให้เปน็ สาเหตผุ ลกั ดัน ๒. โครงการเขอื่ นท่าดา่ นอนั เนือ่ งมาจากพระราชดำ�ร ิ (เขอ่ื นขนุ ดา่ นปราการชล) จังหวดั นครนายก ใหค้ นในทอ้ งถ่ินเข้ามาทำ�งานในกรุงเทพมหานคร จงึ จ�ำ เป็น ๑-๒. ๒๓ กุมภาพนั ธ์ ๒๕๓๗ เสด็จฯ บรเิ วณพนื้ ทส่ี ร้างอา่ งเกบ็ น�้ำ คลองสีเสียด, ตอ้ งเร่งรดั พฒั นาแหลง่ นำ้�ในพ้ืนท่ีดงั กล่าว ให้สามารถหล่อเลย้ี ง คลองกลาง, คลองยาง, จงั หวดั นครนายก การเกษตรกรรมทุกแขนง อาทิ การเกษตร การประมง ๓. โครงการอา่ งเก็บน�ำ้ คลองสเี สยี ดอนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำ�ริ จงั หวดั นครนายก อันจะทำ�ใหป้ ระชาชนกลับคนื สูท่ ้องถิน่ เนอื่ งจากสามารถพง่ึ ๔. โครงการอา่ งเกบ็ น�ำ้ คลองยางอนั เนอ่ื งมาจากพระราชด�ำ ริ จงั หวัดนครนายก ๕-๖. โครงการเขอ่ื นขุนด่านปราการชล จงั หวัดนครนายก 377

๔ ๒๓ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๓๗ เสดจ็ ฯ บริเวณพื้นทสี่ รา้ งอา่ งเก็บน้ำ�คลองสเี สยี ด, คลองกลาง, คลองยาง, จงั หวดั นครนายก 378 ประมวลพระราชดำ�ริในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูห่ ัว

ประมวลพระราชดำ�รใิ นพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยูห่ ัว 379

วนั ที่ ๑๘ มิถุนายน ๒๕๓๗ ๑ บรเิ วณพืน้ ทอ่ี งคก์ ารสหประชาชาติ กรงุ เทพมหานคร พระราชด�ำ ริ • โครงการน้เี ป็นโครงการท่ีอยู่ในวิสัยทีจ่ ะทำ�ได้ แม้จะต้อง เสียค่าใช้จ่ายไม่ใช่น้อยแต่ถ้าดำ�เนินการไปเด๋ียวน้ีอีก ๕-๖ ปี ขา้ งหนา้ เราก็สบาย แต่ถ้าไมไ่ ดท้ �ำ ในอีก ๕-๖ ปี ข้างหน้า ราคาค่าสร้างคา่ ดำ�เนนิ การไป ๒ เทา่ ๓ เท่า ลงท้าย ก็จะต้องประวิงต่อไป และเมอ่ื ประวิงตอ่ ไปไม่ไดท้ �ำ เราก็ ต้องอดน�ำ้ แน่ จะกลายเป็นทะเลทราย แล้วเราก็จะอพยพ ไปท่ีไหนไมไ่ ด้ • ทว่ี า่ ๕-๖ ปนี ี้ความจรงิ ได้เรมิ่ โครงการน้มี ากกว่า ๕-๖ ปี โครงการที่คดิ จะทำ�นี้ บอกได้ ไมก่ ลา้ พูดมาหลายปีแล้ว เพราะเด๋ยี วจะมีการคัดค้านจากผ้เู ช่ยี วชาญจากผ้ทู ่ตี ่อต้าน การทำ�โครงการแต่โครงการนี้เป็นโครงการท่ีอยู่ในวิสัยที่ จะทำ�ได้ แม้จะตอ้ งเสียค่าใช้จา่ ยไม่ใชน่ ้อย แต่ถา้ ด�ำ เนินการ ไปเดย๋ี วนอ้ี กี ๕-๖ ปี ขา้ งหนา้ เรากส็ บาย โครงการนค้ี อื สร้างอ่างเก็บนำ้� ๒ แหง่ แหง่ หนึง่ คอื แม่นำ้�ป่าสกั อีกแห่ง คือแม่น้ำ�นครนายกสองแห่งรวมกันจะเก็บกักน้ำ�เหมาะ พอเพียง สำ�หรบั การบรโิ ภค การใชใ้ นเขตกรงุ เทพฯ และ เขตใกล้เคยี งทร่ี าบลุ่มของประเทศไทยนี้ การสนองพระราชด�ำ ริ โครงการเข่อื นป่าสักชลสิทธ์ิ จังหวัดลพบรุ ี ๑. ๑๘ มถิ นุ ายน ๒๕๓๗ เสด็จฯ ณ องคก์ ารสหประชาชาติ กรงุ เทพมหานคร ๒ ๓ ๔ ๒-๔. โครงการเขอ่ื นป่าสกั ชลสิทธิ์ จังหวดั ลพบรุ ี 380 ประมวลพระราชด�ำ รใิ นพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยหู่ ัว

๒๕๓๗ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ วนั ที่ ๑๐ มิถนุ ายน ๒๕๓๗ บรเิ วณพ้นื ทศี่ าลาดสุ ิดาลัย พระตำ�หนักจิตรลดารโหฐาน พระราชด�ำ ริ ให้กรมชลประทานตรวจสอบสภาพพนื้ ที่ สภาพการถือครองทดี่ ิน สภาพนำ้�ท่าในลำ�หว้ ยสายต่างๆ ตลอดจนสภาพการเพาะปลูกและการทำ�กินของราษฎร ตำ�บลกกตมู อำ�เภอดงหลวง จังหวดั มกุ ดาหาร เพ่ือใช้เป็นข้อมลู ประกอบการพจิ ารณาศกึ ษา และก่อสร้างแหลง่ นำ�้ ช่วยเหลอื การเพาะปลูก และ การอุปโภคบริโภคของราษฎรบรเิ วณดังกลา่ ว และเพื่อให้เกดิ ประโยชนแ์ กเ่ กษตรกรในท้องถิน่ ๑ อยา่ งแทจ้ รงิ ส่วนราชการต่างๆ ท่ีเกย่ี วขอ้ ง ควรร่วมกันดำ�เนนิ การใหเ้ กดิ การจดั การในรูปแบบ เดยี วกับสหกรณ์การเกษตรหุบกระพง ต�ำ บลเขาใหญ่ อ�ำ เภอชะอำ� จงั หวัดเพชรบรุ ี ๑. โครงการอา่ งเก็บนำ้�ห้วยพุง เพื่อส่งนำ้�ชว่ ยเหลอื ราษฎรบา้ นค�ำ ผกั กูด และบริเวณใกลเ้ คยี ง ๒. โครงการอ่างเก็บนำ้�บา้ นคำ�ผกั กดู เพื่อสง่ นำ้�ช่วยเหลือราษฎรบา้ นปากช่อง และบรเิ วณ ใกล้เคียง ๓. โครงการอ่างเกบ็ นำ้�บา้ นสานแว้ (หว้ ยดา่ น) เพ่ือสง่ น�้ำ ชว่ ยเหลือราษฎรทีม่ ีที่ทำ�กนิ ทาง ด้านทา้ ยอ่างเก็บน�้ำ ๔. โครงอา่ งเก็บนำ้�ห้วยหอย เพ่อื ส่งน้ำ�ชว่ ยเหลือราษฎรบ้านปากชอ่ ง และบรเิ วณใกลเ้ คยี ง ๕. โครงการอา่ งเก็บน้ำ�ห้วยพุ เพ่อื ส่งนำ้�ชว่ ยเหลือราษฎรบ้านนาหนิ กอง และบริเวณใกลเ้ คยี ง การสนองพระราชด�ำ ริ โครงการพฒั นาพ้นื ทล่ี มุ่ น้ำ�หว้ ยทรายตอนบนอนั เน่ืองมาจากพระราชด�ำ ริ ต�ำ บลกกตู ๒ ๓ อำ�เภอดงหนาม จังหวัดมุกดาหาร ๑-๓. โครงการพฒั นาพ้นื ทีล่ ุ่มน�ำ้ หว้ ยทรายตอนบนอันเนือ่ งมาจากพระราชดำ�ริ จงั หวดั มกุ ดาหาร ประมวลพระราชดำ�รใิ นพระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ ัว 381

๒๕๓๖ รปู แบบโครงการพัฒนาพนื้ ที่เกษตรน้ำ�ฝน โดยขุดลอก ร่องหบุ ระหว่าง ลกู เนินให้ลึกและกว้าง แลว้ น�ำ ดินท่ีขดุ ไป ปิดกั้นระหว่างลูกเนนิ ให้สามารถเก็บกกั นำ้�ได้เปน็ ชว่ งๆ ภาคเหนอื ลงไปสู่ที่ต่ำ�กระจายไปตามความเหมาะสมสำ�หรับพื้นที่ ท่ีจัดเป็นแปลงท่ที �ำ กินและไมม่ รี อ่ งหุบ • ควรพิจารณาขุดสระเพื่อเก็บนำ้�ในบริเวณท่ีท่ีมีพื้นท่ีรับ น�้ำ ไหลลงสระ สว่ นพ้ืนท่ีบรเิ วณยอดเนิน ซ่ึงยากแกก่ าร วนั ที่ ๕ กมุ ภาพันธ์ ๒๕๓๖ จัดหาแหล่งนำ้�เพอ่ื การเกษตร ควรใชเ้ ป็นพืน้ ท่ีปลูกป่า เพอื่ เพิม่ ความชุ่มชน้ื และชะลอกระแสน�ำ้ โดยเฉพาะพืน้ ท่ี บรเิ วณพระต�ำ หนกั ภูพิงคราชนเิ วศน์ จงั หวัดเชยี งใหม่ ลาดชันมากควรปลกู หญ้าแฝก เพื่อปอ้ งกนั การกดั เซาะ พระราชดำ�ริ พังทะลายของดินและควรมีการปรับปรุงบำ�รุงดินควบคู่ • ควรพิจารณาน�ำ แนวทางการจัดหานำ้�ตามรูปแบบ โครงการ ไปดว้ ย พัฒนาพ้ืนท่ีเกษตรนำ้�ฝนอันเน่ืองมาจากพระราชดำ�ริ การสนองพระราชด�ำ ริ บริเวณวดั ชัยมงคล อำ�เภอเมอื ง จังหวัดสระบุรี มาใช้กับ โครงการพัฒนาเบ็ดเสร็จลุ่มน้ำ�สาขาแม่น้ำ�ปิงอันเน่ือง พื้นที่โครงการพัฒนาเบ็ดเสร็จลุ่มน้ำ�สาขาแม่นำ้�ปิงอันเน่ือง มาจากพระราชด�ำ ริ อำ�เภอจอมทอง จงั หวดั เชยี งใหม่ มาจากพระราชด�ำ ริ อำ�เภอจอมทอง จงั หวดั เชียงใหม่ และพื้นทบี่ ริเวณท่ีราษฎรน้อมเกล้าฯ ถวาย จ�ำ นวน ๑๐ ไร่ ต�ำ บลคมุ้ เกา่ อ�ำ เภอเขาวง จงั หวัดกาฬสนิ ธ์ุ โดยให้เปน็ ตัวอย่างเพ่ือการศึกษานำ�มาปรับปรุงพ้ืนท่ีให้สามารถ ทำ�การเกษตรได้อย่างสมบูรณ์ • เมือ่ การพจิ ารณาขอ้ มูลจากการตรวจสภาพพนื้ ท่ี และ รายละเอียดจากแผนที่ มาตราสว่ น ๑ : ๑๐๐,๐๐๐ พืน้ ท่ี บรเิ วณบา้ นหว้ ยมะควัด และหมบู่ ้านปา่ ไม้ เหนอื อา่ งเก็บน�ำ้ หนองกระทิง ต�ำ บลแมส่ อย อำ�เภอจอมทอง มีสภาพ ภูมิประเทศเปน็ เนนิ เล็กๆ สภาพดินลกู รงั ปนกรวดหน้า ๒ ดินถูกกัดเซาะมีอนิ ทรยี ว์ ตั ถุน้อย ปจั จุบนั ไมส่ ามารถใช้ ประโยชน์จากพืน้ ทด่ี งั กลา่ วได้ แนวทางการพฒั นาตาม ๑-๒. โครงการพฒั นาเบด็ เสร็จลมุ่ นำ้�สาขาแมน่ �ำ้ ปิงอนั เน่ืองมาจากพระราชด�ำ ริ จงั หวัดเชยี งใหม่ ๑ 354 ประมวลพระราชด�ำ ริในพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยหู่ วั

ประมวลพระราชดำ�รใิ นพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยูห่ ัว 355

วันท่ี ๙ มีนาคม ๒๕๓๖ บริเวณหอประชมุ วทิ ยาลัยเทคนคิ เชยี งใหม่ อำ�เภอเมืองเชยี งใหม่ จงั หวดั เชยี งใหม่ พระราชด�ำ ริ ๑ เทคนิคเชยี งใหม่ จะตอ้ งท�ำ โครงการน�ำ รอ่ งในการส่งหนว่ ย • ประการแรก ต้องไม่ลมื ว่า ความตอ้ งการและรสนิยมในการกิน เคลอ่ื นทเ่ี ขา้ ไปปฏบิ ตั งิ านดงั กลา่ ว แหล่งใด กลา่ วคือ ศกึ ษา ติดตาม เส้นทางเดินของเกลือ ของราษฎรแตล่ ะท้องถ่ินแตกต่างกัน บางแหง่ ก็มีอาหาร จะได้สามารถเตมิ สารไอโอดีนได้ทต่ี น้ ตอ กจ็ ะงา่ ยเขา้ วิทยาลัย ทะเลซึ่งมีไอโอดีนเกนิ ความจ�ำ เป็น ขณะท่บี างแหง่ ในพ้นื ท่ี ทุรกันดารและห่างไกลทะเล เชน่ อำ�เภอสะเมิง อ�ำ เภออมก๋อย จงั หวดั เชยี งใหม่ กลบั ไมม่ โี อกาสไดบ้ รโิ ภคอาหารทะเลเลย หรือตัวอยา่ งเชน่ ชาวเขาบางเผ่า แม้จะขาดสารไอโอดีน แตไ่ มน่ ยิ มบริโภคอาหารเค็ม ฉะน้ันการแจกจ่ายเกลอื ผสม ไอโอดนี ในพืน้ ท่ที ร่ี าษฎรไมข่ าดสารไอโอดีน จะสน้ิ เปลือง คา่ ใชจ้ า่ ย แตถ่ า้ หากม่งุ ผลิตใหท้ ้องถิ่นทุรกนั ดาร จะได้ ประโยชน์สูงประหยดั สดุ โดยคิดประดิษฐ์เคร่อื งผสมเกลอื ไอโอดนี ขนาดเลก็ ลงและสามารถใชห้ นว่ ยเคลอ่ื นท่ี น�ำ เขา้ ไป ผลติ จนถงึ แหล่ง ก็จะช่วยประหยัดคา่ ใช้จ่ายได้มาก แม้ จะต้องส่งเจ้าหน้าที่เข้าไปปฏิบัติงานแต่ก็จัดกลุ่มนักศึกษา อาสาสมัคร ผลัดเปลยี่ นหมุนเวยี นกันไปเป็นกิจกรรมนอก หลักสูตรจะทำ�ให้ได้ความรู้ด้านอื่นๆ เพิม่ ขึน้ ตลอดจน เป็นการพฒั นาพ้นื ทีน่ น้ั ๆ โดยการเขา้ ไปเตมิ สารไอโอดีน ใหโ้ ดยไมค่ ิดมูลคา่ ดว้ ยวิธกี ารตรวจสอบกอ่ น หรอื ไมก่ ผ็ ลิต เกลอื ผสมไอโอดนี ไปแลกกบั เกลอื สินเธาว์ เราต้องเสยี ค่าใชจ้ ่าย แตร่ าษฎรได้บริโภคเกลอื ผสมไอโอดีนกวา้ งขวางขน้ึ • ประการท่สี อง เราจำ�เป็นตอ้ งศึกษาวถิ ีชวี ติ ของราษฎรในพืน้ ที่ เป้าหมายว่าเกลือที่เขาบริโภคเป็นเกลือชนิดใดได้มาจาก 356 ประมวลพระราชด�ำ ริในพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยหู่ ัว

• ในการนีม้ ูลนิธชิ ยั พฒั นา ซ่ึงมีนโยบายในการสนบั สนุนการ ๒ ๓ พัฒนาทุกด้านท่ีเกี่ยวข้องกับความเป็นอยู่ของประชาชน จะมอบทนุ เพื่อใชเ้ ปน็ คา่ วิจัยประดิษฐเ์ ครอื่ งใหม่ ค่าวัสดุ เครื่องผสมเกลือที่เติมสารไอโอดีน ในพระราชดำ�ริของ ยานพาหนะ ซ่งึ โครงการนเี้ ป็นโครงการเสริมโครงการผลิต สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี เม่ือโครงการดำ�เนินต่อไปได้อย่างม่ันคงทางสำ�นักงาน คณะกรรมการพิเศษเพ่ือประสานงานโครงการอันเนื่อง มาจากพระราชดำ�ริ (สำ�นักงาน กปร.) กจ็ ะชว่ ยสนบั สนนุ ในการจัดต้ังหนว่ ยอ่ืนๆ ใหก้ ระจายออกไปอย่างกวา้ งขวาง โดยอาจมีการพิจารณาตั้งกองทุนที่ดำ�เนินงานโดยเอกชน ร่วมสมทบด้วย แต่ในขณะนี้ให้เริ่มที่ใกล้ตัวก่อน เช่น อ�ำ เภอสะเมงิ เมอ่ื โครงการนำ�ร่องส�ำ เรจ็ กจ็ ะมกี ารร่วมมือกัน อย่างกวา้ งขวางออกไป กอ็ าจชกั ชวนให้วิทยาลยั เทคนคิ วิทยาเขตอน่ื ๆ และผ้วู ่าราชการจังหวัดอืน่ ๆ รว่ มมอื ปฏิบตั ิ ภารกิจตอ่ ไป การสนองพระราชด�ำ ริ โครงการผลิตเครื่องผสมเกลือที่เติมสารไอโอดีนตามแนว พระราชดำ�ริ จงั หวดั เชยี งใหม่ ๑-๓. ๙ มนี าคม ๒๕๓๖ เสดจ็ ฯ บรเิ วณพน้ื ทห่ี อประชมุ วทิ ยาลยั เทคนคิ เชยี งใหม่ อำ�เภอเมืองเชยี งใหม่ จังหวดั เชียงใหม่ ประมวลพระราชดำ�รใิ นพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยหู่ วั 357

วันที่ ๑๐ มนี าคม ๒๕๓๖ บริเวณพน้ื ท่วี ัดอนาลโย ตำ�บลบ้านตอ๋ ม อ�ำ เภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา พระราชด�ำ ริ อำ�เภอเมอื งพะเยา โดยใหส้ ่วนราชการต่างๆ ทเ่ี กี่ยวข้องรว่ ม ๑ ๒ • ในปัจจุบันนี้พ้ืนที่สองฝั่งของแม่น้ำ�น่านท่ีบริเวณท่าวังผา กนั พิจารณาจัดหาพื้นที่ชดเชยให้แก่ราษฎรท่ีต้องสูญเสีย - ควรพิจารณาก่อสร้างอ่างเก็บน้ำ�แม่ร่องสักเพ่ือระบายน้ำ� มปี ญั หาน�้ำ ท่วมเป็นประจำ� เม่ือมกี ารผันนำ้�ผ่านอุโมงคผ์ ันนำ้� ทีด่ นิ สำ�หรบั การกอ่ สรา้ งโครงการด้วย ให้ไหลไปในล�ำ นำ้�ยาว น�ำ้ สว่ นนจ้ี ะไหลผ่านล�ำ น�้ำ ยาวไปลง ชว่ ยราษฎรในเขตต�ำ บลจ�ำ ปงหวาย แม่นำ้�นา่ น ท่ีบรเิ วณทา่ วงั ผา ซึง่ ปกติมีปัญหาน้ำ�ทว่ มพื้นที่ สองฝง่ั ลำ�น�ำ้ อยูเ่ ปน็ ประจำ� ดังนนั้ จงึ จ�ำ เป็นตอ้ งพจิ ารณา การจัดน้ำ�ช่วยเหลือพื้นท่ีนอกเขตโครงการอ่างฯแม่ตำ๋� - ควรพิจารณาก่อสร้างอ่างเกบ็ นำ้�ขนาดเล็ก กระจายตาม ปรบั ปรุงขยายล�ำ น้ำ�ยาว และล�ำ น้ำ�นา่ นเพอ่ื ใหส้ ามารถรบั นำ้� ลำ�หว้ ยต่างๆ เชน่ ลำ�น้�ำ หว้ ยสัก ลำ�น�้ำ ร่องช้าง เพื่อเป็น ส่วนทเี่ พม่ิ เติมข้ึนได้ สว่ นในฤดแู ล้ง จะไม่มกี ารผนั นำ้� ดังน้ัน อ�ำ เภอเมืองพะเยา จงึ ไม่มีน้ำ�ไหลผ่านอโุ มงคผ์ นั น้ำ� ประกอบกบั อาจมีปัญหาเร่ือง - ควรพจิ ารณากอ่ สรา้ งอา่ งเกบ็ น�ำ้ หว้ ยทบั ชา้ งแหง่ ท่ี ๑ ทบ่ี า้ น น�้ำ ต้นทุนสำ�หรับเพาะปลกู ในช่วงทีข่ าดน�ำ้ แผ่นดินไหวในบริเวณโครงการ ซึ่งจะเกิดผลกระทบต่อ แมก่ าหวั ทงุ่ อำ�เภอเมอื งพะเยา โดยให้มคี วามจเุ ก็บกกั ให้ - ควรพิจารณาก่อสร้างแหล่งนำ้�ตามที่สภาตำ�บลบ้านสาง ความมน่ั คงของอโุ มงคผ์ นั น�ำ้ ดงั นน้ั จงึ ควรพจิ ารณาถงึ ปญั หา ดงั กลา่ วดว้ ย นอกจากน้นั ให้พิจารณาถงึ พ้นื ที่ในเขตตำ�บล มากท่สี ดุ หากมีปัญหาเรือ่ งที่ดนิ บริเวณดังกล่าว ควรพจิ ารณา อ�ำ เภอเมอื งพะเยาขอพระราชทานพระมหากรณุ า เพือ่ ช่วย แมก่ าและตำ�บลใกลเ้ คียง อำ�เภอเมืองพะเยา ซึง่ เป็นพืน้ ท่ี เปลย่ี นจดุ กอ่ สรา้ งอา่ งเกบ็ น�ำ้ ทง้ั น้ี เพอ่ื ระบายน�ำ้ ชว่ ยพน้ื ท่ี ราษฎรท้ายอา่ งเกบ็ น�้ำ ห้วยดกุ นอกเขตท่ีได้รับประโยชน์จากโครงการอ่างเก็บนำ้�แม่ต๋ำ� เพาะปลกู ริมน�ำ้ ห้วยทบั ช้าง พน้ื ทบ่ี รเิ วณดงั กลา่ วเปน็ ทส่ี งู ท�ำ ใหเ้ กดิ ปญั หาขาดแคลนน�ำ้ - ควรพิจารณาก่อสร้างแหล่งน้ำ�ตามท่ีสภาตำ�บลบ้านตุ่น เพอ่ื การเกษตร จงึ ควรพจิ ารณากอ่ สรา้ งอา่ งเกบ็ น�ำ้ หว้ ยหมเู ฒา่ - ควรพิจารณากอ่ สรา้ งอา่ งเกบ็ น้ำ�หว้ ยหลวง โดยกำ�หนด อ�ำ เภอเมืองพะเยา ได้ขอพระราชทานพระมหากรุณา เพอื่ ใหม้ คี วามจมุ ากทส่ี ดุ ส�ำ หรบั เกบ็ กกั น�ำ้ ไวส้ ง่ ชว่ ยพน้ื ทเ่ี พาะปลกู ความจุให้รับน้ำ�เพิ่มเติมได้จากฝายทดนำ้�ห้วยนาปอยตาม ช่วยราษฎรบา้ นหว้ ยสัก และบา้ นสินขเ้ี หลก็ ในฤดูแล้งและเพื่อให้สามารถส่งความช่วยเหลือการเพาะปลูกพืช ความเหมาะสม หากมปี ญั หาเร่อื งทีด่ นิ ใหพ้ ิจารณายา้ ยจุด - ควรพจิ ารณาจัดหาแหล่งน�้ำ เพอื่ กอ่ สรา้ งระบบผนั น�ำ้ เข้าสู่ ในฤดแู ลง้ ไดม้ ากขน้ึ จงึ ควรพจิ ารณากอ่ สรา้ งระบบผนั น�ำ้ จาก ก่อสร้างไปที่บา้ นห้วยหลวงแทน และใช้เกณฑ์การก�ำ หนด อา่ งเกบ็ น�ำ้ แมต่ �ำ๋ ลงเพม่ิ เตมิ ใหแ้ กอ่ า่ งเกบ็ นำ�้ หว้ ยหมเู ฒา่ ดว้ ย ความจเุ ชน่ เดียวกนั อา่ งเกบ็ น�้ำ หว้ ยมะนาว อกี ทง้ั ใหพ้ จิ ารณากอ่ สรา้ งแหลง่ น�ำ้ ขนาดเลก็ กระจายชว่ ยเหลอื - ควรพิจารณาก่อสร้างฝายทดนำ้�ห้วยนาปอบพร้อมระบบ การสนองพระราชด�ำ ริ พน้ื ทบ่ี รเิ วณทร่ี าบเชงิ เขาตามความเหมาะสม เพอ่ื ชว่ ยเหลอื ผันน้ำ� เพื่อผันน้ำ�เพิ่มเติมให้กับอ่างเก็บน้ำ�ห้วยทับช้าง ๑. โครงการอ่างเก็บน้ำ�แม่ต๋ำ�อันเนื่องมาจากพระราชดำ�ริ การเพาะปลกู ในเขตต�ำ บลบา้ นถ�ำ้ และต�ำ บลใกลเ้ คยี ง ในเขต อา่ งเกบ็ น้ำ�หว้ ยหลวง และอา่ งเก็บน้ำ�บ้านหว้ ยหลวง จังหวัดพะเยา ๒. โครงการอ่างเกบ็ นำ�้ หว้ ยหมูเฒ่าอนั เน่อื งมาจากพระราชดำ�ริ - ควรพิจารณากอ่ สรา้ งอ่างเก็บน�้ำ ห้วยหมูเฒา่ ท่ีบา้ นรอ่ งขุย อ�ำ เภอเมอื งพะเยา จังหวดั พะเยา ต�ำ บลปา่ หวาย อ�ำ เภอเมืองพะเยา พรอ้ มระบบท่อผนั น�ำ้ ๑, ๓. ๑๐ มนี าคม ๒๕๓๖ เสดจ็ ฯ วัดอนาลโย อำ�เภอเมืองพะเยา จงั หวดั พะเยา จากอา่ งเกบ็ น้ำ�หว้ ยแมต่ ำ๋� ๒. โครงการอา่ งเก็บนำ�้ แมต่ �ำ๋ อันเนอ่ื งมาจากพระราชดำ�ริ จงั หวัดล�ำ ปาง 358 ประมวลพระราชด�ำ ริในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูห่ วั

๑๐ มีนาคม ๒๕๓๖ เสด็จฯ วัดอนาลโย ตำ�บลบา้ นต๋อม อ�ำ เภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา ๓ ประมวลพระราชด�ำ รใิ นพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยหู่ วั 359

๑ ๒ ถงุ ปุ๋ยมคี วามทบึ และหนาแนน่ ของพน้ื ท่ีมากเกินไป ทั้งน้ขี อให้ มูลนิธิชัยพัฒนาดำ�เนินการทดลองปฏิบัติเพ่ือหาข้อมูลและ วันท่ี ๑๔ มีนาคม ๒๕๓๖ หมอกน้ี ควรจะเป็นวสั ดุประเภททร่ี พู รุนมากๆ เช่น ตาข่าย ปรบั ปรุงแผงดกั ไอนำ้�จากหมอกน้ีต่อไป เพอื่ ใหไ้ ดผ้ ลดีทส่ี ุด ไนล่อน ซึ่งจะท�ำ ใหเ้ กดิ การจับตัวของหยดน�ำ้ ไดด้ ี อกี ทง้ั การ บรเิ วณพระตำ�หนักภูพิงคราชนเิ วศน์ จังหวดั เชยี งใหม่ ใช้วสั ดุที่เป็นเสอ่ื ลำ�แพน การสานเส่อื อย่าให้ทบึ ควรสานให้ การสนองพระราชด�ำ ริ พระราชด�ำ ริ โปร่ง เนื่องจากในอากาศน้ันมคี วามชื้นอยู่แลว้ จะทำ�ใหเ้ กดิ โครงการเครอ่ื งดักหมอกตามแนวพระราชดำ�ริ แผงดักไอน�ำ้ จากหมอกน้สี ามารถช่วยบังลม บงั แดด ใหก้ บั การควบแน่นและกลั่นตัวเปน็ หยดนำ้�ได้ สว่ นการใชถ้ ุงปุ๋ยมา ตน้ ไมใ้ นระยะแรกท่ีเริม่ ทำ�การปลกู ตน้ ไม้ หรอื ในระยะแรก เป็นวสั ดุน้นั คาดวา่ จะไม่ไดผ้ ลเท่าท่ีควร เน่ืองจากเมอ่ื หมอก ๑-๒. ๑๔ มนี าคม ๒๕๓๖ เสด็จฯ บรเิ วณพระตำ�หนักภูพงิ คราชนิเวศน์ ที่ต้นไม้เรม่ิ เติบโตขึ้นไดด้ ว้ ย ส่วนวัสดทุ ี่จะน�ำ มาใช้ในการดัก มากระทบกบั แผงดักหมอกนีแ้ ลว้ จะกระจายออกไป เพราะวา่ จังหวดั เชียงใหม่ 360 ประมวลพระราชดำ�รใิ นพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยหู่ วั

วันท่ี ๑๙ มนี าคม ๒๕๓๖ ๑ บริเวณพระต�ำ หนกั ภพู งิ คราชนิเวศน์ จงั หวัดเชยี งใหม่ การสนองพระราชด�ำ ริ ๑. โครงการอ่างเก็บนำ�้ คลองแขยงตอนลา่ งอนั เน่อื งมาจาก พระราชด�ำ ริ พระราชดำ�ริ อ�ำ เภอคลองลาน จงั หวัดก�ำ แพงเพชร • ควรพิจารณาวางโครงการและกอ่ สร้างโครงการตา่ งๆ ใน ๒. โครงการอา่ งเก็บน้ำ�คลองมดแดงอันเน่ืองมาจากพระราชดำ�ริ อำ�เภอคลองลาน จังหวดั กำ�แพงเพชร ลมุ่ น้�ำ คลองขลุง ๓. โครงการอา่ งเกบ็ น�ำ้ คลองคะยคุ อันเนอื่ งมาจากพระราชดำ�ริ ๒ • ควรพจิ ารณาวางโครงการและก่อสร้างโครงการต่างๆ ใน อ�ำ เภอคลองลาน จังหวัดกำ�แพงเพชร ๓ ๒. ลมุ่ น�ำ้ คลองสวนหมาก โครงการฝายคลองสวนหมากอนั เน่ืองมาจากพระราชดำ�ริ อ�ำ เภอคลองลาน • โครงการฝายทดน้ำ�คลองสวนหมากเป็นโครงการหน่ึงใน ๔. โครงการฝายคลองสวนหมากอนั เนอื่ งมาจากพระราชดำ�ริ จังหวัดก�ำ แพงเพชร อ�ำ เภอคลองลาน จงั หวัดกำ�แพงเพชร ๑, ๓. โครงการอา่ งเกบ็ น�ำ้ คลองมดแดงอันเน่อื งมาจากพระราชดำ�ริ โครงการพัฒนาล่มุ นำ�้ คลองสวนหมากท่จี ะช่วยแก้ไขปัญหา จงั หวดั กำ�แพงเพชร การขาดแคลนนำ้�ของราษฎร • ให้พิจารณาวางโครงการและก่อสร้างอ่างเก็บน้ำ�คลองแขยง ตอนล่างเพื่อเก็บกักน้ำ�ในพ้ืนท่ีรับน้ำ�และนำ�จากคลองส่งนำ้� ฝายทดน�ำ้ คลองสวนหมาก เพื่อช่วยเหลือราษฎรมีน้ำ�ไว้ใช้ ในการอปุ โภคบริโภคและเพาะปลกู ในฤดูแลง้ • ใหพ้ จิ ารณาวางโครงการพฒั นาลมุ่ น้ำ�คลองสวนหมาก โดย การกอ่ สรา้ งอ่างเก็บนำ้�คลองมดแดง เพื่อเก็บกกั นำ้�ไว้ส�ำ หรบั การอุปโภคบริโภคและการเพาะปลกู • ให้กรมชลประทานพิจารณาวางโครงการพัฒนาลุ่มน้ำ�คลองขลุง และลมุ่ น้�ำ คลองสวนหมาก • ใหพ้ จิ ารณาวางโครงการและการกอ่ สรา้ งเกย่ี วกบั การจดั การงาน ชลประทานในลุม่ น�้ำ คลองสวนหมาก และลุม่ นำ้�ใกลเ้ คียง ไดแ้ ก่ ลมุ่ น�ำ้ คลองลาน ลมุ่ นำ้�คลองขลุง เพ่ือชว่ ยแกไ้ ขปัญหา การขาดแคลนนำ้�ของราษฎรในการเพาะปลูก การอปุ โภค บรโิ ภค และบรรเทาอทุ กภยั ประมวลพระราชดำ�รใิ นพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว 361

๒๕๓๖ ภาคกลาง วนั ที่ ๒๕ มกราคม ๒๕๓๖ ๑ บรเิ วณพ้นื ท่วี ดั มงคลชยั พัฒนา ต�ำ บลเขาดนิ พัฒนา อำ�เภอเมืองสระบุรี จังหวัดสระบรุ ี พระราชดำ�ริ - ใหห้ น่วยงานที่เกย่ี วขอ้ งพจิ ารณาวางโครงการเบ้อื งต้น เพอื่ จดั หาน�ำ้ ช่วยเหลือพนื้ ทีเ่ พาะปลกู ตอนล่าง บรเิ วณใกลก้ บั เขาหนิ ปนู ในเขตพน้ื ทต่ี ำ�บลหว้ ยบงและตำ�บลเขาดนิ พัฒนา อำ�เภอเมืองสระบรุ ี จงั หวัดสระบรุ ี ซง่ึ มักขาดแคลนน�ำ้ ทงั้ ในชว่ งฤดฝู นและฤดูแลง้ - เนอ่ื งจากพน้ื ท่ีในเขตต�ำ บลเขาดนิ พฒั นาและต�ำ บลหว้ ยบง รวมทั้งตำ�บลใกล้เคียงในเขตท้องที่อำ�เภอเมืองสระบุรี จงั หวดั สระบรุ ี เปน็ บรเิ วณทร่ี าษฎรสว่ นใหญม่ อี าชพี ท�ำ การ เพาะปลูกโดยอาศยั น�้ำ ฝนเปน็ หลกั ฝนท่ตี กมักมีสภาพ ไมแ่ นน่ อนเปน็ ประจำ�แทบทุกปี เช่น ฝนลา่ หรือทง้ิ ช่วงนาน จึงทำ�ให้ราษฎรประสบปัญหาขาดแคลนนำ้�เพาะปลูก โดยเฉพาะอย่างยงิ่ ในชว่ งฤดแู ลง้ ดงั นน้ั จึงควรพิจารณา จัดแปลงที่ดินในเขตโครงการพัฒนาพ้ืนที่บริเวณวัดมงคล ชัยพัฒนาในรปู แบบใหม่ ไดแ้ ก่ การพัฒนาพื้นทที่ �ำ การ เกษตรน�้ำ ฝนท่ีแห้งแล้ง ซึ่งพนื้ ที่แปลงที่ ๒ มเี นื้อท่ปี ระมาณ 362 ประมวลพระราชด�ำ ริในพระบาทสมเด็จพระเจา้ อยู่หัว

๓ ๑๕ ไร่ ใหแ้ บง่ ขดุ เปน็ สระเกบ็ น�ำ้ จ�ำ นวน ๓ ไร่ พน้ื ทส่ี ว่ นใหญ่ จัดไว้สำ�หรับปลูกข้าวในฤดูฝนเพ่อื ให้พอบริโภคในครัวเรือน และปลกู พชื ไรฤ่ ดแู ลง้ พน้ื ทบ่ี างสว่ นใชป้ ลกู พชื ฤดแู ลง้ น�ำ้ ในสระเก็บนำ�้ จะใช้ช่วยเสริมนำ�้ ฝนสำ�หรับการเพาะปลูกพืช ฤดแู ลง้ และยงั จะไดป้ ระโยชนจ์ ากการเลย้ี งปลาอกี ดว้ ย รปู แบบ การด�ำ เนนิ การดงั กลา่ วควรจดั ท�ำ ในลกั ษณะเปน็ แปลงทดลอง หรอื แปลงสาธติ เพอ่ื ใหเ้ ปน็ แบบอยา่ งส�ำ หรบั ราษฎรได้นำ�ไป ๒ ใชใ้ นพน้ื ทข่ี องตนเองตอ่ ไป การท�ำ แปลงทดลองทโ่ี ครงการฯ น้ี ๔๕ 363 ๑-๓. ๒๕ มกราคม ๒๕๓๖ เสด็จฯ บรเิ วณพนื้ ทวี่ ดั มงคลชัยพฒั นา จังหวัดสระบรุ ี ๔-๕ โครงการพฒั นาพืน้ ท่บี ริเวณวดั มงคลชยั พฒั นาอันเนื่องมาจากพระราชด�ำ ริ จังหวัดสระบุรี ประมวลพระราชดำ�ริในพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยู่หัว

๑ การสนองพระราชดำ�ริ ๑. ๒๕ มกราคม ๒๕๓๖ เสดจ็ ฯ บรเิ วณพน้ื ทว่ี ดั มงคลชยั พฒั นา จงั หวดั สระบรุ ี ๒-๕. โครงการเข่ือนขนุ ดา่ นอนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำ�ริ (ขนุ ดา่ นปราการชล) ก็เพ่ือเป็นการสาธิตให้เกษตรกรท่ีอาศัยทำ�กินอยู่โดยรอบ โครงการพัฒนาพื้นที่บริเวณวัดมงคลชัยพัฒนาอันเนื่อง จงั หวดั นครนายก โครงการฯ มาศึกษาเปน็ ตวั อยา่ ง แลว้ น�ำ ไปใชพ้ ฒั นาการ มาจากพระราชดำ�ริ (ทฤษฎีใหม่) ตำ�บลเขาดินพัฒนา ทำ�กนิ ของตนเอง ก็จะทำ�ใหส้ ามารถยกฐานะความเป็นอยู่ อำ�เภอเมืองสระบุรี จังหวดั สระบรุ ี ให้ดีขนึ้ อกี ทงั้ เป็นการขยายความคดิ ออกไปเพือ่ เป็นแบบฉบับ ในการพฒั นาพน้ื ที่ในเขตภาคกลางท่มี ีสภาพคอ่ นข้างแห้งแลง้ 364 ประมวลพระราชดำ�ริในพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอย่หู วั

วนั ที่ ๔ ธันวาคม ๒๕๓๖ บริเวณศาลาดุสดิ าลัยจติ รลดารโหฐาน พระราชวงั ดุสติ พระราชดำ�ริ ให้กรมชลประทานพจิ ารณาวางโครงการ และกอ่ สรา้ ง เข่อื นคลองท่าด่าน ที่บ้านทา่ ดา่ น ตำ�บลหนิ ตงั้ อ�ำ เภอเมอื ง จังหวัดนครนายก ซง่ึ เป็นสว่ นหนึง่ ของโครงการพัฒนาลุ่มน้ำ�นครนายกตอนบน เพื่อช่วยให้ราษฎรในพื้นท่ีทางตอนล่างมีนำ้�ใช้ ท�ำ การเกษตร การอปุ โภคบริโภค รวมทง้ั ช่วย บรรเทาอุทกภัยท่ีมักจะเกิดข้ึนในเขตจังหวัด นครนายกเป็นประจำ�ทุกปี เพอื่ การอุตสาหกรรม และเพ่อื การแก้ไขพ้ืนที่ดินเปรย้ี วอกี ดว้ ย การสนองพระราชด�ำ ริ โครงการเขอ่ื นขุนด่านอันเนื่องมาจากพระราชดำ�ริ (ขุนด่านปราการชล) จงั หวัดนครนายก ๓๔ ๒๕ ประมวลพระราชดำ�รใิ นพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยูห่ วั 365

๒๕๓๖ ภาคใต้ วนั ที่ ๒๘ กันยายน ๒๕๓๖ ๑๑ บรเิ วณพน้ื ทโ่ี ครงการโคกกแู ว ต�ำ บพรอ่ น บา้ นโคกอฐิ -โคกใน จังหวดั นราธวิ าส พระราชด�ำ ริ • ให้กรมชลประทานพิจารณาผันน้ำ�จืดจากคลองสุไหงปาดี ซึ่งประสบปัญหาขาดแคลนนำ้�จืดเพื่อใช้ในการเพาะปลูก รวมท้ังการใช้เพ่ือปรับปรุงสภาพดินเปร้ียวในบริเวณ ดงั กลา่ ว และวางระบบป้องกันน�ำ้ เปร้ยี วจากพรโุ ตะ๊ แดง ไม่ให้ไหลลงสูแ่ มน่ �้ำ บางนรา • ควรดำ�เนินการควบคุมดูแลการระบายนำ้�เปร้ียวของ คลองปลักปลาไม่ให้ลงคลองมูโนะ โดยจัดทำ�ระบบ และอาคารบังคับน้ำ�ให้ระบายน้ำ�ทิ้งลงด้านท้ายประตู ระบายน�ำ้ ปยู ู ในชว่ งท่ีนำ้�เปรี้ยวมีความเข้มขน้ สูง ส�ำ หรับ ในชว่ งท่คี ลองมูโนะมีปริมาณน�้ำ มากพอ ควรส่งน�้ำ ไป เจือจางน้ำ�เปรยี้ วในคลองปลกั ปลา ซึง่ จะชว่ ยชะล้างดนิ เปร้ียว บริเวณขอบพรุโต๊ะแดงเป็นการปรับปรุงคุณภาพดินให้ดีขึ้น ในระยะยาว เพอ่ื ราษฎรสามารถใชท้ ำ�การเพาะปลูกได้ • ควรพจิ ารณาปรบั ปรงุ คลองเกบ็ กกั น�ำ้ บางเตยและคลองแขก ซึ่งเชื่อมต่อกับคลองส่งน้ำ�สาย ๒ ซ. เพื่อรับน้ำ�จาก 366 ประมวลพระราชด�ำ รใิ นพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ ัว

๒๓ คลองมูโนะ (ถ้ามีเพยี งพอ) หรือรบั น�้ำ จากแมน่ �ำ้ บางนรา สำ�หรับใชช้ ะล้างดินเปรยี้ วบรเิ วณบ้านยูโย บ้านบางเตย บ้านโคกขเ้ี หล็ก และบรเิ วณใกล้เคยี ง เพื่อให้ราษฎรหมบู่ ้าน ดงั กลา่ วสามารถใช้พ้นื ทท่ี �ำ การเพาะปลกู ได้ • ควรพิจารณาและก่อสร้างระบบผันนำ�้ ดีจากคลองสุไหงปาดี ไปช่วยพื้นทบ่ี รเิ วณด้านทิศใต้ของบ้านยูโย บ้านบางเตย บ้านโคกขี้เหล็ก และบริเวณใกล้เคียง ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มี ดนิ เปรยี้ ว ทำ�การเพาะปลกู ไมไ่ ดผ้ ล จะเปน็ การชว่ ยปรบั ปรุง คุณภาพดนิ ในบริเวณนัน้ ให้ดขี ึ้น จนกระทั่งสามารถใช้ท�ำ การเพาะปลกู ไดใ้ นโอกาสต่อไป เชน่ เดยี วกับท่ีไดด้ ำ�เนนิ การ เปน็ ผลสำ�เรจ็ มาแล้วทบ่ี รเิ วณบ้านโคกอิฐ บา้ นโคกใน และ น�ำ้ ดสี ว่ นท่เี หลือควรทงิ้ ลงในแมน่ ำ้�บางนรา จะเป็นการชว่ ยให้ น�ำ้ ในแมน่ �ำ้ บางนรามคี ณุ ภาพดขี ้ึน การด�ำ เนินการดงั กล่าว จะช่วยลดปริมาณนำ้�เปร้ียวจากพรุโต๊ะแดงที่ไหลเข้าระบบ ระบายนำ้�เปรี้ยวของโครงการโคกกูแว ได้แก่ คลองโคกไผ่ คลองลาน ซึง่ จะชว่ ยลดขนาดของคลองระบายนำ้�เปรี้ยว ดงั กลา่ วท่จี ะท�ำ การปรับปรุงขยายลงได้ การสนองพระราชด�ำ ริ โครงการสุไหงปาดีอนั เน่ืองมาจากพระราชดำ�ริ จงั หวัดนราธิวาส ๑-๓. ๒๘ กนั ยายน ๒๕๓๖ เสด็จฯ บริเวณพื้นทโี่ ครงการโคกคูแว อ�ำ เภอตากใบ จังหวัดนราธวิ าส ประมวลพระราชดำ�ริในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูห่ ัว 367

วนั ท่ี ๒ ตลุ าคม ๒๕๓๖ วนั ที่ ๗ ตลุ าคม ๒๕๓๖ บรเิ วณพระต�ำ หนักทักษิณราชนิเวศน์ จังหวดั นราธิวาส บรเิ วณพน้ื ที่โครงการพฒั นาลมุ่ น้ำ�คลองน�ำ้ จดื -คลองแฆแฆ พระราชด�ำ ริ อันเน่ืองมาจากพระราชดำ�ริ เขตอ�ำ เภอสายบุรีและ อำ�เภอปะนาเระ จังหวดั ปตั ตานี ควรเรง่ ก่อสรา้ งประตรู ะบายน�้ำ ปากพนงั ใหเ้ สร็จโดยเร็ว ใหถ้ ือ พระราชด�ำ ริ • ควรพจิ ารณากอ่ สรา้ งระบบผนั น�ำ้ ทเ่ี หมาะสม เพอ่ื รบั น�ำ้ ดจี าก เป็นจุดเริ่มต้นรวมในการแก้ไขปัญหาขาดแคลนนำ้�จืดสำ�หรับ คลองสไุ หงปาดี ไปชะล้างดนิ เปร้ียวและชว่ ยเหลอื การ ใชใ้ นการอปุ โภคบรโิ ภคในฤดแู ล้ง ปญั หานำ้�ทะเลหนุนในฤดแู ลง้ เพาะปลกู อุปโภคบริโภคของราษฎรบ้านยูโย บา้ นโคกขเี้ หลก็ และบริเวณใกล้เคียงในเขตตำ�บลพร่อน อำ�เภอตากใบ ปัญหานำ้�ท่วมทำ�ความเสียหายแก่พื้นที่ทำ�กินของราษฎรใน ๑ จังหวดั นราธวิ าส และพิจารณากอ่ สร้างอาคารบังคับนำ้�ใน ฤดฝู น และเพอ่ื ให้สามารถแกไ้ ขปัญหาน�้ำ ทว่ มพน้ื ทท่ี �ำ กินของ คลองโตะ๊ แดงและคลองอ่ืนๆ ตามความเหมาะสม เพ่ือผัน นำ้�ดีจากคลองโต๊ะแดงลงเพิ่มเติมให้แก่คลองมูโนะสำ�หรับ ราษฎรใหไ้ ดผ้ ล ควรพิจารณาขดุ คลองระบายนำ�้ ฉกุ เฉนิ ต่อจาก อัดน้ำ�เขา้ ระบบส่งน�้ำ ของโครงการโคกกแู ว เพื่อช่วยเหลอื การเพาะปลูกในเขตโครงการและพ้ืนท่ีเพาะปลูกบ้าน แม่น�้ำ ปากพนงั ที่บริเวณทำ�นบดินปดิ ลำ�น้ำ�เดิม พรอ้ มก่อสร้าง โคกกแู วและบริเวณใกลเ้ คยี งตำ�บลพร่อน อ�ำ เภอตากใบ จังหวัดนราธิวาส ประตูระบายนำ้�ในคลองระบายน้ำ�เพื่อช่วยส่งน้ำ�ออกจากพ้ืนท่ี • ควรพจิ ารณาและด�ำ เนนิ การขุดคลองบางตาหยาด ต�ำ บล ตะลุบัน อำ�เภอสายบรุ ี พร้อมก่อสร้างอาคารบังคบั น�ำ้ เพือ่ โครงการลงสู่ทะเลได้รวดเรว็ ข้ึน นอกจากนัน้ ควรเร่งปรบั ปรุง ปอ้ งกนั น�ำ้ เปรย้ี วจากพรบุ าเจาะทร่ี ะบายผา่ นประตรู ะบายนำ�้ ไม้แก่น และรับน�ำ้ จืดจากคลองกอตอ ใช้ผสมกับน�้ำ เค็ม ขดุ ลอกและขยายคลองทา่ พญา พรอ้ มก่อสรา้ งประตรู ะบายนำ้� ที่รับจากทะเลเป็นน้ำ�กร่อยสำ�หรับใช้เล้ียงปลากะพงขาว เปน็ การชว่ ยเหลอื ราษฎรบ้านปากนำ้� ตำ�บลตะลุบัน ท่ีไดร้ บั ทา่ พญา เพอ่ื ชว่ ยระบายน�ำ้ ออกจากพน้ื ทไ่ี ดเ้ รว็ ขน้ึ และควรจดั ตง้ั ๒ ความเสียหายจากการเล้ียงปลาบริเวณปากแม่น้ำ�สายบุรี ศนู ยศ์ ึกษาเฉพาะกิจเปน็ การชั่วคราวทบี่ ริเวณประตูระบายน้ำ� เนอื่ งจากปลาทีเ่ ล้ยี งไวต้ าย เพราะไดร้ ับนำ้�เปรีย้ วทร่ี ะบาย ออกจากพรุบาเจาะ โดยด�ำ เนนิ การให้เหมือนกับการทำ� ในพ้นื ทข่ี องกรมประมง เพ่ือทดลองศกึ ษาและวจิ ยั ด้านการ ท่ีบ้านบางเกา่ ตำ�บลบางเก่า อ�ำ เภอสายบุรี ซึ่งไดผ้ ลดี เปน็ ทพ่ี อใจของราษฎร ประมงแบบครบวงจร อีกทง้ั ควรพจิ ารณาการผนั น้ำ�ดจี าก คลองสุไหงปาดี ไปช่วยเหลือพ้นื ท่ีขอบพรบุ ริเวณบ้านโคกงู บา้ นโยยแู ละบรเิ วณใกลเ้ คียง ซงึ่ มีสภาพเป็นดินเปรีย้ ว เพื่อ เป็นการปรับปรุงคุณภาพดินให้สามารถเพาะปลูกต่อไปได้ เช่นเดยี วกบั ที่ไดด้ �ำ เนนิ การแล้วในพ้ืนท่ีโครงการบา้ นโคกกูแว การสนองพระราชดำ�ริ ๓ โครงการพฒั นาพน้ื ทล่ี มุ่ น�ำ้ ปากพนงั อนั เนอ่ื งมาจากพระราชด�ำ ริ ๑-๓. โครงการพัฒนาพ้ืนทล่ี ุ่มนำ้�ปากพนังอันเนอื่ งมาจากพระราชดำ�ริ จงั หวัดนครศรธี รรมราช จงั หวัดนครศรีธรรมราช ๔. ๗ ตลุ าคม ๒๕๓๖ เสด็จฯ บริเวณพน้ื ท่โี ครงการพัฒนาลมุ่ น�้ำ คลองนำ�้ จืด- คลองแฆแฆอันเนื่องมาจากพระราชดำ�ริ 368 ประมวลพระราชด�ำ รใิ นพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอย่หู วั