การพัฒนาการรวมกลุ่ม แบบเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเที่ยว: แนวคิดและการประยุกต์

168 ชิก สถานภาพของ จุดเด่นของเครือข่าย ปัญหาของเครือขา่ ย ปัจจยั ความสาเร็จ เครือข่าย ของเครือข่าย  มีความหลากหลายและ  ขาดแคลนบุคลากรท่ีมี  แนวโนม้ หลายระดบั ในการบริการ ความชานาญและมี นกั ท่องเที่ยวสูงข้ึน นกั ท่องเที่ยว มาตรฐาน ทุกๆ ปี  ขาดแผนพฒั นาทุนมนุษย์ ในระยะต่างๆ ทน ไม่ระบุ  เป็ นแหลง่ ท่องเที่ยวที่มี  ขาดการประชาสัมพนั ธ์  นโยบายภาครัฐให้ และทาตลาดร่วมกนั าร ความหลากหลายทาง การส่งเสริมและ รกิจ ธรรมชาติ วฒั นธรรม  ความหลากหลายของ สนบั สนุน พกั ขนบประเพณีเชิงนิเวศ ขนาดและประสิทธิภาพ  การคมนาคมขนส่ง ทะเล วฒั นธรรม ของกลุ่มสมาชิกที่มีท้งั และการสื่อสาร ธุรกิจขนาดใหญ่ กลาง ประวตั ิศาสตร์ ทว่ั ถึงกวา้ งขวาง เลก็ และจิ๋ว รวมท้งั  อตุ สาหกรรมการท่องเท่ียว ชาวบา้ นทว่ั ไป  มีแผนการวจิ ยั และ เป็ นอุตสาหกรรมหลกั ของ  ขาดการพฒั นาทุนมนุษย์ พฒั นาผลิตภณั ฑ์ ภมู ิภาคและมีการขยายตวั อยา่ งเป็นรูปธรรม ไกด์ การท่องเท่ียว อยา่ งตอ่ เน่ือง ไม่ไดค้ ุณภาพ ใหมๆ่ ร่วมกนั หรือ ไม่ระบุ  มีแหลง่ ท่องเท่ียวเชิงนิเวศ  ขาดแผนการตลาดเชิง  การเช่ือมโยงกบั ท่ียว ที่หลากหลายดึงดูด รุกแบบบูรณาการทุก ประเทศเพ่ือนบา้ น ท่ีพกั นกั ท่องเที่ยว ภาคส่วน เป็ นการสร้างความ หนะ  มีกิจกรรมการท่องเท่ียว  ขาดการพฒั นาทุน ร่วมกนั อยา่ ง ตา่ งๆ มากมายเช่น ดูสตั ว์ เดินป่ า มนุษยท์ ี่มีคุณภาพ กวา้ งขวาง ล่องแก่ง และป่ันจกั รยาน

ลาดบั ช่ือเครือขา่ ย ภมู ิภาค/ประเทศ ปี ที่ก่อต้งั กลุ่มสมาช วสิ าหกิจ และร้านขายข ระลึก 15 เครือข่ายวิสาหกิจ เมืองพทั ยา จงั หวดั พ.ศ. 2557 ตวั แทน ท่องเที่ยวเมืองพทั ยา ชลบุรี ผปู้ ระกอบกา (Pattaya Tourism ธุรกิจ ไดแ้ ก่ Cluster Center : โรงแรมที่พกั ร้านอาหาร ร PTCC) ขายของท่ีระล แหล่งท่องเท่ี สปาและนวด แผนไทย และ สถาบนั การศ คือ มหาวทิ ยา บรู พาเป็นผู้ ประสานงาน

ชิก สถานภาพของ จุดเด่นของเครือข่าย ปัญหาของเครือขา่ ย ปัจจยั ความสาเร็จ เครือข่าย ของเครือข่าย ทวั่ ถึง และได้ ของท่ี มาตรฐาน  ไดร้ ับการส่งเสริม  ขาดที่พกั ท่ีได้ และสนบั สนุนจาก มาตรฐาน ภาครัฐอยา่ งทว่ั ถึง าร 6 ดาเนินการ แต่  เป็ นแหล่งท่องเที่ยวที่มี  ขาดการประชาสัมพนั ธ์  หน่วยงาน ไมต่ ่อเนื่อง ชื่อเสียงระดบั โลก เครือข่ายวสิ าหกิจอยา่ ง การศึกษามีขอ้ มลู ก กวา้ งขวาง และทว่ั ถึง วจิ ยั สนบั สนุนการ ร้าน  มีส่ิงอานวยความสะดวก เนื่องจากขาดความรู้ ดาเนินการ ลึก ดา้ นการท่องเที่ยวครบ ความเขา้ ใจและขาดเงิน เครือขา่ ยและ ทยว ครัน งบประมาณสนบั สนุน กระตนุ้ การรวมตวั ด ต้งั แตพ่ .ศ. 2550 ะมี  เป็ นศูนยก์ ลางการ  ขาดผนู้ าเครือข่ายท่ี หรือราว 9 ปี มาแลว้ ศึกษา ท่องเท่ียวและการกีฬา เขม้ แขง็ และมี และทางสานกั งาน าลยั ระดบั ประเทศและระดบั ประสิทธิภาพ คณะกรรมการวจิ ยั โลก แห่งชาติได้ น  นโยบายสนบั สนุน สนบั สนุนทุนการ  มีจานวนนกั ท่องเท่ียวท้งั ภาครัฐในระดบั ทอ้ งถ่ิน วจิ ยั อยา่ งต่อเนื่อง ไทยและตา่ งประเทศไม่ ขาดตอน คือ ขาดความ จนถึงปี พ.ศ. 2557 นอ้ ยกวา่ 1 ลา้ นคนตอ่ ปี ต่อเน่ืองเพราะเป็ นไป ตามภาวะการเมอื งใน  มีการแลกเปล่ียน  มีธุรกิจที่ดาเนินการอยา่ ง ประเทศและทอ้ งถิน่ ความคิดเห็นอยา่ ง หลากหลายมากมายพร้อม สนองความตอ้ งการของ  ผปู้ ระกอบการบางส่วน นกั ท่องเท่ียว ยงั ขาดความรับผดิ ชอบ 169

ลาดบั ช่ือเครือข่าย ภมู ิภาค/ประเทศ ปี ท่ีก่อต้งั กลุ่มสมาช วสิ าหกิจ

170 ชิก สถานภาพของ จุดเด่นของเครือขา่ ย ปัญหาของเครือข่าย ปัจจยั ความสาเร็จ เครือข่าย ของเครือข่าย และไม่ซ่ือสัตยต์ ่อตนเอง และลูกคา้ เป็ นทางการและไม่ เป็ นทางการ

บทท่ี 3 แนวทางการพฒั นาเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเท่ียวในประเทศ 171 บทสรุป การพฒั นาเครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียวในประเทศไทย เริ่มตน้ มาต้งั แตป่ ลายพ.ศ. 2545 โดย รัฐบาลกาหนดเป็นแผนและนโยบายในการยกระดบั ความสามารถในการแขง่ ขนั ของอุตสาหกรรมใน ประเทศไทยภายใตแ้ ผนแมบ่ ทไดแ้ ก่ แผนพฒั นาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ โดยกาหนดใหม้ ีหน่ึงใน อุตสาหกรรมเป้ าหมายไดแ้ ก่ อุตสาหกรรมการท่องเท่ียว เครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวของประเทศไทย เร่ิมก่อตวั ต้งั แตป่ ี พ.ศ. 2546 เป็นตน้ มา ประจวบกบั ประเทศตอ้ งเผชิญเหตุการณ์ภยั พบิ ตั ิทางธรรมชาติคือ ภยั จากคล่ืนสึนามิท่ีจงั หวดั ชายทะเลแถบอนั ดามนั ไดแ้ ก่ ภูเกต็ พงั งา และกระบี่ จึงเป็นจุดเร่ิมตน้ ของการรวมกลุ่มผปู้ ระกอบการดา้ นการท่องเที่ยวที่ริเริ่มโดย ภาคเอกชน โดยอาศยั แรงกดดนั จากปัจจยั ภายนอกท่ีควบคุมไมไ่ ดด้ งั กล่าว กอปรกบั ตรงจงั หวะที่ภาครัฐได้ วางแผนในการส่งเสริมและสนบั สนุนการพฒั นาเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเท่ียว จึงทาใหเ้ ครือข่ายวสิ าหกิจ แรกๆ ที่กาเนิดเกิดข้ึนในจงั หวดั ภูเกต็ กระบ่ี และพงั งาที่มีจุดเด่นและความเขม้ แขง็ ดา้ นทรัพยากรการ ท่องเท่ียวที่สมบูรณ์ จึงสามารถใชก้ ลไกเครือขา่ ยในการฟ้ื นฟูการท่องเที่ยวของจงั หวดั กลบั คืนไดโ้ ดยใชเ้ วลา ไมถ่ ึง 1 ปี สาหรับเครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวในภูมิภาคอื่นๆ ไดแ้ ก่ ภาคกลาง ภาคตะวนั ออก กรุงเทพมหานคร และภาคเหนือ เป็ นเครือข่ายวสิ าหกิจท่ีถูกริมเร่ิมโดยภาครัฐ ขอ้ ดีของการจดั ต้งั เครือข่าย เช่นน้ีคือ มีระบบ ระเบียบ และองคป์ ระกอบของผทู้ ่ีเกี่ยวขอ้ งกวา้ งขวางข้ึน อาทิ หน่วยงานภาครัฐท้งั ส่วนกลาง ภูมิภาคและทอ้ งถ่ิน ตลอดจนสถาบนั วชิ าชีพและสถาบนั การศึกษาตอ้ งเป็นหน่วยงานสนบั สนุน ทางวชิ าการและการเงินที่สาคญั อยา่ งไรก็ตาม เครือขา่ ยวิสาหกิจท้งั หลายดงั กล่าวกลบั มีอตั ราการต้งั อยู่ จนถึงปัจจุบนั ค่อนขา้ งนอ้ ย จนเป็นท่ีสงั เกตวา่ หากไม่มีภาครัฐเก้ือหนุน เครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเท่ียว เหล่าน้ีไมส่ ามารถอยรู่ อดได้ เพราะขาดผนู้ าและผปู้ ระสานงานอยา่ งต่อเนื่อง อยา่ งไรก็ตาม หากจะถอดบทเรียนจากความอยรู่ อดและความลม้ เหลวของเครือข่ายวสิ าหกิจใน ประเทศไทยแลว้ พบวา่ ปัจจยั สู่ความสาเร็จของการพฒั นาเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียวในประเทศไทยท่ี ริเริ่มจากภาคเอกชนคือ ผปู้ ระกอบการในอุตสาหกรรมการทอ่ งเที่ยวในพ้นื ที่เชิญภาวะวกิ ฤตอยา่ งใดอยา่ ง หน่ึง พร้อมเป็นแรงผลกั และสร้างแรงจูงใจใหเ้ กิดความร่วมมือที่เขม้ แขง็ ข้ึนจากเดิม เพียงชมรมหรือสมาคม เปล่ียนเป็นเครือข่ายวสิ าหกิจ ซ่ึงแมว้ า่ ยงั มีบทบาทท่ีสาคญั ค่อนขา้ งจากดั เฉพาะดา้ นการตลาดกต็ าม จึงเป็น หนา้ ท่ีท่ีสาคญั ของทุกภาคส่วนจะใหก้ ารส่งเสริมและสนบั สนุนใหเ้ ครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยวที่คงอยมู่ ี การดาเนินงานตามกลยทุ ธ์ท่ีเสริมสร้างความสามารถในการแข่งขนั ท้งั ต่อพ้ืนท่ีและประเทศในที่สุด

172 การพัฒนาการรวมกล่มุ แบบเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเที่ยว: แนวคิดและการประยกุ ต์ คาถามท้ายบทที่ 3 1. อธิบายความสมั พนั ธ์ของระบบการท่องเที่ยวกบั เครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวเชิงนิเวศ จงั หวดั เชียงใหม่ 2. วเิ คราะห์ความสามารถในการแขง่ ขนั ของอุตสาหกรรมท่องเที่ยวเชิงวฒั นธรรมของจงั หวดั พระนครศรีอยธุ ยา ดว้ ยแบบจาลองเพชร (Diamond Model) 3. ปัจจยั สู่ความสาเร็จของเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียว มีอะไรบา้ ง

บทท่ี 3 แนวทางการพัฒนาเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเท่ียวในประเทศ 173 แนวคาตอบคาถามท้ายบทท่ี 3 1. ระบบการท่องเท่ียวกบั เครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียวมีความสัมพนั ธ์กนั ในรูปแบบห่วงโซ่ คุณคา่ โดยองคป์ ระกอบท่ีอยใู่ นระบบการทอ่ งเที่ยวท่ีมีความร่วมมือกนั จะก่อใหเ้ กิดประโยชนแ์ ละคุณคา่ ตอ่ กนั ในขณะเดียวกนั ก็มีการพฒั นาต่างๆ และยงั คงแขง่ ขนั กนั 2. ความสามารถในการแขง่ ขนั ของอุตสาหกรรมท่องเท่ียวเชิงวฒั นธรรมของจงั หวดั พระนครศรีอยธุ ยา ดว้ ยแบบจาลองเพชร(Diamond Model) ดงั น้ี - ไมม่ ีการรวมกลุ่มในระดบั ผปู้ ระกอบการอยา่ งเป็ น + รัฐผลกั ดนั ใหอ้ ยธุ ยาเป็นเมืองท่องเที่ยวท้งั ดา้ นวฒั นธรรมและ สถานที่ทอ่ งเท่ียว รูปธรรม - มีการประชาสัมพนั ธก์ ารท่องเที่ยวเชิงวฒั นธรรมใน ระดบั ประเทศอยา่ งต่อเนื่อง + ระดบั การแขง่ ขนั ภายในธุรกิจเดียวกนั ในประเทศ - การบงั คบั ใชก้ ฎหมายควบคุมส่ิงแวดลอ้ ม มีนอ้ ย หน่วยงานภาครัฐ + คุณภาพในการใหบ้ ริการและการดาเนินการมี มาตรฐาน บริบทการแข่งขนั และกล ยทุ ธธ์ ุรกิจ ปัจจยั การผลิต เงื่อนไขดา้ นอุปสงค์ + โครงสร้างพ้ืนฐานทางสาธารณู- อุตสาหกรรมที่เกี่ยว + มคี วามสามารถในการแข่งขนั สูง ประโภคดี โยงและสนบั สนุน + กลุ่มเป้ าหมายเป็นนกั ท่องเที่ยวจาก + สถานท่ีในการท่องเท่ียวเป็นจุด ต่างประเทศที่มีความพถิ ีพิถนั ในเรื่องการ ขายของการท่องเที่ยว + ธุรกิจที่เกี่ยวเนื่องเชื่อมโยงกนั กระจุกตวั อยู่ ใหบ้ ริการ + บุคลากรท่ีอยใู่ นธุรกิจน้ีมี ในพ้นื ท่ีใกลเ้ คียงกนั + มแี พค็ เกจหลากหลาย พร้อมกบั บริการใหม่ ประสบการณ์และมคี วามชานาญ + มีการเช่ือมโยงที่เป็ นเครือขา่ ยธุรกิจตา่ ง ๆ ใน ๆ ควบค่กู บั การใหบ้ ริการหลกั ดา้ นการใหบ้ ริการเป็นอยา่ งดี การใหบ้ ริการน้ีอยา่ งชดั เจน - ขาดแคลนและขาดการพฒั นา บุคลากร 3. ปัจจยั สู่ความสาเร็จของเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยว 2 ปัจจยั ดงั น้ี 1. ปัจจยั ดา้ นสภาวะแวดลอ้ มภายนอก 2. ปัจจยั ดา้ นสภาวะแวดลอ้ มภายใน

174 การพฒั นาการรวมกล่มุ แบบเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเที่ยว: แนวคิดและการประยกุ ต์ เอกสารอ้างองิ ฉัตรนภา พรหมมา, และคณะ. (2548). การพฒั นาเครือข่ายระหว่างภาครัฐ ภาคเอกชนและภาคชุมชน. วารสารวิชาการ มหาวิทยาลัยราชภฏั อุตรดิตถ์, 1(2), 93-104. วฒุ ิชาติ สุนทรสมยั , และปิ ยะพร ธรรมชาติ. (2559). รูปแบบการทอ่ งเท่ียวชุมชนเชิงสุขภาพของจงั หวดั ปราจีนบุรี เพื่อการพฒั นาเครือขา่ ยวสิ าหกิจชุมชนอยา่ งยงั่ ยนื . วารสารสมาคมนกั วิจัย, สาขา มนษุ ยศาสตร์และสังคมศาสตร์ , 21(3), 167-181. สานกั งานคณะกรรมการพฒั นาการเศรษฐกิจและสงั คมแห่งชาติ. (2555). Cluster ความหมายและ ความสาคัญ. เขา้ ถึงไดจ้ าก http://www.nesdb.go.th . (2555). การพัฒนาเครือข่ายวิสาหกิจ. เขา้ ถึงไดจ้ าก http://www.nesdb.go.th . (2555). ประโยชน์ของเครือข่ายวิสาหกิจ. เขา้ ถึงไดจ้ าก http://www.nesdb.go.th สานกั งานส่งเสริมวสิ าหกิจขนาดกลางและขนาดยอ่ ม. (2551). รายงานการศึกษา เครือข่ายวิสาหกิจการ ท่องเที่ยวเชิงสุขภาพ จังหวดั ระนอง. เขา้ ถึงไดจ้ าก http://www.sme.go.th/th/index.php/knowledge- center/articles2/articles2-2 . (2551). รายงานการศึกษา เครือข่ายวิสาหกิจอุตสาหกรรมธุรกิจบริการนาเที่ยว จังหวดั กรุงเทพมหานคร. เขา้ ถึงไดจ้ าก http://www.sme.go.th/th/index.php/knowledge- center/articles2/articles2-2 . (2551). รายงานการศึกษาเครือข่ายวิสาหกิจอุตสาหกรรมท่องเที่ยวชายฝ่ังทะเลตะวนั ออก กล่มุ จังหวดั ภาคตะวนั ออก ( CEO 9 ) จังหวดั ชลบุรี จันทบุรี ระยอง ตราด. เขา้ ถึงไดจ้ าก http://www.sme.go.th/th/index.php/knowledge-center/articles2/articles2-2 . (2551). การศึกษาเครือข่ายวิสาหกิจอุตสาหกรรมท่องเที่ยวเชิงนิเวศ ตะวนั ออก กล่มุ จังหวดั ภาค ตะวนั ออก ( CEO 8 ) จังหวัด จังหวดั ฉะเชิงเทรา นครนายก ปราจีนบรุ ี สระแก้ว สมทุ รปราการ. เขา้ ถึงไดจ้ าก http://www.sme.go.th/th/index.php/knowledge-center/articles2/articles2-2 . (2551). รายงานการศึกษาเครือข่ายวิสาหกิจท่องเที่ยว กล่มุ จังหวดั นครสวรรค์ กาแพงเพชร พิจิตร อุทัยธานีและ เครือข่ายวิสาหกิจท่องเท่ียว กล่มุ จังหวดั พิษณุโลก ตาก เพชรบูรณ์ สุโขทัย อุตรดิตถ์. เขา้ ถึงไดจ้ าก http://www.sme.go.th/th/index.php/knowledge-center/articles2/articles2-2

บทท่ี 3 แนวทางการพฒั นาเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเท่ียวในประเทศ 175

185 บทท่ี 4 แนวทางการพฒั นาเครือข่ายวสิ าหกจิ การท่องเทย่ี วของต่างประเทศ วตั ถุประสงคข์ องบท เพ่ือ 1. ระบุการดาเนินงาน ปัจจยั สู่ความสาเร็จของเครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียวต่างระเทศได้ 2. วเิ คราะห์ความสามารถในการแข่งขนั ของเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวต่างประเทศไทยได้ 3. สามารถเขียนแผนที่เครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเท่ียวต่างประเทศได้ อุตสาหกรรมการท่องเท่ียวเป็ นอุตสาหกรรมหน่ึงซ่ึงมีบทบาทสาคญั ในการพฒั นาเศรษฐกิจใหก้ บั ประเทศเนื่องจากการเดินทางทอ่ งเท่ียวของนกั ทอ่ งเที่ยวไปยงั แหล่งท่องเท่ียวท่ีใดน้นั ยอ่ มทาใหเ้ กิดการผลิต สินคา้ และบริการเพื่อตอบสนองความตอ้ งการของนกั ท่องเท่ียว ก่อใหเ้ กิดรายไดจ้ ากการซ้ือขายสินคา้ และ บริการท่ีเกี่ยวขอ้ งกบั การท่องเท่ียวในสถานท่ีทอ่ งเท่ียวน้นั ๆ ท้งั ทางตรงและทางออ้ ม ทาใหเ้ กิดการหมุนเวยี น ของกระแสการเงินไปทุกระดบั ช้นั ของสงั คมอยา่ งทวั่ ถึงและสร้างรายไดใ้ หแ้ ก่ประชาชนในประเทศ อีกท้งั การ เติบโตอุตสาหกรรมการท่องเท่ียวยงั ส่งผลดีในดา้ นต่าง ๆ อาทิเช่น ดา้ นการลงทุน จะทาใหน้ กั ลงทุน ชาวตา่ งชาติเขา้ มาลงทุนในธุรกิจทอ่ งเท่ียวเป็นการเพมิ่ กระแสเงินเขา้ สู่ระบบเศรษฐกิจของประเทศ ส่งเสริม ภาพลกั ษณ์อนั ดีงามของประเทศ องคก์ ารพฒั นาอุตสาหกรรมแห่งสหประชาชาติ (2548) ไดใ้ หค้ วามหมายเครือข่ายวสิ าหกิจวา่ คือ การ กระจุกตวั ของอุตสาหกรรมในทาเลหน่ึง ๆ ซ่ึงทาใหไ้ ดร้ ับประโยชนจ์ ากเศรษฐกิจภายนอก เช่น การเกิดของกลุ่ม ผปู้ ้ อนวตั ถุดิบ ผจู้ ดั หาเครื่องมือและอุปกรณ์ แรงงานที่มีทกั ษะเฉพาะดา้ น นอกจากน้ีเครือข่ายวสิ าหกิจยงั อาจ ดึงดูดใหเ้ กิดความสนใจใหม้ ีบริการใหม่ ๆ เช่น การใหค้ าปรึกษาดา้ นเทคนิค ดา้ นการเงินและการบญั ชี เป็ นตน้

186 พอร์ตเตอร์ (Porter, 1998, 2000) ไดใ้ หค้ วามหมายเครือข่ายวสิ าหกิจวา่ คือ กลุ่มของธุรกิจและสถาบนั ท่ีเกี่ยวขอ้ งมารวมตวั ดาเนินกิจการอยใู่ นพ้นื ที่ใกลเ้ คียงกนั (Geographical Proximity) มีความร่วมมือ เก้ือหนุน เชื่อมโยงและเสริมกิจการซ่ึงกนั และกนั อยา่ งครบวงจร (Commonality and Complementarily) ท้งั ในแนวต้งั และ แนวนอน โดยความเช่ือมโยงในแนวต้งั (Vertical Linkages) เป็นความเชื่อมโยงของผปู้ ระกอบการธุรกิจต้งั แต่ ธุรกิจตน้ น้าจนถึงปลายน้าและความเชื่อมโยงแนวนอน (Horizontal Linkages) เป็นความเช่ือมโยงของ อุตสาหกรรมสนบั สนุนตา่ ง ๆ รวมท้งั ธุรกิจใหบ้ ริการ สมาคมการคา้ สถาบนั การศึกษาและฝึกอบรม สถาบนั วจิ ยั และพฒั นาตลอดจนหน่วยงานภาครัฐ ที่เกี่ยวขอ้ ง เพอื่ บรรลุเป้ าหมายร่วมกนั คือ การเพมิ่ ผลิตภาพ ซ่ึงเป็นปัจจยั หลกั ในการเพิม่ ความสามารถในการแขง่ ขนั ที่ยงั่ ยนื จากนิยามขา้ งตน้ สาหรับงานวจิ ยั น้ีพอสรุปไดว้ า่ เครือข่ายวิสาหกิจการท่องเท่ียว คือ กลุ่มของธุรกิจ สถาบนั องคก์ รท่ีเกี่ยวขอ้ งหรือมีความสมั พนั ธ์กนั กบั อุตสาหกรรมการท่องเที่ยว โดยต้งั อยใู่ นพ้ืนที่เดียวกนั หรือ ใกลเ้ คียงกนั และตอ้ งมีมิติของความสามารถในการแข่งขนั ท่ีสาคญั 4 ประการ (4 Cs) คือ 1. การเช่ือมโยงซ่ึงกนั และกนั (Connectivity) ไมใ่ ช่เฉพาะทางกายภาพเท่าน้นั แตจ่ ะเช่ือมโยงกนั ใน แนวความคิด โดยทาให้เกิดการแลกเปลี่ยนความรู้และนาไปสู่ความคิดใหม่ ท้งั น้ี การเชื่อมโยงไมไ่ ดจ้ ากดั อยู่ เฉพาะภายในกลุ่มผปู้ ระกอบการในอุตสาหกรรมการทอ่ งเท่ียว เทา่ น้นั แต่ยงั รวมถึงการเชื่อมโยงกบั ผจู้ ดั การส่ง สินคา้ ลูกคา้ ตลอดจนสถาบนั วจิ ยั และองคก์ รอ่ืน ๆ ท่ีเก่ียวขอ้ งในกิจการของอุตสาหกรรมการท่องเที่ยว 2. ความร่วมมือ (Collaboration) สมาชิกในเครือข่ายวสิ าหกิจจะร่วมมือกนั ในกาหนดเป้ าหมายและ กลยทุ ธ์ร่วมกนั (Core Objective) ในกิจการของอุตสาหกรรมการท่องเท่ียว 3. การแข่งขนั (Competition) เครือขา่ ยวสิ าหกิจมิใช่ระบบผกู ขาดทางการคา้ ที่มุง่ กาหนดกลไกราคา แต่เป็นการแข่งขนั ที่อยบู่ นพ้ืนฐานของความร่วมมือกนั เช่น การร่วมมือของผปู้ ระกอบการในการทาการตลาด ในขณะท่ียงั คงแขง่ ขนั กนั พฒั นารูปแบบสินคา้ ละบริการในกิจการของอุตสาหกรรมการท่องเท่ียว เป็นตน้ 4. ประสิทธิภาพโดยรวม (Collective Efficiency) จากความร่วมมือและการเชื่อมโยงที่เป็นระบบใน การถ่ายทอดองคค์ วามรู้ตา่ ง ๆ จะทาใหเ้ ครือขา่ ยวสิ าหกิจมีประสิทธิภาพโดยรวมเหนือกวา่ ผปู้ ระกอบการที่ไมม่ ี การรวมตวั หรือรวมตวั กนั เฉพาะในกิจการของอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวเพยี งอยา่ งเดียว ลกั ษณะการเกดิ ของเครือข่ายวสิ าหกจิ การท่องเที่ยวในต่างประเทศ จากการศึกษาเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียวในต่างประเทศ พบวา่ เครือขา่ ยวสิ าหกิจแต่ละแห่งมี พฒั นาการท่ีมีลกั ษณะเฉพาะของตน (Unique) และไมม่ ีข้นั ตอนหรือแนวทางการพฒั นาท่ีแน่นอน เมื่อพจิ ารณา การเกิดของเครือขา่ ยวสิ าหกิจ พบวา่ มีลกั ษณะคลา้ ยคลึงกนั สามารถแบง่ ได้ 2 ลกั ษณะ คือ

187 1. เครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยวท่ีริเริ่มโดยเอกชน (Private Initiative) โดยธุรกิจที่มีลกั ษณะ คลา้ ยคลึงกนั หรือเกี่ยวเนื่องกนั มารวมตวั กนั เนื่องจากประสบปัญหาทางดา้ นอุตสาหกรรมการท่องเที่ยว จึง จาเป็นที่จะตอ้ งร่วมมือกนั ซ่ึงการรวมกลุ่มในระยะแรกอาจมีลกั ษณะเป็นชมรมหรือสมาคมการคา้ ตา่ ง ๆ ต่อมา ภายหลงั จากที่มีการทางานร่วมกนั จนมีความเขม้ แขง็ ระดบั หน่ึง จึงเริ่มประสานกบั หน่วยงานภาครัฐเพอ่ื ขอรับ การสนบั สนุนในดา้ นต่าง ๆ เช่น การพฒั นาโครงสร้างพ้ืนฐานที่จาเป็น เป็นตน้ ซ่ึงทาใหเ้ กิดการสร้างเครือขา่ ย การท่องเที่ยวความร่วมมือในวงกวา้ งมากข้ึน คือ เร่ิมมีการทางานร่วมกบั ภาครัฐและสถาบนั การศึกษาตา่ ง ๆ อยา่ งเป็นระบบ ตวั อยา่ งเช่นเครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวเชิงการแพทยด์ า้ นสปาในประเทศโรมาเนีย เครือขา่ ย วสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียวเชิงวฒั นธรรม เขตทรานสดานุเบียนตอนใต้ ประเทศฮงั การี เป็นตน้ 2. เครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยวที่ริเร่ิมโดยภาครัฐ (Public Initiative) ภาครัฐจะเป็ นหน่วยงานที่มีบทบาท สาคญั อยา่ งมากในการผลกั ดนั ใหเ้ กิดการรวมกลุ่มของธุรกิจท่ีเกี่ยวขอ้ งเป็ นเครือขา่ ยวิสาหกิจการท่องเที่ยว ตวั อยา่ งเช่น เครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวแบบ Tourism Complex ของประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตย ประชาชนจีน เครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวในพ้ืนที่ชนบทลในเขตตอนใตข้ อง เคอรร่ี (South Kerry) ประเทศ ไอร์แลนด์ เครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียวประเทศรัสเซีย เครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวโดมินิกนั รีพบั ลิก เป็น ตน้ โดยภาครัฐไดเ้ ล็งเห็นความสาคญั ของอุตสาหกรรมการทอ่ งเท่ียวท่ีมีสร้างมลู ค่าทางเศรษฐกิจสูง มีการจา้ ง งานจานวนมาก หรือมีโอกาสที่จะเติบโตสูง ประกอบกบั ภาคเอกชนในอุตสาหกรรมการทอ่ งเท่ียวน้นั เร่ิมมี แนวโนม้ ความสนใจหรือมีศกั ยภาพที่จะมีการร่วมมือกนั รัฐบาลจึงไดส้ นบั สนุนใหเ้ กิดการรวมกลุ่มของ ผปู้ ระกอบการและผเู้ ก่ียวขอ้ ง อาทิ สถาบนั การศึกษา สมาคม ต่าง ๆ สถาบนั การเงิน สถาบนั วจิ ยั ในลกั ษณะ เครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเท่ียวและมีมาตรการสนบั สนุนและผลกั ดนั การพฒั นาในดา้ นตา่ ง ๆ อยา่ งเตม็ ที่ใน ระยะเริ่มตน้ และลดบทบาทลงในระยะตอ่ มา รวมท้งั กระตุน้ ใหภ้ าคเอกชนเห็นความจาเป็นและเขา้ ร่วมเป็นแกน หลกั ในการผลกั ดนั การขบั เคลื่อนเครือขา่ ยวสิ าหกิจของตนอยา่ งตอ่ เนื่อง องคป์ ระกอบหลกั ท่ีช่วยใหก้ ลุ่มเครือขา่ ยวสิ าหกิจสามารถดาเนินการไดอ้ ยา่ งมีประสิทธิภาพ คือ 1. ภาคเอกชน ประกอบดว้ ยสมาชิกท่ีดาเนินธุรกิจอนั เป็นแกนหลกั ของเครือขา่ ยวสิ าหกิจการ ทอ่ งเที่ยวน้นั และมีความร่วมมือจากธุรกิจอื่นท่ีเก่ียวขอ้ งต้งั แต่ตน้ น้าถึงปลายน้าของ อุตสาหกรรมการท่องเที่ยว 2. สถาบนั การศึกษา องคก์ รผใู้ หบ้ ริการ และสถาบนั การวจิ ยั และพฒั นา เพือ่ การพฒั นาและ เสริมสร้างพ้ืนฐานดา้ นทรัพยากรมนุษยแ์ ละนวตั กรรมของอุตสาหกรรมการท่องเที่ยว

188 3. ภาครัฐบาล ใหก้ ารสนบั สนุนและร่วมมือผา่ นทางนโยบาย/ มาตรการ/ กฎระเบียบท่ีเก่ียวขอ้ ง ตา่ ง ๆ 4. หน่วยงานสนบั สนุนอื่น ๆ ของอุตสาหกรรมการท่องเที่ยว เช่น สถาบนั การเงิน เพื่อเป็นพ้ืนฐาน ดา้ นทรัพยากรเงินทุน ท่ีปรึกษา เพ่อื ใหค้ าปรึกษาเรื่องต่าง ๆ เป็นตน้ ซ่ึงในบทน้ีไดน้ าเสนอผลการวเิ คราะห์ความเป็นมา การดาเนินงาน ปัจจยั ความสาเร็จของเครือข่าย วสิ าหกิจการท่องเที่ยวในตา่ งประเทศ 16 เครือขา่ ยวสิ าหกิจดงั ต่อไปน้ี 4.1 เครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยวในพ้ืนท่ีชนบทลในเขตตอนใตข้ อง เคอรรี่ (South Kerry) ประเทศ ไอร์แลนด์ 4.2 เครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยวเมื่องบีนิดอร์ม (Benidorm) ในชายฝ่ังเมดิเตอร์เรเนียนของประเทศสเปน 4.3 เครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียวของสวนรุกขชาติ อลนั เทโจ ประเทศโปรตุเกส 4.4 เครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวเขตไอซ์แลนดิก ประเทศไอซ์แลนด์ 4.5 เครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยวเพรอฟ ของประเทศเช็กรีพลบั ริก (สาธารณรัฐเช็ก) 4.6 เครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียวประเทศรัสเซีย 4.7 เครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเท่ียวของอคั ราเรย์ (Aksaray) ประเทศตุรกี 4.8 เครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเท่ียวเขตลิฟทอฟ ประเทศสโลวาเกีย 4.9 เครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวเขตตะวนั ตกเฉียงใตอ้ ลั ทีเนีย ประเทศโรมาเนีย 4.10 เครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวเชิงการแพทยด์ า้ นสปาในประเทศโรมาเนีย 4.11 เครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียวเชิงวฒั นธรรม เขตทรานสดานุเบียนตอนใต้ ประเทศฮงั การี 4.12 เครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียวโดมินิกนั รีพบั ลิก

189 4.13 เครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียวของเมืองปอร์โต เดกาลินฮสั ประเทศบราซิล 4.14 เครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียวของทรินิแดดและโตบาโก 4.15 เครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเท่ียวเมก็ ซิโก 4.16 เครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียวแบบ Tourism Complex ของประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตย ประชาชนจีน 4.1 เครือข่ายวสิ าหกจิ การท่องเทยี่ วในพนื้ ทชี่ นบทลในเขตตอนใต้ของ เคอรรี่ (South Kerry) ประเทศไอร์แลนด์ 4.1.1 เร่ิมก่อต้งั (พ.ศ. / ค.ศ.) : พ.ศ. 2551-2552 หรือ ค.ศ. 2008-2009 4.1.2 ความเป็ นมา การพฒั นาพนั ธมิตรทางตอนใตข้ องเคอรรี่ (South Kerry Development Partnership; SKDP) เป็น องคก์ ารที่จดั ต้งั ข้ึนเพ่ือส่งเสริมและสนบั สนุนการพฒั นาอยา่ งยงั่ ยนื SKDP ไดพ้ ฒั นาเครือข่ายวสิ าหกิจการ ท่องเที่ยวมาในเขตชนบท 5 พ้ืนท่ี ซ่ึงเป็นพ้ืนที่ท่ีมีความหนาแน่นดา้ นการท่องเท่ียว โดยในค.ศ. 2013 (พ.ศ.2556) SKDP ไดด้ าเนินการให้คาปรึกษาทางการตลาดเพ่อื พฒั นาธุรกิจและกิจการในดา้ นการท่องเที่ยว โดยเฉพาะกบั วสิ าหกิจขนาดกลางและขนาดยอ่ ม (SMEs) ไดม้ ีการศึกษาวจิ ยั ถึงความสมั พนั ธ์ของเครือข่ายวสิ าหกิจ นวตั กรรมและความเป็ นผปู้ ระกอบการเพ่ือ เติมเตม็ ช่องวา่ งของผปู้ ระกอบการท่ีเป็นจุดอ่อน ดว้ ยจุดแขง็ ดา้ นบริการของตนเองและเครือข่าย ดา้ นวฒั นธรรม ของนวตั กรรมถือวา่ เป็ นการก่อกาเนิด การยอมรับและการประยกุ ตใ์ ชแ้ นวคิดใหมๆ่ กระบวนการและผลิตภณั ฑ์ ใหม่ๆ ของเครือข่ายวสิ าหกิจ การสร้างเครือขา่ ยวสิ าหกิจดา้ นการท่อเงท่ียวก่อใหเ้ กิดนวตั กรรม ผลิตภณั ฑแ์ ละบริการทางการ ทอ่ งเท่ียว โดยเฉพาะใน SMEs แมว้ า่ จะขาดเงินทุน เวลา การพฒั นาวจิ ยั และพฒั นาผลิตภณั ฑ์ และความไวว้ างใจ กนั และกนั ในการบริหารจดั การกต็ าม กาแพงที่เป็ นอุปสรรคสาคญั ของการพฒั นาเครือข่ายวสิ าหกิจการ

190 ทอ่ งเท่ียวของไอร์แลนดไ์ ดแ้ ก่ ขาดการร่วมกนั ใชข้ อ้ มลู ข่าวสารและความรู้ ความไม่ไวว้ างใจกนั สนใจเรื่องของ ตนเองหรือกิจการของตนเอง ไม่มีเวลา ไมส่ นใจ ขาดความเชี่ยวชาญและผนู้ า ตอนใตข้ องเคอรรี่ ประเทศไอร์แลนดถ์ ูกประกาศใหเ้ ป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตรท่ีมีช่ือเสียงและเป็น มรดกโลก ต่อมาในค.ศ. 1991 (พ.ศ. 2534) ไดม้ ีการจดั ต้งั SKDP ข้ึนเพอ่ื แกป้ ัญหาทางเศรษฐกิจและสงั คมของ ชุมชน โดยมีการบริหารงานแบบ “ล่างข้ึนบน” ระหวา่ งค.ศ. 2008-2010 (พ.ศ. 2551-2553) SKDP ไดจ้ ดั ต้งั และดูแลใหก้ ารช่วยเหลือ 5 เครือข่าย วสิ าหกิจในชนบท ซ่ึงมีหน่ึงแหล่งที่ยงั ดาคงดาเนินการอยู่ และอีกหน่ึงแหล่งหายไปไดแ้ ก่ กลุ่ม Sneem Caherdaniel อีก 3 แห่งเพิง่ เริ่มตน้ ใหม่ ซ่ึงในค.ศ. 2013 (พ.ศ. 2556) SKDP ไดร้ ับหนา้ ท่ีในการส่งเสริมดา้ นการ พฒั นาการท่องเท่ียวคุณค่าสูง ผลิตภณั ฑก์ ารท่องเท่ียวและการตลาดอยา่ งจริงจงั ดว้ ยโปรแกรมท่ีช่ือวา่ Animation Support for the Development and Support of Rural Enterprise Clusters Programme เพ่อื ประเมินระดบั การ พฒั นาของเครือข่ายวสิ าหกิจแตล่ ะแห่ง มุ่งใชฐ้ านความรู้จากนวตั กรรมท่ีไดจ้ ากการวจิ ยั และพฒั นาภายใตร้ ะบบ สารสนเทศท่ีทนั สมยั ดงั ภาพและตารางที่ 4-1 ภาพที่ 4-1 เครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียวเขตตอนใตข้ องเคอรร่ี (ที่มา: Tobin & Boland, p.7)

191 ตารางที่ 4-1 แสดงกลุ่มเครือขา่ ยวสิ าหกิจยอ่ ยๆ ของ SKDP กล่มุ เครือข่ายวสิ าหกจิ มติ ขิ องเครือข่าย สถานภาพ จานวนสมาชิก ดาเนินงาน 85 1. Skellig Coast เชิงพ้นื ที่ (Special) ดาเนินงาน 20 และคณะกรรมการ 2. Promotion Beara (formerly Kenmare เชิงพฒั นา ดาเนินงาน กลุ่มยอ่ ยๆ 40 Beara Tourism cluster) (Development) ดาเนินงาน 52 3. Hidden Valleys of The Reeks (formerly เชิงผสมผสาน ลม้ เลิก - Greater Rural Killarney cluster) (Thematic) 4. Mid Kerry Cluster เชิงพฒั นา (Development) 5. Sneem Caherdanial Enterprise Network X (ที่มา : Tobin & Boland, p.7) 4.1.3 การดาเนินงานของเครือข่าย ดว้ ยการใชว้ ธิ ีการเชิงระบบ (System Approach) ตวั แทนจากหน่วยธุรกิจท้งั ท่ีเป็น full-time และ part- time และท่ีทางานช่วงฤดูกาลตา่ งๆ ท้งั ภาครัฐและเอกชนท่ีประกอบกนั ในห่วงโซ่อุปทาน (Supply Chain) และ ห่วงโซ่คุณคา่ (Value Chain) ถูกเชิญมาพบปะแลกเปล่ียนความคิดเห็น ตลอดจนตวั แทนชุมชน เพ่ือมุ่งสร้าง ความไวว้ างใจแก่กนั และหาความตอ้ งการท่ีแทจ้ ริงของแต่ละกลุ่ม ซ่ึงกลุ่ม SKDP ไดจ้ ดั ทาโปรแกรมพี่เล้ียง (SKDP’s Mentoring Program) ใหข้ อ้ มลู และขอ้ เสนอแนะดา้ นการตลาดและการตลาดดิจิตลั เป็ นเวลา 10 ชว่ั โมง ระหวา่ งการทาประชุมเชิงปฏิบตั ิการ (Workshop) แตล่ ะเครือข่ายมีการจดั ทาแผนปฏิบตั ิการเชิงกลยทุ ธ์ (Strategic Action Plan) ในระยะส้นั ปานกลาง และระยะยาว พร้อมท้งั แสดงระบบผลการทางานท่ียง่ั ยนื จากการ ทางานร่วมกนั เป็นเครือข่ายวิสาหกิจ 4.1.4 ปัจจัยความสาเร็จของเครือข่าย ปัจจยั ความสาเร็จของเครือข่ายของเคอรร่ี ประเทศไอร์แลนด์ คือ มีหน่วยงานกลาง ไดแ้ ก่ SKDP เป็นผู้ ประสานงานท่ีช่วยส่งเสริมสนบั สนุนและกระตุน้ การทางานร่วมกนั โดยมีเป้ าหมายของความสาเร็จในระบบ

192 ตา่ งๆ ท่ีกาหนดร่วมกนั แลว้ จึงช่วยกนั หรือระดมความคิดเห็นในการทางานและวางแผน รวมท้งั ระดมสรรพ กาลงั ในการทางานร่วมกนั โดยระบุเป็นลาดบั ความสาคญั ก่อน-หลงั อยา่ งชดั เจน จากความคิดเลก็ ๆ ใหก้ ระจาย เป็นแนวทางปฏิบตั ิยอ่ ยๆ ลงไป 4.2 เครือข่ายวสิ าหกจิ การท่องเทยี่ วเมืองบนี ิดอร์ม (Benidorm) ในชายฝ่ังเมดเิ ตอร์เรเนียนของประเทศสเปน 4.2.1 เร่ิมก่อต้งั (พ.ศ. / ค.ศ.) : พ.ศ. 2555 หรือ ค.ศ. 2012 4.2.2 ความเป็ นมา ชายฝ่ังเมดิเตอร์เรเนียนของสเปนมีชื่อเสียงดา้ นอากาศท่ีมีแสงอาทิตยห์ รือแสงแดดและชายหาดสวยงาม สาหรับนกั ทอ่ งเท่ียว โดยพ้นื ที่ทอ่ งเที่ยวบีนิดอร์มน้ีไดม้ ีการทางานร่วมมือกนั อยา่ งใกลช้ ิดและเขม้ แขง็ ระหวา่ ง ภาคเอกชนและภาครัฐในรูปแบบของเครือข่าย (Networking) ท่ีมีการแลกเปลี่ยนความรู้และกระตุน้ การสร้าง นวตั กรรมท่ีเป็ นเอกลกั ษณ์เด่นในการก่อต้งั ของเครือข่ายวสิ าหกิจกเ็ ป็นได้ ทอ้ งที่มีการต้งั เครือขา่ ยวสิ าหกิจ (Cluster) โดยกาหนดเป็นนโยบายระดบั ชาติในรูปแบบของโครงการที่เรียกวา่ Innovative Business Groups (AEI) ของกระทรวงอุตสาหกรรม พลงั งานและการท่องเที่ยวของสเปนแมว้ า่ บีนิดอร์มไม่ไดอ้ ยใู่ นเป้ าหมายของ AEI กต็ าม แตด่ ว้ ยศกั ยภาพเชิงพ้ืนที่และความคุน้ เคยกบั การทางานร่วมกนั ของผมู้ ีส่วนไดเ้ สียมาก่อน จึงสนใจท่ี จะพฒั นาการทางานร่วมกนั ในรูปแบบเครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยว (Tourism Cluster) การศึกษาน้ีจึงเกิดข้ึนเพอื่ ศึกษาความมีศกั ยภาพของเครือข่ายรูปแบบ Network ของบีนิดอร์ม โดย สอบถามจากผปู้ ระกอบการดา้ นการท่องเท่ียวถึงความคิดเห็นในการพฒั นารูปแบบความสมั พนั ธ์ในลกั ษณะค ลสั เตอร์และประเมินระดบั ความสัมพนั ธ์กนั ในการทางานท้งั ในระยะส้นั ปานกลางและระยะยาว โดยมี การศึกษาวเิ คราะห์แบบภาคตดั ขวางในดา้ นการวเิ คราะห์ความเป็นไปไดใ้ นการทางานแบบเครือข่ายวสิ าหกิจใน ระยะส้นั และปานกลางแลว้ ยงั มีการวเิ คราะห์ความแตกตา่ งของพฒั นาการในความสาเร็จในการแข่งขนั (Competitive success) และผลการประกอบการ (Performances) ของผปู้ ระกอบการในระยะยาว เช่นเดียวกบั ใน

193 ประเทศองั กฤษท่ีมีเครือขา่ ยวิสาหกิจการทอ่ งเที่ยววถิ ีการดาเนินชีวติ แบบสุขภาพ (Healthy Lifestyle Tourism Cluster) บีนิดอร์มต้งั อยตู่ อนเหนือของจงั หวดั อลิคานเต้ (Alicante) ของประเทศสเปน มีประชากร 72,991 คนใน ค.ศ. 2012 (พ.ศ. 2555) เป็นพ้นื ที่แหล่งทอ่ งเที่ยวชายหาดท่ีเป็นธรรมชาติ และยงั มีกิจกรรมที่เก่ียวขอ้ งกบั การ ท่องเท่ียวมากมาย รวมท้งั มีกิจการท่ีใหบ้ ริการหลกั ทางการทอ่ งเท่ียวไดแ้ ก่ โรงแรมท่ีพกั ตวั แทนนาเท่ียว ภตั ตาคารและร้านอาหาร ตลอดจนบริการดา้ นคมนาคมขนส่งและอื่นๆ อีกมากมาย ซ่ึงมีฤดูกาลทอ่ งเที่ยวใน ระดบั สูงในช่วงระหวา่ งเดือนมิถุนายนถึงเดือนตุลาคมของทุกปี ดงั น้นั ตวั เลขความสมดุลยข์ องอุปสงคแ์ ละอุปทานทางการท่องเท่ียวของบีนิดอร์มจึงดูไดเ้ ปรียบ เมื่อมี การรวมกลุ่มกนั ทางานจากกลุ่มโรงแรมท่ีพกั ขนาดเลก็ ๆ ที่เรียกวา่ Servigroup ประกอบดว้ ยโรงแรม 9 แห่ง ตลอดจนมีการเชื่อมโยงการรวมกลุ่มการทางานกบั ภตั ตาคาร ร้านอาหารท่ีเป็ นแฟรนไซล์ และร้านทอ้ งถิ่น รวมท้งั ร้านคา้ ตา่ งๆ อีกมากมาย (Locally-based commercial activity) แต่การรวมกลุ่มน้ีเป็นการหาลูกคา้ และ การตลาด แตย่ งั ขาดดา้ นการคิดคน้ นวตั กรรม ผลิตภณั ฑท์ างการท่องเที่ยว เพราะกิจการขนาดเลก็ มกั ขาดแคลน เงินทุนและปัจจยั เวลาในการคิดคน้ ซ่ึงถือเป็นปัจจยั ท่ีสาคญั มาก ผดิ กบั กิจการขนาดใหญท่ ่ีมีความเป็ นนานาชาติ มากกวา่ 4.2.3 การดาเนินงานของเครือข่าย การรวมกลุ่มการทางานในรูปแบบเครือขา่ ย Network ของบีนิดอร์มไดข้ ยายตวั หรือหดตวั ตามการ เดินทางท่องเที่ยวของนกั ทอ่ งเที่ยวตา่ งชาติและสภาพเศรษฐกิจท่ีมีแนวโนม้ หดตวั ลง รวมตลอดจนเป็นแหล่ง ท่องเที่ยวตามฤดูกาล โดยเฉพาะฤดูร้อนท่ีมีผลการดาเนินการและการประกอบการท่ีดีมากๆ โดยอาศยั องคก์ าร หรือสมาคมของผปู้ ระกอบการในดา้ นโรงแรมและบริการอาหารและเคร่ืองด่ืม ร่วมกนั กบั กิจการท่ีใหบ้ ริการ อ่ืนๆ เช่น สถานที่ต้งั แคมป์ สวนและแหล่งท่องเท่ียวทางการพกั ผอ่ นหยอ่ นใจ คณะกรรมการของเมือง รวม ตลอดจนสมาคมวชิ าชีพบริการทอ่ งเที่ยวของบีนิดอร์ม จากการศึกษาพบวา่ ธุรกิจดา้ นโรงแรมและกิจการบริการทอ่ งเท่ียวกลางคืนมีอิทธิพลและโอกาสในการ แข่งขนั และมีอิทธิพลคอ่ นขา้ งสูง ในขณะท่ีร้านอาหารและภตั ตาคารมีอิทธิพลและความสามารถในการแขง่ ขนั

194 ค่อนขา้ งนอ้ ย ท้งั น้ีกด็ ว้ ยความมีช่ือเสียงดา้ นอาหารของพ้ืนที่มีอยนู่ อ้ ย และการพฒั นาเครือข่ายวสิ าหกิจการ ทอ่ งเท่ียวจากภายใน (Residential actions) จะมีโอกาสประสบผลสาเร็จมากกวา่ ดงั ภาพที่ 4-2 ภาพท่ี 4-2 สมาชิกท่ีมีอิทธิพลตอ่ เครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยว เมืองบีนิดอร์ม (ท่ีมา: Perles-Ribes, et. al, p.15) นอกจากน้ี ผปู้ ระกอบการท่องเท่ียวของบีนิดอร์มยงั เห็นวา่ คู่แขง่ ที่เป็นแหล่งท่องเที่ยวต่างชาติ คือ ตุรกี กรีซ และหมเู่ กาะแคริบเบียน ตูนีเซีย และอียปิ ต์ ตามลาดบั ซ่ึงจุดเด่นที่ควรตอกย้าคือ ความหลากหลายของการ ใหบ้ ริการ (Diversification of Supply) ความทนั สมยั ในการบริการของโรงแรมท่ีพกั (Hotel Modernization) รวม ตลอดจนความสาเร็จดา้ นการปรับราคาและเทคโนโลยี(Great Capacity and speed of reaction in adjusting prices and technologies) และความสามารถในการรองรับจานวนนกั ทอ่ งเท่ียว (Modernization effort carried out in the hotels) ส่งผลตอ่ ความคุม้ คา่ ของราคา (Quality price of product) รวมตลอดจนความปลอดภยั (Safety) เม่ือ เปรียบเทียบกบั ประเทศคู่แขง่ ในทวปี แอฟริกาเหนือเช่น อียปิ ตห์ รือตนู ีเซีย แตจ่ ุดออ่ นท่ีสาคญั คือ ผปู้ ระกอบการท่องเท่ียวของบีนิดอร์มขาดการพฒั นานวตั กรรมบริการ โครงสร้าง ตน้ ทุนสูง และความจาเป็ นในการปรับภูมิทศั น์ของพ้ืนที่ยงั ขาดสิ่งอานวยความสะดวกไมว่ า่ จะเป็ นดา้ นเครือข่าย

195 การสื่อสาร Wifi เป็นตน้ รวมตลอดจนความไม่ชดั เจนดา้ นภาพลกั ษณ์ในการเป็นจุดท่องเที่ยวพกั ผอ่ นหยอ่ นใจ อยา่ งไรก็ตาม การลดราคาท่ีเกิดจากอานาจตอ่ รองดา้ นราคาของตวั แทนนาเท่ียวส่งผลต่อการนาเสนอบริการท่ีมี คุณภาพลดลงและผลการประกอบการท่ีย่าแยล่ ง โดยเฉพาะการนาเสนอโปรแกรมการท่องเท่ียวแบบ “All inclusive package” นามาซ่ึงการลดลงของความสามารถในการเจรจาตอ่ รอง รวมท้งั การดึงดูดนกั ทอ่ งเที่ยวดอ้ ย คุณภาพจานวนมหาศาล (Low-quality mass tourism) ทาใหข้ าดแคลนความน่าสนใจต่อความสวยงามและคุณ ค่าที่แทจ้ ริงของผลิตภณั ฑท์ างการท่องเที่ยว นอกจากน้ีพ้ืนที่ยงั ขาดนโยบายการสนบั สนุนจากทอ้ งถ่ินหรือ กฏหมายท่ีขาดความยดื หยนุ่ 4.2.4 ปัจจัยความสาเร็จของเครือข่าย ปัจจยั ความสาเร็จข้ึนกบั ความร่วมมือโดยอาศยั แกนนาคือ สมาคมธุรกิจโรงแรมและกิจการอาหาร (Hotel and Catering Business Association of Benidorm and the Costa Blanca: HOSBEC) โดยมุง่ เนน้ การ แลกเปลี่ยนข่าวสารและดาเนินกิจกรรมการตลาดร่วมกนั อยา่ งไรกต็ าม ดว้ ยขอ้ เท็จจริงกลบั พบวา่ การไหลของ ขอ้ มลู ข่าวสารระหวา่ งกนั ยงั มีขีดจากดั โดยเฉพาะกบั ธุรกิจต่าง sector กนั แตก่ บั sector อ่ืนๆ อาจมีการ แลกเปล่ียนขอ้ มูลขา่ วสารอยา่ งไมเ่ ป็นทางการหรือส่วนตวั โดยเฉพาะดา้ นราคาและลกั ษณะเฉพาะบริการจะถูก เกบ็ เป็นความลบั ท้งั น้ีสมาคมจะเป็นแกนกลางในการแลกเปล่ียนขอ้ มลู ขา่ วสาร และทาวจิ ยั ดงั ภาพท่ี 4-3

196 การแลกเปลี่ยน กิจกรรม การวจิ ยั ตลาด การพฒั นา เหตผุ ลอ่ืนๆ ขอ้ มลู การตลาด ผลิตภณั ฑใ์ หม่ ภาพที่ 4-3 ปัจจยั การรวมกลุ่มเครือข่ายวสิ าหกิจของเมืองบีนิดอร์ม (ที่มา: Perles-Ribes, et. al, p.18) การพฒั นานวตั กรรมจะเป็นจุดท่ีเป็นโอกาสของเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเที่ยวแห่งน้ี โดยการสร้าง สภาพแวดลอ้ มท่ีเอ้ือต่อการพฒั นานวตั กรรม อาทิ อาจจาแนกการพฒั นาผลิตภณั ฑท์ างการท่องเที่ยวแยกตาม กลุ่มนกั ท่องเท่ียวเกิดใหม่ เช่น นกั ทอ่ งเท่ียวที่มีฐานะดี ตลอดจนนกั ท่องเท่ียวที่มีรสนิยมทางเพศเฉพาะ เป็นตน้ 4.3 เครือข่ายวสิ าหกจิ การท่องเทย่ี วทย่ี ่งั ยนื ของสวนรุกขชาตอิ ลนั เทโจ (Alantejo Natural Parks) ประเทศ โปรตุเกส 4.3.1 เร่ิมก่อต้งั (พ.ศ. / ค.ศ.) : ยงั ไมต่ ้งั ข้ึน 4.3.2 ความเป็ นมา

197 เศรษฐกิจของประเทศโปรตุเกสมีการท่องเท่ียวเป็นอุตสาหกรรมที่สาคญั ในปี 2006 (พ.ศ. 2551) คิดเป็น ร้อยละ 11 ของ GDP และร้อยละ 10 ของการจา้ งงาน โดยมีนกั ท่องเท่ียวจากทวปี ยุโรปเองมากที่สุด รองลงมาคือ นกั ท่องเที่ยวชาวอเมริกนั โดยนกั ท่องเที่ยวองั กฤษเป็นหลกั รองลงมาคือ เยอรมนั สเปน และฝร่ังเศส ตามลาดบั แมว้ า่ เขตอลนั เทโจจะยงั คงมีส่วนครองตลาดนกั ท่องเท่ียวดงั กล่าวเพียงร้อยละ 2.9 แต่มีอตั ราการเติบโตสูง โดยเฉพาะช่วงฤดูกาลท่องเท่ียวระหวา่ งเดือนกรกฏาคมถึงเดือนกนั ยายน โดยยงั ยดึ กบั นกั ทอ่ งเที่ยวโปรตุเกสเอง เป็นหลกั โดยมีจุดขายท่ีความสงบเงียบ ปราศจากสิ่งรบกวน สภาพแวดลอ้ มอยหู่ ่างไกล (Rural Area) ท่ีสร้าง บรรยากาศท่ีเป็นเอกลกั ษณ์เฉพาะ (une certaine atmosphere, ภาษาโปรตุเกส : ผเู้ ขียน) อลนั เทโจเป็ นสวนรุกขชาติที่มีผลการวเิ คราะห์ SWOT ดงั ภาพท่ี 4-4 ภาพที่ 4-4 ผลการวเิ คราะห์แบบจาลองเพชรของเครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียวของสวนรุกขชาติลนั เทโจ (ท่ีมา: Salvador,et al, 2014, p.1555)

198 4.3.4 การดาเนินงานของเครือข่าย ในค.ศ. 2008 (พ.ศ. 2551) สวนรุกขชาติอลนั เทโจของประเทศโปรตุเกสยงั ไม่ไดม้ ีการรวมกลุ่มเครือขา่ ย แต่มีศกั ยภาพในการรวมกลุ่มในดา้ นต่างๆ ไดแ้ ก่ 1) ปัจจยั สภาพแวดลอ้ ม ไดแ้ ก่ ความพร้อมในการประกอบการและผปู้ ระกอบการท้งั สวนรุกขชาติท้งั 5 แห่ง แมว้ า่ จะมีความพร้อมที่แตกต่างกนั แต่ไมม่ ากนกั 2) ปัจจยั ดา้ นการจา้ งงาน พบวา่ จานวนพนกั งานเฉล่ียท่ีทางานในรีสอร์ทของสวนรุกขชาติคือ 8 คน สาหรับกิจการขนาดเล็กเป็นกิจการครอบครัว โดยกิจการโรงแรมและรีสอร์ทขนาดใหญ่จะใชค้ นงานมากกวา่ น้ี 3) ปัจจยั เง่ือนไขของอุปสงค์ พบวา่ นกั ทอ่ งเท่ียวชาวโปรตุเกสเป็นหลกั และสถานท่ีทอ่ งเท่ียวตอ้ งการ ลูกคา้ ท่ีมีความรู้คอ่ นขา้ งสูง ที่ตอบโจทยด์ า้ นความหลากหลายของแหล่งท่องเท่ียว สภาพภมู ิประเทศ และ สภาพแวดลอ้ มท่ีเงียบสงบและห่างไกลผคู้ น รวมตลอดจนการกระตุน้ ดว้ ยงานเทศกาลเนยแขง็ และดนตรีแจส๊ เป็นส่ิงดึงดูดนกั ทอ่ งเที่ยวมายงั ประเทศโปรตุเกส และอลนั เทโจน่าจะใชค้ วามเป็นประวตั ิศาสตร์ และความมี สถาปัตยกรรมท่ีเป็นเอกลกั ษณ์ในการดึงดูดนกั ท่องเท่ียวมาอลนั เทโจและพกั คา้ งคืนไดเ้ ฉล่ีย 3.6 คืน/คน/ทริป (คร้ัง) 4) ปัจจยั ดา้ นขอ้ มลู ขา่ วสาร พบวา่ นกั ท่องเท่ียวสามารถหาขอ้ มูลไดท้ างอินเตอร์เนท เพอื่ นและ ครอบครัว การสร้างความหลากหลายของกิจกรรมการท่องเท่ียวในเชิงพกั ผอ่ น เดินเล่น กีฬา ร่วมกบั วฒั นธรรม ตลอดจนอาหารและภตั ตาคารจะเป็นโจทยห์ ลกั ท่ีอลนั เทโจสามารถตอบสนองความตอ้ งการของนกั ท่องเที่ยวได้ 5) ปัจจยั ดา้ นอุตสาหกรรมที่เก่ียวขอ้ งและสนบั สนุน พบวา่ ปัจจยั ดา้ นวฒั นธรรมและทศั นาจร ตลอดจน ชายหาดท่ีสวยงามจะช่วยดึงดูดนกั ทอ่ งเที่ยว ดงั ภาพท่ี 4-5

199 ผปู้ ระกอบการ กลุ่มทอ่ งเที่ยว ส่วนเชื่อมโยง คุณภาพ การจดั การ การเมือง อ่ืนๆ สิ่งแวดลอ้ ม สวนรุกขชาติ สาธารณะ ภาพท่ี 4-5 อุปสรรคในการดาเนินงานของเครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวของสวนรุกขชาติอลนั เทโจ (ที่มา: Salvador,et al, p.1562) 6) ปัจจยั ดา้ นกลยทุ ธ์กิจการ โครงสร้างและคูแ่ ขง่ พบวา่ แมว้ า่ ปัจจุบนั ส่วนใหญ่ ธุรกิจการทอ่ งเท่ียว ของอลนั เทโจยงั ไมม่ ีการร่วมมือกนั แตพ่ วกเขายอมรับวา่ มีความสาคญั ซ่ึงสามารถรวมกลุ่มที่อยบู่ ริเวณใกลๆ้ กนั เช่น Portugal Hotels Association (AETAL) รวมตลอดจนผปู้ ระกอบการดา้ นตวั แทนนาเที่ยวท่ีมีการ รวมกลุ่มกนั แลว้ ถึง 1 ใน 3 7) ปัจจยั ดา้ นนโยบายสาธารณะพบวา่ ความเป็นแหล่งทอ่ งเท่ียวท่ีข้ึนกบั ฤดูกาลและนโยบายของ หน่วยงานของรัฐทอ้ งถ่ินเป็ นจุดอ่อนท่ีสาคญั รวมตลอดจนการขาดแคลนทกั ษะวชิ าชีพ ไดแ้ ก่ ดา้ นอาหารและ เคร่ืองดื่ม รวมถึงทศั นคติการอนุรักษท์ ี่อาจขดั แยง้ ทางอุดมการณ์และความคิดกบั ฝ่ ายที่ตอ้ งการส่งเสริมเศรษฐกิจ ดว้ ยการจดั การท่องเท่ียว

200 4.4 เครือข่ายวสิ าหกจิ การท่องเทยี่ วเขตไอซ์แลนดิก(Icelandic) ประเทศไอซ์แลนด์ 4.4.1 ทตี่ ้งั : เขตไอซ์แลนดิก (Icelandic) ประเทศไอซ์แลนด์ 4.4.2 ความเป็ นมา ดว้ ยนโยบายการส่งเสริมการทอ่ งเท่ียวของประเทศในเชิงวทิ ยาศาสตร์ การส่งเสริมและพฒั นาเขต เศรษฐกิจทิศตะวนั ตกเฉียงใตข้ องเกาะ Iceland ดว้ ยเหตุท่ีมีบทบาทลดลงอยา่ งต่อเน่ืองและพ้นื ฐานเศรษฐกิจคือ การประมงและการแปรรูปปลา นโยบายการส่งเสริมเศรษฐกิจของเขตโดยใชอ้ ุตสาหกรรมการท่องเท่ียวผา่ นการ สร้างเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวมีตวั อยา่ งท่ีเขต อคุเรเรย์ (Akureyri) ในช่วงค.ศ. 2004-2007 (พ.ศ. 2547- 2550) เมื่อตน้ ค.ศ. 2008 (พ.ศ.2551) กระทรวงอุตสาหกรรมร่วมกบั หน่วยงานพฒั นาธุรกิจของเขต Akureyri (Akureyri Region Business Agency)เสนอขอ้ ตกลงการเติบโตของเขตท้งั 6 เขต เพ่มิ เติมในแผนยทุ ธศาสตร์การ ทอ่ งเที่ยวแห่งชาติ ยทุ ธศาสตร์และนโยบายที่สาคญั น้ีคือ การวเิ คราะห์สภาวะของอุปสงคอ์ ยา่ งถูกตอ้ งและระดมยทุ ธศาตร์ ในการดึงดูดบุคลากรท่ีมีทกั ษะ ความคิดสร้างสรรค์ มีนวตั กรรม เพอ่ื นาเสนอรูปแบบการบริการที่อิงวฒั นธรรม ทอ้ งถ่ินใหมๆ่ มีการพฒั นาเครือข่ายทางสังคมและการจดั การของสถาบนั หรือหน่วยงานต่างๆ เพอื่ สร้างความ ผกู พนั ร่วมกนั ตวั อยา่ งท่ีเห็นไดช้ ดั คือ เครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียวท่ีเขม้ แขง็ สามารถสร้างสรรคแ์ นวคิดการ ประกอบการใหมๆ่ แก่วสิ าหกิจขนาดกลางและขนาดยอ่ มในเขตตะวนั ออกของซซั เซค (East of Sussex) 4.4.3 รูปแบบและโครงสร้างของเครือข่าย เครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยวของเกาะมีการบริหารงานแบบครอบคลุม ประกอบดว้ ยเกาะต่างๆ ที่ ครอบคลุมท้งั หมด 6 เขตทางตะวนั ตกเฉียงใตข้ องประเทศ ดาเนินการภายใต้ Vision 20/20 for Iceland โดย สานกั นายกรัฐมนตรีในค.ศ. 2011 (พ.ศ. 2554) ร่วมกบั นโยบานการพฒั นาเศรษฐกิจของพ้ืนท่ีเขตท่ีเริ่มตน้ ใน ค.ศ. 1964 (พ.ศ. 2507) อยา่ งไรก็ตามในช่วงเวลาน้ียงั ไม่ไดร้ ะบุอุตสาหกรรมที่ตอ้ งการจนกระทงั่ ในค.ศ. 1996 (พ.ศ. 2539) จึงมีการกาหนดยทุ ธศาสตร์ภายใตน้ โยบายที่ชดั เจน ภายใตก้ ารดูแลโดยสถาบนั การพฒั นาเขตเกาะ (Icelandic Regional Development Institute) โดยเริ่มตน้ การพฒั นาระบบคมนาคมขนส่งเชื่อมโยงโดยในการ

201 พฒั นาต่อเน่ืองทุกๆ 4 ปี ของแผนพฒั นาที่ประเมินการเติบโตในแตล่ ะภาคส่วนที่เกี่ยวขอ้ งและเฉพาะเจาะจงมาก ข้ึน 4.4.4 การดาเนินงานของเครือข่าย ดงั ไดก้ ล่าวไวแ้ ลว้ วา่ เครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวของ Iceland น้ี เริ่มตน้ จากการจดั สัมมนาโดย กระทรวงอุตสาหกรรมและพาณิชยใ์ นค.ศ. 2003 (พ.ศ. 2546) โดยมีการนาเสนอรูปแบบการพฒั นาและกิจกรรม ทางเศรษฐกิจภายใตก้ ารรวมกลุ่ม มีการวเิ คราะห์ SWOT ของเขตพ้นื ที่อยา่ งชดั เจนและระบุความเป็นไปไดข้ อง เครือข่าย โดยในค.ศ. 2006 (พ.ศ. 2549) จึงเกิดขอ้ ตกลง Akureyri Region Growth Agreement (2006), ARGA ที่ มุ่งจดั ต้งั เครือขา่ ยวสิ าหกิจ 4 ดา้ น ไดแ้ ก่ ดา้ นการศึกษาและวจิ ยั ดา้ นสุขภาพ ดา้ นการท่องเท่ียว และดา้ น นวตั กรรมอาหาร สาหรับเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยวน้ี เป็นความร่วมมือของบริษทั และหน่วยงานภาครัฐท่ีมีผจู้ ดั การ โครงการ (Cluster facilitator) เป็นผปู้ ระสานงานโดยต้งั วตั ถุประสงคข์ องเครือขา่ ยดงั น้ี 1) ดา้ นการเงิน มุ่งเพิม่ การใชส้ ิ่งอานวยความสะดวกท่ีมีอยู่ และสร้างรายไดจ้ ากกระบวนการทางานใหม่ๆ 2) ดา้ นลูกคา้ มุ่งส่งเสริมการตลาด ชกั จงู ใหม้ ีนกั ทอ่ งเที่ยวมาเท่ียวเพมิ่ ข้ึน เพม่ิ ทางเลือกและสร้างจุดเด่นที่ แตกต่าง (Unique Selling Points) ของแหล่งทอ่ งเท่ียว 3) ดา้ นความสมั พนั ธ์ มุ่งเสริมสร้างความสมั พนั ธ์ระหวา่ งบริษทั และหน่วยงานตา่ งๆ และมุ่งเพิม่ คุณภาพ การบริการและกระตุน้ การทางานร่วมกนั (Co-Operation Lobbying) 4) ดา้ นการเรียนรู้และเติบโต มุง่ พฒั นาความเป็ นมืออาชีพ ทาวจิ ยั ประสานความรู้และประสบการณ์ ร่วมกนั ARGA ถือเป็นตวั กระตุน้ ของเครือข่ายที่มีบทบาทสาคญั เช่น การริเร่ิมดา้ นการพฒั นาแนวคิดดา้ น อาหารทอ้ งถิ่นใหม้ ีตราสินคา้ และสูตรเฉพาะ โดยมีการกระจายการผลิตไปยงั ภตั ตาคารและผผู้ ลิตหลายรายท่ี เรียกวา่ เครือขา่ ยจุลภาค (Micro Cluster) อยา่ งไรกต็ ามในช่วงค.ศ. 2008-2010 (พ.ศ. 2551-2553) ไดม้ ีการ กาหนดขอ้ ตกลงเพิม่ การเติบโตท่ีเรียกวา่ Akureyri Region Business Agreement (ARBA) โดยมีผเู้ ก่ียวขอ้ ง 10 รายท่ีดาเนินงานใน 3 ปี ในรูปโครงการ

202 4.4.5 ปัจจัยความสาเร็จของเครือข่าย การจดั การเครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียวแห่งน้ีไดม้ ีการทางานร่วมกนั อยา่ งจริงจงั เป็ นรูปธรรมใน ระยะค.ศ. 2011-2020 (พ.ศ. 2554-2563) มุง่ พฒั นาความจาเป็นพ้ืนฐาน การวจิ ยั การพฒั นานวตั กรรมและ ผลิตภณั ฑ์ และการตลาด โดยส่งเสริมความร่วมมือของภาคส่วนตา่ งๆ ไดแ้ ก่ หน่วยงานภาครัฐ หน่วยงาน ทอ้ งถิ่น กิจการ มหาวทิ ยาลยั โดยมุง่ พฒั นานวตั กรรมและผลิตภณั ฑใ์ หมๆ่ ทางการทอ่ งเที่ยวใหไ้ ดป้ ี ละ 6-8 โครงการ อาทิ มุ่งเนน้ การพฒั นาบริการทอ่ งเท่ียวเชิงวฒั นธรรม โดยไม่มีการประเมินผลอยา่ งเป็นทางการ กระทรวงอุตสาหกรรมไดส้ นบั สนุนโดยมีแหล่งทุน (Fund) เพอื่ ดึงดูด “ผเู้ ล่น” มาทางานร่วมกนั ใน เครือข่ายวสิ าหกิจแทนที่จะทางานเด่ียวๆ อาทิ คณะกรรมการการทอ่ งเท่ียวและศูนยน์ วตั กรรมแห่งเกาะทางาน ร่วมกนั เพ่ือพฒั นายทุ ธศาสตร์ดงั กล่าวท่ีมุ่งเนน้ ธุรกิจขนาดเลก็ และจิ๋ว ท่ีมุ่งพฒั นาในดา้ นการทอ่ งเที่ยวในกลุ่ม เฉพาะ (Niche Market) เชิงวฒั นธรรม เชิงสุขภาพและความสุข การพฒั นาแนวคิดเรื่องความคิดสร้างสรรค์ เก่ียวกบั เครือข่าย (Cluster Thinking) ถูกกระจายอยา่ งแพร่หลายไปทวั่ ประเทศ โดยมุ่งปรับแนวคิดหลกั ของ พอร์ตเตอร์ อยา่ งไรก็ตาม การพฒั นาความคิดของทุกภาคส่วนเป็นปัจจยั สาคญั ของผเู้ ก่ียวขอ้ งตามหนา้ ที่หลกั และรองของแตล่ ะส่วน โดยเฉพาะการกาหนดนโยบายท่ีควรตอ้ งทาร่วมกนั อยา่ งใกลช้ ิด (Platform of Collaboration) ตลอดจนมีการใชก้ ารถอดบทเรียนจากการศึกษาจากเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวที่ประสบ ความสาเร็จที่มีการบริหารงานแบบล่างสู่บน (Bottom-Up) 4.5 เครือข่ายวสิ าหกจิ การท่องเท่ยี วเพรอฟของประเทศเช็กรีพลบั ริก (สาธารณรัฐเช็ก) 4.5.1 เริ่มก่อต้งั (พ.ศ. / ค.ศ.) : ค.ศ. 2006 หรือ พ.ศ. 2549 4.5.2 ความเป็ นมา จากนโยบายการส่งเสริมการท่องเที่ยวและการพฒั นาเครือข่ายวสิ าหกิจหรือคลสั เตอร์ของกลุ่มสหภาพ ยโุ รป (EU) กระตุน้ ใหภ้ าคเอกชนดา้ นการท่องเที่ยวและหน่วยงานภาครัฐของประเทศสาธารณรัฐเช็ก หรือเช็กรี พลบั ริกไดร้ ิเร่ิมจดั ต้งั เครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวท้งั ในระดบั ทอ้ งถิ่น เขตปกครองและระดบั ชาติตามความ

203 โดดเด่นของทรัพยากรการท่องเที่ยวของเขตพ้ืนที่น้นั ๆ เช่นในพ.ศ. 2549 ไดก้ ่อต้งั เครือข่ายวสิ าหกิจของ พิพธิ ภณั ฑเ์ หมืองแร่ท่ีร่วมมือกนั กบั แหล่งเหมืองแร่ อนุสาวรียแ์ ห่งชาติ สมาคมจกั รยาน สถานที่พกั แรม การกีฬา ทางเรือ เป็นตน้ ซ่ึงเครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวแต่ละพ้นื ท่ีไดช้ ูจุดเด่นของตนเองโดยมีการทางานร่วมกนั อยา่ งเขม้ แขง็ ภายใตแ้ ผนการพฒั นาท่ีหน่วยงานภาครัฐกาหนดข้ึน 4.5.3 รูปแบบและโครงสร้างของเครือข่าย เครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยวของ PREROV ซ่ึงเคยเป็นศูนยก์ ลางอุตสาหกรรมและการขนส่งท่ีสาคญั จากเหนือและตะวนั ออกสู่ตะวนั ตกทางรถไฟและโอกาสพฒั นาระบบขนส่งทางอากาศในอนาคต ที่ต้งั ของเครือขา่ ยนบั ไดว้ า่ เป็ นจุดเด่น เหมาะเป็นที่ต้งั ของพิพิธภณั ฑเ์ ชิงประวตั ิศาสตร์และแหล่ง ทอ่ งเท่ียวเชิงประวตั ิศาสตร์ในยคุ ก่อนประวตั ิศาสตร์ที่มีการล่าแมมมอธ (Mammoth Hunter Memorial) และ สถานท่ีอ่ืนๆ อีกมากมาย รวมตลอดจนเป็นท่ีต้งั ของอาคารท่ีมีประวตั ิทางศาสนาและความเชื่อตา่ งๆ ในยคุ ต่างๆ นอกจากน้ียงั เป็ นท่ีต้งั ของเหมืองแร่ที่เก่าแก่มีประวตั ิอนั ยาวนาน รายลอ้ มดว้ ยสวนรุกชาติและพ้นื ที่ลาดชนั อนั สวยงาม นอกจากน้ียงั มีกิจการสปา ท้งั เพ่อื การบาบดั รักษาและคลายเครียด รวมตลอดจนสถานท่ีพกั ร้านอาหาร ท่ีมีมาตรฐานดา้ นคุณภาพ อีกท้งั ยงั มีระบบใหข้ อ้ มูลข่าวสารแก่นกั ทอ่ งเที่ยวเชิงบูรณาการ (An Integrated tourist information system) 4.5.4 การดาเนินงานของเครือข่าย การดาเนินงานของเครือข่ายไดร้ ่วมกนั และร่วมมือกบั วทิ ยาลยั ดา้ นโลจิสติกส์ในเขตของเครือขา่ ย วสิ าหกิจ 3 สถาบนั ทาหนา้ ท่ีศึกษาวจิ ยั พฒั นาองคค์ วามรู้ทางทฤษฏีและปฏิบตั ิ รวมท้งั แนวทางปฏิบตั ิที่ดี (Good Practice) เพอ่ื เป็นแบบแผนการพฒั นาดา้ นเครือขา่ ยต่อสมาชิก นอกจากน้ีการส่งเสริมการก่อต้งั เครือข่าย วสิ าหกิจของพ้ืนที่ท้งั ระดบั ทอ้ งถ่ิน เขต และประเทศ ช่วยสนบั สนุนการคงอยแู่ ละการเจริญเติบโตอยา่ งมน่ั คง ของเครือข่ายวสิ าหกิจ

204 4.5.5 ปัจจัยความสาเร็จ อยา่ งไรก็ตาม การอยรู่ อดและเติบโตของเครือข่ายมิไดม้ ุง่ เนน้ ท่ีปริมาณเพยี งอยา่ งเดียว แตต่ อ้ งมุง่ ที่ คุณภาพ อาทิ การแลกเปล่ียนขอ้ มลู ขา่ วสารซ่ึงกนั และกนั การร่วมกนั พฒั นาทรัพยากรกิจการร่วมกนั ไดแ้ ก่ ทุน มนุษย์ ลดตน้ ทุนการผลิตและการบริการ เป็นตน้ รวมท้งั สร้างบรรยากาศแห่งการทางานร่วมกนั ซ่ึงเป็ น กระบวนการที่เกิดข้ึนในระยะยาวและเสี่ยงตอ่ การลม้ เหลวในแตล่ ะข้นั จึงตอ้ งพิจารณาดว้ ยขอ้ มลู และการ ประเมินผลอยา่ งตอ่ เนื่อง อยา่ งไรก็ตามเครือข่ายน้ีอยใู่ นระยะเร่ิมตน้ ท่ีจาเป็นตอ้ งอาศยั หน่วยงานที่เป็ นผนู้ า (Leading Organization) ซ่ึงไดแ้ ก่ หน่วยงานเทศบาลทอ้ งถ่ินที่รับผดิ ชอบโดยเฉพาะ ท้งั น้ีหน่วยงานสนบั สนุน จากภายนอกท่ีทาหนา้ ท่ีที่สาคญั คือ การประชาสมั พนั ธ์โดยสื่ออยา่ งครอบคลุมทว่ั ถึง เพื่อสร้าง รวบรวม วเิ คราะห์ และสังเคราะห์ความสาเร็จของกิจกรรมและรูปแบบของเครือขา่ ยอยา่ งต่อเน่ือง 4.6 เครือข่ายวสิ าหกจิ การท่องเทย่ี วประเทศรัสเซีย 4.6.1 เร่ิมก่อต้งั (พ.ศ. / ค.ศ.) : ค.ศ. 2014 (พ.ศ. 2557) 4.6.2 ความเป็ นมา ดว้ ยในค.ศ. 2012 (พ.ศ.2553) ประเทศรัสเซียไดม้ ีการเจริญเติบโตของนกั ทอ่ งเที่ยวต่างชาติอยา่ งมาก เป็นหน่ึงใน 10 อนั ดบั ของโลกดา้ นจานวนนกั ท่องเท่ียวตา่ งชาติเจริญเติบโตร้อยละ 13.4 และมีรายไดเ้ ขา้ ประเทศ สูงเป็นอนั ดบั 5 ของโลก อยา่ งไรกด็ ี เป็นสิ่งท่ีทา้ ทายของอุตสาหกรรมการทอ่ งเท่ียวของรัสเซีย ที่เผชิญกบั การ แขง่ ขนั ที่รุนแรงและการเปล่ียนแปลงอยา่ งรวดเร็วของปัจจยั ดา้ นสภาพแวดลอ้ มท้งั ภายในและภายนอกประเทศ ทาใหป้ ระเทศตื่นตวั ในการนานโยบายเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียวมาใช้ ดว้ ยความแตกตา่ งในดา้ นความพร้อมและศกั ยภาพเชิงพ้ืนท่ีอยา่ งกวา้ งขวางของประเทศทาใหเ้ กิดความ เหล่ือมล้าในการพฒั นาสาธารณูปโภคพ้ืนฐานของแตล่ ะพ้ืนที่ ตลอดจนนโยบายของทอ้ งถิ่นกม็ ีความแตกตา่ งกนั ทาใหข้ าดดุลยภาพของการพฒั นาระบบการท่องเท่ียวของประเทศในภาพรวม

205 4.6.3 การดาเนินงานของเครือข่ายวสิ าหกจิ การรวบรวมผมู้ ีส่วนไดเ้ สียของเครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวเพอ่ื เป็นศูนยร์ วมแห่งความหลากหลายที่ มีการดาเนินงานอยา่ งเป็นอิสระ ประกอบดว้ ยหน่วยธุรกิจภาคเอกชน และหน่วยงานภาครัฐที่ร่วมมือกนั เพอ่ื พฒั นาผลิตภณั ฑท์ างการท่องเท่ียวในเขตต่างๆ ใหม้ ีจุดขายท่ีแตกต่างของแหล่งท่องเท่ียว รวมท้งั ยงั มุ่งที่จะลด ภาวะการเปล่ียนแปลงนกั ท่องเที่ยวตามฤดูกาล เพ่ือพฒั นาแรงงานของประเทศ 4.6.4 ปัจจัยความสาเร็จ ดว้ ยรัฐบาลกลางของรัสเซียไดม้ ีแผนการพฒั นาตลาดการท่องเท่ียวของนกั ท่องเท่ียวภายในประเทศ ระหวา่ งค.ศ. 2011-2018 (พ.ศ. 2554-2561) เพือ่ เพ่ิมความสามารถในการแขง่ ขนั โดยการพฒั นาปัจจยั พ้ืนฐานและ ดึงดูดการลงทุน ดว้ ยการพฒั นาโปรแกรมส่งเสริมการท่องเท่ียว เรียกวา่ Development of internal and inbound tourism in the Russian Federation (ค.ศ. 2011-2018) ประกอบดว้ ย 13 เครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยว รวมท้งั ได้ มุง่ จดั โปรแกรมส่งเสริมดา้ นการท่องเท่ียวเชิงวฒั นธรรมของประเทศในรูปแบบ Culture of Russia (ค.ศ. 2012- 2018) เพ่ือสนบั สนุนความมีเอกลกั ษณ์ของวฒั นธรรม ศิลปะ และความมีเอกภาพทางภูมิปัญญา อารยะประเทศ ภายใตก้ ารปรับปรุงและพฒั นาระบบการขนส่งคมนาคมท่ีทนั สมยั และมีประสิทธิภาพคือ Development of transport system of Russia (ค.ศ. 2010-2020) ในปัจจุบนั การดาเนินงานของเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยวของรัสเซียในทางพ้นื ท่ีไดแ้ ก่ ตอนเหนือที่ มีการเติบโตอยา่ งสูงในดา้ นเป็นสถานท่ีพกั ผอ่ นหยอ่ นใจ แมจ้ ะมีปัญหาความล่าชา้ ของการพฒั นาสาธารณูปโภค พ้ืนฐาน ทาใหต้ ลาดนกั ทอ่ งเท่ียวชะลอตวั ทางรัฐบาลแห่งรัฐจึงไดอ้ อกกฏเกณฑเ์ พอ่ื ส่งเสริมการพฒั นาระบบ ดงั กล่าวเป็นการเร่งด่วน ภายใตก้ รอบเวลาท่ีเหมาะสม ภายหลงั จากการวเิ คราะห์ปัญหาดงั กล่าวไดม้ ี โปรแกรม ส่งเสริมและพฒั นาระบบการท่องเท่ียวของรัฐและประเทศท้งั ดา้ นหน่วยธุรกิจ และดา้ นนกั ท่องเท่ียวเอง

206 4.7 เครือข่ายวสิ าหกจิ การท่องเทย่ี วของอคั ราเรย์ (Aksaray) ประเทศตุรกี 4.7.1 เร่ิมก่อต้งั (พ.ศ. / ค.ศ.) : ยงั ไมไ่ ดเ้ ริ่มต้งั แตพ่ .ศ 2552 4.7.2 ทต่ี ้งั – ประเภทอุตสาหกรรม : จงั หวดั อคั ราเรยป์ ระเทศตุรกี การท่องเที่ยวเชิงวฒั นธรรม 4.7.3 ความเป็ นมา ในพ.ศ. 2550 (ค.ศ. 2007) EU ไดเ้ สนอนโยบายการพฒั นาเครือข่ายวสิ าหกิจระดบั ชาติ (Development of a National Cluster Policy) ดว้ ยจานวนนกั ท่องเท่ียวท่ีเพ่ิมข้ึนตามลาดบั ของจงั หวดั ทาใหม้ ีศกั ยภาพในการ พฒั นาเครือข่ายความร่วมมือแบบคลสั เตอร์ โดยเนน้ ดา้ นการทอ่ งเที่ยวเชิงวฒั นธรรม (Cultural Tourism Cluster) ดงั เช่นท่ีพฒั นาคลสั เตอร์หรือเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเท่ียวก่อนๆ ไดแ้ ก่ ที่กรุงอิสตนั บลู คาปาโดเซีย แอนทลั ยา่ และอีกหลายเมืองในประเทศตุรกี จึงเปิ ดโอกาสใหแ้ ก่แหล่งท่องเท่ียวเชิงวฒั นธรรมใหมๆ่ ในตุรกีที่มีความ ตอ้ งการร่วมกนั เป็นเครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียวในอนาคต 4.7.4 รูปแบบและโครงสร้างของเครือข่าย จากขอ้ ไดเ้ ปรียบอนั เป็นจุดแขง็ ของจงั หวดั อคั ราเรยข์ องตุรกีพบขอ้ ไดเ้ ปรียบหลายดา้ น ไดแ้ ก่ มีความ ใกลเ้ คียงและอยใู่ กลก้ บั เครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยวท่ีพฒั นาแลว้ มีสถานที่ท่องเท่ียวเชิงประวตั ิศาสตร์ท่ี สาคญั ๆ ทุกฤดูกาลอยหู่ ลายท่ี รวมท้งั ยงั ต้งั อยตู่ อนกลางของประเทศที่เป็นเขตกาลงั พฒั นาอยา่ งสูง มีการ ผสมผสานวฒั นธรรมและอตั ลกั ษณ์ของวฒั นธรรมอาหรับและศาสนาอิสลาม อีกท้งั มีจานวนวสิ าหกิจขนาด กลางและขนาดยอ่ มดา้ นการทอ่ งเที่ยวและท่ีเกี่ยวขอ้ งต้งั อยมู่ ากมาย อีกท้งั มีหน่วยงานภาครัฐใหก้ ารสนบั สนุน ท้งั ระดบั ทอ้ งถ่ินและระดบั ประเทศ พ.ศ. 2552 เครือขา่ ยการทอ่ งเที่ยวน้ียงั ไมไ่ ดเ้ กิดข้ึน แต่ก็เป็ นมิติท่ีสาคญั ยงิ่ ของประเทศตุรกีที่จะยกระดบั มาตรฐานดา้ นการบริการการทอ่ งเท่ียวใหส้ ูงข้ึน เมื่อไดเ้ ขา้ ร่วมกบั สหภาพยโุ รป โดยใชข้ อ้ ไดเ้ ปรียบจากเงื่อนไข

207 สัญญาและขอ้ ตกลงทางการคา้ และการบริการร่วมกนั อีกท้งั ยงั มีโอกาสขยายภาคบริการของอุตสาหกรรม ทอ่ งเท่ียวไปสู่ภมู ิภาคอื่นๆ ทวั่ โลกอีกดว้ ย 4.8 เครือข่ายวสิ าหกจิ การท่องเทย่ี วเขตลฟิ ทอฟ ประเทศสโลวาเกยี 4.8.1 เริ่มก่อต้งั (พ.ศ. / ค.ศ.) : ยงั ไมไ่ ดเ้ ร่ิมต้งั แตพ่ .ศ. 2552 4.8.2 ทตี่ ้งั – ประเภทอุตสาหกรรม :การท่องเที่ยวเขตลิฟทอฟ ประเทศสโลวาเกีย 4.8.3 ความเป็ นมา ความสาคญั ของความสะดวกในการเดนทางเขา้ ถึงแหล่งท่องเที่ยวของประเทศยอ่ มส่งผลตอ่ การกระตุน้ การเดินทางท่องเท่ียว โดยเฉพาะกบั ประเทศเล็กๆ อยา่ งสโลวาเกียที่มีการริเร่ิมการก่อต้งั เครือขา่ ยการทอ่ งเที่ยว พ้นื ฐานที่เรียกวา่ องคก์ ารการจดั การแหล่งท่องเท่ียว (Destination Management Organizations; DMO) หรือ เรียกวา่ เครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียวลิฟทอฟ (Tourism Cluster Liptov) ซ่ึงประสานความร่วมมือของ หน่วยงานภาคเอกชนและภาครัฐเพื่อเพม่ิ อตั ราการเยย่ี มเยอื นของนกั ทอ่ งเท่ียว 4.8.4 การดาเนินงานของเครือข่าย ผลจากการส่งเสริมใหม้ ีการพฒั นาดา้ นเครือขา่ ยวสิ าหกิจท่ีประกาศโดย EU ทาใหเ้ กิดโครงการพฒั นา เขตและกลยทุ ธ์ดา้ นนวตั กรรมข้ึน ซ่ึงเป็นส่วนหน่ึงของแผนหลกั (Regional Innovation Strategy for the Regional of Zilina) ซ่ึงเป็นการกระตุน้ หรือสร้างสภาพแวดลอ้ มแห่งการสร้างนวตั กรรมบนความร่วมมือของ หน่วยงานท่ีมีอยแู่ ลว้ และเตรียมกรอบความพร้อมของกิจการที่นานวตั กรรมไปใช้ โดยมีการปรับปรุงปัจจยั อนั ไดแ้ ก่ สาธารณูปโภคพ้ืนฐาน อนั นามาซ่ึงการพฒั นาเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวแห่งแรกของเขต Zilina ใน ประเทศสโลวาเกียในพ.ศ. 2551 (ค.ศ.2008) เรียกวา่ เครือข่ายลิฟทอฟ (Liptov Cluster-Tourism Association) ซ่ึง มีการทาการตลาดร่วมกนั เกิดในแหล่งทอ่ งเที่ยวเชิงประวตั ิศาสตร์ท่ีมีความหลากหลายทางเหนือของประเทศ เช่ือมต่อกบั ภาคตะวนั ออกเฉียงเหนือที่ติดกบั ประเทศโปแลนด์

208 เครือข่ายวสิ าหกิจลิฟทอฟ (Liptov Cluster) ไดท้ าการส่งเสริมการทอ่ งเที่ยวในเชิงอนุรักษใ์ นรูปแบบ แหล่งดึงดุดดา้ นการพกั ผอ่ นหยอ่ นใจเตม็ ไปดว้ ยประสบการณ์ที่ชวนหลงไหล อยา่ งไรกต็ ามเครือขา่ ยวสิ าหกิจน้ี ประกอบดว้ ย 3 เมืองในเขตลิฟทอฟและศนู ยก์ ารทอ่ งเที่ยวท่ีสาคญั 4 แห่ง ท่ีนาเสนอแหล่งน้าพรุ ้อนท่ีมีชื่อเสียง อุณหภมู ิสูงถึง 60.7 องศาเซลเซียส อนั เป็นที่มาของสวนที่ชื่อวา่ Thermal Park Besenova ซ่ึงเป็นสถานที่ของกีฬา ฤดูหนาวดว้ ย อนั ไดแ้ ก่ เป็นแหล่งเล่นสกีในยโุ รปตะวนั ออก การพฒั นาแหล่งท่องเท่ียวที่หลากหลายของ เครือขา่ ยวสิ าหกิจน้ี ยงั ประโยชนใ์ หม้ ีการท่องเที่ยวหลากหลายประเภทในแต่ละฤดูกาลจากผลแห่งการสร้าง ความร่วมมือกนั ยงั ผลใหอ้ ตั ราการเยย่ี มเยอื นของนกั ท่องเท่ียวเพ่ิมข้ึน 2 เทา่ จากพ.ศ. 2551 ถึงพ.ศ. 2557 จาก ความร่วมมือน้ีไดม้ ีการเสนอกฏหมายและระเบียบขอ้ บงั คบั เพือ่ สนบั สนุนเงินทุนเพื่อจดั การการท่องเท่ียวของ เครือข่ายในภาพรวม อยา่ งไรก็ตามการเติบโตในดา้ นจานวนของนกั ท่องเท่ียวในประเทศสูงกวา่ นกั ทอ่ งเท่ียว ตา่ งชาติ ซ่ึงส่วนใหญ่มาจากประเทศเชครีพบั ลิคและโปแลนด์ ซ่ึงนกั ท่องเท่ียวมีแนวโนม้ การท่องเท่ียวท่ี เปลี่ยนแปลงไป 4.8.5 ปัจจัยความสาเร็จ แมว้ า่ เครือขา่ ยวสิ าหกิจลิฟทอฟจะส่งเสริมการท่องเท่ียวเชิงมวลชน (Mass Tourism) ซ่ึงจะนามาซ่ึงผล กาไรที่สูงในระยะส้นั ก็ตาม แตค่ วามร่วมมือของภาคเอกชนและหน่วยงานภาครัฐในการรณรงคส์ ่งเสริม การตลาดของแหล่งท่องเที่ยวยงั มีการดาเนินการอยา่ งต่อเนื่อง ตลอดจนมีการประเมินผลอยา่ งสม่าเสมอ ตลอดจนยงั มีการคิดคน้ รูปแบบการพฒั นานวตั กรรมการทอ่ งเที่ยวใหม่ๆ ตลอดเวลาไดแ้ ก่ การสร้างสวนน้า (Water Park) แหล่งซ้ือสินคา้ และรับประทานอาหาร โดยมุ่งไปท่ีนกั ท่องเท่ียวต่างชาติมากข้ึน อีกท้งั ยงั ไดต้ ิดตาม ภาวะความเส่ือมโทรมของแหล่งทอ่ งเท่ียว เพื่อป้ องกนั และฟ้ื นฟอู ยา่ งต่อเนื่องดว้ ย 4.9 เครือข่ายวสิ าหกจิ การท่องเทย่ี วเขตตะวนั ตกเฉียงใต้อัลทเี นีย ประเทศโรมาเนีย 4.9.1 เร่ิมก่อต้งั (พ.ศ. / ค.ศ.) : พ.ศ. 2555 (ค.ศ. 2012) 4.9.2 ทตี่ ้งั – ประเภทอตุ สาหกรรม : การทอ่ งเท่ียวเขตตะวนั ตกเฉียงใตอ้ ลั ทีเนีย ประเทศโรมาเนีย

209 4.9.3 ความเป็ นมา จากจุดเร่ิมตน้ คลสั เตอร์หรือเครือขา่ ยวสิ าหกิจดา้ นการท่องเที่ยวช่ือ “Oltenis Tourism Competitiveness Pole – Innovation and Tradition in Tourism TurOlt InTT” ซ่ึงเป็นการทางานร่วมกนั ของภาคเอกชนและ หน่วยงานภาครัฐในดา้ นการท่องเท่ียว ไดแ้ ก่ ตวั แทนนาเที่ยว หน่วยงานการตลาด ผขู้ ายของฝากของท่ีระลึก สถาบนั อุดมศึกษา พพิ ิธภณั ฑ์ ตลอดจนหน่วยงานหรือองคก์ รการท่ีจดั การดา้ นวฒั นธรรมและ ทรัพยากรธรรมชาติ หน่วยงานภาครัฐในทอ้ งถิ่น และหน่วยงานที่เป็นกลไกขบั เคลื่อนต่างๆ ไดแ้ ก่ หอการคา้ กิจการท่ีปรึกษา สมาคมวชิ าชีพต่างๆ โดยมีผกู้ ่อต้งั ไดแ้ ก่ สมาคมการท่องเที่ยวแห่งอลั ทีเนีย เทศบาลเมือง คณะกรรมการทอ้ งถิ่น มหาวิทยาลยั องคก์ ารการทอ่ งเที่ยว และมีกิจการดา้ นการท่องเท่ียว 26 แห่ง โรงเรียน 2 แห่ง พิพิธภณั ฑ์ 3 แห่ง สมาคมต่างๆ อีก 12 แห่ง และหน่วยงานขบั เคล่ือนอีก 3 แห่ง โดยมีวตั ถุประสงคด์ งั น้ี เพ่อื เพ่ิมความสามารถในการแข่งขนั แก่มวลสมาชิก, สร้างตราสินคา้ ทางการท่องเท่ียวร่วมกนั (Common Band in Tourism) เพอ่ื ส่งเสริมใหอ้ ลั ทีเนียเป็นจุดหมายปลายทางแก่นกั ท่องเท่ียวภายในและต่างชาติ กาหนดยทุ ธศาสตร์ ดา้ นการพฒั นาการท่องเท่ียวร่วมกนั โดยกระตุน้ การวจิ ยั และพฒั นานวตั กรรมดา้ นการผลิตและการตลาดการ ทอ่ งเท่ียวผา่ นการจดั งานและประเพณีตา่ งๆ เพ่ือส่งเสริมการทดลองมาเท่ียว โดยอาศยั บุคลากรที่มีคุณภาพ มี ทกั ษะอยา่ งมืออาชีพอยา่ งเป็ นสากล โดยมีการทางานประสานและร่วมมือกนั กบั หน่วยงานทอ้ งถิ่นของภาครัฐ เพื่อสร้างแรงสนบั สนุนจากภายในและภายนอกประเทศเครือข่ายน้ี เนน้ กลุ่มวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียวขนาดกลาง และขนาดยอ่ ม 4.9.4 ปัจจัยความสาเร็จของเครือข่าย เครือขา่ ยน้ีไดห้ ยบิ ยมื โมเดลหรือรูปแบบเครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียวของเดนมาร์ก (Denish Model) และไดม้ ีการใชใ้ นประเทศโปแลนดม์ าแลว้ ดงั น้ี

210 ผปู้ ระกอบการขนาดกลางและ ขนาดยอ่ มที่เก่ียวขอ้ งกบั อุตสาหกรรมการท่องเท่ียว  นายหนา้ (ทอ้ งถิ่น) องคก์ รที่ประสานงาน  หน่วยงานภาครัฐ  หน่วยงานดา้ นการ พฒั นา  หอการคา้ สถาบนั การศึกษา สถาบนั วจิ ยั อุตสาหกรรมท่ีเก่ียวขอ้ ง ภาพที่ 4-6 รูปแบบเครือขา่ ยวิสาหกิจการทอ่ งเท่ียวของเดนมาร์ก (ท่ีมา: Fundeanu, D., 2015) จากภาพท่ี 4-6 ผทู้ ี่มีส่วนไดส้ ่วนเสียในเครือขา่ ยวสิ าหกิจประกอบดว้ ยใบไม้ 4 ใบ (Four Clover Leaves) และเสาหลกั 4 เสา (Four Pillars) ไดก้ ่ ธุรกิจการท่องเที่ยว สถาบนั การศึกษาและวจิ ยั หน่วยงานภาครัฐและ หน่วยงานกระตุน้ (Catalyst Broker) โดย Broker หรือตวั แทนน้ีจะมีบทบาทในการประสานงาน (Coordination) ในระยะเริ่มตน้ ก่อตวั คลสั เตอร์และแปรสภาพเป็นหน่วยงานสนบั สนุนอื่นๆ ในอนาคตท่ีไม่ไดท้ าหนา้ ท่ีบริหาร จดั การเครือข่ายอีกต่อไป หนา้ ที่น้ีเปรียบประดุจหน่วยงานพฒั นาเครือข่าย (Cluster Development Agent, CDA) ท่ีเคยกล่าวไวแ้ ลว้

211 อยา่ งไรก็ตาม ผเู้ ขียนเห็นวา่ ส่ิงที่ทา้ ทายเครือขา่ ยวสิ าหกิจอลั ทีเนียของโรมาเนียคือความยงุ่ ยากของการ รวมกลุ่ม SMEs ท่ีมีเป็นจานวนมาก ที่บางธุรกิจก็ยงั ไม่ไวว้ างใจซ่ึงกนั และกนั และไมไ่ วใ้ จกบั หน่วยงานภาครัฐ ดงั น้นั กลยทุ ธ์การส่งเสริมและการสนบั สนุนดา้ นการเงินจึงเป็นสิ่งที่จาเป็นที่จะกระตุน้ และขบั เคลื่อนเครือข่ายน้ี ใหก้ า้ วหนา้ และคิดคน้ ส่ิงใหม่ๆ แก่อุตสาหกรรมการท่องเที่ยวในอนาคต 4.10 เครือข่ายวสิ าหกจิ การท่องเทยี่ วเชิงการแพทย์ด้านสปาในประเทศโรมาเนีย 4.10.1 เร่ิมก่อต้งั (พ.ศ. / ค.ศ.) : พ.ศ. 2557 หรือ ค.ศ. 2014 4.10.2 ทตี่ ้งั – ประเภทอตุ สาหกรรม : ภาคกลาง ภาคตะวนั ตกเฮียงเหนือและเขตตอนใตข้ องประเทศ โรมาเนีย เป็นการทอ่ งเที่ยวเชิงสุขภาพแบบสปาเป็นน้าพรุ ้อนน้าแร่ 4.10.3 ความเป็ นมา ดว้ ยเหตุท่ีประเทศโรมาเนียเป็นแหล่งดึงดูดนกั ทอ่ งเที่ยวเชิงสุขภาพดา้ นสปาดว้ ยความอุดมสมบูรณ์ทาง ทรัพยากรการท่องเท่ียวดา้ นสปาที่เป็นเอกลกั ษณ์ในฐานะแหล่งน้าพุร้อนอนั ดบั สามของยโุ รป ซ่ึงมีถึง 117 แหล่งน้าพรุ ้อนที่สามารถใหบ้ ริการนกั ท่องเท่ียว แตย่ งั ขาดการพฒั นาสาธารณูปโภคข้นั พ้นื ฐานแก่นกั ท่องเที่ยว แมว้ า่ จะมีสถานที่พกั ใหบ้ ริการในระดบั ชาติดา้ นสปาอยู่ 29 แห่ง และ 32 แห่งในระดบั ทอ้ งถิ่น ดว้ ยมาตรฐาน การใหบ้ ริการที่แตกต่างกนั ท้งั ดา้ นการใชท้ รัพยากรธรรมชาติของแตล่ ะแห่ง ประเทศโรมาเนียจึงต้งั เป้ าที่จะเป็น ผนู้ าการบริการดา้ นการทอ่ งเที่ยวเชิงสุขภาพ (Health Tourism) จริงจงั ต้งั แต่พ.ศ. 2555 (ค.ศ. 2012) ดว้ ยการ เติบโตของ GDP ดา้ นการบริการและการท่องเที่ยวของประเทศถึงร้อยละ 45 และ 1-2 ตามลาดบั โดยมุง่ เป้ าวา่ ในอีก 20 ปี ขา้ งหนา้ สัดส่วนของ GDP ดา้ นบริการยงั คงเดิมแตม่ ีการเติบโตของสัดส่วน GDP ดา้ นการท่องเท่ียว เป็นร้อยละ 3-4 การเติบโตของอุตสาหกรรมสปาดา้ นน้าพุร้อนและน้าแร่ (Balneology Tourism) ท้งั จากนกั ทอ่ งเที่ยว โรมาเนียและต่างชาติพุง่ สู่อนั ดบั 3-4 เทียบกบั นกั ท่องเท่ียวทว่ั ไปดว้ ยเวลาอนั รวดเร็ว ดว้ ยการผสมผสานจาก ธรรมชาติแห่งการบาบดั รักษา เสริมดว้ ยการวางแผนยทุ ธศาสตร์ท่ีไดเ้ ปรียบจะส่งผลต่อการพฒั นาการท่องเท่ียว

212 ประเทศน้ีอยา่ งสูง โดยจาตอ้ งอาศยั การเพ่มิ ระดบั การเรียนรู้ (Cognition) และการประเมินแหล่งทรัพยากร ดงั กล่าวในการรองรับนกั ท่องเท่ียว ตลอดจนการใหบ้ ริการท่ีพกั แรม ตลอดจนฐานขอ้ มูลของการบาบดั รักษา คุณภาพและความหลากหลายของแหล่งทอ่ งเท่ียว รวมถึงคุณภาพของปัจจยั พ้นื ฐานท่ีช่วยสนบั สนุนการ ท่องเท่ียวดงั กล่าวที่เนน้ ธรรมชาติของน้าแร่, น้าใตด้ ิน และน้าพุร้อน ดว้ ยการแบง่ กลุ่มเป้ าหมายของการ ท่องเที่ยวเชิงสุขภาพ โดยเบนาบลั ลาห์และโทมาติส (Benaballah and Tomatis, 2009) เป็น 6 ดา้ น ไดแ้ ก่ ดา้ นสปา (Spa Tourism) ดา้ นการแพทย์ (Medical Tourism) ดา้ นคล่ืนทะเล (Wave-Therapy) ดา้ นการบาบดั ดว้ ย น้า (Hydrotherapy) ดา้ นสุขภาพและสปา (Wellness and Spa belongs to wellness sector) เนน้ การสร้างเครื่องมือ ในการดูแลสุขภาพ และดา้ นกีฬาและการออกกาลงั กาย (Sports Activities and fitness) ส่งผลทาใหเ้ กิด กลุ่มเป้ าหมายท้งั ภายในและตา่ งประเทศอยา่ งกวา้ งขวาง 4.10.4 รูปแบบและโครงสร้างของเครือข่าย รูปแบบของเครือข่ายวสิ าหกินการท่องเท่ียวเชิงสุขภาพดา้ นสปาของโรมาเนียเป็นการสร้างสรรคเ์ ชิง นวตั กรรม เนน้ นกั ท่องเที่ยวชาวยโุ รปที่เนน้ การป้ องกนั โรคและการชลอวยั เนน้ การบริการจากน้าแร่และน้าพุ ร้อน ภายใตก้ ารดูแลโดยแพทยแ์ ละบุคลากรทางการแพทยท์ ี่มีชื่อเสียง มีความร่วมมือกนั ในรูปแบบการร่วมทุน (Joint Venture) บนพ้นื ฐานของการก่อกาเนิดเครือขา่ ยวสิ าหกิจในยโุ รปต้งั แตพ่ .ศ. 2550 (ค.ศ.2007) ในโรมาเนีย เองจึงมีการเสนอรูปแบบ (Model) ของความร่วมมือกนั เป็ นหุน้ ส่วนของภาครัฐและเอกชนที่เนน้ การท่องเที่ยวไว้ 4 ลกั ษณะดว้ ยกนั คือ การทอ่ งเที่ยวเชิงสุขภาพเป็นหลกั การท่องเที่ยวเชิงนิเวศ การท่องเท่ียวเชิงวฒั นธรรมและ การท่องเท่ียวเชิงเกษตร สมาชิกของเครือข่ายหลกั ๆ คือ โรงแรมท่ีพกั หรือรีสอร์มท่ีไดม้ าตรฐานในเขตตา่ งๆ ของประเทศมี จานวนห้องพกั รองรับ 311,300 หอ้ งในพ.ศ. 2555 เพิม่ ข้ึนอยา่ งสูงถึงร้อยละ 12 ในทศวรรษที่ผา่ นมา รองรับ นกั ทอ่ งเที่ยวกวา่ 678,536 คน โดยเครือข่ายการท่องเที่ยวเดือนมีนาคม พ.ศ. 2555 น้ีต้งั อยใู่ นเขตภาคกลาง 4.10.5 การดาเนินงานของเครือข่าย ดว้ ยเครือขา่ ยยอมรับและส่งเสริมมาตรฐานดา้ นจริยธรรม และการดูแลรักษาบาบดั ระดบั มืออาชีพที่ รองรับไวด้ ว้ ยผเู้ ช่ียวชาญท่ีเกิดจากความร่วมมือกนั ของภาคเอกชนและภาครัฐ ธุรกิจชุมชน โดยมีการนาเสนอ

213 รายการที่มีบริการไวต้ ามความตอ้ งการของนกั ท่องเที่ยวแตล่ ะกลุ่ม และความถนดั และความพร้อมของทรัพยากร ของแตล่ ะพ้นื ท่ี ท้งั น้ีในเดือนกุมภาพนั ธ์ พ.ศ. 2557 (ค.ศ. 2014) โรมาเนียไดจ้ ดั ต้งั เครือข่ายวสิ าหกิจดา้ นสปาเพือ่ การท่องเท่ียว 3 แห่งในพ้นื ที่ที่พฒั นาแลว้ ไดแ้ ก่ เขตภาคกลางคือ เครือข่ายวสิ าหกิจเขตทรานซิลวาเนีย (Transylvania Regional Cluster) เขตตอนใตม้ ุนทีเนียคือ เครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยวตอนใต้ (Balneology Tourism Southern Regional Cluster) และเขตยอ่ ยทรานซิลวาเนียคือ เขตภาคตะวนั ตกเฉียงเหนือ (Regional Cluster Transylvania) ท้งั น้ีผรู้ ิเริ่ม (Initiator) ของเครือข่ายวสิ าหกิจไดแ้ ก่ สมาคมการท่องเท่ียวและสปาแห่ง โรมาเนีย สมาคมเครือขา่ ยวสิ าหกิจแห่งโรมาเนีย สมาคมนายจา้ งหรือผปู้ ระกอบการทอ่ งเที่ยวแห่งโรมาเนีย สมาคมการบาบดั รักษาดว้ ยน้าแร่และน้าพรุ ้อนแห่งโรมาเนีย สมาคมการทอ่ งเท่ียวเชิงการแพทย์ การทอ่ งเที่ยว แห่งโรมาเนีย โดยท้งั 3 เครือข่ายวสิ าหกิจทางานบูรณาการร่วมกนั ภายใตว้ ตั ถุประสงคค์ ือ 1) ระบุและแสวงหา แหล่งดึงดูดใจดา้ นมนุยวทิ ยาและธรรมชาติท่ีมีศกั ยภาพทางการทอ่ งเท่ียว 2) ระบุและประเมินคุณคา่ ทางการ บาบดั ของแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ 3) ใหน้ ิยามบริการทางการท่องเท่ียว 4) ศึกษาวจิ ยั เพ่อื พฒั นานวตั กรรม ทางการทอ่ งเท่ียวเชิงสุขภาพ และ 5) ทาการตลาดและส่งเสริมการตลาด รูปแบบของเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวสปาของโรมาเนียดงั ภาพท่ี 4-7

สถาบนั หรือสถาบนั โรงเรียนการแพทย์ ทางการแพทย์ บริษทั ผผู้ ลติ อุปกรณ์ ทุนมนุษย์ 1. บริการเพื่อป้ องกนั แ ทางการแพทยแ์ ละยา ซฟั พลายเออร์ 2. บริการทางการแพท ผผู้ ลิตดา้ นเภสชั กรรม 1. การใหก้ ารรักษาเบ้ือ 2. คลีนิค หอ้ งปฏิบตั ิการ 3. สถานพยาบาลรัฐแล ผคู้ า้ เฟอร์นิเจอร์ อุตสาหกรรม บริการรถพยาบาล และฉุกเฉิน มูลนิธิและสมาคม กิจการสร้างและ กิจการสร้างและ จดั การโรงแรม จดั การภตั ตาคาร ภาพที่ 4-7 รูปแบบเครือข่ายว (ท่ีมา: Fu

214 บริษทั ประกนั ภยั บริการทางการเงิน หน่วยงานผเู้ ช่ียวชาญ ดา้ นการท่องเท่ียว และดูแลสุขภาพ IFC’s กระทรวง ทย์ หน่วยงาน หน่วยงานทอ้ งถ่ิน องตน้ ภาครัฐ หน่วยงานควบคุม ละเอกชน และติดตาม มที่เก่ียวขอ้ ง กิจการคมนาคมและ กิจการคา้ ปลีก กิจการฝึ กอบรม จดั การ วิสาหกิจการทอ่ งเที่ยวสปาของโรมาเนีย undeanu, D. , 2015)

215 องคป์ ระกอบในโมเดลเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียวสปาของโรมาเนีย คือ 1) ทรัพยากรมนุษยห์ รือทุนมนุษยเ์ ป็นองคป์ ระกอบที่มีความสาคญั มากท่ีสุดของเครือขา่ ยในดา้ นความ เชี่ยวชาญ การมฝึกอบรมจากโรงแรมของหน่วยงานหรือสถาบนั การศึกษาท่ีเกี่ยวขอ้ งกบั สุขภาพและการตอ้ นรับ ภายใตร้ ะบบคุณธรรมและจริยธรรม 2) อุตสาหกรรมท่ีเกี่ยวขอ้ งไดแ้ ก่ อุตสาหกรรมการบริการและการตอ้ นรับ ร้านอาหารภตั ตาคาร ร้านขายยา อุตสาหกรรมขนส่ง รถเช่า และสายการบิน 3) หน่วยงานภาครัฐ เป็นหน่วยงานที่กาหนดนโยบายและยทุ ธศาสตร์ดา้ นสุขภาพ แหล่งน้าพรุ ้อน น้าแร่เพอื่ การบริโภค ระบบวจิ ยั ดา้ นสาธารณูปโภค นวตั กรรม และทุนมนุษย์ 4) ผจู้ ดั หาเครื่องมืออุปกรณ์ ประกอบดว้ ยผจู้ ดั จาหน่ายเครื่องมือ วสั ดุอุปกรณ์ทางการแพทย์ เฟอร์นิเจอร์ การ ขนส่ง หอ้ งปฏิบตั ิการทางการแพทยแ์ ละเภสัชวทิ ยา 5) สถาบนั ประสานความร่วมมือ (Institutions for Collaborations , IFC’s) ทาหนา้ ที่บริหารจดั การดา้ นการ ทอ่ งเท่ียว ดา้ นการเงิน การประกนั ภยั การเงินการธนาคาร อาทิ ตวั แทนนาเที่ยว (Travel Agencies) ท่ีจาเป็นตอ้ ง มีความรู้ และความเช่ียวชาญในการสนบั สนุนดา้ นการวางแผนแก่แหล่งท่องเที่ยวในดา้ นการบาบดั รักษษ และ การใหบ้ ริการวธิ ีการบาบดั รักษาดา้ นตา่ งๆ อยา่ งถูกตอ้ ง ตรงกบั ความตอ้ งการของนกั ท่องเท่ียว ตลอดจนสมาคม วชิ าชีพต่างๆ 4.10.6 ปัจจัยความสาเร็จของเครือข่าย อุตสาหกรรมการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพดา้ นสปาของประเทศโรมาเนีย มีปัจจยั แห่งความสาเร็จ ดา้ นการ ยอมรับของนกั ทอ่ งเที่ยวและราคาค่าบริการที่แขง่ ขนั ได้ ตลอดจนมีคุณลกั ษณะท่ีโดดเด่นดา้ น Treatment ศกั ยภาพของสปา แมว้ า่ จะมีจุดอ่อนคือ ปัจจยั พ้นื ฐานที่ไม่เพยี งพอ ตลอดจนขาดการส่งเสริมจากนโยบายจาก ภาครัฐ ตลอดจนขาดความสมดุลยใ์ นการผสมผสานความเป็นธรรมชาติและการใชท้ รัพยากรมนุษย์ (Balor, 2014) ดว้ ยแรงหนุนจาก 7 ปัจจยั ต่อไปน้ีคือ นโยบายและระบบสนบั สนุนการบริการดา้ นการดูแลสุขภาพทว่ั ยโุ รป (The European Directive 2011/24/EU relating to cross-border health care) ที่อนุญาติใหม้ ีการใชบ้ ริการ ดา้ นการดูแลสุขภาพในประเทศใดก็ไดท้ ่ีเป็นสมาชิก EU รวมถึงการชดเชยค่าใชจ้ า่ ยจากบริษทั ประกนั สุขภาพ

216 ดว้ ยต้งั แตพ่ .ศ. 2556 (ค.ศ. 2013) บนั ทึกความเขา้ ใจท่ีรัฐบาลโรมาเนียพ.ศ. 2556 ที่เนน้ การพฒั นาและส่งเสริม การท่องเท่ียวเชิงสุขภาพ ตลอดจนการควบรวมประเด็นการทอ่ งเที่ยวเชิงสุขภาพในขอ้ ตกลง ความร่วมมือ หุน้ ส่วนของโรมาเนียกบั อียใู นช่วงพ.ศ. 2557-2563 (ค.ศ. 2014-2020), การสนบั สนุนดา้ นการทอ่ งเท่ียวเชิง สุขภาพจากกรมการท่องเท่ียวเพ่ือผปู้ ระกอบการขนาดกลางและขนาดยอ่ มและกระทรวงเศรษฐกิจของโรมาเนีย และการท่องเที่ยวแห่งโรมาเนีย รวมถึงศกั ยภาพของทรัพยากรธรรมชาติเก่ียวกบั การบาบดั รักษาป้ องกนั ของ ประเทศ และความร่วมมือกนั ของหน่วยงานตา่ งๆ และสมาคมคลสั เตอร์ของโรมาเนีย (Romania Cluster Association) ดว้ ยโปรแกรมส่งเสริมนวตั กรรมที่เชื่อมโยงสู่ระดบั ยโุ รปและโลกในการพฒั นาการบาบดั รักษา ป้ องกนั ดว้ ยธรรมชาติ นอกจากน้ียงั ประกอบดว้ ยสมาชิกของสมาคมการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพของประเทศจากภาคกลางและ หน่วยงานทอ้ งถิ่นภาครัฐ แหล่งวธิ ีการบาบดั โรงพยาบาล คลีนิค แพทยม์ หาวทิ ยาลยั ดา้ นการแพทยแ์ ละเภสัช ศาสตร์ สมาคมวจิ ยั ดา้ นการแพทยแ์ ละแพทยท์ างเลือกดา้ นน้าแร่ ตวั แทนนาเท่ียว โรงแรม ภตั ตาคาร ผจู้ ดั หาวสั ดุ อุปกรณ์ รวมท้งั องคก์ ร หน่วยงานดา้ นเศรษฐกิจทางานร่วมกบั ส่งเสริม “ตรา” ของแหล่งทอ่ งเท่ียว บทสรุปของเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวสปาของโรมาเนียมิไดม้ ุง่ เนน้ ผลตอบแทนทางเศรษฐกิจใน ระยะส้ันเพยี งอยา่ งเดียว แตม่ ุ่งเนน้ ท่ีการเติบโตของเศรษฐกิจอยา่ งยง่ั ยนื และความเขม้ แขง็ ของความร่วมมือของ เครือข่ายประชาสังคมทุกภาคส่วนที่เก่ียวขอ้ งในระยะยาว โดยมีสิ่งทา้ ทายในการร่วมมือกบั พฒั นาในดา้ น ต่อไปน้ีคือ 1) แสวงหาหนทางใหม่ๆ ในการใชป้ ระโยชน์จากศกั ยภาพดา้ นการท่องเท่ียวเชิงสุขภาพของประเทศ 2) กาหนดนโยบายและกลยทุ ธ์ร่วมกบั หน่วยงานภาครัฐในการสนบั สนุนการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพของประเทศ 3) เพมิ่ บทบาทของการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพควบไปกบั ภาพลกั ษณ์หรือตราของประเทศโรมาเนีย 4) แสวงหารูปแบบทางการเงินและรูปแบบการทางานร่วมกนั เพอ่ื พฒั นาเครือขา่ ยวสิ าหกิจใหม้ น่ั คง 5) ปรับใชป้ ระสบการณ์และแนวปฏิบตั ิที่ดีอนั เป็นบทเรียนจากประเทศอื่นๆ ไดแ้ ก่ ฮงั การีและโปรตุเกส มาใช้ อยา่ งเหมาะสม 6) ส่งเสริมและกระตุน้ ช่ือเสียงของแหล่งทอ่ งเที่ยวของประเทศผา่ นสถาบนั หรือองคก์ ารท่ีรับรองคุณภาพของ การบริการโดยเฉพาะ มุง่ เนน้ ไปที่กลุ่มสูงอายทุ ่ีตอ้ งการชะลอวยั ดว้ ยธรรมชาติบาบดั

217 4.11 เครือข่ายวสิ าหกจิ การท่องเท่ียวเชิงวฒั นธรรม เขตทรานสดานุเบยี นตอนใต้ ประเทศฮังการี (The Southern Transdanubian Cultural Tourism Clusters) 4.11.1 เร่ิมก่อต้งั (พ.ศ. / ค.ศ.) : พ.ศ. 2557 หรือ ค.ศ. 2014 4.11.2 ทต่ี ้งั – ประเภทอุตสาหกรรม การท่องเท่ียวเชิงวฒั นธรรม เขตทรานสดานุเบียนตอนใต้ ประเทศ ฮงั การี 4.11.3 ความเป็ นมา ดว้ ยการเจริญเติบโตท้งั จานวนและรายไดท้ ่ีนาเขา้ สู่ประเทศของกลุ่มนกั ท่องเท่ียวท่ีมีความตอ้ งการ ใหมๆ่ ดา้ น 3S คือ การกีฬา ความคาดหวงั และความพงึ พอใจ ซ่ึงตอบโจทยโ์ ดยเป้ าหมายเดิมๆ คือ 4S คือ ทอ้ งฟ้ า สดใส (Sun) ชายหาดสวยงาม (Sand) ทะเลสวยงาม (Sea) และดา้ นเพศ (Sex) ซ่ึงมกั ถูกมองวา่ เป็นตลาดมวลชน แต่ตลาดนกั ท่องเที่ยวเชิงวฒั นธรรมมีคุณสมบตั ิยอ่ ยๆ 3 ดา้ นคือ กลุ่มท่ีสนใจสิ่งก่อสร้างและคุณค่าทางวตั ถุใน เชิงศิลปะ คุณค่าทางวฒั นธรรมที่เช่ือมโยงกบั วถิ ีชีวติ เช่น การใชเ้ วลา วถิ ีการดาเนินชีวติ อุปนิสัย ตลอดจน อาหารการกิน รวมถึงเทศกาลงานประเพณีตา่ งๆ ดงั ที่ไดก้ ล่าวไวว้ า่ EU ไดก้ าหนดนโยบายริเริ่มสนบั สนุนดา้ น เครือข่ายวสิ าหกิจในตน้ พ.ศ. 2536 (ค.ศ. 1993) ภายใตเ้ อกสารชื่อ “Growth, Competitiveness, Employment” และดว้ ยการสนบั สนุนจากแผนการพฒั นาชาติของฮงั การีฉบบั ที่ 2 กาหนดใหม้ ีการสร้างและพฒั นาเครือข่าย วสิ าหกิจใหมๆ่ ข้ึนมา โดยเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวคือ หน่ึงในน้นั แมว้ า่ การสร้างเครือข่ายยงั ไมเ่ ป็นที่ แพร่หลายกต็ าม ต่อมาในพ.ศ. 2543 (ค.ศ. 2000) มีการพฒั นาเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเท่ียว 3 แห่งข้ึนมา ซ่ึง ประเด็นสาคญั ของความสาเร็จข้ึนอยกู่ บั บทบาทของผใู้ หก้ ารสนบั สนุนจากรัฐระดบั ทอ้ งถ่ิน และระดบั ชาติ รวม ตลอดจนบทบาทของระบบการศึกษาที่สามารถสร้างระบบหรือกลไกในการพฒั นาทุนมนุษยเ์ พื่อตอบโจทย์ ความตอ้ งการใหม่ๆ ของตลาดไดห้ รือไม่อยา่ งไร 4.11.4 รูปแบบและโครงสร้างของเครือข่าย ดว้ ยการยอมรับอยา่ งแพร่หลายในการบริหารจดั การมรดกทางวฒั นธรรมระดบั โลกสะทอ้ นมายงั การก่อ เกิดหน่วยงานที่รับผดิ ชอบดา้ นการจดั การมรดกทางวฒั นธรรมของประเทศฮงั การีภายใตร้ ัฐบาลทอ้ งถิ่น และ

218 ก่อใหเ้ กิดเครือขา่ ยวสิ าหกิจในระดบั ภูมิภาค โดยเฉพาะในเขตทรานสดานูเบียนตอนใตก้ ่อนกาเนิดข้ึนมาเพื่อ บริหารจดั การมรดกทางวฒั นธรรมดา้ นปราสาท (Castles) ซ่ึงเป็นเพียงกลุ่มเลก็ ๆ แตต่ ่อมามีการรวมกลุ่มกบั สถานที่พกั แรมดว้ ย โดยมีการทาการตลาดร่วมกนั และภายหลงั มีการพฒั นานวตั กรรมข้ึนพร้อมๆ กบั การพฒั นา ทรัพยากรมนุษย์ ดงั ภาพที่ 4-8

219 ภาพที่ 4-8 ความหนาแน่นของเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเท่ียวกลุ่มยอ่ ยๆ ในเขตทรานสดานุเบียนตอนใต้ (ท่ีมา : Gonda, T. & Csapo, J. , 2012, p. 130) นอกจากน้ีแลว้ เครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียวดา้ นโปรแกรมและเทศบาลถูกจดั ต้งั ข้ึนโดยองคก์ าร ทอ้ งถิ่นของฮงั การี ซ่ึงมีการบริหารจดั การแบบสังคมจากเบ้ืองบน ดว้ ยการบริหารจดั การดา้ นโปรแกรมการ ทอ่ งเที่ยวท่ีมุง่ ม้งั สาระและบนั เทิงแก่นกั ทอ่ งเท่ียวท่ีแตกต่างกนั ตามภูมิภาคและเชื่อมโยงกนั ดงั น้นั เครือขา่ ยจึง ตอ้ งมีหนา้ ท่ีหลกั ในการร่วมมือกนั ปรับปรุงระบบการท่องเท่ียวเชิงนิเวศควบคู่ไปกบั การทอ่ งเที่ยวเชิงวฒั นธรรม โดยพฒั นา “ตราสินคา้ ” ร่วมกนั รวมท้งั พฒั นานวตั กรรมใหม่ๆ แก่พ้นื ที่และทาเลของมรดกทางวฒั นธรรมของ แหล่งทอ่ งเท่ียว ตลอดจนกาหนดตลาดเป้ าหมายใหช้ ดั เจน และสร้างแผนท่ีหรือเส้นทางมรดกทางวฒั นธรรม ตลอดจนคูม่ ือและพฒั นาอยา่ งต่อเนื่อง และพฒั นาทุนมนุษยใ์ หม้ ีความร่วมมือประสานงานอยา่ งดี และสร้าง

220 ความสมั พนั ธ์ที่ดีกบั ตวั แทนท่องเท่ียวทอ้ งถ่ินที่รวมรวมความตอ้ งการของนกั ท่องเท่ียว รวมถึงการพฒั นา เทคโนโลยสี ารสนเทศ และระบบการจดั การลูกคา้ สัมพนั ธ์ (CRM System) และสร้างฐานขอ้ มูลของผผู้ ลิต ผจู้ ดั จาหน่าย ผใู้ หบ้ ริการ และผอู้ านวยความสะดวกในการท่องเท่ียว สถาบนั การศึกษาในพ้ืนท่ีเป็นแหล่งสร้าง นวตั กรรมและการพฒั นาผลิตภณั ฑท์ ี่สาคญั จากการทาวจิ ยั เชิงสารวจ การทดลอง รวมตลอดจนการสร้าง สถานการณ์จาลองเพ่ือหาแนวทางการปฏิบตั ิที่ดีท่ีสุด (Best Practices) 4.11.5 การดาเนินงานของเครือข่าย การสร้างเครือข่ายดว้ ยความร่วมมือกนั ระหวา่ ง 3 เครือข่ายดงั กล่าวขา้ งตน้ จะเกิดผลสาเร็จไดด้ ีเม่ือมี ความพยายามในการขยายการเติบโตของเครือขา่ ย โดยการเพ่ิมจานวนสมาชิก รวมท้งั สร้างความแขง็ แกร่งของ ความร่วมมือไปพร้อมๆ กนั แมว้ า่ ตา่ งฝ่ ายอาจมีอิสระในการทางาน การคิด และกระบวนการตา่ งๆ แตก่ าร ทางานร่วมกนั ในฐานะพนั ธมิตรในเครือขา่ ยยอ่ มส่งผลต่อการบูรณาการความร่วมมือในรูปแบบทวคี ูณ (Synergies) ซ่ึงควรดาเนินการควบคูก่ นั ไปกบั การแขง่ ขนั การพฒั นาตลาดเป้ าหมายและศกั ยภาพของแตล่ ะ เครือข่าย (Synchronized activity of participants) ท่ีมุ่งเหนือกวา่ ในความสามารถของการแข่งขนั ในระยะยาว โดยท่ีสามารถตอบสนองความสนใจของแตล่ ะเครือขา่ ยและนกั ทอ่ งเท่ียวไปพร้อมๆ กนั 4.11.6 ปัจจัยความสาเร็จ ความสาเร็จของเครือขา่ ยท้งั 3 แห่งอยบู่ นพ้นื ฐานของการจดั การเครือข่าย (Cluster Management) ที่เนน้ ความร่วมมืออยา่ งเหมาะสม แสวงหาผรู้ ่วมงานใหม่ๆ สร้างเป้ าหมายเชิงยทุ ธศาสตร์ร่วมกนั เพอ่ื สร้าง ความสาเร็จและปรับระบบการท่องเที่ยวใหเ้ หมาะสมกบั อนาคตท่ีเปล่ียนแปลงไปที่การมุง่ ตอบโจทยถ์ ึงความ ตอ้ งการใหม่ นวตั กรรมที่ตอบโจทยข์ องตลาดดว้ ยบริการที่มีคุณภาพเป็นมาตรฐาน โดยอาศยั การกระตุน้ การ เรียนรู้ส่ิงใหมๆ่ ที่สามารถสร้างมลู ค่าเพมิ่ ระดบั สูงภายในเครือขา่ ยและระหวา่ งเครือข่าย และเช่ือมโยงกบั อุตสาหกรรมเชิงสร้างสรรคอ์ ่ืนๆ ที่เชื่อมโยงกบั มรดกทางวฒั นธรรมอยา่ งยงั่ ยนื

221 4.12 เครือข่ายวสิ าหกจิ การท่องเทยี่ วโดมินิกนั รีพบั ลกิ (Dominican Republic) 4.12.1 เริ่มก่อต้งั (พ.ศ. / ค.ศ.) : ไมป่ รากฏ 4.12.2 ความเป็ นมา ประเทศโดมินิกนั รีพบั ลิก มีเศรษฐกิจท่ีข้ึนกบั อุตสาหกรรมโทรคมนาคมและการทอ่ งเท่ียว กวา่ ร้อยละ 75 มีการจา้ งงานในภาคบริการ ดว้ ยขนาดของประเทศและระบบเศรษฐกิจของประเทศ สถาบนั เพือ่ การกาหนด ยทุ ธศาสตร์แห่งมหาวทิ ยาลยั ฮาวเวิร์ดไดก้ าหนดตาแหน่งในการแข่งขนั ของประเทศโดมินิกนั รีพบั ลิกไวใ้ น ตาแหน่งท่ี 99 จาก 136 ประเทศ (NCI, 2011) ซ่ึงประเทศจาเป็นตอ้ งปลุกกระแสการใชอ้ ุตสาหกรรมภาคการ ทอ่ งเที่ยวเพื่อนามาลดช่องวา่ งของการแขง่ ขนั (Competitiveness gap) น้ี ดว้ ยความเป็นมาทางประวตั ิศาสตร์ท่ียาวนานและมีวฒั นธรรมท่ีเฉพาะ ประเทศไดถ้ ูกประกาศโดย UNESCO ให้ Colonial City of Santo Domingo เป็นมรดกโลก นอกจาน้ียงั มีพพิ ธิ ภณั ฑท์ ี่มีชื่อเสียง รวมท้งั ถ้าที่ มีการระบายสีที่สะทอ้ นถึงอิทธิพลทางวฒั นธรรมของชาวไตโน แอฟริกนั และยโุ รปไวด้ ว้ ยกนั นอกเหนือจากน้ี ยงั มีแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติและมีความหลากหลายทางชีวภาพ และยงั เป็นสถานท่ีก่อกาเนิดของนกั กีฬาท่ี มีชื่อเสียงของโลกดว้ ย แตอ่ ยา่ งไรก็ตาม ความไม่พร้อมดา้ นปัจจยั ทางมหาภาคเช่น นโยบายภาครัฐ ระบบสาธารณูปโภคข้นั พ้นื ฐาน และความไมเ่ สถียรภาพของรัฐบาลทาใหป้ ระเทศอยใู่ นระดบั ลา้ หลงั เม่ือวเิ คราะห์ปัจจยั ตามโมเดลเพชร พบปัญหา ประเทศมีประสิทธิภาพดีในการคมนาคมทางอากาศและทา่ เรือ แตก่ ารคมนาคมขนส่งทางถนนและ รถไฟยงั ลา้ หลงั ร่วมกบั ระบบการศึกษา และพลงั งานท่ียงั ไมเ่ พียงพอและไร้ประสิทธิภาพ ในดา้ นระบบการท่องเที่ยวของประเทศมีการแข่งขนั ค่อนขา้ งสูงท้งั ภายในและภายนอก แมว้ า่ จะมี จานวนโรงแรมขนาดใหญไ่ ม่มากก็ตาม กระน้นั ก็ตาม ประเทศมีความตอ้ งการในการส่งเสริมการต้งั เครือข่าย วสิ าหกิจ ซ่ึงในค.ศ. 2001 (พ.ศ. 2544) ภายใตค้ ณะกรรมการการแขง่ ขนั แห่งชาติ (National Competitiveness Council (NCC) ไดต้ ้งั เครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยวโดยความร่วมมือของภาครัฐและเอกชน จนสาเร็จในค.ศ. 2007 (พ.ศ. 2550) ภายใตก้ ารส่งเสริมตามแผน Dominican Network of Business Incuba

222 4.12.3 การดาเนินงานของเครือข่าย กระทรวงการท่องเที่ยวของประเทศไดน้ าแผนในการพฒั นาระบบโครงสร้างสาธารณูปโภคต้งั แต่ค.ศ. 1972 (พ.ศ. 2515) และพฒั นาเรื่อยมาจนปัจจุบนั ทาใหม้ ีการขยายตวั ดา้ นบริการการท่องเท่ียวโดยเฉพาะ อุตสาหกรรมโรงแรมที่พกั โตข้ึนถึงร้อยละ 67 ในค.ศ. 2011 (พ.ศ. 2554) นอกจากน้ีการบริการเรือสาราญ ท่องเที่ยว (Cruise ship) จากประเทศต่างๆ ก็เติบโตอนั นามาซ่ึงรายไดจ้ านวนมหาศาลในปี ดงั กล่าว ทาให้ ประเทศเป็นเป้ าหมายหลกั ของนกั ท่องเท่ียวคุณภาพสูง มงั่ คง่ั และชอบความหรูหรา 4.12.4 ปัจจัยความสาเร็จ 1. การพฒั นาที่เกิดจากภูมิปัญญาทางวฒั นธรรมและประวตั ิศาสตร์ท่ียาวนานทาใหป้ ระเทศมีอตั ลกั ษณ์ ท่ีดึงดูดนกั ท่องเที่ยวได้ 2. ความร่วมมือกนั ของภาครัฐและเอกชนดว้ ยการส่งเสริมการทางานร่วมกนั เป็ นเครือข่ายวสิ าหกิจ การทอ่ งเท่ียวที่ยง่ั ยนื 4.13 เครือข่ายวสิ าหกจิ การท่องเทยี่ วของเมอื งปอร์โต เด กาลนิ ฮัส ประเทศบราซิล 4.13.1 เร่ิมก่อต้งั (พ.ศ. / ค.ศ.) : ค.ศ. 2012 (พ.ศ. 2555) 4.13.2 ความเป็ นมา ในประเทศบราซิลมีการเติบโตในดา้ นอุตสาหกรรมการทอ่ งเท่ียวพร้อมๆ กบั นโยบายในการพฒั นา ชายหาดท่ีมีแสงแดด (Sun-beach Tourism) โดยเฉพาะในเขตปอร์โต เด กาลินฮสั (Porto de Galinhas) ต้งั อยใู่ น เขตตะวนั ออกเฉียงเหนือของบราซิลที่มีนกั ทอ่ งเที่ยวเขา้ สู่เขตน้ี ร้อยละ 16 ของนกั ทอ่ งเท่ียวรวมท้งั ประเทศ การ ทอ่ งเที่ยวชายฝ่ังน้ีเป็ นจุดดึงดูดทางธรรมชาติของแหล่งท่องเท่ียวน้ีนอกเหนือจากแหล่งท่องเที่ยวเชิง ประวตั ิศาสตร์ นอกเหนือจากสถานที่ต้งั อยใู่ นเขตรายลอ้ มดว้ ยแหล่งท่องเที่ยวที่สาคญั ของประเทศ

223 ดว้ ยศกั ยภาพองคป์ ระกอบของระบบการท่องเที่ยวของเมืองน้ีในดา้ นความสวยงามทางธรรมชาติ และที่ พกั โรงแรมท่ีมีอยอู่ ยา่ งพอเพียง ส่งผลต่อการเติบโตในการรองรับนกั ทอ่ งเท่ียวต่างชาติ ซ่ึงในปัจจุบนั มีความ ตอ้ งการสูง แต่ยงั ไมแ่ น่นอน ข้ึนลงตามฤดูกาล และตามประเภทของนกั ทอ่ งเท่ียว เมืองปอร์โต เด กาลินฮสั เป็ น สถานที่ตอ้ งเยอื นของนกั ท่องเท่ียว โครงสร้างของนกั ทอ่ งเที่ยวไดแ้ ก่ เป็นนกั ท่องเที่ยวสมรสแลว้ อายรุ ะหวา่ ง 26-50 ปี สนใจเท่ียวทะเล ทอ้ งฟ้ าท่ีสดใสดว้ ยแสงอาทิตย์ อยา่ งไรก็ตาม แหล่งท่องเท่ียวสามารถดึงดูดท้งั คน หนุ่มสาวและคนวยั ทางาน การทางานแบบร่วมกนั ทา นาไปสู่การรวมกลุ่มเป็นเครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียวท่ีส่งผลตอ่ ทิศทาง ของการท่องเที่ยวและบริการที่หลากหลาย อยา่ งไรก็ตาม ในการดึงดูดมวลหม่ผู ปู้ ระกอบการตอ้ งมีโปรแกรม ทางการตลาดที่ดึงดูดใจ โดยเพิ่มรายไดจ้ ากนกั ท่องเท่ียวแตล่ ดค่าใชจ้ า่ ยในการประกอบการลง 4.13.3 การดาเนินงานของเครือข่าย การรวมกลุ่มเครือขา่ ยวสิ าหกิจพจิ ารณาดชั นีจากพกิ ดั ตาแหน่ง (Location Quotient) (จากแนวคิดของ Haig (1928) เป็นดชั นีเปรียบเทียบลกั ษณะประโยชนแ์ ละหรือผลการดาเนินงานของเขตหรือพ้ืนที่ต้งั ของ เครือข่ายวสิ าหกิจเทียบกบั เขตหรือพ้ืนที่ต้งั ท่ีกวา้ งหรือใหญก่ วา่ เช่น ระดบั จงั หวดั รัฐ ภูมิภาค หรือ ระดบั ประเทศ : ผเู้ ขียน) และตวั ช้ีวดั 2 ตวั ดา้ นเครือขา่ ยวสิ าหกิจแนวนอน (ระนาบ) (Horizontal Clustering) ท่ี ใชข้ อ้ มลู จากรายงานประจาปี ท่ีเรียกวา่ RAIS โดยฟิ งเกอร์ตนั และคณะ (Fingerton, et al., 2003) และ โซซ่า (Souza, 2007) จานวน 15 ช่วงเวลาเป็นระยะเวลา 7 ปี และมีการจดั กลุ่มเป็น 8 กลุ่มคือ ร้านอาหาร ท่ีพกั แรม การ คมนาคมขนส่งทางถนน การขนส่งทางอากาศ กิจกรรมเสริมการคมนาคมขนส่ง ตวั แทนนาเท่ียว บริษทั รถเช่า และแหล่งกิจกรรมการท่องเที่ยว สูตรในการคานวนพิกดั หรือดชั นีความเป็นไปไดด้ า้ นการรวมกลุ่มดงั น้ี ดชั นีตาแหน่ง/ทาเล = จานวนการจา้ งงานในอุตสาหกรรมท่องเที่ยวในเขตท่องเที่ยว (Eij) / จานวนกาลงั งานท้งั หมดในเขตทอ่ งเที่ยว (Ej) จานวนกาลงั งานในเขตอตุ สากรรมท่องเท่ียวในพ้ืนที่ ประเทศ หรือภมู ิภาคที่ต้งั ของเขต ท่องเที่ยวน้นั (Eiu) / จานวนกาลงั งานในอตุ สาหกิรรมท้งั หมดของท้งั ประเทศ (Eu)