การพัฒนาการรวมกลุ่ม แบบเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเที่ยว: แนวคิดและการประยุกต์

ตารางท่ี 6-3 ปัญหาทุนมนุษย์ วธิ ีการพฒั นา ผลการพฒั นา และบทบาท PTCC ตอ่ การ ประเภทธุรกิจ ปัญหาทุนมนุษยท์ ี่จาเป็นตอ้ งพฒั นา* วธิ ีก 12 3 4 5  ฝึ กอบรมแ สปาและนวดแผน  ฝึ กอบรมแ ไทย ฝึ กอบรมแ โรงแรมที่พกั   ฝึ กอบรมแ ร้านขายของท่ีระลึก  ฝึ กอบรมแ ฝึ กอบรมแ ตวั แทนนาเที่ยว  แหลง่ ท่องเท่ียว  ร้านอาหาร  คาอธิบาย* 1. ปัญหาทุนมนุษยด์ า้ นความสามารถเฉพาะงาน 2. ปัญหาทุนมนุษยด์ า้ นอุตสาหกรรม 3. ปัญหาทุนมนุษยด์ า้ นความสัมพนั ธ์ 4. ปัญหาทุนมนุษยด์ า้ นการจดั การทวั่ ไป 5. ปัญหาทุนมนุษยด์ า้ นกลยทุ ธ์

รพฒั นา แยกตามประเภทธุรกิจ การพฒั นา ผลการพฒั นา บทบาท PTCC ตอ่ การพฒั นา และใหก้ ารศึกษา - บทบาท PTCC 1 และใหก้ ารศึกษา มีการพฒั นาเพ่ิมสูงข้ึนเลก็ นอ้ ย บทบาท PTCC 1 บทท่ี 6 พทั ยาโมเดลการก่อตัง้ และพฒั นาเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเที่ยวเมืองพทั ยา 347 และใหก้ ารศึกษา มีการพฒั นาเพ่ิมสูงข้ึน บทบาท PTCC 3 และใหก้ ารศึกษา มีการพฒั นาเพิ่มสูงข้ึน บทบาท PTCC 1 และใหก้ ารศึกษา มีการพฒั นาเพ่ิมสูงข้ึน บทบาท PTCC 1 และใหก้ ารศึกษา มีการพฒั นาเพม่ิ สูงข้ึน บทบาท PTCC 2

348 การพฒั นาการรวมกล่มุ แบบเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเท่ียว: แนวคิดและการประยกุ ต์ ตารางท่ี 6-3 แสดงปัญหาทุนมนุษย์ วธิ ีการพฒั นา ผลการพฒั นา และบทบาท PTCC ต่อการพฒั นา จาแนกตามประเภทธุรกิจ การบรู ณาการกลยทุ ธ์การจดั การเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียว PTCC จาเป็นตอ้ ง สอดคลอ้ งกบั บทบาท PTCC ดา้ นการพฒั นาทุนมนุษย์ 5 บทบาทขณะที่ผปู้ ระกอบการและพนกั งานเห็นวา่ PTCC ควรมีบทบาทดา้ นการประกอบการที่ใหค้ วามสาคญั กบั ส่ิงแวดลอ้ มและบทบาทดา้ นศกั ยภาพทางการ แขง่ ขนั ที่เกิดจากการรวมกลุ่มวสิ าหกิจดว้ ย โดยอาจจาเป็ นตอ้ งมีบทบาทใน 5 ดา้ น ดว้ ยเหตุท่ีบทบาทท้งั สอง ดงั กล่าวน้ีเกิดจากพลงั ผลกั ดนั จากปัจจยั ภายนอกเครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวเป็นหลกั ซ่ึงรายละเอียดของ แตล่ ะบทบาทมีดงั น้ี 1) บทบาทที่ 1 ความร่วมมือในการพฒั นาบุคลากร หมายถึง การรวมกลุ่มวสิ าหกิจเป็ นแหล่ง ความรู้ ทกั ษะวชิ าชีพ และการดาเนินธุรกิจช่วยใหเ้ กิดการถ่ายทอดแลกเปล่ียนความรู้ความคิดเห็นระหวา่ ง สมาชิกการรวมกลุ่มวสิ าหกิจ 2) บทบาทท่ี 2 การประกอบการท่ีใหค้ วามสาคญั กบั สิ่งแวดลอ้ ม ไดแ้ ก่ เครือข่ายวสิ าหกิจมี บทบาทในการกาหนดนโยบายหรือแนวปฏิบตั ิดา้ นการจดั การสิ่งแวดลอ้ มของสถานประกอบการ เครือขา่ ย วสิ าหกิจใหก้ ารส่งเสริมสนบั สนุนผบู้ ริหารและพนกั งานต่อแนวทางการประกอบการที่เป็นมิตรกบั สิ่งแวดลอ้ ม 3) บทบาทท่ี 3 การบูรณาการกลยทุ ธ์การจดั การเครือข่าย ไดแ้ ก่ เครือข่ายวสิ าหกิจจะช่วยพฒั นาขีด ความสามารถในการแข่งขนั ของกิจการได้ ผมู้ ีส่วนเก่ียวขอ้ ง เช่น รัฐบาล สถาบนั การศึกษา สมาคมธุรกิจและ ผสู้ นบั สนุนอ่ืน ๆ ถือเป็นปัจจยั สาคญั ในการพฒั นาความสามารถในการแขง่ ขนั ของเครือขา่ ยวสิ าหกิจ 4) บทบาทท่ี 4 การเป็นผนู้ าการเปลี่ยนแปลง ไดแ้ ก่ เครือขา่ ยวสิ าหกิจสามารถกระตุน้ ใหเ้ กิดการ ออกแบบสินคา้ และการบริการอยา่ งสร้างสรรค์ เครือขา่ ยวสิ าหกิจสามารถกาหนดราคาและมาตรฐานของ สินคา้ หรือบริการร่วมกนั ได้ 5) บทบาทท่ี 5 การยอมรับและใหค้ วามร่วมมือจากภายนอกเครือขา่ ย ทางรัฐบาลควรเพิ่ม บทบาทและใหก้ ารสนบั สนุนงบประมาณมากข้ึนผา่ นหน่วยงานภาครัฐในทอ้ งถิ่น จึงจะทาใหเ้ กิดการพฒั นา เครือขา่ ยอยา่ งมีประสิทธิผลของการแลกเปลี่ยนขอ้ มูลข่าวสารกบั เครือข่ายวสิ าหกิจท่องเท่ียวกลุ่มอ่ืนๆ ซ่ึงจากปัญหาที่ประสบอยดู่ งั ขา้ งตน้ น้ี ผลการวจิ ยั พบวา่ ทางกลุ่มเครือขา่ ย PTCC ควรมีส่วนใน บทบาทสาคญั 5 ดา้ นไดแ้ ก่ สาหรับบทบาทของ PTCC ในการพฒั นาทุนมนุษยด์ า้ นการท่องเท่ียวน้นั โดยรวมผปู้ ระกอบการและพนกั งานตอ้ งการให้ PTCC มีบทบาทในเร่ืองความร่วมมอื ในการพฒั นาบุคลากร

บทท่ี 6 พัทยาโมเดลการก่อตั้งและพัฒนาเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเที่ยวเมืองพัทยา 349 ร่วมกนั มากท่ีสุด รองลงมาคือ เห็นวา่ PTCC ควรมีบทบาทดา้ นการเป็ นผู้นาการเปลยี่ นแปลงในภาคธุรกิจ ท่องเท่ียวไดแ้ ก่ ดา้ นบทบาท PTCC ที่ผปู้ ระกอบการและพนกั งานคิดวา่ ควรมีคือ การยอมรับและให้ความ ร่วมมอื จากภายนอกเครือข่าย PTCC ควรมีบทบาทในการผนึกกาลงั ความร่วมมือกนั ท้งั สมาชิกภายใน เครือข่ายและภายนอกเครือข่าย ไม่วา่ จะเป็นกบั ชมรมสมาคม และสภาวชิ าชีพดา้ นการทอ่ งเท่ียวและการ จดั การท่องเท่ียว และสถาบนั ที่สามารถสนบั สนุนแลเช่ือมโยงกบั การทอ่ งเที่ยว ท้งั ท่ีเป็ นภาครัฐและเอกชน หรือองคก์ ารมหาชนนอกจากน้ี PTCC ควรมีบทบาทด้านการบูรณาการกลยุทธ์การจัดการเครือข่าย โดยมี การจดั องคก์ ารที่ทนั สมยั กะทดั รัด ทาใหเ้ กิดการบริหารท่ีคล่องตวั มีวสิ ัยทศั น์ พนั ธกิจ แผนการดาเนินงานที่ ชดั เจนเป็นรูปธรรม มีผรู้ ับผดิ ชอบท่ีชดั เจน เพ่ือใหก้ ารดาเนินกิจการของ PTCC บรรลุเป้ าหมายตามท่ี กาหนดไว้ ท้งั น้ีเมื่อไดท้ าการจดั กลุ่มประเภทธุรกิจท้งั 6 ประเภท และหน่วยงานตา่ งๆ สามารถจดั กลุ่มของ ความคิดเห็นของธุรกิจประเภทตา่ งๆ ในเมืองพทั ยาท่ีมีต่อบทบาทของ PTCC เป็น 3 กลุ่ม โดยพจิ ารณาลาดบั การใหค้ วามสาคญั กบั การพฒั นาบทบาทท้งั 3 บทบาทของ PTCC ทาไดด้ งั ต่อไปน้ี 6.3.2.1 บทบาทผนู้ าในการสร้างความร่วมมือในการพฒั นาบุคลากร (บทบาท PTCC 1) 6.3.2.2 บทบาทผนู้ าในการสร้างเครือขา่ ยความร่วมมือจากภายในและภาคนอก (บทบาท PTCC 2) 6.3.2.3 บทบาทผนู้ าในการบูรณาการกลยทุ ธ์การจดั การเครือขา่ ยอยา่ งยง่ั ยนื (บทบาท PTCC 3) 6.3.2.1 บทบาทผู้นาในการสร้างความร่วมมอื ในการพฒั นาบุคลากร เป็นบทบาทดา้ นความ ร่วมมือในการพฒั นาบุคลากร (บทบาทท่ี 1) และบทบาทการเป็นผนู้ าการเปล่ียนแปลง (บทบาทที่ 4) เรียกวา่ บทบาท PTCC 1 ซ่ึงธุรกิจท่ีมุง่ เนน้ คือ ธุรกิจสปาและนวดแผนไทย ธุรกิจโรงแรมที่พกั ธุรกิจตวั แทนนาเที่ยว และธุรกิจแหล่งท่องเที่ยว ประกอบดว้ ยบทบาทดา้ นการพฒั นาบุคลากรใหม้ ีความรู้ ทกั ษะวชิ าชีพ และการ ดาเนินธุรกิจกนั ระหวา่ งสมาชิกไดอ้ ยา่ งทว่ั ถึง เพอ่ื ใหม้ ีการสรรหาบุคลากรที่มีคุณภาพ จดั สวสั ดิการและ ส่งเสริมความหนา้ อยา่ งทว่ั ถึงและเหมาะสม โดยที่ PTCC ตอ้ งทาหนา้ ท่ีเป็นผนู้ าการเปล่ียนแปลง โดยเฉพาะ การจดั กิจกรรมทางธุรกิจที่สาคญั ร่วมกนั คือ การตลาดและการขายร่วมกนั มุง่ สู่ยอดขายท่ีเพิ่มข้ึน บทบาทน้ี เป็นคุณสมบตั ิท่ีจาเป็นต่อการรวมกลุ่มเครือข่ายวสิ าหกิจทุปกระเภท โดยเฉพาะกลุ่มวสิ าหกิจดา้ นการผลิต เช่น เครือขา่ ยวสิ าหกิจเซรามิกคท์ ่ีลาปาง เคร่ืองเงินที่เชียงใหม่ แตด่ ูเหมือนยงั ไมป่ รากฏชดั ในบทบาทดา้ นน้ี ในเครือขา่ ยวสิ าหกิจท่องเท่ียวใดๆ ในประเทศไทย แนวทางแก้ไขและส่งเสริมบทบาท สาเหตุประการสาคญั อาจกล่าวไดว้ า่ ความร่วมมือใน การพฒั นาบุคลากรอาจตอ้ งมีกลไกในการทาความเขา้ ใจความตอ้ งการพ้ืนฐานของบุคลากรและองคก์ าร ตลอดจนอุตสาหกรรม แลว้ ทาการศึกษาวเิ คราะห์ขีดความสามารถของบุคลากรหรือทุนมนุษยอ์ ยา่ งถ่องแท้ และชดั เจนเสียก่อน เพอ่ื นาผลการวเิ คราะห์ไปใชก้ าหนดแผนกาลงั คนและแนวทางการพฒั นาทุนมนุษยห์ รือ

350 การพัฒนาการรวมกล่มุ แบบเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเท่ียว: แนวคิดและการประยกุ ต์ บุคลากร การดาเนินการดงั กล่าวอาจตอ้ งอาศยั ความรู้และความเช่ียวชาญดา้ นทุนมนุษย์ ซ่ึงมกั เป็น นกั วชิ าการหรือนกั วเิ คราะห์ดา้ นทรัพยากรมนุษยท์ ่ีมกั สังกดั ในสถาบนั วชิ าชีพและสถาบนั การศึกษา และ บุคลากรผเู้ ชี่ยวชาญเหล่าน้ีไมม่ ีภารกิจหลกั ในการทางานกบั กลุ่มเครือขา่ ยวสิ าหกิจท่องเท่ียวใดๆ ดงั น้นั การ ท่ีมีสถาบนั การศึกษาหรือสถาบนั วชิ าชีพดา้ นการท่องเท่ียวและการบริการเพียงอยา่ งเดียว อาจไม่เพยี งพอต่อ การดาเนินบทบาทตามภารกิจน้ีใหป้ ระสบความสาเร็จได้ จึงควรมีผเู้ ชี่ยวชาญดา้ นทุนมนุษยห์ รือทรัพยากร มนุษยท์ ่ีมีความรู้ดา้ นการท่องเที่ยวเขา้ มาช่วยวางแผนและกาหนดกลยทุ ธ์การพฒั นาทุนมนุษย์ ตลอดจนให้ คาปรึกษาแก่ PTCC อยา่ งใกลช้ ิด 6.3.2.2 บทบาทผู้นาในการสร้างเครือข่ายความร่วมมือจากภายในและภายนอก เป็น บททบาทดา้ นการยอมรับและใหค้ วามร่วมมือจากภายนอกเครือขา่ ย (บทบาทท่ี 5) และการเป็นผนู้ าการ เปล่ียนแปลง (บทบาทที่ 4) เรียกวา่ บทบาท PTCC 2 ซ่ึงไดแ้ ก่ ธุรกิจร้านอาหารและหน่วยงานภาครัฐ ประกอบดว้ ยบทบาทที่ทาใหเ้ กิดการตลาดและการขายเพ่อื เพ่ิมยอดขายของมวลหมสู่ มาชิก PTCC สามารถ ทาไดโ้ ดยการส่งเสริมใหใ้ ชเ้ วบ็ ไซต์ ส่ือสงั คมออนไลน์หรือสื่อสงั คมออนไลน์เพอ่ื การตลาด โดยที่วสิ าหกิจ ในกลุ่มมีความยนิ ดีท่ีจะรับหรือใหบ้ ริการลูกคา้ ท่ีวสิ าหกิจทอ่ งเที่ยวอื่นๆ ภายนอกกลุ่มเขา้ มาเป็นสมาชิกของ PTCC ไดแ้ ก่ ชมรม สมาคม สโมสรตา่ งๆ เกี่ยวกบั การท่องเที่ยวของเมืองพทั ยา รวมถึงการส่งต่อลูกคา้ และ แนะนาลูกคา้ ไปยงั ธุรกิจท่องเท่ียวอ่ืนๆ การพบปะปรึกษาหารือหรือประชุมร่วมกนั ระหวา่ งผปู้ ระกอบการ ดา้ นการท่องเท่ียวประเภทต่างๆ และเมืองพทั ยา โดยใหเ้ มืองพทั ยาพจิ ารณาใหก้ ารสนบั สนุนงบประมาณ มากข้ึนจึงจะทาใหก้ ารพฒั นาเครือข่ายเป็นไปอยา่ งมีประสิทธิผล บทบาทน้ีสอดคลอ้ งกบั ผลการศึกษาวจิ ยั โดย วฒุ ิชาติ สุนทรสมยั และคณะ (2555 และ 2553) ซ่ึงพบวา่ หากวสิ าหกิจขนาดยอ่ มดา้ นการท่องเที่ยวของ เมืองพทั ยาร่วมมือโดยรวมตวั กนั เป็นเครือขา่ ยจะเกิดประโยชน์จากความมีศกั ยภาพและความสามารถในการ แขง่ ขนั ของแตล่ ะวสิ าหกิจที่มีอยสู่ ูง โดยหากเปลี่ยนจากการ “ตา่ งคนตา่ งแข่งกนั ” มาเป็ น “ร่วมมือกนั ในการ แข่งขนั ” จะทาใหเ้ ครือข่ายวิสาหกิจ PTCC ท่ีเกิดข้ึนมีความเขม้ แขง็ แนวทางแก้ไขและการส่งเสริมบทบาท ดว้ ยการริเริ่มการก่อต้งั PTCC เกิดจากภาครัฐท่ีให้ การสนบั สนุนดา้ นการวจิ ยั และการศึกษาความเป็นไปได้ โดยมีสถาบนั การศึกษาเป็นพ่ีเล้ียงนบั แตเ่ ร่ิม ดาเนินงานใน พ.ศ. 2554-2555 ในขณะท่ีภาคเอกชนท่ีเขา้ ร่วมยงั คงมีการรวมตวั แบบหลวมๆ แมว้ า่ ทางเมือง พทั ยาจะไดร้ ับรองสถานภาพของ PTCC แต่ยงั ขาดความเช่ือมโยงกบั นโยบายของเมืองพทั ยาอยา่ งเป็น รูปธรรม ตลอดจนดว้ ยภาวะเศรษฐกิจผนั ผวนและสถานการณ์ความไม่แน่นอนทางการเมืองท้งั ในระดบั ชาติ และทอ้ งถิ่น ทาใหก้ ระบวนการสนบั สนุนและส่งเสริมเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยวเมืองพทั ยาจากภาครัฐ

บทที่ 6 พทั ยาโมเดลการก่อต้งั และพฒั นาเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเที่ยวเมืองพทั ยา 351 อาจสะดุดและขาดความต่อเน่ือง และการส่งเสริมความร่วมมือดา้ นน้ีทาไดโ้ ดยการศึกษาวเิ คราะห์ปัญหา การตลาดเชิงลึกของแตล่ ะวสิ าหกิจที่เป็นสมาชิกของ PTCC แลว้ ทาการวางแผนการตลาดและโปรแกรม การตลาดอยา่ งร่วมมือกนั แข่งขนั กาหนดแนวทางการแบ่งผลประโยชน์ของกนั อยา่ งชดั เจน ตลอดจน กระจายสรรพกาลงั ไดแ้ ก่ งบประมาณ และความช่วยเหลือจากภาครัฐและหน่วยงานทอ้ งถ่ินอยา่ งทดั เทียม กนั อนั จะเป็ นแนวทางสาคญั ในการส่งเสริมความเขม้ แขง็ ของมวลสมาชิกปัจจุบนั ของ PTCC และเป็นส่ิงท่ี ดึงดูดใหว้ สิ าหกิจอื่นๆ เขา้ ร่วมเป็นสมาชิกของ PTCC ตอ่ ไป เครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวเมืองพทั ยาร่วมกบั สถาบนั การศึกษาที่เป็นพเ่ี ล้ียงคือ มหาวทิ ยาลยั บรู พาวทิ ยาเขตบางแสนจึงไดจ้ ดั ทา แผนที่การท่องเที่ยวของเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยวเมืองพทั ยา (PTCC Guide Map) เป็นส่ือที่รวบรวมสถานที่และบริการเด่นๆ ของสมาชิกเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเท่ียว เมืองพทั ยา แจกจา่ ยโดยผปู้ ระกอบการและ PTCC ดงั รายละเอียดรูปแบบส่ือดงั กล่าวในภาคผนวก นอกจากการส่งเสริมความร่วมมือภายในของเครือข่ายวสิ าหกิจแลว้ ควรมีการส่งเสริมความ ร่วมมือกบั วสิ าหกิจหรือหน่วยงานภายนอกตา่ งๆ เช่น ดา้ นความปลอดภยั ในชีวติ และทรัพยส์ ิน โดยมีความ ร่วมมือกบั ตารวจทอ่ งเท่ียวและชุมชน การพฒั นาฐานขอ้ มลู ดา้ นบุคลากรเพือ่ พฒั นาความร่วมมือในการ ตรวจสอบประวตั ิดา้ นการทางาน ทกั ษะ ตลอดจนดา้ นการกระทาความผดิ เพ่ือป้ องกนั บรรดามิจฉาชีพท่ีแอบ แฝงมาทางานใหบ้ ริการแก่นกั ท่องเท่ียว ยงิ่ กวา่ น้นั เม่ือเปิ ดประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนหรือ AEC จะเป็น โอกาสสาคญั ของวสิ าหกิจท่องเท่ียวท่ีเป็ นสมาชิก PTCC ในการพฒั นาบริการและสินคา้ ร่วมกนั เพ่ือสนอง ต่อตลาดนกั ทอ่ งเท่ียวจากภูมิภาคอาเซียนกวา่ 500 ลา้ นคน และถา้ มีความเขม้ แขง็ ในเครือข่าย PTCC โดยเฉพาะดา้ นทุนมนุษยแ์ ลว้ จะเป็นแม่พิมพท์ ี่สาคญั ในการผลิตบุคลากรทุกระดบั ท้งั ระดบั อาชีพ ผบู้ ริหาร ระดบั ตน้ กลาง และสูง เพ่ือป้ อนสู่ตลาดแรงงานของอุตสาหกรรมการท่องเที่ยว และเครือข่ายวสิ าหกิจการ ทอ่ งเที่ยวในระดบั ภูมิภาคและระดบั โลกไดอ้ ยา่ งมีมาตรฐาน 6.3.2.3 บทบาทผู้นาในการบูรณาการกลยุทธ์การจัดการเครือข่ายอย่างยงั่ ยนื เป็ นบทบาท ของเครือข่ายวสิ าหกิจที่ใหค้ วามสาคญั กบั ส่ิงแวดลอ้ ม (บทบาทที่ 2) และบทบาทการบรู ณาการกลยทุ ธ์การ จดั การเครือข่าย (บทบาทท่ี 3) เรียกวา่ บทบาท PTCC 3 ซ่ึงไดแ้ ก่ ธุรกิจร้านขายของท่ีระลึก ประกอบดว้ ย การท่ีวสิ าหกิจการท่องเที่ยวควรใหค้ วามสาคญั ต่อการจดั การและการประกอบการท่ีเป็ นมิตรตอ่ ส่ิงแวดลอ้ ม ท้งั ระดบั นโยบาย แผน กลยทุ ธ์และการปฏิบตั ิงาน ซ่ึงกาหนดเป็ นแผนงานท่ีชดั เจนเพ่ือใหส้ ามารถนาไป ปฏิบตั ิไดจ้ ริง ขณะเดียวกนั ก็มีการส่งเสริมการแลกเปล่ียนขอ้ มลู ข่าวสารซ่ึงกนั และกนั อนั นามาซ่ึงความ เช่ือมโยง และถ่ายโยงความรู้แก่กนั เพอื่ ก่อให้เกิดกระบวนการ รูปแบบการดาเนินงาน การออกแบบสินคา้

352 การพฒั นาการรวมกล่มุ แบบเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเท่ียว: แนวคิดและการประยกุ ต์ และบริการ เพื่อตอบสนองกลุ่มลูกคา้ ใหม่ๆ ตลอดจนการเช่ือมโยงกลุ่มผมู้ ีส่วนไดส้ ่วนเสียท้งั หมดไดอ้ ยา่ ง เหมาะสมในการส่งเสริมภาพลกั ษณ์ของกิจการและเมืองพทั ยา บทบาทดา้ นน้ีเป็นบทบาทท่ีมีความสาคญั แมว้ า่ อาจถูกจดั ไวเ้ ป็นกลุ่มสุดทา้ ย และอาจมีวสิ าหกิจหลกั ท่ีใหค้ วามสาคญั ตอ่ บทบาทน้ีเพยี งวสิ าหกิจเดียว คือ ร้านขายของท่ีระลึก ดว้ ยเหตุท่ีวตั ถุดิบในการผลิตสินคา้ ของที่ระลึกส่วนใหญ่มาจากแหล่งธรรมชาติ ทอ้ งทะเล ป่ าไม้ ภูเขา และแหล่งธรรมชาติอื่นๆ เช่น เปลือกหอย กอ้ นหิน ทราย ไม้ เปลือกไม้ หรือชิ้นส่วน ของสตั วเ์ ช่น ปี ก ขน และกระดูก เป็นตน้ ซ่ึงการนาวสั ดุจากธรรมชาติมาใชแ้ ปรสภาพจนปราศจากความย้งั คิดอาจนามาซ่ึงปัญหาความขาดแคลนวตั ถุดิบและธุรกิจอาจดาเนินไดอ้ ยา่ งยากลาบาก เม่ือไมม่ ีวตั ถุดิบกไ็ ม่มี การผลิต ผคู้ นกต็ กงาน จึงเป็ นปัญหาของทุนมนุษยเ์ ช่นกนั แนวทางแก้ไขและส่งเสริมบทบาท ไดแ้ ก่ การส่งเสริมการฟ้ื นฟแู ละการนาวตั ถุดิบกลบั มา ใชใ้ หม่ ผลก็คืออาจป้ องกนั การขาดแคลนวตั ถุดิบไดใ้ นระยะส้นั แตก่ ารรณรงคเ์ พื่อการอนุรักษ์ ทรัพยากรธรรมชาติโดยรวมควรเป็ นบทบาทของเครือขา่ ย PTCC ประการสาคญั ประการหน่ึง ซ่ึงสอดคลอ้ ง กบั ปฏิญาณอาเซียนวา่ ดว้ ยการคา้ เสรีท่ีเป็นสีเขียวเพื่อการดาเนินธุรกิจท่ีเป็นมิตรต่อสิ่งแวดลอ้ ม นอกจากน้ี การจดั โครงการนาร่องสาหรับธุรกิจท่ีเป็นมิตรต่อสิ่งแวดลอ้ มภายใตม้ าตรฐานสิ่งแวดลอ้ มระดบั สากล ทาให้ วสิ าหกิจที่เป็นสมาชิกของ PTCC ไดร้ ับการยอมรับมาตรฐานในการใหบ้ ริการท่ีชดั เจนระดบั สูง การส่งเสริม ความร่วมมือในกลุ่มและกบั ภาครัฐเพื่อเชิญชวนนกั ทอ่ งเท่ียวใหเ้ ห็นความสาคญั ของการดูแลและรักษา ส่ิงแวดลอ้ ม ควรเป็นบทบาทที่สาคญั ของสมาชิก PTCC และเครือข่ายวสิ าหกิจ PTCC โดยรวม จากขอ้ มลู และสถิติการเดินทางมาท่องเท่ียวไทยของนกั ท่องเที่ยวจากกลุ่มอาเซียนน้ี สามารถใช้ เป็นแนวทางในการบูรณาการกลยทุ ธ์การจดั การเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยว PTCC เพอ่ื การพฒั นาทุน มนุษยด์ า้ นการท่องเที่ยวของไทย 6.3.3 แนวทางการการบูรณาการกลยุทธ์การจัดการเครือข่ายวสิ าหกจิ การท่องเทยี่ ว PTCC ตาม บทบาทท้งั 3 บทบาทข้างต้น เพอ่ื พฒั นาบทบาทของกลุ่มเครือข่ายวสิ าหกจิ ด้านการท่องเทย่ี วเมือง พทั ยา หรือ PTCC ในการพฒั นาทุนมนุษย์ ผลการศึกษาจากขอ้ มลู ทุติยภูมิ การสมั ภาษณ์ การศึกษาดูงาน และการสารวจเพี่อพฒั นาบทบาท ของกลุ่มเครือขา่ ยวสิ าหกิจดา้ นการทอ่ งเที่ยวเมืองพทั ยา หรือ PTCC ในการพฒั นาทุนมนุษย์ และการ วเิ คราะห์ SWOT ดงั ขา้ งตน้ เพอ่ี จดั ทาแผนปฏิบตั ิการส่งเสริมบทบาทของเครือข่ายวสิ าหกิจดา้ นการ

บทท่ี 6 พทั ยาโมเดลการก่อตัง้ และพัฒนาเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเท่ียวเมืองพทั ยา 353 ท่องเท่ียวเมืองพทั ยาร่วมกบั สถาบนั การศึกษา และหน่วยงานที่เก่ียวขอ้ งพ้นื ท่ีโดยใชแ้ นวคิดกลยทุ ธ์การ จดั การเครือข่ายวสิ าหกิจ PTCC เป็นเครื่องมือในการศึกษา ซ่ึงไดข้ อ้ สรุปแนวทางและกลยทุ ธ์ 5 ระดบั ดงั น้ี 6.3.3.1 ระดบั ที่ 1 กลยทุ ธ์การสร้างความรู้ ความเข้าใจ ความตระหนกั และการสร้างเครือข่ายความ ร่วมมือ (Awareness and Networking Strategic Program) ควรดาเนินการภายใน 1 ปี เพ่ือกระตุน้ ใหว้ สิ าหกิจ และผปู้ ระกอบการขนาดยอ่ มดา้ นการท่องเที่ยวต่างๆ เมืองพทั ยาเห็นความสาคญั และความจาเป็นในการ ร่วมมือกนั โดยเฉพาะดา้ นการพฒั นาทุนมนุษยเ์ พอ่ื เสริมสร้างความสามารถในการแข่งขนั ของเครือข่าย วสิ าหกิจของตน 6.3.3.2 ระดับท่ี 2 กลยทุ ธ์การเตรียมความพร้อมสู่การปฏิบัติ (Implementation Set-up strategy) ควรดาเนินการภายใน 1-2 ปี ประกอบดว้ ย การเตรียมความพร้อมของคนท่ีเกี่ยวขอ้ ง (Stakeholders) สร้าง Cluster Development Agents: CDA สร้างบรรยากาศใหเ้ กิดความไวใ้ จซ่ึงกนั และกนั อนั เป็นหวั ใจสาคญั ของความสาเร็จ ในการรวมกลุ่มเครือขา่ ยวสิ าหกิจ และสุดทา้ ยคือการจดั ทา Roadmap for Change เพอ่ี การ พฒั นาทุนมนุษยร์ ่วมกนั ของเครือข่ายวสิ าหกิจ PTCC กบั เครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเท่ียวอ่ืนๆ ท้งั ในประเทศ และต่างประเทศ 6.3.3.3 ระดับที่ 3 กลยทุ ธ์การสนบั สนุนให้เกิดแผนยทุ ธศาสตร์การพฒั นาเครือข่ายวิสาหกิจเพี่อ การพัฒนาทุนมนุษย์ร่วมกัน (Strategic Cluster Development Supports for Human Capital corporation) ควรดาเนินการภายใน 1-3 ปี โดยส่งเสริมใหม้ ีการร่วมกนั จดั ทาแผนปฏิบตั ิการใหส้ อดคลอ้ งกบั ยทุ ธศาสตร์ท่ีเก่ียวขอ้ งและความตอ้ งการของกลุ่มเครือข่ายวสิ าหกิจเพอี่ การพฒั นาทุนมนุษย์ 6.3.3.4 ระดบั ที่ 4 กลยทุ ธ์การผลกั ดนั แผนยทุ ธศาสตร์ให้ไปสู่การปฏิบตั ิ โดยการขยายความคิด ของแผนปฏิบตั ิการให้ผ้ทู ่ีเก่ียวข้องเข้าใจ (Strategy to Enhancing the comprehension of members to action plan) ควรดาเนินการภายใน 2-5 ปี การสร้างความร่วมมือในและระหวา่ งเครือข่ายวสิ าหกิจใหเ้ กิดข้ึนอยา่ ง จริงจงั และตอ่ เนื่อง โดยใชก้ ลไก Cluster Development Agent ท่ีมีอยู่ รวมท้งั ตอ้ งมีการติดตามและ ประเมินผลความสาเร็จอยา่ งตอ่ เน่ือง 6.3.3.5 ระดับที่ 5 กลยทุ ธ์การสนบั สนุนระดับนโยบายในรูปของปัจจัยเอือ้ ด้านต่างๆ ที่สนบั สนนุ การพัฒนาทุนมนุษย์ (Policy and management supports strategy) ควรดาเนินการภายใน 1-2 ปี ไดแ้ ก่ การ สนบั สนุนดา้ นเงินทุน ใหส้ ิทธิประโยชนจ์ งู ใจใหม้ ีการรวมกลุ่ม ส่งเสริมและสนบั สนุนเพี่อการพฒั นาทุน มนุษยด์ ว้ ยการสร้างนวตั กรรมและเทคโนโลยี สนบั สนุนใหเ้ กิดธุรกิจใหม่ ตลอดจนการปรับปรุงกฎ ระเบียบต่างๆ ท่ีเอ้ือต่อการรวมกลุ่ม

354 การพฒั นาการรวมกล่มุ แบบเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเที่ยว: แนวคิดและการประยกุ ต์ สาหรับวตั ถุประสงคใ์ นการประเมินคือ เพ่ือใหม้ ียทุ ธศาสตร์และมาตรการตามการพฒั นาบทบาท ของเครือขา่ ยวสิ าหกิจ (Cluster) ดา้ นการท่องเที่ยวเพ่ีอการพฒั นาทุนมนุษย์ โดยแบ่งตามศกั ยภาพของแตล่ ะ อุตสาหกรรมซ่ึงสอดคลอ้ งกบั ยทุ ธศาสตร์การท่องเที่ยวของประเทศ ยทุ ธศาสตร์การพฒั นาการท่องเท่ียวของ กลุ่มจงั หวดั ภาคตะวนั ออกและของพ้ีนที่พทั ยา นอกจากน้ียงั เพือ่ ใหเ้ กิดการทางานเชิงบูรณาการของ หน่วยงานท่ีเกี่ยวขอ้ งท้งั ภาครัฐและเอกชนในพ้นื ที่เป้ าหมาย เพ่ือเป็นการสะทอ้ นขอ้ มูลขอ้ เทจ็ จริงของพ้นื ท่ี และมีบทบาทร่วมกนั ในการวเิ คราะห์สถานภาพ ศกั ยภาพและปัญหาของบทบาทของเครือข่ายวสิ าหกิจ (Cluster) PTCC เพ่อี การพฒั นาทุนมนุษย์ ใชว้ ธิ ีนาขอ้ มลู ท่ีไดจ้ ากการสารวจ ศึกษามาวเิ คราะห์สถานการณ์ จุดอ่อน จุดแขง็ โอกาส และอุปสรรค ในพ้ืนท่ีเป้ าหมายคือ เมืองพทั ยา การบริหารจดั การเพ่ือการบูรณาการกลยทุ ธ์การจดั การแหล่งทอ่ งเที่ยวเพอี่ พฒั นาทุนมนุษยน์ ้ีจะ สาเร็จลงดว้ ยการศึกษาอยา่ งโปร่งใสเก่ียวกบั ศกั ยภาพของแหล่งทอ่ งเท่ียว และการมีส่วนร่วมของชุมชน รวมท้งั วเิ คราะห์ปัญหาและอุปสรรคในการจดั การแหล่งท่องเท่ียวน้นั ๆ รวมท้งั ระบุแนวทางและนโยบายใน การส่งเสริมของหน่วยงานภาครัฐและหน่วยงานพเิ ศษตา่ งๆ ในการรองรับนกั ท่องเท่ียว ตลอดจนมีการ วเิ คราะห์และพยากรณ์แนวโนม้ ของการเปล่ียนแปลงตา่ งๆ ของโลกที่ส่งผลต่อความสาเร็จในการจดั การการ ทอ่ งเท่ียว และแหล่งผลกั ดนั ในการพฒั นาระบบการจดั การธุรกิจในเชิงสร้างสรรคโ์ ดย การรวมกลุ่ม วสิ าหกิจเพือ่ ผลทางเศรษฐกิจการคา้ และการจดั การแนวโนม้ การขยายตวั ของการจดั การธุรกิจระหวา่ ง ประเทศที่เกี่ยวขอ้ งกบั กลุ่มนกั ทอ่ งเที่ยว โดย PTCC จะทาหนา้ ท่ีของผปู้ ระสานงานเครือขา่ ยเครือข่าย วสิ าหกิจอยา่ งมืออาชีพ 6.3.4 ข้อเสนอแนะ ปัจจยั ความสาเร็จในการพฒั นาเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยวเมืองพทั ยาใหม้ ีระดบั ความสามารถ ดา้ นการแข่งขนั ท่ีมีการเติบโตอยา่ งเขม้ แขง็ และยง่ั ยนื ข้ึนอยกู่ บั การพฒั นาผปู้ ระกอบการที่เกี่ยวขอ้ งให้ ตระหนกั ถึงความสาคญั ของการรวมกลุ่มเพ่ือความอยรู่ อดทางธุรกิจของตนอยา่ งยงั่ ยนื ดงั น้นั ผวู้ จิ ยั จึงมี ขอ้ เสนอแนะไวด้ งั น้ี 6.3.4.1 ควรมีการประชาสมั พนั ธ์หรือแจง้ ขอ้ มูลข่าวสารท่ีเก่ียวขอ้ งและเป็นประโยชน์ต่อ ธุรกิจของสมาชิกในเครือข่ายใหไ้ ดท้ ราบขอ้ มูลอยา่ งทว่ั ถึงและเป็นรูปธรรม เพื่อจะไดเ้ กิดความเสมอภาค และเทา่ เทียมในการแข่งขนั ของสมาชิกในเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเท่ียว 6.3.4.2 สมาชิกในเครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวควรมีการเตรียมความพร้อมในทุกดา้ น เพ่อื เตรียมรับมือกบั ปัจจยั ต่างๆ ท่ีจะเกิดข้ึนท้งั ที่เป็นปัจจยั ภายในและปัจจยั ภายนอก อาทิเช่น การเปิ ด

บทที่ 6 พทั ยาโมเดลการก่อตงั้ และพฒั นาเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเท่ียวเมืองพัทยา 355 ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน การเปลี่ยนแปลงนโยบายของหน่วยงานภาครัฐ รวมถึงภยั ธรรมชาติที่อาจจะ เกิดข้ึนไดต้ ลอดเวลา เพ่อื เป็นการป้ องกนั ไม่ใหส้ ่งผลเสียต่อการแข่งขนั ของธุรกิจของสมาชิกในเครือขา่ ย วสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียว 6.3.4.3 หน่วยงานภาครัฐมีส่วนสาคญั มากในการใหค้ วามรู้ความเขา้ ใจเก่ียวกบั ความสาคญั ของการรวมกลุ่มเครือข่ายวสิ าหกิจใหแ้ ก่สมาชิกในเครือข่ายจนเกิดความเขา้ ใจไปในทิศทางเดียวกนั เน่ืองจากวา่ ในระยะแรกกลุ่มเครือข่ายมองเห็นวา่ การรวมกลุ่มในลกั ษณะของเครือขา่ ยวสิ าหกิจ PTCC ไม่ไดช้ ่วยใหธ้ ุรกิจเกิดการไดเ้ ปรียบ อีกท้งั การประกอบกิจการของธุรกิจในเมืองพทั ยาน้นั เป็นการแข่งขนั แบบไม่พ่ึงพาอาศยั กนั หรือมีส่วนร่วมใดๆ ท้งั สิ้น โดยสถานประกอบการแตล่ ะประเภทไดแ้ สดงความ คิดเห็นวา่ การรวมกลุ่มเป็นการแบ่งรายไดข้ องกิจการกลุ่มของตนเอง อีกท้งั ในบางธุรกิจมีการแข่งขนั สูงจึง ไม่ค่อยสนบั สนุนใหเ้ กิดการรวมกลุ่มเพอ่ื ใหไ้ ดเ้ ปรียบทางการแขง่ ขนั ดงั น้นั หน่วยงานภาครัฐจึงจาเป็ นตอ้ ง สร้างความเขา้ ใจของเครือข่ายใหไ้ ปแนวทางเดียวกนั เพ่ือสร้างความอยรู่ อดและพฒั นาศกั ยภาพของเครือขา่ ย ใหเ้ กิดการแขง่ ขนั ท่ีมีประสิทธิภาพสูงสุด 6.3.4.4 สถานประกอบการของเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียวเมืองพทั ยาตอ้ งการบุคลากร ท่ีมีคุณภาพและสอดคลอ้ งกบั ความตอ้ งการของตลาดแรงงาน ซ่ึงปัจจุบนั บุคลากรท่องเที่ยวในเมืองพทั ยายงั มีปัญหาท้งั ในเชิงปริมาณและคุณภาพเน่ืองจากขาดการเชื่อมโยงระหวา่ งสถาบนั การศึกษาและภาคธุรกิจ ทา ใหผ้ สู้ าเร็จการศึกษาดา้ นการท่องเท่ียวมกั มีทกั ษะและความรู้ไมต่ รงกบั ตลาดและแรงงานความตอ้ งการของ ธุรกิจ นอกจากน้ียงั ประสบปัญหาการลาออกของพนกั งานชว่ั คราว เน่ืองจากพนกั งานไม่มีความผกู พนั ต่อ องคก์ รและไมม่ ีแรงจูงใจในการทางาน ทาใหผ้ ปู้ ระกอบการตอ้ งเสียตน้ ทุนในการจดั หาพนกั งานใหม่ให้ เพยี งพอกบั ความตอ้ งการในช่วงฤดูท่องเที่ยว PTCC จึงควรแสดงบทบาทในการเป็นผนู้ าการเปล่ียนแปลง อยา่ งยง่ั ยนื ดว้ ยกลยทุ ธ์การจดั การเครือข่าย 5 ระดบั ขา้ งตน้ 6.3.4.5 PTCC ควรคดั เลือกผปู้ ระกอบการท่ีพร้อมและสนใจเขา้ ร่วมเครือข่ายอยา่ งจริงจงั ตามคู่มือการประสานงานเครือข่ายเครือขา่ ยวสิ าหกิจ PTCC เพอ่ื ท่ีทาใหส้ ามารถพฒั นาเครือข่ายไดอ้ ยา่ ง เตม็ ท่ีดว้ ยความเตม็ ใจจากสมาชิกในเครือข่ายอนั ส่งผลใหเ้ กิดประสิทธิภาพอยา่ งสูงสุดในการแขง่ ขนั กล่าวโดยสรุปวา่ การขบั เคลื่อนและการพฒั นาทุนมนุษยด์ า้ นการท่องเท่ียว PTCC เพื่อรองรับ ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน ตอ้ งการคน้ หากลไกและการดาเนินการ เพ่ือใหม้ นุษยใ์ นองคก์ รมีการดาเนินการ พฒั นาทกั ษะ ความรู้ ความสามารถ เพือ่ ก่อใหเ้ กิดการพฒั นาสมรรถนะการทางาน (Work Competencies) ที่ มีคุณภาพ และเป็นจุดเริ่มแห่งความสาเร็จของการพฒั นาทุนมนุษยด์ า้ นการท่องเที่ยวของไทยอยา่ งตอ่ เน่ือง นนั่ เอง

356 การพฒั นาการรวมกล่มุ แบบเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเที่ยว: แนวคิดและการประยกุ ต์ 6.3.5 ผลการวเิ คราะห์บทบาทของ PTCC เพอื่ เตรียมความพร้อมในการเผชิญหน้ากบั AEC จาก การระดมสมองและการสัมภาษณ์ผู้ประกอบการทเ่ี ป็ นสมาชิก PTCC ไดผ้ ลการศึกษาโดยสรุป ดงั น้ี 6.3.5.1 การเปิ ดเสรี AEC บคุ ลากร และผ้ปู ระกอบการของ PTCC ต้องมีความพร้อมใน เร่ืองภาษา เรื่องทกั ษะต่างๆ โดยควรตอ้ งรู้หลายภาษา การเตรียมความพร้อมในเร่ืองของภาษาเพอ่ื ใชใ้ นการ ส่ือสารในสภาพการณ์ท่ีมีการแขง่ ขนั สูงข้ึนและสภาพสังคมที่มีวฒั นธรรมต่างๆ หลากหลายเขา้ มาเก่ียวขอ้ ง มากข้ึน จึงเป็นส่ิงที่หลีกเลี่ยงไม่ไดแ้ ละควรจะตอ้ งเตรียมความพร้อมให้ดี เช่น นกั ทอ่ งเที่ยวรัสเซีย มคั คุเทศกห์ รือไกดไ์ ทยมีนอ้ ยมากที่จะพดู ภาษารัสเซียได้ ตอ้ งอาศยั ไกดร์ ัสเซียซ่ึงตอนน้ีเขา้ มาทางานจานวน มากจนกลายเป็นการแยง่ งานคนไทย ภาครัฐกส็ นบั สนุนเพราะตอ้ งการใหม้ ีนกั ท่องเที่ยวรัสเซียเขา้ มาเที่ยว ในประเทศไทยมากๆ การเปิ ด AEC การแขง่ ขนั จะสูงข้ึนมากท้งั ที่เดิมก็มีอยมู่ ากแลว้ ในส่วนธุรกิจนาเท่ียว น้นั การเปิ ด AEC ถือเป็นโอกาสที่ดีของการท่องเที่ยวไทย ผปู้ ระกอบการตอ้ งมีกลยทุ ธ์ที่จะรักษาตลาดเดิม หรือจะรุกตลาดใหมใ่ นประเทศเพอื่ นบา้ น ประเทศไทยแมจ้ ะเป็นศูนยก์ ลางในเชิงภูมิศาสตร์ และการ กระตือรือร้นของคนไทยในอุตสาหกรรมท่องเที่ยว ประเทศไทยมีจุดขายท่ีสาคญั คือ คนไทยท่ีใหบ้ ริการมี มิตรไมตรี ดว้ ยการยมิ้ การพดู จาท่ีสุภาพออ่ นหวาน แต่ท้งั น้ี ผปู้ ระกอบการ ก็ตอ้ งเตรียมความพร้อมในเร่ือง บุคลากร ซ่ึงจะตอ้ งพฒั นาทุนมนุษยเ์ พ่ือใหม้ ีทกั ษะ ความรู้ ความสามารถอยา่ งมีระบบมากกวา่ เดิม โดยเฉพาะความรู้ดา้ นภาษาท่ีสาม 6.3.5.2 ผ้ปู ระกอบการและบุคลากรของ PTCC ต้องเตรียมความพร้อมเข้าสู่ AEC โดย จาเป็นต้องรู้หลักการของ AEC เพื่อเตรียมต้งั รับธุรกิจและการแข่งขนั ในอาชีพ และต้องดูว่าตนเองมีศักยภาพ อย่างไร เพ่ือกาหนดแนวทางการตลาดและการประกอบอาชีพวา่ จะรักษาตลาดเดิมหรือจะรุกตลาดใหมใ่ น ประเทศเพ่ือนบา้ น ตอนน้ีเป็ นที่รู้กนั วา่ ในดา้ นของการเปิ ดเสรีการลงทุน แมจ้ ะมีการเปิ ดใหต้ ่างชาติสามารถ เขา้ มาลงทุนธุรกิจโรงแรมในไทยโดยถือหุน้ ได้ ร้อยละ 70 แต่กม็ ีเงื่อนไขอยวู่ า่ ตอ้ งเป็นกลุ่มทุนขนาดใหญ่ เท่าน้นั เพื่อป้ องกนั ไมใ่ หก้ ลุ่มธุรกิจขนาดเลก็ ไดร้ ับผลกระทบ ในส่วนของมคั คุเทศกแ์ ละรถเช่ายงั คงสงวน ไว้ และยงั ไม่เปิ ดเสรีในปี 2559 เพราะยงั ไมม่ ีความจาเป็ น เน่ืองจากในเร่ืองน้ีมคั คุเทศกท์ ุกชาติในอาเซียนจะ เสียประโยชน์ 6.3.5.3 ปัญหาสาคัญอีกประการของประเทศไทยคือ ประเดน็ ในด้านภาพลกั ษณ์ และ ความเช่ือมัน่ ของนักท่องเท่ียวต่างชาติ ซ่ึงในระยะ 4-5 ปี ท่ีผา่ นมา ประเทศไทยประสบปัญหาภาวะวกิ ฤติ ตา่ งๆ ท้งั โดยเฉพาะปัญหาการเมืองภายในประเทศ การแพร่ระบาดของโรคไขห้ วดั ใหญ่สายพนั ธุ์ใหม่ ปัญหาจากอุทกภยั และวาตภยั ความเส่ือมโทรมของแหล่งทอ่ งเที่ยว ความปลอดภยั และปัญหาการก่อการร้าย ใน 3 จงั หวดั ชายแดนภาคใต้ สถานการณ์ดงั กล่าวส่งผลตอ่ ภาพลกั ษณ์และความเชื่อมน่ั ของนกั ทอ่ งเที่ยวต่อ ประเทศไทย เป็นเหตุใหน้ กั ท่องเที่ยวกลุ่มตลาดหลกั เปลี่ยนจุดหมายไปยงั แหล่งท่องเที่ยวในภมู ิภาคอื่นๆ ซ่ึง ไดส้ ่งผลกระทบตอ่ จานวนและรายไดจ้ ากการทอ่ งเที่ยวของประเทศ สถานการณ์ต่างๆ นอกจากจะส่งผลต่อ

บทท่ี 6 พัทยาโมเดลการก่อตั้งและพัฒนาเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเท่ียวเมืองพัทยา 357 การลดลงของอตั ราการขยายตวั ของเศรษฐกิจภายในประเทศแลว้ ยงั ส่งผลกระทบตอ่ การจา้ งงานในภาค ธุรกิจทอ่ งเที่ยวและธุรกิจอ่ืนๆที่เก่ียวขอ้ งอีกดว้ ย เมื่อมีการเปิ ด AEC น้นั หากยงั แกไ้ ขในส่วนความเช่ือมนั่ ไมไ่ ด้ ประเทศไทยก็จะเสียเปรียบต่างชาติท่ีมีความพร้อมมากกวา่ และไมม่ ีปัญหาการเมืองภายใน 6.3.5.4 ความพร้อมของบุคลากร และผ้ปู ระกอบการของ PTCC ยงั เป็นปัญหา เพราะวา่ บรรยากาศของประเทศไมพ่ ร้อม แต่พร้อมในดา้ นทรัพยากร บุคลากรดา้ นการท่องเที่ยวท่ียงั ขาดแคลนคือ ขาดความจริงจงั ของอาชีพ ไม่มีความรู้มาจากการเรียนการโรงแรมการท่องเท่ียว มกั ไดจ้ ากการอบรมเป็ น ส่วนใหญ่ งานบริการตอ้ งพดู ไดท้ าไดจ้ ริง ตอ้ งมีทกั ษะ เมื่อเปรียบเทียบกบั ประเทศเพื่อนบา้ นอยา่ งสิงคโปร์ท่ี มี Tour Operator ท่ีเขม้ แขง็ มาก ไม่เหมือนของไทย เพราะมีการนาวชิ าการมาประยกุ ตร์ ่วมกบั ประสบการณ์ อยา่ งไรกต็ าม ขอ้ เสนอแนะจากผเู้ ขา้ ร่วมประชุม สรุปไดด้ งั น้ีวา่ ควรมีการเผยแพร่เครือขา่ ยวสิ าหกิจ การทอ่ งเท่ียวใหร้ ู้จกั อยา่ งแพร่หลายมากยง่ิ ข้ึน เพ่ือใหค้ รอบคลุมวสิ าหกิจทุกราย และมีการไดร้ ับขอ้ มลู ข่าวสารมากยงิ่ ข้ึน ควรมีการจดั ทาคูม่ ือเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียว ควรมีการประชุมระดมสมอง เครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียวคร้ังต่อไปอยา่ งต่อเน่ืองเพื่อเตรียมความพร้อมของวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยว ควรมีการพฒั นาแบบประเมินเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเท่ียวเพือ่ ใชใ้ หเ้ ป็นมาตรฐานเดียวกนั นอกจากน้ียงั มี ขอ้ เสนอแนะเพมิ่ เติมดา้ นการบริหารจดั การเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยว โดยควรจดั ใหม้ ีกิจกรรมเพ่อื การ พฒั นาเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยวน้ีอยา่ งตอ่ เนื่องเป็นประจา เนื่องจากไดร้ ับความรู้ใหม่และไดเ้ รียนรู้ แนวทางปฏิบตั ิท่ีสามารถนาไปใชไ้ ดจ้ ริงในพ้นื ที่รับผดิ ชอบ อีกท้งั ควรจดั ใหม้ ีโครงการนาเสนอผลงานและ Model ตา่ งๆ ที่สามารถนาไปปฏิบตั ิไดจ้ ริงในวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวไดแ้ ก่ วสิ าหกิจการท่องเท่ียวในภาค ธุรกิจอ่ืนๆ และวชิ าชีพอ่ืนๆ ท่ีเก่ียวขอ้ ง และควรจดั ใหม้ ีการประชุมระดมสมองเฉพาะแตล่ ะกลุ่มยอ่ ยเพื่อ สร้างความรู้ความเขา้ ใจในวชิ าชีพท่ีปฏิบตั ิงานร่วมกนั การพฒั นาทุนมนุษยใ์ นการแข่งขนั การเป็นประชาคม เศรษฐกิจอาเซียน และสามารถบูรณาการขอ้ คน้ พบที่ไดจ้ ากการประชุมเพอื่ ให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุดแก่การ พฒั นาวสิ าหกิจการท่องเที่ยวอยา่ งยง่ั ยนื สืบต่อไป บทสรุป ปัจจยั ความสาเร็จในการพฒั นาเครือขา่ ยวสิ าหกิจของเมืองพทั ยาหรือพทั ยาโมเดลใหม้ ีขีด ความสามารถในการเติบโตอยา่ งเขม้ แขง็ และยงั่ ยนื ข้ึนอยกู่ บั การพฒั นาผปู้ ระกอบการที่เกี่ยวขอ้ งใหต้ ระหนกั ถึงความสาคญั ของการรวมกลุ่มเพ่อื ความอยรู่ อดทางธุรกิจของตนอยา่ งยง่ั ยนื นอกเหนือจากการ ประชาสมั พนั ธ์หรือแจง้ ขอ้ มูลขา่ วสารที่เกี่ยวขอ้ งและเป็นประโยชน์ต่อธุรกิจของสมาชิกในเครือข่ายใหไ้ ด้ ทราบขอ้ มูลอยา่ งทวั่ ถึงและเป็นรูปธรรม เพ่ือจะไดเ้ กิดความเสมอภาคและเทา่ เทียมในการแขง่ ขนั ของ สมาชิกในเครือขา่ ย สมาชิกในเครือข่ายควรมีการเตรียมความพร้อมในทุกดา้ นโดยเตรียมรับมือกบั ปัจจยั ต่างๆ ท่ีจะเกิดข้ึนท้งั ท่ีเป็ นปัจจยั ภายในและปัจจยั ภายนอก อาทิเช่น การเปิ ดประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน การ เปลี่ยนแปลงนโยบายของหน่วยงานภาครัฐ รวมถึงภยั ธรรมชาติที่อาจจะเกิดข้ึนไดต้ ลอดเวลา เพื่อเป็นการ ป้ องกนั ไม่ใหส้ ่งผลเสียต่อการแข่งขนั ของธุรกิจของสมาชิกในเครือขา่ ย หน่วยงานภาครัฐมีส่วนสาคญั มาก

358 การพัฒนาการรวมกล่มุ แบบเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเที่ยว: แนวคิดและการประยกุ ต์ ในการใหค้ วามรู้ความเขา้ ใจเก่ียวกบั ความสาคญั ของการรวมกลุ่มเครือขา่ ยวสิ าหกิจใหแ้ ก่สมาชิกในเครือข่าย เกิดความเขา้ ใจไปในทิศทางเดียวกนั เนื่องจากวา่ กลุ่มเครือขา่ ยมองเห็นวา่ การรวมกลุ่มในลกั ษณะของ เครือข่ายวสิ าหกิจ PTCC ไมไ่ ดช้ ่วยใหธ้ ุรกิจเกิดการไดเ้ ปรียบ อีกท้งั การประกอบกิจการของธุรกิจในเมือง พทั ยาน้นั เป็นการแขง่ ขนั แบบไม่พ่ึงพาอาศยั กนั หรือมีส่วนร่วมใดๆ ท้งั สิ้น โดยสถานประกอบการแต่ละ ประเภทไดแ้ สดงความคิดเห็นวา่ การรวมกลุ่มเป็นการแบ่งรายไดข้ องกิจการกลุ่มของตนเอง อีกท้งั ในบาง ธุรกิจมีการแข่งขนั สูงจึงไม่ค่อยสนบั สนุนใหเ้ กิดการรวมกลุ่มเพ่ือใหไ้ ดเ้ ปรียบทางการแข่งขนั หน่วยงาน ภาครัฐจึงจาเป็ นตอ้ งสร้างความเขา้ ใจของเครือขา่ ยใหไ้ ปแนวทางเดียวกนั เพอื่ สร้างความอยรู่ อดและพฒั นา ศกั ยภาพของเครือข่ายใหเ้ กิดการแขง่ ขนั ที่มีประสิทธิภาพสูงสุด สถานประกอบการตอ้ งการบุคลากรที่มี คุณภาพและสอดคลอ้ งกบั ความตอ้ งการของตลาดแรงงาน ซ่ึงปัจจุบนั บุคลากรท่องเท่ียวในเมืองพทั ยายงั มีปัญหาท้งั ในเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ เน่ืองจาก ขาดการเช่ือมโยงระหวา่ งสถาบนั การศึกษาและภาคธุรกิจ ทาใหผ้ สู้ าเร็จการศึกษาดา้ นการทอ่ งเท่ียวมกั มี ทกั ษะและความรู้ไมต่ รงกบั ความตอ้ งการของธุรกิจ นอกจากน้ียงั ประสบปัญหาการลาออกของพนกั งาน ชว่ั คราว เนื่องจากพนกั งานไมม่ ีความผกู พนั ต่อองคก์ รและไมม่ ีแรงจงู ใจในการทางาน ทาใหผ้ ปู้ ระกอบการ ตอ้ งเสียตน้ ทุนในการจดั หาพนกั งานใหม่ใหเ้ พยี งพอกบั ความตอ้ งการในช่วงฤดูท่องเท่ียว PTCC จึงควร แสดงบทบาทในการเป็นผนู้ าการเปล่ียนแปลงอยา่ งยง่ั ยนื ดว้ ยกลยทุ ธ์การจดั การเครือข่าย โดย PTCC ควร คดั เลือกผปู้ ระกอบการท่ีพร้อมและสนใจเขา้ ร่วมเครือข่ายอยา่ งจริงจงั ตามคู่มือ การประสานงานเครือข่าย เครือขา่ ยวสิ าหกิจ PTCC เพอ่ื ที่จะสามารถพฒั นาเครือขา่ ยไดอ้ ยา่ งเตม็ ท่ีและเกิดความเต็มใจจากสมาชิกใน เครือข่าย ส่งผลใหเ้ กิดประสิทธิภาพอยา่ งสูงสุดในการแข่งขนั แมว้ า่ สถานประกอบการส่วนใหญ่จะเห็นดว้ ยกบั การรวมกลุ่มเป็นเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยว แตผ่ ปู้ ระกอบการส่วนหน่ึงในเมืองพทั ยาไดม้ องวา่ การรวมกลุ่มในลกั ษณะของเครือขา่ ยวสิ าหกิจ PTCC ไม่ไดช้ ่วยใหธ้ ุรกิจเกิดการไดเ้ ปรียบในการแข่งขนั แต่อยา่ งใด อีกท้งั การประกอบธุรกิจในเมืองพทั ยาน้นั เป็น การแขง่ ขนั แบบตวั ใครตวั มนั จึงไม่มีการเขา้ ร่วมกลุ่มหรือมีส่วนร่วมใดๆท้งั สิ้น โดยทางสถานประกอบการ เหล่าน้ีเห็นวา่ การรวมกลุ่มเป็ นการแบ่งรายไดข้ องกิจการกลุ่มของตนเอง อีกท้งั ในบางธุรกิจมีการแขง่ ขนั สูง จึงไมค่ อ่ ยสนบั สนุนใหเ้ กิดการรวมกลุ่มเพ่ือใหไ้ ดเ้ ปรียบทางการแข่งขนั ซ่ึง PTCC จึงควรใชบ้ ทบาทท้งั 3 ดา้ นในการจดั การกบั ปัญหาดงั กล่าว

บทท่ี 6 พัทยาโมเดลการก่อต้ังและพัฒนาเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเที่ยวเมืองพทั ยา 359 กรณศี ึกษาที่ 6-1 เมืองพทั ยา จงั หวดั ชลบุรี ร่วมกบั หลกั สูตรการจดั การมหาบณั ฑิต สาขาวชิ าการจดั การวสิ าหกิจ- ขนาดกลางและขนาดยอ่ ม คณะการจดั การและการท่องเท่ียว มหาวทิ ยาลยั บูรพา เลง็ เห็นถึงความสาคญั ดงั กล่าว จึงไดจ้ ดั โครงการสัมมนาทางวชิ าการ ซ่ึงมีวตั ถุประสงค์ เพอ่ื ใหผ้ ปู้ ระกอบการและผทู้ ี่สนใจ เลง็ เห็นถึงความสาคญั ของการสร้างนวตั กรรมการทางดา้ นการรวมกลุ่มของของธุรกิจการทอ่ งเท่ียว และเครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียวในยคุ วกิ ฤตเศรษฐกิจ สามารถนาความรู้ดา้ นการรวมกลุ่มของธุรกิจ ทอ่ งเท่ียวไปประยกุ ตใ์ ชใ้ นการเพิม่ คุณค่าและมลู ค่าบริการของตนเองไดอ้ ยา่ งมีประสิทธิภาพ รวมท้งั สามารถนากลยทุ ธ์และวธิ ีการท่ีไดจ้ ากการสัมมนาไปประยกุ ตใ์ ชก้ บั ธุรกิจของตนไดต้ ่อไป โครงการ เห็นวา่ ธุรกิจท่องเที่ยวเมืองพทั ยา จงั หวดั ชลบุรีสามารถสร้างรายไดเ้ ขา้ สู่ประเทศอยา่ งมหาศาล มี ความสาคญั ท่ีก่อใหเ้ กิดความเชื่อมโยงระหวา่ งธุรกิจท่องเท่ียว และสามารถสร้างมลู ค่าเพม่ิ ของธุรกิจให้ ตรงกบั ความตอ้ งการของนกั ทอ่ งเที่ยว ซ่ึงจะนาไปสู่การแนวทางการพฒั นาเครือข่ายวสิ าหกิจการ ท่องเที่ยวของผปู้ ระกอบการวสิ าหกิจขนาดกลางและขนาดยอ่ ม SME โดยยกระดบั ความสามารถในการ แขง่ ขนั ของเครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียวในเมืองพทั ยาอยา่ งยง่ั ยนื ผลการสัมมนา : ปลดชนวนวกิ ฤตการท่องเทยี่ วด้วยการรวมกล่มุ เครือข่ายวสิ าหกจิ (Cluster) การท่องเทย่ี วเมอื งพทั ยาอย่างยงั่ ยนื ………ในวนั ท่ี 25 กุมภาพนั ธ์ นี้ โดยมผี ้มู ีเกียรตแิ ละวทิ ยากรผู้ สัมมนาดังนี้ นายกเมืองพทั ยา คุณอิทธิพล คุณปล้ืม คุณโสภิณ เทพจกั ร และคุณนิติ คงกรุต อดีตผอู้ านวยการ ททท. ภาคกลางเขตสาม คุณโสภิณ เทพจกั ร ประธานฝ่ ายบริหารเครือไดอาน่ากรุ๊ป คุณจารูญ นายก สมาคมนกั ธุรกิจและการท่องเที่ยวเมืองพทั ยา PBTA (Pataya Business and Tourism Association) คุณ ธวชั ผแู้ ทนสหกรณ์เดินรถพทั ยา การนาเสนอจะอยใู่ นลกั ษณะการถาม-ตอบเพ่อื เกบ็ ความใหไ้ ดอ้ ยา่ งครบถว้ น คาถาม : เน่ืองจากเศรษฐกิจของโลก เศรษฐกิจในเมืองไทยส่งผลกระทบกนั เป็นทอดจนมาถึงเมือง พทั ยา จนทาใหจ้ านวนนกั ทอ่ งเที่ยวลดนอ้ ยลง ทาใหร้ ายไดท้ ่ีเขา้ มาประเทศไทยกล็ ดจานวนลงดว้ ย ไม่ทราบวา่ ปัญหาภาวะจากวกิ ฤตเศรษฐกิจโลก และของประเทศไทยดว้ ย รวมถึงการเมือง ส่งผลอะไร กระทบอยา่ งไรเรื่องภาพรวมของการท่องเท่ียวของเมืองพทั ยาบา้ งคะ่

360 การพัฒนาการรวมกล่มุ แบบเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเที่ยว: แนวคิดและการประยกุ ต์ คุณนิติ จากการท่องเทยี่ วแห่งประเทศไทย – เมืองพทั ยา –ก่อนอื่นตอ้ งขอขอบคุณคณะท่ีจดั ทาเร่ืองน้ีใจ กลา้ มากๆ คุณจะรวมระหวา่ งประชาชนกบั โรงแรมหา้ ดาว ผลประโยชน์มนั ไมเ่ หมือนกนั การศึกษาไม่ เหมือนกนั มนั ตา่ งกนั หลายเรื่องมาก แต่ผมกเ็ ห็นว่าถ้าไม่มีใครเร่ิมกไ็ ม่เกดิ ความหวังทจี่ ะเกดิ ข้นึ ภายใน ปี นี้กเ็ ป็ นเร่ืองดี เพราะว่าทุกคนไม่มีแขก ทกุ คนต้องไปหา ถ้าหากทาให้ผ้ปู ระกอบการ ประชาชนเชื่อได้ ว่าถ้าไม่รวมกนั ต้องแย่แล้ว ควรจะถอื วกิ ฤตเป็ นโอกาส จริงๆ แลว้ มีการทาวจิ ยั เร่ืองน้ีกนั มาเยอะแลว้ เรื่องการมีส่วนร่วม แต่เวลาจะทาจริงๆ กลบั ไม่มีใครวา่ ง เร่ืองน้ีเลยเกิดไมไ่ ดส้ กั ที และผมก็ยงั เช่ือวา่ มนั เกิดไม่ไดง้ ่ายๆ เพราะมนั จะตอ้ งประกอบไปดว้ ยหลายส่วน 1) คือความทุกขย์ าก 2) ภาครัฐ เพราะเขา้ ใจ วา่ ตอ้ งทาแต่เร่ืองตลาดเท่าน้นั เร่ืองพฒั นาไม่ใช่เรื่องของภาครัฐ แต่ภาครัฐเป็ นตัวสาคญั ทจ่ี ะเป็ น แกนกลางให้เกดิ การรวมตัวขึ้นมาโดยจะต้องใช้อานาจ กฎหมายทตี่ ัวเองมี โดยตอ้ งมีผลประโยชน์ให้ เขา 3) นกั วชิ าการ 4) หน่วยงานภาคเอกชนท่ีมีส่วนเก่ียวขอ้ งกบั การทอ่ งเที่ยวน้นั อยใู่ ตห้ ลายกระทรวง มาก และแต่ละกระทรวงมีนโยบายไมเ่ หมือนกนั ดงั น้นั จะตอ้ งแกไ้ ขนโยบาย ตอบคาถามท่ีวา่ – จากเหตุการณ์ท่ีเกิดข้ึน สาหรับตวั ผมน้นั เฉยๆ ไม่ตอ้ งไปแคร์อะไร เพราะมนั เป็นเศรษฐกิจโลก ก็ตอ้ งประเมินสถานการณ์ ไตรมาสแรก ปี น้ีมกราคม ถึงเมษายน เราจะขาดรายได้ high season จะเป็นไมเ่ กินร้อยละ 70 และร้อยละ 60 เป็นอยา่ งสูง ไตรมาสท่ีสองถึงสาม เป็น low season อาจจะประคองชีวติ ใหร้ อดได้ แตม่ ีทางออกนนั่ คือคนไทย โดยเฉพาะพทั ยา ตลาดจะอยตู่ รง กลาง คาถาม : ถาม ททท. – ตอนน้ีทาง ททท. มีโครงการที่ออกมาชดั เจนหรือไม่ เก่ียวกบั การช่วยแกไ้ ขปัญหา ของผปู้ ระกอบการ คณุ นิติ จากการท่องเทย่ี วแห่งประเทศไทย – เมืองพทั ยา – ตอนน้ีรัฐบาลใหก้ ารช่วยเหลือ ผปู้ ระกอบการ 1) ในเรื่องเงินกู้ โดยท้งั น้ีผปู้ ระกอบการจะตอ้ งเขา้ ไปท่ีภาครัฐบาลโดยตรงวา่ รัฐบาลให้ หน่วยงานไหนเป็นผดู้ ูแล และก็ไปติดตอ่ หน่วยงานน้นั ๆ 2) เร่ืองการตลาดที่เราควรจะทาในบา้ นเรา เพราะหากไปทาตา่ งประเทศเขาคงไมม่ า เพราะไม่มีเงิน แตก่ ไ็ ม่ควรเลิกทาตอ้ งประเมินสถานการณ์ดว้ ย คาถาม : ทา่ นประธานฝ่ ายบริหารเครือไดอาน่ากรุ๊ป - ตามท่ีคุณโสภิณประกอบธุรกิจหลายธุรกิจไมว่ า่ จะเป็นในส่วนของโรงแรม สนามกอลฟ์ การดาเนินธุรกิจไดร้ ับผลกระทบอยา่ งไรบา้ ง คุณโสภณิ –เรื่องการท่องเท่ียวที่ผา่ นมา…….เรายงั โชคดีกวา่ เมืองหลายๆ เมืองที่เรายงั มีนกั ท่องเที่ยว หรือคนตา่ งชาติท่ีอาศยั อยใู่ นเมืองพทั ยาเยอะแยะ ทาใหผ้ ลกระทบไม่ไดร้ ุนแรงอยา่ งท่ีคิด และตอนน้ี

บทท่ี 6 พัทยาโมเดลการก่อตง้ั และพัฒนาเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเท่ียวเมืองพทั ยา 361 นกั ท่องเที่ยวกก็ ลบั มาแลว้ และวนั วาเลนไทน์น้ีโรงแรมส่วนมากก็เตม็ ธุรกิจร้านอาหาร รถ การจราจร คบั คงั่ และอยากจะใหก้ าลงั ใจกบั ทางมหาวทิ ยาลยั เรื่องการรวมกลุ่มเครือขา่ ยวสิ าหกิจ ซ่ึงเมื่อสิบปี ท่ี แลว้ ที่เราเจอวกิ ฤติที่แยก่ วา่ น้ี เรามีการรวมตวั ของสมาคมโรงแรมต่างๆ เพ่ือแกไ้ ขปัญหากนั โดยมี ภาครัฐเขา้ มาควบคุมโดยไม่มีงบประมาณ แต่เราก็ทาไดผ้ ล คาถาม : สิ่งท่ีไดร้ ับกระทบกบั ธุรกิจมีแนวทางการแกไ้ ขปัญหาอยา่ งไรบา้ งครับ คณุ โสภิณ – ตอ้ งปรับที่ตวั เราก่อน มององคก์ รเพ่ือการปรับเร่ืองบุคลากร แตบ่ ุคคลากรในเมืองพทั ยาก็ ยงั หาคนท่ีมีคุณภาพมาทางานไม่ไดง้ ่ายๆ หลายๆ โรงแรมก็ยงั เปิ ดรับบุคลากรอยู่ คาถาม : ถามคุณจารูญ ทางสมาชิกของสมาคม PBTA ไดร้ ับผลกระทบบา้ งหรือไม่ และมีปัญหาที่ เร่งด่วนที่ตอ้ งการแกไ้ ขหรือไม่ อยา่ งไร คุณจารูญ –ตามความเป็นจริงแลว้ กระทบแน่นอน และธุรกิจการโรงแรมกแ็ บง่ เป็นหลายระดบั นกั ทอ่ งเที่ยวท่ีมาพกั กห็ ลากหลาย และโรงแรมท่ีมีผลกระทบกค็ ือ โรงแรมท่ีรับนกั ท่องเท่ียวจากเกาหลี จีน การแกป้ ัญหาก็คือองคก์ รต่างๆ ไดร้ วมตวั ร่วมกนั หารือ วางแผนท่ีจะเร่งทาการตลาดในจุดไหนบา้ ง ตลาดไหนท่ีทาแลว้ คุม้ คาถาม : ถามคุณธวชั – สหกรณ์เดินรถพทั ยา ทางสมาชิกสหกรณ์เดินรถพทั ยาไดร้ ับผลกระทบอยา่ งไร บา้ งในการเกิดวกิ ฤตโลกและสถานการณ์ทางการเมือง และแนวทางและวธิ ีการในการแกป้ ัญหาวา่ มี วธิ ีการอยา่ งไร คุณธวัช – ทางสหกรณ์เดินรถก็พอไปได้ เพราะวา่ มีผอู้ านวยการท่องเที่ยวท่ีเก่ง และมีทหารอเมริกนั เขา้ มาใหท้ างสหกรณ์เดินรถบริการ ส่วนเร่ืองนกั ทอ่ งเที่ยวเกาหลี และจีนท่ีลดลงไปก็ไม่มปี ัญหา ส่วนใหญ่ จะเป็นพนกั งานโรงแรม ร้านอาหารท่ีใชบ้ ริการสองแถว แตถ่ ามวา่ กระทบไหม ก็กระทบ แต่ช่วงนี่ราคา น้ามนั ลดลง….ทางสมาชิกสองแถวกพ็ ออยไู่ ด้ และไดม้ ีการเปิ ดหา้ งใหม่ สองแถวกพ็ อมีรายไดจ้ ุนเจือ ครอบครัว คาถาม : จากคาตอบของทา่ นวทิ ยากรท้งั ส่ีทา่ น……ก็ทาใหเ้ ราทราบวา่ มีผลกระทบอยา่ งไรบา้ ง และมี แนวทางที่จะแกป้ ัญหาไดอ้ ยา่ งไร ถามคาถามทา่ นผอ. ททท – ในส่วนของกลุ่มเครือข่ายวสิ าหกิจท่ีจะ เกิดข้ึนน้นั ทา่ นคิดวา่ ทา่ นสามารถที่จะดาเนินการใหเ้ กิดข้ึนไดไ้ หม และปัจจยั ใดท่ีจะทาใหส้ าเร็จได้

362 การพฒั นาการรวมกล่มุ แบบเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเท่ียว: แนวคิดและการประยกุ ต์ คณุ นิติ จากการท่องเทยี่ วแห่งประเทศไทย – เมืองพทั ยา – บางทีเราอาจจะมองภาพรวมใหญเ่ กินไป กลุ่มต่างๆ มีการศึกษาไม่เทา่ กนั ผลประโยชน์ เงินลงทุน และเป็นกลุ่มใหญม่ าก แตห่ นา้ ที่หลกั ของ ททท. คือการหาเหยอ่ื ……(เสียงหวั เราะ) ใหพ้ วกเขา และหนา้ ท่ีของการดูแลก็เป็นหนา้ ที่ของผรู้ ักษา กฎหมาย ดงั น้นั มีความหลากหลายของหน่วยงานภาครัฐท่ีเก่ียวขอ้ ง ดูแลและบงั คบั ธุรกิจการท่องเที่ยว และเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียวน้ี ดงั นั้นจะต้องมีหน่วยงานสักหน่วยหนึ่งมองเห็นว่าการท่องเทย่ี ว เป็ นรายได้หลกั ของประเทศชาติ เพราะฉะน้ันเมอ่ื ไม่มีหน่วยงานเข้ามาบูรณาการให้ภาครัฐเข้ามา เกยี่ วข้อง เม่ือก่อนเรามีสภาพฒั นฯ ดงั น้นั ควรจะเป็ นสภาพฒั นฯ นี่แหละที่ควรจะเขา้ มาดูแล การ ทอ่ งเที่ยวแห่งประเทศไทยไม่สามารถควบคุมผปู้ ระกอบการได้ แตก่ ารท่ีจะใครใคร่คา้ ใคร่ขายกด็ ีไป อยา่ งหน่ึงเพราะเป็นการแขง่ ขนั กนั เอง และนกั ท่องเที่ยวก็จะไดป้ ระโยชน์ แต่การรวมตวั กนั กเ็ ป็นส่ิงท่ีดี คณุ จารูญ -กล่าวเสริมทา่ นผอ. ททท ในเร่ืองกลุ่มเครือขา่ ยวสิ าหกิจ ในอดีต 16 ปี มาแลว้ ผมทางาน ทอ่ งเที่ยวเป็ นคู่คา้ ใหก้ บั โรงแรม และเห็นวา่ พทั ยาทางานดูเหมือนจะสะเปะสะปะ แตเ่ มืองพทั ยามี องคก์ รเอกชนรวมแลว้ ร้อยกวา่ องคก์ รและตา่ งคนตา่ งทางาน และในช่วงน้นั ผมไดร้ ับการร้องขอให้เขา้ มาช่วย และผมสามารถเช่ือมโยงระหวา่ งองคก์ รต่างๆในพทั ยาได้ ผมเลยอาสาเป็นคนเช่ือมโยง และ องคก์ รการท่องเที่ยวในเมืองพทั ยามีส่ีองคก์ รดว้ ยกนั ก็คือ สมาคมนกั ธุรกิจและการทอ่ งเที่ยวเมืองพทั ยา สมาคมโรงแรมไทยภาคตะวนั ออก ชมรมโรงแรมเมืองพทั ยา และปัจจุบนั มีอนั ใหม่ข้ึนมาคือชมรมการ ทอ่ งเท่ียวพทั ยา และผมกเ็ ป็นอุปนายกมา 5 สมยั และการทากลุ่มเครือข่ายวิสาหกจิ ผมก็ทามานาน และ ผมกไ็ ด้คยุ กบั องค์กรต่างๆ ว่าถ้าเราสามารถทจี่ ะรวมตัวกนั ได้ เราสามารถทจี่ ะต่อรองปัญหาต่างๆ ได้ อย่างเช่น การทาตลาดร่วมกนั เพราะต่างคนต่างทางบประมาณจะเยอะ สามารถติดตามดูแล สาธารณูปโภคของเมืองพัทยาได้ ประชุมหารือเรื่องปัญหาต่างๆ เช่น การอบรมบุคลากร มงี บประมาณท่ี แน่นอน การจัดระเบียบในเมืองพทั ยา การขอความช่วยเหลือจากภาครัฐ เช่น เรื่องเงินกู้ ทจี่ ะเป็ น รูปธรรมได้ดีกว่า การสมั มนาปิ ดทา้ ยประเด็นท่ีคุณอิทธิพล คุณปล้ืม นายกเมืองพทั ยา (2552-2559) กล่าววา่ “ใน ความคิดเห็นตรงน้ี ผมขอเรียนวา่ การส่งเสริมการท่องเท่ียวแบบกลุ่มเครือข่ายวสิ าหกิจ เป็นยทุ ธศาสตร์ แนวทางในการทาการพฒั นาเมืองพทั ยาอยแู่ ลว้ ซ่ึงผมมุง่ ที่จะทาใหเ้ ป็นเมืองแห่งการประชุมนานาชาติ เมืองแห่งการกีฬา โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ กีฬาทางน้า และเป็นเมืองทอ่ งเท่ียวท่ีน่าอยู่ ซ่ึงตอ้ งอาศยั ความ ร่วมมือและการรวมกลุ่มเครือข่ายวสิ าหกิจ แต่ขอบเขตการทางานมนั จะตอ้ งคลอบคลุมความเป็นเมือง

บทที่ 6 พทั ยาโมเดลการก่อตัง้ และพัฒนาเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเท่ียวเมืองพัทยา 363 ทอ่ งเท่ียวปกติมากกวา่ น้นั อีก อยา่ งเช่น เรื่องของสภาพแวดลอ้ ม เร่ืองของโครงสร้างพ้ืนฐาน สาธารณูปโภคต่างๆ ตอ้ งพร้อม เพราะฉะน้นั เรื่องของความใหค้ วามสาคญั เกี่ยวกบั ตลาดการประชุม ระดบั นานาชาติ (International MICE) เป็นส่ิงท่ีเราเองให้ความสาคญั มากอยแู่ ลว้ โดยเฉพาะการเป็น รูปธรรมเห็นๆ ก็คือเราไดส้ นบั สนุนงบประมาณไปโดยตรงสาหรับการประชุมสาคญั ๆ ต่างๆ การเขา้ ไป เชิญชวนและชกั นาเพอื่ จะใหเ้ กิดการประชุมระดบั นานาชาติ รวมไปถึงการไดป้ ระชาสัมพนั ธ์เร่ืองการ เป็นเมืองที่อยใู่ กลก้ รุงเทพฯ เพยี งแค่ไม่ถึง 150 กิโลเมตร หน่วยงานตา่ งๆ หรือวา่ ตลาดการประชุมต่างๆ สาหรับคนไทยดว้ ยกนั ก็สามารถมาใชท้ ่ีเมืองพทั ยาไดอ้ ยา่ งดีทีเดียว เพราะเรามีโรงแรมท่ีมีหอ้ งประชุมที่ สามารถจะรองรับการประชุมท่ีไดม้ าตรฐานหลายสิบแห่ง ที่สามารถรองรับระดบั อินเตอร์ และก็เป็น ร้อยท่ีสามารถรองรับกลุ่มสมั มนาสาหรับคนไทยไม่วา่ จะเป็นกลุ่มเล็กหรือกลุ่มใหญ่”…….. คาถามท้ายบทที่ 6 โปรดสรุป ปัจจยั ที่เอ้ือต่อความสาเร็จในการดาเนินการของเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวเมืองพทั ยา (Pattaya Tourism Cluster Center: PTCC) ในระยะตอ่ ไปน้ี 1.ระยะท่ี 1 การริเริ่มเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยว(Tourism Cluster Initiative) 2. ระยะท่ี 2 การก่อต้งั เครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียว(Tourism Cluster Emergence) 3. ระยะท่ี 3 การดาเนินงานเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียว(Tourism Cluster Development and Execution)

364 การพัฒนาการรวมกล่มุ แบบเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเท่ียว: แนวคิดและการประยกุ ต์ แนวคาตอบคาถามท้ายบทท่ี 6 ปัจจยั ท่ีเอ้ือต่อความสาเร็จในการดาเนินการของเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเที่ยวเมืองพทั ยา (Pattaya Tourism Cluster Center: PTCC) ในระยะต่อไปน้ี 1. ระยะที่ 1 การริเร่ิมเครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียว (Tourism Cluster Initiative) พบวา่ การพฒั นาเครือข่ายวสิ าหกิจธุรกิจทอ่ งเท่ียวในเมืองพทั ยาเป็นการสร้างความร่วมมือบนพ้ืนฐานของการ แขง่ ขนั โดยสมาชิกในกลุ่มเครือขา่ ยจะร่วมกนั กาหนดทิศทางและเป้ าหมาย ซ่ึงจะนาไปสู่การกาหนดกลยทุ ธ์ การพฒั นาร่วมกนั ภายในกลุ่มเครือข่ายจะมีการแลกเปลี่ยนขอ้ มูลขา่ วสารความรู้กบั หน่วยงานภาครัฐ ภายในธุรกิจเดียวกนั และระหวา่ งธุรกิจ ตลอดจนทรัพยากรต่างๆ ระหวา่ งผทู้ ่ีเกี่ยวขอ้ งในเครือขา่ ยวสิ าหกิจ เพอ่ื เพม่ิ ประสิทธิภาพหรือผลิตภาพโดยรวม ผปู้ ระกอบการโรงแรมท่ีพกั ท่ีอยใู่ นเครือข่ายวสิ าหกิจสามารถ ร่วมกนั ลงทุนในการวจิ ยั และพฒั นานวตั กรรมทางดา้ นการทอ่ งเท่ียว เพื่อสร้างมลู คา่ เพิ่มแก่สินคา้ และ บริการของตน ทาใหป้ ระหยดั ตน้ ทุนในการพฒั นาได้ ในขณะท่ียงั คงแขง่ ขนั ในดา้ นประสิทธิภาพในการ ใหบ้ ริการน้นั ผปู้ ระกอบการธุรกิจตน้ น้าจนถึงปลายน้าสามารถร่วมกนั วางแผนการบริหารทรัพยากร ร่วมกนั ภายในห่วงโซ่อุปทาน (Supply Chain Management) เพือ่ ใหเ้ กิดประสิทธิภาพในการผลิตและบริการ ตลอดสายห่วงโซ่อุปทานได้ นอกจากน้ีการรวมกลุ่มเป็ นเครือข่ายวสิ าหกิจจะทาใหผ้ ปู้ ระกอบการโรงแรมท่ี พกั รับทราบความรู้และขอ้ มูลใหม่ๆ ท่ีเกิดการกระจายองคค์ วามรู้ระหวา่ งสมาชิก เน่ืองจากเม่ือสมาชิกราย ใดคิดคน้ นวตั กรรมใหมๆ่ สมาชิกรายอ่ืนก็สามารถนามาปรับปรุงและพฒั นาต่อยอดได้ ซ่ึงจะส่งเสริมการ พฒั นาความสามารถในการแข่งขนั ในระบบเศรษฐกิจของนวตั กรรม (Innovation – driven Economy) สรุป ไดว้ า่ การรวมกลุ่มเครือข่ายวสิ าหกิจน้นั ธุรกิจโรงแรมท่ีพกั และธุรกิจที่เกี่ยวขอ้ งอ่ืนๆ ในเครือข่ายจะไดร้ ับ ผลลพั ธ์ท้งั ในระยะส้นั ไปจนถึงระยะยาวดว้ ยกนั หลายประการ 2. ระยะที่ 2 การก่อต้งั เครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียว (Tourism Cluster Emergence) พบวา่ ปัจจยั สาคญั ประการหน่ึงท่ีส่งผลใหเ้ กิดการขบั เคล่ือนกลไกการพฒั นาเครือขา่ ยดงั กล่าวใหป้ ระสบ ความสาเร็จน้นั ไดแ้ ก่ การจดั สรรผลประโยชน์ทางการเงินใหก้ บั ธุรกิจ บนพ้ืนฐานของความไวใ้ จซ่ึงกนั และ กนั ผลการศึกษาดา้ นความรู้ความเขา้ ใจในการรวมกลุ่มเครือขา่ ยวสิ าหกิจพบวา่ ทศั นคติในทางบวกของ สมาชิกในเครือขา่ ยต่อการให้การสนบั สนุนเครือข่าย เกิดจากการจดั สรรการเงินอยา่ งลงตวั ใหก้ บั สมาชิก ซ่ึง เป็นการสร้างความสมดุลในดา้ นการแขง่ ขนั ของธุรกิจดว้ ยการผสมผสานระหวา่ งการควบคุมและการสร้าง ความร่วมมือใหเ้ กิดข้ึนพร้อมๆ กนั และการรักษาคุณภาพบริการท่ีเป็ นมาตรฐาน รวมท้งั ขาดความเช่ือมโยง กบั อุตสาหกรรมอื่นๆตา่ งพ้นื ที่ซ่ึงถือเป็นแหล่งวตั ถุดิบท่ีสาคญั นอกจากน้ีหน่วยงานภาครัฐตอ้ งบูรณาการ สนบั สนุนอยา่ งต่อเน่ือง ส่งผลใหส้ ามารถขบั เคลื่อนสู่ระดบั ปฏิบตั ิการไดอ้ ยา่ งมีประสิทธิภาพ 3. ระยะที่ 3 การดาเนินงานเครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยว (Tourism Cluster Development and Execution) พบวา่ กลุ่มเครือขา่ ย PTCC ควรมีส่วนในบทบาทสาคญั 5 ดา้ นไดแ้ ก่ สาหรับบทบาทของ PTCC

บทที่ 6 พัทยาโมเดลการก่อต้ังและพัฒนาเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเท่ียวเมืองพัทยา 365 ในการพฒั นาทุนมนุษยด์ า้ นการทอ่ งเท่ียวน้นั โดยรวมผปู้ ระกอบการและพนกั งานตอ้ งการให้ PTCC มี บทบาทในเร่ืองความร่วมมือในการพฒั นาบุคลากรร่วมกนั มากที่สุดรองลงมาคือเห็นวา่ PTCC ควรมีบทบาท ดา้ นการเป็ นผนู้ าการเปลี่ยนแปลงในภาคธุรกิจทอ่ งเที่ยวไดแ้ ก่ดา้ นบทบาท PTCC ท่ีผปู้ ระกอบการและ พนกั งานคิดวา่ ควรมีคือ การยอมรับและใหค้ วามร่วมมือจากภายนอกเครือข่าย PTCC ควรมีบทบาทในการ ผนึกกาลงั ความร่วมมือกนั ท้งั สมาชิกภายในเครือข่ายและภายนอกเครือขา่ ย ไม่วา่ จะเป็ นกบั ชมรมสมาคม และสภาวชิ าชีพดา้ นการท่องเท่ียวและการจดั การท่องเที่ยว และสถาบนั ท่ีสามารถสนบั สนุนแลเชื่อมโยงกบั การท่องเที่ยว ท้งั ที่เป็นภาครัฐและเอกชนหรือองคก์ ารมหาชนนอกจากน้ี PTCC ควรมีบทบาทดา้ นการบูรณา การกลยทุ ธ์การจดั การเครือข่าย โดยมีการจดั องคก์ ารท่ีทนั สมยั กะทดั รัด ทาใหเ้ กิดการบริหารท่ีคล่องตวั มี วสิ ยั ทศั น์ พนั ธกิจ แผนการดาเนินงานที่ชดั เจนเป็นรูปธรรม มีผรู้ ับผดิ ชอบที่ชดั เจน เพอ่ื ใหก้ ารดาเนินกิจการ ของ PTCC บรรลุเป้ าหมายตามท่ีกาหนดไว้ ขณะท่ีผปู้ ระกอบการและพนกั งานเห็นวา่ PTCC ควรมีบทบาทดา้ นการประกอบการที่ให้ ความสาคญั กบั สิ่งแวดลอ้ มและบทบาทดา้ นศกั ยภาพทางการแขง่ ขนั ท่ีเกิดจากการรวมกลุ่มวสิ าหกิจดว้ ย โดย อาจจาเป็นตอ้ งมีบทบาทใน 5 ดา้ น ดว้ ยเหตุที่บทบาทท้งั สองดงั กล่าวน้ีเกิดจากพลงั ผลกั ดนั จากปัจจยั ภายนอกเป็นหลกั รายละเอียดของแตล่ ะบทบาทมีดงั น้ี บทบาทที่ 1 ความร่วมมือในการพฒั นาบุคลากร หมายถึง การรวมกลุ่มวสิ าหกิจเป็นแหล่งความรู้ ทกั ษะวชิ าชีพ และการดาเนินธุรกิจช่วยใหเ้ กิดการถ่ายทอด แลกเปลี่ยนความรู้ความคิดเห็นระหวา่ งสมาชิกการรวมกลุ่มวสิ าหกิจ บทบาทที่ 2 การประกอบการท่ีให้ ความสาคญั กบั สิ่งแวดลอ้ มไดแ้ ก่ เครือขา่ ยวสิ าหกิจมีบทบาทในการกาหนดนโยบายหรือแนวปฏิบตั ิดา้ นการ จดั การสิ่งแวดลอ้ มของสถานประกอบการ เครือขา่ ยวสิ าหกิจใหก้ ารส่งเสริมสนบั สนุนผบู้ ริหารและพนกั งาน ต่อแนวทางการประกอบการที่เป็นมิตรกบั สิ่งแวดลอ้ ม บทบาทที่ 3 การบูรณาการกลยทุ ธ์การจดั การ เครือขา่ ยไดแ้ ก่ เครือขา่ ยวสิ าหกิจจะช่วยพฒั นาขีดความสามารถในการแข่งขนั ของกิจการได้ ผมู้ ีส่วน เกี่ยวขอ้ ง เช่น รัฐบาล สถาบนั การศึกษา สมาคมธุรกิจสนบั สนุนอื่น ๆ ถือเป็นปัจจยั สาคญั ในการพฒั นา ความสามารถในการแขง่ ขนั ของเครือขา่ ยวสิ าหกิจ บทบาทท่ี 4 การเป็นผนู้ าการเปลี่ยนแปลงไดแ้ ก่ เครือขา่ ย วสิ าหกิจสามารถกระตุน้ ใหเ้ กิดการออกแบบสินคา้ และการบริการอยา่ งสร้างสรรคเ์ ครือข่ายวสิ าหกิจ สามารถกาหนดราคาและมาตรฐานของสินคา้ /บริการร่วมกนั ได้ และบทบาทท่ี 5 การยอมรับและใหค้ วาม ร่วมมือจากภายนอกเครือข่าย โดยทางรัฐบาลควรเพมิ่ บทบาทและใหก้ ารสนบั สนุนงบประมาณมากข้ึน ผา่ น หน่วยงานภาครัฐในทอ้ งถิ่น จึงจะทาใหเ้ กิดการพฒั นาเครือข่ายอยา่ งมีประสิทธิผลการแลกเปล่ียนขอ้ มลู ข่าวสารกบั เครือข่ายวสิ าหกิจท่องเท่ียวกลุ่มอ่ืนๆ

366 การพัฒนาการรวมกล่มุ แบบเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเท่ียว: แนวคิดและการประยกุ ต์ เอกสารอ้างองิ กฤตติยา สัตยพ์ านิช และวฒุ ิชาติ สุนทรสมยั . (2552). แนวทางการพฒั นาเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเท่ียว ของผ้ปู ระกอบการวิสาหกิจขนาดกลาง และขนาดย่อม (SMEs) ประเภทร้านอาหาร ในเขตเมือง พทั ยา จังหวดั ชลบุรี. รายงานสืบเนื่องจากประชุมวชิ าการ มหาวทิ ยาลยั สงขลานครินทร์ วทิ ยาเขต- หาดใหญ่ จงั หวดั สงขลา (128-140). สงขลา : มหาวทิ ยาลยั สงขลานครินทร์ วทิ ยาเขตหาดใหญ่. ชลธร ช่ืนอุปการนนั ท์ และวฒุ ิชาติ สุนทรสมยั . (2552). แนวทางการพัฒนาเครือข่ายวิสาหกิจด้านการ ท่องเท่ียวของผ้ปู ระกอบการวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (SMEs) ประเภทโรงแรมที่พัก ใน เขตเมืองพัทยา จังหวดั ชลบรุ ี. รายงานสืบเนื่องจากประชุมวชิ าการ มหาวทิ ยาลยั สงขลานครินทร์ วทิ ยาเขตหาดใหญ่ จงั หวดั สงขลา (111-125). สงขลา : มหาวทิ ยาลยั สงขลานครินทร์ วทิ ยาเขต หาดใหญ่. ดนยั เทียนพุฒ. (2547). การพฒั นาคุณค่าทุนมนษุ ย์. กรุงเทพฯ : บริษทั นาโกตา้ จากดั . ธีราวธุ ธีระจารุวฒั น์ และวฒุ ิชาติ สุนทรสมยั . (2552). แนวทางการพัฒนาเครือข่ายวิสาหกิจด้านการ ท่องเที่ยวของผ้ปู ระกอบการวิสาหกิจขนาดกลาง และขนาดย่อม (SMEs) ประเภทร้านขายของท่ี ระลึก และคมนาคมขนส่ง ในเขตเมืองพัทยา จังหวดั ชลบุรี. รายงานสืบเน่ืองจากประชุมวชิ าการ มหาวทิ ยาลยั สงขลานครินทร์ วทิ ยาเขตหาดใหญ่ จงั หวดั สงขลา (141-157) สงขลา : มหาวทิ ยาลยั สงขลานครินทร์ วทิ ยาเขตหาดใหญ่. วฒุ ิชาติ สุนทรสมยั , สมศรี ศิริไหวประพนั ธ์, ธนภณ นิธิเชาวกุล, ณฤดี พรหมสุวรรณ, และชวนา องั คนุรักษ์ พนั ธุ์. (2557). รายงานแผนวิจัยเรื่อง การพฒั นาบทบาทของเครือข่ายการท่องเที่ยว PTCC เพ่ือพัฒนา ทุนมนุษย์ในวิสาหกิจการท่องเที่ยวในเมืองพทั ยาเพ่ือการแข่งขนั ในประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน. ชลบุรี: คณะการจดั การและการท่องเท่ียว มหาวทิ ยาลยั บรู พาและสานกั งานคณะกรรมการวจิ ยั แห่งชาติ (วช.). วฒุ ิชาติ สุนทรสมยั และณฤดี พรหมสุวรรณ. (2557). การบริหารจัดการทุนมนุษย์เพ่ือการบรู ณาการกลยทุ ธ์ การจัดการรวิสาหกิจการท่องเท่ียวเมืองพัทยา เพ่ือการแข่งขนั ในประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน. รายงานสืบเนื่องจากประชุมวิชาการ Thailand Research Symposium 2014, 7-11 สิงหาคม 2557 ณ โรงแรมเซ็นทาราแกรนด์ คอนเวนชนั่ เซ็นเตอร์ เซ็นทรัลเวลิ ด์ (366-371). กรุงเทพฯ : สานกั งาน คณะกรรมการวจิ ยั แห่งชาติ. วฒุ ิชาติ สุนทรสมยั และณฤดี พรหมสุวรรณ. (2557). รายงานการวิจัยเร่ือง การบริหารจัดการทุนมนษุ ย์เพ่ือ การบูรณาการกลยทุ ธ์การจัดการเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเที่ยวเมืองพัทยาเพื่อการแข่งขนั ใน ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน. ชลบุรี: คณะการจดั การและการท่องเที่ยว มหาวทิ ยาลยั บรู พาและ สานกั งานคณะกรรมการวจิ ยั แห่งชาติ (วช.).

บทที่ 6 พทั ยาโมเดลการก่อต้ังและพัฒนาเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเที่ยวเมืองพัทยา 367 วฒุ ิชาติ สุนทรสมยั และวนั ทนา สุวรรณรัศมี. (2557). รายงานการวิจัยเร่ือง โครงการสร้างเครือข่ายนาร่อง ธุรกิจขนาดย่อมด้านการท่องเที่ยวที่เป็นมิตรกับส่ิงแวดล้อมของ เครือข่ายวิสาหกิจการท่องเท่ียว (PTCC) ในเมืองพทั ยาจังหวดั ชลบุรีเพื่อการแข่งขันในประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน. ชลบุรี: คณะการ จดั การและการท่องเที่ยว มหาวทิ ยาลยั บูรพาและสานกั งานคณะกรรมการวจิ ยั แห่งชาติ (วช.). วฒุ ิชาติ สุนทรสมยั และชวนา องั คนุรักษพ์ นั ธุ์. (2557). รายงานการวิจัยเรื่อง การพัฒนาระบบฐานข้อมลู และ ระบบสารสนเทศด้านทุนมนุษย์ของเครือข่ายการท่องเท่ียว PTCC เมืองพทั ยาเพ่ือการแข่งขนั ใน ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน. ชลบุรี: คณะการจดั การและการทอ่ งเที่ยว มหาวทิ ยาลยั บรู พาและ สานกั งานคณะกรรมการวจิ ยั แห่งชาติ (วช.). วฒุ ิชาติ สุนทรสมยั , ชวนา องั คนุรักษพ์ นั ธุ์, เกศริน อ่ิมเล็ก, บุปผา ติละกลู , วรี ะสิทธ์ิ ปิ ติเจริญพร, และ ธนภณ นิธิเชาวกลุ . (2555). รายงานการวิจัยเรื่อง การพัฒนาศกั ยภาพและความสามารถในการ แข่งขนั อย่างยง่ั ยืนด้วยการรวมกล่มุ เครือข่าย (Cluster) ของธุรกิจขนาดย่อมด้านการท่องเที่ยว เมือง พทั ยา จังหวดั ชลบรุ ี . ชลบุรี: คณะการจดั การและการทอ่ งเท่ียว มหาวทิ ยาลยั บูรพาและสานกั งาน คณะกรรมการวจิ ยั แห่งชาติ (วช.). . (2555). รายงานการวิจัยเรื่อง การพฒั นาเครือข่ายวิสาหกิจ (Cluster) ด้านการท่องเท่ียว ประเภท ธุรกิจสปาและนวดแผนไทยของผ้ปู ระกอบการวิสาหกิจขนาดย่อมในเขตเมืองพทั ยา จังหวดั ชลบุรี . ชลบุรี: คณะการจดั การและการท่องเท่ียว มหาวทิ ยาลยั บรู พาและสานกั งานคณะกรรมการวจิ ยั แห่งชาติ (วช.). สานกั งานคณะกรรมการพฒั นาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2547). การพัฒนาเครือข่ายวิสาหกิจ : แนวคิด และแนวทางการพัฒนา (พิมพค์ ร้ังที่ 3). กรุงเทพ ฯ: เพชรรุ่งการพมิ พ.์ Boris, G., Andrew, M., & Nitin, N. (2006). Are leader portable?. Harvard Business Review, 84(5), 92– 100. Jackson, J. (2004). Developing regional tourism in China: The potential for activating business clusters in a socialist market economy. Melbourne: Office of the Vice – Chancellor, La Trobe University. Jackson, J., & Murphy, P. (2006). Clusters in regional tourism An Australian case. Australia: La Trobe University. Kotler, P., & Armstrong, G. (2006). Principles of Marketing. N.J : Pearson Prentice Hall. Nordin, S. (2003). Tourism Cluster & Innovation. European tourism research institute, Östersund, Sweden: Mid – Sweden university. Novelli, M., Schmitz, B., & Spencer, T. (2005). Centre for Tourism Policy Studies. UK: University of Brighton.

368 การพัฒนาการรวมกล่มุ แบบเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเที่ยว: แนวคิดและการประยกุ ต์ Soonthonsmai, V. (2012). Potentiality of Tourism Cluster Development for Small–sized Thai Spa and Massage Enterprises in Pattaya City, Chonburi Province, Thailand. Research handbook tentative title: Essays in Tourism Research, Athens : Athens Institute for Education and Research-Atiner, 122-135.

บทที่ 7 บทสรุปจากการวิเคราะห์ สังเคราะห์และแนวทางการพฒั นาบทบาทเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเท่ียว 369 บทท่ี 7 บทสรุปจากการวเิ คราะห์ สังเคราะห์ และแนวทางการพฒั นา เครือข่ายวสิ าหกจิ การท่องเท่ียวอย่างยงั่ ยนื วตั ถุประสงคข์ องบท เพ่ือ 1. ระบุและอธิบายปัญหาของการพฒั นาเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวได้ 2. ระบุและอธิบายปัจจยั ท่ีเป็นสาเหตุของปัญหาของการพฒั นาเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียวได้ 3. อธิบายตวั แบบการพฒั นาเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียวของประเทศไทยอยา่ งยงั่ ยนื 4. ระบุแนวทางการพฒั นาบทบาท กลยทุ ธ์และระบบการสนบั สนุนท่ีเป็นไปไดข้ องเครือขา่ ย วสิ าหกิจการท่องเที่ยวได้ บทสรุปจากการวเิ คราะห์ เน้ือหาจากการก่อต้งั การพฒั นา จุดเด่น จุดดอ้ ย โอกาส อุปสรรค หรือปัญหาของการพฒั นาเครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวท้งั ในประเทศไทยและตา่ งประเทศ ตลอดจนการ สังเคราะห์จากผลงานวิจยั ที่เก่ียวกบั เครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียว และไดส้ งั เคราะห์เน้ือหาการพฒั นา เครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียวดว้ ยการเสนอแนวทางการพฒั นาเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวท่ีควรเป็น และเหมาะสมกบั ประเทศไทย ดว้ ยตวั แบบการพฒั นาเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียวของประเทศไทยอยา่ ง ยง่ั ยนื (Thailand Sustainable Tourism Cluster Development Model : TSTCD) คุณค่าการตลาด (Marketing Value) ของการท่องเท่ียวไม่ใช่แค่เพยี งการเสนอสถานที่ทอ่ งเท่ียวที่ สวยงาม สะทอ้ นถึงความมีเอกลกั ษณ์ หลากหลายทางดา้ นวฒั นธรรม ขนบธรรมเนียม ประเพณีทอ้ งถ่ิน อาหารท่ีอร่อย หายาก ของฝากของที่ระลึกท่ีเป็นเอกลกั ษณ์หรือแปลกตา ชวนมองหรือชวนสะสม และอื่นๆ ที่อยยู่ งคงกระพนั ไร้การเปลี่ยนแปลงแก่นกั ทอ่ งเที่ยวเทา่ น้นั คุณคา่ การตลาดของการท่องเท่ียวจะตอ้ ง ประกอบดว้ ยส่ิงต่างๆ ขา้ งตน้ ร่วมกบั การเปล่ียนแปลงท่ีสร้างสรรค์ (Creative Changes) ในบทท่ีผา่ นมาได้

370 การพฒั นาการรวมกล่มุ แบบเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเท่ียว: แนวคิดและการประยกุ ต์ เสนอแนวคิดเก่ียวกบั เครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวที่ท้งั คลา้ ยและแตกตา่ งไปจากแนวคิดเดิมๆ โดยมุง่ ตอบสนองการเปล่ียนแปลงของโครงสร้างและพฤติกรรมการท่องเท่ียวที่เกิดข้ึน นอกเหนือจากการ เปลี่ยนแปลงของสภาวะแวดลอ้ มของอุตสาหกรรมการท่องเท่ียวที่ควบคุมไดย้ าก ไดแ้ ก่ สภาพเศรษฐกิจ สภาพแวดลอ้ ม การเมือง เป็นตน้ และสภาพแวดลอ้ มท่ีควบคุมได้ ไดแ้ ก่ ปัจจยั ภายในอุตสาหกรรมคือ กลยทุ ธ์การตลาดท่องเที่ยว เป็นตน้ การจดั การการตลาดแหล่งทอ่ งเท่ียวที่เหมาะสมจึงมองไปยงั อนาคตโดย มุง่ ที่จะตอบสนองคุณคา่ การตลาดที่จะเกิดข้ึนในอนาคต (Future Value) ซ่ึงตอ้ งอาศยั การดาเนินการในเชิง รุกและล้าหนา้ (Proactive Approach) การเสนอคุณคา่ การตลาดเชิงรุกและล้าหนา้ น้ีไม่ใช่ความคิดใหม่ หากแตม่ ีการคานึงและพจิ ารณาถึง มานานกวา่ 10 ปี โดยอาศยั กระบวนการสารวจและวเิ คราะห์ขอ้ มลู ในอดีต ปัจจุบนั และ พยากรณ์อนาคตโดย อาศยั เครื่องมือในการจดั การ ไดแ้ ก่ การบริหารความเส่ียง (Risk Management) การพฒั นาและการจดั การ อยา่ งยง่ั ยนื (Sustainable Development and Management) การจดั การเครือข่าย (Networking Management) เป็นตน้ ท้งั น้ีผลลพั ธ์ที่ไดค้ ือ ทางเลือก (Scenarios) ต่างๆ เพื่อการตดั สินใจในกลยทุ ธ์การจดั การและ การตลาดแหล่งท่องเที่ยวภายใตภ้ าวการณ์เปล่ียนแปลงและสามารถตอบสนองความหลากหลายของ วสิ ยั ทศั นข์ องแหล่งท่องเท่ียวมากกวา่ 1 พ้ืนท่ีได้ ดว้ ยความไมแ่ น่นอนท่ีเกิดข้ึนและส่งผลกระทบเป็นภาวะคุกคามตอ่ อุตสาหกรรมการท่องเท่ียว ของแตล่ ะพ้ืนที่และขยายลุกลามไปยงั ภมู ิภาคและทวั่ โลก ไมว่ า่ จะเป็นปัจจยั ดา้ นวกิ ฤตเศรษฐกิจ ปัญหาดา้ น พลงั งาน การเมืองและการปกป้ องผลประโยชน์ ภยั ธรรมชาติ ตลอดจนการก่อการร้ายและความรุนแรงใน ระดบั ต่างๆ ยอ่ มส่งผลอยา่ งหลีกเล่ียงไม่ไดต้ ่ออุตสาหกรรมการท่องเท่ียว โดยเฉพาะผลกระทบดา้ นลบ วกิ ฤตการณ์เช่นท่ีวา่ น้ี แมจ้ ะไม่ไดเ้ กิดข้ึนบ่อยคร้ังแต่ผลกระทบกลบั ยงั ความเสียหายอยา่ งรุนแรงและส่งผล กระทบในระยะยาวตอ่ อุตสาหกรรมการทอ่ งเท่ียว ซ่ึงเป็นอุตสาหกรรมท่ีค่อนขา้ งบอบบางและออ่ นไหวท้งั ส่งผลกระทบ “ช่ิง” กนั เองภายในอุตสาหกรรมอยา่ งเลี่ยงไดย้ าก หนทางหน่ึงซ่ึงสามารถทาไดข้ ณะน้ีคือ การ รวมตวั และร่วมกนั ใชป้ ระโยชน์ทรัพยากรการผลิต การจดั การร่วมกนั ของผทู้ ี่อยใู่ นอุตสาหกรรมการ ทอ่ งเที่ยว โดยเฉพาะภาควสิ าหกิจขนาดกลางและขนาดยอ่ ม ซ่ึงส่วนใหญม่ ีขอ้ จากดั ดา้ นทรัพยากรทุนที่จะ ใชเ้ พอื่ การดาเนินงานและการแข่งขนั ในขณะท่ีขวากหนามดา้ นการร่วมมือกบั พนั ธมิตรหรือภาคี (Partner) ในระยะยาวก็ดูจะไกลเกินไป ความทา้ ทายอยา่ งสาคญั คือ การผสมผสานแนวทางการร่วมมือ (Collaboration) และร่วมแข่ง (Competition) เขา้ ดว้ ยกนั ท่ีเรียกวา่ การประสานการร่วมแขง่ ขนั (Co-

บทท่ี 7 บทสรุปจากการวิเคราะห์ สังเคราะห์และแนวทางการพัฒนาบทบาทเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเที่ยว 371 opetition) ที่แบง่ ไดด้ ว้ ยระดบั ความเขม้ ขน้ แห่งความร่วมมือและร่วมแขง่ ในระดบั กลุ่มงาน กลุ่มพ้ืนที่และ กลุ่มประเทศ ซ่ึงการใชว้ ธิ ีน้ีจาเป็นตอ้ งมีการเปลี่ยนแปลงในแง่คิดของผปู้ ระกอบการและองคก์ รทุกระดบั การรวมกลุ่มเครือข่ายวสิ าหกจิ ถือเป็นการบูรณาการท่ีดึงความร่วมมือทุกส่วนผนวกไวร้ วมกนั อยา่ งครบวงจร มีหลกั การที่สาคญั คือ การสร้างความร่วมมือ เพ่อื เสริมสร้างจุดเด่นและแกไ้ ขจุดอ่อนของ กลุ่มอุตสาหกรรมของตนเองใหเ้ ขม้ แขง็ มากข้ึน โดยบทบาทท่ีตอ้ งเนน้ มากท่ีสุด คือ การกระตุน้ ให้ ผปู้ ระกอบการเกิดวสิ ยั ทศั นแ์ ละจดั กลยทุ ธ์ใหส้ อดคลอ้ งกบั ประโยชน์ของการรวมกลุ่มเครือข่ายวสิ าหกิจคือ การลดตน้ ทุน การเพ่มิ ประสิทธิภาพกิจการ และการแกไ้ ขปัญหาท่ีดีข้ึนทนั ที ยกตวั อยา่ งเช่น การรวมกลุ่มเครือขา่ ยวสิ ากิจดา้ นการท่องเท่ียวของจงั หวดั ภูเก็ตที่มีการรวมกลุ่ม เครือขา่ ยวสิ าหกิจท่องเที่ยวของผปู้ ระกอบการในการเพมิ่ ขีดความสามารถการแข่งขนั ของการท่องเท่ียว โดย มีการกาหนดวสิ ยั ทศั นข์ องกลุ่มร่วมกนั เพ่ือสร้างกลยทุ ธ์ในการพฒั นาการแข่งขนั ที่ยงั่ ยนื ซ่ึงการรวมกลุ่ม เครือข่ายวสิ าหกิจสามารถลดตน้ ทุนของกิจการ เช่น วตั ถุดิบ การตลาด และบุคลากร เป็ นตน้ ทาให้เกิดการ แบง่ หนา้ ที่การผลิตตามความชานาญและมีการพฒั นานวตั กรรมอยา่ งต่อเนื่อง ดงั ไดก้ ล่าวแลว้ วา่ เครือขา่ ยวิสาหกิจดา้ นการท่องเท่ียว หมายถึง กลุ่มของธุรกิจท่องเท่ียวและ สถาบนั ท่ีเก่ียวขอ้ งมารวมตวั ดาเนินกิจการดา้ นการท่องเที่ยวอยใู่ นพ้ืนท่ีหน่ึงๆ มีความร่วมมือ เก้ือหนุน เช่ือมโยงและส่งเสริมซ่ึงกนั และกนั อยา่ งครบวงจร ท้งั แนวต้งั และแนวนอน ซ่ึงแนวต้งั ไดแ้ ก่ การเชื่อมโยง ของธุรกิจท่องเท่ียวต้งั แต่ธุรกิจตน้ น้าจนถึงปลายน้า ขณะท่ีแนวนอนไดแ้ ก่ การเช่ือมโยงกบั อุตสาหกรรม สนบั สนุนต่างๆ รวมท้งั ธุรกิจใหบ้ ริการ สมาคมการคา้ สถาบนั การศึกษาและฝึกอบรม สถาบนั วจิ ยั และ พฒั นา การปกครองทอ้ งถิ่น และหน่วยงานภาครัฐที่เก่ียวขอ้ ง เพือ่ บรรลุเป้ าหมายร่วมกนั คือ การเพ่มิ ผลิต- ภาพ ซ่ึงถือเป็นปัจจยั หลกั ในการเพมิ่ ความสามารถในการแข่งขนั ที่ยง่ั ยนื ความร่วมมือท่ีเกิดข้ึนอยบู่ น พ้ืนฐานของการแขง่ ขนั มีการกาหนดทิศทางและเป้ าหมายร่วมกนั กาหนดกลยทุ ธ์ในการพฒั นาร่วมกนั รวมท้งั แลกเปล่ียนขอ้ มลู ขา่ วสารความรู้ ตลอดจนทรัพยากรตา่ งๆ ระหวา่ งผทู้ ่ีเกี่ยวขอ้ งในกลุ่มเครือขา่ ย วสิ าหกิจการท่องเที่ยว เพือ่ เพิ่มประสิทธิภาพการผลิตโดยรวม ดงั ภาพที่ 7- 1

372 การพัฒนาการรวมกล่มุ แบบเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเท่ียว: แนวคิดและการประยกุ ต์ ซัพพลายเออร์ กจิ กรรมหลกั ธุรกจิ ทใ่ี ห้บริการ ธุรกจิ หลกั โฆษณา/ การเดินทาง ประชาสัมพนั ธ์ ระหวา่ งประเทศ อาหาร ร้านจาหน่าย ธุรกิจนาเที่ยว ร้านอาหาร ธุรกิจขนส่ง สินคา้ มวลชน ของท่ีระลึก ธุรกิจที่พกั อาศยั การเดินทาง แหล่งบนั เทิงและ ภายในประเทศ บริการดา้ น ก่อสร้าง พกั ผอ่ นหยอ่ นใจ การเงิน ธุรกิจ MICE สถาบันสนับสนุนเครือข่ายวสิ าหกจิ สถาบันการศึกษาด้านการท่องเทีย่ ว หน่วยงานภาครัฐ สมาคมด้านการท่องเท่ียว  สถาบนั การจดั การการโรงแรม  กระทรวงการทอ่ งเที่ยวและกีฬา  สภาอตุ สาหกรรมทอ่ งเที่ยว และการท่องเที่ยวนานาชาติ  การทอ่ งเท่ียวแห่งประเทศไทย  สมาคมธุรกิจการทอ่ งเที่ยว และ (I-TIM)  กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและ เครือข่ายวิสาหกิจการทอ่ งเท่ียว  มหาวทิ ยาลยั วทิ ยาลยั ต่างๆ สิ่งแวดลอ้ ม (ATTA)  สถาบนั การศึกษาระดบั ต่างๆ  สมาคมโรงแรมไทย (THA)  ตารวจท่องเที่ยว  สมาคมมคั คุเทศกอ์ าชีพ (PGA)  องคก์ รปกครองส่วนทอ้ งถิ่น ภาพที่ 7- 1 แผนภาพเครือข่ายวสิ าหกิจท่องเที่ยว(CสlมuาsคtมeภrตัMตาaคpา)รไทย (สานกั งานคณะกรรมการพฒั นาเศรษฐกิจและสงั คมแห่งชาติ, 2549) จากแนวคิดการพฒั นาเครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวขา้ งตน้ ซ่ึงเป็นการเชื่อมโยงท้งั แนวต้งั และ แนวนอนในวงกวา้ ง โดยเป็ นการเช่ือมโยงที่ไม่ไดจ้ ากดั อยเู่ พยี งธุรกิจต้งั แต่ตน้ น้าถึงปลายน้าเท่าน้นั แต่ รวมถึงสถาบนั การศึกษา หน่วยงานภาครัฐ และเอกชน ซ่ึงเป็นส่ิงจาเป็นสาหรับธุรกิจการท่องเท่ียวใน ปัจจุบนั ดงั น้นั การรวมกลุ่มเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเท่ียว มีความสาคญั ท่ีก่อให้เกิดการเช่ือมโยงระหวา่ ง ธุรกิจทอ่ งเท่ียวและสามารถสร้างมูลค่าเพม่ิ ของธุรกิจที่ตรงกบั ความตอ้ งการของนกั ท่องเท่ียว ซ่ึงจะนาไปสู่ แนวทางการพฒั นาเครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวของผปู้ ระกอบการ โดยการวเิ คราะห์ปัญหาท่ีเช่ือมโยงกบั ระดบั ความสามารถในการแข่งขนั ของเครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียวอยา่ งยงั่ ยนื ดงั ต่อไปน้ี

บทที่ 7 บทสรุปจากการวิเคราะห์ สังเคราะห์และแนวทางการพฒั นาบทบาทเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเที่ยว 373 7.1 การวเิ คราะห์ปัญหาของการพฒั นาเครือข่ายวสิ าหกจิ การท่องเทย่ี ว ผลจากการวเิ คราะห์การพฒั นาเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเท่ียวของประเทศไทยและใน ตา่ งประเทศจากบทที่ 3 และบทท่ี 4 ร่วมกบั การประยกุ ตใ์ ชผ้ ลการศึกษาวจิ ยั จากบทท่ี 5 และบทที่ 6 สามารถ นามาประมวลวเิ คราะห์เพ่ือการส่งเสริมความร่วมมือของทุกฝ่ าย จากการวเิ คราะห์สภาพปัญหาและ ผลกระทบต่อผมู้ ีส่วนได้ ส่วนเสียในการพฒั นาเครือข่ายวิสาหกิจการทอ่ งเท่ียวของประเทศไทยและใน ต่างประเทศ ผเู้ ขียนสามารถจดั กลุ่มปัญหาได้ 6 ดา้ นดงั น้ี 7.1.1 ความไม่พร้อมและขาดความเข้าใจทถ่ี กู ต้องของผ้ปู ระกอบการเกย่ี วกบั บทบาทของเครือข่าย วิสาหกจิ การท่องเทย่ี ว ไดแ้ ก่ เครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยวส่วนใหญม่ ีขอ้ จากดั ดา้ นการทาตลาดร่วมกนั ใน ระยะปานกลางและยาว ที่เนน้ การแข่งขนั กนั เองมากกวา่ กบั ต่างประเทศ ปัญหาดา้ นการขาดการ ประชาสมั พนั ธ์เครือข่ายวสิ าหกิจอยา่ งกวา้ งขวางและทว่ั ถึง เนื่องจากขาดความรู้ความเขา้ ใจและขาดเงิน งบประมาณสนบั สนุน ท้งั ยงั ขาดผนู้ าเครือขา่ ยที่เขม้ แขง็ และมีประสิทธิภาพ ผปู้ ระกอบการบางส่วนยงั ขาด ความรับผดิ ชอบและไมซ่ ื่อสัตยต์ อ่ ตนเองและลูกคา้ และยงั ขาดความชดั เจนในดา้ นบทบาทและหนา้ ท่ีของ สมาชิกของเครือข่าย เพราะเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียวบางแห่งหรือบางพ้ืนท่ียงั คงต้งั อยหู่ ่างไกลกนั ทาง สภาพภูมิศาสตร์ ภมู ิประเทศและความเป็นเกาะแก่งต่างๆ ทาใหเ้ กิดอุปสรรคในการส่ือสารซ่ึงกนั และกนั 7.1.2 ข้อจากดั ของการบริหารจัดการเครือข่ายวิสาหกจิ การท่องเทย่ี วของผู้ประกอบการเกย่ี วกบั บทบาทของเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเทยี่ ว ดว้ ยในระยะเริ่มตน้ สมาชิกของเครือขา่ ยวิสาหกิจการทอ่ งเที่ยว จาเป็นตอ้ งปรับตวั เพือ่ การจดั ระบบการบริหารจดั การและทาใหเ้ ครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียวเป็ นระบบ จากการรวมกลุ่มอาจขาดความพร้อมดา้ นความรู้และเทคโนโลยีทาใหไ้ มม่ ีเวลาในการคิดคน้ นวตั กรรมและ ผลิตภณั ฑท์ างการท่องเท่ียวใหม่ๆ โดยเฉพาะการรวมกลุ่มกิจการขนาดเลก็ มกั ขาดแคลนเงินทุนและเวลาใน การคิดคน้ นวตั กรรมการทอ่ งเท่ียวและการขาดแคลนบุคลากรที่มีทกั ษะใหบ้ ริการเป็ นมาตรฐาน รวมท้งั มี ขอ้ จากดั ดา้ นการส่ือสารภาษาต่างประเทศ นอกจากขาดแคลนวตั ถุดิบหรือปัจจยั การผลิตเพ่อื ใหบ้ ริการแลว้ การกาหนดราคาไม่ชดั เจน ตลอดจนขาดแผนการพฒั นาทุนมนุษยใ์ นระยะตา่ งๆ ท่ีทาใหเ้ กิดความยงั่ ยนื อยา่ ง เป็นรูปธรรม บางเครือข่ายวสิ าหกิจที่มีขนาดใหญ่และอาณาเขตกวา้ งขวางทาใหก้ ารดูแลและบริการไมท่ วั่ ถึง จนขาดการบูรณาการการบริหารจดั การท่ีมีประสิทธิภาพ รวมท้งั บางเครือข่ายวสิ าหกิจมีจานวนวสิ าหกิจ ขนาดกลางและขนาดยอ่ มดา้ นการทอ่ งเท่ียวและที่เกี่ยวขอ้ งต้งั อยมู่ ากมาย จนเกิดความเหล่ือมล้าในการ พฒั นาใหท้ ว่ั ถึง ความเขม้ แขง็ ของการรวมกลุ่มท่ีข้ึนกบั โอกาสในการสร้างความไวว้ างใจกนั และกนั และ

374 การพัฒนาการรวมกล่มุ แบบเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเท่ียว: แนวคิดและการประยกุ ต์ เทคโนโลยที ่ีร่วมสนบั สนุน มีการแลกเปลี่ยนข่าวสารเพื่อพฒั นานวตั กรรมอยา่ งจากดั รวมตลอดจนไม่พร้อม ดา้ นฐานขอ้ มลู ที่ควรทนั สมยั อีกท้งั มีหน่วยงานภาครัฐใหก้ ารสนบั สนุนท้งั ระดบั ทอ้ งถ่ินและระดบั ประเทศ นอ้ ยหรือไม่เพยี งพอ จนอาจเกิดความยงุ่ ยากในการบริหารงานและทาใหข้ าดแผนการตลาดเชิงรุกแบบ บูรณาการทุกภาคส่วน 7.1.3 ความแตกต่างของระดับการมสี ่วนร่วมในกระบวนการกลุ่มของเครือข่ายวสิ าหกิจการ ท่องเทยี่ วของสมาชิกของเครือข่ายวสิ าหกจิ การท่องเทย่ี ว จากการท่ีเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเท่ียวมีความ หลากหลายของขนาดและประสิทธิภาพของกลุ่มสมาชิกท่ีมีท้งั ธุรกิจขนาดใหญ่ กลาง เล็ก และจ๋ิว รวมท้งั ชาวบา้ นทว่ั ไป ซ่ึงแต่ละกลุ่มอาจมีความสามารถในการแข่งขนั และความสนใจ ตลอดจนวถิ ีการบริหาร จดั การที่มีความสามารถและส่งผลต่อประสิทธิภาพเหลื่อมล้าและแตกต่างกนั จนบน่ั ทอนการเขา้ มามีส่วน ร่วมของสมาชิกอยา่ งเตม็ ใจท่ีอาจเกิดภาวะความขดั แยง้ ของความสนใจ (Conflict of Interest) และยงั ขาด ความชดั เจนในคุณสมบตั ิและหนา้ ท่ีของสมาชิก นอกจากน้ีบางธุรกิจกย็ งั ไมไ่ วว้ างใจซ่ึงกนั และกนั และไม่ ไวใ้ จหน่วยงานภาครัฐดว้ ย 7.1.4 การขาดระบบการติดตามและประเมนิ ผลทุกขั้นตอนของการพฒั นาเครือข่ายวิสาหกจิ การ ท่องเทย่ี ว เครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียวส่วนใหญ่มกั ไม่มีความชดั เจน ไม่สามารถระบุดชั นีช้ีวดั ความสาเร็จของการดาเนินงานของเครือขา่ ยวสิ าหกิจท้งั ระดบั มหภาค และจุลภาคของทุกข้นั ตอนของการ พฒั นาเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเท่ียว ท้งั จากความพึงพอใจ และการเดินทางกลบั มาเที่ยวซ้าของ นกั ทอ่ งเท่ียว อีกท้งั สมาชิกของเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวและผมู้ ีส่วนไดส้ ่วนเสียทุกองคป์ ระกอบของ แผนภาพเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยว และนกั ทอ่ งเท่ียวยงั ขาดความเขา้ ใจในการทางานบริการร่วมกนั เป็นเครือข่าย ทาใหก้ ารรับรู้ระดบั มาตรฐานการบริการของสมาชิกแตกต่างกนั ตลอดจนบางเครือขา่ ย วสิ าหกิจขาดการประเมินและติดตามผลกระทบเชิงนิเวศ เมื่อมีนกั ทอ่ งเท่ียวจานวนมากเดินทางมายงั แหล่ง ท่องเท่ียวท่ีอาจทาใหธ้ รรมชาติเส่ือมโทรมและมีสภาพเปล่ียนไปในทางลบ 7.1.5 ความไม่พร้อมและความเหลอื่ มล้าของโครงสร้างและระบบสาธารณูปโภคทีเ่ อ้ือต่อการ ส่งเสริมการท่องเทีย่ ว ปัญหาดา้ นความเหลื่อมล้าของการพฒั นาสาธารณูปโภคของแต่ละพ้นื ที่และขาดการ ประสานความร่วมมือกบั พ้ืนท่ีใกลเ้ คียงหรือจงั หวดั ใกลเ้ คียงท่ีประสบปัญหาเดียวกนั การคมนาคมขนส่งยงั อยใู่ นกระบวนการพฒั นา อีกท้งั ยงั ขาดเงินลงทุนดา้ นสิ่งอานวยความสะดวกดา้ นความทนั สมยั ของเครือข่าย การสื่อสาร และไม่มีอานาจต่อรองกบั ตวั แทนนาเที่ยวและส่ิงอานวยความสะดวกดา้ นความปลอดภยั อีกท้งั

บทท่ี 7 บทสรุปจากการวิเคราะห์ สังเคราะห์และแนวทางการพฒั นาบทบาทเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเท่ียว 375 ดว้ ยความแตกตา่ งและความหลากหลายตลอดจนอุปสรรคในการเขา้ ถึงทรัพยากรการท่องเที่ยวของแต่ละ พ้ืนท่ีทาใหม้ ีการพฒั นาสาธารณูปโภคไมเ่ ท่าเทียมกนั 7.1.6 การขาดหรือไม่มีแผนยุทธศาสตร์หรือแผนฉุกเฉินที่ป็ นรูปธรรม และไม่เอ้ือต่อการปฏบิ ตั ิทงั้ ของหน่วยงานภาครัฐและภาคเอกชน เครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวบางเครือข่ายไม่มีหน่วยงานที่เป็ นแกน นา (Core Node) ของการพฒั นาเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยวหรือไมม่ ีนโยบายและกฏระเบียบ และขอ้ ปฏิบตั ิของหน่วยงานภาครัฐบางระดบั ที่ส่งเสริมและสนบั สนุนกระบวนการพฒั นาเครือขา่ ยวสิ าหกิจการ ทอ่ งเท่ียวอยา่ งต่อเน่ืองเป็นรูปธรรมและสอดรับกบั สภาพพ้ืนที่และภูมิสังคม และสามารถรับมือไดก้ บั สถานการณ์การเมืองที่ส่งผลกระทบต่อการดาเนินธุรกิจการท่องเท่ียว ความยงั่ ยนื ของเครือขา่ ยวสิ าหกิจการ ทอ่ งเท่ียวภายหลงั จากการฟ้ื นฟจู ากภาวะภยั พบิ ตั ิ นอกจากน้ีเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยวยงั ขาดหน่วยงาน ประสานงานที่เป็นรูปธรรมและไม่มีนโยบายสนบั สนุนอยา่ งชดั เจนและเป็นรูปธรรม จึงไมม่ ีการ ประสานงานระหวา่ งเอกชนกบั หน่วยงานภาครัฐ และขาดการประชาสมั พนั ธ์พ้นื ท่ีจงั หวดั สมาชิกและผมู้ ี ส่วนไดส้ ่วนเสียทุกองคป์ ระกอบของแผนภาพเครือขา่ ยวิสาหกิจการทอ่ งเที่ยวไมท่ ราบและขาดความเขา้ ใจ ตอ่ นโยบายสนบั สนุนของภาครัฐในทุกระดบั โดยเฉพาะทอ้ งถ่ินที่ใกลช้ ิดเครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียว และนโยบายสนบั สนุนของภาครัฐในระดบั ทอ้ งถิ่นที่ขาดตอนคือ ขาดความต่อเน่ืองเพราะนโยบายและการ ปฏิบตั ิมกั เป็นไปตามภาวะการเมืองในประเทศและทอ้ งถิ่นน้นั ๆ 7.2 ปัจจัยทเี่ ป็ นสาเหตุแห่งปัญหาของการพฒั นาเครือข่ายวสิ าหกจิ การท่องเทยี่ ว ปัญหาของการก่อต้งั ท้งั ก่อน ระหวา่ ง และหลงั การพฒั นาเครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวท้งั ใน และตา่ งประเทศมีส่วนคลา้ ยกบั ปัญหาของการพฒั นาเครือขา่ ยวสิ าหกิจโดยรวมที่ศึกษาและนาเสนอโดย สานกั งานคณะกรรมการพฒั นาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ (2549) ไดศ้ ึกษาไวว้ า่ แนวทางการพฒั นา เครือขา่ ยวสิ าหกิจประกอบดว้ ย ปัญหาดา้ นการกระตุน้ สร้างจิตใตส้ านึกใหเ้ กิดการรวมกลุ่มและเขา้ ใจ กระบวนการทางานร่วมกนั สร้างความเชื่อใจกนั ความไมช่ ดั เจนของสถานภาพของเครือขา่ ยวสิ าหกิจ หรือคลสั เตอร์ ขาดการจดั ทากลยทุ ธ์ และนาไปสู่การปฏิบตั ิที่เป็นรูปธรรมและเป็นกระบวนการตามลาดบั โดยกระบวนการพฒั นาเครือข่ายวสิ าหกิจหรือคลสั เตอร์เพือ่ ยกระดบั ความสามารถในการแขง่ ขนั เป็น กระบวนการที่หลายฝ่ ายตอ้ งเขา้ มาร่วมมือกนั ในขณะเดียวกนั กต็ อ้ งแขง่ ขนั กนั เองในเชิงคุณภาพเป็นส่ิงท่ียงั มีความเขา้ ใจที่สบั สน ดงั น้นั จาเป็นตอ้ งมีลาดบั ข้นั ตอนและมีการผลกั ดนั รวมถึงไดร้ ับการสนบั สนุนจาก ทุกภาคส่วนที่เกี่ยวขอ้ ง ท้งั น้ีในงานวจิ ยั ของจุฑาทิพย์ ภทั ราวาท และคณะ (2549) ไดศ้ ึกษาและช้ีใหเ้ ห็นปัญหา ของการเชื่อมโยงเครือขา่ ยพนั ธมิตรหรือเครือขา่ ยวสิ าหกิจหรือคลสั เตอร์เช่นเดียวกนั และเสนอแนวทางการ

376 การพฒั นาการรวมกล่มุ แบบเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเที่ยว: แนวคิดและการประยกุ ต์ เชื่อมโยงเครือข่ายที่เป็ นวธิ ีปฏิบตั ิที่ดีที่สุด ควรเร่ิมตน้ จาก 1) การช้ีแจงทาความเขา้ ใจเร่ืองการเชื่อมโยงเครือข่าย พนั ธมิตรแก่ผนู้ ากลุ่มหรือองคก์ รโดยการชกั ชวนใหเ้ ขา้ ร่วมโครงการ 2) การหนุนเสริมการจดั ทากรอบทิศทางการ ดาเนินงานของกลุ่มหรือองคก์ ร 3) การหนุนเสริมการสร้างกระบวนการเชื่อมโยงเครือขา่ ย การเขา้ ไปมีส่วนร่วมของ ผปู้ ระกอบการเพื่อให้เกิดการเช่ือมโยงเป็ นเครือข่ายวสิ าหกิจน้นั จาเป็ นอยา่ งยง่ิ ท่ีภาครัฐควรใหก้ ารสนบั สนุนส่งเสริม ผปู้ ระกอบการในภาคธุรกิจใหต้ ระหนกั ปัญหาต่างๆ ที่เกิดข้ึนร่วมกนั และใหค้ วามสาคญั กบั การรวมกลุ่มทางธุรกิจ แต่ปัญหาท่ีพบประการหน่ึงคือ ผปู้ ระกอบการการผลิตสินคา้ และบริการบางส่วนเห็นวา่ ภาวะวกิ ฤติดา้ น การท่องเที่ยวไม่ไดก้ ระทบต่อธุรกิจของตนโดยตรงแตเ่ ป็ นการกระทบต่อภาพรวมเท่าน้นั จึงทาใหไ้ ม่ค่อย เห็นความสาคญั ของการเขา้ ไปมีส่วนร่วมในการวางแผนและจดั การการทอ่ งเท่ียวเทา่ ที่ควร โดยที่ส่วน ราชการก็ใหโ้ อกาสแก่ภาคธุรกิจใหเ้ ขา้ มามีส่วนร่วมนอ้ ยเกินไป หรือเป็นไปไดว้ า่ ส่วนราชการอาจขาดการ กระตุน้ ใหภ้ าคธุรกิจเห็นความสาคญั ของการเขา้ มามีส่วนร่วมดงั กล่าว (วริ ุณสิริ ใจมา และอคั รเรศ รักสุริยา, 2550) ซ่ึงจดั วา่ เป็ นปัจจยั ภายนอกที่ควบคุมไดย้ ากหรืออาจควบคุมไม่ได้ อยา่ งไรก็ตาม ดว้ ยพลวตั รของการ เป็นโลกาภิวฒั น์ กิจการการท่องเที่ยวจาเป็นตอ้ งติดตามการเปลี่ยนแปลงที่ส่งผลกระทบท้งั ทางตรงและ ทางออ้ ม ตลอดจนสามารถวางแผน และบริหารจดั การการเปล่ียนแปลงท่ีสามารถสรุปไดว้ า่ เกิดจากปัจจยั ท้งั ภายนอก และภายในของกิจการหรือธุรกิจอุตสาหกรรมและเครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยว 2 ปัจจยั ดงั น้ี 7.2.1 ปัจจยั ดา้ นสภาวะแวดลอ้ มภายนอก 7.2.2 ปัจจยั ดา้ นสภาวะแวดลอ้ มภายใน 7.2.1 ปัจจัยด้านสภาวะแวดล้อมภายนอก การวเิ คราะห์และพยากรณ์แนวโนม้ ของการเปล่ียนแปลงต่าง ๆ ของโลกยอ่ มส่งผลต่อความสาเร็จ ในการจดั การการท่องเที่ยว แหล่งผลกั ดนั ท่ีส่งผลกระทบตอ่ ระดบั การพฒั นาระบบการจดั การธุรกิจการ ทอ่ งเที่ยว และเครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียวคือ การรวมกลุ่มทางเศรษฐกิจการคา้ ซ่ึงหลกั การการรวมกลุ่ม ทางเศรษฐกิจการคา้ โดยทว่ั ไปน้นั ตามแนวคิดระบบเศรษฐกิจแบบตะวนั ตก มีวตั ถุประสงคห์ ลกั เพ่อื การเปิ ด ตลาดการท่องเท่ียวท่ีรวมกลุ่มโดยมีการเปิ ดใหก้ ารคา้ เสรียง่ิ ข้ึน และไมใ่ หผ้ ลประโยชนจ์ ากการรวมกลุ่มน้ีตก แก่ประเทศนอกกลุ่ม และเพ่ือดึงการลงทุนจากประเทศนอกกลุ่มใหม้ าลงทุนมากข้ึน อนั เป็นการเพิ่มการจา้ ง งานอีกดว้ ย การรวมกลุ่มทางเศรษฐกิจและการคา้ น้ีมีผลใหจ้ านวนผบู้ ริโภคและตลาดขยายใหญ่ข้ึน จึงยอ่ ม ดึงดูดการลงทุนไดอ้ ยา่ งดี ท้งั ในบางกรณีนอกจากตลาดจะขยายใหญข่ ้ึนแลว้ บางประเทศในกลุ่มอาจมี ค่าจา้ งแรงงานที่ต่า หรือมีแหล่งวตั ถุดิบท่ีมีราคาต่า หรือมีการปรับกระบวนการผลิตจากการใชแ้ รงงาน จานวนมากสู่การใชร้ ะบบเครื่องจกั รอตั โนมตั ิหรือหุ่นยนต์ อีกดว้ ย ทาให้ระบบการผลิตและการบริการ

บทท่ี 7 บทสรุปจากการวิเคราะห์ สังเคราะห์และแนวทางการพัฒนาบทบาทเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเท่ียว 377 โดยรวมของนกั ลงทุน มีตน้ ทุนต่าลงหรือสามารถยกระดบั มาตรฐานของสินคา้ และบริการใหส้ ามารถขายได้ ในระดบั ราคาท่ีสูงข้ึนอีกดว้ ย ซ่ึงถือวา่ เป็นขอ้ ไดเ้ ปรียบในการแข่งขนั ทางการคา้ ท่ีสาคญั ประการหน่ึง การรวมกลุ่มทางเศรษฐกิจและการคา้ จึงมีผลต่อการตดั สินใจของผปู้ ระกอบการในการขยายตลาด การท่องเท่ียว ท้งั ในระดบั การวางกลยทุ ธ์และในระดบั การกาหนดวธิ ีการกาหนด วธิ ีการจดั การการท่องเที่ยว หรือในระดบั การแบ่งส่วนตลาด ปัจจยั สภาวะแวดลอ้ มท้งั ภายในประเทศ และตา่ งประเทศที่ไดก้ ล่าวถึง ยอ่ ม ส่งผลกระทบตอ่ ธุรกิจการท่องเท่ียวและเครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียวโดยส่วนรวมอยา่ งหลีกเล่ียงไม่ได้ ท้งั ในปัจจุบนั และอนาคต แนวโนม้ ของการเปล่ียนแปลงต่าง ๆ ของโลกตอ่ ไปน้ียอ่ มส่งผลกระทบดงั กล่าว จะทาใหธ้ ุรกิจทอ่ งเที่ยวในอนาคตจะมีการพฒั นาและเปลี่ยนแปลงในลกั ษณะ 4 ประการ ดงั ต่อไปน้ี คือ 7.2.1.1 การขยายตวั ทางเศรษฐกิจและนโยบายและการดาเนินงานของภาครัฐ 7.2.1.2 การเปิ ดประตูท้งั การคา้ การลงทุน แรงงานและการเงินโดยเสรี 7.2.1.3 ความเขม้ ขน้ ของการแข่งขนั ของธุรกิจท้งั ภายในและภายนอกประเทศ 7.2.1.4 แรงผลกั ดนั จากความกา้ วหนา้ ทางเทคโนโลยใี นดา้ นการเปิ ดตลาดการคา้ การลงทุน และ การเงินโดยเสรี ตลอดจนการขยายตวั ของข้วั ทางการเมืองภายในประเทศ 7.2.1.1 การขยายตัวทางเศรษฐกิจและนโยบายและการดาเนินงานของภาครัฐ โดยเฉพาะกลุ่ม อุตสาหกรรม และบริการท่องเท่ียวอนั เป็นผลทาใหเ้ กิดการขยายตวั ของชุมชนเมือง และการขยายตวั ของ กาลงั ซ้ือ เป็นผลจากการปรับโครงสร้างทางเศรษฐกิจและประชากร จะเร่งใหธ้ ุรกิจการท่องเที่ยวและ เครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวมีความจาเป็นท่ีจะตอ้ งขยายขนาด และขยายขอบเขตการทาธุรกิจไปยงั ภมู ิภาค พ้ืนท่ี อาณาเขต มลฑล มลรัฐ หรือ จงั หวดั ต่างๆ ทวั่ ประเทศ หรือทวปี ท้งั น้ีกเ็ พื่อลดตน้ ทุนการผลิต ต่อหน่วย ดว้ ยความกา้ วหนา้ ดา้ นเทคโนโลยี การคมนาคมขนส่ง ตลอดจน ขอ้ ตกลงทางการคา้ ที่ผอ่ นปรน หรือไร้ขอบเขตดา้ นพ้นื ท่ี ทาใหก้ ารรักษาหรือการขยายส่วนครองตลาด และตกั ตวงโอกาสจากการขยายตวั ของกาลงั ซ้ือของกลุ่มลูกคา้ ธุรกิจการท่องเท่ียวและที่เก่ียวขอ้ งตา่ งๆ ในอนาคตจะมีการเปิ ดหรือขยายสาขา ไปยงั ภมู ิภาค พ้นื ท่ี อาณาเขต มลฑล มลรัฐ หรือ จงั หวดั ต่างๆ ทวั่ ประเทศ หรือทวปี จงั หวดั ต่างๆ อยา่ ง มากมาย ซ่ึงเป็นท้งั โอกาสและอุปสรรคท่ีเครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวตอ้ งเผชิญอยา่ งหลีกเล่ียงไดย้ าก นโยบายและกฏระเบียบ และข้อปฏบิ ัติของหน่วยงานภาครัฐบางระดบั ทสี่ ่งเสริมและสนับสนนุ กระบวนการพฒั นาเครือข่ายวิสาหกจิ การท่องเที่ยวอย่างต่อเน่ืองและสอดรับกบั สภาพพน้ื ทแี่ ละภูมิสังคม และรับมือได้กบั สถานการณ์การเมอื งทส่ี ่งผลกระทบต่อการดาเนินธุรกจิ การท่องเทย่ี ว หน่วยงาน ประสานงานท่ีเป็นรูปธรรมและนโยบายสนบั สนุนอยา่ งชดั เจนและเป็นรูปธรรม การประสานงานระหวา่ ง เอกชนกบั หน่วยงานภาครัฐ และขาดการประชาสมั พนั ธ์พ้นื ท่ีจงั หวดั สมาชิก และมีส่วนได้ ส่วนเสียทุก องคป์ ระกอบของแผนภาพเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยว ความเขา้ ใจต่อนโยบายสนบั สนุนภาครัฐในทุก ระดบั โดยเฉพาะทอ้ งถิ่นที่ใกลช้ ิดเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยว เช่น ในประเทศไทยมีหน่วยงานของรัฐที่

378 การพัฒนาการรวมกล่มุ แบบเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเที่ยว: แนวคิดและการประยกุ ต์ ดูแลเรื่องเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยว ต้งั แต่กระทรวงอุตสาหกรรม กระทรวงการท่องเท่ียวและกีฬา กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ ม กระทรวงวฒั นธรรม และ กระทรวงสาธารณสุข เป็ นตน้ ท้งั น้ีข้ึนอยกู่ บั ลกั ษณะและประเภทของการท่องเท่ียว อีกท้งั หน่วยงานร่วม ภาครัฐและเอกชน เช่น สภาอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย สภาอุตสาหกรรมจงั หวดั เป็ นตน้ รวมตลอดจน หน่วยงานภาครัฐระดบั ทอ้ งถิ่นอีกหลายระดบั และหลายหน่วยงาน ทาใหก้ ารพฒั นาเครือข่ายวสิ าหกิจการ ทอ่ งเท่ียวและการดาเนินงานของเครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวของไทยเกิดปัญหาที่ขาดเอกภาพในแง่ความ เขา้ ใจและทศั นคติในการขบั เคล่ือนท้งั ก่อน ระหวา่ ง และหลงั การพฒั นาเครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียวอยา่ ง เป็นระบบ หรือหลงประเด็นและมุง่ คิดจะทาโครงการมากมายมาเพื่อรองรับการจดั สรรงบประมาณประจาปี แก่เครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียวท่ีตนสังกดั อยเู่ ทา่ น้นั โดยละเลยมุมมองโดยรวมดา้ นยทุ ธศาสตร์ที่ตอ้ งตก ผลึกจากความร่วมมืออยา่ งจริงใจและไวว้ างใจกนั จนกระทงั่ เกิดมีความชดั เจน ปัญหาเหล่าน้ีมกั เกิดคลา้ ยกบั ปัญหาของการพฒั นาเครือข่ายวสิ าหกิจในประเทศกาลงั พฒั นาในภูมิภาคอื่นๆทาใหก้ ารพฒั นาเครือข่าย วสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวของไทยยงั ขาดความยง่ั ยนื 7.2.1.2 การเปิ ดประตูท้ังการค้า การลงทุน แรงงานและการเงินโดยเสรี อนั เป็นผลจากการ เปล่ียนแปลง และแรงกระตุน้ จากสภาวะแวดลอ้ มท้งั ภายในและภายนอกประเทศ จะทาใหธ้ ุรกิจการ ท่องเที่ยวและเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเท่ียวของประเทศต่างๆ มีความจาเป็นท่ีจะตอ้ งปรับตวั ขนานใหญ่ เพ่ือรองรับการแข่งขนั ท่ีเขม้ ขน้ ข้ึน พรมแดนการแขง่ ขนั จะไมส่ ิ้นสุดท่ีประเทศแลว้ การแข่งขนั ระหวา่ ง ธุรกิจการทอ่ งเที่ยวและเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยว จะไมส่ ามารถแบ่งเป็นภายในและภายนอกประเทศ ธุรกิจต่างๆ จะมองโลกเป็นภาพเดียวและโลกาภิวฒั น์ (Globalization) และอาศยั ความไดเ้ ปรียบทางดา้ น ตน้ ทุน และทรัพยากรดา้ นตา่ งๆ รวมท้งั การสร้างนวตั กรรมในจุดตา่ งๆ ของโลกเป็นเกณฑใ์ นการบริหาร เพอ่ื การแข่งขนั ดว้ ยความร่วมมือ และการลงทุนขา้ มชาติ กลายเป็นส่วนสาคญั ในกลยทุ ธ์เพ่อื การแข่งขนั ใน อนาคต ธุรกจิ การท่องเทยี่ ว และเครือข่ายวิสาหกจิ การท่องเทยี่ วในอนาคตจะเป็ นธุรกจิ ทมี่ ุ่งสู่การเป็ นธุรกจิ บริการการท่องเท่ยี วขนาดเล็กทข่ี ยายใหญ่ โดยปัจจยั สาคญั ท่ีทาให้ธุรกิจการท่องเที่ยวมีขนาดทางกายภาพ เล็กลงแต่มีการใหบ้ ริการท่ีกวา้ งขวาง โดยอาศยั เครือข่ายวิสาหกิจและระบบการสื่อสารที่กา้ วหนา้ โดยทาให้ เครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเท่ียวสามารถประสบความสาเร็จและรอดพน้ จากภาวะวกิ ฤตได้ คือ การสร้าง พนั ธมิตรทางธุรกิจท่ีมิใช่เฉพาะในธุรกิจเดียวกนั เทา่ น้นั แตเ่ ป็นการสร้างความร่วมกนั ของธุรกิจท่องเที่ยว และหน่วยธุรกิจท่ีเก่ียวขอ้ ง ซ่ึงถือเป็นการบูรณาการที่ดึงเอาความร่วมมือจากทุกภาคส่วนไวร้ วมกนั อยา่ ง ครบวงจรเพ่ือแกไ้ ขปัญหาทางดา้ นตน้ ทุนวตั ถุดิบ มาตรฐานการบริการ และการขาดแคลนบุคลากร โดยจะมี แนวโนม้ การขยายขอบข่ายการลงทุนขา้ มชาติ ในภาวะที่ตอ้ งการแข่งกบั สมาชิกของเครือขา่ ยวสิ าหกิจการ ทอ่ งเที่ยวขา้ มชาติของประเทศอ่ืน ๆ

บทที่ 7 บทสรุปจากการวิเคราะห์ สังเคราะห์และแนวทางการพฒั นาบทบาทเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเที่ยว 379 7.2.1.3 ความเข้มข้นของการแข่งขนั ของธุรกิจทั้งภายในและภายนอกประเทศ จะมีส่วนผลกั ดนั ใหธ้ ุรกิจการท่องเที่ยว และเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวไทยตอ้ งมีการปรับตวั เพือ่ ลดตน้ ทุน สามารถ ส่ือสารและถ่ายทอดความรู้ระหวา่ งกนั หรือทางานร่วมกนั ในการคน้ ควา้ วจิ ยั เพื่อการพฒั นาที่ยงั่ ยนื นอกจาก การขยายไปสู่ต่างประเทศอนั เป็นกลยทุ ธ์การแสวงหาความไดเ้ ปรียบในการแขง่ ขนั หรือลดตน้ ทุนอยา่ งหน่ึง แลว้ ธุรกิจการทอ่ งเที่ยวและเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวในอนาคตจะเกิดความจาเป็ นในการขยายไปยงั ธุรกิจท่ีเกี่ยวขอ้ งท้งั ในรูปเขา้ ร่วมซ้ือ หรือทากิจการท่ีเป็ นตวั ป้ อนวตั ถุดิบเป็นการเช่ือมโยมแบบยา้ ยสู่ เบ้ืองหลงั “Backward Integration” และการร่วมทุน หรือทากิจการในธุรกิจท่ีธุรกิจปัจจุบนั ป้ อนไปใหห้ รือ เป็นแบบบูรณาการไปขา้ งหนา้ “Forward Integration” ตวั อยา่ งท่ีเกิดข้ึนที่เห็นไดช้ ดั ก็คือ ธุรกิจร้านอาหารท่ี มีลกั ษณะเป็น “Backward Integration” โดยการทาฟาร์มกุง้ หรือทาการเกษตร สวนผลไม้ ปลูกพชื ผกั สมุนไพร เพอื่ ป้ อนวตั ถุดิบใหแ้ ก่ร้านอาหาร และทา “Forward Integration” โดยการขยายไปสู่ธุรกิจการ โรงแรม ขยายไปยงั ธุรกิจแหล่งท่องเที่ยวแบบครบวงจร (One Stop Service provider) เช่น มีบริการนวด และสปาท่ีใชส้ ถานท่ีและวตั ถุดิบจากสวนสมุนไพรหรือธุรกิจการผลิตหรือสร้างแหล่งท่องเที่ยวเองหรือ เชื่อมโยงแหล่งท่องเที่ยวอ่ืนเช่น สวนสนุกเอเวอร์แลนดท์ ่ีประเทศเกาหลี มีเจา้ ของคือ สมาชิกของเครือข่าย วสิ าหกิจการท่องเที่ยว Samsung หรือ Universal Studio ที่สิงคโ์ ปร์มีการดาเนินงานแบบเดียวกนั นอกจากน้นั วธิ ีการดาเนินธุรกิจการทอ่ งเที่ยวและเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยวอาจมีการเปล่ียนแปลง โดย มีการขยายตวั ดว้ ยวธิ ีการครอบงาหรือควบคุมกิจการ “Merger หรือ Take Over” มากข้ึน ท้งั ในบริบทภายใน อุตสาหกรรมในประเทศและขา้ มชาติ ไดแ้ ก่ ตึก Empire State ที่กรุงนิวยอร์ค ประเทศสหรัฐอเมริกา ถูก สมาชิกของเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยวจากประเทศญ่ีป่ ุนซ้ือไปทาเป็นแหล่งท่องเท่ียว 7.2.1.4 แรงผลักดนั จากความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีในด้านการเปิ ดตลาดการค้า การลงทุน และ การเงินโดยเสรี ตลอดจนการขยายตัวของขวั้ ทางการเมืองภายในประเทศ ส่งผลใหธ้ ุรกิจผกู ขาด ซ่ึงดาเนินอยู่ ไดภ้ ายในระบบการเมืองแบบเก่า ท่ีมีการผกู ขาดอานาจและภายในระบบท่ีเปิ ดโอกาสใหร้ ัฐยงั คงปกป้ อง อุตสาหกรรมภายในไดน้ ้นั อาจคอ่ ยๆ ลดลงหรือหมดไป ดงั เช่นการลดหรือการสิ้นสุดของการผกู ขาดของ อุตสาหกรรมเบียร์ ซีเมนต์ แกว้ และอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวยอ่ มเป็นตวั อยา่ งของแนวโนม้ ใหมท่ ่ีกาลงั เกิดข้ึนในประเทศตา่ งๆ ทวั่ โลก ตวั อยา่ งเช่น อาเซียนไดใ้ หค้ วามสาคญั ในการเสริมสร้างความแขง็ แกร่งทางเศรษฐกิจร่วมกนั อยา่ ง ตอ่ เน่ือง หลงั จากไดด้ าเนินการจดั ต้งั เขตการคา้ เสรีอาเซียน (ASEAN Free Trade Area) ในพ.ศ. 2546 ท่ี ประชุมสุดยอดอาเซียน (ASEAN Summit) มีมติ เห็นชอบใหอ้ าเซียนกาหนดทิศทางการดาเนินงานเพื่อมุ่ง

380 การพฒั นาการรวมกล่มุ แบบเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเท่ียว: แนวคิดและการประยกุ ต์ ไปสู่การเป็น “ประชาคมเศรษฐกจิ อาเซียน” (ASEAN Economic Community: AEC) ซ่ึงมีกาหนดแลว้ เสร็จและมีผลใชบ้ งั คบั อยา่ งเป็นทางการภายในค.ศ. 2016 หรือ พ.ศ. 2559 ภายใต้ \"ประชาคมอาเซียน\" ผปู้ ระกอบการดา้ นตา่ งๆ โดยเฉพาะผปู้ ระกอบการดา้ นการทอ่ งเท่ียว ของประเทศในอาเซียนที่เป็นอุตสาหกรรมหลกั เร่ิมแรกท่ีไทยเปิ ดเสรีในการแขง่ ขนั นนั่ หมายถึงวา่ ผปู้ ระกอบการดา้ นการท่องเที่ยวในประเทศอาเซียน สามารถลงทุนดาเนินกิจการบริหารจดั การการบริการ และจดั การดา้ นตา่ งๆ โดยเฉพาะดา้ นทุนมนุษยอ์ ยา่ งเสรี ในฐานะสมาชิกของเครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยว ดงั น้นั ภาคการท่องเที่ยวของไทยจาเป็นตอ้ งปรับเปลี่ยนแนวคิดในการบริหารจดั การใหม่เพ่ือใชป้ ระโยชน์ จากการที่ปัจจยั การผลิตและบริการสามารถเคลื่อนยา้ ยไดอ้ ยา่ งเสรี โดยตอ้ งมีการปรับเปล่ียนยทุ ธศาสตร์ใน การบริหารจดั การท่ีเดิมเคยจากดั เฉพาะในประเทศเป็ นหลกั มาเป็นการผลิตและบริการขา้ มประเทศ ตอ้ ง ปรับเปล่ียนยทุ ธวธิ ีในการทาธุรกิจโดยตอ้ งแสวงหาพนั ธมิตรทางธุรกิจในภมู ิภาค ซ่ึงจะเป็นการช่วยใหม้ ีการ ผลิตและการบริการอยา่ งมีประสิทธิภาพ และที่สาคญั คือตอ้ งรีบจดั ทาแผนทางธุรกิจใหมเ่ พอ่ื รองรับกบั โอกาสท่ีปัจจยั การผลิตและการบริการสามารถเคลื่อนยา้ ยไดอ้ ยา่ งเสรี จากแนวโนม้ ธุรกิจการท่องเที่ยวและเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียวของไทยในอนาคตเป็นไปใน ลกั ษณะเครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียวมากข้ึน การดาเนินการจดั การธุรกิจการทอ่ งเที่ยวและเครือขา่ ย วสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียวจึงจดั ไดว้ า่ เป็นอนาคตของการดาเนินการบริหารจดั การ ผบู้ ริหารจึงควรมีวสิ ัยทศั น์ (Vision) และเตรียมความพร้อมสาหรับแนวโนม้ ดงั กล่าวท่ีเกิดข้ึนแลว้ และกาลงั จะเกิดอยา่ งแน่นอน ดงั จะเห็นไดว้ า่ จุดเปราะบาง....อย่ทู ่ี บทบาททสี่ าคัญของผ้ปู ระกอบการแหล่งท่องเทีย่ ว ตาม แนวความคิดของนักเศรษฐศาสตร์เชิงสร้างสรรค์(Creative Economists) ทจ่ี าเป็ นต้องนาส่ิงประดิษฐ์คดิ ค้น ใหม่ๆ มาใช้เป็ นประโยชน์และเพม่ิ ประสิทธิภาพในการผลิตและการบริการแหล่งท่องเที่ยว มีความคดิ สร้างสรรค์แปลกใหม่ ทีโ่ ดดเด่นเหนือคู่แข่งขนั อันจะเป็ นบ่อเกดิ ของลกั ษณะสินค้าและบริการชนิดใหม่ๆ ที่ เกดิ ขนึ้ มาเป็ นกจิ การ และประสานประโยชน์ด้วยการสร้างเครือข่าย เป็ นพนั ธมติ ร เจรจาต่อรองเพอื่ ประสาน ประโยชน์ของกลุ่มผ้มู ีส่วนได้ส่วนเสีย อตุ สาหกรรมต่างๆ ทเี่ กย่ี วเน่ืองและเกยี่ วข้องกบั อตุ สาหกรรมการ ท่องเทย่ี วเพอ่ื ตอบสนองความต้องการทเี่ ปล่ียนแปลงไปของผ้บู ริโภคให้มากขน้ึ 7.2.2. ปัจจัยด้านสภาวะแวดล้อมภายใน

บทที่ 7 บทสรุปจากการวิเคราะห์ สังเคราะห์และแนวทางการพฒั นาบทบาทเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเที่ยว 381 การสร้างความรู้และความเขา้ ใจที่ดีในดา้ นการรวมกลุ่มเป็ นเครือขา่ ยวสิ าหกิจดา้ นการท่องเท่ียว ร่วมกบั การสร้างความร่วมมือใหเ้ กิดข้ึนระหวา่ งผปู้ ระกอบการจะส่งผลดีต่อการพฒั นาเครือข่าย ดงั งานวิจยั ของเอกกมล ออ่ นศรี (2544) ไดท้ าการศึกษาเร่ือง ปัจจยั ที่มีผลตอ่ การพฒั นาความเขม้ แขง็ ของเครือข่าย องคก์ รชุมชน พบวา่ กลุ่มหรือองคก์ รชุมชนท่ีมีความร่วมมือแบบเครือข่ายประมาณ 1 ใน 4 ของกลุ่ม ตวั อยา่ งท้งั หมด โดยมีความร่วมมือแบบเครือข่ายวสิ าหกิจดา้ นการท่องเที่ยวที่เริ่มจากกลุ่มหรือองคก์ ร ชุมชนมีการติดต่อแลกเปลี่ยนข่าวสารระหวา่ งกนั และจะพฒั นาไปเป็นความร่วมมือแบบเครือข่ายไดเ้ ม่ือมี วตั ถุประสงคท์ ่ีชดั เจนข้ึนเช่น การร่วมมือเพื่อแกไ้ ข ร่วมมือเพื่อการต่อรองกบั ภาครัฐและเอกชน มีการจดั ประชุมร่วมกนั โดยลกั ษณะของเครือขา่ ยที่เขม้ แขง็ น้นั จะตอ้ งเป็นเครือขา่ ยที่มีความสัมพนั ธ์ในกลุ่มสมาชิก เป็นไปอยา่ งมีประสิทธิภาพและสามารถตอบสนองต่อปัญหาได้ รวมท้งั ไดร้ ับการยอมรับจากองคก์ ร ภายนอกดว้ ย ส่ิงที่น่าสังเกต และขอ้ คน้ พบที่สาคญั คือ ความไดเ้ ปรียบทางการแขง่ ขนั ของเครือขา่ ยวิสาหกิจดา้ น การท่องเท่ียวน้นั ควรมีพ้นื ฐานมาจากองคป์ ระกอบ 8 ประการดงั น้ี 7.2.2.1 ทุนมนุษยท์ ่ีมีทกั ษะท่ีเหนือกวา่ (Superior Human Capitall Skills) 7.2.2.2 ศกั ยภาพขององคก์ ารที่มีทรัพยากรท่ีเหนือกวา่ (Potential of superior resources) 7.2.2.3 ความสามารถหลกั ขององคก์ ารท่ีมีตาแหน่งทางการแข่งขนั ท่ีเหนือกวา่ (Core competencies for superior position) 7.2.2.4 การมีความรู้ความเขา้ ใจที่ชดั เจนเกี่ยวกบั เครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียว (Knowledge and comprehension for tourism clustering) 7.2.2.5 บทบาทของผนู้ าของเครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยว (Leadership in Tourism clustering) 7.2.2.6 การมีความไวว้ างใจในกนั และกนั (Trustworthiness) 7.2.2.7 การมีความผกู พนั ในพนั ธะสัญญาของการรวมกลุ่มเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยว (Commitment to tourism clustering) 7.2.2.8 การมีส่วนร่วมในกระบวนการทางานเป็นกลุ่มเครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยว (Participative to tourism clustering) ดงั รายละเอียดต่อไปน้ี 7.2.2.1 ทุนมนุษย์ท่ีมีทักษะที่เหนือกว่า องคก์ ารตอ้ งใหค้ วามสาคญั กบั การพฒั นาศกั ยภาพของ ทรัพยากรมนุษยใ์ นองคก์ ารหรือทุนมนุษยข์ องเครือขา่ ยวสิ าหกิจดา้ นการท่องเท่ียว เพราะทรัพยากรมนุษยท์ ่ี มีคุณภาพและมีความเก่งน้นั จะสามารถนามาซ่ึงการเพิ่มประสิทธิภาพ กล่าวคือ การสร้างองคก์ ารที่มุ่งสู่ ความเป็นเลิศวา่ เป็นเร่ืองที่มีความสาคญั พ้นื ฐานท่ีสาคญั ในการสร้างองคก์ ารท่ีมุง่ สู่ความเป็นเลิศคือ ทุน มนุษย์ มุ่งเนน้ ใหค้ วามสาคญั กบั พนกั งานขององคก์ ารและของเครือข่ายวสิ าหกิจดา้ นการท่องเที่ยวท้งั ใน

382 การพฒั นาการรวมกล่มุ แบบเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเท่ียว: แนวคิดและการประยกุ ต์ เร่ืองการส่งมอบขอ้ มลู ขา่ วสาร ความรู้ อานาจในการบริหารงาน และรางวลั แก่พนกั งานเพอื่ เพิ่มขีด ความสามารถในการแขง่ ขนั ขององคก์ ารได้ บอริส แมคลีน และนิติน (Boris, Mclean & Nitin, 2006) ไดส้ รุปแนวคิดทฤษฏีทุนมนุษยไ์ วว้ า่ ทุนมนุษยส์ ามารถกาหนดเป็ นกรอบสมรรถนะ โดยจาแนกตามทกั ษะ ความรู้และประสบการณ์ ผลลพั ธ์ใน การประยกุ ตใ์ ชท้ ุนมนุษยใ์ นการทางาน และความสามารถในการถ่ายโอนไปยงั สถานการณ์อื่นได้ เรียกวา่ Portfolio Model of Human Capital ซ่ึงมี 5 ลกั ษณะ ดงั น้ี 1) ทุนมนุษยด์ า้ นการจดั การทว่ั ไป (General management human capital) หมายถึง ความสามารถในการบริหารจดั การทว่ั ไปของการทางานในดา้ นต่างๆ ไดแ้ ก่ ความสามารถในการบริหาร จดั การทว่ั ไปในการทางานในดา้ นต่างๆ เช่น การบริหารการเงิน การตลาด และการจดั การทรัพยากรมนุษย์ 2) ทุนมนุษยด์ า้ นกลยทุ ธ์ (Strategic human capital) ทุนมนุษยท์ ่ีมีศกั ยภาพหรือทกั ษะ ยทุ ธศาสตร์เฉพาะดา้ น นอกเหนือจากเป็นทุนมนุษยด์ า้ นการจดั การทวั่ ไป รวมถึงภาวะผนู้ า ความสามารถใน การตดั สินใจ พนั ธกิจ ลกั ษณะของความสามารถในการจดั การทวั่ ไปน้ีสามารถถ่ายโอนไดส้ ูง เนื่องจาก ผบู้ ริหารของเครือข่ายวสิ าหกิจดา้ นการท่องเที่ยวในทุกองคก์ ารไมว่ า่ จะเป็นองคก์ ารประเภทใด เมื่อกา้ วหนา้ เขา้ สู่ตาแหน่งผจู้ ดั การในองคก์ ารใหม่ ถือวา่ เป็ นการถ่ายโอนความรู้ ความสามารถในการจดั การจากที่เดิม มาสู่ท่ีใหม่ ซ่ึงเป็นการถ่ายโอนท้งั ความรู้และประสบการณ์ 3) ทุนมนุษยด์ า้ นอุตสาหกรรม (Industrial human capital) หมายถึง ความสามารถในการเรียนรู้ และถ่ายทอดทกั ษะความรู้ในการประกอบอาชีพ รวมถึงทกั ษะการใหบ้ ริการลูกคา้ การส่งมอบงาน กล่าว โดยสรุปไดว้ า่ ทุนมนุษยป์ ระเภทน้ีเหมาะสาหรับการปฏิบตั ิในงานใดงานหน่ึงเฉพาะ 4) ทุนมนุษยด์ า้ นความสมั พนั ธ์ (Relationship human capital) หมายถึง ทุนมนุษยด์ า้ น ความสมั พนั ธ์สะทอ้ นสมรรถภาพของผบู้ ริหารในการสร้างความสมั พนั ธ์กบั ทีมงาน หรือเพื่อนร่วมงาน การสร้างเครือข่ายภายนอก เพือ่ ช่วยใหเ้ กิดความสาเร็จในการบริหารงาน 5) ทุนมนุษยด์ า้ นความสามารถเฉพาะงาน (Firm-Specific Human Captital) หมายถึง ความรู้ เกี่ยวกบั งานที่ทาโดยเฉพาะระบบและกระบวนการท่ีมีลกั ษณะเฉพาะองคก์ ร รวมถึงระเบียบปฏิบตั ิและ โครงสร้างภายในองคก์ าร วฒั นธรรมองคก์ ร ทุนมนุษยแ์ บบน้ีถ่ายโอนไปสู่องคก์ รอื่นไดน้ อ้ ยที่สุด จากลกั ษณะของทุนมนุษยท์ ้งั 5 ดา้ นดงั กล่าวขา้ งตน้ มีความสาคญั ต่อบุคลากรในอุตสาหกรรมทุก ประเภท โดยเฉพาะอุตสาหกรรมการทอ่ งเที่ยวเพราะหากขาดความรู้ความสามารถตา่ งๆ เหล่าน้ีแลว้ บุคลากรยอ่ มขาดเคร่ืองมือในการขบั เคลื่อนกิจกรรมของเครือข่ายวสิ าหกิจดา้ นการท่องเที่ยว การดาเนินงาน ใหส้ าเร็จตามเป้ าหมายได้ โดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ ทุนมนุษยใ์ นดา้ นทกั ษะการคิดเชิงกลยทุ ธ์เป็นเคร่ืองมือท่ีจะ นาพาใหอ้ งคก์ ารพฒั นาตนเองเพอื่ ใหก้ า้ วทนั ต่อการเปลี่ยนแปลง ดงั น้นั ทุนมนุษยท์ ้งั 5 ประเภทน้ี จึงมี

บทที่ 7 บทสรุปจากการวิเคราะห์ สังเคราะห์และแนวทางการพฒั นาบทบาทเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเที่ยว 383 ความสาคญั ต่ออุตสาหกรรมท่องเที่ยวของไทยในปัจจุบนั เพอ่ื สร้างความสามารถในการแข่งขนั ในการเป็ น ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน ในองคก์ รทุกองคก์ ร โดยเฉพาะองคก์ รของธุรกิจขนาดยอ่ มประกอบดว้ ย ทุนมนุษยด์ งั ขา้ งตน้ แต่ มีความแตกต่างในดา้ นปริมาณและคุณภาพตามประเภทของอุตสาหกรรมที่ธุรกิจขนาดยอ่ มน้นั ดาเนินงาน อยใู่ นอุตสาหกรรมดา้ นการท่องเที่ยว ธุรกิจขนาดยอ่ มมีความหมายแตกต่างกนั ตามธุรกิจในระบบการ ทอ่ งเท่ียว (Tourism System) อยา่ งไรกต็ าม สามารถประยกุ ตใ์ ชค้ วามหมายของทุนมนุษยโ์ ดยทว่ั ไปไดท้ ้งั ธุรกิจขนาดยอ่ ม กลางและใหญ่ จากแนวคิดของนกั วชิ าการต่อความหมายของทุนมนุษยด์ งั กล่าวมาขา้ งตน้ ผเู้ ขียนสามารถกล่าว โดยสรุปไดว้ า่ ทุนมนุษยค์ ือ ทรัพยากรบุคคลที่มีความรู้ ความสามารถ ทกั ษะ ประสบการณ์ความมุ่งมนั่ และขีดความสามารถดา้ นต่างๆ ที่เป็นประโยชน์ตอ่ องคก์ าร เป็นสินทรัพยท์ ่ีสาคญั ขององคก์ ารที่ทาหนา้ ท่ี บริหารทรัพยากรดา้ นอ่ืนๆ ภายในองคก์ ารนาไปสู่คุณภาพของสินคา้ และบริการที่ดี การพฒั นาทุนมนุษยข์ องเครือข่ายวสิ าหกิจดา้ นการทอ่ งเท่ียวที่ดดั แปลงจาก แนวคิดทฤษฏีทุน มนุษยข์ องบอริส กรอยส์เบอร์กและแอนดรู แมคลีนและนิติน นอร์เรีย (Boris, Mclean & Nitin, 2006 ) และ แนวคิดดา้ นการบริหารจดั การตา่ งๆ โดยพจิ ารณาเฉพาะเจาะจงดา้ นการท่องเท่ียวไทยสามารถดาเนินการ พฒั นาทกั ษะ ความรู้ ความสามารถ เพือ่ ก่อใหเ้ กิดการพฒั นาสมรรถนะการทางาน (Work Competencies) อยา่ งตอ่ เน่ือง มีดว้ ยกนั 5 ลกั ษณะ คือ 1) การพฒั นาทุนมนุษยด์ า้ นการจดั การทว่ั ไป (General management human capital development) หมายถึง วธิ ีการคน้ หากลไกและการดาเนินการ เพื่อให้พนกั งานในเครือขา่ ยวสิ าหกิจการ ท่องเที่ยวเกิดมีความสามารถในการจดั การและการบริหารทว่ั ไป ซ่ึงเป็นการสร้าง คิดคน้ ตลอดจนปรับปรุง ระบบการบริหารเหมาะสมท่ีนาไปสู่การปฏิบตั ิในดา้ นตา่ งๆ ไดจ้ ริงและเกิดความยดื หยนุ่ ตอ่ การ เปลี่ยนแปลงเช่น ดา้ นพฒั นาความรู้ดา้ นการเงิน ดา้ นการดาเนินงาน ดา้ นเทคนิคการจดั การสมยั ใหม่ และการ จดั การทรัพยากรมนุษย์ รวมถึงภาวะผนู้ า ความสามารถในการวางแผนและตดั สินใจทางจดั การ การกาหนด พนั ธกิจ ลกั ษณะของการจดั การและการบริหารทว่ั ไปน้ีสามารถถ่ายโยงได้ การพฒั นาไปยงั ผบู้ ริหารในทุก องคก์ รเม่ือกา้ วหนา้ เขา้ สู่ตาแหน่งใหมท่ ี่รับผดิ ชอบในพนั ธกิจใหม่ในองคก์ ารหรือในองคก์ ารใหม่ถือวา่ เป็ น การถ่ายโอนการจดั การความรู้จากท่ีเดิมมาสู่ที่ใหม่ เป็นการถ่ายโอนไดท้ ้งั ความรู้และประสบการณ์ ซ่ึงการ พฒั นาทุนมนุษยด์ า้ นน้ี เป็ นบทบาทที่ทา้ ทายตอ่ ความสามารถของมวลหมู่สมาชิกของสมาชิกของเครือขา่ ย วสิ าหกิจการท่องเท่ียว 2) การพฒั นาทุนมนุษยด์ า้ นกลยทุ ธ์ (Strategic human capital development ) หมายถึง การ คน้ หากลไก และการดาเนินการ เพ่ือให้พนกั งานในเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวเกิดมีศกั ยภาพหรือ

384 การพัฒนาการรวมกล่มุ แบบเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเที่ยว: แนวคิดและการประยกุ ต์ ความสามารถดา้ นการคิด และการประสานกลไกของการทางานในรูปแบบการขบั เคล่ือนกลยทุ ธ์ท้งั องคา- พยพหรือทกั ษะยทุ ธศาสตร์เฉพาะดา้ นของอุตสาหกรรมการทอ่ งเท่ียว เช่น การกาหนดกลยทุ ธ์การลดตน้ ทุน กลยทุ ธ์การตลาด กลยทุ ธก์ ารขบั เคล่ือนที่ทาใหเ้ กิดหรือรองรับการเปล่ียนแปลง (change management) ตลอดจนการจดั การภาวะวกิ ฤต (Cresis management) เป็ นตน้ การพฒั นาทุนมนุษยด์ า้ นการท่องเท่ียว ลกั ษณะน้ีสามารถถ่ายโอนและโยงไปยงั องคก์ รอื่นได้ ภายใตบ้ ริบทที่แตกตา่ งกนั ที่มีสถานการณ์ที่ เผชิญหนา้ คลา้ ยกนั โดยทาใหส้ มาชิกของเครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวสามารถปรับปรุงสภาพแวดลอ้ มให้ สามารถจดั การส่ิงตา่ งๆ ต่อไปได้ โดยใชก้ ลยทุ ธ์ขบั เคลื่อนท่ีมีการดาเนินการที่ผนวกไวด้ ว้ ยความสามารถใน การวเิ คราะห์สถานการณ์เพื่อกาหนดกลยทุ ธ์ดา้ นต่างๆ ที่ครอบคลุมการประเมินความแตกตา่ งดา้ น เช้ือชาติ ความเชื่อ วฒั นธรรม ศาสนา ที่แตกตา่ งดงั ขา้ งตน้ 3) การพฒั นาทุนมนุษยด์ า้ นอุตสาหกรรม (Industrial human capital development) หมายถึง การคน้ หากลไก และการดาเนินการ เพ่ือให้พนกั งานในเครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวเกิดมีศกั ยภาพหรือ ความรู้ ทกั ษะ และสามารถดา้ นทุนมนุษยท์ ี่มีความสามารถในการเรียนรู้และถ่ายทอดรายละเอียดในการ ประกอบอาชีพดา้ นการท่องเท่ียวและเครือข่ายวสิ าหกิจดา้ นการทอ่ งเท่ียว จะประกอบดว้ ยการเรียนรู้และการ สร้าง หรือกาหนดกฎเกณฑร์ ะบบมาตรฐาน การใหบ้ ริการลูกคา้ การส่งมอบของสินคา้ และบริการสู่ นกั ทอ่ งเที่ยวเช่น ระบบมาตรฐานของโรงแรมที่พกั การบริการสปาและนวดไทย ระบบการจดั การดา้ นความ ปลอดภยั ตา่ งๆ ตอ่ นกั ท่องเที่ยว ต่อสภาวะแวดลอ้ ม ความสะอาด สุขอนามยั เป็นตน้ กล่าวโดยสรุปคือ ความรู้ชนิดน้ีหรือทุนท่ีมีความเหมาะสาหรับการปฏิบตั ิในงานอุตสาหกรรมการทอ่ งเท่ียวและเครือข่าย วสิ าหกิจดา้ นการท่องเท่ียวเป็ นหลกั พ้นื ฐานที่จาเป็นตอ้ งมีเช่น ความสามารถในการส่ือสารดว้ ย ภาษาตา่ งประเทศ ทกั ษะการบริการท่ีเป็ นมิตร เป็ นตน้ 4) การพฒั นาทุนมนุษยด์ า้ นความสมั พนั ธ์ (Relationship human capital development) หมายถึง การคน้ หากลไก และการดาเนินการ เพื่อให้พนกั งานในเครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวเกิด ความสมั พนั ธ์ต่อกนั สร้างเครือข่ายทางสงั คมท้งั ในระดบั บุคคลตอ่ บุคคล องคก์ รต่อองคก์ ร กลุ่มสงั คมต่อกนั และระหวา่ งประเทศ โดยสะทอ้ นสมรรถภาพของผบู้ ริหารในการจดั การสร้างความสัมพนั ธ์กบั ทีมงานหรือ เพอ่ื นร่วมงาน ตลอดจนมวลหม่สู มาชิกในห่วงโซ่อุปทาน (Suppy Chain) สามารถช่วยใหเ้ กิดความสาเร็จใน การบริหารงานในหน่วยงานใหม่ การสร้างเครือขา่ ยวสิ าหกิจดา้ นการท่องเที่ยว เพื่อร่วมกนั ทางานให้ ประสบความสาเร็จ การพฒั นาทุนมนุษยข์ องเครือข่ายวสิ าหกิจดา้ นการท่องเท่ียวดา้ นน้ีเป็นบทบาทที่ทา้ ทาย ตอ่ ความสามารถของมวลหมู่สมาชิกของเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียวในการสร้างความไดเ้ ปรียบในการ แขง่ ขนั กบั กลุ่มการคา้ เสรีอื่นๆ 5) การพฒั นาทุนมนุษยด์ า้ นความสามารถเฉพาะงาน (Task specific human capital development) หมายถึง การคน้ หากลไก และการดาเนินการ เพ่อื ให้พนกั งานในเครือข่ายวสิ าหกิจการ ท่องเที่ยวเกิดความรู้และทกั ษะเกี่ยวกบั เกี่ยวกบั งานที่ทาและวธิ ีการโครงสร้างขององคก์ าร วฒั นธรรมองคก์ ร ระบบและกระบวนการที่มีลกั ษณะเฉพาะองคก์ ร ทุนมนุษยข์ องเครือขา่ ยวสิ าหกิจดา้ นการท่องเท่ียวแบบน้ี

บทที่ 7 บทสรุปจากการวิเคราะห์ สังเคราะห์และแนวทางการพฒั นาบทบาทเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเท่ียว 385 อาจถ่ายโอนไปสู่องคก์ รอ่ืนหรือเครือข่ายวสิ าหกิจดา้ นการทอ่ งเท่ียวอ่ืนๆ เช่น งานบริการดา้ นอาหารและเคร่ี องดื่ม อาจถ่ายโอนทกั ษะโดยตรงไปสู่งานบริการสปาและนวดแผนไทยไดน้ อ้ ย เป็นตน้ กล่าวโดยสรุป การขบั เคล่ือนและการพฒั นาทุนมนุษยด์ า้ นการท่องเที่ยวเพื่อรองรับการ เปล่ียนแปลงตอ้ งการคน้ หากลไกและการดาเนินการ เพือ่ ใหม้ นุษยใ์ นองคก์ รมี่ดาเนินการพฒั นาทกั ษะ ความรู้ ความสามารถ เพ่ือก่อใหเ้ กิดการพฒั นาสมรรถนะการทางาน (Work Competencies) ท่ีมีคุณภาพ และ เป็นจุดเริ่มแห่งความสาเร็จของการพฒั นาทุนมนุษยข์ องเครือขา่ ยวสิ าหกิจดา้ นการท่องเท่ียวอยา่ งต่อเนื่อง นน่ั เอง 7.2.2.2 ศกั ยภาพขององค์การท่ีมีทรัพยากรที่เหนือกว่า องคก์ ารตอ้ งมีศกั ยภาพที่นาตนเองไปสู่การ เป็นที่ยอมรับและสามารถยกระดบั ผลการดาเนินงานของตนเองใหส้ ูงข้ึน ศกั ยภาพน้ีสามารถระบุไดว้ า่ คือ นวตั กรรมนนั่ เอง โดยตอ้ งเป็ นนวตั กรรมที่มีความแตกตา่ งในสายตาลูกคา้ และเหนือคู่แข่งขนั และสามารถทา ใหอ้ งคก์ ารหรือเครือขา่ ยวสิ าหกิจดา้ นการท่องเท่ียวแขง่ ขนั ในตลาดได้ และการพฒั นาศกั ยภาพทาไดโ้ ดย การออกแบบระบบการจดั การภายในองคก์ ารของเครือขา่ ยวสิ าหกิจดา้ นการท่องเท่ียวใหม้ ีศกั ยภาพในดา้ น ตา่ งๆ เช่น การมุง่ เนน้ ในคุณภาพหรือลูกคา้ มีตน้ ทุนการดาเนินงานต่า มีการเรียนรู้ สามารถตอบสนอง ส่ิงแวดลอ้ มทางธุรกิจดา้ นการทอ่ งเท่ียวไดอ้ ยา่ งรวดเร็วและผลิตสินคา้ ใหมๆ่ หรือนวตั กรรมออกสู่ตลาดได้ อยา่ งรวดเร็ว เป็นตน้ นวตั กรรม (Innovation) มีรากศพั ทม์ าจาก innovate ในภาษาลาติน แปลวา่ ทาส่ิงใหมข่ ้ึนมา ความสามารถในการใชค้ วามรู้ ความคิดสร้างสรรค์ ทกั ษะ และประสบการณ์ทางเทคโนโลยหี รือการจดั การ มาใชเ้ พ่อื พฒั นาและผลิตสินคา้ ใหม่ กระบวนการผลิตใหม่หรือบริการใหม่ ซ่ึงตอบสนองความตอ้ งการของ ตลาด ความหมายของนวตั กรรมในเชิงเศรษฐศาสตร์คือ การนาแนวความคิดใหม่หรือการใชป้ ระโยชน์จาก สิ่งที่มีอยแู่ ลว้ มาใชใ้ นรูปแบบใหม่ เพอ่ื ทาใหเ้ กิดประโยชนท์ างเศรษฐกิจ หรือก็คือ การทาในส่ิงที่แตกตา่ ง จากคนอื่น โดยอาศยั การเปลี่ยนแปลงต่างๆ (Change) ที่เกิดข้ึนรอบตวั ใหก้ ลายมาเป็นโอกาส (Opportunity) และถ่ายทอดไปสู่แนวความคิดใหมท่ ี่ทาใหเ้ กิดประโยชน์ตอ่ ตนเองและสังคม หรือจะกล่าวง่ายๆ วา่ การ หยบิ จบั เทคโนโลยตี า่ งๆ มาก่อใหเ้ กิดคุณคา่ และมูลค่า การนาเทคโนโลยตี ่างๆ มาก่อให้เกิดประโยชน์ และมี คุณค่า นนั่ คือ นิยามของนวตั กรรมคือ ของใหม่และมีประโยชน์ ซ่ึงจากขอ้ มลู ของกรมส่งเสริมอุตสาหกรรม (ม.ป.ป) ไดย้ กตวั อยา่ งนวตั กรรม ดงั เช่น ผลงานของ Joseph Schumpeter ใน The Theory of Economic Development ค.ศ. 1934 โดยจะเนน้ ไปที่การสร้างสรรค์ การวจิ ยั และพฒั นาทางวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี อนั จะนาไปสู่การไดม้ าซ่ึงนวตั กรรมทางเทคโนโลยี (Technological Innovation) เพือ่ ประโยชนใ์ นเชิง พาณิชยเ์ ป็นหลกั นอกจากน้นั นวตั กรรมยงั หมายถึงความสามารถในการเรียนรู้และนาไปปฏิบตั ิใหเ้ กิดผลได้ จริงอีกดว้ ย จุดมุ่งหมายของการวจิ ยั และพฒั นา ในที่น้ีถูกแบง่ ออกเป็ น 2 ประเภทใหญ่ ๆ ตามการ เปลี่ยนแปลง คือ

386 การพฒั นาการรวมกล่มุ แบบเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเที่ยว: แนวคิดและการประยกุ ต์ 1) นวตั กรรมผลิตภณั ฑ์ (Product Innovation) คือ ผลิตภณั ฑท์ ่ีถูกผลิตข้ึนในเชิงพาณิชยท์ ่ี ไดป้ รับปรุงใหด้ ีข้ึนหรือเป็นสิ่งใหมใ่ นตลาด นวตั กรรมน้ีอาจจะเป็ นของใหม่ตอ่ โลก ต่อประเทศ องคก์ ร หรือแมแ้ ตม่ นุษยเ์ อง นวตั กรรมผลิตภณั ฑน์ ้นั ยงั สามารถถูกแบง่ ออกเป็ น ก. ผลิตภณั ฑท์ ี่จบั ตอ้ งได้ (Tangible product) หรือสินคา้ ทวั่ ไป (goods) เช่น รถยนตร์ ุ่นใหม่ ทุเรียนไร้เมล็ด เครื่องรับโทรทศั น์ระบบความคมชดั แบบ High Definition TV (HDTV) โทรศพั ทม์ ือถือแบบอจั ฉริยะ (Smart phone) หรือผลิตภณั ฑท์ รีตเมนตส์ ปาสูตรใหม่ เป็ นตน้ ข. ผลิตภณั ฑท์ ่ีจบั ตอ้ งไมไ่ ด้ (Intangible product) หรือการบริการ (services) เช่น โปรแกรมทอ่ งเท่ียวอนุรักษธ์ รรมชาติ ระบบบริการอิเลคทรอนิคส์ต่างๆ การใหบ้ ริการท่ีปรึกษาเฉพาะดา้ น กฎหมายทางเทคโนโลยสี ารสนเทศ เครือขา่ ยสงั คมออนไลนต์ า่ งๆ รวมท้งั ระบบการจดั การแบบอจั ฉริยะ (Smart Applications) รูปแบบการนวดแบบใหม่ เป็นตน้ 2) นวตั กรรมกระบวนการ (Process Innovation) คือ การเปลี่ยนแนวทางหรือวธิ ีการผลิต สินคา้ หรือการใหบ้ ริการในรูปแบบที่แตกต่างออกไปจากเดิม นวตั กรรมกระบวนการแบง่ ไดเ้ ป็น 2 ชนิด คือ ก. นวตั กรรมกระบวนการทางเทคโนโลยี (Technological process Innovation) เป็นสินคา้ ทุนที่ถูกใชใ้ นกระบวนการผลิต ซ่ึงหน่วยของผลผลิตหรือวตั ถุดิบ ซ่ึงถูกปรับปรุงข้ึนตามการ เปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยแี ละทาใหส้ ามารถเพิ่มผลผลิตได้ (productivity growth) ซ่ึงก่อนหนา้ น้นั มกั เป็น นวตั กรรมผลิตภณั ฑเ์ ช่น หุ่นยนตอ์ ุตสาหกรรมเป็นนวตั กรรมกระบวนการเมื่อถูกผลิตข้ึน และเป็น นวตั กรรมกระบวนการเมื่อนาเทคโนโลยีไปใชใ้ นโรงงานผลิตรถยนต์ หรือใชใ้ หบ้ ริการในร้านอาหารและ โรงแรม เป็ นตน้ ข. นวตั กรรมกระบวนการทางองคก์ ร(Organisational process Innovation) เป็น กระบวนการที่เพิม่ ประสิทธิภาพและขีดความสามารถของการจดั การองคก์ รใหส้ ูงข้ึน โดยใชก้ ารลองผดิ ลอง ถูก (Trial and Error) และการเรียนรู้จากการลองทาดว้ ยตนเอง (learning-by-doing) โดยไมไ่ ดข้ ้ึนอยกู่ บั ความ สามรถในการทาวจิ ยั และพฒั นา (R&D) เพยี งอยา่ งเดียว เช่น การจดั ระบบสินคา้ แบบทนั เวลา (Just In Time (JIT)) การผลิตแบบลีน (Lean Production) กระบวนการจองและเขา้ -ออกท่ีพกั ดว้ ยตนเอง (Self-Check-in and Check-out services) ตวั อยา่ งของนวตั กรรมชนิดน้ีเช่น โรงพยาบาลคาโรลินสกา (Karolinska) ในกรุง สตอกโฮลม์ ประเทศสวเี ดน สามารถลดเวลาในการรอการตรวจรักษาของผปู้ ่ วยลงไดก้ วา่ ร้อยละ 75 โดยการ จดั รูปแบบขององคก์ รใหม่ ซ่ึงเนน้ วธิ ีการบิรหารจดั การในดา้ นคุณภาพ ความรวดเร็ว และ ประสิทธิภาพ เป็ นตน้ 7.2.2.3 ความสามารถหลักขององค์การที่มีตาแหน่งทางการแข่งขนั ที่เหนือกว่า โดยที่ ความสามารถหลกั น้ีตอ้ งเป็นความสามารถท่ีเหนือกวา่ คู่แขง่ และเลียนแบบไดย้ าก องคก์ ารตอ้ งพยายามรักษา และพฒั นาความสามารถใหอ้ ยกู่ บั องคก์ ารไดน้ านที่สุด เพราะถา้ ความสามารถหลกั น้ีหมดไปหรือถูกคู่แขง่ เลียนแบบก็จะทาใหอ้ งคก์ ารหมดความไดเ้ ปรียบในการแขง่ ขนั จนอาจตอ้ งออกจากการแขง่ ขนั น้นั ไปใน

บทท่ี 7 บทสรุปจากการวิเคราะห์ สังเคราะห์และแนวทางการพฒั นาบทบาทเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเที่ยว 387 ท่ีสุด การคน้ หาความไดเ้ ปรียบในการแขง่ ขนั องคก์ ารจาเป็นตอ้ งมีการกาหนดกลยทุ ธ์ที่จาเป็นตอ้ งใชใ้ นการ ดาเนินงานโดยพิจารณาจากวิสยั ทศั นแ์ ละภารกิจขององคก์ าร การดาเนินงานจะเป็นไปไดด้ ีถา้ หากผบู้ ริหาร เขา้ ใจส่ิงแวดลอ้ มที่องคก์ ารจะตอ้ งเผชิญ รวมท้งั ความเกี่ยวขอ้ งระหวา่ งการกาหนดกลยทุ ธ์กบั ความสามารถ และศกั ยภาพขององคก์ ารดงั กล่าวขา้ งตน้ ท้งั น้ีความคิดและทฤษฎีเร่ืองความสามารถหลกั ที่เชื่อมโยงกบั นวตั กรรมมีววิ ฒั นาการมาอยา่ งนอ้ ย 50 ปี แลว้ นวตั กรรมเป็นการพฒั นาอยา่ งหน่ึงที่แยกออกมาจากการศึกษาวจิ ยั ต่างๆ แต่ในปัจจุบนั น้ี นวตั กรรมไมไ่ ดถ้ ูกมองวา่ เป็ นเพียงผลลพั ธ์ของการดาเนินงานของปัจเจกบุคคล หากแตเ่ ป็นผลของ กระบวนการ (process) อนั สะทอ้ นสู่ความสามารถหลกั ไมว่ า่ จะเป็นกระบวนการแกไ้ ขปัญหา (problem- solving process) ที่เกิดในองคก์ ร หรือ กระบวนการปฏิสมั พนั ธ์ (interactive process) ซ่ึงเกิดจาก ความสัมพนั ธ์ระหวา่ งองคก์ รกบั ผมู้ ีบทบาทสาคญั อื่นๆ มีไดท้ ้งั แบบเป็นทางการและไมเ่ ป็นทางการ ผา่ น เครือขา่ ยความร่วมมือเชิงพาณิชย์ หรือ กระบวนการเรียนรู้แบบแปรผนั (diversified learning process) ซ่ึง เป็นการเรียนรู้ที่เกิดจากปัจจยั แตกตา่ งกนั ซ่ึงมีไดท้ ้งั องคค์ วามรู้ภายในและภายนอกองคก์ ร หากแต่ข้ึนอยกู่ บั ประสิทธิภาพและความสามารถในการดูดซบั ความรู้ขององคก์ ร ไดแ้ ก่ 1) การเรียนรู้โดยการใช้ (learning by using) 2) การเรียนรู้โดยการลงมือทา (learning by doing) 3) การเรียนรู้โดยการแลกเปลี่ยน (learning by sharing) สรุปไดว้ า่ ความสามารถในการพฒั นานวตั กรรม คือ วธิ ีการนาสิ่งใหมๆ่ อาจเป็นแนวความคิด หรือ สิ่งประดิษฐใ์ หมๆ่ ท่ียงั ไมเ่ คยมีใชม้ าก่อน หรือเป็ นการพฒั นาจากของเดิมที่มีอยแู่ ลว้ ให้ทนั สมยั ใหไ้ ดผ้ ลดีมี ประสิทธิผลสูงกวา่ เดิม และช่วยประหยดั เวลาและแรงงาน ซ่ึงสามารถเกิดจากการเรียนรู้องคค์ วามรู้ภายใน และภายนอกองคก์ รได้ ผลการวจิ ยั จากบทที่ 5 สรุปไดว้ า่ นวตั กรรมส่งผลตอ่ ประสิทธิภาพและเป็นความสามารถของ กิจการในการสร้างผลิตภณั ฑ์ใหม่และความสามารถในการแข่งขนั โดยที่องคก์ รดา้ นการทอ่ งเท่ียวท่ีเป็น สมาชิกของเครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียว ควรมีการบริหารจดั การดว้ ย การต้งั วตั ถุประสงค์ กลยทุ ธ์ และมี การทางานเป็นทีม ก่อนการผลิตผลิตภณั ฑใ์ หม่ ควรมีความเห็นไปในทิศทางเดียวกนั ท้งั องคก์ รและเครือข่าย วสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยว ควรมีส่วนร่วมจากหลายๆ ส่วนของเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเท่ียว มาช่วยกนั คิด และสร้างสรรคผ์ ลิตภณั ฑใ์ หมร่ ่วมกนั เพื่อความหลากหลายทางดา้ นความชานาญพิเศษ ทาใหเ้ กิดนวตั กรรม ใหมๆ่ ในการผลิตผลิตภณั ฑท์ ่ีมีประสิทธิภาพ ซ่ึงจะก่อใหเ้ กิดขีดความสามารถในการแขง่ ขนั ขององคก์ ร และเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยว 7.2.2.4 การมีความรู้ความเข้าใจท่ีชัดเจนเกี่ยวกบั เครือข่ายวิสาหกิจการท่องเท่ียว ดงั ท่ีกล่าวไวแ้ ลว้ วา่ การส่งเสริมความร่วมมือจากทุกฝ่ ายต่อการพฒั นาเครือขา่ ยวสิ าหกิจไดแ้ ก่ การกระตุน้ และสร้างจิตใต้

388 การพฒั นาการรวมกล่มุ แบบเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเท่ียว: แนวคิดและการประยกุ ต์ สานึกใหเ้ กิดความตะหนกั ของการรวมกลุ่ม จนเกิดเป็ นความรู้ และเขา้ ใจกระบวนการทางานร่วมกนั และ สามารถสร้างความเชื่อใจกนั จึงไดเ้ สนอแนวคิดเก่ียวกบั ความรู้ และความเขา้ ใจ เป็นลาดบั ดงั น้ี ความรู้และความเขา้ ใจของผปู้ ระกอบการต่อการรวมกลุ่มเครือข่ายวสิ าหกิจหมายถึง ความทรงจา การรับรู้และทศั นคติของผปู้ ระกอบการในเรื่องราว ขอ้ เทจ็ จริง รายละเอียดต่างๆ และความสามารถในการ นาความรู้เร่ืองการรวมกลุ่มเครือขา่ ยวสิ าหกิจที่เก็บรวบรวมมาใชด้ ดั แปลง อธิบายเปรียบเทียบในเร่ืองน้นั ๆ ไดอ้ ยา่ งมีเหตุผลและความรู้ความเขา้ ใจเป็นส่ิงท่ีเก่ียวขอ้ งโดยตรงและรวมถึงการนาความรู้ความเขา้ ใจไปใช้ ในสถานการณ์จริงไดต้ ามข้นั ตอน ท้งั น้ีข้ึนอยกู่ บั ประสบการณ์ของแตล่ ะบุคคล (วฒุ ิชาติ สุนทรสมยั และ คณะ, 2553) ในท่ีน้ี สามารถวเิ คราะห์ความรู้ความเขา้ ใจของผปู้ ระกอบการต่อการรวมกลุ่มเครือขา่ ยวสิ าหกิจ ใน 5 ดา้ น คือ 1) ความตระหนกั ในการรวมกลุ่มเป็นเครือข่ายวสิ าหกิจหมายถึง การรับรู้และทศั นคติของ ผปู้ ระกอบการ หรือผมู้ ีอานาจตดั สินใจในการดาเนินธุรกิจถึงความสาคญั และความจาเป็นในการรวมกลุ่ม ภายใตส้ ภาวการณ์แข่งขนั และความจาเป็นที่จะช่วยเหลือเก้ือกลู ระหวา่ งผปู้ ระกอบการ หน่วยงานเอกชน หน่วยงานภาครัฐ และหน่วยงานวชิ าการ เพื่อยกระดบั ความสามารถในการแข่งขนั รวมท้งั การรับรู้ใน ผลประโยชนท์ ่ีจะไดร้ ับและผลประโยชน์ท่ีอาจสูญเสียไปจากการรวมกลุ่มเป็ นเครือข่ายวสิ าหกิจ 2) การยอมรับและความร่วมมือภายในเครือข่ายวสิ าหกิจหมายถึง การรับรู้และทศั นคติของ ผปู้ ระกอบการ หรือผมู้ ีอานาจตดั สินใจในการดาเนินธุรกิจถึงความสาคญั ในการประสานความสัมพนั ธ์อนั ดี ระหวา่ งกลุ่มภายในธุรกิจเดียวกนั ไดแ้ ก่ กลุ่มผปู้ ระกอบการดา้ นการทอ่ งเท่ียวและท่ีเกี่ยวขอ้ ง ดว้ ยความ ไวใ้ จและสร้างความเช่ือมโยงระหวา่ งกนั เพ่ือใหเ้ กิดการมีส่วนร่วมและเกิดการแลกเปล่ียนทรัพยากร เช่น ความรู้ ขอ้ มูลข่าวสาร บุคลากร เป็นตน้ 3) การยอมรับและความร่วมมือภายนอกเครือข่ายวสิ าหกิจหมายถึง การรับรู้และทศั นคติ ของผปู้ ระกอบการหรือผมู้ ีอานาจตดั สินใจในการดาเนินธุรกิจถึงความสาคญั ในการประสานความสมั พนั ธ์ อนั ดีระหวา่ งผมู้ ีส่วนไดเ้ สียที่อยภู่ ายนอกเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยวเช่น ธุรกิจท่ีเกี่ยวขอ้ งต้งั แตต่ น้ น้า จนถึงปลายน้า กลุ่มผปู้ ระกอบการต่างๆ หน่วยงานภาครัฐ หน่วยงานเอกชน สถาบนั การศึกษา เป็นตน้ การ ยอมรับดา้ นความไวใ้ จและสร้างความเชื่อมโยงระหวา่ งกนั ทาใหเ้ กิดการมีส่วนร่วมในการแลกเปลี่ยน ทรัพยากรตา่ งๆ ร่วมกนั ในวงกวา้ งมากข้ึนซ่ึงไมจ่ าเป็นตอ้ งจากดั เฉพาะธุรกิจในกลุ่มเดียว 4) เง่ือนไขดา้ นเวลาและสถานการณ์ในการรมกลุ่มเป็นเครือข่ายวสิ าหกิจหมายถึง การรับรู้ และทศั นคติของผปู้ ระกอบการหรือผมู้ ีอานาจตดั สินใจในการดาเนินธุรกิจถึงความเหมาะสมดา้ นปัจจยั ใน การรวมกลุ่มวา่ เมื่อไรควรเร่ิมมีการรวมกลุ่มเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเท่ียว การเขา้ ร่วม การสิ้นสุด หรือ

บทท่ี 7 บทสรุปจากการวิเคราะห์ สังเคราะห์และแนวทางการพฒั นาบทบาทเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเท่ียว 389 สถานการณ์ที่เหมาะสมในการรวมกลุ่มเป็ นเครือขา่ ยวสิ าหกิจเช่น ช่วงนกั ท่องเท่ียวมาก (High-Season) หรือ ช่วงนกั ท่องเที่ยวนอ้ ย (Low-Season) หรือเม่ือเกิดปัญหาต่างๆ รวมท้งั ระยะในการรวมกลุ่มควรจะนานเทา่ ใด เพ่ือใหเ้ กิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลสูงสุด 5) ระดบั ความสามารถและศกั ยภาพของกิจการในการรวมกลุ่มเป็นเครือขา่ ยวสิ าหกิจ หมายถึง การรับรู้และทศั นคติของผปู้ ระกอบการหรือผมู้ ีอานาจตดั สินใจในการดาเนินธุรกิจถึงผลประโยชน์ ท่ีจะไดจ้ ากการรวมกลุ่มเป็นเครือข่ายวสิ าหกิจ โดยความร่วมมือและการพ่ึงพาซ่ึงกนั และกนั ระหวา่ ง เครือขา่ ยเพ่ือตอบสนองความตอ้ งการและการแกป้ ัญหาร่วมกนั นาไปสู่การพฒั นาความสามารถและ ศกั ยภาพของกิจการและเครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยว การบริหารจดั การเครือข่ายวิสาหกิจการทอ่ งเท่ียวใหอ้ ยรู่ อดไดจ้ ึงตอ้ งอาศยั ท้งั ความรู้ ความเขา้ ใจ และความสามารถของผปู้ ระกอบการในการบริหารดา้ นต่างๆ และท่ีสาคญั คือ ความรู้ ความเขา้ ใจ เป็ นตน้ กาเนิดของความสามารถในการแข่งขนั ซ่ึงเป็ นกลไกจาเป็ นท่ีเอ้ือต่อการสร้างความเขม้ แขง็ ของกิจการใน ระยะยาว ปัจจยั หน่ึงในปัจจยั หลายประการที่ทาใหก้ ารประกอบธุรกิจการทอ่ งเท่ียวประสบความสาเร็จใน การสร้างความสามารถในการแขง่ ขนั แก่กิจการกค็ ือ ความรู้ ความเขา้ ใจของผปู้ ระกอบการและผมู้ ีส่วนได้ ส่วนเสียตอ่ การร่วมมือกบั ธุรกิจที่เกี่ยวขอ้ ง โดยเฉพาะธุรกิจดา้ นการท่องเท่ียวเป็นธุรกิจท่ีอาศยั และตอ้ ง ผสมผสานสินคา้ และบริการทอ่ งเที่ยวประเภทต่างๆ เขา้ ดว้ ยกนั จึงตอ้ งมีการพ่ึงพาเกี่ยวพนั กบั ธุรกิจอ่ืนๆใน เชิงร่วมมือทางธุรกิจในระดบั ต่างๆ โดยการบูรณาการท่ีดึงความร่วมมือทุกส่วนผนวกไวร้ วมกนั อยา่ งครบ วงจร หลกั การที่สาคญั คือ การสร้างความร่วมมือในลกั ษณะการรวมกลุ่มวสิ าหกิจ เพื่อเสริมสร้างจุดเด่นและ แกไ้ ขจุดอ่อนของกลุ่มอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวใหเ้ ขม้ แขง็ มากข้ึน โดยการสร้างพนั ธมิตรทางธุรกิจเพอื่ ความอยรู่ อด สร้างความร่วมมือระหวา่ งผปู้ ระกอบการและหน่วยงานท่ีเก่ียวขอ้ ง เพ่อื ใหผ้ ปู้ ระกอบการ เครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียวมีความสามารถในการปรับตวั ตามสถานการณ์และเพมิ่ ทกั ษะของบุคลากร และกิจการจากการแลกเปลี่ยนขอ้ มูลขา่ วสารท่ีเป็นประโยชน์ อยา่ งไรก็ตาม ยงั ไม่มีขอ้ สรุปท่ีแน่ชดั สาหรับอุตสาหกรรมบริการเช่นอุตสาหกรรมการทอ่ งเท่ียว วา่ การรวมกล่มุ วิสาหกิจจะสามารถส่งผลให้ธุรกิจการท่องเที่ยวอย่รู อดและมีศกั ยภาพทางการแข่งขนั มาก ขึน้ ได้ หรือกระต้นุ ผ้ปู ระกอบการให้เกิดวิสัยทัศน์และกาหนดกลยทุ ธ์ให้สอดคล้องกบั ประโยชน์ของการ รวมกล่มุ เครือข่ายวิสาหกิจได้แก่ การลดต้นทุน การเพ่ิมประสิทธิภาพกิจการ และการแก้ไขปัญหาท่ีถกู ต้อง แลกกบั การไหลของข้อมลู ข่าวสารสาคัญๆของแต่ละกิจการสู่กล่มุ วิสาหกิจท่ีตงั้ ขึน้ ได้

390 การพฒั นาการรวมกล่มุ แบบเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเท่ียว: แนวคิดและการประยกุ ต์ 7.2.2.5 บทบาทของผ้นู าของเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเที่ยว การเป็นผบู้ ริหารกิจการดา้ นการ ประกอบการการจดั การแหล่งท่องเที่ยว มาจากพ้ืนฐานจากคาวา่ ผปู้ ระกอบการหมายถึง ผทู้ ี่ทาการจดั ต้งั องคก์ รใหมห่ รือคนที่ริเร่ิมกิจการข้ึนมา ซ่ึงคอยผลกั ดนั ใหก้ ิจการกา้ วหนา้ ไป และเป็นคนท่ีคอยป้ อนพลงั งาน ใหแ้ ก่กิจการ หรือผทู้ ี่ทาการจดั ต้งั องคก์ รและพฒั นาบริหารงานแหล่งท่องเที่ยวรวมท้งั ยอมรับความเสี่ยงทาง กิจการเพื่อผลกาไร นอกจากน้ียงั หมายถึง บุคคลที่จดั ต้งั องคก์ ารกิจการโดยยอมรับความเสี่ยงภยั เพอื่ หวงั กาไร เป็นผจู้ ดั ระเบียบและดาเนินกิจการแหล่งทอ่ งเที่ยวและระบบการทอ่ งเที่ยวเพื่อกาไรและความพอใจใน ดา้ นจิตวทิ ยาองคก์ าร ในท่ีน้ีคือ เครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยว ส่วนในความหมายของการเป็นผดู้ าเนินการจดั การเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยว โดยหนา้ ท่ี พ้นื ฐานแลว้ ผ้ปู ระกอบการแหล่งท่องเที่ยวคือ ผ้ทู ี่นาปัจจัยการผลิตต่างๆ ของแหล่งท่องเที่ยวในระบบการ ท่องเท่ียวได้แก่ ทุน ท่ีดิน และแรงงาน มาผสมผสานจัดสรร ทาการเส่ียง และทาการตัดสินใจดาเนินการ อย่างใดอย่างหน่ึงเพื่อก่ อให้ เกิดการผลิตหรื อบริ การด้ านแหล่ งท่ องเที่ยวและระบบการท่ องเท่ียวเพื่อจาหน่ าย ให้แก่นักท่องเที่ยวด้วย รวมท้ังจะต้องเป็ นบุคคลที่มีความคิดสร้างสรรค์ในการหาโอกาสทางกิจการใหม่ๆ อย่ตู ลอดเวลา และจะต้องมีความอดทน ม่งุ ม่ัน กล้าตัดสินใจ และกล้าเสี่ยงในการที่จะนาความคิดสร้างสรรค์ ใหม่ๆ มาปฏิบตั ิเพ่ือให้เกิดผลคุ้มค่าในเชิงพาณิชย์อีกด้วย และต้องเป็นผ้ทู ่ีริเริ่มและยินดีที่จะรับความเสี่ยง ในการลงทุนประกอบกิจการแหล่งท่องเท่ียว โดยรวบรวมผสมผสานปัจจัยการผลิตท้ังหลายเข้าด้วยกนั และ นาสติปัญญา ประสบการณ์ และวิทยาการด้านการผลิตและการจัดการท่ีเหมาะสมจัดการให้เกิดการผลิต สินค้า หรือการจาหน่าย หรือการให้บริการแหล่งท่องเท่ียวและหรือกิจกรรมการท่องเท่ียวแก่ผ้เู กี่ยวข้อง จากการรวบรวมผลการศึกษาสามารถวเิ คราะห์บทบาทของผนู้ าของเครือขา่ ยวสิ าหกิจการ ทอ่ งเที่ยว โดยเริ่มจากการที่ผปู้ ระกอบการแหล่งทอ่ งเท่ียวคือ ผทู้ ่ีริเร่ิมกิจการข้ึนมาและดาเนินงานกิจการ อยา่ งตอ่ เน่ืองโดยมุ่งที่จะใหก้ ิจการประสบความสาเร็จและกา้ วหนา้ ยง่ิ ๆ ข้ึนไป โดยธรรมชาติแลว้ ผปู้ ระกอบการกิจการส่วนมากมกั จะเริ่มกิจการแหล่งท่องเท่ียวของตนจากขนาดเล็กแลว้ จึงคอ่ ย ๆ เติบโตข้ึน เมื่อการดาเนินงานไดป้ ระสบผลสาเร็จเป็ นข้นั ๆ ตามลาดบั ขณะเดียวกนั ผปู้ ระกอบการในกิจการขนาดเล็ก นบั ไดว้ า่ เป็นผทู้ ่ีเลง็ เห็นถึงโอกาสหรือความตอ้ งการท่ีสามารถจดั ต้งั กิจการข้ึนมาใหบ้ ริการตอบสนองลูกคา้ และสังคมได้ โดยเฉพาะกิจการขนาดเล็กกลายเป็นกิจการท่ีมีจานวนมากมาย และมีบทบาทยงิ่ ต่อระบบ เศรษฐกิจในการสร้างคุณค่าต่างๆ ท้งั ภาคการผลิต การขาย และการบริการต่างๆ บทบาทของผปู้ ระกอบการดา้ นการท่องเที่ยวในกิจการขนาดเล็กเร่ิมตน้ จากเจา้ ของกิจการ นบั วา่ มี ความสาคญั ยงิ่ ตอ่ ระบบเศรษฐกิจของประเทศและโอกาสท่ีกิจการเหล่าน้ีจะเติบโตกลายเป็นกิจการขนาด

บทท่ี 7 บทสรุปจากการวิเคราะห์ สังเคราะห์และแนวทางการพฒั นาบทบาทเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเท่ียว 391 ใหญ่ ความสาเร็จข้ึนอยกู่ บั ผปู้ ระกอบการเป็ นสาคญั ดงั น้นั ผเู้ ขียนเสนอวา่ ผปู้ ระกอบการดา้ นการท่องเท่ียว ในฐานะของผนู้ าของเครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวจะปฏิบตั ิภารกิจในบทบาทดงั ต่อไปน้ี 1) บทบาทของนกั ลงทุน เน่ืองจากการเริ่มกิจการส่วนมากเกิดจากผปู้ ระกอบการมีความ มน่ั ใจในความคิดของตวั เอง แตไ่ มม่ ีผรู้ ่วมทุนทาใหก้ ารลงทุนในกิจการคร้ังแรกตอ้ งเป็ นเงินส่วนตวั ดงั น้นั ผปู้ ระกอบการดา้ นการท่องเท่ียวหรือผนู้ าเครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยว จึงเป็นผทู้ ่ีกลา้ เส่ียงลงทุนเพอื่ ลงมือ ทาประโยชนต์ ่อกิจการและสังคม โดยพสิ ูจนค์ วามสามารถใหเ้ กิดประโยชน์ต่อการพฒั นาเศรษฐกิจและ สังคม 2) บทบาทของผจู้ ดั การ แมว้ า่ กิจการที่ต้งั ข้ึนจะเป็นเพียงกิจการขนาดเล็กหรือขนาดใหญ่ก็ ตาม ในฐานะผปู้ ระกอบการแหล่งทอ่ งเท่ียว จาเป็นตอ้ งประกอบภารกิจในฐานะผจู้ ดั การเพื่อใหส้ ามารถ ดาเนินการตามเป้ าหมายของกิจการไดจ้ นบรรลุผลสาเร็จ โดยผปู้ ระกอบการแหล่งท่องเที่ยวและอื่นๆของ เครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเท่ียว ตอ้ งหาความรู้เก่ียวกบั หนา้ ที่ในการจดั การและตอ้ งพยายามสร้างสม ประสบการณ์ในการจดั การให้มากข้ึนดว้ ย 3) บทบาทของผนู้ า โดยปกติกิจการขนาดเล็กมกั จะจา้ งบุคคลเขา้ มาทางานตามความ เหมาะสมขององคก์ ร ทาใหผ้ ปู้ ระกอบการตอ้ งมีบทบาทในการเป็นผนู้ าอยา่ งเด่นชดั โดยตอ้ งเป็ นผบู้ ุกเบิก ริเริ่มงานใหมๆ่ รวมท้งั ปรับปรุงประสิทธิภาพงานปัจจุบนั และผลกั ดนั ใหเ้ กิดการทางานเป็นทีมของ เครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียว โดยอาศยั ศิลปะในการปกครอง ตลอดจนส่งเสริมขวญั และกาลงั ใจ อีกท้งั พฒั นาลูกนอ้ งใหเ้ ติบโตกา้ วทนั เทคโนโลยใี หม่ๆ ท่ีเก่ียวขอ้ งกบั งานการจดั การในอุตสาหกรรมการท่องเท่ียว ดว้ ย 4) บทบาทของผสู้ ร้างสรรคส์ ังคม เม่ือผปู้ ระกอบการแหล่งท่องเท่ียวหรือผนู้ าของเครือข่าย วสิ าหกิจการท่องเที่ยวไดร้ ิเริ่มกิจการและทางานร่วมกนั เพ่อื ช่วยเหลือและทาประโยชนก์ บั กลุ่มสังคมและ ผบู้ ริโภคในเชิงเศรษฐศาสตร์ นอกจากเป็ นการตอบสนองความตอ้ งการของลูกคา้ แลว้ ผปู้ ระกอบการดา้ น การท่องเท่ียวยงั สามารถกระทาเพอ่ื รับผดิ ชอบต่อสงั คมโดยไม่มุง่ ดาเนินกิจการแบบมุ่งกาไรเพยี งอยา่ งเดียว หรือทากิจการท่ีก่อใหเ้ กิดผลเสียตอ่ ผบู้ ริโภคหรือชุมชน จึงจะไดช้ ื่อวา่ เป็ นผนู้ าดา้ นการทอ่ งเที่ยวท่ีมีคุณคา่ สมควรแก่การยกยอ่ งของสังคม และการสนบั สนุนของประชาชนหรือลูกคา้ ต่อไป บทบาทท่ีสาคญั ของผปู้ ระกอบการหรือผนู้ าของเครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียวตาม แนวความคิดของนกั เศรษฐศาสตร์คือ การนาส่ิงประดิษฐค์ ิดคน้ ใหม่ๆ มาใชเ้ ป็นประโยชน์และเพิ่ม ประสิทธิภาพในการผลิต และการบริหารเพือ่ ใหเ้ กิดความร่วมมือ สามคั คี มีส่วนร่วมในความคิดสร้างสรรค์ แปลกใหม่ ท่ีโดดเด่นเหนือคู่แข่งขนั อนั จะเป็นบ่อเกิดของลกั ษณะสินคา้ และบริการชนิดใหม่ๆ ที่เกิดข้ึนมา

392 การพฒั นาการรวมกล่มุ แบบเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเที่ยว: แนวคิดและการประยกุ ต์ เสนอต่ออุตสาหกรรมดา้ นการทอ่ งเท่ียวตา่ งๆ ที่เก่ียวเน่ืองและเกี่ยวขอ้ งกบั อุตสาหกรรมการท่องเท่ียวเพ่ือ ตอบสนองความตอ้ งการที่เปลี่ยนแปลงไปของผบู้ ริโภคใหม้ ากข้ึน 7.2.2.6 การมีความไว้วางใจในกนั และกัน ความไวว้ างใจมีท้งั ที่เกิดข้ึนก่อน (Antecedences of trust) และตามมาดว้ ยผลของความไวว้ างใจ (Outcomes of trust) มีงานวจิ ยั ที่พบวา่ ความไวว้ างใจระหวา่ ง องคก์ รมีอิทธิพลตอ่ การทางานร่วมกนั และมีอิทธิพลตอ่ ผลการดาเนินงาน จากการทบทวนวรรณกรรมพบวา่ ความสัมพนั ธ์เชิงสาเหตุระหวา่ งการทางานร่วมกนั ในห่วงโซ่อุปทานและความไวว้ างใจระหวา่ งองคก์ รใน ต่างๆ อยา่ งแพร่หลายต้งั แต่อดีตจนถึงปัจจุบนั ไดแ้ ก่ ผลการดาเนินงานของกิจการ ความไดเ้ ปรียบทางการ แขง่ ขนั เกิดจากการทางานร่วมกนั ซ่ึงเป็นผลของการมีความไวว้ างใจในกนั และกนั จากความหมายหรือคาจากดั ความของความไวว้ างใจขา้ งตน้ และความไวว้ างใจในการทางาน ร่วมกนั ระหวา่ งองคก์ รในห่วงโซ่อุปทาน จะเห็นวา่ การศึกษาความไวว้ างใจระหวา่ งองคก์ รมี 2 มิติคือ ความ ไวว้ างใจดา้ นความรู้สึก (Affective trust) และความไวว้ างใจดา้ นการรับรู้ (Cognitive trust) ซ่ึงมี ความสมั พนั ธ์เกี่ยวขอ้ งกบั ระดบั ความรู้ความเขา้ ใจของสมาชิกท่ีทางานร่วมกนั เป็ นเครือขา่ ยวสิ าหกิจ การทางานร่วมกนั มีอิทธิพลตอ่ ความไวว้ างใจในการทางานร่วมกนั ระหวา่ งองคก์ รและความ ไวว้ างใจในการทางานร่วมกนั ระหวา่ งองคก์ รของเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวมีอิทธิพลต่อผลการ ดาเนินงานของกิจการของเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเท่ียว และในทานองยอ้ นกลบั ดว้ ย กล่าวคือ สมาชิก ระหวา่ งองคก์ รของเครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวมีความมุง่ มน่ั อยา่ งแน่วแน่ต่อความไวว้ างใจระหวา่ ง หุน้ ส่วนทางการคา้ ดว้ ยกนั หรือสมาชิก และใชแ้ นวคิดความไวว้ างใจระหวา่ งองคก์ รดา้ นความรู้สึกและความ ไวว้ างใจดา้ นการรับรู้ ความไวว้ างใจดา้ นความรู้สึกของเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเที่ยวหมายถึง ความ ไวว้ างใจท่ีเก่ียวขอ้ งกบั อารมณ์และรู้สึกไดข้ องสมาชิกเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียวต่อกนั ไดแ้ ก่ ความ ปรารถนาดีและความซ่ือตรงตอ่ กนั ส่วนความไวว้ างใจดา้ นการรับรู้ของสมาชิกเครือข่ายวสิ าหกิจการ ท่องเที่ยวหมายถึง ความไวว้ างใจท่ีเก่ียวขอ้ งกบั เหตุผลและความมน่ั ใจของอีกฝ่ ายหน่ึงไดแ้ ก่ ความสามารถ ของกิจการและการรักษาสญั ญาหรือพนั ธะสัญญาท่ีกาหนดข้ึนโดยเครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยว 7.2.2.7 การมีความผกู พันในพันธะสัญญาของการรวมกลุ่มเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเที่ยว ความ ผกู พนั ของเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวหมายถึง ความเช่ือในการแลกเปลี่ยนท่ีจะธารงความสมั พนั ธ์

บทที่ 7 บทสรุปจากการวิเคราะห์ สังเคราะห์และแนวทางการพัฒนาบทบาทเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเท่ียว 393 ระหวา่ งสมาชิกของเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวกบั สมาชิกและกบั หน่วยงานอ่ืนๆ ในระบบการท่องเท่ียว โดยมีความพยายามท่ีทาใหเ้ กิดความมนั่ ใจในการทางาน ซ่ึงความผกู พนั น้ีเป็นทศั นคติท่ีมุ่งปฏิสัมพนั ธ์กบั ผอู้ ่ืนโดยส่วนใหญ่มกั เป็นความสมั พนั ธ์อยา่ งไม่เป็นทางการ ผลการศึกษาพบวา่ ความผกู พนั มีบทบาทสาคญั ในการทางานร่วมกนั ของเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเท่ียว (วฒุ ิชาติ สุนทรสมยั และคณะ, 2555) ความผกู พนั น้ีเป็นการเสียสละในระยะส้นั เพือ่ ผลประโยชน์ระยะยาว ซ่ึงความสมั พนั ธ์ระยะยาวน้ีจะมีประโยชน์ต่อการ ทาธุรกรรม ความไวว้ างใจกนั ในความร่วมมือน้นั เป็นตวั กาหนดความสมั พนั ธ์ระยะยาวระหวา่ งพนั ธมิตร ของเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวที่มุ่งความสัมพนั ธ์ระยะยาวและรู้สึกผกู พนั ซ่ึงจะเป็นเร่ืองยากที่ พนั ธมิตรของเครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวจะเปล่ียนใจไปจากเดิม ในทางตรงขา้ มหากพนั ธมิตรหรือ สมาชิกของเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเท่ียวเกิดความสัมพนั ธ์ระยะส้ันจะเปล่ียนใจไปจากเดิมไดง้ ่ายกวา่ จาก ผลประโยชนต์ า่ งๆ เช่น ราคาที่จงู ใจ และข้ึนกบั ขอ้ จากดั ของพนั ธมิตรของเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยว เปลี่ยนจากความสัมพนั ธ์ระยะยาวมาเป็นระยะส้ันเช่น ความสามารถของพนั ธมิตรนอกเครือข่ายวสิ าหกิจ การทอ่ งเท่ียว ดงั น้นั การทางานร่วมกนั ของพนั ธมิตรของเครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวตอ้ งใชร้ ะยะ เวลานานจนเกิดความผกู พนั และจากการทางานท่ีมีส่วนร่วมในการทางานแบบกลุ่มร่วมกนั จนพฒั นาและ รักษาความสมั พนั ธ์ระยะยาวที่เรียกวา่ พนั ธะสญั ญา ผเู้ ขียน ประยกุ ต์ แนวคิดของ ซิมาทแู ปงและศริดหารัน (Simatupang & Sridharan, 2002a, 20) ที่ ไดอ้ ธิบายถึงระยะเวลาการทางานร่วมกนั ของเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเท่ียวท่ีส่งผลตอ่ การมีความผกู พนั ใน พนั ธะสัญญาของการรวมกลุ่มเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยว (Commitment to tourism clustering) มี 3 ระยะดงั น้ี 1) ระยะส้นั หมายถึง การทางานร่วมกนั นอ้ ยกวา่ 1 ปี เป็นการเร่ิมตน้ ความร่วมมือระหวา่ ง สมาชิกของเครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียวที่ตา่ งกนั เพื่อตอบสนองตามความตอ้ งการของนกั ทอ่ งเท่ียว ไดแ้ ก่ พนั ธะสัญญาดา้ นการบริการท่ีเป็ นมิตรและคุณภาพท่ีเป็นมาตรฐานแก่นกั ท่องเท่ียว และการ แลกเปลี่ยนและใชข้ อ้ มูลขา่ วสารร่วมกนั ในการวางแผนการตลาด 2) ระยะปานกลางหมายถึง การทางานร่วมกนั ระหวา่ งสมาชิกของเครือข่ายวสิ าหกิจการ ทอ่ งเที่ยวมากกวา่ 1-3 ปี เป็นความรับผดิ ชอบร่วมกนั ดา้ นกิจกรรมเกี่ยวกบั การหาตลาด เพือ่ กา้ วสู่การขยาย ตลาดที่เติบโตมากข้ึน ไดแ้ ก่ การเพิม่ และขยายฐานลูกคา้ หรือนกั ท่องเท่ียว 3) ระยะยาวหมายถึง การทางานร่วมกนั ระหวา่ งสมาชิกของเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเท่ียว มากกวา่ 2-5 ปี โดยการทางานร่วมกนั ระยะยาวมุ่งท่ีจะสร้างบริการท่ีดีเยย่ี ม หรือสามารถสร้างนวตั กรรมการ

394 การพฒั นาการรวมกล่มุ แบบเครือข่ายวิสาหกิจด้านการท่องเที่ยว: แนวคิดและการประยกุ ต์ บริการดา้ นการท่องเท่ียว ตลอดจนการมีส่วนร่วมและแบ่งปันความสามารถและทกั ษะความเช่ียวชาญ ดว้ ยกนั ไดแ้ ก่ การแลกเปล่ียนความรู้ ทกั ษะ และประสบการณ์ร่วมกนั การใชบ้ ุคลากรบางตาแหน่งร่วมกนั ความผกู พนั กนั ระหวา่ งสมาชิกของเครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวเป็ นมิติท่ีเกี่ยวขอ้ งกบั ระยะเวลา ความสมั พนั ธ์จนพฒั นาเป็ นความผกู พนั ระหวา่ งหุน้ ส่วนการคา้ ที่เตม็ ใจจะลงทุนในการทา ธุรกรรม โดยความสมั พนั ธ์อาจเริ่มจากความตอ้ งการ และความเขา้ ใจซ่ึงกนั และกนั จนมีลกั ษณะของการ พ่ึงพากนั แลว้ เมื่อเกิดความผกู พนั ฝ่ ายหน่ึงยอ่ มอดทนต่อขอ้ บกพร่องของอีกฝ่ ายหน่ึง และไมฉ่ วยโอกาส หรือการเอารัดเอาเปรียบกนั เมื่อหุน้ ส่วนทางการคา้ หรือสมาชิกของเครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวมี ความสมั พนั ธ์ระยะยาวทาใหม้ ีความไวว้ างใจและมีอิทธิพลต่อผลการดาเนินงานดา้ นประสิทธิภาพและจะ ประสิทธิผลตามไปดว้ ย 7.2.2.8 การมีส่วนร่วมในกระบวนการทางานเป็นกล่มุ เครือข่ายวิสาหกิจการท่องเที่ยว เครือข่าย วสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวเป็นกระบวนการกลุ่มที่เกี่ยวกบั กลุ่มคนหรือผปู้ ระกอบการ เพื่อนาความรู้ไปใชใ้ นการ ปรับเปล่ียนเจตคติและพฤติกรรมของคนหรือสมาชิก รวมท้งั ผมู้ ีส่วนไดส้ ่วนเสียในอุตสาหกรรมการ ทอ่ งเท่ียวและท่ีเก่ียวขอ้ ง ดาเนินงานหรือส่งเสริมสนบั สนุนเพอ่ื นาไปสู่การเสริมสร้างความสัมพนั ธ์และการ พฒั นาการทางานแบบเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวใหม้ ีประสิทธิภาพในขณะท่ีอยใู่ นสภาวะแขง่ กนั จุดเริ่มตน้ เกี่ยวกบั การคน้ ควา้ วจิ ยั เรื่องน้ีคือ การศึกษาดา้ นพลงั ของกลุ่มและผทู้ ่ีไดช้ ื่อวา่ เป็นนกั วชิ าการท่ีมี ช่ือเสียงดา้ นกระบวนการกลุ่มและกลุ่มสมั พนั ธ์ก็คือ เคิร์ท เลวนิ (Kurt Lewin) นกั จิตวิทยาสังคมและ นกั วทิ ยาศาสตร์ชาวเยอรมนั โดยเริ่มศึกษาต้งั แตป่ ระมาณ ค.ศ. 1920 เป็นตน้ มา และไดม้ ีผนู้ าหลกั การของ พลงั กลุ่มไปใชใ้ นการพฒั นาพฤติกรรมการทางานกลุ่ม การพฒั นาบุคลิกภาพอื่นๆ รวมท้งั ในวงการศึกษา หลกั การและแนวคิดทฤษฎีกระบวนการกลุ่มตามแนวคิดพ้ืนฐานของกระบวนการกลุ่มกค็ ือ แนวคิดใน ทฤษฎีภาคสนาม ของเคิร์ท เลวนิ (Levin, 1997) พบวา่ การมีส่วนร่วมสามารถจาแนกตามระดบั ของการมี ส่วนร่วมได้ 4 ระดบั ดงั น้ี 1) การมีส่วนร่วมการตัดสินใจ (Decision Making) การท่ีสมาชิก และผมู้ ีส่วนไดส้ ่วนเสียใน อุตสาหกรรมการท่องเท่ียวและที่เก่ียวขอ้ งของเครือข่ายวสิ าหกิจการท่องเที่ยวไดเ้ ร่ิมเขา้ มามีส่วนร่วม ตดั สินใจในดา้ นการวางแผน การกาหนดวสิ ยั ทศั น์ นโยบาย เป้ าหมาย และการจดั การเกี่ยวกบั กิจกรรมการ พฒั นาดว้ ยตวั เขาเองท้งั ในเร่ืองเร่งด่วน สาคญั และอื่นๆ ซ่ึงถือเป็นการระดมการทางานตามความรับผดิ ชอบ และเป็นการมีส่วนร่วมของกลุ่มสมาชิกอยา่ งแทจ้ ริง

บทท่ี 7 บทสรุปจากการวิเคราะห์ สังเคราะห์และแนวทางการพฒั นาบทบาทเครือข่ายวิสาหกิจการท่องเท่ียว 395 2) การมีส่วนร่วมปฏิบตั ิการ (Implementation) เป็นการการดาเนินงานของเครือข่าย วสิ าหกิจการท่องเท่ียวในแง่การสนบั สนุนทรัพยากรดา้ นต่างๆ รวมไปถึงการบริหารงาน การประสานงาน และขอความช่วยเหลือท้งั ของหรือจากสมาชิกและผมู้ ีส่วนไดส้ ่วนเสียในอุตสาหกรรมการท่องเท่ียวและที่ เกี่ยวขอ้ ง รวมท้งั จากหน่วยงานภาครัฐ ท้งั ในระยะส้นั ปานกลางและระยะยาวเพือ่ ใหบ้ รรลุเป้ าหมายของ เครือขา่ ยดว้ ย 3) การมีส่วนร่วมในผลประโยชน์และความสูญเสีย (Benefits and Losses) หมายถึง การท่ี สมาชิกและผมู้ ีส่วนไดส้ ่วนเสียของเครือขา่ ยวสิ าหกิจการทอ่ งเที่ยวในอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวและท่ี เก่ียวขอ้ งไดร้ ับผลประโยชน์และหรือความสูญเสียตา่ งๆ ร่วมกนั จากดาเนินการร่วมกนั แบบเครือขา่ ย วสิ าหกิจการท่องเที่ยวท้งั ทางดา้ นเศรษฐกิจและสงั คม ท้งั ระดบั จุลภาคและมหภาค ไดแ้ ก่ ผลผลิต ยอดขาย กาไร ประสิทธิภาพการผลิต การเงิน การบริหารจดั การ รวมท้งั ความพึงพอใจของนกั ทอ่ งเท่ียว การลด ตน้ ทุน และการประหยดั ดา้ นต่างๆ รวมท้งั การจา้ งแรงงาน การลดขยะ ของเสีย และปัญหาสงั คมต่างๆ การ ลดปัญหาที่เกิดจากความยากจน หน้ีสิน อาชญากรรม ตลอดจนมีส่วนร่วมในการมีความยงั่ ยนื ของการใชภ้ ูมิ- ปัญญาทอ้ งถ่ินและ สิ่งแวดลอ้ มโดยพจิ ารณาถึงการกระจายผลประโยชน์อยา่ งเป็ นธรรมและผลกระทบดา้ น ลบท่ีอาจเป็นโทษที่เกิดข้ึนดว้ ย 4) การมีส่วนร่วมในการประเมินและติดตาม (Evaluation and Monitoring) เป็นการ พิจารณาและดาเนินการถึงผลหรือดชั นีหลกั ท้งั ที่วดั ค่าไดเ้ ป็นตวั เลขและกายภาพ และไม่สามารถวดั คา่ ได้ เป็นตวั เลข (Key Performance Indicators: KPIs) ท่ีบง่ ช้ีถึงระบบการดาเนินงานตามบทบาทของสมาชิก และ ผมู้ ีส่วนไดส้ ่วนเสียของเครือข่ายวสิ าหกิจการทอ่ งเท่ียว โดยการประเมินผลและการติดตามควบคูก่ นั ไปเป็ น ระยะที่กาหนดไวก้ ่อนแลว้ ในแผนกลยทุ ธ์ที่ตอ้ งคานึงถึงการประเมินผลสาหรับการจดั การก่อน ระหวา่ งและ หลงั การทางานร่วมกนั แบบเครือขา่ ยวสิ าหกิจการท่องเท่ียว ในดา้ นการตดั สินใจตามกลยทุ ธ์ของเครือข่าย วสิ าหกิจการท่องเท่ียว ดว้ ยการเปรียบเทียบกบั เป้ าหมายเป็ นหลกั ซ่ึงพิจารณาร่วมกบั การพิจารณา ผลประโยชน์และความสูญเสียต่างๆ ทางดา้ นเศรษฐกิจ สังคมและส่ิงแวดลอ้ มท้งั ระดบั จุลภาคและมหภาค ไดแ้ ก่ ผลผลิต ยอดขาย กาไร ประสิทธิภาพการผลิต การเงิน การบริหารจดั การ รวมท้งั ความพงึ พอใจของ นกั ทอ่ งเที่ยว การลดตน้ ทุน และการประหยดั ทรัพยากรดา้ นต่างๆ รวมท้งั การจา้ งแรงงาน การพฒั นาระบบ สาธารณูปโภคและการส่ือสาร การลดปัญหาขยะ ของเสีย การลดปัญหาที่เกิดจากความยากจนตา่ งๆ เช่น หน้ีสิน อาชญากรรม และปัญหาสงั คมตา่ งๆ เป็นตน้ การมีความยงั่ ยนื ของการใชภ้ ูมิปัญญาทอ้ งถ่ินและ