7 thoi quen de thanh dat - Stephen R.Covey

250 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ 8. THÛCÅ HIÏNÅ LÕCH CÖNG TACÁ CUAÃ BANÅ Quay trúã laåi pheáp êín duå vïì maáy vi tñnh, theo Thoái quen thûá nhêët, “Baån laâ ngûúâi lêåp trònh” vaâ Thoái quen thûá hai, “Haäy viïët chûúng trònh!” thò Thoái quen thûá ba seä khuyïn baån “Thûåc hiïån chûúng trònh”. Haäy thûåc hiïån lõch cöng taác maâ baån àaä lêåp ra, trûúác hïët bùçng yá chñ àöåc lêåp, tñnh tûå giaác, loâng trung thûåc vaâ sûå cam kïët cuãa mònh, khöng phaãi àöëi vúái caác muåc tiïu, kïë hoaåch ngùæn haån hay sûå thöi thuác nhêët thúâi maâ laâ àöëi vúái caác nguyïn tùæc àuáng àùæn, nhûäng giaá trõ sêu sùæc - vöën àem laåi yá nghôa cho caác muåc tiïu, kïë hoaåch cuãa chuáng ta. Khi banå thûcå hiïnå lõch cöng tacá hanâ g tuênì , nhêtë àõnh seä coá lucá sûå kiïn àõnh cuaã banå gùpå phaiã thûã thaách. Sûå phanã ûná g tûác thò àöëi vúiá cacá ûu tiïn khêní cêëp nhûng khöng quan troång trong Phêìn tû thûá ba hay viïåc dïî danâ g tröën traánh vaoâ Phênì tû thûá tû seä àe doåa khaã nùng thûcå hiïån caác hoatå àöång quan troång trong Phêìn tû thûá hai. Luác nayâ , viïåc lêëy nguyïn tùcæ lamâ tronå g têm, sûå tûå nhêån thûcá vaâ lûúng têm cuaã banå seä mang àïnë cho banå sûå an toaân, àõnh hûúná g vaâ khön ngoan àïí sûã dunå g yá chñ àöåc lêpå vaâ duy trò lêåp trûúâng kiïn àõnh àöië vúiá cöng viïåc thûcå sûå quan tronå g. Khöng phaiã luác naoâ banå cuäng biïët trûúác àiïuì gò laâ thûcå sûå quan troång, duâ àaä töí chûác tó mó tuênì lamâ viïåc cuãa mònh. Vò laâ ngûúiâ lêyë nguyïn tùcæ laâm troång têm, seä coá luác banå nhênå thêëy rùnç g cêìn phaiã xïpë nhûnä g giaá trõ cao hún lïn trïn lõch cöng tacá hanâ g tuêìn. Vaâ vò laâ ngûúiâ lêëy nguyïn tùæc laâm tronå g têm nïn baån coá thïí laâm àiïìu àoá vúái sûå thanh thanã trong lonâ g. Con trai töi rêtë quan têm àïën viïåc lêpå kïë hoaåch cöng viïåc vaâ tñnh toaná hiïuå qua.ã Noá coá mötå lõch trònh cöng viïåc

2517 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THAN H ÀATÅ rêët khñt khao, phên böí thúiâ gian cho cacá hoatå àönå g àïnë tûâng phuát, trong àoá bao gömì : mua vaâi cuöën sacá h, rûaã xe, caã viïcå “cùæt àûát” vúiá cö banå gaiá Carol, cunâ g nhiïìu thûá khaác. Moåi thûá àïìu diïîn ra theo kïë hoacå h cho túái phêìn vïì Carol. Hai àûaá àaä henå hoâ thûúnâ g xuyïn vúái nhau möåt thúâi gian khaá lêu, vaâ cuöië cunâ g, con trai töi ài àïnë kïtë luêån laâ khöng nïn tiïëp tucå möië quan hïå nûäa. Do trung thaânh vúái tñnh hiïuå quaã cuãa lõch trònh, noá lïn kïë hoacå h danâ h ra 15 phutá àïí goiå àiïån thoaåi noiá chuyïån vúiá Carol. Nhûng viïåc nayâ laâm cho con beá rêtë àau buöìn. Vò vêåy, hún möåt tiïnë g rûúäi, cu cêåu vêîn khöng thïí naoâ dûtá ra àûúåc cuöcå noiá chuyïnå cùng thùèng vúái con be.á Ngay caã möåt cuöcå gùåp nhau vênî chûa àu.ã Tònh hònh trúã nïn cùng thùnè g cho caã hai àûáa. Qua ào,á coá thïí thêëy rùçng chuná g ta khöng thïí aáp duång mötå cacá h àún gianã , mayá mocá tñnh hiïåu quaã trong viïcå giaiã quyïtë caác möië quan hïå giûäa con ngûúâi vúái nhau. Töi àaä cöë gùæng àïí trúã nïn “coá hiïuå qua”ã trong quan hïå vúiá nhûnä g ngûúiâ àöië lêpå vúiá mònh, nhûng thêtë baåi. Töi àaä cöë gùæng danâ h ra 10 phutá trong “quyä thúiâ gian quyá bauá ” cuaã mònh giaiã quyïët mêu thuênî vúái möåt nhên viïn, àïí röiì phaát hiïån ra rùçng àiïuì naây chó canâ g laâm vênë àïì röëi thïm maâ thöi. Nhûng nïuë khùcæ sêu Thoiá quen thûá hai vaoâ têm trñ, banå seä coá àûúåc nhûnä g giaá trõ cao quyá hún lamâ àöång lûåc thuác àêyí . Baån coá thïí àùåt cacá giaá trõ lïn trïn kïë hoaåch cuaã mònh. Banå coá thïí àiïìu chónh kïë hoacå h cho phuâ húpå hoùåc linh àönå g hún. Banå seä khöng camã thêyë thêtë baiå khi khöng thûcå hiïnå àûúcå kïë hoaåch hay khi buöcå phaiã thay àöíi no.á

252 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ 9. ÛU ÀIÏMÍ VÛÚTÅ TRÖIÅ CUAÃ THÏË HÏÅ QUANÃ TRÕ THÚIÂ GIAN THÛÁ TÛ Möåt trong nhûäng lyá do ngûúâi ta chönë g laiå viïåc sûã duång caác cöng cuå quanã lyá cuãa thïë hïå thûá ba laâ vò chuná g lamâ mêët ài sûå tûå do, thoaãi maiá , khiïnë hoå trúã nïn cûná g nhùcæ vaâ thiïëu linh hoatå . Noá lamâ hoå phuå thuöcå vaoâ cacá kïë hoacå h búiã vò mö thûcá tñnh hiïuå quaã cuaã thïë hïå quanã trõ thûá ba khöng phuâ húpå vúái nguyïn tùæc con ngûúâi quan tronå g hún cöng viïåc. Cöng cuå cuaã thïë hïå thûá tû thûâa nhêån nguyïn tùcæ nayâ . Noá cunä g thûaâ nhênå rùçng àiïìu àêuì tiïn baån cêìn xem xetá dûúái gocá àöå cuãa tñnh hiïåu quaã chñnh laâ banã thên baån. Noá khuyïën khñch banå danâ h thúâi gian cho cacá hoaåt àönå g nùçm trong Phênì tû thûá hai, àïí hiïuí vaâ lêyë nguyïn tùcæ lamâ troång têm trong cuöcå söëng cuaã mònh, àïí biïíu thõ roä ranâ g cacá mucå àñch vaâ giaá trõ maâ banå cênì trong viïcå àõnh hûúná g cho cacá quyïët àõnh hanâ g ngayâ cuaã banå . Noá giuáp banå taoå ra sûå cên bùçng trong cuöåc sönë g, vûúåt lïn caác giúái hanå cuãa kïë hoacå h haâng ngayâ àïí töí chûác vaâ lêåp lõch cöng tacá hanâ g tuêìn. Noá giupá baån dunâ g sûå tûå nhêån thûcá vaâ lûúng têm cuãa mònh àïí duy trò sûå kiïn àõnh àöië vúái caác nguyïn tùæc cunä g nhû muåc àñch maâ baån xaác àõnh laâ quan troång nhêët. Thay vò sûã duång möåt “banã àöì” dêîn àûúâng, baån sûã duång möåt chiïëc “la banâ ”. Thïë hïå tûå quaãn trõ banã thên thûá tû tiïnë böå hún thïë hïå thûá ba úã nùm khña canå h quan tronå g. Thûá nhêtë , noá lêyë nguyïn tùcæ lamâ troång têm. Noá khöng chó àïì cao Phênì tû thûá hai maâ conâ taoå ra mö thûcá trung têm cho baån sûác manå h àïí xem xetá thúiâ gian cuãa mònh trong khuön khöí nhûnä g àiïìu thûåc sûå quan tronå g vaâ hûäu ñch. Thûá hai, noá àûúcå dêîn dùtæ búãi lûúng têm. Noá cho banå cú

2537 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ höiå àïí töí chûcá cuöåc söëng möåt cacá h töët nhêët theo khaã nùng, phuâ húåp vúiá caác giaá trõ sêu sùæc nhêët cuãa mònh. Àönì g thúiâ , noá cunä g cho baån sûå tûå do àïí yïn têm àùtå caác giaá trõ quan tronå g hún lïn trïn kïë hoaåch cuãa mònh. Thûá ba, noá xaác àõnh roä sûá mïnå h duy nhêët cuãa baån, bao gömì caác giaá trõ vaâ mucå tiïu lêu daâi. Àiïuì àoá seä cho baån phûúng hûúná g vaâ muåc àñch haânh àöång hanâ g ngayâ . Thûá tû, noá giupá banå cên bùnç g cuöcå sönë g bùçng caách nhênå diïnå cacá vai troâ, àùåt ra cacá mucå tiïu vaâ lêåp kïë hoaåch cho caác hoatå àöång cuaã tûâng vai troâ möîi tuêìn. Thûá nùm, noá cho baån möåt phaåm vi hoatå àöång lúán hún thöng qua viïåc töí chûác cöng viïåc haâng tuênì , cuâng vúiá sûå àiïìu chónh hanâ g ngaây nïëu cênì , úã têmì cao hún. Noá giuáp banå gùæn boá vúiá cacá giaá trõ sêu sùæc nhêët thöng qua viïcå xem xeát caác vai troâ then chötë cuãa banå . Súåi chó xuyïn suöët caã nùm ûu àiïím nayâ la:â têpå trung chuã yïëu vaâo cacá möëi quan hïå vaâ kïtë qua,ã sau àoá múiá têåp trung vaoâ vênë àïì thúiâ gian. 10. GIAO PHOÁ CÖNG VIÏCÅ : GIA TÙNG P VAÂ PC Chuná g ta hoanâ thanâ h moiå cöng viïåc thöng qua sûå giao phoá – cho thúiâ gian hoùcå cho ngûúiâ khaác. Nïëu giao phoá cho thúâi gian, chuná g ta nghô àïën hiïuå suêtë . Nïuë giao phoá cho ngûúâi khaác, chuáng ta nghô àïnë hiïåu quaã. Nhiïuì ngûúâi tûâ chöië giao phoá cöng viïåc cho ngûúâi khacá búiã vò hoå camã thêyë khöng yïn têm. Nhûng giao phoá cöng viïåc möåt caách hiïåu quaã cho ngûúiâ khacá laâ mötå hanâ h àöång coá tñnh chêët àoân bêyí maånh meä nhêët. Viïcå chuyïní giao tracá h nhiïmå cho nhûnä g ngûúiâ coá kyä

254 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ nùng vaâ àûúcå àaoâ taoå khiïnë banå coá àiïuì kiïnå danâ h thúiâ gian, sûcá lûcå cho cacá hoatå àönå g khacá hûuä ñch hún. Giao phoá giupá caá nhên lênî töí chûcá phatá triïní . J.C. Penney – ngûúiâ saná g lêpå têpå àoanâ baná leã nöií tiïnë g J.C. Penney - sinh thúiâ tûnâ g noiá rùnç g quyïtë àõnh saná g suötë nhêtë cuaã öng laâ “uyã quyïnì ” sau khi nhênå ra rùnç g mònh khöng conâ coá thïí tûå lamâ àiïuì àoá àûúcå nûaä . Quyïtë àõnh àoá àaä àem laiå sûå phatá triïní vaâ tùng trûúnã g cuaã hanâ g trùm cûaã hanâ g vaâ hanâ g nganâ con ngûúiâ . Vò sûå giao phoá cêìn phaiã coá ngûúâi khaác, nïn àoá laâ möåt chiïnë thùæng chung cuaã têåp thïí – seä àûúåc trònh baây trong Thoiá quen thûá tû. ÚÃ àêy, chuáng ta têpå trung vaâo caác nguyïn tùæc quanã lyá banã thên, vaâ khaã nùng giao phoá cöng viïcå cho ngûúâi khaác – àiïmí khaác nhau chuã yïëu giûaä vai troâ cuãa ngûúiâ quaãn lyá vaâ ngûúâi saãn xuêët àöåc lêåp – nïn töi tiïëp cêån vêën àïì giao phoá tûâ gocá àöå kyä nùng quanã lyá caá nhên cuaã banå . Mötå nhaâ sanã xuêtë lamâ bêtë cûá àiïuì gò cênì thiïtë àïí àatå àûúcå cacá kïtë quaã mong muönë , tûcá àïí coá àûúcå nhûnä g “quaã trûná g vanâ g”. Mötå ngûúiâ nöiå trú,å mötå kiïnë trucá sû hay mötå thû kyá àaná h mayá àïuì coá thïí àûúcå goiå chung laâ nhaâ sanã xuêtë . Nhûng khi mötå ngûúâi àûná g ra laâm viïåc vúái nhiïuì ngûúiâ , vúái cacá hïå thönë g saãn xuêtë thò ngûúâi àoá trúã thaânh mötå ngûúâi quaãn lyá – trong möië quan hïå tûúng thuöåc. Mötå kiïën truác sû àûáng àêuì möåt nhomá cacá kiïnë trucá sû khacá laâ mötå ngûúiâ quaãn ly.á Möåt thû kyá giaám satá cacá nhên viïn vùn phoâng laâ ngûúâi quaãn lyá vùn phoâng. Ngûúiâ nöåi trúå giao phoá viïcå rûãa cheán batá cho àûáa con cuäng laâ mötå ngûúiâ quanã ly.á Möåt nhaâ saãn xuêtë coá thïí àêuì tû mötå giúâ cöng sûác cuãa mònh vaâ saãn xuêët ra mötå àún võ saãn phêmí , vúiá giaã thiïët khöng coá sûå hao huåt vïì hiïåu nùng.

2557 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ Àêuì vaâo Àêìu ra NHAÂ SANÃ XUÊTË _ Ngûúåc laiå , möåt ngûúâi quaãn lyá coá thïí àêìu tû mötå giúâ cöng sûcá cuaã mònh vaâ lamâ ra àûúcå 10, 50 hoùcå 100 àún võ sanã phêím, thöng qua viïcå giao phoá cöng viïåc mötå caách húåp lyá. Àêuì vaoâ Àêìu ra NGÛÚIÂ QUAÃN LYÁ Quanã lyá coá thïí laâm dõch chuyïín àaáng kïí àiïmí tûaå , vaâ chòa khoáa àïí quaãn lyá hiïuå quaã laâ sûå giao phoá. Chuná g ta cunâ g nghiïn cûáu hai loaiå giao phoá cú banã - “giao phoá mïnå h lïnå h” vaâ “giao phoá uãy quyïìn” - trong phêìn dûúiá àêy. 11. GIAO PHOÁ MÏNÅ H LÏNÅ H Giao phoá mïnå h lïnå h coá nghôa laâ “Lêyë caái naây cho töi!”, “Lamâ caiá kia cho töi !”, hoùcå “Cho töi biïtë khi naoâ anh xong viïåc nayâ ?”. Hêìu hïtë cacá nhaâ sanã xuêtë àïìu sûã duång mö thûcá giao phoá mïånh lïnå h. Baån conâ nhúá cêu chuyïnå vïì nhûäng cöng nhên cêmì dao rûåa phatá quang trong rûâng khöng? Hoå laâ nhûäng ngûúiâ sanã xuêtë . Hoå xùnæ tay aoá lïn vaâ thûcå hiïnå cöng viïåc cuãa mònh. Duâ coá àûúåc giao nhiïåm vuå

256 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ giamá satá hay quaãn lyá ài nûaä , hoå vêîn suy nghô nhû möåt nhaâ saãn xuêët. Hoå khöng biïët caách giao phoá àïí ngûúâi khaác cam kïtë àatå àûúcå kïtë qua.ã Nhûng vò têpå trung vaoâ phûúng phapá nïn hoå chõu tracá h nhiïåm vïì kïët quaã. Töi àaä thûåc hiïån viïåc giao phoá mïånh lïånh trong möåt lênì cuâng gia àònh ài chúi lûúát vaná . Con trai töi, laâ möåt tay lûútá vaná xuêët sùæc, àang lûúát trïn mùåt nûúcá nhúâ chiïëc xuöìng maáy töi laiá keáo ài. Töi àûa chiïcë mayá anã h cho Sandra vaâ baão cö êyë chuåp vaiâ kiïuí aãnh. Lucá àêìu, töi noái vúái cö êëy cêìn phaiã lûaå chonå àïí chupå vò söë phim coân laåi khöng nhiïìu. Röiì töi nhêån ra rùçng cö êëy khöng thaoå chupå anã h. Töi baoã cênì phaiã chúâ cho àïnë khi mùtå trúiâ lïn chñnh giûaä muiä thuyïnì vaâ khi thùnç g beá nhaãy lïn laân nûúác hay lûúnå voâng. Nhûng caâng luác, töi caâng thêyë khöng an têm. Töi e rùnç g nïuë mònh khöng chó dênî cho cö êëy tûnâ g àönå g taác trong tûnâ g giêy thò seä honã g hïët viïcå . Cuöëi cunâ g töi noiá : “Nayâ , Sandra, khi naoâ anh hö “Bêmë !” thò em nhênë nutá nhe!á ”. Vaiâ phutá sau töi hö “Bêmë ài! Bêmë ài!” nhûng ngay lêpå tûcá laiå kïu lïn “Àûnâ g bêmë ! Àûnâ g bêmë ”… Àoá àuná g laâ kiïuí giao phoá mïånh lïånh, laâ phûúng phapá kiïím soaát tûâng àöång taác mötå . Rêtë nhiïìu ngûúâi luön luön coá kiïíu giao phoá cöng viïcå nhû vêåy. Nhûng caách lamâ àoá coá thûåc sûå khiïnë ngûúâi khaác hoanâ thanâ h töët cöng viïåc hay khöng? Baån coá thïí giamá saát hay quaãn lyá àûúåc bao nhiïu ngûúâi khi banå luön chùm chùm can thiïpå vaoâ tûnâ g àönå g tacá cuaã ho?å Coá mötå phûúng phapá töët hún, hiïåu quaã hún dûåa trïn mö thûác àïì cao sûå tûå nhênå thûác, trñ tûúnã g tûúnå g, lûúng têm vaâ yá chñ cuaã ngûúiâ khacá . Àoá laâ Giao phoá uyã quyïnì .

2577 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THAN H ÀATÅ 12. GIAO PHOÁ UYà QUYÏNÌ Giao phoá uãy quyïnì dûaå trïn kïët quaã cöng viïåc thay vò phûúng phapá laâm viïcå . Noá cho ngûúâi khaác quyïìn lûåa chonå phûúng phaáp vaâ àïí hoå tûå chõu traách nhiïåm vïì kïtë qua.ã Phûúng phaáp naây coá thïí mêtë nhiïuì thúiâ gian luác ban àêuì , nhûng àoá laâ sûå àêìu tû thúiâ gian cêìn thiïët. Baån coá thïí dõch chuyïní àiïmí tûaå nhiïìu hún, vaâ coá thïí tùng àoân bêíy thöng qua viïåc giao phoá uãy quyïìn. Giao phoá uyã quyïnì cênì coá sûå hiïuí biïët lênî nhau mötå caách roä raâng vaâ cam kïtë thûcå hiïån theo yïu cêìu cuãa nùm yïëu töë sau àêy: Kïët quaã mong muönë . Taåo ra sûå hiïuí biïët roä ranâ g vïì nhûnä g viïcå cênì hoanâ thaânh, têpå trung vaoâ viïcå gò chûá khöng phaiã bùnç g cacá h naâo; têpå trung vaoâ kïtë quaã chûá khöng phaiã phûúng phapá . Baån phaãi tönë nhiïìu thúâi gian vaâ coá loâng kiïn trò. Banå haäy hònh dung ra cacá kïët quaã mong muöën. Banå haäy cho ngûúiâ àûúcå giao phoá hònh dung vaâ hiïuí roä caác chó dêîn vïì chêtë lûúnå g kïtë quaã cöng viïåc, thúâi gian cêìn phaãi hoanâ thanâ h cöng viïåc. Àõnh hûúná g. Xacá àõnh cacá thöng söë maâ ngûúâi àûúcå giao phoá cênì thûcå hiïån. Caác thöng söë nayâ caâng ñt canâ g töët, àïí traná h biïën thaânh kiïíu giao phoá mïnå h lïnå h, nhûng cêìn phaiã coá caã cacá hanå chïë cênì thiïtë . Banå khöng nïn àïí ngûúâi àûúcå giao phoá tuây tiïnå quyïët àõnh thúâi gian hoaân thaânh muåc tiïu, vò àiïìu àoá seä giïtë chïët khaã nùng chuã àöång vaâ àûa ngûúiâ ta trúã laiå têm lyá cuãa ngûúâi bõ sai vùåt, giöëng nhû: “Haäy cho töi biïët anh cêìn töi laâm gò, töi seä laâm caái ào”á . Banå cênì chên thanâ h vaâ cúiã múã noái cho ngûúâi àûúåc giao phoá biïtë nhûäng vênë àïì coá thïí dênî àïnë thêët baåi nhûng khöng nïn noái vúái hoå cênì phaiã lamâ gò. Haäy àïí hoå hocå hoiã tûâ nhûäng sai lêmì

258 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ cuãa mònh vaâ cuaã ngûúiâ khacá . Hayä àïí hoå coá traách nhiïåm vïì kïtë quaã cöng viïcå vaâ àûúåc laâm bêët cûá àiïìu gò cêìn thiïtë trong phamå vi àûúcå uyã quyïìn. Cacá nguöìn lûcå . Nhênå diïnå caác nguöìn lûåc, bao göìm nhên lûåc, taiâ chñnh, trònh àöå kyä thuêåt hay töí chûác àïí ngûúâi àûúcå giao phoá coá thïí sûã dunå g nhùçm àaåt àûúåc cacá kïët quaã mong muöën. Xacá àõnh tracá h nhiïmå . Àùåt ra caác chuêní mûcå àïí àaánh giaá kïtë quaã hoatå àöång vaâ xacá àõnh thúâi gian tiïën haânh viïcå baoá caáo, àaánh gia.á Cacá hïå qua.ã Chó roä àiïìu gò seä xayã ra, caã töët lêîn xêëu theo kïët quaã àaná h gia.á Àiïìu naây bao göìm caã caác phêìn thûúãng vêtå chêtë , tinh thênì , cacá cöng viïcå khacá nhau vaâ cacá hïå quaã tûå nhiïn gùæn liïnì vúái sûá mïånh chung cuãa töí chûcá . Vaiâ nùm trûúcá töi coá möåt kinh nghiïmå thuá võ trong viïcå giao phoá cöng viïåc cho möåt cêåu con trai cuãa töi. Chuáng töi àang tiïën hanâ h cuöcå hoåp gia àònh, vaâ trïn tûúnâ g coá treo banã tuyïn ngön sûá mïnå h gia àònh àïí baoã àamã rùçng kïë hoacå h àûa ra phaiã phuâ húpå vúái nhûnä g giaá trõ cuaã chuná g töi. Têët caã thanâ h viïn trong gia àònh àïìu coá mùåt. Töi dûång möåt chiïëc banã g àen lúná vaâ chuáng töi viïët ra cacá muåc tiïu – nhûnä g àiïuì then chötë chuná g töi seä thûcå hiïån – vaâ nhûnä g cöng viïcå xuêët phaát tûâ caác muåc tiïu àoá. Thïë röiì töi yïu cêuì moiå ngûúiâ tûå nguyïån thûcå hiïnå cöng viïåc. “Ai muöën àoná g tiïnì thïë chêëp?”. Töi hoiã vaâ nhênå thêëy chó coá mònh töi giú tay. “Ai muöën traã tiïìn baoã hiïím? Tiïnì ùn? Xe ötö?”, vaâ hònh nhû chó coá töi laâ ngûúâi àöåc nhêtë trong caác viïcå nayâ . “Ai muönë nhênå viïåc chùm soác em beá múiá sinh?”. Nhiïìu

2597 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ ngûúiâ toã ra quan têm, nhûng chó coá vúå töi laâ ngûúâi àaáp ûáng tiïu chuêín nhêët àïí lamâ viïåc nayâ . Khi chuáng töi lêìn theo tûâng muåc trïn banã g liïtå kï cöng viïåc, thò chùèng mêëy chöcë thêyë thúâi gian lamâ viïcå trong tuênì cuãa cha vaâ meå laâ trïn 60 giúâ. Vúiá mö thûác ào,á mötå söë cöng viïcå khacá àûúcå àùtå trong möåt viïîn caãnh thñch húåp hún. Cêuå con trai 7 tuöií cuaã töi, Stephen xung phong chùm socá sên coã. Trûúác khi töi thûåc sûå giao cöng viïåc cho noá, töi bùtæ àêuì quaá trònh huênë luyïnå tó mó. Töi muönë noá hònh dung roä trong àêìu möåt caái sên àûúcå chùm socá cêní thêån phaiã nhû thïë naâo, nïn töi dêîn cu cêuå sang nhaâ bïn canå h. “Nhòn ài con”, töi noiá . “Con coá thêëy sên coã nhaâ canå h mònh xanh vaâ sacå h khöng? Àoá laâ àiïuì chuná g ta muönë : xanh vaâ sacå h. Giúâ thò quay laåi nhòn vaoâ sên nhaâ mònh. Con coá thêyë cacá mauâ pha trönå khöng? Àoá khöng phaiã laâ mauâ xanh. Chuáng ta cêìn coá sên coã xanh vaâ sacå h. Bêy giúâ laâm thïë naoâ cho noá xanh thò tuây con. Con àûúcå tûå do lamâ cacá h naoâ laâ tuây con, trûâ viïåc sún noá thöi. Nhûng böë cho con biïët böë seä lamâ thïë naoâ nïëu böë tûå laâm.” “Vêåy böë seä lamâ thïë naoâ ?” “Böë seä thûúâng xuyïn tûúiá nûúcá cho noá bùçng voâi phun nûúác. Nhûng con coá thïí dunâ g xö àïí tûúái, caái naâo cunä g àûúåc. Chó cötë sao cho coã moåc xanh töët laâ àûúcå . Roä khöng?” “Roä a!å ” “Bêy giúâ noiá vïì sacå h, con nhe.á Sacå h coá nghôa laâ khöng dñnh cacá thûá bêní – khöng coá giêyë lönå , dêy nhú,å xûúng xêuí , que cuiã , hay bêtë cûá caiá gò lamâ bêní sên. Böë seä noiá cho con biïtë chuná g ta nïn lamâ gò. Chuná g ta hayä lamâ sacå h mötå nûaã caiá sên ngay bêy giúâ vaâ xem chuná g khacá nhau nhû thïë naoâ ”. Thïë laâ

260 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THAN H ÀATÅ chuná g töi ài lêyë hai tuiá àûnå g giêyë lönå vaâ nhùtå racá hïtë mötå nûaã sên. “Bêy giúâ con nhòn nûaã sên nayâ vaâ nûaã sên kia. Con coá thêyë khacá nhau khöng ? Àêy goiå laâ sacå h, con biïtë röiì chû.á ” “Khoan àaä bö”ë , cu cêuå kïu lïn. “Con nhòn thêëy möåt söë giêëy löån úã àùçng sau buåi cêy kia kòa!” “Tötë . Böë khöng àïí yá. Mùæt con tinh àêyë .” “Bêy giúâ trûúcá khi con quyïtë àõnh coá nhêån cöng viïcå naây hay khöng, böë muöën noái cho con thïm vaiâ àiïìu nûaä . Búãi vò khi con nhêån lamâ röiì , böë seä khöng laâm cho con nûäa. Àoá laâ cöng viïåc cuãa con. Àêy goåi laâ sûå uãy quyïnì . Sûå uyã quyïnì coá nghôa laâ “giao viïcå vúiá sûå tin cêyå ”. Böë tin con hoaân thanâ h àûúcå cöng viïcå nayâ . Bêy giúâ ai seä laâ chó huy cuãa con?” “Böë chûá conâ ai?” “Khöng, khöng phaiã bö.ë Con laâ chó huy. Con chó huy banã thên con. Con coá muöën luác naoâ böë meå cuäng can thiïpå vaoâ cöng viïåc cuãa con khöng?” “Khöng a.å ” “Böë meå cunä g khöng muönë nhû vêyå . Àöi khi àiïuì àoá lamâ chuná g ta khoá chõu, phaiã khöng con? Vêyå thò con laâ chó huy cuaã chñnh mònh. Bêy giú,â con àoaná ai laâ ngûúiâ giupá àúä con.” “Ai a?å ” “Bö.ë Con chó huy bö.ë ” “Con êyë a?â ” “Àuáng vêåy. Nhûng thúiâ gian cuãa böë rêtë coá hanå . Àöi khi böë laiå ài vùæng. Nhûng luác naoâ böë coá mùåt, con cêìn böë giupá gò thò cûá noái. Böë seä lamâ nhûäng gò con muöën.” “Àönì g y.á ”

2617 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THAN H ÀATÅ “Giúâ thò con àoaná ai seä àaná h giaá con?” “Ai húã bö?ë ” “Con tûå àaánh giaá lêyë .” “Con êyë a?â ” “Àuáng vêyå . Möiî tuênì 2 lêìn, hai böë con mònh seä ài voâng quanh sên, vaâ con seä chó cho böë xem con àaä laâm nhû thïë naoâ . Vaâ con tûå àaánh giaá ra sao?” “Xanh vaâ sacå h!” “Àuná g!” Töi huêën luyïån cu cêuå bùçng nhûnä g lúiâ noiá àoá trong hai tuêìn trûúác khi töi caãm thêyë noá sùén sanâ g vúiá cöng viïcå . Cuöië cunâ g thò ngaây troång àaåi àaä àïnë . “Àêy coá phaiã laâ giao keoâ khöng con?” “Àuná g laâ giao keoâ .” “Cöng viïåc laâ gò?” “Xanh vaâ sacå h.” “Xanh laâ thïë naoâ ?” Cu cêuå nhòn vaoâ sên nhaâ cuaã chuná g töi, nay bùtæ àêuì tröng khaá hún. Röiì chó sang sên nhaâ bïn canå h “Àoá laâ mauâ xanh cuaã co”ã . “Thïë conâ sacå h laâ gò?” “Khöng coá raác rûúãi.” “Ai laâ chó huy?” “Con.” “Ai laâ ngûúiâ phuå giupá ?”

262 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ “Böë, khi naoâ böë röiî …” “Ai laâ ngûúâi àaná h gia?á ” “Con. Hai lênì möåt tuêìn hai böë con seä ài vonâ g quanh vaâ con seä chó cho böë thêëy tònh hònh thïë naoâ .” “Vaâ chuáng ta muöën coá àiïuì gò?” “Xanh vaâ sacå h.” Vaoâ lucá ào,á töi khöng noái gò àïnë viïåc thûúnã g cöng. Nhûng töi seä khöng ngêìn ngaiå coá phênì thûúãng cho mötå viïcå uãy quyïìn nhû vêyå . Mêtë hai tuênì lïî vúiá mucå tiïu “xanh vaâ sacå h”, töi nghô cu cêåu àaä sùén saâng… Höm àoá laâ ngayâ thûá bayã . Cu cêuå khöng laâm gò caã. Chuã nhêtå … cunä g khöng lamâ gò. Thûá hai… vênî khöng lamâ gò. Khi töi laiá xe ra khoãi nhaâ àïí ài laâm vaoâ ngayâ thûá ba, töi nhòn thêëy sên coã vanâ g öë vaâ trú truåi trong aánh nùnæ g thaáng bayã àang lïn cao. “Chùcæ noá seä lamâ vaoâ ngaây höm nay!”. Töi tûå nhuã röiì tûå lyá giaiã : Chuná g töi múái thoaã thuênå vaoâ ngayâ thûá baãy, ngayâ chuã nhêåt noá conâ daânh thúiâ gian cho nhiïìu viïcå khacá . Nhûng conâ ngayâ thûá hai? Vaâ höm nay laâ ngayâ thûá ba… Chùcæ chùnæ cu cêuå phaiã lamâ höm nay. Àêy laâ thúiâ gian nghó he.â Noá coân laâm gò khacá nûäa chû?á Caã ngayâ höm àoá, töi noáng loâng trúã vïì nhaâ àïí xem àiïuì gò àaä xayã ra. Khi vïì àïën trûúác sên, töi nhòn thêyë caãnh tûúnå g y nhû luác saáng. Coân cêuå con trai cuaã töi thò àang chúi úã cöng viïn phña bïn kia con àûúnâ g. Àêy laâ àiïuì khöng thïí chêpë nhêån àûúcå . Töi caãm thêëy thêtë vonå g vaâ vúä möång vïì hanâ h àöång cuãa con trai sau hai tuênì àûúåc töi huênë luyïån, vaâ töi cunä g àaä nghe nhûäng lúâi

2637 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THAN H ÀATÅ hûaá henå cuaã no.á Chuná g töi àaä boã nhiïìu cöng sûác, tiïnì baåc vaâ rêët tûå haâo vúái caiá sên co,ã vêåy maâ giúâ noá àang trúã nïn khö heoá trong khi coã trong sên nhaâ laná g giïìng àaä àûúåc cùæt tóa tröng rêtë àepå … Töi àaä sùén saâng quay trúã laåi kiïuí giao phoá mïånh lïnå h. Nayâ , hayä laiå àêy vaâ ài nhùtå racá ngay bêy giú,â nïuë khöng thò liïuå hönì ! Töi nghô töi coá thïí coá àûúcå “quaã trûná g vanâ g” theo cacá h ào.á Nhûng coân “con ngöîng” thò sao? Àiïìu gò àaä xaãy ra àöië vúái sûå cam kïët trong lonâ g cuãa con trai töi? Töi cöë núã nuå cûúiâ giaã taåo vaâ goiå vúái sang bïn kia àûúnâ g, “Nayâ , con trai, cöng viïcå thïë naâo?”. “Tötë , böë a”å , cu cêåu traã lúâi. “Sên coã thïë naâo röìi?”. Khi noái ra cêu naây, töi biïët mònh àaä phaá vúä thoãa thuêån. Àêy khöng phaãi laâ caách chuáng töi thoãa thuêån vïì traách nhiïåm. Àoá khöng phaãi laâ àiïìu àaä thoãa thuêån. Töi cùnæ möi vaâ chúâ sau bûaä cúm töië . Röiì töi noiá , “Con a,å chuná g ta hayä lamâ nhû àaä thoaã thuênå . Chuná g ta hayä cunâ g nhau ài voâng quanh sên vaâ con chó cho böë cöng viïcå àûúåc uyã quyïìn cuaã con nhû thïë naâo?”. Khi chuáng töi bùæt àêuì ra khoiã cûaã , cùmç cu cêuå run lïn, nûúác mùæt tuön traoâ . Àïnë khi chuná g töi àïnë giûäa sên thò con trai töi àaä khocá thutá thñt. “Noá khoá qua,á böë a!å ” Caiá gò kho?á Töi nghô thêmì . Con coá lamâ caiá gò àêu! Nhûng töi biïët àuáng laâ khoá thêåt – tûå quaãn lyá banã thên, tûå giaám saát. Do àoá töi noái: “Con cêìn böë giupá gò naâo?”. “Liïuå böë coá giupá khöng?”. Cu cêuå khutå khõt.

264 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ “Thoaã thuênå cuaã chuná g ta thïë naoâ ?” “Böë noiá seä giuáp con khi naâo böë ranã h.” “Böë ranã h ma.â ” Thïë laâ cu cêuå chayå vaâo nhaâ vaâ trúã ra vúái hai chiïëc tuiá , àûa töi mötå chiïëc. “Böë giupá con nhùåt caái àönë g àoá àûúåc khöng?”, noá chó vaâo àöëng raác tûâ bûaä ùn ngoaiâ trúâi höm thûá baãy. “Noá laâm con muönë nön!”. Vaâ töi àaä lamâ . Töi lamâ àuáng caái àiïìu con trai töi yïu cêuì . Vaâ àoá cunä g chñnh laâ luác noá kyá vaâo thoaã thuêån trong loâng mònh. Cöng viïåc doån sên bêy giúâ múiá chñnh laâ cuãa no,á àaä àûúcå uãy quyïìn. Cu cêåu chó nhúâ töi giuáp thïm 2 hoùcå 3 lêìn nûaä trong suötë muâa he.â Noá tûå chùm socá sên nhaâ, giûä cho sên ngaây canâ g xanh vaâ sacå h, thêmå chñ hún caã khi töi lamâ . Cu cêuå conâ nhùcæ nhúã caác anh chõ cuãa mònh àûnâ g vûtá vung vaiä caác giêyë goiá keoå cao su ra sên co.ã Sûå tin cêyå laâ hònh thûác cao nhêtë cuaã àönå g cú thuác àêyí con ngûúiâ . Noá lamâ xuêët hiïnå nhûäng khaã nùng tötë nhêët trong möîi ngûúiâ , nhûng cuäng àoiâ hoãi phaãi coá thúiâ gian, loâng kiïn trò vaâ cêìn phaiã huênë luyïån, phatá triïní con ngûúâi àïí tûúng xûná g vúiá mûcá àöå tin cêyå . Töi tin rùnç g nïuë viïcå giao phoá uyã quyïnì àûúcå thûcå hiïnå àuná g àùnæ thò caã hai bïn seä coá lúiå , seä lamâ àûúcå nhiïuì viïcå hún vúiá thúiâ gian ñt hún. Àiïuì nayâ àoiâ hoiã mötå nùng lûcå quanã lyá tötë chûá khöng chó laâ sanã xuêtë hiïuå qua.ã Vênë àïì chñnh úã àêy nùmç úã tñnh hiïuå quaã chûá khöng phaiã úã cacá kïtë qua.ã Chùcæ chùnæ banå coá thïí donå phonâ g sacå h hún, nhanh hún so vúiá con banå , nhûng mucå àñch laâ baån muöën con baån tûå lamâ lêëy viïåc àoá. Àiïìu àoá àoiâ hoãi thúâi gian huênë luyïån vaâ

2657 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ phatá triïín khaã nùng cuaã con baån, nhûng laåi tiïët kiïåm cho banå nhiïìu thúâi gian vïì sau. Viïåc naây àùtå ra mötå mö thûcá hoaân toaân múái vïì sûå uyã quyïìn vaâ thûcå sûå lamâ thay àöíi banã chêtë cuãa möëi quan hï.å Ngûúâi quaãn lyá trúã thanâ h ngûúâi chuã cuaã chñnh mònh, chõu sûå chi phöië cuaã lûúng têm bao gömì cacá cam kïët àïí àaåt àûúåc nhûnä g kïtë quaã mong muöën. Nhûng àönì g thúâi, noá cunä g giaiã phoná g nùng lûcå saáng taåo àïí baån coá thïí lamâ bêët kyâ àiïuì gò cêìn thiïët, phuâ húpå vúiá caác nguyïn tùcæ àuná g àùnæ , àïí àatå àûúcå kïët quaã ào.á Cacá nguyïn tùcæ liïn quan àïnë viïcå giao phoá uãy quyïnì laâ àuná g àùnæ vaâ coá thïí àûúåc aáp dunå g cho bêët cûá ai, trong bêët cûá hoanâ caãnh naoâ . Àöië vúái ngûúâi chûa trûúãng thanâ h, baån seä nïu ra ñt kyâ vonå g nhûng laiå phaiã coá nhiïìu chó dênî hún. Cênì tiïën hanâ h kiïím tra traách nhiïmå thûúâng xuyïn vaâ cöng nhêån ngay kïtë quaã àatå àûúcå . Àöië vúiá ngûúiâ àaä trûúãng thanâ h, banå àùåt ra nhûäng kyâ vonå g coá nhiïìu thacá h thûcá hún, ñt phaiã àõnh hûúná g vaâ ñt kiïmí tra tracá h nhiïmå hún. Sûå uyã quyïìn àuná g àùnæ coá thïí laâ dêuë hiïåu tötë nhêët cuãa quaãn lyá hiïuå quaã, àún giaãn laâ vò noá laâ àiïuì rêtë cú baãn cho caã sûå phatá triïní cuãa caá nhên vaâ töí chûcá . 13. MÖ THÛCÁ VÏÌ PHÊNÌ TÛ THÛÁ HAI Chòa khoaá àïí quaãn lyá hiïåu quaã baãn thên, hay quanã lyá ngûúiâ khacá thöng qua uyã quyïnì , khöng phaiã laâ kyä thuêtå hoùåc cöng cuå naâo khaác, cuäng khöng phaãi àïën tûâ bïn ngoaâi. Àoá laâ nhên töë nöåi taiå – nùçm trong mö thûcá Phêìn tû thûá hai. Noá seä giupá baån coá khaã nùng nhòn qua lùng kñnh quan troång chûá khöng phaiã laâ khêní cêpë . Khi baån coá àûúåc mö thûcá Phênì tû thûá hai, noá seä laâm tùng khaã nùng töí chûcá vaâ thûcå hiïnå cöng viïcå haâng tuêìn

266 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ xoay quanh nhûnä g ûu tiïn quan troång nhêtë , cunä g nhû lamâ tùng khaã nùng ûná g biïën cuãa baån. Baån seä khöng coân bõ phuå thuöåc vaoâ ai hay viïåc gò khacá trong viïåc quanã lyá hiïåu quaã cuöåc sönë g cuaã mònh. Àaáng chuá yá laâ nhûäng ngûúiâ coá 7 Thoái quen àïuì laâ nhûnä g ngûúiâ thuöcå vïì Phêìn tû thûá hai. Quan têm àïën nhûäng àiïuì quan tronå g cú banã vaâ thûåc hiïån noá möåt caách àïuì àùån seä lamâ cho cuöcå söëng cuãa banå coá nhiïuì biïën chuyïín lúná lao theo chiïìu hûúáng tñch cûcå .

2677 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ GÚIÅ YÁ APÁ DUNÅ G: 1. Nhênå diïnå mötå vaiâ hoatå àönå g thuöcå Phênì tû thûá hai maâ banå àaä boã qua trong cuöåc sönë g cuãa mònh. Hayä viïtë ra vaâ cam kïtë thûcå hiïnå . 2. Veä mötå ma trêån quaãn trõ thúiâ gian vaâ cöë gùæng dûå tñnh phênì trùm thúiâ gian banå danâ h cho tûnâ g Phênì tû. Trong ba ngayâ àêuì thûcå hiïnå , banå hayä ghi laiå thúiâ gian cuå thïí vaâ röiì cho biïtë dûå tñnh cuaã banå chñnh xacá àïnë àêu? Banå coá thoaã manä vúiá cacá h sûã dunå g thúiâ gian cuaã mònh khöng? Banå cênì thay àöií nhûnä g àiïmí naoâ ? 3. Lêpå mötå danh mucå cacá tracá h nhiïmå banå coá thïí uyã quyïnì vaâ nhûnä g ngûúiâ banå coá thïí giao viïcå , hay huênë luyïnå àïí coá thïí uyã quyïnì . Xacá àõnh xem cênì phaiã coá àiïuì kiïnå gò àïí bùtæ àêuì quaá trònh uyã quyïnì hay huênë luyïnå . 4. Töí chûcá cöng viïcå cho tuênì túiá . Bùtæ àêuì bùnç g cacá h viïtë ra vai troâ vaâ mucå tiïu hanâ g tuênì cuaã banå , sau àoá biïnë thanâ h kïë hoacå h hanâ h àönå g cuå thï.í Vaoâ cuöië tuênì , àaná h giaá laiå kïë hoacå h àaä àûúcå hoanâ thanâ h. Noá coá tacá àönå g nhû thïë naoâ trong viïcå thêm nhêpå nhûnä g giaá trõ sêu sùcæ vaoâ cuöcå sönë g hanâ g ngayâ cuaã banå ? Àaná h giaá mûcá àöå trung thanâ h cuaã banå àöëi vúiá cacá giaá trõ vaâ mucå àñch. 5. Tûå cam kïtë töí chûcá cöng viïcå trïn cú súã hanâ g tuênì vaâ böë trñ thúiâ gian àïí thûcå hiïnå . 6. ÛnÁ g dunå g cöng cuå lêpå kïë hoacå h cuaã Thïë hïå thûá tû.



CHÛÚNG BA THANÂ H TÑCH TÊPÅ THÏÍ Tûúng thuöåc 7 Reân giuäa baãn thên Lùæng nghe vaâ Àönì g têm thêëu hiïuí hiïpå lûcå lênî nhau 5 THAÂNH TÑCH 6 TÊÅP THÏÍ Tû duy cunâ g thùnæ g 4 Àöcå lêåp 3 Ûu tiïn cho àiïìu quan troång nhêtë 1 THAÂNH TÑCH 2 Luön CAÁ NHÊN Bùæt àêìu chuã àöång tûâ muåc tiïu àaä àûúåc xaác àõnh Phuå thuöcå



Nhûnä g mö thûcá cuãa sûå tûúng thuöåc “Khöng coá tònh banå nïuë khöng coá lonâ g tin, khöng coá lonâ g tin nïuë khöng coá sûå trung thûcå .” - Samuel Johnson Trûúác khi chuyïín sang phênì noái vïì Thanâ h tñch têpå thï,í chuáng ta cênì nhúá laiå rùçng sûå tûúng thuöcå hiïåu quaã chó coá thïí àûúcå xêy dûång trïn cú súã àöåc lêpå thûåc sû;å Thanâ h tñch caá nhên luön ài trûúcá Thanâ h tñch têpå thï.í Khi nhòn laåi vaâ khaoã saát àõa hònh àïí xaác àõnh xem àang úã àêu trong möië liïn hïå vúiá núi seä túiá , chuáng ta thêëy roä rùnç g: khöng thïí àïnë àûúcå núi àang àûáng maâ khöng ài theo con àûúâng àaä ài. Khöng coá con àûúâng tùæt naâo cuäng nhû khöng coân cacá h naâo khacá . Khöng coá cacá h naoâ àïí nhaãy duâ vaâo àõa hònh chuná g ta àang coá mùtå vò noá àaä bõ che phuã búiã thêtë baiå cuaã möåt söë ngûúiâ . Hoå àaä cöë gùæng nhayã vaoâ xêy dûång caác möëi quan hïå hûuä hiïuå maâ khöng coá sûå chñn chùnæ , sûcá manå h cuãa tñnh caách àïí duy trò caác möëi quan hïå àoá. Nhûng baån khöng nïn lamâ nhû vêåy. Banå cêìn phaiã coá mötå con àûúnâ g hùèn hoi. Banå khöng thïí thaânh cöng vúiá ngûúiâ khaác nïëu chûa traã giaá cho sûå thanâ h cöng àöëi vúái banã thên mònh.

272 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THAN H ÀATÅ Vaiâ nùm trûúác, töi dûå möåt cuöåc höiå thaoã úã vuâng duyïn haãi bang Oregon. Mötå ngûúiâ àaân öng àïnë bïn töi vaâ noiá : “Öng coá biïtë khöng, Stephen, töi thûcå sûå khöng thêyë thñch thuá lùmæ vúiá cuöcå höiå thaoã nayâ …”. “Öng hayä nhòn moåi ngûúiâ úã àêy”, öng êëy tiïpë tuåc, “Vaâ hayä ngùmæ búâ biïní xinh àeåp cuâng têtë caã nhûnä g gò àang diïnî ra maâ xem. Quaá thuá võ phaiã khöng? Vêyå maâ têët caã nhûnä g gò töi coá thïí lamâ laâ ngöìi àêy vaâ lo lùæng khöng biïtë phaiã traã lúâi ra sao trûúác nhûäng lúiâ tra hoiã qua àiïån thoaiå cuaã vúå töi”. Trong khi töi conâ àang bùn khoùn khöng hiïuí chuyïån gò àaä xayã ra vúiá ngûúiâ àaân öng nayâ thò öng ta tiïpë tucå : “Möiî khi töi ài xa laâ cö êyë goiå àiïnå nhû thïí caãnh satá hoiã cung vêyå . Naâo laâ “Anh ùn saná g úã àêu? Ùn vúái ai? Anh coá dûå hoåp caã buöií saná g khöng? Khi naoâ thò nghó trûa? Anh àaä nghó trûa úã àêu? Buöíi töië anh ài àêu? Chúi gò? Em nghe coá tiïnë g phuå nû,ä anh àang ài cuâng ai vêåy?...” Vaâ àiïuì cö êyë thûcå sûå muöën biïtë , nhûng khöng bao giúâ muöën noiá ra, laâ cö êëy coá thïí hoiã ai àïí xacá minh nhûäng gò töi àaä noái vúái cö êyë . Cö êëy laâm tònh laâm töåi töi àuã moiå thûá möîi khi töi ài xa. Töi thûcå sûå khöng coân hûáng thuá gò nûaä ”. Öng ta coá veã rêët khöí súã. Chuná g töi noái chuyïån mötå luác vaâ öng êëy àûa ra mötå cêu bònh luênå rêtë àaáng chuá yá: “Töi àoaán laâ cö êyë biïtë roä nïn hoiã caiá gò?”. Öng êyë ngêåp ngûnâ g, húi luáng tuná g: “Cunä g chñnh tûâ mötå cuöcå höiå thaoã nhû thïë naây, töi àaä gùåp cö êëy. Luác àoá, töi àaä coá vúå”. Töi suy nghô vïì yá tûá cuãa cêu noiá àoá röiì hoiã : “Hònh nhû anh laâ ngûúiâ thñch sûã dunå g cacá giaiã phapá nhanh?”. “YÁ öng muöën noái gò?”, öng êyë hoiã . “A, àaiå loaiå laâ anh muönë coá thïí dunâ g caiá tuöcë -nú-vñt àïí

2737 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THAN H ÀATÅ múã höpå soå vúå anh ra röiì lïn dêy thênì kinh àiïuì chónh laiå thaiá àöå cuaã cö êyë mötå cacá h nhanh choná g, coá phaiã vêyå khöng?” “Têët nhiïn röìi, töi muöën cö êyë thay àöíi”, öng ta giaãi thñch, “Töi khöng cho rùçng cö êyë àuáng khi cûá tra hoãi töi nhû vêyå ”. “Öng banå a”å , töi noiá , “Chó noái suöng thò öng khöng thïí naoâ thoatá ra khoiã vêën àïì maâ öng tûå dêën thên vaoâ ”. Úà àêy, chuáng ta àang phaãi àöëi mùåt vúiá vêën àïì thay àöíi mö thûcá rêtë triïåt àïí, rêtë cú banã . Banå coá thïí lamâ trún tru cacá möië giao tiïëp xaä höiå bùnç g nhûäng kyä thuêtå vaâ kyä nùng riïng, nhûng trong quaá trònh ào,á baån coá thïí boã mêtë nïnì tanã g tñnh cacá h quan tronå g. Banå khöng thïí coá thanâ h tñch haoä . Àêy laâ möåt nguyïn tùcæ theo trònh tûå: Thaânh tñch caá nhên ài trûúcá Thanâ h tñch têpå thï.í Sûå tûå chuã vaâ yá thûcá tûå giaác laâ nïìn taãng cuãa cacá möië quan hïå töët àepå vúiá ngûúâi khaác. Mötå söë ngûúâi noái rùçng banå phaãi yïu quyá banã thên mònh trûúcá khi banå coá thïí yïu quyá ngûúiâ khaác. Töi nghô rùnç g yá tûúnã g àoá coá lyá, nhûng nïëu baån khöng biïët roä banã thên, nïëu banå khöng lamâ chuã àûúåc baãn thên thò seä rêtë khoá yïu quyá chñnh mònh, trûâ mötå söë trûúnâ g húåp, nhûng chó mang tñnh nhêtë thúiâ , húiâ hútå . Lonâ g tûå tronå g chó coá khi baån kiïím soatá àûúåc baãn thên, khi baån àöåc lêpå thûåc sûå. Àoá chñnh laâ tiïu àiïím cuaã caác Thoái quen 1, 2 vaâ 3. Àöcå lêpå laâ mötå thanâ h qua.ã Tûúng thuöcå laâ mötå lûaå choån maâ chó nhûäng ngûúâi coá tñnh àöåc lêåp múiá coá. Nïëu khöng thûåc sûå renâ luyïån tñnh àöcå lêåp thò moiå cöë gùæng phaát triïní kyä nùng xêy dûång möië quan hïå vúiá con ngûúâi cuãa chuná g ta cunä g chó laâ vö ñch. Chuáng ta coá thïí cöë laâm àiïuì ào,á thêmå chñ coân àatå àûúcå chutá ñt thanâ h cöng trong àiïuì kiïån thuênå lúåi, nhûng khi gùåp khoá khùn – chùæc chùæn seä coá –

274 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THAN H ÀATÅ chuná g ta seä khöng coá cú súã àïí tiïpë tuåc duy trò möëi quan hï.å Yïuë töë quan tronå g nhêtë chuáng ta àûa vaoâ cacá möië quan hïå khöng phaãi laâ lúâi noái hay hanâ h àöång maâ chñnh laâ con ngûúiâ chuná g ta. Nïuë nhûnä g lúiâ noái vaâ hanâ h àöång xuêtë phatá tûâ caác kyä nùng giao tiïëp (Àaoå àûác nhên caách) chûá khöng phaiã tûâ banã chêtë chuná g ta (Àaoå àûcá tñnh cacá h) thò nhûnä g ngûúâi khacá seä nhêån thêyë ngay sûå giaã taoå àoá. Chuná g ta seä khöng thïí taoå ra vaâ duy trò àûúcå nïìn taãng cênì thiïët àïí coá möëi quan hïå tûúng thuöåc hiïuå qua.ã Nhûnä g kyä thuêtå vaâ kyä nùng thûcå sûå taoå ra sûå khacá biïtå trong giao tiïëp xuêët phatá gênì nhû rêtë tûå nhiïn tûâ möåt tñnh cacá h àöcå lêpå . Do àoá, núi bùtæ àêuì xêy dûnå g moåi möië quan hïå laâ úã bïn trong con ngûúâi chuná g ta, bïn trong Vonâ g troân Anà h hûúnã g vaâ tñnh cacá h chuná g ta. Khi chuná g ta trúã nïn àöåc lêåp, tûcá luön chuã àönå g, lêëy cacá nguyïn tùæc àuáng àùæn lamâ tronå g têm, lêyë giaá trõ laâm àöång lûcå thuác àêyí , coá khaã nùng töí chûcá , thûåc hiïnå cacá ûu tiïn trong cuöåc sönë g mötå cacá h trung thûåc, thò chuáng ta coá thïí lûåa chonå àïí söëng tûúng thuöåc. Nghôa laâ chuáng ta coá khaã nùng xêy dûång cacá möëi quan hïå phong phu,á lêu bïnì vaâ hûuä ñch vúiá nhûnä g ngûúiâ xung quanh. Nhòn vïì phña trûúcá , chuáng ta thêyë mònh àang bûúcá vaoâ möåt khöng gian hoanâ toanâ múiá meã. Sûå tûúng thuöcå múã ra mötå thïë giúái cuaã nhûäng khaã nùng húpå taác sêu sùæc, àa daång vaâ àêyì yá nghôa; möåt thïë giúái trong àoá nùng suêtë lao àönå g khöng ngûnâ g tùng lïn; möåt thïë giúiá cho sûå cöëng hiïnë , àoná g gopá , hocå têpå vaâ trûúnã g thanâ h cuaã chuná g ta. Nhûng cunä g chñnh núi ào,á chuná g ta camã thêyë àau khöí nhiïuì nhêtë , thêtë voång ï chïì nhêët vaâ trúã ngaåi khùæc nghiïtå nhêët trïn con àûúnâ g mûu cêuì hanå h phucá vaâ thanâ h cöng. Vaâ chuná g ta biïtë roä nhûäng bêtë lúåi àoá vò chuná g coá tñnh chêtë cêpë tñnh.

2757 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ Ngûúåc laiå , vúái nhûnä g bêtë lúiå coá tñnh kinh niïn, chuná g ta trúã nïn quen thuöcå vúiá noá vaâ biïët cacá h chung söëng cuâng noá. Chuáng ta thûúâng sönë g hïët nùm naây sang nùm khaác vúái sûå bêët lúiå do thiïuë têìm nhòn, thiïëu sûå laänh àaoå hay quaãn lyá trong cuöcå sönë g caá nhên. Chuáng ta caãm thêyë bûåc böåi vaâ khoá chõu mötå cacá h mú hö,ì vaâ thónh thoaãng laiå tòm cacá h àïí giaãm thiïuí , chñ ñt laâ trong giêy laát. Nhûng khi gùåp rùcæ röië trong quan hïå giao tiïëp vúái ngûúiâ khaác, chuáng ta trúã nïn rêtë caãnh giacá vúái nhûnä g bêët lúiå cêpë tñnh – chuná g thûúâng rêtë cùng thùnè g vaâ ta muöën tönë g khûá chuáng ngay lêpå tûcá . Àoá chñnh laâ luác ta tòm cacá h àiïìu trõ cacá triïåu chûná g àoá bùçng giaãi phaáp cêëp töcë , bùçng caác kyä thuêtå cuaã Àaåo àûác nhên caách. Chuáng ta khöng hiïíu rùnç g triïuå chûná g cêpë tñnh laâ sûå bunâ g phatá cuaã cùn bïånh maän tñnh vönë coân trêìm tronå g hún. Vaâ nïëu khöng chêëm dûát viïåc àiïìu trõ triïåu chûná g àïí tiïën haânh chûäa trõ tênå göëc cùn bïånh thò nhûäng nöî lûcå cuaã chuná g ta chó thïm phanã tacá dunå g. Trúã laåi vêën àïì àang baân luênå – sûå giao tiïpë hiïåu quaã vúái ngûúâi khacá – chuáng ta haäy quay trúã laiå àõnh nghôa trûúác àêy vïì thanâ h àatå . Chuáng ta noái thanâ h àaåt laâ sûå cên bùnç g P/PC, àoá laâ möåt khaiá niïmå cú banã rutá ra tûâ cêu chuyïån vïì con ngöîng vaâ nhûnä g quaã trûáng vaâng. Trong möåt tònh huöëng coá sûå tûúng thuöåc, “nhûäng quaã trûná g vaâng” laâ kïët quaã cuaã mötå sûå húpå lûcå tuyïåt vúâi, àûúåc taåo ra do giao tiïëp cúiã múã vaâ tûúng taác tñch cûcå vúái nhûnä g ngûúiâ xung quanh. Àïí coá àûúcå “nhûäng quaã trûáng vanâ g” àoá mötå caách àïuì àùnå , chuáng ta phaiã chùm socá “con ngöîng”. Chuáng ta cêìn phaiã taoå ra vaâ quan têm àïën cacá möië quan hïå biïnë nhûäng kïtë quaã mong muöën trúã thaânh hiïån thûåc. Do àoá, trûúcá khi ài vaoâ caác Thoiá quen 4, 5 vaâ 6, töi

276 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ muöën giúái thiïåu mötå pheáp êín duå - maâ töi nghô laâ rêtë thûåc tïë trong viïåc mö taã caác möëi quan hïå vaâ àõnh nghôa sûå cên bùçng P/PC - trong möåt thûåc taåi tûúng thuöcå . 1. TAIÂ KHOAÃN TÒNH CAMÃ Chuná g ta àïuì biïtë taâi khoaãn ngên haâng laâ gò. Chuáng ta gûãi tiïìn vaoâ taiâ khoanã àoá vaâ lêpå möåt khoanã dûå trûä maâ chuáng ta coá thïí ruát ra khi cêìn. Taâi khoanã tònh caãm laâ möåt phepá êní duå mö taã mûcá àöå tin cêyå àûúåc xêy dûång trong möåt möëi quan hï.å Àoá laâ camã giaác an toaân cuaã banå àöië vúiá ngûúâi khaác. Nïëu töi kyá gûãi vaâo taiâ khoaãn tònh caãm cuaã baån bùnç g sûå nhaä nhùnå , tötë bunå g, chên thaânh vaâ giûä caác cam kïtë vúiá baån, thò töi àaä thiïët lêåp àûúcå möåt khoanã dûå trûä. Sûå tin cêåy cuaã baån danâ h cho töi seä cao hún, vaâ khi cêìn, töi coá thïí nhúâ àïën sûå tin cêåy ào.á Chùnè g hanå , töi gêy ra möåt sai lêìm naâo àoá vúiá baån, khiïnë banå bõ töín thûúng, thò khoaãn dûå trûä tònh caãm coá àûúcå tûâ sûå tin cêåy seä buâ àùpæ cho sai lêmì àoá. Coá thïí thaái àöå vaâ cacá h cû xûã cuãa töi khöng àûúcå kheáo leáo nhûng banå vênî hiïuí àûúåc thöng àiïpå töi muönë chuyïín taiã . Baån seä khöng bùtæ beã hay “vacå h laá tòm sêu”. Taâi khoanã loâng tin àûúåc tñch luyä caâng nhiïuì thò sûå giao tiïëp diïîn ra canâ g dïî daâng, nhanh choná g vaâ hiïuå qua.ã Nhûng nïuë töi thûúâng xuyïn cû xûã khöng phaiã vúái banå , thiïëu tön tronå g hay coá hanâ h àönå g xem thûúnâ g banå , thêmå chñ phanã böåi loâng tin, àe doaå , hay trúã thanâ h ganá h nùnå g cho banå , thò cuöië cunâ g, taiâ khoaãn tònh caãm cuaã töi seä bõ thêëu chi (chi quaá söë dû trïn taiâ khoaãn). Loâng tin seä giamã nghiïm tronå g. Khi àoá, liïåu töi coân coá chuát hy voång naoâ vaoâ lonâ g khoan dung cuaã banå nûaä khöng?

2777 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ Chùcæ chùæn laâ khöng. Lucá àoá, töi seä nhû àang ài trïn mötå baäi mòn. Töi phaãi rêët thênå tronå g möiî khi àõnh noiá bêët cûá àiïuì gò. Töi phaiã cên nhùæc tûnâ g cêu chû.ä Töi nhû sönë g trong möåt möi trûúnâ g cùng thùnè g, àêyì canã h giaác. Töi phaiã biïët cacá h tûå baoã vïå bùnç g nhûäng thuã àoaån. Nhûäng àiïuì nayâ xuêtë hiïån àêyì rêyî trong caác töí chûcá , trong nhoám lamâ viïåc, vaâ caã trong cuöcå sönë g hön nhên. Nïuë taâi khoaãn lonâ g tin khöng àûúcå böí sung thûúâng xuyïn thò möëi quan hïå ban àêìu duâ töët àeåp àïnë àêu cunä g seä bõ xoái monâ . Trong hön nhên, möië quan hïå vúå chönì g hanå h phucá , àöìng caãm, phong phuá vaâ tûå nguyïnå seä nhanh choáng biïën thanâ h mötå sûå thoaã hiïåp. Hai ngûúâi tuy söëng chung nhaâ nhûng möiî ngûúâi möåt “coiä ”, hoå cùnæ rùng chõu àûnå g nhau vaâ khöng can thiïåp vaoâ cuöåc sönë g cuaã ngûúâi kia. Möië quan hïå coá thïí trúã nïn töiì tïå àïnë mûác dênî àïën caác cuöåc àêuë khêíu cùng thùnè g. Quan hïå àoá coá thïí kïtë thucá bùnç g mötå cuöcå chiïnë tranh laånh taiå nha,â vaâ cuäng coá thïí bùnç g mötå cuöcå chiïnë cöng khai taiå toaâ , núi ngûúiâ ta khöng ngútá kïí ra vö söë töiå löiî cuãa ngûúiâ tûâng “àêuì êëp tay göëi” vúái mònh. Àaná g buöìn laâ àiïuì nayâ laåi xayã ra àöëi vúái möëi quan hïå thên mêtå , phong phu,á hanå h phucá vaâ coá tñnh xêy dûnå g nhêtë coá thïí coá giûäa hai con ngûúâi trïn traái àêët: quan hïå hön nhên. Ngoån haãi àùng P/PC vênî conâ àoá; viïåc lao àêìu vaâo noá hay lêëy noá lamâ aánh saná g chó àûúnâ g laâ tuây thuöcå sûå lûåa choån cuaã möiî chuná g ta. Nhûäng möëi quan hïå lêu daâi nhû quan hïå hön nhên àoâi hoãi sûå kyá gûãi taâi khoaãn tònh caãm khöng ngûâng. Trong caác möëi quan hïå thûúâng xuyïn vúái ngûúâi khaác cuäng vêåy. Do nhûäng kyâ voång khöng ngûâng tùng lïn nïn nhûäng khoaãn tònh caãm àaä kyá gûãi vaâo taâi khoaãn tûâ trûúác seä dêìn dêìn mai möåt.

278 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ Thónh thoanã g, trong quan hïå giao tiïëp hanâ g ngayâ cuãa baån, nhûäng khoaãn tònh caãm laiå tûå àönå g àûúåc ruát ra khoiã taâi khoaãn maâ baån khöng biïët. Àiïuì nayâ àùåc biïtå àuáng àöëi vúiá cacá treã võ thaânh niïn trong gia àònh. Giaã sûã banå thûúnâ g xuyïn giao tiïpë vúiá con mònh theo kiïuí nhû: “Doån phoâng cho sacå h ài!”, “Caiâ khuy aáo vaoâ !”, “Tùtæ àaiâ ài!”, “Àûâng quïn àöí racá nhe!á ”… thò khöng bao lêu, cacá khoanã tònh camã rutá ra seä vûúåt quaá cacá khoanã tònh caãm gûãi vaoâ . Giaã sûã cêuå con trai cuaã banå àaä àïnë lucá cênì coá nhûnä g quyïtë àõnh quan tronå g anã h hûúnã g àïnë caã cuöcå àúiâ . Nhûng do mûcá àöå tin cêyå lênî nhau rêtë thêpë vaâ quaá trònh giao tiïpë bõ khepá kñn, thiïuë thên mêtå , cêuå ta khöng muönë hoùcå khöng damá nhúâ àïnë lúiâ khuyïn cuaã banå . Trong trûúnâ g húpå taiâ khoanã tònh camã cuaã banå àaä bõ thêuë chi, coá leä con trai banå seä tûå mònh àûa ra cacá quyïtë àõnh mötå cacá h nöng canå , trong khi banå coá àuã khön ngoan vaâ hiïuí biïtë àïí giupá àúä con mònh. Àiïuì nayâ coá thïí dênî àïnë nhiïuì hêuå quaã tiïu cûcå lêu daiâ . Baån cêìn coá möåt sûå cên bùnç g tñch cûcå àïí xûã lyá nhûnä g vênë àïì tïë nhõ naây. Nhûng banå phaiã laâm gò? Àiïuì gò seä xaãy ra nïuë banå bùtæ àêìu coá thïm “khoanã gûãi” vaoâ taiâ khoanã tònh camã cuaã möië quan hïå naây? Khi coá nhûäng cú höiå àïí biïuí thõ tònh yïu vaâ sûå quan têm vúái con baån - hayä tênå dunå g chuná g! Khoanã tònh camã gûãi vaâo quan tronå g nhêët maâ baån coá thïí taoå ra laâ lùæng nghe maâ khöng phaná xeát hay thuyïët giaoá . Banå chó lùæng nghe vaâ cöë gùæng thêuë hiïuí . Hayä lamâ cho con trai banå camã thêyë àûúcå banå quan têm, àûúcå baån nhòn nhênå nhû mötå ngûúâi lúán. Lucá àêuì , coá thïí thùnç g beá chûa phanã ûná g ngay, thêmå chñ conâ nghi ngú:â “Khöng biïët böë muönë gò àêy? Lênì naây, meå laiå àõnh rùn àe mònh caái gò nûäa?”. Khi nhûäng khoanã tònh camã

2797 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THAN H ÀATÅ àûúåc roát liïn tucå vaâo taâi khoaãn möåt caách chên thaânh, noá seä lamâ cho söë dû taiâ khoanã tùng lïn. Vaâ khoanã thêëu chi, nïuë co,á seä àûúcå ruát nhoã laiå . Cênì nhúá rùçng giaiã phaáp “chûaä chayá ” cêpë töëc trong trûúnâ g húpå nayâ chó laâ aão tûúãng. Xêy dûnå g vaâ khöi phucå laiå cacá möië quan hïå àoiâ hoãi phaãi coá thúâi gian. Nïëu baån trúã nïn thiïëu kiïn nhênî trûúcá thaiá àöå nhû bêët cêìn, hoùcå bêtë hiïëu cuaã con trai, baån coá thïí seä bõ ruát ài mötå khoaãn lúán trong taiâ khoanã tònh caãm, vaâ moåi nöî lûåc cuãa banå coi nhû hoãng. “Böë meå àaä laâm têët caã vò con, hy sinh cho con, thïë maâ con laåi toã ra bêët hiïuë nhû vêyå sao ? Böë meå àaä cöë gùæng àöëi xûã tötë vúái con, thïë maâ con cû xûã nhû vêyå aâ. Thêtå khöng tin nöií .” Khoá maâ giûä àûúåc kiïn nhênî . Vò vêåy, chuáng ta cênì phaiã coá baãn lônh àïí luön chuã àönå g, têpå trung vaoâ Vonâ g tronâ AÃnh hûúnã g, nuöi dûúnä g nhûnä g àiïìu àang phatá triïín maâ khöng phaiã “nhöí hoa xem rï”î . Nhûng quaã thêtå úã àêy khöng coá chöî cho giaãi phaáp cêpë töcë hay àötë chaáy giai àoaån. Viïcå xêy dûång vaâ khöi phuåc cacá möië quan hïå àoiâ hoãi phaiã àêuì tû lêu daiâ vïì thúâi gian vaâ cöng sûác. 2. SAUÁ KHOAÃN KYÁ GÛIà CHUà YÏUË Töi xin maån phepá àûa ra saáu khoaãn kyá gûãi àïí xêy dûång mötå taiâ khoanã tònh camã , cuå thïí nhû sau. Hiïuí roä tûnâ g caá nhên Thûåc sûå hiïíu roä ngûúiâ khaác coá leä laâ khoaãn kyá gûiã quan troång nhêët trong taiâ khoaãn tònh caãm cuaã banå , noá laâ chòa khoaá quyïtë àõnh cacá “khoanã gûiã ” khacá . Banå seä khöng thïí hiïuí àûúåc àiïìu gò taoå ra khoaãn kyá gûiã cho mötå ngûúâi àïnë khi baån hiïuí roä ngûúâi àoá. Mötå cuöcå daoå chúi àïí hanâ huyïn, ài ùn kem cunâ g nhau, cuâng nhau laâm möåt cöng viïåc… coá

280 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ thïí laâ khoanã kyá gûãi vaoâ taâi khoaãn tònh camã cuãa baån, nhûng ngûúâi khacá thò khöng nghô nhû vêyå . Thêmå chñ, nhûnä g àiïuì àoá coân bõ coi laâ möåt “khoanã chi” trïn taiâ khoanã tònh camã cuaã mötå söë ngûúiâ , nïuë noá khöng coá quan hïå gò àïën lúiå ñch hay nhu cêuì cuaã ho.å Sûá mïnå h cuãa ngûúâi nayâ coá thïí chó laâ chuyïån vùtå àöëi vúiá ngûúâi khaác. Àïí kyá gûãi taiâ khoanã tònh camã vaoâ ngûúâi khacá , àiïìu baån thûåc hiïån phaiã quan troång vúái caã hai bïn. Chuáng ta thûã cuâng xem xetá vñ duå sau. Khi banå àang lamâ viïcå , àûaá con trai sauá tuöií cuaã banå chayå túái hoiã mötå cêu, maâ vúiá noá laâ vênë àïì quan troång, trong khi vúái banå thò rêët vuån vùåt. Trong trûúâng húpå naây, viïcå kyá gûiã vaâ nhênå taiâ khoanã tònh camã khöng àûúcå thûcå hiïån vúiá caã hai bïn. Banå cênì phaiã coá Thoái quen thûá hai àïí cöng nhêån giaá trõ cuaã ngûúiâ khaác vaâ Thoiá quen thûá ba àïí lêpå kïë hoaåch ûu tiïn cho vêën àïì cuãa ngûúâi àoá. Bùnç g cacá h chêpë nhêån giaá trõ maâ con baån àùtå ra, banå thïí hiïån àûúcå sûå chia seã cuaã mònh vaâ àiïuì àoá seä taåo ra mötå khoaãn tònh camã lúná kyá gûiã vaoâ taâi khoaãn. Möåt ngûúiâ baån cuãa töi coá cêuå con trai rêtë mï boná g chayâ , nhûng anh êëy laåi chùnè g quan têm gò àïën mön thïë thao àoá caã. Nhûng röiì , möåt muaâ heâ noå, anh êëy àaä dêîn con trai ài xem têët caã cacá trêån àêëu boná g chaây cuãa cacá àöåi nöií tiïëng. Chuyïnë ài keáo daâi hún saáu tuêìn lïî vaâ tiïu tönë khaá nhiïìu tiïnì , nhûng noá àaä trúã thaânh möåt traãi nghiïåm gùnæ boá sêu sùcæ möië quan hïå cha con cuaã ho.å Khi trúã vïì, coá ngûúiâ hoãi anh baån töi: “Anh thñch boáng chayâ àïnë thïë sao?”. “Khöng”, anh êëy traã lúâi, “nhûng töi rêët yïu quyá con trai töi”. Mötå ngûúâi banå khaác cuaã töi laåi coá möëi quan hïå cha con

2817 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ khöng mêëy tötë àepå vúái cêuå con trai võ thaânh niïn cuãa mònh. Toaân böå cuöcå söëng cuaã võ giaoá sû nayâ gùnæ liïnì vúiá sûå nghiïåp nghiïn cûáu, vaâ öng êyë camã thêyë cêåu con trai cuãa mònh àang hoang phñ cuöåc àúiâ khi chó biïët lao àönå g chên tay thay vò lao àönå g trñ oác. Do vêyå , öng êëy hêuì nhû lucá naoâ cunä g gêy caãn trúã cho con mònh. Àïnë mötå ngayâ , öng ta nhênå ra sai lêìm cuaã mònh vaâ rêtë höëi hênå . Öng cöë gùnæ g taåo ra nhiïuì khoanã kyá gûiã vaâo taiâ khoanã tònh camã cuãa con mònh nhûng khöng coá kïët qua.ã Vúiá cêåu con trai, têët caã nhûnä g biïuí hiïån àoá cuaã cha àïìu laâ hònh thûác múiá cuãa sûå bacá bo,ã so saánh vaâ phaná xetá . Caã hai nhanh choná g bõ canå taiâ khoanã tònh camã . Möië quan hïå cha con trúã nïn töìi tïå hún, vaâ noá àaä lamâ tan vúä traái tim ngûúâi cha. Möåt höm, töi chia seã vúiá öng vïì nguyïn tùcæ lamâ thïë naâo àïí nhûäng àiïuì quan troång cuãa ngûúiâ khacá cuäng trúã nïn quan troång àöië vúiá mònh vaâ ngûúåc laiå . Öng êëy tiïpë thu sêu sùcæ yá kiïnë cuãa töi. Sau ào,á öng àïì nghõ cêåu con trai cuâng laâm mötå mö hònh Vanå Lyá Trûúnâ g Thanâ h trong khu vûúnâ nhaâ ho,å hún mötå nùm rûúiä dûå aná cuaã hoå múiá hoanâ thanâ h. Vaâ trong mötå nùm rûúiä ào,á quaá trònh laâm viïåc cuâng cha àaä giuáp cêuå con trai dênì dêìn nuöi dûúäng yá chñ phaát huy sûcá saáng taåo, khaã nùng tñnh toaán – tûác phatá triïín trñ tuï.å Nhûng lúåi ñch thêtå sûå maâ cha con hoå coá àûúåc chñnh laâ nguönì sûác maånh vaâ niïmì hanå h phuác àïën tûâ sûå tin cêyå lênî nhau. Chuná g ta thûúnâ g coá xu hûúná g xem nhûnä g gò mònh coá cunä g laâ nhûnä g thûá maâ ngûúiâ khacá muönë coá vaâ cênì co.á Chuná g ta hay apá àùtå ngûúiâ khacá phaiã hanâ h àönå g theo yá muönë cuaã mònh. Chuná g ta lyá giaiã rùnç g taiâ khoanã tònh camã coá àûúcå laâ do nhu cêuì vaâ yá muönë cuaã chuná g ta. Nïuë moiå nöî lûcå cuaã banã thên khöng àûúcå àoná nhênå thò chuná g ta thûúnâ g coi àoá laâ sûå tûâ chöië vaâ sùné sanâ g boã bï nhûnä g gò àaä cöë gùnæ g xêy dûnå g.

282 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ Nguyïn tùæc vanâ g cho rùnç g: “Haäy cû xûã vúiá ngûúiâ khaác theo caách baån muönë hoå cû xûã vúiá mònh” – nghôa laâ haäy lamâ cho ngûúiâ khacá nhûnä g àiïuì maâ banå muöën hoå lamâ cho mònh. Tuy nhiïn, nguyïn tùæc trïn coân coá mötå yá nghôa khacá , sêu sùcæ hún: hayä hiïíu roä ngûúiâ khacá nhû baån muönë hoå hiïuí roä baån, vaâ àöië xûã vúiá hoå thöng qua sûå hiïíu biïët àoá. Quan têm àïnë nhûnä g àiïuì nhoã nhêtë Trong möëi quan hïå giûäa con ngûúâi vúiá nhau, nhûnä g àiïuì coá veã nhû nhoã nhùåt laåi laâ nhûnä g caiá lúná . Nhûnä g cûã chó, cacá h thïí hiïnå , ûáng xûã duâ rêët nhoã àöië vúái ngûúiâ naây laiå aãnh hûúnã g rêtë lúná àïën taâi khoanã tònh caãm cuaã hoå trong loâng ngûúiâ khaác. Chó cênì möåt aná h nhòn thiïëu thiïån caãm, mötå sûå quan têm khöng àuáng mûåc, mötå lúiâ noiá vö tònh… cuäng rutá ài möåt “khoaãn chi” rêtë lúán trong “taâi khoaãn” êyë . Töi nhúá laiå mötå kyâ nghó vúái hai àûáa con trai nhiïìu nùm trûúác àêy. Sau khi cuâng nhau traãi qua möåt ngaây vui chúi daä ngoaåi, ài xem thïí duåc duång cu,å cacá trêån àêuë vêåt, ùn hot-dog, chuná g töi ruã nhau ài xem phim. Giûaä buöíi chiïuë phim, Sean, luác àoá múiá bönë tuöíi, lùn ra nguã trïn ghïë. Anh trai cuãa noá, Stephen, sauá tuöíi, coân thûcá vaâ cuâng töi xem hïtë böå phim. Khi xem xong, töi ùém Sean ra xe ö-tö vaâ àùtå noá vaoâ ghïë sau. Buöíi töië höm àoá trúâi rêët laånh nïn töi cúãi aáo khoacá ra choaâng lïn ngûúâi thùnç g beá. Khi vïì àïën nha,â töi vöiå vaâng bïë Sean vaâo phonâ g nguã. Sau khi Stephen thay àöì nguã vaâ àaánh rùng, töi nùçm caånh noá àïí noiá chuyïnå vïì chuyïnë ài chúi. “Chuyïnë ài chúi thïë naoâ Stephen?” “Daå, töët”, thùçng beá traã lúiâ . “Con coá thñch khöng?”

2837 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ “Da,å co.á ” “Con thñch gò nhêtë ?” “Con khöng biïtë . Chùcæ laâ àêuë vêtå .” Coá veã nhû thùnç g beá khöng muönë noiá gò thïm. Töi bùn khoùn khöng hiïuí taiå sao Stephen laiå khöng cúãi múã hún. Bònh thûúâng, noá rêët söi nöíi möîi khi ài chúi vïì. Nhûng lêìn naây, noá im lùång suötë quaäng àûúnâ g vïì. Töi húi thêët vonå g, vaâ caãm thêëy coá gò àoá khöng öní . Stephen nùçm quay mùåt vö tûúâng. Töi ngaåc nhiïn khöng roä vò sao. Nhömí ngûúiâ lïn, töi thêëy nûúác mùæt àang traâo ra úã khoeá mùtæ thùçng beá. “Coá viïåc gò khöng öní vêåy con?” Noá quay mùtå laåi, nûúác mùtæ chayã raân ruaå , mïuë maáo: “Bö,ë nïuë con bõ laånh, böë coá cúiã aáo khoaác cho con khöng?”. Trong toaân böå sûå kiïån diïîn ra vaâo buöií töië àùcå biïåt ào,á àiïuì quan tronå g nhêët àöëi vúiá Stephen laåi laâ cûã chó chùm socá nhoã nhùåt – mötå biïíu thõ yïu thûúng nhêët thúiâ – cuaã töi danâ h cho Sean, em trai no.á Sûå kiïnå àoá laâ mötå baâi hocå sêu sùæc àöëi vúiá baãn thên töi cho àïën têån bêy giú.â Con ngûúiâ ta vönë rêët mïmì yïuë vaâ dïî tuiã thên, duâ coá àûúcå che àêåy bùçng veã bïì ngoaiâ cûná g rùæn vaâ nhêîn têm nhêët. Coá thïí tuöií tacá vaâ kinh nghiïmå söëng taoå ra nhiïuì sûå khacá biïtå , nhûng tûuå trung, trong sêu thùmè têm höìn möiî ngûúiâ vênî êín chûáa nhûäng tònh camã mïìm yïëu. Giûä cam kïtë Giûä lúâi hûáa hay laâm àuáng cam kïët laâ kyá gûãi möåt khoaãn lúán vaâo taiâ khoanã tònh camã cuãa banå , ngûúåc laåi seä bõ mêtë ài mötå khoaãn lúná . Taâi khoanã tònh caãm cuaã banå vúi hay àêìy

284 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ àïìu do caách cû xûã cuãa chñnh baån. Vaâ trong thûcå tï,ë khöng coá “khoanã chi” naoâ lúná hún “khoanã chi” khöng thûcå hiïnå lúâi hûáa quan troång àöië vúái mötå ngûúiâ . Mötå lêìn baån thêët hûaá , ngûúiâ ta seä khoá tin baån úã nhûnä g lêìn tiïëp theo. Ngûúâi ta thûúâng xêy dûnå g niïmì hy voång tûâ nhûäng lúiâ hûaá , àùåc biïtå laâ khi chuná g coá liïn quan àïnë sinh kïë cuaã ho.å Laâ bêåc laâm cha lamâ me,å töi luön cöë gùnæ g khöng bao giúâ àûa ra lúiâ hûaá khöng coá tñnh khaã thi. Vúiá nhûnä g cên nhùcæ rêtë thênå tronå g, töi cöë gùnæ g tñnh toaán hïtë moåi khaã nùng bêët ngúâ coá thïí khiïën töi khöng giûä àûúåc lúiâ hûaá cuãa mònh. Têët nhiïn, nhûäng àiïuì bêët ngúâ vêîn cûá xaãy ra vaâ töi vênî cöë thûåc hiïnå , hoùåc giaiã thñch tònh hònh möåt caách cùån keä vúái nhûäng ngûúiâ coá liïn quan vaâ mong àûúcå hoå thöng camã . Àöëi vúiá con caiá , nïuë renâ luyïån àûúåc thoái quen luön giûä àuná g lúâi hûaá , banå seä bùcæ àûúåc chiïëc cêuì loâng tin nöëi liïìn sûå thöng hiïuí giûäa baån vaâ boån tre.ã Khi con banå muönë lamâ mötå àiïìu gò àoá traiá yá banå , banå coá thïí noiá cho chuná g biïët hêuå quaã cuaã viïcå lamâ àoá thöng qua kinh nghiïåm baån coá, chùèng haån nhû : “Con aâ, nïëu con lamâ àiïìu ào,á böë tin rùçng hêuå quaã seä la.â ..”. Mötå khi con banå àaä coá loâng tin núi banå , vaâo lúiâ hûaá cuaã baån, noá seä nghe theo lúâi banå khuyïn daåy. Lamâ roä caác kyâ vonå g Hayä thûã tûúnã g tûúnå g nhûnä g khoá khùn baån coá thïí gùpå phaãi nïëu baån vaâ sïëp coá nhûäng nhênå àõnh khaác nhau vïì viïåc ai laâ ngûúâi coá traách nhiïåm xêy dûång baãn mö taã chi tiïtë cöng viïåc cuãa banå . “Khi naâo töi coá àûúcå banã mö taã chi tiïët cöng viïcå cuaã töi ?”, banå coá thïí hoiã . “Töi àang chúâ anh àûa cho töi baãn àïì xuêët àïí chuná g ta thaoã luênå ”. Sïpë cuãa baån traã lúiâ .

2857 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ “Töi nghô rùnç g viïåc xaác àõnh cöng viïcå cuå thïí töi phaiã lamâ laâ do anh àùtå ra.” “Àoá khöng phaiã laâ viïcå cuãa töi. Anh khöng nhúá sao ? Ngay tûâ àêuì , töi àaä noiá rùçng lamâ viïåc thïë naoâ phêìn lúná laâ do anh quyïtë àõnh.” “Töi cûá nghô rùçng yá anh noái chêët lûúång cöng viïcå laâ do töi. Nhûng töi thûcå sûå khöng biïtë cöng viïcå cuaã töi laâ gò.” Sûå khöng roä raâng cuãa kyâ vonå g àöië vúái cacá mucå tiïu cênì thûcå hiïån seä coá haåi àïën quan hïå giao tiïëp vaâ sûå tin cêyå . “Töi àaä laâm àuáng nhûäng gò anh yïu cêuì vaâ àêy laâ baãn baoá caoá .” “Töi khöng cênì banã baoá caoá . Muåc tiïu laâ giaiã quyïët àûúåc vênë àïì – khöng phaãi laâ àïí phên tñch vaâ baáo caoá laiå nhûnä g àiïìu ào.á ” “Töi tûúãng rùçng muåc tiïu laâ nïu ra caách giaãi quyïtë vêën àïì àïí chuáng ta coá thïí giao cho ngûúâi khacá thûåc hiïån.” Coá biïtë bao nhiïu lênì chuná g ta àaä nghe thêëy nhûnä g cuöåc àöëi thoaåi nhû thïë nayâ ? “Anh àaä noiá …” “Khöng, anh sai röiì . Töi àaä noiá thïë nayâ …” “Anh khöng noái nhû vêyå , anh chûa bao giúâ noái rùnç g töi phaiã …” “ÖÌ, khöng phaiã vêåy, töi àaä noiá roä raâng…” “Anh chûa bao giúâ nhùcæ àïnë …” “Nhûng àoá laâ thoaã thuênå cuaã chuná g ta…” Hêuì hïët vûúná g mùcæ phatá sinh trong cacá möëi quan hïå

286 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ àïuì do xung àötå hay nhûäng kyâ voång mú höì xung quanh vai troâ vaâ mucå tiïu. Duâ nguyïn nhên coá xuêët phaát tûâ thaái àöå vaâ caách cû xûã cuaã bïn naâo thò chuná g ta vênî coá thïí tin chùæc rùnç g kyâ vonå g mú höì seä dêîn àïnë hiïíu lêìm, thêët voång vaâ mêtë lonâ g tin. Nhiïuì kyâ voång coá tñnh chêtë tiïìm êní . Duâ khöng àûúåc nïu ra hay tuyïn böë mötå caách roä ranâ g dûát khoaát nhûng ngûúiâ ta vênî cûá àûa chuná g vaâo nhûnä g hoaân canã h cuå thï.í Chùnè g haån, trong hön nhên, caã chönì g lênî vúå àïuì coá nhûnä g kyâ voång tiïìm êín vïì vai troâ cuaã mònh. Mùcå duâ nhûäng kyâ voång nayâ chûa bao giúâ àûúåc thaoã luênå , hay thêmå chñ àöi khi conâ khöng àûúåc banã thên hoå cöng nhêån, nhûng nïëu thûcå hiïnå , hoå vênî coá thïí taoå ra möåt khoaãn kyá gûiã lúán vaoâ taâi khoaãn tònh caãm cuãa möië quan hïå, ngûúåc laiå , hoå seä bõ mêtë ài möåt khoanã lúná . Àoá laâ lyá do vò sao viïåc àùtå ngay lïn banâ têët caã cacá kyâ vonå g möiî khi banå rúi vaâo mötå tònh huönë g múái trúã nïn rêët quan tronå g, vò moiå ngûúâi seä bùtæ àêuì phaná xeát lênî nhau thöng qua nhûäng kyâ vonå g àoá. Nïuë hoå caãm thêyë nhûäng kyâ voång cú banã cuãa hoå bõ vi phamå , thò khoanã dûå trûä loâng tin seä khöng coân. Chuná g ta vêîn thûúnâ g taoå ra nhiïìu hoanâ canã h tiïu cûcå nhûng laiå cûá nghô àún giaãn rùnç g nhûnä g kyâ vonå g cuãa mònh laâ hiïní nhiïn, rùnç g chuná g seä àûúåc ngûúiâ khaác hiïuí roä vaâ chia se.ã Viïcå lamâ roä cacá kyâ vonå g ngay tûâ àêuì chñnh laâ taåo ra mötå khoanã kyá gûiã lúán. Àiïìu nayâ àoiâ hoiã sûå àêìu tû trûúcá hïët vïì thúiâ gian vaâ sûác lûcå nhûng seä tiïtë kiïmå àûúåc vïì sau. Khi caác kyâ voång khöng roä ranâ g vaâ khöng àûúåc chia seã, ngûúiâ ta seä trúã nïn khoá xûã vïì mùtå tònh camã . Nhûäng hiïuí lêmì àún giaãn coá nguy cú trúã nïn phûác taåp, coá thïí dêîn àïnë nhûäng xung àötå caá nhên, khiïnë möëi quan hïå dïî bõ phaá vúä.

2877 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ Laâm roä caác kyâ vonå g àoiâ hoãi phaãi coá sûå thanâ h thêåt. Moiå sûå seä thuênå tiïnå hún nïëu ngûúiâ ta haânh àöång nhû thïí nhûnä g khaác biïåt khöng hïì töìn taåi vaâ cuâng nöî lûåc giaãi quyïtë , nhùçm ài àïnë nhûnä g kyâ voång chung maâ caác bïn àïuì haiâ loâng. Thïí hiïnå sûå chñnh trûcå cuaã banã thên Sûå chñnh trûåc taåo ra loâng tin vaâ laâ cú súã taåo ra caác khoaãn kyá gûãi vaâo taâi khoaãn tònh caãm. Nïëu thiïuë trung thûåc, ngûúiâ ta coá thïí laâm haåi hêìu nhû moiå nöî lûåc taåo ra caác taâi khoanã tin cêåy cao. Ngûúâi ta coá thïí cöë gùæng àïí hiïuí , nhúá nhûäng viïåc nhoã nhùtå , giûä lúiâ hûaá cuãa mònh, lamâ roä vaâ thûåc hiïån cacá kyâ vonå g, nhûng vênî khöng xêy dûång àûúåc nguöìn dûå trûä cho loâng tin bùnç g sûå giaã döëi. Sûå chñnh trûcå khöng chó bao hamâ tñnh trung thûcå maâ conâ hún thïë nûaä . Trung thûcå laâ noái sûå thêåt, laâ giûä cho lúâi noái cuaã mònh phuâ húpå vúiá sûå thêtå . Conâ chñnh trûcå laâ lamâ cho sûå thêtå phuâ húåp vúái lúiâ noiá cuãa mònh - ài àöi vúiá hanâ h àönå g. Noiá caách khacá , àoá laâ viïcå giûä lúâi hûáa vaâ thûåc hiïån caác kyâ voång. Àiïuì nayâ àoiâ hoiã möåt tñnh cacá h kïët húpå , nhêët quaán, trûúcá hïët àöëi vúiá baãn nga,ä vaâ cunä g laâ àöëi vúái cuöcå sönë g cuaã mötå ngûúâi. Möåt trong nhûnä g caách quan tronå g nhêtë àïí thûåc hiïnå sûå chñnh trûcå laâ trung thanâ h vúiá nhûnä g ngûúâi khöng coá mùtå . Bùçng caách àoá, chuáng ta seä xêy dûång àûúcå lonâ g tin cuãa ngûúâi coá mùåt. Giaã sûã baån vaâ töi noiá chuyïån riïng vúiá nhau, vaâ àïì taiâ cêu chuyïån laâ chó trñch cêpë trïn cuaã caã hai, möåt àiïuì maâ khöng ai damá lamâ nïëu sïëp coá mùåt. Nhûng àiïìu gò seä xaãy ra nïëu baån vaâ töi khöng coân chúi vúiá nhau nûäa? Banå seä nghô rùçng töi seä tiïtë löå nhûäng àiïmí yïëu cuaã baån vúiá ngûúiâ khaác,

288 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ giönë g nhû töi vaâ banå àaä laâm sau lûng sïpë cuãa mònh. Baån àaä biïët roä banã chêët cuãa töi. Töi seä noiá tötë trûúcá mùtå banå nhûng seä noái xêuë sau lûng banå . Baån àaä thêyë töi laâm àiïuì àoá röiì . Àoá laâ baãn chêtë cuaã sûå giaã döië . Liïåu caiá àoá coá taoå ra khoaãn dûå trûä loâng tin trong taâi khoanã quan hïå giûäa baån vaâ töi khöng? Mùtå khacá , giaã sûã banå bùtæ àêuì chó trñch cêpë trïn cuãa chuáng ta, töi noái vúái baån laâ töi àönì g yá cú baãn vïì mötå söë nhûúåc àiïím cuaã sïpë , vaâ sau àoá àïì nghõ caã hai trûåc tiïëp gùpå sïpë àïí trònh baây vênë àïì möåt caách thùèng thùnæ , nhùçm tòm cacá h khùcæ phucå . Nhû vêyå , duâ cho sau nayâ töi vaâ banå khöng coân thên thiïtë vúái nhau, baån cunä g vênî giûä àûúcå loâng tin àöië vúái töi. Vñ duå khacá , giaã sûã àïí coá möië quan hïå tötë vúiá banå , töi cöë gùnæ g lêëy lonâ g banå bùçng cacá h noiá cho baån biïtë nhûnä g bñ mêtå cuãa ngûúiâ khacá . “Töi thûåc sûå khöng muönë noái ra àiïuì nayâ ”, töi coá thïí noái nhû vêyå , “nhûng vò anh laâ baån cuãa töi, laâ ngûúiâ töi tin cêåy…”. Thïë nhûng, liïåu sûå phaãn böåi cuãa töi àöëi vúiá ngûúâi khacá coá lamâ tùng àûúåc taiâ khoanã lonâ g tin giûaä töi vaâ baån khöng? Hay baån seä caâng e ngaåi rùçng töi coá thïí tiïtë löå vúiá ngûúiâ khacá nhûnä g bñ mêtå maâ baån àaä chia seã vúái töi? Sûå giaã döëi nhû vêyå coá veã seä khiïnë gia tùng tònh caãm trïn taiâ khoanã giûaä banå vaâ ngûúiâ khacá , nhûng thûcå ra, taiâ khoanã cuaã banå seä bõ giamã àaná g kïí vò sûå thiïëu trung thûcå cuãa baãn thên. Banå coá thïí lêëy àûúcå “quaã trûáng vaâng” tûâ sûå haiâ lonâ g nhêtë thúiâ bùnç g cacá h haå thêpë ngûúiâ khacá hoùcå chia seã thöng tin bñ mêåt, nhûng kyâ thûåc laâ baån àang boáp chïët “con ngöîng”, baån àang lamâ suy yïuë möië quan hïå vönë àem laiå sûå haiâ loâng lêu daâi giûaä hoå vaâ baån. Noiá möåt cacá h àún gianã , sûå chñnh trûåc trong möåt thûåc taiå tûúng thuöcå laâ banå nïn cû xûã vúiá moåi ngûúiâ bùçng mötå

2897 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ quy tùæc ûáng xûã nhû nhau. Nïuë laâm àûúcå àiïuì àoá, baån seä àûúcå tin cêåy. Àöëi àêuì àoiâ hoiã mötå sûå can àaãm cao àöå nïn nhiïuì ngûúâi muöën choån con àûúâng ñt àöëi choåi nhêët, bùçng cacá h xem thûúnâ g vaâ chó trñch, phanã böiå lonâ g tin, hay tham gia vaoâ chuyïnå “ngöiì lï macá h leoã ” sau lûng ngûúiâ khaác. Thûcå chêët, ngûúiâ ta chó tin cêåy vaâ tön troång baån nïuë baån trung thûåc. Coá thïí lucá àêuì hoå khöng hoan nghïnh sûå àöië àêuì thùnè g thùnæ cuaã banå , nhûng khöng vò thïë maâ banå khöng thùnè g thùnæ . Ngûúâi ta noiá rùçng àûúåc tin cêåy lêu daiâ khoá hún àûúåc yïu quy.á Riïng töi, töi tin rùnç g àûúcå tin cêyå cuäng àönì g thúiâ laâ àûúcå yïu quy.á Joshua, con trai töi, khi conâ beá thûúâng hoãi töi cêu hoiã vïì tûå vênë lûúng têm. Möiî khi töi coá hanâ h àönå g quaá àaáng hay ñt ra laâ bûcå böåi, hoùåc khöng tûã tïë vúiá ai àoá, thùçng beá tûå thêyë bõ töní thûúng. Vaâ vò quan hïå cha con giûäa hai chuná g töi rêtë thên mêåt nïn noá nhòn thùnè g vaâo mùtæ töi vaâ hoiã : “Böë, böë coá yïu con khöng?”. Coá leä noá nghô rùnç g nïëu töi àang phaá vúä nguyïn tùcæ cú banã cuaã cuöåc söëng àöëi vúiá ai ào,á thò quan hïå tònh camã cuaã hai cha con cunä g bõ phaá vú.ä Vúiá tû cacá h laâ mötå nhaâ giaoá , cunä g laâ möåt ngûúiâ cha, töi àaä phatá hiïnå ra rùnç g chòa khoaá cho 99 (àa sö)ë chñnh laâ thiïuí söë 1 conâ laiå – àùåc biïåt khi söë 1 àaiå diïån cho lonâ g kiïn nhêîn vaâ têm tranå g vui veã cuãa àa söë. Caách baån cû xûã àöëi vúái möåt ngûúâi nhû thïë naâo seä thïí hiïnå cacá h banå àöëi xûã vúiá 99 ngûúiâ conâ laiå , búiã vò moåi ngûúâi xeát cho cunâ g cuäng laâ möåt ngûúiâ . Sûå chñnh trûåc conâ coá nghôa laâ traánh moiå giao tiïëp coá tñnh chêtë bõp búmå , xaoã traá, hay sûã dunå g nhûnä g phûúng saách àï henâ . “Noiá döië laâ sûå giao tiïpë vúái yá àöì lûaâ döië ” - duâ giao tiïpë bùnç g lúâi noái hay haânh àöång, nïuë laâ ngûúiâ trung thûåc, chuná g ta seä khöng bao giúâ coá yá àõnh lûâa döëi ai.

290 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ Thanâ h thêtå nhênå löiî khi phamå sai lêmì Khi ruát khoãi taiâ khoaãn tònh caãm mötå khoaãn naoâ àoá, chuáng ta cêìn xin löîi – xin löîi mötå caách chên thanâ h. Nhûnä g lúiâ chên thaânh seä laâ nhûnä g khoanã tònh camã lúná gûiã vaâo taiâ khoanã cuaã banå . “Töi àaä sai.” “Quaã thêtå töi àaä khöng tûã tïë vúiá anh/chõ.” “Töi àaä thiïuë tön troång anh.” “Töi àaä khöng xem anh ra gò, töi thûåc sûå xin löîi.” “Töi àaä laâm anh beä mùtå trûúác ngûúâi khaác vaâ töi khöng coá lyá do gò àïí lamâ àiïìu àoá. Mùåc duâ chó muönë noái ra yá kiïën cuãa mònh, nhûng leä ra töi khöng nïn lamâ nhû vêåy. Töi thanâ h thêtå xin löiî .” Phaiã coá banã lônh manå h me,ä baån múiá coá thïí nhanh choná g àûa ra lúiâ xin löîi xuêët phaát tûâ têmë loâng hún laâ tûâ sûå ên hênå . Mötå caá nhên cênì phaiã lamâ chuã banã thên, cênì coá mötå yá thûcá an toanâ sêu sùcæ vïì nhûnä g nguyïn tùcæ cú banã vaâ giaá trõ àïí coá àûúcå sûå nhêån löîi chên thanâ h. Nhûäng ngûúiâ coá ñt sûå an toanâ nöåi têm thò khöng thïí laâm àûúcå àiïuì àoá. Noá lamâ cho hoå rêët dïî bõ töín thûúng. Hoå camã thêëy nhênå löîi seä khiïnë hoå trúã nïn mïmì yïuë vaâ kemá coiã , hoå súå rùçng ngûúâi khacá seä lúåi dunå g sûå yïëu keám àoá. Sûå an toaân cuãa hoå xuêtë phatá tûâ yá kiïën cuãa ngûúiâ khaác, vaâ hoå lo ngaåi ngûúâi khacá coá thïí nghô khöng hay vïì hoå. Ngoaâi ra, hoå thûúnâ g camã thêyë mònh coá lyá khi hanâ h àönå g. Hoå lyá giaiã sai lêmì cuaã banã thên, nhên danh sai lêmì cuaã ngûúiâ khacá , vaâ nïuë hoå coá xin löîi ài nûäa thò cunä g chó laâ hònh thûác maâ thöi. Tucå ngûä phûúng Àöng coá cêu: “Nïëu phaiã cuiá àêìu, hayä

2917 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THAN H ÀATÅ cuái thêtå thêëp”. Coân giaáo lyá Cöng giaoá daåy rùnç g: “Thiïëu núå möåt xu cunä g phaiã tra”ã . Àïí coá àûúcå möåt khoaãn kyá gûiã vaoâ taiâ khoanã tònh camã , sûå nhênå löiî phaiã chên thanâ h, vaâ noá phaiã àûúcå ngûúiâ nhênå lúâi xin löîi tin laâ chên thanâ h. Möåt buöií chiïuì trong phoâng laâm viïåc taiå nhaâ, töi ngöiì viïtë , khöng phaiã vïì àïì taiâ naoâ khacá maâ vïì sûå kiïn nhêîn. Töi nghe thêëy tiïëng öìn aoâ cuaã bonå treã chaåy lïn chaåy xuönë g ngoaâi phoâng lúná . Tònh hònh àoá cûá keoá daâi maäi, vaâ töi caãm thêyë khöng thïí kiïn nhênî hún nûaä . Bêët thònh lònh, David, con trai töi, àêpå cûãa phoâng tùmæ thònh thõch vaâ gaoâ to: “Cho em vaoâ ! Cho em vaoâ !” Töi lao ra khoãi phonâ g vaâ quaát lïn: “David, con coá biïët laâ con àang lamâ phiïnì böë àïnë mûác naoâ khöng? Con coá biïtë böë cêìn yïn tônh àïí laâm viïåc khöng? Giúâ thò ài vaoâ phonâ g con vaâ úã àoá cho àïnë khi con biïët löiî cuaã mònh!” Thïë laâ noá ài ra, buöìn baä khepá cûaã laiå . Khi quay vïì chöî ngöìi, töi múái nhênå ra vênë àï.ì Mêyë àûáa treã àaä chúi troâ tranh boná g úã haânh lang vaâ möåt àûaá bõ khuyuã tay va vaoâ cùmç . Noá àang nùmç dûúiá saân nhaâ vaâ cùmç àang chaãy mauá . Vêåy laâ David muöën vaâo phoâng tùmæ àïí lêëy khùn lau cho em nhûng Maria, chõ gaiá noá àang tùæm nïn khöng chõu múã cûaã . Khi nhêån ra rùçng mònh àaä hanâ h àöång quaá àaná g, töi lêpå tûác àïën xin löiî David. Khi töi múã cûãa ra, cêu àêuì tiïn noá noái vúiá töi la:â “Con seä khöng tha thûá cho böë àêu”. “Taåi sao?”, töi hoiã , “Thûåc loâng, böë khöng biïtë con àang

292 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ giupá em. Taiå sao con laiå khöng tha thûá cho bö?ë ”. “Búiã vò böë cunä g laâm giöëng nhû vêyå tuênì trûúcá ”, noá traã lúâi. Noái cacá h khaác, noá muönë noái: “Böë a,â böë àaä thêëu chi röìi, vaâ böë khöng thïí dunâ g lúâi noái àïí thaáo gúä moiå chuyïnå ”. Sûå nhênå löiî chên thaânh taoå ra mötå khoaãn kyá gûãi vaoâ taiâ khoaãn tònh caãm, coân sûå nhênå löiî lùpå ài lùåp laåi seä àûúcå hiïíu laâ thiïuë chên thanâ h vaâ trúã thanâ h “khoanã chi”. Vaâ chêtë lûúnå g cuãa möëi quan hïå seä phaãn aánh àiïuì ào.á Gêy ra löiî lêmì laâ mötå chuyïnå , nhûng khöng chõu thûaâ nhêån löiî lêìm àoá laåi laâ mötå chuyïnå hoaân toaân khacá . Ngûúiâ ta dïî tha thûá nhûnä g löiî lêìm do trñ nùng gêy ra - nhûäng löîi lêìm do suy xeát sai. Nhûng ngûúiâ ta khöng dïî tha thûá cho löiî lêìm thuöcå vïì têm höìn - nhûnä g yá àõnh xêëu, nhûäng àönå g cú töiì , sûå thanh minh do tûå phuå nhùmç baoâ chûaä cho löiî lêmì àaä gêy ra. 3. NHÛNÄ G QUY LUÊTÅ CUAÃ TÒNH YÏU VAÂ CUÖCÅ SÖNË G Khi taoå ra nhûnä g khoanã kyá gûãi bùçng tònh yïu vö àiïìu kiïån, sönë g theo caác quy luêtå cuaã tònh yïu, chuáng ta seä khuyïnë khñch ngûúiâ khaác sönë g theo cacá quy luêtå cú baãn cuaã cuöcå söëng. Noiá cacá h khacá , khi thûcå sûå yïu ngûúâi khaác möåt caách vö àiïuì kiïnå , khöng coá sûå kiïmí soaát, chuáng ta seä giuáp hoå caãm thêyë àûúcå baão vïå vaâ an toaân, nhûnä g giaá trõ cú baãn, phêmí giaá cuaã hoå àûúåc cöng nhênå vaâ khùnè g àõnh. Àiïuì àoá cuäng coá nghôa laâ quaá trònh phaát triïín tûå nhiïn cuãa hoå àûúcå khuyïën khñch. Chuáng ta giuáp hoå dïî danâ g hún trong viïcå sönë g theo cacá quy luêåt cuãa cuöcå sönë g nhû sûå húåp taác, cöëng hiïnë , tûå giaác, chñnh trûcå . Chuná g ta cunä g taoå àiïìu kiïnå cho hoå khamá phaá vaâ sönë g mötå cacá h tötë nhêtë , cao quyá nhêtë theo cacá quy luêåt àoá. Chuná g ta seä àïí hoå àûúåc tûå do haânh àönå g

2937 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THAN H ÀATÅ theo sûå tûå nhênå thûcá vïì tñnh cêpë bacá h, chûá khöng phaiã theo cacá àiïuì kiïån vaâ giúiá haån cuaã chuná g ta. Àiïìu naây khöng coá nghôa laâ chuáng ta seä trúã nïn dïî daiä hay mïmì yïuë . Nïëu trúã nïn nhû thïë thò àoá laâ mötå “khoaãn chi” cûcå lúán. Chuná g ta cênì khuyïn baoã , bïnh vûcå , àûa ra caác giúiá hanå vaâ caã cacá hêuå quaã nhûng vênî thïí hiïån tònh yïu thûúng vúái hoå. Khi vi phamå caác quy luêtå cú baãn cuãa tònh yïu – tûcá gùnæ sûå kiïím soaát vaâ àiïìu kiïån vaoâ tònh yïu, chuná g ta àaä gianá tiïëp thucá àêíy ngûúiâ khacá cuäng vi phamå nhû vêåy. Chuná g ta seä àùtå hoå vaâo võ trñ bõ àöång àöëi pho,á buöcå hoå caãm thêyë phaãi chûáng toã cho àûúcå “Töi cunä g laâ con ngûúâi, töi àöcå lêåp, töi khöng phuå thuöcå vaoâ ai ca”ã . Nhûng trong thûcå tï,ë hoå khöng phaiã laâ ngûúiâ coá tñnh àöåc lêåp, maâ laâ ngûúâi chöëng laiå tñnh àöcå lêåp, mötå hònh thûcá phuå thuöcå khacá , nùmç úã võ trñ thêpë nhêtë trong chuöîi liïn tuåc cuãa sûå trûúnã g thaânh. Hoå seä trúã nïn bõ àönå g àöëi phoá, gênì nhû lêyë àöië thuã lamâ tronå g têm cuöåc söëng. Hoå quan têm nhiïìu hún àïën viïåc baoã vïå “caác quyïìn lúiå ” cuãa mònh, taåo ra cacá cú súã cho caá nhên mònh hún laâ lùnæ g nghe mötå caách chuã àönå g vaâ chên thêtå àöëi vúiá nhûäng mïnå h lïånh bïn trong banã thên. Sûå nöíi loaån cuäng laâ möåt mùæt xñch cuãa con tim, chûá khöng phaãi cuãa trñ tuïå, vaâ chòa khoáa giaãi quyïët vêën àïì naây laâ taåo ra caác “khoaãn gûãi vaâo” liïn tuåc bùçng tònh yïu vö àiïìu kiïån. Töi coá mötå ngûúiâ baån àang laâ trûúnã g khoa cuãa mötå trûúnâ g àaåi hocå coá uy tñn. Anh êyë àaä coá kïë hoaåch danâ h duåm trong nhiïuì nùm àïí cho con trai mònh coá cú höiå theo hoåc taiå àoá, nhûng khi thúiâ àiïím àïën thò cêuå con trai laiå tûâ chöië khöng chõu ghi danh. Àiïìu naây laâm öng vö cunâ g lo ngaiå . Öng cöë chuyïån troâ

294 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ thuyïët phuåc, cöë lùæng nghe àïí hiïuí con mònh, vúái hy voång cêåu ta seä thay àöíi yá kiïnë . Nhûng thöng àiïåp ngêmì àûúåc àûa ra úã àêy laâ mötå thûá tònh yïu coá àiïìu kiïnå . Cêuå con trai camã thêyë ngûúiâ cha coi tronå g ûúác muönë cuaã chñnh öng êyë hún laâ giaá trõ cuaã cêuå - nhû möåt caá nhên vaâ mötå ngûúiâ con. Do vêyå , cêuå ta chönë g laiå bùnç g sûå tûå khùnè g àõnh banã thên vaâ cûúng quyïët baão vïå lêpå trûúâng cuãa mònh. Sau möåt cuöcå tûå vêën lûúng têm cùng thùnè g, öng hiïuí rùnç g con trai mònh seä khöng bao giúâ chõu ài theo con àûúâng maâ öng àaä doån löëi. Nhûng öng vêîn seä yïu quyá con mònh, cho duâ àoá laâ mötå viïcå cûcå kyâ khoá khùn, búãi têmë bùnç g àaiå hoåc àaä in sêu vaoâ têm trñ öng nhû mötå chuêín mûåc giaá trõ, búiã bao nhiïu cöng sûcá chuêní bõ cuãa öng coi nhû tröi söng tröi biïní . Ngûúiâ baån cuãa töi àaä phaiã traãi qua möåt quaá trònh “viïët laiå kõch banã ” cho àûaá con mötå cacá h vêtë va.ã Öng phaãi àêuë tranh tû tûúãng àïí thûcå sûå hiïuí àûúcå àêu múiá laâ baãn chêtë cuãa tònh yïu vö àiïuì kiïån maâ möåt ngûúiâ cha cêìn daânh cho con mònh. Tònh yïu àoá khöng phaiã àïí löi keáo àûaá con, hay cöë “thûcá tónh” noá ài theo öng, maâ àoá laâ kïët quaã cuaã suy nghô chñn chùnæ cuäng nhû caách cû xûã àuná g àùnæ cuãa öng àöië vúái con trai mònh. Möåt thúâi gian ngùæn sau ào,á mötå àiïìu thuá võ xayã ra. Cêåu con trai thay àöií yá àõnh, cêuå tûå nhêån thêyë baãn thên cêìn phaãi coá thïm vöën liïëng vïì hocå thûcá . Thïë röìi cêuå ta nöåp àún nhêpå hocå taiå trûúâng àaåi hoåc, sau àoá múái noái cho cha biïët. Öng banå töi chêëp nhêån quyïtë àõnh cuãa con trai mònh. Baån töi caãm thêyë hanå h phucá , nhûng cuäng thêëy àiïuì àoá laâ bònh thûúâng sau khi öng ta àaä thûåc sûå yá thûác àûúcå tònh yïu thûúng con vö àiïìu kiïån cuãa mònh.

2957 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THAN H ÀATÅ Dag Hammarskjold, cûuå Töíng Thû kyá Liïn hiïpå quöcë , tûâng àûa ra möåt tuyïn böë rêët sêu sùæc vaâ toanâ diïån: “Hy sinh caã baãn thên cho mötå ngûúiâ cênì mònh coân cao quyá hún lao àöång cêtå lûcå àïí cûuá mötå àamá àöng nhanâ röiî ”. Thêtå vêyå ! Quaã laâ vö ñch khi chuná g ta danâ h 10 hay 12 giúâ möîi ngaây trong nhiïìu tuênì lïî àïí phucå vuå cho caác dûå aná “úã àêu ào”á , trong khi khöng coá àûúcå möië quan hïå sêu sùæc, àêyì yá nghôa vúiá vú/å chönì g vaâ caác con cuaã mònh, vúái nhûnä g àönì g nghiïåp gêìn guäi nhêtë cuaã mònh. Mötå khi möië quan hïå vúái ngûúâi thên bõ àöí vúä, chuáng ta phaãi mêtë rêtë nhiïuì cöng sûcá vaâ thúiâ gian àïí xêy dûång laiå , nhiïìu hún caã nhûnä g gò phaiã boã ra àïí hoaân thanâ h möåt dûå aán nghiïn cûuá hay cöng trònh khoa hocå phucå vuå cöång àöìng. Trong suötë 25 nùm laâm cöë vênë cho caác töí chûác, töi rêët têm àùcæ cêu noái trïn cuaã Dag Hammarskjold. Nhiïìu vêën àïì xaãy ra trong cacá töí chûcá xuêtë phaát tûâ nhûäng khoá khùn trong möië quan hïå úã cêpë rêët cao – giûäa hai àöëi tacá trong möåt cöng ty chuyïn ngaânh, giûäa chuã súã hûuä vaâ töíng giaám àöëc cöng ty, giûäa töní g giamá àöëc vaâ phoá töní g giamá àöëc. Àïí àûúng àêuì vaâ giaãi quyïët caác vênë àïì nayâ , nhûnä g ngûúâi trong cuöcå phaiã coá nhiïuì phêmí chêtë cao thûúnå g, phaiã hiïuí àûúcå rùçng trûúcá hïët, cêìn phaãi giûä vûäng àûúåc sûå àöìng têm hiïpå lûåc trong nöåi bö,å sau àoá múái coá thïí lamâ tötë cöng viïcå bïn ngoaâi, mang laiå lúiå ñch cho xaä höåi. Sûå mêtë àoanâ kïtë trong töí chûcá chuã yïuë xuêët phaát tûâ sûå khacá biïtå trong phong cacá h quanã lyá cuaã nhûnä g ngûúâi chuã chötë . Chuná g ta phaiã giaiã quyïët àûúåc cacá mêu thuênî caá nhên trûúác khi coá thïí àöië mùtå vúiá nhiïuì vêën àïì sêu hún. Hayä àùåt têët caã vêën àïì lïn baân àïí giaãi quyïtë tûâng caiá mötå , vúiá tinh thênì tön tronå g lêîn nhau. Seä khöng mêyë khoá khùn àïí xêy dûnå g àûúcå möåt nhomá laâm viïcå höî trúå lêîn nhau, coá tònh

296 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ camã gùæn boá vaâ àiïìu naây seä gia tùng nùng lûcå cuãa moiå ngûúiâ khi lamâ viïcå chung vúiá nhau. Xêy dûnå g tinh thêìn àoanâ kïtë rêtë cênì thiïët cho sûå thaânh cöng trong hoaåt àöång kinh doanh hay trong hön nhên. Àiïuì naây àoiâ hoiã baãn lônh caá nhên vaâ lonâ g dunä g caãm cuaã caác bïn tham gia möië quan hï.å Khöng möåt kyä nùng quanã trõ naoâ coá thïí buâ àùpæ àûúåc sûå thiïuë hutå cuaã tñnh cao quyá trong tñnh caách caá nhên khi xêy dûång cacá möië quan hï.å 4. VÊNË ÀÏÌ CUAÃ P LAÂ CÚ HÖIÅ CUAÃ PC Nhûäng quy luêtå trïn cuãa tònh yïu vaâ cuöåc sönë g cuäng àaä dayå cho töi baâi hoåc vïì möåt mö thûác maånh meä khaác àöëi vúái tñnh tûúng thuöåc. Noá àïì cêpå àïën caách chuáng ta nhòn nhênå vêën àïì. Töi àaä mêtë nhiïìu thaáng tòm caách lanã g traná h möåt àönì g nghiïpå cuaã mònh, coi anh ta laâ nguönì göcë cuaã moiå bûåc böiå , chûúná g ngaiå . Nhûng khi nöî lûcå cû xûã röång lûúnå g hún, töi àaä coá cú höiå àïí thiïët lêpå laiå möëi quan hïå thên tònh vúiá anh êëy. Chuáng töi laiå coá àûúcå sûác maånh àïí cuâng nhau lamâ thanâ h mötå nhomá vûnä g manå h, böí sung cho nhau nhûnä g thiïëu soát. Töi cho rùnç g trong möåt tònh huönë g coá tñnh tûúng thuöcå , möîi vêën àïì cuãa P (saãn phêmí ) laiå laâ cú höåi cho PC (nùng lûcå sanã xuêtë ) – möåt cú höåi àïí xêy dûång cacá taiâ khoanã tònh camã , coá aãnh hûúnã g rêtë lúán àïnë sanã phêím tûúng thuöåc. Khi cacá bêåc cha meå nhòn nhênå löîi lêmì cuaã con caái nhû nhûäng cú höiå àïí xêy dûång möëi quan hïå, thay vò coi àoá laâ nguyïn cúá àïí trûâng phatå , thò viïcå nayâ seä lamâ thay àöií hoanâ toaân banã chêët quan hïå cha meå – con caiá . Khi àoá cha meå seä mong muönë hiïíu roä vaâ giupá àúä con caiá mònh hún. Thay vò quatá lïn: “Thöi, àûnâ g gêy thïm chuyïnå nûaä !”, cacá bêåc phuå

2977 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THAN H ÀATÅ huynh seä tûå nhuã: “Àêy laâ cú höåi àïí mònh coá thïí gênì guäi vúiá con hún, cêìn phaãi tòm caách giuáp no”á . Do vêåy, möië quan hïå qua laiå nayâ seä thay àöíi tûâ hònh thûác àïnë baãn chêtë vaâ àûúcå gùnæ kïtë vûäng chùcæ bùçng tònh yïu vaâ lonâ g tin. Con caiá banå seä cúãi múã hún khi caãm nhênå àûúåc nhûäng giaá trõ maâ cha meå danâ h cho chuná g - xem chuná g nhû mötå caá nhên àöcå lêåp. Mö thûcá nayâ cunä g coá tacá àönå g manå h trong lônh vûcå kinh doanh. Mötå hïå thönë g cacá trung têm thûúng maiå hoatå àönå g theo mö thûcá nayâ àaä taoå àûúcå sûå trung thanâ h rêtë lúná tûâ phña khacá h hanâ g àöië vúiá dõch vuå cuaã mònh. Bêtë cûá lucá naoâ khacá h hanâ g gùpå khoá khùn, duâ rêtë nho,ã thò moiå nhên viïn ngay lêpå tûcá xem àêyë laâ cú höiå àïí xêy dûnå g möië quan hïå vúiá khacá h hanâ g. Hoå àapá ûná g yïu cêuì cuaã khacá h hanâ g vúiá thaiá àöå niïmì nú,ã vúiá lonâ g nhiïtå tònh giaiã quyïtë rötë raoá vênë àï.ì Hoå àöië xûã vúiá khacá h hanâ g bùnç g sûå kñnh tronå g vaâ tûã tï,ë danâ h cho khacá h hanâ g sûå phucå vuå hïtë sûcá chu àaoá , khiïnë khacá h hanâ g khöng nghô àïnë viïcå seä chuyïní sang dõch vuå khacá . Bùnç g caách xem sûå cên bùnç g P/PC laâ möåt yïuë töë cêìn thiïtë cho möåt thûåc taåi hiïuå quaã coá tñnh tûúng thuöåc, chuná g ta coá thïí biïnë vêën naån thanâ h cú höiå , tûcá duâng P àïí gia tùng PC. Coá àûúåc mö thûcá vïì taiâ khoanã tònh camã trong têm trñ, chuná g ta àaä sùén saâng bûúác vaâo Thoái quen xêy dûnå g Thanâ h tñch têpå thï.í Khi thûcå hiïnå àiïìu nayâ , chuáng ta seä hiïuí roä cêìn kïët húåp cacá thoái quen vúái nhau nhû thïë naoâ àïí taoå ra àûúåc möëi quan hïå tûúng thuöåc hiïuå qua.ã Chuná g ta cunä g seä thêëy àûúcå mònh àaä bõ chi phöië manå h meä nhû thïë naoâ búãi mötå “kõch banã ” khacá vïì khuön mêuî suy nghô vaâ hanâ h vi cuaã chuná g ta. Ngoaiâ ra, chuná g ta conâ nhênå thêëy, úã mûcá àöå sêu sùæc

298 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ hún, rùçng quan hïå tûúng thuöåc hiïåu quaã chó coá thïí àaåt àûúcå khi nhûäng ngûúâi tham gia thûcå sûå àöåc lêåp. Thanâ h tñch têpå thïí khöng thïí coá àûúcå bùnç g caác kyä thuêtå “àamâ phaná thoaã hiïpå ” hay “tû duy chó bùnç g lùnæ g nghe”. Thêmå chñ “giaiã quyïtë vêën àïì mötå caách saná g taåo” cunä g khöng mang laiå kïtë qua.ã Thanâ h tñch têpå thïí khöng thïí coá àûúåc khi chó têåp trung vaoâ nhên cacá h maâ boã qua nïnì tanã g tñnh cacá h cùn banã .

Thoái quen thûá tû TÛ DUY CUÂNG THÙNÆ G Tûúng thuöcå 7 Reân giuäa baãn thên Lùæng nghe vaâ Àöìng têm thêuë hiïíu hiïåp lûcå lêîn nhau 5 THANÂ H TÑCH 6 TÊPÅ THÏÍ Tû duy cunâ g thùæng 4 Àöåc lêåp 3 Ûu tiïn cho àiïìu quan troång nhêtë 1 THAÂNH TÑCH 2 Luön CAÁ NHÊN Bùtæ àêìu chuã àönå g tûâ mucå tiïu àaä àûúcå xacá àõnh Phuå thuöåc