7 thoi quen de thanh dat - Stephen R.Covey

Caác nguyïn tùæc laänh àaoå “Chuná g ta àaä thuöcå nùmç lonâ g “nguyïn tùcæ vanâ g”; giúâ àaä àïnë lucá àûa noá vaoâ cuöåc sönë g.” - Edwin Markham Möåt lênì , töi àûúåc múâi lamâ viïcå vúiá mötå cöng ty noå, võ chuã tõch úã àêy àang hïët sûcá lo lùæng vïì viïcå bêët húåp tacá giûäa cacá nhên viïn trong cöng ty. “Vênë àïì chñnh cuãa chuná g töi, Stephen aå, àoá laâ hoå rêët ñch ky”ã , öng êëy noái. “Hoå khöng chõu húåp tacá vúái nhau. Nïëu hoå húåp taác vúiá nhau thò chuáng töi coá thïí sanã xuêtë nhiïuì hún. Liïuå anh coá thïí giupá chuáng töi xêy dûång chûúng trònh àêyí manå h sûå húpå tacá trong nhên viïn khöng?”. “Thïë vêën àïì cuãa cacá öng laâ do con ngûúâi hay laâ do mö thûcá ?”, töi hoiã . “Töi nghô rùnç g tötë nhêët laâ anh hayä tûå tòm hiïuí lêyë ”, öng êëy traã lúiâ . Vaâ töi àaä tòm hiïuí . Töi phatá hiïnå ra rùnç g àuná g laâ úã àêy coá tònh traång thiïëu thiïnå chñ húåp tacá , tû tûúnã g chöëng àöëi laänh àaåo, vaâ thuã thïë trong giao tiïëp giûaä caác nhên viïn. Töi cunä g nhênå thêyë caác taiâ khoanã tònh camã bõ thêuë chi, taoå ra mötå nïnì vùn hoáa thiïuë tin cêåy lêîn nhau. Vaâi ngayâ sau, töi gùåp laiå võ chuã tõch. “Chuná g ta hayä nhòn sêu hún”, töi gúiå y,á “Taiå sao nhên

302 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THAN H ÀATÅ viïn cuaã öng khöng chõu húåp tacá vúái nhau? Hoå àûúåc gò tûâ viïcå bêtë húpå tacá nayâ ?”. “Hoå chùèng àûúcå gò ca”ã , öng êyë khùèng àõnh, “Hoå seä àûúcå lúåi hún rêtë nhiïuì nïuë húpå tacá vúiá nhau”. “Thêtå vêyå û?”, töi hoiã . Phña sau têmë remâ cuaã öng chuã tõch laâ baãng sú àöì treo trïn tûúâng. Trïn baãng sú àöì veä hònh nhiïuì con ngûaå àua àang trïn àûúâng chaåy. Gùæn vaâo àêuì möîi con ngûåa laâ gûúng mùåt cuaã tûnâ g quanã àöëc cuãa öng êyë . Cuöëi àûúâng àua laâ möåt bûác tranh aáp phñch du lõch Bermuda, möåt bûcá tranh lyá tûúnã g vúiá bêìu trúâi xanh rúân, nhûäng àaám mêy lú lûãng vaâ möåt cùpå tònh nhên tröng rêtë laäng maån àang dùtæ tay nhau ài trïn baiä catá trùæng mõn. Cûá möîi tuênì möåt lênì , öng chuã tõch goiå têtë caã nhên viïn quanã lyá àïnë phoâng laâm viïåc cuaã mònh vaâ noiá vïì vêën àïì húpå tacá . “Chuná g ta hayä lamâ viïcå cunâ g nhau. Têtë caã chuná g ta seä thu àûúcå nhiïìu hún nïëu húpå taác vúái nhau”. Noiá röìi öng keoá têmë remâ àïí hoå nhòn vaoâ banã g sú àöì. “Naâo, giúâ töi hoãi võ naoâ muönë laâ ngûúâi thùæng cuöcå àïí ài du lõch Bermuda?”. Àoá laâ cacá h cuãa öng êëy. Laâm nhû vêyå chùèng khaác naoâ noiá rùnç g “cuöåc sa thaãi seä tiïpë tucå cho àïnë khi tinh thênì lamâ viïcå àûúåc caiã thiïån”. Öng êyë cêìn sûå húpå tacá trong cöng ty. Öng êëy muönë nhên viïn cuãa mònh chung sûác laâm viïåc, chia seã yá tûúnã g vaâ cuâng nhau hûúnã g lúiå tûâ nöî lûcå húåp taác ào.á Nhûng öng laiå àùtå hoå vaoâ thïë canå h tranh vúiá nhau. Thanâ h cöng cuaã ngûúiâ nayâ àönì g nghôa vúái thêtë baiå cuãa ngûúâi khaác. Cuäng nhû nhiïìu vênë àïì khacá giûaä con ngûúâi vúái nhau trong kinh doanh, trong gia àònh vaâ caác möië quan hïå khacá , vênë àïì cuaã cöng ty naây laâ kïtë quaã cuãa möåt mö thûác sai lêìm. Öng chuã tõch àang cöë lêyë àûúåc kïtë quaã cuãa sûå húpå taác tûâ mö thûcá canå h tranh. Vaâ khi khöng thu àûúcå kïtë qua,ã öng êyë

3037 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ muöën coá ngay mötå biïån phaáp, mötå chûúng trònh, möåt liïuì thuöcë àùcå trõ cêpë töëc àïí khiïën cacá nhên viïn chõu húåp taác vúiá nhau. Chuáng ta khöng thïí thay àöíi àûúåc chêët lûúång cuãa traiá trïn caânh nïuë khöng thay àöíi ngay tûâ dûúiá göcë rïî. Trong trûúnâ g húåp cuaã võ chuã tõch cöng ty noå, öng ta cêìn chuyïní sang têpå trung vaâo viïåc hoaân thiïnå caá nhên vaâ töí chûác theo mötå cacá h hoanâ toanâ khacá bùnç g cacá h phatá triïní hïå thönë g thöng tin vaâ thûúnã g phatå trïn cú súã tùng cûúnâ g caác giaá trõ cuaã sûå húpå tacá . Thúiâ àiïmí bûúcá tûâ võ trñ àöåc lêåp sang tûúng thuöcå , duâ vúái cûúng võ gò ài nûäa, thò baån àaä nhênå vai troâ lanä h àaåo – mötå võ trñ coá anã h hûúnã g àïnë ngûúiâ khacá . Vaâ thoái quen cuaã sûå thaânh cöng trong laänh àaåo giûaä con ngûúâi vúiá con ngûúiâ laâ tû duy cunâ g thùæng. 1. SAUÁ MÖ THÛCÁ CUAÃ MÖIË QUAN HÏÅ TÛÚNG TACÁ GIÛAÄ CON NGÛÚIÂ Tû duy cuâng thùnæ g khöng phaiã laâ phûúng phapá maâ laâ mötå triïtë lyá vïì möië quan hïå tûúng taác giûaä con ngûúiâ vúiá con ngûúâi. Thûcå ra, àêy laâ möåt trong saáu mö thûác cuãa möëi quan hïå tûúng tacá . Sauá mö thûcá bao gömì : - Cuâng thùæng; - Thùnæ g/thua; - Thua/thùnæ g; - Thua/thua; - Chó coá thùæng; - Thùnæ g/ thùnæ g hoùcå “khöng giao keoâ ”.

304 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ Cunâ g thùnæ g Tû duy cuâng thùnæ g laâ mötå khuön khöí cuaã suy nghô, khöië oác vaâ con tim nhùçm tòm kiïmë lúiå ñch chung trong moiå sûå tûúng tacá giûäa con ngûúâi vúái nhau. Cuâng thùæng coá nghôa laâ moåi thoaã thuênå hay giaiã phaáp àïìu coá lúiå , cunâ g thoãa maän cho àöi bïn. Vúiá giaiã phapá cuâng thùæng, têtë caã caác bïn àïuì camã thêëy haâi lonâ g vïì quyïtë àõnh vaâ cam kïët cuâng thûåc hiïån kïë hoacå h. Tû duy cunâ g thùnæ g xem cuöcå söëng laâ mötå diïîn àanâ cuaã sûå húpå tacá , chûá khöng phaiã canå h tranh. Àa söë ngûúiâ ta thûúnâ g tû duy theo kiïuí lûúäng phên àöië lêpå : maånh hoùcå yïuë , cûáng rùæn hoùåc mïmì deoã , thùnæ g hoùcå thua. Löëi tû duy nayâ coá khiïëm khuyïët rêët cú baãn - noá àûúåc dûåa trïn sûcá manå h vaâ ûu thïë hún laâ nguyïn tùæc. Conâ tû duy cuâng thùnæ g àûúåc dûåa trïn mö thûcá cho rùnç g cú höiå cho têtë caã moiå ngûúâi laâ ngang nhau, rùçng sûå thanâ h cöng cuãa ngûúiâ nayâ khöng phaiã do sûå traã giaá hay thêtë baiå cuaã ngûúiâ khacá . Tû duy cunâ g thùnæ g laâ niïìm tin vaoâ möåt giaiã phapá thûá ba. Àoá khöng phaiã laâ cacá h cuaã anh hay cacá h cuaã töi; maâ àoá laâ mötå cacá h khacá tötë hún, coá lúåi hún cho caã hai. Thùnæ g/thua Mötå mö thûcá khacá trong quan hïå tûúng tacá cuaã con ngûúiâ laâ mö thûcá thùnæ g/thua. Àoá laâ mö thûcá maâ võ chuã tõch kïí trïn àaä sûã duång. Mö thûác nayâ noái rùnç g: “Nïuë töi thùnæ g, nghôa laâ anh àaä thua”. Trong phong cacá h lanä h àaoå , tû duy thùnæ g/thua laâ mötå quan àiïmí àöcå àoaná chuyïn quyïnì . “Laâm theo yá cuãa töi, chûá khöng phaãi yá anh”. Nhûäng ngûúâi coá tû duy thùnæ g/thua coá khuynh hûúná g sûã dunå g chûcá vu,å quyïnì lûcå , sûå tñn nhiïåm, quyïnì súã hûäu… cuaã mònh àïí àatå àûúcå mong muönë .

3057 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ Àa söë chuná g ta àaä àûúåc töi renâ tû duy thùnæ g/thua ngay tûâ khi ra àúâi, búiã lûcå àêíy manå h nhêët, trûúác nhêët vaâ quan troång nhêtë : gia àònh. Khi so saná h con mònh vúiá mötå àûaá treã khacá , chuná g ta àaä vö tònh àùtå noá vaoâ löië tû duy thùnæ g/thua; khiïën cho con caái camã nhênå sûå thöng caãm hay tònh yïu thûúng cuaã cha meå chuná g tùng lïn hay giamã xuönë g laâ dûåa trïn cú súã so saná h àoá. Nïuë tònh yïu thûúng àûúåc xacá lêpå keâm theo cacá àiïìu kiïnå hay sûå trao àöií thò seä dêîn àïën möåt caái nhòn sai lêìm rùçng trïn àúâi nayâ chùnè g gò tûå thên noá coá giaá trõ hay àaná g yïu. Möåt khi giaá trõ cuãa con ngûúiâ nùçm úã bïn ngoaiâ banã thên hoå vaâ chó àïí so saánh vúái ngûúâi khaác hay vúái sûå kyâ vonå g naâo àoá thò hêuå quaã tïå haåi seä xaãy ra, nhêët laâ àöëi vúái con treã – chuáng rêët dïî bõ töní thûúng. Vaâ àiïìu gò seä xayã ra àöëi vúái mötå khöië ocá , traái tim coân non daåi, rêët dïî bõ töní thûúng, phuå thuöåc chuã yïuë vaoâ sûå giupá àúä vaâ khùnè g àõnh tònh camã cuaã caác bêåc cha me,å trûúcá möåt tònh yïu thûúng coá àiïìu kiïån? Têm höìn àûáa treã seä bõ àucá sùné , àõnh hònh vaâ lêpå trònh theo tû duy thùnæ g/thua. “Nïëu ngoan ngoaän hún anh cuãa em, thò cha meå seä yïu em hún.” “Cha meå khöng yïu em bùnç g chõ em.” Ngoaiâ aãnh hûúnã g cuaã tònh thûúng trong gia àònh, caác baån cunâ g trang lûaá cunä g tacá àöång khöng ñt àïën viïåc àõnh hònh têm lyá cuaã tre.ã Chuná g thûúnâ g chêpë nhênå hay hùtæ huiã banå mònh trïn cú súã nhûnä g kyâ voång vaâ chuêní mûcå cuaã chuáng; àiïìu naây laâm tùng thïm sûå àõnh hònh têm lyá thùnæ g/thua úã mötå àûaá tre.ã Möåt lyá thuyïtë khaác conâ khùnè g àõnh rùçng viïcå chuná g ta coá “A” laâ búiã vò ai àoá àaä coá “C”. Noá lyá giaãi giaá trõ cuaã mötå caá nhên bùnç g cacá h so saná h caá nhên àoá vúiá ngûúiâ khacá ; khöng

306 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ coá sûå cöng nhênå naoâ daânh cho giaá trõ nöiå taåi, moiå ngûúâi àïuì àûúcå xacá àõnh theo nhûäng giaá trõ bïn ngoaâi. “Ö,Ì töi rêët mûnâ g àûúcå gùpå anh taåi cuöcå hoåp phuå huynh. Anh nïn tûå haâo vïì con gaái mònh, Caroline. Con beá nùmç trong töëp 10 hocå sinh gioãi nhêtë lúpá .” “Vêng, töi rêtë vui.” “Nhûng con trai anh, Johnny laåi àang coá vênë àï.ì Cêåu ta nùmç trong söë 25% hocå sinh kemá nhêtë .” “Thêtå thïë û? Tïå qua!á Chuná g töi phaiã lamâ sao bêy giú?â ” Thöng tin so saná h kiïíu naây khöng noái lïn àûúåc nöî lûcå ngang bùnç g cuãa hai àöëi tûúnå g laâ Johnny vaâ Caroline, viïcå àaánh giaá xïëp hanå g con ngûúiâ hêuì nhû khöng dûåa trïn cú súã àöië chiïëu vúiá tiïìm nùng hay mûác àöå khai thacá khaã nùng hiïnå coá cuaã ho,å maâ chó dûåa vaoâ viïcå so saná h banã thên hoå vúái ngûúâi khaác. Caác thang bêcå xïëp hanå g laâ nhûnä g con dêëu chûáng thûåc giaá trõ xaä höiå bïn ngoaiâ giuáp ngûúiâ ta coá thïí múã caná h cûaã àïnë vúái cacá cú höåi. Sûå canå h tranh, chûá khöng phaiã húpå taác, àang nùçm trong cöët loäi cuaã quaá trònh giaoá duåc àaoâ taåo, coân sûå húåp tacá laåi bõ xem laâ liïn quan àïën lûaâ döëi. Trong thïí thao, cacá vênå àönå g viïn cunä g àaä vö tònh taåo ra mötå mö thûcá khöng mêyë töët àepå . Hoå tin rùnç g thïí thao thêtå sûå laâ möåt troâ chúi lúná , möåt troâ chúi thùæng/thua, àûúåc vaâ mêtë . Vaâ trong thi àêëu thïí thao, “chiïnë thùæng” àönì g nghôa vúiá viïåc “àaánh baiå ” keã khaác. Mötå tacá nhên khacá laâ luêåt lïå. Chuná g ta àang söëng trong möåt xaä höåi àêyì rêyî kiïån tuång, tranh chêpë . Àiïìu àêìu tiïn maâ nhiïuì ngûúâi nghô àïnë khi gùåp rùæc röëi laâ ài kiïnå ai ào,á àûa hoå ra toâa. Àoá laâ àiïín hònh cuãa kiïíu tû duy luön phonâ g thuã, khöng coá chöî cho sûå húpå tacá .

3077 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ Bêtë cûá xaä höiå naoâ cunä g cênì phaãi coá luêåt lïå àïí duy trò sûå tönì taiå vaâ phatá triïní , nhûng luêåt lïå khöng taoå ra àûúåc sûå húåp taác, maâ thûúnâ g coá xu hûúná g dêîn àïën thoãa hiïåp. Luêtå lïå àûúcå hònh thaânh dûåa trïn möåt khaái niïmå coá tñnh àöië khaáng. Thúâi gian gênì àêy, cacá luêtå sû vaâ caác trûúâng luêåt àûúcå khuyïnë khñch têpå trung vaoâ àamâ phaná hoaâ bònh, cacá kyä thuêåt “cuâng thùnæ g” vaâ apá dunå g toâa aán lûúng têm. Àoá coá thïí chûa phaiã laâ giaãi phaáp cuöië cunâ g, nhûng noá cunä g phanã aná h möië quan têm ngayâ caâng tùng àöëi vúái vênë àïì nayâ . Thûcå tïë vênî coá chöî cho tû duy thùnæ g/thua trong caác tònh huöëng thûåc sûå coá tñnh canå h tranh vaâ mûác àöå tin cêyå thêpë , nhûng phênì lúná cuöcå sönë g khöng phaiã laâ cuöcå canå h tranh. Chuná g ta sönë g khöng phaãi àïí haâng ngayâ canå h tranh vúiá vú/å chöìng mònh, vúiá con caiá , vúiá àönì g nghiïpå , vúái nhûäng ngûúiâ laná g giïìng, vúái banå be.â “Ai laâ ngûúâi chiïën thùnæ g trong hön nhên?”. Quaã thêtå laâ mötå cêu hoiã ngúá ngêní ! Cuöåc söëng cuãa chuná g ta laâ möåt thûcå taiå coá tñnh tûúng thuöcå , caác kïtë quaã mong muöën àïuì coá àûúcå tûâ sûå húpå taác giûaä banå vaâ ngûúiâ khacá , vaâ têm lyá thùnæ g/thua roä ranâ g khöng phuâ húpå vúái quaá trònh nayâ . Thua/thùnæ g Möåt söë ngûúiâ àûúcå lêåp trònh àïí tû duy theo cacá h khacá – thua/thùnæ g. “Töi chõu thua, anh thùnæ g.” “Tiïëp tucå ài. Hayä lamâ theo cacá h cuãa anh.” “Cûá laâm nhuåc töi ài. Moiå ngûúâi vênî laâm thïë ma.â ” “Töi laâ keã thua cuöåc. Töi luön luön laâ keã thua cuöcå !” “Töi laâ mötå ngûúâi àem laiå hoaâ bònh. Töi seä lamâ moåi viïcå àïí giûä hoaâ khñ.”

308 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ Tû duy thua/thùnæ g conâ tïå hún tû duy thùnæ g/thua vò khöng coá chuêní mûcå naoâ caã - khöng àoâi hoiã , khöng kyâ vonå g, khöng têmì nhòn. Nhûnä g ngûúiâ coá tû duy thua/thùnæ g thûúâng laâ ngûúâi muöën nhanh choná g lamâ haâi lonâ g hoùcå xoa dõu ngûúiâ khacá . Hoå tòm kiïëm sûác maånh bùçng sûå dïî daiä hoùåc chêpë nhêån. Hoå ñt coá can àamã àïí böcå löå tònh camã cunä g nhû phaná xeát cuãa chñnh mònh vaâ dïî danâ g súå haiä trûúcá caiá töi manå h meä cuaã ngûúiâ khacá . Trong àamâ phaná , tû duy thua/thùnæ g àûúcå coi laâ sûå àêìu hanâ g, chõu thua hay tûâ bo.ã Trong phong cacá h lanä h àaoå , àoá laâ tñnh dïî daiä , hay nuöng chiïìu. Tû duy thua/thùnæ g cöí xuyá cho löëi sönë g “ba phaãi”, duâ “nhûnä g ngûúâi ba phaiã laâ keã àïën àñch sau cunâ g”. Nhûnä g ngûúiâ coá tû duy thùnæ g/thua rêtë thñch nhûnä g ngûúiâ coá tû duy thua/thùnæ g vò àoá laâ “àêtë söëng” cuãa ho.å Hoå thñch sûå nhu nhûúåc cuaã nhûnä g ngûúiâ naây – vò hoå coá thïí lúåi dunå g àïí phucå vuå lúåi ñch cho mònh. Sûå nhu nhûúåc cuãa nhûäng keã àoá laâ phêìn thûúãng cho sûcá manå h cuãa hoå. Nhûng vêën àïì laâ úã chöî nhûäng ngûúâi coá tû duy thua/thùnæ g phaiã chön vuiâ rêtë nhiïuì camã xucá . Nhûnä g tònh camã àûúcå kòm nená àoá khöng bao giúâ chïtë , chuná g chó tamå thúiâ bõ chön sönë g vaâ seä sönë g laiå mötå cacá h tïå haiå hún vïì sau. Nhûnä g cùn bïnå h cùng thùnè g thênì kinh, àùcå biïtå laâ nhûnä g bïnå h vïì àûúnâ g hö hêpë , thênì kinh vaâ tim macå h thûúnâ g laâ do phêîn uêët, thêët voång, vúä möång, bõ ûác chïë búãi têm lyá thua/thùnæ g. Sûå phênî nöå hay tûcá giênå thaiá qua,á nhûnä g phanã ûná g quaá mûcá trûúcá sûå khiïu khñch nhoã nhùtå vaâ luön hoaiâ nghi laâ nhûnä g biïuí hiïnå khacá cuaã sûå ûcá chïë tònh camã , anã h hûúnã g xêuë àïnë lonâ g tûå tronå g vaâ möië quan hïå vúiá ngûúiâ khacá . Caã hai tû duy thùnæ g/thua vaâ thua/thùnæ g àïuì laâ nhûnä g

3097 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ traång thaiá yïëu kemá , dûaå trïn camã giaác bêtë an cuãa baãn thên. Tamå thúiâ , tû duy thùæng/thua àem laåi nhiïìu kïët quaã vò noá huy àönå g àûúåc sûác manå h vaâ taiâ nùng àaná g kïí cuaã nhûnä g ngûúiâ úã cêëp cao. Conâ tû duy thua/thùæng laâ mötå múá höîn loanå vaâ yïuë keám ngay khi múái hònh thaânh. Nhiïuì nhaâ laänh àaoå , caná böå quanã lyá vaâ cacá bêcå cha meå dao àönå g nhû quaã lùæc àönì g höì tûâ tû duy thùnæ g/thua sang tû duy thua/thùnæ g. Khi khöng thïí chõu àûúcå sûå röië loanå , mêët phûúng hûúná g, khöng conâ kyâ vonå g vaâ tñnh kyã luêtå nûaä thò hoå quay sang tû duy thùnæ g/thua. Àïën khi mùcå camã töåi löîi laâm mêët ài quyïtë têm, hoå laåi quay trúã laiå tû duy thua/thùnæ g. Vaâ röìi, mötå lêìn nûäa, sûå tûác giêån vaâ thêët voång àêíy hoå trúã laåi tû duy thùæng/thua. Lucá nayâ , hoå chó chúâ cú höiå vaâ àiïuì kiïnå àïí phucå thu.â Thua/thua Khi hai ngûúiâ coá tû duy thùnæ g/thua gùpå nhau, tûcá laâ khi hai caá nhên coá tñnh caách kiïn quyïët, bûúná g bónh vaâ ñch kyã giao tiïpë vúiá nhau thò kïët cucå seä laâ tû duy thua/thua. Caã hai seä àïuì laâ keã thua cuöcå . Caã hai seä trúã nïn hêån thuâ vaâ muönë “giaiã quyïtë ” vúiá nhau mötå cacá h muâ quaná g, bêtë chêpë thûåc tïë rùnç g traã thuâ laâ con dao hai lûúiä . Töi àaä àûúåc chûná g kiïnë möåt cuöcå ly dõ maâ toaâ aán phaná quyïtë ngûúâi chöìng phaiã chia cho vúå phên nûaã taiâ sanã . Tuên thuã quyïtë àõnh cuãa toaâ aán, anh êyë baán chiïëc xe ö-tö trõ giaá hún 10.000 àö-la vúiá giaá 50 àö-la vaâ chia 25 àö-la cho ngûúiâ vúå (luác nayâ àaä ly dõ). Àïën nûúác naây thò ngûúiâ vúå phaãn àöië . Sau àoá, thû kyá toaâ àaä tiïën hanâ h kiïím tra sûå viïåc vaâ phatá hiïnå ra rùçng ngûúâi chönì g àaä baná moiå taiâ sanã khacá theo cuâng möåt cacá h nhû vêyå . Möåt söë ngûúiâ têåp trung vaâo viïåc lêyë àöëi thuã lamâ troång

310 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ têm cuöcå sönë g, àïnë mûcá hoaân toaân bõ aám anã h búãi hanâ h vi cuaã ngûúiâ ào.á Hoå “muâ quaáng” trûúcá moåi thû,á trûâ mong muönë lamâ cho àöëi thuã bõ töín thûúng, mêtë matá , duâ rùnç g àiïìu àoá àöìng nghôa vúái sûå mêtë matá cuaã chñnh mònh. Tû duy thua/thua laâ triïtë lyá cuãa sûå xung àöåt vaâ àöië khaná g, mötå thûá triïët lyá cuaã chiïën tranh. Tû duy thua/thua cunä g laâ triïtë lyá cuaã ngûúâi bõ phuå thuöåc hoaân toanâ vaâo ngûúiâ khacá maâ khöng tòm àûúåc löëi thoaát cho riïng mònh. Àoá laâ nhûäng ngûúiâ bêët hanå h. Nïëu thua cuöcå , hoå seä thûcå hanâ h theo phûúng chêm “khöng ùn àûúcå thò phaá cho höi”, buöcå àöië thuã cunä g phaiã nïëm traãi àau khö,í cay àùnæ g nhû mònh. Chó coá thùnæ g Mötå lûaå chonå khacá thûúnâ g gùpå laâ “chó coá thùnæ g”. Nhûäng ngûúiâ tû duy “chó coá thùnæ g” khöng nhêtë thiïtë muönë ngûúiâ khacá phaiã thua. Thùnæ g thua àöië vúiá hoå khöng phaiã laâ vênë àï.ì Àiïuì quan tronå g laâ hoå coá àûúåc caiá hoå muöën. Khi viïåc thi àua hay caånh tranh khöng coá yá nghôa, thò chiïën thùnæ g coá thïí laâ caách phöí biïnë nhêët trong cuöåc söëng hanâ g ngaây. Möåt ngûúâi mang têm lyá “chó coá thùnæ g” suy nghô theo hûúáng bùnç g moåi cacá h baão àamã àûúåc mucå àñch cuaã mònh. Hoå khöng quan têm ngûúiâ khacá thùnæ g, thua ra sao, cunä g khöng tòm cacá h traã àuaä ngûúiâ khacá . Phûúng aán naoâ coá hiïåu quaã nhêët? Trong nùm phûúng aán àaä nïu – cuâng thùæng, thùæng/thua, thua/thùæng, thua/thua, vaâ chó coá thùæng – phûúng aná naoâ hiïåu quaã nhêtë ? Cêu traã lúâi laâ: “Conâ tuyâ ”. Nïuë àöåi baån thùnæ g trong mötå trênå àaá boáng, coá nghôa laâ àöiå khacá thua. Nïuë laâ mötå doanh nhên, coá thïí banå muönë canå h tranh vúiá àöië thuã trong möåt tònh huönë g thùnæ g/thua àïí

3117 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ thuác àêíy lúiå nhuêån. Tuy nhiïn, àoá khöng phaiã laâ möåt cuöcå àua nhùmç loaåi trûâ nhau. Nïuë laâ lanä h àaåo cuaã möåt töí chûcá , banå cunä g khöng nïn chonå kiïuí tû duy thùæng/thua àïí caãn trúã sûå húåp taác giûäa cacá caá nhên hoùåc giûäa cacá nhoám ngûúâi nhùmç àaåt àûúåc thaânh cöng töië àa. Nïuë àaná h giaá cao möëi quan hïå vaâ cho rùçng vênë àïì thùnæ g/thua khöng thûcå sûå quan tronå g, banå coá thïí chonå kiïuí tû duy thua/thùnæ g, trong mötå söë tònh huönë g nhêtë àõnh, àïí khùèng àõnh võ trñ cuaã ngûúiâ khaác mötå caách chên thaânh. “Àiïuì töi muönë khöng quan troång bùçng möië quan hïå cuãa töi vúái anh. Do ào,á chuáng ta haäy laâm theo caách cuãa anh”. Banå cunä g coá thïí chonå tû duy thua/thùnæ g nïuë camã thêyë tönë quaá nhiïuì thúiâ gian vaâ sûác lûåc àïí giaânh chiïën thùæng, trong khi chiïën thùnæ g êyë laâm töín haåi nhûäng giaá trõ khacá cao quyá hún. Coá nhûäng tònh huöëng maâ baån chó muönë möåt àiïuì duy nhêtë laâ chiïën thùnæ g, banå khöng quan têm gò àïën möëi quan hïå vúiá ngûúiâ khacá nûäa. Chùèng haån, trong trûúnâ g húpå tñnh manå g con baån àang gùåp nguy hiïmí , coá thïí baån chùèng quan têm àïnë ai ca,ã vò viïåc cûuá söëng con banå laâ àiïìu quan troång trïn hïtë . Do àoá, sûå lûåa chonå töët nhêët tuây thuöåc vaoâ thûåc tiïîn. Vêën àïì laâ lamâ thïë naoâ àïí nhêån ra thûåc tiïnî möåt cacá h chñnh xacá vaâ àõnh hònh tû duy phuâ húpå vúái tûâng hoaân canã h, tûnâ g tònh huönë g. Tuy nhiïn, trong thûåc tïë cuöåc söëng, àa söë caác tònh huönë g àïìu coá möië quan hïå tûúng thuöcå , do àoá, tû duy cuâng thùnæ g, tûcá cacá bïn cuâng coá lúiå , laâ phûúng aná phuâ húåp nhêtë trong söë nùm phûúng aná trïn. Tû duy thùnæ g/thua khöng phaiã laâ mötå phûúng aná lêu

312 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ daiâ , búiã vò duâ töi coá thùæng trong cuöcå àöëi àêìu vúái baån, thò möëi quan hïå cuãa chuná g ta ñt nhiïuì cunä g bõ anã h hûúãng. Vñ duå, nïëu töi laâ nhaâ cung cêpë sanã phêmí cho cöng ty cuaã baån, vaâ töi thùæng baån vïì mötå söë àiïìu khoaãn trong húåp àöìng, thò trong thúâi àiïmí ào,á töi coá thïí giaânh àûúcå caái töi muöën. Nhûng liïåu banå coá muöën tiïëp tucå húåp taác vúái töi nûaä khöng? Chiïën thùnæ g nhêët thúiâ cuãa töi thûåc sûå seä biïën thaânh thêtë baåi lêu daâi nïuë nhû banå khöng tiïpë tuåc laâm ùn vúiá töi nûaä . Xetá vïì lêu daiâ , phûúng aná thùnæ g/thua trong möië quan hïå tûúng thuöcå seä trúã thanâ h phûúng aná thua/thua. Xetá cho cuâng, nïuë khöng cuâng thùnæ g, thò caã hai seä cuâng thua. Àoá laâ lyá do vò sao tû duy cunâ g thùæng laâ kiïíu tû duy duy nhêët coá yá nghôa tñch cûåc trong thûåc taiå tûúng thuöcå . Coá lênì , töi laâm viïcå vúiá mötå khaách hanâ g laâ chuã tõch mötå hïå thöëng cûaã haâng baán leã lúán. Öng noiá vúiá töi: “Stephen nayâ , kiïuí tû duy cuâng thùnæ g naây nghe thò hay, nhûng coá veã lyá tûúnã g qua.á Thûúng trûúnâ g thûcå tïë rêët khùcæ nghiïtå , chûá khöng àún giaãn àêu. Àêu àêu cuäng thêëy tû duy thùnæ g/thua, vaâ nïuë chuná g ta khöng theo luêtå chúi ào,á chuná g ta chùèng laâm àûúcå gò caã”. “Àûúåc röìi,” töi noái, “Öng cûá thûã aáp duång luêåt thùnæ g/thua vúiá khacá h hanâ g cuaã öng ài. Xem thûcå tïë seä nhû thïë naoâ ?”. “Ö,Ì khöng”, öng êyë traã lúâi. “Taiå sao khöng?” “Töi seä mêtë khacá h hanâ g.” “Thïë thò chonå phûúng aná thua/thùnæ g vêyå – baná reã hanâ g hoaá .” “Khöng. Khöng coá laiä thò lamâ sao duy trò àûúcå cûaã hanâ g!”

3137 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ Sau khi cên nhùæc àuã moiå phûúng aán, cuöëi cunâ g, chuáng töi nhênå thêyë chó coá phûúng aná cunâ g thùæng laâ giaiã phapá töëi ûu nhêtë . Tuy nhiïn, öng êyë phên bayâ : “Töi àöìng yá laâ noá àuáng vúiá khaách haâng, nhûng laåi khöng àuáng àöië vúái cacá nhaâ cung cêëp.” “Nhûng banã thên öng cunä g laâ khacá h hanâ g cuaã nhaâ cung cêpë , taåi sao öng laiå khöng àöìng tònh vúiá nguyïn tùcæ nayâ ?” “ÖÌ, gênì àêy chuná g töi coá thûúng lûúnå g laåi húpå àönì g thuï vúiá caác nhaâ quaãn lyá siïu thõ”, öng êëy noiá , “Chuná g töi ài vaâo thûúng lûúång theo chuã trûúng cunâ g thùnæ g. Chuná g töi cúiã múã, coá tònh coá lyá, ön hoâa. Nhûng hoå laåi coi àoá laâ biïuí hiïnå cuãa sûå nhûúång böå vaâ toã ra lêën lûútá chuná g töi.” “Vêåy taåi sao anh khöng aáp duång phûúng aán thua/thùnæ g?”, töi hoiã . “Chuáng töi khöng laâm nhû thïë. Chuáng töi theo phûúng aná cunâ g thùnæ g.” “Anh noái rùçng hoå àaä lêën lûúát anh?” “Àuná g vêyå .” “Noiá cacá h khacá laâ anh thua.” “Àuná g vêyå .” “Vaâ hoå thùnæ g.” “Àuná g thï!ë ” “Vêåy anh goiå àoá laâ gò?” Khi nhênå ra rùnç g caái maâ öng vênî nghô laâ cunâ g thùnæ g thûcå ra laâ thua/thùnæ g, öng àaä bõ söëc.

314 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ Nïëu ngûúiâ àaân öng nayâ coá tû duy cuâng thùnæ g thûcå sûå thò öng êyë àaä kiïn nhêîn hún, biïët lùæng nghe yá kiïën cuãa ban quanã lyá siïu thõ hún vaâ trònh bayâ quan àiïmí mötå cacá h maånh danå hún. Öng êëy nïn tiïpë tucå tinh thênì cuâng thùnæ g cho àïnë khi àaåt àûúåc giaãi phapá lamâ haâi lonâ g caã hai bïn. Àoá múái laâ phûúng aán àöìng têm hiïåp lûcå – àiïuì maâ coá thïí caã hai bïn khöng ai nghô túái. Cuâng thùæng hoùcå khöng giao keoâ Nïuë caã hai bïn àïuì khöng àaåt àûúåc thoãa thuênå cunâ g coá lúiå thò hoå vêîn coá thïí ài àïën giaiã phaáp cuâng thùæng hoùcå khöng giao keâo. Khöng giao keoâ coá nghôa laâ nïuë khöng tòm àûúcå giaiã phapá thoaã àaná g cho caã hai bïn, chuná g ta seä thûaâ nhênå cacá àiïím bêët àönì g cuãa nhau. Khöng coá giao keâo gò ca.ã Khöng coá sûå kyâ voång naoâ àûúcå àùtå ra, khöng coá thoãa thuêån naoâ àûúåc thiïtë lêåp. Töi khöng húåp tacá vúiá banå hoùcå chuná g ta khöng lamâ viïcå cuâng nhau nûäa búiã nhûnä g giaá trõ vaâ mucå tiïu cuaã chuná g ta roä raâng laâ àöëi lêåp nhau. Vò vêåy, chuáng ta nïn nhêån diïån sûå àöëi lêåp ngay tûâ àêuì àïí traná h bõ thêët vonå g. Khi chonå giaiã phaáp khöng giao keoâ , banå seä camã thêyë tûå do hún, cúãi múã hún vò khöng phaãi tòm cacá h àiïìu khiïín, àöië phoá vúái ngûúâi khaác, hay thuác àêyí kïë hoacå h àïí coá àûúcå caái mònh muöën. Banå seä coá thúâi gian tòm hiïuí sêu hún nhûäng vêën àïì cöët loäi cuãa tònh hònh vaâ tòm ra phûúng hûúná g giaãi quyïtë . Vúiá chuã trûúng naây, baån coá thïí giaiã thñch: “Töi chó muöën giaiã phaáp caã hai cuâng thùæng, vò nïëu anh khöng àönì g yá vúiá nhûnä g cam kïtë thò coá nghôa laâ anh àang phaiã chõu thiïtå , nhû vêyå , möië quan hïå giûäa chuná g ta seä chùnè g àûúåc lêu daiâ . Nïuë khöng thïí àaåt àûúåc giaiã phapá àoá, chuná g ta khöng nïn coá bêët cûá giao keoâ naâo”.

3157 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ Sau mötå thúâi gian hocå àûúcå khaiá niïåm cuâng thùnæ g hoùcå khöng giao keâo, chuã tõch cuãa mötå cöng ty nhoã vïì phêìn mïìm maáy tñnh àïën chia seã vúiá töi kinh nghiïåm sau. “Chuná g töi àaä xêy dûång àûúcå phênì mïìm múiá vaâ àaä baán cho möåt ngên hanâ g theo húåp àönì g 5 nùm. Võ chuã tõch cuaã ngên haâng rêët phêën khúiã , nhûng cacá nhên viïn cêpë dûúiá thò khöng uãng höå quyïtë àõnh cuaã öng. Khoanã g mötå thaná g sau, ngên hanâ g àoá thay àöií chuã tõch. Öng chuã tõch múiá àïën gùpå töi vaâ noiá : ‘Töi haâi lonâ g vïì phêìn mïìm ào,á nhûng töi àang coá mötå àöëng viïåc àang chúâ giaiã quyïët, coân nhûäng ngûúâi khacá thò khöng taán thaânh viïcå nayâ . Töi thûcå sûå camã thêëy töi chûa thïí thuác eáp hoå cunä g nhû coá bêtë cûá quyïtë àõnh naâo vaâo lucá naây àûúåc”. Cöng ty töi àang gùpå nhiïìu khoá khùn vïì taâi chñnh. Töi biïët töi coá quyïnì sûã dunå g phaáp lyá àïí húåp àönì g naây àûúåc thûåc hiïnå . Nhûng töi bõ thuyïët phuåc búãi giaá trõ cuãa nguyïn tùcæ cunâ g thùnæ g. Do ào,á töi noái vúái öng êëy: “Chuáng ta àaä coá húåp àönì g. Ngên haâng cuaã öng àaä xem xetá vaâ chêpë nhênå saãn phêmí vaâ dõch vuå cuãa chuná g töi. Nhûng chuná g töi hiïuí rùnç g caác öng khöng haiâ lonâ g vïì noá. Vò thïë, chuná g töi seä chêmë dûát húåp àönì g, traã laiå tiïnì àùtå coåc, vaâ nïuë sau naây, caác öng thûåc sûå cênì mötå phêìn mïmì thò hayä àïnë vúiá chuná g töi”. Töi àaä boã ài mötå húpå àönì g trõ giaá 84.000 USD. Noá gêìn nhû mötå thêtë thoatá taiâ chñnh quaá nùnå g nï.ì Nhûng töi camã thêyë , xetá vïì lêu daâi, nhûäng húpå àöìng khaác seä quay laåi cuâng vúái lúiå tûác cao hún. Ba thaáng sau, öng chuã tõch ngên hanâ g àoá goiå àiïån cho töi: “Chuná g töi àang thay àöií hïå thönë g xûã lyá dûä liïåu, chuáng töi muönë húpå tacá vúiá cöng ty öng”. Vaâ öng êëy àaä kyá möåt húpå àönì g múái trõ giaá 240.000 USD vúái chuná g töi.”

316 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ Trong mötå thûcå taåi tûúng thuöåc, bêët kyâ giaãi phapá naâo keám hún giaãi phapá cunâ g thùæng chó laâ haå sacá h vaâ seä coá tacá àöång àïnë möëi quan hïå lêu daiâ . Caái giaá phaiã traã cho taác àöång àoá cênì phaiã àûúåc xem xeát kyä lûúäng. Nïuë khöng thïí àaåt àûúcå giaiã phapá cunâ g thùnæ g thûcå sûå, thò baån nïn chonå giaãi phapá khöng giao keoâ . Cunâ g thùæng hoùcå khöng giao keâo khöng nhûnä g àem laiå sûå tûå do lúná trong kinh doanh maâ conâ caã trong quan hïå tònh caãm gia àònh. Nïëu caác thaânh viïn trong gia àònh khöng muönë xem video, thò àún giaãn laâ hoå nïn quyïtë àõnh laâm chuyïån khaác, – nghôa laâ choån phûúng aná “khöng giao keoâ ”. Töi coá möåt cö banå laâ ca sô, vaoâ möîi cuöië tuênì , gia àònh cö êëy thûúnâ g ài hatá chung vúái nhau. Trûúcá àêy, khi cacá con coân nhoã, cö êëy luön laâ ngûúiâ chuêín bõ phêìn nhacå , trang phuåc biïuí diïnî , àïmå àaân piano vaâ chó àaåo biïíu diïnî . Khi nhûäng àûáa con lúná lïn, thõ hiïuë êm nhacå cuãa chuáng thay àöií vaâ chuná g muönë coá tiïëng noiá riïng vïì cacá h biïíu diïîn cunä g nhû trang phucå . Chuáng khöng muönë nghe theo sûå chó àaåo cuaã meå nûaä . Vò coá nhiïuì kinh nghiïåm biïuí diïîn vaâ nùmæ bùæt kõp thúiâ nhu cêìu khaán giaã nïn cö êëy khöng àönì g tònh vúái àïì xuêët cuãa cacá con. Nhûng cö êëy cunä g nhêån thêyë sûå cênì thiïtë phaiã xem bonå treã nhû nhûnä g thaânh viïn trûúãng thanâ h vaâ coá quyïnì àûa ra quyïët àõnh. Do ào,á cö êyë chonå giaiã phapá cunâ g thùnæ g hoùcå khöng giao keoâ . Cö êyë noiá vúiá chuná g rùnç g cênì coá mötå thoaã thuênå maâ moiå ngûúiâ àïuì haiâ lonâ g. Hoùcå nïuë khöng chuná g seä chonå cacá h khacá àïí thïí hiïnå taiâ nùng. Kïtë quaã laâ moiå ngûúiâ camã thêyë thoaiã maiá àûa ra yá kiïnë nhùmç xacá lêpå thoaã thuênå cunâ g thùnæ g, vúiá nhênå thûcá rùnç g duâ hoå coá àatå àûúcå thoaã thuênå hay khöng thò àiïuì àoá cunä g khöng coá gò ranâ g buöcå vïì tònh camã .

3177 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ Caách tiïëp cêån cuâng thùnæ g hoùcå khöng giao keoâ laâ phûúng phapá thiïtë thûcå nhêtë úã giai àoanå àêuì cuãa cacá möëi quan hïå kinh doanh. Mötå khi quan hïå àaä phatá triïní thò giaãi phapá khöng giao keoâ khöng conâ laâ giaãi phaáp khaã thi, vò noá coá thïí gêy ra nhiïìu rùcæ röëi nghiïm tronå g, àùåc biïåt àöië vúiá caác doanh nghiïpå gia àònh hay cacá doanh nghiïpå coá sûå khúãi àêìu dûåa trïn cú súã tònh baån. Àöi khi, vò caã nïí nhau, nhiïìu ngûúiâ phaãi ài tûâ thoãa hiïåp nayâ àïnë thoaã hiïåp khaác, tuy ngoaâi mùåt luön toã ra tön troång nguyïn tùcæ cunâ g thùnæ g nhûng trong àêìu chó nghô àïnë viïcå thùnæ g/thua hay thua/thùnæ g. Àiïuì nayâ seä lamâ cho doanh nghiïpå tanâ luiå dênì vaâ ài àïën thêët baiå , hoùåc phaãi sang nhûúång cho nhaâ quaãn lyá chuyïn nghiïåp hún. Vaâ vêën àïì seä trúã nïn nghiïm tronå g khi àöië thuã caånh tranh cuaã hoå hoaåt àönå g theo nguyïn tùcæ cunâ g thùnæ g vaâ àöìng têm hiïåp lûcå . Kinh nghiïmå cho thêëy seä tötë hún cho doanh nghiïpå gia àònh hay doanh nghiïpå banå beâ nïëu hoå apá duång phûúng phapá khöng giao keoâ àïí giaiã quyïët vûúáng mùæc, cunä g nhû nïn xaác lêpå trûúcá möåt quy tùæc mua/baná àïí doanh nghiïpå coá thïí phatá triïín thõnh vûúnå g maâ khöng laâm töín haåi àïnë hoaâ khñ giûaä cacá thanâ h viïn. Tuy nhiïn, cunä g coá mötå söë möëi quan hïå khöng thïí sûã duång giaãi phaáp khöng giao keâo. Töi seä khöng thïí naâo tûâ boã con töi hay vúå töi àïí chonå giaiã phapá khöng giao keoâ . Töi coá thïí ài vaâo àaâm phaán vúiá cacá con hoùcå vúiá vúå mònh vïì mötå giaiã phapá cunâ g thùnæ g. Nïëu vêîn khöng thanâ h cöng, seä töët hún khi töi chonå giaiã phaáp thoãa hiïåp luác cênì thiïët – mötå hònh thûcá thêpë cuaã tû duy cuâng thùnæ g.

318 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ 2. NÙM PHÛÚNG DIÏNÅ CUAÃ TÛ DUY CUNÂ G THÙNÆ G Tû duy cuâng thùæng laâ thoái quen lanä h àaoå giûaä ngûúâi vaâ ngûúâi, bao haâm sûå vênå dunå g möåt trong cacá khaã nùng thiïn phuá àùcå biïtå cuaã con ngûúâi trong möëi quan hïå nhû tûå nhênå thûcá , trñ tûúãng tûúnå g, lûúng têm vaâ yá chñ àöåc lêåp. Noá coân bao haâm caã sûå hocå hoãi lênî nhau, aãnh hûúãng qua laiå vaâ nguyïn tùcæ caác bïn cuâng coá lúåi. Vaâ cênì phaãi rêët can àamã cuäng nhû cên nhùæc kyä lûúnä g àïí taoå ra nhûnä g lúiå ñch chung, àùåc biïåt khi chuáng ta tûúng taác vúái nhûäng ngûúâi coá tû duy thùnæ g/thua cöë hûuä . Àoá laâ lyá do vò sao thoiá quen thûá tû gömì coá caác nguyïn tùæc lanä h àaoå giûaä ngûúiâ vaâ ngûúiâ . Sûå lanä h àaoå naây àoâi hoãi têmì nhòn, bûúcá khúãi àêìu chuã àönå g, an toaân, àõnh hûúná g, khön ngoan vaâ nùng lûcå – nhûäng yïuë töë bùtæ nguöìn tûâ mö thûác laänh àaåo caá nhên lêëy nguyïn tùæc lamâ troång têm. Nguyïn tùæc cuâng thùnæ g laâ nguyïn tùæc cú baãn àûa àïnë thaânh cöng trong moåi tûúng taác cuaã con ngûúiâ . Noá bao göìm nùm mùåt tûúng thuöåc trong cuöcå söëng, bùtæ àêuì laâ tñnh caách, sau àoá laâ cacá möëi quan hïå àïí hònh thanâ h cacá thoaã thuênå . Noá àûúåc nuöi dûúnä g trong möåt möi trûúâng maâ cêuë trucá vaâ quy tùcæ àûúåc xêy dûång trïn cú súã tû duy cuâng thùæng. Vaâ noá liïn quan àïnë quy trònh; chuná g ta khöng thïí àatå muåc àñch cunâ g thùnæ g bùnç g löië tû duy thùnæ g/thua hay thua/thùnæ g. Sú àöì dûúái àêy cho thêyë möëi quan hïå cuãa 5 phûúng diïån naây vúiá nhau.

3197 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ 1 2 3 “Cunâ g “Cunâ g “Cunâ g thùnæ g” thùnæ g” thùnæ g” Tñnh cacá h Cacá möië Cacá thoaã quan hïå thuênå Cacá quy tùcæ höî trúå (4) vaâ Cacá quy trònh (5) Bêy giúâ chuáng ta bùtæ àêìu xem xetá tûnâ g phûúng diïnå . Tñnh cacá h Tñnh caách laâ nïnì tanã g cuãa tû duy cuâng thùæng. Moiå thûá khaác àïuì àûúcå xêy dûång trïn nïnì tanã g nayâ . Coá ba àùcå trûng tñnh cacá h quan tronå g àöië vúiá mö thûcá cuâng thùnæ g. Tñnh chñnh trûcå . Tñnh chñnh trûcå laâ giaá trõ chuná g ta àùtå vaoâ banã thên mònh. Cacá Thoiá quen 1, 2 vaâ 3 giupá chuná g ta phatá triïní vaâ duy trò tñnh chñnh trûcå . Khi chuáng ta nhênå diïnå roä caác giaá trõ cuaã mònh, chuã àönå g töí chûác vaâ thûcå hiïån theo nhûnä g giaá trõ nayâ haâng ngaây, chuáng ta seä xêy dûång àûúcå sûå tûå nhêån thûác, yá chñ àöåc lêåp bùnç g caách giûä lúâi hûaá vaâ thûåc hiïån àuáng cam kïtë . Trong cuöåc söëng, khöng thïí àaåt àûúåc thaânh cöng nïëu chuná g ta khöng hiïuí sêu vïì nhûnä g yïuë töë taoå nïn thaânh cöng. Mùåt khacá , nïuë chuná g ta khöng thïí giûä vûäng cam kïtë cuaã mònh vúiá ngûúâi khacá , cunä g nhû àöië vúiá banã thên thò sûå thoãa hiïpå cunä g chó laâ giaã döëi. Mötå khi khöng coá nïìn tanã g cho sûå tin cêåy, giaãi phaáp cunâ g thùæng seä trúã thaânh mötå kyä xaão reã tiïìn. Vò thïë, chñnh trûåc laâ viïn àaá àùåt nïnì tanã g àêuì tiïn cho tû duy cunâ g thùnæ g.

320 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ Sûå chñn chùnæ . Chñn chùnæ laâ sûå cên bùnç g giûaä loâng duäng camã vaâ sûå cên nhùcæ . Theo giaáo sû Hrand Saxenian, ngûúiâ dayå mön Kiïmí soaát taiå Khoa Kinh doanh Àaiå hoåc Harvard, thò sûå chñn chùæn vïì mùåt tònh camã laâ “khaã nùng thïí hiïnå tònh camã vaâ phaná xeát baãn thên cên bùnç g vúái sûå quan têm àïën yá nghô vaâ camã giacá cuaã ngûúiâ khaác”. Àõnh nghôa àoá àûúåc nïu trong luêån aná tiïën sô, àûúcå chñnh öng phatá triïín trong lônh vûcå nghiïn cûuá lõch sûã vaâ nghiïn cûáu àiïnì daä. Sau àoá öng àaä viïtë möåt baâi baoá vïì cöng trònh nghiïn cûuá göëc dûúái danå g hoaân thiïån vúái nhûnä g lêpå luêån höî trúå vaâ gúåi yá apá dunå g àùng trïn tapå chñ Harvard Business Review (söë thaná g 1-2 nùm 1958). Cacá h sûã dunå g thuêtå ngûä “chñn chùnæ ” cuaã Hrand coá húi khacá so vúiá cacá h sûã dunå g cuãa noá trong cuönë sacá h nayâ . ÚÃ àêy, khaiá niïåm chñn chùæn chuã yïëu têpå trung vaâo quaá trònh trûúnã g thaânh vaâ phatá triïín, tûâ giai àoaån phuå thuöcå sang àöåc lêpå röìi àïën tûúng thuöcå . Nïuë xem xetá caác baiâ trùcæ nghiïmå têm lyá nhùmç tuyïní dunå g, thùng chûcá vaâ àaoâ taåo nhên viïn, banå seä thêyë rùçng chuáng àûúåc thiïtë kïë àïí àaánh giaá mûcá àöå chñn chùnæ cuãa hoå. Duâ coá àûúåc goåi laâ sûå cên bùnç g giûaä sûác manå h baãn ngaä vaâ camã thöng, giûäa tûå tin vaâ tûå tronå g, giûaä sûå quan têm àöië vúiá con ngûúiâ hay àöëi vúái cöng viïcå thò àiïuì àûúåc tòm kiïëm úã àêy laâ sûå cên bùnç g giûaä can àaãm vaâ cên nhùcæ . Sûå cên bùnç g nayâ àaä ùn sêu vaoâ hoåc thuyïtë tûúng taác giûäa ngûúâi vaâ ngûúiâ trong quanã lyá vaâ lanä h àaoå . Noá cunä g laâ nöåi dung cuãa sûå cên bùnç g P/PC. Trong khi can àamã nhùmæ vaoâ viïcå lêyë àûúåc “quaã trûná g vaâng” thò cên nhùcæ quan têm àïën phuác lúåi lêu daiâ sanã sinh tûâ “con ngönî g”. Do àoá, nhiïåm vuå cú banã cuãa laänh àaoå laâ nêng cao mûcá söëng vaâ chêët lûúnå g sönë g cho moiå thanâ h viïn trong töí chûcá . Nhiïìu ngûúâi thûúnâ g suy nghô theo kiïuí : “Àûúåc caái nayâ

3217 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ thò mêtë caiá kia”. Nhûng tû duy cuâng thùæng thò coá lúiå cho caã àöi bïn. Àïí coá thoiá quen tû duy cuâng thùnæ g, banå phaiã laâ mötå ngûúâi vûaâ mïmì monã g vûaâ can àaãm, vûaâ camã thöng vûâa tûå tin, vaâ khöng chó laâ mötå ngûúâi chu àaoá , nhaåy camã maâ conâ phaãi gan da.å Noiá toám laiå , àïí tòm kiïëm àûúåc sûå cên bùçng giûäa can àaãm vaâ cên nhùcæ , baån phaãi laâ möåt ngûúâi chñn chùnæ thêåt sûå. Chñn chùæn chñnh laâ cöët loäi cuaã tû duy cuâng thùnæ g. Cao Thua/thùnæ g Cunâ g thùnæ g Cên nhùcæ Thua/thua Thùnæ g/thua Thêpë Thêpë Can àamã Cao Nïuë coá thûaâ can àaãm nhûng laiå thiïëu cên nhùcæ , töi seä nhû thïë naoâ ? Cêu traã lúiâ : töi seä rúi vaâo tû duy thùæng/thua. Nghôa laâ, töi laâ mötå ngûúâi coá caá tñnh manå h meä, daám àûa ra phaán xeát cuaã mònh nhûng laiå khöng àïí yá gò àïnë yá kiïnë cuaã ngûúâi khacá . Àïí buâ vaâo sûå thiïëu chñn chùæn ào,á ngûúiâ ta thûúnâ g duâng àïën àõa võ, quyïìn lûcå vaâ caác ûu thïë khaác.

322 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ Nïuë coá yá thûác cên nhùcæ cao nhûng laiå thiïuë möåt chuát can àamã , töi seä mang tû duy thua/thùnæ g. Töi xem sûå phaná xeát vaâ yá muönë cuaã banå lúná àïën mûcá khöng damá baây toã vaâ thûcå hiïån yá muönë cuãa mònh. Àöië vúiá tû duy cunâ g thùnæ g, sûå can àamã vaâ cên nhùcæ àïìu quan tronå g nhû nhau. Chñnh sûå cên bùnç g cuaã hai nhên töë naây laâ dêuë hiïåu chñn chùæn thûåc sû.å Nïuë coá àûúåc noá, chuná g ta coá thïí lùnæ g nghe, thêuë hiïuí , vaâ coá thûaâ can àamã àïí àöië àêuì vúiá moiå thacá h thûcá . Sûå rönå g lûúnå g. Tñnh cacá h thûá ba rêtë quan tronå g cho tû duy cuâng thùæng laâ sûå rönå g lûúnå g. Àêy laâ mö thûcá cho rùnç g ai cunä g coá phênì cuãa ngûúiâ nêyë . Trong cuöåc söëng, ngûúâi röång lûúnå g khöng nhiïuì . Àa söë chuná g ta thûúnâ g nghô àïnë caiá töi heåp hoâi cuãa baãn thên. Chuáng ta cho rùnç g cuöcå sönë g chó laâ mötå chiïcë baná h duy nhêtë , nïuë ai àoá lêyë àûúcå phêìn nhiïuì thò mònh chó coân phênì ñt. Sûå hepå hoiâ chñnh laâ do têmì nhòn hanå chï.ë Nhûäng ngûúâi hepå hoâi seä gùpå nhiïìu khoá khùn trong viïcå chia seã sûå thanâ h cöng vaâ uy tñn, quyïìn lûcå hay lúiå ñch – ngay caã vúiá nhûäng ngûúiâ àaä giuáp hoå taoå ra nhûnä g thanâ h quaã ào.á Hoå khöng vui khi thêyë ngûúiâ khacá thanâ h cöng – thêmå chñ ngay caã nhûnä g thanâ h viïn trong gia àònh hay baån beâ, àöìng sûå thên thiïtë . Hoå camã thêyë bõ mêtë phênì khi ngûúiâ khacá àatå àûúcå thùnæ g lúåi naoâ àoá. Ngoaâi mùåt hoå thïí hiïån niïmì vui trûúcá thanâ h cöng cuaã ngûúiâ khacá nhûng trong thêm têm, hoå camã thêëy ghen tûác. YÁ thûác vïì giaá trõ cuãa hoå xuêtë phatá tûâ sûå hún thua. Vúiá nhûnä g con ngûúâi àoá, thanâ h cöng cuaã ngûúâi khacá àöìng nghôa vúái thêtë baiå cuãa baãn thên ho.å Ngûúiâ heåp hoiâ thûúâng ngêëm ngêmì mong ngûúâi khaác gùpå àiïìu khöng may. Hoå luön luön so saná h, ganh àua. Hoå

3237 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ boã cöng sûác àïí súã hûuä nhiïìu cuãa caiã hay nùæm nhiïuì quyïnì lûåc nhùçm gia tùng giaá trõ cuaã mònh. Hoå muönë ngûúiâ khacá phaãi laâm theo caách cuaã ho.å Hoå muönë àiïìu khiïín ngûúâi khacá , muönë ngûúiâ khacá trúã nïn yïëu keám hún hoå. Ngûúâi coá àêìu oác hepå hoâi rêtë khoá trúã thaânh thaânh viïn cuãa möåt têpå thïí tûúng thuöåc. Hoå xem sûå khaác biïtå laâ dêëu hiïuå khöng phucå tunâ g vaâ thiïuë trung thanâ h. Ngûúcå laiå , sûå rönå g lûúång xuêët phaát tûâ möåt yá thûcá sêu sùcæ vïì giaá trõ vaâ danh dûå caá nhên. Àoá laâ mö thûác cho rùçng moåi thûá trong cuöcå söëng àïìu coá àuã cho moåi ngûúiâ . Noá dêîn àïnë viïcå chia seã uy tñn, lúiå nhuêån, ra quyïët àõnh, vaâ cöng nhêån. Noá múã ra nhiïuì khaã nùng, lûåa choån, giaiã phaáp vaâ saná g taoå . Ngûúâi röång lûúång luön vui veã, haiâ lonâ g vaâ manä nguyïnå . Hoå söëng theo caác nguyïn tùcæ cuãa thoái quen 1, 2 vaâ 3. Hoå thïí hiïån khaã nùng lanä h àaåo sùæc beán, tñnh chuã àöång cunä g nhû biïët tênå dunå g nùng lûåc cuãa ngûúâi khaác. Sûå röång lûúnå g thûâa nhêån nhûnä g khaã nùng khöng giúái hanå vïì trûúnã g thaânh vaâ phaát triïín trong cacá möië quan hïå tûúng taác tñch cûcå , taoå ra giaiã phapá cuâng thùnæ g. Thanâ h tñch têpå thïí laâ sûå thanâ h cöng cuaã quan hïå tûúng taác tñch cûåc, àem laiå lúiå ñch chung cho têët caã moåi ngûúiâ . Thaânh tñch têåp thïí àatå àûúcå khi moiå ngûúâi trong töí chûcá cunâ g nhau laâm viïcå , giao tiïëp vúái nhau nhùçm àaåt kïët quaã cao nhêtë . Thanâ h tñch têpå thïí laâ kïtë quaã tûå nhiïn cuaã mö thûcá vïì sûå röång lûúnå g. Möåt tñnh caách giaâu loâng chñnh trûåc, chñn chùæn vaâ röång lûúång seä taåo ra quan hïå tûúng tacá àñch thûåc giûäa ngûúiâ vaâ ngûúâi maâ khöng kyä xaoã naoâ coá thïí thay thïë àûúåc.

324 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ Nhûäng ngûúiâ coá tû duy thùæng/thua muönë xêy dûång tû duy cuâng thùnæ g nïn tiïëp cênå vaâ taåo möëi quan hïå mêtå thiïët vúái nhûnä g ngûúâi coá tû duy cunâ g thùnæ g, búiã hoå thûúnâ g ñt coá cú höåi nhòn thêëy vaâ traãi nghiïåm tû duy cuâng thùnæ g. Do àoá, töi khuyïn cacá baån nïn àoåc sacá h, nhû cuöën tûå truyïån hêëp dêîn “Tòm kiïmë nhên daång” cuaã Anwar Sadat, vaâ xem phim, nhû “Chiïnë xa baoä lûaã ”, hay xem kõch, nhû “Nhûnä g ngûúiâ khöën khöí”. Noá seä giuáp baån tiïëp cêån vúái nhûnä g têëm gûúng sönë g theo tû duy cunâ g thùnæ g. Nïn nhúá rùçng, chó khi naâo tòm thêëy àûúåc giaá trõ nöiå taiå ngay trong con ngûúiâ mònh – nhûnä g giaá trõ vûúåt ra khoãi cacá kõch baãn àõnh sùén – thò chuáng ta múái coá thïí àatå àïnë giaá trõ àñch thûcå cuaã tû duy cuâng thùnæ g cuäng nhû caác nguyïn tùcæ àuáng àùæn khacá trong cuöåc sönë g. Cacá möië quan hïå Tûâ nïnì taãng cuãa tñnh cacá h, chuáng ta seä xêy dûnå g vaâ duy trò àûúåc caác möëi quan hïå theo tû duy cunâ g thùæng. Sûå tin cêyå lêîn nhau vaâ taiâ khoanã tònh caãm laâ cötë loiä cuãa tû duy cuâng thùnæ g. Khöng coá sûå tin cêyå thò àiïìu chuná g ta coá thïí lamâ àûúåc suy cho cunâ g chó laâ thoãa hiïåp; khöng coá sûå tin cêåy, chuná g ta seä khöng cúiã múã, hocå hoiã vaâ giao tiïpë lênî nhau, chuná g ta khöng saná g taoå thûcå sû.å Nhûng nïuë taiâ khoanã tònh camã cuãa chuáng ta coá söë dû úã mûcá cao, thò àöå tin cêåy khöng coân laâ vêën àï.ì Caác “khoaãn gûiã ” trong taiâ khoaãn àuã laâm cho banå vaâ töi tön troång lêîn nhau. Chuáng ta têpå trung vaoâ giaãi quyïtë vênë àï,ì chûá khöng bênå têm vïì nhên cacá h hay lêpå trûúnâ g cuaã nhau nûaä . Vò tin cêåy lênî nhau, nïn chuáng ta seä cúãi múã hún vaâ daám àùtå cacá “con baiâ ” cuãa mònh lïn banâ . Mùåc duâ coá nhûnä g àiïím khacá nhau, nhûng töi hiïíu rùçng banå seä lùæng nghe töi trïn cú

3257 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THAN H ÀATÅ súã tön tronå g lêîn nhau, vaâ ngûúåc laåi. Caã hai cuâng quyïët têm tòm hiïíu, cam kïët giûä vûäng lúåi ñch cuaã nhau trong quaá trònh húpå tacá . Möië quan hïå theo phûúng thûcá cunâ g thùæng, vúiá mûác àöå tin cêåy cao laâ banâ àaåp lyá tûúãng cho àönì g têm hiïpå lûcå (Thoiá quen thûá sauá ). Möëi quan hïå àoá khöng hïì laâm cho cacá vênë àïì kemá ài tñnh hiïån thûåc hay keám phênì quan tronå g, hoùcå loaiå boã sûå khaác biïåt vïì cacá h nhòn. Ngûúcå laåi, noá giuáp triïåt tiïu nùng lûúnå g tiïu cûåc vöën thûúnâ g têpå trung vaoâ nhûnä g khaác biïtå vïì nhên cacá h vaâ àõa võ. Àöìng thúiâ , noá taoå ra nguöìn nùng lûúng tñch cûcå coá tronå g têm laâ phöië húåp nùng lûåc cuãa caã hai bïn àïí taåo nïn sûcá maånh saná g taoå vaâ liïn kïtë , giupá hiïíu biïët thêuë àaoá cacá vêën àïì vaâ giaãi quyïët chuáng sao cho caã hai cuâng coá lúiå . Nhûng àiïuì gò seä xaãy ra nïuë banå buöåc phaãi thoaã thuênå vúiá möåt ngûúiâ , maâ ngûúiâ nayâ chûa bao giúâ biïtë àïnë tû duy cuâng thùnæ g vaâ chó nghô àïnë triïtë lyá thùnæ g/thua hay möåt triïët lyá naoâ khacá ? Àûúng àêuì vúiá tû duy thùnæ g/thua laâ mötå thacá h thûcá thêtå sûå cuaã tû duy cunâ g thùæng. Thûcå tïë cho thêyë khöng phaiã lucá naoâ tû duy cunâ g thùnæ g cunä g àuná g trong moiå tònh huöëng, tuyâ vaâo vênë àïì vaâ sûå khaác biïåt cú baãn cênì phaiã àûúcå giaiã quyïtë . Nhûng seä dïî danâ g hún nïuë caã hai bïn àïìu hiïíu àûúcå àiïìu àoá vaâ quyïët têm thûcå hiïån. Khi banå gùpå phaiã àöië tacá coá mö thûcá thùnæ g/thua, möië quan hïå vúiá ngûúiâ àoá vênî laâ chòa khoaá chñnh yïëu. Baån cênì têpå trung vaoâ Voâng troân Anà h hûúãng cuaã mònh, àûa “khoanã gûiã ” vaoâ taiâ khoanã tònh camã thöng qua sûå lõch thiïpå chên thanâ h, tön troång vaâ àaná h giaá cao àöëi taác. Baån phaãi daânh thúiâ gian lêu hún cho giao tiïpë , biïtë lùnæ g nghe nhiïìu hún,

326 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ kyä hún. Baån phaiã thïí hiïnå mònh bùçng sûå nhiïåt tònh àïí àöië tacá hiïíu rùçng banå thûåc sûå mong muönë xêy dûnå g möië quan hïå vúiá hoå trïn nïnì taãng cuâng thùæng. Quaá trònh àoá chñnh laâ möåt khoanã lúná gûãi vaâo taiâ khoanã tònh camã trong möië quan hïå giûäa baån vaâ àöië tacá . Tñnh cacá h cuaã banå canâ g chên thêåt, mûcá àöå chuã àöång caâng cao, nhiïtå tònh hûúná g àïën giaiã phapá cunâ g thùnæ g canâ g nhiïìu thò aãnh hûúnã g cuãa baån àïnë ngûúâi khacá caâng manå h. Àêy laâ mötå thacá h thûcá thûåc sûå àöië vúái mö thûcá lanä h àaåo giûäa ngûúiâ vaâ ngûúiâ . Noá chuyïín tûâ mö thûcá Laänh àaoå dûaå trïn cacá möië quan hïå sang mö thûcá Lanä h àaåo laâm thay àöií cacá möëi quan hï.å Vò nguyïn tùæc cunâ g thùæng toã ra hiïåu quaã trong moåi tònh huöëng nïn banå coá thïí àïì nghõ àöëi taác lêëy àoá laâm tiïu chuêní cho viïåc húpå taác giûäa hai bïn. Tuy nhiïn, chó möåt söë ñt ngûúiâ coá tû duy thùæng/thua coá thïí tiïëp cêån vaâ chuyïní sang tû duy cuâng thùnæ g. Do vêyå , baån cêìn nhúá rùçng phûúng aná “khöng giao keâo” luön luön laâ giaiã phaáp phoâng bõ. Hoùcå àöi khi, banå cunä g phaiã choån giaãi phaáp thoaã hiïpå . Àiïìu quan troång cêìn lûu yá laâ khöng phaãi luác naâo baån cuäng choån phûúng phaáp cuâng thùæng, ngay caã khi söë dû taâi khoaãn tònh caãm cuãa baån àang úã mûác cao. Chùèng haån, nïëu baån vaâ töi cuâng laâm viïåc vúái nhau, baån àïën gùåp töi vaâ noái: “Stephen, töi biïët anh khöng thñch quyïët àõnh naây. Vaâ töi khöng coá thúâi gian àïí giaãi thñch vúái anh. Coá thïí anh seä nghô àêy laâ quyïët àõnh sai lêìm, nhûng liïåu anh coá thïí uãng höå töi khöng?”. Nïuë nhû banå coá taiâ khoanã tònh camã tñch cûcå àöëi vúái töi, têtë nhiïn töi seä unã g höå baån. Rêtë coá thïí trong viïcå naây, baån àaä hoanâ toaân àuná g. Nhûng nïëu taiâ khoanã tònh camã caån kiïåt,

3277 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ vaâ nïëu töi laâ ngûúâi bõ àöång àöëi pho,á töi seä khöng thûcå sûå uãng hö.å Trûúác mùåt baån, töi coá thïí àöìng tònh, nhûng sau lûng banå , töi laåi khöng thûcå sûå nhiïåt tònh. Töi seä khöng àêuì tû sûác lûåc cêìn thiïtë àïí giupá banå thanâ h cöng. Nïëu töi laâ ngûúiâ baão thu,ã àöåc àoaán, töi seä chöëng laåi quyïët àõnh cuãa baån, vaâ laâm moiå caách àïí löi keáo ngûúâi khacá cunâ g chöëng laåi baån. Hoùåc nïëu coá acá y,á töi coá thïí chó laâm chñnh xacá nhûnä g gò banå yïu cêuì , maâ khöng chõu traách nhiïåm gò vïì kïët quaã cöng viïcå . Mötå thoãa thuêån bùnç g vùn banã seä chùnè g coá yá nghôa gò nïuë noá khöng àûúåc dûåa trïn cú súã tñnh caách vaâ möëi quan hïå àïí duy trò theo àuná g tinh thêìn cuaã thoãa thuênå ào.á Do ào,á chuáng ta cêìn tiïpë cêån nguyïn tùæc cuâng thùnæ g tûâ mong muöën àêìu tû vaoâ caác möëi quan hïå àïí laâm cho chuná g trúã nïn khaã thi. Thoaã thuênå Sau khi thiïtë lêpå möië quan hï,å ngûúiâ ta seä àûa ra caác thoãa thuênå dûåa trïn nguyïn tùcæ cuâng thùæng. Àöi khi, nhûäng thoãa thuênå nayâ àûúcå goåi laâ caác thoaã thuênå vïì hiïåu quaã laâm viïcå hay húpå tacá . Noá chuyïín àöií mö thûcá tûúng taác tûâ chiïuì docå sang chiïìu ngang, tûâ viïåc giamá saát lêîn nhau sang tûå giaám satá , tûâ àöëi thuã sang àöië tacá nhùçm mang àïën thanâ h cöng cho têët caã caác bïn. Nhûnä g thoaã thuênå cunâ g thùæng bao trumâ mötå phamå vi röång cuaã sûå tûúng tacá coá tñnh tûúng thuöcå . Chuná g ta àaä thaoã luênå mötå ûáng dunå g quan tronå g khi noiá vïì sûå uyã quyïìn trong cêu chuyïnå “Sacå h vaâ xanh” úã Thoiá quen 3. Nùm yïuë töë maâ chuáng ta liïtå kï úã àoá laâ cú súã cuãa caác thoãa thuênå giûaä ngûúiâ sûã dunå g lao àöång vaâ ngûúâi lao àöång, giûäa nhûnä g ngûúâi laâm viïcå àöåc lêpå vaâ mötå nhoám ngûúâi húåp tacá vúiá

328 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ nhau nhùmç àatå àûúcå mucå àñch chung. Nhûnä g thoaã thuênå nayâ seä taåo ra mötå phûúng thûcá hiïuå quaã àïí xaác àõnh vaâ àapá ûáng nhûnä g kyâ vonå g cuaã cacá bïn tham gia trong möåt nöî lûåc chung coá tñnh tûúng thuöcå lênî nhau. Trong thoaã thuênå cunâ g thùæng, nùm nhên töë sau àêy cênì àûúcå thïí hiïån mötå caách roä ranâ g: Kïtë quaã mong muönë : Xacá àõnh nhûäng viïcå cêìn laâm vaâ thúiâ hanå hoanâ thanâ h. Chó dênî : Chó roä cacá thöng söë (vïì nguyïn tùæc, chñnh saách, v.v.) àïí àaåt àûúåc kïtë quaã theo nhûnä g thöng söë àoá. Nguöìn lûåc: Xacá àõnh nhên lûåc, vêåt lûcå , taiâ lûcå vaâ sûå höî trúå kyä thuêtå hoùåc töí chûcá àïí àaåt àûúcå kïët quaã. Kïë hoacå h: Àùtå ra cacá tiïu chuêní vaâ thúiâ gian nhùmç àaná h giaá kïët quaã cöng viïåc. Töní g kïtë , àaná h gia:á Xaác àõnh tñnh chêët cöng viïåc - tötë hay xêëu, tûå nhiïn vaâ logic hay khöng. Xacá àõnh tònh hònh trong vaâ sau möiî cöng àoanå . Nùm nhên töë noiá trïn seä giuáp cacá thoãa thuênå cunâ g thùnæ g töìn taåi. Sûå hiïuí biïtë lênî nhau vaâ thoãa thuêån roä ranâ g ngay tûâ àêuì vïì cacá lônh vûcå trïn seä taoå ra möåt chuêín mûåc àïí ào lûúâng mûác àöå thanâ h cöng cuãa möiî ngûúâi. Sûå giamá saát chuyïn quyïìn theo löëi cuä chñnh laâ mö thûác thùnæ g/thua. Noá cuäng laâ hêåu quaã cuaã taiâ khoanã tònh camã àaä bõ thêuë chi. Nïuë khöng coá sûå tin cêyå hay mötå têmì nhòn chung vïì cacá kïtë quaã mong muöën, chuáng ta seä coá xu hûúná g giamá satá , kiïmí tra lêîn nhau. Vò thiïuë lonâ g tin nïn chuná g ta luön coá camã giacá cêìn phaiã kiïím soaát ngûúiâ khacá . Nhûng nïëu sûå tin cêåy quaá cao thò phûúng phaáp cuãa

3297 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ baån laâ gò? Cûá àïí cho àöëi taác tûå chuã. Khi baån àaä àaåt àûúåc thoãa thuêån cuâng thùæng ngay tûâ àêìu, àöëi taác cuãa baån seä biïët àûúåc kïët quaã mong muöën. Vai troâ cuãa baån luác àoá chó laâ giuáp àúä vaâ tiïëp nhêån caác baáo caáo vïì viïåc thûåc hiïån traách nhiïåm cuãa hoå. Khi con ngûúiâ àûúcå tûå mònh phaná xetá banã thên thò loâng kiïu hanä h cuaã hoå seä àûúåc nêng cao hún, vaâ traách nhiïåm cuaã hoå theo àoá cunä g tùng lïn. Trong möëi quan hïå coá àöå tin cêyå cao, tûå phaná xetá seä chñnh xacá hún nhiïìu vò chuáng ta thûúâng tûå nhêån biïët thûcå hû cuaã sûå viïcå àang diïnî tiïën roä hún so vúái cacá quan satá hay ào lûúnâ g tûâ bïn ngoaiâ . Renâ luyïnå phûúng phapá quanã trõ tû duy cunâ g thùnæ g Nhiïuì nùm trûúcá àêy, töi tham gia trûcå tiïpë vaâo mötå dûå aná tû vênë cho möåt ngên haâng lúán coá hanâ g chuåc chi nhaná h. Hoå yïu cêìu chuáng töi àaánh giaá vaâ caãi tiïën chûúng trònh àaoâ taoå quanã lyá cuaã hoå vúiá ngên sacá h hanâ g nùm laâ 750.000 àö-la. Chûúng trònh nayâ bao göìm viïåc lûåa chonå caác sinh viïn múiá tötë nghiïåp vaâ böë trñ hoå thûåc haânh 12 loaåi cöng viïåc, möîi loaåi hai tuênì taiå cacá phonâ g ban cuaã ngên hanâ g trong thúiâ gian sauá thaná g. Sau khi kïtë thucá àútå thûcå têpå , nhûnä g sinh viïn xuêët sùcæ seä àûúcå böë trñ lamâ trúå lyá cho caác trûúnã g chi nhaánh ngên hanâ g. Nhiïmå vuå cuãa chuáng töi laâ àaná h giaá kïët quaã àaoâ taoå qua sauá thaná g thûcå têpå . Khi bùtæ tay vaoâ lamâ , chuná g töi phatá hiïnå ra rùçng phênì khoá khùn nhêët cuãa nhiïmå vuå naây laâ coá àûúåc kïët quaã roä raâng. Chuáng töi hoãi cacá caán böå quaãn lyá cêpë cao cuaã ngên hanâ g: “Nhûäng thûcå têpå sinh àoá phaãi coá àûúcå nhûnä g kyä nùng gò sau khi kïtë thucá chûúng trònh nayâ ?”. Vaâ cêu traã lúiâ chuáng töi nhêån àûúåc rêët mú höì, laiå coá veã mêu thuêîn. Chûúng trònh àaâo taoå àïì cêåp àïnë cacá phûúng phaáp,

330 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ chûá khöng phaãi kïët qua;ã do vêåy chuná g töi àïì nghõ hoå thiïtë lêåp mötå chûúng trònh àaâo taåo thñ àiïmí dûåa trïn cú súã cuâng thùæng, bao gömì viïcå nhêån diïån caác mucå tiïu cuå thïí vaâ cacá tiïu chñ chûná g minh cho sûå hoanâ thanâ h nhiïmå vuå cuaã ho.å Chuná g töi cuäng yïu cêìu phña ngên haâng xaác àõnh cacá chó dêîn, cacá nguöìn lûåc, tracá h nhiïmå vaâ hêuå quaã coá thïí xayã ra. Trong trûúnâ g húpå nayâ , kïët quaã ban àêìu seä laâ cú súã àïí nhûäng sinh viïn àaåt yïu cêuì coá thïí àûúåc böí nhiïåm lamâ trúå lyá cho trûúãng chi nhaná h, möåt võ trñ maâ hoå coá thïí vûaâ laâm vûaâ hoåc vaâ àûúcå tùng lûúng. Chuná g töi àaä yïu cêuì ban quaãn lyá ngên haâng phaãi xaác àõnh roä cacá muåc tiïu: “Hoå phaãi nùmæ àûúåc nhûäng kyä nùng gò vïì kïë toaná , tiïpë thõ, cho vay bêët àönå g sanã ?”. Hoå àûa ra hún 100 muåc tiïu, dûåa vaoâ àoá chuáng töi àaä àún gianã hoáa vaâ hoanâ chónh cho àïnë khi giaãm xuönë g coân 39 mucå tiïu, vúiá caác tiïu chñ cuå thïí gùnæ vúiá tûâng muåc tiïu ào.á Caác thûcå têåp sinh rêtë hùng haái trûúác cú höiå àûúcå laâm viïcå vaâ tùng lûúng nïn hoå cöë gùnæ g àaáp ûáng caác tiïu chñ trong thúiâ gian súmá nhêtë . Mötå chiïën thùnæ g lúán àang chúâ hoå, vaâ cuäng coá möåt chiïnë thùnæ g lúná hún danâ h cho ngên haâng vò hoå seä coá àûúåc trong tay mötå àöåi nguä trúå lyá àûúåc àaâo taoå baiâ banã cho tûúng lai. Do ào,á chuáng töi àaä giaiã thñch cho caác thûcå têåp sinh vïì sûå khacá nhau giûaä kiïnë thûcá do banã thên ngûúiâ hoåc chuã àöång trang bõ cho mònh vaâ kiïën thûác do hïå thönë g apá àùtå . Chuáng töi chó noiá àiïìu cú banã : “Àêy laâ caác muåc tiïu vaâ tiïu chñ. Àêy laâ cacá nguönì lûcå , bao göìm viïcå hoåc têåp lêîn nhau. Caác baån hayä laâm ài. Khi naoâ àaáp ûná g àûúcå cacá tiïu chñ ào,á caác baån seä àûúåc böí nhiïåm laâm trúå lyá cuãa trûúãng chi nhaná h”.

3317 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ Hoå àaä hoanâ thaânh cöng viïcå trong ba tuênì rûúäi. Sûå thay àöií mö thûcá àaâo taåo àaä dênî àïnë àönå g cú laâm viïåc vaâ sûå saná g taoå vûútå bêcå . Nhû moiå thay àöií mö thûcá khacá , phûúng phapá trïn cuãa chuáng töi cuäng gùåp phaãi sûå chönë g àöië . Hêìu hïët caná böå quanã lyá cêëp cao cuãa ngên haâng àïuì khöng tin vaoâ kïët quaã naây. Hoå cho rùçng: “Nhûnä g thûåc têpå sinh naây chûa coá kinh nghiïåm. Hoå chûa qua thûã thaách cêìn thiïtë àïí coá àûúåc sûå phaán àoaná cêìn cho cöng viïcå trúå lyá cuãa cacá trûúãng chi nhaná h”. Chuáng töi àaä àaáp laiå nhû sau: “Àûúåc röìi. Chuná g ta haäy àùtå thïm cacá mucå tiïu vaâ gùæn cacá tiïu chñ kemâ theo. Nhûng chuná g ta cûá giûä mö thûcá ngûúâi hoåc chuã àönå g tûå trang bõ kiïën thûcá ”. Chuáng töi àûa ra thïm tamá mucå tiïu khaác, vúái cacá tiïu chñ rêtë khùæt khe àïí cacá nhaâ lanä h àaoå ngên haâng yïn têm rùçng nhûnä g nhên viïn naây àaä àûúcå chuêní bõ chu àaoá àïí àaãm nhênå vai troâ trúå lyá vaâ tiïpë tucå vûâa laâm vûaâ hocå . Sau khi tham gia vaâo möåt söë cuöåc hoåp xêy dûång tiïu chñ, nhiïìu caná böå quaãn lyá nhêån xetá rùnç g nïëu caác thûcå têpå sinh nayâ coá thïí àapá ûná g àûúåc caác tiïu chñ khùtæ khe nhû vêyå thò coá thïí seä àaáp ûáng àûúåc yïu cêuì . Thïë laâ caác thûcå têpå sinh laiå lao vaâo cöng viïåc möåt cacá h hùng haiá àïnë mûcá khoá tin. Hoå àïnë gùpå caán böå quanã lyá taåi cacá phonâ g ban vaâ noiá : “Thûa öng, töi laâ thaânh viïn cuaã chûúng trònh thñ àiïím múái goåi laâ kiïën thûác do ngûúiâ hocå tûå trang bõ, vaâ töi hiïíu rùnç g öng àaä tham gia vaâo viïcå xêy dûång cacá muåc tiïu vaâ tiïu chñ àoá”, “Töi phaãi àapá ûáng saáu tiïu chñ laâm viïåc taiå phonâ g naây. Töi àaä àaåt àûúåc 3 nhúâ cacá kyä nùng coá àûúåc khi hocå àaåi hocå ; töi àaä àaåt àûúcå tiïu chñ thûá tû nhúâ nghiïn cûáu taiâ liïuå ; töi hoåc àûúcå tiïu chñ thûá nùm tûâ Tom. Töi chó conâ thiïëu mötå tiïu chñ cêìn vûútå qua, töi mong öng

332 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ hoùcå ai àoá trong phoâng naây coá thïí danâ h vaiâ giúâ àïí hûúáng dênî töi...”. Vaâ nhû vêyå , hoå chó mêtë nûaã ngayâ thûåc têåp taiå möåt phonâ g ban, thay vò hai tuênì . Nhûnä g thûcå têpå sinh nayâ húpå tacá chùtå cheä vúiá nhau, vaâ hoå àaä hoaân thaânh caác mucå tiïu böí sung chó trong voâng mötå tuêìn rûúäi. Chûúng trònh àaâo taåo saáu thaáng àûúåc rutá xuöëng conâ nùm tuênì , vaâ kïët quaã thu àûúcå cao hún trûúác mötå cacá h àaáng kï.í Töi luön luön ngacå nhiïn trûúác cacá kïët quaã thu àûúcå . Caách tû duy naây cuäng àem laåi hiïuå quaã tûúng tûå trong moåi lônh vûcå töí chûcá cuöcå sönë g, nïuë chuáng ta coá can àamã thûã nghiïåm caác mö thûác cuãa mònh vaâ têpå trung vaoâ mucå tiïu cunâ g thùnæ g. Cacá thoaã thuênå cöng viïcå theo nguyïn tùcæ cunâ g thùnæ g Taoå ra cacá thoãa thuêån vïì kïët quaã cöng viïåc theo nguyïn tùcæ cuâng thùnæ g àoâi hoiã sûå thay àöií caác mö thûác cú banã . Tiïu àiïmí laâ kïtë qua,ã khöng phaiã laâ phûúng phapá . Àa söë chuná g ta thûúnâ g coá xu hûúná g kiïmí soatá cacá phûúng phapá . Chuná g ta sûã dunå g phûúng phapá giao phoá mïnå h lïnå h nhû àaä thaoã luênå úã Thoiá quen thûá ba, phûúng phapá maâ töi sûã dunå g khi yïu cêìu Sandra chupå anã h con trai chuáng töi lûútá vaná trïn mùtå nûúcá . Nhûng cacá thoaã thuênå theo nguyïn tùcæ cuâng thùnæ g coá tiïu àiïmí laâ kïtë qua,ã giuáp giaãi phoná g tiïmì nùng to lúán cuaã caá nhên vaâ taoå ra sûå hiïpå lûcå lúán hún, àönì g thúâi trong quaá trònh àoá xêy dûnå g PC (nùng lûcå saãn xuêtë ) thay vò chó têpå trung vaoâ P (sanã phêmí ). Theo tû duy cuâng thùnæ g, viïåc xacá àõnh tracá h nhiïåm laâ do möîi ngûúiâ tûå àaná h giaá baãn thên mònh bùnç g cacá h àöëi chiïëu vúái cacá tiïu chñ àaä àûúcå xêy dûång ngay tûâ àêuì . Nïëu baån vaâ àöëi tacá àaä cunâ g nhau xaác lêpå cacá tiïu chñ thò möîi bïn seä phaãi

3337 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ coá nghôa vuå thûcå hiïnå chuná g. Vúái thoãa thuêån uyã quyïìn theo tû duy cunâ g thùnæ g, möåt àûaá treã bayã tuöíi cunä g coá thïí tûå biïtë mònh phaãi laâm gò àïí àûúåc thûúãng. Nhûnä g kinh nghiïåm quyá baáu nhêtë trong quaá trònh gianã g dayå àaiå hoåc cuãa töi laâ chia seã hiïíu biïët vïì muåc tiïu theo tû duy cunâ g thùnæ g ngay tûâ àêìu vúái sinh viïn. “Àêy laâ mucå tiïu maâ chuná g ta seä cunâ g nhau hoanâ thanâ h sau khi kïtë thucá mön hocå nayâ vaâ laâ nhûnä g yïu cêuì cú baãn àïí àaná h giaá xïëp hanå g A, B, C. Mucå tiïu cuaã töi laâ giuáp têët caã caác em àaåt àûúcå hanå g A. Bêy giúâ, cacá em hayä suy nghô vïì nhûnä g àiïìu chuná g ta àaä thaoã luênå vaâ phên tñch àïí tûå mònh àûa ra mucå tiïu riïng. Sau àoá, chuná g ta seä hopå laiå vaâ thoãa thuêån xem ai muönë àaåt haång naâo vaâ kïë hoacå h cuãa tûnâ g ngûúiâ nhùçm àaåt àûúcå mucå tiïu àoá”, töi thûúâng noái vúái sinh viïn cuaã mònh nhû vêyå . Nhaâ triïët gia vaâ tû vênë vïì quanã trõ Peter Drucker khuyïn chuáng ta sûã dunå g “thû gûiã nhaâ quanã lyá” àïí nùæm àûúåc nöåi dung cú baãn cuaã thoaã thuêån vïì kïët quaã cöng viïcå cêìn hoanâ thaânh giûaä ngûúâi quaãn lyá vaâ caác nhên viïn cuaã mònh. Sau khi thaão luêån kyä lûúäng vïì kyâ vonå g, chó dêîn vaâ nguöìn lûåc àïí baão àamã nhûäng àiïuì naây phuâ húpå vúái caác muåc tiïu cuãa töí chûcá , cacá nhên viïn seä viïët thû gûãi ngûúiâ quanã lyá, trong àoá toám tùtæ nöåi dung àaä thaoã luêån vaâ nïu ra thúiâ gian khi naâo hoåp laåi àïí kiïmí àiïím viïåc thûåc hiïån vaâ banâ kïë hoacå h tiïpë theo. Viïåc xêy dûång thoãa thuêån vïì kïët quaã cöng viïåc cêìn hoaân thaânh theo tû duy cuâng thùæng laâ hoaåt àöång trung têm cuãa quaãn lyá. Khi àaä coá thoãa thuêån, caác nhên viïn coá thïí quaãn lyá baãn thên mònh trong khuön khöí thoãa thuêån àoá; ngûúâi quaãn lyá chó àoáng vai troâ nhû möåt chiïëc xe dêîn àûúâng trong cuöåc àua, coá nhiïåm vuå sùæp xïëp cho cuöåc àua

334 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ sùén saâng röìi ruát khoãi àûúâng àua vaâ cuöëi cuâng laâ laâm saåch nhûäng vïët dêìu loang. Khi trúã thaânh ngûúâi höî trúå söë möåt cho cêpë dûúái, ngûúâi quaãn lyá coá thïí tùng cûúâng àaná g kïí phamå vi kiïím soatá cuãa mònh; nhûäng cacá h biïåt hanâ h chñnh vaâ àõa võ àïuì bõ loaiå bo.ã Thay vò chó giaám saát àûúcå vaâi ngûúiâ , ngûúâi quaãn lyá coá thïí giaám satá àûúåc vaiâ chucå ngûúâi hoùåc nhiïìu hún thïë nûäa. Trong caác thoaã thuênå vïì kïtë quaã cöng viïcå theo tû duy cunâ g thùnæ g, cacá hïå quaã laâ tûå nhiïn vaâ lö-gñc, chûá khöng phaiã laâ phêìn thûúnã g hay hònh phatå do ngûúiâ quanã lyá apá àùåt. Vïì cú baãn, coá bönë loaåi hïå quaã (khen thûúãng vaâ trûâng phatå ) maâ ngûúiâ quanã lyá hay caác bêåc cha meå coá thïí kiïmí soaát – hïå quaã vïì taiâ chñnh, tinh thênì , cú höiå vaâ tracá h nhiïåm. Caác hïå quaã vïì taiâ chñnh bao gömì cacá khoanã thu nhêpå , quyïnì lûaå chonå mua cöí phiïuë , cacá khoanã trúå cêpë , hoùcå cacá hònh thûcá chïë taâi. Cacá hïå quaã vïì tinh thênì (hay têm ly)á bao gömì àûúcå cöng nhênå , chêëp thuênå , tön tronå g, khen ngúåi, hoùåc ngûúcå laåi. Nïuë ngûúâi àûúcå khen thûúãng khöng quaá lïå thuöcå vaâo taiâ chñnh thò phênì thûúnã g tinh thênì thûúnâ g taoå ra àöång lûcå tötë hún. Cú höiå bao göìm viïcå àaoâ taoå , phaát triïín nghïì nghiïåp, böíng löcå vaâ cacá lúåi ñch khaác. Tracá h nhiïmå liïn quan àïën phamå vi tracá h nhiïåm vaâ quyïnì hanå , mötå trong hai àiïuì naây àïìu coá thïí tùng hoùåc giamã . Cacá thoaã thuêån theo nguyïn tùæc cuâng thùæng chó roä hïå quaã thuöåc mötå hay nhiïìu lônh vûcå trïn vaâ nhûäng ngûúâi liïn quan àïuì biïët roä àiïuì naây ngay tûâ àêuì . Bïn canå h ào,á mötå àiïuì quan troång khaác cênì nhênå diïån laâ caác hïå quaã têët yïëu àöië vúái töí chûcá . Chùèng haån, àiïuì gò seä xayã ra nïëu töi ài laâm trïî, nïuë töi khöng chõu húpå taác vúiá ngûúâi khacá , nïuë töi khöng xêy dûnå g àûúåc mötå thoãa thuênå

3357 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ cuâng thùæng vúiá cacá thuöcå cêëp cuaã mònh, nïuë töi khöng lamâ cho hoå chõu tracá h nhiïmå vïì nhûnä g kïtë quaã mong muöën, hoùåc nïëu töi khöng taåo àiïìu kiïån cho hoå vûäng vaâng hún vïì chuyïn mön vaâ phatá triïín nghïì nghiïåp? Khi con gaiá töi bûúác sang tuöií 18, chuná g töi xaác lêåp möåt thoaã thuênå cunâ g thùæng vïì viïcå sûã duång chiïëc xe ö-tö cuãa gia àònh. Chuná g töi thoaã thuênå vúái nhau rùçng con gaiá töi seä phaiã chêpë hanâ h luêtå giao thöng, phaiã luön baoã dûúnä g vaâ thûúnâ g xuyïn rûãa xe sacå h se.ä Rùnç g noá chó àûúåc duâng xe cho nhûäng viïcå thûåc sûå cênì thiïët, vaâ laái xe cho böë meå khi coá yïu cêìu. Chuáng töi cuäng thoãa thuênå vúiá nhau rùçng con beá seä phaãi cöë hïtë sûác àaãm nhêån cöng viïcå mötå cacá h vui veã maâ khöng cênì phaãi nhùæc nhúã. Àoá laâ nhûnä g mucå tiïu cuâng thùnæ g cuaã chuná g töi. Chuná g töi cunä g thoãa thuênå traách nhiïmå vêtå chêtë – töi mua xe, àöí xùng vaâ àoáng tiïnì baoã hiïím. Con gaiá töi seä gùåp töi haâng tuênì , thûúâng vaoâ chiïìu chuã nhêtå àïí kiïmí àiïmí xem noá àaä hoaân thaânh cöng viïåc ra sao. Nïëu noá thûåc hiïån àuná g traách nhiïåm thò seä àûúcå tiïpë tucå sûã dunå g xe. Bùnç g khöng, noá seä khöng àûúåc laiá xe cho àïnë khi thûåc hiïnå àuáng caác cam kïët àaä àõnh. Thoaã thuênå cunâ g thùæng nayâ xacá lêpå nhûäng kyâ vonå g roä raâng ngay tûâ àêuì cho caã hai bïn. Àoá laâ thùnæ g lúiå àöëi vúiá con beá – àûúcå sûã duång xe – vaâ cunä g laâ thùæng lúiå àöië vúiá Sandra vaâ töi – khöng phaãi lo baão dûúäng hay vïå sinh xe. Vaâ chuná g töi àaä xêy dûång àûúcå tinh thênì tûå chõu traách nhiïåm, nghôa laâ töi khöng cêìn phaãi thûúâng xuyïn giaám satá hay quanã lyá con gaiá . Thay vaoâ ào,á tñnh trung thûcå , lûúng têm, khaã nùng tûå phaán xetá cuãa con beá vaâ taiâ khoanã tònh camã giûaä chuná g töi seä quaãn lyá noá hiïåu qua.ã Chuáng töi khöng hïì toã ra cùng thùèng hay cöë gùnæ g giamá saát con gaiá tûâng bûúcá àïí thûúnã g

336 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ phaåt theo kïtë quaã cöng viïcå cuãa no.á Nhúâ àaä coá mötå thoaã thuênå theo kiïuí cunâ g thùæng, nïn têët caã chuáng töi àïìu camã thêyë thoaiã maiá . Tuy nhiïn, cacá thoaã thuênå cunâ g thùnæ g cuäng rêtë linh hoaåt. Àïí coá thïí phaát huy taác duång, cênì phaãi coá sûå chñnh trûcå cuãa caá nhên vaâ möië quan hïå tin cêyå lênî nhau. Thoaã thuênå cunâ g thùnæ g laâ sanã phêmí cuaã mö thûcá , tñnh cacá h vaâ cacá möië quan hïå tûúng thuöcå ; noá àõnh nghôa vaâ àõnh hûúná g cho sûå tûúng tacá àoá. 3. CACÁ HÏÅ THÖËNG HÖÎ TRÚÅ Thoaã thuênå cuâng thùnæ g chó coá thïí töìn taåi trong möåt töí chûcá khi toaân böå hïå thöëng àïìu tuên theo no.á Nïuë baån noái rùnç g mònh unã g höå giaiã phaáp cuâng thùæng nhûng laiå khen thûúnã g cho giaiã phapá thùnæ g/thua, banå seä coá trong tay mötå chûúng trònh thêtë baiå ngay tûâ trong trûáng nûúcá . Nhòn chung, khi thûúnã g cho ai caiá gò, banå seä nhêån àûúåc àiïìu tûúng tû.å Nïëu muönë coá àûúcå caác mucå tiïu vaâ phaãn aãnh cacá giaá trõ cuaã mònh vaoâ tuyïn ngön sûá mïånh caá nhên, banå cêìn phaãi gùæn hïå thöëng khen thûúnã g vaoâ caác mucå tiïu vaâ giaá trõ naây. Nïëu khöng, banå seä khöng lamâ àûúåc nhû banå noái. Banå seä rúi vaoâ tònh huöëng cuaã ngûúâi quaãn lyá maâ töi àaä àïì cêåp úã phêìn àêuì , öng ta kïu goiå sûå húpå tacá nhûng laiå phatá àöång canå h tranh bùnç g möåt cuöåc thi àua giûaä cacá nhên viïn. Töi àaä tûâng laâm viïcå trong nhiïìu nùm cho möåt cöng ty myä phêmí lúán taiå miïìn Têy. Traãi nghiïmå àêuì tiïn cuaã töi vúiá töí chûcá naây laâ möåt höåi nghõ trao giaãi thûúnã g haâng nùm cho hún 800 àaåi lyá baná haâng. Àêy laâ cuöåc hopå nhùçm àöång viïn tinh thêìn cacá àaåi lyá.

3377 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ Trong söë 800 ngûúâi tham dûå, coá khoanã g 40 àaiå lyá àûúåc nhênå cacá giaiã thûúnã g do àaåt àûúcå thanâ h tñch nhû “Doanh söë cao nhêtë ”, “Khöië lûúnå g sanã phêmí baná ra nhiïuì nhêtë ”, “Nhênå àûúcå hoa hönì g nhiïuì nhêtë ” vaâ “Trûng bayâ sanã phêmí thu hutá nhêtë ”. Buöíi trao giaiã diïnî ra trong bêìu khöng khñ cuönì g nhiïåt vúiá tiïëng hoan hö, vöî tay dêyå trúiâ . Khöng conâ nghi ngúâ gò vïì viïåc 40 àaiå lyá nayâ laâ nhûäng ngûúiâ chiïnë thùnæ g; nhûng ngûúâi ta cunä g nhênå ra rùçng 760 àaiå lyá coân laiå laâ nhûäng keã thua cuöcå . Ngay lêåp tûác chuáng töi bùæt tay vaâo cöng viïåc gùæn hïå thöëng thûúãng phaåt vaâ cú cêëu cuãa töí chûác vúái mö thûác cuâng thùæng. Chuáng töi quan têm choån lûåa hïå thöëng sao cho coá thïí hêëp dêîn moåi thaânh viïn. Chuáng töi khuyïën khñch hoå húåp taác vaâ chung sûác cuâng nhau àaåt àûúåc kïët quaã mong muöën. Taiå cuöcå hopå töní g kïtë khen thûúnã g nùm sau, hún 1.000 àaiå lyá baán haâng tham dû,å vaâ khoaãng 800 àaåi lyá trong söë àoá àûúcå khen thûúnã g. Nïuë so saánh thanâ h tñch thò chó möåt vaiâ caá nhên laâ nhûäng ngûúâi chiïën thùæng thûåc sûå, nhûng chûúng trònh nayâ têpå trung trûúác hïtë vaâo nhûnä g ngûúâi/ nhoám ngûúiâ àatå àûúcå thaânh tñch so vúái mucå tiïu tûå hoå lêåp ra. Giúâ àêy, sûå quan têm vaâ loâng nhiïtå tònh àaä xuêët hiïnå vò moåi ngûúâi cuâng chia seã niïìm vui cuaã nhau, cacá nhomá àaåi lyá baná hanâ g coá thïí cuâng nhau chia seã giaãi thûúnã g, laâ mötå chuyïnë nghó matá cho caã vùn phonâ g ho.å Möåt àiïìu àaáng lûu yá laâ hêuì hïët 800 àaiå lyá àûúcå thûúãng nùm àoá àïuì àaåt àûúcå thaânh tñch caá nhên ngang bùçng vúiá thanâ h tñch cuaã 40 àaiå lyá àûúcå thûúnã g nùm trûúác. Tinh thêìn cuâng thùnæ g àaä laâm tùng àaná g kïí söë lûúnå g “quaã trûáng vaâng”, vaâ àönì g thúâi chùm socá chu àaáo “con ngöîng”, giaiã phoná g nùng lûúång vaâ tiïìm nùng lúán lao cuaã möiî àaåi lyá. Thanâ h

338 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ cöng cuaã sûå àöìng têm hiïåp lûcå àaä lamâ moiå ngûúiâ tham gia ngacå nhiïn. Sûå canå h tranh thûúâng len loiã vaâo tûnâ g caá nhên, têåp thïí vaâ trïn khùpæ thûúng trûúnâ g, nhêtë laâ nhûnä g núi thiïëu vùnæ g möëi quan hïå tûúng thuöcå , thiïuë húpå tacá . Tinh thêìn cunâ g thùnæ g khöng thïí tönì taiå trong möi trûúâng caånh tranh vaâ ganh àua. Àïí giaãi phaáp cuâng thùæng àem laåi kïët quaã tñch cûåc, têët caã caác hïå thöëng cuãa cöng ty àïìu phaãi höî trúå no.á Cacá hïå thönë g nhû: àaoâ taoå , lêpå kïë hoacå h, giao tiïëp, baoá caoá , ngên sacá h, hïå thöëng thöng tin, lûúng böíng àïìu phaãi dûaå trïn cú súã nguyïn tùæc cunâ g thùæng. Töi cuäng àaä tû vênë cho mötå cöng ty khaác muöën huênë luyïån nhên viïn cuaã mònh trong lônh vûåc giao tiïëp – kyä nùng baán hanâ g. Chuã tõch cöng ty noiá vúiá töi : “Anh haäy vaâo bêët kyâ cûãa haâng naâo anh muönë vaâ xem caách hoå àöëi xûã vúiá anh. Cacá nhên viïn cuaã töi dûúnâ g nhû chó biïtë ngöiì chúâ khaách àïnë mua haâng. Hoå khöng biïtë cacá h giao tiïëp, taåo sûå thên thiïnå , gênì guiä vúiá khaách haâng, khöng biïtë gò vïì saãn phêím, laåi khöng coá kiïën thûcá , kyä nùng baán hanâ g cênì thiïët àïí taoå sûå liïn kïtë giûaä saãn phêmí vaâ nhu cêìu”. Vaâ töi àaä àïnë nhiïuì cûaã haâng, tònh hònh àuná g nhû öng êyë noiá . Nhûng töi muöën biïtë möåt vênë àïì khacá : Nguyïn nhên cuaã thaái àöå nayâ laâ do àêu? Vaiâ ngaây sau, töi gùpå laåi võ chuã tõch. “Chuáng ta thûã xem xeát laiå tûâ àêìu”, öng ta noái, “Chuáng töi cuäng coá nhûnä g böå phênå quaãn lyá cöng viïåc. Chuáng töi baão caác nhên viïn rùnç g hoå nïn danâ h 2/3 nùng lûcå vaoâ viïcå baná hanâ g vaâ chó 1/3 cho quanã ly.á Têët caã àïuì khöng laâm àûúcå

3397 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ nhû vêyå . Thïë nïn, töi muöën anh huênë luyïnå thïm cho caác nhên viïn baná hanâ g”. Nhû vêåy, thûåc tïë laâ öng êëy àaä biïtë vênë àïì úã àêy laâ gò. Sau hai ngayâ tòm hiïíu, chuná g töi àaä phaát hiïnå ra thûcå chêët cuaã vênë àï:ì àoá chñnh laâ do hïå thöëng khen thûúnã g. Nhûnä g ngûúâi quaãn lyá cûaã haâng àaä “gianâ h lêyë viïåc baán hanâ g”. Hoå àûáng sau banâ thu tiïnì vaâ döìn têët caã nhûnä g cöng viïcå vêtë vaã nhû kiïím kho hanâ g, xïpë haâng vaoâ kho, doån deåp… cho cacá nhên viïn baná hanâ g. Àoá laâ lyá do taiå sao caác trûúãng cûãa hanâ g luön coá doanh söë baán cao nhêtë . Vò vêåy, töi àïì nghõ thay àöíi hïå thöëng lûúng böní g vaâ vêën àïì àûúåc giaãi quyïtë nhanh choná g. Chuná g töi lêpå ra möåt hïå thöëng, theo àoá nhûnä g ngûúiâ quaãn lyá cûaã hanâ g chó coá thu nhêpå khi cacá nhên viïn cuaã hoå coá thu nhêpå . Chuná g töi àaä cho nhu cêìu vaâ mucå tiïu cuãa nhûäng ngûúâi quaãn lyá trunâ g khúpá vúiá nhu cêuì vaâ mucå tiïu cuaã cacá nhên viïn baná haâng. Vaâ khi ào,á nhu cêìu huêën luyïnå vïì kyä nùng giao tiïëp khacá h haâng àöië vúái caác nhên viïn baán hanâ g trúã nïn khöng cênì thiïtë nûaä . Chòa khoáa úã àêy laâ xêy dûång möåt hïå thönë g khen thûúãng theo nguyïn tùæc cunâ g thùnæ g. Thöng thûúnâ g, vênë àïì nùmç úã sûå sai lïcå h hïå thönë g, chûá khöng phaãi úã con ngûúiâ . Nïuë banå àûa nhûnä g ngûúiâ töët vaoâ mötå hïå thönë g töìi, banå seä thu àûúåc kïët quaã töìi. Khi thûåc sûå muönë cunâ g thùnæ g, hoå coá thïí thiïët lêpå caác hïå thönë g àïí taoå ra vaâ cunã g cöë àiïìu àoá. Hoå coá thïí chuyïní cacá tònh huöëng canå h tranh khöng lanâ h manå h sang tònh huönë g húpå tacá vaâ tacá àöång àïnë tñnh hiïåu quaã cuaã noá bùçng cacá h xêy dûång P vaâ PC. Trong kinh doanh, caán böå quanã lyá coá thïí liïn kïët cacá hïå thöëng àïí taåo ra caác nhomá laâm viïåc coá nùng suêët cao, caånh tranh vúái caác tiïu chuêní bïn ngoaiâ . Trong giaoá duåc, giaoá

340 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ viïn coá thïí xacá lêåp hïå thönë g thang àiïím dûåa trïn thaânh tñch cuaã mötå caá nhên, theo tiïu chuêní àaä àûúcå thoaã thuênå , vaâ khuyïnë khñch hocå sinh húpå tacá àïí giupá nhau hoåc têåp tötë . Trong cuöåc söëng gia àònh, cha meå nïn chuyïín têm àiïmí tûâ canå h tranh sang húpå tacá vúiá nhau. Cha meå coá thïí àùtå ra caác thoaã thuênå cuâng thùnæ g vïì tracá h nhiïmå àöëi vúiá gia àònh àïí khöng coân xayã ra sûå tyå naånh lêîn nhau giûaä con caái. Coá lênì , möåt anh banå noiá vúái töi thùnç g beá nhaâ anh khöng chõu nhêån löîi dêyå muönå vò cho rùçng “Taåi meå khöng àaná h thûcá con dêyå súmá ”. Nhûäng lúâi noái naây cuãa thùnç g beá lamâ anh chuá yá hún vïì nhûäng vêën àïì phaát sinh trong gia àònh, khi traách nhiïmå khöng àûúcå xêy dûnå g trïn nguyïn tùcæ cunâ g thùæng. Nguyïn tùæc cunâ g thùnæ g àùtå tracá h nhiïåm lïn tûnâ g caá nhên trong viïcå hoanâ thaânh caác kïët quaã cuå thïí vúiá sûå àõnh hûúná g roä ranâ g vaâ nhûnä g nguöìn lûåc sùné co.á Noá lamâ cho möiî caá nhên coá traách nhiïmå thûåc hiïnå cöng viïcå cuãa mònh vaâ tûå giaác àaná h giaá kïët quaã àatå àûúåc. Hïå thöëng cunâ g thùnæ g seä taåo ra möi trûúâng höî trúå lêîn nhau, cuãng cöë caác thoaã thuênå trong cöng viïåc àöëi vúái nhoám ngûúiâ , têåp thïí hay gia àònh. 4. CACÁ QUAÁ TRÒNH Khöng coá cacá h gò àatå àûúcå muåc àñch cuâng thùæng nïëu duâng caác biïån phaáp thùæng/thua hay thua/thùæng. Baån khöng thïí noái “Anh phaiã tû duy cuâng thùnæ g duâ anh coá thñch noá hay khöng.” Vêyå , vênë àïì laâ banå laâm thïë naoâ àïí ài àïnë giaãi phapá cunâ g thùæng. Roger Fisher vaâ William Ury, hai giaáo sû luêtå úã Àaåi hocå Harvard, àaä coá möåt cöng trònh nöíi tiïëng, trong àoá àûa ra hai cacá h tiïpë cênå àöëi choiå nhau trong thûúng lûúnå g: möåt laâ

3417 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ tiïpë cêån “theo nguyïn tùæc” vaâ hai laâ tiïëp cênå “theo lêåp trûúâng”. Mùcå duâ trong cöng trònh nghiïn cûáu nayâ , khaái niïmå cuâng thùæng chûa àûúåc duâng túái, nhûng tinh thênì vaâ triïtë lyá xuyïn suöët cuöën saách rêtë phuâ húåp vúái quan àiïím cuâng thùnæ g. Hai öng cho rùçng thûåc chêët cuãa àaâm phaán “theo nguyïn tùæc” laâ tacá h con ngûúiâ ra khoiã vêën àï,ì têpå trung vaoâ caác lúiå ñch chûá khöng vaâo caác lêåp trûúâng, saáng taoå ra caác phûúng aná àem laiå lúåi ñch chung, vaâ kiïn trò vúiá caác tiïu chñ khacá h quan. Khi laâm viïåc vúái nhiïuì ngûúâi vaâ töí chûcá àïí tòm ra caác giaiã phapá cuâng thùæng, töi yïu cêuì hoå tham gia vaoâ mötå quaá trònh gömì bönë bûúcá sau: - Nhòn vêën àïì tûâ caách nhòn cuãa ngûúiâ khacá . Cöë gùæng àïí hiïuí roä nhu cêuì vaâ caác möëi quan têm cuaã àöëi taác. - Nhêån diïån nhûäng vênë àïì then chötë vaâ caác möëi quan têm (khöng phaiã lêpå trûúnâ g) cuaã cacá bïn liïn quan. - Xaác àõnh nhûnä g kïët quaã coá thïí àatå àûúcå sau khi hoanâ thanâ h dûå aná . - Nhênå diïnå nhûäng phûúng aán múiá coá thïí àapá ûáng àûúcå kïtë quaã mong muöën. Cacá Thoái quen 5 vaâ 6 seä àïì cêpå trûåc tiïpë àïnë hai nhên töë cuaã quaá trònh naây, vaâ chuáng ta seä ài sêu vaoâ vêën àïì àoá úã hai chûúng tiïpë theo. Banã chêtë cuaã quaá trònh cuâng thùnæ g liïn hïå qua laåi rêët chùtå cheä vúái tû duy cuâng thùæng. Banå chó coá thïí àaåt àûúcå giaãi phapá cunâ g thùnæ g bùnç g cacá quaá trònh cunâ g thùæng – mucå àñch vaâ phûúng tiïån úã àêy laâ nhû nhau.

342 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ Quaá trònh cuâng thùæng khöng phaiã laâ mötå liïåu phapá vïì nhên cacá h. Noá hoaân toaân laâ mötå mö thûác vïì sûå tûúng tacá giûäa con ngûúâi vúiá nhau. Noá àûúcå sinh ra tûâ tñnh chñnh trûåc, sûå chñn chùnæ vaâ röång lûúång. Noá àûúcå phaát triïní tûâ cacá möëi quan hïå coá àöå tin cêåy cao. Noá thïí hiïnå caác thoãa thuênå roä raâng vaâ àùcå biïåt hiïuå quaã trong caác hïå thöëng höî trú.å

3437 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ GÚIÅ YÁ APÁ DUNÅ G: 1. Hayä tûúãng tûúång baån àang cöë gùæng taåo lêåp mötå cuöåc àamâ phaán tötë àeåp, trong ào,á loâng can àaãm vaâ sûå cên nhùcæ àûúcå cên bùnç g. 2. Liïtå kï danh sacá h cacá trúã ngaiå ngùn canã banå coá àûúcå mö thûcá cunâ g thùnæ g. Xacá àõnh xem coá thïí lamâ àûúcå gò bïn trong Voâng troân AÃnh hûúãng cuãa baån àïí loaiå boã nhûäng trúã ngaåi àoá. 3. Lûaå chonå mötå möië quan hïå cuå thïí maâ banå muönë xêy dûnå g theo thoaã thuênå cunâ g thùnæ g, cöë gùæng àùåt mònh vaoâ võ trñ cuaã ngûúiâ khacá . Tûâ gocá àöå caá nhên, banå hayä liïåt kï ra nhûnä g kïët quaã naâo laâ “chiïnë thùnæ g” àöië vúiá banå . Tiïëp cênå àöië tacá vaâ trao àöií vúái hoå cho àïnë khi banå àatå àïnë thoaã thuênå vaâ giaãi phapá cunâ g thùnæ g. 4. Nhênå diïnå ba möië quan hïå then chötë trong cuöcå sönë g cuaã banå . Nïu ra mötå söë dêuë hiïuå maâ banå camã thêyë àoá laâ söë dû trong taiâ khoanã tònh camã cuaã möîi möëi quan hï;å viïtë ra mötå söë biïån phaáp cuå thïí nhùçm taoå àûúcå “khoanã gûiã vaâo” cho möiî “taâi khoanã ” ào.á 5. Xem xetá “kõch banã ” cuaã chñnh banå . Noá coá thuöcå loaiå thùnæ g/thua hay khöng? Noá anã h hûúnã g thïë naoâ àïnë sûå tûúng tacá giûaä banå vúiá ngûúiâ khacá ? Banå coá thïí xacá àõnh àûúcå àêu laâ nguönì göcë chñnh cuaã “kõch banã ” ào?á Xaác àõnh xem “kõch banã ” àoá coá conâ phuâ húpå vúái thûåc taiå cuöcå sönë g cuaã banå hay khöng? 6. Tòm hiïuí mötå ngûúiâ àaä apá dunå g thanâ h cöng tû duy cunâ g thùnæ g trong hoanâ caãnh khoá khùn. Hayä hocå têpå kinh nghiïmå tûâ têmë gûúng nayâ .



Thoái quen thûá nùm LÙÆNG NGHE VAÂ THÊËU HIÏÍU Tûúng thuöåc 7 Reân giuäa baãn thên Lùnæ g nghe vaâ Àöìng têm thêëu hiïuí hiïåp lûåc lêîn nhau 5 THAÂNH TÑCH 6 TÊÅP THÏÍ Tû duy cunâ g thùæng 4 Àöcå lêpå 3 Ûu tiïn cho àiïìu quan troång nhêtë 1 THAÂNH TÑCH 2 Luön CAÁ NHÊN Bùtæ àêuì chuã àönå g tûâ mucå tiïu àaä àûúcå xaác àõnh Phuå thuöcå



Caác nguyïn tùæc giao tiïëp trïn cú súã thêuë hiïuí lênî nhau “Con tim coá nhûnä g lyá leä riïng maâ lyá trñ khöng hiïuí àûúcå .” - Pascal Giaã sûã banå thêëy khoá chõu úã mùtæ vaâ quyïtë àõnh àïnë gùpå bacá sô nhanä khoa àïí khamá . Sau khi nghe banå kïí cacá triïuå chûáng, öng êyë lêyë chiïcë kñnh mònh àang àeo àûa cho baån. “Anh hayä àeo vaoâ ài”, öng êëy noái, “Töi àaä àeo noá 10 nùm nay röìi, noá thûcå sûå giuáp töi rêtë nhiïìu. Töi coân möåt chiïëc nûäa úã nhaâ, anh cûá cêìm lêëy chiïëc naây maâ duâng”. Banå àeo kñnh vaoâ , nhûng noá chó laâm cho tònh hònh töìi tïå thïm. “Öi, kinh khunã g qua!á ”, banå kïu lïn, “Töi chùnè g thêyë gò ca”ã . “Thïë a,â sao vêåy?”, öng êyë hoiã , “Töi àeo rêtë tötë maâ. Thûã laåi lêìn nûaä xem naâo”. “Thò töi àang cöë àêy”, baån noái, “nhûng caiá gò cuäng chó thêyë múâ múâ thöi”. “Hayä cöë suy nghô tñch cûåc xem naâo!”

348 7 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THAN H ÀATÅ “Nhûng töi chùnè g thêyë gò caã”, baån kïu lïn àêyì veã söët ruötå . “Nayâ öng baån, anh thêåt khöng biïtë àiïuì !”, öng bacá sô quúã tracá h, “Töi àaä cöë gùnæ g giupá anh, anh chùèng caám ún thò thöi…”. Liïuå sau nayâ , baån coá quay laåi gùåp viïn bacá sô nhaän khoa àoá khi cênì khamá mùtæ nûaä khöng? Chùcæ chùnæ laâ khöng, töi tin hùnè laâ nhû vêåy. Banå khöng thïí tin vaoâ möåt baác sô chùèng cênì khamá bïnå h maâ cûá kï toa vung vñt nhû thï.ë Nhûng thûã hoiã chuáng ta coá thûúâng chêní àoaná bïnå h trûúcá khi kï àún trong quan hïå giao tiïëp hay khöng? “Con úi, höm nay con lamâ sao thï?ë ” “ÖÌ, con khöng biïët. Meå coá thïí cho con laâ àûáa ngöcë .” “Têtë nhiïn meå khöng nghô nhû vêåy. Con cûá noiá cho meå nghe. Khöng ai thûúng con bùnç g meå ca.ã Chuyïån gò lamâ cho con buönì naoâ ?” “Khöng, chùnè g coá gò ca.ã ” “Noái ài, noái meå nghe xem naâo!” “Nhûng… Thöi àûúcå , con noiá thêåt vúiá meå nhe,á con chùnè g thñch àïën trûúnâ g nûäa àêu.” “Caiá gò?”, baån kïu lïn nhû khöng thïí tin vaâo tai mònh, “Con khöng thñch àïën trûúâng nghôa laâ sao? Hoåc haânh laâ nïnì taãng cho tûúng lai, con cênì phaãi biïët àiïìu àoá chûá. Nïëu siïng nùng nhû chõ con, con seä hoåc gioãi hún nûäa àêëy, vaâ röìi con seä thñch àïnë trûúnâ g thöi. Meå biïtë laâ con coá khaã nùng, chó coá àiïuì con khöng chõu reân luyïån. Haäy cöë lïn. Cênì phaãi coá thaái àöå tñch cûcå con a”å . [Im lùnå g]

3497 THOIÁ QUEN ÀÏÍ THANÂ H ÀATÅ “Naâo, bêy giúâ trúã laiå vêën àïì cuãa con. Noái cho meå biïtë taiå sao con buönì ?” Chuáng ta thûúnâ g coá xu hûúáng noná g vöiå trong nhûnä g tònh huönë g nhû vêyå , muönë àûa ra lúâi khuyïn ngay lêåp tûcá àïí giaiã quyïtë vêën àï.ì Khi khöng daânh thúiâ gian àïí “chêní àoaná ”, banå khöng thïí hiïíu àûúcå vêën àïì thûåc sûå laâ gò. Tomá laiå , mötå nguyïn tùcæ quan tronå g trong lônh vûcå quan hïå giao tiïëp giûaä ngûúiâ vúái ngûúiâ la:â trûúcá hïtë , haäy lùæng nghe vaâ thêëu hiïuí . Nguyïn tùcæ nayâ laâ chòa khoaá àïí coá àûúcå cuöcå giao tiïpë hiïuå qua.ã 1. TÑNH CACÁ H VAÂ GIAO TIÏPË Giao tiïëp laâ kyä nùng quan troång nhêët trong cuöcå söëng, bao gömì bönë hònh thûác cú banã : nghe – noiá – àocå – viïtë . Hêìu hïët thúâi gian cuãa chuná g ta àûúcå sûã duång àïí giao tiïëp, trûâ lucá ngu.ã Nhûng baån haäy àïí yá àiïuì naây: Banå boã ra nhiïuì nùm àïí hocå noiá , vaâ nhiïìu thúâi gian hún nûäa àïí hoåc àocå vaâ viïët. Thïë coân lùnæ g nghe thò sao? Baån àaä hoåc hay àûúåc àaoâ taoå nhûäng gò àïí biïët lùnæ g nghe, àïí banå coá thïí thûcå sûå thêuë hiïuí ngûúiâ khaác tûâ khung tham chiïuë cuaã riïng ngûúiâ àoá? Rêët ñt ngûúâi àûúåc renâ luyïån àïí biïët lùnæ g nghe. Vaâ nïëu coá thò phênì lúán viïcå huênë luyïnå naây nùång vïì phûúng phaáp cuaã Àaåo àûác Nhên cacá h, khöng dûåa trïn cú súã tñnh cacá h vaâ möëi quan hïå - nhûnä g yïëu töë coá yá nghôa vö cunâ g quan troång trong viïcå thêëu hiïuí ngûúiâ khaác. Nïëu muöën giao tiïëp möåt caách hiïåu quaã, muöën gêy aãnh hûúãng àöëi vúái möåt ngûúâi thò àiïìu àêìu tiïn laâ baån cêìn phaãi hiïíu ngûúâi àoá. Baån khöng thïí thaânh cöng nïëu chó dûåa vaâo kyä thuêåt giao tiïëp; vò khi phaát hiïån ra àiïìu naây, ngûúâi ta seä nghô baån giaã döëi hoùåc àoáng kõch vaâ seä thùæc mùæc