ตำรับยาสมุนไพรล้านนา

138 ตารางท่ี 2.1 สมนุ ไพรทีพ่ บในคมั ภรี ต าํ ราแพทยแ ผนไทยลานนาและตํารายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ที่ ช่อื ภาษาลา นนา ช่อื ภาษาไทย 2371. ฅําฝอยปา 2372. ฅาํ พกุ คําฝอยปา 2373. ฅําแสน คําพุก 2374. ฅําแสนซกี คําแสน 2375. ฅาํ หวาย คาํ แสนซีก 2376. ฅฅุ ะนาน คาํ หวาย 2377. เฅด็ คุคะนาน 2378. เฅด็ แกว เคลด็ 2379. เฅด็ เครือ เคด็ แกว 2380. เฅ็ดเคา เคด็ เครือ 2381. เฅด็ เคาทงั 2 คัดเคา 2382. เฅ็ดน้าํ คดั เคาทง้ั 2 2383. เฅ็ดหมาก เค็ดน้ํา 2384. แฅง ไก เค็ดหมาก 2385. แฅวง แขง ไก 2386. แฅวงขม มะแวง 2387. แฅวง ขาว มะแวงขม 2388. แฅวงขาว มะแวงขาว 2389. แฅวง แดง มะแวงดํา 2390. แฅวงตายแขวน มะแวงแดง 2391. แฅวนตนพอย มะแวงตายแขวน 2392. งวงหวา แควนตนพอย 2393. งวน งวงหวา 2394. งว นไก งว น 2395. งวนดอกเหลอื ง งวนไก 2396. งวนตากหงาย งวนดอกเหลือง 2397. งวนเปด ยีโ่ ถปน งั 2398. งวนเพ็ก งวนเปด 2399. งว นเพ็ด งว นเพชร 2400. งวนหมบู าน งวนเพก็ งวนหมูบาน Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

139 ตารางท่ี 2.1 สมนุ ไพรท่ีพบในคัมภรี ต าํ ราแพทยแ ผนไทยลา นนาและตํารายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ) ที่ ช่อื ภาษาลา นนา ชือ่ ภาษาไทย 2401. งอดแงด 2402. งัวปา งอดแงด 2403. งา ววั ปา 2404. งางอง งา 2405. งางองไฟ งางอง 2406. งาชา งดบิ งางองไฟ 2407. งาชา งทอก งาชางดิบ 2408. งาดํา งาชางทอก 2409. งาว งาดาํ 2410. งิ้ว งาว 2411. ง้ิวดอกเหลือง ง้วิ 2412. ง้ิวนอ ย งิ้วดอกเหลือง 2413. งิ้วนอยดอกแดง งวิ้ นอย 2414. งิ้วเผือก งิว้ นอยดอกแดง 2415. งิ้วสรอย งิ้วเผอื ก 2416. งิ้วสาย นนุ 2417. งว้ิ หนมุ งว้ิ สาย 2418. งุน งว้ิ หนุม 2419. งุนผี กะพง 2420. งู งุนผี 2421. งเู ขยี วฅา งู 2422. งแู ครว งเู ขยี วคา 2423. งงู อด งแู ครว 2424. งจู งอาง งูงอด 2425. งูจอง งจู งอาง 2426. งจู องเหลยี ก งูจอง 2427. งูมหลวงนาํ้ งจู องเหลยี ก 2428. งลู ายสาบ งูมหลวงนา้ํ 2429. งูสิง งูลายสาบ 2430. งูเหลอื ม งสู ิง งเู หลือม Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

140 ตารางที่ 2.1 สมุนไพรทีพ่ บในคมั ภรี ต าํ ราแพทยแผนไทยลานนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ) ที่ ชือ่ ภาษาลา นนา ช่อื ภาษาไทย 2431. งูเหา 2432. เงิน งเู หา 2433. เงนิ เชยี ง เงนิ 2434. เงนิ ดบิ เงนิ เชียง 2435. เงินแถบ เงนิ ดบิ 2436. เงอื ก เงนิ รูป 2437. จดธอรณจี ิงจาํ เงอื ก 2438. จวง จดธรณจี งิ จาํ 2439. จวงทงั 3 สนภูเขา 2440. จวงไพ จวงท้ัง 3 2441. จวงหอม จวงไพ 2442. จอกหลวง จวงหอม 2443. จอกหลู ิง จอกหลวง 2444. จอกหลู ิงทงั 2 จอกหูลงิ 2445. จอน้ํา จอกหลู งิ ทั้ง 2 2446. จอม จอน้ํา 2447. จอมกบ จอม 2448. จอมปาทงั 2 จอมกบ 2449. จักกา จอมปา ทั้ง 2 2450. จักกาหัวเขยี ว ก้ิงกา 2451. จักเข ก้งิ กาหวั เขยี ว 2452. จักเข จระเข 2453. จกั ไคร จระเข 2454. จกั ฅา น ตะไคร 2455. จกั รวาล สะคาน 2456. จนั ทน จักรวาล 2457. จันทนก าบ จนั ทน 2458. จันทนข าว จันทนกาบ 2459. จันทนข าว จนั ทนขาว 2460. จนั ทนฅ า จันทรข าว จันทนค า Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

141 ตารางที่ 2.1 สมนุ ไพรทพ่ี บในคมั ภรี ตาํ ราแพทยแ ผนไทยลา นนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ท่ี ชือ่ ภาษาลานนา ช่ือภาษาไทย 2461. จนั ทนจวง จันทนจ วง 2462. จนั ทนจ ี กานพลู 2463. จันทนจ ูม จนั ทนจูม 2464. จันทนชะมด จนั ทนช ะมด 2465. จนั ทนด าํ จนั ทนดํา 2466. จนั ทนดิน จันทนดิน 2467. จนั ทนแดง จันทนแดง 2468. จันทนน้าํ จันทนน้ํา 2469. จนั ทนบ าน จนั ทนเทศ 2470. จนั ทนผ า จนั ทนผา 2471. จันทนร ะเมก จันทนระเมก 2472. จนั ทนห นว ย จนั ทนห นวย 2473. จันทนห อม จนั ทนหอม 2474. จบั นก กระจบั นก 2475. จวั จัว 2476. จาดหนงั หนา กลอง จาดหนังหนากลอง 2477. จาย จาย 2478. จายแดง จายแดง 2479. จาวมอนพระญาอินท จาวมอนพระญาอินทร 2480. จาํ นก จาํ นก 2481. จาํ ปา จําปา 2482. จาํ ปาขาว จาํ ปาขาว 2483. จาํ ปาเหลือง จําปาเหลือง 2484. จาํ ป จาํ ป 2485. จาํ ยาม จํายาม 2486. จิก จิก 2487. จกิ นา จกิ นา 2488. จิกนาํ้ จกิ นํ้า 2489. จิ้งจก จง้ิ จก 2490. จงิ จอ จงิ จอ Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

142 ตารางที่ 2.1 สมุนไพรท่ีพบในคัมภรี ต าํ ราแพทยแ ผนไทยลานนาและตํารายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ) ท่ี ชอ่ื ภาษาลา นนา ชื่อภาษาไทย 2491. จงิ จอ นอย 2492. จิงจอ เหล่ียม จิงจอ นอ ย 2493. จจี อ จงิ จอ เหลีย่ ม 2494. จีจอทัง 2 มหากาแดง 2495. จีจันทน จจี อ ทงั้ 2 2496. จกุ นารี จจี ันทน 2497. จรุ สี จกุ นารี 2498. เจตพังคี จุนสี 2499. เจียงขาว เจตพังคี 2500. เจียงดาํ เจยี งขาว 2501. เจียนดาํ เจยี งดํา 2502. เจยี นแดง เจียนดํา 2503. แจ เจียนแดง 2504. แจ แจ 2505. แจงผา แจ 2506. ใจทองเขียว ชายเสอื้ 2507. ฉาํ ฉา ใจทองเขียว 2508. ฉําฉา จามจรุ ี 2509. เฉียงพรา ฉําฉา 2510. เฉยี งพราชาง เฉียงพรา 2511. เฉยี งพราดาํ เฉยี งพราชา ง 2512. เฉียงพรามอน เฉยี งพราดาํ 2513. เฉยี งพรา มา น เฉียงพรามอญ 2514. ชง เฉียงพรา มาน 2515. ชบาขาว ชง 2516. ชบาแดง ชบาขาว 2517. ชมพู ชบาแดง 2518. ชมพูทงั 2 ชมพู 2519. ชมพูบาน ชมพทู ั้ง 2 2520. ชมพูปา ชมพบู าน ชมพปู า Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

143 ตารางที่ 2.1 สมุนไพรทีพ่ บในคมั ภรี ต าํ ราแพทยแผนไทยลา นนาและตาํ รายาสมุนไพรลา นนา (ตอ ) ท่ี ชอ่ื ภาษาลา นนา ชือ่ ภาษาไทย 2521. ชอ 2522. ชองแคร ชอ 2523. ชอยนาง ชองแคร 2524. ชะลอ ยานาง 2525. ชะเอยี ง อินทนลิ 2526. ชะเอยี ม ชะเอียง 2527. ชะเอียมหวาน ชะเอม 2528. ชัน ชะเอมหวาน 2529. ชันดรง ชนั 2530. ชา ชนั โรง 2531. ชาขา ชา 2532. ชา ขงิ ชา ขา 2533. ชาเขอื น ชาขงิ 2534. ชา คราม ชาเขือน 2535. ชา ง ชาคราม 2536. ชางงาทอก ชาง 2537. ชา งเผือกหลวง แกแล 2538. ชาตอง ขานาง 2539. ชานบาน ชา ตอ ง 2540. ชานสิน ชานบา น 2541. ชานหมาก ชานสนิ 2542. ชา นอยของ ชานหมาก 2543. ชาผกั เสีย้ น ชาบวบเหลี่ยม 2544. ชา ฝา ย ชา ผกั เสย้ี น 2545. ชา มด ชาฝา ย 2546. ชา มั่ง ชา มด 2547. ชา มงั่ เครอื เลบ็ มอื นาง 2548. ชายฅา ชา ม่ังเครือ 2549. ชายฅาบาน ชายคา 2550. ชายฅาแมหมาย ชายคาบา น ชายคาแมม าย Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

144 ตารางท่ี 2.1 สมุนไพรทพ่ี บในคมั ภรี ตาํ ราแพทยแผนไทยลานนาและตาํ รายาสมุนไพรลา นนา (ตอ ) ท่ี ช่อื ภาษาลา นนา ชอื่ ภาษาไทย 2551. ชายฅาหิ้น 2552. ชายยุ ชายคาห้นิ 2553. ชาลาน ชายยุ 2554. ชาลิว ชาลาน 2555. ชาเลอื ด ชาลวิ 2556. ชาหลอด ชาเลอื ด 2557. ชา หอม ชาหลอด 2558. ชา แอน กะเบ้อื ขาว 2559. ชา่ํ ชาแอน 2560. ช่ํากอง พลิ งั กาสา 2561. ชํ่าขาว ช่ํากอง 2562. ชาํ่ ขาว ช่ําขาว 2563. ช่ําคอง พิลังกาสาขาว 2564. ช่ําตีนจาํ ช่ําคอง 2565. ชาํ่ แต ช่ําตนี จาํ 2566. ช่ําทงั 2 ช่าํ แต 2567. ช่ํานอย ชา่ํ ท้ัง 2 2568. ช่ําน้าํ ชาํ่ นอ ย 2569. ชํ่าบก ช่ํานํ้า 2570. ช่ําบา น ชาํ่ บก 2571. ชาํ่ เผอื ก พิลังกาสาบา น 2572. ช่ําหลวง ช่ําเผอื ก 2573. ชิว ช่ําหลวง 2574. ช่ี ชิว 2575. ชี่เครือ คนทา 2576. ชฅี ะแล ชเ่ี ครือ 2577. ชีนาดว น ชคี ะแล 2578. ชเ่ี บา อยา ชีนาดวน 2579. ชีปา ชี่เบายา 2580. ชีพกุ ชีปา จพี ุก Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

145 ตารางที่ 2.1 สมนุ ไพรที่พบในคมั ภรี ต าํ ราแพทยแ ผนไทยลานนาและตาํ รายาสมุนไพรลา นนา (ตอ ) ท่ี ชอ่ื ภาษาลานนา ชือ่ ภาษาไทย 2581. ชีพุก 2582. ชีพกุ ทัง 2 ชีพกุ 2583. ชลี า จพี ุกทงั้ 2 2584. ชี่ลี่กลวยคราว ชีลา 2585. ชล่ี ี่กลว ยตบี ชีล่ ก่ี ลวยคราว 2586. ชล่ี ที ึง ชล่ี ก่ี ลวยตบี 2587. ช่ีล่ีพูเลยิ ช่ลี พ่ี ลวง 2588. ชี่ลี่หนุนเทส ชีล่ ีไ่ พล 2589. ชหี วดนอ ย ช่ีล่ีตนขนุนเทศ 2590. ชนื ดิบ ชีหวดนอย 2591. ชนื แร ตะก่ัวดิบ 2592. ชงุ ชาลิง ชนื แร 2593. ชุง ชาลิงแม บอระเพ็ด 2594. ชุง ลาลิงพู บอระเพ็ดตวั เมยี 2595. เชน บอระเพด็ ตวั ผู 2596. เชนพลูในดิน เชน 2597. เชนพลใู นดนิ เชนพลดู ิน 2598. เชา เชนพลูดินในดิน 2599. เชือก เชา 2600. เชือกประคาํ ขาด เชอื ก 2601. แชนพู เชือกประคําขาด 2602. ซลาบ แชนพู 2603. ซลกี ซะลาบ 2604. ซลกี คอ งเขาเขียว ซลกี 2605. ซลกี ไซหิน ซลกี คองเขาเขียว 2606. ซลีกตองจาง ซลกี ไทรหนิ 2607. ซลีกเนาใน ซลกี ตองจาง 2608. ซลกี หมากเขอื นา้ํ ซลีกเนาใน 2609. ซลกี ออยชา ง ซลีกมะเขอื น้ํา 2610. ซลกี ออยแดง ซลกี ออ ยชา ง ซลกี ออ ยแดง Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

146 ตารางท่ี 2.1 สมนุ ไพรที่พบในคมั ภรี ตาํ ราแพทยแผนไทยลา นนาและตํารายาสมุนไพรลา นนา (ตอ ) ที่ ช่ือภาษาลา นนา ช่ือภาษาไทย 2611. ซว ย ซว ย 2612. ซอ ซอ 2613. ซองมวยฅา ซองมวยคา 2614. ซอนดอกดํา ซอ นดอกดาํ 2615. ซอ นนอย ซอนนอย 2616. ซอนหลวง ซอนหลวง 2617. ซอมพรอเหลือง หางนกยงู เหลือง 2618. ซอมพอ หางนกยูง 2619. ซอมพอ หางนกยูงไทย 2620. ซอมพอดอกแดง หางนกยูงไทยดอกแดง 2621. ซอแมว ซอแมว 2622. ซะทาย ซะทาย 2623. ซะทายหลวั ซะทายหลัว 2624. ซะลี ซะลี 2625. ซะไอ ซะไอ 2626. ซกั ประคําดีควาย 2627. ซกั ขม ประคาํ ดีควายขม 2628. ซักหวาน ประคําดีควายหวาน 2629. ซาง ซาง 2630. ซางพู ซางพู 2631. ซานํา้ ตน ซานํ้าตน 2632. ซายซาง ซายซาง 2633. ซายพาง ซายพาง 2634. ซิกภู ซิกภู 2635. ซงุ เมพา ซงุ เมพา 2636. ซยุ ชายไคร ซุยซายไคร 2637. ซยุ ซายทอง ซยุ ซายทอง 2638. เซง เซง 2639. เซด็ ชามพู เซ็ดชามพู 2640. เซยี งดา เซยี งดา Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

147 ตารางที่ 2.1 สมุนไพรทพี่ บในคัมภรี ตาํ ราแพทยแผนไทยลา นนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ ) ) ท่ี ช่ือภาษาลา นนา ชอ่ื ภาษาไทย 2641. เซียน 2642. เซยี มซายทอง เซียน 2643. เซยี ะตาล เซยี มซายทอง 2644. เซียะลาน เซียะตาล 2645. แซว เซียะลาน 2646. แซว เครือ มะลลิ า 2647. แซว ทงั 2 แซวเครือ 2648. แซวปา แซวทง้ั 2 2649. แซวไสไ ก มะลปิ า 2650. ไซข้หี มู แซวไสไ ก 2651. ดอกเขมขาว แกงเลียงใหญ 2652. ดอกดาย ดอกเขม็ ขาว 2653. ดอกดาย ดอกหงอกไกไทย 2654. ดอกดา ยนา้ํ หงอนไกไทย 2655. ดอกดา ยหางหมา เกยี งพราไหล 2656. ดอกแดง ดอกดา ยหางหมา 2657. ดอกไม ดอกแดง 2658. ดอกไมข าว ดอกไม 2659. ดอกสลดิ ดอกไมข าว 2660. ดอกหมาก ดอกสลดิ 2661. ดอกใหม จน่ั หมาก 2662. ดอกใหม ชบา 2663. ดองดงึ ดอกใหม 2664. ดังกอ นเสา ดองดึง 2665. ดังดดี จมูกกอนเสา 2666. ดงั เสา ดงั ดดี 2667. ดันพูอดี บาน ดงั เสา 2668. ดบั ยาง ดนั พูอดี บาน 2669. ดบั อยาง ดบั ยาง 2670. ดายแดง ขางปอย ดา ยแดง Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

148 ตารางท่ี 2.1 สมุนไพรที่พบในคัมภรี ต าํ ราแพทยแ ผนไทยลา นนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ ) ที่ ชือ่ ภาษาลานนา ชื่อภาษาไทย 2671. ดา ยบก ราชาวดี 2672. ดาวเรือง ดาวเรอื ง 2673. ดํา ดา 2674. ดํา ดํา 2675. ดิกเดยี ม กะเบยี น 2676. ดิกเดยี มทัง 2 กะเบียนท้ัง 2 2677. ดิกเดยี มบา น กะเบยี นบา น 2678. ดิน ดิน 2679. ดิน 4 แจง เตาไฟ ดิน 4 มมุ เตาไฟ 2680. ดนิ 4 แจงเรือน ดิน 4 มมุ ของเรือน 2681. ดินกลางจอมปลวก ดนิ กลางจอมปลวก 2682. ดนิ กลางเตาไฟ ดนิ กลางเตาไฟ 2683. ดนิ กอนเสา ดนิ กอ นเสา 2684. ดินกี่ อิฐ 2685. ดนิ ขวยมดงาม ขุยดนิ รูมดงาม 2686. ดินขวยมดล้ิน ขยุ ดนิ รูมดตะนอย 2687. ดินขาว ดนิ ขาว 2688. ดนิ จอมปลวก ดนิ จอมปลวก 2689. ดนิ จ่ี กอ นอฐิ 2690. ดินแดง ดนิ แดง 2691. ดินตดิ หางหมู ดนิ ตดิ หางหมู 2692. ดินเตาไฟ ดินเตาไฟ 2693. ดินปลายไถ ดินตดิ ปลายคนั ไถ 2694. ดนิ ไฟ ดนิ ประสิว 2695. ดนิ ไฟ ดินไฟ 2696. ดนิ ส่แี จง เตาไฟ ดินสม่ี มุ ของเตาไฟ 2697. ดินสแ่ี จงเรือน ดินสมี่ มุ ของเรือน 2698. ดคี ะตึง ดคี ะตึง 2699. ดีฅวาย ดีควาย 2700. ดดี ตอยต่ัง Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

149 ตารางที่ 2.1 สมนุ ไพรทพ่ี บในคัมภรี ต าํ ราแพทยแ ผนไทยลานนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ที่ ช่อื ภาษาลา นนา ช่อื ภาษาไทย 2701. ดีปลี ดปี ลี 2702. ดีเอยย่ี น ดเี หยย่ี น 2703. ดูกเครือ มะดกู เครอื 2704. ดกู ตน มะดกู ตน 2705. เดงชางเผอื ก เดงชางเผอื ก 2706. เดงมาด เดงมาด 2707. เดงมาดขาว เดงมาดขาว 2708. เดงแยม เดงแยม 2709. เดงเหว เดงเหว 2710. เดา เดา 2711. เดานอย เดานอ ย 2712. เดาหลวง เดาหนมุ 2713. เดาหลวง เดาหลวง 2714. เด่งิ กาตายพราย เพกาตายพราย 2715. เดิมเหลา เดมิ เหลา 2716. เดอ่ื เกลย้ี ง มะเดอ่ื อุทุมพร 2717. เด่อื ดนิ มะเดอื่ ดิน 2718. เดอ่ื ปอ ง มะเดอื่ ปอ ง 2719. เดือ่ ปอ งตายแขวน มะเดอื่ ปอ งตายแขวน 2720. เดือย เดือย 2721. เดอื ยปด เดอื ยปด 2722. เดือยรอ ย เดือยรอย 2723. เดอื ยหิน เดอื ยหิน 2724. เดื่อวา มะเด่ือวา 2725. เดอื่ หอม มะเดอ่ื หอม 2726. เดือ่ หนิ มะเดอื่ หิน 2727. แด ดักแด 2728. แดงกวา ฝาง แดงกวา ฝาง 2729. ตกตาล ตกตาล 2730. ตงชาน ตงชาน Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

150 ตารางท่ี 2.1 สมนุ ไพรทพ่ี บในคัมภรี ตาํ ราแพทยแผนไทยลานนาและตาํ รายาสมุนไพรลา นนา (ตอ) ท่ี ช่อื ภาษาลานนา ชอ่ื ภาษาไทย 2731. ตงชานเรือนแมห มา ย ตงชานเรือนแมห มา ย 2732. ตงบาน ตงบาน 2733. ตดหมา เถาตดหมูตดหมา 2734. ตดหมาตน ตดหมาตน 2735. ตน ออ ตน ออ 2736. ตรีชวา ตรีชวา 2737. ตรีผลา ตรผี ลา 2738. ตวง ตวง 2739. ตอ ตอ 2740. ตอก ตอก 2741. ตอกเกย้ี วซาย ตอกขมวดซาย 2742. ตอกเกย้ี วซาย ปมตอกขมวดซา ย 2743. ตอกแตก ตอกแตก 2744. ตอคา น ตอ คา น 2745. ตอง ใบตอง 2746. ตอ ง ตืน 2747. ตองกง ตองกง 2748. ตองแดงเหลือง กวาว 2749. ตองตัง่ ตองตงั่ 2750. ตองเตยิ ตองเตย 2751. ตองสาด ตองสาด 2752. ตองสาดขาว ตองสาดขาว 2753. ตองสาดแดง ตองสาดแดง 2754. ตะมอยขม ตะมอยขม 2755. ตักแตน ตก๊ั แตน 2756. ตั่งตู กะตงั กะต้ิว 2757. ตงั ผาก ตงั ผาก 2758. ตงั ผากกะรงั ตังชา ง ตงั ผากตน กะรังตังชาง 2759. ตงั ผากข้ีเหล็ก ตงั ผากขเ้ี หล็ก 2760. ตงั ผากเขียะ ตงั ผากตนเขยี ะ Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

151 ตารางท่ี 2.1 สมุนไพรท่พี บในคัมภรี ตาํ ราแพทยแผนไทยลา นนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ที่ ช่ือภาษาลา นนา ช่อื ภาษาไทย 2761. ตงั ผากเฅด็ เคา ตังผากตนคดั เคา 2762. ตงั ผากผกั หละ ตงั ผากตนชะอม 2763. ตงั ผากไมก ระโดน ตงั ผากตนกระโดน 2764. ตังผากไมค ังแดง ตังผากตนมะคงั แดง 2765. ตังผากไมง ้ิว ตงั ผากตนงิ้ว 2766. ตงั ผากไมจ วง ตงั ผากตนสนภูเขา 2767. ตังผากไมทนั ตงั ผากตน พุทรา 2768. ตงั ผากไมพิน ตงั ผากตน มะตมู 2769. ตังผากไมลมแลง ดอกดาํ ตังผากตน ราชพฤกษดอกดาํ 2770. ตังผากไมสรี ตังผากตน โพธ์ิ 2771. ตังผากไมสอน ตงั ผากตน สอน 2772. ตังผากไมส กั ตังผากตน สกั 2773. ตังผากหยา ตนี กา ตังผากตนตนี กา 2774. ตับเตา ตบั เตา 2775. ตับเตาหลวง ตบั เตา ใหญ 2776. ตับหมาก ตับหมาก 2777. ตับเหลก็ ตับเหลก็ 2778. ตางนก ตา งนก 2779. ตานซาย ตาลทราย 2780. ตานตกแตม ตานนกแตม 2781. ตานทมุ ตาลทมุ 2782. ตานนกแต ตานนกแต 2783. ตานนางนาว ตาลนางนาว 2784. ตานฟก ตานฟก 2785. ตานเสย้ี น ตานเสยี้ น 2786. ตานหมอน ตานหมอน 2787. ตานฮว นเปด ไกรทอง 2788. ตาล ตาล 2789. ตาลไกก อ ม ตาลไกก อม 2790. ตาลตน ตาลตน Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

152 ตารางท่ี 2.1 สมุนไพรท่ีพบในคัมภรี ตาํ ราแพทยแผนไทยลา นนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ) ที่ ช่อื ภาษาลา นนา ชื่อภาษาไทย 2791. ตาเสือ ยอ 2792. ตาเสอื บาน ยอบา น 2793. ตาหลอมขาว ดอกบานไมร โู รยขาว 2794. ติว้ เหลอื ง ตว้ิ เหลอื ง 2795. ตีนชา งนอ ย ตีนชา งนอย 2796. ตนี ตงั่ ขาวตอกแตก 2797. ตนี นก ตีนนก 2798. ตนี เปด ตนี เปด 2799. ตนี เปด ภมุ มี ตนี เปด ภมุ มี 2800. ต่งึ ตุมกาขาว 2801. ต่งึ เครือ ขา วสารดอกใหญ 2802. ตึ่งเครอื ขาว ตึ่งเครอื ขาว 2803. ตง่ึ เครอื คาํ ตง่ึ เครือคาํ 2804. ตึง่ เครอื ฅําตวั แม ขวากไก 2805. ตง่ึ ตาง ตง่ึ ตาง 2806. ตืกหมาหนอ ย หญา ตกื หมานอย 2807. เตย เตย 2808. เตยิ เกียงปา 2809. แตงซ้งั แตงรา น 2810. แตงตอมขาม แตงตอมขาม 2811. แตงตัวพู แตงตัวผู 2812. แตงปา แตงปา 2813. แตงเปด แตงเปด 2814. แตงหนู แตงหนู 2815. แตนฅา แตนคา 2816. ไตลตนี แรด ไตลตนี แรด 2817. ถบถาบ ถบถาบ 2818. ถัว่ ถว่ั 2819. ถัว่ ควาง ถั่วควาง 2820. ถ่ัวพู ถั่วพู Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

153 ตารางท่ี 2.1 สมนุ ไพรท่ีพบในคมั ภรี ต าํ ราแพทยแผนไทยลา นนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ) ท่ี ชอื่ ภาษาลา นนา ชื่อภาษาไทย 2821. ถ่วั พูบา น 2822. ถา น ถ่วั พบู าน 2823. ถานไฟผี ถา น 2824. เถานง่ั รงุ ถา นไฟผี 2825. เถานางนูน เฒา น่ังรงุ 2826. ทอง ผกั สาบ 2827. ทองน้ํา ทอง 2828. ทองบก ทองนํ้า 2829. ทองบาน ทองบก 2830. ทองหลาง ทองบา น 2831. ทง่ั สะเดน็ ทองหลาง 2832. ทนั ลิง ทง่ั สะเดน็ 2833. ทันหมอ ทนั ลิง 2834. ทามแกน ทนั หมอ 2835. ทายเหนิ ทามแกน 2836. ทึง(ตึง) ตายเหนิ 2837. ทุงสอ พลวง 2838. ทุม ฅาํ ปลาไหลเผอื ก 2839. ทุมทอก กา นเหลอื ง 2840. ทมุ นาํ้ ทมุ ทอก 2841. เทา ทมุ ขัก 2842. เทากลางกองไฟ ขี้เถา 2843. เทา กลางเตาไฟ ขเ้ี ถา กลางกองไฟ 2844. เทา ปา เรีย่ ว ขี้เถา กลางเตาไฟ 2845. เทยี นขาว ข้เี ถา จากปาชา 2846. เทยี นเขาเปลอื ก เทยี นขาว 2847. เทียนดาํ เทยี นขา วเปลอื ก 2848. เทยี นแดง เทียนดํา 2849. เทยี นตาต้กั แตน เทยี นแดง 2850. นกเขียน เทยี นตาตก๊ั แตน นกกระเรยี น Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

154 ตารางท่ี 2.1 สมนุ ไพรทีพ่ บในคมั ภรี ต าํ ราแพทยแ ผนไทยลา นนาและตํารายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ) ที่ ชอ่ื ภาษาลา นนา ช่ือภาษาไทย 2851. นกเยยี ก นกเงอื กนํา้ 2852. นกเยือก นกเงือก 2853. นมนก นมนก 2854. นมเปด นมเปด 2855. นอดน้ํา นอดนํา้ 2856. นงั แพรง นังแพรง 2857. นางขอ ย นางขอ ย 2858. นางขาม นางมะขาม 2859. นางฉาํ ฉา นางฉาํ ฉา 2860. นางชม กะทกรก 2861. นางตึง่ นางตมุ กาขาว 2862. นางเปลา นางเปลา 2863. นางผกั โขมหิน นางผักโขมหนิ 2864. นางผาแปง นางดบั ยาง 2865. นางลมแลง นางราชพฤกษ 2866. นางแลวปา นางแลวปา 2867. นางสมเหด็ นางสมเหด็ 2868. นางสัก นางสัก 2869. น้าํ แกว ฟกทอง 2870. นํ้าข้เี ทากลางเตาไฟบนเรือน น้าํ ข้ีเถากลางเตาไฟบนเรือน 2871. น้ําเขา มวก นาํ้ มวกขาว 2872. นาํ้ ใจใครพ ระญาอินทร น้าํ ใจใครพระญาอินทร 2873. นา้ํ ตน คนโท 2874. นาํ้ ตน ดนิ เชยี งใหม คนโทดนิ เชียงใหม 2875. น้ําตาลขวด นาํ้ ตาลกรวด 2876. นาํ้ เตาขม นาํ้ เตา ขม 2877. นา้ํ เตา ขาว น้าํ เตาขาว 2878. นํา้ เตานก น้ําเตานก 2879. นํา้ เตาปา น้ําเตาปา 2880. น้ํานมงวั น้ํานมวัว Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

155 ตารางท่ี 2.1 สมนุ ไพรทีพ่ บในคัมภรี ตาํ ราแพทยแผนไทยลานนาและตํารายาสมุนไพรลา นนา (ตอ ) ที่ ชอ่ื ภาษาลานนา ชือ่ ภาษาไทย 2881. นํา้ แน 2882. น้ําเผิ้ง รางจืด 2883. นํา้ เผิ้งดิน น้ําผ้ึง 2884. นาํ้ มนั ยาง น้ําผึง้ ดนิ 2885. น้าํ ราก นา้ํ มนั ยาง 2886. น้าํ ออ ย น้ําราก 2887. นิลฅง น้ําออย 2888. เนา ใน นลิ คง 2889. เนยี มระสี เนาใน 2890. เนื้อเหลือ เนยี มฤาษี 2891. แนพ ลูดนิ เนอ้ื เหลือ 2892. ไนปน ฝาย แนพ ลูดนิ 2893. บง เครอ่ื งปน ดา ย 2894. บอนแบว ไผบ ง 2895. บั่วแดง บอนแบว 2896. บวั ทอง หอมแดง 2897. บวั นาก บัวตอง 2898. บัวบก บุนนาค 2899. บา แควง ขม บวั บก 2900. บา หนุน มะแวง ตน 2901. บดิ งาดํา ขนนุ 2902. บกุ บดิ งาดํา 2903. เบงจาย บุก 2904. เบงชอน เบงจาย 2905. เบงชะอบี เบงชอน 2906. เบญกานี เบงชะอีบ 2907. เบาะดํา เบญกานี 2908. เบาะแดง เบาะดาํ 2909. เบ้ียแม เบาะแดง 2910. เบี้ยไม เบีย้ ตัวเมยี เกลด็ นาคราช Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

156 ตารางท่ี 2.1 สมุนไพรที่พบในคัมภรี ตาํ ราแพทยแผนไทยลานนาและตํารายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ท่ี ชอ่ื ภาษาลา นนา ชือ่ ภาษาไทย 2911. ใบตองหอ ช้นิ หมู 2912. ปลาก้งั ใบตองหอเน้ือหมู 2913. ปลาดกุ ปลาก้ัง 2914. ปลาผา ปลาดกุ 2915. ปลายปวด ตะพาบน้าํ 2916. ปอ ปลายปวด 2917. ปอดาํ ปอ 2918. ปอธง ปอดํา 2919. ปอมแปง ปอธง 2920. ปอมเหมน ปอมแปง 2921. ปอยาบ ปอมเหมน 2922. ปอหมาก ปอยาบ 2923. ปงขาว ปอหมาก 2924. ปงแป ผักปลังขาว 2925. ปากนา้ํ ตน ปง ดิน 2926. ปา เรย่ี วหมอง เศษปากคนโท 2927. ปตอง ปา เร่ยี วหมอง 2928. ปุมเหมน ปตอง 2929. ปู ปุมเมน 2930. ปนู ผง ปู 2931. เปด ปนู ผง 2932. เปลวปลองฟา เปด 2933. เปลา เปลวปลอ งฟา 2934. เปลา ฅาํ เปลา 2935. เปลา แดง เปลา คาํ 2936. เปลา ตองแตก เปลา แดง 2937. เปลานอ ย เปลาตองแตก 2938. เปลาเลอื ด เปลา นอย 2939. เปลา เลือดเครอื เปลาเลือด 2940. แปก กลง้ิ กลางดง แปก Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

157 ตารางที่ 2.1 สมนุ ไพรท่ีพบในคมั ภรี ต าํ ราแพทยแ ผนไทยลานนาและตํารายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ ) ที่ ชอื่ ภาษาลา นนา ชื่อภาษาไทย 2941. แปงเขา หมาก 2942. แปง เหลา แปงขาวหมาก 2943. แปบผี แปง เหลา 2944. แปบผี แปบผี 2945. แปมเร้ือ มะแปบผี 2946. ผกั กาด ถ่ัวแปบเรอ้ื 2947. ผักเฅ็ด ผักกาด 2948. ผกั แฅบ ผักเคด็ 2949. ผักชี ผักตาํ ลึง 2950. ผักตบ ผักชี 2951. ผักบงุ แดง ผกั ตบ 2952. ผกั ปลงั ดนิ ผักบงุ แดง 2953. ผกั เปย ว เหงอื กปลาหมอ 2954. ผักเผด็ ผกั เปย ว 2955. ผักพรา ผักคราด 2956. ผักพวย ผกั พรา 2957. ผกั เพยี ง ผกั พวย 2958. ผกั แพว ผักเพยี ง 2959. ผกั ฟา ผักแพว 2960. ผกั ฟาแดง ผักฟา 2961. ผกั มาม ผักฟาแดง 2962. ผักไร ผกั มาม 2963. ผกั เลอื ด ผกั ไร 2964. ผกั แวน ผกั เลอื ด 2965. ผกั สาบขาว ผักแวน 2966. ผักเสีย้ น ผักสาบขาว 2967. ผกั เส้ียนดอกขาว ผกั เสย้ี น 2968. ผักเสย้ี นผี ผกั เสย้ี นดอกขาว 2969. ผกั หนอกชาง ผักเส้ยี นผี 2970. ผักหนงั ผักหนอกชา ง ผักหนัง Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

158 ตารางท่ี 2.1 สมนุ ไพรท่ีพบในคมั ภรี ตาํ ราแพทยแ ผนไทยลานนาและตาํ รายาสมุนไพรลานนา (ตอ ) ท่ี ช่อื ภาษาลานนา ชอ่ื ภาษาไทย 2971. ผกั หนาม ผักหนาม 2972. ผักหมแดง ผกั โขมแดง 2973. ผกั หมหดั ผักหมหดั 2974. ผักหมาก ผักหมาก 2975. ผกั หละ ชะอม 2976. ผกั หวาน ผักหวาน 2977. ผักหวานบา น ผักหวานบาน 2978. ผักหวานปา ผกั หวานปา 2979. ผกั หาย ผักหา ย 2980. ผกั โหมขาว ผกั โขมจีน 2981. ผักโหมหนาม ผกั โขมหนาม 2982. ผักไห ผกั ไห 2983. ผักแอบ ผักแอบ 2984. ผากเสย้ี น ผากเสี้ยน 2985. ผา ขาว ผา ขา ว 2986. ผาดํา ผา ดาํ 2987. ผา แดง ผา แดง 2988. ผาปนู ดิบ ผาปูนดิบ 2989. ผา แพรดํา ผาแพรดํา 2990. ผา ลาย ผาลาย 2991. ผา ลายดาํ ผา ลายดาํ 2992. ผาสงั ฆาฏิ ผาสงั ฆาฏิ 2993. ผา ส้นิ ลาย ผาถงุ ลาย 2994. ผาเสยี ง ผาเสยี ง 2995. ผาหนัก ผาหนัก 2996. ผา หลา ผาหลา 2997. ผีเส้อื นอยตายแขวน คนทสี อตายแขวน 2998. ผเี ส้ือหลวง สีเส้ือหลวง 2999. ไผ ไผ 3000. ไผนํ้า ไผนาํ้ Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

159 ตารางที่ 2.1 สมุนไพรทพี่ บในคมั ภรี ตาํ ราแพทยแผนไทยลานนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ ) ท่ี ชอื่ ภาษาลา นนา ช่ือภาษาไทย 3001. ไผเรย้ี 3002. ฝอยลม ไผเ ร้ีย 3003. ฝาง ฝอยลม 3004. ฝางหวาน ฝาง 3005. ฝางหนิ มะปรางหวาน 3006. ฝาย ฝางหิน 3007. ฝายปา ฝา ย 3008. ฝน หิง ฝา ยปา 3009. พระเจาน่ังกลอน ฝน หิง 3010. พระญายา พระเจา นง่ั กลอน 3011. พริก พญายา 3012. พรกิ นอย พรกิ 3013. พรกิ นอ ย พริกไทย 3014. พรกิ ปอ ม พรกิ นอ ย 3015. พลา ว พริกปอ ม 3016. พลาวนอย มะพราว 3017. พลา วไฟ มะพรา วนอ ย 3018. พลาวไฟตัวพู มะพราวไฟ 3019. พลา วลาํ เดยี ว มะพรา วไฟตัวผู 3020. พลาวหนุม มะพราวลาํ เดยี ว 3021. พลาวหา ว มะพรา วหนมุ 3022. พลูตน มะพราวหา ว 3023. พลแู ท พลูตน 3024. พลลู งิ พลูแท 3025. พลลู ิงนก ชะพลู 3026. พอ งทงั 2 พลลู ิงนก 3027. พะวา พองทงั้ 2 3028. พังพอน พะวา 3029. พันแข พังพอน 3030. พบั ดํา พนั แข สมดุ ดาํ Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

160 ตารางท่ี 2.1 สมุนไพรท่พี บในคัมภรี ตาํ ราแพทยแ ผนไทยลานนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ) ท่ี ชือ่ ภาษาลา นนา ชือ่ ภาษาไทย 3031. พายชะเมา 3032. พิง่ พายชะเมา 3033. พิ่งแดง นางแยม 3034. พิ่งตน ปง แดง 3035. พิ่งสมทุ ท ปงตน 3036. พิดเทาะ ปงสมุทร 3037. พิดพิวขาว พงุ ดอ 3038. พดิ พิวดํา เจตมลู เพลิงขาว 3039. พิดพิวแดง เจตมลู เพลิงดาํ 3040. พนิ ขาว เจตมลู เพลิงแดง 3041. พนิ ดาํ พนิ ขาว 3042. พนิ หนุม พินดํา 3043. พุด มะตูมหนมุ 3044. พดุ ขาว ดอกพดุ 3045. พุดนอย ดอกพดุ ขาว 3046. พุทธสอน พุดนอย 3047. พุทธสอนขาว พทุ ธสอน 3048. พมุ ทองเซ พุทธสอนขาว 3049. พุไลฅาํ พมุ ทองเซ 3050. พูเลยิ พไุ ลคํา 3051. เพงแดง ไพล 3052. เพรี้ยฟาน เพงแดง 3053. เพรีย้ ฟาน เพรีย้ ฟาน 3054. เพาเดือ สันโสก 3055. เพาหนาม เพาเดือ 3056. เพาหนามทงั 3 เพาหนาม 3057. แพคะโท เพาหนามทัง้ 3 3058. แพง แพคะโท 3059. แพงพวย แพง 3060. แพม เพยี งพวย แพม Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

161 ตารางที่ 2.1 สมนุ ไพรทีพ่ บในคมั ภรี ต าํ ราแพทยแผนไทยลา นนาและตํารายาสมุนไพรลา นนา (ตอ ) ท่ี ชื่อภาษาลา นนา ช่อื ภาษาไทย 3061. แพหนาม แพหนาม 3062. แพะ แพะ 3063. ไพรกา ไพรกา 3064. ไพรกาตายพราย ไพรกาตายพราย 3065. ฟกข้ีหมู ฟกข้หี มู 3066. ฟกแฟน ฟก แฟน 3067. ฟกหมน ฟก หมน 3068. ฟก ออ ย ฟกออ ย 3069. ฟาก ฟาก 3070. ฟากชานเยยี่ ว ฟากชานเยย่ี ว 3071. ฟาน เกง 3072. ฟานกระดาง ฟานกระดาง 3073. ฟานอยาแหง ฟานยาแหง 3074. ฟา แพง ฟาแพง 3075. เฟอง เฟอ ง 3076. เฟอ งเขา กํา่ ฟางขาวเหนียวดาํ 3077. เฟอ งเขา จา ว ฟางขา วเจา 3078. เฟอ งถว ยจีน เศษถว ยจีน 3079. เฟอ งบาตรแตก เศษบาตรแตก 3080. เฟองบาตรลงั กา เศษบาตรลังกา 3081. เฟองหมออาบผี เศษหมออาบผี 3082. แฟก แฟก 3083. แฟง ฟกแฟง 3084. ไฟเดอื น 5 ไฟเดอื น 5 3085. ไฟทองคนั ธะ ไฟทองคันธะ 3086. ภมิ าน ภิมาน 3087. ภุยแดง ภยุ แคง 3088. มดควยงัว มดควยงัว 3089. มดรี่ มดร่ี 3090. มดสม มดแดง Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

162 ตารางท่ี 2.1 สมุนไพรทพ่ี บในคัมภรี ตาํ ราแพทยแ ผนไทยลานนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ) ที่ ช่ือภาษาลานนา ช่ือภาษาไทย 3091. มวกเขา 3092. มวงคอม เถามวกเขา 3093. มวงเครือ มว งคอม 3094. มว งฝาย มว งเครอื 3095. มหากา มะมวงฝาย 3096. มหากาขาว มหากา 3097. มหากาดอกดํา มหากาขาว 3098. มหากาดาํ มหากาดอกดาํ 3099. มหากาทงั 5 มหากาดาํ 3100. มหากาน มหากาทัง้ 5 3101. มหากานอย มหากาน 3102. มหากาเหลอื ง มหากานอ ย 3103. มหาโยคี มหากาเหลือง 3104. มหาโยคีซะลดุ มหาโยคี 3105. มหาละลาย มหาโยคซี ะลดุ 3106. มหาหงิ คุ มหาละลาย 3107. มอก มหาหิงคุ 3108. มอดขเี้ หลก็ มอก 3109. มอน มอดตนข้ีเหลก็ 3110. มอนไขดบิ มอน 3111. มะกอกทงั 2 มอนไขดิบ 3112. มะกอกพู มะกอกทง้ั 2 3113. มะกองเขา มะกอกตวั ผู 3114. มะกอ งเขา นอย มะกอ งขา ว 3115. มะขกี้ าตวั พู มะกอ งขา วนอย 3116. มะโขก ขก้ี าตวั ผู 3117. มะคงั แดง มะโขก 3118. มะคาย มะคงั แดง 3119. มะคายหยมุ มะคาย 3120. มะคง้ิ มะคายหยมุ มะคงิ้ Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

163 ตารางท่ี 2.1 สมุนไพรทพี่ บในคัมภรี ต าํ ราแพทยแ ผนไทยลานนาและตาํ รายาสมุนไพรลานนา (ตอ) ที่ ชอ่ื ภาษาลา นนา ช่อื ภาษาไทย 3121. มะโคเลอื ดนก 3122. มะฅาด มะโคเลอื ดนก 3123. มะฅา ตน มะคาด 3124. มะฅาแต มะคา ตน 3125. มะฅาโมง มะคา แต 3126. มะฅา หนมุ มะคาโมง 3127. มะฅําดคี วาย มะคา หนุม 3128. มะดกู มะคําดคี วาย 3129. มะเด่อื ดอ ง มะดูก 3130. มะธง มะเดือ่ ดอง 3131. มะธาด มะธง 3132. มะบงุ มะธาด 3133. มะปเู จา มะบุง 3134. มะเปา มะปเู จา 3135. มะผา มะเปา 3136. มะลิออ ง มะผา 3137. มะลืมดาํ บะลิออง 3138. มะลมื ลาย มะลืมดาํ 3139. มะสบื มะลืมลาย 3140. มะอง นก มะสบื 3141. มัน ประคาํ นก 3142. มนั ปลา มนั 3143. มันเหลือง กันเกรา 3144. มา มนั เหลอื ง 3145. มาด มา 3146. มุกหอยกาบลาน กํามะถัน 3147. มกู เทยี น มุกหอยกาบลาน 3148. มูกนั่ง มกู เทยี น 3149. มกู นง่ั พดุ ทงุ 3150. เมอื ก มูกน่ัง ไกแดง Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

164 ตารางที่ 2.1 สมนุ ไพรท่ีพบในคมั ภรี ตาํ ราแพทยแ ผนไทยลา นนาและตํารายาสมุนไพรลานนา (ตอ ) ที่ ช่ือภาษาลา นนา ชื่อภาษาไทย 3151. แมงฅวั่นซาย แมลงควัน่ ทราย 3152. แมงวันหัวเขียว แมลงวนั หวั เขยี ว 3153. แมงแสบ แมลงสาบ 3154. แมด แมด 3155. แมน แมน 3156. โมก โมก 3157. โมกหลวง มูกหลวง 3158. ไมซ าง ไผซาง 3159. ไมซางฅํา ไผซ างคํา 3160. ไมแ ดง แดง 3161. ไมฟ า ผา ตน ไมทถี่ กู ฟาผา 3162. ไมรวก ไผร วก 3163. ไมรวกแดง ไผรวกแดง 3164. ไมส อน สอน 3165. ไมหวั หมู ไมหัวหมู 3166. ยมบาน มะยมบา น 3167. ยา เถา วา นยาเฒาเฝา เรือน 3168. ยาบขี้ไก ขาวตาก 3169. ยาหอ ยตน ยาหอ ยตน 3170. ยมุ ตีนหมา ขยุมตนี หมา 3171. เยีย่ วงวั ดํา นํ้ามูตรวัวดาํ 3172. เยีย่ วฟาน เยี่ยวฟาน 3173. เยีย่ วหมู สะพา นกน 3174. เยือง เลียงผา 3175. รกฟา รกฟา 3176. รกั รกั 3177. รงั ตอรา ง รงั ตอรา ง 3178. รังแตน รงั แตน 3179. รังแตนสาย รงั แตนสาย 3180. รังปลวกฅาํ รังปลวกคาํ Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

165 ตารางที่ 2.1 สมนุ ไพรทีพ่ บในคมั ภรี ต าํ ราแพทยแผนไทยลานนาและตํารายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ) ที่ ชือ่ ภาษาลา นนา ชื่อภาษาไทย 3181. รังแมงบงหมากเขือแจ รังหนอนตนมะเขอื ขืน่ 3182. รังแมงบงหมากแฅวง รงั หนอนตน มะแวง 3183. รว้ั ร้วั 3184. รั้วบา น ร้ัวบา น 3185. ราก อาเจยี น 3186. รากขาว รากขาว 3187. รากดาํ รากดํา 3188. รากแรง รากเเรง 3189. รากออกกอน รากออกกอน 3190. รางขาว รางขาว 3191. รางขดุ รางขดุ 3192. รางเขาหมู รางขาวหมู 3193. รางไคร รางไคร 3194. รางไครเครือ รางไครเครอื 3195. รางไครต น รางไครต น 3196. รางฅาว รางคาว 3197. รางฅาว วานน้ํา 3198. รางฅาวตน รางคาวตน 3199. รางแฅง รางแคง 3200. รางดํา รางดาํ 3201. รางดดี รางดดี 3202. รางแดง รางแดง 3203. รางตน รางตน 3204. รางนก รางนก 3205. รางพาย รางพาย 3206. รางพายนอย รางพายนอย 3207. รางพายใหย รางพายใหญ 3208. รางพุ รางพุ 3209. รางโพงทัง 2 รางโพงท้ัง 2 3210. รางมา รางมา Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

166 ตารางท่ี 2.1 สมนุ ไพรที่พบในคมั ภรี ตาํ ราแพทยแ ผนไทยลานนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ) ที่ ชอื่ ภาษาลา นนา ชื่อภาษาไทย 3211. รางรอ น รางรอน 3212. รางหมา รางหมา 3213. รางหมู รางหมู 3214. รางเอยน เครอื ขาวเยน็ 3215. ราํ เยียะ แกลบหยาบ 3216. ริดครดุ เลบ็ ครุฑ 3217. เรย้ี ตน ไผเร้ียตน 3218. เร่ยี น เกรียน 3219. เรอื ด เรือด 3220. แรง แรง 3221. แรง อแี รง 3222. แรงตวั พู อีแรง ตวั ผู 3223. แรด แรด 3224. แรนก แรนก 3225. ลมแลง ราชพฤกษ 3226. ลมแลง ดอกแดง ราชพฤกษด อกแดง 3227. ลา ลา 3228. ลา นผพี า ย ลานผีพาย 3229. ลงิ ลิง 3230. ลงิ ลม ลิงลม 3231. ลิ้นเอยย่ี น ลิ้นเหยยี่ น 3232. ลีลวั แดง ลลี วั แดง 3233. ลืมดาํ ลืมดํา 3234. ลูกกงพระญาอนิ ทร ลูกกงพระอนิ ทร 3235. ลบู ลบี ลูบลีบ 3236. ลูบลบี ตน เกลด็ ปลา 3237. เลงชอน เทา ยายมอ ม 3238. เล็น เล็น 3239. เลบ็ ตนี เล็บเทา 3240. เล็บมือ เลบ็ มอื Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

167 ตารางที่ 2.1 สมุนไพรทีพ่ บในคมั ภรี ต าํ ราแพทยแผนไทยลานนาและตํารายาสมุนไพรลา นนา (ตอ ) ท่ี ช่อื ภาษาลา นนา ชอ่ื ภาษาไทย 3241. เลยี งเผ้ึง 3242. เลอื ดแรด เลียงผึ้ง 3243. วอก เลือดแรด 3244. วีตาล วอก 3245. แววหางนกยูง พัดใบตาล 3246. สบสาก แววหางนกยูง 3247. สม สบสาก 3248. สมกบ สม 3249. สม กบขาว สมกบ 3250. สมกบเครอื สมกบขาว 3251. สม กบตน สม กบเครือ 3252. สม กบทัง 2 สม กบตน 3253. สม กบยอดขาว สมกบทั้ง 2 3254. สม ก้งั สม กบยอดขาว 3255. สมกงั้ สม ก้งั 3256. สม กงุ ส้ัมก้ัง 3257. สมจวก กา งปลาเทศ 3258. สม จอ ม สม จวก 3259. สมชา สมจอม 3260. สมชืน่ สม ชา 3261. สมเช่ือ เขยตาย 3262. สมซา สมเชอื่ 3263. สมซาหวาย สม ซา 3264. สมปอย สมซา หวาน 3265. สมปอยยอบ สม ปอ ย 3266. สมปอ ยหวาน สม ปอยยอบ 3267. สมปอยหวาน ชะเอมปา 3268. สมพอง สม ปอ ยหวาน 3269. สมมะแง เฉียงพรานางแอ 3270. สม มะนาว บา แง สม มะนาว Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

168 ตารางที่ 2.1 สมนุ ไพรทพ่ี บในคัมภรี ตาํ ราแพทยแผนไทยลานนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ที่ ช่อื ภาษาลานนา ช่ือภาษาไทย 3271. สม ละออบ 3272. สมสงั กา สม ละออบ 3273. สมสานดาน สม สงั กา 3274. สมสกุ สม สานดาน 3275. สม เสี้ยน อโศก 3276. สมแสงกา สมเสยี้ น 3277. สมหนอ ไมร ุนไฟ สมแสงกา 3278. สม หลอด สมหนอไมร นุ ไฟ 3279. สม เหด็ สม หลอด 3280. สม เหด็ สมเสด็ 3281. สม เหด็ ขาว สมเหด็ 3282. สม เหด็ ยอดขาว สม เหด็ ขาว 3283. สมเหด็ หนมุ สมเหด็ ยอดขาว 3284. สมเหด็ ออกกอน สม เหด็ หนมุ 3285. สม เหยี ก สม เหด็ ออกกอน 3286. สม เหยี ก สมเปย ก 3287. สมอตีนเปด สม เหรยี ก 3288. สรี สมอตีนเปด 3289. สลดิ โพธิ์ 3290. สะบนั งาปา สลดิ 3291. สะพันคน คา สามซกี 3292. สะเพาลม สะพันคน 3293. สะเพาลมเครอื สมี 3294. สะเพาลมตน สะเพาลมเครือ 3295. สะระแหน สะเพาลมตน 3296. สะเลยี ม สะระแหน 3297. สะแล สะเดา 3298. สะแลปอม สะแล 3299. สกั สะแลปอม 3300. สกั ข้ไี ก สัก กะเปย ด Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

169 ตารางที่ 2.1 สมนุ ไพรทีพ่ บในคมั ภรี ต าํ ราแพทยแ ผนไทยลานนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ท่ี ช่ือภาษาลานนา ชือ่ ภาษาไทย 3301. สกั ขีไ้ ก สักขไี้ ก 3302. สกั หนมุ สกั หนมุ 3303. สัง สัง 3304. สังกรณี สังกรณี 3305. สังน้ํา สงั น้ํา 3306. สังบก สงั บก 3307. สัตตพระอนิ ท ฉตั รพระอินทร 3308. สนั สนั 3309. สาก สาก 3310. สากครก สากครก 3311. สากครกตาํ เขา สากตําขา ว 3312. สากมอง สากครกกระเดอ่ื ง 3313. สากมองแมห มา ย สากครกกระเด่ืองแมม า ย 3314. สากมองสดุ สากมองสุด 3315. สางพง สานพง 3316. สาด สาด 3317. สาดขาว สาดขาว 3318. สาดตองแดง สาดตองแดง 3319. สาดทงั 2 สาดทง้ั 2 3320. สาดปดุ สาดขาด 3321. สาเดือ เสาเดือ 3322. สาตน สาตน 3323. สาแท สาแท 3324. สาน สาน 3325. สาน สา น 3326. สานเขา ก่าํ สานขาวก่ํา 3327. สานเขา ตอก สานขา วตอก 3328. สานเขา ตอก สานขาวตอก 3329. สานฅาํ กางหลวง 3330. สานเงนิ สานเงนิ Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

170 ตารางที่ 2.1 สมนุ ไพรท่พี บในคมั ภรี ตาํ ราแพทยแผนไทยลา นนาและตาํ รายาสมุนไพรลานนา (ตอ ) ที่ ชือ่ ภาษาลานนา ชื่อภาษาไทย 3331. สานจอด 3332. สานดอย สานจอด 3333. สานดงั ดดี สานดอย 3334. สานดดี สานดังดดี 3335. สานดรี วก สานดดี 3336. สานถวั่ สานดรี วก 3337. สานทอง สานถว่ั 3338. สานทัง 2 สารทอง 3339. สานทงั 3 สานทั้ง 2 3340. สานทัง 5 สานทง้ั 3 3341. สานบาน สานทงั้ 5 3342. สานปา สานบา น 3343. สานปาแพระ สานปา 3344. สานผกั หละ สานปาแพระ 3345. สานไฟ สานชะอม 3346. สานสม สานไฟ 3347. สานหนู สารสม 3348. สานหมอน สารหนู 3349. สานหลวง สานหมอ น 3350. สามสบิ สานหลวง 3351. สายกระบงุ สามสิบ 3352. สารพัดพิษ สายกระบงุ 3353. สารพี สารพดั พิษ 3354. สารพีบา น สารภี 3355. สารพีปา สารภีบาน 3356. สาเลา สารภปี า 3357. สาแล สาเลา 3358. สาหลา สาแล 3359. สาหวาก สา หลา 3360. สําบุน สาหวาก สาํ บุน Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

171 ตารางท่ี 2.1 สมุนไพรท่พี บในคมั ภรี ต าํ ราแพทยแ ผนไทยลานนาและตํารายาสมุนไพรลานนา (ตอ) ท่ี ช่อื ภาษาลา นนา ชอ่ื ภาษาไทย 3361. สาํ โรง สาํ โรง 3362. สําเลา สําเลา 3363. สเี สยี ด สเี สยี ด 3364. สีเสือ้ ผีเส้อื 3365. สเี สื้อนอ ย คนทีสอ 3366. สูลวั สูลัว 3367. เสแง เสแง 3368. เสจราลาน เสจะราลาน 3369. เสสถว ยดอกทอง เศษถว ยลายดอกทอง 3370. เสา เสลา 3371. เสาครกมอง เสาครกกระเดื่อง 3372. เสาแตก เสา แตก 3373. เสาอารกั ษร า ง เสาอารักษราง 3374. เสย้ี ว เสย้ี ว 3375. เสี้ยวขาว เสย้ี วขาว 3376. เสี้ยวสม เสีย้ วสม 3377. เสอื เสือ 3378. เสื้อขาว ผเี ส้อื ขาว 3379. เสือไฟ เสอื ไฟ 3380. แสนผาวัง แสนผาวัง 3381. แสยก แสยก 3382. แสลง สะแลง 3383. แสะ แสะ 3384. โสน โสน 3385. โสนตัวพู โสนตวั ผู 3386. โสนตัวแมี โสนตวั เมยี 3387. ไสแ ลน ไสแ ลน 3388. ไสหวาน ไสหวาน 3389. ไสห วาย ไสห วาย 3390. ไสใ หยไม ไสใ หญไม Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

172 ตารางท่ี 2.1 สมนุ ไพรทพี่ บในคมั ภรี ต าํ ราแพทยแผนไทยลา นนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ) ที่ ชื่อภาษาลานนา ชื่อภาษาไทย 3391. หงหาง 3392. หงอนไก หงหาง 3393. หงอนไกข าว หงอนไก 3394. หงอนไกแดง หงอนไกขาว 3395. หงอนไกไ ทยแดง หงอนไกแ ดง 3396. หงอนนกยงู หงอนไกไทยแดง 3397. หญาตดหมา หงอนนกยงู 3398. หญาหวาย ตดหมตู ดหมา 3399. หนงั ไมหู หญาหวาย 3400. หนังเยอื ง หนงั ไมหู 3401. หนาด หนังเยือง 3402. หนาดฅาํ หนาด 3403. หนาดตายแขวน โลดทะนง 3404. หนาดตายพราย หนาดตายแขวน 3405. หนาดทงั 2 หนาดตายพราย 3406. หนาดน้ํา หนาดท้งั 2 3407. หนาดหลวง หนาดนํา้ 3408. หนาดออกกอน หนาดหลวง 3409. หนาน หนาดออกกอน 3410. หนา ผากฅวาย หนาน 3411. หนามไกข าว หนาผากควาย 3412. หนามไกไ ห หนามไกข าว 3413. หนามขวาก หนามไกไห 3414. หนามขอ หนามขวาก 3415. หนามขี้แรด หนามขอ 3416. หนามคนทา หนามขี้แรด 3417. หนามโคง หนามคนทา 3418. หนามฅง หนามโคง 3419. หนามฅวายแม หนามคง 3420. หนามจาย หนามควายแม หนามจาย Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

173 ตารางที่ 2.1 สมุนไพรทพี่ บในคมั ภรี ตาํ ราแพทยแ ผนไทยลานนาและตํารายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ที่ ชอ่ื ภาษาลานนา ชอื่ ภาษาไทย 3421. หนามชับ หนามชบั 3422. หนามดํา หนามดํา 3423. หนามดาํ หลวง หนามดําหลวง 3424. หนามดนิ หนามดนิ 3425. หนามแดง หนามแดง 3426. หนามตาฅง หนามตาคง 3427. หนามตางัว หนามตาววั 3428. หนามทนั หนามทนั 3429. หนามปรู หนามปรู 3430. หนามปยู า หนามปยู า 3431. หนามพรม หนามพรม 3432. หนามพานยา พานยา 3433. หนามเลบ็ แมว หนามเลบ็ แมว 3434. หนามหนั หนามหัน 3435. หนามหันแดง หนามหันแดง 3436. หนามหนั ทงั 2 หนามหนั ทง้ั 2 3437. หนาไม หนา ไม 3438. หนบิ นม หนบิ นม 3439. หนุนดนิ ขนุนดนิ 3440. หนุนทัง 2 ขนนุ ทง้ั 2 3441. หนุนเทส ขนุนเทศ 3442. หนนุ ราว ขนุนราว 3443. หนนุ หนอ ย ขนุนเลก็ 3444. หนู หนู 3445. หม โขม 3446. หมกตาฅวายพอน หมกตาควายเผอื ก 3447. หมงปลาหลาด หมงปลาหลาด 3448. หมวย หมวย 3449. หมวยเครือ หมวยเครือ 3450. หมวยตน หมวยตน Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

174 ตารางที่ 2.1 สมุนไพรที่พบในคมั ภรี ต าํ ราแพทยแผนไทยลานนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ) ท่ี ช่อื ภาษาลา นนา ชอ่ื ภาษาไทย 3451. หมหนาม 3452. หมอ โขมหนาม 3453. หมอก หมอ 3454. หมอตอ ม หมอก 3455. หมอ น หมอตอม 3456. หมอนํ้า หมอน 3457. หมอย หมอ นํา้ 3458. หมงั ฅะอยุ ขนเพชร 3459. หมดั หมงั คะอุย 3460. หม้ันขาว หมัด 3461. หมั้นแดง หมั้นขาว 3462. หมั้นในขาว หมน้ั แดง 3463. หมา หมนั้ ในสีขาว 3464. หมาก สนุ ขั 3465. หมากกน ปาน หมาก 3466. หมากกน เหลย้ี ม หมากกนปาน 3467. หมากกํ่า หมากกน เหลยี้ ม 3468. หมากเกลอื มะกลํา่ 3469. หมากเกลอื ปา มะเกลอื 3470. หมากเกยี้ วซา ย มะเกลอื ปา 3471. หมากขวัด หมากเกย้ี วซา ย 3472. หมากขวิด มะขวัด 3473. หมากขา ง มะขวดิ 3474. หมากขาม สลอด 3475. หมากขามปอม มะขาม 3476. หมากขามเปย ะ มะขามปอม 3477. หมากขก้ี า มะขามเปยก 3478. หมากขดู ขกี้ า 3479. หมากเขอื มะกรดู 3480. หมากเขือแจ มะเขอื มะเขือขน่ื Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

175 ตารางที่ 2.1 สมนุ ไพรที่พบในคมั ภรี ต าํ ราแพทยแผนไทยลานนาและตํารายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ ) ท่ี ชอื่ ภาษาลา นนา ชื่อภาษาไทย 3481. หมากเขอื บา ดอกขาว มะเขอื ลาํ โพงดอกขาว 3482. หมากแขวด หมากแขวด 3483. หมากโข หมากโข 3484. หมากโขก หมากโขก 3485. หมากคะดอม หมากคะดอม 3486. หมากคาย หมากคาย 3487. หมากคายขดั หมากคายขดั 3488. หมากเคย้ี ว หมากเคยี้ ว 3489. หมากเคย้ี วฅางชอง หมากเคย้ี วคางชอง 3490. หมากเคย้ี วหา ง หมากเคยี้ วหาง 3491. หมากเคย้ี วแหง หมากเคยี้ วแหง 3492. หมากแคด หมากแคด 3493. หมากฅวดั หมากควดั 3494. หมากฅา มะคา 3495. หมากเฅด็ หมากเคด็ 3496. หมากซาง หมากซาง 3497. หมากดาํ หมากดาํ 3498. หมากดกู หลวง มะดูกหลวง 3499. หมากตางัว หมากตาววั 3500. หมากเตา แตงโม 3501. หมากแตก หมากแตก 3502. หมากถบี หมากถบี 3503. หมากทัง 2 หมากทงั้ 2 3504. หมากทนั พทุ รา 3505. หมากทนั ขาว พุทราขาว 3506. หมากทันทงั 2 พทุ ราทั้ง 2 3507. หมากนงั หมากนัง 3508. หมากนางลิง หมากนางลงิ 3509. หมากนาว มะนาว 3510. หมากนาวผี มะนาวหวาน Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

176 ตารางท่ี 2.1 สมุนไพรที่พบในคมั ภรี ตาํ ราแพทยแผนไทยลา นนาและตาํ รายาสมุนไพรลานนา (ตอ ) ที่ ช่อื ภาษาลา นนา ชอ่ื ภาษาไทย 3511. หมากนาวสม 3512. หมากนํ้า มะนาวเปรีย้ ว 3513. หมากบวม นํ้าเตา 3514. หมากบา หมากบวม 3515. หมากบานอย สะบา 3516. หมากบาลิง สะบา นอ ย 3517. หมากบา ลมื ลาย สะบาลิง 3518. หมากบา ใหย สะบาลืมลาย 3519. หมากปวก สะบา ใหญ 3520. หมากปด หอ หมากปวก 3521. หมากปา หมากปด ฮอ 3522. หมากฝาง หมากปา 3523. หมากพลาวหลอด มะปราง 3524. หมากพิน มะพราวหลอด 3525. หมากพู มะตูม 3526. หมากพหู มากแม หมากตัวผู 3527. หมากฟก หมากผหู มากเมยี 3528. หมากเฟอง ฟก 3529. หมากเฟอ งบาน มะเฟอง 3530. หมากเฟอ งปา มะเฟอ งบา น 3531. หมากเฟอ งหวาน มะเฟอ งปา 3532. หมากแฟน มะเฟองหวาน 3533. หมากไฟ มะแฟน 3534. หมากมอก มะไฟ 3535. หมากมา หมากมอก 3536. หมากมาด ตะครอง 3537. หมากมอื หมากมาด 3538. หมากแม หมากมือ 3539. หมากยาว หมากตวั เมีย 3540. หมากยาว โพธิสตั ว หมากยาว Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

177 ตารางท่ี 2.1 สมนุ ไพรทพี่ บในคมั ภรี ตาํ ราแพทยแ ผนไทยลานนาและตาํ รายาสมุนไพรลา นนา (ตอ) ที่ ช่อื ภาษาลา นนา ช่ือภาษาไทย 3541. หมากรอด 3542. หมากแรก สลอดเถา 3543. หมากลวิ หมากแรก 3544. หมากโว มะนาวผี 3545. หมากสบื มะโว 3546. หมากแสด หมากสบื 3547. หมากหนดั หมากแสด 3548. หมากหอ สบั ปะรด 3549. หมากหกั หมากหอ 3550. หมากหวั หมากหกั 3551. หมากหินพอง หมากหวั 3552. หมากเหลยี้ ม หมากหนิ พอง 3553. หมากเหือก หมากเหลยี้ ม 3554. หมากแหนง หมากเหือก 3555. หมากอา หมากแหนง 3556. หมากอา ทัง 2 หมากอา 3557. หมากอา ทงั 3 หมากอา ท้งั 2 3558. หมากอ้ี หมากอา ท้งั 3 3559. หมาขาว เรว 3560. หมาเขือตายแขวน สนุ ขั ขาว 3561. หมาดํา มะเขอื ตายแขวน 3562. หมาแดง สุนขั ดาํ 3563. หมาปา สุนขั แดง 3564. หมาปา หมาปา 3565. หมาหริง่ หมาปา 3566. หมาเหงิย หมาหริง่ 3567. หมาเหยอื ง หมาเหงย 3568. หมาเหลอื ง หมามยุ 3569. หมี สนุ ขั เหลือง 3570. หมีนอย หมี หมีนอย Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

178 ตารางที่ 2.1 สมุนไพรที่พบในคมั ภรี ตาํ ราแพทยแ ผนไทยลา นนาและตํารายาสมุนไพรลานนา (ตอ ) ที่ ช่ือภาษาลา นนา ชอ่ื ภาษาไทย 3571. หมเี หมน็ หมีเหม็น 3572. หมนุ พีพา ย 3573. หมู หมู 3574. หมเู ถ่อื น หมูเถอื่ น 3575. หมโู ทน หมโู ทน 3576. หมบู าน หมบู าน 3577. หมูปลอ ย หมปู ลอ ย 3578. หมูปา หมปู า 3579. หมูสูบ หมสู บู 3580. หมหู มนั หมหู มนั 3581. หมเู หมน หมูเหมน 3582. หยา กอน หญาเจาชู 3583. หยากาบลาน หญา กาบลาน 3584. หยาเกล็ดหอย หญาเกลด็ หอย 3585. หยาเกลด็ หอยหลวง หญาเกลด็ หอยใหญ 3586. หยาขนหมู หญาขนหมู 3587. หยาขวาก หญาขวาก 3588. หยา ขวากนา หญา ขวากนา 3589. หยาขวากนานอ ย หญา ขวากนานอย 3590. หยาขดั หญา ขัด 3591. หยาขดั ขาว หญาขัดขาว 3592. หยา ขัดทงั 2 หญาขดั ทั้ง 2 3593. หยา ขัดนอย หญาขัดนอย 3594. หยาขัดหลวง หญาขัดหลวง 3595. หยา ขันนอย หญา ขันนอย 3596. หยาขา นอ ย หญาขานอย 3597. หยาขา วสาน หญาขาวสาร 3598. หยา ขีท้ ูด หญา ข้ีทดู 3599. หยา ข้หี นู หญาขหี้ นู 3600. หยา ขหี้ มู หญาข้หี มู Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

179 ตารางท่ี 2.1 สมนุ ไพรทีพ่ บในคมั ภรี ตาํ ราแพทยแ ผนไทยลานนาและตํารายาสมุนไพรลานนา (ตอ ) ที่ ชอื่ ภาษาลา นนา ชอ่ื ภาษาไทย 3601. หยา ขีอ้ น หญาขี้อน 3602. หยา เขมแมห มา ย หญาเขม็ แมห มา ย 3603. หยาเขาตอก หญา ขา วตอก 3604. หยาเขานก หญา ขาวนก 3605. หยาไขป ู หญา ไขปู 3606. หยา ไขเหา หญาไขเหา 3607. หยา ไขเ หาฅวาย หญาไขเ หาควาย 3608. หยา คระครกั หญาคระครัก 3609. หยาฅมบาง หญา คมบาง 3610. หยาฅวาย หญา ควาย 3611. หยาฅอทุง หญาคอทุง 3612. หยาฅา ฅา 3613. หยาฅาํ รอ ย หญา คาํ รอย 3614. หยางวงชา ง หญา งวงชาง 3615. หยา จิยอบ ไมยราบ 3616. หยา จูบจาม หญาจูบจาม 3617. หยา เจ็บนอ ง หญาเจ็บนอ ง 3618. หยา เจยี นทอง หญาเจยี นทอง 3619. หยา ชะมด หญาชะมด 3620. หยาชา หญาชา 3621. หยาชา งนอย หญาชางนอ ย 3622. หยาชางหลวง หญาชางหลวง 3623. หยา ชาเมด็ หญาชา เมด็ 3624. หยาชา เลอื ด หญาชา เลือด 3625. หยา เซาหมด หญาเซามด 3626. หยาไซ หญาไช 3627. หยา ไซ หญาไซ 3628. หยาไซขาว หญา ไซขาว 3629. หยาไซแดง หญา ไซแดง 3630. หยา ดกู ฅวาย หญาดกู ควาย Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

180 ตารางท่ี 2.1 สมนุ ไพรทีพ่ บในคัมภรี ต าํ ราแพทยแผนไทยลานนาและตํารายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ ) ท่ี ชอ่ื ภาษาลานนา ชื่อภาษาไทย 3631. หยาตนใหมห ลวง หญาตนใหมหลวง 3632. หยา ตองกง หญาตองกง 3633. หยาตานซาย หญาตานทราย 3634. หยาตาปู หญาตาปู 3635. หยาตติ อ หญา ตติ อ 3636. หยา ตีนกบั แก หญาตีนกับแก 3637. หยา ตีนตอ หญาตีนตอ 3638. หยา ตกื แมว หญาตืกแมว 3639. หยาตกื แมว หญาตดื แมว 3640. หยาเตย่ี วหมอ หญา เต่ียวหมอ 3641. หยาถอดปอง หญาถอดปลอง 3642. หยา เถา ทงั 2 หญาเถา ท้งั 2 3643. หยา เทียนนา หญาเทียนนา 3644. หยา นํา้ ดบั ไฟ หญาน้ําดับไฟ 3645. หยา น้าํ หนัง หญานํา้ หนงั 3646. หยา นว้ิ มือนาง หญา นิ้วมอื นาง 3647. หยานิ้วมือผี หญานิว้ มอื ผี 3648. หยาบทนู หยาบทนู 3649. หยาบาดดนั หนขู วาน หญาบาดดนั หนขู วาน 3650. หยาบาดดกู หญา บาดดูก 3651. หยาเบงชอน หญา เบงชอน 3652. หยา ปากกบ หญา ปากกบ 3653. หยา ปน ตอ หญา ปน ตอ 3654. หยา ปมุ ปวกนํ้า หญา ปุมปวกน้าํ 3655. หยา ผกั หนาม หญาผักหนาม 3656. หยา ผากควาย หญา ตีนกา 3657. หยา แฝก หญาแฝก 3658. หยาพรายแดง หญาพรายแดง 3659. หยาพอก หญาพอก 3660. หยาพานยอบ หญา พานยอบ Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

181 ตารางท่ี 2.1 สมุนไพรทีพ่ บในคมั ภรี ต าํ ราแพทยแผนไทยลา นนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ท่ี ช่อื ภาษาลา นนา ช่อื ภาษาไทย 3661. หยาแพรก หญาแพรก 3662. หยาแพรกขาว หญาแพรกขาว 3663. หยา แพรดแดง หญา แพรกแดง 3664. หยามา นไก หญา มา นไก 3665. หยายองไซ หญา ยองไซ 3666. หยา ยอดดํา หญา ยอดดาํ 3667. หยา ยุง หญายุง 3668. หยา เยย่ี วงวั หญา เยีย่ ววัว 3669. หยา รากขาว หญา รากขาว 3670. หยารากดํา หญารากดํา 3671. หยาลงแดง หญาลงแดง 3672. หยา ลินแลน หญาลนิ แลน 3673. หยาเลา หญาเลา 3674. หยาสองปลอง หญาสองปลอง 3675. หยาสะพ้ัน หญา สะพนั้ 3676. หยา สาน หญา สาน 3677. หยา สาบแรง หญาสาบแรง สาบกา 3678. หยาสามสิบ หญา สามสบิ 3679. หยาสีหิว หญา สีหวิ 3680. หยาไสไ ก หญาไสไก 3681. หยา ไสช า ง หญาไสช า ง 3682. หยาหงอนไก หญาหงอนไก 3683. หยา หนวดแมว หญา หนวดแมว 3684. หยาหนวดเสอื หญา หนวดเสือ 3685. หยาหนอด หญาหนอด 3686. หยาหนอนตาย หญา หนอนตาย 3687. หยา หนาด หญาหนาด 3688. หยาหมอนอย หญาหมอนอ ย 3689. หยาหม่ืนแงม หญา หม่นื แงม 3690. หยาหลกั นา หญาหลกั นา Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

182 ตารางท่ี 2.1 สมนุ ไพรที่พบในคัมภรี ตาํ ราแพทยแผนไทยลา นนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ท่ี ช่ือภาษาลา นนา ชอื่ ภาษาไทย 3691. หยาหลกั มา 3692. หยา หวั แขง หญา หลกั มา 3693. หยาหวั ดา หญาหวั แขง็ 3694. หยาหัวหลวง หญา หัวดา 3695. หยาหัวแหง หญา หวั หลวง 3696. หยา หางจะเข หญาหวั แหง 3697. หยา หางชาง หญา หางจระเข 3698. หยา หุด หญา หางชาง 3699. หยา เหน้ยี วหมู หญา หุด 3700. หยาอม กบ แหว หมู 3701. หรดาล ผักกะโฉม 3702. หลบั มนื นอ ย หรดาล 3703. หลับมนื หลวง ชุมเหด็ เทศ 3704. หลที่ ูน ชุมเห็ดไทย 3705. หวาน ชีล่ ี่คูน 3706. หวานไขเ นา หวาน 3707. หวานดํา วานไขเ นา 3708. หวานตง้ั วานดํา 3709. หวานตาไก หวานตั้ง 3710. หวานตีนแรด วานตาไก 3711. หวานนอ ย วานตีนแรด 3712. หวานนางฅาํ หวานนอ ย 3713. หวานนางแยม วานนางคํา 3714. หวานนางลอ ม วา นนางแยม 3715. หวานนา้ํ วานนางลอม 3716. หวานน้าํ ตน หวานนา้ํ 3717. หวานผเี บ่ือ วา นนํา้ ตน 3718. หวานผเี บอ่ื นอย วานผีเบ่อื 3719. หวานเผาะ วานผีเบื่อนอย 3720. หวานพราว หวานเปราะ วา นพรา ว Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

183 ตารางท่ี 2.1 สมุนไพรที่พบในคมั ภรี ต าํ ราแพทยแ ผนไทยลานนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ที่ ชื่อภาษาลา นนา ชื่อภาษาไทย 3721. หวานมหานิล 3722. หวานรอ นทอง วานมหานลิ 3723. หวานรากปลนิ้ วา นรอนทอง 3724. หวานสามพน่ี อ ง วานรากปน 3725. หวานหนอน วา นสามพีน่ อ ง 3726. หวานหอมแดง วานหนอน 3727. หวานหางริน วา นหอมแดง 3728. หวาย วานหางริน 3729. หวายขม หวาย 3730. หวายตะมอย หวายขม 3731. หวายทะคะ หวายตะมอย 3732. หวายนํา้ หวายตะคะ 3733. หวายนํ้าเขา หวายนํา้ 3734. หวายผีเบ่อื หลวง หวายน้าํ ขา ว 3735. หวายฝาด วา นผีเบ่ือหลวง 3736. หวายไร หวายฝาด 3737. หวายหนามขาว หวายไร 3738. หวายหลวง หวายหนามขาว 3739. หวายหอม หวายหลวง 3740. หอ หวายตะคา 3741. หอก หอ 3742. หอเขาสีดา หอก 3743. หองเกยี่ วเงิน หอ ขาวสีดา 3744. หอนทอง หอมเกย่ี วเงนิ 3745. หอนไห หอนทอง 3746. หอบแหบ หอนไห 3747. หอม หอบแหบ 3748. หอ ม หอม 3749. หอมเกยี่ ว คราม 3750. หอมเกย่ี ว กะเม็ง หอ มเกยี่ ว Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

184 ตารางท่ี 2.1 สมนุ ไพรที่พบในคมั ภรี ตาํ ราแพทยแผนไทยลา นนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ ) ที่ ชื่อภาษาลานนา ชือ่ ภาษาไทย 3751. หอ มเกยี่ วฅํา 3752. หอ มเกย่ี วฅํา กะเม็งตัวผู 3753. หอมเกย่ี วตัวแม หอ มเกยี่ วคํา 3754. หอ มเกยี่ วทัง 2 กะเมง็ ตัวเมยี 3755. หอ มเกยี่ วแท หอมเกยี่ วท้งั 2 3756. หอ มเกย่ี วบาน หอ มเกยี่ วแท 3757. หอ มเกย่ี วผี กะเม็งบา น 3758. หอมขาง กะเมง็ ผี 3759. หอมขาว ครามชาง 3760. หอมคะธือ หอมขาว 3761. หอ มคมุ หอมคะธอื 3762. หอมฅํา หอ มคมุ 3763. หอมชาง หอ มคาํ 3764. หอมชลี า หอ มชาง 3765. หอมดวนทัง 2 หอมชีลา 3766. หอ มแดง หอมดวนท้ัง 2 3767. หอ มทัง 3 ครามแดง 3768. หอมทัง 3 ครามทง้ั 3 3769. หอมทัง 4 หอมทัง้ 3 3770. หอ มทงั 5 ครามทั้ง 4 3771. หอมแท หอ มท้ัง 5 3772. หอมโทน หอ มแท 3773. หอ มนอ ย หอมโทน 3774. หอมบา น ครามนอ ย 3775. หอมบา น ครามบาน 3776. หอมปา หอมบา น 3777. หอมเปราะ หอมปา 3778. หอมแปน หอมเปราะ 3779. หอมยี กยุ ชาย 3780. หอย หอมยี หอย Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

185 ตารางท่ี 2.1 สมนุ ไพรท่ีพบในคมั ภรี ต าํ ราแพทยแ ผนไทยลา นนาและตํารายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ ) ที่ ชื่อภาษาลานนา ชือ่ ภาษาไทย 3781. หอยจูบ 3782. หอ ยดํา หอยจบุ แจง 3783. หอยตะละ มะหอ ยดาํ 3784. หอยตายพราย หอยตะละ 3785. หอยทอง หอยตายพราย 3786. หอยสงั ข หอยทอง 3787. หอยหิน หอยสังข 3788. หอยเหลก็ หอยหนิ 3789. หอสะพายฅวาย หอยเหลก็ 3790. หอ สะพายฅวาย ขันทองพยาบาท 3791. หักบหาน หอ สะพายควาย 3792. หัด หักบห าน 3793. หดั เครอื หัด 3794. หัดตน หัดเครอื 3795. หัดทัง 2 หัดตน 3796. หันแดง หดั ทง้ั 2 3797. หวั เขาเอยน หนั แดง 3798. หัวไคลน้ําหมอ หวั ขา วเย็น 3799. หัวผี หวั ไคลหมอน้ํา 3800. หสั สคนื หัวผี 3801. หสั สคืนดํา หัสคุณ 3802. หัสสดาํ หัสคณุ ดาํ 3803. หัสสแดง หสั ดาํ 3804. หัสสไอ หัสแดง 3805. หัสสไอเครอื หสั ไอ 3806. หัสสไอตน หัสไอเครอื 3807. หาง หัสไอตน 3808. หางกาน หาง 3809. หางเก้ียวไม หางกาน 3810. หาดเยอื ง หางเกย้ี วไม แกง ขพี้ ระรวง Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

186 ตารางท่ี 2.1 สมนุ ไพรท่พี บในคัมภรี ต าํ ราแพทยแผนไทยลา นนาและตํารายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ ) ที่ ชือ่ ภาษาลานนา ชื่อภาษาไทย 3811. หานไก กะรังตงั ไก 3812. หานไก หานไก 3813. หานชางดาํ หานชางดาํ 3814. หานชา งรอง กะรงั ตังชา ง 3815. หาํ พระยาว หําพระยาว 3816. หาํ ฟาน ประดงเลอื ด 3817. หํารอก หํารอก 3818. หิง สวงิ 3819. หิ่ง มะหง่ิ 3820. หิ่ง หง่ิ 3821. หง่ิ ขาว หง่ิ ขาว 3822. หง่ิ ตน หิ่งตน 3823. หิงมู หงิ มู 3824. หง่ิ สม หง่ิ สม 3825. หิ่งหนู มะหิง่ หนู 3826. หงิ หาว หิงหาว 3827. หง่ิ หาวทงั 2 หงิ่ หาวท้ัง 2 3828. หิง่ เหมน หง่ิ เหมน 3829. หนิ เขียว กอ นหินสีเขยี ว 3830. หนิ พะลัง หนิ พะลงั 3831. หนิ สขี าว กอนหินสขี าว 3832. หีฅวาย หคี วาย 3833. หูกวาง หูกวาง 3834. เห็ดกระดา งไมต าล เห็ดกระดางตน ตาล 3835. เห็ดกระดางไมม ะดกู เห็ดกระดางตนมะดูก 3836. เห็ดกระดางไมส าน เห็ดกระดางตนสาน 3837. เหด็ ขึ้นไมดู เหด็ ท่ีขน้ึ ตนประดู 3838. เห็ดขึ้นไมภมิ าน เห็ดทขี่ ้นึ ตน ภมิ าน 3839. เห็ดตาหิง เห็ดตาหิง 3840. เหน็ อีเห็น Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc

187 ตารางท่ี 2.1 สมุนไพรทพี่ บในคมั ภรี ต าํ ราแพทยแผนไทยลา นนาและตํารายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ ) ที่ ช่ือภาษาลานนา ช่ือภาษาไทย 3841. เห็นลม 3842. เห็บ เห็นลม 3843. เหมน เห็บ 3844. เหมา เมน 3845. เหมาสาย มะเมา 3846. เหมี้ยง มะเมา สาย 3847. เหมย้ี งพรา เมย่ี ง 3848. เหมือด สนิมพรา 3849. เหมอื ดฅน เหมือด 3850. เหมอื ดตบ เหมือดคน 3851. เหมอื ดฟอง เหมอื ดตบ 3852. เหมือดไร เหมอื ดฟอง 3853. เหมือดสอย เหมอื ดไร 3854. เหล็ก เหมอื ดสอย 3855. เหลก็ ขาง เหลก็ 3856. เหลก็ เครยี น เหล็กขาง 3857. เหล็กชืน เหล็กเครยี น 3858. เหลก็ ตอกโลงผี เหล็กตะกว่ั 3859. เหล็กลอง เหล็กตอกโลงผี 3860. เหล็กลองทนั เหลก็ ลอง 3861. เหลก็ สะมาดเขาใน เหลก็ ลองทัน 3862. เหล็กอาง เหล็กสมาดเขา ใน 3863. เหลมนกไส เหลก็ อาง 3864. เหลมหลาน เหลมนกไส 3865. เหลา เหลมหลาน 3866. เหลา สุรา 3867. เหา เหลา 3868. เหา หอ มทบั ทาน เหา 3869. เหาะสะทอ น เหา หอมทบั ทาน 3870. เหียง เหาะสะทอ น เหยี ง Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 2.doc