ตำรับยาสมุนไพรล้านนา

338 12. สารสาํ คญั ที่มใี นสมนุ ไพร (+)-abrine3,5; daidzin3,5; dolineone3,6,7; (+)-dolineone, 12(a)-hydroxy3,7; erosenone3,6; erosnin3,6,7; erosone3,6,7; erosone, 12(a)-hydroxy3,6; Kaikasaponin III3,5; lineonone, 12(a)- hydroxy3,9; munduserone, 12(a)-hydroxy3,6; neotenone3,7; neotenone, dehydro3,7; pachyrrhizin3,6,7; pachyrrhizone3,6,7; (+)-pachyrrhizone, 12(a)-hydroxy3,7 pachyrrhizone, 12(a)- hydroxy3,6; pachyrrhizone, dehydro3,6,7; phaseoside IV3,5; rautenone, neo:dehydro3,6; rotenone3,6-9; rotenone, (-)-cis-12(a)-hydroxy3,10 13. ฤทธ์ิทางเภสชั วิทยา เปน พษิ ตอปลา3,10 ฆาแมลง3,11-13 ฆาตัวออนแมลง3,14,15 ยับยงั้ การเกาะกลุม ของเกรด็ เลอื ด3,16 ยบั ยง้ั การหลั่ง serotonin3,16 กระตุนกลา มเนอื้ เรียบ3,14 เปนพษิ ตอเซลล3 ,21 สารสกัดเมล็ดดวยนาํ้ ทาํ ให หนขู าวตายดว ยภาวะระบบหายใจลม เหลว3,10 นอกจากน้ยี งั มีรายงานวา เมล็ดมนั แกวมพี ิษทาํ ใหคน ตายหลงั จากรบั ประทานเมลด็ ไป 200 กรัม3,18 14. ผลติ ภัณฑท่มี ขี ายตามทองตลาด - ช่อื ผลิตภณั ฑ: - บรษิ ัทผูผ ลติ /ทีอ่ ย:ู - บริษทั ผจู าํ หนาย/ที่อย:ู - ขอบงใช/ ขอ ควรระวงั : - ปริมาณบรรจุ: - ราคา: - ปรมิ าณสารสําคญั /สตู รผลติ ภณั ฑ: - ภาพประกอบของผลติ ภณั ฑ: 15. ภาพประกอบ Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

339 รูปที่ 1 Pachyrhizus erosus (มนั แกว) แสดงสวนหัว19 รปู ท่ี 2 Pachyrhizus erosus (มันแกว) แสดงสวนหวั และใบ20 16. เอกสารอา งอิง 1. อดุ ม รงุ เรืองศรี. พจนานุกรมลา นนา-ไทย.ฉบับแมฟ า หลวง (ปรบั ปรงุ คร้งั ท1ี่ ). ภาควิชา ภาษาไทย คณะมนุษยศาสตร มหาวทิ ยาลัยเชียงใหม. เชยี งใหม; 2545.หนา 523. 2. เต็ม สมิตนิ นั ท. ชือ่ พรรณไมแหงประเทศไทย. พิมพค ร้งั ที่ 2 (ฉบับแกไ ขเพิม่ เตมิ พ.ศ.2544).สํานักพมิ พป ระชาชน.กรุงเทพฯ;2544.หนา 390. 3. นนั ทวนั บณุ ยะประภศั ร และอรนุช โชคชยั เจริญพร. สมนุ ไพรไมพนื้ บาน (3). สาํ นกั พิมพ ประชาชน.กรุงเทพฯ;2542.หนา 745-747. Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

340 4. จีรเดช มโนสรอย, อรญั ญา มโนสรอ ย และอดุ ม รุงเรอื งศรี. รายงานโครงการวจิ ยั การ รวบรวมเลือกสรรและปริวรรตคัมภีรต าํ ราแพทยแ ผนไทยลานนาและตาํ ราสมุนไพร ลานนา. ระยะท่ี 1-3 (ปง บประมาณ 2546-2548) สถาบนั วิจยั และพฒั นาวิทยาศาสตร และเทคโนโลยี. มหาวทิ ยาลัยเชยี งใหม. 5. Yahara S, Irino N, Takaoka T, Nohara T. Studies on the constituents of Pachyrhizus erosus Nat Med 1994;48(4):312-3. 6. Kalra AJ, Krishamurti M, Nath M. Chemical investigation of Indian yam beans (Pachyrhizus erosus). Isolation & structures of two new rotenoids & a new isoflavanone erosenone. Indian J Chem 1977;15B:1084-6. 7. Krishnamurti M, Sambhy YR, Seshadri TR. Chemical study of Indian yam beans (Pachyrhizus erosus). Isolation of two new rotenoids: 12a-hydroxydolinenone and 12a-hydroxyachyrrhizone. Tetrahedron 1970;26:3023-7. 8. Chen YL, Tsai CS. The paper chromatography of rotenone. Taiwan Yao Hsueh Tsa Chih 1955; 7:31. 9. Norton LB. Rotenone in the yam bean (Pachyrhizus erousus). J Amer Chem Soc 1943; 65:2259. 10. Viboolchareon S. The study of pharmacology and toxicology of yam bean’s seed extraction Pachyrrizus erosus Urb. (P. angulata). MS Thesis, Chulalongkorn Univ 1976:60pp. 11. Chin SF, Lin S, Hu Cy. Toxicity studies of insecticidal plants in Southwestern China. Coll Arg Nat Sun Yat-Sen Univ 1944:56. 12. Lee CS, Hansberry R. Toxicity of some Chinese plants (to insects). J Econ Entomol 1944;36:915-21. 13. Geary RJ. Insectidal mixture of yam-bean toxicants and pyrethrins. Patent: U S 2,383,304.1945. 14. Plank H. Insecticidal properties of mamey and other plants in Puerto Rico. J Econ Entomol 1944;37:737. 15. Hansberry R, Lee C. The yam bean, Pachyrhizus erosus Urban, as a possible insecticide. Ibid. 1943;36:351-2. 16. Hammerschmidt DE. Szechwan purpura. N Engl J Med 1980;302:1191-3. Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

341 17. Pezzuto JM, Beattie CW, Lowell K, et al. Evaluation of the cytotoxic potential of natural products employing a battery of human cancer cell lines. Planta Med 1990;56:673-4. 18. Zhang YG, Huang GZ. Poisoning by toxic plants in China. Report of 19 autopsy cases. Amer J Forensic Med Pathol 1988;9(4):313-9. 19. www.plantsci.bpagr.rit.ac.th/ Image/yam%20bean 20. www.mut.ac.th/~chem_s/Pachyrrhizus%20erosus%20Urban.htm Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

342 ยา นาง 1. ชือ่ ในตาํ รับยาลา นนา : ชอยนาง1 2. ช่ือในทอ งถน่ิ อ่ืน 2.1 ภาคเหนอื - เชียงใหม : จอ ยนาง2,3,5 จอยนาง4,5 2.2 ภาคกลาง : เถายา นาง2-5 เถาวัลยเ ขยี ว2,3,5 2.3 ภาคใต - สุราษฏรธ านี : ยาดนาง2 2.4 ไมร ะบุ : ยานาง3-5 ยานางขาว4 แฮนกมึ 5 3. ช่ือวทิ ยาศาสตร : Tiliacora triandra (Colebr.) Diels1-5 4. ชอ่ื ภาษาอังกฤษ :- 5. ชอ่ื วงศ : MENISPERMACEAE1-5 6. ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร : ไมเถา ใบเดย่ี ว เรยี งสลับ รปู ไขแกมใบหอกกวา ง 2- 4 ซม. ยาว 5-12 ซม. ดอกชอ ออกตามเถาและท่ี ซอกใบ แยกเพศอยูคนละตน ไมม กี ลีบดอกผลเปน ผลกลมุ ผลยอ ย รปู วงร3ี -5 7. สว นทีใ่ ช : ราก3-5 เถา3-5 ใบ3-5 ทัง้ ตน 5 8. ขอบง ใชทางเภสัชกรรมลา นนา : เปน สว นประกอบในตาํ รบั ยา แกไขกาน6 แกมะเรง็ ครดุ ลม6 แกราํ มะนาดหลวง6 แกม ะเรง็ ครดุ ลกู หน6ู แกร ดุ แดง6 แกร ากสาด6 แกข างเสยี บ6 9. ขอบงใชทางการแพทยแ ผนไทย ราก : แกไขท กุ ชนิด3-5 เชน ไขพิษ3,4 ไขเหนือ3 ไขหัด3,5 สกุ ใส3 ฝดาษ3 ไขก าฬ3 ขบั กระทงุ พิษไข3-5 ถอนพษิ ผิด สาํ แดง3-5 ใชเปน ยาไมผกู 3-5 ไมถา ย3-5 แกเ บอ่ื เมา3-5 แกเ มาสุรา4,5 ไขร ากสาด4,5 ไขก ลับ4,5 ไขหัว4 ไขสันนิบาต4,5 ไขป า เรอ้ื รงั 4 ไขท บั ระด4ู บํารงุ หวั ใจ4,5 บํารงุ ธาตุ4,5 แกพ ษิ ภายในใหตกสิ้น4,5 แกโ รคหัวใจ บวม4,5 แกก าํ เดา4,5 แกลม4,5 แกไ ขอสี กุ อใี ส5 แกไ ข เหอื ด5 แกไ ขทรพษิ 5 แกไ ขจบั สัน่ 5 เถา : แกไข3 ลดความรอ น3 แกพิษตานซาง3 ถอนพิษผิด Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

343 สาํ แดง4 แกไ ขต ัวรอน4 แกไขพ ิษ4 ไขก ลับไขซ าํ้ 4 ใบ : ถอนพษิ 3-5 แกไ ข3-5 ลดความรอ น3 แกพิษตานซาง3 แกไขรากสาด4,5 ไขพิษ4,5 ไขเซ่ืองซมึ 4 ไขห วั 4 ลนิ้ กระดา งคางแขง็ 4,5 กวาดคอ4,5 แกไ ขฝ ดาษ4,5 ไขด ํา แดง4,5 แกไ ขเ ซื่องซึม5 แกไ ขป วดหวั ตวั รอน5 แกไข อสี กุ อใี ส5 หดั 5 เหือด5 แกไ ขสะบดั รอน5 คอแขง็ 5 ท้ังตน : นาํ มาปรงุ เปน ยาแกไขก ลับ5 10. ขอมูลการใชท างคลนิ กิ เม่อื ใหสารสกดั ใบยานาง ดว ยแอลกอฮอล 50% แกหนูถบี จกั รดวยการฉดี เขา ไปในผิวหนงั โดยใชป ริมาณ 10 ก/กก ซงึ่ เทา กับ 6,250 เทา ของปริมาณทใี่ ชกับคนก็ไมพ บความเปน พษิ เลย5 11. ขอ มูลการวิจยั ทเี่ กี่ยวของ 11.1 ฤทธิ์ตา นมาลาเรยี 11.1.1 Saiin, Chalerm. และ Markmee, Sutthatip (2003)7 ศึกษาสารประกอบจาก ยานางทีม่ ฤี ทธ์ิตานมาลาเรยี ซง่ึ ไดจากการสกัดสวนรากดว ยคลอโรฟอรม :เมทธานอล:แอมโมเนยี ม ไฮด รอกไซด อตั ราสวน (50:50:1) ทําใหบ รสิ ทุ ธโิ์ ดยใชค อลัมน สารทไ่ี ดคือ tiliacorinine และ tiliacorine โดย ยืนยนั โครงสรา งกบั เทคนิคทาง spectro และทําการเปรยี บเทยี บกับขอ มูลอา งองิ 11.1.2 Pavanand Katchrinnee; และคณะ (1989)8 ศกึ ษาฤทธ์ิตา นมาลาเรยี ของ ยา นางที่สามารถตา นเชือ้ Plasmodium falciparum ในหลอดทดลองไดซ ่งึ สารสกดั ไดมาจากการสกดั รากของยา นางดวยเมทธานอล ไดส ารประกอบ alkaloid 2 แบบ คอื เปน สารทล่ี ะลายนาํ้ และไมล ะลาย น้าํ ซงึ่ สารประกอบ alkaloid ทไี่ มละลายนาํ้ มฤี ทธติ์ านมาลาเรียและสารประกอบ alkaloid ดงั กลา ว ที่ แตกตา งกนั 5 ตัวของ bisbenzylisoquinoline group ไดแ ก tiliacorine, tiliacroinine, nortiliacroinine A และ alkaloids G และ H ซ่ึง alkaloid G มฤี ทธ์ิในการตานเชือ้ มากท่สี ุดในหลอดทดลองตามลําดับ nortiliacorinine A และ tiliacorine ซง่ึ มีคา IC50 = 344, 558 และ 675 ng/mL ตามลาํ ดับ 11.2 ทางเคมี 11.2.1 Sasorith, Souvan K. (1968)9 ศกึ ษาสาร Alkaloids จากสมุนไพรยา นางทพี่ บ ในประเทศลาว จากการตรวจวิเคราะห พบวา ปริมาณของ alkaloids ในรากมี 3.99% ในลาํ ตน มี 0.07% และในใบมี 0.04% ท้งั นี้ ขนาด 2.5 g/kg. จากราก ทําใหห นถู บี จกั รตายโดยอตั ราการตายคดิ เปน รอยละ 80 11.2.2 Pachaly, Peter และ Khosravian, Herver. (1988)10 ศกึ ษาโครงสรางของ สาร tilitriandrine (ซง่ึ มีสตู รโครงสรางแสดงดังรปู ที่ 1) ซงึ่ เปนสารประกอบตวั ใหมของ Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

344 bisbenzylisoquinoline alkaloid ทแี่ ยกไดจ ากสวนทีอ่ ยเู หนอื ดินของ ยา นาง และในการวิเคราะหใ ช spectroscopic และวิธกี ารทางเคมี OMe MeO OH O NH H N Me H OMe HO รูปท่ี 1 สูตรโครงสรางทางเคมขี อง tilitriandrine จากสว นทอี่ ยเู หนือดินของยานาง 12. สารสาํ คญั ทมี่ ใี นสมุนไพร γ-aminobutyric acid3,11; dinklacorine3,12,13; magnoflaorine3,14; (+)-quercitol, proto3,10; Tiliacora alkaloid G; Tiliacora alkaloid H3,8; Tiliacora triandra oxalate oxidase3,15; tiliacorine3,8,13,16-22; tiliacorinine A, nor: ; tiliacorinine-2′-N-oxide3,14; tiliacorinine; tiliacorinine A, nor3,8,13,16-22 tiliacorinine-2′-N-oxide3,21; tiliacorinine-2-N-oxide3,22; tiliacorinine-N-oxide3,16; tiliageine, (1S-1’R):3,10; tilianangine3,13; tilitriandrine3,10; yanangcorinine3,20; yanangine3,11; yanangine, iso:nor: ; yanangine, nor:3,14 13. ฤทธิ์ทางเภสชั วทิ ยา ตานมาลาเรีย3,8,17-19 ยับยง้ั การหดเกรง็ ของลาํ ไส3 ,12,23 ตา นฮีสตามีน3,23 ไมมีรายงานความเปน พษิ เม่อื ใหสารสกัดเอทธานอล 50% ขนาด 10 ก./กก. ในหนูถีบจกั รทง้ั โดยการกรอกเขากระเพาะอาหาร และฉีดเขาใตผวิ หนัง3,24 มรี ายงานความเปนพษิ ในหนถู บี จักรท่ไี ดร ับพชื ทางปาก ขนาด 2.5 ก./กก. โดย ไมไ ดร ะบสุ วนทใ่ี ช และชนิดของสารสกัด3,9 14. ผลติ ภัณฑท่ีมขี ายตามทองตลาด - ชอ่ื ผลิตภณั ฑ: - บริษัทผูผ ลติ /ท่อี ย:ู - บรษิ ทั ผูจําหนา ย/ท่ีอย:ู - ขอบง ใช/ ขอ ควรระวงั : Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

345 ปริมาณบรรจ:ุ - ราคา: - ปรมิ าณสารสาํ คญั /สูตรผลิตภัณฑ: - ภาพประกอบของผลติ ภณั ฑ: - 15. ภาพประกอบ รูปท่ี 2 Tiliacora triandra (ยานาง) แสดงสวนชอ ดอก25 รูปที่ 3 Tiliacora triandra (ยา นาง) แสดงสว นผล25 16. เอกสารอางองิ 1. อุดม รุงเรืองศรี. พจนานกุ รมลา นนา-ไทย.ฉบับแมฟา หลวง (ปรับปรงุ คร้งั ท1ี่ ). ภาควิชา ภาษาไทย คณะมนุษยศาสตร มหาวทิ ยาลัยเชยี งใหม. เชยี งใหม; 2545.หนา 206. 2. เตม็ สมติ ินนั ท. ชื่อพรรณไมแหงประเทศไทย. พิมพค ร้งั ท่ี 2 (ฉบับแกไขเพมิ่ เติม พ.ศ.2544). สํานักพมิ พประชาชน.กรงุ เทพฯ;2544.หนา 527. Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

346 3. นนั ทวนั บุณยะประภศั ร และอรนชุ โชคชยั เจรญิ พร. สมนุ ไพรไมพ นื้ บาน(4). สาํ นกั พมิ พ ประชาชน.กรงุ เทพฯ;2543.หนา 9. 4. วฒุ ิ วฒุ ธิ รรมเวช. สารานกุ รมสมุนไพร-รวมหลกั เภสัชกรรมไทย. สํานกั พิมพโอเดยี นสโตร. กรงุ เทพฯ;2540.หนา 380. 5. วทิ ย เทีย่ งบูรณธรรม. พจนานุกรมสมนุ ไพรไทย.พมิ พคร้ังท่ี 2. สํานกั พิมพประชุมทองการ พมิ พ. กรงุ เทพฯ;2536.หนา 660. 6. จรี เดช มโนสรอ ย, อรญั ญา มโนสรอ ย และอดุ ม รงุ เรืองศร.ี รายงานโครงการวิจัยการ รวบรวมเลอื กสรรและปรวิ รรตคัมภรี ต าํ ราแพทยแผนไทยลา นนาและตําราสมุนไพรลานนา. ระยะที่ 1-3 (ปง บประมาณ 2546-2548) สถาบนั วจิ ยั และพัฒนาวทิ ยาศาสตรแ ละ เทคโนโลย.ี มหาวทิ ยาลยั เชยี งใหม. 7. Saiin, Chalerm: Markmee, Sutthatip. Isolation of anti-malarial active compound from Yanang (Tiliacora triandra Diels). Kasetsart Journal:Natural Science. 2003; 37(1):47-51. 8. Pavanand Katchrinnee; Webster. H. Kvle: Yongvanitchit, Kosol; Dechatiwongse, Thaweephol. Antimalarial activity of Tilacora triandra Diels against Plasmodium falciparum in vitro. Phytotherapy Research. 1989; 3(5):215-7. 9. Sasorith. Souvan k. Some medicinal plants of Laos: Cyclea barbata and Tiliacora triandra. Facultes de Pharmacie de Paris. 1968; Volume Date 1967.52III/1-97. 10. Pachaly, Peter; Khosravian, Herver. Tilifriandrine: a new bisbenzylisoquinoline alkaloid from Tiliacora triandra. Planta Medica. 1988;54(6):516-9. 11. Ikegami F, Duangteraprecha S, Kurimura N, et al. Chemical and biological studies on some Thai medicinal plants. J Sci Soc Thailand 1990; 16:25-31. 12. Pachaly P, Tan TJ. Alkaloids from Tiliacora triandra Diels (Menispermaceae), II: Yanangine, a new bisbenzylisoquinoline alkaloid. Arch Pharm (Weinheim) 1986;319(9):841-9. 13. Pachaly P, Tan TJ. Alkaloids from Tiliacora triandra Diels (Menispermaceae), III: Tilianagine, a new bisbenzylisoquinoline alkaloid. Ibid. 1986;319(10):872-7. 14. Pachaly P, Khosravian H. New bisbenzylisoquinoline alkaloids from Tiliacora triandra. Planta Med 1988;54(5):433-7. 15. Sukontawarin P, Mahaweerawat U, Srisuwan C. Investigation for oxalate oxidase enzyme in plants. Abstr 11th Conference of Science and Technology Thailand Kasetsart Univ, Bangkok, Thailand, October 24-26, 1985:314-5. Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

347 16. Wiriyachitra P, Phuriyakorn B. Alkaloids of Tiliacora triandra. (Abstract). Abstr 4th Asian Symp Med Plants Spices Bangkok, Thailand, September 15-19 1980:55. 17. ทวีผล เดชาติวงศ ณ อยุธยา ปราณี ชวลิตธําวง วุฒิชัย นุตกุล. การแยกสารท่ีมีฤทธิ์ยับยั้ง ความเจริญของเช้ือมาลาเรียในหลอดทดลองจากยานาง. วารสารกรมวิทยาศาสตร การแพทย 2530;29:(1):33-9. 18. ทวผี ล เดชาตวิ งศ ณ อยธุ ยา วฒุ ชิ ัย นตุ กลุ อมั พร คณุ เอนก จารีย บันสิทธิ์ ปราณี ชวลติ ธํารง เยน็ จติ ร เวชดาํ รงคก ลุ . การศกึ ษาฤทธ์ขิ องสมนุ ไพรตอเช้ือมาลาเรียฟล ซปิ ารมั ใน หลอดทดลอง. การสัมมนาเรอ่ื งสมุนไพรกบั มาลาเรยี องคก ารเภสชั กรรม 2532:1-12. 19. Ayudhaya TD, Nutakul W, Khunanek U, et al. Study on in vitro antimalarial activity of some medicinal plants against Plasmodium falciparum. Bull Dept Med Sci 1987;29:22-38. 20. Pachaly P, Tan TJ, Khosravian H, Klein M. Alkaloids from Tiliacora triendra Diels (Menispermaceae), I. The structure of the new bisbenzylisoquinoline alkaloid yanangcorinine. Arch Pharm (Weinheim) 1986;319(2):126-33. 21. Wiriyachitra P, Phuriyakorn B. Alkaloids of tiliacora triandra. Aust J Chem 1981;34(9):2001-4. 22. Pornsiriprasert D, Rittitid W, Janakul C, Wiriyachitra P. Chemical constituents from Tiliacora triandra and their hypotensive effect in rats. Abstr 10th Conference of Science and Technology Thai Chiengmai Univ, Chiengmai, Thailand, 1984:371-2. 23. Mokkhasmit M, Ngarmwathana W, Sawasdimongkol K, Permphiphat U. Pharmacological evaluation of Thailand medicinal plants. (Continued). J Med Ass Thailand 1971;54(7):490-504. 24. Mokkhasmit M, Swatdimongkol K, Satrawaha P. Study on toxicity of Thai medicinal plants. Bull Dept Med Sci 1971;12(2/4):36-65. 25. http://www.ku.ac.th/AgrInfo/plant/plant2/p074.html Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

348 ภาคผนวก 1. Isolation of anti-malarial active compound from Yanang (Tiliacora triandra Diels). Saiin, Chalerm; Markmee, Sutthatip. Department of Pharmaceutical Chemistry and Pharmacognosy, Faculty of Pharmaceutical Sciences, Naresuan University, Phitsanulok, Thailand. Kasetsart Journal: Natural Sciences (2003), 37(1), 47-51. CODEN: KJNSEQ Journal written in English. CAN 141:354955 AN 2004:455954 CAPLUS Abstract This investigation was to study the extn. of bioactive compds. with anti-malarial activity from Yanang (Tiliacora triandra) root. The dried root was extd. with chloroform:methanol:ammonium hydroxide mixt. (50:50:1). Further isolation and purifn. of the crude ext. using column chromatog. and crystn. techniques provided two pure alkaloid compds.: tiliacorinine (I) and tiliacorine (II) with 0.0082 and 0.0029 % yield, resp. Structures of I and II were confirmed by spectroscopy techniques and compared with ref. data. 2. Antimalarial activity of Tiliacora triandra Diels against Plasmodium falciparum in vitro. avanand, Katchrinnee; Webster, H. Kyle; Yongvanitchit, Kosol; Dechatiwongse, Thaweephol. Dep. Immunol. Biochem., AFRIMS, Bangkok, Thailand. Phytotherapy Research (1989), 3(5), 215-17. CODEN: PHYREH ISSN: 0951-418X. Journal written in English. CAN 112:15970 AN 1990:15970 CAPLUS Abstract Prepns. from the roots of the Thai medicinal plant T. triandra had antimalarial activity against P. falciparum in vitro. Methanol extn. yielded 2 alkaloidal components (water-sol. and water- insol.). Only the water-insol. alkaloidal component possessed antimalarial activity. From this component, 5 different alkaloids of the bisbenzylisoquinoline group were isolated and identified as tiliacorine, tiliacroinine, nortiliacroinine A, and 2 uncharacterized alkaloids G and H. Alkaloid G was the most active in vitro schizontocide (IC50, 344 ng/mL), followed by nortiliacorinine A and tiliacorine (558 and 675 ng/mL, resp.). Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

349 3. Some medicinal plants of Laos; Cyclea barbata and Tiliacora triandra. Sasorith, Souvan K. Fac. Pharm. Paris, Paris, Fr. Travaux des Laboratoires de Matiere Medicale et de Pharmacie Galenique des Facultes de Pharmacie de Paris (1968), Volume Date 1967, 52 III/1-97. CODEN: TLMPAJ ISSN: 0371-9278. Journal written in French. CAN 70:54877 AN 1969:54877 CAPLUS Abstract Alkaloids in C. barbata were found in the roots (2.81%), in the stem (0.11%), and in the leaves (0.09%). Alkaloids were sepd. by thin-layer chromatog., giving 11 spots. Fractionated crystn. in Me2CO and then in EtOH gave an alkaloid similar to tetrandrine. Alkaloids of T. triandra were found to vary: root 3.99, stem 0.07, leaf 0.04%. A 2.5 g./kg. dose of the root gave an 80% mortality. The wood of Albizzia myriophylla showed no toxicity in the mouse at 20 g./kg. dose. Few saponosides were found in the stem. The wood contained catechin tannins. Elaeagnus conferta leaves give 60% mortality at 1.5 g./kg. mouse. Erycibe elliptilimba contains flavonoids in the leaves and tannins in the wood. The stem is non-toxic. Litsea cubeba bark contains a citral, apparently without citronellal. Stemona cochinchinensis root contains saponosides and 0.08% alkaloids different from those of S. tuberosa. 4. Tilitriandrine: a new bisbenzylisoquinoline alkaloid from Tiliacora triandra. Pachaly, Peter; Khosravian, Heryer. Pharm. Inst., Univ. Bonn, Bonn, Fed. Rep. Ger. Planta Medica (1988), 54(6), 516-19. CODEN: PLMEAA ISSN: 0032-0943. Journal written in German. CAN 110:189356 AN 1989:189356 CAPLUS Abstract Besides the known alkaloid (1S,1'R)-tiliageine and protoquercitol, tilitriandrine (I), a new bisbenzylisoquinoline alkaloid with di-Ph partial structure, was isolated from the aerial parts of T. triandra and its structure elucidated by spectroscopic and chem. methods. Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

350 รกฟา 1. ชื่อในตํารบั ยาลานนา : รกฟา1 2. ชอ่ื ในทองถนิ่ อน่ื 2.1 ภาคเหนอื : ฮกฟา 2-5 กอง2-5 - เชยี งใหม : สะพแิ คล (กะเหรีย่ ง)2-5 - สุโขทยั : เชือก2-5 2.2 ภาคตะวนั ออกเฉียงเหนอื : เซยี ก2,3,5 เซือก2,3,5 - สุรนิ ทร : คล้ี (สว ย)2-5 - บรุ ีรัมย : จะลีก (เขมร)2-5 2.3 ภาคกลาง : รกฟา 2-5 2.4 ภาคใต - สงขลา : กอง2-5 3. ช่ือวทิ ยาศาสตร : Terminalia alata Heyne ex Roth1-5, T. tomentosa W.&A.5 4. ช่อื ภาษาอังกฤษ :- 5. ชอ่ื วงศ : COMBRETACEAE1-5 6. ลักษณะทางพฤกษศาสตร : ไมย ืนตน ขนาดใหญ เปลือกตนขรขุ ระสีเทาดาํ รอย แตกลกึ กงิ่ ออนและชอ ดอกมขี นสนี าํ้ ตาล ใบเด่ยี ว เรียงตรงขา มหรอื ก่งึ ตรงขามรูปขอบขนานหรอื รูปไข แกมขอบขนาน โคนใบมนหรือเบ้ียว ปลายใบแหลม เน้ือใบหนาคลา ยแผน หนงั ดอกชอ แยกแขนงออกที่ ซอกใบหรือปลายกงิ่ กลบี ดอกสีเหลอื งออ น ผลแหง แข็ง มีปก หนา 5 ปก มเี มล็ดเดยี ว3-5 7. สว นทีใ่ ช : ราก3-5 เปลอื ก3-5 แกน 3 กระพ3้ี ดอก3 ผล3 8. ขอบงใชทางเภสัชกรรมลา นนา : ปวดศีรษะ6 ตานขโมย6 กลากเกล้ือน6 ริดสดี วง ทวาร6 มตุ กติ 6 9. ขอ บงใชทางการแพทยแ ผนไทย ราก : แกเ สมหะพกิ าร3 ขบั เสมหะ4,5 เปลือก : แกทอ งรวง3-5 แกอาเจียน3-5 หามโลหิต3-5 ชะลาง บาดแผล3-5 ขับปสสาวะ4,5 บาํ รุงหวั ใจ4,5 Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

แกน 351 กระพี้ ดอก : แกโ ลหติ พกิ าร3 แกในคอข้ึนเปน เมด็ ดุจหนามบัว3 ผล : แกไ ขซ งึ่ มีอาการใหฟ กบวม3 10. ขอมลู การใชท างคลนิ กิ : แกลมอันลนั่ อยูในโสต3 : แกโ รคอันระสํา่ ระสายในอุทร3 แกบิด3 :- 11. ขอ มูลการวิจยั ที่เก่ียวของ 11.1 Srivastava, S.K และคณะ (2000)7 สารสกัด triterpenoid saponin และ องคป ระกอบตัวใหมจากสารสกัดรกฟา 2 ตวั คอื 2α, 19β-dihydroxyolean-12-en-28-Me ester-3β- O-rutinoside (ซง่ึ มีสตู รโครงสรางแสดงดงั รปู ท่ี 1) และ 8-C-methyl-5, 7, 2′, 4′-tetra-O- methylflavanone (ซ่งึ มีสตู รโครงสรางแสดงดังรูปที่ 2) ไดจ ากสว นของราก สาํ หรับโครงสรา งท่ี 1 พบวา มคี วามสามารถตา นทานเชื้อจุลินทรียเ ปน อยางดี รปู ที่ 1 สูตรโครงสรา งทางเคมีของ 2α, 19β-dihydroxyolean-12-en-28-Me ester-3β-O- rutinoside MeO OMe Me MeO O OMe O รปู ท่ี 2 สตู รโครงสรางทางเคมขี อง 8-C-methyl-5, 7, 2′, 4′-tetra-O-methylflavanone Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

352 11.2 Mallavarapu, Gopal R. และคณะ (1980)8 สารสกัด Triterpenoids จากใจ กลางของตน รกฟา ดว ย hexane, Et2O2 และ Me2CO สารสกัดทไี่ ดค ือ β-sitosterol, oleanolic acid, maslinic acid 12. สารสาํ คญั ทีม่ ใี นสมุนไพร arjunetin3,9,10; arjunic acid3,9,10; arjunolic acid3,8,9-11; betulinic acid3,9; ellagic acid3,9; maslinic acid3,11; maslinic acid, 3-acetyl3,8; maslinic lactone3,8; oleanolic acid3,8,10,11; oleanolic acid, 3-O-acetyl3,12; β-sitosterol3,-9-12; stigmasterol3,12; terminolic acid3,8; triacontan-1-ol3,12 13. ฤทธท์ิ างเภสชั วิทยา ยับย้งั เอนไซม topoisomerase II 3,13 และ reverse transcriptase ลดความดนั โลหิต3,15 ตาน เชือ้ แบคทีเรยี 3,16 ตา นไวรสั 3,17 ทําใหเมด็ เลอื ดแดงจับกลุม กนั 3,18 การทดสอบความเปนพษิ พบวา เม่อื ฉดี สารสกัดเปลอื กตน ดว ย 50% แอลกอฮอลเ ขา ชอ งทอ งหนถู ีบจักร ขนาดทที่ นไดม ากท่ีสดุ กอ นเกดิ อาการ พษิ คือ 100 มก/กก3,15 14. ผลิตภัณฑที่มีขายตามทอ งตลาด - ช่อื ผลิตภณั ฑ: - บริษทั ผูผลติ /ทอี่ ยู: - บรษิ ัทผูจ าํ หนาย/ท่อี ย:ู - ขอบง ใช/ ขอ ควรระวงั : - ปรมิ าณบรรจ:ุ - ราคา: - ปริมาณสารสําคัญ/สตู รผลิตภณั ฑ: - ภาพประกอบของผลติ ภณั ฑ: Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

353 15. ภาพประกอบ รปู ท่ี 3 Cestrum nocturnum (รกฟา ) แสดงสวนลาํ ตน 19 รปู ที่ 4 Cestrum nocturnum (รกฟา) แสดงสวนใบ19 Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

354 รปู ท่ี 5 Cestrum nocturnum (รกฟา ) แสดงสว นดอก20 รูปที่ 6 Cestrum nocturnum (รกฟา ) แสดงสวนผล19 16. เอกสารอางองิ 1. อดุ ม รุงเรอื งศรี.พจนานกุ รมลา นนา-ไทย.ฉบบั แมฟา หลวง (ปรบั ปรุงครั้งท1่ี ). ภาควชิ า ภาษาไทย คณะมนุษยศาสตร มหาวทิ ยาลัยเชยี งใหม. เชียงใหม; 2545.หนา 579. 2. เต็ม สมติ นิ นั ท. ชื่อพรรณไมแหง ประเทศไทย. พิมพค รงั้ ท่ี 2 (ฉบับแกไขเพมิ่ เติม พ.ศ.2544). สาํ นกั พมิ พป ระชาชน.กรุงเทพฯ;2544.หนา 519. 3. นนั ทวนั บุณยะประภัศร และอรนชุ โชคชยั เจรญิ พร. สมุนไพรไมพ นื้ บา น(4). สํานกั พมิ พ ประชาชน. กรงุ เทพฯ;2543.หนา 148-149. 4. วฒุ ิ วฒุ ธิ รรมเวช. สารานุกรมสมุนไพร-รวมหลกั เภสัชกรรมไทย. สาํ นักพิมพโอเดยี นสโตร. กรุงเทพฯ;2540.หนา 384. 5. วทิ ย เทีย่ งบูรณธรรม. พจนานกุ รมสมนุ ไพรไทย. พิมพค ร้งั ท่ี 2. สาํ นกั พมิ พป ระชมุ ทองการ พิมพ. กรุงเทพฯ;2536.หนา 668. 6. จรี เดช มโนสรอ ย, อรัญญา มโนสรอย และอดุ ม รงุ เรอื งศร.ี รายงานโครงการวิจยั การ รวบรวมเลอื กสรรและปรวิ รรตคมั ภีรต ําราแพทยแผนไทยลา นนาและตาํ ราสมนุ ไพรลา นนา. Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

355 ระยะที่ 1-3 (ปง บประมาณ 2546-2548) สถาบนั วจิ ยั และพัฒนาวิทยาศาสตรแ ละ เทคโนโลย.ี มหาวทิ ยาลยั เชยี งใหม. 7. Srivastava, S.K; Srivastava, S.D; Chouksey, B.K. a triterpenoidal saponin and other new constituents from Terminalia alata. Proceedings of the Phytochemical Society of Euroupe (2000); 45: 107-111. 8. Mallavarapu, Gopal R; Rao, S. Babu; Murali Krishna, E; Rao, G.S.R. Subba. Triterpenoids of the heartwood of Terminalia alata Heyne ex Roth. Organic Cheistry Including Medicinal Chemistry (1980);19B(8): 713-14. 9. Mallavarapu GR, Rao SB, Syamasundar KV. Chemical constituents of the bark of Terminalia alata. J Nat Prod 1986;49(3):549-50. 10. Anjaneyulu ASR, Reddy AVR, Mallavarapu GR, Chandrasekhara RS. 3- Acetylmaslinic acid from the root bark of Terminalia alata. Phytochemistry 1986;25(11):2670-1. 11. Nakkavaraoy GR, Rao SB, Muralikrishna E, Subba Rao GSR. Triterpenoids of the heartwood of Terminalia alata Heyne ex Roth. Indian J Chem 1980;19B:713-4. 12. Bajpai N, Tiwari JS. A note on the phytochemical investigation of Terminalia genus. J Indian Chem Soc 1994; 71(10):643. 13. Wall ME, Wani MC, Brown DM, et al. Effect of tannins on screening of plant extracts for enzyme inhibitory activity and techniques form their remova. Phytomedicine 1996;3(3):281-5. 14. Tan GT, Pezzuto JM, Kinghorn AD, Hughes SH. Evaluation of natural products as inhibitors of human immunodeficiency virus type 1 (HIV-1) reverse transcriptase. J Nat Prod 1991;54(1):143-54. 15. Dhar ML, Dhar MM, Dhawan BN, Mehrotra BN, Ray C. Screening of Indian plants of southern Nepal. Ibid. 1996;53:97-104. 16. Taylor RSL, Edel F, Manadhar NP, Towers GHN. Antimicrobial activities of southern Nepalese medicinal plants. J Ethnopharmacol 1996;50:97-102. 17. Taylor RSL, Hudson JB, Manandhar NP, Towers GHN. Antiviral activities of medicinal plants of southern Nepal. Ibid. 1996;53:97-104. 18. Wongkham S, Boonsiri P, Trisonthi C, Simasathiansophon S, Wongkham C, Atisook K. Studies on lectins form Thai plants. J Sci Soc Thailand 1995;221:27-36. Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

356 19. www.nrru.ac.th/web/ botg/database/rokfa1 20. www.petprauma.com/ plant/rogfa02 Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

357 ภาคผนวก 1. A triterpenoidal saponin and other new constituents from Terminalia alata. Srivastava, S. K.; Srivastava, S. D.; Chouksey, B. K. Natural Products Laboratory, Department of Chemistry, Dr. H. S. Gour University, Sagar, India. Proceedings of the Phytochemical Society of Europe (2000), 45 (Saponins in Food, Feedstuffs and Medicinal Plants), 107-111. CODEN: APPEDR ISSN: 0309-9393. Journal written in English. CAN 134:160193 AN 2000:821319 CAPLUS Abstract The isolation and characterization of two new compds. 2α,19β-dihydroxyolean-12-en-28-Me ester-3β-O-rutinoside (I) and 8-C-methyl-5,7,2',4'-tetra-O-methylflavanone (II) along with the known substances friedelin, α-amyrin, Me oleanolate, lupeol and leucoanthocyanidin from the root of Terminalia alata is reported. Compd. I displayed good antimicrobial activity (no data). Me Me HO Me Me H CO2 Me HO I O CH2 H Me OH O O O Me OH MeMe H OH OH OH OH MeO OMe Me MeO O OMe O II Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

358 2. Triterpenoids of the heartwood of Terminalia alata Heyne ex Roth. Mallavarapu, Gopal R.; Rao, S. Babu; Muralikrishna, E.; Rao, G. S. R. Subba. Aromatic Plants Reg. Cent., Cent. Inst. Medicinal, Bangalore, India. Indian Journal of Chemistry, Section B: Organic Chemistry Including Medicinal Chemistry (1980), 19B(8), 713-14. CODEN: IJSBDB ISSN: 0376-4699. Journal written in English. CAN 93:235132 AN 1980:635132 CAPLUS Abstract T. alata Heartwood, extd. successively with hexane, Et2O2, and Me2CO, yielded α-sitosterol, oleanolic acid, maslinic acid, and arjunolic acid. This is the 1st report of maslinic acid occurring in Terminalia species. The isolation of the 3 above-mentioned acids from T. alata is significant from biogenetic considerations: it implies that oxidn. of the C-23 Me group occurs after the oxidn. of the C-2 methylene group, and the possible pathway to arjunolic acid could be oleanolate α maslinate β arjunolate. The presence of maslinic acid and the absence of tomentosic acid in T. alata also suggest that it may be regarded as a different species. Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

359 เรว 1. ชอื่ ในตาํ รับยาลานนา : หมากอ1ี้ 2. ชือ่ ในทอ งถน่ิ อน่ื 2.1 ภาคเหนอื - เชียงใหม : มะหมากอ2ี ,3,5 มะอ2้ี -5 หมากอ้ี2-5 ผาลา (เงีย้ ว)2-5 2.2 ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื : หมากเนง็ 2-5 2.3 ภาคกลาง : เรว 2-5 - สระบรุ ี : หมากแหนง 2-5 2.4 ภาคใต - ปต ตานี : เรว กระวาน4 กระวานปา 4 2.5 ไมระบุ : เรวใหญ4 3. ชอื่ วทิ ยาศาสตร : Amomum xanthioides Wall, ex Baker1-5, A. villosum Lour. var. xanthioides (Wall.ex Baker) T.L. Wu & S. Chen2 4. ชอื่ ภาษาอังกฤษ : Bastard Cardamin2-4, Tavoy Cardamon2-4 5. ชอ่ื วงศ : ZINGIBERACEAE1-5 6. ลักษณะทางพฤกษศาสตร : ไมลม ลุกจาํ พวกขิงขามีเหงา ใตด นิ ลําตน บนดินสงู 1.5-1.8 ม. ใบเดี่ยว เรยี งสลบั รปู ใบหอกกวาง 3.5- 7.5 ซม. ยาว 30-45 ซม. ผวิ ใบเรยี บดอกชอเชิงลด ออกเปน กระจกุ รูป ทรงกลม ยาวประมาณ 2.5 ซม. กานชอดอกสนั้ มาก ดอกยอยจํานวนนอ ย มีใบ ประดบั กลบี ดอกเช่ือมติดกนั เปน หลอดยาวไมเกนิ 2.5 ซม. ปลายแยกเปน แฉกรูปขอบขนาน ยาว 0.8- 1.2 ซม. เกสรตัวผมู ลี ักษณะคลา ยกลีบดอกรูปโล กวาง 1.2-1.8 ซม. ผลแหง แตกได เปลอื กแข็ง รูป ขอบขนานมสี นั 3 สัน สนี ํ้าตาลออ น ยาวไมเกนิ 2.5 ซม.3-5 7. สว นที่ใช : ราก3,5 เหงา 3 ตน 3,4 ใบ3-5 ดอก3-5 ผล3-5 เมลด็ 3,4 8. ขอบงใชทางเภสชั กรรมลา นนา : แกโรคลม6 ตมุ สกุ 6 มตุ กติ 6 9. ขอ บง ใชทางการแพทยแ ผนไทย Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

ราก 360 เหงา ตน : แกมองครอ 3,5 แกไอ3 แกห ืด3,5 แกไ ขเ ซ่ืองซมึ 3 ใบ : บดพอกแผล3 ใชฆาเชื้อ3 แกโรคประดง3 แกผ่นื คัน ดอก ผล ตามผิวหนงั 3 : แกค ลน่ื เหยี น3,4 แกไขอันบังเกดิ เพ่ือด3ี แกด พี ิการ3 เมล็ด แกไ ข3 ไมร ะบุสว นทใ่ี ช : แกส ะอกึ 3 ขับลม3 แกทุรวสา 12 ประการ3-5 แก 10. ขอมลู การใชท างคลินกิ ปส สาวะพิการ3,4 แกไขเ พอื่ ปส สาวะไมสะดวก3 ขบั ปสสาวะทําใหป ส สาวะเดนิ สะดวก3 แกโ รคเกย่ี วกับ ไขมนั 3,4 : แกไ ข3 แกร ะดูขาว3 แกริดสดี วง3 แกหืดไอ3 แก เสมหะ3 แกเ มด็ ผนื่ คนั คลา ยผด3,4 แกไขอนั เปน ผ่ืน ทัง้ ตวั 3 ใชรักษาพษิ อนั เปน เมด็ 5 เปน ผืน่ ไปทัว่ สรรพางคกาย5 : แกรดิ สดี วงทวาร3-5 แกรดิ สดี วง3 แกห ืดไอ3,4 แก เสมหะ3 แกเ สมหะอนั บังเกิดแตด ี3-5 ขับเสมหะ3 แก ลมชกั โลหติ ใหข ้นึ เบ้ืองสงู 3,4 บาํ รงุ ธาต3ุ แกข ดั ใน ทรวง3,5 แกท อ งอืด3-5 ทอ งเฟอ 3-5 แกค ลนื่ เหยี น3 แก กระหายนาํ้ 3,5 แกไ ข3 แกไ ขเพื่อดีและเสมหะ3,4 แก ไขส นั นบิ าต3,4 ทาํ ใหล นิ้ ชาและรอ น3 แกมุตกติ 3,4 ระดูขาว3,4 แกธาตุพกิ าร4 แกป วดทอง4 ขบั ผายลม4 ทําใหเรอ4 แนนจกุ เสยี ด4,5 : แกค ล่นื เหยี น3,4 อาเจยี น3,4 ขับน้าํ นมหลงั คลอด บุตร3,4 ขับผายลม3,4 แกป วดทอง3,4 ขับเสมหะ3 แก ทอ งข้นึ อืดเฟอ 3 แกร ิดสีดวง3 แกห ืดไอ3 กัดเสมหะ3 แกค วามดนั โลหิตตํ่า3 ทาํ ใหข บั สูงขนึ้ 3 แก ไขส นั นิบาต3 ลดไขมนั ในเลอื ด4 ลดความเปน พษิ ของสารทม่ี พี ษิ ตอ ตับ4 : แกไ ขสันนิบาต3 แกล มชกั ใหโลหิตขนึ้ เบ้อื งสูง3 บํารงุ ธาต3ุ แกเลอื ดลม3 แกโลหติ ทาํ พษิ 3 ขับเลือดลมให ซา น3 ขบั ลมในลาํ ไส3 - Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

361 11. ขอ มลู การวิจยั ที่เกีย่ วของ 11.1 ทางเครอื่ งสําอาง Doi, Masako และคณะ (2000)7 องคป ระกอบในเคร่ืองสําอางที่ใหค วามชมุ ชนื้ ที่สกดั มา จาก เรว และพืชตวั อน่ื โดยทาํ หนา ที่ไมท าํ ใหผิวแหง ผวิ หยาบ ผิวแตก ซึ่งใชเ ปน สว นประกอบของโลช่นั 11.2 ทางอาหาร 11.2.1 Lee, Jong Sun. (2003)8 อาหารเพอ่ื สุขภาพซ่ึงมีสว นประกอบของเรว ชวยใน การรกั ษาโรคกระเพาะ โรคตับ ภาวะไตตดิ เชื้อ โรคอว น โรคเบาหวาน 11.2.2 Jang, Yun Su. (2003)9 อาหารเพ่ือสุขภาพซง่ึ มีสว นประกอบของเรว ชว ยในการ ปกปองตบั ความเหน่อื ยลา ชะลอความแก ชวยในระบบภูมิคุมกัน ทาํ ใหแ ขง็ แรง 11.3 ทางยา 11.3.1 Hoshino, Kazuaki และ Shiraki, koji. (2004)10 รสชาติอันไมพ ึงประสงคของยา ท่เี ปนสว นประกอบของยาโรคกระเพาะ โดยมี เรว เปน หนึง่ ในองคประกอบของพืชสมนุ ไพร 11.3.2 Hu, Youpu. (1996)11 ศกึ ษาถงึ องคประกอบของการดดู ซบั สารทท่ี าํ หนาที่ในการ ตา นไวรัส ในตวั ยา ซงึ่ มีองคป ระกอบ เชน acyclovir, ganciclovir, desciclovir, ara-A, semen amomi amari และเรว 11.3.3 Yamahara, Joji และคณะ (1994)12 สารสกดั จากพชื ซ่งึ มอี งคประกอบของ d- borneol สาํ หรบั การรักษาโรค periodontal โดยทางเภสชั กรรมเตรียมยาในลกั ษณะยาเมด็ แคปซลู ยา เมด็ กอนกลมหรอื ยาน้ํา โดยเตรยี มจากเรว และนา้ํ มนั lavender, rosemary ซ่ึงสามารถยับยั้งการ เจริญเตบิ โตของแบคทีเรยี ในชอ งปากทเี่ กดิ มาจากฟน ผุ 12. สารสําคญั ท่ีมใี นสมนุ ไพร aromadendrene; benzyl acetone; β-bisabolene; borneol3,13; borneol acetate3,13,14; (+)- borneol3,15; borneol, iso: ; borneol, iso: acetate3,13; butan-2-one, 3-phenyl:3,15; γ-cadinene3,13; camphene3,15; camphor3,13-15; D-carvone; caryophyllene; β-chamigrene; 1, 4-cineol; 1, 8- cineol3,13; cinnamate, p-methoxy-trans: ethyl:3,16; α-copaene; p-cymene; β-elemene; γ- elemene3,13; essential oil3,17; trans-farnesene; geraniol; geraniol acetate; α-himacharene; humulene; limonene3,13; (+)-limonene3,15; linalool3,13-15; β-myrcene3,13; nerolidol3,13-15; α- phellandrene3,13; α-pinene3,13,15; β-pinene: ; pulegone; terpinen-4-ol; terpineol acetate; α- terpineol; terpinolene3,13 Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

362 13. ฤทธ์ทิ างเภสชั วทิ ยา ตา นการบีบตวั ของมดลกู 3,18 ตานมะเรง็ 3,19,20 เปน พษิ ตอ เซลลมะเร็ง3,21,22 คลายกลา มเนอ้ื เรยี บ ของลาํ ไส3 ,18,23 ฤทธเ์ิ หมือนฮีสตามนี ลดความดนั โลหิต กระตุนการบบี ตวั ของลําไส3 ,24 ยับยง้ั การหล่ัง น้ํายอ ย3,25 ฆา ไสเดอื น3,26 ตานพิษ strychnine เสริมฤทธิ์บารบิทวิ เรท3,27 ไมม ีฤทธต์ิ า นการกลายพนั ธ3ุ ,28 ยบั ยั้งการดดู ซมึ ของลําไส3 ,29 ตานพษิ ตอ ตบั ลดคลอเลสเตอรอล ยบั ย้งั เอนไซม glutamate- oxaloacetate transaminase และ glutamate-pyruvate transaminase เพ่ิม serum albumin ลด bromsulferphthalein3,30 ยบั ยงั้ pancreatin3,31 ตานเชอื้ รา3,32 การทดสอบความเปน พษิ พบวา เม่ือปอ นหรือฉีดสารสกดั ผลแหงดว ยแอลกอฮอลและนํา้ 1:1 เขา ใตผ ิวหนังหนถู ีบจกั ร ขนาดทไี่ มเปนพษิ คือ 32 ก./กก. และ 1 ก./กก. ตามลําดับ และขนาดทที่ าํ ให สัตวท ดลองตายเปน จํานวนครงึ่ หนง่ึ เมือ่ ฉดี เขา ใตผ ิวหนงั คอื 34.3 ก./กก.3,33 14. ผลิตภณั ฑท่ีมีขายตามทอ งตลาด - ชอื่ ผลิตภณั ฑ: - บริษัทผูผลิต/ท่อี ย:ู - บริษัทผูจําหนา ย/ท่อี ย:ู ขอ บง ใช/ ขอควรระวงั : - ปรมิ าณบรรจุ: - ราคา: - ปริมาณสารสาํ คญั /สตู รผลติ ภณั ฑ: - ภาพประกอบของผลติ ภณั ฑ: - 15. ภาพประกอบ รปู ท่ี 1 Amonum xanthioides (เรว) แสดงสวนใบ และผล34 Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

363 รปู ท่ี 2 Amonum xanthioides (เรว) แสดงสวนใบ และดอก35 รปู ที่ 3 Amonum xanthioides (เรว) แสดงสว นผล36 16. เอกสารอา งอิง 1. อุดม รงุ เรอื งศรี. พจนานกุ รมลา นนา-ไทย.ฉบับแมฟ า หลวง (ปรับปรุงครง้ั ท1ี่ ). ภาควิชา ภาษาไทย คณะมนษุ ยศาสตร มหาวิทยาลัยเชียงใหม. เชียงใหม; 2545.หนา 860. 2. เตม็ สมติ นิ นั ท. ชอ่ื พรรณไมแ หง ประเทศไทย. พมิ พค รง้ั ที่ 2 (ฉบบั แกไขเพ่มิ เติม พ.ศ.2544). สํานกั พิมพป ระชาชน.กรงุ เทพฯ;2544. หนา 30. 3. นนั ทวนั บณุ ยะประภัศร และอรนุช โชคชัยเจรญิ พร. สมนุ ไพรไมพ นื้ บา น(4). สํานกั พิมพ ประชาชน.กรงุ เทพฯ;2541. หนา 194-198. 4. วุฒิ วฒุ ธิ รรมเวช. สารานกุ รมสมนุ ไพร-รวมหลักเภสชั กรรมไทย. สาํ นักพมิ พโ อเดยี นสโตร. กรงุ เทพฯ;2540.หนา 393. Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

364 5. วทิ ย เทีย่ งบูรณธรรม. พจนานกุ รมสมนุ ไพรไทย. พิมพค ร้งั ท่ี 2. สาํ นักพิมพป ระชุมทองการ พมิ พ. กรุงเทพฯ;2536.หนา 13. 6. จีรเดช มโนสรอย, อรัญญา มโนสรอ ย และอุดม รุงเรืองศรี. รายงานโครงการวจิ ยั การรวบรวม เลือกสรรและปรวิ รรตคัมภีรตาํ ราแพทยแ ผนไทยลา นนาและตาํ ราสมนุ ไพรลานนา. ระยะท่ี 1-3 (ปง บประมาณ 2546-2548) สถาบนั วิจยั และพัฒนาวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี. มหาวิทยาลยั เชียงใหม. 7. Doi, Masako; Kondo, Mitsuko; Maeda, Munenori. Cosmetics, bath preparations, and cleansing compositions containing plant extracts as moisturizers. Jpn. Kokai Tokkyo Koho. 2000:18pp. 8. Lee, Jong Sun. Health food using salicomia herbacea and acanthopanax as main ingredicnts. Korean Kong Kae Taeho Kongbo. 2003: No pp’ 9. Jang, Yun Su. Health food using acanthopanax as a main ingredient. Korean Kongkae Taeho Kongbo. 2003: No pp. 10. Hoshino, Kazuaki; Shiraki, Koji. Unpleasant taste-masked pharmaceutical compositions containing stomachic harbal medicines. Jpn. Kokai Tokkyo Koho .2004: 12pp. 11. Hu, Youpu. Antiviral compositions for percutaneous absorption. Faming Zhuanli Shenqing Gongkai Shuomingshu. 1996: 56pp. 12. Yamahara, Joji; Miki, Akiko; Yamaguchi, Yoko, Herbal extracts containing d-borneol for treatment of periodontal diseases. Jpn. Kokai Tokkyo Koho. 1994: 3pp. 13. Okugawa H, Moriyasu M, Saiki K, et al. Evaluation of crude drugs by a combination of enfleurage and chromatography (III) on flavor components in seeds of Amomum xanthioides, Alpinia katsumadai and Amomum tsao-ko. Shoyakugaku Zasshi 1987;41(2):108-15. 14. Yang Z, Zhang J, Zhang B, Qin X. Investigations on the quality of sharen (Amomum villosum Lour, et al.). Yaowu Fenxi Zazhi 1985;5(6):351-8. 15. Nguyen XD, Dao LP, Leciercq PA, Nguyen TT. Chemical composition of essential oil from Vietnamese Amomum xanthioides Wall. Tap Chi Duoc Hoc 1990;1:17-9. 16. Chau LT. Aromatic compounds p-methoxy ethyl trans-cinnamate in the essential oil of fruits of Amomum xanthioides. Tap San Hoa Hoc 1975;13(3):30. Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

365 17. Chen XL, Guai XM. Comparison of the volatile oils of three kinds of Fructus Amomi used in Fujien. Yao Hsueh T’ung Pao 1981;16(6):55-6. 18. Lee EB, Lee YS. The screening of biologically active plants in Korea using isolated organ preparations (V). Anticholinergic and oxytocic actions in rat’s ileum and uterus. Korean J Pharmacog 1991;22(4):246-8. 19. Chang IM, Woo WS. Screening of Korean medicinal plants for antitumor activity. Arch Pharm Res 1980;3(2):75-8. 20. Itokawa H. Research on antineoplastic drugs from natural sources, especially from higher plants. Yakugaku Zasshi 1988;108(9):824-41. 21. Ueki H, Kaibara M, Sakagawa M, Hayashi S. Antitumor activity of plant constituents. I. Ibid. 1961;81:1641-4. 22. Sato A. Studies on anti-tumor activity of crude drugs. I. The effects of aqueous extracts of some crude drugs in shortterm screening test. Yakugaku Zasshi 1989;109(6):407-23. 23. Itokawa H, Mihashi S, Watanabe K, Natsumoto H, Hamanaka T. Studies on the constituents of crude drugs having inhibitory activity against contraction of the ileum caused by histamine or barium chloride (1). Screening test for the activity of commercially available crude drugs and the related plant materials. Shoyakugaku Zasshi 1983;37(3):223-8. 24. Mokkhasmit M, Ngarmwathana W, Sawasdimongkol K, Permphiphat U. Pharmacological evaluation of Thai medicinal plants. (Continued). J Med Ass Thailand 1971;54(7):490-504. 25. Sakai K, Miyazaki Y, Yamane T, Saitoh Y, Ikwaw C, Nishihata T. Effect of extracts of Zingiberaceae herbs on gastric secretion in rabbits. Chem Pharm Bull 1989;37(1):215-7. 26. Kiuchi F, Nakamura N, Miyashita N, Nishizawa S, Tsuda Y, Kondo K. Nematocidal activity of some anthelmintices, traditional medicines, and spices by a new assay method using larvae of Toxocara canis. Shoyakugaku Zasshi 1989;43(4):279-87. 27. Shin KH, Woo WS. A survey of the response of medicinal plants on drug metabolism. Korean J Pharmacog 1980;11:109-22. 28. Chang IM, Guest IC, Lee-Chang J, Paik NW, Jhoun JW, Ryun RY. Assay of potential mutagenicity and antimutagenicity of Chinese herbal drugs by using SOS chromotes Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

366 (E. coli PQ37) and SOS UMU test (S. typhimuriumta 1535/PSK 1002). Proc First Korea-Japan Toxicology symposium Safety Assessment of Chemicals in Vitro 1989:133-45. 29. Sakai K, Oshima N, Kutsuna T, et al. Pharmaceutical studies on crude drugs. I. Effect of the Zingiberaceae crude drug extracts on sulfaguanidine absorption from rat small intestine. Yakugaku Zasshi 1986;106(10):947-50. 30. Hong ND, Kim JW, Kim BW, Shon JG. Studies on the efficacy of the combined preparation of crude drugs. 6. Effect of “Saengkankunbi-Tang” on activities of the liver enzyme, protein contents and the excretory action of bile juice in the serum of CCL4-intoxicated rabbits. Korean J Pharmacog 1982;13:33-8. 31. Yamasaki K, Yokoyama H, Nunoura Y, Umezawa C, Yoneda K. Studies on the effect of crude drugs on enzyme activities (IV). Influence of stomachic crude drugs on digestive enzymes. Shoyakugaku Zasshi 1986;40(3):289-94. 32. Egawa H, Tatsuyama K, Tsutsui O, Ueshima S, Natsume T, Hashizume B. The antimicrobial components found in the crude drugs. Bull Fac Agric Shimane Univ 1975;9:52-7. 33. Mokkhasmit M, Swatdimongkol K, Satrawaha P. Study on toxicity of Thai medicinal plants. Bull Dept Med Sci 1971;12(2/4):36-65. 34. http://www.gpo.or.th/rdi/oldmedicine/product28.html 35. www.wanakorn.com/article/ forest/m_Amomum 36. www./.../plants_data/ pic/herbpic/rew01 Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

367 ภาคผนวก 1. Cosmetics, bath preparations, and cleansing compositions containing plant extracts as moisturizers. Doi, Masako; Kondo, Mitsuko; Maeda, Munenori. (Ichimaru Pharcos Inc., Japan). Jpn. Kokai Tokkyo Koho (2000), 18 pp. CODEN: JKXXAF JP 2000154113 A2 20000606 Patent written in Japanese. Application: JP 98-328357 19981118. CAN 133:22165 AN 2000:374757 CAPLUS Abstract Cosmetics, bath prepns., and cleansing compns. contain ≥1 selected from ext. of Epimedium grandiflorum, Alpinia officinarum, Amomum xanthioides, Dendrobium officinale, and Krameria triandra. The plant exts. are useful for prevention and treatment of dryness of skin, rough skin, chapped skin, dandruff, scalp itching, split hair, etc. A lotion contg. sorbitol 2, 1,3-butylene glycol 2, polyethylene glycol 1, polyoxyethylene oleyl ether 2, EtOH 10, E. grandiflorum ext. 2, A. officinarum ext. 2, antiseptic, an d H2O to 100% was prepd. 2. Health food using salicornia herbacea and acanthopanax as main ingredients. Lee, Jong Sun. (S. Korea). Repub. Korean Kongkae Taeho Kongbo (2003), No pp. given. CODEN: KRXXA7 KR 2003005129 A 20030115 Patent written in Korean. Application: KR 2002-80518 20021213. AN 2004:1135776 CAPLUS (Copyright 2005 ACS on SciFinder (R)) Abstract PURPOSE: Provided is a health food using salicornia herbacea and Acanthopanax as main ingredients. Therefore, it has therapeutic effects on gastric disease, hepatitis, kidney infection, constipation, obesity, diabetes and the like. CONSTITUTION: The health food is characteristically manufactured by mixing 50 wt.% of salicornia herbacea, 20 wt.% of Acanthopanax, 10 wt.% of sea tangle, 5 wt.% of Ulmus davidiana var.japonica, 5 wt.% of Fraxinus rhynchophylla Hance, 5 wt.% of malt, 3 wt.% of Crataegus pinnatifida Bunge, 2 wt.% of Amomum xanthioides Wallich; extracting the mixture; and drying and powdering the extract. Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

368 3. Health food using acanthopanax as a main ingredient. Jang, Yun Su. (S. Korea). Repub. Korean Kongkae Taeho Kongbo (2003), No pp. given. CODEN: KRXXA7 KR 2003005122 A 20030115 Patent written in Korean. Application: KR 2002-78544 20021206. AN 2004:1135772 CAPLUS (Copyright 2005 ACS on SciFinder (R)) Abstract PURPOSE: A health food using Acanthopanax as a main ingredient is provided, thus it shows good effects on liver protection, anti-fatigue, anti-aging, immunity improvement, invigoration and the like. CONSTITUTION: The health food using Acanthopanax as a main ingredient is characterized by comprising 90 wt.% of Acanthopanax, 5 wt.% of Pueraria thunbergiana benth, 1 wt.% of Eucommia ulmoides, 1 wt.% of Crataegus pinnatifida Bunge, 1 wt.% of Amomum xanthioides Wallich, and 1 wt.% of licorice. 4. Unpleasant taste-masked pharmaceutical compositions containing stomachic harbal medicines. Hoshino, Kazuaki; Shiraki, Koji. (Chugai Pharmaceutical Co., Ltd., Japan). Jpn. Kokai Tokkyo Koho (2004), 12 pp. CODEN: JKXXAF JP 2004175757 A2 20040624 Patent written in Japanese. Application: JP 2002-346393 20021128. CAN 141:59713 AN 2004:507803 CAPLUS (Copyright 2005 ACS on SciFinder (R)) Abstract Title compns. are claimed. Thus, a compn. contg. sucralfate, Na azulenesulfonate, cinammon, Amomum xanthioides, ginger, anise, and satsuma tasted much better than control not contg. the herbal medicine. 5. Antiviral compositions for percutaneous absorption. Hu, Youpu. (Peop. Rep. China). Faming Zhuanli Shenqing Gongkai Shuomingshu (1996), 56 pp. CODEN: CNXXEV CN 1129573 A 19960828 Patent written in Chinese. Application: CN 95-102196 19950222. CAN 131:356087 AN 1999:785728 CAPLUS (Copyright 2005 ACS on SciFinder (R)) Abstract Antiviral compns. [ointments, suspensions, gels, solns., sprays, and topical prepns.] for percutaneous absorption comprise antiviral drugs 0.1-30, drug absorption promoters 0.05- Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

369 20, and percutaneous-absorption excipients to 100%. The antiviral drug is selected from acyclovir, ganciclovir, desciclovir, ara-A, DDI, DDA, carbovir, cordycepin, deoxyguanosine, cytarabine, DDC, DHH, HPMPA, zidovudine, deoxythymidine, 2'-fluoro-5-iodoaracytosine, IDC, bromovinyldeoxy uridine, 2'deoxyuridine, F3T, ara-T, ribavirin, HPMPC, riboxamide, amantadine, rimantadine, tromantadine, arildone, moroxydine, enviroxime, and foscarnet sodium. The drug absorption promoter is selected from saponins of licorice, saponin, or tuckahoe, the refined oil of cassia bark, Atractylodes ovata, angelica, pericarpium citri reticulatae, chuanxiong rhizome, fructus aurantii immaturus, Artemisia capillaris Thunb, radices saussureae, herba schizeneptae, fennel, clove, eucalyptus, radices senegae, fructus evodiae, chamomile, pepper, asarum, Houttuynia cordata Thunb, fructus schizandrae, semen amomi amari, and Amomum xanthioides Wall, triterpenes of rhizoma alismatis, radices euphorbiae kansui Liou, gum tragacanth, semen persicae, rhizoma cimicifugae, and cortex mori radicis, and digallic acid of saponin, peony, cassia bark and rhubarb. The excipient is selected from polyethylene glycol, CMC-Na, glycerin, and ethylene glycol. 6. Herbal extracts containing d-borneol for treatment of periodontal diseases. Yamahara, Joji; Miki, Akiko; Yamaguchi, Yoko. (Morishita Jintan Co, Japan). Jpn. Kokai Tokkyo Koho (1994), 3 pp. CODEN: JKXXAF JP 06247864 A2 19940906 Heisei. Patent written in Japanese. Application: JP 93-33104 19930223. CAN 122:17180 AN 1995:252580 CAPLUS (Copyright 2005 ACS on SciFinder (R)) Abstract Pharmaceutical tablets, capsules, granules or liqs. are prepd. from herbal exts. e.g. from Amomum xanthioides, Valeriana fauriei, lavender oil, rosemary oil , spike lavender oil, and Dryobalanops camphora contg. d-borneol for treatment of periodontal diseases. The prepns. can inhibit in vitro the growth of bacteria from oral cavities. Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

370 วา นกีบแรด 1. ชอื่ ในตํารับยาลานนา : กีบมาลม1 2. ช่ือในทอ งถน่ิ อ่ืน 2.1 ทัว่ ไป : วานกบี แรด2-5 2.2 ภาคเหนอื : กีบมาลม2-5 - แพร : กีบแรด2,3 2.3 ภาคกลาง : วานกบี มา 2-5 2.4 ภาคใต : ดูกู (มลาย)ู 2,3 3. ช่ือวทิ ยาศาสตร : Angiopteris evecta (G. Forst.) Hoffm.1-5 4. ชอื่ ภาษาองั กฤษ :- 5. ชือ่ วงศ : MARATTIACEAE1-4 6. ลักษณะทางพฤกษศาสตร : ไมพ มุ จาํ พวกเฟร น ลาํ ตนใตด ินเปน เหงา สน้ั ๆ ใบ ประกอบแบบขนนก สองชนั้ ถึงสามชน้ั ขนาดใหญ ใบ ยอยรปู ขอบขนาน แทงออกมาจากเหงา สปอรเ รียง เปนสองแถวอบั สปอรแ ตกตามยาว3-5 7. สว นทใ่ี ช : ราก3-5 หวั 3-5 ใบ3-5 8. ขอ บงใชท างเภสชั กรรมลา นนา : แกม ตุ ตะขึดลมลา6 มะเร็งครดุ 6 ฝเครอื ขาว6 ตามวั ฝา ฟาง6 ขางลมขนึ้ 6 9. ขอบง ใชทางการแพทยแ ผนไทย ราก : หามเลือด3-5 หวั : แกไข3 -5 ขบั ปส สาวะ3,4 บาํ รงุ กําลัง3,4 แกโ รคกาฬบุตร3 แกไขก าฬ3,4 รักษาแผลในปากและคอ3,4 แกน ้าํ ลาย เหนยี ว3,4 แกฝห ัวควาํ่ 3,4 แกพ ษิ ฝก าฬ3 แกพ ษิ กาํ เดา3,4 รักษาโรคตา3,4 แกซ างเด็ก3 แกพษิ ไข3 ,4 แกป วดศรี ษะ3,4 เปน ยาอายวุ ฒั นะ3,4 แกอ าเจียน3-5 แกท อ งรว ง3-5 แก กาฬมูตร4 แกพิษตานซาง4,5 ใบ : แกไอ3-5 10. ขอ มูลการใชท างคลินกิ :- 11. ขอมลู การวจิ ยั ทเี่ กย่ี วขอ ง : - Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

371 12. สารสาํ คญั ทม่ี ีในสมุนไพร apigenin; 6-8-di-C-arabinopyranosyl: ; apigenin, 6, 8-di-C-hexosyl: ; apigenin, 6-C- hexosyl-8-C-pentosyl: ; apigenin, C-pentosyl-C-hexosyl: ; schaftoside; schaftoside, iso: ; vicenin 1; vicenin 2; vicenin 3; violanthin; violanthin,iso:3,7. 13. ฤทธ์ิทางเภสชั วทิ ยา การทดสอบความเปน พิษ พบวา เมอื่ ใหส ารสกดั เหงา ดวยเอทธานอล 50% ดว ยวิธกี รอกปาก และฉีดเขา ใตผวิ หนังแกห นถู ีบจกั ร ขนาดท่ไี มแสดงอาการเปนพษิ ในสตั วท ดลองคือ 10 ก/กก3,8 14. ผลิตภณั ฑท ม่ี ีขายตามทองตลาด - ชื่อผลิตภณั ฑ: - บริษัทผผู ลติ /ทอี่ ยู: - บริษัทผจู าํ หนา ย/ทอ่ี ย:ู - ขอบง ใช/ ขอ ควรระวงั : - ปรมิ าณบรรจุ: - ราคา: - ปรมิ าณสารสําคญั /สตู รผลติ ภณั ฑ: - ภาพประกอบของผลติ ภณั ฑ: 15. ภาพประกอบ รูปที่ 1 Angiopteris evecta (วา นกีบแรด) แสดงสวนตน9 Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

372 รปู ที่ 2 Angiopteris evecta (วา นกบี แรด) แสดงสวนใบ9 16. เอกสารอางอิง 1. อดุ ม รงุ เรอื งศรี. พจนานกุ รมลา นนา-ไทย ฉบบั แมฟ า หลวง (ปรับปรงุ ครัง้ ท1่ี ). ภาควชิ า ภาษาไทย คณะมนษุ ยศาสตร มหาวทิ ยาลยั เชยี งใหม. เชียงใหม; 2545. หนา 44. 2. เต็ม สมติ นิ นั ท. ชอ่ื พรรณไมแหง ประเทศไทย.พมิ พครง้ั ที่ 2 (ฉบบั แกไขเพิม่ เตมิ พ.ศ.2544). สํานักพมิ พป ระชาชน.กรุงเทพฯ;2544.หนา 36. 3. นันทวนั บุณยะประภัศร และอรนุช โชคชยั เจริญพร. สมุนไพรไมพนื้ บา น (4).สาํ นกั พมิ พ ประชาชน.กรงุ เทพฯ;2543.หนา 313. 4. วฒุ ิ วฒุ ิธรรมเวช. สารานุกรมสมนุ ไพร-รวมหลกั เภสชั กรรมไทย. สาํ นักพิมพโ อเดยี นสโตร. กรงุ เทพฯ;2540.หนา 406. 5. วิทย เทย่ี งบูรณธรรม. พจนานุกรมสมุนไพรไทย. พมิ พค รง้ั ท่ี 2.สํานกั พมิ พป ระชมุ ทองการ พิมพ. กรุงเทพฯ;2536.หนา 706. 6. จีรเดช มโนสรอย, อรัญญา มโนสรอ ย และอดุ ม รงุ เรืองศรี. รายงานโครงการวจิ ยั การ รวบรวมเลอื กสรรและปริวรรตคัมภีรต ําราแพทยแผนไทยลานนาและตาํ ราสมนุ ไพรลานนา. ระยะที่ 1-3 (ปง บประมาณ 2546-2548) สถาบนั วจิ ยั และพฒั นาวทิ ยาศาสตรแ ละ เทคโนโลย.ี มหาวิทยาลัยเชยี งใหม. 7. Wallace JW, Yopp DL, Besson E, Chopin J. Apigenin di-C-glycosylflavones of angiopteris (marattiales). Phytochemistry 1981;20:2701-3. 8. มงคล โมกขะสมติ กมล สวสั ดีมงคล ประยทุ ธ สาตราวาหะ. การศกึ ษาพษิ ของสมนุ ไพรไทย วารสารกรมวทิ ยาศาสตรการแพทย 2513;12(2-4):36-65. 9. http://www.fernsiam.com/FernWorld/Taxonomy/Marattiaceae/Angiopteris.html Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

373 วา นพราว 1. ช่ือในตาํ รบั ยาลานนา : หวานพรา ว 2. ชอ่ื ในทองถนิ่ อน่ื : วา นพราว1 ภาคเหนือ : Curculigo orchidoides Gaerth1,2 3. ชือ่ วทิ ยาศาสตร : Back musale2 4. ชื่อภาษาองั กฤษ : HYPOXIDACEAE1 5. ชือ่ วงศ : ไมลมลุก ทุกสว นมีขน ใบเดย่ี ว เกิดจากราก รูป 6. ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร แถบถงึ รปู วงรี ดอกชอ กระจะมีดอกยอยไดถงึ 8 ดอก ใบประดบั เรียวแหลม มขี นยาวกา นดอกยอย 7. สว นทีใ่ ช กลบี รวมสีเหลอื งสด 6 กลบี เชื่อมติดกนั ทโ่ี คนเปน 8. ขอบงใชท างเภสัชกรรมลา นนา : หลอด ปลายแยกเปน แฉก ผลสดไมแตก สีเขียว ปลายเปน จะงอย2 9. ขอ บง ใชทางการแพทยแผนไทย ราก2 แกลมผดิ สําแดงระหวา งอยเู ดอื นไฟ3 แกม ตุ กดิ 8 ราก : ชนิด3 10. ขอ มูลการใชท างคลินกิ : ขบั ปสสาวะ2 แกทองรวง2 - 11. ขอมูลการวิจยั ท่ีเก่ยี วของ: - 12. สารสําคญั ทีม่ ใี นสมุนไพร Benzyl benszoate, 5-hydroxy-2, 6-dimethoxy:2-Oβ-D-glucopyranoside2,4; carbamic acid, 2:N-acetyl-N-hydroxy:methyl ester2,5; corchioside A2,6; curculigenin A2,7; curcu-ligenin B;2,8; curculgenin C2,7,10; curculio-gosaponin A2,11,12; curculigosa-ponin B2,11,12; curculio- gosaponin C2,11,12; curculigo saponin2,11,12; curculio-gosaponin E2,11,12; curculigosaponin F2,11,12; curculigosaponin G; curculigosaponin I2,13; curauligosaponin J2,13; curculigosaponin- K2,8;curculigosaponin L2,8; curculigosaponin M2,8; curculigoside2,14-17; curcligoside B2,9; cycloartenol2,6; flavanone, 3’, 4’, 5’-trihydroxy-5, 7-dimethoxy: 3-O-xylosyl-glucopyranoisde2,18; hentriacontan-1-ol2,6; heptadecanoic acid, 4-methy2,19; lycorine2,20; myricetin, 5, 7-dimethoxy; Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

374 :3-O-α-L-xylosyl-4-O-β-D-glucoside2,21; orcinol glucoside2,15; oxatetrazine, 1, 2, 3, 5, 6:3-O-α- L-xylosyl-4-O-β-D-glucoside2,21; orcinol glucoside2,15; oxatetrazine, 1, 2, 3, 5, 6: 3-acetyl-5- carbo-methoxy-2H-2, 4, 5, 6; β-sitosterol2,6,20; stigmasterol2,6; succinamide, N-N-N’-N- tetramethyl2,5; tetracontan-20-one, 21-hydroxy2,19; triacont-31-ene, 5-acetyl-3-methoxy2,22; triacontan-2-one, 23-hydroxy2,23; triacontan-6-one, 27-hydroxy2,23; triacon-tane, 4-acetyl-2- methoxy-5-methyl2,24; tritriacont-31-ene, 5-acetyl-3-methoxy2,24; urs-20-en-28-oic acid, 31- methyl-3-oxo2,25; yuccagenin2,20. 13. ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา ยบั ย้ังการหดเกร็งของลําไส2,26 กระตนุ กลา มเนือ้ มดลกู ใหหดตวั 2,18 ตา นมะเรง็ 2,26 เพิ่มอัตราการ เกดิ phagocytosis2,16 เปน พษิ ตอเซลล2,27 ลดระดบั นาํ้ ตาลในเลือด2,26 ยบั ยัง้ ความดนั โลหติ สงู 2,28 ลด ความดันโลหติ 2,28 ลดอัตราการเตน ของหวั ใจ2,28 ขยายหลอดเลอื ด2,28 เหนี่ยวนําใหเ กิดการตกไขจ ากรังไข 2,29 ตานเชื้อไวรสั 2,30 ตา นเชอ้ื แบคทีเรีย2,31 ยบั ยงั้ เอนไซม reverse transcriptase2,32 HIV protease2,33 ยับยัง้ HGPRT2,34 ทาํ ใหตาย2,28 การทดสอบความเปน พษิ พบวา สารสกดั พืชทง้ั ตนดว ย 50% เอทธานอล เมื่อฉดี เขาชอ งทองหนู ถบี จกั ร ขนาดสงู สุดกอนเกิดอาการพษิ คือ 500 มก./กก.2,26 14. ผลติ ภัณฑทมี่ ีขายตามทอ งตลาด MENOPAUSE 14.1 MENOPAUSE35 - 14.1.1 ชื่อผลติ ภัณฑ: - 14.1.2 บริษทั ผผู ลติ /ทอ่ี ย:ู ใชสาํ หรับหญงิ ทห่ี มดประจาํ เดอื น การ 14.1.3 บรษิ ทั ผจู าํ หนา ย/ทอี่ ยู: หายใจไมสมดุล ปวดหัว ปวดกลามเนื้อ 14.1.4 ขอบง ใช/ ขอ ควรระวัง: ปวดตามไขขอ ผิวแหง และปสสาวะบอ ย ไมควรใชข ณะตั้งครรภ รับประทาน 1-2 14.1.5 ปรมิ าณบรรจ:ุ เมด็ วนั ละ 1 หรือ 2 ครงั้ ทกุ วัน 14.1.6 ราคา: 60 เม็ด 14.1.7 ปรมิ าณสารสาํ คญั /สตู รผลติ ภณั ฑ: 27.37 $ Anemarrhena asphodeloides (Zhi Mu) root 400 mg, Asparagus lucidus (Shatavari) root 400 mg, Epimedium Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

375 sagittatum (Horny Goat Weed) leaf 400mg, Angelica polymorpha (Dong 14.1.8 ภาพประกอบของผลิตภัณฑ: Quai) root 375 mg, Curculigo orchioides (Immortal Grass) root 375 mg, Cimicifuga racemosa (Black Cohosh) root 350 mg, Vitex agnus- castus (Chaste Tree) fruit 200 mg รปู ท่ี 1 ผลติ ภณั ฑข อง MENOPAUSE จากสารสกัดวา นพราว35 14.2 AVEN SATIVA36 AVEN SATIVA 14.2.1 ชื่อผลติ ภณั ฑ: - 14.2.2 บรษิ ทั ผูผ ลิต/ท่อี ย:ู - 14.2.3 บรษิ ทั ผจู าํ หนา ย/ทอ่ี ยู: เปน อาหารเสรมิ สําหรบั ผหู ญงิ 14.2.4 ขอ บงใช/ขอควรระวงั : 200 เมด็ 14.2.5 ปรมิ าณบรรจ:ุ 26.53 14.2.6 ราคา: 1118 mg Blend Of Oat Extract 14.2.7 ปริมาณสารสาํ คญั /สตู รผลิตภณั ฑ: (550mg/5:1 Extract) (Avena Sativa), Dong Quai Root (Angelica Sinesis), White Peony Root (Paeonia Aibiflora), Ligusticum Root (Ligusticum Sinense), Curculigo Root (Curculigo orchioides), Alfalfa Leaf (Medicago Satva), Chaste Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

376 Be 14.2.8 ภาพประกอบของผลิตภณั ฑ: รปู ท่ี 2 ผลติ ภณั ฑของ AVEN SATIVA จากสารสกดั วา นพราว36 15. ภาพประกอบ รูปที่ 3 Curculigo orchidoides (วานพรา ว) แสดงสว นลําตน 37 16. เอกสารอางองิ 1. เตม็ สมิตินนั ท. ชื่อพรรณไมแหงประเทศไทย.พมิ พค ร้ังท่ี 2 (ฉบบั แกไ ขเพม่ิ เตมิ พ.ศ.2544). สาํ นกั พมิ พประชาชน.กรงุ เทพฯ;2544.หนา . 2. นันทวนั บณุ ยะประภศั ร และอรนชุ โชคชยั เจริญพร. สมุนไพรไมพ น้ื บาน (1). สาํ นกั พมิ พ ประชาชน.กรงุ เทพฯ;2541.หนา . 3. จีรเดช มโนสรอ ย, อรัญญา มโนสรอย และอดุ ม รงุ เรอื งศรี. รายงานโครงการวจิ ยั การรวบรวม เลอื กสรรและปริวรรตคมั ภรี ตาํ ราแพทยแผนไทยลา นนาและตาํ ราสมนุ ไพรลา นนา. ระยะท่ี 1- Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

377 3 (ปงบประมาณ 2546-2548) สถาบนั วิจยั และพฒั นาวิทยาศาสตรและเทคโนโลย.ี มหาวิทยาลยั เชยี งใหม. 4. Anon. Immune adjuvant from plant roots. Patent: Japan Kokai Tokkyo Koho 58 146, 594, 1982: 7pp. 5. Porwal M, Batra A, Mehta BK. Some new compounds from the rhizome of Curculigo orchioides Gaertn. Indian J Chem 1988;27B (9):856-7. 6. Garg SN, Misra LN, Agarwal SK. Corchioiside A, an orcinol glycoside form Curculigo orchioides. Phytochemistry 1989;28(6):1771-2. 7. Rao KS, Mishra SH. Antihepatotoxic principles from the rhizomes of Curculigo orchioides Gaertin. Indian Drugs 1997;34(2):68-71. 8. Xu JP, Xu RS. Cycloartane-type sapogenins. And their glycosides from Curculigo orchioides. Phytochemistry 192;31(7):2455-8. 9. Xu JP, Xu RS. Phenyl glycosides from Curculigo orchioides. Yao Hsueh Hsueh Pao 1992;27(5):353-7. 10. Misra TN, Singh RS, Tripathi DM, Sharma SC. Curculigol, a cycloartane triterpene alcohol from Curculigo orchioides. Phytochemistry 1990; 29(3):929-31. 11. Xu JP, Xu RS. New cycloartane sapogenin and its saponins from Curculigo orchioides. Chin Chem Lett 1991;2(3):227-30. 12. Xu IP, Xu KRS, Li XY. Glycosides of a cycloartane sapogenin from Curculigo orchioides. Phytochemistry 1992;31(1):233-6. 13. Xu JP, Xu RS, Li XY. Four new cycloartane saponins from Curculigo orchioides. Planta Med 1992l 58(2):208-10. 14. Chen CY. Quantitative determination of curculigoside in rhizomes of Curculigo orchioides by TLC-densitometry. Shanghai Yike Daxue Xuebao 1993;20(1):55-8. 15. Xu JP, Dong QY. Constituent of Curculigo orchioides. I. Isolation and characterization of curculigoside andn orcinol glucoside. Zhong caoyao 1986;17(6):8-9. 16. Kubo M, Namba K, Nagamoto N, et al. A new phenolic glucoside, curculigoside from rhizomes of Curculigo orchioides. Planta Med 1983;47(1):52-5. Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

378 17. Yamasaki K, Hashimoto A, Kokusenya Y, Miyamoto T, Matsuo M, Sato T. Determination of curculigoside in Curculiginis rhizome by high performance liquid chromatography. Chem Pharm Bull 1994;42(2):395-7. 18. Sharma M, Shukla S, Mishra G, Mishra SS. Observation on oxytocic activity of a flavone glycoside isolated from Curculigo orchioides. J Res Indian Med 1975;10:- 104-6. 19. Misra TN, Singh RS, Tripathi DM. Aliphatic compounds from Curculigo orchioides rhizomes. Phytochemistry 1984;23(10):2369-71. 20. Krishna Rao RV, Ali N, Reddy MN. Occurrence of both saogenin and alkaloid lycorine in Curculigo orchioides. Indian J Pharm Sci 1978;40(4):104-5. 21. Tiwari RD, Mishra G. Structural studies of the constituents of the rhizomes of Curculigo orchiodes. Planta Med 1976;29:291-4. 22. Mehta BK. A new aliphatic methoxy ketone, isolated from Curculigo orchiodes. Acta Cienc Indica 1981;7(3):174-6. 23. Misra TN, Singh RS, Upadhyay J, Tripathi DNM. Aliphatic hydroxyl-ketones from Curculigo orchioides rhizomes. Phytochemistry 1984;23(8):1643-5. 24. Mehta BK, Dubey A. Bokadia, MM. 4-Acetyl-2-methoxy-5-methyltriacontane, a new aliphatic long-chain methoxyketone from Curculigo orchioides roots. Indian J Chem 1983;22B(3):282-3. 25. Mehta BK, Gawarikar R. Characterisation of a novel triterpenoid from Curculigo orchioides Gaertn. Ibid. 1991;30B(10):986-8. 26. Dhar ML, Dhar MM, Dhawan BN, Mehrotra BN, Ray C. Screening of Indian plants for biological activity: Part I. Indian J Exp Biol 1968;6:232-47. 27. Otke T, Mori H, Morimoto M, et al. Screening of Indonesian plant extracts for anti- human immunodeficiency virus-type 1 (HIV-1) activity. Phytother Res 1995;9(1):6- 10. 28. Ch’en WC, Sun CH, Li HY, Ting KS. Studies on antihypertensive drugs. Hypotensive effect and toxicity of Er Hsien T’ang. Chin Med J 1962;81(5):295-302. 29. Ge QS, Zhang YW, Shen LZ. Induction of ovulation with kidney-replenishing herbal drugs: analyses of 95 cases. Chung I Tsa Chih 1982; 23(5):19-22. Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

379 30. Kurokawa M, Ochiai H, Nagasaka K, et al. Antiviral traditional medicines against herpes simplex virus (HSV-1), poliovirus, and measles virus in vitro and their therapeutic efficacies for HSV-1 infection in mice. Antiviral Res 1993;22(2/3):175-88. 31. George M, Pandalai KM. Investigations on plant antibiotics. Part IV. Further search for antibiotic substances in Indian medicinal plants. Indian J Med Res 1949;37:169- 81. 32. Kusumoto IT, Shimada I, Kakiuchi N, Hattori M, Namba T, Supriyatna S. Inhibitory effect of Indonesian plant extracts on reverse transcriptase of an RNA tumour virus (I). Phytother Res 1992;6(5):241-4. 33. Kusumoto IT, Kakiuchi N, Hattori M, Namba T, Sutardjo S, Shimotohno K. Screening of some Indonesian medicinal plants for inhibitory effects on HIV-1 protease. Shoyakugaku Zasshi 1992;46(2):190-3. 34. Han GQ, Pan JX, Li CL, Tu F. The screening of Chinese traditional drugs by biological assay and the isolation of some active components. Int J Chinese Med 1991;16(1):1-17. 35. www.thexton.com.aulproduct.pnp?product_id=8367&category_id=2 36. www.illnessioptional.com/ace/product. 37. www.tropicalplants.de/ flyer/curculigo-orchid Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

380 สนนุ 1. ชอื่ ในตาํ รับยาลานนา : ไครน นุ 1 2. ช่ือในทอ งถน่ิ อ่นื - ภาคเหนอื : ไครนุน 2,3 ไครบก2,3 ตะไครบ ก2,3 - ภาคตะวนั ออกเฉียงเหนอื - นครราชสีมา : สนนุ น้าํ 2,3 - ภาคกลาง : สนนุ 2,3 - อยุธยา : ตะหนนุ 2,3 - ภาคใต - ปตตานี : คลา ย2,3 งาลู (มลาย)ู 2,3 - ยะลา : ไครใหญ2,3 ดาลู(มลาย)ู 2,3 มาดาลู (มลาย)ู 2 3. ช่อื วทิ ยาศาสตร : Salix tetrasperma Roxb.1-3, Salix pyrina Wall2,3 4. ช่ือภาษาอังกฤษ : Indian Willow2,3, White Willow2,3, Willow2,3 5. ช่อื วงศ : SALICACEAE1-3 6. ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร : ไมยืนตน สงู ไดถึง 15 ม. กง่ิ ออนมีขนสีขาว หูใบรวง งา ย รปู ไขแกมรปู โล ยาวไดถ งึ 4 มม. ใบเด่ียว เรยี ง สลบั รปู ใบหอก ผวิ ใบดา นบนเกลย้ี งหรือมขี น ประปรายทองใบเกล้ยี งถึงมขี นสขี าวหนาแนน ดอก ชอ แบบหางกระรอก แยกเพศอยคู นละตน ชอดอกตวั ผมู ขี นสขี าวชอ ดอกตัวเมยี ดอกยอ ยจํานวนมาก เรยี ง ตวั แนนใบประดบั มีขน มีตอมนํ้าหวาน 1 ตอ ม เกสร ตัวผู 4-10 อัน ผลแหงแตกเปน 2 ฝา ผวิ เกลย้ี ง 3 7. สวนทีใ่ ช : ราก3 เปลือก3 ใบ3 ดอก3 ผล3 8. ขอ บงใชทางเภสชั กรรมลา นนา : เปนสวนผสมในตํารับยา แกปวดพ4ุ แกไ ขปไ ฟ4 แกร ดุ แดง4 แกต มุ ตีนหา ง4 แกฝเ ครือขาว4 แกไขส นั นบิ าตง4ู 9. ขอบงใชท างการแพทยแผนไทย ราก : แกลงทอ ง3 แกฝ เปอ ยพงั 3 แกบวม3 แกตวั พยาธ3ิ แกต ก โลหติ 3 ทาํ ใหรรู สอาหาร3 ดับพษิ ทง้ั ปวง3 แกต ับพกิ าร3 แกฝ ภายใน3 บาํ รุงโลหิต3 บํารงุ ปอด3 เปลือก : รกั ษารดิ สีดวงจมกู 3 ทาํ ใหห วั ใจเตนแรง3 ชเู สนชีพจร3 Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

ใบ 381 ดอก บาํ รุงหวั ใจ3 แกออนเพลยี 3 แกไขดบั พิษ3 แกเดก็ ตัว ผล รอน3 แกไข3 แกห วัดคัดจมกู 3 แกล งทอ ง3 แกฝเปอ ย พัง3 แกบ วม3 แกตวั พยาธ3ิ แกต กโลหติ 3 10. ขอ มลู การใชท างคลนิ กิ : แกพิษงสู วัด3 แกเริม3 : แกลงทอง3 แกฝ เปอ ยพงั 3 แกบ วม3 แกต ัวพยาธ3ิ แก ตกโลหิต3 : แกล งทอ ง3 แกฝ เปอยพงั 3 แกบ วม3 แกต วั พยาธ3ิ แก ตกโลหิต3 :- 11. ขอมูลการวิจัยที่เกยี่ วขอ ง: - 12. สารสําคญั ทมี่ ใี นสมุนไพร friedelin3,5, salicin3,6,7 13. ฤทธ์ทิ างเภสัชวทิ ยา บํารงุ หวั ใจ3,8 ลดอณุ หภมู ิรางกาย3,9 ตกตะกอนนาํ้ อสจุ ิ3,10 ยบั ย้ังการฝง ตวั ของตวั ออนท่ีผนงั มดลูก3,11 ยบั ยง้ั เอนไซม reverse transcriptase (HIV-1)3,17 การทดสอบความเปน พิษ พบวา สารสกดั เปลือกตน หรือสว นเหนอื ดินดวย 50% เอทธานอล เมื่อฉดี เขา ชอ งทอ งหนถู ีบจกั ร ขนาดท่ที าํ ใหสตั วท ดลองตายเปนจาํ นวนครงั้ หนึ่งมคี า เทา กบั 1 ก./กก.3,13 หรือ 0.187 ก./กก.3,9 ตามลาํ ดบั 14. ผลติ ภัณฑท ่มี ีขายตามทองตลาด - - ชอ่ื ผลติ ภณั ฑ34: - บรษิ ัทผผู ลติ /ทีอ่ ยู: - บรษิ ัทผูจ ําหนาย/ทอ่ี ย:ู - ขอ บงใช/ ขอควรระวงั : - ปรมิ าณบรรจุ: - ราคา: - ปริมาณสารสําคัญ/สูตรผลติ ภัณฑ: ภาพประกอบของผลิตภณั ฑ: Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

382 15. ภาพประกอบ รปู ท่ี 1 Salix tetrasperma (สนนุ ) แสดงสว นใบ24 รปู ที่ 2 Salix tetrasperma (สนนุ ) แสดงสวนลาํ ตนและใบ15 Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

383 รูปที่ 3 Salix tetrasperma (สนุน) แสดงสว นชอดอก16 16. เอกสารอา งอิง 1. อุดม รงุ เรอื งศร.ี พจนานกุ รมลานนา-ไทย. ฉบบั แมฟาหลวง (ปรับปรงุ คร้งั ท1่ี ). ภาควิชา ภาษาไทย คณะมนุษยศาสตร มหาวิทยาลัยเชียงใหม. เชยี งใหม; 2545.หนา 144. 2. เตม็ สมิตินนั ท. ชือ่ พรรณไมแหง ประเทศไทย. พิมพค รง้ั ท่ี 2 (ฉบบั แกไ ขเพ่ิมเตมิ พ.ศ.2544). สาํ นักพมิ พป ระชาชน. กรุงเทพฯ;2544.หนา 462. 3. นันทวนั บุณยะประภัศร และอรนชุ โชคชัยเจริญพร. สมนุ ไพรไมพ ื้นบา น(4).สํานกั พมิ พ ประชาชน. กรุงเทพฯ;2543.หนา 402. 4. จีรเดช มโนสรอย, อรญั ญา มโนสรอ ย และอุดม รงุ เรืองศรี. รายงาน โครงการวิจยั การรวบรวม เลอื กสรรและปรวิ รรตคมั ภรี ตําราแพทยแผนไทยลา นนาและตําราสมนุ ไพรลา นนา. ระยะท่ี 1- 3 (ปง บประมาณ 2546-2548) สถาบนั วจิ ยั และพัฒนาวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลย.ี มหาวทิ ยาลยั เชียงใหม. 5. Werawattanametin K. The chemical constituents of the bark of Vitex glabrata R. Br. (Verbenaceae) and Salix tetrasperma Roxb. (Salicaceae). MS Thesis (Organic Chem), Mahidol Univ 1972:50pp. 6. Buapim C, Priluecha N. Salicin from Salix tetrasperma Roxb. Undergraduate Special Project Report, Faculty of Pharmacy, Mahidol University, Bangkok, Thailand, 1981:19pp. 7. Vongratanasathit T, Buapim C, Priluecha N. Salicin from Salix tetrasperma Roxb. Asian J Pharm Suppl 1986; 6(8):151. Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

384 8. Johansson L, Nandhasri P, Limpinantana C. Preliminary study of a heart-active principle from Salix tetrasperma Roxb. (Sanun). Applied Science Research Center of Thailand-Research Project Report 1972;17/11(1): 16 pp. 9. Dhawan BN, Patnaik GK, Rastogi RP, Singh KK, Tandon JS. Screening of Indian plants for biological activity. VI. Indian J Exp Biol 1977; 15:208-19. 10. Kamboj VP, Setty BS, Khanna VM. Semen coagulation-a potential approach to contraception. Contraception 1977; 15: 601-10. 11. Kamboj VP. A review of Indian median medicinal plants with interceptive activity. Indian J Med Res 1988; 4:336-55. 12. Tan GT, Pezzuto JM, Kinghorn AD, Hughes SH. Evaluation of natural products as inhibitors of human immunodeficiency virus type 1 (HIV-1) reverse transcriptase. J Nat Prod 1991; 54(1):143-54. 13. Bhakuni DS, Dhar ML, Dhar MM, Dhawan BN, Gupta B, Srimali RC. Screening of Indian plants for biological activity. Part III. Indian J Exp Biol 1971; 9:91. 14. www.fcdthai.org 15. www.huntra.rit.ac.th 16. http://dit.dru.ac.th Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

385 สลอด 1. ชอื่ ในตํารบั ยาลานนา : บา ขง่ั 1 2. ช่ือในทองถน่ิ อื่น 2.1 ภาคเหนอื : มะขา ง2,3,5 มะคงั 2-5 มะตอด2,3,5 หมากขาง2,3 หสั คนื 2-5 หมากขา ง4,5 - แพร : บะทง้ั 2 - แมฮอ งสอน : หมากยอง (เง้ยี ว)2-5 2.2 ภาคกลาง : ลกู ผลาญศตั รู2,3,5 สลอด2-5 สลอดตน 2-5 หมาก หลอด2,3,5 3. ชอ่ื วิทยาศาสตร : Croton tiglium L.1-5, C. birmanicus Mull. Ary2 4. ชอื่ ภาษาอังกฤษ : Croton oil plant2,3,5, Purging Croton4,5 5. ชื่อวงศ : EUPHORBIACEAE1-5 6. ลักษณะทางพฤกษศาสตร : ไมยนื ตน ขนาดเลก็ กงิ่ ออ นมขี นรูปดาว รว งเรว็ ใบ เดีย่ ว เรยี งสลบั ถึงกงึ่ ตรงขา ม รูปไขถงึ รูปไขแ กมใบ หอก ปลายใบแหลมหรอื เรียวแหลม โคนใบกลม หรือมนขอบใบหยัก ซฟ่ี น ถงึ จกั ฟนเลอื่ ยถงึ เกอื บ เรยี บ ดอกชอ ออกทีซ่ อกใบและปลายกง่ิ ดอกยอ ย แยกเพศดอกตวั ผูมกี ลบี ดอกแคบกวา กลบี เลีย้ ง ขอบกลีบมขี นสขี าว ดอกตวั เมียไมมกี ลีบดอก ผล แหงแตกไดรูปไขก ลับแกมขอบขนาน สีเหลอื งซดี เมลด็ รปู กระสวยมสี ามมมุ สนี ้ําตาลเทา ขยายพันธุ ดวยเมลด็ 3-5 7. สวนท่ีใช : ราก3 รากและไส3,4 ตน 3 เปลอื กตน 3,4 ใบ3,4 ดอก3,4 ผล3 เมล็ด3-5 น้าํ มนั จากเมลด็ 3 8. ขอบงใชทางเภสชั กรรมลา นนา : โรคลม6 ปวดเมื่อย6 เกี่ยวลมบิด6 โรคกาน6 กลาก เกลื้อน6 มตุ กิต6 ลมพษิ 6 ลมกระดา ง6 จกุ เสยี ดแนน ทอง6 ยาไลผ 6ี ขางลม6 9. ขอบงใชท างการแพทยแผนไทย ราก : ถา ยเสมหะ3 ถา ยโลหิต3 ถา ยลม3 แกโรคเรอื้ น3 ระบายพิษไข3 ถา ยพรรดึก3 แกโรคลม3 ถา ย Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

รากและไส 386 ตน เปลือกตน อจุ จาระ3 ถา ยโลหิตเนา เสีย3 ใบ : แกโ รคเร้ือน3,4 แกร ดิ สดี วงผอมเหลอื ง3 รกั ษา ดอก ริดสีดวง3 คุมกาํ เนิด3 : แกโ รคลม3 ขบั เหงอื่ (รบั ประทานนอย)3 ยาถาย ผล (รับประทานมาก)3 เมลด็ : แกเ สมหะในอกและลําคอ3,4 เปน ยาถา ยอยา งแรง3 : แกต ะมอย3,4 แกไสด ว น3,4 แกฟกบวมภายนอก นา้ํ มนั จากเมล็ด ไมระบุสว นทใ่ี ช ภายใน3 แกพยาธิไสเ ดอื น3 แกลมอมั พฤกษ3 แก 10. ขอมลู การใชท างคลนิ กิ กลาก3 แกเกลอ้ื น3 คดุ ทะราด3 ดับเตโชธาตมุ ใิ ห เจริญ3 ทาํ ใหผ วิ งาม3 แกไ สลาม4 : ฆา แมพ ยาธโิ รคผวิ หนัง3 ถายอยางแรง3 ถา ยพษิ ตา งๆ3 แกลมอมั พฤกษ4 ดบั เตโชธาตมุ ใิ หเ จริญ4 แก กลากเกลือ้ น4 คุดทะราด4 : แกลมอัมพฤกษ3 ดบั เตโชธาตมุ ิใหเ จรญิ 3 เปนยา ถายอยา งแรง3 ถา ยโรคพยาธิในทอ ง3 ถา ยลม3 ถา ย เสมหะ3 ถา ยโลหติ 3 ถา ยพษิ ไข3 : เปน ยาถา ยอยา งแรง3-5 แกล ม3 แกห ดื ไอ3 แกเสมหะ3 แกพ ยาธ3ิ ถายนา้ํ เหลืองเสยี 3,4 ถา ยลม3,4 ถายเสม หะ3,4 ถายโลหติ 3,4 ถายพยาธ3ิ ,4 ถา ยอจุ จาระธาต4ุ ทาํ ใหเ กิดการระคายเคอื ง5 : เปน ยาถา ยอยา งแรง3 แกอ ัมพาต3 ทําใหตาย3 : ถายเสมหะ3 ถา ยโลหติ 3 ถา ยลม3 เปนยาระบาย3 แกปวด3 - 11. ขอมลู การวจิ ยั ทีเ่ กี่ยวของ: - 12. สารสาํ คญั ทีม่ ีในสมุนไพร anglic acid3,7; crotin I3,8-10; crotin II3,8,10; Crotin tiglium lectin (M.W.88,000)3,11; Croton tiglium lectin (M.W.220,000)3,11; crotonoside3,7; phorbol3,7,12-20; phorbol butyrate tiglate3,21; phorbol carpylate acetate3,21 phorbol caprylate tiglate3,21; phorbol linoleate acetate3,21; phorbol myristate acetate3,21-25; phorbol, 12-O-(2-methyl)-butyryl: 13-deacanoate3,19; phorbol, 12-O-(2- Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc

387 methyl)-butyryl: 13-iso-butyrate3,24 phorbol, 12-O(α-methyl-butyryl): 13-decanoate3,25; phorbol, 12-O-acetyl: 13-decanoate3,24,25; phorbol, 12-O-acetyl: 13-dodecanoate3,24; phorbol, 12-O-decanoyl: 13-acetate3,24,25; phorbol, 12-O-hexadecanoyl: 13-acetate3,24; phorbol, 12-O- tetradecanoyl: 13-acetate3,12; phorbol, 12-O-tigloyl: 13-(2-methyl)-butyrate3,26; phorbol, 12-O- tig 13-(2-methyl)-butyrate3,26; phorbol, 12-O-tiglyl; 13-(2-methyl)-butyrate3,24; phorbol, 12-O- tiglyl: 13-acetate3,24,25; phorbol, 12-O-tiglyl: 13-decanoate3,24; phorbol, 12-O-tiglyl: 13-iso- butyrate3,24,25; phorbol, 12-O-tiglyl: 13-octanoate3,24; phorbol, 13-acetate-4, 20-dideoxy-5- hydroxy-12-O-(2-methyl-amino-benzoyl):3,20; phorbol, 4, 20-dideoxy-5-13-diacetoxy-12-O-(2- methyl-amino-benzoyl):3,20; phorbol, 4α-deoxy-5, 13, 20-triacetoxy-12-O-(2-methyl-amino- benzoyl):3,20; phorbol, 4α-deoxy-5-hydroxy-20-acetoxy-12-O-(2-methyl-amino-benzoyl):3,20; phorbol, 4α-deoxy; 5-hydroxy: 12-O-(n-deca-2, 4, 6-trienoyl):3,20; 4α-phorbol3,12,13,16; phorbol, 4-deoxy-5, 13, 20-triacetoxy-12-O-(2-methyl-amino-benzyol):3,20; phorbol, 4-deoxy:5, 13, 20- triacetoxy-12-O-(n-deca-2, 4, 6-trienoyl):3,20; phorbol, 5-hydroxy-4α, 20-dideoxy-12-O-(2- methyl-amino-benzoyl):3,20; phorbol, 5-hydroxy-4α-deoxy-12-O-(2-methyl-amino-benzoyl):3,20; phorbol, deoxy: tiglate acetate3,21; phorbol-12-tiglate3,27; phorbol-12-tiglate-13-decanoate3,28; phorbol-13-acetate3,27; phorbol-13-acetate, 12-O-(2-methyl-butyryl):3,27; phorbol-13-acetate, 12-O-acetyl:3,27; phorbol-13-acetate, 12-O-tiglyl:3,27; phorbol-13-acetate, 4, 20-dideoxy-5- hydroxy-12-O-(n-deca-2, 4, 6-trienoyl):3,20; phorbol-13-acetate, 4, 20-dideoxy-5-hydroxy-12-O- (n-tetradecanoyl):3,20; phorbol-13-acetate, 4α-deoxy-12-O-(2-methyl-butyryl):3,27; phorbol-13- acetate, 4α-deoxy-12-O-tiglyl:3,27; phorbol-13-acetate, 4α-deoxy:3,27; phorbol-13-acetate, 4- deoxy-5-hydroxy-12-O-(2-methyl-amino-benzoyl):3,20; phorbol-13-acetate, 4-deoxy-5-hydroxy- 12-O-(n-deca-2-4-6-trienoyl):3,20; phorbol-13-iso-butyrate, 12-O-(2-methyl-butyryl):3,27; phorbol- 13-iso-butyrate, 12-O-tiglyl:3,27; phorbol-13-iso-butyrate, 4α-deoxy-12-O-tiglyl:3,27; triacontanoyl-hexacosanate3,9. 13. ฤทธท์ิ างเภสัชวิทยา ตานเช้ือมยั โคแบคทีเรีย3,29,30 ตา นเชื้อรา3,31 ตานยสี ต3,31 ฆาแมลง3,32,33 ฆาหอย3,34-36 ฆา พยาธิ 3,37 ฆา ไสเ ดอื น3,38 กระตนุ Epstein-Barr virus 3,39-41 เปน พษิ ตอ ปลา3,34,42-46 ฆาไรทะเล3,47 ทาํ ลาย collagen ทผี่ วิ หนัง3,48 ระคายเคอื งผวิ หนงั 3,34,49-51 ระคายเคอื งเยอ่ื นยั นต า3,52,53 เพ่ิม membrane potential ของผวิ หนงั 3,54 ยบั ย้ังความดันโลหิตสูง3,55 ลดความดนั โลหิต3,55 กระตนุ กลามเนอื้ เรียบใหห ด ตวั 3,56,57 คลายกลามเนอื้ มดลูก3,58 ยบั ยงั้ เอนไซม HIV protease3,59 catalase3,60 และ Dnase3,61 ยับยั้ง Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 3.doc