ตำรับยาสมุนไพรล้านนา

438 ตารางท่ี 4.1 ชอ่ื โรค/อาการที่พบในคมั ภรี ต าํ ราแพทยแผนไทยลา นนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ลําดับท่ี ชอ่ื โรค/อาการ ภาษาลานนา ช่อื โรค/อาการ ภาษาไทย 76. เก่ยี วลมแช เก่ยี วลมแช 77. เกยี่ วลมบดิ เก่ยี วลมบิด 78. เกี่ยวลมเสียบ เก่ยี วลมเสยี บ 79. เก่ยี วลูก เก่ยี วลกู 80. เกย่ี วเลอื ด เกย่ี วเลือด 81. เกี่ยวเลอื ดเขา หวั ใจ เกี่ยวเลือดเขา หัวใจ 82. เกย่ี วหลวง เก่ยี วหลวง 83. เกย่ี วเหลา เก่ียวเหลา 84. เก่ียวอนิ ทขิล เกี่ยวอนิ ทขลิ 85. แกมบวม แกมบวม 86. ขมปาก ขมปาก 87. ขอ ขอ ขัดขอ 88. คางแขง็ ขากรรไกรคา ง 89. ขาง ขาง 90. ขางกระดา ง ขางกระดา ง 91. ขางสะทก ขางกระตุก 92. ขางกอน ขางกอน 93. ขางขบดูก ขางกดั กระดูก 94. ขางกัดไส ขางกดั ลาํ ไส 95. ขางกัดลน้ิ ขางกัดลน้ิ 96. ขางกัดเสลด ขางกัดเสลด 97. ขางกา ม ขางกา ม 98. ขางกา มฅอ ขางกา มคอ 99. ขางกา มปาก ขางกา มปาก 100. ขางกา มไส ขางกา มไส Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

439 ตารางท่ี 4.1 ชือ่ โรค/อาการท่ีพบในคมั ภรี ตาํ ราแพทยแผนไทยลานนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ลําดบั ที่ ชือ่ โรค/อาการ ภาษาลานนา ชื่อโรค/อาการ ภาษาไทย 101. ขางกนิ ตบั ขางกนิ ตับ 102. ขางกนิ เขี้ยว ขางกนิ ตามไรฟน 103. ขางกนิ ทอ ง ขางกนิ ทอ ง 104. ขางกนิ ไส ขางกนิ ลาํ ไส 105. ขางกนิ เอน็ ขางกนิ เสน เอน็ 106. ขางกนิ หัวลูก ขางกนิ หวั ลกู 107. ขางกว้ิ ขางกว้ิ 108. ขางกุม ขางกุม 109. ขางกมุ ใจ ขางกมุ ใจ 110. ขางแกมป ขางแกมป 111. ขางแกมมะเรงครดุ ขางแกมมะเร็งครดุ 112. ขางแกมมตุ ตะขดึ ขางแกมมุตตะขดึ 113. ขางแกมรดุ ขางแกมรุด 114. ขางแกมสาน ขางแกมสาน 115. ขางขระเหมา ขางขระเหมา 116. ขางขดั ขางขดั 117. ขางขแ้ี ขน ขางขแ้ี ขน 118. ขางขน้ึ ขางขนึ้ 119. ขางขนึ้ หวั ขางขนึ้ ศีรษะ 120. ขางขนุ ขางขนุ 121. ขางเขาไส ขางเขาลาํ ไส 122. ขางไข ขางไข 123. ขางไขด นิ้ ขางไขด นิ้ 124. ขางไขสะดงุ ขางไขสะดุง 125. ขางฅะยือ ขางคระยอื Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

440 ตารางท่ี 4.1 ชื่อโรค/อาการท่ีพบในคัมภรี ต ําราแพทยแ ผนไทยลา นนาและตํารายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ลําดับที่ ชอ่ื โรค/อาการ ภาษาลา นนา ช่อื โรค/อาการ ภาษาไทย 126. ขางควบ ขางควบ 127. ขางคอตบี ขางคอตบี 128. ขางคดั ขางคดั 129. ขางคดั เสียบ ขางคัดเสียบ 130. ขางฅนั ขางคัน 131. ขางกับ ขางคับ 132. ขางคางคบั ขางคางคบั 133. ขางฅู ขางคู 134. ขางใค ขางใค 135. ขางงวน ขางงว น 136. ขางงวนเหลือง ขางงวนเหลอื ง 137. ขางแงน ขางแงน 138. ขางดงั เนา ขางจมกู เนา 139. ขางเจ็บฅอ ขางเจ็บคอ 140. ขางเจบปาก ขางเจ็บปาก 141. ขางเจ็บอก ขางเจบ็ อก 142. ขางชอง ขางชอง 143. ขางชา ง ขางชาง 144. ขางชาํ ขางชํา 145. ขางซวาด ขางซวาด 146. ขางซาง ขางซาง 147. ขางซางเขา ไส ขางซางเขา ลาํ ไส 148. ขางดอ ย ขางดอ ย 149. ขางดอ ยกบั ลกู ขางดอยกบั ลกู 150. ขางดาํ ขางดาํ Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

441 ตารางที่ 4.1 ชอ่ื โรค/อาการทพ่ี บในคัมภรี ตาํ ราแพทยแผนไทยลานนาและตํารายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ) ลาํ ดบั ที่ ช่ือโรค/อาการ ภาษาลา นนา ชอื่ โรค/อาการ ภาษาไทย 151. ขางดบิ ขางดิบ 152. ขางตกทอง ขางตกทอง 153. ขางตัวพู ขางตวั ผู 154. ขางตดิ ลิน้ ขางติดลิน้ 155. ขางตุม ขางตุม 156. ขางถัก ขางถัก 157. ขางทง ขางทง 158. ขางทน ขางทน 159. ขางทองเดอื ด ขางทองเดือด 160. ขางทองเตน ขางทองเตน 161. ขางทือฅอ ขางทอื คอ 162. ขางทอื ฅอทอื ลน้ิ ขางทอื คอทือลิ้น 163. ขางทงุ เขาไส ขางทุงเขาลาํ ไส 164. ขางทงุ คัด ขางทงุ คัด 165. ขางทงุ ลกู ออ น ขางทุงลูกออน 166. ขางนอ ย ขางนอ ย 167. ขางนาํ้ ขางนา้ํ 168. ขางนาํ้ นม ขางนาํ้ นม 169. ขางนาํ้ ปู ขางนาํ้ ปู 170. ขางหนว้ิ ขางนว่ิ 171. ขางเนือ้ รอ น ขางเน้อื รอน 172. ขางในพงุ เยยี่ ว ขางในกระเพาะปส สาวะ 173. ขางในปาก ขางในปาก 174. ขางเจ็บทอ ง ขางปวดทอ ง 175. ขางเจ็บเข้ยี ว ขางปวดฟน Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

442 ตารางที่ 4.1 ชอื่ โรค/อาการทพ่ี บในคัมภรี ตาํ ราแพทยแ ผนไทยลานนาและตํารายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ลําดบั ที่ ช่ือโรค/อาการ ภาษาลานนา ช่อื โรค/อาการ ภาษาไทย 176. ขางปวดมวนทอ ง ขางปวดมวนทอ ง 177. ขางปากเปอย ขางปากเปอ ย 178. ขางปากสกุ ขางปากสุก 179. ขางปากเหมน ขางปากเหมน็ 180. ขางปากแหง ขางปากแหง 181. ขางปา ง ขางปาง 182. ขางปาบ ขางปาบ 183. ขางผาเหลือด ขางผาเหลือด 184. ขางผิดเดอื น ขางผิดเดอื น 185. ขางฝง ขางฝง 186. ขางพอง ขางพอง 187. ขางพุ ขางพุ 188. ขางพพุ วนฅวนั่ ดงั ขางพพุ วนขวนั ดงั 189. ขางไฟ ขางไฟ 190. ขางไฟตกทอ ง ขางไฟตกทอง 191. ขางมอ ย ขางมอ ย 192. ขางมะโหก ขางมะโหก 193. ขางมุตตะขดึ ขางมุตตะขึด 194. ขางมูบมาบ ขางมูบมาบ 195. ขางเมา ขางเมา 196. ขางเมียหนา ย ขางเมยี หนาย 197. ขางรอน ขางรอ น 198. ขางรอนฅอ ขางรอนคอ 199. ขางราก ขางราก 200. ขางรากสาดเขาไส ขางรากสาดเขา ลําไส Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

443 ตารางที่ 4.1 ชอ่ื โรค/อาการทพี่ บในคัมภรี ตาํ ราแพทยแผนไทยลา นนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ลําดบั ท่ี ชื่อโรค/อาการ ภาษาลา นนา ชือ่ โรค/อาการ ภาษาไทย 201. ขางราํ มะนาด ขางรํามะนาด 202. ขางริดสะดวง ขางริดสีดวง 203. ขางสะดวงเขา ไส ขางริดสีดวงเขา ลาํ ไส 204. ขางสะดวงไฟ ขางริดสีดวงไฟ 205. ขางเรื้อน ขางเรื้อน 206. ขางลงเกยิ ขางลงเกย 207. ขางลงทอง ขางลงทอ ง 208. ขางลงไส ขางลงลาํ ไส 209. ขางลงลิงค ขางลงลิงค 210. ขางลม ขางลม 211. ขางลมกอ น ขางลมกอน 212. ขางลมเกีย่ ว ขางลมเก่ยี ว 213. ขางลมขดั ขางลมขัด 214. ขางลมข้นึ ขางลมข้นึ 215. ขางลมฅนั ขางลมคนั 216. ขางลมแฅน ขางลมแคน 217. ขางลมเปด ขางลมเปด 218. ขางลมพิส ขางลมพษิ 219. ขางลมรอน ขางลมรอน 220. ขางลมรดั ขางลมรัด 221. ขางลมลา ขางลมลา 222. ขางลมเสยี บ ขางลมเสยี บ 223. ขางลมหมนื ขางลมหมนื 224. ขางลมแหง ขางลมแหง 225. ขางละอองพระบาท ขางละอองพระบาท Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

444 ตารางที่ 4.1 ชือ่ โรค/อาการทีพ่ บในคมั ภรี ตําราแพทยแ ผนไทยลานนาและตํารายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ลําดับท่ี ชือ่ โรค/อาการ ภาษาลานนา ชอ่ื โรค/อาการ ภาษาไทย 226. ขางลา ขางลา 227. ขางไสอ อน ขางลําไสออน 228. ขางลน้ิ เก้ิม ขางลิน้ เกม้ิ 229. ขางลิ้นขาว ขางลิ้นขาว 230. ขางลน้ิ แตก ขางล้นิ แตก 231. ขางลิ้นรอ น ขางล้ินรอน 232. ขางลิ้นหมน ขางล้ินหมน 233. ขางลนิ้ หลอ น ขางลน้ิ หลอน 234. ขางลมื ขางลืม 235. ขางลูกนอ ย ขางลูกนอ ย 236. ขางเลือด ขางเลอื ด 237. ขางเลอื ดขน้ึ ขางเลือดข้ึน 238. ขางเลือดเขา เสนเอ็น ขางเลือดเขาเสนเอน็ 239. ขางเลือดลา ขางเลอื ดลา 240. ขางเลือดลิ้นรอ น ขางเลือดลิ้นรอน 241. ขางแมบล้ิน ขางแลบล้นิ 242. ขางสะดอ ขางสะดอ 243. ขางซะทาน ขางสะทา น 244. ขางสะอัด ขางสะอดั 245. ขางสนั นบิ าตแกมรากสาด ขางสันนิบาตแกมรากสาด 246. ขางสนั นบิ าตรากสาด ขางสันนิบาตรากสาด 247. ขางสกุ ขางสุก 248. ขางเสลด ขางเสลด 249. ขางเสียบ ขางเสยี บ 250. ขางเสยี บกอ น ขางเสยี บกอ น Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

445 ตารางท่ี 4.1 ชอื่ โรค/อาการที่พบในคัมภรี ตาํ ราแพทยแ ผนไทยลานนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ ) ลาํ ดับท่ี ชอ่ื โรค/อาการ ภาษาลา นนา ช่อื โรค/อาการ ภาษาไทย 251. ขางเสยี บอก ขางเสียบอก 252. ขางไสฝ น ขางไสฝ น 253. ขางไสม ่นื ขางไสม นื่ 254. ขางหมาก ขางหมาก 255. ขางหลวง ขางหลวง 256. ขางหลกุ ิว้ ขางหลกุ วิ้ 257. ขางหลไุ อ ขางหลไุ อ 258. ขางหวัด ขางหวัด 259. ขางหวั ลูก ขางหวั ลูก 260. ขางหวิ ขางหวิ 261. ขางหดู ขางหดู 262. ขางเหม้ยี ง ขางเหม้ยี ง 263. ขางเหลอื ง ขางเหลือง 264. ขางแหง ขางแหง 265. ขางไหมปาก ขางไหมป าก 266. ขางออกตา ขางออกตา 267. ขางอดิ ขางอิด 268. ขางเอมิ เหลอื ง ขางเอมิ เหลอื ง 269. ขางไอ ขางไอ 270. ขามาน ขามาน 271. ขีโ้ ขก ข้ีโขก 272. ขร้ี ากสองคลอง ข้รี ากสองคลอง 273. ขรี้ าก 2 หน ขีร้ ากสองหน 274. แฅง ขาพอง แขง ขาบวม 275. แฅง ขาลบี แขงขาลบี Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

446 ตารางที่ 4.1 ชื่อโรค/อาการทพ่ี บในคัมภรี ตาํ ราแพทยแผนไทยลา นนาและตํารายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ลาํ ดบั ที่ ชอ่ื โรค/อาการ ภาษาลานนา ช่ือโรค/อาการ ภาษาไทย 276. แฅงมาน แขงมาน 277. ไข ไข 278. ไขก าน ไขก าน 279. ไขก านแกมสนั นบิ าต ไขก านแกมสันนิบาต 280. ไขก านเสิมรอน ไขก านเสิมรอ น 281. ไขก มุ ไขก ุม 282. ไขเ ก่ยี ว ไขเ กี่ยว 283. ไขแ กมขาง ไขแ กมขาง 284. ไขข าง ไขข าง 285. ไขข างกุม ไขข างกุม 286. ไขข างทง ไขข างทง 287. ไขข างพอง ไขข างพอง 288. ไขข างไฟ ไขข างไฟ 289. ไขข างมอย ไขข างมอ ย 290. ไขข างลน้ิ ขาว ไขข างลน้ิ ขาว 291. ไขข าํ ไขข าํ 292. ไขข น้ึ ไขข นึ้ 293. ไขค ่ังใหล ไขคลง่ั ใหล 294. ไขง วน ไขงวน 295. ไขจ ตถุ กะ ไขจ ตุถกะ 296. ไขด น้ิ ไขดนิ้ 297. ไขดีพุ ไขด ีพุ 298. ไขด ลี า ไขด ลี า 299. ไขเ ดอื น ไขเ ดือน 300. ไขตวั รอน ไขตวั รอ น Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

447 ตารางท่ี 4.1 ชือ่ โรค/อาการทีพ่ บในคมั ภรี ตําราแพทยแผนไทยลานนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ลาํ ดับที่ ชื่อโรค/อาการ ภาษาลานนา ช่ือโรค/อาการ ภาษาไทย 301. ไขต าจี ไขตาจี 302. ไขถ ัก ไขถ ัก 303. ไขท รพษิ 304. ไขท อื ไขท ือ 305. ไขท งุ ไขท งุ 306. ไขน ้าํ ปู ไขน ้ําปู 307. ไขบนั้ เก่ิง ไขบ นั้ เกง่ิ 308. ไขป า ง ไขป า ง 309. ไขป  ไขป 310. ไขปไ ฟ ไขปไ ฟ 311. ไขเ ปลวฮดู ข้ึน ไขเปลวฮูดข้นึ 312. ไขฟองสุด ไขฟองสุด 313. ไขม อ ย ไขม อ ย 314. ไขม ะเรงฅุดลมลา ไขม ะเรง็ ครดุ ลมลา 315. ไขรอน ไขรอน 316. ไขร อ นกลวงใจ ไขร อนกลวงใจ 317. ไขร อนกาน ไขร อนกาน 318. ไขรอ นใน ไขร อ นใน 319. ไขรอ นหนงั ไขรอ นผิวหนัง 320. ไขรากลม ไขร ากลม 321. ไขรากสาด ไขร ากสาด 322. ไขร ากสาดขาว ไขรากสาดขาว 323. ไขร ากสาดดาํ ไขร ากสาดดาํ 324. ไขรากสาดแดง ไขรากสาดแดง 325. ไขร ากสาดหลวง ไขร ากสาดหลวง Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

448 ตารางที่ 4.1 ชื่อโรค/อาการทีพ่ บในคัมภรี ตาํ ราแพทยแ ผนไทยลา นนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ลาํ ดับที่ ช่อื โรค/อาการ ภาษาลานนา ช่ือโรค/อาการ ภาษาไทย 326. ไขรากสาดเหลือง ไขรากสาดเหลือง 327. ไขร างเรื้อ ไขรางเร้ือ 328. ไขร า ย ไขร า ย 329. ไขร ดุ ไขรดุ 330. ไขร ุดดาํ ไขร ดุ ดํา 331. ไขรุดแดง ไขรดุ แดง 332. ไขเรอ้ื ดอก ไขเรอื้ ดอก 333. ไขเรื้อ / ไขน านหาย ไขเรือ้ รงั 334. ไขล งทอ ง ไขล งทอง 335. ไขล ม ไขล ม 336. ไขลา ลกู ไขล า ลกู 337. ไขเลีย้ งเน้อื เลี้ยงตัว ไขเ ลี้ยงเนอ้ื เล้ียงตวั 338. ไขส น่ั ไขสน่ั 339. ไขส นั นิบาต ไขส นั นบิ าต 340. ไขส นั นบิ าตแกมขาง ไขส นั นบิ าตแกมขาง 341. ไขส นั นิบาตใบ ไขสนั นิบาตใบ 342. ไขสนั นิบาตมอ ย ไขสนั นบิ าตมอ ย 343. ไขส นั นบิ าตเรอื้ ไขส นั นิบาตเร้ือ 344. ไขสาน ไขส าน 345. ไขเสน ไขเ สน 346. ไขเ สน ไขเ อ็น ไขเสน ไขเ อ็น 347. ไขห นาว ไขห นาว 348. ไขห นาวสน่ั ไขห นาวสัน่ 349. ไขห ลบใน ไขห ลบใน 350. ไขห วดั หลวง ไขห วดั ใหญ Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

449 ตารางท่ี 4.1 ช่อื โรค/อาการทีพ่ บในคัมภรี ต ําราแพทยแผนไทยลานนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ ) ลําดับท่ี ช่อื โรค/อาการ ภาษาลา นนา ช่อื โรค/อาการ ภาษาไทย 351. ไขห ูด ไขห ดู 352. ไขห ดู ดาํ ไขห ูดดาํ 353. ไขห ดู แดง ไขห ูดแดง 354. ไขเหงา ไขเหงา 355. ไขออกรุด ไขอ อกรดุ 356. ไขร าก ไขอ าเจียน 357. ฅะยือ คระยอื 358. เจบ็ เม่อื ยเน้ือฅิง ครั่นเนอ้ื ครน่ั ตัว 359. เกดิ ลกู ยาก คลอดลกู ยาก 360. รกขาํ คลอดลูกแลวรกไมห ลุดออกมา 361. เกิดลกู แลว ไสไ หลออก คลอดลกู แลวลาํ ไสไ หลออกมา 362. ไดลกู แลว เลอื ดบต ก คลอดลูกแลวเลอื ดไมต ก 363. ไดลกู แลว เลือดบเ อื้อน คลอดลูกแลว เลือดไหลไมห ยดุ 364. ไดลูกแลว เลอื ดออกนกั คลอดลกู แลวเสยี เลอื ดมาก 365. อยเู ดอื นบไ ด คลอดลกู แลวอยไู ฟไมไ ด 366. ค่งั ใหล คลงั่ ใหล 367. ฅน ทอง คล่ืนไสอ าเจียน 368. คลง่ั ใหล คลุมคล่ัง 369. ฅวายขวดิ ควายขวดิ 370. ฅอตีบ คอตีบ 371. ฅอพอง คอบวมพอง 372. ฅอเอิม คอพอก 373. ฅอระไน* คอระไน* 374. ฅอแหง คอแหง 375. คดั ดงั คัดจมูก Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

450 ตารางที่ 4.1 ชื่อโรค/อาการที่พบในคมั ภรี ต าํ ราแพทยแ ผนไทยลานนาและตํารายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ) ลาํ ดบั ท่ี ช่ือโรค/อาการ ภาษาลานนา ชือ่ โรค/อาการ ภาษาไทย 376. ฅัน คัน 377. ฅนั ตา คนั ตา 378. คางคับ คางคบั 379. คางพอง คางบวม 380. ฅู คู 381. ฅนู ํ้านม คนู ํา้ นม 382. งวน งวน 383. งวนแกมขาง งว นแกมขาง 384. งวนแกมรดุ งวนแกมรุด 385. งวนฅวาย งวนควาย 386. งว นงู งว นงู 387. งว นชาง งวนชาง 388. งวนดอย งวนดอ ย 389. งว นตาเหลอื ง งว นตาเหลอื ง 390. งว นนก งวนนก 391. งว นนั่ง งว นนัง่ 392. งวนผี งว นผี 393. งว นผใี ส งว นผีใส 394. งว นแมว งว นแมว 395. งว นงัว งว นววั 396. งว นเสือ งวนเสอื 397. งวนเหลือง งวนเหลือง 398. งวนแหง งว นแหง 399. งวนไอ งวนไอ 400. งวย / งอย งอ ย Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

451 ตารางท่ี 4.1 ชอ่ื โรค/อาการที่พบในคัมภรี ต ําราแพทยแผนไทยลา นนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ) ลําดับท่ี ช่ือโรค/อาการ ภาษาลา นนา ชอ่ื โรค/อาการ ภาษาไทย 401. งานดํา งานดาํ 402. เง่ยี งปลาดุกปก เงยี่ งปลาดกุ ปก 403. จะพรงึ จะพรึง 404. เสยี บ จุกเสยี ด 405. เสยี บทังฅงิ จกุ เสียดตามรา งกาย 406. เสยี บกลวงอก จกุ เสยี ดทรวงอก 407. เสียบทอ ง จุกเสียดทอ ง 408. คัดยงึ่ ขนึ้ จกุ เสยี ดแนน 409. เจบ็ เสียดทอง จุกเสียดแนน ทอ ง 410. คัดฅอ จกุ เสยี ดแนน ทล่ี าํ คอ 411. เสียบคดั อก จกุ เสียดแนน หนา อก 412. เสยี บขา ง จุกเสยี ดสขี า ง 413. เจ็บเสยี บหลัง จกุ เสียดหลงั 414. เจ็บเสียบแหล จุกเสยี ดไหล 415. เจบ็ ฅอ เจ็บคอ 416. เจ็บตา เจ็บตา 417. ปวดเสนเอ็น เจบ็ ตามเสน เอน็ 418. เจบ็ เสียบอก เจ็บปวดทรวงอก 419. เจบ็ โยนี เจ็บปวดอวัยวะเพศหญงิ 420. ตลู อง เจบ็ ปว ยเนอื่ งจากถกู ทาํ คุณไสย 421. เจบ็ ปว ยหลังคลอดลูก เจบ็ ปวยหลงั คลอดลกู 422. เจ็บปาก เจ็บปาก 423. เจ็บอก เจ็บหนา อก 424. ใจสนั่ ใจสั่น 425. ชัก ชัก Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

452 ตารางท่ี 4.1 ชอื่ โรค/อาการท่ีพบในคัมภรี ตําราแพทยแ ผนไทยลานนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ) ลําดับท่ี ชื่อโรค/อาการ ภาษาลา นนา ช่อื โรค/อาการ ภาษาไทย 426. ชํา ชํา 427. ชําร่วั ชาํ ร่วั 428. แชลม แชลม 429. แชลมพษิ แชลมพษิ 430. แชเลือด แชเลอื ด 431. แชไห แชไห 432. ซอ มไก ซอ มไก 433. ซาง ซาง 434. หมองใจ เซอื่ งซมึ 435. ดอนลงเสา ดอ นลงเสา 436. ดอย ดอ ย 437. ดอยกบั ลกู ดอ ยกับลูก 438. ดอ ยไข ดอ ยไข 439. ดอ ยลม ดอ ยลม 440. ดอยเลือด ดอยเลอื ด 441. ดาก ดาก 442. ดพี ุ ดพี ุ 443. กนิ น้าํ บลง ดม่ื นา้ํ ไมไ ด 444. กนิ นํา้ แลวราก ดื่มนํ้าแลวอาเจียน 445. เทยี วบได เดนิ ไมไ ด 446. ตกเคาไม ตกตนไม 447. ตกเลือด (คลอดลูก) ตกเลือด 448. ตอ ตอ 449. ตอ เกล็ดหอย ตอ เกลด็ หอย 450. ตอขาว ตอขาว Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

453 ตารางท่ี 4.1 ชื่อโรค/อาการทพี่ บในคัมภรี ต ําราแพทยแ ผนไทยลา นนาและตํารายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ) ลาํ ดบั ท่ี ช่ือโรค/อาการ ภาษาลานนา ชื่อโรค/อาการ ภาษาไทย 451. ตอ ดาด ตอ ดาด 452. ตอ แดง ตอแดง 453. ตอช้นิ ตอ เนอื้ 454. ตอ สะดวง ตอริดสดี วง 455. ตอเลือด ตอ เลอื ด 456. ตอ สาย ตอ สาย 457. ตอหมอก ตอ หมอก 458. ตอหมาก ตอ หมาก 459. ชะฅวิ ตะครวิ 460. ชะครวิ กัดดูก ตะครวิ กัดกระดกู 461. ชะคริวกนิ ดกู ตะคริวกนิ กระดกู 462. ชะฅวิ ยงั ดูกแลเอน ตะครวิ ตามกระดูกและเสนเอ็น 463. ชะฅิวในดกู แลเอน ตะครวิ ในกระดูกและเสนเอ็น 464. ชะฅวิ เคา ลิน้ ตะคริวบริเวณโคนลน้ิ 465. ชะฅวิ ตงคาง ตะคริวบรเิ วณใตค าง 466. ชะฅิวมว งชา ง ตะครวิ มวงชา ง 467. ชะฅิวลม ตะครวิ ลม 468. ชะฅวิ เลอื ดลม ตะครวิ เลอื ดลม 469. ตัวรอน ตัวรอ น 470. ตาเปนตอน ตากงุ ยิง 471. ตาแดง ตาแดง 472. ตอ ตาตอ 473. ตาบอด ตาบอด 474. ตามวั ฟาง ตามัวฝา ฟาง 475. ตาจี ตาหร่ี Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

454 ตารางท่ี 4.1 ชอ่ื โรค/อาการทีพ่ บในคัมภรี ตําราแพทยแผนไทยลา นนาและตํารายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ลาํ ดับที่ ชื่อโรค/อาการ ภาษาลานนา ชือ่ โรค/อาการ ภาษาไทย 476. ตาเหลอื ง ตาเหลือง 477. ตุม ตมุ 478. ตมุ กาน ตมุ กาน 479. ตมุ เกลด็ แรด ตมุ เกล็ดแรด 480. ตมุ ขางพษิ ตมุ ขางพษิ 481. ตุมเขา ไหม ตมุ ขา วไหม 482. ตมุ เขาไหมกลาํ่ เหลอื ง ตุมขา วไหมก ล่าํ เหลือง 483. ตุมเขาไหมด าํ แดง ตุมขาวไหมดาํ แดง 484. ตมุ เขาไหมน อ ย ตุมขาวไหมน อ ย 485. ตุมเขาไหมห ลวง ตมุ ขา วไหมห ลวง 486. ตุม เขา ใน ตมุ เขา ใน 487. ตมุ ฅัน ตมุ คนั 488. ตุมดอกเขาะ ตุมดอดเขาะ 489. ตุมดาํ ตุมดํา 490. ตมุ แดง ตมุ แดง 491. ตมุ ตีนหา ง ตุมตีนหา ง 492. ตมุ ฝ ตมุ ฝ 493. ตมุ พรัวะ ตุมพรัวะ 494. ตุมพษิ ตุม พิษ 495. ตุมมะเรง ตุม มะเร็ง 496. ตุมรากสาด ตมุ รากสาด 497. ตุมรา ย ตมุ รา ย 498. ตุมสะดวง ตมุ ริดสดี วง 499. ตุมลม ตุมลม 500. ตมุ สกุ ตุมสกุ Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

455 ตารางท่ี 4.1 ช่อื โรค/อาการท่พี บในคัมภรี ตําราแพทยแผนไทยลา นนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ) ลําดับที่ ชอื่ โรค/อาการ ภาษาลา นนา ชอื่ โรค/อาการ ภาษาไทย 501. ตมุ สุกกลายเปนมะเรงหมน ตุม สกุ กลายเปนมะเรง็ หมน 502. ตมุ หนอง ตุมหนอง 503. ตุมหมากช้าํ ตมุ หมากชา้ํ 504. ตุมหลวง ตุมหลวง 505. ตุมหดั แกมเกล็ดแรด ตุมหัดแกมเกล็ดแรด 506. ตุมเหลือง ตุมเหลอื ง 507. เตาะ เตาะ* 508. เยีย่ วขนั้ ถายปสสาวะกะปริบกะปรอย 509. เยี่ยวหมน่ั ถา ยปส สาวะบอย 510. เยย่ี วเปนมกู เลอื ด ถา ยปสสาวะปนมกู เลือด 511. เยีย่ วเปนซาย ถา ยปสสาวะปนเมด็ ทราย 512. เยี่ยวเปนเลือด ถายปสสาวะเปน เลือด 513. เยยี่ วนกั ถา ยปส สาวะมาก 514. เย่ียวขดั ถา ยปสสาวะไมอ อก 515. เยีย่ วแลว ปวดลงิ ค ถายปสสาวะแลวปวดอวยั วะเพศ 516. ลงเลอื ด ถายเปนเลอื ด 517. หลมุ กู เลอื ด ถายอจุ จาระเปนมกู เลือด 518. ขบี้ อ อก ถา ยอจุ จาระไมอ อก 519. หลเุ ปนนา้ํ ถายอจุ จาระออกมาเปนนาํ้ 520. ขเ้ี ปนมูกหนอง ถา ยอุจจาระออกมาเปน มกู หนอง 521. งูขบ ถกู งกู ดั 522. งูเหา ขบ ถกู งเู หา กดั 523. ตูลองของรา ย ถกู ตลู องของรา ย 524. ถูกตูลองของราย ถูกทาํ คณุ ไสย 525. ฝโปงฝอยํา ถกู ผีกระทํา Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

456 ตารางที่ 4.1 ช่ือโรค/อาการทพ่ี บในคมั ภรี ตําราแพทยแ ผนไทยลานนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ ) ลาํ ดับที่ ชอ่ื โรค/อาการ ภาษาลานนา ช่อื โรค/อาการ ภาษาไทย 526. พิษ ถกู พษิ 527. ถกู ไพรชา ง ถูกไพรชา ง 528. หมาวอ ขบ ถกู สนุ ขั บา กัด 529. เสือขบ ถกู เสอื กัด 530. หมขี บ ถกู หมีกัด 531. ทวารปด ทวารปด 532. ทองดําแดง ทองดําแดง 533. ทอ งเตน ทองเตน 534. ทองพอง ทองบวมพอง 535. ข้บี ออก ทองผูก 536. ทอ งฝ ทองฝ 537. ทองฝลม ทอ งฝลม 538. ทอ งมาน ทองมาน 539. หลุทอง ทอ งรวง 540. หลเุ พอื่ ตุม แดง ทอ งรว งจากตมุ แดง 541. หลุเพ่อื ขาง ทอ งรว งจากโรคขาง 542. หลุเพ่ือตุม หลวง ทองรว งจากโรคตมุ เมด็ ใหญ 543. หลุเพือ่ มะโหก ทองรวงจากโรคมะโหก 544. หลเุ พอื่ มุตตะขดึ ทองรวงจากโรคมตุ ตะขึด 545. หลเุ พื่อรากสาด ทองรวงจากโรครากสาด 546. หลเุ พอ่ื สาน ทองรว งจากโรคสาน 547. หลุเพื่อกนิ ผิด ทองรวงเน่ืองจากรับประทานอาหารผดิ สาํ แดง 548. หลุทอ ง ทอ งเสยี 549. หลุโจก ทอ งเสยี อยางรุนแรง 550. ทอ งคดั ยงึ่ ทอ งอดื Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

457 ตารางที่ 4.1 ชอ่ื โรค/อาการทพี่ บในคมั ภรี ต าํ ราแพทยแผนไทยลานนาและตํารายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ลําดับที่ ช่ือโรค/อาการ ภาษาลานนา ชอื่ โรค/อาการ ภาษาไทย 551. ทะมอย ทะมอย 552. ทะยามวาน ทะยามวาน* 553. ลูกออ นในทอ งยนขนึ้ มา ทารกในครรภเ คลื่อนข้ึนดา นบน 554. ลกู ออ นในทองทวงนัก ทารกในครรภด้นิ มาก 555. ลูกออ นในทอ งเปนไข ทารกในครรภเ ปนไข 556. ลูกออ นในทองบท ว ง ทารกในครรภไมดน้ิ 557. ลกู ออ นเปนไข ทารกเปน ไข 558. ลูกออ นบสบาย ทารกไมสบาย 559. ลกู ออ นตายในทอง ทารกเสยี ชวี ติ ในครรภ 560. ลูกหลอดในทอ งบตก ทารกเสยี ชีวติ ในครรภแ ลว ไมห ลุดออกมา 561. ตนี พอง เทาบวม 562. ตีนเอยน เทา เยน็ 563. หลอดลูก แทงลกู 564. ธมั มะสตู ธมั มะสูตร* 565. ธาตบุ เ สมอิ ธาตพุ ิการ 566. ตีนเปนหอ นํ้ากดั เทา 567. นํ้าตายอย นา้ํ ตาไหล 568. เยย่ี วขาวดง่ั นา้ํ มวกเขา นาํ้ ปส สาวะเปน สขี าวเหมือนนา้ํ มวกขา ว 569. เยยี่ วแดง นา้ํ ปสสาวะเปน สแี ดง 570. เยี่ยวเหลอื ง น้ําปส สาวะเปน สีเหลอื ง 571. เยี่ยวขาวดงั่ นา้ํ ปูน นาํ้ ปสสาวะมสี ขี าวเหมอื นนาํ้ ปูน 572. เยย่ี วขาวด่ังนา้ํ เขามวก นํ้าปส สาวะมสี ขี าวเหมอื นนา้ํ มวกขา ว 573. เยย่ี วเหลืองดง่ั นํา้ เขา หมน้ิ น้ําปส สาวะมสี ีเหลอื งเหมือนนา้ํ ขมิ้น 574. เยี่ยวชึม น้ําปสสาวะไหลซมึ ออกมา 575. นํ้ามกู เหลอื งขนุ นา้ํ มกู เปนสเี หลอื งขน Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

458 ตารางที่ 4.1 ชอ่ื โรค/อาการทีพ่ บในคัมภรี ต ําราแพทยแ ผนไทยลานนาและตํารายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ลาํ ดับที่ ชอ่ื โรค/อาการ ภาษาลา นนา ชื่อโรค/อาการ ภาษาไทย 576. น้ําลายไหลออกปาก นาํ้ ลายไหลออกปาก 577. หนวิ้ นิว่ 578. หนว้ิ กอน นิ่วกอน 579. หนว้ิ ซาย นิ่วทราย 580. หนว้ิ ชิน้ น่วิ เนอื้ 581. หนวิ้ ปูน น่ิวปนู 582. หนว้ิ เย่ยี ว นิว่ เยีย่ ว 583. หนว้ิ เลอื ด นว่ิ เลอื ด 584. หนว้ิ หนิ น่วิ หนิ 585. เนาหนองตก เนา หนองตก 586. คัดทอ ง แนน ทอ ง 587. คัดอก แนน หนา อก 588. บวมลูก บวมลูก 589. บา บา 590. บา ไก บา ไก 591. แผล บาดแผลตามรางกาย 592. บดิ บิด 593. เบื่อเหด็ เบอื่ พิษเหด็ 594. บอ ยากเขา เบ่ืออาหาร 595. หนา พอง ใบหนา บวมพอง 596. ปทุมมะเมกขอด ปทุมมะเมกขอด 597. แมย ิงบเปนกาน ประจาํ เดอื นมาไมปกติ 598. ปวง ปว ง 599. เจบ็ กน ปวดกน 600. เจบ็ ดูก ปวดกระดูก Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

459 ตารางที่ 4.1 ชือ่ โรค/อาการท่ีพบในคัมภรี ต าํ ราแพทยแ ผนไทยลานนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ) ลาํ ดบั ที่ ช่อื โรค/อาการ ภาษาลา นนา ชือ่ โรค/อาการ ภาษาไทย 601. เจ็บดูกฅอตอ ปวดกระดูกขอ ตอ 602. ปวดพุงเย่ยี ว ปวดกระเพาะปส สาวะ 603. เจบ็ แฅงเจ็บขา ปวดแขงปวดขา 604. เจ็บขดั คัดขําอยูเ พย้ี มพายซาย ปวดจุกแนน บริเวณชายโครงดา นซาย 605. เจบ็ ตา ปวดตา 606. เจบ็ เอ็น ปวดตามเสน เอ็น 607. เจ็บทอง ปวดทอง 608. เจ็บทอ งนอ ย ปวดทองนอ ย 609. เกิดลูกแลว เจบ็ ทอ ง ปวดทอ งหลงั คลอดลูก 610. เจบ็ นอง ปวดนอง 611. เจ็บนม ปวดบริเวณเตานม 612. เจบ็ เบา ตา ปวดเบาตา 613. เจ็บเข้ียว ปวดฟน 614. ออ นเมอ่ื ย ปวดเมือ่ ย 615. เมอ่ื ยเน้อื เม่ือยตัว ปวดเมอื่ ยตามรา งกาย 616. เจบ็ เคาเข้ียว ปวดรากฟน 617. เจบ็ ฅอ ปวดลาํ คอ 618. เจ็บลงิ ค ปวดลงิ ค 619. เจ็บหัว ปวดศรี ษะ 620. เจ็บหัวผากเดยี ว ปวดศีรษะขา งเดยี ว 621. เจ็บหัวดบิ ปวดศีรษะโดยไมท ราบสาเหตุ 622. เจบ็ หัวปานจักแตก ปวดศรี ษะอยา งรนุ แรง 623. เจ็บหัวออกตา ปวดศรี ษะออกตา 624. เจ็บหนองทอ งนอย ปวดหนวงบรเิ วณทอ งนอย 625. เจ็บอก ปวดหนาอก Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

460 ตารางที่ 4.1 ชอื่ โรค/อาการท่พี บในคัมภรี ต ําราแพทยแ ผนไทยลานนาและตํารายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ ) ลาํ ดับที่ ชอื่ โรค/อาการ ภาษาลา นนา ชอื่ โรค/อาการ ภาษาไทย 626. เจบ็ หลงั ปวดหลงั 627. ปวดหัวเขา ปวดหัวเขา 628. เจ็บแหล ปวดไหล 629. เจบ็ องคชาติ ปวดองคชาติ 630. ปวดลงิ ค ปวดอวยั วะเพศ 631. เจบ็ แอว ปวดเอว 632. ปอดบวม ปอดบวม 633. ปอดแหง ปอดแหง 634. ปจจุวัน ปจจวุ นั 635. ปตตฅาด ปต คาด 636. ปน ปลาลกู ปน ปลาลกู 637. ปากเบย้ี ว ปากเบ้ยี ว 638. ปากเหมน็ ปากมกี ลน่ิ เหมน็ 639. ปากสุกปากพอง ปากสกุ ปากพอง 640. ปากแหง ปากแหง 641. ปากแหงฅอแหง ปากแหงคอแหง 642. ปา ง ปาง 643. ปางกา ม ปางกา ม 644. ปางใค ปางใค 645. ปางรุง ปา งรงุ 646. ปางลม ปา งลม 647. ปางใหย ปางใหญ 648. ปา นลมทอง ปา นลมทอง 649. ปานสมทุ ท ปานสมทุ ร 650. ป ป Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

461 ตารางท่ี 4.1 ชอื่ โรค/อาการท่พี บในคัมภรี ตาํ ราแพทยแผนไทยลา นนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ลาํ ดับที่ ช่อื โรค/อาการ ภาษาลา นนา ชือ่ โรค/อาการ ภาษาไทย 651. ปกระดาง ปก ระดาง 652. ปก ลั้นใจ ปกล้นั ใจ 653. ปกาน ปก าน 654. ปก นิ ใจ ปก นิ ใจ 655. ปกนิ หัวใจ ปก ินหวั ใจ 656. ปกมุ ใจ ปกุมใจ 657. ปเกยี่ ว ปเกีย่ ว 658. ปเ ก่ยี วกนิ ใจ ปเ กย่ี วกินใจ 659. ปเ กี่ยวดํา ปเกี่ยวดาํ 660. ปแ กมเกยี่ ว ปแ กมเกี่ยว 661. ปแ กมสนั นิบาต ปแ กมสนั นบิ าต 662. ปเขา ปข า ว 663. ปไข ปไ ข 664. ปฅ อดัง ปค อดัง 665. ปฅ อแหง ปคอแหง 666. ปคดั ปคัด 667. ปค ดั ฅอ ปค ัดคอ 668. ปคัดอก ปคัดอก 669. ปค างคบั ปค างคับ 670. ปไคลคราว ปไ คลคราว 671. ปแ งน ปแ งน 672. ปใจรา ย ปใ จรา ย 673. ปใ จส่นั ปใจส่นั 674. ปซ ง ปซง 675. ปด้นั ใจ ปด ัน้ ใจ Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

462 ตารางท่ี 4.1 ชอ่ื โรค/อาการทพี่ บในคัมภรี ต าํ ราแพทยแผนไทยลานนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ ) ลาํ ดบั ที่ ช่อื โรค/อาการ ภาษาลา นนา ช่อื โรค/อาการ ภาษาไทย 676. ปตาดาํ ปตาดํา 677. ปต ามืด ปต ามืด 678. ปน้าํ ปนํ้า 679. ปน ้ําเห็บ ปน ้าํ เหบ็ 680. ปป ราบโสดา ปปราบโสดา 681. ปปอง ปปอง 682. ปป น ปปน 683. ปป นเมา ปป นเมา 684. ปผ ง ปผ ง 685. ปฟาแมบ ปฟาแลบ 686. ปไฟ ปไฟ 687. ปมะเรงฅุด ปมะเร็งครุด 688. ปมัด ปม ัด 689. ปเ มา ปเมา 690. ปเ มาหวั ปเมาหวั 691. ปแ มก าํ เดือน ปแ มกําเดือน 692. ปแ มม าน ปแมม าน 693. ปเ อยน ปเยน็ 694. ปร อ น ปร อน 695. ปรอ นกระหายนํา้ ปรอนกระหายนํ้า 696. ปร ายใจ ปร ายใจ 697. ปร าํ มะนาด ปราํ มะนาด 698. ปเ รื้อน ปเ รือ้ น 699. ปล ม ปลม 700. ปลมกอ น ปลมกอน Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

463 ตารางที่ 4.1 ชอื่ โรค/อาการที่พบในคมั ภรี ตาํ ราแพทยแ ผนไทยลานนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ลาํ ดับที่ ช่อื โรค/อาการ ภาษาลา นนา ชอ่ื โรค/อาการ ภาษาไทย 701. ปลมคัด ปล มคดั 702. ปล มสาน ปลมสาน 703. ปล ะบอง ปล ะบอง 704. ปล ักตาย ปล ักตาย 705. ปลาลูก ปลาลูก 706. ปล าลูก ปล าลกู 707. ปเลอื ด ปเ ลือด 708. ปเลือดขึน้ ปเลือดขนึ้ 709. ปเลอื ดลม ปเ ลอื ดลม 710. ปสะคุน ปส ะคนุ 711. ปสะอนื้ ปส ะอื้น 712. ปสนั่ ปส น่ั 713. ปสน่ั ใจ ปส น่ั ใจ 714. ปส ันนิบาต ปสันนิบาต 715. ปเ สยี บ ปเ สียด 716. ปห ลบั ปห ลับ 717. ปหดั ปห ดั 718. ปหัวสนั่ ปห วั สนั่ 719. ปเหื่อ ปเ หงอื่ 720. ปเหอื่ ออก ปเหงอ่ื ออก 721. ปเ หลา ปเ หลา 722. ปแหง ปแหง 723. ปอ อกลูก ปอ อกลกู 724. ปคุ คะสันนบิ าต ปคุ คะสนั นิบาต 725. ปุมรอ นกน เอยน็ ปุมรอนกน เยน็ Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

464 ตารางที่ 4.1 ชอื่ โรค/อาการทพ่ี บในคมั ภรี ต าํ ราแพทยแผนไทยลา นนาและตํารายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ลาํ ดับท่ี ช่ือโรค/อาการ ภาษาลา นนา ชื่อโรค/อาการ ภาษาไทย 726. ปมุ ใสไตเหลือง ปุมใสไตเหลือง 727. ใบ เปน ใบ 728. เปนลม เปน ลม 729. เปล้ยี เปลี้ย 730. ผืน่ ผดผ่นื 731. ผมหลน ผมรวง 732. ซอบหยอมผอมเหลือง ผอมแหงแรงนอ ย 733. ผ้ํา ผาํ้ 734. ผ้าํ มะเรง ผาํ้ มะเร็ง 735. ผิดเดอื น ผดิ เดือน 736. ระดูมาบแ มน ยาม ผิดระดู 737. ผเี ขา ผีเขาสงิ (เจ็บปวยเนอื่ งจากภูตผีปศ าจ) 738. ปากสุกปากพอง แผลในปาก 739. แผลพุพอง แผลพุพอง 740. ไฟไหม แผลไฟไหม 741. ฝ ฝ 742. ฝ 3 ดวงแสน ฝ 3 ดวงแสน 743. ฝกนไก ฝกนไก 744. ฝกาน ฝกาน 745. ฝเ กลด็ แรด ฝเ กลด็ แรด 746. ฝเ กลด็ แหง ฝเ กลด็ แหง 747. ฝเ ขาไหม ฝขาวไหม 748. ฝเ ขา ตับ ฝเ ขา ตับ 749. ฝฅ ดุ ฝครุด 750. ฝฅดุ ชาง ฝค รุดชา ง Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

465 ตารางท่ี 4.1 ชอ่ื โรค/อาการที่พบในคัมภรี ตําราแพทยแผนไทยลานนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ) ลําดับที่ ชือ่ โรค/อาการ ภาษาลานนา ชื่อโรค/อาการ ภาษาไทย 751. ฝฅดุ ลม ฝครุดลม 752. ฝค รุดสะเดา ฝครุดสะเดา 753. ฝค รดุ สะเดานอก ฝครดุ สะเดานอก 754. ฝค รดุ สะเดาใน ฝค รุดสะเดาใน 755. ฝค รดุ หวั ขว้ํา ฝค รุดหัวคว่าํ 756. ฝค รุดหัวเบี้ยว ฝครดุ หวั เบี้ยว 757. ฝค รุดหวั หงาย ฝครุดหวั หงาย 758. ฝคันธมาลา ฝค ันธมาลา 759. ฝคันธสูต ฝค ันธสูต* 760. ฝฅาวบัว ฝค าวบัว 761. ฝเ ครอื ฝเ ครอื 762. ฝเ ครือกุม ฝเ ครือกมุ 763. ฝเ ครอื แกมขาง ฝเ ครือแกมขาง 764. ฝเ ครือขาว ฝเครือขาว 765. ฝเ ครือดาํ ฝเ ครอื ดํา 766. ฝเครอื แดง ฝเครอื แดง 767. ฝเครอื ตกทอ ง ฝเ ครอื ตกทอง 768. ฝเ ครือตีนดํา ฝเครอื ตนี ดํา 769. ฝเครอื หมน ฝเครือหมน 770. ฝเครอื เหลือง ฝเครือเหลือง 771. ฝชี ฝชี 772. ฝแดง ฝแ ดง 773. ฝตะมอย ฝต ะมอย 774. ฝต ะมอยมะเรง ฝต ะมอยมะเรง็ 775. ฝไตหนงั ฝไตห นัง Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

466 ตารางท่ี 4.1 ช่ือโรค/อาการทพี่ บในคมั ภรี ตําราแพทยแ ผนไทยลานนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ลําดบั ที่ ช่อื โรค/อาการ ภาษาลา นนา ชอ่ื โรค/อาการ ภาษาไทย 776. ฝทะมอย ฝทะมอย 777. ฝท ะมอยหวั ดาํ ฝท ะมอยหวั ดาํ 778. ฝท ะมอยหวั สวิ ฝท ะมอยหวั สวิ 779. ฝยงั ฅอ ฝท ่ลี ําคอ 780. ฝย งั หัวเหนา ฝทหี่ วั เหนา 781. ฝธ นูสวด ฝธนูสวด 782. ฝเนา ฝเนา 783. ฝใ นดัง ฝในจมกู 784. ฝใ นทอ ง ฝในทอ ง 785. ฝใ นปาก ฝในปาก 786. ฝใ นลาํ คอ ฝในลําคอ 787. ฝใ นไส ฝในลาํ ไส 788. ฝในหู ฝใ นหู 789. ฝยังสอก ฝบ ริเวณขอศอก 790. ฝบ ัว ฝบัว 791. ฝบ ัวตัวพู ฝบัวตวั ผู 792. ฝบวั ตวั แม ฝบ ัวตัวเมีย 793. ฝบ ัวราง ฝบัวราง 794. ฝป วก ฝปวก 795. ฝเ ปอ ยเนา ฝเปอ ยเนา 796. ฝฝก บัว ฝฝ กบัว 797. ฝฝกบัวตัวผู ฝฝกบัวตัวผู 798. ฝฝ ก บัวตัวแม ฝฝ ก บวั ตวั เมยี 799. ฝฝ ก บัวหัวขวาํ้ ตวั แม ฝฝก บวั หวั ควา่ํ ตัวเมีย 800. ฝพงั พอน ฝพังพอน Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

467 ตารางท่ี 4.1 ชื่อโรค/อาการท่ีพบในคมั ภรี ตําราแพทยแ ผนไทยลา นนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ลําดบั ที่ ช่อื โรค/อาการ ภาษาลานนา ชื่อโรค/อาการ ภาษาไทย 801. ฝไพรสันดาน ฝไ พรสันดา น 802. ฝฟ ก ฝฟ ก 803. ฝช้าํ ฝฟ กชํา้ 804. ฝฟ กทมุ ฝฟ กทมุ 805. ฝพายใน ฝภายใน 806. ฝม ะธง ฝมะธง 807. ฝม ะเรง ฝมะเร็ง 808. ฝม ะเรงครุด ฝมะเร็งครุด 809. ฝม ะเรงฅุดฅัน ฝมะเรง็ ครุดคัน 810. ฝมะเรงครุดชาง ฝม ะเรง็ ครุดชาง 811. ฝม ะเรงชาง ฝมะเรง็ ชา ง 812. ฝมะเรงทน ฝมะเร็งทน 813. ฝมะเรงทะมอย ฝมะเรง็ ทะมอย 814. ฝมะเรงลกู หนตู ึดทวาร ฝม ะเร็งลกู หนปู ดทวาร 815. ฝเ มง ฝเ ม็ง 816. ฝเ มงนาํ้ ฝเม็งน้ํา 817. ฝร า ย ฝรา ย 818. ฝร ายในลาํ คอ ฝร ายในลาํ คอ 819. ฝร ํามนาดลูกหนู ฝร าํ มะนาดลกู หนู 820. ฝล ม ฝล ม 821. ฝล มคกุ ้ิว ฝลมคกุ ิ้ว 822. ฝล มพิษ ฝลมพษิ 823. ฝล ะอาก ฝล ะอาก 824. ฝลกู หนู ฝลกู หนู 825. ฝสาน ฝส าน Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

468 ตารางที่ 4.1 ช่ือโรค/อาการที่พบในคัมภรี ตาํ ราแพทยแ ผนไทยลานนาและตํารายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ) ลาํ ดับท่ี ช่ือโรค/อาการ ภาษาลา นนา ชอื่ โรค/อาการ ภาษาไทย 826. ฝสานจมุ คอ ง ฝสานจมุ ฆอง 827. ฝส านชา ง ฝสานชา ง 828. ฝสานในทอ ง ฝสานในทอ ง 829. ฝส านยังพงุ เยย่ี ว ฝสานบริเวณกระเพาะปสสาวะ 830. ฝสานลมพุ ฝสานลมพุ 831. ฝสานหลวง ฝสานหลวง 832. ฝส กุ ขาว ฝส ุกขาว 833. ฝสุกดาํ ฝสุกดํา 834. ฝสุกทมุ น้าํ ฝสุกทมุ นา้ํ 835. ฝสุทธะ ฝส ุทธะ 836. ฝสุทธะตัวผู ฝส ทุ ธะตัวผู 837. ฝส ทุ ธะตวั เมีย ฝส ทุ ธะตวั เมยี 838. ฝอ ยดู ทะมอย ฝห ยดู ทะมอย 839. ฝหลามไส ฝห ลามไส 840. ฝหัว ฝหวั 841. ฝหวั ตบั ฝห วั ตบั 842. ฝอ ุปปวาททมุ สตู ร ฝอ ุปปวาททมุ สูตร 843. พยาธ พยาธิ 844. ตวั ทอ ง พยาธใิ นลาํ ไส 845. ภรั รดี พรรดึก 846. พรดั ซกตงั พรดั ซกตงั * 847. พรันเพริง พรนั เพริง 848. พราย พราย 849. พรายกนิ ดูก พรายกินกระดกู 850. พรายกนิ เอ็น พรายกนิ เสนเอ็น Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

469 ตารางที่ 4.1 ช่ือโรค/อาการทพี่ บในคมั ภรี ต าํ ราแพทยแผนไทยลานนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ ) ลําดบั ที่ ช่อื โรค/อาการ ภาษาลานนา ชอ่ื โรค/อาการ ภาษาไทย 851. พรายกินออก พรายกนิ ออก 852. พรายงูจับ พรายงจู ับ 853. พรายชา ง พรายชา ง 854. พรายนก พรายนก 855. พรายนกกนิ ออกหัว พรายนกกนิ ออกหวั 856. พรายนกจบั พรายนกจับ 857. พรายบุง พรายบุง 858. พรายปากบาด พรายปากบาด 859. พรายมีดบอ ง พรายมีดบอ ง 860. พรายแมตับ พรายแมตบั 861. พรายรอ งกวง พรายรองกวง 862. พรายรุง พรายรงุ 863. พรายไร พรายไร 864. พรายลม พรายลม 865. พรายลกู นก พรายลกู นก 866. พรายลูกหนู พรายลกู หนู 867. พรายเลือด พรายเลือด 868. พรายหมา พรายหมา 869. พรายหมู พรายหมู 870. พรายหกั เคาล้ิน พรายหักโคนลนิ้ 871. พรายเหลอื ง พรายเหลอื ง 872. พรายไอ พรายไอ 873. พองนา้ํ พองนํา้ 874. พองลม พองลม 875. พิชชะหวั แดง พชิ ชะหัวแดง Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

470 ตารางที่ 4.1 ช่ือโรค/อาการที่พบในคมั ภรี ต าํ ราแพทยแ ผนไทยลา นนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ) ลาํ ดับที่ ชือ่ โรค/อาการ ภาษาลา นนา ชือ่ โรค/อาการ ภาษาไทย 876. พิษตุม พษิ ตมุ 877. พษิ รอ น พิษรอ น 878. พิษสาน พษิ สาน 879. อบู รเู ร่ือง พูดจาไมรเู รอื ง 880. ปากบเปนคํา พูดไมชดั 881. เพลิงพระชม เพลิงพระชม 882. แมม านรากทน แพท อง 883. ฟกขาว ฟกขาว 884. ฟกชาง ฟกชา ง 885. ชา้ํ ฟกชา้ํ 886. ฟกแดง ฟกแดง 887. ฟกยังงอน ฟกบรเิ วณทา ยทอย 888. แมงกนิ เข้ยี ว ฟนผุ 889. ไฟมาเบอ่ื ไฟมา เบ่ือ 890. มะโนสะสวด มโนสะสวด* 891. มว ง มวง 892. มว งชะครวิ มวงชะคริว 893. มว งชาง มวงชาง 894. มวงทาง มว งทาง 895. มองฅอ มองครอ 896. มะโนสะสวด มะโนสะสวด* 897. มะเรง มะเร็ง 898. มะเรงกกหู มะเร็งกกหู 899. มะเรงกดั ดูกขอตอ ติด มะเรง็ กัดกระดกู ขอ ตอ 900. มะเรงกาน มะเรง็ กาน Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

471 ตารางที่ 4.1 ช่ือโรค/อาการทพี่ บในคมั ภรี ตําราแพทยแผนไทยลานนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ) ลาํ ดับท่ี ชื่อโรค/อาการ ภาษาลานนา ชื่อโรค/อาการ ภาษาไทย 901. มะเรงเกี่ยว มะเร็งเกีย่ ว 902. มะเรงแกมโม มะเรง็ แกมโม 903. มะเรงฅอ มือ มะเรง็ ขอ มือ 904. มะเรงเขาไหม มะเรง็ ขา วไหม 905. มะเรงขุม มะเร็งขุม 906. มะเรงฅดุ มะเรง็ ครุด 907. มะเรงฅดุ กัดดูก มะเร็งครุดกดั กระดกู 908. มะเรงฅดุ กัดเอน็ มะเรง็ ครุดกัดเสนเอน็ 909. มะเรงครุดกา ม มะเร็งครุดกา ม 910. มะเรงครุดกินดอก มะเรง็ ครุดกนิ ดอก 911. มะเรงครุดกนิ ออกออ มะเร็งครุดกนิ สมอง 912. มะเรงครุดกินเสนเอน มะเร็งครุดกนิ เสน เอน็ 913. มะเรงฅดุ เกีย่ วกินดูก มะเร็งครุดเกย่ี วกดั กระดกู 914. มะเรงครุดเกย่ี วธนู มะเร็งครุดเกี่ยวธนู 915. มะเรงครุดแกมเกย่ี ว มะเร็งครุดแกมเก่ียว 916. มะเรงครุดแกมขาง มะเร็งครุดแกมขาง 917. มะเรงฅุดแกมพราย มะเรง็ ครุดแกมพราย 918. มะเรงครุดแกมสาน มะเร็งครุดแกมสาน 919. มะเรงฅุดขัด มะเรง็ ครุดขดั 920. มะเรง็ ครุดขาขอ มะเรง็ ครุดขาขอ 921. มะเรงฅุดขางชกั มะเร็งครุดขางชัก 922. มะเรงครุดขึน้ หัว มะเรง็ ครุดข้ึนศรี ษะ 923. มะเรง็ ครุดเขาดกู มะเร็งครุดเขากระดกู 924. มะเรงครุดเขา ไส มะเร็งครุดเขาลาํ ไส 925. มะเรงฅุดฅอพอง มะเรง็ ครุดคอพอง Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

472 ตารางท่ี 4.1 ชือ่ โรค/อาการทพ่ี บในคมั ภรี ตําราแพทยแ ผนไทยลานนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ลาํ ดบั ที่ ชื่อโรค/อาการ ภาษาลานนา ช่อื โรค/อาการ ภาษาไทย 926. มะเรงครุดชา ง มะเร็งครุดชาง 927. มะเรงครุดดอก มะเร็งครุดดอก 928. มะเรงครุดดา น มะเรง็ ครุดดา น 929. มะเรงครุดตกทอ ง มะเร็งครุดตกทอง 930. มะเรงครุดตาแดง มะเร็งครุดตาแดง 931. มะเรงครุดตาแตก มะเรง็ ครุดตาแตก 932. มะเรงครุดตาแมน มะเรง็ ครุดตาแมน 933. มะเรงครุดไทเขา มะเรง็ ครุดถุงเขา 934. มะเรง็ ครุดในดกู มะเรง็ ครุดในกระดูก 935. มะเรงครุดในทอง มะเรง็ ครุดในทอ ง 936. มะเรงครุดคดั ใค มะเรง็ ครุดบวมพอง 937. มะเรงครุดบาดทะนอย มะเร็งครุดบาดทะนอย 938. มะเรงครุดปลาดกุ มะเร็งครุดปลาดกุ 939. มะเรงครุดเจบ็ ออกตา มะเรง็ ครุดปวดออกดวงตา 940. มะเร็งครุดเปย มะเร็งครุดเปย 941. มะเรงครุดผีเผา มะเรง็ ครุดผีเผา 942. มะเรง็ ครุดฟา ผา มะเร็งครุดฟา ผา 943. มะเรงครุดไฟ มะเร็งครุดไฟ 944. มะเรงครุดไฟมา มะเร็งครุดไฟมา 945. มะเรงครุดเอยน มะเร็งครุดเยน็ 946. มะเรงครุดราํ มะนาด มะเรง็ ครุดรํามะนาด 947. มะเรงครุดสะดวง มะเรง็ ครุดริดสดี วง 948. มะเร็งครุดลงเสา มะเร็งครุดลงเสา 949. มะเรงฅุดลม มะเรง็ ครุดลม 950. มะเรงครุดลมเกี่ยว มะเร็งครุดลมเกี่ยว Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

473 ตารางท่ี 4.1 ชือ่ โรค/อาการท่พี บในคมั ภรี ตําราแพทยแ ผนไทยลานนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ ) ลําดับที่ ช่อื โรค/อาการ ภาษาลา นนา ชอ่ื โรค/อาการ ภาษาไทย 951. มะเรง็ ครุดลมไฟ มะเร็งครุดลมไฟ 952. มะเรงฅดุ ลมลา มะเรง็ ครุดลมลา 953. มะเรงครุดลมเสยี บ มะเร็งครุดลมเสยี ด 954. มะเรงครุดลูกหนู มะเรง็ ครุดลูกหนู 955. มะเรง็ ครุดเลอื ด มะเรง็ ครุดเลือด 956. มะเรงครุดเลือดลมพอง มะเร็งครุดเลอื ดลมพอง 957. มะเรงฅุดสองคอง มะเรง็ ครุดสองคลอง 958. มะเรงฅดุ สะอื้น มะเรง็ ครุดสะอืน้ 959. มะเรง็ ครุดสานเหลือง มะเรง็ ครุดสานเหลอื ง 960. มะเรงฅุดเสน เชือก มะเรง็ ครุดเสน เชอื ก 961. มะเรงฅุดเสียบ มะเร็งครุดเสียบ 962. มะเรงฅวาก มะเร็งควาก 963. มะเรงฅวาย มะเรง็ ควาย 964. มะเรงฅวายเมกขอด มะเรง็ ควายเมกขอด 965. มะเรงฅนั มะเร็งคนั 966. มะเรงคนั ธสตู มะเร็งคันธสูต 967. มะเรงชอน มะเรง็ ชอน 968. มะเรงชาง มะเร็งชาง 969. มะเรงชา งพู มะเร็งชา งตวั ผู 970. มะเรงชน้ิ มะเร็งช้ิน 971. มะเรงเชือกฅวาย มะเร็งเชือกควาย 972. มะเรงฑฆี ายุนมิ านพัง มะเร็งฑีฆายนุ มิ านพัง 973. มะเรงดวงเด็ด มะเร็งดวงเดด็ 974. มะเรงดนั มะเรง็ ดัน 975. มะเรงดาํ มะเร็งดาํ Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

474 ตารางที่ 4.1 ช่ือโรค/อาการทีพ่ บในคัมภรี ต าํ ราแพทยแผนไทยลานนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ) ลําดบั ที่ ชื่อโรค/อาการ ภาษาลา นนา ชอ่ื โรค/อาการ ภาษาไทย 976. มะเรง็ ดิ้น มะเรงดน้ิ 977. มะเรงตอกทอย มะเร็งตอกทอย 978. มะเรงตัวพู มะเร็งตวั ผู 979. มะเรงตาตีน มะเรง็ ตาตุม 980. มะเรงตําแยตัวพู มะเร็งตําแยตวั ผู 981. บา เรงเตน มะเรง็ เตน 982. มะเรงยงั นม มะเร็งเตานม 983. มะเรงแตก มะเร็งแตก 984. มะเรงทะมอย มะเรง็ ทะมอย 985. มะเรงทะมอยตวั พู มะเร็งทะมอยตวั ผู 986. มะเรงทะมอยปากดํา มะเร็งทะมอยปากดํา 987. มะเรงทามฅวาย มะเร็งทามควาย 988. มะเรงเทียดแดง มะเร็งเทยี ดแดง 989. มะเรงธนูสวด มะเร็งธนูสวด 990. มะเรงนํ้า มะเรง็ น้ํา 991. มะเรงโนราช มะเรง็ โนราช 992. มะเรงบนื มะเร็งบนื 993. มะเรงเบกิ มะเรง็ เบิก 994. มะเรงปะวา มะเร็งปะวา 995. มะเรงปากดํา มะเรง็ ปากดํา 996. มะเรงปากแดง มะเรง็ ปากแดง 997. มะเรงเปอ ยเนา มะเร็งเปอ ยเนา 998. มะเรงฝก บวั มะเรง็ ฝกบวั 999. มะเรงฝกาน มะเร็งฝก าน 1000. มะเรงพงั มะเรง็ พงั Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

475 ตารางที่ 4.1 ชื่อโรค/อาการทพี่ บในคมั ภรี ตําราแพทยแ ผนไทยลา นนาและตํารายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ลาํ ดบั ที่ ชอ่ื โรค/อาการ ภาษาลานนา ชื่อโรค/อาการ ภาษาไทย 1001. มะเรงฟา มาน มะเร็งฟา มา น 1002. มะเรงไฟ มะเร็งไฟ 1003. มะเรงไฟนอย มะเร็งไฟนอย 1004. มะเรงไฟหลวง มะเร็งไฟหลวง 1005. มะเรงมานพัง มะเรง็ มานพงั 1006. มะเรงโม มะเรง็ โม 1007. มะเรงราม มะเร็งราม 1008. มะเรงลําเหลก็ มะเรง็ ลําเหลก็ 1009. มเรงสนตนี มะเรง็ สน เทา 1010. มะเรงสวด มะเร็งสวด 1011. มะเรงสาน มะเรง็ สาน 1012. มะเรงสานชา ง มะเรง็ สานชาง 1013. มะเรงสามดวงแสน มะเร็งสามดวงแสน 1014. มะเรงสกุ มะเรง็ สุก 1015. มะเรงสุทธกะ มะเรง็ สุทธกะ 1016. มะเรงแส มะเรง็ แส 1017. มะเรงหมน มะเร็งหมน 1018. มะเรง็ อยาด มะเรงหยาด 1019. มะเรงหลวง มะเร็งหลวง 1020. มะเรงหวั ดาํ มะเร็งหัวดํา 1021. มะเรงหัวแดง มะเรง็ หวั แดง 1022. มะเรงหวั สวิ มะเรง็ หัวสวิ 1023. มะเรงหัวเหลอื ง มะเร็งหัวเหลอื ง 1024. มะเรงอยูด มะเรง็ อยดู 1025. มะเรงออกซอน มะเร็งออกซอน Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

476 ตารางที่ 4.1 ช่ือโรค/อาการทพี่ บในคัมภรี ต าํ ราแพทยแผนไทยลานนาและตํารายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ) ลําดบั ที่ ช่อื โรค/อาการ ภาษาลานนา ช่ือโรค/อาการ ภาษาไทย 1026. มะเรงอุปปวาท มะเร็งอปุ ปวาท 1027. มะโหก มะโหก 1028. มะโหกกอน มะโหกกอน 1029. มะโหกานหนกั มะโหกกานหนัก 1030. มะโหกกว้ิ มะโหกกวิ้ 1031. มะโหกเกี่ยว มะโหกเกี่ยว 1032. มะโหกแกมเกยี่ ว มะโหกแกมเกย่ี ว 1033. มะโหกแกมขาง มะโหกแกมขาง 1034. มะโหกแกมขางแกมสาน มะโหกแกมขางแกมสาน 1035. มะโหกแกมเลอื ดหนอง มะโหกแกมเลือดหนอง 1036. มะโหกแกมสาน มะโหกแกมสาน 1037. มะโหกขาง มะโหกขาง 1038. บา โหกขาว มะโหกขาว 1039. มะโหกขกี้ วาง มะโหกขก้ี วาง 1040. มะโหกขแี้ ขน มะโหกขแ้ี ขน 1041. มะโหกเขา ฅอ มะโหกเขาขอ 1042. มะโหกเขาไส มะโหกเขาลาํ ไส 1043. มะโหกฅัน มะโหกคนั 1044. มะโหกฅันหํา มะโหกคนั ลกู อัณฑะ 1045. มะโหกดอ ย มะโหกดอย 1046. มะโหกตกทอ ง มะโหกตกทอ ง 1047. มะโหกแตก มะโหกแตก 1048. มะโหกนัง่ มะโหกน่งั 1049. มะโหกไฟ มะโหกไฟ 1050. มะโหกมกู มะโหกมูก Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

477 ตารางท่ี 4.1 ชื่อโรค/อาการท่ีพบในคัมภรี ตําราแพทยแ ผนไทยลา นนาและตํารายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ลําดบั ท่ี ชอ่ื โรค/อาการ ภาษาลา นนา ชือ่ โรค/อาการ ภาษาไทย 1051. มะโหกเมด็ มะโหกเม็ด 1052. มะโหกลงทอง มะโหกลงทอ ง 1053. มะโหกลงเลอื ด มะโหกลงเลือด 1054. มะโหกลงเสา มะโหกลงเสา 1055. มะโหกลม มะโหกลม 1056. มะโหกลมขดั มะโหกลมขดั 1057. มะโหกลมขาง มะโหกลมขาง 1058. มะโหกลมชุ มะโหกลมชุ 1059. มะโหกลมแช มะโหกลมแช 1060. มะโหกลมหนวิ้ มะโหกลมน่วิ 1061. มะโหกลมเลือด มะโหกลมเลอื ด 1062. มะโหกลมสาน มะโหกลมสาน 1063. มะโหกลาํ เลอื ด มะโหกลําเลือด 1064. มะโหกไส มะโหกลาํ ไส 1065. มะโหกเลือด มะโหกเลือด 1066. มะโหกเลอื ดแกมหนอง มะโหกเลอื ดแกมหนอง 1067. มะโหกเลือดแกมอาจม มะโหกเลอื ดแกมอาจม 1068. มะโหกเลอื ดลม มะโหกเลอื ดลม 1069. มะโหกสานคดั มะโหกสานคดั 1070. มะโหกเสยี บ มะโหกเสียบ 1071. มะโหกไสม นื่ มะโหกไสม ื่น 1072. มะโหกหนอง มะโหกหนอง 1073. มะโหกหลวง มะโหกหลวง 1074. มะโหกหลกุ ิ้ว มะโหกหลกุ ว้ิ 1075. มะโหกหลกุ ว้ิ มูกเลอื ด มะโหกหลกุ ว้ิ มูกเลือด Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

478 ตารางท่ี 4.1 ชอ่ื โรค/อาการท่พี บในคมั ภรี ต ําราแพทยแ ผนไทยลา นนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ลําดบั ท่ี ช่อื โรค/อาการ ภาษาลา นนา ชือ่ โรค/อาการ ภาษาไทย 1076. มะโหกไอ มะโหกไอ 1077. มางเลือด มา งเลือด 1078. มาน มาน 1079. มานตะฅน มานตะคน* 1080. มานนํา้ มานนา้ํ 1081. มานเบญจกานี มานเบญจกานี 1082. มานพรดั มานพรดั * 1083. มานพล มานพล 1084. มานพงั มานพัง 1085. มานรงุ มานรงุ 1086. มานลม มานลม 1087. มานเลือด มานเลอื ด 1088. มานสวัด มานสวดั * 1089. มานสะอ้ืน มานสะอึก 1090. มลี ูกนกั มีลูกดก 1091. มนึ เมา มึนเมา 1092. ตีนมอื พอง มือและเทา บวม 1093. ตนี ออ นมือออ น มือและเทา ไมม ีแรง 1094. ตนี มือเอย็น มอื และเทา เยน็ 1095. มตุ ตะขึด มุตตะขดึ 1096. มุตตะขดึ กลายเปนหนวิ้ มตุ ตะขึดกลายเปนนว่ิ 1097. มุตตะขดึ กลายเปนมตุ ตะคาด มตุ ตะขึดกลายเปน มตุ ตะคาด 1098. มุตตะขึดกอ น มตุ ตะขดึ กอน 1099. มตุ ตะขดึ กัดดกู มุตตะขดึ กัดกระดูก 1100. มุตตะขึดกดั โยนี มุตตะขดึ กัดโยนี Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

479 ตารางท่ี 4.1 ชือ่ โรค/อาการที่พบในคมั ภรี ต าํ ราแพทยแผนไทยลานนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ลาํ ดับที่ ชือ่ โรค/อาการ ภาษาลา นนา ชือ่ โรค/อาการ ภาษาไทย 1101. มุตตะขึดกัดลงิ ค มตุ ตะขึดกดั ลงิ ค 1102. มตุ ตะขึดกัดเสน เอน็ มุตตะขึดกัดเสนเอน็ 1103. มตุ ตะขึดกับลกู มตุ ตะขดึ กับลกู 1104. มุตตะขดึ กามราคะ มุตตะขดึ กามราคะ 1105. มตุ ตะขึดกวิ้ มุตตะขดึ กวิ้ 1106. มุตตะขดึ แกมเกีย่ ว มตุ ตะขดึ แกมเก่ยี ว 1107. มุตตะขึดแกมขาง มุตตะขดึ แกมขาง 1108. มตุ ตะขึดแกมมะเรงฅุดลมลา มตุ ตะขดึ แกมมะเรง็ ครุดลมลา 1109. มตุ ตะขึดแกมมะเรงลมลา มุตตะขดึ แกมมะเร็งลมลา 1110. มุตตะขึดแกมมะโหก มตุ ตะขึดแกมมะโหก 1111. มุตตะขึดแกมเยีย่ วขน้ั มุตตะขดึ แกมเยี่ยวขนั้ 1112. มตุ ตะขึดแกมลม มุตตะขดึ แกมลม 1113. มตุ ตะขดึ แกมสาน มุตตะขดึ แกมสาน 1114. มตุ ตะขึดขาว มตุ ตะขดึ ขาว 1115. มุตตะขึดขแ้ี ขน มุตตะขึดขแี้ ขน 1116. มุตตะขดึ เขาฅอ มตุ ตะขดึ เขา ขอ 1117. มตุ ตะขดึ ฅัน มุตตะขึดคัน 1118. มตุ ตะขึดเจบ็ ฅอ มุตตะขดึ เจบ็ คอ 1119. มุตตะขึดแช มตุ ตะขึดแช 1120. มตุ ตะขดึ แช มตุ ตะขึดแช 1121. มุตตะขดึ แดง มตุ ตะขดึ แดง 1122. มุตตะขึดนาํ้ มตุ ตะขึดนาํ้ 1123. มุตตะขดึ นาํ้ นมกลายเปน หน้วิ มตุ ตะขดึ นาํ้ นมกลายเปนนวิ่ 1124. มตุ ตะขดึ หนว้ิ มุตตะขดึ นวิ่ 1125. มุตตะขึดในไส มตุ ตะขดึ ในลาํ ไส Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

480 ตารางที่ 4.1 ชอื่ โรค/อาการทพี่ บในคมั ภรี ตาํ ราแพทยแผนไทยลา นนาและตํารายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ) ลําดบั ท่ี ช่ือโรค/อาการ ภาษาลานนา ช่อื โรค/อาการ ภาษาไทย 1126. มุตตะขึดเจบ็ แอว มตุ ตะขดึ ปวดเอว 1127. มตุ ตะขดึ ลงเสา มุตตะขดึ ลงเสา 1128. มตุ ตะขดึ ลม มุตตะขึดลม 1129. มุตตะขดึ ลมฅนั มตุ ตะขึดลมคนั 1130. มุตตะขดึ ลมทอ งเตน มตุ ตะขึดลมทอ งเตน 1131. มตุ ตะขดึ ลมลา มตุ ตะขดึ ลมลา 1132. มุตตะขดึ ลมลา แกมเกย่ี ว มตุ ตะขึดลมลา แกมเก่ยี ว 1133. มตุ ตะขดึ ลมลา แกมขางไฟ มุตตะขดึ ลมลา แกมขางไฟ 1134. มตุ ตะขดึ ลา ลกู มุตตะขดึ ลา ลกู 1135. มตุ ตะขึดเลือด มุตตะขดึ เลอื ด 1136. มุตตะขึดหนอง มุตตะขึดหนอง 1137. มุตตะขดึ หวั หนว้ิ มตุ ตะขึดหวั นวิ่ 1138. มตุ ตะขึดหวั ลกู มุตตะขึดหวั ลกู 1139. มุตตะขึดเหลือง มตุ ตะขึดเหลอื ง 1140. มตุ ตะขดึ ไอ มตุ ตะขึดไอ 1141. แมงปอ งเดยี ด แมงปอ งตอ ย 1142. แมลงเขา หู แมลงเขาหู 1143. สตั ตขบ แมลงสัตวก ดั ตอ ย 1144. โม โม 1145. โมกนิ ดกู กนิ เอน โมก นิ กระดกู และเสนเอ็น 1146. โมแหง โมล ม โมแหง โมล ม 1147. กนิ เขาบลาํ ไมเจรญิ อาหาร 1148. บป ากบจ า ไมย อมพดู จา 1149. เปนพยาธิ ไมส บาย 1150. แมม านบสบาย ไมส บายระหวา งตั้งครรภ Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

481 ตารางท่ี 4.1 ชอื่ โรค/อาการทพ่ี บในคมั ภรี ตาํ ราแพทยแผนไทยลา นนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ลําดับที่ ชอื่ โรค/อาการ ภาษาลา นนา ชอื่ โรค/อาการ ภาษาไทย 1151. บใ ครไ ดลูก ไมอ ยากมีบตุ ร 1152. รอน รอ น 1153. รอ นฅอ รอ นคอ 1154. รอนผิวหนัง รอนตามผิวหนัง 1155. รอ นทอ ง รอ นทอ ง 1156. รอ นใน รอนใน 1157. รอนกลวงอกกลวงใจ รอ นในทรวงอก 1158. รอนปาก รอ นปาก 1159. กนิ งวนสาน รบั ประทานงวนสาน 1160. กนิ งว นพิษ รับประทานยาพษิ 1161. กินผดิ รับประทานอาหารผิดสาํ แดง 1162. งว นสาน รบั ประทานอาหารมพี ษิ 1163. กนิ เขา บไ ด รับประทานอาหารไมได 1164. กินเขา แลว ราก รับประทานอาหารแลว อาเจยี น 1165. รากลม รากลม 1166. รากสันนบิ าต รากสนั นบิ าต 1167. รากสาด รากสาด 1168. รากสาดกระดา ง รากสาดกระดา ง 1169. รากสาดแกมขาง รากสาดแกมขาง 1170. รากสาดแกมป รากสาดแกมป 1171. รากสาดแกมสนั นบิ าด รากสาดแกมสนั นบิ าต 1172. รากสาดแกมหดู รากสาดแกมหดู 1173. รากสาดขาว รากสาดขาว 1174. รากสาดเขา ไส รากสาดเขาลาํ ไส 1175. รากสาดแช รากสาดแช Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

482 ตารางที่ 4.1 ชื่อโรค/อาการทีพ่ บในคมั ภรี ตาํ ราแพทยแ ผนไทยลานนาและตํารายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ ) ลาํ ดบั ที่ ชอ่ื โรค/อาการ ภาษาลา นนา ช่ือโรค/อาการ ภาษาไทย 1176. รากสาดดาํ รากสาดดาํ 1177. รากสาดแดง รากสาดแดง 1178. รากสาดตาเหลือง รากสาดตาเหลือง 1179. รากสาดถกั รากสาดถกั 1180. รากสาดเทิด รากสาดเทิด 1181. รากสาดไฟ รากสาดไฟ 1182. รากสาดรอน รากสาดรอน 1183. รากสาดรอ นแกมขางไฟ รากสาดรอนแกมขางไฟ 1184. รากสาดหนอง รากสาดหนอง 1185. รากสาดเหลอื ง รากสาดเหลือง 1186. รากสาดแหง รากสาดแหง 1187. รากสาดออกหวั รากสาดออกหวั 1188. รากสาดไอ รากสาดไอ 1189. รากหลวง รากหลวง 1190. กระดางสงึ รา งกายแข็งกระดา ง 1191. ตังซดี เปด เหลือง รา งกายซบู ซีดผอมเหลอื ง 1192. ผอม รางกายซบู ผอม 1193. ตวั ใคพอง รางกายบวมพอง 1194. ส่นั ทงั ฅิง รา งกายสน่ั 1195. ราวอก ราวอก 1196. ราํ มะนาด ราํ มะนาด 1197. ราํ มะนาดขน้ึ หวั รํามะนาดขน้ึ ศรี ษะ 1198. ราํ มะนาดดอก ราํ มะนาดดอก 1199. ราํ มนาดเดือไก รํามะนาดเดอื ยไก 1200. ราํ มะนาดพู รํามะนาดตวั ผู Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

483 ตารางท่ี 4.1 ชอื่ โรค/อาการท่ีพบในคมั ภรี ต าํ ราแพทยแผนไทยลานนาและตาํ รายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ) ลําดบั ท่ี ช่อื โรค/อาการ ภาษาลานนา ชอื่ โรค/อาการ ภาษาไทย 1201. รํามะนาดตัวแม ราํ มะนาดตัวเมยี 1202. รํามะนาดหลวง รํามะนาดหลวง 1203. รํามะนาดหนู ี รํามะนาดหนู ี 1204. ริสสะดวง รดิ สีดวง 1205. สะดวงขนึ้ หวั ริดสดี วงขนึ้ ศีรษะ 1206. สะดวงเขา ไส ริดสดี วงเขาลําไส 1207. รดิ สีดวงเคา ริดสีดวงเคา 1208. สะดวงในดัง ริดสีดวงจมูก 1209. สะดวงเดอื ริดสดี วงเดอื 1210. สะดวงตา ริดสีดวงตา 1211. สะดวงตาแดง รดิ สีดวงตาแดง 1212. สะดวงทวาร ริดสดี วงทวาร 1213. สะดวงกน ลงเลอื ด ริดสดี วงทวารหนกั ลงเลือด 1214. สะดวงไพรเขย้ี ว ริดสดี วงบริเวณฟน 1215. สะดวงยงั ฅอ รดิ สดี วงบริเวณลาํ คอ 1216. ริสสดวงฝเ มง ริดสีดวงฝเ ม็ง 1217. สะดวงพุ ริดสีดวงพุ 1218. สะดวงอยนั ริดสดี วงยนั 1219. รดิ สะดวงลมลา รดิ สดี วงลมลา 1220. รดิ สดี วงเลือด ริดสีดวงเลือด 1221. สะดวงเลอื ดขา งเดยี ว รดิ สดี วงเลือดขนึ้ ขา งเดยี ว 1222. สะดวงหู รดิ สีดวงหู 1223. สะดวงออกสกุ รดิ สดี วงออกสุก 1224. ริมปากแตก รมิ ฝปากแตก 1225. ริมปากหด รมิ ฝปากหด Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

484 ตารางที่ 4.1 ชื่อโรค/อาการท่พี บในคัมภรี ต าํ ราแพทยแผนไทยลา นนาและตํารายาสมนุ ไพรลานนา (ตอ) ลาํ ดบั ที่ ชื่อโรค/อาการ ภาษาลา นนา ช่ือโรค/อาการ ภาษาไทย 1226. รุง รุง 1227. รุงกบ รงุ กบ 1228. รงุ เขียด รุงเขยี ด 1229. รงุ น้ํา รุงน้ํา 1230. รงุ หนิ รุงหิน 1231. รดุ รดุ 1232. รดุ แกมขาง รดุ แกมขาง 1233. รดุ แกมสนั นิบาต รดุ แกมสนั นบิ าต 1234. รดุ ขงั รุดขงั 1235. รุดขาง รุดขาง 1236. รุดขาว รดุ ขาว 1237. รดุ ขน้ึ หัว รดุ ข้นึ ศรี ษะ 1238. รุดเขา ไส รดุ เขา ลาํ ไส 1239. รุดดาํ รดุ ดํา 1240. รุดแดง รุดแดง 1241. รุดตกทอ ง รุดตกทอ ง 1242. รุดบิด รุดบิด 1243. รุดรอมขาง รดุ รอมขาง 1244. รดุ รอมรากสาด รุดรอมรากสาด 1245. รุดเรอ้ื รัง รดุ เรอ้ื รัง 1246. รดุ เสียบ รุดเสยี บ 1247. รดุ เหลือง รดุ เหลอื ง 1248. เออะ เรอ 1249. เรอ้ื น เรือ้ น 1250. เรือ้ นกาน เร้อื นกาน Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

485 ตารางที่ 4.1 ชื่อโรค/อาการทพี่ บในคัมภรี ต ําราแพทยแ ผนไทยลานนาและตํารายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ลาํ ดบั ท่ี ชอื่ โรค/อาการ ภาษาลานนา ชอ่ื โรค/อาการ ภาษาไทย 1251. เรอ้ื นขาว เร้อื นขาว 1252. เรื้อนฅวาย เรอ้ื นควาย 1253. เรอื้ นชา ง เร้ือนชา ง 1254. เรื้อนแดง เรือ้ นแดง 1255. เร้อื นน้ํา เร้ือนนํ้า 1256. เรื้อนผง เรื้อนผง 1257. เรอ้ื นไฟ เรื้อนไฟ 1258. เรื้อนไฟไหม เรอ้ื นไฟไหม 1259. เรอ้ื นงัว เรื้อนววั 1260. เร้ือนหมา เรอ้ื นหมา 1261. เรื้อนหมู เรอ้ื นหมู 1262. ลงดาํ ลงดํา 1263. ลงดาํ ลงแดง ลงดําลงแดง 1264. ลงแดง ลงแดง 1265. ลงทอ ง ลงทอ ง 1266. ลงทอ งดํา ลงทอ งดาํ 1267. ลงเลือด ลงเลอื ด 1268. ลม ลม 1269. ลม 2 ฟุดขาง ลม 2 ฟุดขา ง 1270. ลมกระดาง ลมกระดา ง 1271. ลมกอน ลมกอน 1272. ลมกอ นในทอ ง ลมกอนในทอง 1273. ลมกา ม ลมกา ม 1274. ลมกุมหมนื ลมกุมหมืน 1275. ลมเก่ยี ว ลมเก่ยี ว Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

486 ตารางที่ 4.1 ช่อื โรค/อาการท่ีพบในคมั ภรี ต าํ ราแพทยแ ผนไทยลานนาและตํารายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ลําดบั ที่ ชื่อโรค/อาการ ภาษาลา นนา ชือ่ โรค/อาการ ภาษาไทย 1276. ลมเกี่ยวสะทก ลมเก่ยี วกระตกุ 1277. ลมเกย่ี วดาํ ลมเกี่ยวดาํ 1278. ลมเก่ยี วสะอ้นื ลมเก่ยี วสะอ้นื 1279. ลมขดั ลมขดั 1280. ลมขาง ลมขาง 1281. ลมขน้ึ ลมขนึ้ 1282. ลมขน้ึ ตอน ลมขนึ้ ตอ น 1283. ลมขนึ้ หวั ลมขน้ึ ศีรษะ 1284. ลมฅะเมนแกมสาน ลมเขมนแกมสาน 1285. ลมเขาไส ลมเขา ลาํ ไส 1286. ลมคดั ลมคัด 1287. ลมฅนั ลมคนั 1288. ลมงว น ลมงว น 1289. ลมเสียบ ลมจุกเสยี ด 1290. ลมชัก ลมชัก 1291. ลมแช ลมแช 1292. ลมแชชา ง ลมแชชา ง 1293. ลมดาด ลมดาด 1294. ลมดํา ลมดํา 1295. ลมทอ งเตน ลมทอ งเตน 1296. ลมทูด ลมทูด 1297. ลมธนู ลมธนู 1298. ลมธนมู า หงาย ลมธนูมา หงาย 1299. ลมธนูสงิ ลมธนูสิง 1300. ลมบาหมู ลมบา หมู Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc

487 ตารางที่ 4.1 ชอื่ โรค/อาการที่พบในคัมภรี ต ําราแพทยแผนไทยลา นนาและตํารายาสมนุ ไพรลา นนา (ตอ ) ลาํ ดับท่ี ชื่อโรค/อาการ ภาษาลา นนา ชือ่ โรค/อาการ ภาษาไทย 1301. ลมบดิ ลมบดิ 1302. ลมบิดหวั ใจ ลมบดิ หวั ใจ 1303. ลมเบอ่ื ลมเบ่อื 1304. ลมปตตฅาด ลมปต คาด 1305. ลมปากเบย้ี ว ลมปากเบย้ี ว 1306. ลมปา ง ลมปาง 1307. ลมป ลมป 1308. ลมผดิ เดือน ลมผดิ เดอื น 1309. ลมผี ลมผี 1310. ลมฝ ลมฝ 1311. ลมฝส าน ลมฝส าน 1312. ลมพยาธิ ลมพยาธิ 1313. ลมพรม ลมพรม* 1314. ลมพราย ลมพราย 1315. ลมพอง ลมพอง 1316. ลมพนั ไส ลมพันไส 1317. ลมพชิ ชฅาด ลมพชิ ฆาต 1318. ลมพิษ ลมพิษ 1319. ลมพสิ สะวาต ลมพสิ สะวาต 1320. ลมมะเรงฅุด ลมมะเร็งครุด 1321. ลมมะเรงตมุ ลมมะเร็งตมุ 1322. ลมมะโหก ลมมะโหก 1323. ลมมดี ขดู ลมมีดขดู 1324. ลมมดี ขูดตดั หวั ใจ ลมมีดขดู ตดั หวั ใจ 1325. ลมมตุ ตะขึด ลมมุตตะขดึ Lab 09 C:\\Documents and Settings\\library1\\Desktop\\48ค012\\appen 4.doc