Book08_กฎหมายอาญา

๓๘ ๔. คําถามทา ยบทเรยี น ๑. นายดําสามีของนางแดง แยงกระเปาเงินของนางแดงไปเพื่อไมใหนางแดงไปเลน การพนนั เชนนี้ การกระทําของนายดาํ เปน การกระทําโดยทุจรติ หรอื ไม ๒. ทางเดินในตลาดเอกชนเปนทางสาธารณะหรือไมอยางไร ๓. การท่ีนายตองอาศัยกินอยูหลับนอนบริเวณท่ีนั่งพักผูโดยสารสนามบินสุวรรณภูมิ สถานทีด่ ังกลาวน้ี ตรงกบั บทนยิ ามตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา ๑ หรือไมอ ยางไร ๔. การท่ีนายจีวอนแอบเก็บปากกาดามทองของนายกินจังไวโดยที่นายกินจังไมรูตัว แลวตอมาเอาปากกาดามน้ันท้ิงไวในหองนํ้าบนเคร่ืองบิน การกระทําของนายจีวอนเปนการกระทํา โดยทุจรติ หรอื ไมอยางไร ๕. เลาไกทีอ่ ยูหา งตวั เรอื น ๑ เมตร ถอื วาเปนเคหสถานหรอื ไม เพราะเหตุใด

๓๙ เอกสารอา งอิง เกยี รตขิ จร วจั นสวสั ด.ิ์ (๒๕๕๑).คาํ อธบิ ายกฎหมายอาญา ภาค ๑ กรงุ เทพฯ:พลสยามพรน้ิ ตงิ้ . คณิต ณ นคร.(๒๕๔๗). กฎหมายอาญา ภาคทว่ั ไป. กรุงเทพฯ:วิญูชน. ทวเี กยี รติ มนี ะกนษิ ฐ.(๒๕๕๓).คาํ อธบิ ายกฎหมายอาญา ภาคทวั่ ไป. กรงุ เทพฯ:วญิ ชู น. ประภาศน อวยชยั .(๒๕๒๖).ประมวลกฎหมายอาญา ภาค ๑. กรงุ เทพฯ:สาํ นกั อบรมศกึ ษา กฎหมายแหง เนติบณั ฑิตยสภา. สหรัฐ กิติศุภการ.(๒๕๕๗).หลักและคําอธิบายกฎหมายอาญา.กรุงเทพฯ:อมรินทร พรน้ิ ต้ิงแอนดพับลิชชง่ิ บญุ เพราะ แสงเทยี น.(๒๕๕๒).กฎหมายอาญา ๑ ภาคทวั่ ไป.กรุงเทพฯ:บรษิ ทั วทิ ยพัฒน จาํ กัด สหรัฐ กิติศุภการ.(๒๕๕๗.)หลักและคําอธิบายกฎหมายอาญา.กรุงเทพฯ:บริษัทอมรินทร พรน้ิ ต้งิ แอนดพับลชิ ชิ่ง. สุพจน นาถะพินธุ.(๒๕๓๓).ประมวลกฎหมายอาญา.กรุงเทพฯ:สํานักพิมพรุงเรืองธรรม. สุวัฒน ศรีพงษสุวรรณ.(๒๕๔๙).คําอธิบายประมวลกฎหมายอาญา.กรุงเทพฯ: นติ บิ รรณาการ. วินัย เลศิ ประเสรฐิ .(๒๕๔๗).วธิ ไี ลส ายกฎหมายอาญา เลม ๑.กรงุ เทพฯ:อินเตอรบุคส. เกียรติขจร วัจนสวัสด์ิ.(๒๕๕๐).คําอธิบายกฎหมายอาญา ภาคความผิด เลม ๑. กรุงเทพฯ:หางหนุ สวนจาํ กัด จิรัชการการพิมพ. บุญเพราะ แสงเทียน.(๒๕๕๒).กฎหมายอาญา ๑ ภาคทวั่ ไป.กรงุ เทพฯ:บรษิ ทั วทิ ยพัฒน จาํ กดั . สหรัฐ กิติศุภการ.(๒๕๕๗).หลักและคําอธิบายกฎหมายอาญา.กรุงเทพฯ:บริษัทอมรินทร พร้นิ ติง้ แอนดพ บั ลชิ ช่ิง. สุพจน นาถะพนิ ธุ.(๒๕๓๓).ประมวลกฎหมายอาญา.กรุงเทพฯ:สํานกั พิมพร ุงเรืองธรรม. สุวัฒน ศรีพงษสุวรรณ.(๒๕๔๙).คําอธิบายประมวลกฎหมายอาญา.กรุงเทพฯ: นิตบิ รรณาการ. วินัย เลิศประเสริฐ.(๒๕๔๗).วิธีไลสายกฎหมายอาญา เลม ๑. กรุงเทพฯ:อินเตอรบุคส.

๔๐

๔๑ º··èÕ ò ¡ÒÃ㪡Œ ®ËÁÒÂÍÒÞÒ ๑. วัตถปุ ระสงคการเรียนรปู ระจําบทเรยี น เพื่อใหน กั เรียนนายสิบตํารวจเขาใจในหลักการใชก ฎหมายอาญา ดังน้ี ๑. บุคคลจักตองรับโทษในทางอาญาตอเมื่อกฎหมายบัญญัติเปนความผิดและกําหนด โทษไว ตามมาตรา ๒ และ ๒. การใชกฎหมายตอ งใชในสว นทเ่ี ปนคุณแกผ ูกระทําความผิด ตามมาตรา ๓ ๒. สวนนาํ เมอื่ มกี ารกระทาํ ความผิดตามกฎหมายอาญาของไทยเกิดข้ึน การที่จะใชกฎหมายอาญา ของไทยลงโทษผูกระทําความผิดจะตองคํานึงถึงขอเท็จจริง ดังนี้ คือ สถานที่ซ่ึงการกระทําความผิด ไดเกิดขึ้นลักษณะพิเศษของความผิดบางประเภท และสัญชาติของผูกระทําความผิดหรือสัญชาติของ ผเู สยี หาย หรอื คณุ สมบตั พิ เิ ศษโดยเฉพาะของผกู ระทาํ ความผดิ และลกั ษณะของความผดิ ในกรณเี ชน นี้ หลักที่ใชในการพิจารณาในเรื่องนี้ มีอยู ๓ ประการ คือ หลักดินแดน หลักอํานาจลงโทษสากล และหลักบุคคล ๓. เนอ้ื หา ñ. º¤Ø ¤Å¨¡Ñ μÍŒ §ÃºÑ â·Éã¹·Ò§ÍÒÞÒμÍ‹ àÁÍè× ¡®ËÁÒºÞÑ ÞμÑ àÔ »¹š ¤ÇÒÁ¼´Ô áÅÐกาํ ˹´ â·ÉäÇŒμÒÁÁÒμÃÒ ò ÁÒμÃÒ ò ÇÃäáá บญั ญตั วิ า “บคุ คลจะรบั โทษในทางอาญากต็ อ เมอื่ ไดก ระทาํ การ อันกฎหมายท่ีใชใ นขณะกระทาํ นั้นบญั ญัตเิ ปนความผดิ และกําหนดโทษไว และโทษท่จี ะลงแกผ กู ระทาํ ความผิดนน้ั ตองเปนโทษทีบ่ ัญญตั ิไวในกฎหมาย” จากบทบญั ญตั ิดงั กลา ว แยกพิจารณาได ดังนี้ ๑. ผูกระทําไมตองรับผิดในทางอาญา หากกระทําน้ันไมมีกฎหมายบัญญัติไว ในขณะกระทาํ วา เปน ความผดิ และกาํ หนดโทษไว ซง่ึ ตรงกบั สภุ าษติ กฎหมายวา “ไมม คี วามผดิ ไมม โี ทษ หากไมม กี ฎหมาย” ภาษาลาตนิ วา “Nullum crimen nulla poena sine lege” แปลเปน ภาษาองั กฤษวา “No crime nor punishment without law” ตัวอยาง การกระทําชําเราผิดธรรมดามนุษย ไมมีกฎหมายบัญญัติวาเปนความผิด ผกู ระทาํ จงึ ไมม คี วามผดิ (แตก ฎหมายลกั ษณะอาญา รศ.๑๒๗ มาตรา ๒๔๒ บญั ญตั ลิ งโทษการกระทาํ เชน น้ไี ว)

๔๒ หากเปนกรณียกเวนความผิดแลว แมไมมีกฎหมายบัญญัติยกเวนความผิดไวเปน ลายลักษณอักษรในขณะกระทํา ก็นํามาใชไดโดยไมขัดตอหลักในมาตรา ๒ เพราะเปนการนํามาใช เพือ่ เปน ผลดมี ใิ ชเ ปนผลรายแกผ ูกระทํา เชน หลกั ในเร่อื งความยินยอมซงึ่ ยกเวนความผิดของผกู ระทาํ ในบางกรณีกย็ อมนําหลักน้มี าใชไ ด แมจะไมมกี ฎหมายบญั ญตั ไิ วเปนลายลักษณอักษร ๒. กฎหมายอาญาจะยอ นหลงั ใหผ ลรา ยมไิ ด ทง้ั น้ี เพราะมาตรา ๒ ใชค าํ วา “ในขณะ กระทํา” หมายความวา ๒.๑ หากในขณะกระทํา ไมมีกฎหมายบัญญัติเปนความผิด ตอมามีการ ออกกฎหมายยอ นหลังโดยถือวากระทาํ นนั้ เปน ความผิดมิได เชน ขณะนี้การทําชไู มม ีกฎหมายอาญา บญั ญตั วิ า เปน ความผดิ ดงั นนั้ การทน่ี างขาวภรยิ านายแดงลกั ลอบทาํ ชกู บั นายดาํ นางขาวและนายดาํ ไมมีความผิด ถาตอมารัฐเห็นวาการทําชูกอใหเกิดปญหาแกสังคม และศีลธรรมของคนในชาติ รฐั จงึ บญั ญตั กิ ฎหมายวา การทาํ ชเู ปน ความผดิ อาญา เชน นนั้ บทบญั ญตั นิ ยี้ อ นหลงั ไปถอื วา การกระทาํ ของนางขาวและนายดํา ซ่ึงส้ินสดุ ลงไปแลว เปนความผิดมไิ ด ฎีกาท่ี ๒๑๙/๒๕๓๙ การที่นายกรัฐมนตรีจะสั่งลงโทษเจาหนาที่ของรัฐ ผรู าํ่ รวยผดิ ปกตหิ รอื ไม ไมเ ปน การตดั อาํ นาจของคณะกรรมการ ป.ป.ป.ทจ่ี ะสง เรอื่ งใหพ นกั งานอยั การ ยน่ื คาํ รอ งตอ ศาลเพอื่ ใหศ าลสง่ั ใหท รพั ยส นิ ดงั กลา วตกเปน ของแผน ดนิ มผี รู อ งเรยี นกลา วหาผคู ดั คา น ท่ี ๑ ตอ คณะกรรมการ ป.ป.ป.ในระหวา งทีผ่ คู ดั คา นที่ ๑ เปนเจาหนา ที่ของรฐั วา ผคู ดั คา นที่ ๑ รํ่ารวย ผดิ ปกติ คณะกรรมการ ป.ป.ป.จึงไดทําการสบื สวนสอบสวนเรื่อยมาและไดส งเรอ่ื งใหพนกั งานอยั การ ผูรองยื่นคํารองตอศาลเปนการกระทําเก่ียวพันสืบตอกันมาโดยมุงหมายถึงทรัพยสินท่ีผูคัดคานที่ ๑ ไดมาในระหวางเปนเจาหนาท่ีของรัฐแมขณะย่ืนคํารองผูคัดคานที่ ๑ เกษียณอายุราชการแลวก็ตาม สว นผคู ดั คา นที่ ๒ และท่ี ๓ นนั้ ไมใ ชเ จา หนา ทข่ี องรฐั แตเ ปน ผถู อื กรรมสทิ ธใิ์ นทรพั ยส นิ แทนผคู ดั คา นท่ี ๑ ผูรองจึงมีอํานาจยื่นคํารองขอใหศาลมีคําส่ังใหทรัพยสินของผูคัดคานที่ ๑ ตกเปนของแผนดิน พระราชบญั ญตั ปิ อ งกนั และปราบปรามการทจุ รติ และประพฤตชิ อบในวงราชการ พ.ศ.๒๕๑๘ มาตรา ๒๐ ที่บัญญัติใหศาลสั่งใหทรัพยสินที่เจาหนาที่ของรัฐไดมาโดยมิชอบตกเปนของแผนดินนั้นเปนเพียง วิธีการที่จะปองกันและปราบปรามการทุจริตและประพฤติชอบในวงราชการอันเปนวิธีการทางวินัย เทา นนั้ มใิ ชเ ปน การลงโทษแกผ กู ระทาํ ความผดิ ทางอาญาอนั จะตอ งอยภู ายใตบ งั คบั ของหลกั กฎหมาย ท่ีบุคคลจะตองรับโทษทางอาญาตอเมื่อไดกระทําการอันกฎหมายที่ใชในขณะกระทําน้ันบัญญัติเปน ความผิดและไดกําหนดโทษไว ดังน้ันกฎหมายน้ียอนหลังไปบังคับถึงทรัพยสินของเจาหนาที่ของรัฐ ทไี่ ดม าโดยมชิ อบและยงั คงมอี ยใู นขณะทกี่ ฎหมายนใี้ ชบ งั คบั ไดเ พราะการไดท รพั ยส นิ มาโดยมชิ อบดว ย หนา ทนี่ น้ั เปน การผดิ วนิ ยั ตง้ั แตท ไี่ ดร บั มา พระราชบญั ญตั ปิ อ งกนั และปราบปรามการทจุ รติ และประพฤติ มชิ อบในวงราชการ พ.ศ.๒๕๑๘ มาตรา ๒๑ จตั วา เปนบทบัญญัตทิ ่ใี หอ ํานาจคณะกรรมการสอบสวน โดยมีกําหนดระยะเวลามิใชมิใหใชบังคับแกผูที่ออกจากราชการไปแลว พระราชบัญญัติปองกันและ ปราบปรามการทจุ รติ และประพฤตมิ ชิ อบในวงราชการ พ.ศ.๒๕๑๘ ใชบ งั คบั แกเ จา หนา ทข่ี องรฐั ทกุ คน

๔๓ แมเ จา หนา ทข่ี องรฐั นน้ั ไมไ ดแ สดงสนิ ทรพั ยแ ละหนส้ี นิ ตามพระราชกฤษฎกี าวา ดว ยการแสดงสนิ ทรพั ย และหนสี้ ินของเจาหนา ท่ีของรฐั พ.ศ.๒๕๒๔ ก็ตาม ๒.๒ หากในขณะกระทํามีกฎหมายบัญญัติเปนความผิดและกําหนดโทษไว ตอ มาจะมีการออกกฎหมายยอ นหลังเพมิ่ โทษการกระทําดงั กลาวใหห นักขึ้นมไิ ด ๓. ถอ ยคาํ ในกฎหมายอาญาจะตอ งบญั ญตั ใิ หช ดั เจนแนน อนปราศจากความคลมุ เครอื มาตรา ๒ ใชค าํ วา “บญั ญตั เิ ปน ความผดิ ” การทจี่ ะใหค นรลู ว งหนา วา การกระทาํ อยา งไร หรือการไมก ระทาํ อยางใดเปน ความผดิ น้ัน” บทบญั ญัตินัน้ ๆ ตองชัดเจน แนนอน ปราศจาก ความคลุมเครอื เชน มาตรา ๒๘๘ ใชค าํ วา “ผใู ดฆา ผูอน่ื ” ซึง่ เปนบทบญั ญตั ทิ มี่ ีความชดั เจน ๔. กฎหมายอาญาตอ งตีความโดยเครงครดั หมายความวา เมื่อมีกฎหมายบัญญัติวาการกระทําหรือไมกระทําอยางใด เปนความผิดทางอาญาแลว ก็ถือวา เฉพาะกรณีน้ัน ๆ เทานนั้ ท่ีเปน ความผดิ จะไปรวมถึงกรณอี ่ืน ๆ ดวยไมไ ด ËÅ¡Ñ ¡ÒÃμ¤Õ ÇÒÁâ´Âà¤Ã‹§¤Ã´Ñ ¹Ñé¹ หมายความวา ๔.๑ จะอาศัยเทียบบทกฎหมายทีใ่ กลเ คยี งอยา งยงิ่ จะใชเปน ผลรายมไิ ด μÑÇÍÂÒ‹ § (๑) นายแดงใชป น ยงิ ตนเองใหต าย แตไ มต าย เชน นจ้ี ะถอื วา นายแดงมคี วามผดิ พยายามฆา ตวั เอง โดยนํามาตรา ๒๘๘ ประกอบมาตรา ๘๐ มาเทียบเคยี งลงโทษนายแดงมิได (๒) นายเอกวางเพลิงเผาบานที่เปนกรรมสิทธ์ิรวมของนายเอกและนายโท นายเอกไมม คี วามผดิ ตามมาตรา ๒๑๘ (๑) เพราะความผดิ ตามมาตรา ๒๑๘ (๑) ตอ งเปน การวางเพลงิ เผา “ทรพั ยข องผอู น่ื ” ตามมาตรา ๒๑๗ การวางเพลงิ เผาทรพั ยซ ง่ึ ตนเองและผอู นื่ เปน เจา ของรวมอยดู ว ย ไมม คี วามผดิ ตามมาตรา ๒๑๗ หากลงโทษนายเอกตามมาตรา ๒๑๘ (๑) ถอื วา เปน การอาศยั เทยี บบท กฎหมายใกลเ คยี งอยางยงิ่ มาใชเปน ผลรา ยแกน ายเอกจงึ ตองหามตามมาตรา ๒ ๔.๒ จะนาํ “¨ÒÃμÕ »ÃÐླ”Õ มาใชใ หเ ปนผลรายมิได แตถ า นาํ จารตี ประเพณมี าใชเ พอื่ เปน คณุ ยอ มทาํ ได เชน จารตี ประเพณยี อมให ครตู เี ดก็ ไดต ามสมควรเพือ่ วา กลาวส่งั สอน ดังนั้นการทคี่ รตู ีเดก็ เพอ่ื อบรมส่งั สอนยอมไมเปน ความผดิ ๔.๓ จะนํา “ËÅ¡Ñ ¡®ËÁÒ·ÇèÑ ä»” มาใชใหเปน ผลรา ยมิได แตจ ะนาํ มาใชเ พอื่ เปน คณุ ยอ มทาํ ได เชน หลกั ในเรอ่ื งความยนิ ยอมซงึ่ ถอื วา เปน “หลักกฎหมายท่ัวไป” สามารถนํามาใชเพื่อยกเวนความผิดไดในบางกรณี การนํามาใชเพ่ือยกเวน ความผิดใหแกผูกระทํา ถือวาเปนการนํามาใชเพ่ือเปน “คุณ” เพราะทําใหผูกระทําไมตองรับผิด ในทางอาญา

๔๔ ฎีกาท่ี ๑๔๐๓/๒๕๐๘ การยอมความในความผิดอันยอมความไดตามประมวลกฎหมาย วธิ ีพิจารณาความอาญา มาตรา ๓๕ วรรคสอง และ ๓๙ (๒) น้ัน เปนการกระทําภายหลงั ท่คี วามผิด ไดเกิดข้ึนแลว มิใชการที่จะกระทําไวลวงหนากอนการกระทําความผิด ขอตกลงลวงหนากอนมีการ กระทําความผดิ จะถือเปนการยอมความตามบทกฎหมายดังกลาวไมได บุคคลจะตกลงกันไวกอนวาจะไมฟองคดีอาญา ถาหากจะมีการกระทําความผิดเกิดขึ้น ตอ ไปขางหนานัน้ ขอ ตกลงนนั้ หามีผลกอใหเกิดหน้ีทจี่ ะผกู พนั คกู รณีใหจาํ ตอ งงดเวนไมฟ องคดีอาญา เชน วา นน้ั แตป ระการใดไม เพราะอาํ นาจฟอ งคดอี าญาจะมอี ยหู รอื ไมน น้ั มไิ ดอ ยภู ายใตบ งั คบั ของกฎหมาย ลกั ษณะหนีใ้ นทางแพงหากอยภู ายในบังคบั ของกฎหมายวา ดว ยวิธพี ิจารณาความอาญาอกี สว นหนงึ่ ขอตกลงวาจะไมฟองคดีอาญานั้น อาจถือเปนความยินยอมใหกระทําการท่ีตามปกติ ตองดวยบทบัญญัติวาเปนความผิดไดมีหลักท่ัวไปเปนเหตุยกเวนความผิดอาญาตามนัยฎีกาท่ี ๖๑๖/๒๔๘๒ และ ๗๘๗/๒๔๘๓ วา ความยนิ ยอมอนั บรสิ ทุ ธข์ิ องผเู สยี หายใหผ ใู ดกระทาํ การทก่ี ฎหมาย บญั ญตั วิ า เปน ความผดิ นนั้ ถา ความยนิ ยอมนน้ั ไมข ดั ตอ ความสาํ นกึ ในศลี ธรรมอนั ดแี ละมอี ยจู นถงึ ขณะ กระทําการอันกฎหมายบัญญตั ิวา เปน ความผิดนัน้ แลว ความยนิ ยอมนน้ั เปน ขอยกเวนมใิ หก ารกระทํา นนั้ เปน ความผดิ ข้ึนได ขอตกลงระหวางโจทกจําเลย แมไมผูกพันโจทกใหยินยอมอยูเชนน้ันตลอดไป แตโจทก ก็ไดยินยอมใหจําเลยออกเช็คโดยจะไมฟองเปนความผิดอาญา เปนความยินยอมที่มีอยูจนถึงขณะที่ จาํ เลยออกเชค็ โดยรวู า ไมม เี งนิ ในธนาคาร อนั เปน การกระทาํ โดยเจตนาทเี่ ปน องคค วามผดิ ประการหนงึ่ ซ่ึงจําเลยไดกระทําลงตามความยินยอมของโจทก ความผิดกรณีน้ีเปนความผิดอันยอมความได ถือไดวาความยินยอมของผูเสียหายในการกระทําฐานนี้ไมขัดตอความสํานึกในศีลธรรม การกระทําที่ โจทกฟ อ งจงึ ไมเ ปนความผดิ ในทางอาญา (ประชุมใหญค ร้ังท่ี ๑๗/๒๕๐๘) ๒. การใชกฎหมายอาญายอนหลังเพื่อเปน คณุ แกผูก ระทาํ ความผิด ตามมาตรา ๓ การใชกฎหมายอาญายอนหลังเพ่ือเปนโทษแกผูกระทําความผิดนั้นทําไมได เพราะขดั กบั บทบญั ญตั ใิ นมาตรา ๒ วรรคแรก ทไ่ี ดก ลา วมาแลว แตห ากยอ นหลงั เพอ่ื เปน คณุ แกผ กู ระทาํ ความผดิ แลวสามารถทาํ ได ท้ังนตี้ ามทบ่ี ญั ญัตไิ วในมาตรา ๒ วรรคสองและมาตรา ๓ ÁÒμÃÒ ò ÇÃäÊͧ บัญญัติวา “ถาตามบทบัญญัติของกฎหมายท่ีบัญญัติ ในภายหลัง การกระทําเชนนั้นไมเปนความผิดตอไป ใหผูท่ีไดกระทําการน้ันพนจากการเปนผูกระทํา ความผิด และถาไดมีคําพิพากษาถึงท่ีสุดใหลงโทษแลว ก็ใหถือวาผูนั้นไมเคยตองคําพิพากษาวา ไดกระทาํ ความผิดนน้ั ถา รับโทษอยกู ใ็ หก ารลงโทษน้ันสน้ิ สดุ ลง” ÁÒμÃÒ ó บญั ญัติวา “ถา กฎหมายที่ใชใ นขณะกระทาํ ความผดิ แตกตา งกับกฎหมาย ทใ่ี ชใ นภายหลงั การกระทาํ ความผดิ ใหใ ชก ฎหมายในสว นทเ่ี ปน คณุ แกผ กู ระทาํ ความผดิ ไมว า ในทางใด เวนแตค ดถี งึ ทีส่ ุดแลว แตในกรณีที่คดีถงึ ทีส่ ดุ แลวดงั ตอไปนี้ (๑) ถาผูกระทําความผิดยังไมไดรับโทษ หรือกําลังรับโทษอยูและโทษที่กําหนด ตามคําพิพากษาหนักกวาโทษท่ีกําหนดตามกฎหมายที่บัญญัติในภายหลังเม่ือสํานวนความปรากฏ

๔๕ แกศ าล เมอ่ื ผูกระทาํ ความผิด ผูแทนโดยชอบธรรมของผูน ้ัน ผอู นุบาลของผนู ้นั หรือพนกั งานอัยการ รอ งขอใหศ าลกาํ หนดโทษเสยี ใหมต ามกฎหมายทบี่ ญั ญตั ใิ นภายหลงั ในการทศ่ี าลจะกาํ หนดโทษใหมน ี้ ถา ปรากฏวา ผกู ระทาํ ความผดิ ไดร บั โทษมาบา งแลว เมอื่ ไดค าํ นงึ ถงึ โทษตามกฎหมายทบ่ี ญั ญตั ใิ นภายหลงั หากเหน็ เปน การสมควรศาลจะกาํ หนดโทษนอ ยกวา โทษขนั้ ตาํ่ ทกี่ ฎหมายทบี่ ญั ญตั ใิ นภายหลงั กาํ หนดไว ถา หากมกี ไ็ ดห รอื ถา เหน็ วา โทษทผ่ี กู ระทาํ ความผดิ ไดร บั มาแลว เปน การเพยี งพอ ศาลจะปลอ ยผกู ระทาํ ความผดิ ไปก็ได (๒) ถาศาลพิพากษาใหประหารชีวิตผูกระทําความผิด และตามกฎหมายที่บัญญัติ ในภายหลัง โทษที่จะลงแกผูกระทําความผิด ไมถึงประหารชีวิต ใหงดการประหารชีวิตผูกระทํา ความผดิ และใหถ อื วา โทษประหารชวี ติ ตามคาํ พพิ ากษาไดเ ปลยี่ นเปน โทษสงู สดุ ทจี่ ะพงึ ลงไดต ามกฎหมาย ท่บี ญั ญตั ใิ นภายหลัง” บทบญั ญัตใิ นมาตรา ๒ วรรคสอง และมาตรา ๓ แยกพจิ ารณาไดด งั น้ี ๑. กฎหมายที่บัญญัติในภายหลังยกเลิกความผิดตามกฎหมายที่ใชในขณะกระทํา ความผิด (มาตรา ๒ วรรคสอง) ๒. กฎหมายที่บัญญัติในภายหลังมิไดยกเลิกความผิดตามกฎหมายท่ีใชในขณะ กระทําความผิด แตม คี วามแตกตา งกนั (มาตรา ๓) ๑. กฎหมายทบ่ี ญั ญตั ใิ นภายหลงั ยกเลกิ ความผดิ ตามกฎหมายทใ่ี ชใ นขณะกระทาํ ความผดิ มาตรา ๒ วรรคสอง ฎีกาที่ ๑๐๙/๒๕๑๔ พระราชบัญญัติยาสูบ พ.ศ.๒๕๐๙ มาตร ๒๖ และ ๕๑ ลงโทษ ผูนําใบยาแหงพันธุตางประเทศตั้งแตหน่ึงกิโลกรัมขึ้นไปออกนอกเขตจังหวัดโดยไมไดรับอนุญาต โจทกฟ อ งขอใหล งโทษจาํ เลยตามบทบญั ญตั นิ ตี้ อ มาระหวา งพจิ ารณาของศาลฎกี า มพี ระราชบญั ญตั ยิ าสบู (ฉบับท่ี ๓) พ.ศ.๒๕๑๒ ออกใชบ งั คบั โดยมาตรา ๑๓ และ ๑๙ บญั ญัติใหย กเลิกมาตรา ๒๖ และ ๕๑ ดังกลา ว เมอ่ื เปน เชนน้ี การกระทาํ ของจําเลยตามฟอ งยอมไมเ ปนความผิดตอไป ตอ งยกฟอ งโจทก ฎกี าท่ี ๒๗๖๓/๒๕๔๑ รังนกอีแอนในถํ้าเปนทรัพยไมมีเจาของ แตบุคคลอาจไดมา ซึ่งกรรมสิทธ์ิโดยเขายึดถือเอา การที่บริษัทผูเสียหายไดรับอนุญาตใหเก็บรังนกอีแอน อันเปนการ ผูกขาดจากรัฐบาล ผูเสียหายมีสิทธิเพียงวาถาประสงคจะเก็บรังนกอีแอนในถํ้าท่ีผูกขาดยอมมีสิทธิ ท่ีจะเขาเก็บเอาไดไมถูกหวงหามเสมือนบุคคลผูไมไดรับอนุญาต แตจะมีกรรมสิทธิ์ไดในรังนกอีแอน ยงั จะตอ งมกี ารเขา ยดึ เอาอกี ชนั้ หนง่ึ กอ นเมอ่ื ผเู สยี หายยงั มไิ ดเ ขา ถอื เอารงั นกอแี อน ตามมาตรา ๑๓๑๘ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณิชยผูเสียหายจึงมิไดเปนเจาของในรังนกรายพิพาทการเก็บรังนก อแี อน ดงั กลา วของจาํ เลยทงั้ สามกบั พวกจงึ ไมม คี วามผดิ ฐานรว มกนั ลกั ทรพั ยข องผเู สยี หาย ขณะเกดิ เหตุ การกระทําของจําเลยทั้งสามกับพวกเปนความผิดฐานเขาหรือขึ้นไปบนเกาะที่นกอีแอนทํารังอยูตาม ธรรมชาติ แตระหวา งการพจิ ารณาคดีของศาลอทุ ธรณภ าค ๓ ไดม ีพระราชบัญญตั ิอากรรังนกอแี อน

๔๖ พ.ศ.๒๕๔๐ ยกเลิกพระราชบัญญัติอากรรังนกอีแอนฉบับเดิมทั้งหมด โดยไมมีบทบัญญัติใดระบุ การเขา หรอื ขนึ้ ไปบนเกาะทน่ี กอแี อน ทาํ รงั อยตู ามธรรมชาติ จะตอ งไดร บั อนญุ าตจากผรู บั อนญุ าตเกบ็ รงั นกอแี อนหรอื อาศัยอํานาจผูไดร บั อนุญาตหรอื เจาหนา ที่ของรฐั บาลตามมาตรา ๖ พระราชบญั ญตั ิ ฉบบั เดมิ และไมม บี ทกาํ หนดโทษเชน พระราชบญั ญตั ฉิ บบั เดมิ ถอื ไดว า ตามบทบญั ญตั ขิ องกฎหมายทบ่ี ญั ญตั ิ ในภายหลงั การกระทาํ เชน นนั้ ไมเ ปน ความผดิ จาํ เลยทง้ั สามจงึ พน จากการเปน ผกู ระทาํ ผดิ ตามประมวล กฎหมายอาญา มาตรา ๒ วรรคสอง ผลดีแกผ กู ระทําความผิดมดี งั นี้ (๑) พน จากการเปน ผกู ระทําความผดิ (๒) ถาไดมีคําพิพากษาถึงที่สุดใหลงโทษแลว ก็ใหถือวาผูน้ันไมเคยตองคําพิพากษาวา ไดกระทาํ ความผดิ นั้น ซึง่ เปนผลตามมาตรา ๕๖ ในเร่อื งรอการกําหนดโทษ และรอการลงโทษ รวมท้งั มาตรา ๙๒ และ ๙๓ เปนเรือ่ งเหตเุ พมิ่ โทษ เปนตน (๓) ถา รบั โทษอยกู ใ็ หก ารลงโทษนนั้ สิ้นสดุ ลง ๒. กฎหมายทบ่ี ญั ญตั ใิ นภายหลงั มไิ ดย กเลกิ ความผดิ ตามกฎหมายทใี่ ชใ นขณะกระทาํ ความผดิ แตม คี วามแตกตางกนั มาตรา ๓ มาตรา ๓ วรรคแรก บญั ญัตวิ า “ใหใชก ฎหมายในสว นท่เี ปนคุณแกผูกระทาํ ความผดิ ไมว า ในทางใด” ๒.๑ กรณกี ฎหมายท่ีแตกตางกนั และเปน คุณแกผกู ระทาํ ความผดิ เชน (๑) กฎหมายที่มีโทษเบากวา (๒) กฎหมายท่ีมีโทษลําดับหลัง ๆ ของ มาตรา ๑๘ ลําดับโทษตาม มาตรา ๑๘ น้ัน ลาํ ดับที่รองลงมาเบากวาลําดับแรก ๆ เชน โทษปรับเบากวาโทษจาํ คกุ (๓) กฎหมายท่ีใหเลือกลงโทษอยางใดอยางหน่ึงตามมาตรา ๑๘ ได เชน กฎหมายเกาลงโทษทง้ั จําคกุ และปรบั สว นกฎหมายใหมใ หล งโทษจาํ คุกหรอื ปรบั (๔) กฎหมายที่มีอัตราโทษขั้นสูงตํ่ากวา เชน กฎหมายเกามีอัตราโทษจําคุก ข้ันสูงไมเ กนิ ๕ ป แตกฎหมายใหมม ีอตั ราโทษจําคกุ ข้นั สงู ไมเกิน ๓ ป (๕) กฎหมายทไี่ มม อี ตั ราโทษขน้ั ตาํ่ เชน กฎหมายเกา มอี ตั ราโทษชนั้ สงู ไมเ กนิ ๕ ป และขั้นตา่ํ ๓ ป สว นกฎหมายใหมม อี ตั ราโทษข้ันสูงเทา กันแตไมมอี ัตราโทษขั้นตํา่ (๖) กฎหมายท่ีมเี หตยุ กเวนความผิด ยกเวนโทษหรอื ลดโทษมากกวา (๗) กฎหมายที่กําหนดเงื่อนไขในการดําเนินคดีเขมงวดกวากัน เชน กฎหมายเกาถือวาความผิดนี้เปนความผิดอาญาแผนดิน แตกฎหมายใหมถือวาคดีความผิด อนั ยอมความได ตอ งถือวา กฎหมายใหมเ ปน คุณ (๘) กฎหมายท่ีกําหนดอายคุ วามฟองรองท่สี นั้ กวา

๔๗ ๒.๒ กรณีคดีถึงทีส่ ุดแลว และผูกระทํารบั โทษครบถว นจนกระท่งั พน โทษแลว กรณเี ชน นก้ี ็ไมอาจนาํ กฎหมายในสวนท่ีเปน คุณไปใชแ กผกู ระทาํ ผดิ ได เพราะ รับโทษครบถว นจนกระทัง่ พนโทษแลว ๒.๓ กรณคี ดถี ึงที่สุดแลว และผกู ระทาํ ยงั ไมไดรับโทษหรือกําลงั รบั โทษอยู มาตรา ๓ อนมุ าตรา ๑ และ ๒ แยกโทษออกเปน ๒ ประเภท คอื (๑) โทษตามคาํ พิพากษาไมใ ชโ ทษประหารชวี ิต (๒) โทษตามคาํ พิพากษาเปน โทษประหารชีวติ ๑. โทษตามคาํ พพิ ากษาไมใ ชโ ทษประหารชวี ติ ซง่ึ แยกพจิ ารณาไดเ ปน ๒ กรณี คอื กรณี ผูกระทาํ ความผดิ ยงั ไมไ ดรบั โทษและกรณีผกู ระทําความผดิ กําลงั รับโทษอยู ก. ผูกระทําความผิดยังไมไดรับโทษ ถาปรากฏวาโทษที่กําหนดตามคําพิพากษา หนักกวาโทษที่กําหนดตามกฎหมายที่บัญญัติในภายหลัง ศาลตองกําหนดโทษเสียใหมตามกฎหมาย ทบ่ี ัญญตั ใิ นภายหลงั ข. ผกู ระทาํ ความผดิ กาํ ลงั รบั โทษอยู ถา โทษทกี่ าํ หนดตามคาํ พพิ ากษาหนกั กวา โทษ ที่กําหนดตามกฎหมายที่บัญญัติในภายหลัง ศาลก็ตองกําหนดโทษเสียใหมตามกฎหมายที่บัญญัติ ในภายหลงั ฎีกาท่ี ๗๗๗๙/๒๕๔๙ คดีถึงที่สุดตามคําพิพากษาศาลฎีกาแตจําเลยที่ ๑ กําลัง รับโทษตามคําพิพากษาดังกลาวอยู เมื่อจําเลยท่ี ๑ ยื่นคํารองอางวา มี พ.ร.บ.ยาเสพติดใหโทษ (ฉบับที่ ๕) พ.ศ.๒๕๔๕ ยกเลิกความในมาตรา ๑๕ และมาตรา ๖๖ แหง พ.ร.บ.ยาเสพติดใหโทษ พ.ศ.๒๕๒๒ และใหใชความใหมแทน อันเปน กฎหมายท่ีเปน คุณแกจําเลยที่ ๑ ดังนี้ จาํ เลยที่ ๑ ยอ มมี สทิ ธทิ ่ีจะรองขอตอ ศาลใหศ าลชนั้ ตนกําหนดโทษเสียใหมใ หแ กจําเลยที่ ๑ ได ตาม ป.อ.มาตรา ๓ (๑) ท่ีศาลชั้นตนมีคําสั่งวา คดีถึงที่สุดตามคําพิพากษาศาลฎีกาแลว จึงไมอาจแกไขโทษตามคําพิพากษา ไดน นั้ เปน การไมถ กู ตอ ง เพราะอาํ นาจในการมคี าํ สง่ั ตามคาํ รอ งของจาํ เลยท่ี ๑ ในกรณเี ชน นเี้ ปน อาํ นาจ ของศาลชนั้ ตน เมอื่ จาํ เลยท่ี ๑ อทุ ธรณคําสั่งศาลชั้นตน ศาลชั้นตน มีคําสั่งไมร ับอทุ ธรณ จําเลยท่ี ๑ ยน่ื คาํ รอ งอทุ ธรณค าํ สง่ั ศาลชนั้ ตน ทไี่ มร บั อทุ ธรณ ศาลชนั้ ตน ชอบทจี่ ะสง สาํ นวนดงั กลา วไปยงั ศาลอทุ ธรณ เพื่อพิจารณาตามลําดับช้ันศาล แตศาลชั้นตนกลับสงสํานวนมายังศาลฎีกาอันเปนการไมชอบดวย ป.วิ.อ.มาตรา ๑๙๘ ทวิ แตเมื่อคดีไดข้ึนมาสูการพิจารณาของศาลฎีกาแลว ศาลฎีกายอมมีอํานาจ สัง่ ยกคาํ สัง่ ของศาลชัน้ ตน ไดโ ดยไมต องยอนสํานวนไปใหศาลอทุ ธรณมีคาํ สง่ั ใหม ในการกําหนดโทษใหมน ี้ หากเหน็ เปนการสมควร ก. ศาลจะกาํ หนดโทษนอ ยกวา โทษขนั้ ตา่ํ ทก่ี ฎหมายทบี่ ญั ญตั ใิ นภายหลงั กาํ หนดไว ถาหากมีก็ได

๔๘ ข. ศาลจะปลอยผูกระทําความผิดไปก็ได ถาเห็นวาโทษที่ผูกระทําความผิด ไดร บั มาแลว เปนการเพียงพอ ๒. โทษตามคําพิพากษาเปนโทษประหารชีวิต (ดูมาตรา ๓ (๒) ในกรณีเชนน้ีหากตาม กฎหมายบัญญัตใิ นภายหลังโทษทจี่ ะลงแกผ กู ระทําความผดิ ไมถงึ ประหารชีวิตจะตอง ก. งดการประหารชวี ติ ผกู ระทําผดิ และ ข. เปลี่ยนโทษประหารชีวิตมาเปนโทษสูงสุดที่จะพึงลงไดตามกฎหมายท่ีบัญญัติ ในภายหลงั เชน ตามกฎหมายทบ่ี ัญญตั ิในภายหลงั ไดกาํ หนดโทษไว คือ จําคกุ ตลอดชีวติ หรือจาํ คกุ ตง้ั แตส บิ หา ปถ งึ ยสี่ บิ ป เชน นต้ี อ งเปลย่ี นจากประหารชวี ติ มาเปน จาํ คกุ ตลอดชวี ติ เพราะเปน “โทษสงู สดุ ” ตามกฎหมายใหมแตจ ะลงโทษจําคกุ ทีก่ าํ หนดระยะเวลา เชน ย่สี บิ ปไมไ ดเ พราะมใิ ช “โทษสงู สุด” ขอบเขตการใชกฎหมายอาญา (มาตรา ๔-๑๗) มาตรา ๔ ผใู ดกระทาํ ความผดิ ในราชอาณาจกั ร ตอ งรับโทษตามกฎหมาย การกระทําความผดิ ในเรือไทยหรืออากาศยานไทย ไมว า จะอยู ณ ทใ่ี ด ใหถอื วา กระทํา ความผิดในราชอาณาจกั ร ความผดิ เกิดในราชอาณาจกั ร (มาตรา ๔ วรรคแรก) โดยหลกั ผกู ระทาํ ความผดิ ทจี่ ะตอ งรบั โทษตามกฎหมายไทย ตอ งเปน การกระทาํ ความผดิ ในราชอาณาจักร ซ่ึงรวมถึงทะเลท่ีหางจากดินแดนประเทศไทยไมเกิน ๑๒ ไมลทะเลดวย แตเขต เศรษฐกิจจําเพาะ (ซึ่งมีระยะ ๒๐๐ ไมลทะเลวัดจากเสนฐานท่ีใชวัดความกวางของทะเล อาณาเขต มีวัตถุประสงคเพ่ือสงวนรักษาทรัพยากรธรรมชาติ) และสถานทูตไทยที่อยูตางประเทศ ไมถือวาเปน ราชอาณาจักรตามมาตราน้ี การกระทาํ ความผดิ ในราชอาณาจกั รตามมาตรา ๔ วรรคหน่งึ หมายถงึ การกระทําที่เปน องคประกอบความผิดภายนอกท้ังหมดเกิดข้ึนในราชอาณาจักร สวนผลของการกระทําจะเกิดข้ึนใน หรือนอกราชอาณาจักรก็ไมใชขอสําคัญ ถาการกระทําความผิดมิไดเกิดขึ้นในราชอาณาจักรทั้งหมด ตอ งพจิ ารณาตามมาตรา ๕ ฎีกาท่ี ๘๓๓๕/๒๕๔๗ ขณะท่ีเจาพนักงานตรวจคนพบยาเสพติดใหโทษ จําเลย ลงจากเครอื่ งบนิ มาอยใู นอาคารผโู ดยสารของทา อากาศยานกรงุ เทพเพอื่ จะไปขนึ้ เครอื่ งบนิ อกี ลาํ หนง่ึ จําเลยจึงเขามาในราชอาณาจักรไทยแลว เม่ือจําเลยมียาเสพติดใหโทษไวในครอบครองเพื่อจําหนาย ซ่งึ ตามกฎหมายไทยบญั ญัตวิ า เปนความผิด จาํ เลยจึงเปน ผกู ระทําผิดในราชอาณาจกั รตองรับโทษตาม กฎหมายไทยตาม ป.อ.มาตรา ๔ คําอธบิ าย เรอื่ งนี้ จาํ เลยโดยสารเครอื่ งบนิ สายการบนิ ตา งประเทศ เครอ่ื งบนิ ไดแ วะจอดทที่ า อากาศยาน

๔๙ กรุงเทพ เพ่ือไปข้ึนเคร่ืองบินอีกลําหน่ึง เมื่อจําเลยลงจากเคร่ืองบิน ขณะอยูในอาคารผูโดยสารก็ถูก ตรวจคน จบั กมุ พบยาเสพตดิ ใหโ ทษ ถอื วา จาํ เลยกระทาํ ความผดิ ฐานมยี าเสพตดิ ใหโ ทษไวใ นครอบครอง เพอื่ จําหนายในราชอาณาจกั ร ตอ งรับโทษตามกฎหมายไทยตาม ป.อ.มาตรา ๔ ความผิดเกดิ ในเรือไทยหรอื อากาศยานไทย (มาตรา ๔ วรรคสอง) ความผิดท่ีเกิดขึ้นในเรือไทยหรืออากาศยานไทย ไมวาอยูท่ีใด ถือวากระทําความผิด ในราชอาณาจกั รไทย คาํ วา ไมว า อยทู ใี่ ดหมายถงึ สถานทอ่ี นื่ ทอ่ี ยนู อกราชอาณาจกั ร ถา ขณะความผดิ เกดิ ข้นึ น้ันเรือไทยหรืออากาศยานไทยอยูในราชอาณาจักร ถือเปน กรณตี ามมาตรา ๔ วรรคแรก ฎีกาที่ ๒๖๗๐/๒๕๓๕ เหตุเกิดขึ้นในเรอื ไทย เปนการกระทาํ ความผดิ ในราชอาณาจักร พนกั งานสอบสวน กองปราบปราม กรมตํารวจ มอี ํานาจสอบสวนคดอี าญาไดท่ัวราชอาณาจกั ร จึงมี อาํ นาจสอบสวน มาตรา ๕ ความผิดใดท่ีการกระทําแมแตสวนหนง่ึ สวนใดไดกระทําในราชอาณาจกั รก็ดี ผลแหงการกระทําเกิดในราชอาณาจักรโดยผูกระทําประสงคใหผลน้ันเกิดในราชอาณาจักร หรือโดย ลกั ษณะแหง การกระทาํ ผลทเี่ กดิ ขน้ึ นนั้ ควรเกดิ ในราชอาณาจกั รหรอื ยอ มจะเลง็ เหน็ ไดว า ผลนนั้ จะเกดิ ในราชอาณาจกั รก็ดี ใหถอื วา ความผดิ นน้ั ไดก ระทาํ ในราชอาณาจักร ในกรณีการตระเตรียมการ หรือพยายามกระทําการใดซึ่งกฎหมายบัญญัติเปนความผิด แมก ารกระทาํ นั้นจะไดกระทํานอกราชอาณาจักร ถาหากการกระทาํ นนั้ จะไดก ระทาํ ตลอดไปจนถึงข้นั ความผิดสําเร็จ ผลจะเกิดขึ้นในราชอาณาจักร ใหถือวา การตระเตรียมการหรือพยายามกระทํา ความผดิ น้นั ไดก ระทาํ ในราชอาณาจกั ร กรณที ถ่ี ือวาความผิดกระทําในราชอาณาจกั ร (มาตรา ๕) มี ๒ กรณี ๑. ความผิดสว นใดสว นหนงึ่ กระทาํ ในราชอาณาจักร หรอื ๒. ผลแหง การกระทําเกิดในราชอาณาจกั ร โดย ๒.๑ ผูก ระทําประสงคใหผลน้นั เกิดในราชอาณาจักร หรือ ๒.๒ โดยลกั ษณะแหงการกระทาํ ผลที่เกดิ ขึ้นควรเกดิ ในราชอาณาจักร หรือ ๒.๓ ผกู ระทาํ ยอ มเลง็ เหน็ ไดว า ผลนน้ั จะเกดิ ในราชอาณาจกั ร (มาตรา ๕ วรรคแรก) ฎีกาท่ี ๑๖๔๕/๒๕๓๑ การกระทําความผิดฐานพรากผูเยาวไปเพ่ือการอนาจารเริ่มข้ึน ตง้ั แตจ าํ เลยพาผเู สยี หายขน้ึ รถยนตท ปี่ ากซอยหนา บา นในประเทศไทย แมจ าํ เลยจะไปรว มประเวณกี บั ผเู สยี หายทป่ี ระเทศญป่ี นุ การกระทาํ ของจาํ เลยสว นหนง่ึ กไ็ ดเ กดิ ขนึ้ แลว ในประเทศไทย ถอื วา ความผดิ ไดกระทําในราชอาณาจักรตาม ป.อ.มาตรา ๕ ฎกี าที่ ๑๐๑๐/๒๕๐๘ ออกเชค็ นอกราชอาณาจกั รใหม าขนึ้ เงนิ ทธ่ี นาคารในราชอาณาจกั ร เช็คน้ันไมมเี งิน ธนาคารปฏิเสธการจา ยเงนิ ถอื วาเหตเุ กดิ ในราชอาณาจักร ฎกี าที่ ๑๕๘๖/๒๕๒๖ จําเลยกับพวกบังคับหนวงเหน่ียวกักขังผูเสียหายชาวมาเลเซีย เพ่ือเรียกคาไถและบังคับใหผูเสียหายขับรถไปยังชายแดนประเทศไทย ซ่ึงนาจะไดควบคุมเขาไปใน

๕๐ เขตแดนไทยดวย เพราะภูมิลําเนาของจําเลยกับพวกอยูในราชอาณาจักร จึงเปนความผิดตอเน่ือง ท้ังในและนอกราชอาณาจักร พนักงานสอบสวนสถานีตํารวจภูธรกิ่งอําเภอควนโคน จังหวัดสตูล ซ่งึ จบั จาํ เลย จึงมอี ํานาจสอบสวนดาํ เนินคดีกบั จําเลยได ฎีกาที่ ๑๒๘๙/๒๕๒๑ ผจู ดั การธนาคารไทย สาขาไทเปมอบเงนิ ใหจ าํ เลยซง่ึ เปน คนไทย และเปนผูชวยผูจัดการและรักษาการสมุหบัญชี นําเงินของธนาคารไปฝากธนาคารอ่ืน จําเลยเปน ผูครอบครองเงินนั้น จําเลยถอนเงินไปโดยทุจริตมีความผิดตามมาตรา ๓๕๔ ซ่ึงเปนธุรกิจที่ไววางใจ ของประชาชน ธนาคารเปนผูเสยี หายรองทุกขไดแ ละลงโทษในศาลไทยได คาํ อธิบาย ตามคําพิพากษาฎีกาน้ี ท้ังผูกระทําความผิดและผูเสียหายเปนคนไทยนาจะตรงกับ มาตรา ๘ (ก) ฎีกาที่ ๔๙๐๕/๒๕๔๘ การจะถือวาความผิดนั้นไดกระทําในราชอาณาจักรตาม ป.อ. มาตรา ๕ ก็ตอเมื่อสวนใดสวนหนึ่งของความผิดไดกระทําในราชอาณาจักรหรือผลแหงการกระทํา เกิดในราชอาณาจักร คดีนี้โจทกบรรยายฟองระบุวาเหตุทุกขอหาเกิดท่ีบริเวณตําบลใดไมปรากฏชัด อาํ เภอปะทวิ จังหวดั ชุมพร แตท างนําสืบของโจทกไดความวาเหตเุ กดิ ในเขตตอ เนอ่ื งของประเทศไทย ไมม สี ว นใดของความผดิ ไดก ระทาํ ในราชอาณาจกั ร และผลแหง การกระทาํ กไ็ มไ ดเ กดิ ในราชอาณาจกั ร จึงถอื วา จําเลยกระทําความผิดในราชอาณาจกั รไมไ ด การตระเตรียมหรอื พยายามกระทาํ ผิด (มาตรา ๕ วรรคสอง) การตระเตรยี มหรอื พยายามกระทาํ การทก่ี ฎหมายบญั ญตั เิ ปน ความผดิ แมก ารกระทาํ นน้ั จะไดกระทํานอกราชอาณาจักร ถาหากการกระทําน้ันสําเร็จ ผลจะเกิดข้ึนในราชอาณาจักร ใหถือวา การตระเตรียมหรือพยายามกระทําความผดิ น้ันไดกระทาํ ในราชอาณาจกั ร (มาตรา ๕ วรรคสอง) เชน มีการตระเตรียมวางเพลงิ ในประเทศพมา เพ่อื มาวางเพลิงที่จงั หวัดตาก แตถูกจับได เสียกอ น กถ็ ือวา การตระเตรยี มดังกลาวกระทาํ ในประเทศไทย จึงฟอ งคนรายตอศาลไทยได มาตรา ๖ ความผิดใดที่ไดกระทําในราชอาณาจักรหรือท่ีประมวลกฎหมายน้ีถือวาได กระทาํ ในราชอาณาจกั ร แมก ารกระทาํ ของผเู ปน ตวั การดว ยกนั ของผสู นบั สนนุ หรอื ของผใู ชใ หก ระทาํ ความผิดนั้นจะไดกระทํานอกราชอาณาจกั ร ก็ใหถอื วา ตัวการ ผูสนับสนุน หรือผใู ชใหกระทาํ ไดกระทํา ในราชอาณาจักร ตัวการ ผสู นับสนุน หรือผูใชก ระทาํ นอกราชอาณาจักร (มาตรา ๖) กรณตี ามมาตรา ๖ เปนกรณีทค่ี วามผิดไดกระทาํ ในราชอาณาจกั รหรอื ถือวา ไดกระทําใน ราชอาณาจกั ร แตก ารกระทาํ ของตวั การ ผสู นบั สนนุ หรอื ผใู ชไ ดก ระทาํ นอกราชอาณาจกั รกถ็ อื วา ตวั การ ผสู นบั สนนุ หรอื ผใู ชไ ดกระทําในราชอาณาจักร เชน ก. จาง ข. ท่ีประเทศลาวเพือ่ ใหฆ า ค. ในจงั หวัด หนองคาย ถอื วา ก. ใช ข. ในประเทศไทย จึงฟอ ง ก. ตอศาลไทยได ฎีกาท่ี ๕๔๔๕/๒๕๕๒ จําเลยลอยเรือเพื่อใหเรือลําอ่ืนท่ีชักธงชาติไทยมารับชวงนํ้ามัน ไปจําหนา ยแกเ รือประมงอกี ทอดหน่งึ แมเ หตจุ ะเกดิ ทน่ี อกราชอาณาจักร แตเ ห็นไดวา จาํ เลยมเี จตนา

๕๑ ประสงคตอผล หรือยอมจะเล็งเห็นไดวาผลน้ันจะเกิดข้ึนในราชอาณาจักรเพราะเรือที่รับชวงน้ํามัน จะตองนํานํ้ามันไปจําหนายใหแกเรือประมงที่ทําการประมงในทะเลอาณาเขตซ่ึงอยูในเขต ราชอาณาจักรไทย การกระทําของจําเลยจึงอยูในขั้นพยายาม ตองดวย ป.อ.มาตรา ๕ วรรคสอง จําเลยจงึ มคี วามผดิ ตามพระราชบญั ญัตศิ ุลกากร พ.ศ. ๒๔๖๙ มาตรา ๒๗ มาตรา ๗ ผูใดกระทําความผิดดังระบุไวตอไปน้ีนอกราชอาณาจักร จะตองรับโทษใน ราชอาณาจกั ร คือ (๑) ความผิดเก่ียวกับความมั่นคงแหงราชอาณาจักร ตามที่บัญญัติไวใน มาตรา ๑๐๗ ถึงมาตรา ๑๒๙ (๑/๑) ความผิดเกี่ยวกับการกอการรายตามท่ีบัญญัติไวในมาตรา ๑๓๕/๑ มาตรา ๑๓๕/๒ มาตรา ๑๓๕/๓ และมาตรา ๑๓๕/๔ (๒) ความผิดเก่ียวกับการปลอมและการแปลง ตามท่ีบัญญัติไว ในมาตรา ๒๔๐ ถงึ มาตรา ๒๔๙ มาตรา ๒๕๔ มาตรา ๒๕๖ มาตรา ๒๕๗ และมาตรา ๒๖๖ (๓) และ (๔) (๒ ทว)ิ ความผิดเก่ียวกับเพศตามท่ีบัญญัติไวในมาตรา ๒๘๒ และ มาตรา ๒๘๓ (๓) ความผิดฐานชิงทรัพย ตามที่บัญญัติไวในมาตรา ๓๓๙ และความผิด ฐานปลน ทรพั ย ตามทบี่ ัญญตั ิไวใ นมาตรา ๓๔๐ ซ่งึ ไดก ระทําในทะเลหลวง ความผดิ เกดิ นอกราชอาณาจกั ร (มาตรา ๗-๙) แตตองรบั โทษในราชอาณาจักร กรณตี ามมาตรา ๗ ความผดิ ทเ่ี กดิ นอกราชอาณาจกั รแตต อ งรบั โทษในราชอาณาจกั รตามทร่ี ะบไุ วใ นมาตรา ๗ ไดแ ก (๑) ความผดิ เก่ยี วกบั ความมัน่ คงตามมาตรา ๑๐๗-๑๒๙ (๑/๑) ความผดิ เกยี่ วกบั การกอ การรา ยตามทบี่ ญั ญตั ไิ วใ นมาตรา ๑๓๕/๑ มาตรา ๑๓๕/๒ มาตรา ๑๓๕/๓ และมาตรา ๑๓๕/๔ (อนมุ าตรานเี้ พิ่มเตมิ ป ๒๕๔๖) (๒) ความผดิ เกีย่ วกบั การปลอมและการแปลงเงนิ ตรา มาตรา ๒๔๐-๒๔๙, ๒๕๔, ๒๕๖, ๒๕๗ และ ๒๖๖ (๓) (๔) จําส้นั ๆ วา ความผิดเกยี่ วกับการปลอมแปลงเงนิ ตรา (๒ ทว)ิ ความผดิ เกีย่ วกบั เพศตามท่ีบญั ญตั ิไวใ นมาตรา ๒๘๒ และมาตรา ๒๘๓ (อนุมาตราน้ีเพ่ิมเติมป ๒๕๔๖) (๓) ความผดิ เกย่ี วกบั ชิงทรัพย มาตรา ๓๓๙ และปลน ทรัพย มาตรา ๓๔๐ ซงึ่ กระทําใน ทะเลหลวง มาตรา ๘ ผูใ ดกระทําความผิดนอกราชอาณาจกั ร และ (ก) ผกู ระทําความผิดนั้นเปนคนไทย และรฐั บาลแหง ประเทศทีค่ วามผิดได เกดิ ข้ึน หรอื ผเู สียหายไดร อ งขอใหลงโทษ หรอื

๕๒ (ข) ผูกระทําความผิดน้ันเปนคนตางดาว และรัฐบาลไทยหรือคนไทยเปน ผูเ สยี หาย และผูเสียหายไดรอ งขอใหล งโทษ ถาความผิดนั้นเปนความผิดดังระบุไวตอไปนี้ จะตองรับโทษภายใน ราชอาณาจักร คือ (๑) ความผิดเก่ียวกับการกอใหเกิดภยันตรายตอประชาชน ตามที่ บัญญัติไวในมาตรา ๒๑๗ มาตรา ๒๑๘ มาตรา ๒๒๑ ถึงมาตรา ๒๒๓ ท้ังน้ี เวนแตกรณีเกี่ยวกับ มาตรา ๒๒๐ วรรคแรก และมาตรา ๒๒๔ มาตรา ๒๒๖ มาตรา ๒๒๘ ถงึ มาตรา ๒๓๒ มาตรา ๒๓๗ และ มาตรา ๒๓๓ ถึงมาตรา ๒๓๖ ทั้งน้ี เฉพาะเม่อื เปนกรณีตอ งระวางโทษตามมาตรา ๒๓๘ (๒) ความผดิ เกยี่ วกบั เอกสาร ตามทบี่ ญั ญตั ไิ วใ นมาตรา ๒๖๔ มาตรา ๒๖๕ มาตรา ๒๖๖ (๑) และ (๒) มาตรา ๒๖๘ ทง้ั น้ี เวนแตก รณีเกย่ี วกับมาตรา ๒๖๗ และมาตรา ๒๖๙ (๒/๑) ความผดิ เกยี่ วกบั บตั รอเิ ลก็ ทรอนกิ สต ามทบ่ี ญั ญตั ไิ วใ นมาตรา ๒๖๙/๑ ถงึ มาตรา ๒๖๙/๗ (๒/๒) ความผดิ เกี่ยวกบั หนังสือเดินทางตามท่ีบัญญตั ิไวใ นมาตรา ๒๖๙/๘ ถงึ มาตรา ๒๖๙/๑๕ (๓) ความผดิ เกี่ยวกับเพศ ตามท่ีบญั ญตั ิไวในมาตรา ๒๗๖ มาตรา ๒๘๐ และมาตรา ๒๘๕ ทั้งนี้ เฉพาะทเี่ ก่ยี วกับมาตรา ๒๗๖ (๔) ความผดิ ตอชีวติ ตามทีบ่ ญั ญัตไิ วใ นมาตรา ๒๘๘ ถึงมาตรา ๒๙๐ (๕) ความผดิ ตอ รา งกาย ตามท่ีบัญญตั ไิ วใ นมาตรา ๒๙๕ ถึงมาตรา ๒๙๘ (๖) ความผิดฐานทอดท้ิงเด็ก คนปวยเจ็บหรือคนชรา ตามท่ีบัญญัติไวใน มาตรา ๓๐๖ ถึงมาตรา ๓๐๘ (๗) ความผิดตอเสรีภาพ ตามที่บัญญัติไวในมาตรา ๓๐๙ มาตรา ๓๑๐ มาตรา ๓๑๒ ถึงมาตรา ๓๑๕ และมาตรา ๓๑๗ ถงึ มาตรา ๓๒๐ (๘) ความผดิ ฐานลกั ทรพั ยแ ละวงิ่ ราวทรพั ย ตามทบ่ี ญั ญตั ไิ วใ นมาตรา ๓๓๔ ถงึ มาตรา ๓๓๖ (๙) ความผิดฐานกรรโชก รีดเอาทรัพย ชิงทรัพย และปลนทรัพย ตามท่ี บญั ญัตไิ วใ นมาตรา ๓๓๗ ถึงมาตรา ๓๔๐ (๑๐) ความผิดฐานฉอ โกง ตามท่บี ญั ญัตไิ วใ นมาตรา ๓๔๑ ถึงมาตรา ๓๔๔ มาตรา ๓๔๖ และมาตรา ๓๔๗ (๑๑) ความผดิ ฐานยกั ยอก ตามท่บี ัญญตั ิไวในมาตรา ๓๕๒ ถงึ มาตรา ๓๕๔ (๑๒) ความผิดฐานรบั ของโจร ตามท่บี ัญญัตไิ วใ นมาตรา ๓๕๗ (๑๓) ความผิดฐานทําใหเสียทรัพย ตามที่บัญญัติไวในมาตรา ๓๕๘ ถึง มาตรา ๓๖๐

๕๓ กรณตี ามมาตรา ๘ ผูใ ดกระทาํ ความผดิ นอกราชอาณาจกั ร และ (ก) ผูกระทําความผิดเปนคนไทย และรัฐบาลของประเทศที่ความผิดเกิดหรือผูเสียหาย รอ งขอใหล งโทษ (ข) ผูกระทําความผิดเปนคนตางดาว และรัฐบาลไทยหรือคนไทยเปนผูเสียหาย และผูเสียหายไดรองขอใหลงโทษ สําหรบั ความผิดตามมาตรา ๘ นไี้ ดจ ํากดั ไว ๑๓ อนมุ าตราดวยกัน เชน ความผิดเก่ียวกับ ชีวติ ตามมาตรา ๒๘๘ ถงึ มาตรา ๒๙๐ (มาตรา ๘ (๔)) ความผดิ ตอรา งกายตามมาตรา ๒๙๕ ถึง มาตรา ๒๙๘ (มาตรา ๘ (๕)) ความผิดฐานกรรโชก รีดเอาทรัพย ชิงทรัพย และปลนทรัพยตาม มาตรา ๓๓๗ ถึงมาตรา ๓๔๐ (มาตรา ๘ (๘)) คาํ อธิบาย ทั้งความผดิ ท่รี ะบใุ นมาตรา ๗ และมาตรา ๘ เปน เรอื่ งการกระทาํ ความผดิ ที่เกิดขึ้นนอกราชอาณาจักรเชนเดียวกัน โดยผูกระทําความผิดอาจเปนคนไทยหรือคนตางดาวก็ได แตค วามผดิ ทร่ี ะบใุ นมาตรา ๗ นนั้ ศาลไทยมอี าํ นาจลงโทษผกู ระทาํ ความผดิ ไดโ ดยไมต อ งมกี ารรอ งขอ สวนความผิดที่ระบุในมาตรา ๘ ตองมีการรองขอใหศ าลไทยลงโทษโดยบคุ คลท่ีระบุในมาตรา ๘ (ก) หรอื (ข) กอ น หากไมมกี ารรองขอโดยบคุ คลดังกลา วศาลไทยกไ็ มม ีอาํ นาจลงโทษผกู ระทาํ ความผดิ ได ดฎู ีกาท่ี ๖๕๑๖/๒๕๓๗ ฎีกาท่ี ๖๕๑๖/๒๕๓๗ ความผิดฐานปลนทรัพยและฆาผูอื่นเกิดขึ้นในทะเลหลวง นอกราชอาณาจกั ร ศาลไทยจะลงโทษผกู ระทาํ ผดิ ทเี่ ปน คนไทยในขอ หาความผดิ ตอ ชวี ติ ตามมาตรา ๘ (๔) ไดตอเมื่อผูเสียหายไดรองขอใหลงโทษตาม ป.อ.มาตรา ๘ (ก) เม่ือไมปรากฏวาผูตายซึ่งถือวาเปน ผูเสยี หายเปนใคร และไมปรากฏวา จะมผี ใู ดซง่ึ สามารถจดั การแทนผูต ายไดตาม ป.ว.ิ อ.มาตรา ๕ (๒) ดาํ เนนิ การรองขอใหศ าลไทยลงโทษ จงึ ลงโทษจําเลยฐานฆาผอู ่ืนไมได โจทกบรรยายฟองขอหาปลนทรัพยไวแยกตางหากจากขอหาฆาและพยายามฆา โดยไมไดบรรยายวาในการปลนทรัพยเปนเหตุใหผูอื่นถึงแกความตายดวย ถือวาโจทกไมประสงค ใหลงโทษจําเลยในความผิดฐานปลนทรัพยเปนเหตุใหผูอื่นถึงแกความตาย คงลงโทษจําเลยไดเพียง ฐานปลนทรัพยโดยมอี าวธุ และใชยานพาหนะเพือ่ กระทาํ ความผดิ คาํ อธิบาย คดนี โ้ี จทกฟ อ งจาํ เลยรวม ๒ ขอ หา คอื ความผดิ ฐานปลน ทรพั ยแ ละฐานฆา ผอู น่ื โดยความผิดทงั้ สองฐานเกดิ ขน้ึ ในทะเลหลวง ดงั นี้ ความผิดฐานปลน ทรพั ยในทะเลหลวงเปน ความผดิ ตามท่ีระบุไวในมาตรา ๗ (๓) ศาลจึงมีอํานาจลงโทษไดโดยไมตองมีผูใดรองขอ สวนความผิดฐาน ฆา ผอู ่นื แมจะเกดิ ขน้ึ ในทะเลหลวง แตก็ไมใชความผิดท่ีระบุไวใ นมาตรา ๗ แตระบุไวในมาตรา ๘ (๔) ซ่งึ ศาลไทยจะลงโทษจําเลยซ่งึ เปน คนไทยไดก ต็ อ เมอื่ มีการปฏิบัตติ ามเงือ่ นไขมาตรา ๘ (ก) กลา วคอื ผเู สยี หายตอ งรอ งขอใหล งโทษจาํ เลยเสยี กอ น ซง่ึ ไมป รากฏวา มผี จู ดั การแทนผตู ายไดร อ งขอใหศ าลไทย ลงโทษจาํ เลยในความผิดฐานน้ี ศาลไทยจงึ ไมมีอํานาจลงโทษจําเลยได

๕๔ ขอสังเกตอีกประการหน่ึงสําหรับความผิดฐานปลนทรัพย ถาเกิดขึ้นในทะเลหลวงเปน ความผดิ ทร่ี ะบุไวในมาตรา ๗ (๓) ถามิไดเกดิ ขึ้นในทะเลหลวงเปน ความผดิ ที่ระบุไวในมาตรา ๘ (๙) (แตก็ตองเปนกรณีความผิดที่เกิดข้ึนนอกราชอาณาจักรดวย) จึงตองมีการรองขอใหลงโทษจําเลย ในราชอาณาจกั รดว ย ดฎู กี าท่ี ๘๐๑/๒๕๐๕ (ประชุมใหญ) ฎกี าที่ ๘๐๑/๒๕๐๕ (ประชมุ ใหญ) คดที จี่ าํ เลยเปน คนสญั ชาตไิ ทยกระทาํ ผดิ ฐานปลน ทรพั ย นอกราชอาณาจักร ซึ่งผูเสียหายไดรองขอใหลงโทษจําเลยภายในราชอาณาจักรตองตาม ป.อ. มาตรา ๘ นน้ั โจทกไ มม ีหนา ท่นี ําสืบแสดงวา ไมมีขอหา มมิใหล งโทษจําเลยตามมาตรา ๑๐ อีก คําอธบิ าย คดนี คี้ วามผดิ ฐานปลน ทรพั ยเ กดิ ขน้ึ นอกราชอาณาจกั ร แตม ไิ ดเ กดิ ในทะเลหลวง กรณีไมตองดวยมาตรา ๗ (๓) แตตองดวยมาตรา ๘ (๙) ผูเสียหายจึงตองรองขอใหลงโทษจําเลย ในราชอาณาจกั ร ศาลไทยจงึ มีอาํ นาจลงโทษได ฎกี าที่ ๑๒๘๙/๒๕๒๑ จําเลยเปนคนไทยกระทาํ ความผิดฐานยกั ยอกตาม ป.อ.มาตรา ๓๕๓ ทป่ี ระเทศไตห วัน ผเู สียหายจงึ รองทกุ ขแ ละศาลไทยมีอํานาจลงโทษจาํ เลยตามมาตรา ๘ (๑๑) ฎีกาที่ ๔๕๘/๒๕๐๓ (ประชุมใหญ) ความผิดฐานลักทรัพยและรับของโจรซ่ึงคนไทย ทําขึ้นในตางประเทศนั้น ป.อ.มาตรา ๘ มิไดมีขอความกําหนดใหโจทกจําตองนําสืบวาจะตองเปน การกระทําที่กฎหมายในตางประเทศบัญญัติวาเปนความผิด ท้ังความผิดท้ังสองฐานน้ีก็ไดมีบัญญัติ ไวใ นมาตรา ๘(๘)(๑๒) แลว ฉะนนั้ แมค วามผดิ ทงั้ สองฐานนจี้ ะเกดิ ขน้ึ ในตา งประเทศโจทกก ไ็ มจ าํ ตอ ง นําสบื วา ความผิดดงั กลาวเปนความผดิ ของประเทศน้ัน ๆ ดวย ฎีกาที่ ๙๐๑/๒๕๐๕, ๕๗/๒๕๐๘ วนิ ิจฉัยทํานองเดยี วกัน ฎกี าท่ี ๓๗๙๕-๓๗๙๖/๒๕๓๘ จาํ เลยที่ ๑ รอู ยแู ลว วา เงนิ ทไ่ี ดร บั มาจาก ก. เปน ทรพั ยส นิ ทไ่ี ดม าจากการกระทาํ ผดิ ฐานฉอ โกงในประเทศญปี่ นุ ความผดิ ฐานฉอ โกงและความผดิ ฐานรบั ของโจร ตามประมวลกฎหมายอาญาของประเทศญี่ปุน มีหลักเชนเดียวกับความผิดฐานฉอโกงและความผิด ฐานรับของโจรตามประมวลกฎหมายอาญาของไทย ดังน้ัน เมื่อจําเลยที่ ๑๑ ซึ่งอยูในประเทศไทย รบั เอาทรพั ยส นิ ทไี่ ดม าดว ยการกระทาํ ผดิ ฐานฉอ โกงทเ่ี กดิ ในประเทศญป่ี นุ จาํ เลยที่ ๑ กม็ คี วามผดิ ฐาน รบั ของโจรตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๓๕๗ มาตรา ๙ เจา พนกั งานของรัฐบาลไทยกระทาํ ความผดิ ตามที่บญั ญัติไวใ นมาตรา ๑๔๗ ถงึ มาตรา ๑๖๖ และมาตรา ๒๐๐ ถึงมาตรา ๒๐๕ นอกราชอาณาจักร จะตอ งรบั โทษในราชอาณาจักร กรณีตามมาตรา ๙ เจา พนักงานไทยเปนผูก ระทําความผิดนอกราชอาณาจักรในความผดิ มาตรา ๑๔๗-๑๖๖, ๒๐๐-๒๐๕ ตองรบั โทษในราชอาณาจักร หลักเกณฑการลงโทษกรณมี คี ําพิพากษาของศาลตางประเทศ (มาตรา ๑๐, ๑๑) มาตรา ๑๐ ผูใดกระทําการนอกราชอาณาจักรซึ่งเปนความผิดตามมาตราตาง ๆ ทีร่ ะบไุ วใ นมาตรา ๗ (๒) และ (๓) มาตรา ๘ และมาตรา ๙ หามมใิ หล งโทษผนู ้นั ในราชอาณาจักร เพราะการกระทํานัน้ อีก ถา

๕๕ (๑) ไดม คี าํ พพิ ากษาของศาลในตา งประเทศอนั ถงึ ทส่ี ดุ ใหป ลอ ยตวั ผนู นั้ หรอื (๒) ศาลในตา งประเทศพิพากษาใหลงโทษ และผนู ้ันไดพ นโทษแลว ถา ผตู อ งคาํ พพิ ากษาไดร บั โทษสาํ หรบั การกระทาํ นน้ั ตามคาํ พพิ ากษาของศาล ในตา งประเทศมาแลว แตย งั ไมพ น โทษ ศาลจะลงโทษนอ ยกวา ทกี่ ฎหมายกาํ หนดไวส าํ หรบั ความผดิ นน้ั เพยี งใดก็ได หรอื จะไมล งโทษเลยกไ็ ด ทั้งน้ี โดยคํานึงถึงโทษท่ผี ูนน้ั ไดรับมาแลว กรณีความผดิ ท่ีเกดิ นอกราชอาณาจักร (มาตรา ๑๐) ความผิดนอกราชอาณาจกั รตามมาตรา ๗ (๒) มาตรา ๗ (๓) มาตรา ๘ และมาตรา ๙ หามมใิ หลงโทษผูก ระทาํ ผิดนัน้ อกี ถา (๑) ไดมคี ําพิพากษาของศาลในตา งประเทศอนั ถงึ ท่ีสดุ ใหป ลอ ยตัวผนู นั้ หรือ (๒) ศาลในตางประเทศพิพากษาใหล งโทษผนู ัน้ และผูน้นั ไดพ น โทษแลว สวนมากขอ สอบมักจะออกเชอ่ื มโยงกนั ระหวางมาตรา ๗, ๘, ๙ กบั มาตรา ๑๐ สังเกตวาสําหรับความผิดตามมาตรา ๗ (๑) (๑/๑) ซึ่งเปนความผิดเก่ียวกับความมั่นคง แหง ราชอาณาจกั ร (มาตรา ๗ (๑) และความผดิ เกยี่ วกบั การกอ การรา ย (มาตรา ๗ (๑/๑) ศาลไทยลงโทษ จําเลยในราชอาณาจักรได โดยไมตองคํานึงวาศาลในตางประเทศมีคําพิพากษาแลวหรือไม เพราะ มาตรา ๑๐ ไมไ ดบญั ญัตใิ นกรณีตามมาตรา ๗ (๑) (๑/๑) ไวดว ย มาตรา ๑๑ ผใู ดกระทาํ ความผดิ ในราชอาณาจกั ร หรอื กระทาํ ความผดิ ทป่ี ระมวลกฎหมายนี้ ถือวาไดกระทําในราชอาณาจักร ถาผูนั้นไดรับโทษสําหรับการกระทําน้ันตามคําพิพากษาของศาล ในตางประเทศมาแลวทั้งหมด หรือแตบางสวน ศาลจะลงโทษนอยกวาท่ีกฎหมายกําหนดไวสําหรับ ความผิดนนั้ เพยี งใดกไ็ ด หรือจะไมลงโทษเลยก็ได ท้งั น้ี โดยคาํ นึงถงึ โทษทผ่ี นู ้ันไดร ับมาแลว ในกรณีที่ผูกระทําความผิดในราชอาณาจักร หรือกระทําความผิดท่ีประมวล กฎหมายนี้ถือวาไดกระทําในราชอาณาจักร ไดถูกฟองตอศาลในตางประเทศโดยรัฐบาลไทยรองขอ หา มมใิ หลงโทษผูน้ันในราชอาณาจักรเพราะการกระทํานัน้ อีก ถา (๑) ไดม คี าํ พพิ ากษาของศาลในตา งประเทศอนั ถงึ ทสี่ ดุ ใหป ลอ ยตวั ผนู น้ั หรอื (๒) ศาลในตา งประเทศพิพากษาใหลงโทษ และผนู ้นั ไดพนโทษแลว กรณคี วามผิดเกิดในราชอาณาจักร (มาตรา ๑๑) ความผิดท่ีเกิดในราชอาณาจักร หรือที่ถือวาไดกระทําในราชอาณาจักร ถาผูกระทําผิด ไดร ับโทษตามคาํ พิพากษาของศาลในตา งประเทศมาแลวท้งั หมดหรือบางสว น ศาลจะลงโทษนอยกวา ที่กฎหมายกําหนดสําหรับความผิดน้ันเพียงใดก็ได หรือจะไมลงโทษเลยก็ได ท้ังน้ี โดยคํานึงถึงโทษท่ี ผนู นั้ ไดร บั มาแลว (มาตรา ๑๑ วรรคแรก) แตถ า การฟอ งตอ ศาลในตา งประเทศนน้ั โดยรฐั บาลไทยรอ งขอ หามมิใหล งโทษผนู ้นั ในราชอาณาจักรเพราะการกระทาํ นัน้ อกี ถา (๑) ไดม คี าํ พพิ ากษาของศาลในตา งประเทศอนั ถงึ ทส่ี ดุ ใหป ลอ ยตวั ผนู น้ั หรอื (๒) ศาลในตา งประเทศพพิ ากษาใหลงโทษ และผนู ั้นไดพน โทษแลว

๕๖ ๔. คําถามทายบทเรียน ๑. จงใหความหมายของกฎหมายอาญาวา มคี วามหมายอยางไร ๒. เอกลกั ษณของกฎหมายอาญามอี ยางไร จงอธิบาย ๓. กฎหมายที่บัญญัติในภายหลังมิไดยกเลิกความผิดตามกฎหมายท่ีใชในขณะกระทํา ความผิดแตมคี วามแตกตางกัน จะใชกฎหมายใดบงั คบั แกคดจี งอธิบาย

๕๗ เอกสารอางองิ เกยี รตขิ จร วจั นสวสั ด.์ิ (๒๕๕๑).คาํ อธบิ ายกฎหมายอาญา ภาค ๑ กรงุ เทพฯ:พลสยามพรน้ิ ตง้ิ . คณิต ณ นคร.(๒๕๔๗). กฎหมายอาญา ภาคท่ัวไป. กรุงเทพฯ:วญิ ชู น. ทวเี กยี รติ มนี ะกนษิ ฐ.(๒๕๕๓).คาํ อธบิ ายกฎหมายอาญา ภาคทว่ั ไป. กรงุ เทพฯ:วญิ ชู น. ประภาศน อวยชยั .(๒๕๒๖).ประมวลกฎหมายอาญา ภาค ๑. กรงุ เทพฯ:สาํ นกั อบรมศกึ ษา กฎหมายแหงเนตบิ ัณฑิตยสภา. สหรัฐ กิติศุภการ.(๒๕๕๗).หลักและคําอธิบายกฎหมายอาญา.กรุงเทพฯ:อมรินทร พรน้ิ ติง้ แอนดพบั ลชิ ช่งิ

๕๘

๕๙ º··èÕ ó ¤ÇÒÁÃѺ¼Ô´·Ò§ÍÒÞÒ ๑. วัตถปุ ระสงคก ารเรียนรปู ระจาํ บท เพ่ือใหนักเรียนนายสิบตํารวจเขาใจถึงเรื่องความรับผิดทางอาญาตามกฎมายอาญา เรือ่ งตาง ๆ ดังนี้ - การกระทําโดยเจตนา - การกระทําโดยประมาท - การกระทาํ โดยพลาด - ความสาํ คัญผดิ ในตวั บุคคล - ความสาํ คัญผดิ ในตัวบุคคลขอเท็จจรงิ - ความไมร กู ฎหมาย - ความมนึ เมา - การกระทําความผดิ ดวยความจาํ เปน - การปองกันโดยชอบดวยกฎหมาย - การกระทาํ ความผิดในฐานะเปนญาติหรือสามภี รรยา - บนั ดาลโทสะ - ผกู ระทําผดิ ท่ีไดรบั ผลดเี นอื่ งจากเกณฑอ ายุ ๒. สว นนํา กอ นทจ่ี ะศกึ ษาบทบญั ญตั ขิ องประมวลกฎหมายอาญาในเรอ่ื งตา ง ๆ นนั้ จะตอ งเขา ใจถงึ ความรับผิดในทางอาญา ในเรื่องของการกระทําเพราะบุคคลจะตองรับผิดชอบในทางอาญาจะตองมี การกระทาํ ตวั ผกู ระทาํ จะตอ งรสู าํ นกึ ในการกระทาํ การกระทาํ นนั้ อาจเปน การกระทาํ โดยการเคลอื่ นไหว หรือไมเคลือ่ นไหวรา งกายก็ได และการกระทาํ นั้นจะตอ งครบองคประกอบภายนอกและภายใน โดยที่ ผูก ระทําจะตอ งรูข อเท็จจริงอันเปน องคประกอบของความผดิ โครงสรา งความรับผิดทางอาญา บุคคลจะตองรบั ผิดในทางอาญา ตอ เม่ือ ๑. การกระทําครบ “องคป ระกอบ” ทก่ี ฎหมายบัญญตั ิ ๒. การกระทาํ ไมมกี ฎหมายยกเวนความผิด ๓. การกระทําไมมกี ฎหมายยกเวน โทษ

๖๐ ó. à¹Í×é ËÒ ¡ÒáÃÐทําâ´Âà¨μ¹Ò ÁÒμÃÒ õù ÇÃäáá “บุคคลจะตองรบั ผดิ ในทางอาญาก็ตอ เมอ่ื ไดกระทําโดยเจตนา เวนแตจะไดกระทําโดยประมาทในกรณีท่ีกฎหมายบัญญัติใหตองรับผิดเม่ือไดกระทําโดยประมาท หรอื เวนแตใ นกรณที ก่ี ฎหมายบญั ญตั ิไวโดยแจงชัดใหต อ งรับผิดแมไดกระทําโดยไมเจตนา” หมายความวา ถาไมมีกฎหมายกลาวไวเปนอยางอื่น ความผิดในทางอาญาจะตอง กระทําโดยเจตนา ถากฎหมายตองการใหรับผิดกรณีขาดเจตนา กฎหมายจะตองบัญญัติชัด ในท่ีน้ี มี ๒ กรณี ๑. กฎหมายบัญญัติใหตองรับผิดชอบเมื่อไดกระทําโดยประมาท ซ่ึงตามประมวล กฎหมายอาญาในภาคความผิดมที ้ังสน้ิ ๗ มาตรา คือ มาตรา ๒๐๕, ๒๒๕, ๒๓๙, ๒๙๑, ๓๐๐, ๓๑๑, ๓๙๐ ๒. กฎหมายบัญญัติไวโดยแจงชัดใหตองรับผิดแมไดกระทําโดยไมเจตนา ซึ่งตาม ประมวลกฎหมายอาญาก็ไดแก ความผิดลหุโทษ ซ่ึงมาตรา ๑๐๔ บัญญัติวา “การกระทําความผิด ลหุโทษตามประมวลกฎหมายน้ีแมกระทําโดยไมมีเจตนาก็เปนความผิด เวนแตตามบทบัญญัติ ความผดิ นนั้ จะมคี วามบญั ญัติใหเห็นเปน อยา งอน่ื ” สวนตามกฎหมายอนื่ ก็ไดแ ก ความผดิ ตาม พ.ร.บ. ศุลกากร เปน ตน ¡ÒáÃÐทาํ â´Âà¨μ¹Ò ตามมาตรา ๕๙ วรรค ๒ ไดบัญญัตวิ า “การกระทําโดยเจตนา ไดแ ก กระทาํ โดยรสู าํ นกึ ในการกระทาํ และขณะเดยี วกนั ผกู ระทาํ ประสงคต อ ผล หรอื ยอ มเลง็ เหน็ ผลของ การกระทาํ น้ัน” ¡ÒáÃÐทําâ´ÂÃÙŒสํา¹Ö¡ คือ การกระทําท่ีอยูในบังคับของจิตใจ อันเกิดจากสมองส่ังการ ซ่ึงมีทฤษฎีการกระทําผิดไดวางหลักวามีอยู ๔ ขั้นตอน คือ คิด, ตกลงใจ, ตระเตรียมและลงมือ สาํ หรบั ความรบั ผดิ ตามประมวลกฎหมายอาญานนั้ ถอื เอาการกระทาํ ทถ่ี งึ ขนั้ ตอนของการลงมอื ยกเวน บางความผิดท่ีตองการเอาผิดแมอยูในขั้นตอนตระเตรียมก็จะบัญญัติไวโดยเฉพาะ เชน ตระเตรียม ลอบปลงพระชนม ตามมาตรา ๑๐๗ ตระเตรยี มเพอ่ื เปน กบฏ ตามมาตรา ๑๑๔ ตระเตรียมวางเพลงิ ตามมาตรา ๒๑๙ เปนตน สําหรับการกระทําโดยไมรูสํานึก ถือวาไมมีการกระทํา เชน การกระทําโดยละเมอ การกระทําของเด็กที่ไมรเู ดียงสา เปนตน ¡. »ÃÐʧ¤μ‹Í¼Å หมายถึง ความประสงคในผลน้ันๆ โดยตรงของผูกระทํา เชน เอาปนยิงศีรษะผูใดผูหนึ่งแสดงวา ประสงคตอชีวิตผูน้ัน แตถาเอาปนยิงลงเบ้ืองลางไมไดประสงค ตอ ชวี ิต ประสงคแตเ พียงผลตอ รา งกาย μÑÇÍ‹ҧ ก.ใชปนยิงศีรษะ ข. ก. รูสํานึกประสงคในความตายประสงคชีวิตของ ข. ก. กระทําโดยมีเจตนาฆา ก. ใชปน ยิง ข. ในระยะใกลแ ตยงิ ลงเบื้องลา งถูกเทา ก. รสู าํ นึกแต ก. ไมไ ดป ระสงค ตอ ชีวติ ข. ประสงคแ ตเพยี งผลทางรางกาย ก. การทาํ โดยมีเจตนาทําราย

๖๑ ®Õ¡Ò·èÕ ø÷ð/òõòö ผูเสียหายกับจําเลยทะเลาะ กัน ในที่สุดจําเลยชักปนเล็งไปที่ หนา อกผเู สียหาย และขนึ้ นกปน จะยิงในระยะหา งประมาณ ๑ เมตรเศษ สามจี าํ เลยเขา จับมือกดลงตํ่า ปน ลนั่ กระสุนถูกผอู ่ืนท่ีเทา ดงั น้ี จําเลยมคี วามผดิ ฐานพยายามฆา ®¡Õ Ò·Õè õ/òõòù จาํ เลยใชปนจองไปทางผเู สียหายเปนเวลาประมาณ ๑๕ วนิ าที แตก ็ ไมไดลนั่ ไกปน ถาจําเลยมีเจตนาจะยงิ ผเู สยี หายก็ยงิ ไดท ันเปนจาํ นวน ๑ นดั กอ นทีผ่ เู สียหายจะวง่ิ หลบหนีไปอยูขางหลังคนอื่น การกระทําของจําเลยจึง เปนเพียงการจองปนขูผูเสียหาย จําเลยไมมี ความผิดฐานพยายามฆา ®Õ¡Ò·èÕ òôñò/òõóð จําเลยใชอาวุธปนลูกซองยาว กระชากลูกเลื่อนใหกระสุนปน เขา รงั เพลงิ พรอ มยงิ แลว จอ ปน ทห่ี นา อกผเู สยี หายหา งราว ๑ คบื พรอ มกบั พดู วา มงึ ตายเสยี เถอะ แต ท. ซึ่งนั่งดูโทรทัศนอยูกับพ้ืน ลุกมาปดกระบอกปนเบนไปทางอ่ืนไดทัน ขณะน้ันผูเสียหายน่ังดูโทรทัศน อยูกับพื้น หากจําเลยจะยิงจริงก็ยิงไดจําเลยกับผูเสียหายนับถือกันเพิ่งมีเร่ืองขัดใจกันเพียงเล็กนอย เพราะผูเสียหายทวงเงินคาเบียร ๓๐ บาท การกระทําของจําเลยจึงเปนเพียงแตมีเจตนาขูให ผูเ สยี หายตกใจกลวั ไมเ ปนความผิดฐานพยายามฆาผอู ่ืน ®Õ¡Ò·Õè õööô/òõóô จําเลยใชอาวุธปนยิงผูเสียหายในระยะหางเพียง ๓ เมตร ถูกท่ีบริเวณเอวของผูเสียหาย อันเปนอวัยวะสําคัญของรางกายซึ่งหากรักษาไมทันทวงทีอาจจะเปน อนั ตรายถึงชีวิตได ถือไดวา จาํ เลยกระทาํ ไปโดยเจตนาฆา ผูเ สยี หายแลว หากเปน เพียงการยงิ ขจู าํ เลย ก็มีโอกาสทจ่ี ะยิงไปยังทศิ ทางอ่นื ที่มใิ ชท ิศทางทีผ่ ูเสียหายยนื อยู เชน ยงิ ขน้ึ ฟา เปนตน ¢. à¨μ¹Ò‹ÍÁàÅç§àË繼Šหมายถึง การกระทําที่มิไดประสงคตอผลเชนนั้นโดยตรง แตค าดไดแนแทว าตอ งเกิดผลเชนนน้ั เชน ก. ใชป นยิงเขา ไปในกลมุ คน กระสุนปนถกู ข. ซ่งึ อยูใ นกลุม ถงึ แกความตาย เชน นีจ้ ะกลา ววา ก. ประสงคตอชีวติ ข. โดยตรงยอมไมได การกระทาํ ของ ก. เพยี ง แตคาดไดแนแทวาคนในกลุมจะตองถูกกระสุนปนตายได การกระทําของ ก. จึงเปนเจตนาฆา โดยเล็งเห็นผล ®Õ¡Ò·èÕ ñò÷ð/òõòö จําเลยขับรถยนตบรรทุกดินลูกรังสูงเกินกําหนด พอถึง จุดตรวจซ่ึงมีแผงเหล็กเครื่องหมายหยุด ต้ังอยูกลางถนน เจาพนักงานตํารวจไดเปานกหวีดและให สัญญาณใหจําเลยหยุด จําเลยกลัวถูกจับจึงไมหยุด แตกลับเรงเครื่องยนตหลีกเครื่องหมายจราจร พงุ เขา ใสเ จา พนกั งานตาํ รวจทยี่ นื อยทู างซา ย ๒-๓ คน แตเ จา พนกั งานตาํ รวจกระโดดหลบเสยี ทนั ดงั นี้ จาํ เลยยอ มเลง็ เหน็ ผลของการกระทาํ ไดว า รถยนตท จี่ าํ เลยขบั พงุ ใสเ ชน นนั้ จะตอ งชนเจา พนกั งานตาํ รวจ ที่ยืนอยูในถนนถึงแกความตายได จําเลยจึงมีความผิดฐานพยายามฆาเจาพนักงานซึ่งปฏิบัติการ ตามหนาที่ ตาม ป.อ. มาตรา ๒๘๙, ๘๐ ®¡Õ Ò·Õè óóòò/òõóñ ผูเสียหายซึ่งเปนเจาพนักงานตํารวจจะเขาตรวจคน รถยนตบรรทุกท่ีจําเลยขบั โดยโหนตัวขึน้ ไปยนื บนบันไดรถ จาํ เลยขับรถกระชากออกไปโดยเร็ว และ ไมยอมหยุดรถโดยเจตนาใหผูเสียหายตกจากรถเพ่ือมิใหติดไปกับรถของจําเลย ดังน้ี จําเลยยอม เล็งเห็นผลไดวาการตกจากรถในลักษณะเชนน้ัน อาจเปนเหตุใหผูเสียหายไดรับอันตรายแกกาย

๖๒ ถอื ไดว า จาํ เลยมเี จตนาทาํ รา ยรา งกายผเู สยี หายเมอื่ ผเู สยี หายไดร บั อนั ตรายสาหสั จาํ เลยจงึ มคี วามผดิ ตาม ป.อ. มาตรา ๒๙๘ ®¡Õ Ò·Õè òòð÷/òõóò พวกของจาํ เลยใชอาวธุ ปน ยิง ช. คนขบั รถขณะท่ีจาํ เลยกาํ ลัง ปลดทรัพยผูเสียหายและคนโดยสารอื่น แมจําเลยจะไมไดเปนคนใชอาวุธปนยิง ช. ดวยตนเอง แตพวกของจําเลยรวมท้ังจําเลยเองก็มีอาวุธปนติดตัวมาดวยในการปลนทรัพย จําเลยยอมเล็งเห็น ไดวาพวกของจําเลยอาจใชอาวุธปนยิงผูใดผูหนึ่งในรถคันเกิดเหตุ หากผูน้ันขัดขืน เพ่ือความสะดวก ในการกระทําผิดฐานปลนทรัพย เมื่อพวกของจําเลยใชอาวุธปนยิง ช. แต ช. ไมถึงแกความตาย จําเลยยอ มมีความผดิ ฐานเปน ตวั การรว มกนั พยายามฆาผอู ่ืนเพอ่ื ความสะดวกในการปลนทรัพยด ว ย ®Õ¡Ò·èÕ òô/òõóó ผูเสียหายกับจําเลยเปนเพ่ือนกันไมเคยมีสาเหตุโกรธเคืองกัน มากอน แมจาํ เลยจะยิงผเู สยี หายโดยไมเจตนาประสงคต อ ผลคอื ความตาย เพราะยงิ ในขณะทจ่ี าํ เลย มนึ เมาสุรา แตการทจ่ี าํ เลยยกอาวุธปน ขึน้ เลง็ แลว ยงิ ไปท่ผี ูเสียหายในระยะกระช้ันชดิ จําเลยยอมเลง็ เห็นผล ®Õ¡Ò·Õè õõùò/òõóó การที่จําเลยใชปนอันเปนอาวุธที่รายแรงยิงเขาไปในบาน ผูเสียหายในยามวิกาล ซึ่งวิญูชนท่ัวไปยอมรูดีวาตองมีบุคคลหลับนอนหรือพักอาศัยอยูในบาน แมกระสุนปนท่ีจําเลยยิงเขาไปในบานจะไมถูกผูเสียหาย หรือผูใดที่อยูในบาน แตเมื่อตําแหนงท่ี ถูกกระสุนปน นัดหนึ่งหางจากผูเสียหายเพียง ๑ เมตร อีกนัดหนึ่งถูกใตขอบหนาตางบาน ดังนี้ การกระทําของจาํ เลยยอ มเลง็ เห็นผลไดว ามเี จตนาฆา ผูเ สียหาย ®Õ¡Ò·Õè ôùòô/òõô÷ การที่จําเลยใชปนอันเปนอาวุธที่มีอานุภาพรายแรงยิงเขาไป ในกลุมของผูตาย จําเลยยอมเล็งเห็นไดวากระสุนปนอาจจะถูกผูหน่ึงผูใดในกลุมน้ันถึงแกความตาย ได เมื่อกระสุนปนท่ียิงถูกผูตายถึงแกความตายเปนผลโดยตรงจากการกระทําของจําเลย จําเลยจึงมี ความผิดฐานฆา ผูอ ่ืนโดยเจตนา ¡ÒÃÃÙŒ¢ŒÍà·¨ç ¨ÃÔ§Í¹Ñ à»¹š ͧ¤»ÃСͺ¢Í§¤ÇÒÁ¼´Ô ÁÒμÃÒ õù ÇÃä ó “ถา ผกู ระทํามิไดร ูข อเท็จจริงอนั เปนองคประกอบของความผดิ จะถือวา ผกู ระทําประสงคตอ ผล หรอื ยอ มเลง็ เหน็ ผลของการกระทาํ น้ันมไิ ด” ความผิดใดที่จะถือวาผูกระทํามีเจตนาผูน้ันจะตองรูขอเท็จจริงอันเปนองคประกอบ ภายนอกของความผิดนั้นๆ หากไมรูกฎหมายถือวาไมไดประสงคตอผล หรือเล็งเห็นผล เทากับวา ไมม เี จตนานน่ั เอง เชน ความผดิ ฐานฆาผอู นื่ หากผกู ระทาํ เขา ใจผิดไปวากระทาํ ตอสตั ว แตป รากฏวา ไปกระทาํ ตอคนจะถอื วา มเี จตนากระทําตอ คนไมไ ด μÑÇÍ‹ҧ ก. เขาไปลาสัตวในปา ก. เห็นมีการเคลื่อนไหวหลังพุมไม ก. เขาใจวา เปนสัตวจึงใชปนยิงไป ปรากฏวาเปน ข. กําลังเก็บของอยู ข. ถูกกระสุนของ ก. ตาย จะถือวา ก. มีเจตนาฆา ข. ไมไ ด μÑÇÍ‹ҧ ก. หยิบทรัพยของ ข. ไปโดยเขาใจวาเปนทรัพยของตัวเอง จะกลาววา ก. มเี จตนาลักหรือเอาทรพั ยของผอู ่นื ไมได

๖๓ ¡ÒáÃÐทําâ´Â»ÃÐÁÒ· ÁÒμÃÒ õù ÇÃäÊÕè “กระทําโดยประมาท ไดแก กระทําความผิดมิใชโดยเจตนา แตกระทําโดยปราศจากความระมัดระวัง ซึ่งบุคคลในภาวะเชนน้ันจักตองมีตามวิสัยและพฤติการณ และผูกระทาํ อาจใชค วามระมัดระวงั เชน วานนั้ ได แตห าไดใชใหเพียงพอไม” ñ. äÁã‹ ª‹à»¹š ¡ÒáÃÐทําâ´Âà¨μ¹Ò หากเปนการกระทําโดยเจตนาแลวไมวาจะเปนเจตนาประเภทประสงคตอผล หรือเล็งเห็นผลก็ไมใชการกระทําโดยประมาท การกระทําโดยประมาทนั้นผูกระทําจะตองไมมีเจตนา ใดๆ เลย เชน ความผิดฐานทําใหคนตายโดยประมาทตามมาตรา ๒๙๑ นอกจากผูกระทําจะมิได มเี จตนาตอ ความตายของผูตายแลว ผูก ระทําจะตองไมม ีเจตนาในสวนอื่นๆ เชน ทํารายรางกายดวย หากไมม เี จตนากระทาํ ตอ ชวี ติ แตเ จตนากระทาํ ตอ รา งกายและผถู กู กระทาํ ถงึ แกค วามตาย ผกู ระทาํ กผ็ ดิ ฐานฆา คนตายโดยไมเจตนาตามมาตรา ๒๙๐ ไมใ ชฐานทําใหค นตายโดยประมาทตามมาตรา ๒๙๑ การไมมีเจตนานน้ั อาจเปน เพราะ (๑) รขู อเท็จจรงิ อันเปน องคป ระกอบภายนอก ของความผิด แตไมประสงคตอผลหรือเล็งเห็นผล เชน รูวาในหองมีคนนั่งอยูใกลๆ แตยังหยิบปน ขึน้ มาทําความสะอาด ทําใหปนลน่ั ถูกคนตาย เปน ตน ò. ¡ÃÐทาํ â´Â»ÃÒȨҡ¤ÇÒÁÃÐÁ´Ñ ÃÐÇ§Ñ «§Öè º¤Ø ¤Åã¹ÀÒÇÐહ‹ ¹¹Ñé ¨¡Ñ μÍŒ §ÁμÕ ÒÁÇÊÔ ÂÑ áÅоÄμ¡Ô Òó áÅмŒÙ¡ÃÐทําÍҨ㪌¤ÇÒÁÃÐÁ´Ñ ÃÐÇ§Ñ àª¹‹ ÇÒ‹ ¹é¹Ñ ä´Œ áμ‹ËÒ䴌㪌ãËŒà¾ÂÕ §¾ÍäÁ‹ การกระทาํ โดยประมาท คอื การกระทาํ โดยขาดความระมดั ระวงั ความระมดั ระวงั ในทีน่ ห้ี มายถงึ ò.ñ ¤ÇÒÁÃÐÁÑ´ÃÐÇѧã¹ÀÒÇÐઋ¹¹éѹ ภาวะเชนน้ัน หมายถึง ในขณะกระทําการ นัน้ ๆ เชน ในขณะขับรถไปตามถนน (ในกรณขี ับรถชนคนตาย) หรือในขณะหยบิ ปน มาทาํ ความสะอาด (ในกรณีทําปนล่ันถูกคนตาย) หรือในขณะบรรจุวัตถุระเบิดลงในหีบหอ (ในกรณีวัตถุระเบิด เกดิ ระเบดิ ขนึ้ เปนเหตุใหค นตาย) เปน ตน ò.ò ¤ÇÒÁÃÐÁ´Ñ ÃÐÇ§Ñ μÒÁ “ÇÊÔ ÂÑ ” วสิ ยั หมายความวา สภาพภายในตวั ผกู ระทาํ ซึ่งตองแยกออกเปน วิสัยคนธรรมดา ซึ่งพิจารณาตาม อายุ เพศ การอบรม ความจัดเจนแหงชีวิต และอ่ืนๆ และวสิ ยั บุคคลผูมวี ิชาชพี เชน เปนแพทย เปนนายชา ง เปน ตน ò.ó ¤ÇÒÁÃÐÁ´Ñ ÃÐÇ§Ñ μÒÁ “¾Äμ¡Ô Òó” พฤตกิ ารณ หมายความวา เหตภุ ายนอก ตัวผกู ระทํา เชน ในการขบั รถ “พฤตกิ ารณ” ยอ มหมายถงึ สภาพรถ สภาพถนน สภาพแวดลอมถนน (ความแออดั ของชมุ ชนในบรเิ วณ ความพลกุ พลา นของจราจร สภาพแสงสวา ง) รวมทงั้ เหตกุ ารณต า งๆ ทเี่ กดิ ขึ้นดวย เชน มีคนปว ยเจ็บหนกั กลางปา ตอ งทําการผาตดั ฉุกเฉินทนั ทีกลางปา เพื่อชว ยชวี ิตผูปว ย ®¡Õ Ò·Õè ôùñ/òõðù ¹. ùøô รถยนตโดยสารสองคันแลน ตามกันมา คนั หนึ่งขอทาง จะแซงข้ึนหนา อีกคันหนึ่งไมยอมกลับเรงความเร็วข้ึนเพ่ือแกลงรถคันท่ีขอทาง รถยนตท้ังสองคัน จึงไดแลนแขงกันมาดวยความเร็วสูงเกินกวาที่กฎหมายกําหนดในถนนซึ่งแคบและเปนทางโคง

๖๔ เปนการเสี่ยงตออันตราย รถยนตคันขอทางเฉ่ียวกับรถบรรทุกซึ่งจอดแอบขางทางแลวเซไปปะทะกับ รถยนตคันทแ่ี ขง กนั มานนั้ ตกถนนพลกิ ควํา่ คนโดยสารไดรับอันตรายถงึ สาหสั ตอ งถอื วา คนขบั รถยนต โดยสาร ท้งั สองคันนน้ั กระทําโดยประมาท ตามคาํ พิพากษาฎีกาเร่อื งนี้ พฤตกิ ารณยอ มหมายถงึ ถนนแคบและเปน ทางโคง เปน ตน μÑÇÍ‹ҧคํา¾Ô¾Ò¡ÉÒ®Õ¡Òà¡ÕèÂÇ¡ºÑ ¡ÒáÃÐทําâ´Â»ÃÐÁÒ· ®Õ¡Ò·èÕ òøð/òõñø ¹. óðó จําเลยขับรถยนตบรรทุกหินดวยความเร็วประมาณ ๗๐ ไมลต อ ชวั่ โมง ผา นทางแยกซงึ่ มคี นพลกุ พลา น และแซงรถยนตบ รรทกุ ซงึ่ จอดรมิ ถนนหา งทางแยก ประมาณ ๕ วา เปนการขับรถโดยประมาท แมจะปรากฏวารถยนตวิ่งเขามาเฉ่ียวรถจําเลย ในเสน ทางของรถจําเลยกไ็ มทําใหจ ําเลยพนผิดไปได ®Õ¡Ò·èÕ ñõöó/òõòñ ¹. ñôöö คนโดยสารเรือตกนํ้า เรือถอยหลังไปชวยทําให ใบจักรฟนคนที่ตกน้ําตาย แทนที่จะโยนชูชีพลงไปชวยตามขอบังคับการเดินเรือ เปนการขาด ความระมัดระวังตามควรแกเหตุการณและนายทายผูประกอบวิชาชีพเดินเรือควรไดคาดคิด จงึ เปน ความผดิ ฐานทาํ ใหค นตายโดยประมาทตามมาตรา ๒๙๑ ®¡Õ Ò·Õè òôøó/òõòø ¹. ñðòñ จาํ เลยใชอ าวธุ ปน ขผู ตู ายมใิ หเ อาถา นมาปา ยหนา จาํ เลย โดยจาํ เลยไมร วู า อาวธุ ปน นนั้ มกี ระสนุ บรรจอุ ยู ฟง ไมไ ดว า จาํ เลยมเี จตนาฆา ผตู าย จาํ เลยไมม คี วามผดิ ฐานฆา ผอู น่ื แตก ารทจ่ี าํ เลยใชอ าวธุ ปน ซง่ึ เปน อาวธุ รา ยแรงออกมาขผู ตู าย โดยจาํ เลยไมด เู สยี ใหด กี อ น วามกี ระสุนบรรจุอยูหรือไม เปน เหตุใหกระสนุ ปนลน่ั ไปถูกผูอ ่นื ถึงแกค วามตาย ดังน้จี ําเลยมีความผดิ ฐานกระทาํ โดยประมาทเปน เหตุใหผอู ่ืนถงึ แกความตาย ®Õ¡Ò·èÕ ñóó÷/òõóð ¹. ñóðó การทท่ี อ ยางเบรกออ น ลอ หนา ซา ยรถยนตม รี อยแตก จนกระท่ังเบรกไมอยู ยอมจะมีขอชํารุดบกพรองใหพบเห็นไดกอน แตจําเลยซึ่งมีหนาที่ขับรถประจํา คันดังกลาว มิไดตรวจตราซอมแซมใหอยูในสภาพสมบูรณเสียกอนที่จะนํารถออกแลนจนกระท่ัง เกิดเหตุขึ้น ถือไดวาจําเลยขับรถโดยประมาทปราศจากความระมัดระวังซ่ึงบุคคลในภาวะเชนจําเลย จักตองมีตามวิสัยและพฤติการณ และจําเลยอาจใชความระมัดระวังเชนวานั้นได แตจําเลยหาไดใช ใหเ พียงพอไม ®¡Õ Ò·Õè óñùò/òõóñ ¹. òôùô จําเลยขับรถบรรทุกสิบลอบรรทุกหินและทราย หนกั ๑๓ ตนั ผา นทางแยกทางรว ม สองขา งทางเปน รา นคา และบา นคนอยอู าศยั ทงั้ มเี ดก็ ๆ กาํ ลงั วงิ่ เลน อยูดวยความเร็วประมาณ ๗๐ กิโลเมตรตอช่ัวโมง มิไดลดความเร็วเลย เปนการขับรถโดยประมาท แมเ ดก็ ชาย ส. ผตู ายวิ่งตดั หนา รถจาํ เลยในระยะ ๔๐ เมตร แตถ า จําเลยไมข ับรถเร็ว เมือ่ จําเลยเห็น ผูตายว่ิงขามถนนในระยะ ๔๐ เมตร จําเลยยอมหยุดรถไดทัน การท่ีจําเลยขับรถชนผูตายถึงแก ความตาย จงึ เปนผลโดยตรงจากความประมาทของจําเลย ®Õ¡Ò·Õè ôô÷ô/òõóñ (ฎีกาสงเสริมเลมท่ี ๑๑ น. ๒๖๔) จําเลยจุดไฟเผากองฟาง ในลานนวดขาวของนายทองในเวลาแดดรอนจัด ไฟไดไหมลุกลามไปไหมไรกลวยของผูเสียหาย เปนการกระทําโดยประมาท จาํ เลยมีความผดิ ตามมาตรา ๒๒๕

๖๕ ®Õ¡Ò·Õè òòñò/òõóò (ฎีกาสงเสริมเลมท่ี ๙ น. ๔๘) จําเลยท่ี ๒ ขับรถมาตาม ถนนพหลโยธินจากสามแยกเกษตรมุงหนาไปทางลาดพราวเมื่อถึงสี่แยกพหลโยธินตัดกับถนน รัชดาภิเษกสัญญาณไฟจราจรเปนสีแดง จําเลยท่ี ๒ ไดขับรถเคลื่อนอยางชาๆ ฝาฝนสัญญาณไฟ จราจรสแี ดงเขา ไปในสแ่ี ยกจนเลยเสน สขี าวทก่ี าํ หนดใหร ถหยดุ ประมาณ ๑๐ เมตร เกอื บถงึ กลางสแี่ ยก รถจาํ เลยที่ ๒ จงึ ขวางทางรถจาํ เลยท่ี ๑ ซง่ึ แลน มาดว ยความเรว็ จากถนนรชั ดาภเิ ษกดา นถนนวภิ าวดรี งั สติ มงุ หนา ไปตามถนนรชั ดาภเิ ษกเขา ไปในสี่แยก รถจาํ เลยที่ ๑ หามลอ และหักหลบเฉีย่ วชนรถจาํ เลยที่ ๒ แลว เสยี หลกั ไปทางขวาไปชนรถทจ่ี อดรอสญั ญาณไฟจราจรในถนนรชั ดาภเิ ษกดา นทม่ี าจากลาดพรา ว และชนผูเสยี หาย พฤติการณเ ชน นีถ้ อื วา จําเลยที่ ๒ ขับรถดว ยความประมาทเปน เหตโุ ดยตรง ทาํ ให รถจําเลยท่ี ๑ เฉีย่ วชนรถจาํ เลยที่ ๒ และชนผเู สียหายไดรบั อันตรายแกก ายและไดรับอนั ตรายสาหัส ®¡Õ Ò·èÕ òñõô/òõóô (ฎีกาสงเสริมเลมที่ ๔ น. ๑๐๐) จําเลยที่ ๒ สําคัญผิดวา บุตรแรกเกิดของตนตายแลว จึงโยนลงมาจากหนาตางโรงแรม จําเลยท่ี ๑ ซ่ึงเปนบิดาของเด็กทารก ปลอยให จําเลยที่ ๒ โยนบุตรทงิ้ โดยมิไดหามปราม ท้งั ๆ ท่ีจําเลยท่ี ๑ สามารถใชความระมัดระวัง ในกรณีเชนน้ีได จําเลยท่ี ๑ มีความผิดฐานกระทําโดยประมาทเปนเหตุใหผูอ่ืนไดรับอันตรายแกกาย ตามมาตรา ๓๙๐ (ประกอบมาตรา ๕๙ วรรคทา ย) คาํ ͸ºÔ Ò จําเลยทง้ั สองไมม ีเจตนาฆา เพราะไมรวู าเดก็ ทารกยังมชี ีวิตอยู โดยเขา ใจวาตายไปแลว แตความไมรูเกิดขึ้นดวยความประมาท จึงตองรับผิดในผลของการกระทําโดยประมาท กลาวคือ รบั ผดิ ตามมาตรา ๓๙๐ ®Õ¡Ò·èÕ ñõôò/òõóô จําเลยไมมีเจตนายิงปนเพื่อฆาผูเสียหาย แตการที่จําเลยใช อาวุธปนจี้ที่ศีรษะผูเสียหายไวในขณะที่อาวุธปนข้ึนนก โดยมีกระสุนบรรจุในรังเพลิงและไดทําอาวุธปนลั่น ถือไดวาจําเลยกระทําโดยปราศจากความระมัดระวัง ซ่ึงจําเลยจักตองมีตามวิสัยและพฤติการณ และอาจใชค วามระมัดระวังเชน วา นน้ั ได แตห าไดใ ชใหเ พียงพอไม จงึ เปนการกระทําโดยประมาท ¡ÒáÃÐทําâ´Â§´àÇŒ¹ ÁÒμÃÒ õù ÇÃ䷌Ҡ“การกระทําใหหมายรวมถึง การใหเกิดผลอันหน่ึงอันใดขึ้น โดยงดเวนการท่จี ักตองกระทําเพ่อื ปอ งกันผลอนั นัน้ ดว ย” บัญญัติวรรคนี้เรียกวา การกระทําโดยงดเวนการกระทํา ซึ่งถือเปนการกระทําโดย การเคลอื่ นไหวรางกายประการหน่ึง บางตําราเรียกวา การกระทําในทางลบ ซง่ึ มีหลกั เกณฑดังตอ ไปนี้ ๑. หนา ทตี่ อ งกระทํา ไดแ ก ๑.๑ หนาทตี่ ามที่กฎหมายบญั ญตั ิ เชน บดิ ามารดามหี นา ทอ่ี ุปการะเลี้ยงดบู ตุ ร ถาบิดามารดางดเวนไมใหอาหารแกบุตรเพราะตองการใหบุตรตาย ถือวาบิดามารดามีการกระทํา เพอื่ ฆา บุตร หากบตุ รตาย บิดามารดายอ มมีความผิดฐานฆาผอู ื่น

๖๖ ๑.๒ หนาที่อันเกิดจากการยอมรับโดยเจาะจง เชน นายดํามีหนาท่ีดูแล ความปลอดภัยของผูท่ีมาวายน้ํา ถานายดําเห็นผูที่มาวายนํ้าจมน้ําแลวไมชวยเหลือ โดยตองการให ผูนน้ั ตาย นายดาํ ยอมมีความผิดฐานฆาผอู ่นื ๑.๓ หนาที่อนั เกดิ จากการกระทํากอน ๆ ของตน เชน แดงจงู คนตาบอดขามถนน แดงมีหนาท่ีตองจูงคนตาบอดใหพนถนน ถาจูงไปปลอยไวกลางถนนซึ่งมีรถแลนเร็ว แดงยอมเล็ง เห็นผลไดวารถจะชนคนตาบอดตายได ถือวามีเจตนาฆาตามมาตรา ๕๙ วรรคสอง หากคนตาบอด ถูกรถชนตาย แดงมีความผิดฐานฆา ผูอืน่ ๑.๔ หนา ทอ่ี นั เกดิ จากความสมั พนั ธเ ปน พเิ ศษเฉพาะเรอื่ ง เชน ชายหญงิ อยกู นิ เปน สามภี รรยากนั โดยไมไ ดจ ดทะเบยี นสมรส ไมม หี นา ทต่ี อ งอปุ การะเลยี้ งดกู นั ตามกฎหมาย แตก ม็ หี นา ท่ี ตอ งชว ยเหลอื เกือ้ กลู กนั อันเกดิ จากความสมั พันธกนั เปนพิเศษเฉพาะเรือ่ ง เม่อื หญิงปว ย ชายไมดูแล ปลอ ยใหหญิงตาย โดยมีเจตนาใหห ญงิ ตาย ชายมีความผิดฐานฆา ผูอ น่ื ๒. งดเวน ไมก ระทําการตามหนาที่ ๓. ผลทเี่ กดิ ข้นึ เปนผลโดยตรงจากการงดเวน ไมกระทําหนา ท่ี μÑÇÍ‹ҧ มารดาประสงคใหบุตรตาย จึงงดเวนไมใหนมเปนเวลาติดตอกันหลายวัน เปน เหตใุ หบ ตุ รตาย ถอื วา มารดาฆา บตุ รโดยเจตนาดว ยการงดเวน การกระทาํ หรอื มารดาลมื ทงิ้ ลกู นอ ย ไวเปนเหตใุ หลกู นอยคลานตกจากเรือน เปน เหตุใหล ูกนอ ยพกิ าร ดังน้ี ถือวา มารดาประมาทเปน เหตุ ใหลกู นอยไดร ับอันตรายสาหัส ดวยการงดเวนการกระทาํ μÑÇÍ‹ҧ แพทยเ วรรบั คนไขซงึ่ อยใู นอาการสาหสั ตองการความชว ยเหลอื อยา งเรง ดว น แตป รากฏวาแพทยเ ผลอลืมท้ิงคนไขเปน เวลาหลายชวั่ โมง เปนเหตใุ หค นไขตาย ขอ เท็จจรงิ ปรากฏวา ถา แพทยช ว ยเหลอื ทนั เวลากจ็ ะไมต าย ดงั น้ี ถอื วา แพทยป ระมาทเปน เหตใุ หค นไขต าย ดว ยการงดเวน การกระทํา ¡ÒáÃÐทําâ´Â¾ÅÒ´ ÁÒμÃÒ öð “ผใู ดเจตนาทจี่ ะกระทาํ ตอ บุคคลหนง่ึ แตผ ลของการกระทําเกดิ แกอ กี บคุ คลหนง่ึ โดยพลาดไป ใหถือวาผูนั้นกระทําโดยเจตนาแกบุคคล ซึ่งไดรับผลรายจากการกระทํานั้น แตใน กรณีท่ีกฎหมายบัญญัติใหลงโทษหนักขึ้น เพราะฐานะของบุคคล หรือเพราะความสัมพันธ ระหวา งผกู ระทํากบั ผไู ดรบั ผลราย มใิ หน าํ กฎหมายน้นั มาใชบ งั คับ เพอ่ื ลงโทษผูกระทาํ หนักขน้ึ ” ͧ¤» ÃСͺ¤ÇÒÁ¼Ô´ ๑. ผใู ดเจตนาทจ่ี ะกระทําตอ บุคคลหน่ึง ๒. แตผลของการกระทําไปเกดิ แกอีกบคุ คลหน่ึงโดยพลาดไป ๓. ใหถ ือวาผนู ั้นกระทาํ โดยเจตนาแกบุคคล ซงึ่ ไดรบั ผลรายจากการกระทํานน้ั ¼àŒÙ ¡ÂÕè Ç¢ŒÍ§¡ºÑ ¡ÒáÃÐทาํ â´Â¾ÅÒ´ ๑. ฝา ยผูกระทํา

๖๗ ๒. ฝา ยท่ีผูก ระทําเจตนาจะกระทาํ ตอ แตพลาดไป ๓. ฝายทไี่ ดรับผลรายจากการกระทํานนั้ สําหรับมาตรา ๖๐ นี้ ผูกระทําโดยพลาดมีเจตนารายอยแู ลว แตผ ลของการกระทํา พลาดไปกอใหเ กดิ ผลรา ยท่ีไมไดประสงคมิใชผลธรรมดาท่ียอมเลง็ เหน็ ผลได ตามมาตรา ๕๙ โดยปกติ ไมใ ชเ จตนา แตเ ม่อื มาตรา ๖๐ บัญญตั ไิ ว ใหถ ือวา ผูนนั้ กระทําโดยเจตนาก็เปนความผดิ ฐานเจตนา μÑÇÍ‹ҧ นายแดงตง้ั ใจยงิ นายดํา แตยงิ พลาดไป ลูกปนไปถกู ของแข็งทอ่ี ยูขางตวั นายดาํ เขา ทําใหลูกปนกระดอนไปถูกนายเหลืองตาย ซ่ึงปกติลูกปนไมควรจะไปถูกนายเหลืองได นายแดงยังมี ความผดิ ฐานฆานายเหลืองตายโดยเจตนา โดยผลของมาตรา ๖๐ μÑÇÍ‹ҧ ก. ตองการวางยาพิษ ข. จึงเอายาพิษใสในอาหารเพื่อให ข. รับประทาน ค. ไมทราบมารับประทานเสยี กอ น ค. ตาย ก. ผดิ ฐานฆาคนตายโดยเจตนา การกระทาํ พลาดไปในกรณีทผ่ี ลของการกระทาํ เกดิ แกบ คุ คลทงั้ ๒ ฝา ย μÑÇÍ‹ҧ ก. เจตนาฆา ข. จึงยิงปนไปยัง ข. กระสุนปนถูก ข. ตาย และกระสุนปน ยงั ทะลไุ ปถกู ค. บาดเจบ็ สาหสั เชน น้ี ก. มคี วามผดิ ฐานฆา ข. ตายโดยเจตนาและพยายามฆา ค. อกี บทหนงึ่ แตเปน การกระทาํ กรรมเดียวผดิ กฎหมายหลายบท ใหลงโทษบทหนกั คือ ฆา ข. ตายโดยเจตนา - ในกรณีตองการฆาบุคคลใดบุคคลหนึ่ง แตพลาดไปถูกสัตวหรือส่ิงของ ไมถือเปน ความผิดฐานกระทําโดยพลาด (เจตนา) ตามมาตรา ๖๐ น้ี เพราะไมเขาหลักเกณฑของตัวบท มาตรา ๖๐ เน่อื งจากเปนการกระทําตอชีวิต แลว พลาดไปถกู ทรัพย จงึ นํามาตรา ๖๐ มาใชไ มไ ด - กรณีเจตนาทําลายสิ่งของหรือสัตวแตพลาดไปถูกบุคคลเขา ก็ไมถือวามีความผิด ตามมาตรา ๖๐ นี้ (ท้งั ๒ กรณี เปน สิง่ ที่นาํ มาเทียบเปน ความผดิ เดยี วกนั ไมได) ฉะน้ัน จะตองเปนการกระทําโดยเจตนาตอบุคคลแลวพลาดไปถูกบุคคลดวยกัน หรือกระทําตอส่ิงของและสัตวพลาดไปถูกสิ่งของและสัตวดวยกัน จึงจะนํามาตรา ๖๐ มาปรับใชได เพราะการกระทาํ ตอ สง่ิ ของและสตั วแ ลว พลาดไปถกู สงิ่ ของและสตั วด ว ยกนั ใชม าตรา ๖๐ ไดเ พราะเปน การกระทําตอทรัพยของบุคคลหนึ่งแลวพลาดไปถูกทรัพยของอีกบุคคลหนึ่งถือวานํามาตรา ๖๐ มาปรับใชได เชนเดยี วกับชวี ติ บุคคลแลวพลาดไปถูกชีวิตของบุคคล ความตอนทายของมาตรา ๖๐ กําหนดเปนขอยกเวนไววา แมถือเปนความผิด ตามเจตนาเดิม แตก็มิใหนําบทท่ีลงโทษหนักขึ้น เพราะฐานะของบุคคลหรือความสัมพันธระหวาง ผูก ระทํากบั บุคคลที่ไดรบั ผลรา ยมาใช ในกรณีที่จะไมเอาบทหนกั มาใช ไดแ ก ñ. ¶ÒŒ ໹š º·Å§â·É˹ѡ¢¹Öé à¾ÃÒаҹТͧºØ¤¤Å μÇÑ ÍÂÒ‹ § ก. ตงั้ ใจจะฆา ข. ซง่ึ เปน เจา พนกั งานผกู ระทาํ การตามหนา ท่ี แตพ ลาดไปถกู ค. ซง่ึ เปน บุคคลธรรมดาตาย ก. มคี วามผดิ ฐานฆา ค. ในฐานะคนธรรมดาตายเทานน้ั μÇÑ ÍÂÒ‹ § ก. ตอ งการฆา ข. ซ่งึ เปน บดิ าแตพ ลาดไปถกู ค. ซงึ่ เปน คนธรรมดาตาย เชน นี้ ก. มคี วามผดิ ฐานฆา ค. ในฐานะบุคคลธรรมดาตายเทา น้ัน

๖๘ μÑÇÍÂÒ‹ § ก. ตองการฆา ข. ซึ่งเปน คนธรรมดา แตพ ลาดไปถูกบิดาของตนเองตาย ก. รับผดิ ฐานฆาบดิ าในฐานะบุคคลธรรมดาเทา น้ัน μÇÑ ÍÂÒ‹ § ก. ตง้ั ใจจะฆา ข. ซง่ึ เปน เจา พนกั งานผกู ระทาํ การตามหนา ที่ แตพ ลาดไปถกู ค. ซึ่งเปนบิดาตาย ก. มีความผิดฐานฆา ค. ในฐานะคนธรรมดาตายเทานั้น เพราะเจาพนักงานฯ จะตอ งรบั โทษหนกั ขนึ้ เพราะฐานะ แตบ ดิ าจะตอ งรบั โทษหนกั ขนึ้ เพราะความสมั พนั ธ จงึ เปน คนละเรอื่ ง นํามาใชเพื่อให ก. รับโทษหนักข้ึนไมไ ด ò. ¶ÒŒ ໚¹º·Å§â·É˹¡Ñ ¢é¹Ö à¾ÃÒФÇÒÁÊÑÁ¾Ñ¹¸ÃÐËÇÒ‹ §¼Ù¡Œ ÃÐทํา¡Ñº¼äŒÙ ´ŒÃºÑ ¼ÅÌҠμÑÇÍÂÒ‹ § ก. ตั้งใจจะฆา ข. ซ่ึงเปนคนธรรมดา แตพ ลาดไปถกู ค. ซ่งึ เปน บดิ าตาย ก. มีความผดิ ฐานฆา ค. ในฐานะบคุ คลธรรมดาตายเทาน้นั μÒÁ¢ÍŒ ¡àǹŒ ´Ñ§¡ÅÒ‹ ÇäÁ‹¤Ãͺ¤ÅØÁ¶Ö§¡Ã³Õ´§Ñ μ‹Í仹éÕ ๑. กรณีเจตนาเดิมกับผลรายท่ีเกิดแกบุคคลที่สามเปนเจตนาเดียวกัน ไมหนักข้ึนกวา เจตนาเดิม เชน แดงต้ังใจฆาดํา ซึ่งเปนบิดา แตพลาดไปถูกขาวซ่ึงเปนมารดาตายยังคงมีความผิด ฐานฆาบุพการตี ายในเหตฉุ กรรจ ๒. กรณเี ปนบทลงโทษหนักข้นึ เพราะเหตปุ ระกอบการกระทาํ เชน ก. โกรธ ข. ตอ งการ ฆา ข. จงึ เดินตามหลัง ข. ไป พอไดโอกาสจงึ ยิง ข. กระสุนพลาดไปถกู ค. ตาย ก. มีความผิดฐาน ฆา ค. ตายโดยไตรตรองไวก อน ตามเจตนาเดมิ เพราะไมเขา ขอยกเวนทง้ั ความสัมพนั ธหรือฐานะ การกระทาํ โดยพลาดตองเปน การกระทําโดยเจตนาไมใ ชอุบัตเิ หตุ ®¡Õ Ò·èÕ öõñ/òõñó จําเลยชักปนส้ันออกมางางนกข้ึนจองจะยิง ส. ซ. พวกของ จําเลยรีบเขาปดใหเฉไปเสีย กระสุนปนที่ลั่นออกมาจึงไปถูก จ. พวกของจําเลยถึงแกความตาย กรณีดังน้ีไมใชอ บุ ตั เิ หตุ จาํ เลยตองรบั ผดิ ชอบฐานฆา คนโดยเจตนา ®¡Õ Ò·èÕ ø÷ð/òõòö ผูเสียหายกับจําเลยทะเลาะกัน ในที่สุดชักปนเล็งไปที่หนาอก ผูเสียหาย และขึ้นนกปนจะยิงในระยะหางประมาณ ๑ เมตรเศษ สามีจําเลยเขาจับมือกดตํ่าลง ปน ลน่ั กระสนุ ถูกผอู นื่ ทเี่ ทา ดงั นี้ จาํ เลยมีความผิดฐานพยายามฆา ¤ÇÒÁสํา¤ÞÑ ¼´Ô ã¹μÑǺؤ¤Å ÁÒμÃÒ öñ “ผใู ดเจตนาจะกระทาํ ตอ บคุ คลหนง่ึ แตไ ดก ระทาํ ตอ อกี บคุ คลหนงึ่ โดยสาํ คญั ผดิ ผูนัน้ จะยกเอาความสําคญั ผดิ เปน ขอแกตัววา มิไดก ระทําโดยเจตนาหาไดไ ม” ¤íÒ͸ԺÒ ๑. มาตรา ๖๑ แตกตางกบั มาตรา ๖๐ โดยมาตรา ๖๑ เปนเร่อื งสาํ คญั ผดิ ในตวั บคุ คล แตมาตรา ๖๐ เปนการมีเจตนาตอบุคคลหนึ่ง แตพลาดไปถูกอีกบุคคลหน่ึงโดยมิไดมีการสําคัญผิด แตท ง้ั ๒ มาตรานี้ ผกู ระทาํ จะยกเอาเหตทุ ก่ี ระทาํ ผดิ พลาดหรอื การสาํ คญั ผดิ ตวั มาเปน ขอ แกต วั วา มไิ ด กระทาํ เจตนาไมไดด วยกนั การกระทํายังคงถือวา มเี จตนาอยูเชนนั้นตามเดมิ

๖๙ ๒. การสาํ คญั ผดิ ในตวั บคุ คลน้ี หมายถงึ การกระทาํ โดยผนู น้ั เขา ใจผดิ กระทาํ ตอ บคุ คล เปน คนละคนกันทเี ดียว เชน ก. ตองการฆา ข. จึงเอาปนไปดักยิงท่ี ข. เคยเดนิ ผานมา พอ ก. เห็น ค. เดินมาเขา ใจวาเปน ข. จึงใชป น ยิงไปถูก ค. ถงึ แกค วามตาย ดงั น้ี ก. ยอมมีความผิดฐานฆา ค. โดยเจตนาตามมาตรา ๒๘๘ จะยกเอาความสําคัญผดิ มาอางวา มิไดเจตนาฆา ค. ไมไ ดเพราะเจตนา ฆามาแตแรกและผลก็คือ ความตายไดเกิดข้ึนตามเจตนาแลว สวนการฆาโดยสําคัญผิดตัวหรือไม เปนเพียงเหตุประกอบของการฆาเทาน้ัน ไมใชเร่ืองสําคัญผิดในขอเท็จจริงอันเปนองคประกอบแหง ความผิดตามมาตรา ๕๙ (ฎีกาท่ี ๘๓๗/๒๕๐๓ และที่ ๘๗๒/๒๕๑๐) ฉ. กับพวกคอยดักซุมยิง ล. อยรู ะหวา งทางโดยคาดคดิ วา ล. จะตอ งขรี่ ถจกั รยานยนตผ า นไปทางน้ี เมอื่ อ. ผตู ายขร่ี ถจกั รยานยนต ผานไป ฉ. กับพวกสําคัญผิดวาเปน ล. จึงรวมกันใชปนยิง อ. ตายเชนน้ี ฉ. จะยกเอาขอสําคัญผิด ข้ึนแกตัววามิไดกระทําโดยเจตนาฆามิได ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา ๖๑ คงมีความผิดตาม มาตรา ๒๘๙ (๔) ฐานฆาคนโดยไตรต รองไวกอน (ฎีกาท่ี ๑๔๓๒/๒๕๑๕) ๓. ในกรณีท่ีสําคัญผิดเกี่ยวกับฐานะของบุคคล หรือความสัมพันธระหวางผูกระทํา กับผูที่ไดรับผลรายตามทก่ี ลา วมาแลวในมาตรา ๖๐ เม่ือผูนน้ั กระทําโดยสําคญั ผดิ ในตัวบุคคล จะตอง รับโทษหนักขึ้นตามฐานะของบุคคลท่ีถูกกระทํารายหรือไม เร่ืองน้ีเห็นวาจะตองลงโทษหนักข้ึนไมได เพราะบุคคลนน้ั ไมไดรขู อ เท็จจริงนน้ั ตามมาตรา ๖๒ วรรคสาม ๔. การสาํ คญั ผดิ ในตวั บคุ คลน้ี หากเปน การกระทาํ เพราะมเี หตฉุ กรรจอ ยา งอนื่ ไมเ กยี่ วกบั ฐานะบุคคลหรือความสัมพันธดังกลาว ถากระทําลงไปโดยสําคัญผิดจะตองรับผิดในเหตุฉกรรจ นัน้ หรอื ไม เชน ก. มคี วามโกรธเคอื ง ข. และหาทางฆา ข. ตลอดมา วนั หนึง่ เดนิ ไปพบ ค. สําคัญผิด คิดวาเปน ข. จึงเอาปนยิง ค. ถึงแกความตายซึ่งเปนการไตรตรองไวกอน ดังนี้จะลงโทษตาม มาตรา ๒๘๘ หรือมาตรา ๒๘๙ หรอื มาตรา ๒๘๙ (๔) เรื่องนีเ้ ห็นวา ลงโทษตามมาตรา ๒๘๙ (๔) ได เพราะเปนเรื่องสําคัญผิดในตัวบุคคล ไมใชเรื่องกระทําโดยพลาดตามมาตรา ๖๐ และการลงโทษ ดงั กลาวเปนไปตามเจตนาเดิมของ ก. อยแู ลว ®Õ¡Ò·Õè ùð/òõóñ จาํ เลยใหพ วกมารอ งเรยี ก พ. ใหอ อกจากบา นโดยจาํ เลยแอบซมุ อยู แมบังเอิญผูตายลุกข้ึนมาเปดประตูบาน ลงบันได เพื่อจะถายปสสาวะขางลาง แมถูกจําเลย ใชอ าวธุ ปนยงิ โดยสําคัญผิดวา เปน พ. ก็ตาม การกระทาํ ของจาํ เลย ก็เปน การฆาผูต ายโดยไตรต รอง ไวก อน ®¡Õ Ò·èÕ ñùðö/òõòø จําเลยโกรธแคนพวกท่ีรุมทําราย จําเลยต้ังใจจะไปฆา เพอ่ื เปน การลา งแคน เมอื่ พบผตู าย จาํ เลยเขา ใจวา ผตู ายเปน พวกทรี่ มุ ทาํ รา ย ตนจงึ ใชอ าวธุ ปน ยงิ ผตู าย ทนั ที ดังนี้เปน การฆาผูตายโดยไตรต รองไวก อ น ®Õ¡Ò·èÕ ñöø÷/òõòñ จําเลยกับพวกเตรียมการมีอาวุธมา เพื่อจะฆาทหารกลุมที่ ทํารายพวกของตนเทานั้น บังเอิญมาพบทหารอ่ืนเขา จําเลยกับพวกเกิดความคิดท่ีจะฆาทหาร กลุมที่พบในปจจุบันทันที ดังนั้น การท่ีจําเลยฆา และพยายามฆาทหารในกลุมท่ีพบน้ีจึงเปนเร่ืองที่ จําเลยมิไดเ ตรียมการมากอ น จําเลยกบั พวกหาไดมเี จตนาฆา โดยไตรตรองไวกอนไม จึงไมม ีความผดิ ตามมาตรา ๒๘๙ (๔)

๗๐ ÊÃ»Ø ¢ŒÍáμ¡μ‹Ò§ÃÐËÇ‹Ò§ ¡ÒáÃÐทําâ´Â¾ÅÒ´ (ÁÒμÃÒ öð) ¡Ñº¡ÒÃสาํ ¤ÞÑ ¼´Ô ã¹μÇÑ º¤Ø ¤Å (ÁÒμÃÒ öñ) ÁÒμÃÒ öð ¡ÒáÃÐทําâ´Â¾ÅÒ´ ÁÒμÃÒ öñ ¡ÒÃสํา¤ÑÞ¼´Ô ã¹μÑǺ¤Ø ¤Å ๑) มีบุคคลอยู ๓ ฝา ย ๑) มบี ุคคลอยู ๒ ฝา ย ๒) ตองรับผิดฐานพยายามตอบุคคลแรกที่มุงหมาย ๒) ไมตองรับผิดฐานพยายามตอบุคคลแรกที่ กระทําตอ ยกเวน ผลเกิดข้ึนกับบุคคลแรกดว ย มุง หมายกระทําตอ ผูกระทํากต็ อ งรับผิดในผลของการกระทํานัน้ ๓) ฐานะหรอื ความสมั พันธหามโอน โดยอาง ๓) ฐานะหรือความสัมพันธหามโอน โดยอาง มาตรา ๖๐ ตอนทาย มาตรา ๖๒ วรรคทา ย ๔) ผลของการกระทําพลาดไป ถาความผิดสําเร็จ ๔) การกระทําผิดตัว ถาความผิดสําเร็จผูกระทําตอง ผูกระทําตองรับผิดในผลของการกระทํานั้น รับผิดในผลของการกระทําน้ัน แตถาไมสําเร็จ แตถาไมสําเร็จผูกระทําตองรับผิดฐานพยายาม ผูกระทําก็ตองรับผิดฐานพยายามสําหรับ สําหรบั การกระทําตอบคุ คลที่ ๒ การกระทําตอ บคุ คลทถี่ กู กระทาํ ¤ÇÒÁสาํ ¤ÑÞ¼´Ô ã¹¢ŒÍà·¨ç ¨Ã§Ô ÁÒμÃÒ öò “ขอเท็จจริงใด ถามีอยูจริงจะทําใหการกระทําไมเปนความผิด หรือทําให ผูกระทําไมต อ งไดร ับโทษ หรอื ไดร ับโทษนอยลง แมข อเทจ็ จริงนั้นจะไมม อี ยูจ ริงแตผ ูกระทําสําคัญผดิ วา มอี ยูจ ริง ผกู ระทาํ ยอมไมม คี วามผดิ หรือไดรับยกเวนโทษ หรอื ไดรบั โทษนอ ยลงแลว แตก รณี ถาความไมรูขอเท็จจริงตามในวรรคสามแหงมาตรา ๕๙ หรือความสําคัญผิดวามีอยู จริงตามความในวรรคแรก ไดเกิดขึ้นดวยความประมาทของผูกระทําความผิด ใหผูกระทํารับผิด ฐานกระทําโดยประมาท ในกรณีท่ีกฎหมายบัญญัติไวโดยเฉพาะวาการกระทําน้ันผูกระทําจะตองรับโทษ แมก ระทาํ โดยประมาท บคุ คลจะตอ งรบั โทษหนกั ขน้ึ โดยอาศยั ขอ เทจ็ จรงิ ใด บคุ คลนนั้ จะตอ งไดร ขู อ เทจ็ จรงิ นนั้ ” ¤íÒ͸ԺÒ ๑. การสําคัญผิดในขอเท็จจริงตามมาตรา ๖๒ นี้ เปนบทบัญญัติใหเปนคุณแก ผูกระทําผิดโดยถือตามหลักเจตนาในการกระทําของบุคคลตามความเขาใจของผูกระทําในขณะ กระทําผิดนั้น แมขอเท็จจริงจะไมมีอยูจริง และการกระทํานั้นครบองคประกอบความผิดแลว แตผูกระทําไดกระทําเชนน้ันโดยเขาใจขอเท็จจริงเปนอีกอยางหน่ึง ดังนี้ ตามมาตรา ๖๒ ใหวินิจฉัย ความผดิ หรอื ความรบั ผดิ ตามความเขา ใจในขอ เทจ็ จรงิ ของผกู ระทาํ อยา งทเี่ ขา ใจ ซงึ่ ขอ เทจ็ จรงิ ดงั กลา วนี้ จะไดมาจากพยานหลักฐาน ที่คูความนําสืบ ถาตามขอเท็จจริงท่ีไดความน้ันเปนดังท่ีผูกระทําเขาใจ การกระทํานั้นจะมีความผิดเพียงใดหรือไม ถาเห็นวาการกระทํานั้นไมเปนความผิดไมตองรับโทษ หรอื รับโทษนอ ยลงกต็ องวินิจฉยั ไปตามน้ัน

๗๑ ๒. การสําคัญผิดในขอเท็จจริงซ่ึงผูกระทําไมมีความผิด เชน การกระทําโดยปองกัน พอสมควรแกเ หตุตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๖๘ ๓. การสําคัญผิดในขอเท็จจริงมาตรา ๖๒ กรณีผูกระทําไมตองรับโทษ เชน สามีตองการลักทรัพยภริยาตนแตกลับไปเอาทรัพยของผูอื่นที่ฝากภริยาตนไวดังนี้ เปนเร่ืองสําคัญผิด ในขอเท็จจริง ซึ่งถามีอยูจริงทําใหผูถูกกระทําไมตองรับโทษแมขอเท็จจริงจะไมมีอยูจริง ผูกระทําผิด ไดร ับการยกเวนโทษตามมาตรา ๗๑ ๔. การสําคัญผิดในขอเท็จจริงซ่ึงผูกระทําไดรับโทษนอยลง เชน การปองกัน โดยสําคัญผิด แตการกระทําน้ันเปนการเกินสมควรแกเหตุตามมาตรา ๖๙ ผูกระทํายอมไดรับโทษ นอ ยลง ๕. ตามมาตรา ๖๒ วรรคสอง ท่ีบัญญัติวา ถาความไมรูขอเท็จจริงตามมาตรา ๕๙ วรรคสาม หรือความสําคัญผิดวามีอยูจริงตามความในวรรคแรก ไดเกิดข้ึนดวยความประมาทของ ผูก ระทําความผิด ใหผ กู ระทํารบั ผิดฐานกระทาํ โดยประมาท เหตทุ บ่ี ญั ญตั ิไวเชนนก้ี ็เพราะการวนิ ิจฉัย ตอ งถอื ตามพฤตกิ ารณท ผ่ี กู ระทาํ เขา ใจในขอ เทจ็ จรงิ สง่ิ ใดทอ่ี ยนู อกเหนอื จากความรคู วามเขา ใจของเขา จะถือวาเขากระทําโดยเจตนายอมไมได แตถาความไมรูไมเขาใจน้ัน เกิดจากความประมาท ถาใชความระมัดระวังข้ึนบางเหตุการณเชนน้ันจะไมเกิด กรณีเชนนี้ ยอมนับวาเปนการประมาท ผูนั้นจึงตองรับผิดในการประมาทของตน แตท้ังนี้ การกระทําโดยประมาทน้ันจะมีความผิดตอเมื่อ มีกฎหมายบัญญัติไวโดยเฉพาะวา การกระทําน้ันผูกระทําจะตองรับโทษแมกระทําโดยประมาท เชน กระทําโดยประมาทเปนเหตุใหคนตายตามมาตรา ๒๙๑ ไดร ับอนั ตรายสาหสั ตามมาตรา ๓๐๐ μÑÇÍÂÒ‹ § ก. กบั พวกไปยงิ สัตวป า ดว ยกัน ก. มองไปทางหนา เห็นตนไมแ ละพมุ ไมไหวๆ มองดคู ลา ยกวาง จงึ ใชปน ยิงไป แตก ลับถกู ข. ตายหรือ ก. แทง ข. ในทีม่ ืดโดยเขา ใจผดิ วาส่งิ ทต่ี น แทงนั้นเปนสุนัข ข. ตาย ดังน้ี ก. ไมมีความผิดฐานฆาผูอื่นโดยเจตนาหรือทํารายผูอ่ืน แตผลทําให ถึงแกความตาย เพราะขณะทํารายไมรูวาเปนคน จึงเปนการไมรูขอเท็จจริงอันเปนองคประกอบ ความผิด แตการกระทําของ ก. ขาดความระมัดระวังไมพิจารณาใหดีเสียกอนจึงยิงหรือแทงไป ก. จึงมีความผดิ ฐานกระทาํ โดยประมาทเปนเหตุใหคนตายตามมาตรา ๒๙๑ ในกรณีเจาของบานทราบวาจะมีคนรายมาปลนจึงใหจําเลยนอนใตถุนเรือน เวลา ๐๕.๐๐ น. ยังมืดอยู ผูตายกับพวกพากระบือไปบานน้ัน สุนัขเหามีคนรองวาขโมย จําเลยจึงยิงปน ไปที่ผูตายโดยเขาใจวาจะเปนคนรายมาปลนดังน้ี การที่จําเลยยิงผูตายโดยสําคัญผิดวาเปนคนราย ยอ มเปนการปองกนั พอสมควรแกเ หตุ ๖. มาตรา ๖๒ วรรคสาม บญั ญตั วิ า บคุ คลจะตอ งรบั โทษหนกั ขนึ้ โดยอาศยั ขอ เทจ็ จรงิ ใด บุคคลน้ันจะตองไดรูขอเท็จจริงนั้น ในวรรคน้ีจํากัดไวเฉพาะในกรณีที่จะตองรับโทษหนักข้ึนเทานั้น ซึ่งก็เปนการถูกตอง เพราะเม่ือจะลงโทษเขาใหหนักข้ึนก็ควรที่จะใหเขารูขอเท็จจริงอันนั้น และ ขอเท็จจริงดังกลาวน้ีจะตองรูจริงๆ ไมใชอาจรู หรือควรจะรู เพราะขอเท็จจริงดังกลาวน้ีเปนเร่ืองใน

๗๒ พฤติการณประกอบความผดิ ไมเ กี่ยวกบั ผลของการกระทํา ฉะนนั้ เมอื่ บุคคลผกู ระทําไมรขู อ เท็จจรงิ จึงไมตองรับโทษหนักข้ึน เชน การฆาบิดามารดาซ่ึงเปนบุพการีของตน บุคคลนั้นจะตองรูวาบุคคล ที่ตนฆาน้ันเปนบิดาหรือมารดากอน หรือขณะกระทํา ถามารูทีหลังเมื่อการฆาสําเร็จแลวก็เปนเร่ือง สําคัญผิดในขอเท็จจริง จะลงโทษตามมาตรา ๒๘๙ (๑) คงลงโทษไดตามมาตรา ๒๘๘ เทาน้ัน เพราะเขาไมร ูข อ เท็จจริงวาผูถูกฆา เปนบุพการีของตน ®Õ¡Ò·èÕ ø÷ò/òõñð (ประชุมใหญ) ความสําคัญผิดวามีภยันตรายอันตองปองกันนั้น เปนความสําคัญผิดตามมาตรา ๖๒ ไมใชมาตรา ๖๑ เพราะความสําคัญผิดตามมาตรา ๖๑ เปนเร่ืองสําคัญผิดในตัวบุคคล ซ่ึงแมกระทําตอบุคคลใดก็เปนผิดทั้งนั้น สวนความสําคัญผิดตาม มาตรา ๖๒ นั้น เปนความสําคัญผิดซึ่งทําใหการกระทําไมเปนความผิดหรือทําใหผูกระทําไมตอง รบั โทษ หรอื ไดรับโทษนอยลง จําเลยใชปนยิงเด็กซ่ึงสองไฟหากบท่ีริมร้ัวบานของจําเลยถึงแกความตาย โดยจําเลย สาํ คัญผิดวาเปนคนรา ยจะฆา พจ่ี ําเลย เปนการปองกันเกินกวากรณแี หงการจาํ ตอ งกระทาํ เพื่อปองกนั มคี วามผดิ ตามมาตรา ๒๘๘, ๖๙ ประกอบดวยมาตรา ๖๒ ®Õ¡Ò·èÕ ôóð/òõóò จําเลยกับผูเสียหายแตงงานกันตามลัทธิศาสนาอิสลาม มีบุตร ดว ยกนั ๑ คน ตอ มาจําเลยกับผูเ สียหายแยกกนั อยู แตมไิ ดหยาขาดจากการเปน สามีภริยากนั ดังนน้ั การที่จําเลยพาผเู สยี หายไปกักขงั เพอื่ กระทําอนาจารและขม ขืนกระทาํ ชาํ เรา จงึ อาจเปนกรณีทจ่ี ําเลย กระทําไปโดยเขาใจวาจําเลยมีสิทธิกระทําไดกับภริยา ซึ่งมีบุตรดวยกัน และบุตรก็ยังอยูกับจําเลย อันเสมือนกับทําโดยวิสาสะ ยอมไมเขาลักษณะกระทําโดยมีเจตนาราย ไมเปนความผิดฐานพาหญิง ไปเพ่อื การอนาจาร หนว งเหนี่ยวกกั ขังและขมขนื กระทาํ ชําเราผูเ สยี หาย ¼Å¸ÃÃÁ´Ò·ÂèÕ Í‹ Áà¡´Ô ¢¹éÖ ä´Œ ÁÒμÃÒ öó ถาผลของการกระทําความผิดใดทําใหผูกระทําตองรับโทษหนักข้ึนผลของ การกระทาํ ความผดิ นัน้ ตอ งเปนผลทต่ี ามธรรมดายอมเกดิ ขึน้ ได คํา͸ºÔ Ò ñ) àÃèÍ× §¹éÕμÍŒ §ทาํ ¤ÇÒÁࢌÒã¨ãËŒ´Õà¾ÃÒÐ໹š àÃèÍ× §¾ÄμÔ¡Òó ตวั อยา งทเ่ี หน็ ไดช ดั ตามมาตรา ๖๓ นี้ กค็ อื เจตนาทาํ รา ย แตผ ลถงึ ตาย ตอ งรบั ผดิ ตามมาตรา ๒๙๐ ฐานทํารายผูอื่นเปนเหตุใหถึงแกความตาย เพราะเปนผลที่ธรรมดายอมเกิดขึ้นได จะนํามาตรา ๖๓ ไปใชใ นกรณีท่วี าเจตนาตอ ผลอยางหนึ่ง แตผลไดเกิดขึ้นนอกเหนือเจตนาไป ®Õ¡Ò·Õè øùõ/òõðù จําเลยใชกอนหินขวางผูเสียหาย ผูเสียหายหลบกอนหินก็ไมถูก ผูเสียหาย แตวาตอนท่ีผูเสียหายหลบมือไปฟาดกับขางเรือมีบาดแผลบวมยาว ๔ เซนติเมตร กวา ง ๒ เซนตเิ มตร ถอื วา เปน ผลโดยตรงจากการกระทาํ ของจาํ เลย เพราะฉะนนั้ จาํ เลยกม็ คี วามผดิ ฐาน ทํารา ยรางกายผเู สยี หายตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๒๙๕

๗๓ ®¡Õ Ò·Õè öõ÷/òõóò ผูตายเปนโรคตับแข็ง โรคน้ีเปนอยูแลวต้ังแตกอนที่จําเลย จะทํารายผูตาย ถือวาโรคตับแข็งท่ีเปนอยูแลวกอนการทํารายไมใชเหตุแทรกแซง ขอเท็จจริงมี ดังตอไปน้ี กอ นผูต ายจะถูกจําเลยทําราย ผตู ายมีอาการปกตดิ ีอยู ไมไดส อวา จะถึงแกค วามตายดวย โรคตบั แขง็ ซง่ึ ผตู ายเปน อยใู นเรว็ วนั การทผี่ ตู ายถงึ แกค วามตายหลงั จากถกู จาํ เลยทาํ รา ยเพยี งประมาณ ๑๗ ชั่วโมง สภาพศพภายในสมองบวมน้ํา กระดูกซ่ีโครงซ่ีท่ีสองและท่ีส่ีขางขวาช้ํามีรอยแตกราว สวนสภาพศพภายนอกมีรอยชํ้าที่ใบหนาดานขวาตั้งแตค้ิวถึงคางและขอบตาซาย แมแพทยผูชันสูตร พลิกศพจะเบิกความวาผูตายถึงแกความตายดวยโรคตับแข็ง ไมไดตายเพราะบาดแผลที่ถูกจําเลย ทํารายแตก็ไมไดยืนยันวา การท่ีจําเลยทํารายผูตายไมเปนเหตุทําใหผูตายถึงแกความตายเร็วข้ึน ถอื ไดว า การกระทาํ ของจาํ เลยทาํ ใหผ ตู ายถงึ แกค วามตายเรว็ ขนึ้ กวา ทคี่ วร จาํ เลยมคี วามผดิ ฐานฆา ผตู าย โดยไมเ จตนาตามมาตรา ๒๙๐ วรรคแรก การเปนโรคตับแข็งรางกายมีภูมิตานทานนอย ถูกทํารายตายไดงาย การที่ผูตายมี โรคตับแข็งอยูไมถือเปนเหตุแทรกแซง จึงไมตองไปพิจารณาวาวิญูชนคาดหมายไดหรือไม พจิ ารณาเพยี งวา ความตายเปน ผลโดยตรงจากการทาํ รา ยหรอื ไม ถา ไมท าํ รา ยกไ็ มต าย เชน นตี้ อ งถอื วา ความตายเปนผลโดยตรงจากการทาํ รา ย (โปรดเทียบกับคําพพิ ากษาฎีกาท่ี ๙๖๘/๒๔๗๔) ò. ¶ŒÒÁÔ㪼‹ Åâ´Âμç¡çäÁμ‹ ÍŒ §ÃѺ¼Ô´ μÑÇÍ‹ҧ ขาวขับรถท่ีหามลอชํารุดไปตามถนน ตุวิ่งตัดหนารถโดยกระช้ันชิด ขาวไมส ามารถลดความเรว็ ของรถลงได รถจงึ ชนตตุ าย ขาวนาํ ผเู ชย่ี วชาญมาเบกิ ความตอ ศาลวา การทต่ี ุ วง่ิ ตดั หนา รถกระชัน้ ชิดเชน น้ี ขาวไมสามารถท่ีจะหลกี เลยี่ งอุบัตเิ หตุไดเลย แมว าหามลอ จะใชก ารไดด ี เพียงใดก็ตาม เชนนี้ขาวไมตองรับผิดในการท่ีรถชนตุ จริงอยูขาวประมาทตามมาตรา ๕๙ วรรคส่ี เพราะขับรถหามลอชํารุดไปตามถนน และผลก็เกิดคือการที่รถชนตุ ตุตายแตเนื่องจากวาความตาย ของตุไมใชผลโดยตรงจากการกระทําโดยประมาทของขาว ขาวจึงไมตองรับผิดในความตายของตุ ตามมาตรา ๒๙๑ แตต องรับผดิ ตามพระราชบญั ญตั ิจราจรทางบก ®¡Õ Ò·Õè ùðù/òô÷ô จาํ เลยขบั รถขึ้นเนิน รถเครอื่ งไมด ีทําใหเครื่องดับ ทาํ ใหร ถถอยหลงั ลงมาใกลเหว ผูตายซึ่งโดยสารรถมาในรถ กระโดดลงจากรถ ทําใหเสียหลักลมลงถูกทับตาย ทําใหรถหยุดได ในท่ีสุดรถจึงไมตกเหว คนอ่ืนท่ีเหลือในรถไมมีใครเปนอันตราย ศาลวินิจฉัยวา ผูตายไดตัดสินใจไปเองโดยไมมีเหตุอันสมควร จึงไมใชผลจากการกระทําของจําเลย จําเลยจึงไมมี ความผิดฐานกระทําโดยประมาทเปนเหตุใหผ อู ่ืนถึงแกความตาย ตามมาตรา ๒๙๑ ®¡Õ Ò·èÕ ùöø/òô÷ô จาํ เลยใชข วานฟน ผตู าย ผตู ายรกั ษาตวั อยจู นแผลหายไปมากแลว ผูตายเปนลมตายเพราะโรคประจําตัว จําเลยไมตองรับผิดถึงผลแหงการตาย เพราะไมใชผลโดยตรง จากการที่จาํ เลยทํารา ย และแมจะไมม กี ารทํารายผูตายก็จะตายอยูนั่นเองดวยโรคประจําตัว ®Õ¡Ò·èÕ ñõó/òõðö (ประชุมใหญ) รถยนตทจี่ ําเลยขับเปน รถประเภทสาธารณะรับจาง บรรทุกคนโดยสารและของ จําเลยบรรทุกคนโดยสารเกินจํานวนซึ่งนายทะเบียนกําหนด ถึงกับเกาะ ขา งรถและทา ยรถและขนึ้ ไปอยบู นหลงั คารถ เพราะคนในรถเบยี ดเสยี ดกนั แนน กบั ยงั มนี า้ํ แขง็ กอ นใหญ

๗๔ บรรทุกมาดวย ๑๐ กวากอน ปรากฏวา จําเลยขับรถยนตดังกลาวไปโดยปลอดภัยเปนระยะทางถึง ๓๐ กิโลเมตร แตเนื่องจากจําเลยขับรถเร็วเกินอัตราที่กฎหมายกําหนดไวมากจึงเปนเหตุใหรถคว่ํา คนตาย ศาลฎีกาตัดสินวาลงโทษตามมาตรา ๒๓๘ ไมได แตวาลงโทษตามมาตรา ๒๙๑ ไดขอเท็จจริงท่ีวาขับรถไปไดโดยปลอดภัยเปนระยะทางถึง ๓๐ กิโลเมตร แสดงวาผลที่เกิดข้ึนไมใช ผลโดยตรงจากการบรรทุกเกิน เพราะถาเปนผลโดยตรงจากการบรรทุกเกินแลวคงจะไมสามารถขับ โดยปลอดภัยไดถึง ๓๐ กิโลเมตร คงจะคว่ํากอนหนานั้นแลว เม่ือการที่รถคว่ําคนตายไมใชผล โดยตรงจากการบรรทุกเกินจําเลยจึงไมมีความผิดมาตรา ๒๓๘ เพราะแมไมบรรทุกเกินรถก็ควํ่า คนก็ตายอยูน่ันเอง เนื่องจากขับรถเร็วมาก การท่ีรถคว่ําคนตายเปนผลโดยตรงจากการขับเร็ว ไมใช ผลโดยตรงจากการบรรทุกเกิน แตจําเลยผิดมาตรา ๒๙๑ ก็เพราะจําเลยประมาทขับรถเร็วมาก ท่ีรถคว่ําคนตายจงึ เปน ผลโดยตรงจากการขับรถเร็วอนั เปนการกระทําโดยประมาท ใชหลกั ผลโดยตรง แตเ พยี งอยา งเดยี ว ไมม หี ลักผลธรรมดา ®Õ¡Ò·Õè ñôóö/òõññ จําเลยขับรถดวยความประมาทชนเสาไมที่ปกริมทางแฉลบ จะไปชนเสาไฟฟาอยางแรงอันเปนการหวาดเสียวและใกลอันตราย ผูตายกระโดดลงจากรถ ในระยะกระช้ันชิดกับท่ีรถยนตจะชนเสาไฟฟาเพ่ือหลีกเล่ียงอันตรายอันเกิดข้ึนเฉพาะหนา และถึงแกค วามตาย จาํ เลยมีความผิดฐานทาํ ใหคนตายโดยประมาท ó. คําNjҼŸÃÃÁ´Ò หมายความวา ผลท่ีวิญูชนคาดเห็นความเปนไปไดของผลนั้น คําวา “คาดเห็น” น้ันไมตองถึงข้ันเล็งเห็นผล เชน ปวเผาบานหมู ซึ่งปดประตูหนาตางบานไว โดยปว ไมรูวามีปานอยูในบานหมู ปานถูกไฟไหมตาย ดังน้ี ปวไมมีความผิดฐานฆาผูอ่ืนโดยเจตนายอมเล็ง เห็นผลตามมาตรา ๒๘๘ แตปวมีความผิดฐานวางเพลิงเปนเหตุใหผูอ่ืนถึงแกความตาย ตามมาตรา ๒๒๔ ประกอบดวยมาตรา ๒๑๘(๑) และมาตรา ๖๓ โดยปวมิไดเล็งเห็นผลในความตายของปาน แตปวยอมคาดเห็นความเปนไปไดวาในบานแมจะปดล็อกกุญแจก็อาจมีคนอยูขางในบานได แตถ าเปลยี่ นขอ เท็จจริงวา ปว รูวาคนอยใู นบา นแลว ยงั เผาบา นนัน้ อกี เชน นี้ ปวมีความผดิ ฐานฆาผอู ่นื โดยเจตนายอมเล็งเห็นผลเลยหรือถาเปล่ียนขอเท็จจริงใหมอีกวา ปวเผาบานรางที่พังแลวของหมู แตบังเอิญขอทานเขาไปนอนอยูขางใน ถูกไฟไหมถึงแกความตาย กรณีเชนนี้เกินความคาดหมาย ของปวท่ีจะคาดเห็นไดวาอาจมีคนอยูขางใน ดังนี้ปวจึงไมตองรับโทษหนักขึ้นในผลของความตาย ของขอทาน ตามมาตรา ๒๒๔ ô. ¡Ã³ÕÁÕàËμØá·Ã¡á«§à¡Ô´¢éÖ¹àÃÒμŒÍ§ÃѺ¼Ô´¶Ö§¼Å·Õèà¡Ô´¨Ò¡àËμØá·Ã¡á«§¹Ñé¹´ŒÇ ËÃ×ÍäÁ‹ àËμØá·Ã¡á«§ คือ เหตุการณทเ่ี กิดขึ้นตอจากการกระทาํ ในครัง้ แรกและกอ ใหเ กิด ผลขึ้นในบั้นปลาย จะรับผิดหรือไมนั้นขึ้นอยูกับวา วิญูชนคาดหมายไดหรือไม? ถาวิญูชน คาดหมายไดก ็ตองรับผดิ ถา วญิ ชู นคาดหมายไมไ ดกไ็ มต องรับผิด ®Õ¡Ò·Õè ñóùõ/òõñø จาํ เลยตี ถ. มีแผลเลก็ นอ ย แต ถ. สลบ จําเลยเขา ใจวา ถ. ตาย จงึ เอาผา ขาวมา ของ ถ. ผกู คอ ถ. แขวนกบั ตน ไมเ ปนเหตุให ถ. ตาย

๗๕ พเิ คราะหแลว เห็นวา การกระทาํ ของจาํ เลย ฟง ไมไดว าจําเลยมีเจตนาฆา ถ. จาํ เลยจึง คงมีความผิดเพยี งฐานฆาผอู ่นื โดยไมเ จตนา ®¡Õ Ò·èÕ ñô÷ø/òõòø ผูตายถูกยิงไดรับบาดเจ็บ ผูตายตายภายหลังจากถูกยิงแลว ๙ เดอื นเศษ เนอื่ งจากผตู ายรกั ษาบาดแผลไมด ี เพราะแผลตดิ เชอื้ ดงั น้ี จาํ เลยมคี วามผดิ ฐานฆา คนตาย โดยเจตนาตามมาตรา ๒๘๘ มิใชพยายามฆาตามมาตรา ๒๘๘ ประกอบกับมาตรา ๘๐ เพราะ แผลตดิ เชอื้ ทําใหผ ตู ายตาย ไมใ ชส ิง่ ผิดปกตธิ รรมดา ผกู ระทาํ จงึ ตองรับผดิ ตามมาตรา ๒๘๘ ®Õ¡Ò·èÕ öõù/òõóò จําเลยทํารายผูตายโดยมีเจตนาฆาหลังจากท่ีผูตายถูกจําเลย ทํารา ย มีการนําผูต ายไปรักษาทโ่ี รงพยาบาล แพทยร กั ษาผูตายเบือ้ งตน โดยการใหน ้าํ เกลอื ใสทอ ชว ย หายใจ ผา ตดั ใสท อ ระบายลมในโพรงปอดขา งซา ย เพราะมลี มรว่ั ออกมาจากทางเดนิ หายใจแลว ใสเ ครอ่ื ง ชวยหายใจใหผูตายดวย แพทยผูรักษามีความเห็นวา ถาใหผูตายรักษาตัวที่โรงพยาบาลตอไปแลว โอกาสทผี่ ตู ายจะมชี วี ติ รอดมมี ากกวา ผตู ายจะถงึ แกค วามตาย แตว า ญาตขิ องผตู ายสงสารผตู ายทต่ี อ ง อยูในสภาพเชนนั้นจึงทําใหการรักษาพยาบาลสิ้นสุดลงโดยการดึงเคร่ืองชวยหายใจและทอชวยหายใจออก แลว พาผตู ายกลบั บา น ในคนื นน้ั เองผตู ายถงึ แกค วามตาย ศาลฎกี าตดั สนิ วา จาํ เลยรบั ผดิ เพยี งพยายาม ฆา ตามมาตรา ๒๘๘ ประกอบดวยมาตรา ๘๐ เพราะวา ผลเกิดจากเหตุแทรกแซงดงั กลา ว วญิ ูชน คาดหมายไมไดต องรับผิดเทาท่ไี ดกระทําลงไปเทาน้ัน ¤ÇÒÁäÁË Œ¡Ù ®ËÁÒ ÁÒμÃÒ öô “บคุ คลจะแกต วั วา ไมร กู ฎหมายเพอื่ ใหพ น จากความรบั ผดิ ชอบในทางอาญา ไมได แตถ า ศาลเห็นวา ตามสภาพและพฤตกิ ารณ ผูกระทําความผิดอาจจะไมรวู ากฎหมายบัญญตั ิวา การกระทําน้ันเปนความผิด ศาลอาจอนุญาตใหแสดงพยานหลักฐานตอศาลและถาศาลเช่ือวา ผกู ระทาํ ไมร วู า กฎหมายบญั ญตั ไิ วเ ชน นน้ั ศาลจะลงโทษนอ ยกวา ทก่ี ฎหมายกาํ หนดไวส าํ หรบั ความผดิ น้นั เพียงใดกไ็ ด” มาตรา ๖๔ ไมยอมใหยกเอาความไมรูกฎหมายข้ึนเปนขอแกตัว เพราะกฎหมาย ประสงคใหประชาชนไดศึกษาและเรียนรูลวงหนาวาการกระทําหรือไมกระทําของตนมีกฎหมาย บัญญัติเปนความผิดหรือไม เหตุผลที่กฎหมายอาญาตองบัญญัติความผิดไวอยางชัดเจน แนนอน ปราศจากการคลุมเครือ (มาตรา ๒) ก็เพราะตองการใหประชาชนไดรูลวงหนา และเมื่อถือวา ประชาชนตองรูลว งหนา จงึ ไมย อมใหปฏเิ สธวาไมร ูก ฎหมายตามทีบ่ ัญญัติไวใ นมาตรา ๖๔ นน่ั เอง อยางไรก็ตาม มีบางกรณีที่หากไมยอมรับฟงความไมรูกฎหมายแลว ก็อาจจะเปน การไมย ตุ ธิ รรมจนเกนิ ไป มาตรา ๖๔ จงึ ยอมใหม กี ารแกต วั ไดบ า ง เมอ่ื พจิ ารณาถงึ สภาพแหง ความผดิ หมายความวากรณีที่เปนความผิดเพราะกฎหมายหาม (mala prohibita) มิใชความผิดในตัวเอง (mala in se) พฤติการณ หมายถงึ กรณีเฉพาะตวั ผูกระทาํ ผดิ เชน คนตา งดา วเพิ่งเดินทางเขา มา ในประเทศ หรอื ผทู อ่ี ยหู า งไกลมากไมส ามารถทราบถงึ กฎหมายทปี่ ระกาศใชใ หม เมอ่ื พจิ ารณาถงึ สภาพ

๗๖ ความผดิ และพฤตกิ ารณแ ลว ศาลอาจอนญุ าตใหแ สดงพยานหลกั ฐาน (ซงึ่ หมายความวา แมจ ะพจิ ารณา จากสภาพความผดิ และพฤตกิ ารณแ ลว ศาลอาจไมอ นญุ าตกไ็ ด) และเมอ่ื มกี ารแสดงพยานหลกั ฐานแลว ถาศาลเชื่อความไมรูกฎหมาย ศาลอาจลดโทษใหแกผูกระทําความผิดก็ได หรือไมลดโทษก็ได แตศ าลจะไมลงโทษเลยไมได ¢ŒÍ椄 à¡μ ความไมรูกฎหมายตามมาตรา ๖๔ หมายถึง ไมรูวามีกฎหมายอาญาบัญญัติวา การกระทํานั้นเปนความผิด หากเปนความไมรูกฎหมายอื่นๆ เชน กฎหมายแพง เชนน้ีไมเก่ียวกับ มาตรา ๖๔ เลย เชน ก. ซ้ือสัตวพาหนะจาก ข. แตย ังมิไดทําการจดทะเบียนตอ พนกั งานเจาหนาท่ี ซึ่งตาม ป.พ.พ. มาตรา ๔๕๖ ถือวาการซือ้ ขายเปนโมฆะ หาก ก. ไมรูกฎหมายมาตราน้ี แตเขา ใจไปวา สัตวพาหนะนั้นตกเปนกรรมสิทธ์ิของตนแลว จึงนําไปฆาเสีย เชนน้ีเปนการอางวาไมรูกฎหมายแพง จึงไมใชกรณีตามมาตรา ๖๔ ซ่ึงมาตรา ๖๔ จะตองเปนเร่ืองท่ีอางวาไมรูการทําลายทรัพยของผูอื่น มีกฎหมายบัญญัติเปนความผิดในกรณีน้ีผูกระทํารูอยูแลววา หากตนไปฆาสัตวพาหนะของผูอ่ืน ตนผิดตาม ป.อ. มาตรา ๓๕๘ แตตามขอเท็จจริงนี้ ผูกระทําคิดวาสัตวพาหนะน้ันเปนของตน แลวและตนกําลังทําลายทรัพยของตน ซึ่งเปนการสําคัญผิดในขอเท็จจริงอันสืบเนื่องมาจาก การเขา ใจในกฎหมายแพง ผดิ ไป อนั อาจทาํ ใหต นไมผ ดิ โดยอา งวา ไมม เี จตนาตามมาตรา ๕๙ วรรคสาม หรอื ถา เปน กรณที ผี่ กู ระทาํ รวู า ทรพั ยน น้ั ยงั เปน ของผอู นื่ อยู แตเ ขา ใจวา ตนมอี าํ นาจทาํ ลายทรพั ยน นั้ ได กเ็ ปนกรณตี ามมาตรา ๖๒ วรรคแรก ËÁÒÂàËμØ การจะอางมาตรา ๖๔ เพ่ือใหศาลลดโทษนั้น การกระทําของผูกระทําจะตอง “ไดกระทําความผิดตามองคแหงความผิดทุกประการแลว” หากการกระทําไมเปนความผิด เชน ขาดเจตนากระทําผดิ กถ็ ือวาขาดองคป ระกอบภายในเสยี แลว กไ็ มมีกรณีท่จี ะตองยกมาตรา ๖๔ ขนึ้ เพื่อใหศ าลลดโทษ เพราะการกระทําไมเปนความผิดมาเสียตัง้ แตต น แลว (ฎีกาท่ี ๔๕๗/๒๔๘๙) คาํ ¾¾Ô Ò¡ÉÒ®Õ¡Ò·Õè õóóó/òõóø การมีเพโลมีนไวเพ่ือขายมิใชเปนความผิดในตัวเอง จําเลยเคยไดรับอนุญาตใหขายได ตอมามีประกาศกระทรวงสาธารณสุขกําหนดใหเปนวัตถุออกฤทธ์ิประเภท ๒ ซึ่งการมีไว ในครอบครองเพ่ือขาย เปนความผิดตามสภาพและพฤติการณจําเลยไมอาจรู ศาลยอมอนุญาตให จาํ เลยนําพยานหลักฐานมาพิสจู นได และศาลจะลงโทษนอ ยกวาทีก่ ฎหมายกําหนดไวได ÁÒμÃÒ öõ ºØ¤¤ÅÇԡŨÃμÔ การกระทาํ ของคนทเี่ ปน จติ บกพรอ ง โรคจติ หรอื จติ ฟน เฟอ น มาตรา ๖๕ ผใู ดกระทาํ ความผดิ ในขณะไมส ามารถรผู ดิ ชอบหรอื ไมส ามารถบงั คบั ตนเองไดเ พราะมจี ติ บกพรอ ง โรคจติ หรอื จติ ฟน เฟอ น ผูน้ันไมตอ งรบั โทษสาํ หรับความผิดน้ัน

๗๗ แตถาผูกระทําความผิดยังสามารถรูผิดชอบอยูบางหรือยังสามารถบังคับตนเองไดบาง ผูนั้นตองรับโทษสําหรับความผิดนั้น แตศาลจะลงโทษนอยกวาที่กฎหมายกําหนดไวสําหรับความผิด นนั้ เพยี งใดกไ็ ดมหี ลกั เกณฑ ดงั น้ี ๑. ตองมกี ารกระทํา ๒. ไดกระทําการอันกฎหมายบัญญตั ิเปน ความผดิ ๓. ในขณะ ก. ไมสามารถรผู ิดชอบ หรอื ข. ไมสามารถบงั คับตนเองได ๔. เพราะมี ก. จิตบกพรอง ข. โรคจิต หรอื ค. จติ ฟน เฟอน ®¡Õ Ò·èÕ óóñ/òõñó คลอดบุตรแลวคุมดีคุมรายถือวาเปนโรคจิตหรือจิตฟนเฟอน บางขณะ ยังสามารถรผู ิดชอบบางหรอื สามารถบังคบั ตนเองไดบา ง ตองรับผดิ มาตรา ๖๕ วรรค ๒ ®¡Õ Ò·Õè óðòõ/òõòõ กอนเกิดเหตุจําเลยหวาดกลัววาจะถูกเพื่อนยิง จึงขังตัวเอง ในหอ งมา ๔ วนั โดยอดอาหารและไมหลับไมนอนตลอด ๔ วนั ขณะเกิดเหตจุ ําเลยเหน็ ภาพหลอน มีปากกระบอกปนมาจองตามชองไมแตก มีเสียงดังแช็กๆ จําเลยจึงจุดไฟเผาส่ิงของในหองใหเกิด ควันและกระโดดหนีออกทางหนาตาง เมื่อพบตํารวจก็บอกวาจําเลยเปนผูวางเพลิง ดังน้ี แมจะไม เปนการชัดแจงวาจําเลยกระทําผิดในขณะไมสามารถรูผิดชอบหรือไมสามารถบังคับตนเองได อันจะ ทําใหไมตองรับโทษตาม ป.อ. มาตรา ๖๕ วรรคแรก แตก็แสดงวาจําเลยมีอาการผิดปกติทางจิตใจ หรือจิตใจบกพรองอยูบาง ซึ่งศาลจะลงโทษนอยกวากฎหมายกําหนดไวสําหรับความผิดน้ันเพียงใด กไ็ ดต าม ป.อ.มาตรา ๖๕ วรรคสอง ÁÒμÃÒ öõ ¨Ôμº¡¾Ã‹Í§ ®¡Õ Ò·Õè ó÷õõ/òõõõ จาํ เลยเปนโรคจิตเภท ขบั รถยนตข องผูต ายหลบหนีออกไปเปน ระยะทางไกลพอสมควรหลงั จากจาํ เลยใชอาวธุ ปนยิงผูต ายแลว และเม่ือถูกเจา พนกั งานตํารวจจับกมุ จาํ เลยกร็ บั วา รสู กึ ตวั และสามารถตอบคาํ ถามได ยอ มแสดงวา จาํ เลยยงั สามารถรผู ดิ ชอบหรอื บงั คบั ตนเอง ไดบ า ง จาํ เลยจงึ ตอ งรบั โทษสาํ หรบั ความผดิ นน้ั แตศ าลจะลงโทษจาํ เลยนอ ยกวา ทก่ี ฎหมายกาํ หนดไว สาํ หรบั ความผิดน้ันเพยี งใดกไ็ ด ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๖๕ วรรคสอง ¤ÇÒÁÁ¹Ö àÁÒ ÁÒμÃÒ öö “ความมึนเมาเพราะเสพสุราหรือส่ิงเมาอยางอ่ืนจะยกขึ้นเปนขอแกตัว ตามมาตรา ๖๕ ไมไ ด เวน แตค วามมนึ เมานน้ั จะไดเ กดิ โดยผเู สพไมร วู า สง่ิ นน้ั จะทาํ ใหม นึ เมาหรอื ไดเ สพ โดยถกู ขืนใจใหเสพและไดกระทําความผิดในขณะไมสามารถรผู ดิ ชอบ หรือไมสามารถบังคบั ตนเองได

๗๘ ผูกระทําความผิดจึงจะไดรับยกเวนโทษสําหรับความผิดนั้น แตถาผูน้ันยังสามารถรูผิดชอบอยูบาง หรือยังสามารถบังคับตนเองไดบาง ศาลจะลงโทษนอยกวาที่กฎหมายกําหนดไวสําหรับความผิดนั้น เพยี งใดก็ได” คํา͸ԺÒ ไมวาจะเปนเพราะเสพสุรา-เสพสิ่งเมาอยางอ่ืน (ยาเสพติดหรือยาบางอยาง หรือ ยาระงับประสาทมึนเมา) แกตัวไมได ถาเสพถึงขนาดเปนโรคจิตก็อางเปนขอยกเวนตามมาตรา ๖๕ ขึ้นตอสคู ดีไดเ วนแตใ นกรณีดังนี้ จึงจะไดรับยกเวนโทษ คือ ñ. ¤ÇÒÁÁÖ¹àÁÒà¡´Ô â´Â¼ŒÙàʾ ๑.๑ ไมร วู า ส่งิ น้ันทําใหมนึ เมา เชน ถูกปลอมปนอาหาร หรือเครือ่ งดื่ม ๑.๒ ถกู ขนื ใจใหเ สพ (ไมใ ชโดยสมคั รใจ) ò. áÅÐä´Œ¡ÃÐทํา¤ÇÒÁ¼Ô´ã¹¢³ÐÁÖ¹àÁÒ โดยไมสามารถรูผิดชอบหรือไมสามารถ บังคับตนเองได (ท้งั น้ีมไิ ดเสพเพื่อใหกลาทําผิดจะอา งเปนขอ แกต วั ไมได) ๒.๑ หากผูกระทําตาม ขอ ๑, ๒ ไดกระทําขณะยังสามารถรูผิดชอบอยูบาง หรือยังสามารถบังคับตนเองไดบาง ศาลจะลงโทษนอยกวาท่ีกฎหมายกําหนดไวสําหรับความผิดนั้น เพยี งใดกไ็ ด ๒.๒ กรณีมึนเมาแลวเกิดบันดาลโทสะจากเหตุมึนเมาก็อาจอางเพ่ือลดโทษให นอ ยลงได แมโ ทษเกิดเพราะความมึนเมา ®¡Õ Ò·èÕ ñøñø/òõñô เมาสุรายิงปนเขาไปในฝูงชน ถือวาจําเลยยอมเล็งเห็นผลท่ีจะ เกิดจากการกระทาํ ของตน อางความมนึ เมาเปน เหตุยกเวนโทษหรือรบั โทษนอยลงไมไ ด ¡ÒáÃÐทาํ ¤ÇÒÁ¼Ô´´ŒÇ¤ÇÒÁจํา໹š ÁÒμÃÒ ö÷ “ผใู ดกระทําความผิดดวยความจาํ เปน ” ๑. เพราะอยใู นท่บี ังคับหรอื ภายใตอ ํานาจซง่ึ ไมส ามารถหลกี เลย่ี งหรือขดั ขนื ได หรอื ๒. เพราะเพื่อใหตนเองหรือผูอื่น พนจากภยันตรายท่ีใกลจะถึงและไมสามารถ หลกี เลยี่ งใหพน โดยวธิ ีอน่ื ใดไดเ ม่อื ภยนั ตรายน้นั ตนมิไดกอใหเ กิดข้นึ เพราะความผดิ ของตน ถา การกระทาํ น้ัน ไมเปน การเกนิ สมควรแกเหตแุ ลว ผนู น้ั ไมต อ งรับโทษ จากบทบัญญัติของกฎหมายจะเห็นไดวาการกระทําความผิดดวยความจําเปนนั้น มาตรา ๖๗ ไดบญั ญัติ แยกไวเ ปน ๒ กรณี คือ ๑. กระทําความผิดดวยความจําเปนเพราะอยูในท่ีบังคับ หรือภายใตอํานาจ ซึ่งไมสามารถหลีกเลย่ี งหรอื ขดั ขืนได (มาตรา ๖๗ (๑)) ๒. กระทําความผิดดวยความจําเปนเพ่ือใหตนเองหรือผูอื่นพนจากภยันตราย ที่ใกลจะถึงและไมสามารถหลีกเล่ียงใหพนโดยวิธีอื่นใดได เม่ือภยันตรายน้ันตนมิไดกอใหเกิดขึ้น เพราะความผิดของตน (มาตรา ๖๗ (๒))

๗๙ ¡ÃÐทาํ ¤ÇÒÁ¼´Ô ´ÇŒ ¤ÇÒÁจาํ ໹š à¾ÃÒÐÍÂã‹Ù ¹·ºèÕ §Ñ ¤ºÑ ËÃÍ× ÀÒÂãμÍŒ Òí ¹Ò¨«§èÖ äÁÊ‹ ÒÁÒö ËÅÕ¡àÅèÂÕ §ËÃÍ× ¢´Ñ ¢¹× ä´Œ (ËÃ×ÍÍÒ¨àÃÂÕ ¡§‹ÒÂæ ÇÒ‹ จาํ ໹š à¾ÃÒСÒö١º§Ñ ¤Ñº) จากบทบัญญัติดังกลาวนี้หมายความวา ผูกระทําไดกระทําดวยความจําเปน มิใชตองการกระทํา แตไดกระทําไปเพราะถูกบางสิ่งบางอยางบังคับใหกระทําโดยผูกระทําไมสามารถ หลกี เลย่ี งหรอื ขดั ขนื ได จะเหน็ ไดว า การบงั คบั หรอื การบงการใหก ระทาํ นน้ั มาจากภายนอกโดยทผี่ ถู กู บงั คบั มไิ ดคิดรเิ รม่ิ กระทําการน้ันขนึ้ ดวยใจตนเอง ËÅѡࡳ±¤ÇÒÁจาํ ໹š à¾ÃÒж١ºÑ§¤ÑºμÒÁÁÒμÃÒ ö÷ (ñ) ๑. อยูในบงั คบั หรอื ภายใตอ าํ นาจ ๒. ไมสามารถหลีกเลีย่ งหรอื ขดั ขนื ได ๓. ผกู ระทาํ จะตองมใิ ชผ ูกอ เหตุ ๔. กระทําไปไมเ กินขอบเขตหรอื ไมเ กนิ สมควรแกเหตุ ÍÂãÙ‹ ¹ºÑ§¤ÑºËÃÍ× ÀÒÂãμอŒ ํา¹Ò¨ หมายความวา มีอทิ ธิพลจากภายนอกบงั คับ, บงการใหจ ําตอ งกระทําหรือไมก ระทําการ อยางใดอยางหนึ่ง ซ่ึงการกระทําหรือไมกระทํานั้นเปนความผิด และตองเปนการบังคับ การกระทํามิใชบังคับความรูสึกทางจิตใจเทานั้น การบังคับหรือการบงการนี้ อาจเกิดจากเหตุการณ ธรรมชาติหรอื การกระทําของบคุ คลก็ได เชน ๑. ก. ใชปนขู ข. ให ข. ใชไ มตีหัว ค. ๒. นา้ํ ทว ม ทาํ ใหน าจมนา้ํ ขา วเสยี หายมาก ชาวนาจงึ ตอ งพงั คนั นาผอู น่ื เพอ่ื รกั ษาขา ว ของตนไว äÁ‹ÊÒÁÒöËÅ¡Õ àÅÕè§䴌 ËÃ×ÍäÁÊ‹ ÒÁÒö¢´Ñ ¢×¹ä´Œ หมายความวา ผกู ระทาํ ไมส ามารถหลกี เลยี่ งหรอื ขดั ขนื ได จงึ จาํ เปน ตอ งกระทาํ ความผดิ ลงไป แตถ า เปน กรณที ก่ี ารบงั คบั , บงการนน้ั อาจทจี่ ะหลกี เลยี่ งได, ขดั ขนื ได แตไ มย อมหลกี เลย่ี งขดั ขนื ผกู ระทํายังคงกระทําตอไปเชน น้ี จะอา งความจาํ เปน ไมได ¼ÙŒ¡ÃÐทาํ ¨ÐμŒÍ§ÁãÔ ª‹¼ŒÙ¡Í‹ àËμØ หมายความวา ถา ผกู ระทาํ เปน ผกู อ เหตกุ ารณข นึ้ โดยความผดิ ของตนเองแลว กจ็ ะอา งวา เปนการจําเปนเพราะถกู บังคบั ไมไ ด เชน นาย ก. ทะเลาะกับนาย ข. นาย ข. ควา ไมจะมาตนี าย ก. นาย ก. จงึ หันไปจับตวั ค. บุตรชายของนาย ข. เชน น้ี นาย ก. จะมาอางวาที่ตนจบั ไปนัน้ เพราะความจําเปนเนอื่ งจาก นาย ข. จะตตี นไมได เพราะกรณีดังกลา ว นาย ก. เปนผูก อเหตกุ ารณทะเลาะววิ าทกอ น ¡ÃÐทําä»äÁ‹à¡Ô¹¢Íºà¢μËÃÍ× äÁà‹ ¡¹Ô ÊÁ¤ÇÃá¡‹àËμØ กรณีที่ดูวาการที่กระทําลงไปน้ันเกินขอบเขตหรือไม จะตองพิจารณาการกระทําท่ี ทําลงไปนั้นเปรียบเทียบจากความรายแรงของภยันตรายท่ีกอใหเกิดการกระทําดวยความจําเปน ซ่ึงผูกระทําความผิดไดรับ ถามีสัดสวนเทากันหรือไม ถามีสัดสวนเทากันก็เปนเร่ืองของการกระทําไป ไมเกินขอบเขต แตถ าภยนั ตรายนนั้ นอ ยกวาการท่ีกระทําความผดิ ออกไปก็เปนการเกนิ ขอบเขต

๘๐ การกระทาํ ความผดิ ดว ยความจาํ เปน เพอ่ื ใหต นเองหรอื ผอู น่ื พน จากภยนั ตรายทใี่ กลจ ะถงึ และไมสามารถหลีกเลี่ยงใหพนโดยวิธีอ่ืนใด เมื่อภยันตรายนั้น ตนมิไดกอใหเกิดข้ึนเพราะความผิด ของตน (หรืออาจจะเรยี กงายๆ วา จําเปนเพ่ือใหพ น ภยันตราย) จากบทบัญญัติดังกลาว หมายความวา ผูกระทาํ ไดกระทําดวยความจาํ เปน เพราะภยนั ตราย ทเ่ี กิดข้นึ ซง่ึ อาจจะเกิดข้ึนแกต นเองหรอื ผอู ่นื กไ็ ด แตภ ยันตรายนัน้ ตองเปน ภยันตรายที่ใกลจ ะถึง หลกั เกณฑของความจําเปนเพ่อื ใหพน ภยันตราย ตามมาตรา ๖๗ (๒) ๑. กระทําความผดิ ไป เพื่อใหต นเองหรือผอู ่นื พน จากภยนั ตราย ๒. ภยนั ตรายน้ันเปน ภยนั ตรายท่ใี กลจะถึง ๓. ภยันตรายน้นั ไมส ามารถหลีกเล่ยี งใหพน โดยวธิ ีอ่ืนใดได ๔. ภยันตรายนัน้ ตนมิไดกอใหเ กดิ ขนึ้ เพราะความผดิ ของตนเอง ๕. กระทําไปไมเ กินขอบเขต หรือไมเกินสมควรแกเ หตุ ¡ÃÐทาํ ¤ÇÒÁ¼´Ô ä»à¾Í×è ãËŒμ¹àͧËÃÍ× ¼ŒÍÙ ¹è× ¾Œ¹¨Ò¡ÀÂ¹Ñ μÃÒ หมายความวา ภยันตรายที่จะเกิดตอตัวผูกระทําเองหรือตอผูอื่นก็ได และผูกระทําได กระทําความผิดออกไปเพอ่ื ใหตนเองหรือผูอ ืน่ นน้ั พนจากภยนั ตราย ภยันตรายที่เกิดข้ึน จะเปนภยันตรายตอชีวิตรางกาย ทรัพยสิน หรือสิทธิอื่นใดก็ได เพราะกฎหมายมิไดบังคบั ไว เชน สุนัขบาว่ิงไลกัดนาย ก. นาย ก. จึงว่ิงหนีเขาบาน นาย ข. เชนน้ี แมวารั้วบาน นาย ข. จะเสียหายไปบาง ก็ถือวานาย ก. กระทําไปเพราะความจําเปน เนื่องจากตองการหนี ภยันตรายท่ีเกดิ ข้ึนคือ หนสี นุ ัขบา ÀÂѹμÃÒ¹éѹ໹š ÀÂ¹Ñ μÃÒ·Õèã¡ÅŒ¨Ð¶Ö§ หมายความวา ภยนั ตรายนนั้ ใกลจ ะถงึ ตวั ผกู ระทาํ แลว ผกู ระทาํ ถงึ ไดล งมอื กระทาํ ออกไป ถาเปนภยันตรายท่ีอยูหางไกลออกไป หรือเปนภยันตรายในอนาคต หรือภยันตรายท่ีเกิดข้ึนในอดีต ผูกระทําจะอา งความจาํ เปนไมได เพราะฉะน้ัน ภยันตรายที่จะอางการกระทําดวยความจําเปน จะตองเปนภยันตราย ท่ีกาํ ลงั ปรากฏอยเู ฉพาะหนา หรอื เกดิ ขึ้นแลว และกาํ ลังจะเกิดตอไปอีก เชน เอาจอบไปขุดคันนาเพื่อนบาน เพราะกลัววานํ้าจะทวมแลวนาของตนจะเสียหาย ท้ังๆ ท่ียังไมมีฝนตก เพียงแตมีประกาศของทางกรมอุตุนิยมวิทยาแจงวาจะมีฝนตกหนักเทาน้ัน เชนนถ้ี อื วายงั ไมเ ปนภยนั ตรายทใ่ี กลจะถงึ ÀÂ¹Ñ μÃÒ¹¹éÑ äÁ‹ÊÒÁÒöËÅÕ¡àÅÕÂè §ã˾Œ ¹Œ â´ÂÇ¸Ô ÕÍ×¹è ã´ä´Œ หมายความวา ผูกระทําจะตองหลีกเล่ียงเสียกอน ถาสามารถหลีกเล่ียงได แมจะไดรับ ความลําบากบา ง ÀÂ¹Ñ μÃÒ¹éѹμ¹ÁäÔ ´Œ¡‹ÍãËŒà¡Ô´¢éÖ¹ หมายความวา ถาผูกระทําเปนผูกอใหเกิดภยันตรายขึ้นเองแลว ผูกระทําจะอาง เอาความจาํ เปนมาใชไมได

๘๑ μÇÑ ÍÂÒ‹ § ®¡Õ Ò·Õè ñ÷õð/òõñô จาํ เลยถกู คนรา ยซงึ่ มสี มคั รพรรคพวกมาก และมอี าวธุ ปน ครบมอื ขูบังคับใหเอาเรือรับคนรายขามฟากไปทําการปลนทรัพย ถือวา จําเลยกระทําดวยความจําเปน ไมส ามารถหลีกเลยี่ งหรือขัดขนื ได จงึ ไมตองรบั โทษ ®Õ¡Ò·Õè óð÷/òôøù จําเลยไปชวยงานแตงงานแลวมีคนไลทํารายจําเลย จําเลย วิ่งหนีจะเขาไปทางหองท่ีพวกเจาบาวเจาสาวอยู มีคนก้ันไมใหจําเลยเขาไป จําเลยใชมีดแทงเขาตาย ศาลฎีกาตัดสินวาเปนเร่ืองจําเปนตามมาตรา ๖๗ (๒) แตเกินสมควรแกเหตุ เพราะภัยประการแรก คือถูกทําราย ภัยประการหลังก็คือทํารายเขาดวยการใชมีดแทง ภัยทั้งสองเทากัน ถาเทากันถือวา เกินสัดสวน เพราะจําเปนนั้นเปนการกระทําตอบุคคลที่สาม ถาใชมีดแทงคนท่ีว่ิงไลทําราย เปน การกระทาํ โดยปองกนั ปองกันเปนการกระทําตอ ผูกอ ภยั ทํารา ยตอ ทํารายไดส ัดสวนกันไมเ กิน ®Õ¡Ò·Õè ñùöñ/òõòø หมูใชปนจ้ีขาวขับรถหลบหนีตํารวจดวยความเร็วสูงในเวลา กลางคืน โดยบังคับไมใหเปดไฟ ขาวกลัวตายจึงทําตามท่ีหมูส่ัง รถของขาวชนตุย ตุยตาย ขาวไมมี ความผิด เพราะบุคคลในภาวะวิสัยและพฤติการณเชนเดียวกับขาวโดยท่ัวไปไมอาจใช ความระมัดระวังไดดีกวา ขาว ฉะนัน้ จึงตองถือวา ขาวไมประมาท (ไมตอ งอางจําเปน ตามมาตรา ๖๗ เพราะขาวขาดเจตนาพิเศษไมมีเจตนาจะฆาใคร) ขาวไมมีความผิดฐานประมาทเปนเหตุใหผูอ่ืน ถึงแกค วามตาย ตามมาตรา ๒๙๑ แตหมูประมาทตอ งรับผดิ ในความตายของตยุ ตามมาตรา ๒๙๑ ในฐานะทเ่ี ปน ผกู ระทําความผดิ เอง (และเทยี บคําพพิ ากษาฎกี าท่ี ๑๐๔/๒๔๙๔) ®Õ¡Ò·èÕ ÷óô/òõòù จําเลยขุดหลุมบนไหลถนนสาธารณะเพ่ือเปนทางระบายน้ํา จากนาทจี่ าํ เลยทาํ เพอื่ ใหน าํ้ ลงไปในคลองสาธารณะ เพอื่ ไมใ หน า้ํ ทว มตน ขา วของจาํ เลย เมอ่ื ฝนจะตก มาก ถอื วา จาํ เลยมคี วามผดิ ฐานทาํ ใหเ สยี ทรพั ยท ่ใี ชหรือสาธารณประโยชน คือ มาตรา ๓๖๐ จําเลย จะอางวากระทาํ ไปดวยความจาํ เปน ตามมาตรา ๖๙(๒) ไมไดเพราะฝนยงั ไมตก ยังไมม ีน้ําทวมตน ขาว ถือวาภยันตรายยังอยูหางไกล และแมฝนตกมากและน้ําทวมตนขาว จําเลยก็สามารถใชเครื่องสูบน้ํา สูบนํ้าออกจากนาได เหน็ วา ภยันตรายนน้ั สามารถหลีกเลยี่ งใหพ น โดยวิธอี นื่ ใดได ¡Òû‡Í§¡¹Ñ â´ÂªÍº´ÇŒ ¡®ËÁÒ ÁÒμÃÒ öø ผูใดจําตองกระทําการใดเพ่ือปองกันสิทธิของตนหรือของผูอื่น ใหพนภยันตราย ซ่ึงเกิดจากการประทุษรายอันละเมิดตอกฎหมาย และเปนภยันตรายท่ีใกลจะถึง ถา ไดก ระทาํ พอสมควรแกเ หตุ การกระทาํ นน้ั เปน การปอ งกนั โดยชอบดว ยกฎหมาย ผนู น้ั ไมม คี วามผดิ คํา͸ºÔ Ò ๑. การกระทาํ เพอ่ื ปอ งกนั สทิ ธนิ ใ้ี กลก นั กบั การกระทาํ โดยจาํ เปน ในขอ ทวี่ า เพอ่ื ตนเอง หรือผอู ่นื ใหพ น ภยันตรายที่ใกลจ ะถงึ และกระทําพอสมควรแกเ หตุ แตมขี อแตกตางกนั ดังนี้ ๑.๑ ภยันตรายในการปองกันจะตองเกิดภยันตรายอันละเมิดตอกฎหมาย จากการกระทําของบุคคลโดยตรง สวนภยันตรายในความจําเปน เปนภยันตรายที่เกิดจากธรรมชาติ สัตวห รอื บุคคลและจะเปน ภยันตรายทล่ี ะเมิดกฎหมายหรือไมก็ได

๘๒ ๑.๒ การปองกัน ตองกระทําเพ่ือปองกันสิทธิของตนเองหรือของผูอื่น สวนความจําเปนไมจ ําเปนตอ งเปน สิทธิ เปนการกระทําโดยความจาํ เปน อยา งอน่ื กไ็ ด ๑.๓ การปองกัน กฎหมายไมไดมีบทบัญญัติไววาจะตองไมสามารถขัดขืน หรอื หลกี เลยี่ งได สว นความจาํ เปนผูกระทาํ จะตองไมสามารถหลีกเล่ยี งหรอื ขัดขนื ได ๑.๔ การปองกัน ตองเปนการกระทําตอผูกอภยันตรายอันละเมิดตอกฎหมาย สวนความจาํ เปน ตองกระทาํ ตอ บุคคลอ่ืน หรือบุคคลทสี่ ามไมใชผกู อภยันตราย ๑.๕ การปองกัน ถือวากระทําโดยชอบดวยกฎหมายไมมีความผิด สวนความ จําเปน เปนความผดิ แตกฎหมายไมเอาโทษ ๑.๖ การปองกัน กฎหมายไมไดบัญญัติวา ภยันตรายน้ันตนมิไดกอใหเกิดขึ้น โดยความผิดของตนหรือไม สว นความจาํ เปน จะตองไมเ ปนผกู อ ใหเ กดิ เพราะความผิดของตน ๒. คําวา “สิทธิ” หมายความถึงประโยชนอันชอบธรรมที่บุคคลมีอยูโดยกฎหมาย ใหความรับรองและคุมครองให ฉะนั้น จึงอาจเปนสิทธิเก่ียวกับชีวิต รางกาย เสรีภาพ เกียรติยศ ช่ือเสียงหรือทรัพยสิน หรือสิทธิอ่ืนๆ ที่กฎหมายรับรองและคุมครองให ไมวาสิทธิน้ันจะเปนของ ตนเองหรือผูอื่น เม่ือมีผูกอใหเกิดภยันตรายอันละเมิดกฎหมายข้ึน และเปนภยันตรายท่ีใกลจะถึง ผูน้ันก็เกิดสิทธิปองกันโดยชอบดวยกฎหมาย ฉะน้ัน สาระสําคัญของการปองกันจึงอยูที่ภยันตราย อันใกลจะถึง ถายังไมใกลหรือไมมีจะอางสิทธิปองกันไมได แตถาภยันตรายท่ีละเมิดตอกฎหมายนั้น ถงึ หรอื ใกลจ ะถงึ ยอ มมีอาํ นาจทีจ่ ะใชสิทธปิ องกันพอสมควรแกเหตุใหพ นจากภยนั ตรายได กฎหมาย ไมไดบ งั คบั ใหผกู ระทําการปองกันตอ งหลบหนี สิทธปิ องกันตวั เกดิ ขน้ึ และมอี ยูตลอดเวลาท่ีมีภัยอยู ๓. หลกั ของการอา งวา ปอ งกนั สทิ ธนิ น้ั มขี อ ทจี่ ะตอ งพจิ ารณาโดยเอาตวั ผอู า งสทิ ธปิ อ งกนั มาเปรียบเทียบเสมือนวา ถาผูอางวาการปองกันสิทธิอยูในที่เกิดเหตุ ผูอางสิทธิปองกันจะกระทํา ตอ ผูน ัน้ เพอ่ื ปอ งกนั สทิ ธิของตนไดห รอื ไม คอื มีภยันตรายทใี่ กลจ ะถงึ ที่เกิดสิทธิปองกันไดห รือไม ®¡Õ Ò·Õè ùóõ/òõðñ ขอเท็จจริงปรากฏวา นายตรวจสรรพสามิตกับพลตํารวจไป ตรวจจับเหลาเถื่อนในบานของจําเลยโดยไมมีหมายคน เพราะฉะน้ันเราจะเห็นไดวาบานของจําเลย เปนที่รโหฐาน เมื่อจะเขาไปคนก็ตองมีหมายคนเพราะไมใชเปนการกระทําความผิดซึ่งหนา ซึ่งจะ ทําใหเจาพนักงานมีอํานาจจับกุมได ปรากฏวาเขาไปจับในบานในเวลากลางคืนโดยไมมีอํานาจ เพราะฉะน้ันผูท่ีถูกจับก็มีสิทธิในการท่ีจะปองกันสิทธิของตัวเองไดโดยชอบดวยกฎหมายเพราะถือวา เจา พนกั งานกระทําโดยไมม อี ํานาจ ®Õ¡Ò·èÕ óò/òõñð ผูตายเรียนหนังสืออยูวัดละหาร ซ่ึงจําเลยเปนครูอยู ทั้งเปน เด็กหญิงและเปน หลานของจําเลย มีบานอยตู ิดบา นจําเลย จําเลยไดข ึงลวดเสน เดียว และเหลก็ ไวใ น บริเวณบานจําเลย และปลอยกระแสไฟฟาใหแลนไปตามลวดน้ัน ตามปกติเปนอันตรายนอยเวนแต คนท่ีถูกสายน้ันเปยกนํ้า เมื่อจวนสวางผูตายเขาไปในเขตร้ัวบานจําเลย แลวถูกสายไฟฟาของ จําเลยถึงแกความตาย ดังนี้ จําเลยยอมมีความผิดฐานฆาคนตายโดยไมเจตนา ที่จําเลยอางวาเปน

๘๓ การปองกันสิทธิน้ัน ศาลจะตองพิจารณาเสมือนวา ถาจําเลยอยูในท่ีเกิดเหตุขณะเกิดเหตุจําเลยจะมี สิทธิทาํ รายเพื่อปองกนั สทิ ธิของตนหรอื ไม ขอเท็จจรงิ ในคดีนี้จาํ เลยยอ มไมม ีสิทธิทํารา ยผูตาย จงึ ถือ ไมไดวาการกระทําของจําเลยเปนการปองกันสิทธิของตนโดยชอบดว ยกฎหมาย ®Õ¡Ò·èÕ óó/òõñð จาํ เลยรูตัววาผูตายจะเขา มาหาจําเลย จําเลยหา มและเตรยี มปนไว เพ่ือยิงผูตาย ผูตายมาเคาะประตูหองนอนเรียกใหเปดประตูจําเลยเปดประตู พอผูตายยางเขาไป จําเลยพูดวาไมตองเขามาและยิงทันที ผูตายกับจําเลยเคยไดเสียกันมากอน แมตางแตงงานไปแลว ก็มาเสมอด่ังนี้ เห็นไดวาผูตายไปหาจําเลยตามที่เคยกระทํามา แมจําเลยจะหามก็ไมทําใหผูตาย เขาใจวาเปนจริงจังเม่ือผูตายไปหาจําเลยก็เคาะประตูเรียกหาใชใชกําลังดึงดันจะเขาไปใหไดไม จะวา เปนการประทุษรายอันผิดกฎหมายหาไดไม หากจําเลยไมคิดฆาผูตายแลวเพียงแตไมเปดประตู และ แสดงความไมยินยอมใหเห็นอยางจริงจัง ผูตายก็คงยังเขาไปทําอันตรายแกจําเลยไมได แตจําเลย กลับเปดประตูหอง ซ่ึงเปนธรรมดาที่ผูตายจะเขาไป พอผูตายเขาไปจําเลยก็ยิงทันที การกระทําของ จําเลยจึงไมเ ปน การปองกนั ในกรณที ภ่ี ยนั ตรายอนั ละเมดิ กฎหมายนนั้ เปน การกระทาํ ของผอู า งวา กระทาํ การปอ งกนั โดยถูกบุคคลอื่นกระทําตอผูกอภยันตรายน้ันแลวตนกระทําตอไปเชนนี้จะอางวาเปนการปองกันสิทธิ ไดห รือไมแ ยกพิจารณาได ๓.๑ การตอ สขู ดั ขวางเจา พนกั งานหรอื ราษฎรผกู ระทาํ การโดยชอบดว ยกฎหมาย เชน เจาพนักงานหรือราษฎรทําการจับกุมผูกระทําผิดอันละเมิดกฎหมายนั้นโดยชอบดวยกฎหมาย ผถู กู จบั กมุ จะตอ สขู ดั ขวางอา งวา กระทาํ โดยปอ งกนั ไมไ ด เพราะไมม สี ทิ ธทิ จี่ ะทาํ การปอ งกนั โดยตนเปน ผูกอภัยข้ึนเจาพนักงานหรือราษฎรที่ทําการจับกุมโดยชอบตางหาก เปนผูมีสิทธิที่จะใชความปองกัน ทั้งหลายเทาท่ีเหมาะแกพฤติการณแหงเร่ืองในการจับผูน้ัน ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณา ความอาญามาตรา ๘๓ ฉะนั้น ในกรณีท่ีเจาพนักงานหรือราษฎรจับกุมผูกระทําผิดโดยชอบดวย กฎหมายแลว แมจะถูกกระทําจากเจาพนักงานหรือราษฎรผูจับกุมทํารายเอาเพ่ือการจับกุม ในกรณี ท่ีผูถูกจับขัดขวางหรือจะขวางการจับ หรือจะหลบหนีก็จะทํารายตอบอางวาปองกันไมได แตถาเปน กรณีที่เจาพนักงานหรือราษฎรกระทําการจับกุมโดยไมชอบดวยกฎหมาย ผูจะถูกจับมีสิทธิปองกันได เพราะถอื เปน การละเมิดกฎหมาย ®Õ¡Ò·Õè öøù/òõñö (ประชุมใหญ) ขอเท็จจริงปรากฏวาผูเสียหายกับพวกเปน เจาหนาท่ีตํารวจเขาไปจับกุมจําเลยกับพวกซึ่งเลนการพนันอยูบนบานซึ่งเปนความผิดซ่ึงหนา จําเลยกับพวกก็แตกฮือออกมาหลบหนีคนละทิศคนละทาง จําเลยก็มาเผชิญหนากับผูเสียหาย ผูเสียหายเขาไปจับจําเลย จําเลยก็สะบัดหลุด ผูเสียหายใชปนสั้นตีศีรษะแตกเลือดไหล นอกจากน้ัน ก็มีเจาหนาที่ตํารวจอ่ืนก็กรูเขามาเพราะเห็นมีการลงไมลงมืออยางนั้น จําเลยกลัวจะถูกทํารายอีก กเ็ ลยใชม ดี ปลายแหลมขนาดเลก็ แทงผเู สยี หายซง่ึ เปน เจา หนา ทตี่ าํ รวจคนทใี่ ชอ าวธุ ปน ตศี รี ษะจาํ เลยแตก แทงไป ๒ ที ผูเสียหาย ไดรับบาดเจ็บ จําเลยถูกดําเนินคดีขอหาตอสูขัดขวางการจับกุมของ

๘๔ เจาพนกั งานโดยใชอาวุธ ศาลฎกี าวนิ ิจฉยั วา ในขณะที่ผูเสยี หายกับพวกเขาไปจับกุมจาํ เลยกบั พวกนั้น แมวาผูเสียหายจะมีอํานาจจับได แตก็ตองใชวิธีการจับตามท่ีบัญญัติไวในประมวลกฎหมาย วิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๘๓ วรรคสอง คือ ถาบุคคลซึ่งจะถูกจับขัดขวางหรือจะขัดขวาง การจับกุมหรือหลบหนี หรอื พยายามจะหลบหนี ผูท าํ การจบั มีอํานาจใชว ิธีหรือความปองกนั ทง้ั หลาย เทาที่เหมาะแกพฤติการณแหงเรื่องในการจับกุมน้ัน หมายความวาถาหากผูถูกจับขัดขวางหรือ จะขดั ขวางการจับหรอื หลบหนี หรอื พยายามจะหลบหนี ผูที่ทาํ การจบั น้นั กม็ ีอาํ นาจในการท่ีจะใชวธิ ี หรอื ความปอ งกันทงั้ หลายเทาทเ่ี หมาะแกพฤติการณ ฉะนัน้ ในกรณนี ีศ้ าลฎีกาวนิ จิ ฉยั วา แมผ เู สยี หาย จะมอี าํ นาจ แตก ารใชว ธิ จี บั กมุ ดงั กลา วนนั้ เปน การใชว ธิ กี ารจบั ทร่ี นุ แรงเกนิ ความเหมาะสมแกพ ฤตกิ ารณ การจบั จาํ เลยกบั พวกของผเู สยี หายจงึ ถอื วา ไมช อบดว ยกฎหมายเพราะใชว ธิ รี นุ แรงเกนิ กวา ทก่ี ฎหมาย ใหอํานาจไว ฉะนั้นจําเลยชอบที่จะปองกันสิทธิของจําเลยใหพนจากภยันตรายอันเกิดจากการจับ โดยใชวิธีการประทุษรายอันละเมิดตอกฎหมายน้ีได การที่จําเลยใชมีดปลายแหลมขนาดเล็ก แทงไปเพยี ง ๒ ครัง้ ก็ถือวาพอสมควรแกเ หตุ เปนการปองกนั โดยชอบดว ยกฎหมาย ๓.๒ ถาผูนั้นไดกระทําความผิดจนเปนเหตุใหผูอ่ืนกอภัยขึ้นแลว แมภัยนั้น จะเปนการละเมิดกฎหมาย ผกู ระทําความผดิ ทเ่ี ปน เหตใุ หผอู นื่ กอ ภยั ข้ึน จะอา งวา กระทําการปอ งกัน ไมไ ด ในกรณีที่ผูกอภัยขึ้นกอน กับผูกระทําตอบท่ีผูกอภัยจะอางปองกันไมได ถาภัยนั้นเพียงเล็กนอย การกระทําตอบเปนการเกินสมควรที่ไมคาดคิดวาจะกระทําถึงเพียงนั้นแลว ผทู ่กี อภัยครั้งแรกอาจปองกันได เชน ก. เอาอฐิ ขวา งปาเรือน ข. แลววิ่งหนไี ป ข. ถอื หอกวิ่งไลท าํ ราย ก. แต ก. ตี ข. ตาย ดังนี้ วินิจฉัยวา ก. ไดว ง่ิ หนีจากหนาเรือน ข. ไปแลว ข. ไมม เี หตอุ ันใดท่สี มควร จะถอื หอกว่งิ ทําราย ก. ตอ ไป การกระทํา ก. จึงเปน การปอ งกนั โดยชอบดวยกฎหมาย ๓.๓ ในกรณีตางฝายตางสมัครใจวิวาทตอสูกัน แมภัยที่แตละฝายสมัครเขาตอสู กันนน้ั จะเปนการละเมดิ กฎหมาย ฝายใดจะอางวา กระทําเพอ่ื ปอ งกนั ตนไมได เพราะไมมีกฎหมาย ใหอํานาจกระทําได จึงไมมีสิทธิปองกันภัยการวิวาทตอสูกันน้ัน หมายความวาท้ังสองฝายสมัครใจ เขาตอสูกันโดยท่ีการทา และรับคําทาแลวเขาตอสูกัน ในกรณีเชนน้ีใครจะเปนฝายลงมือกอนกัน หรือไม ไมส ําคญั ตางกป็ องกนั ไมได แตในกรณีที่อีกฝายหนึ่งทาอีกฝายหน่ึงตอบวา เอาก็เอา แตไมไดทํา อะ ไรหรือในตอนตน วิวาทตอสูกันแลวแยกกันไป ตอมาจึงมีการกระทํากันขึ้นอีก เชนนี้อาจอาง การปองกนั สทิ ธไิ ด หลักท่ีวาผูกระทําการปองกันไมจําเปนตองหลบหนี เฉพาะท่ีหลบหนี ไมท นั หรอื แมจ ะหลบหนที นั ก็ไมพน อันตรายนน้ั จงึ ไมต อ งหลบหนี และใชสิทธิปอ งกันไดตามสมควร แกเ หตุ แตถ า หลบหนไี ดท นั หรอื พอจะหลบหนใี หพ น ภยั ได แตไ มห ลบหนกี ลบั กระทาํ ตอ ผนู น้ั เชน นก้ี รณี อาจถอื วา ภยั ยังไมใ กลจะถึงไมกอใหเ กิดสิทธิปอ งกนั อีกอยางอาจถือเปน การสมคั รใจตอสวู วิ าทกัน อา งสิทธปิ อ งกนั ไมได

๘๕ ๔. ตามทไี่ ดก ลา วมาในขอ ๒ เมอื่ มผี กู อ ภยนั ตรายทล่ี ะเมดิ ตอ กฎหมายและภยนั ตราย นั้นใกลจะถึงผูตองประสบกับภัยนั้นยอมมีสิทธิปองกันไดตลอดไปที่ภัยน้ันยังมีอยูจนกวาภัยนั้น จะสน้ิ สดุ แตท ก่ี ลา วมาเปน ภยั เกยี่ วกบั ชวี ติ และรา งกาย ตอ ไปจะไดพ จิ ารณาภยั ทเี่ กดิ เกย่ี วกบั ทรพั ยส นิ เกียรติยศและช่ือเสียง เชน ในกรณีลักทรัพย แมการลักทรัพยจะสําเร็จต้ังแตทรัพยเคลื่อนท่ีแตภัยใน การลกั ทรพั ยห าสนิ้ สดุ ไม ภยั ยงั มอี ยตู ลอดทที่ รพั ยน นั้ ยงั อยใู นมอื คนรา ย เจา ทรพั ยย อ มมสี ทิ ธปิ อ งกนั ไดต ามสมควรแกเหตุ ตลอดเวลาทีค่ นรายกาํ ลังพาทรพั ยห นไี ป ตามหลักทกี่ ลาวในขอ ๔ เหน็ ไดว า การที่จะเกดิ สิทธปิ อ งกนั ได ภัยนั้นยังไมส ้นิ สดุ ถ ากระทําในขณะภัยสิ้นสุดสิทธิปองกันก็ยอมสิ้นสุดดวย เชน ในการลักทรัพยผูรายไดท้ิงทรัพย แล ะว่ิงหนีเจาทรัพยหรือพวกของเจาทรัพยที่ติดตามก็ไมมีเหตุอันใดท่ีจะปองกันทรัพยน้ันอีกได หา กไปทํารายหรือฆาผูรายตาย จะอางปองกันทรัพยไมได เกี่ยวกับการปองกันชีวิตและรางกาย ก็เชน เดยี วกนั ตอ งปรากฏวา ภัยนน้ั ยงั ไมสิ้นสุดถา ภยั ส้ินสดุ ลง การปองกนั กไ็ มม ี เชน การทาํ รายกัน เม่ืออีกฝายหน่ึงแยงอาวุธไปจากอีกฝายหนึ่งหรืออาวุธหลุดมือไป ไมมีอาการท่ีจะกลับมาทํารายได อีกฝา ยหนึ่งจงึ ทํารา ยเอาในโอกาสน้ี จะอางปอ งกันไมได แตถา เปน กรณีทอี่ าวธุ หลุดมือจากผูท าํ รา ยแลว แตม โี อกาสทจี่ ะหยบิ เอามาได หรอื แยง อาวธุ มาได ถา มโี อกาสทจี่ ะแยง เอามาทาํ รา ยไดห รอื แสดงกริ ยิ า อาการจะทาํ รา ยอยู ในกรณีเชนนี้ถอื วา ภัยยงั ไมสนิ้ สดุ ใชสทิ ธปิ องกันได ๕. การกระทําเพอื่ ปอ งกันสิทธขิ องตนจะไมมีความผิด ตองเปน การกระทําพอสมควร แกเ หตุ แตถ า เกนิ กวา เหตอุ าจไดร บั โทษตามมาตรา ๖๙ การกระทาํ พอสมควรแกเ หตนุ ี้ เปน ขอ เทจ็ จรงิ เปนอํานาจหนาท่ีของศาล วินิจฉัยจากพฤติการณและพยานหลักฐาน คือ เอาภัยท่ีใกลจะถึงนั้น มา เปรียบเทียบกับผลท่ีผูจะไดรับภัยน้ันกระทําลงไปวาเหมาะสมกันหรือไม เชน ปนกับปนหรือปน กับมีด หรือดาบท่รี ายแรง ผูท จี่ ะไดรับภัยอาจใชปนยิง แมจะถึงตายก็ถือวา ปอ งกันพอสมควรแกเ หตุ มีดตอ มีดหรือไมก ็ถอื วาเปน การปอ งกนั พอสมควรแกเหตุ ก ารปองกันพอสมควรแกเหตุน้ี นอกจากจะไมมีความผิดทางอาญาแลว ในทางแพง ก็ ไดรับผลโดยไมตองชดใชคาเสียหายดวย เพราะไดรับนิรโทษกรรมตามประมวลกฎหมายแพงและ พาณิชย มาตรา ๔๔๙-๔๕๐ ®¡Õ Ò·Õè õùô/òôùò เขาไปขุดดินทําทางน้ําในท่ีดินของผูอ่ืนเพ่ือปองกันภยันตราย สาธารณะอนั แลเหน็ อยวู า จะเกดิ ขน้ึ นน้ั ไมเ ปน ความผดิ ฐานทาํ ใหเ สยี ทรพั ย นอกจากนนั้ กไ็ มเ ปน ความผดิ ฐานบกุ รกุ ดว ย แมจ ะเปน การรบกวนการครอบครองอสงั หารมิ ทรพั ยข องผอู นื่ โดยปกตสิ ขุ ตามมาตรา ๓๖๒ กต็ าม เพราะถือวา ผกู ระทํามีอํานาจตามประมวลกฎหมายแพงฯ มาตรา ๔๕๐ ที่จะกระทาํ ได ®Õ¡Ò·Õè ñøôö/òõðð (ประชุมใหญ) ก่ิงง้ิวของโจทกรุกลํ้าเขาไปเหนือท่ีดินของจําเลย เปนการละเมดิ ตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๓๓๕ ประกอบดวยมาตรา ๔๒๐ จําเลยตองบอกกลาวกอน ตาม ป.พ.พ. มาตรา ๑๓๔๗ จงึ จะตดั ได การทจี่ าํ เลยตดั กงิ่ งวิ้ นนั้ โดยไมบ อกกลา วโจทกก อ นจะมคี วามผดิ ทา งอาญาหรือไมตองพิจารณาถึงเจตนาของจําเลยอีกช้ันหนึ่ง การที่จําเลยเพียงกระทําการปองกัน

๘๖ กร รมสิทธ์ิในทรัพยสินของตนตามท่ีกฎหมายอนุญาตใหทําไดโดยท่ัวไป แตมิไดปฏิบัติใหครบถวน ตามกฎหมาย ยงั ไมมีเจตนากระทาํ ผดิ ทางอาญา ®¡Õ Ò·èÕ ÷ø-÷ù/òõóò การท่ีจําเลยเปนฝายกอเหตุดาโจทกกอน เมื่อโจทกจะเขา มาทาํ รายรา งกาย จาํ เลยจึงไดท าํ รายโจทกน ้นั ไมเปนการปอ งกนั ®Õ¡Ò·Õè ÷ñóõ/òõô÷ (») เหตุคดีนี้เกิดเพราะจําเลยเปนผูกอเหตุขึ้นกอน และ เปน การสมคั รใจทะเลาะววิ าททาํ รา ยรา งกายซง่ึ กนั และกนั มใิ ชเ ปน ภยนั ตรายซง่ึ เกดิ จากการประทษุ รา ย อนั ละเมิดตอกฎหมาย จําเลยจะอา งวาการกระทาํ เปน การปอ งกนั โดยชอบดว ยกฎหมายไมได ®¡Õ Ò·Õè ñòõö/òõóó ผเู สยี หายไปพบจาํ เลยและพดู ตอ วา เรอื่ งโคของจาํ เลยกนิ ตน ยาง ขอ ง ผูเสียหายใหจําเลยใชเงิน จําเลยไมให เกิดโตเถียงกัน ผูเสียหายวาไมใหจะเอาตายและชักมีด ปล า ย แหลมเดินเขาหาจําเลยในระยะประมาณ ๓ วา เพ่ือจะแทงจําเลย จําเลยพิการขาขวาดวน น่ังอยูบนแครจะขยบั ตวั หนยี อมไมทัน ในภาวะเชนนี้นับวาเปนภยนั ตราย ซึ่งเกดิ จากการประทษุ รา ย อนั ละเมดิ ตอ กฎหมายและเปน ภยนั ตรายทใี่ กลจ ะถงึ จาํ เลยยงิ ผเู สยี หาย ๑ นดั กระสนุ ปน ถกู ผเู สยี หาย บริเวณไหลซ า ย ดงั นจ้ี ําเลยกระทําพอสมควรแกเหตุจงึ เปนการปองกันโดยชอบดว ยกฎหมาย ®¡Õ Ò·èÕ óùõõ/òõô÷ การท่ีจําเลยใชอาวุธปนยิงผูตายเน่ืองจากผูตายกับ น. ภริยา จํา เ ล ยอยูดวยกันภายในหองนอนตามลําพังสองตอสอง และจําเลยพบเห็นเหตุการณโดยไมคาดคิด มากอ น จาํ เลยเกดิ ความโมโหหรอื มอี ารมณโ กรธ จงึ ยงิ ไปในขณะนนั้ ทนั ทที พี่ บเหน็ การกระทาํ ของจาํ เลย จึงไมเปน การปองกนั โดยชอบดว ยกฎหมายตาม ป.อ.มาตรา ๖๘ แตเ ปนการกระทําโดยเหตุบันดาล โทสะตาม ป.อ.มาตรา ๗๒ ®Õ¡Ò·èÕ öôùð/òõôø แมขณะเกิดเหตุผูตายจะเขาไปในบริเวณบอปลากัดของจําเลย เพ่ื อ ลกั ปลากัด ซึ่งถาจาํ เลยพบเห็นเขาจําเลยยอมมสี ิทธิทํารายผตู ายท่พี อสมควรแกเหตุเพ่อื ปองกัน ทรั พ ยสินของจําเลยได แตกระแสไฟฟาที่จําเลยปลอยผานเสนลวดท่ีลอมรอบบอปลากัดยอมเปน อัน ต ร ายรายแรงโดยสภาพซ่ึงสามารถทําใหผูอ่ืนถึงแกความตายได สวนทรัพยสินของจําเลย เปนเพยี งปลากัดมลู คาไมม าก การปลอ ยกระแสไฟฟา เขา เสน ลวดกับการปอ งกันทรพั ยส ินของจาํ เลย ยอ มไมเปนสัดสว นกนั การกระทําของจําเลยจงึ เปนการปองกันสิทธิของตนท่เี กนิ สมควรกวา เหตตุ าม ป.อ . ม าตรา ๖๙ จําเลยจึงมีความผิดฐานมิไดมีเจตนาฆาแตทํารายผูตายจนเปนเหตุใหผูตายถึงแก ความตายตาม ป.อ. มาตรา ๒๙๐ วรรคแรก ประกอบมาตรา ๖๙ ®¡Õ Ò·èÕ ôôð/òõõõ โจทกรวมและจําเลยตางสมัครใจวิวาทตอสูกันแมฝายใดจะใช อาวุธปนยิงกอนกไ็ มใชเ รือ่ งสาํ คญั เพราะเมอ่ื สมคั รใจววิ าทกนั แลว อีกฝายจะอางวาตนใชอ าวุธปนยิง อีก ฝ ายหน่ึงเพื่อปองกันสิทธิไมได จําเลยจึงไมอาจอางไดวาการกระทําของจําเลยเปนการปองกัน โดยชอบดว ยกฎหมาย

๘๗ ®Õ¡Ò·èÕ òõóù/òõõõ จําเลยมิไดอยูในกลุมวัยรุนท่ีมีเรื่องบาดหมางกับกลุมผูตาย การทจี่ าํ เลยเมาสรุ าสง เสยี งเอะอะโวยวายเปน เหตใุ หผ ตู ายไมพ อใจ จงึ มใิ ชเ รอื่ งทจี่ าํ เลยเปน ฝา ยกอ เหตุ ขนึ้ กอ นหรอื จาํ เลยมเี จตนาทจ่ี ะหาเรอื่ งทะเลาะววิ าทกบั กลมุ ของผตู าย ถอื ไมไ ดว า จาํ เลยสมคั รใจทะเลาะ วิวาทกบั ผูตาย การท่ผี ตู ายเดนิ ไปตบหนา จาํ เลย และพวกของผูตายอีก ๕ คน บางคนมอี าวธุ ติดตวั ไปดวย ไดแก ไมสนกุ เกอร ไมก วาด ไมห นาสาม และมีดอีโตเ ขา ไปรุมทาํ รา ยจําเลย จาํ เลยจึงใชเหลก็ คลายมดี แทงผตู ายและผูเ สียหาย จงึ เปน การกระทําเพอื่ ปองกันสทิ ธขิ องตนทเ่ี กดิ จากการประทุษรา ย อัน ล ะ เมิดตอกฎหมาย เปนภยันตรายที่ใกลจะถึง และเมื่อเปรียบเทียบอาวุธที่ใชแลวถือวาพอสมควร แก เ ห ตุ การกระทําของจําเลยจึงเปนการปองกันโดยชอบดวยกฎหมายตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๖๘ จาํ เลยจงึ ไมมีความผิดฐานฆา ผูตายและทาํ รายผเู สยี หายเปนเหตุใหไ ดร บั อันตรายแกก าย ®¡Õ Ò·èÕ ùò÷ö/òõõõ ผตู ายเปน ผกู อ เหตแุ ละวงิ่ ไลท าํ รา ย ร. จากโรงลเิ กจนไปถงึ ทเี่ กดิ เหตุ แลวใชม ดี ฟน แขน ร. ไดร ับบาดเจบ็ และเตะ ถบี ร. จนลมลงแลว ใชอาวุธปน จอ ร. พรอ มจะยงิ และ พูด ว ามึงตาย อันเปนการหมายเอาชีวิต ร. นับเปนภยันตรายซ่ึงเกิดจากการประทุษรายอันละเมิด ตอ ก ฎ หมายและเปนภยันตรายใกลจะถึง จําเลยไดหามปรามแลวแตผูตายไมเชื่อฟง การที่จําเลยใช อาวุ ธ ปนยิงผูตายในทันทีทันใดจึงเปนการยับย้ังการกระทําของผูตาย และปองกันชีวิต ร. ทั้งจําเลย ยิงปนเพยี งนดั เดียว ถอื ไดว า จําเลยกระทาํ พอสมควรแกเ หตุ การกระทาํ ของจาํ เลยจึงเปนการปองกนั โดยชอบดว ยกฎหมายตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๖๘ จําเลยจงึ ไมมคี วามผดิ ฐานฆาผอู ่นื ®¡Õ Ò·èÕ ñ÷õøô/òõõõ กอ นเกดิ เหตจุ าํ เลยเปน ฝา ยเรมิ่ ตน ดา วา ผตู ายกอ น ทงั้ ขณะนนั้ จ. แ ล ะผูตายกําลังขุดดินเพ่ือวางทอประปาไมอยูในวิสัยของผูท่ีคิดจะหาเร่ืองทํารายจําเลยมากอน จึง ไ มมีเหตุผลท่ีผูตายจะเขาไปล็อกคอจําเลยและลากเขาไปทํารายในเขตที่ดินของ จ. เมื่อเหตุเกิด ในบริเวณเขตท่ดี นิ ของ จ. แสดงถึงพฤตกิ ารณข องจําเลยที่มุงประสงคจ ะเขาไปทะเลาะวิวาทกับผูตาย แมก อ นเกดิ เหตจุ าํ เลยและผตู ายทะเลาะววิ าททาํ รา ยรา งกายกนั โดยจาํ เลยอา งวา จ. รว มทะเลาะววิ าท ดว ย กห็ าไดท าํ ใหพ ฤตกิ ารณส มคั รใจทะเลาะววิ าทของจาํ เลยเปลยี่ นแปลงไปเปน ผถู กู ทาํ รา ยฝา ยเดยี วไม ผตู ายรปู รา งใหญก วา จาํ เลยและอายุนอยกวาจําเลย หากผตู ายแยงอาวุธปนมาจากจําเลยไดย อมยาก ทจี่ าํ เลยจะแยง กลบั ไปได เมอ่ื โจทกร ว มที่ ๑ เขา ไปหา มและดงึ ผตู ายออกมาหา งตวั จาํ เลย จงึ เปน โอกาส ใหจําเลยชักอาวธุ ปน ออกมายิงผูตาย ๒ นัด ในขณะที่จําเลยถอยหลงั ไปประมาณ ๒ เมตร แลวหนั มายิงโจทกรว มท่ี ๑ อีก ๑ นัด ซึง่ หากยังอยใู นเหตุการณกอดปลา้ํ ทาํ รา ยกันระหวา งจําเลยกบั ผตู าย ยอ มไมม โี อกาสทจี่ าํ เลยจะยงิ ไดถ นดั เชน น้ี แสดงใหเ หน็ วา ไมม ภี ยนั ตรายใดทใ่ี กลจ ะถงึ อนั จะทาํ ใหจ าํ เลย อางเหตปุ อ งกนั ได การกระทําของจาํ เลยจึงไมใชเ ปน การปองกนั โดยชอบดว ยกฎหมาย