Biblia latină Vulgata

["Liber Esdr\u00e6 1 In anno primo Cyri regis Persarum, ut compleretur verbum Domini ex ore Jeremi\u00e6, suscitavit Dominus spiritum Cyri regis Persarum : et traduxit vocem in omni regno suo, etiam per scripturam, dicens : 2 H\u00e6c dicit Cyrus rex Persarum : Omnia regna terr\u00e6 dedit mihi Dominus Deus c\u00e6li, et ipse pr\u00e6- cepit mihi ut \u00e6di\ufb01carem ei domum in Jerusalem, qu\u00e6 est in Jud\u00e6a. 3 Quis est in vobis de universo populo ejus ? Sit Deus illius cum ipso. Ascendat in Jerusalem, qu\u00e6 est in Jud\u00e6a, et \u00e6di\ufb01cet domum Domini Dei Israe\u00a8l : ipse est Deus qui est in Jerusalem. 4 Et omnes reliqui in cunctis locis ubicumque habi- tant, adjuvent eum viri de loco suo argento et auro, et substantia, et pecoribus, excepto quod voluntarie offerunt templo Dei, quod est in Jerusalem. 5 Et surrexerunt principes patrum de Juda et Benjamin, et sacerdotes, et Levit\u00e6, et omnis cujus Deus suscitavit spiritum, ut ascenderent ad \u00e6di\ufb01can- dum templum Domini, quod erat in Jerusalem. 6 Universique qui erant in cir- cuitu, adjuverunt manus eorum in vasis argenteis et aureis, in substantia et ju- mentis, in supellectili, exceptis his qu\u00e6 sponte obtulerant. 7 Rex quoque Cyrus protulit vasa templi Domini, qu\u00e6 tulerat Nabuchodonosor de Jerusalem, et posuerat ea in templo dei sui. 8 Protulit autem ea Cyrus rex Persarum per manum Mithridatis \ufb01lii Gazabar, et annumeravit ea Sassabasar principi Ju- da. 9 Et hic est numerus eorum : phial\u00e6 aure\u00e6 triginta, phial\u00e6 argente\u00e6 mille, cultri viginti novem, scyphi aurei triginta, 10 scyphi argentei secundi quadringenti decem, vasa alia mille. 11 Omnia vasa aurea et argentea quinque millia quadringenta : universa tulit Sassabasar cum his qui ascendebant de transmigratione Babylonis in Jerusalem. 2 Hi sunt autem provinci\u00e6 \ufb01lii, qui ascenderunt de captivitate, quam transtulerat Nabuchodonosor rex Babylonis in Babylonem, et reversi sunt in Jerusalem et Judam, unusquisque in civitatem suam. 2 Qui venerunt cum Zorobabel, Josue, Nehemia, Saraia, Rahelaia, Mardochai, Belsan, Mesphar, Be- guai, Rehum, Baana. Numerus virorum populi Israe\u00a8l : 3 \ufb01lii Pharos duo millia centum septuaginta duo. 4 Filii Sephatia, trecenti septuaginta duo. 5 Filii Area, septingenti septuaginta quinque. 6 Filii Phahath Moab, \ufb01liorum Josue : Joab, duo millia octingenti duodecim. 7 Filii \u00c6lam, mille ducenti quinquaginta quatuor. 8 Filii Zethua, nongenti quadraginta quinque. 9 Filii Zachai, septin- genti sexaginta. 10 Filii Bani, sexcenti quadraginta duo. 11 Filii Bebai, sexcen- ti viginti tres. 12 Filii Azgad, mille ducenti viginti duo. 13 Filii Adonicam, sexcenti sexaginta sex. 14 Filii Beguai, duo millia quinquaginta sex. 15 Filii Adin, quadringenti quinquaginta quatuor. 16 Filii Ather, qui erant ex Ezechia, nonaginta octo. 17 Filii Besai, trecenti viginti tres. 18 Filii Jora, centum duodec- im. 19 Filii Hasum, ducenti viginti tres. 20 Filii Gebbar, nonaginta quinque. 21 Filii Bethlehem, centum viginti tres. 22 Viri Netupha, quinquaginta sex. 23 Viri Anathoth, centum viginti octo. 24 Filii Azmaveth, quadraginta duo. 25 Filii Cariathiarim, Cephira et Beroth, septingenti quadraginta tres. 26 Filii Rama et Gabaa, sexcenti viginti unus. 27 Viri Machmas, centum viginti duo. 28 Viri Bethel et Hai, ducenti viginti tres. 29 Filii Nebo, quinquaginta duo. 30 Filii Megbis, centum quinquaginta sex. 31 Filii \u00c6lam alterius, mille ducen- ti quinquaginta quatuor. 32 Filii Harim, trecenti viginti. 33 Filii Lod Hadid, et Ono, septingenti viginti quinque. 34 Filii Jericho, trecenti quadraginta quinque. 35 Filii Senaa, tria millia sexcenti triginta.","Esdr\u00e6 36 Sacerdotes : \ufb01lii Jadaia in domo Josue, nongenti septuaginta tres. 37 Filii Emmer, mille quinquaginta duo. 38 Filii Pheshur, mille ducenti quadraginta septem. 39 Filii Harim, mille decem et septem. 40 Levit\u00e6 : \ufb01lii Josue et Ced- mihel \ufb01liorum Odovi\u00e6, septuaginta quatuor. 41 Cantores : \ufb01lii Asaph, centum viginti octo. 42 Filii janitorum : \ufb01lii Sellum, \ufb01lii Ater, \ufb01lii Telmon, \ufb01lii Accub, \ufb01lii Hatitha, \ufb01lii Sobai : universi centum triginta novem. 43 Nathin\u00e6i : \ufb01lii Siha, \ufb01lii Hasupha, \ufb01lii Tabbaoth, 44 \ufb01lii Ceros, \ufb01lii Siaa, \ufb01lii Phadon, 45 \ufb01lii Lebana, \ufb01lii Hagaba, \ufb01lii Accub, 46 \ufb01lii Hagab, \ufb01lii Semlai, \ufb01lii Hanan, 47 \ufb01lii Gaddel, \ufb01lii Gaher, \ufb01lii Raaia, 48 \ufb01lii Rasin, \ufb01lii Necoda, \ufb01lii Gazam, 49 \ufb01lii Aza, \ufb01lii Phasea, \ufb01lii Besee, 50 \ufb01lii Asena, \ufb01lii Munim, \ufb01lii Ne- phusim, 51 \ufb01lii Bacbuc, \ufb01lii Hacupha, \ufb01lii Harhur, 52 \ufb01lii Besluth, \ufb01lii Mahida, \ufb01lii Harsa, 53 \ufb01lii Bercos, \ufb01lii Sisara, \ufb01lii Thema, 54 \ufb01lii Nasia, \ufb01lii Hatipha, 55 \ufb01lii servorum Salomonis, \ufb01lii Sotai, \ufb01lii Sophereth, \ufb01lii Pharuda, 56 \ufb01lii Jala, \ufb01lii Dercon, \ufb01lii Geddel, 57 \ufb01lii Saphatia, \ufb01lii Hatil, \ufb01lii Phochereth, qui er- ant de Asebaim, \ufb01lii Ami : 58 omnes Nathin\u00e6i, et \ufb01lii servorum Salomonis, trecenti nonaginta duo. 59 Et hi qui ascenderunt de Thelmala, Thelharsa, Cherub, et Adon, et Emer : et non potuerunt indicare domum patrum suorum et semen suum, utrum ex Israe\u00a8l essent. 60 Filii Dalaia, \ufb01lii Tobia, \ufb01lii Necoda, sexcenti quinquaginta duo. 61 Et de \ufb01liis sacerdotum : \ufb01lii Hobia, \ufb01lii Accos, \ufb01lii Berzellai, qui accepit de \ufb01liabus Berzellai Galaaditis, uxorem, et vocatus est nomine eorum : 62 hi qu\u00e6sierunt scripturam genealogi\u00e6 su\u00e6, et non invenerunt, et ejecti sunt de sacerdotio. 63 Et dixit Athersatha eis ut non comederent de Sancto sanctorum, donec surgeret sacerdos doctus atque perfectus. 64 Omnis multitudo quasi unus, quadraginta duo millia trecenti sexagin- ta : 65 exceptis servis eorum, et ancillis, qui erant septem millia trecenti trig- inta septem : et in ipsis cantores atque cantatrices ducenti. 66 Equi eorum septingenti triginta sex, muli eorum, ducenti quadraginta quinque, 67 cameli eorum, quadringenti triginta quinque, asini eorum, sex millia septingenti vig- inti. 68 Et de principibus patrum, cum ingrederentur templum Domini, quod est in Jerusalem, sponte obtulerunt in domum Dei ad exstruendam eam in loco suo. 69 Secundum vires suas dederunt impensas operis, auri solidos sex- aginta millia et mille, argenti mnas quinque millia, et vestes sacerdotales cen- tum. 70 Habitaverunt ergo sacerdotes, et Levit\u00e6, et de populo, et cantores, et janitores, et Nathin\u00e6i, in urbibus suis, universusque Israe\u00a8l in civitatibus suis. 3 Jamque venerat mensis septimus, et erant \ufb01lii Israe\u00a8l in civitatibus suis : congregatus est ergo populus quasi vir unus in Jerusalem. 2 Et surrexit Josue \ufb01lius Josedec, et fratres ejus sacerdotes, et Zorobabel \ufb01lius Salathiel, et fratres ejus, et \u00e6di\ufb01caverunt altare Dei Israe\u00a8l ut offerrent in eo holocautoma- ta, sicut scriptum est in lege Moysi viri Dei. 3 Collocaverunt autem altare Dei super bases suas, deterrentibus eos per circuitum populis terrarum : et obtulerunt super illud holocaustum Domino mane et vespere. 4 Feceruntque solemnitatem tabernaculorum, sicut scriptum est, et holocaustum diebus sin- gulis per ordinem secundum pr\u00e6ceptum opus diei in die suo. 5 Et post h\u00e6c holocaustum juge, tam in calendis quam in universis solemnitatibus Domi- ni qu\u00e6 erant consecrat\u00e6, et in omnibus in quibus ultro offerebatur munus Domino. 6 A primo die mensis septimi c\u0153perunt offerre holocaustum Domi- no : porro templum Dei nondum fundatum erat. 7 Dederunt autem pecunias latomis et c\u00e6mentariis : cibum quoque, et potum, et oleum Sidoniis Tyriisque, 438","Esdr\u00e6 ut deferrent ligna cedrina de Libano ad mare Joppe, juxta quod pr\u00e6ceperat Cyrus rex Persarum eis. 8 Anno autem secundo adventus eorum ad templum Dei in Jerusalem, mense secundo, c\u0153perunt Zorobabel \ufb01lius Salathiel, et Josue \ufb01lius Josedec, et reliqui de fratribus eorum sacerdotes, et Levit\u00e6, et omnes qui venerant de captivitate in Jerusalem, et constituerunt Levitas a viginti annis et supra, ut urgerent opus Domini. 9 Stetitque Josue et \ufb01lii ejus et fratres ejus, Cedmihel et \ufb01lii ejus, et \ufb01lii Juda, quasi vir unus, ut instarent super eos qui faciebant opus in templo Dei : \ufb01lii Henadad, et \ufb01lii eorum, et fratres eorum Levit\u00e6. 10 Fundato igitur a c\u00e6mentariis templo Domini, steterunt sacerdotes in or- natu suo cum tubis, et Levit\u00e6 \ufb01lii Asaph in cymbalis, ut laudarent Deum per manus David regis Israe\u00a8l. 11 Et concinebant in hymnis, et confessione Domi- no : Quoniam bonus, quoniam in \u00e6ternum misericordia ejus super Israe\u00a8l. Omnis quoque populus vociferabatur clamore magno in laudando Dominum, eo quod fundatum esset templum Domini. 12 Plurimi etiam de sacerdotibus et Levitis, et principes patrum, et seniores, qui viderant templum prius cum fun- datum esset, et hoc templum, in oculis eorum, \ufb02ebant voce magna : et multi vociferantes in l\u00e6titia, elevabant vocem. 13 Nec poterat quisquam agnoscere vocem clamoris l\u00e6tantium, et vocem \ufb02etus populi : commistim enim populus vociferabatur clamore magno, et vox audiebatur procul. 4 Audierunt autem hostes Jud\u00e6 et Benjamin, quia \ufb01lii captivitatis \u00e6di\ufb01- carent templum Domino Deo Israe\u00a8l : 2 et accedentes ad Zorobabel, et ad principes patrum, dixerunt eis : \u00c6di\ufb01cemus vobiscum, quia ita ut vos, qu\u00e6rimus Deum vestrum : ecce nos immolavimus victimas a diebus Asor Haddan regis Assur, qui adduxit nos huc. 3 Et dixit eis Zorobabel, et Josue, et reliqui principes patrum Israe\u00a8l : Non est vobis et nobis ut \u00e6di\ufb01cemus domum Deo nostro, sed nos ipsi soli \u00e6di\ufb01cabimus Domino Deo nostro, sicut pr\u00e6cepit nobis Cyrus rex Persarum. 4 Factum est igitur ut populus terr\u00e6 impediret manus populi Jud\u00e6, et turbaret eos in \u00e6di\ufb01cando. 5 Conduxerunt autem ad- versus eos consiliatores, ut destruerent consilium eorum omnibus diebus Cyri regis Persarum, et usque ad regnum Darii regis Persarum. 6 In regno autem Assueri, in principio regni ejus, scripserunt accusationem adversus habitatores Jud\u00e6 et Jerusalem. 7 Et in diebus Artaxerxis scripsit Be- selam, Mithridates, et Thabeel, et reliqui qui erant in consilio eorum, ad Ar- taxerxem regem Persarum : epistola autem accusationis scripta erat syriace, et legebatur sermone syro. 8 Reum Beelteem, et Samsai scriba, scripserunt epis- tolam unam de Jerusalem Artaxerxi regi, hujuscemodi : 9 Reum Beelteem, et Samsai scriba, et reliqui consiliatores eorum, Din\u00e6i, et Apharsathach\u00e6i, Ter- phal\u00e6i, Aphars\u00e6i, Erchu\u00e6i, Babylonii, Susanech\u00e6i, Dievi, et \u00c6lamit\u00e6, 10 et ceteri de gentibus, quas transtulit Asenaphar magnus et gloriosus, et habitare eas fecit in civitatibus Samari\u00e6, et in reliquis regionibus trans \ufb02umen in pace 11 (hoc est exemplar epistol\u00e6, quam miserunt ad eum), Artaxerxi regi, servi tui, viri qui sunt trans \ufb02uvium, salutem dicunt. 12 Notum sit regi quia Jud\u00e6i, qui ascenderunt a te ad nos, venerunt in Jerusalem civitatem rebellem et pessimam, quam \u00e6di\ufb01cant exstruentes muros ejus, et parietes componentes. 13 Nunc igitur notum sit regi, quia si civitas illa \u00e6di\ufb01cata fuerit, et muri ejus in- staurati, tributum, et vectigal, et annuos reditus non dabunt, et usque ad reges h\u00e6c noxa perveniet. 14 Nos autem memores salis, quod in palatio comedimus, et quia l\u00e6siones regis videre nefas ducimus, idcirco misimus et nuntiavimus 439","Esdr\u00e6 regi, 15 ut recenseas in libris historiarum patrum tuorum, et invenies scrip- tum in commentariis : et scies quoniam urbs illa, urbs rebellis est, et nocens regibus et provinciis, et bella concitantur in ea ex diebus antiquis : quam ob rem et civitas ipsa destructa est. 16 Nuntiamus nos regi, quoniam si civitas illa \u00e6di\ufb01cata fuerit, et muri ipsius instaurati, possessionem trans \ufb02uvium non habebis. 17 Verbum misit rex ad Reum Beelteem, et Samsai scribam, et ad reliqu- os, qui erant in consilio eorum habitatores Samari\u00e6, et ceteris trans \ufb02uvium, salutem dicens et pacem. 18 Accusatio, quam misistis ad nos, manifeste lec- ta est coram me, 19 et a me pr\u00e6ceptum est : et recensuerunt, inveneruntque quoniam civitas illa a diebus antiquis adversum reges rebellat, et seditiones, et pr\u00e6lia concitantur in ea : 20 nam et reges fortissimi fuerunt in Jerusalem, qui et dominati sunt omni regioni qu\u00e6 trans \ufb02uvium est : tributum quoque et vecti- gal, et reditus accipiebant. 21 Nunc ergo audite sententiam : prohibeatis viros illos, ut urbs illa non \u00e6di\ufb01cetur donec si forte a me jussum fuerit. 22 Videte ne negligenter hoc impleatis, et paulatim crescat malum contra reges. 23 Itaque exemplum edicti Artaxerxis regis lectum est coram Reum Beel- teem, et Samsai scriba, et consiliariis eorum : et abierunt festini in Jerusalem ad Jud\u00e6os, et prohibuerunt eos in brachio et robore. 24 Tunc intermissum est opus domus Domini in Jerusalem, et non \ufb01ebat usque ad annum secundum regni Darii regis Persarum. 5 Prophetaverunt autem Agg\u00e6us propheta, et Zacharias \ufb01lius Addo, prophetantes ad Jud\u00e6os qui erant in Jud\u00e6a et Jerusalem, in nomine Dei Israe\u00a8l. 2 Tunc surrexerunt Zorobabel \ufb01lius Salathiel, et Josue \ufb01lius Josedec, et c\u0153perunt \u00e6di\ufb01care templum Dei in Jerusalem, et cum eis prophet\u00e6 Dei adju- vantes eos. 3 In ipso autem tempore venit ad eos Thathanai, qui erat dux trans \ufb02umen, et Stharbuzanai, et consiliarii eorum : sicque dixerunt eis : Quis ded- it vobis consilium ut domum hanc \u00e6di\ufb01caretis, et muros ejus instauraretis ? 4 Ad quod respondimus eis, qu\u00e6 essent nomina hominum auctorum \u00e6di\ufb01ca- tionis illius. 5 Oculus autem Dei eorum factus est super senes Jud\u00e6orum, et non potuerunt inhibere eos. Placuitque ut res ad Darium referretur, et tunc satisfacerent adversus accusationem illam. 6 Exemplar epistol\u00e6, quam misit Thathanai dux regionis trans \ufb02umen, et Stharbuzanai, et consiliatores ejus Arphasach\u00e6i, qui erant trans \ufb02umen, ad Darium regem. 7 Sermo, quem miserant ei, sic scriptus erat : Dario regi pax omnis. 8 Notum sit regi, isse nos ad Jud\u00e6am provinciam, ad domum Dei mag- ni, qu\u00e6 \u00e6di\ufb01catur lapide impolito, et ligna ponuntur in parietibus : opusque illud diligenter exstruitur, et crescit in manibus eorum. 9 Interrogavimus er- go senes illos, et ita diximus eis : Quis dedit vobis potestatem ut domum hanc \u00e6di\ufb01caretis, et muros hos instauraretis ? 10 Sed et nomina eorum qu\u00e6- sivimus ab eis, ut nuntiaremus tibi : scripsimusque nomina eorum virorum, qui sunt principes in eis. 11 Hujuscemodi autem sermonem responderunt no- bis dicentes : Nos sumus servi Dei c\u00e6li et terr\u00e6, et \u00e6di\ufb01camus templum, quod erat exstructum ante hos annos multos, quodque rex Israe\u00a8l magnus \u00e6d- i\ufb01caverat, et exstruxerat. 12 Postquam autem ad iracundiam provocaverunt patres nostri Deum c\u00e6li, tradidit eos in manus Nabuchodonosor regis Baby- lonis Chald\u00e6i, domum quoque hanc destruxit, et populum ejus transtulit in Babylonem. 13 Anno autem primo Cyri regis Babylonis, Cyrus rex proposuit edictum ut domus Dei h\u00e6c \u00e6di\ufb01caretur. 14 Nam et vasa templi Dei aurea et 440","Esdr\u00e6 argentea, qu\u00e6 Nabuchodonosor tulerat de templo, quod erat in Jerusalem, et asportaverat ea in templum Babylonis, protulit Cyrus rex de templo Babylo- nis, et data sunt Sassabasar vocabulo, quem et principem constituit, 15 dixitque ei : H\u00e6c vasa tolle, et vade, et pone ea in templo, quod est in Jerusalem, et domus Dei \u00e6di\ufb01cetur in loco suo. 16 Tunc itaque Sassabasar ille venit et posuit fundamenta templi Dei in Jerusalem, et ex eo tempore usque nunc \u00e6di\ufb01catur, et necdum completum est. 17 Nunc ergo si videtur regi bonum, recenseat in bibliotheca regis, qu\u00e6 est in Babylone, utrumnam a Cyro rege jussum fuerit ut \u00e6di\ufb01caretur domus Dei in Jerusalem, et voluntatem regis super hac re mittat ad nos. 6 Tunc Darius rex pr\u00e6cepit : et recensuerunt in bibliotheca librorum, qui er- ant repositi in Babylone. 2 Et inventum est in Ecbatanis, quod est castrum in Medena provincia, volumen unum : talisque scriptus erat in eo commentar- ius : 3 Anno primo Cyri regis, Cyrus rex decrevit ut domus Dei \u00e6di\ufb01caretur, qu\u00e6 est in Jerusalem, in loco ubi immolent hostias, et ut ponant fundamenta supportantia altitudinem cubitorum sexaginta, et latitudinem cubitorum sex- aginta, 4 ordines de lapidibus impolitis tres, et sic ordines de lignis novis : sumptus autem de domo regis dabuntur. 5 Sed et vasa templi Dei aurea et argentea, qu\u00e6 Nabuchodonosor tulerat de templo Jerusalem, et attulerat ea in Babylonem, reddantur, et referantur in templum in Jerusalem in locum su- um, qu\u00e6 et posita sunt in templo Dei. 6 Nunc ergo Thathanai dux regionis, qu\u00e6 est trans \ufb02umen, Stharbuzanai, et consiliarii vestri Apharsach\u00e6i, qui estis trans \ufb02umen, procul recedite ab illis, 7 et dimittite \ufb01eri templum Dei illud a duce Jud\u00e6orum, et a senioribus eorum, ut domum Dei illam \u00e6di\ufb01cent in loco suo. 8 Sed et a me pr\u00e6ceptum est quid oporteat \ufb01eri a presbyteris Jud\u00e6o- rum illis ut \u00e6di\ufb01cetur domus Dei, scilicet ut de arca regis, id est, de tributis qu\u00e6 dantur de regione trans \ufb02umen, studiose sumptus dentur viris illis, ne impediatur opus. 9 Quod si necesse fuerit, et vitulos, et agnos, et h\u00e6dos in holocaustum Deo c\u00e6li, frumentum, sal, vinum, et oleum, secundum ritum sacerdotum, qui sunt in Jerusalem, detur eis per singulos dies, ne sit in aliquo querimonia. 10 Et offerant oblationes Deo c\u00e6li, orentque pro vita regis, et \ufb01l- iorum ejus. 11 A me ergo positum est decretum : ut omnis homo qui hanc mutaverit jussionem, tollatur lignum de domum ipsius, et erigatur, et con\ufb01- gatur in eo, domus autem ejus publicetur. 12 Deus autem, qui habitare fecit nomen suum ibi, dissipet omnia regna, et populum qui extenderit manum suam ut repugnet, et dissipet domum Dei illam, qu\u00e6 est in Jerusalem. Ego Darius statui decretum, quod studiose impleri volo. 13 Igitur Thathanai dux regionis trans \ufb02umen, et Stharbuzanai, et consil- iarii ejus, secundum quod pr\u00e6ceperat Darius rex, sic diligenter executi sunt. 14 Seniores autem Jud\u00e6orum \u00e6di\ufb01cabant, et prosperabantur juxta prophetiam Agg\u00e6i prophet\u00e6, et Zachari\u00e6 \ufb01lii Addo : et \u00e6di\ufb01caverunt et construxerunt, jubente Deo Israe\u00a8l, et jubente Cyro, et Dario, et Artaxerxe regibus Persarum : 15 et compleverunt domum Dei istam, usque ad diem tertium mensis Adar, qui est annus sextus regni Darii regis. 16 Fecerunt autem \ufb01lii Israe\u00a8l sacer- dotes et Levit\u00e6, et reliqui \ufb01liorum transmigrationis, dedicationem domus Dei in gaudio. 17 Et obtulerunt in dedicationem domus Dei, vitulos centum, ari- etes ducentos, agnos quadringentos, hircos caprarum pro peccato totius Israe\u00a8l duodecim, juxta numerum tribuum Israe\u00a8l. 18 Et statuerunt sacerdotes in or- 441","Esdr\u00e6 dinibus suis, et Levitas in vicibus suis, super opera Dei in Jerusalem, sicut scriptum est in libro Moysi. 19 Fecerunt autem \ufb01lii Israe\u00a8l transmigrationis Pascha, quartadecima die mensis primi. 20 Puri\ufb01cati enim fuerant sacerdotes et Levit\u00e6 quasi unus : omnes mundi ad immolandum Pascha universis \ufb01liis transmigrationis, et fratribus suis sacerdotibus, et sibi. 21 Et comederunt \ufb01lii Israe\u00a8l, qui reversi fuerant de transmigratione, et omnes qui se separaverant a coinquinatione gentium terr\u00e6 ad eos, ut qu\u00e6rerent Dominum Deum Israe\u00a8l. 22 Et fecerunt solemnitatem azymorum septem diebus in l\u00e6titia, quoniam l\u00e6ti\ufb01caverat eos Dominus, et converterat cor regis Assur ad eos, ut adjuvaret manus eorum in opere domus Domini Dei Israe\u00a8l. 7 Post h\u00e6c autem verba in regno Artaxerxis regis Persarum, Esdras \ufb01lius Sarai\u00e6, \ufb01lii Azari\u00e6, \ufb01lii Helci\u00e6, 2 \ufb01lii Sellum, \ufb01lii Sadoc, \ufb01lii Achitob, 3 \ufb01lii Amari\u00e6, \ufb01lii Azari\u00e6, \ufb01lii Maraioth, 4 \ufb01lii Zarahi\u00e6, \ufb01lii Ozi, \ufb01lii Bocci, 5 \ufb01lii Abisue, \ufb01lii Phinees, \ufb01lii Eleazar, \ufb01lii Aaron sacerdotis ab initio. 6 Ipse Esdras ascendit de Babylone, et ipse scriba velox in lege Moysi, quam Domi- nus Deus dedit Israe\u00a8l : et dedit ei rex secundum manum Domini Dei ejus super eum, omnem petitionem ejus. 7 Et ascenderunt de \ufb01liis Israe\u00a8l, et de \ufb01liis sacerdotum, et de \ufb01liis Levitarum, et de cantoribus, et de janitoribus, et de Nathin\u00e6is, in Jerusalem, anno septimo Artaxerxis regis. 8 Et venerunt in Jerusalem mense quinto, ipse est annus septimus regis. 9 Quia in primo die mensis primi c\u0153pit ascendere de Babylone, et in primo die mensis quinti venit in Jerusalem, juxta manum Dei sui bonam super se. 10 Esdras enim paravit cor suum, ut investigaret legem Domini, et faceret et doceret in Israe\u00a8l pr\u00e6ceptum et judicium. 11 Hoc est autem exemplar epistol\u00e6 edicti, quod dedit rex Artaxerxes Es- dr\u00e6 sacerdoti, scrib\u00e6 erudito in sermonibus et pr\u00e6ceptis Domini, et c\u00e6re- moniis ejus in Israe\u00a8l. 12 Artaxerxes rex regum Esdr\u00e6 sacerdoti scrib\u00e6 legis Dei c\u00e6li doctissimo, salutem. 13 A me decretum est, ut cuicumque placuerit in regno meo de populo Israe\u00a8l, et de sacerdotibus ejus, et de Levitis, ire in Jerusalem, tecum vadat. 14 A facie enim regis, et septem consiliatorum ejus, missus es, ut visites Jud\u00e6am et Jerusalem in lege Dei tui, qu\u00e6 est in manu tua : 15 et ut feras argentum et aurum quod rex, et consiliatores ejus, sponte obtulerunt Deo Israe\u00a8l, cujus in Jerusalem tabernaculum est. 16 Et omne ar- gentum et aurum quodcumque inveneris in universa provincia Babylonis, et populus offerre voluerit, et de sacerdotibus qu\u00e6 sponte obtulerint domui Dei sui, qu\u00e6 est in Jerusalem, 17 libere accipe, et studiose eme de hac pecunia vi- tulos, arietes, agnos, et sacri\ufb01cia, et libamina eorum, et offer ea super altare templi Dei vestri, quod est in Jerusalem. 18 Sed et si quid tibi et fratribus tuis placuerit de reliquo argento et auro ut faciatis, juxta voluntatem Dei vestri facite. 19 Vasa quoque, qu\u00e6 dantur tibi in ministerium domus Dei tui, trade in conspectu Dei in Jerusalem. 20 Sed et cetera, quibus opus fuerit in domum Dei tui, quantumcumque necesse est ut expendas, dabitur de thesauro, et de \ufb01sco regis, 21 et a me. Ego Artaxerxes rex, statui atque decrevi omnibus custodibus arc\u00e6 public\u00e6, qui sunt trans \ufb02umen, ut quodcumque petierit a vobis Esdras sacerdos, scriba legis Dei c\u00e6li, absque mora detis, 22 usque ad argenti talenta centum, et usque ad frumenti coros centum, et usque ad vini batos centum, et usque ad batos olei centum, sal vero absque mensura. 23 Omne quod ad ritum Dei c\u00e6li pertinet, tribuatur diligenter in domo Dei c\u00e6li : ne forte iras- 442","Esdr\u00e6 catur contra regnum regis, et \ufb01liorum ejus. 24 Vobis quoque notum facimus de universis sacerdotibus, et Levitis, et cantoribus, et janitoribus, Nathin\u00e6is, et ministris domus Dei hujus, ut vectigal, et tributum, et annonas non habeatis potestatem imponendi super eos. 25 Tu autem Esdra, secundum sapientiam Dei tui, qu\u00e6 est in manu tua, constitue judices et pr\u00e6sides, ut judicent omni populo qui est trans \ufb02umen, his videlicet qui noverunt legem Dei tui : sed et imperitos docete libere. 26 Et omnis qui non fecerit legem Dei tui, et legem regis, diligenter, judicium erit de eo sive in mortem, sive in exilium, sive in condemnationem substanti\u00e6 ejus, vel certe in carcerem. 27 Benedictus Dominus Deus patrum nostrorum, qui dedit hoc in corde regis ut glori\ufb01caret domum Domini qu\u00e6 est in Jerusalem, 28 et in me inclinavit misericordiam suam coram rege et consiliatoribus ejus, et universis princip- ibus regis potentibus : et ego confortatus manu Domini Dei mei, qu\u00e6 erat in me, congregavi de Israe\u00a8l principes qui ascenderent mecum. 8 Hi sunt ergo principes familiarum, et genealogia eorum, qui ascenderunt mecum in regno Artaxerxis regis de Babylone. 2 De \ufb01liis Phinees, Gersom. De \ufb01liis Ithamar, Daniel. De \ufb01liis David, Hattus. 3 De \ufb01liis Secheni\u00e6, \ufb01liis Pharos, Zacharias : et cum eo numerati sunt viri centum quinquaginta. 4 De \ufb01liis Phahath Moab, Elioe\u00a8nai \ufb01lius Zarehe, et cum eo ducenti viri. 5 De \ufb01liis Secheni\u00e6, \ufb01lius Ezechiel, et cum eo trecenti viri. 6 De \ufb01liis Adan, Abed \ufb01lius Jonathan, et cum eo quinquaginta viri. 7 De \ufb01liis Alam, Isaias \ufb01lius Athali\u00e6, et cum eo septuaginta viri. 8 De \ufb01liis Saphati\u00e6, Zebedia \ufb01lius Michae\u00a8l, et cum eo octoginta viri. 9 De \ufb01liis Joab, Obedia \ufb01lius Jahiel, et cum eo ducenti decem et octo viri. 10 De \ufb01liis Selomith, \ufb01lius Josphi\u00e6, et cum eo centum sexaginta viri. 11 De \ufb01liis Bebai, Zacharias \ufb01lius Bebai, et cum eo viginti octo viri. 12 De \ufb01liis Azgad, Johanan \ufb01lius Eccetan, et cum eo centum et decem viri. 13 De \ufb01liis Adonicam, qui erant novissimi : et h\u00e6c nomina eorum : Elipheleth, et Jehiel, et Samaias, et cum eis sexaginta viri. 14 De \ufb01lii Begui, Uthai et Zachur, et cum eis septuaginta viri. 15 Congregavi autem eos ad \ufb02uvium qui decurrit ad Ahava, et mansimus ibi tribus diebus : qu\u00e6sivique in populo et in sacerdotibus de \ufb01liis Levi, et non inveni ibi. 16 Itaque misi Eliezer, et Ariel, et Semeiam, et Elnathan, et Jarib, et alterum Elnathan, et Nathan, et Zachariam, et Mosollam principes : et Jojarib, et Elnathan sapientes. 17 Et misi eos ad Eddo, qui est primus in Chasphi\u00e6 loco, et posui in ore eorum verba, qu\u00e6 loquerentur ad Eddo, et fratres ejus Nathin\u00e6os in loco Chasphi\u00e6, ut adducerent nobis ministros domus Dei nos- tri. 18 Et adduxerunt nobis per manum Dei nostri bonam super nos, virum doctissimum de \ufb01liis Moholi \ufb01lii Levi, \ufb01lii Israe\u00a8l, et Sarabiam et \ufb01lios ejus et fratres ejus decem et octo, 19 et Hasabiam, et cum eo Isaiam de \ufb01liis Merari, fratresque ejus, et \ufb01lios ejus viginti : 20 et de Nathin\u00e6is, quos dederat David et principes ad ministeria Levitarum, Nathin\u00e6os ducentos viginti : omnes hi suis nominibus vocabantur. 21 Et pr\u00e6dicavi ibi jejunium juxta \ufb02uvium Ahava, ut af\ufb02igeremur coram Domino Deo nostro, et peteremus ab eo viam rectam nobis et \ufb01liis nostris, univers\u00e6que substanti\u00e6 nostr\u00e6. 22 Erubui enim petere a rege auxilium et equites, qui defenderent nos ab inimico in via : quia dixera- mus regi : Manus Dei nostri est super omnes qui qu\u00e6runt eum in bonitate : et imperium ejus, et fortitudo ejus, et furor, super omnes qui derelinquunt eum. 23 Jejunavimus autem, et rogavimus Deum nostrum per hoc : et evenit nobis prospere. 24 Et separavi de principibus sacerdotum duodecim, Sarabi- 443","Esdr\u00e6 am, et Hasabiam, et cum eis de fratribus eorum decem : 25 appendique eis argentum et aurum, et vasa consecrata domus Dei nostri, qu\u00e6 obtulerat rex et consiliatores ejus, et principes ejus, universusque Israe\u00a8l eorum qui inventi fuerant : 26 et appendi in manibus eorum argenti talenta sexcenta quinquagin- ta, et vasa argentea centum, auri centum talenta : 27 et crateres aureos viginti, qui habebant solidos millenos, et vasa \u00e6ris fulgentis optimi duo, pulchra ut aurum. 28 Et dixi eis : Vos sancti Domini, et vasa sancta, et argentum et au- rum, quod sponte oblatum est Domino Deo patrum nostrorum : 29 vigilate et custodite, donec appendatis coram principibus sacerdotum, et Levitarum, et ducibus familiarum Israe\u00a8l in Jerusalem, in thesaurum domus Domini. 30 Sus- ceperunt autem sacerdotes et Levit\u00e6 pondus argenti, et auri, et vasorum, ut deferrent Jerusalem in domum Dei nostri. 31 Promovimus ergo a \ufb02umine Ahava duodecimo die mensis primi ut pergeremus Jerusalem : et manus Dei nostri fuit super nos, et liberavit nos de manu inimici et insidiatoris in via. 32 Et venimus Jerusalem, et mansimus ibi tribus diebus. 33 Die autem quar- ta appensum est argentum, et aurum, et vasa in domo Dei nostri per manum Meremoth \ufb01lii Uri\u00e6 sacerdotis, et cum eo Eleazar \ufb01lius Phinees, cumque eis Jozabed \ufb01lius Josue, et Noadaia \ufb01lius Bennoi Levit\u00e6, 34 juxta numerum et pondus omnium : descriptumque est omne pondus in tempore illo. 35 Sed et qui venerant de captivitate \ufb01lii transmigrationis, obtulerunt holocautomata Deo Israe\u00a8l, vitulos duodecim pro omni populo Israe\u00a8l, arietes nonaginta sex, agnos septuaginta septem, hircos pro peccato duodecim : omnia in holocaus- tum Domino. 36 Dederunt autem edicta regis satrapis qui erant de conspectu regis, et ducibus trans \ufb02umen, et elevaverunt populum et domum Dei. 9 Postquam autem h\u00e6c completa sunt, accesserunt ad me principes, di- centes : Non est separatus populus Israe\u00a8l, sacerdotes et Levit\u00e6, a pop- ulis terrarum et abominationibus eorum : Chanan\u00e6i videlicet, et Heth\u00e6i, et Pherez\u00e6i, et Jebus\u00e6i, et Ammonitarum, et Moabitarum, et \u00c6gyptiorum, et Amorrh\u00e6orum : 2 tulerunt enim de \ufb01liabus eorum sibi et \ufb01liis suis, et com- miscuerunt semen sanctum cum populis terrarum : manus etiam principum et magistratuum fuit in transgressione hac prima. 3 Cumque audissem ser- monem istum, scidi pallium meum et tunicam, et evelli capillos capitis mei et barb\u00e6, et sedi m\u0153rens. 4 Convenerunt autem ad me omnes qui timebant ver- bum Dei Israe\u00a8l, pro transgressione eorum qui de captivitate venerant, et ego sedebam tristis usque ad sacri\ufb01cium vespertinum : 5 et in sacri\ufb01cio vesperti- no, surrexi de af\ufb02ictione mea, et scisso pallio et tunica, curvavi genua mea, et expandi manus meas ad Dominum Deum meum. 6 Et dixi : Deus meus, confundor et erubesco levare faciem meam ad te : quoniam iniquitates nostr\u00e6 multiplicat\u00e6 sunt super caput nostrum, et delicta nostra creverunt usque ad c\u00e6lum, 7 a diebus patrum nostrorum : sed et nos ipsi peccavimus graviter usque ad diem hanc, et in iniquitatibus nostris traditi sumus ipsi, et reges nostri, et sacerdotes nostri, in manum regum terrarum, et in gladium, et in captivitatem, et in rapinam, et in confusionem vultus, sicut et die hac. 8 Et nunc quasi parum et ad momentum facta est depreca- tio nostra apud Dominum Deum nostrum, ut dimitterentur nobis reliqui\u00e6, et daretur nobis paxillus in loco sancto ejus, et illuminaret oculos nostros Deus noster, et daret nobis vitam modicam in servitute nostra : 9 quia servi sumus, et in servitute nostra non dereliquit nos Deus noster, sed inclinavit super nos misericordiam coram rege Persarum, ut daret nobis vitam, et sublimaret do- 444","Esdr\u00e6 mum Dei nostri, et exstrueret solitudines ejus, et daret nobis sepem in Juda et Jerusalem. 10 Et nunc quid dicemus, Deus noster, post h\u00e6c ? Quia dereliquimus man- data tua, 11 qu\u00e6 pr\u00e6cepisti in manu servorum tuorum prophetarum, dicens : Terra, ad quam vos ingredimini ut possideatis eam, terra immunda est juxta immunditiam populorum, ceterarumque terrarum, abominationibus eorum qui repleverunt eam ab ore usque ad os in coinquinatione sua. 12 Nunc ergo \ufb01lias vestras ne detis \ufb01liis eorum, et \ufb01lias eorum ne accipiatis \ufb01liis vestris, et non qu\u00e6ratis pacem eorum et prosperitatem eorum usque in \u00e6ternum : ut confortemini, et comedatis qu\u00e6 bona sunt terr\u00e6, et h\u00e6redes habeatis \ufb01lios ve- stros usque in s\u00e6culum. 13 Et post omnia qu\u00e6 venerunt super nos in operibus nostris pessimis, et in delicto nostro magno, quia tu, Deus noster, liberasti nos de iniquitate nostra, et dedisti nobis salutem sicut est hodie, 14 ut non convert- eremur, et irrita faceremus mandata tua, neque matrimonia jungeremus cum populis abominationum istarum. Numquid iratus es nobis usque ad consum- mationem, ne dimitteres nobis reliquias ad salutem ? 15 Domine Deus Israe\u00a8l, justus es tu : quoniam derelicti sumus, qui salvaremur sicut die hac. Ecce coram te sumus in delicto nostro : non enim stari potest coram te super hoc. 10 Sic ergo orante Esdra, et implorante eo et \ufb02ente, et jacente ante tem- plum Dei, collectus est ad eum de Israe\u00a8l c\u0153tus grandis nimis virorum et mulierum et puerorum, et \ufb02evit populus \ufb02etu multo. 2 Et respondit Seche- nias \ufb01lius Jehiel de \ufb01liis \u00c6lam, et dixit Esdr\u00e6 : Nos pr\u00e6varicati sumus in Deum nostrum, et duximus uxores alienigenas de populis terr\u00e6 : et nunc, si est p\u0153nitentia in Israe\u00a8l super hoc, 3 percutiamus f\u0153dus cum Domino Deo nos- tro, ut projiciamus universas uxores, et eos qui de his nati sunt, juxta volun- tatem Domini, et eorum qui timent pr\u00e6ceptum Domini Dei nostri : secundum legem \ufb01at. 4 Surge, tuum est decernere, nosque erimus tecum : confortare, et fac. 5 Surrexit ergo Esdras, et adjuravit principes sacerdotum et Levitarum, et omnem Israe\u00a8l, ut facerent secundum verbum hoc : et juraverunt. 6 Et sur- rexit Esdras ante domum Dei, et abiit ad cubiculum Johanan \ufb01lii Eliasib, et ingressus est illuc : panem non comedit, et aquam non bibit : lugebat en- im transgressionem eorum, qui venerant de captivitate. 7 Et missa est vox in Juda et in Jerusalem omnibus \ufb01liis transmigrationis, ut congregarentur in Jerusalem : 8 et omnis qui non venerit in tribus diebus juxta consilium prin- cipum et seniorum, auferetur universa substantia ejus, et ipse abjicietur de c\u0153tu transmigrationis. 9 Convenerunt igitur omnes viri Juda et Benjamin in Jerusalem tribus diebus : ipse est mensis nonus, vigesimo die mensis : et sedit omnis populus in platea domus Dei, trementes pro peccato, et pluviis. 10 Et surrexit Esdras sacerdos, et dixit ad eos : Vos transgressi estis, et duxistis uxores alienigenas, ut adderetis super delictum Israe\u00a8l. 11 Et nunc date confessionem Domino Deo patrum vestrorum, et facite placitum ejus, et separamini a populis terr\u00e6, et ab uxoribus alienigenis. 12 Et respondit uni- versa multitudo, dixitque voce magna : Juxta verbum tuum ad nos, sic \ufb01at. 13 Verumtamen quia populus multus est, et tempus pluvi\u00e6, et non sustine- mus stare foris, et opus non est diei unius vel duorum (vehementer quippe peccavimus in sermone isto), 14 constituantur principes in universa multitu- dine : et omnes in civitatibus nostris qui duxerunt uxores alienigenas veniant in temporibus statutis, et cum his seniores per civitatem et civitatem, et ju- dices ejus, donec avertatur ira Dei nostri a nobis super peccato hoc. 15 Igitur 445","Esdr\u00e6 Jonathan \ufb01lius Azahel, et Jaasia \ufb01lius Thecue, steterunt super hoc, et Mes- sollam et Sebethai Levites adjuverunt eos : 16 feceruntque sic \ufb01lii transmigra- tionis. Et abierunt Esdras sacerdos, et viri principes familiarum, in domos patrum suorum, et omnes per nomina sua, et sederunt in die primo mensis decimi ut qu\u00e6rerent rem. 17 Et consummati sunt omnes viri, qui duxerant uxores alienigenas, usque ad diem primam mensis primi. 18 Et inventi sunt de \ufb01liis sacerdotum qui duxerant uxores alienigenas. De \ufb01liis Josue \ufb01lii Josedec, et fratres ejus, Maasia, et Eliezer, et Jarib, et Godolia. 19 Et dederunt manus suas ut ejicerent uxores suas, et pro delicto suo arietem de ovibus offerrent. 20 Et de \ufb01liis Emmer, Hanani, et Zebedia. 21 Et de \ufb01liis Harim, Maasia, et Elia, et Semeia, et Jehiel, et Ozias. 22 Et de \ufb01liis Pheshur, Elioe\u00a8nai, Maasia, Ismae\u00a8l, Nathanae\u00a8l, Jozabed, et Elasa. 23 Et de \ufb01liis Levi- tarum, Jozabed, et Semei, et Celaia, ipse est Calita, Phataia, Juda, et Eliezer. 24 Et de cantoribus, Eliasib. Et de janitoribus, Sellum, et Telem, et Uri. 25 Et ex Israe\u00a8l, de \ufb01liis Pharos, Remeia, et Jesia, et Melchia, et Miamin, et Eliezer, et Melchia, et Banea. 26 Et de \ufb01liis \u00c6lam, Mathania, Zacharias, et Jehiel, et Abdi, et Jerimoth, et Elia. 27 Et de \ufb01liis Zethua, Elioe\u00a8nai, Eliasib, Mathania, et Jerimuth, et Zabad, et Aziza. 28 Et de \ufb01liis Bebai, Johanan, Hanania, Zab- bai, Athalai. 29 Et de \ufb01liis Bani, Mosollam, et Melluch, et Adaia, Jasub, et Saal, et Ramoth. 30 Et de \ufb01liis Phahath Moab, Edna, et Chalal, Banaias, et Maasias, Mathanias, Beseleel, Bennui, et Manasse. 31 Et de \ufb01liis Herem, Eliez- er, Josue, Melchias, Semeias, Simeon, 32 Benjamin, Maloch, Samarias. 33 Et de \ufb01liis Hasom, Mathanai, Mathatha, Zabad, Eliphelet, Jermai, Manasse, Se- mei. 34 De \ufb01liis Bani, Maadi, Amram, et Vel, 35 Baneas, et Badaias, Cheliau, 36 Vania, Marimuth, et Eliasib, 37 Mathanias, Mathanai, et Jasi, 38 et Bani, et Bennui, Semei, 39 et Salmias, et Nathan, et Adaias, 40 et Mechnedebai, Sisai, Sarai, 41 Ezrel, et Selemiau, Semeria, 42 Sellum, Amaria, Joseph. 43 De \ufb01liis Nebo, Jehiel, Mathathias, Zabad, Zabina, Jeddu, et Joe\u00a8l, et Banaia. 44 Omnes hi acceperant uxores alienigenas, et fuerunt ex eis mulieres, qu\u00e6 pepererant \ufb01lios. 446","Liber Nehemi\u00e6 1 Verba Nehemi\u00e6 \ufb01lii Helchi\u00e6. Et factum est in mense Casleu, anno vigesi- mo, et ego eram in Susis castro. 2 Et venit Hanani, unus de fratribus meis, ipse et viri ex Juda : et interrogavi eos de Jud\u00e6is qui remanserant, et super- erant de captivitate, et Jerusalem. 3 Et dixerunt mihi : Qui remanserunt, et relicti sunt de captivitate ibi in provincia, in af\ufb02ictione magna sunt, et in op- probrio : et murus Jerusalem dissipatus est, et port\u00e6 ejus combust\u00e6 sunt igni. 4 Cumque audissem verba hujuscemodi, sedi, et \ufb02evi, et luxi diebus multis : jejunabam, et orabam ante faciem Dei c\u00e6li : 5 et dixi : Qu\u00e6so, Domine Deus c\u00e6li fortis, magne atque terribilis, qui custodis pactum et misericordiam cum his qui te diligunt, et custodiunt mandata tua : 6 \ufb01ant aures tu\u00e6 auscultantes, et oculi tui aperti, ut audias orationem servi tui, quam ego oro coram te hodie nocte et die pro \ufb01liis Israe\u00a8l servis tuis : et con\ufb01teor pro peccatis \ufb01liorum Is- rae\u00a8l, quibus peccaverunt tibi : ego et domus patris mei peccavimus, 7 vanitate seducti sumus, et non custodivimus mandatum tuum, et c\u00e6remonias, et judi- cia qu\u00e6 pr\u00e6cepisti Moysi famulo tuo. 8 Memento verbi quod mandasti Moysi servo tuo, dicens : Cum transgressi fueritis, ego dispergam vos in populos : 9 et si revertamini ad me, et custodiatis pr\u00e6cepta mea, et faciatis ea : etiamsi abducti fueritis ad extrema c\u00e6li, inde congregabo vos, et reducam in locum quem elegi ut habitaret nomen meum ibi. 10 Et ipsi servi tui, et populus tuus, quos redemisti in fortitudine tua magna, et in manu tua valida. 11 Obsecro, Domine, sit auris tua attendens ad orationem servi tui, et ad orationem servo- rum tuorum, qui volunt timere nomen tuum : et dirige servum tuum hodie, et da ei misericordiam ante virum hunc. Ego enim eram pincerna regis. 2 Factum est autem in mense Nisan, anno vigesimo Artaxerxis regis : et vinum erat ante eum, et levavi vinum, et dedi regi : et eram quasi lan- guidus ante faciem ejus. 2 Dixitque mihi rex : Quare vultus tuus tristis est, cum te \u00e6grotum non videam ? non est hoc frustra, sed malum nescio quod in corde tuo est. Et timui valde, ac nimis : 3 et dixi regi : Rex, in \u00e6ternum vive : quare non m\u0153reat vultus meus, quia civitas domus sepulchrorum patris mei deserta est, et port\u00e6 ejus combust\u00e6 sunt igni ? 4 Et ait mihi rex : Pro qua re postulas ? Et oravi Deum c\u00e6li, 5 et dixi ad regem : Si videtur regi bonum, et si placet servus tuus ante faciem tuam, ut mittas me in Jud\u00e6am ad civi- tatem sepulchri patris mei, et \u00e6di\ufb01cabo eam. 6 Dixitque mihi rex, et regina qu\u00e6 sedebat juxta eum : Usque ad quod tempus erit iter tuum, et quando reverteris ? Et placuit ante vultum regis, et misit me : et constitui ei tempus. 7 Et dixi regi : Si regi videtur bonum, epistolas det mihi ad duces region- is trans \ufb02umen, ut traducant me, donec veniam in Jud\u00e6am : 8 et epistolam ad Asaph custodem saltus regis, ut det mihi ligna, ut tegere possim portas turris domus, et muros civitatis, et domum quam ingressus fuero. Et dedit mihi rex juxta manum Dei mei bonam mecum. 9 Et veni ad duces regionis trans \ufb02umen, dedique eis epistolas regis. Miserat autem rex mecum principes militum, et equites. 10 Et audierunt Sanaballat Horonites, et Tobias servus Ammanites : et contristati sunt af\ufb02ictione magna, quod venisset homo qui qu\u00e6reret prosperitatem \ufb01liorum Israe\u00a8l. 11 Et veni Jerusalem, et eram ibi tribus diebus. 12 Et surrexi nocte ego, et viri pauci mecum, et non indicavi cuiquam quid Deus dedisset in corde meo ut facerem in Jerusalem : et jumentum non erat mecum, nisi animal cui sede-","Nehemi\u00e6 bam. 13 Et egressus sum per portam vallis nocte, et ante fontem draconis, et ad portam stercoris, et considerabam murum Jerusalem dissipatum, et por- tas ejus consumptas igni. 14 Et transivi ad portam fontis, et ad aqu\u00e6ductum regis, et non erat locus jumento cui sedebam ut transiret. 15 Et ascendi per torrentem nocte, et considerabam murum, et reversus veni ad portam vallis, et redii. 16 Magistratus autem nesciebant quo abiissem, aut quid ego facerem : sed et Jud\u00e6is, et sacerdotibus, et optimatibus, et magistratibus, et reliquis qui faciebant opus, usque ad id loci nihil indicaveram. 17 Et dixi eis : Vos nostis af\ufb02ictionem in qua sumus : quia Jerusalem deserta est, et port\u00e6 ejus con- sumpt\u00e6 sunt igni : venite, et \u00e6di\ufb01cemus muros Jerusalem, et non simus ultra opprobrium. 18 Et indicavi eis manum Dei mei, quod esset bona mecum, et verba regis qu\u00e6 locutus esset mihi, et aio : Surgamus, et \u00e6di\ufb01cemus. Et con- fortat\u00e6 sunt manus eorum in bono. 19 Audierunt autem Sanaballat Horonites, et Tobias servus Ammanites, et Gosem Arabs, et subsannaverunt nos, et de- spexerunt, dixeruntque : Qu\u00e6 est h\u00e6c res quam facitis ? numquid contra regem vos rebellatis ? 20 Et reddidi eis sermonem, dixique ad eos : Deus c\u00e6li ipse nos juvat, et nos servi ejus sumus : surgamus et \u00e6di\ufb01cemus : vobis autem non est pars, et justitia, et memoria in Jerusalem. 3 Et surrexit Eliasib sacerdos magnus, et fratres ejus sacerdotes, et \u00e6di\ufb01- caverunt portam gregis : ipsi sancti\ufb01caverunt eam, et statuerunt valvas ejus, et usque ad turrim centum cubitorum sancti\ufb01caverunt eam, usque ad turrim Hananeel. 2 Et juxta eum \u00e6di\ufb01caverunt viri Jericho : et juxta eum \u00e6di\ufb01cavit Zachur \ufb01lius Amri. 3 Portam autem piscium \u00e6di\ufb01caverunt \ufb01lii Asnaa : ipsi texerunt eam, et statuerunt valvas ejus, et seras, et vectes. Et juxta eos \u00e6di\ufb01cavit Marimuth \ufb01lius Uri\u00e6, \ufb01lii Accus. 4 Et juxta eum \u00e6di\ufb01cavit Mosollam \ufb01lius Barachi\u00e6, \ufb01lii Mesezebel : et juxta eos \u00e6di\ufb01cavit Sadoc \ufb01lius Baana. 5 Et juxta eos \u00e6di\ufb01caverunt Thecueni : optimates autem eorum non supposuerunt colla sua in opere Domini sui. 6 Et portam veterem \u00e6di\ufb01caverunt Jojada \ufb01lius Phasea, et Mosollam \ufb01l- ius Besodia : ipsi texerunt eam, et statuerunt valvas ejus, et seras, et vectes. 7 Et juxta eos \u00e6di\ufb01caverunt Meltias Gabaonites, et Jadon Meronathites, viri de Gabaon et Maspha, pro duce qui erat in regione trans \ufb02umen. 8 Et juxta eum \u00e6di\ufb01cavit Eziel \ufb01lius Araia aurifex : et juxta eum \u00e6di\ufb01cavit Ananias \ufb01lius pigmentarii : et dimiserunt Jerusalem usque ad murum plate\u00e6 latioris. 9 Et juxta eum \u00e6di\ufb01cavit Raphaia \ufb01lius Hur, princeps vici Jerusalem. 10 Et jux- ta eum \u00e6di\ufb01cavit Jedaia \ufb01lius Haromaph contra domum suam : et juxta eum \u00e6di\ufb01cavit Hattus \ufb01lius Haseboni\u00e6. 11 Mediam partem vici \u00e6di\ufb01cavit Melchias \ufb01lius Herem, et Hasub \ufb01lius Phahath Moab, et turrim furnorum. 12 Et juxta eum \u00e6di\ufb01cavit Sellum \ufb01lius Alohes, princeps medi\u00e6 partis vici Jerusalem, ipse et \ufb01li\u00e6 ejus. 13 Et portam vallis \u00e6di\ufb01cavit Hanun, et habitatores Zanoe\u00a8 : ipsi \u00e6di\ufb01caverunt eam, et statuerunt valvas ejus, et seras, et vectes, et mille cubitos in muro usque ad portam sterquilinii. 14 Et portam sterquilinii \u00e6di\ufb01- cavit Melchias \ufb01lius Rechab, princeps vici Bethacharam : ipse \u00e6di\ufb01cavit eam, et statuit valvas ejus, et seras, et vectes. 15 Et portam fontis \u00e6di\ufb01cavit Sellum \ufb01lius Cholhoza, princeps pagi Maspha : ipse \u00e6di\ufb01cavit eam, et texit, et statuit valvas ejus, et seras, et vectes, et muros piscin\u00e6 Siloe\u00a8 in hortum regis, et usque ad gradus qui descendunt de civitate David. 16 Post eum \u00e6di\ufb01cavit Nehemias \ufb01lius Azboc, princeps dimidi\u00e6 partis vici 448","Nehemi\u00e6 Bethsur, usque contra sepulchrum David, et usque ad piscinam qu\u00e6 grandi opere constructa est, et usque ad domum fortium. 17 Post eum \u00e6di\ufb01caverunt Levit\u00e6, Rehum \ufb01lius Benni : post eum \u00e6di\ufb01cavit Hasebias princeps dimidi\u00e6 partis vici Ceil\u00e6 in vico suo. 18 Post eum \u00e6di\ufb01caverunt fratres eorum : Bavai \ufb01lius Enadad, princeps dimidi\u00e6 partis Ceil\u00e6 : 19 et \u00e6di\ufb01cavit juxta eum Azer \ufb01lius Josue, princeps Maspha, mensuram secundam, contra ascensum \ufb01rmis- simi anguli. 20 Post eum in monte \u00e6di\ufb01cavit Baruch \ufb01lius Zachai mensu- ram secundam, ab angulo usque ad portam domus Eliasib sacerdotis magni. 21 Post eum \u00e6di\ufb01cavit Merimuth \ufb01lius Uri\u00e6 \ufb01lii Haccus, mensuram secun- dam, a porta domus Eliasib, donec extenderetur domus Eliasib. 22 Et post eum \u00e6di\ufb01caverunt sacerdotes, viri de campestribus Jordanis. 23 Post eum \u00e6di\ufb01cavit Benjamin et Hasub contra domum suam : et post eum \u00e6di\ufb01cavit Azarias \ufb01lius Maasi\u00e6 \ufb01lii Anani\u00e6 contra domum suam. 24 Post eum \u00e6di\ufb01- cavit Bennui \ufb01lius Henadad mensuram secundam, a domo Azari\u00e6 usque ad \ufb02exuram, et usque ad angulum. 25 Phalel \ufb01lius Ozi contra \ufb02exuram, et turrim qu\u00e6 eminet de domo regis excelsa, id est, in atrio carceris : post eum Phadaia \ufb01lius Pharos. 26 Nathin\u00e6i autem habitabant in Ophel usque contra portam aquarum ad orientem, et turrim qu\u00e6 prominebat. 27 Post eum \u00e6di\ufb01caverunt Thecueni mensuram secundam e regione, a turre magna et eminente usque ad mu- rum templi. 28 Sursum autem a porta equorum \u00e6di\ufb01caverunt sacerdotes, unusquisque contra domum suam. 29 Post eos \u00e6di\ufb01cavit Sadoc \ufb01lius Emmer contra domum suam. Et post eum \u00e6di\ufb01cavit Semaia \ufb01lius Secheni\u00e6, custos port\u00e6 orientalis. 30 Post eum \u00e6di\ufb01cavit Hanania \ufb01lius Selemi\u00e6, et Hanun \ufb01l- ius Seleph sextus, mensuram secundam : post eum \u00e6di\ufb01cavit Mosollam \ufb01lius Barachi\u00e6, contra gazophylacium suum. Post eum \u00e6di\ufb01cavit Melchias \ufb01lius auri\ufb01cis usque ad domum Nathin\u00e6orum, et scruta vendentium contra por- tam judicialem, et usque ad c\u0153naculum anguli. 31 Et inter c\u0153naculum anguli in porta gregis, \u00e6di\ufb01caverunt auri\ufb01ces et negotiatores. 4 Factum est autem, cum audisset Sanaballat quod \u00e6di\ufb01caremus murum, iratus est valde : et motus nimis subsannavit Jud\u00e6os, 2 et dixit coram fratribus suis, et frequentia Samaritanorum : Quid Jud\u00e6i faciunt imbecilles ? num dimittent eos gentes ? num sacri\ufb01cabunt, et complebunt in una die ? numquid \u00e6di\ufb01care poterunt lapides de acervis pulveris, qui combusti sunt ? 3 Sed et Tobias Ammanites, proximus ejus, ait : \u00c6di\ufb01cent : si ascenderit vulpes, transiliet murum eorum lapideum. 4 Audi, Deus noster, quia fac- ti sumus despectui : converte opprobrium super caput eorum, et da eos in despectionem in terra captivitatis. 5 Ne operias iniquitatem eorum, et pecca- tum eorum coram facie tua non deleatur, quia irriserunt \u00e6di\ufb01cantes. 6 Itaque \u00e6di\ufb01cavimus murum, et conjunximus totum usque ad partem dimidiam : et provocatum est cor populi ad operandum. 7 Factum est autem, cum audisset Sanaballat, et Tobias, et Arabes, et Ammanit\u00e6, et Azotii, quod obducta es- set cicatrix muri Jerusalem, et quod c\u0153pissent interrupta concludi, irati sunt nimis. 8 Et congregati sunt omnes pariter ut venirent, et pugnarent contra Jerusalem, et molirentur insidias. 9 Et oravimus Deum nostrum, et posuimus custodes super murum die ac nocte contra eos. 10 Dixit autem Judas : Debilita- ta est fortitudo portantis, et humus nimia est, et nos non poterimus \u00e6di\ufb01care murum. 11 Et dixerunt hostes nostri : Nesciant, et ignorent donec veniamus in medium eorum, et inter\ufb01ciamus eos, et cessare faciamus opus. 12 Factum 449","Nehemi\u00e6 est autem venientibus Jud\u00e6is qui habitabant juxta eos, et dicentibus nobis per decem vices, ex omnibus locis quibus venerant ad nos, 13 statui in loco post murum per circuitum populum in ordinem cum gladiis suis, et lanceis, et ar- cubus. 14 Et perspexi atque surrexi : et aio ad optimates et magistratus, et ad reliquam partem vulgi : Nolite timere a facie eorum : Domini magni et terribilis mementote, et pugnate pro fratribus vestris, \ufb01liis vestris, et \ufb01liabus vestris, et uxoribus vestris, et domibus vestris. 15 Factum est autem, cum au- dissent inimici nostri nuntiatum esse nobis, dissipavit Deus consilium eorum. Et reversi sumus omnes ad muros, unusquisque ad opus suum. 16 Et factum est a die illa, media pars juvenum eorum faciebat opus, et media parata erat ad bellum : et lance\u00e6, et scuta, et arcus, et loric\u00e6, et principes post eos in omni domo Juda. 17 \u00c6di\ufb01cantium in muro, et portantium onera, et imponen- tium : una manu sua faciebat opus, et altera tenebat gladium : 18 \u00e6di\ufb01centium enim unusquisque gladio erat accinctus renes. Et \u00e6di\ufb01cabant, et clangebant buccina juxta me. 19 Et dixi ad optimates, et ad magistratus, et ad reliquam partem vulgi : Opus grande est et latum, et nos separati sumus in muro procul alter ab altero : 20 in loco quocumque audieritis clangorem tub\u00e6, illuc concur- rite ad nos : Deus noster pugnabit pro nobis. 21 Et nos ipsi faciamus opus, et media pars nostrum teneat lanceas ab ascensu auror\u00e6 donec egrediantur astra. 22 In tempore quoque illo dixi populo : Unusquisque cum puero suo maneat in medio Jerusalem, et sint nobis vices per noctem et diem ad operan- dum. 23 Ego autem et fratres mei, et pueri mei, et custodes, qui erant post me, non deponebamus vestimenta nostra : unusquisque tantum nudabatur ad baptismum. 5 Et factus est clamor populi et uxorum ejus magnus adversus fratres suos Jud\u00e6os. 2 Et erant qui dicerent : Filii nostri et \ufb01li\u00e6 nostr\u00e6 mult\u00e6 sunt nimis : accipiamus pro pretio eorum frumentum, et comedamus, et vivamus. 3 Et erant qui dicerent : Agros nostros, et vineas, et domus nostras oppona- mus, et accipiamus frumentum in fame. 4 Et alii dicebant : Mutuo sumamus pecunias in tributa regis, demusque agros nostros et vineas : 5 et nunc sicut carnes fratrum nostrorum, sic carnes nostr\u00e6 sunt : et sicut \ufb01lii eorum, ita et \ufb01lii nostri : ecce nos subjugamus \ufb01lios nostros et \ufb01lias nostras in servitutem, et de \ufb01liabus nostris sunt famul\u00e6, nec habemus unde possint redimi : et agros nostros et vineas nostras alii possident. 6 Et iratus sum nimis cum audissem clamorem eorum secundum verba h\u00e6c : 7 cogitavitque cor meum mecum, et increpavi optimates et magistratus, et dixi eis : Usurasne singuli a fratribus vestris exigitis ? Et congregavi adversum eos concionem magnam, 8 et dixi eis : Nos, ut scitis, redemimus fratres nostros Jud\u00e6os, qui venditi fuerant gen- tibus secundum possibilitatem nostram : et vos igitur vendetis fratres vestros, et redimemus eos ? Et siluerunt, nec invenerunt quid responderent. 9 Dix- ique ad eos : Non est bona res quam facitis : quare non in timore Dei nostri ambulastis, ne exprobretur nobis a gentibus inimicis nostris ? 10 Et ego, et fratres mei, et pueri mei commodavimus plurimis pecuniam et frumentum. Non repetamus in commune istud : \u00e6s alienum concedamus quod debetur nobis. 11 Reddite eis hodie agros suos, et vineas suas, et oliveta sua, et do- mos suas : quin potius et centesimum pecuni\u00e6, frumenti, vini et olei, quam exigere soletis ab eis, date pro illis. 12 Et dixerunt : Reddemus, et ab eis nihil qu\u00e6remus : sicque faciemus ut loqueris. Et vocavi sacerdotes, et adjuravi eos ut facerent juxta quod dixeram. 13 Insuper excussi sinum meum, et dixi : Sic 450","Nehemi\u00e6 excutiat Deus omnem virum qui non compleverit verbum istud, de domo sua, et de laboribus suis : sic excutiatur, et vacuus \ufb01at. Et dixit universa multitudo : Amen : et laudaverunt Deum. Fecit ergo populus sicut erat dictum. 14 A die autem illa, qua pr\u00e6ceperat rex mihi ut essem dux in terra Juda, ab anno vigesimo usque ad annum trigesimum secundum Artaxerxis regis per annos duodecim, ego et fratres mei annonas qu\u00e6 ducibus debebantur non comedimus. 15 Duces autem primi, qui fuerant ante me, gravaverunt populum, et acceperunt ab eis in pane, et vino, et pecunia, quotidie siclos quadraginta : sed et ministri eorum depresserunt populum. Ego autem non feci ita propter timorem Dei : 16 quin potius in opere muri \u00e6di\ufb01cavi, et agrum non emi, et omnes pueri mei congregati ad opus erant. 17 Jud\u00e6i quoque et magistratus centum quinquaginta viri, et qui veniebant ad nos de gentibus qu\u00e6 in circuitu nostro sunt, in mensa mea erant. 18 Parabatur autem mihi per dies singulos bos unus, arietes sex electi, exceptis volatilibus, et inter dies decem vina diversa, et alia multa tribuebam : insuper et annonas ducatus mei non qu\u00e6sivi : valde enim attenuatus erat populus. 19 Memento mei, Deus meus, in bonum, secundum omnia qu\u00e6 feci populo huic. 6 Factum est autem, cum audisset Sanaballat, et Tobias, et Gossem Arabs, et ceteri inimici nostri, quod \u00e6di\ufb01cassem ego murum, et non esset in ipso residua interruptio (usque ad tempus autem illud valvas non posueram in portis), 2 miserunt Sanaballat et Gossem ad me, dicentes : Veni, et percutiamus f\u0153dus pariter in viculis in campo Ono. Ipsi autem cogitabant ut facerent mihi malum. 3 Misi ergo ad eos nuntios, dicens : Opus grande ego facio, et non possum descendere, ne forte negligatur cum venero, et descendero ad vos. 4 Miserunt autem ad me secundum verbum hoc per quatuor vices : et respondi eis juxta sermonem priorem. 5 Et misit ad me Sanaballat juxta verbum prius quinta vice puerum suum, et epistolam habebat in manu sua scriptam hoc modo : 6 In gentibus auditum est, et Gossem dixit, quod tu et Jud\u00e6i cogitetis rebellare, et propterea \u00e6di\ufb01ces murum, et levare te velis super eos regem : propter quam causam 7 et prophetas posueris, qui pr\u00e6dicent de te in Jerusalem, dicentes : Rex in Jud\u00e6a est. Auditurus est rex verba h\u00e6c : idcirco nunc veni, ut ineamus consilium pariter. 8 Et misi ad eos, dicens : Non est factum secundum verba h\u00e6c, qu\u00e6 tu loqueris : de corde enim tuo tu componis h\u00e6c. 9 Omnes enim hi terrebant nos, cogitantes quod cessarent manus nostr\u00e6 ab opere, et quiesceremus : quam ob causam magis confortavi manus meas. 10 Et ingressus sum domum Semai\u00e6 \ufb01lii Dalai\u00e6 \ufb01lii Metabeel secreto. Qui ait : Tractemus nobiscum in domo Dei in medio templi, et claudamus portas \u00e6dis : quia venturi sunt ut inter\ufb01ciant te, et nocte venturi sunt ad occidendum te. 11 Et dixi : Num quisquam similis mei fugit ? et quis ut ego ingredietur templum, et vivet ? non ingrediar. 12 Et intellexi quod Deus non misisset eum, sed quasi vaticinans locutus esset ad me, et Tobias et Sanaballat conduxissent eum. 13 Acceperat enim pretium, ut territus facerem, et peccarem, et haber- ent malum quod exprobrarent mihi. 14 Memento mei, Domine, pro Tobia et Sanaballat, juxta opera eorum talia : sed et Noadi\u00e6 prophet\u00e6, et ceterorum prophetarum, qui terrebant me. 15 Completus est autem murus vigesimo quinto die mensis Elul, quinquag- inta duobus diebus. 16 Factum est ergo cum audissent omnes inimici nostri, ut timerent univers\u00e6 gentes qu\u00e6 erant in circuitu nostro, et conciderent in- 451","Nehemi\u00e6 tra semetipsos, et scirent quod a Deo factum esset opus hoc. 17 Sed et in diebus illis mult\u00e6 optimatum Jud\u00e6orum epistol\u00e6 mittebantur ad Tobiam, et a Tobia veniebant ad eos. 18 Multi enim erant in Jud\u00e6a habentes juramentum ejus, quia gener erat Secheni\u00e6 \ufb01lii Area, et Johanan \ufb01lius ejus acceperat \ufb01liam Mosollam \ufb01lii Barachi\u00e6 : 19 sed et laudabant eum coram me, et verba mea nuntiabant ei : et Tobias mittebat epistolas ut terreret me. 7 Postquam autem \u00e6di\ufb01catus est murus, et posui valvas, et recensui jan- itores, et cantores, et Levitas, 2 pr\u00e6cepi Hanani fratri meo, et Hanani\u00e6 principi domus de Jerusalem (ipse enim quasi vir verax et timens Deum plus ceteris videbatur), 3 et dixi eis : Non aperiantur port\u00e6 Jerusalem usque ad calorem solis. Cumque adhuc assisterent, claus\u00e6 port\u00e6 sunt, et oppi- lat\u00e6 : et posui custodes de habitatoribus Jerusalem, singulos per vices suas, et unumquemque contra domum suam. 4 Civitas autem erat lata nimis et grandis, et populus parvus in medio ejus, et non erant domus \u00e6di\ufb01cat\u00e6. 5 Deus autem dedit in corde meo, et congregavi optimates, et magistratus, et vulgus, ut recenserem eos : et inveni librum census eorum qui ascender- ant primum, et inventum est scriptum in eo. 6 Isti \ufb01lii provinci\u00e6, qui as- cenderunt de captivitate migrantium, quos transtulerat Nabuchodonosor rex Babylonis, et reversi sunt in Jerusalem et in Jud\u00e6am, unusquisque in civitatem suam. 7 Qui venerunt cum Zorobabel, Josue, Nehemias, Azarias, Raamias, Nahamani, Mardoch\u00e6us, Belsam, Mespharath, Begoai, Nahum, Baana. Numerus virorum populi Israe\u00a8l : 8 \ufb01lii Pharos, duo millia centum septu- aginta duo : 9 \ufb01lii Saphatia, trecenti septuaginta duo : 10 \ufb01lii Area, sexcenti quinquaginta duo : 11 \ufb01lii Phahathmoab \ufb01liorum Josue et Joab, duo millia octingenti decem et octo : 12 \ufb01lii \u00c6lam, mille ducenti quinquaginta quatuor : 13 \ufb01lii Zethua, octingenti quadraginta quinque : 14 \ufb01lii Zachai, septingenti sex- aginta : 15 \ufb01lii Bannui, sexcenti quadraginta octo : 16 \ufb01lii Bebai, sexcenti viginti octo : 17 \ufb01lii Azgad, duo millia trecenti viginti duo : 18 \ufb01lii Adonicam, sex- centi sexaginta septem : 19 \ufb01lii Beguai, duo millia sexaginta septem : 20 \ufb01lii Adin, sexcenti quinquaginta quinque : 21 \ufb01lii Ater, \ufb01lii Hezeci\u00e6, nonaginta oc- to : 22 \ufb01lii Hasem, trecenti viginti octo : 23 \ufb01lii Besai, trecenti viginti quatuor : 24 \ufb01lii Hareph, centum duodecim : 25 \ufb01lii Gabaon, nonaginta quinque : 26 \ufb01lii Bethlehem et Netupha, centum octoginta octo. 27 Viri Anathoth, centum vig- inti octo. 28 Viri Bethazmoth, quadraginta duo. 29 Viri Cariathiarim, Cephira, et Beroth, septingenti quadraginta tres. 30 Viri Rama et Geba, sexcenti viginti unus. 31 Viri Machmas, centum viginti duo. 32 Viri Bethel et Hai, centum vig- inti tres. 33 Viri Nebo alterius, quinquaginta duo. 34 Viri \u00c6lam alterius, mille ducenti quinquaginta quatuor. 35 Filii Harem, trecenti viginti. 36 Filii Jericho, trecenti quadraginta quinque. 37 Filii Lod Hadid et Ono, septingenti viginti unus. 38 Filii Senaa, tria millia nongenti triginta. 39 Sacerdotes : \ufb01lii Idaia in do- mo Josue, nongenti septuaginta tres. 40 Filii Emmer, mille quinquaginta duo. 41 Filii Phashur, mille ducenti quadraginta septem. 42 Filii Arem, mille decem et septem. Levit\u00e6 : 43 \ufb01lii Josue et Cedmihel \ufb01liorum 44 Odui\u00e6, septuaginta quatuor. Cantores : 45 \ufb01lii Asaph, centum quadraginta octo. 46 Janitores : \ufb01lii Sellum, \ufb01lii Ater, \ufb01lii Telmon, \ufb01lii Accub, \ufb01lii Hatita, \ufb01lii Sobai : centum trig- inta octo. 47 Nathin\u00e6i : \ufb01lii Soha, \ufb01lii Hasupha, \ufb01lii Tebbaoth, 48 \ufb01lii Ceros, \ufb01lii Siaa, \ufb01lii Phadon, \ufb01lii Lebana, \ufb01lii Hagaba, \ufb01lii Selmai, 49 \ufb01lii Hanan, \ufb01lii Geddel, \ufb01lii Gaher, 50 \ufb01lii Raaia, \ufb01lii Rasin, \ufb01lii Necoda, 51 \ufb01lii Gezem, \ufb01lii Aza, \ufb01lii Phasea, 52 \ufb01lii Besai, \ufb01lii Munim, \ufb01lii Nephussim, 53 \ufb01lii Bacbuc, \ufb01lii 452","Nehemi\u00e6 Hacupha, \ufb01lii Harhur, 54 \ufb01lii Besloth, \ufb01lii Mahida, \ufb01lii Harsa, 55 \ufb01lii Bercos, \ufb01lii Sisara, \ufb01lii Thema, 56 \ufb01lii Nasia, \ufb01lii Hatipha, 57 \ufb01lii servorum Salomonis, \ufb01lii Sothai, \ufb01lii Sophereth, \ufb01lii Pharida, 58 \ufb01lii Jahala, \ufb01lii Darcon, \ufb01lii Jed- del, 59 \ufb01lii Saphatia, \ufb01lii Hatil, \ufb01lii Phochereth, qui erat ortus ex Sabaim \ufb01lio Amon. 60 Omnes Nathin\u00e6i, et \ufb01lii servorum Salomonis, trecenti nonaginta duo. 61 Hi sunt autem qui ascenderunt de Thelmela, Thelharsa, Cherub, Ad- don, et Emmer : et non potuerunt indicare domum patrum suorum, et semen suum, utrum ex Israe\u00a8l essent, 62 \ufb01lii Dalaia, \ufb01lii Tobia, \ufb01lii Necoda, sexcenti quadraginta duo. 63 Et de sacerdotibus, \ufb01lii Habia, \ufb01lii Accos, \ufb01lii Berzel- lai, qui accepit de \ufb01liabus Berzellai Galaaditis uxorem, et vocatus est nomine eorum. 64 Hi qu\u00e6sierunt scripturam suam in censu, et non invenerunt : et ejecti sunt de sacerdotio. 65 Dixitque Athersatha eis ut non manducarent de Sanctis sanctorum, donec staret sacerdos doctus et eruditus. 66 Omnis mul- titudo quasi vir unus quadraginta duo millia trecenti sexaginta, 67 absque servis et ancillis eorum, qui erant septem millia trecenti triginta septem, et inter eos cantores et cantatrices, ducenti quadraginta quinque. 68 Equi eorum, septingenti triginta sex : muli eorum, ducenti quadraginta quinque : 69 cameli eorum, quadringenti triginta quinque : asini, sex millia septingenti viginti. 70 Nonnulli autem de principibus familiarum dederunt in opus. Athersatha dedit in thesaurum auri drachmas mille, phialas quinquaginta, tunicas sacer- dotales quingentas triginta. 71 Et de principibus familiarum dederunt in the- saurum operis, auri drachmas viginti millia, et argenti mnas duo millia ducen- tas. 72 Et quod dedit reliquus populus, auri drachmas viginti millia, et argenti mnas duo millia, et tunicas sacerdotales sexaginta septem. 73 Habitaverunt autem sacerdotes, et Levit\u00e6, et janitores, et cantores, et reliquum vulgus, et Nathin\u00e6i, et omnis Israe\u00a8l, in civitatibus suis. 8 Et venerat mensis septimus : \ufb01lii autem Israe\u00a8l erant in civitatibus suis. Congregatusque est omnis populus quasi vir unus ad plateam qu\u00e6 est ante portam aquarum : et dixerunt Esdr\u00e6 scrib\u00e6 ut afferret librum legis Moysi, quam pr\u00e6ceperat Dominus Israe\u00a8li. 2 Attulit ergo Esdras sacerdos legem coram multitudine virorum et mulierum, cunctisque qui poterant in- telligere, in die prima mensis septimi. 3 Et legit in eo aperte in platea qu\u00e6 erat ante portam aquarum, de mane usque ad mediam diem, in conspectu virorum et mulierum, et sapientium : et aures omnis populi erant erect\u00e6 ad librum. 4 Stetit autem Esdras scriba super gradum ligneum, quem fecerat ad loquendum : et steterunt juxta eum Mathathias, et Semeia, et Ania, et Uria, et Helcia, et Maasia, ad dexteram ejus : et ad sinistram, Phadaia, Misae\u00a8l, et Melchia, et Hasum, et Hasbadana, Zacharia, et Mosollam. 5 Et aperuit Esdras librum coram omni populo : super universum quippe populum eminebat : et cum aperuisset eum, stetit omnis populus. 6 Et benedixit Esdras Domino Deo magno : et respondit omnis populus : Amen, amen, elevans manus suas : et incurvati sunt, et adoraverunt Deum proni in terram. 7 Porro Josue, et Bani, et Serebia, Jamin, Accub, Septhai, Odia, Maasia, Celita, Azarias, Jozabed, Hanan, Phalaia, Levit\u00e6, silentium faciebant in populo ad audiendam legem : populus autem stabat in gradu suo. 8 Et legerunt in libro legis Dei distincte, et aperte ad intelligendum : et intellexerunt cum legeretur. 9 Dixit autem Nehemias (ipse est Athersatha) et Esdras sacerdos et scriba, et Levit\u00e6 interpretantes uni- verso populo : Dies sancti\ufb01catus est Domino Deo nostro : nolite lugere, et nolite \ufb02ere. Flebat enim omnis populus cum audiret verba legis. 10 Et dixit 453","Nehemi\u00e6 eis : Ite, comedite pinguia, et bibite mulsum, et mittite partes his qui non pr\u00e6- paraverunt sibi, quia sanctus dies Domini est : et nolite contristari : gaudium etenim Domini est fortitudo nostra. 11 Levit\u00e6 autem silentium faciebant in omni populo, dicentes : Tacete, quia dies sanctus est, et nolite dolere. 12 Abiit itaque omnis populus ut comederet, et biberet, et mitteret partes, et faceret l\u00e6titiam magnam : quia intellexerant verba qu\u00e6 docuerat eos. 13 Et in die secundo congregati sunt principes familiarum universi populi, sacerdotes et Levit\u00e6, ad Esdram scribam, ut interpretaretur eis verba legis. 14 Et invenerunt scriptum in lege pr\u00e6cepisse Dominum in manu Moysi ut habitent \ufb01lii Israe\u00a8l in tabernaculis in die solemni, mense septimo : 15 et ut pr\u00e6dicent, et divul- gent vocem in universis urbibus suis, et in Jerusalem, dicentes : Egredimini in montem, et afferte frondes oliv\u00e6, et frondes ligni pulcherrimi, frondes myr- ti, et ramos palmarum, et frondes ligni nemorosi, ut \ufb01ant tabernacula, sicut scriptum est. 16 Et egressus est populus, et attulerunt. Feceruntque sibi tabernacula unusquisque in domate suo : et in atriis suis, et in atriis domus Dei, et in platea port\u00e6 aquarum, et in platea port\u00e6 Ephraim. 17 Fecit ergo universa ecclesia eorum qui redierant de captivitate, tabernacula, et habitaverunt in tabernaculis : non enim fecerant a diebus Josue \ufb01lii Nun taliter \ufb01lii Israe\u00a8l usque ad diem illum. Et fuit l\u00e6titia magna nimis. 18 Legit autem in libro legis Dei per dies singulos, a die primo usque ad diem novissimum. Et fecerunt solemnitatem septem diebus, et in die octavo collectam juxta ritum. 9 In die autem vigesimo quarto mensis hujus, convenerunt \ufb01lii Israe\u00a8l in je- junio et in saccis, et humus super eos. 2 Et separatum est semen \ufb01liorum Israe\u00a8l ab omni \ufb01lio alienigena : et steterunt, et con\ufb01tebantur peccata sua, et iniquitates patrum suorum. 3 Et consurrexerunt ad standum : et legerunt in volumine legis Domini Dei sui, quater in die, et quater con\ufb01tebantur, et adora- bant Dominum Deum suum. 4 Surrexerunt autem super gradum Levitarum Josue, et Bani, et Cedmihel, Sabania, Bonni, Sarebias, Bani, et Chanani : et cla- maverunt voce magna ad Dominum Deum suum. 5 Et dixerunt Levit\u00e6 Josue, et Cedmihel, Bonni, Hasebnia, Serebia, Odaia, Sebnia, Phathathia : Surgite, benedicite Domino Deo vestro ab \u00e6terno usque in \u00e6ternum : et benedicant nomini glori\u00e6 tu\u00e6 excelso in omni benedictione et laude. 6 Tu ipse, Domine, solus, tu fecisti c\u00e6lum, et c\u00e6lum c\u00e6lorum, et omnem exercitum eorum : ter- ram, et universa qu\u00e6 in ea sunt : maria, et omnia qu\u00e6 in eis sunt : et tu vivi\ufb01cas omnia h\u00e6c, et exercitus c\u00e6li te adorat. 7 Tu ipse, Domine Deus, qui elegisti Abram, et eduxisti eum de igne Chald\u00e6orum, et posuisti nomen ejus Abraham : 8 et invenisti cor ejus \ufb01dele coram te, et percussisti cum eo f\u0153dus ut dares ei terram Chanan\u00e6i, Heth\u00e6i, et Amorrh\u00e6i, et Pherez\u00e6i, et Jebus\u00e6i, et Gerges\u00e6i, ut dares semini ejus : et implesti verba tua, quoniam justus es. 9 Et vidisti af\ufb02ictionem patrum nostrorum in \u00c6gypto, clamoremque eorum audisti super mare Rubrum. 10 Et dedisti signa atque portenta in Pharaone, et in universis servis ejus, et in omni populo terr\u00e6 illius : cognovisti enim quia superbe egerant contra eos : et fecisti tibi nomen, sicut et in hac die. 11 Et mare divisisti ante eos, et transierunt per medium maris in sicco : persecutores autem eorum projecisti in profundum, quasi lapidem in aquas validas. 12 Et in columna nubis ductor eorum fuisti per diem, et in columna ignis per noctem, ut appareret eis via per quam ingrediebantur. 13 Ad montem quoque Sinai descendisti, et locutus es cum eis de c\u00e6lo, et dedisti eis judicia recta, et legem 454","Nehemi\u00e6 veritatis, c\u00e6remonias, et pr\u00e6cepta bona : 14 et sabbatum sancti\ufb01catum tuum ostendisti eis : et mandata, et c\u00e6remonias, et legem pr\u00e6cepisti eis in manu Moysi servi tui. 15 Panem quoque de c\u00e6lo dedisti eis in fame eorum, et aquam de petra eduxisti eis sitientibus, et dixisti eis ut ingrederentur et possiderent terram, super quam levasti manum tuam ut traderes eis. 16 Ipsi vero et patres nostri superbe egerunt, et induraverunt cervices suas, et non audierunt mandata tua. 17 Et noluerunt audire, et non sunt recordati mirabilium tuorum qu\u00e6 feceras eis. Et induraverunt cervices suas, et dederunt caput ut converterentur ad servitutem suam, quasi per con- tentionem. Tu autem, Deus propitius, clemens, et misericors, longanimis, et mult\u00e6 miserationis, non dereliquisti eos, 18 et quidem cum fecissent sibi vitulum con\ufb02atilem, et dixissent : Iste est deus tuus, qui eduxit te de \u00c6gyp- to : feceruntque blasphemias magnas : 19 tu autem in misericordiis tuis multis non dimisisti eos in deserto : columna nubis non recessit ab eis per diem ut duceret eos in viam, et columna ignis per noctem ut ostenderet eis iter per quod ingrederentur. 20 Et spiritum tuum bonum dedisti, qui doceret eos : et manna tuum non prohibuisti ab ore eorum, et aquam dedisti eis in siti. 21 Quadraginta annis pavisti eos in deserto, nihilque eis defuit : vestimenta eorum non inveteraverunt, et pedes eorum non sunt attriti. 22 Et dedisti eis regna, et populos, et partitus es eis sortes : et possederunt terram Sehon, et terram regis Hesebon, et terram Og regis Basan. 23 Et multiplicasti \ufb01lios eorum sicut stellas c\u00e6li, et adduxisti eos ad terram de qua dixeras patribus eorum ut ingrederentur et possiderent. 24 Et venerunt \ufb01lii, et possederunt ter- ram, et humiliasti coram eis habitatores terr\u00e6 Chanan\u00e6os, et dedisti eos in manu eorum, et reges eorum, et populos terr\u00e6, ut facerent eis sicut placebant illis. 25 Ceperunt itaque urbes munitas et humum pinguem, et possederunt domos plenas cunctis bonis : cisternas ab aliis fabricatas, vineas, et oliveta, et ligna pomifera multa : et comederunt, et saturati sunt, et impinguati sunt, et abundaverunt deliciis in bonitate tua magna. 26 Provocaverunt autem te ad iracundiam, et recesserunt a te, et projecerunt legem tuam post terga sua : et prophetas tuos occiderunt, qui contestabantur eos ut reverterentur ad te : feceruntque blasphemias grandes. 27 Et dedisti eos in manu hostium suorum, et af\ufb02ixerunt eos. Et in tempore tribulationis su\u00e6 clamaverunt ad te, et tu de c\u00e6lo audisti, et secundum miserationes tuas multas dedisti eis salvatores, qui salvarent eos de manu hostium suorum. 28 Cumque requievissent, reversi sunt ut facerent malum in conspectu tuo, et dereliquisti eos in manu inimicorum suorum, et possederunt eos. Conversique sunt, et clamaverunt ad te : tu autem de c\u00e6lo exaudisti, et liberasti eos in misericordi- is tuis, multis temporibus. 29 Et contestatus es eos ut reverterentur ad legem tuam. Ipsi vero superbe egerunt, et non audierunt mandata tua, et in judiciis tuis peccaverunt, qu\u00e6 faciet homo, et vivet in eis : et dederunt humerum rece- dentem, et cervicem suam induraverunt, nec audierunt. 30 Et protraxisti super eos annos multos, et contestatus es eos in spiritu tuo per manum prophetarum tuorum : et non audierunt, et tradidisti eos in manu populorum terrarum. 31 In misericordiis autem tuis plurimis non fecisti eos in consumptionem, nec dereliquisti eos : quoniam Deus miserationum et clemens es tu. 32 Nunc itaque Deus noster magne, fortis et terribilis, custodiens pactum et misericordiam, ne avertas a facie tua omnem laborem, qui invenit nos, reges nostros, et principes nostros, et sacerdotes nostros, et prophetas nostros, et patres nostros, et omnem populum tuum a diebus regis Assur usque in diem 455","Nehemi\u00e6 hanc. 33 Et tu justus es in omnibus qu\u00e6 venerunt super nos : quia veritatem fecisti, nos autem impie egimus. 34 Reges nostri, principes nostri, sacerdotes nostri et patres nostri non fecerunt legem tuam, et non attenderunt mandata tua, et testimonia tua qu\u00e6 testi\ufb01catus es in eis. 35 Et ipsi in regnis suis, et in bonitate tua multa quam dederas eis, et in terra latissima et pingui quam tra- dideras in conspectu eorum, non servierunt tibi, nec reversi sunt a studiis suis pessimis. 36 Ecce nos ipsi hodie servi sumus : et terra quam dedisti patribus nostris ut comederent panem ejus, et qu\u00e6 bona sunt ejus, et nos ipsi servi sumus in ea. 37 Et fruges ejus multiplicantur regibus quos posuisti super nos propter peccata nostra : et corporibus nostris dominantur, et jumentis nostris secundum voluntatem suam : et in tribulatione magna sumus. 38 Super om- nibus ergo his nos ipsi percutimus f\u0153dus, et scribimus : et signant principes nostri, Levit\u00e6 nostri, et sacerdotes nostri. 10 Signatores autem fuerunt Nehemias, Athersatha \ufb01lius Hachelai, et Sede- cias, 2 Saraias, Azarias, Jeremias, 3 Pheshur, Amarias, Melchias, 4 Hat- tus, Sebenia, Melluch, 5 Harem, Merimuth, Obdias, 6 Daniel, Genthon, Baruch, 7 Mosollam, Abia, Miamin, 8 Maazia, Belgai, Semeia : hi sacerdotes. 9 Porro Levit\u00e6, Josue \ufb01lius Azani\u00e6, Bennui de \ufb01liis Henadad, Cedmihel, 10 et fratres eorum, Sebenia, Odaia, Celita, Phalaia, Hanan, 11 Micha, Rohob, Hasebia, 12 Zachur, Serebia, Sabania, 13 Odaia, Bani, Baninu. 14 Capita populi, Pharos, Phahathmoab, \u00c6lam, Zethu, Bani, 15 Bonni, Azgad, Bebai, 16 Adonia, Begoai, Adin, 17 Ater, Hezecia, Azur, 18 Odaia, Hasum, Besai, 19 Hareph, Anathoth, Nebai, 20 Megphias, Mosollam, Hazir, 21 Mesizabel, Sadoc, Jeddua, 22 Pheltia, Hanan, Anaia, 23 Osee, Hanania, Hasub, 24 Alohes, Phalea, Sobec, 25 Rehum, Hasebna, Maasia, 26 Echaia, Hanan, Anan, 27 Melluch, Haran, Baana. 28 Et reliqui de populo, sacerdotes, Levit\u00e6, janitores, et cantores, Nathin\u00e6i, et omnes qui se separaverunt de populis terrarum ad legem Dei, uxores eo- rum, \ufb01lii eorum, et \ufb01li\u00e6 eorum, 29 omnes qui poterant sapere spondentes pro fratribus suis, optimates eorum, et qui veniebant ad pollicendum et jurandum ut ambularent in lege Dei, quam dederat in manu Moysi servi Dei : ut fac- erent et custodirent universa mandata Domini Dei nostri, et judicia ejus et c\u00e6remonias ejus : 30 et ut non daremus \ufb01lias nostras populo terr\u00e6, et \ufb01lias eorum non acciperemus \ufb01liis nostris. 31 Populi quoque terr\u00e6, qui important venalia, et omnia ad usum, per diem sabbati ut vendant, non accipiemus ab eis in sabbato et in die sancti\ufb01cato. Et dimittemus annum septimum, et ex- actionem univers\u00e6 manus. 32 Et statuemus super nos pr\u00e6cepta, ut demus tertiam partem sicli per annum ad opus domus Dei nostri, 33 ad panes propo- sitionis, et ad sacri\ufb01cium sempiternum, et in holocaustum sempiternum in sabbatis, in calendis, in solemnitatibus, et in sancti\ufb01catis, et pro peccato : ut exoretur pro Israe\u00a8l, et in omnem usum domus Dei nostri. 34 Sortes ergo mis- imus super oblationem lignorum inter sacerdotes, et Levitas, et populum, ut inferrentur in domum Dei nostri per domos patrum nostrorum, per tempora, a temporibus anni usque ad annum : ut arderent super altare Domini Dei nostri, sicut scriptum est in lege Moysi : 35 et ut afferremus primogenita terr\u00e6 nostr\u00e6, et primitiva universi fructus omnis ligni, ab anno in annum, in do- mo Domini : 36 et primitiva \ufb01liorum nostrorum et pecorum nostrorum, sicut scriptum est in lege, et primitiva boum nostrorum et ovium nostrarum, ut of- ferrentur in domo Dei nostri, sacerdotibus qui ministrant in domo Dei nostri : 37 et primitias ciborum nostrorum, et libaminum nostrorum, et poma omnis 456","Nehemi\u00e6 ligni, vindemi\u00e6 quoque et olei, afferemus sacerdotibus ad gazophylacium Dei nostri, et decimam partem terr\u00e6 nostr\u00e6 Levitis. Ipsi Levit\u00e6 decimas accipient ex omnibus civitatibus operum nostrorum. 38 Erit autem sacerdos \ufb01lius Aaron cum Levitis in decimis Levitarum, et Levit\u00e6 offerent decimam partem decim\u00e6 su\u00e6 in domo Dei nostri ad gazophylacium in domum thesauri. 39 Ad gazo- phylacium enim deportabunt \ufb01lii Israe\u00a8l, et \ufb01lii Levi, primitias frumenti, vini, et olei : et ibi erunt vasa sancti\ufb01cata, et sacerdotes, et cantores, et janitores, et ministri : et non dimittemus domum Dei nostri. 11 Habitaverunt autem principes populi in Jerusalem : reliqua vero plebs misit sortem, ut tollerent unam partem de decem qui habitaturi essent in Jerusalem civitate sancta, novem vero partes in civitatibus. 2 Benedix- it autem populus omnibus viris qui se sponte obtulerant ut habitarent in Jerusalem. 3 Hi sunt itaque principes provinci\u00e6 qui habitaverunt in Jerusalem, et in civitatibus Juda. Habitavit autem unusquisque in possessione sua, in urbibus suis, Israe\u00a8l, sacerdotes, Levit\u00e6, Nathin\u00e6i, et \ufb01lii servorum Salomo- nis. 4 Et in Jerusalem habitaverunt de \ufb01liis Juda, et de \ufb01liis Benjamin : de \ufb01liis Juda, Athaias \ufb01lius Aziam, \ufb01lii Zachari\u00e6, \ufb01lii Amari\u00e6, \ufb01lii Saphati\u00e6, \ufb01lii Melaleel : de \ufb01liis Phares, 5 Maasia \ufb01lius Baruch, \ufb01lius Cholhoza, \ufb01lius Hazia, \ufb01lius Adaia, \ufb01lius Jojarib, \ufb01lius Zachari\u00e6, \ufb01lius Silonitis : 6 omnes hi \ufb01lii Phares, qui habitaverunt in Jerusalem, quadringenti sexaginta octo viri fortes. 7 Hi sunt autem \ufb01lii Benjamin : Sellum \ufb01lius Mosollam, \ufb01lius Joe\u00a8d, \ufb01l- ius Phadaia, \ufb01lius Colaia, \ufb01lius Masia, \ufb01lius Etheel, \ufb01lius Isaia, 8 et post eum Gebbai, Sellai, nongenti viginti octo, 9 et Joe\u00a8l \ufb01lius Zechri pr\u00e6positus eorum, et Judas \ufb01lius Senua super civitatem secundus. 10 Et de sacerdotibus, Idaia \ufb01lius Joarib, Jachin, 11 Saraia \ufb01lius Helci\u00e6, \ufb01lius Mosollam, \ufb01lius Sadoc, \ufb01l- ius Meraioth, \ufb01lius Achitob princeps domus Dei, 12 et fratres eorum facientes opera templi : octingenti viginti duo. Et Adaia \ufb01lius Jeroham, \ufb01lius Phelelia, \ufb01lius Amsi, \ufb01lius Zachari\u00e6, \ufb01lius Pheshur, \ufb01lius Melchi\u00e6, 13 et fratres ejus principes patrum : ducenti quadraginta duo. Et Amassai \ufb01lius Azreel, \ufb01lius Ahazi, \ufb01lius Mosollamoth, \ufb01lius Emmer, 14 et fratres eorum potentes nimis : centum viginti octo, et pr\u00e6positus eorum Zabdiel \ufb01lius potentium. 15 Et de Levitis, Semeia \ufb01lius Hasub, \ufb01lius Azaricam, \ufb01lius Hasabia, \ufb01lius Boni, 16 et Sabathai et Jozabed, super omnia opera qu\u00e6 erant forinsecus in domo Dei, a principibus Levitarum. 17 Et Mathania \ufb01lius Micha, \ufb01lius Zebedei, \ufb01lius Asaph, princeps ad laudandum et ad con\ufb01tendum in oratione, et Becbecia secundus de fratribus ejus, et Abda \ufb01lius Samua, \ufb01lius Galal, \ufb01lius Idithun : 18 omnes Levit\u00e6 in civitate sancta ducenti octoginta quatuor. 19 Et janitores, Accub, Telmon, et fratres eorum, qui custodiebant ostia : centum septuaginta duo. 20 Et reliqui ex Israe\u00a8l sacerdotes et Levit\u00e6 in universis civitatibus Juda, unusquisque in possessione sua. 21 Et Nathin\u00e6i, qui habitabant in Ophel, et Siaha, et Gaspha de Nathin\u00e6is. 22 Et episcopus Levitarum in Jerusalem, Azzi \ufb01lius Bani, \ufb01lius Hasabi\u00e6, \ufb01lius Mathani\u00e6, \ufb01lius Mich\u00e6. De \ufb01liis Asaph, can- tores in ministerio domus Dei. 23 Pr\u00e6ceptum quippe regis super eos erat, et ordo in cantoribus per dies singulos, 24 et Phathahia \ufb01lius Mesezebel, de \ufb01liis Zara \ufb01lii Juda in manu regis, juxta omne verbum populi, 25 et in domibus per omnes regiones eorum. De \ufb01liis Juda habitaverunt in Cariatharbe et in \ufb01liabus ejus : et in Dibon, et in \ufb01liabus ejus : et in Cabseel, et in viculis ejus : 26 et in Jesue, et in Molada, et in Bethphaleth, 27 et in Hasersual, et in Bersabee, et in \ufb01liabus ejus, 28 et in Siceleg, et in Mochona, et in \ufb01liabus ejus, 29 et in 457","Nehemi\u00e6 Remmon, et in Saraa, et in Jerimuth, 30 Zanoa, Odollam, et in villis earum, Lachis et regionibus ejus, et Azeca, et \ufb01liabus ejus. Et manserunt in Bersabee usque ad vallem Ennom. 31 Filii autem Benjamin, a Geba, Mechmas, et Hai, et Bethel, et \ufb01liabus ejus 32 Anathoth, Nob, Anania, 33 Asor, Rama, Gethaim, 34 Hadid, Seboim, et Neballat, Lod, 35 et Ono valle arti\ufb01cum. 36 Et de Levitis portiones Jud\u00e6 et Benjamin. 12 Hi sunt autem sacerdotes et Levit\u00e6, qui ascenderunt cum Zorobabel \ufb01lio Salathiel, et Josue : Saraia, Jeremias, Esdras, 2 Amaria, Melluch, Hattus, 3 Sebenias, Rheum, Merimuth, 4 Addo, Genthon, Abia, 5 Miamin, Ma- dia, Belga, 6 Semeia, et Jojarib, Idaia, Sellum, Amoc, Helcias, 7 Idaia. Isti principes sacerdotum, et fratres eorum in diebus Josue. 8 Porro Levit\u00e6, Jesua, Bennui, Cedmihel, Sarebia, Juda, Mathanias, super hymnos ipsi et fratres eo- rum : 9 et Becbecia atque Hanni, et fratres eorum, unusquisque in of\ufb01cio suo. 10 Josue autem genuit Joacim, et Joacim genuit Eliasib, et Eliasib genuit Jojada, 11 et Jojada genuit Jonathan, et Jonathan genuit Jeddoa. 12 In diebus autem Joacim erant sacerdotes et principes familiarum : Sarai\u00e6, Maraia : Jeremi\u00e6, Hanania : 13 Esdr\u00e6, Mosollam : Amari\u00e6, Johanan : 14 Milicho, Jonathan : Sebeni\u00e6, Joseph : 15 Haram, Edna : Maraioth, Helci : 16 Adai\u00e6, Zacharia : Genthon, Mosollam : 17 Abi\u00e6, Zechri : Miamin et Moadi\u00e6, Phelti : 18 Belg\u00e6, Sammua : Semai\u00e6, Jonathan : 19 Jojarib, Mathanai : Jodai\u00e6, Azzi : 20 Sellai, Celai : Amoc, Heber : 21 Helci\u00e6, Hasebia : Idai\u00e6, Nathanae\u00a8l. 22 Levit\u00e6 in diebus Eliasib, et Jojada, et Johanan, et Jeddoa, scripti principes familiarum, et sacerdotes in regno Darii Pers\u00e6. 23 Filii Levi principes familiarum, scrip- ti in libro verborum dierum, et usque ad dies Jonathan, \ufb01lii Eliasib. 24 Et principes Levitarum, Hasebia, Serebia, et Josue \ufb01lius Cedmihel : et fratres eorum per vices suas, ut laudarent et con\ufb01terentur juxta pr\u00e6ceptum David viri Dei, et observarent \u00e6que per ordinem. 25 Mathania, et Becbecia, Obedia, Mosollam, Telmon, Accub, custodes portarum et vestibulorum ante portas. 26 Hi in diebus Joacim \ufb01lii Josue, \ufb01lii Josedec, et in diebus Nehemi\u00e6 ducis, et Esdr\u00e6 sacerdotis scrib\u00e6que. 27 In dedicatione autem muri Jerusalem, requisierunt Levitas de omnibus locis suis ut adducerent eos in Jerusalem, et facerent dedicationem et l\u00e6ti- tiam in actione gratiarum, et cantico, et in cymbalis, psalteriis, et citharis. 28 Congregati sunt autem \ufb01lii cantorum de campestribus circa Jerusalem, et de villis Nethuphathi, 29 et de domo Galgal, et de regionibus Geba et Az- maveth : quoniam villas \u00e6di\ufb01caverunt sibi cantores in circuitu Jerusalem. 30 Et mundati sunt sacerdotes et Levit\u00e6, et mundaverunt populum, et portas, et murum. 31 Ascendere autem feci principes Juda super murum, et statui duos magnos choros laudantium. Et ierunt ad dexteram super murum ad portam sterquilinii. 32 Et ivit post eos Osaias, et media pars principum Juda, 33 et Azarias, Esdras, et Mosollam, Judas, et Benjamin, et Semeia, et Jeremias. 34 Et de \ufb01liis sacerdotum in tubis, Zacharias \ufb01lius Jonathan, \ufb01lius Semei\u00e6, \ufb01lius Mathani\u00e6, \ufb01lius Michai\u00e6, \ufb01lius Zechur, \ufb01lius Asaph, 35 et fratres ejus Semeia, et Azareel, Malalai, Galalai, Maai, Nathanae\u00a8l, et Judas, et Hanani, in vasis cantici David viri Dei : et Esdras scriba ante eos in porta fontis. 36 Et contra eos ascenderunt in gradibus civitatis David in ascensu muri super do- mum David, et usque ad portam aquarum ad orientem. 37 Et chorus secundus gratias referentium ibat ex adverso, et ego post eum, et media pars populi su- per murum, et super turrim furnorum, et usque ad murum latissimum, 38 et 458","Nehemi\u00e6 super portam Ephraim, et super portam antiquam, et super portam piscium et turrim Hananeel, et turrim Emath, et usque ad portam gregis : et steterunt in porta custodi\u00e6, 39 steteruntque duo chori laudantium in domo Dei, et ego, et dimidia pars magistratuum mecum. 40 Et sacerdotes, Eliachim, Maasia, Mi- amin, Michea, Elioe\u00a8nai, Zacharia, Hanania in tubis, 41 et Maasia, et Semeia, et Eleazar, et Azzi, et Johanan, et Melchia, et \u00c6lam, et Ezer. Et clare cecinerunt cantores, et Jezraia pr\u00e6positus : 42 et immolaverunt in die illa victimas mag- nas, et l\u00e6tati sunt : Deus enim l\u00e6ti\ufb01caverat eos l\u00e6titia magna : sed et uxores eorum et liberi gavisi sunt, et audita est l\u00e6titia Jerusalem procul. 43 Recensuerunt quoque in die illa viros super gazophylacia thesauri ad libamina, et ad primitias, et ad decimas, ut introferrent per eos principes civ- itatis in decore gratiarum actionis, sacerdotes et Levitas : quia l\u00e6ti\ufb01catus est Juda in sacerdotibus et Levitis adstantibus. 44 Et custodierunt observationem Dei sui, et observationem expiationis, et cantores, et janitores juxta pr\u00e6ceptum David, et Salomonis \ufb01lii ejus, 45 quia in diebus David et Asaph ab exordio er- ant principes constituti cantorum in carmine laudantium et con\ufb01tentium Deo. 46 Et omnis Israe\u00a8l in diebus Zorobabel et in diebus Nehemi\u00e6, dabant partes cantoribus et janitoribus per dies singulos, et sancti\ufb01cabant Levitas, et Levit\u00e6 sancti\ufb01cabant \ufb01lios Aaron. 13 In die autem illo, lectum est in volumine Moysi, audiente populo : et inventum est scriptum in eo, quod non debeant introire Ammonites et Moabites in ecclesiam Dei usque in \u00e6ternum : 2 eo quod non occurrerint \ufb01liis Israe\u00a8l cum pane et aqua, et conduxerint adversum eos Balaam ad maledicen- dum eis : et convertit Deus noster maledictionem in benedictionem. 3 Factum est autem, cum audissent legem, separaverunt omnem alienigenam ab Israe\u00a8l. 4 Et super hoc erat Eliasib sacerdos, qui fuerat pr\u00e6positus in gazophyla- cio domus Dei nostri, et proximus Tobi\u00e6. 5 Fecit ergo sibi gazophylacium grande, et ibi erant ante eum reponentes munera, et thus, et vasa, et deci- mam frumenti, vini, et olei, partes Levitarum, et cantorum, et janitorum, et primitias sacerdotales. 6 In omnibus autem his non fui in Jerusalem, quia anno trigesimo secundo Artaxerxis regis Babylonis veni ad regem, et in \ufb01ne dierum rogavi regem. 7 Et veni in Jerusalem, et intellexi malum quod fecerat Eliasib Tobi\u00e6, ut faceret ei thesaurum in vestibulis domus Dei. 8 Et malum mihi visum est valde. Et projeci vasa domus Tobi\u00e6 foras de gazophylacio : 9 pr\u00e6cepique et emundaverunt gazophylacia : et retuli ibi vasa domus Dei, sacri\ufb01cium, et thus. 10 Et cognovi quod partes Levitarum non fuissent dat\u00e6, et fugisset unusquisque in regionem suam de Levitis, et cantoribus, et de his qui ministrabant : 11 et egi causam adversus magistratus, et dixi : Quare dereliquimus domum Dei ? et congregavi eos, et feci stare in stationibus suis. 12 Et omnis Juda apportabat decimam frumenti, vini, et olei, in horrea. 13 Et constituimus super horrea Selemiam sacerdotem, et Sadoc scribam, et Phada- iam de Levitis, et juxta eos Hanan \ufb01lium Zachur, \ufb01lium Mathani\u00e6 : quoniam \ufb01deles comprobati sunt, et ipsis credit\u00e6 sunt partes fratrum suorum. 14 Me- mento mei, Deus meus, pro hoc, et ne deleas miserationes meas quas feci in domo Dei mei, et in c\u00e6remoniis ejus. 15 In diebus illis vidi in Juda calcantes torcularia in sabbato, portantes ac- ervos, et onerantes super asinos vinum, et uvas, et \ufb01cus, et omne onus, et inferentes in Jerusalem, die sabbati. Et contestatus sum ut in die qua vendere liceret, venderent. 16 Et Tyrii habitaverunt in ea, inferentes pisces, et omnia 459","Nehemi\u00e6 venalia : et vendebant in sabbatis \ufb01liis Juda in Jerusalem. 17 Et objurgavi opti- mates Juda, et dixi eis : Qu\u00e6 est h\u00e6c res mala quam vos facitis, et profanatis diem sabbati ? 18 numquid non h\u00e6c fecerunt patres nostri, et adduxit Deus noster super nos omne malum hoc, et super civitatem hanc ? et vos additis ira- cundiam super Israe\u00a8l violando sabbatum. 19 Factum est autem, cum quievis- sent port\u00e6 Jerusalem in die sabbati, dixi : et clauserunt januas, et pr\u00e6cepi ut non aperirent eas usque post sabbatum : et de pueris meis constitui super portas, ut nullus inferret onus in die sabbati. 20 Et manserunt negotiatores, et vendentes universa venalia, foris Jerusalem semel et bis. 21 Et contestatus sum eos, et dixi eis : Quare manetis ex adverso muri ? si secundo hoc feceritis, manum mittam in vos. Itaque ex tempore illo non venerunt in sabbato. 22 Dixi quoque Levitis ut mundarentur, et venirent ad custodiendas portas, et sancti- \ufb01candam diem sabbati : et pro hoc ergo memento mei, Deus meus, et parce mihi secundum multitudinem miserationum tuarum. 23 Sed et in diebus illis vidi Jud\u00e6os ducentes uxores Azotidas, Ammoni- tidas, et Moabitidas. 24 Et \ufb01lii eorum ex media parte loquebantur azotice, et nesciebant loqui judaice, et loquebantur juxta linguam populi et populi. 25 Et objurgavi eos, et maledixi. Et cecidi ex eis viros, et decalvavi eos, et adjuravi in Deo ut non darent \ufb01lias suas \ufb01liis eorum, et non acciperent de \ufb01liabus eorum \ufb01liis suis et sibimetipsis, dicens : 26 Numquid non in hujuscemodi re peccavit Salomon rex Israe\u00a8l ? et certe in gentibus multis non erat rex similis ei, et dilec- tus Deo suo erat, et posuit eum Deus regem super omnem Israe\u00a8l : et ipsum ergo duxerunt ad peccatum mulieres alienigen\u00e6. 27 Numquid et nos inobe- dientes faciemus omne malum grande hoc ut pr\u00e6varicemur in Deo nostro, et ducamus uxores peregrinas ? 28 De \ufb01liis autem Jojada \ufb01lii Eliasib sacerdotis magni, gener erat Sanaballat Horonites, quem fugavi a me. 29 Recordare, Domine Deus meus, adversum eos qui polluunt sacerdotium, jusque sacerdotale et Leviticum. 30 Igitur mun- davi eos ab omnibus alienigenis, et constitui ordines sacerdotum et Levitarum, unumquemque in ministerio suo : 31 et in oblatione lignorum in temporibus constitutis, et in primitivis : memento mei, Deus meus, in bonum. Amen. 460","Liber Tobi\u00e6 1 Tobias ex tribu et civitate Nephthali (qu\u00e6 est in superioribus Galil\u00e6\u00e6 supra Naasson, post viam qu\u00e6 ducit ad occidentem, in sinistro habens civitatem Sephet) 2 cum captus esset in diebus Salmanasar regis Assyriorum, in captivitate tamen positus, viam veritatis non deseruit, 3 ita ut omnia qu\u00e6 habere poterat, quotidie concaptivis fratribus, qui erant ex ejus genere, imper- tiret. 4 Cumque esset junior omnibus in tribu Nephthali, nihil tamen puerile gessit in opere. 5 Denique, cum irent omnes ad vitulos aureos quos Jeroboam fecerat rex Israe\u00a8l, hic solus fugiebat consortia omnium. 6 Sed pergebat in Jerusalem ad templum Domini, et ibi adorabat Dominum Deum Israe\u00a8l, om- nia primitiva sua et decimas suas \ufb01deliter offerens, 7 ita ut in tertio anno proselytis et advenis ministraret omnem decimationem. 8 H\u00e6c et his similia secundum legem Dei puerulus observabat. 9 Cum vero factus esset vir, accepit uxorem Annam de tribu sua, genuitque ex ea \ufb01lium, nomen suum imponens ei : 10 quem ab infantia timere Deum docuit, et abstinere ab omni peccato. 11 Igitur, cum per captivitatem devenisset cum uxore sua et \ufb01lio in civitatem Niniven cum omni tribu sua 12 (cum omnes ederent ex cibis gentilium), iste custodivit animam suam, et numquam contaminatus est in escis eorum. 13 Et quoniam memor fuit Domini in toto corde suo, dedit illi Deus gratiam in conspectu Salmanasar regis, 14 et dedit illi potestatem quocumque vellet ire, habens libertatem qu\u00e6cumque facere voluisset. 15 Pergebat ergo ad omnes qui erant in captivitate, et monita salutis dabat eis. 16 Cum autem venisset in Rages civitatem Medorum, et ex his quibus honoratus fuerat a rege, habuisset decem talenta argenti : 17 et cum in multa turba generis sui Gabelum egentem videret, qui erat ex tribu ejus, sub chirographo dedit illi memoratum pondus argenti. 18 Post multum vero temporis, mortuo Salmanasar rege, cum regnaret Sennacherib \ufb01lius ejus pro eo, et \ufb01lios Israe\u00a8l exosos haberet in conspectu suo, 19 Tobias quotidie pergebat per omnem cognationem suam, et consolabatur eos, dividebatque unicuique, prout poterat, de facultatibus suis : 20 esurientes alebat, nudisque vestimenta pr\u00e6bebat, et mortuis atque occisis sepulturam sollicitus exhibebat. 21 Denique cum reversus esset rex Sennacherib, fugiens a Jud\u00e6a plagam quam circa eum fecerat Deus propter blasphemiam suam, et iratus multos occideret ex \ufb01liis Israe\u00a8l, Tobias sepeliebat corpora eorum. 22 At ubi nuntiatum est regi, jussit eum occidi, et tulit omnem substantiam ejus. 23 Tobias vero cum \ufb01lio suo et cum uxore suo fugiens, nudus latuit, quia mul- ti diligebant eum. 24 Post dies vero quadraginta quinque occiderunt regem \ufb01lii ipsius, 25 et reversus est Tobias in domum suam, omnisque facultas ejus restituta est ei. 2 Post h\u00e6c vero, cum esset dies festus Domini, et factum esset prandium bonum in domo Tobi\u00e6, 2 dixit \ufb01lio suo : Vade, et adduc aliquos de tribu nostra, timentes Deum, ut epulentur nobiscum. 3 Cumque abiisset, reversus nuntiavit ei unum ex \ufb01liis Israe\u00a8l jugulatum jacere in platea. Statimque exiliens de accubitu suo, relinquens prandium, jejunus pervenit ad corpus : 4 tollen- sque illud portavit ad domum suam occulte, ut dum sol occubuisset, caute sepeliret eum. 5 Cumque occultasset corpus, manducavit panem cum luc- tu et tremore, 6 memorans illum sermonem, quem dixit Dominus per Amos prophetam : Dies festi vestri convertentur in lamentationem et luctum. 7 Cum vero sol occubuisset, abiit, et sepelivit eum. 8 Arguebant autem eum omnes","Tobi\u00e6 proximi ejus, dicentes : Jam hujus rei causa inter\ufb01ci jussus es, et vix effugisti mortis imperium, et iterum sepelis mortuos ? 9 Sed Tobias plus timens Deum quam regem, rapiebat corpora occisorum, et occultabat in domo sua, et mediis noctibus sepeliebat ea. 10 Contigit autem ut quadam die fatigatus a sepultura, veniens in domum suam, jactasset se juxta parietem, et obdormisset, 11 et ex nido hirundinum dormienti illi calida stercora inciderent super oculos ejus, \ufb01eretque c\u00e6cus. 12 Hanc autem tentationem ideo permisit Dominus evenire illi, ut posteris daretur exemplum patienti\u00e6 ejus, sicut et sancti Job. 13 Nam cum ab infantia sua semper Deum timuerit, et mandata ejus custodierit, non est contristatus contra Deum quod plaga c\u00e6citatis evenerit ei, 14 sed immobilis in Dei timore permansit, agens gratias Deo omnibus diebus vit\u00e6 su\u00e6. 15 Nam sicut beato Job insultabant reges, ita isti parentes et cognati ejus irridebant vitam ejus, dicentes : 16 Ubi est spes tua, pro qua eleemosynas et sepulturas faciebas ? 17 Tobias vero increpabat eos, dicens : Nolite ita loqui : 18 quoniam \ufb01lii sancto- rum sumus, et vitam illam expectamus, quam Deus daturus est his qui \ufb01dem suam numquam mutant ab eo. 19 Anna vero uxor ejus ibat ad opus textrinum quotidie, et de labore manuum suarum victum quem consequi poterat, def- erebat. 20 Unde factum est ut h\u00e6dum caprarum accipiens detulisset domi : 21 cujus cum vocem balantis vir ejus audisset, dixit : Videte, ne forte furtivus sit : reddite eum dominis suis, quia non licet nobis aut edere ex furto aliq- uid, aut contingere. 22 Ad h\u00e6c uxor ejus irata respondit : Manifeste vana facta est spes tua, et eleemosyn\u00e6 tu\u00e6 modo apparuerunt. 23 Atque his et aliis hujuscemodi verbis exprobrabat ei. 3 Tunc Tobias ingemuit, et c\u0153pit orare cum lacrimis, 2 dicens : Justus es, Domine, et omnia judicia tua justa sunt, et omnes vi\u00e6 tu\u00e6, misericordia, et veritas, et judicium. 3 Et nunc Domine, memor esto mei, et ne vindictam sumas de peccatis meis, neque reminiscaris delicta mea, vel parentum meorum. 4 Quoniam non obedivimus pr\u00e6ceptis tuis, ideo traditi sumus in direptionem, et captivitatem, et mortem, et in fabulam, et in improperium omnibus nationibus in quibus dispersisti nos. 5 Et nunc Domine, magna judicia tua, quia non egimus secundum pr\u00e6cepta tua, et non ambulavimus sinceriter coram te. 6 Et nunc Domine, secundum voluntatem tuam fac mecum, et pr\u00e6cipe in pace recipi spiritum meum : expedit enim mihi mori magis quam vivere. 7 Eadem itaque die, contigit ut Sara \ufb01lia Raguelis in Rages civitate Medo- rum et ipsa audiret improperium ab una ex ancillis patris sui, 8 quoniam tra- dita fuerat septem viris, et d\u00e6monium nomine Asmod\u00e6us occiderat eos, mox ut ingressi fuissent ad eam. 9 Ergo cum pro culpa sua increparet puellam, respondit ei, dicens : Amplius ex te non videamus \ufb01lium aut \ufb01liam super terram, interfectrix virorum tuorum. 10 Numquid et occidere me vis, sicut jam occidisti septem viros ? Ad hanc vocem perrexit in superius cubiculum domus su\u00e6 : et tribus diebus, et tribus noctibus non manducavit, neque bib- 462","Tobi\u00e6 it : 11 sed in oratione persistens cum lacrimis deprecabatur Deum, ut ab isto improperio liberaret eam. 12 Factum est autem die tertia, dum compleret ora- tionem, benedicens Dominum 13 dixit : Benedictum est nomen tuum, Deus patrum nostrorum : qui cum iratus fueris, misericordiam facies, et in tempore tribulationis peccata dimittis his qui invocant te. 14 Ad te, Domine, faciem meam converto ; ad te oculos meos dirigo. 15 Peto, Domine, ut de vinculo improperii hujus absolvas me, aut certe desuper terram eripias me. 16 Tu scis, Domine, quia numquam concupivi virum, et mundam servavi animam meam ab omni concupiscentia. 17 Numquam cum ludentibus miscui me, neque cum his qui in levitate ambulant, participem me pr\u00e6bui. 18 Virum autem cum tim- ore tuo, non cum libidine mea, consensi suscipere. 19 Et, aut ego indigna fui illis, aut illi forsitan me non fuerunt digni, quia forsitan viro alii conservasti me. 20 Non est enim in hominis potestate consilium tuum. 21 Hoc autem pro certo habet omnis qui te colit : quod vita ejus, si in probatione fuerit, coron- abitur ; si autem in tribulatione fuerit, liberabitur ; et si in correptione fuerit, ad misericordiam tuam venire licebit. 22 Non enim delectaris in perditionibus nostris : quia post tempestatem tranquillum facis, et post lacrimationem et \ufb02etum, exultationem infundis. 23 Sit nomen tuum, Deus Israe\u00a8l, benedictum in s\u00e6cula. 24 In illo tempore exaudit\u00e6 sunt preces amborum in conspectu glori\u00e6 summi Dei : 25 et missus est angelus Domini sanctus Raphae\u00a8l ut curaret eos ambos, quorum uno tempore sunt orationes in conspectu Domini recitat\u00e6. 4 Igitur cum Tobias putaret orationem suam exaudiri ut mori potuisset, vo- cavit ad se Tobiam \ufb01lium suum, 2 dixitque ei : Audi, \ufb01li mi, verba oris mei, et ea in corde tuo quasi fundamentum construe. 3 Cum acceperit Deus animam meam, corpus meum sepeli : et honorem habebis matri tu\u00e6 omnibus diebus vit\u00e6 ejus : 4 memor enim esse debes, qu\u00e6 et quanta pericula passa sit propter te in utero suo. 5 Cum autem et ipsa compleverit tempus vit\u00e6 su\u00e6, sepelias eam circa me. 6 Omnibus autem diebus vit\u00e6 tu\u00e6 in mente habeto Deum : et cave ne aliquando peccato consentias, et pr\u00e6termittas pr\u00e6cepta Domini Dei nostri. 7 Ex substantia tua fac eleemosynam, et noli avertere fa- ciem tuam ab ullo paupere : ita enim \ufb01et ut nec a te avertatur facies Domini. 8 Quomodo potueris, ita esto misericors. 9 Si multum tibi fuerit, abundan- ter tribue : si exiguum tibi fuerit, etiam exiguum libenter impertiri stude. 10 Pr\u00e6mium enim bonum tibi thesaurizas in die necessitatis : 11 quoniam eleemosyna ab omni peccato et a morte liberat, et non patietur animam ire in tenebras. 12 Fiducia magna erit coram summo Deo, eleemosyna omnibus facientibus eam. 13 Attende tibi, \ufb01li mi, ab omni fornicatione, et pr\u00e6ter ux- orem tuam numquam patiaris crimen scire. 14 Superbiam numquam in tuo sensu aut in tuo verbo dominari permittas : in ipsa enim initium sumpsit om- nis perditio. 15 Quicumque tibi aliquid operatus fuerit, statim ei mercedem restitue, et merces mercenarii tui apud te omnino non remaneat. 16 Quod ab alio oderis \ufb01eri tibi, vide ne tu aliquando alteri facias. 17 Panem tuum cum esurientibus et egenis comede, et de vestimentis tuis nudos tege. 18 Panem tuum et vinum tuum super sepulturam justi constitue, et noli ex eo mand- ucare et bibere cum peccatoribus. 19 Consilium semper a sapiente perquire. 20 Omni tempore benedic Deum : et pete ab eo ut vias tuas dirigat, et omnia consilia tua in ipso permaneant. 21 Indico etiam tibi, \ufb01li mi, dedisse me decem talenta argenti, dum adhuc infantulus esses, Gabelo, in Rages civitate Medo- rum, et chirographum ejus apud me habeo : 22 et ideo perquire quomodo ad 463","Tobi\u00e6 eum pervenias, et recipias ab eo supra memoratum pondus argenti, et resti- tuas ei chirographum suum. 23 Noli timere, \ufb01li mi : pauperem quidem vitam gerimus, sed multa bona habebimus si timuerimus Deum, et recesserimus ab omni peccato, et fecerimus bene. 5 Tunc respondit Tobias patri suo, et dixit : Omnia qu\u00e6cumque pr\u00e6cepisti mihi faciam, pater. 2 Quomodo autem pecuniam hanc requiram, ignoro : ille me nescit, et ego eum ignoro : quod signum dabo ei ? sed neque viam per quam pergatur illuc aliquando cognovi. 3 Tunc pater suus respondit illi, et dixit : Chirographum quidem illius penes me habeo : quod dum illi os- tenderis, statim restituet. 4 Sed perge nunc, et inquire tibi aliquem \ufb01delem virum, qui eat tecum salva mercede sua, ut dum adhuc vivo, recipias eam. 5 Tunc egressus Tobias, invenit juvenem splendidum stantem pr\u00e6cinctum, et quasi paratum ad ambulandum. 6 Et ignorans quod angelus Dei esset, salu- tavit eum, et dixit : Unde te habemus, bone juvenis ? 7 At ille respondit : Ex \ufb01liis Israe\u00a8l. Et Tobias dixit ei : Nosti viam qu\u00e6 ducit in regionem Medorum ? 8 Cui respondit : Novi : et omnia itinera ejus frequenter ambulavi, et man- si apud Gabelum fratrem nostrum, qui moratur in Rages civitate Medorum, qu\u00e6 posita est in monte Ecbatanis. 9 Cui Tobias ait : Sustine me obsecro, donec h\u00e6c ipsa nuntiem patri meo. 10 Tunc ingressus Tobias, indicavit uni- versa h\u00e6c patri suo. Super qu\u00e6 admiratus pater, rogavit ut introiret ad eum. 11 Ingressus itaque salutavit eum, et dixit : Gaudium tibi sit semper. 12 Et ait Tobias : Quale gaudium mihi erit, qui in tenebris sedeo, et lumen c\u00e6li non video ? 13 Cui ait juvenis : Forti animo esto : in proximo est ut a Deo cureris. 14 Dixit itaque illi Tobias : Numquid poteris perducere \ufb01lium meum ad Gabelum in Rages civitatem Medorum ? et cum redieris, restituam tibi mercedem tuam. 15 Et dixit ei angelus : Ego ducam, et reducam eum ad te. 16 Cui Tobias respondit : Rogo te, indica mihi de qua domo aut de qua tribu es tu. 17 Cui Raphae\u00a8l angelus dixit : Genus qu\u00e6ris mercenarii, an ipsum mer- cenarium qui cum \ufb01lio tuo eat ? 18 sed ne forte sollicitum te reddam, ego sum Azarias Anani\u00e6 magni \ufb01lius. 19 Et Tobias respondit : Ex magno genere es tu. Sed peto ne irascaris quod voluerim cognoscere genus tuum. 20 Dixit autem illi angelus : Ego sanum ducam, et sanum tibi reducam \ufb01lium tuum. 21 Respondens autem Tobias, ait : Bene ambuletis, et sit Deus in itinere vestro, et angelus ejus comitetur vobiscum. 22 Tunc paratis omnibus qu\u00e6 erant in via portanda, fecit Tobias vale patri suo et matri su\u00e6, et ambulaverunt ambo simul. 23 Cumque profecti essent, c\u0153pit mater ejus \ufb02ere, et dicere : Baculum senectutis nostr\u00e6 tulisti, et trans- misisti a nobis. 24 Numquam fuisset ipsa pecunia, pro qua misisti eum : 25 suf- \ufb01ciebat enim nobis paupertas nostra, ut divitias computaremus hoc, quod videbamus \ufb01lium nostrum. 26 Dixitque ei Tobias : Noli \ufb02ere : salvus perveniet \ufb01lius noster, et salvus revertetur ad nos, et oculi tui videbunt illum. 27 Credo enim quod angelus Dei bonus comitetur ei, et bene disponat omnia qu\u00e6 circa eum geruntur, ita ut cum gaudio revertatur ad nos. 28 Ad hanc vocem cessavit mater ejus \ufb02ere, et tacuit. 6 Profectus est autem Tobias, et canis secutus est eum, et mansit prima man- sione juxta \ufb02uvium Tigris. 2 Et exivit ut lavaret pedes suos, et ecce piscis immanis exivit ad devorandum eum. 3 Quem expavescens Tobias clamavit voce magna, dicens : Domine, invadit me. 4 Et dixit ei angelus : Apprehende branchiam ejus, et trahe eum ad te. Quod cum fecisset, attraxit eum in sic- 464","Tobi\u00e6 cum, et palpitare c\u0153pit ante pedes ejus. 5 Tunc dixit ei angelus : Exentera hunc piscem, et cor ejus, et fel, et jecur repone tibi : sunt enim h\u00e6c necessaria ad medicamenta utiliter. 6 Quod cum fecisset, assavit carnes ejus, et secum tulerunt in via : cetera salierunt, qu\u00e6 suf\ufb01cerent eis, quousque pervenirent in Rages civitatem Medorum. 7 Tunc interrogavit Tobias angelum, et dixit ei : Obsecro te, Azaria frater, ut dicas mihi quod remedium habebunt ista, qu\u00e6 de pisce servare jussisti ? 8 Et respondens angelus, dixit ei : Cordis ejus partic- ulam si super carbones ponas, fumus ejus extricat omne genus d\u00e6moniorum sive a viro, sive a muliere, ita ut ultra non accedat ad eos. 9 Et fel valet ad ungendos oculos in quibus fuerit albugo, et sanabuntur. 10 Et dixit ei Tobias : Ubi vis ut maneamus ? 11 Respondensque angelus, ait : Est hic Raguel nomine, vir propinquus de tribu tua, et hic habet \ufb01l- iam nomine Saram, sed neque masculum neque feminam ullam habet aliam pr\u00e6ter eam. 12 Tibi debetur omnis substantia ejus, et oportet eam te accipere conjugem. 13 Pete ergo eam a patre ejus, et dabit tibi eam in uxorem. 14 Tunc respondit Tobias, et dixit : Audio quia tradita est septem viris, et mortui sunt : sed et hoc audivi, quia d\u00e6monium occidit illos. 15 Timeo ergo, ne forte et mihi h\u00e6c eveniant : et cum sim unicus parentibus meis, deponam senectutem illorum cum tristitia ad inferos. 16 Tunc angelus Raphae\u00a8l dixit ei : Audi me, et ostendam tibi qui sunt, quibus pr\u00e6valere potest d\u00e6moni- um. 17 Hi namque qui conjugium ita suscipiunt, ut Deum a se et a sua mente excludant, et su\u00e6 libidini ita vacent sicut equus et mulus quibus non est in- tellectus : habet potestatem d\u00e6monium super eos. 18 Tu autem cum acceperis eam, ingressus cubiculum, per tres dies continens esto ab ea, et nihil aliud nisi orationibus vacabis cum ea. 19 Ipsa autem nocte, incenso jecore piscis, fugabitur d\u00e6monium. 20 Secunda vero nocte in copulatione sanctorum pa- triarcharum admitteris. 21 Tertia autem nocte, benedictionem consequeris, ut \ufb01lii ex vobis procreentur incolumes. 22 Transacta autem tertia nocte, accipies virginem cum timore Domini, amore \ufb01liorum magis quam libidine ductus, ut in semine Abrah\u00e6 benedictionem in \ufb01liis consequaris. 7 Ingressi sunt autem ad Raguelem, et suscepit eos Raguel cum gaudio. 2 Intuensque Tobiam Raguel, dixit Ann\u00e6 uxori su\u00e6 : Quam similis est juvenis iste consobrino meo ! 3 Et cum h\u00e6c dixisset, ait : Unde estis juvenes fratres nostri ? At illi dixerunt : Ex tribu Nephthali sumus, ex captivitate Ninive. 4 Dixitque illis Raguel : Nostis Tobiam fratrem meum ? Qui dixerunt : Novimus. 5 Cumque multa bona loqueretur de eo, dixit angelus ad Raguelem : Tobias, de quo interrogas, pater istius est. 6 Et misit se Raguel, et cum lacrimis osculatus est eum, et plorans supra collum ejus 7 dixit : Benedictio sit tibi, \ufb01li mi, quia boni et optimi viri \ufb01lius es. 8 Et Anna uxor ejus, et Sara ipsorum \ufb01lia, lacrimat\u00e6 sunt. 9 Postquam autem locuti sunt, pr\u00e6cepit Raguel occidi ari- etem, et parari convivium. Cumque hortaretur eos discumbere ad prandium, 10 Tobias dixit : Hic ego hodie non manducabo neque bibam, nisi prius peti- tionem meam con\ufb01rmes, et promittas mihi dare Saram \ufb01liam tuam. 11 Quo audito verbo Raguel expavit, sciens quid evenerit illis septem viris qui ingressi sunt ad eam : et timere c\u0153pit ne forte et hunc similiter contingeret. Et cum nutaret, et non daret petenti ullum responsum, 12 dixit ei angelus : Noli timere dare eam isti, quoniam huic timenti Deum debetur conjux \ufb01lia tua : propterea alius non potuit habere illam. 13 Tunc dixit Raguel : Non dubito quod Deus preces et lacrimas meas in conspectu suo admiserit. 14 Et credo quoniam ideo 465","Tobi\u00e6 fecit vos venire ad me, ut ista conjungeretur cognationi su\u00e6 secundum legem Moysi : et nunc noli dubium gerere quod tibi eam tradam. 15 Et apprehendens dexteram \ufb01li\u00e6 su\u00e6, dexter\u00e6 Tobi\u00e6 tradidit, dicens : Deus Abraham, et Deus Isaac, et Deus Jacob vobiscum sit, et ipse conjungat vos, impleatque benedic- tionem suam in vobis. 16 Et accepta carta, fecerunt conscriptionem conjugii. 17 Et post h\u00e6c epulati sunt, benedicentes Deum. 18 Vocavitque Raguel ad se Annam uxorem suam, et pr\u00e6cepit ei ut pr\u00e6pararet alterum cubiculum. 19 Et introduxit illuc Saram \ufb01liam suam, et lacrimata est. 20 Dixitque ei : Forti ani- mo esto, \ufb01lia mea : Dominus c\u00e6li det tibi gaudium pro t\u00e6dio quod perpessa es. 8 Postquam vero c\u0153naverunt, introduxerunt juvenem ad eam. 2 Recordatus itaque Tobias sermonum angeli, protulit de cassidili suo partem jecoris, posuitque eam super carbones vivos. 3 Tunc Raphae\u00a8l angelus apprehendit d\u00e6monium, et religavit illud in deserto superioris \u00c6gypti. 4 Tunc hortatus est virginem Tobias, dixitque ei : Sara, exsurge, et deprecemur Deum hodie, et cras, et secundum cras : quia his tribus noctibus Deo jungimur ; tertia autem transacta nocte, in nostro erimus conjugio. 5 Filii quippe sanctorum sumus, et non possumus ita conjungi sicut gentes qu\u00e6 ignorant Deum. 6 Sur- gentes autem pariter, instanter orabant ambo simul, ut sanitas daretur eis. 7 Dixitque Tobias : Domine Deus patrum nostrorum, benedicant te c\u00e6li et terr\u00e6, mareque et fontes, et \ufb02umina, et omnes creatur\u00e6 tu\u00e6 qu\u00e6 in eis sunt. 8 Tu fecisti Adam de limo terr\u00e6, dedistique ei adjutorium Hevam. 9 Et nunc Domine, tu scis quia non luxuri\u00e6 causa accipio sororem meam conjugem, sed sola posteritatis dilectione, in qua benedicatur nomen tuum in s\u00e6cula s\u00e6culorum. 10 Dixit quoque Sara : Miserere nobis Domine, miserere nobis, et consenescamus ambo pariter sani. 11 Et factum est circa pullorum can- tum, accersiri jussit Raguel servos suos, et abierunt cum eo pariter ut foderent sepulchrum. 12 Dicebat enim : Ne forte simili modo evenerit ei, quo et ce- teris illis septem viris qui sunt ingressi ad eam. 13 Cumque parassent fossam, reversus Raguel ad uxorem suam, dixit ei : 14 Mitte unam de ancillis tuis, et videat si mortuus est, ut sepeliam eum antequam illucescat dies. 15 At il- la misit unam ex ancillis suis. Qu\u00e6 ingressa cubiculum, reperit eos salvos et incolumes, secum pariter dormientes. 16 Et reversa nuntiavit bonum nun- tium : et benedixerunt Dominum, Raguel videlicet et Anna uxor ejus, 17 et dixerunt : Benedicimus te, Domine Deus Israe\u00a8l, quia non contigit quemad- modum putabamus. 18 Fecisti enim nobiscum misericordiam tuam, et exclu- sisti a nobis inimicum persequentem nos. 19 Misertus es autem duobus unicis. Fac eos, Domine, plenius benedicere te, et sacri\ufb01cium tibi laudis tu\u00e6 et su\u00e6 sanitatis offerre, ut cognoscat universitas gentium quia tu es Deus solus in universa terra. 20 Statimque pr\u00e6cepit servis suis Raguel ut replerent fossam quam fecerant priusquam elucesceret. 21 Uxori autem su\u00e6 dixit ut instrueret convivium, et pr\u00e6pararet omnia qu\u00e6 in cibos erant iter agentibus necessaria. 22 Duas quoque pingues vaccas, et quatuor arietes, occidi fecit, et parari epu- las omnibus vicinis suis, cunctisque amicis. 23 Et adjuravit Raguel Tobiam ut duas hebdomadas moraretur apud se. 24 De omnibus autem qu\u00e6 possidebat Raguel, dimidiam partem dedit Tobi\u00e6, et fecit scripturam, ut pars dimidia qu\u00e6 supererat, post obitum eorum Tobi\u00e6 dominio deveniret. 9 Tunc vocavit Tobias angelum ad se, quem quidem hominem existimabat, dixitque ei : Azaria frater, peto ut auscultes verba mea. 2 Si meipsum 466","Tobi\u00e6 tradam tibi servum, non ero condignus providenti\u00e6 tu\u00e6 : 3 tamen obsecro te ut assumas tibi animalia sive servitia, et vadas ad Gabelum in Rages civitatem Medorum, reddasque ei chirographum suum, et recipias ab eo pecuniam, et roges eum venire ad nuptias meas. 4 Scis enim ipse quoniam numerat pater meus dies, et si tardavero una die plus, contristatur anima ejus. 5 Et certe vides quomodo adjuravit me Raguel, cujus adjuramentum spernere non pos- sum. 6 Tunc Raphae\u00a8l assumens quatuor ex servis Raguelis, et duos camelos, in Rages civitatem Medorum perrexit : et inveniens Gabelum, reddidit ei chi- rographum suum, et recepit ab eo omnem pecuniam. 7 Indicavitque ei de To- bia \ufb01lio Tobi\u00e6 omnia qu\u00e6 gesta sunt, fecitque eum secum venire ad nuptias. 8 Cumque ingressus esset domum Raguelis, invenit Tobiam discumbentem : et exiliens, osculati sunt se invicem : et \ufb02evit Gabelus, benedixitque Deum, 9 et dixit : Benedicat te Deus Israe\u00a8l, quia \ufb01lius es optimi viri et justi, et ti- mentis Deum, et eleemosynas facientis : 10 et dicatur benedictio super uxorem tuam, et super parentes vestros, 11 et videatis \ufb01lios vestros, et \ufb01lios \ufb01liorum vestrorum, usque in tertiam et quartam generationem : et sit semen vestrum benedictum a Deo Israe\u00a8l, qui regnat in s\u00e6cula s\u00e6culorum. 12 Cumque omnes dixissent : Amen : accesserunt ad convivium : sed et cum timore Domini nuptiarum convivium exercebant. 10 Cum vero moras faceret Tobias, causa nuptiarum, sollicitus erat pater ejus Tobias, dicens : Putas quare moratur \ufb01lius meus, aut quare deten- tus est ibi ? 2 Putasne Gabelus mortuus est, et nemo reddet illi pecuniam ? 3 C\u0153pit autem contristari nimis ipse, et Anna uxor ejus cum eo : et c\u0153perunt ambo simul \ufb02ere, eo quod die statuto minime reverteretur \ufb01lius eorum ad eos. 4 Flebat igitur mater ejus irremediabilibus lacrimis, atque dicebat : Heu, heu me, \ufb01li mi ! ut quid te misimus peregrinari, lumen oculorum nostrorum, baculum senectutis nostr\u00e6, solatium vit\u00e6 nostr\u00e6, spem posteritatis nostr\u00e6 ? 5 omnia simul in te uno habentes, te non debuimus dimittere a nobis. 6 Cui dicebat Tobias : Tace, et noli turbari : sanus est \ufb01lius noster : satis \ufb01delis est vir ille, cum quo misimus eum. 7 Illa autem nullo modo consolari poterat, sed quotidie exiliens circumspiciebat, et circuibat vias omnes per quas spes remeandi videbatur, ut procul videret eum, si \ufb01eri posset, venientem. 8 At vero Raguel dicebat ad generum suum : Mane hic, et ego mittam nuntium salutis de te ad Tobiam patrem tuum. 9 Cui Tobias ait : Ego novi quia pater meus et mater mea modo dies computant, et cruciatur spiritus eorum in ip- sis. 10 Cumque verbis multis rogaret Raguel Tobiam, et ille eum nulla ratione vellet audire, tradidit ei Saram, et dimidiam partem omnis substanti\u00e6 su\u00e6 in pueris, in puellis, in pecudibus, in camelis, et in vaccis, et in pecunia multa : et salvum atque gaudentem dimisit eum a se, 11 dicens : Angelus Domini sanc- tus sit in itinere vestro, perducatque vos incolumes, et inveniatis omnia recte circa parentes vestros, et videant oculi mei \ufb01lios vestros priusquam moriar. 12 Et apprehendentes parentes \ufb01liam suam, osculati sunt eam : et dimiserunt ire, 13 monentes eam honorare soceros, diligere maritum, regere familiam, gubernare domum, et seipsam irreprehensibilem exhibere. 11 Cumque reverterentur, pervenerunt ad Charan, qu\u00e6 est in medio itinere contra Niniven, undecimo die. 2 Dixitque angelus : Tobia frater, scis quemadmodum reliquisti patrem tuum. 3 Si placet itaque tibi, pr\u00e6cedamus, et lento gradu sequantur iter nostrum famili\u00e6, simul cum conjuge tua, et cum animalibus. 4 Cumque hoc placuisset ut irent, dixit Raphae\u00a8l ad Tobiam : Tolle 467","Tobi\u00e6 tecum ex felle piscis : erit enim necessarium. Tulit itaque Tobias ex felle illo, et abierunt. 5 Anna autem sedebat secus viam quotidie in supercilio montis, unde respicere poterat de longinquo. 6 Et dum ex eodem loco specularetur adventum ejus, vidit a longe, et illico agnovit venientem \ufb01lium suum : cur- rensque nuntiavit viro suo, dicens : Ecce venit \ufb01lius tuus. 7 Dixitque Raphae\u00a8l ad Tobiam : At ubi introieris domum tuam, statim adora Dominum Deum tuum : et gratias agens ei, accede ad patrem tuum, et osculare eum. 8 Sta- timque lini super oculos ejus ex felle isto piscis, quod portas tecum : scias enim quoniam mox aperientur oculi ejus, et videbit pater tuus lumen c\u00e6li, et in aspectu tuo gaudebit. 9 Tunc pr\u00e6cucurrit canis, qui simul fuerat in via : et quasi nuntius adveniens, blandimento su\u00e6 caud\u00e6 gaudebat. 10 Et consur- gens c\u00e6cus pater ejus, c\u0153pit offendens pedibus currere : et data manu puero, occurrit obviam \ufb01lio suo. 11 Et suscipiens osculatus est eum cum uxore sua, et c\u0153perunt ambo \ufb02ere pr\u00e6 gaudio. 12 Cumque adorassent Deum, et gratias egissent, consederunt. 13 Tunc sumens Tobias de felle piscis, linivit oculos patris sui. 14 Et sustinuit quasi dimidiam fere horam : et c\u0153pit albugo ex oculis ejus, quasi membrana ovi, egredi. 15 Quam apprehendens Tobias, traxit ab oculis ejus : statimque vi- sum recepit. 16 Et glori\ufb01cabant Deum, ipse videlicet et uxor ejus, et omnes qui sciebant eum. 17 Dicebatque Tobias : Benedico te, Domine Deus Israe\u00a8l, quia tu castigasti me, et tu salvasti me : et ecce ego video Tobiam \ufb01lium meum. 18 In- gressa est etiam post septem dies Sara uxor \ufb01lii ejus et omnis familia sana, et pecora, et cameli, et pecunia multa uxoris ; sed et illa pecunia, quam receper- at a Gabelo. 19 Et narravit parentibus suis omnia bene\ufb01cia Dei, qu\u00e6 fecisset circa eum per hominem qui eum duxerat. 20 Veneruntque Achior et Nabath consobrini Tobi\u00e6 gaudentes ad Tobiam, et congratulantes ei de omnibus bonis qu\u00e6 circa illum ostenderat Deus. 21 Et per septem dies epulantes, omnes cum gaudio magno gavisi sunt. 12 Tunc vocavit ad se Tobias \ufb01lium suum, dixitque ei : Quid possumus dare viro isti sancto, qui venit tecum ? 2 Respondens Tobias, dixit pa- tri suo : Pater, quam mercedem dabimus ei ? aut quid dignum poterit esse bene\ufb01ciis ejus ? 3 Me duxit et reduxit sanum, pecuniam a Gabelo ipse recepit, uxorem ipse me habere fecit, et d\u00e6monium ab ea ipse compescuit : gaudium parentibus ejus fecit, meipsum a devoratione piscis eripuit, te quoque videre fecit lumen c\u00e6li, et bonis omnibus per eum repleti sumus. Quid illi ad h\u00e6c poterimus dignum dare ? 4 Sed peto te, pater mi, ut roges eum, si forte dignabitur medietatem de omnibus qu\u00e6 allata sunt, sibi assumere. 5 Et vo- cantes eum, pater scilicet et \ufb01lius, tulerunt eum in partem : et rogare c\u0153perunt ut dignaretur dimidiam partem omnium qu\u00e6 attulerant acceptam habere. 6 Tunc dixit eis occulte : Benedicite Deum c\u00e6li, et coram omnibus viven- tibus con\ufb01temini ei, quia fecit vobiscum misericordiam suam. 7 Etenim sacra- mentum regis abscondere bonum est : opera autem Dei revelare et con\ufb01teri honori\ufb01cum est. 8 Bona est oratio cum jejunio, et eleemosyna magis quam the- sauros auri recondere : 9 quoniam eleemosyna a morte liberat, et ipsa est qu\u00e6 purgat peccata, et facit invenire misericordiam et viam \u00e6ternam. 10 Qui autem faciunt peccatum et iniquitatem, hostes sunt anim\u00e6 su\u00e6. 11 Manifesto ergo vobis veritatem, et non abscondam a vobis occultum sermonem. 12 Quando orabas cum lacrimis, et sepeliebas mortuos, et derelinquebas prandium tuum, et mortuos abscondebas per diem in domo tua, et nocte sepeliebas eos, ego 468","Tobi\u00e6 obtuli orationem tuam Domino. 13 Et quia acceptus eras Deo, necesse fuit ut tentatio probaret te. 14 Et nunc misit me Dominus ut curarem te, et Saram ux- orem \ufb01lii tui a d\u00e6monio liberarem. 15 Ego enim sum Raphae\u00a8l angelus, unus ex septem qui adstamus ante Dominum. 16 Cumque h\u00e6c audissent, turbati sunt, et trementes ceciderunt super terram in faciem suam. 17 Dixitque eis angelus : Pax vobis : nolite timere. 18 Etenim cum essem vobiscum, per voluntatem Dei eram : ipsum benedicite, et cantate illi. 19 Videbar quidem vobiscum mand- ucare et bibere : sed ego cibo invisibili, et potu qui ab hominibus videri non potest, utor. 20 Tempus est ergo ut revertar ad eum qui me misit : vos autem benedicite Deum, et narrate omnia mirabilia ejus. 21 Et cum h\u00e6c dixisset, ab aspectu eorum ablatus est, et ultra eum videre non potuerunt. 22 Tunc pros- trati per horas tres in faciem, benedixerunt Deum : et exsurgentes narraverunt omnia mirabilia ejus. 13 Aperiens autem Tobias senior os suum, benedixit Dominum, et dixit : Magnus es, Domine, in \u00e6ternum, et in omnia s\u00e6cula regnum tuum : 2 quoniam tu \ufb02agellas, et salvas ; deducis ad inferos, et reducis : et non est qui effugiat manum tuam. 3 Con\ufb01temini Domino, \ufb01lii Israe\u00a8l, et in conspectu gentium laudate eum : 4 quoniam ideo dispersit vos inter gentes qu\u00e6 ignorant eum, ut vos enarretis mirabilia ejus, et faciatis scire eos quia non est alius deus omnipotens pr\u00e6ter eum. 5 Ipse castigavit nos propter iniquitates nostras, et ipse salvabit nos propter misericordiam suam. 6 Aspicite ergo qu\u00e6 fecit nobiscum, et cum timore et tremore con\ufb01temini illi : regemque s\u00e6culorum exaltate in operibus vestris. 7 Ego autem in terra captivitatis me\u00e6 con\ufb01tebor illi : quoniam ostendit majestatem suam in gentem peccatricem. 8 Convertimini itaque peccatores, et facite justitiam coram Deo, credentes quod faciat vobiscum misericordiam suam. 9 Ego autem et anima mea in eo l\u00e6tabimur. 10 Benedicite Dominum omnes electi ejus : agite dies l\u00e6titi\u00e6, et con\ufb01temini illi. 11 Jerusalem civitas Dei, castigavit te Dominus in operibus manuum tuarum. 12 Con\ufb01tere Domino in bonis tuis, et benedic Deum s\u00e6culorum : ut re\u00e6di\ufb01cet in te tabernaculum suum, et revocet ad te omnes captivos, et gaudeas in omnia s\u00e6cula s\u00e6culorum. 13 Luce splendida fulgebis, et omnes \ufb01nes terr\u00e6 adorabunt te. 14 Nationes ex longinquo ad te venient, 469","Tobi\u00e6 et munera deferentes adorabunt in te Dominum, et terram tuam in sancti\ufb01cationem habebunt : 15 nomen enim magnum invocabunt in te. 16 Maledicti erunt qui contempserint te, et condemnati erunt omnes qui blasphemaverint te : benedictique erunt qui \u00e6di\ufb01caverint te. 17 Tu autem l\u00e6taberis in \ufb01liis tuis, quoniam omnes benedicentur, et congregabuntur ad Dominum. 18 Beati omnes qui diligunt te, et qui gaudent super pace tua. 19 Anima mea, benedic Dominum, quoniam liberavit Jerusalem civitatem suam a cunctis tribulationibus ejus Dominus Deus noster. 20 Beatus ero si fuerint reliqui\u00e6 seminis mei ad videndam claritatem Jerusalem. 21 Port\u00e6 Jerusalem ex sapphiro et smaragdo \u00e6di\ufb01cabuntur, et ex lapide pretioso omnis circuitus murorum ejus. 22 Ex lapide candido et mundo omnes plate\u00e6 ejus sternentur, et per vicos ejus alleluja cantabitur. 23 Benedictus Dominus, qui exaltavit eam, et sit regnum ejus in s\u00e6cula s\u00e6culorum super eam. Amen. 14 Et consummati sunt sermones Tobi\u00e6. Et postquam illuminatus est To- bias, vixit annis quadraginta duobus, et vidit \ufb01lios nepotum suorum. 2 Completis itaque annis centum duobus, sepultus est honori\ufb01ce in Ninive. 3 Quinquaginta namque et sex annorum lumen oculorum amisit, sexagenarius vero recepit. 4 Reliquum vero vit\u00e6 su\u00e6 in gaudio fuit, et cum bono profectu timoris Dei perrexit in pace. 5 In hora autem mortis su\u00e6 vocavit ad se Tobiam \ufb01lium suum, et septem juvenes \ufb01lios ejus nepotes suos, dixitque eis : 6 Prope erit interitus Ninive : non enim excidit verbum Domini : et fratres nostri, qui dispersi sunt a terra Israe\u00a8l, revertentur ad eam. 7 Omnis autem deserta terra ejus replebitur, et domus Dei, qu\u00e6 in ea incensa est, iterum re\u00e6di\ufb01cabitur : ibique revertentur omnes timentes Deum, 8 et relinquent gentes idola sua, et venient in Jerusalem, et inhabitabunt in ea : 9 et gaudebunt in ea omnes reges terr\u00e6, adorantes regem Israe\u00a8l. 10 Audite ergo, \ufb01lii mei, patrem vestrum : servite Domino in veritate, et inquirite ut faciatis qu\u00e6 placita sunt illi : 11 et \ufb01liis vestris mandate ut faciant justitias et eleemosynas, ut sint memores Dei, et benedicant eum in omni tempore in veritate, et in tota virtute sua. 12 Nunc ergo \ufb01lii, audite me, et nolite manere hic : sed quacumque die sepelieritis matrem vestram circa me in uno sepulchro, ex eo dirigite gressus vestros ut exeatis hinc : 13 video enim quia iniquitas ejus \ufb01nem dabit ei. 14 Factum est autem post obitum matris su\u00e6, Tobias abscessit ex Ninive cum uxore sua, et \ufb01liis, et \ufb01liorum \ufb01liis, et reversus est ad soceros suos : 15 invenitque eos incol- umes in senectute bona : et curam eorum gessit, et ipse clausit oculos eorum : et omnem h\u00e6reditatem domus Raguelis ipse percepit : viditque quintam gen- erationem, \ufb01lios \ufb01liorum suorum. 16 Et completis annis nonaginta novem in timore Domini, cum gaudio sepelierunt eum. 17 Omnis autem cognatio ejus et 470","Tobi\u00e6 omnis generatio ejus in bona vita et in sancta conversatione permansit, ita ut accepti essent tam Deo quam hominibus, et cunctis habitantibus in terra. 471","Liber Judith 1 Arphaxad itaque, rex Medorum, subjugaverat multas gentes imperio suo, et ipse \u00e6di\ufb01cavit civitatem potentissimam, quam appellavit Ecbatanis, 2 ex lapidibus quadratis et sectis : fecit muros ejus in altitudinem cubitorum sep- tuaginta, et in latitudinem cubitorum triginta : turres vero ejus posuit in al- titudinem cubitorum centum. 3 Per quadrum vero earum latus utrumque vicenorum pedum spatio tendebatur, posuitque portas ejus in altitudinem turrium : 4 et gloriabatur quasi potens in potentia exercitus sui, et in gloria quadrigarum suarum. 5 Anno igitur duodecimo regni sui, Nabuchodonosor rex Assyriorum, qui regnabat in Ninive civitate magna, pugnavit contra Arphaxad, et obtinuit eum 6 in campo magno qui appellatur Ragau, circa Euphraten, et Tigrin, et Jada- son, in campo Erioch regis Elicorum. 7 Tunc exaltatum est regnum Nabu- chodonosor, et cor ejus elevatum est : et misit ad omnes qui habitabant in Cilicia, et Damasco, et Libano, 8 et ad gentes qu\u00e6 sunt in Carmelo et Cedar, et inhabitantes Galil\u00e6am in campo magno Esdrelon, 9 et ad omnes qui erant in Samaria, et trans \ufb02umen Jordanem usque ad Jerusalem, et omnem ter- ram Jesse quousque perveniatur ad terminos \u00c6thiopi\u00e6. 10 Ad hos omnes misit nuntios Nabuchodonosor rex Assyriorum : 11 qui omnes uno animo contradixerunt, et remiserunt eos vacuos, et sine honore abjecerunt. 12 Tunc indignatus Nabuchodonosor rex adversus omnem terram illam, juravit per thronum et regnum suum quod defenderet se de omnibus regionibus his. 2 Anno tertiodecimo Nabuchodonosor regis, vigesima et secunda die men- sis primi, factum est verbum in domo Nabuchodonosor regis Assyriorum ut defenderet se. 2 Vocavitque omnes majores natu, omnesque duces et bella- tores suos, et habuit cum eis mysterium consilii sui : 3 dixitque cogitationem suam in eo esse, ut omnem terram suo subjugaret imperio. 4 Quod dictum cum placuisset omnibus, vocavit Nabuchodonosor rex Holofernem principem militi\u00e6 su\u00e6, 5 et dixit ei : Egredere adversus omne regnum occidentis, et contra eos pr\u00e6cipue, qui contempserunt imperium eum. 6 Non parcet ocu- lus tuus ulli regno, omnemque urbem munitam subjugabis mihi. 7 Tunc Holofernes vocavit duces et magistratus virtutis Assyriorum, et dinumerav- it viros in expeditionem sicut pr\u00e6cepit ei rex, centum viginti millia peditum pugnatorum, et equitum sagittariorum duodecim millia. 8 Omnemque expe- ditionem suam fecit pr\u00e6ire in multitudine innumerabilium camelorum, cum his qu\u00e6 exercitibus suf\ufb01cerent copiose, boum quoque armenta, gregesque ovi- um, quorum non erat numerus. 9 Frumentum ex omni Syria in transitu suo parari constituit. 10 Aurum vero et argentum de domo regis assumpsit multum nimis. 11 Et profectus est ipse, et omnis exercitus cum quadrigis, et equitibus, et sagittariis : qui cooperuerunt faciem terr\u00e6 sicut locust\u00e6. 12 Cumque per- transisset \ufb01nes Assyriorum, venit ad magnos montes Ange, qui sunt a sinistro Cilici\u00e6 : ascenditque omnia castella eorum, et obtinuit omnem munitionem. 13 Effregit autem civitatem opinatissimam Melothi, pr\u00e6davitque omnes \ufb01lios Tharsis et \ufb01lios Ismae\u00a8l qui erant contra faciem deserti, et ad austrum terr\u00e6 Cellon. 14 Et transivit Euphraten, et venit in Mesopotamiam : et fregit omnes civitates excelsas qu\u00e6 erant ibi, a torrente Mambre usquequo perveniatur ad mare : 15 et occupavit terminos ejus, a Cilicia usque ad \ufb01nes Japheth qui sunt ad austrum. 16 Abduxitque omnes \ufb01lios Madian, et pr\u00e6davit omnem locu-","Judith pletationem eorum, omnesque resistentes sibi occidit in ore gladii. 17 Et post h\u00e6c descendit in campos Damasci in diebus messis, et succendit omnia sata, omnesque arbores, et vineas fecit incidi : 18 et cecidit timor illius super omnes inhabitantes terram. 3 Tunc miserunt legatos suos universarum urbium ac provinciarum reges ac principes, Syri\u00e6 scilicet Mesopotami\u00e6, et Syri\u00e6 Sobal, et Liby\u00e6, atque Cilici\u00e6 : qui venientes ad Holofernem, dixerunt : 2 Desinat indignatio tua circa nos : melius est enim ut viventes serviamus Nabuchodonosor regi magno, et subditi simus tibi, quam morientes cum interitu nostro ipsi servitutis nostr\u00e6 damna patiamur. 3 Omnis civitas nostra, omnisque possessio, omnes montes, et colles, et campi, et armenta boum, gregesque ovium, et caprarum, equo- rumque et camelorum, et univers\u00e6 facultates nostr\u00e6 atque famili\u00e6, in con- spectu tuo sunt : 4 sint omnia nostra sub lege tua. 5 Nos, et \ufb01lii nostri, servi tui sumus. 6 Veni nobis paci\ufb01cus dominus, et utere servitio nostro, sicut placuerit tibi. 7 Tunc descendit de montibus cum equitibus in virtute magna, et obtinuit omnem civitatem, et omnem inhabitantem terram. 8 De universis autem ur- bibus assumpsit sibi auxiliarios viros fortes, et electos ad bellum. 9 Tantusque metus provinciis illis incubuit, ut universarum urbium habitatores principes et honorati simul cum populis exirent obviam venienti, 10 excipientes eum cum coronis et lampadibus, ducentes choros in tympanis et tibiis. 11 Nec ista tamen facientes, ferocitatem ejus pectoris mitigare potuerunt : 12 nam et civitates eo- rum destruxit, et lucos eorum excidit. 13 Pr\u00e6ceperat enim illi Nabuchodonosor rex, ut omnes deos terr\u00e6 exterminaret, videlicet ut ipse solus diceretur deus ab his nationibus qu\u00e6 potuissent Holofernis potentia subjugari. 14 Pertransiens autem Syriam Sobal, et omnem Apameam, omnemque Mesopotamiam, venit ad Idum\u00e6os in terram Gabaa, 15 accepitque civitates eorum, et sedit ibi per triginta dies, in quibus diebus adunari pr\u00e6cepit universum exercitum virtutis su\u00e6. 4 Tunc audientes h\u00e6c \ufb01lii Israe\u00a8l qui habitabant in terra Juda, timuerunt valde a facie ejus. 2 Tremor et horror invasit sensus eorum, ne hoc fac- eret Jerusalem et templo Domini, quod fecerat ceteris civitatibus et templis earum. 3 Et miserunt in omnem Samariam per circuitum usque Jericho, et pr\u00e6occupaverunt omnes vertices montium : 4 et muris circumdederunt vi- cos suos, et congregaverunt frumenta in pr\u00e6parationem pugn\u00e6. 5 Sacerdos etiam Eliachim scripsit ad universos qui erant contra Esdrelon, qu\u00e6 est con- tra faciem campi magni juxta Dothain, et universos per quos vi\u00e6 transitus esse poterat, 6 ut obtinerent ascensus montium, per quos via esse poterat ad Jerusalem, et illic custodirent ubi angustum iter esse poterat inter montes. 7 Et fecerunt \ufb01lii Israe\u00a8l secundum quod constituerat eis sacerdos Domini Eliachim. 8 Et clamavit omnis populus ad Dominum instantia magna, et humiliaverunt animas suas in jejuniis et orationibus, ipsi et mulieres eorum. 9 Et induerunt se sacerdotes ciliciis, et infantes prostraverunt contra faciem templi Domini, et altare Domini operuerunt cilicio : 10 et clamaverunt ad Dominum Deum Israe\u00a8l unanimiter ne darentur in pr\u00e6dam infantes eorum, et uxores eorum in divi- sionem, et civitates eorum in exterminium, et sancta eorum in pollutionem, et \ufb01erent opprobrium gentibus. 11 Tunc Eliachim sacerdos Domini magnus cir- cuivit omnem Israe\u00a8l, allocutusque est eos, 12 dicens : Scitote quoniam exaudiet Dominus preces vestras, si manentes permanseritis in jejuniis et orationibus in conspectu Domini. 13 Memores estote Moysi servi Domini, qui Amalec 473","Judith con\ufb01dentem in virtute sua, et in potentia sua, et in exercitu suo, et in clypeis suis, et in curribus suis, et in equitibus suis, non ferro pugnando, sed precibus sanctis orando dejecit : 14 sic erunt universi hostes Israe\u00a8l, si perseveraveritis in hoc opere quod c\u0153pistis. 15 Ad hanc igitur exhortationem ejus deprecantes Dominum, permanebant in conspectu Domini, 16 ita ut etiam hi qui offerebant Domino holocausta, pr\u00e6cincti ciliciis offerrent sacri\ufb01cia Domino, et erat cinis super capita eorum. 17 Et ex toto corde suo omnes orabant Deum, ut visitaret populum suum Israe\u00a8l. 5 Nuntiatumque est Holoferni principi militi\u00e6 Assyriorum, quod \ufb01lii Israe\u00a8l pr\u00e6pararent se ad resistendum, ac montium itinera conclusissent : 2 et furore nimio exarsit in iracundia magna, vocavitque omnes principes Moab et duces Ammon, 3 et dixit eis : Dicite mihi quis sit populus iste, qui montana obsidet : aut qu\u00e6, et quales, et quant\u00e6 sint civitates eorum : qu\u00e6 etiam sit virtus eorum, aut qu\u00e6 sit multitudo eorum, vel quis rex militi\u00e6 illorum : 4 et quare pr\u00e6 omnibus qui habitant in oriente, isti contempserunt nos, et non exierunt obviam nobis ut susciperent nos cum pace ? 5 Tunc Achior dux omnium \ufb01liorum Ammon respondens, ait : Si digneris audire, domine mi, dicam veritatem in conspectu tuo de populo isto qui in montanis habitat, et non egredietur verbum falsum ex ore meo. 6 Populus iste ex progenie Chald\u00e6orum est. 7 Hic primum in Mesopotamia habitavit, quo- niam noluerunt sequi deos patrum suorum, qui erant in terra Chald\u00e6orum. 8 Deserentes itaque c\u00e6remonias patrum suorum, qu\u00e6 in multitudine deo- rum erant, 9 unum Deum c\u00e6li coluerunt, qui et pr\u00e6cepit eis ut exirent inde et habitarent in Charan. Cumque operuisset omnem terram fames, descen- derunt in \u00c6gyptum, illicque per quadringentos annos sic multiplicati sunt, ut dinumerari eorum non posset exercitus. 10 Cumque gravaret eos rex \u00c6gypti, atque in \u00e6di\ufb01cationibus urbium suarum in luto et latere subjugasset eos, cla- maverunt ad Dominum suum, et percussit totam terram \u00c6gypti plagis variis. 11 Cumque ejecissent eos \u00c6gyptii a se, et cessasset plaga ab eis, et iterum eos vellent capere, et ad suum servitium revocare, 12 fugientibus his, Deus c\u00e6li mare aperuit, ita ut hinc inde aqu\u00e6 quasi murus solidarentur, et isti pede sicco fundum maris perambulando transirent. 13 In quo loco dum in- numerabilis exercitus \u00c6gyptiorum eos persequeretur, ita aquis coopertus est, ut non remaneret vel unus, qui factum posteris nuntiaret. 14 Egressi vero mare Rubrum, deserta Sina montis occupaverunt, in quibus numquam homo habitare potuit, vel \ufb01lius hominis requievit. 15 Illic fontes amari obdulcati sunt eis ad bibendum, et per annos quadraginta annonam de c\u00e6lo consecuti sunt. 16 Ubicumque ingressi sunt sine arcu et sagitta, et absque scuto et gladio, Deus eorum pugnavit pro eis, et vicit. 17 Et non fuit qui insultaret populo isti, nisi quando recessit a cultu Domini Dei sui. 18 Quotiescumque autem pr\u00e6ter ip- sum Deum suum, alterum coluerunt, dati sunt in pr\u00e6dam, et in gladium, et in opprobrium. 19 Quotiescumque autem p\u0153nituerunt se recessisse a cultura Dei sui, dedit eis Deus c\u00e6li virtutem resistendi. 20 Denique Chanan\u00e6um regem, et Jebus\u00e6um, et Pherez\u00e6um, et Heth\u00e6um, et Hev\u00e6um, et Amorrh\u00e6um, et omnes potentes in Hesebon prostraverunt, et terras eorum et civitates eorum ipsi possederunt : 21 et usque dum non peccarent in conspectu Dei sui, erant cum illis bona : Deus enim illorum odit iniquitatem. 22 Nam et ante hos annos cum recessissent a via quam dederat illis Deus ut ambularent in ea, extermi- nati sunt pr\u00e6liis a multis nationibus, et plurimi eorum captivi abducti sunt 474","Judith in terram non suam. 23 Nuper autem reversi ad Dominum Deum suum, ex dispersione qua dispersi fuerant, adunati sunt, et ascenderunt montana h\u00e6c omnia, et iterum possident Jerusalem, ubi sunt sancta eorum. 24 Nunc ergo mi domine, perquire si est aliqua iniquitas eorum in conspectu Dei eorum : as- cendamus ad illos, quoniam tradens tradet illos Deus eorum tibi, et subjugati erunt sub jugo potenti\u00e6 tu\u00e6. 25 Si vero non est offensio populi hujus coram Deo suo, non poterimus resistere illis, quoniam Deus eorum defendet illos : et erimus in opprobrium univers\u00e6 terr\u00e6. 26 Et factum est, cum cessasset loqui Achior verba h\u00e6c, irati sunt omnes magnates Holofernis, et cogitabant inter\ufb01cere eum, dicentes ad alterutrum : 27 Quis est iste, qui \ufb01lios Israe\u00a8l posse dicat resistere regi Nabuchodonosor et exercitibus ejus, homines inermes, et sine virtute, et sine peritia artis pugn\u00e6 ? 28 Ut ergo agnoscat Achior quoniam fallit nos, ascendamus in montana : et cum capti fuerint potentes eorum, tunc cum eisdem gladio transverberabitur : 29 ut sciat omnis gens quoniam Nabuchodonosor deus terr\u00e6 est, et pr\u00e6ter ipsum alius non est. 6 Factum est autem cum cessassent loqui, indignatus Holofernes vehe- menter, dixit ad Achior : 2 Quoniam prophetasti nobis, dicens quod gens Israe\u00a8l defendatur a Deo suo, ut ostendam tibi quoniam non est deus nisi Nabuchodonosor, 3 cum percusserimus eos omnes, sicut hominem unum, tunc et ipse cum illis Assyriorum gladio interibis, et omnis Israe\u00a8l tecum perditione disperiet : 4 et probabis quoniam Nabuchodonosor dominus sit univers\u00e6 ter- r\u00e6 : tuncque gladius militi\u00e6 me\u00e6 transiet per latera tua, et con\ufb01xus cades inter vulneratos Israe\u00a8l, et non respirabis ultra, donec extermineris cum illis. 5 Porro autem si prophetiam tuam veram existimas, non concidat vultus tu- us : et pallor qui faciem tuam obtinet abscedat a te, si verba mea h\u00e6c putas impleri non posse. 6 Ut autem noveris quia simul cum illis h\u00e6c experieris, ecce ex hac hora illorum populo sociaberis, ut, dum dignas mei gladii p\u0153nas exceperint, ipse simul ultioni subjaceas. 7 Tunc Holofernes pr\u00e6cepit servis su- is ut comprehenderent Achior, et perducerent eum in Bethuliam, et traderent eum in manus \ufb01liorum Israe\u00a8l. 8 Et accipientes eum servi Holofernis, profecti sunt per campestria : sed cum appropinquassent ad montana, exierunt contra eos fundibularii. 9 Illi autem divertentes a latere montis, ligaverunt Achior ad arborem manibus et pedibus, et sic vinctum restibus dimiserunt eum, et reversi sunt ad dominum suum. 10 Porro \ufb01lii Israe\u00a8l descendentes de Bethulia, venerunt ad eum : quem solventes, duxerunt ad Bethuliam, atque in medi- um populi illum statuentes, percunctati sunt quid rerum esset quod illum vinctum Assyrii reliquissent. 11 In diebus illis erant illic principes Ozias \ufb01lius Micha de tribu Simeon, et Charmi, qui et Gothoniel. 12 In medio itaque seniorum, et in conspectu omnium, Achior dixit omnia qu\u00e6 locutus ipse fuerat ab Holoferne interroga- tus : et qualiter populus Holofernis voluisset propter hoc verbum inter\ufb01cere eum, 13 et quemadmodum ipse Holofernes iratus jusserit eum Israe\u00a8litis hac de causa tradi, ut dum vicerit \ufb01lios Israe\u00a8l, tunc et ipsum Achior diversis jubeat interire suppliciis, propter hoc quod dixisset : Deus c\u00e6li defensor eorum est. 14 Cumque Achior universa h\u00e6c exposuisset, omnis populus cecidit in faciem, adorantes Dominum, et communi lamentatione et \ufb02etu unanimes preces suas Domino effuderunt, 15 dicentes : Domine Deus c\u00e6li et terr\u00e6, intuere super- biam eorum, et respice ad nostram humilitatem, et faciem sanctorum tuorum 475","Judith attende, et ostende quoniam non derelinquis pr\u00e6sumentes de te : et pr\u00e6- sumentes de se, et de sua virtute gloriantes, humilias. 16 Finito itaque \ufb02e- tu, et per totam diem oratione populorum completa, consolati sunt Achior, 17 dicentes : Deus patrum nostrorum, cujus tu virtutem pr\u00e6dicasti, ipse tibi hanc dabit vicissitudinem, ut eorum magis tu interitum videas. 18 Cum vero Dominus Deus noster dederit hanc libertatem servis suis, sit et tecum Deus in medio nostri : ut sicut placuerit tibi, ita cum tuis omnibus converseris no- biscum. 19 Tunc Ozias, \ufb01nito consilio, suscepit eum in domum suam, et fecit ei c\u0153nam magnam. 20 Et vocatis omnibus presbyteris, simul expleto jejunio refecerunt. 21 Postea vero convocatus est omnis populus, et per totam noctem intra ecclesiam oraverunt, petentes auxilium a Deo Israe\u00a8l. 7 Holofernes autem altera die pr\u00e6cepit exercitibus suis ut ascenderent con- tra Bethuliam. 2 Erant autem pedites bellatorum centum viginti millia, et equites viginti duo millia, pr\u00e6ter pr\u00e6parationes virorum illorum quos oc- cupaverat captivitas, et abducti fuerant de provinciis et urbibus univers\u00e6 ju- ventutis. 3 Omnes paraverunt se pariter ad pugnam contra \ufb01lios Israe\u00a8l, et venerunt per crepidinem montis usque ad apicem, qui respicit super Dothain, a loco qui dicitur Belma usque ad Chelmon, qui est contra Esdrelon. 4 Filii autem Israe\u00a8l, ut viderunt multitudinem illorum, prostraverunt se super ter- ram, mittentes cinerem super capita sua, unanimes orantes ut Deus Israe\u00a8l misericordiam suam ostenderet super populum suum. 5 Et assumentes arma sua bellica, sederunt per loca qu\u00e6 ad angusti itineris tramitem dirigunt inter montosa, et erant custodientes ea tota die et nocte. 6 Porro Holofernes, dum circuit per gyrum, reperit quod fons qui in\ufb02ue- bat, aqu\u00e6ductum illorum a parte australi extra civitatem dirigeret : et incidi pr\u00e6cepit aqu\u00e6ductum illorum. 7 Erant tamen non longe a muris fontes, ex quibus furtim videbantur haurire aquam ad refocillandum potius quam ad potandum. 8 Sed \ufb01lii Ammon et Moab accesserunt ad Holofernem, dicentes : Filii Israe\u00a8l non in lancea nec in sagitta con\ufb01dunt, sed montes defendunt illos, et muniunt illos colles in pr\u00e6cipitio constituti. 9 Ut ergo sine congressione pugn\u00e6 possis superare eos, pone custodes fontium, ut non hauriant aquam ex eis, et sine gladio inter\ufb01cies eos, vel certe fatigati tradent civitatem suam, quam putant in montibus positam superari non posse. 10 Et placuerunt ver- ba h\u00e6c coram Holoferne et coram satellitibus ejus, et constituit per gyrum centenarios per singulos fontes. 11 Cumque ista custodia per dies viginti fuisset expleta, defecerunt cistern\u00e6 et collectiones aquarum omnibus habi- tantibus Bethuliam, ita ut non esset intra civitatem unde satiarentur vel una die, quoniam ad mensuram dabatur populis aqua quotidie. 12 Tunc ad Oziam congregati omnes viri femin\u00e6que, juvenes et parvuli, omnes simul una voce 13 dixerunt : Judicet Deus inter nos et te, quoniam fecisti in nos mala, nolens loqui paci\ufb01ce cum Assyriis, et propter hoc vendidit nos Deus in manibus eorum. 14 Et ideo non est qui adjuvet, cum prosterna- mur ante oculos eorum in siti, et perditione magna. 15 Et nunc congregate universos qui in civitate sunt, ut sponte tradamus nos omnes populo Holofer- nis. 16 Melius est enim ut captivi benedicamus Dominum viventes, quam moriamur, et simus opprobrium omni carni, cum viderimus uxores nostras et infantes nostros mori ante oculos nostros. 17 Contestamur hodie c\u00e6lum et terram, et Deum patrum nostrorum, qui ulciscitur nos secundum peccata nostra, ut jam tradatis civitatem in manu militi\u00e6 Holofernis, et sit \ufb01nis noster 476","Judith brevis in ore gladii, qui longior ef\ufb01citur in ariditate sitis. 18 Et cum h\u00e6c dixis- sent, factus est \ufb02etus et ululatus magnus in ecclesia ab omnibus, et per multas horas una voce clamaverunt ad Deum, dicentes : 19 Peccavimus cum patribus nostris : injuste egimus, iniquitatem fecimus. 20 Tu, quia pius es, miserere nos- tri, aut in tuo \ufb02agello vindica iniquitates nostras, et noli tradere con\ufb01tentes te populo qui ignorat te, 21 ut non dicant inter gentes : Ubi est Deus eorum ? 22 Et cum fatigati ex his clamoribus et his \ufb02etibus lassati siluissent, 23 exsur- gens Ozias infusus lacrimis, dixit : \u00c6quo animo estote, fratres, et hos quinque dies expectemus a Domino misericordiam. 24 Forsitan enim indignationem suam abscindet, et dabit gloriam nomini suo. 25 Si autem transactis quinque diebus non venerit adjutorium, faciemus h\u00e6c verba qu\u00e6 locuti estis. 8 Et factum est cum audisset h\u00e6c verba Judith vidua, qu\u00e6 erat \ufb01lia Mer- ari \ufb01lii Idox \ufb01lii Joseph \ufb01lii Ozi\u00e6 \ufb01lii Elai \ufb01lii Jamnor \ufb01lii Gedeon \ufb01lii Raphaim \ufb01lii Achitob \ufb01lii Melchi\u00e6 \ufb01lii Enan \ufb01lii Nathani\u00e6 \ufb01lii Salathiel \ufb01lii Simeon \ufb01lii Ruben, 2 et vir ejus fuit Manasses, qui mortuus est in diebus mes- sis hordeace\u00e6 : 3 instabat enim super alligantes manipulos in campo, et venit \u00e6stus super caput ejus, et mortuus est in Bethulia civitate sua, et sepultus est illic cum patribus suis. 4 Erat autem Judith relicta ejus vidua jam annis tribus et mensibus sex. 5 Et in superioribus domus su\u00e6 fecit sibi secretum cubicu- lum, in quo cum puellis suis clausa morabatur, 6 et habens super lumbos suos cilicium, jejunabat omnibus diebus vit\u00e6 su\u00e6, pr\u00e6ter sabbata et neomenias et festa domus Israe\u00a8l. 7 Erat autem eleganti aspectu nimis, cui vir suus reli- querat divitias multas, et familiam copiosam, ac possessiones armentis boum, et gregibus ovium plenas. 8 Et erat h\u00e6c in omnibus famosissima, quoniam timebat Dominum valde, nec erat qui loqueretur de illa verbum malum. 9 H\u00e6c itaque cum audisset quoniam Ozias promisisset quod transacto quinto die traderet civitatem, misit ad presbyteros Chabri et Charmi. 10 Et venerunt ad illam, et dixit illis : Quod est hoc verbum, in quo consensit Ozias, ut tradat civitatem Assyriis si intra quinque dies non venerit vobis adjuto- rium ? 11 et qui estis vos, qui tentatis Dominum ? 12 non est iste sermo qui misericordiam provocet, sed potius qui iram excitet, et furorem accendat. 13 Posuistis vos tempus miserationis Domini, et in arbitrium vestrum, diem constituistis ei. 14 Sed quia patiens Dominus est, in hoc ipso p\u0153niteamus, et indulgentiam ejus fusis lacrimis postulemus : 15 non enim quasi homo sic Deus comminabitur, neque sicut \ufb01lius hominis ad iracundiam in\ufb02ammabitur. 16 Et ideo humiliemus illi animas nostras, et in spiritu constituti humiliato, servientes illi 17 dicamus \ufb02entes Domino, ut secundum voluntatem suam sic faciat nobiscum misericordiam suam : ut sicut conturbatum est cor nostrum in superbia eorum, ita etiam de nostra humilitate gloriemur : 18 quoniam non sumus secuti peccata patrum nostrorum, qui dereliquerunt Deum suum, et adoraverunt deos alienos, 19 pro quo scelere dati sunt in gladium, et in rap- inam, et in confusionem inimicis suis : nos autem alterum deum nescimus pr\u00e6ter ipsum. 20 Expectemus humiles consolationem ejus, et exquiret san- guinem nostrum de af\ufb02ictionibus inimicorum nostrorum, et humiliabit omnes gentes, qu\u00e6cumque insurgunt contra nos, et faciet illas sine honore Dominus Deus noster. 21 Et nunc fratres, quoniam vos estis presbyteri in populo Dei, et ex vobis pendet anima illorum, ad eloquium vestrum corda eorum erigite, ut memores sint quia tentati sunt patres nostri, ut probarentur si vere colerent Deum suum. 22 Memores esse debent quomodo pater noster Abraham ten- 477","Judith tatus est, et per multas tribulationes probatus, Dei amicus effectus est. 23 Sic Isaac, sic Jacob, sic Moyses, et omnes qui placuerunt Deo, per multas tribula- tiones transierunt \ufb01deles. 24 Illi autem qui tentationes non susceperunt cum timore Domini, et impatientiam suam et improperium murmurationis su\u00e6 contra Dominum protulerunt, 25 exterminati sunt ab exterminatore, et a ser- pentibus perierunt. 26 Et nos ergo non ulciscamur nos pro his qu\u00e6 patimur, 27 sed reputantes peccatis nostris h\u00e6c ipsa supplicia minora esse \ufb02agella Do- mini, quibus quasi servi corripimur ad emendationem, et non ad perditionem nostram evenisse credamus. 28 Et dixerunt illi Ozias et presbyteri : Omnia qu\u00e6 locuta es, vera sunt, et non est in sermonibus tuis ulla reprehensio. 29 Nunc ergo ora pro nobis, quoniam mulier sancta es, et timens Deum. 30 Et dixit illis Judith : Sicut quod potui loqui, Dei esse cognoscitis, 31 ita quod facere disposui, probate si ex Deo est, et orate ut \ufb01rmum faciat Deus consilium meum. 32 Stabitis vos ad portam nocte ista, et ego exeam cum abra mea : et orate, ut sicut dixistis, in diebus quinque respiciat Dominus populum suum Israe\u00a8l. 33 Vos autem nolo ut scrutemini actum meum, et usque dum renuntiem vobis, nihil aliud \ufb01at, nisi oratio pro me ad Dominum Deum nostrum. 34 Et dixit ad eam Ozias princeps Juda : Vade in pace, et Dominus sit tecum in ultionem inimicorum nostrorum. Et revertentes abierunt. 9 Quibus ascendentibus, Judith ingressa est oratorium suum : et induens se cilicio, posuit cinerem super caput suum : et prosternens se Domi- no, clamabat ad Dominum, dicens : 2 Domine Deus patris mei Simeon, qui dedisti illi gladium in defensionem alienigenarum, qui violatores extiterunt in coinquinatione sua, et denudaverunt femur virginis in confusionem : 3 et dedisti mulieres illorum in pr\u00e6dam, et \ufb01lias illorum in captivitatem : et om- nem pr\u00e6dam in divisionem servis tuis, qui zelaverunt zelum tuum : subveni, qu\u00e6so te, Domine Deus meus, mihi vidu\u00e6. 4 Tu enim fecisti priora, et illa post illa cogitasti : et hoc factum est quod ipse voluisti. 5 Omnes enim vi\u00e6 tu\u00e6 parat\u00e6 sunt, et tua judicia in tua providentia posuisti. 6 Respice castra Assyriorum nunc, sicut tunc castra \u00c6gyptiorum videre dignatus es, quando post servos tuos armati currebant, con\ufb01dentes in quadrigis, et in equitatu suo, et in multitudine bellatorum. 7 Sed aspexisti super castra eorum, et tenebr\u00e6 fatigaverunt eos. 8 Tenuit pedes eorum abyssus, et aqu\u00e6 operuerunt eos. 9 Sic \ufb01ant et isti, Domine, qui con\ufb01dunt in multitudine sua, et in curribus suis, et in contis, et in scutis, et in sagittis suis, et in lanceis gloriantur, 10 et nesciunt quia tu ipse es Deus noster, qui conteris bella ab initio, et Dominus nomen est tibi. 11 Erige brachium tuum sicut ab initio, et allide virtutem illorum in virtute tua : cadat virtus eorum in iracundia tua, qui promittunt se violare sancta tua, et polluere tabernaculum nominis tui, et dejicere gladio suo cor- nu altaris tui. 12 Fac, Domine, ut gladio proprio ejus superbia amputetur : 13 capiatur laqueo oculorum suorum in me, et percuties eum ex labiis caritatis me\u00e6. 14 Da mihi in animo constantiam ut contemnam illum, et virtutem, ut evertam illum. 15 Erit enim hoc memoriale nominis tui, cum manus femin\u00e6 dejecerit eum. 16 Non enim in multitudine est virtus tua, Domine, neque in equorum viribus voluntas tua est, nec superbi ab initio placuerunt tibi : sed humilium et mansuetorum semper tibi placuit deprecatio. 17 Deus c\u00e6lorum, creator aquarum, et Dominus totius creatur\u00e6, exaudi me miseram deprecan- tem, et de tua misericordia pr\u00e6sumentem. 18 Memento, Domine, testamenti 478","Judith tui, et da verbum in ore meo, et in corde meo consilium corrobora, ut domus tua in sancti\ufb01catione tua permaneat : 19 et omnes gentes agnoscant quia tu es Deus, et non est alius pr\u00e6ter te. 10 Factum est autem, cum cessasset clamare ad Dominum, surrexit de lo- co in quo jacuerat prostrata ad Dominum. 2 Vocavitque abram suam, et descendens in domum suam, abstulit a se cilicium, et exuit se vestimentis viduitatis su\u00e6, 3 et lavit corpus suum, et unxit se myro optimo, et discrimi- navit crinem capitis sui, et imposuit mitram super caput suum, et induit se vestimentis jucunditatis su\u00e6, induitque sandalia pedibus suis, assumpsitque dextraliola, et lilia, et inaures, et annulos, et omnibus ornamentis suis ornavit se. 4 Cui etiam Dominus contulit splendorem : quoniam omnis ista com- positio non ex libidine, sed ex virtute pendebat : et ideo Dominus hanc in illam pulchritudinem ampliavit, ut incomparabili decore omnium oculis ap- pareret. 5 Imposuit itaque abr\u00e6 su\u00e6 ascoperam vini, et vas olei, et polentam, et palathas, et panes, et caseum, et profecta est. 6 Cumque venissent ad por- tam civitatis, invenerunt expectantem Oziam et presbyteros civitatis. 7 Qui cum vidissent eam, stupentes mirati sunt nimis pulchritudinem ejus. 8 Nihil tamen interrogantes eam, dimiserunt transire, dicentes : Deus patrum nos- trorum det tibi gratiam, et omne consilium tui cordis sua virtute corroboret, ut glorietur super te Jerusalem, et sit nomen tuum in numero sanctorum et justorum. 9 Et dixerunt hi qui illic erant omnes una voce : Fiat, \ufb01at. 10 Judith vero orans Dominum, transivit per portas, ipsa et abra ejus. 11 Factum est autem cum descenderet montem, circa ortum diei, occurre- runt ei exploratores Assyriorum, et tenuerunt eam, dicentes : Unde venis ? aut quo vadis ? 12 Qu\u00e6 respondit : Filia sum Hebr\u00e6orum, ideo ego fugi a facie eo- rum, quoniam futurum agnovi quod dentur vobis in depr\u00e6dationem, pro eo quod contemnentes vos, noluerunt ultro tradere seipsos ut invenirent miseri- cordiam in conspectu vestro. 13 Hac de causa cogitavi mecum, dicens : Vadam ad faciem principis Holofernis, ut indicem illi secreta illorum, et ostendam illi quo aditu possit obtinere eos, ita ut non cadat vir unus de exercitu ejus. 14 Et cum audissent viri illi verba ejus, considerabant faciem ejus, et erat in oculis eorum stupor, quoniam pulchritudinem ejus mirabantur nimis. 15 Et dixerunt ad eam : Conservasti animam tuam, eo quod tale reperisti consilium, ut de- scenderes ad dominum nostrum. 16 Hoc autem scias, quoniam cum steteris in conspectu ejus, bene tibi faciet, et eris gratissima in corde ejus. Duxeruntque illam ad tabernaculum Holofernis, annuntiantes eam. 17 Cumque intrasset ante faciem ejus, statim captus est in suis oculis Holofernes. 18 Dixeruntque ad eum satellites ejus : Quis contemnat populum Hebr\u00e6orum, qui tam decoras mulieres habent, ut non pro his merito pugnare contra eos debeamus ? 19 Videns itaque Judith Holofernem sedentem in conopeo, quod erat ex purpura, et auro, et smaragdo, et lapidibus pretiosis intextum, 20 et cum in faciem ejus intendisset, adoravit eum, prosternens se super terram. Et elevaverunt eam servi Holofernis, jubente domino suo. 11 Tunc Holofernes dixit ei : \u00c6quo animo esto, et noli pavere in corde tuo : quoniam ego numquam nocui viro qui voluit servire Nabuchodonosor regi : 2 populus autem tuus, si non contempsisset me, non levassem lanceam meam super eum. 3 Nunc autem dic mihi, qua ex causa recessisti ab illis, et placuit tibi ut venires ad nos ? 4 Et dixit illi Judith : Sume verba ancill\u00e6 tu\u00e6, quoniam si secutus fueris verba ancill\u00e6 tu\u00e6, perfectam rem faciet Dominus 479","Judith tecum. 5 Vivit enim Nabuchodonosor rex terr\u00e6, et vivit virtus ejus, qu\u00e6 est in te ad correptionem omnium animarum errantium : quoniam non solum homines serviunt illi per te, sed et besti\u00e6 agri obtemperant illi. 6 Nuntiatur enim animi tui industria universis gentibus, et indicatum est omni s\u00e6culo quoniam tu solus bonus et potens es in omni regno ejus : et disciplina tua omnibus provinciis pr\u00e6dicatur. 7 Nec hoc latet, quod locutus est Achior, nec illud ignoratur, quod ei jusseris evenire. 8 Constat enim Deum nostrum sic peccatis offensum, ut mandaverit per prophetas suos ad populum quod tra- dat eum pro peccatis suis. 9 Et quoniam sciunt se offendisse Deum suum \ufb01lii Israe\u00a8l, tremor tuus super ipsos est. 10 Insuper etiam fames invasit eos, et ab ariditate aqu\u00e6 jam inter mortuos computantur. 11 Denique hoc ordinant, ut in- ter\ufb01cient pecora sua, et bibant sanguinem eorum : 12 et sancta Domini Dei sui, qu\u00e6 pr\u00e6cepit Deus non contingi, in frumento, vino, et oleo, h\u00e6c cogitaverunt impendere, et volunt consumere qu\u00e6 nec manibus deberent contingere : er- go quoniam h\u00e6c faciunt, certum est quod in perditionem dabuntur. 13 Quod ego ancilla tua cognoscens, fugi ab illis, et misit me Dominus h\u00e6c ipsa nun- tiare tibi. 14 Ego enim ancilla tua Deum colo, etiam nunc apud te : et exiet ancilla tua, et orabo Deum, 15 et dicet mihi quando eis reddat peccatum su- um, et veniens nuntiabo tibi, ita ut ego adducam te per mediam Jerusalem, et habebis omnem populum Israe\u00a8l, sicut oves quibus non est pastor, et non latrabit vel unus canis contra te : 16 quoniam h\u00e6c mihi dicta sunt per provi- dentiam Dei, 17 et quoniam iratus est illis Deus, h\u00e6c ipsa missa sum nuntiare tibi. 18 Placuerunt autem omnia verba h\u00e6c coram Holoferne, et coram pueris ejus, et mirabantur sapientiam ejus, et dicebant alter ad alterum : 19 Non est talis mulier super terram in aspectu, in pulchritudine, et in sensu verborum. 20 Et dixit ad illam Holofernes : Benefecit Deus, qui misit te ante populum, ut des illum tu in manibus nostris : 21 et quoniam bona est promissio tua, si fecerit mihi hoc Deus tuus, erit et Deus meus, et tu in domo Nabuchodonosor magna eris, et nomen tuum nominabitur in universa terra. 12 Tunc jussit eam introire ubi repositi erant thesauri ejus, et jussit illic manere eam, et constituit quid daretur illi de convivio suo. 2 Cui re- spondit Judith, et dixit : Nunc non potero manducare ex his qu\u00e6 mihi pr\u00e6- cipis tribui, ne veniat super me offensio : ex his autem qu\u00e6 mihi detuli, man- ducabo. 3 Cui Holofernes ait : Si defecerint tibi ista, qu\u00e6 tecum detulisti, quid faciemus tibi ? 4 Et dixit Judith : Vivit anima tua, domine meus, quoniam non expendet omnia h\u00e6c ancilla tua, donec faciat Deus in manu mea h\u00e6c qu\u00e6 cogitavi. Et induxerunt illam servi ejus in tabernaculum quod pr\u00e6ceper- at. 5 Et petiit dum introiret, ut daretur ei copia nocte et ante lucem egrediendi foras ad orationem, et deprecandi Dominum. 6 Et pr\u00e6cepit cubiculariis suis ut sicut placeret illi, exiret et introiret ad adorandum Deum suum per triduum : 7 et exibat noctibus in vallem Bethuli\u00e6, et baptizabat se in fonte aqu\u00e6. 8 Et ut ascendebat, orabat Dominum Deum Israe\u00a8l ut dirigeret viam ejus ad libera- tionem populi sui. 9 Et introiens, munda manebat in tabernaculo usque dum acciperet escam suam in vespere. 10 Et factum est, in quarto die Holofernes fecit c\u0153nam servis suis, et dixit ad Vagao eunuchum suum : Vade, et suade Hebr\u00e6am illam ut sponte consentiat habitare mecum. 11 F\u0153dum est enim apud Assyrios, si femina irrideat virum agendo ut immunis ab eo transeat. 12 Tunc introivit Vagao ad Judith, et dixit : Non vereatur bona puella in- troire ad dominum meum, ut honori\ufb01cetur ante faciem ejus, ut manducet cum 480","Judith eo, et bibat vinum in jucunditate. 13 Cui Judith respondit : Qu\u00e6 ego sum, ut contradicam domino meo ? 14 omne quod erit ante oculos ejus bonum et opti- mum, faciam. Quidquid autem illi placuerit, hoc mihi erit optimum omnibus diebus vit\u00e6 me\u00e6. 15 Et surrexit, et ornavit se vestimento suo, et ingressa stetit ante faciem ejus. 16 Cor autem Holofernes concussum est : erat enim ardens in concupiscentia ejus. 17 Et dixit ad eam Holofernes : Bibe nunc, et accumbe in jucunditate, quoniam invenisti gratiam coram me. 18 Et dixit Judith : Bibam, domine, quoniam magni\ufb01cata est anima mea hodie pr\u00e6 omnibus diebus meis. 19 Et accepit, et manducavit et bibit coram ipso ea qu\u00e6 paraverat illi ancilla ejus. 20 Et jucundus factus est Holofernes ad eam, bibitque vinum multum nimis, quantum numquam biberat in vita sua. 13 Ut autem sero factum est, festinaverunt servi illius ad hospitia sua, et conclusit Vagao ostia cubiculi, et abiit. 2 Erant autem omnes fatigati a vino, 3 eratque Judith sola in cubiculo. 4 Porro Holofernes jacebat in lecto, nimia ebrietate sopitus. 5 Dixitque Judith puell\u00e6 su\u00e6 ut staret foris ante cu- biculum, et observaret. 6 Stetitque Judith ante lectum, orans cum lacrimis, et labiorum motu in silentio, 7 dicens : Con\ufb01rma me, Domine Deus Israe\u00a8l, et respice in hac hora ad opera manuum mearum, ut, sicut promisisti, Jerusalem civitatem tuam erigas : et hoc quod credens per te posse \ufb01eri cogitavi, per\ufb01- ciam. 8 Et cum h\u00e6c dixisset, accessit ad columnam qu\u00e6 erat ad caput lectuli ejus, et pugionem ejus, qui in ea ligatus pendebat, exsolvit. 9 Cumque evagi- nasset illum, apprehendit comam capitis ejus, et ait : Con\ufb01rma me, Domine Deus, in hac hora. 10 Et percussit bis in cervicem ejus, et abscidit caput ejus, et abstulit conopeum ejus a columnis, et evolvit corpus ejus truncum. 11 Et post pusillum exivit, et tradidit caput Holofernis ancill\u00e6 su\u00e6, et jussit ut mitteret illud in peram suam. 12 Et exierunt du\u00e6, secundum consuetudinem suam, quasi ad orationem, et transierunt castra, et gyrantes vallem, venerunt ad por- tam civitatis. 13 Et dixit Judith a longe custodibus murorum : Aperite portas, quoniam nobiscum est Deus, qui fecit virtutem in Israe\u00a8l. 14 Et factum est cum audissent viri vocem ejus, vocaverunt presbyteros civitatis. 15 Et concurrerunt ad eam omnes, a minimo usque ad maximum : quoniam sperabant eam jam non esse venturam. 16 Et accendentes luminar- ia, congyraverunt circa eam universi : illa autem ascendens in eminentiorem locum, jussit \ufb01eri silentium. Cumque omnes tacuissent, 17 dixit Judith : Lau- date Dominum Deum nostrum, qui non deseruit sperantes in se, 18 et in me ancilla sua adimplevit misericordiam suam, quam promisit domui Israe\u00a8l : et interfecit in manu mea hostem populi sui hac nocte. 19 Et proferens de pera ca- put Holofernis, ostendit illis, dicens : Ecce caput Holofernis principis militi\u00e6 Assyriorum, et ecce conopeum illius, in quo recumbebat in ebrietate sua, ubi per manum femin\u00e6 percussit illum Dominus Deus noster. 20 Vivit autem ipse Dominus, quoniam custodivit me angelus ejus et hinc euntem, et ibi com- morantem, et inde huc revertentem, et non permisit me Dominus ancillam suam coinquinari, sed sine pollutione peccati revocavit me vobis gaudentem in victoria sua, in evasione mea, et in liberatione vestra. 21 Con\ufb01temini illi omnes, quoniam bonus, quoniam in s\u00e6culum misericordia ejus. 22 Universi autem adorantes Dominum, dixerunt ad eam : Benedixit te Dominus in virtute sua, quia per te ad nihilum redegit inimicos nostros. 23 Porro Ozias princeps populi Israe\u00a8l dixit ad eam : Benedicta es tu, \ufb01lia, a Domino Deo excelso pr\u00e6 omnibus mulieribus super terram. 24 Benedictus Dominus, qui creavit c\u00e6lum 481","Judith et terram, qui te direxit in vulnera capitis principis inimicorum nostrorum : 25 quia hodie nomen tuum ita magni\ufb01cavit, ut non recedat laus tua de ore hominum qui memores fuerint virtutis Domini in \u00e6ternum, pro quibus non pepercisti anim\u00e6 tu\u00e6 propter angustias et tribulationem generis tui, sed sub- venisti ruin\u00e6 ante conspectum Dei nostri. 26 Et dixit omnis populus : Fiat, \ufb01at. 27 Porro Achior vocatus venit, et dixit ei Judith : Deus Israe\u00a8l, cui tu tes- timonium dedisti quod ulciscatur se de inimicis suis, ipse caput omnium in- credulorum incidit hac nocte in manu mea. 28 Et ut probes quia ita est, ecce caput Holofernis, qui in contemptu superbi\u00e6 su\u00e6 Deum Israe\u00a8l contempsit, et tibi interitum minabatur, dicens : Cum captus fuerit populus Israe\u00a8l, gladio perforari pr\u00e6cipiam latera tua. 29 Videns autem Achior caput Holofernis, an- gustiatus pr\u00e6 pavore cecidit in faciem suam super terram, et \u00e6stuavit anima ejus. 30 Postea vero quam resumpto spiritu recreatus est, procidit ad pedes ejus, et adoravit eam, et dixit : 31 Benedicta tu a Deo tuo in omni tabernac- ulo Jacob, quoniam in omni gente qu\u00e6 audierit nomen tuum, magni\ufb01cabitur super te Deus Israe\u00a8l. 14 Dixit autem Judith ad omnem populum : Audite me, fratres : sus- pendite caput hoc super muros nostros : 2 et erit, cum exierit sol, accip- iat unusquisque arma sua, et exite cum impetu, non ut descendatis deorsum, sed quasi impetum facientes. 3 Tunc exploratores necesse erit ut fugiant ad principem suum excitandum ad pugnam. 4 Cumque duces eorum cucurrerint ad tabernaculum Holofernis, et invenerint eum truncum in suo sanguine vo- lutatum, decidet super eos timor. 5 Cumque cognoveritis fugere eos, ite post illos securi, quoniam Dominus conteret eos sub pedibus vestris. 6 Tunc Achior, videns virtutem quam fecit Deus Israe\u00a8l, relicto gentilitatis ritu, credidit Deo, et circumcidit carnem pr\u00e6putii sui, et appositus est ad populum Israe\u00a8l, et omnis successio generis ejus usque in hodiernum diem. 7 Mox autem ut ortus est dies, suspenderunt super muros caput Holofer- nis, accepitque unusquisque vir arma sua, et egressi sunt cum grandi strepitu et ululatu. 8 Quod videntes exploratores, ad tabernaculum Holofernis cucur- rerunt. 9 Porro hi qui in tabernaculo erant, venientes, et ante ingressum cu- biculi perstrepentes, excitandi gratia, inquietudinem arte moliebantur, ut non ab excitantibus, sed a sonantibus Holofernes evigilaret. 10 Nullus enim aude- bat cubiculum virtutis Assyriorum pulsando aut intrando aperire. 11 Sed cum venissent ejus duces ac tribuni, et universi majores exercitus regis Assyriorum, dixerunt cubiculariis : 12 Intrate, et excitate illum, quoniam egressi mures de cavernis suis, ausi sunt provocare nos ad pr\u00e6lium. 13 Tunc ingressus Vagao cubiculum ejus, stetit ante cortinam, et plausum fecit manibus suis : suspica- batur enim illum cum Judith dormire. 14 Sed cum nullum motum jacentis sen- su aurium caperet, accessit proximans ad cortinam, et elevans eam, vidensque cadaver absque capite Holofernis in suo sanguine tabefactum jacere super ter- ram, exclamavit voce magna cum \ufb02etu, et scidit vestimenta sua. 15 Et ingressus tabernaculum Judith, non invenit eam, et exiliit foras ad populum, 16 et dix- it : Una mulier hebr\u00e6a fecit confusionem in domo regis Nabuchodonosor : ecce enim Holofernes jacet in terra, et caput ejus non est in illo. 17 Quod cum audissent principes virtutis Assyriorum, sciderunt omnes vestimenta sua, et intolerabilis timor et tremor cecidit super eos, et turbati sunt animi eorum valde. 18 Et factus est clamor incomparabilis in medio castrorum eorum. 482","Judith 15 Cumque omnis exercitus decollatum Holofernem audisset, fugit mens et consilium ab eis, et solo tremore et metu agitati, fug\u00e6 pr\u00e6sidium sumunt, 2 ita ut nullus loqueretur cum proximo suo, sed inclinato capite, re- lictis omnibus, evadere festinabant Hebr\u00e6os, quos armatos super se venire audiebant, fugientes per vias camporum et semitas collium. 3 Videntes itaque \ufb01lii Israe\u00a8l fugientes, secuti sunt illos. Descenderuntque clangentes tubis, et ul- ulantes post ipsos. 4 Et quoniam Assyrii non adunati, in fugam ibant pr\u00e6cip- ites : \ufb01lii autem Israe\u00a8l uno agmine persequentes debilitabant omnes quos in- venire potuissent. 5 Misit itaque Ozias nuntios per omnes civitates et regiones Israe\u00a8l. 6 Omnis itaque regio, omnisque urbs electam juventutem armatam misit post eos, et persecuti sunt eos in ore gladii, quousque pervenirent ad extremitatem \ufb01nium suorum. 7 Reliqui autem qui erant in Bethulia, ingressi sunt castra Assyriorum, et pr\u00e6dam quam fugientes Assyrii reliquerant, ab- stulerunt, et onustati sunt valde. 8 Hi vero qui victores reversi sunt ad Bethu- liam, omnia qu\u00e6 erant illorum attulerunt secum, ita ut non esset numerus in pecoribus et jumentis et universis mobilibus eorum, ut a minimo usque ad maximum omnes divites \ufb01erent de pr\u00e6dationibus eorum. 9 Joacim autem summus pontifex de Jerusalem venit in Bethuliam cum universis presbyteris suis ut videret Judith. 10 Qu\u00e6 cum exisset ad illum, benedixerunt eam omnes una voce, dicentes : Tu gloria Jerusalem ; tu l\u00e6titia Israe\u00a8l ; tu honori\ufb01centia populi nostri : 11 quia fecisti viriliter, et conforta- tum est cor tuum, eo quod castitatem amaveris, et post virum tuum, alterum nescieris : ideo et manus Domini confortavit te, et ideo eris benedicta in \u00e6ter- num. 12 Et dixit omnis populus : Fiat, \ufb01at. 13 Per dies autem triginta, vix collecta sunt spolia Assyriorum a populo Israe\u00a8l. 14 Porro autem universa qu\u00e6 Holofernis peculiaria fuisse probata sunt, dederunt Judith in auro, et argento, et vestibus, et gemmis, et omni supellectili : et tradita sunt omnia illi a populo. 15 Et omnes populi gaudebant cum mulieribus, et virginibus, et juvenibus, in organis et citharis. 16 Tunc cantavit canticum hoc Domino Judith, dicens : 2 Incipite Domino in tympanis ; cantate Domino in cymbalis ; modulamini illi psalmum novum : exaltate, et invocate nomen ejus. 3 Dominus conterens bella, Dominus nomen est illi. 4 Qui posuit castra sua in medio populi sui, ut eriperet nos de manu omnium inimicorum nostrorum. 5 Venit Assur ex montibus ab aquilone in multitudine fortitudinis su\u00e6 : cujus multitudo obturavit torrentes, et equi eorum cooperuerunt valles. 6 Dixit se incensurum \ufb01nes meos, et juvenes meos occisurum gladio ; infantes meos dare in pr\u00e6dam, et virgines in captivitatem. 7 Dominus autem omnipotens nocuit eum, et tradidit eum in manus femin\u00e6, et confodit eum. 8 Non enim cecidit potens eorum a juvenibus, 483","Judith nec \ufb01lii Titan percusserunt eum, nec excelsi gigantes opposuerunt se illi : sed Judith \ufb01lia Merari in specie faciei su\u00e6 dissolvit eum. 9 Exuit enim se vestimento viduitatis, et induit se vestimento l\u00e6titi\u00e6 in exultatione \ufb01liorum Israe\u00a8l. 10 Unxit faciem suam unguento, et colligavit cincinnos suos mitra ; accepit stolam novem ad decipiendum illum. 11 Sandalia ejus rapuerunt oculos ejus ; pulchritudo ejus captivam fecit animam ejus : amputavit pugione cervicem ejus. 12 Horruerunt Pers\u00e6 constantiam ejus, et Medi audaciam ejus. 13 Tunc ululaverunt castra Assyriorum, quando apparuerunt humiles mei, arescentes in siti. 14 Filii puellarum compunxerunt eos, et sicut pueros fugientes occiderunt eos : perierunt in pr\u00e6lio a facie Domini Dei mei. 15 Hymnum cantemus Domino ; hymnum novum cantemus Deo nostro. 16 Adonai Domine, magnus es tu, et pr\u00e6clarus in virtute tua : et quem superare nemo potest. 17 Tibi serviat omnis creatura tua, quia dixisti, et facta sunt ; misisti spiritum tuum, et creata sunt : et non est qui resistat voci tu\u00e6. 18 Montes a fundamentis movebuntur cum aquis ; petr\u00e6, sicut cera, liquescent ante faciem tuam. 19 Qui autem timent te, magni erunt apud te per omnia. 20 V\u00e6 genti insurgenti super genus meum : Dominus enim omnipotens vindicabit in eis ; in die judicii visitabit illos. 21 Dabit enim ignem et vermes in carnes eorum, ut urantur et sentiant usque in sempiternum. 22 Et factum est post h\u00e6c, omnis populus post victoriam venit in Jerusalem adorare Dominum : et mox ut puri\ufb01cati sunt, obtulerunt omnes holocausta, et vota, et repromissiones suas. 23 Porro Judith universa vasa bellica Holofer- nis, qu\u00e6 dedit illi populus, et conopeum quod ipsa sustulerat de cubili ipsius, obtulit in anathema oblivionis. 24 Erat autem populus jucundus secundum faciem sanctorum : et per tres menses gaudium hujus victori\u00e6 celebratum est cum Judith. 25 Post dies autem illos, unusquisque rediit in domum suam : et Judith magna facta est in Bethulia, et pr\u00e6clarior erat univers\u00e6 terr\u00e6 Israe\u00a8l. 26 Erat enim virtuti castitas adjuncta, ita ut non cognosceret virum omnibus diebus vit\u00e6 su\u00e6, ex quo defunctus est Manasses vir ejus. 27 Erat autem, diebus festis, procedens cum magna gloria. 28 Mansit autem in domo viri sui annos centum quinque, et dimisit abram suam liberam : et defuncta est ac sepulta 484","Judith cum viro suo in Bethulia. 29 Luxitque illam omnis populus diebus septem. 30 In omni autem spatio vit\u00e6 ejus non fuit qui perturbaret Israe\u00a8l, et post mortem ejus annis multis. 31 Dies autem victori\u00e6 hujus festivitatis ab Hebr\u00e6is in nu- mero sanctorum dierum accipitur, et colitur a Jud\u00e6is ex illo tempore usque in pr\u00e6sentem diem. 485","Liber Esther 1 In diebus Assueri, qui regnavit ab India usque \u00c6thiopiam super centum viginti septem provincias, 2 quando sedit in solio regni sui, Susan civitas regni ejus exordium fuit. 3 Tertio igitur anno imperii sui fecit grande con- vivium cunctis principibus et pueris suis, fortissimis Persarum, et Medorum inclytis, et pr\u00e6fectis provinciarum coram se, 4 ut ostenderet divitias glori\u00e6 regni sui, ac magnitudinem atque jactantiam potenti\u00e6 su\u00e6, multo tempore, centum videlicet et octoginta diebus. 5 Cumque implerentur dies convivii, invitavit omnem populum, qui inventus est in Susan, a maximo usque ad minimum : et jussit septem diebus convivium pr\u00e6parari in vestibulo horti, et nemoris quod regio cultu et manu consitum erat. 6 Et pendebant ex omni parte tentoria \u00e6rii coloris et carbasini ac hyacinthini, sustentata funibus byssi- nis atque purpureis, qui eburneis circulis inserti erant, et columnis marmoreis fulciebantur. Lectuli quoque aurei et argentei, super pavimentum smaragdino et pario stratum lapide, dispositi erant : quod mira varietate pictura decorabat. 7 Bibebant autem qui invitati erant aureis poculis, et aliis atque aliis vasis cibi inferebantur. Vinum quoque, ut magni\ufb01centia regia dignum erat, abundans, et pr\u00e6cipuum ponebatur. 8 Nec erat qui nolentes cogeret ad bibendum, sed sicut rex statuerat, pr\u00e6ponens mensis singulos de principibus suis ut sumeret unusquisque quod vellet. 9 Vasthi quoque regina fecit convivium feminarum in palatio, ubi rex Assuerus manere consueverat. 10 Itaque die septimo, cum rex esset hilarior, et post nimiam potationem incaluisset mero, pr\u00e6cepit Maumam, et Bazatha, et Harbona, et Bagatha, et Abgatha, et Zethar, et Charchas, septem eunuchis qui in conspectu ejus min- istrabant, 11 ut introducerent reginam Vasthi coram rege, posito super caput ejus diademate, ut ostenderet cunctis populis et principibus pulchritudinem illius : erat enim pulchra valde. 12 Qu\u00e6 renuit, et ad regis imperium quod per eunuchos mandaverat, venire contempsit. Unde iratus rex, et nimio furore succensus, 13 interrogavit sapientes, qui ex more regio semper ei aderant, et illorum faciebat cuncta consilio, scientium leges, ac jura majorum 14 (er- ant autem primi et proximi, Charsena, et Sethar, et Admatha, et Tharsis, et Mares, et Marsana, et Mamuchan, septem duces Persarum, atque Medorum, qui videbant faciem regis, et primi post eum residere soliti erant) : 15 cui sententi\u00e6 Vasthi regina subjaceret, qu\u00e6 Assueri regis imperium, quod per eu- nuchos mandaverat, facere noluisset. 16 Responditque Mamuchan, audiente rege atque principibus : Non solum regem l\u00e6sit regina Vasthi, sed et omnes populos et principes qui sunt in cunctis provinciis regis Assueri. 17 Egredietur enim sermo regin\u00e6 ad omnes mulieres, ut contemnant viros suos, et dicant : Rex Assuerus jussit ut regina Vasthi intraret ad eum, et illa noluit. 18 Atque hoc exemplo omnes principum conjuges Persarum atque Medorum parvipendent imperia maritorum : unde regis justa est indignatio. 19 Si tibi placet, egre- diatur edictum a facie tua, et scribatur juxta legem Persarum atque Medorum, quam pr\u00e6teriri illicitum est, ut nequaquam ultra Vasthi ingrediatur ad regem, sed regnum illius altera, qu\u00e6 melior est illa, accipiat. 20 Et hoc in omne (quod latissimum est) provinciarum tuarum divulgetur imperium, et cunct\u00e6 uxores, tam majorum quam minorum, deferant maritis suis honorem. 21 Placuit con- silium ejus regi et principibus : fecitque rex juxta consilium Mamuchan, 22 et misit epistolas ad universas provincias regni sui, ut qu\u00e6que gens audire et"]