หลักสูตรกลุ่มอาชีพเกษตรกรรม

หลกั สูตร การท�ำอาหารเคร่ืองกลดุ่มื่มอเาพชีพ่ือเกสษุขตรภการรพม 495 ฉะนั้น เพื่อให้การใช้ส่วนผสมในการทำเคร่ืองดื่มต้องเป็นไปอย่างถูกต้อง จําเป็นจะต้องรู้จักวธิ ีการใช้ ให้ถูกประเภทและปริมาณที่เหมาะสม รวมทั้งใช้เมื่อจําเป็นเท่านั้น วัตถุดิบในการทำเครื่องดื่มแต่ล ะอย่าง ต้องตระหนักถึงคณุ ภาพสภาพของวัตถดุ ิบ ต้องสะอาด ไม่มีตะกอน มีลักษณะเป็นเนือ้ เดยี วกัน หรือมีลักษณะ ตามที่กำหนด และควรเก็บในภาชนะที่สะอาด มีฝาปิดมิดชิด และเก็บในที่เย็น ไม่อับชื้น วัตถุดิบบางชนิด จำเป็นต้องเก็บในภาชนะที่เป็นแก้วหรือกระเบื้องเคลือบขาว หรือสเตนเลส มีฝาปิด และต้องสูงจากพื้น อยา่ งน้อย 60 เซนตเิ มตร สว่ นผสมเก่ียวกบั การทำเครอื่ งด่มื 1. การเตรยี มน้ำแข็ง - มีปริมาณน้ำแขง็ มากเพียงพอ - นำ้ แข็ง ควรใสใ่ นเคร่ืองเขย่า shaker หรอื แก้วผสมกอ่ นเสมอ เพอ่ื ให้เครื่องดืม่ ไหลผา่ นความเย็น - ทุบนำ้ แขง็ โดยใช้ tea towel ห่อน้ำแข็ง ใช้ไม้ทบุ 2. ผลไม้และการปอก - ผลไม้ต้องสดเสมอ - ผลไม้ สามารถคัน้ ให้ไดน้ ้ำมากขึ้น ถ้านำไปแช่ในน้ำรอ้ นก่อน - ผลไม้ทห่ี นั่ แล้ว ตอ้ งเกบ็ ให้ดสู ดเสมอ โดยใช้ผ้าชบุ น้ำหมาดๆคลุม แลว้ แช่ในต้เู ย็น - การปอกเปลอื กผลไม้ ปอกเฉพาะส่วนท่มี ีสี ไม่ให้ตดิ สขี าวเลย - ผลไม้ สามารถคนั้ เก็บไวล้ ่วงหนา้ และแช่ตู้เย็นเกบ็ ไว้ - ผลไม้ สามารถนำมาตกแต่งเคร่อื งดื่มได้ หลังผสมเสรจ็ แล้ว หรอื รนิ ใสแ่ กว้ แล้ว 3. นำ้ อัดลม - ควรแชเ่ ย็นเพอ่ื รกั ษาแก็สไว้ - หากไม่แชเ่ ย็น จะสูญเสยี แก๊สไปอย่างรวดเรว็ หลังจากเทใส่แกว้ - มักใชผ้ สมกับ โซดา น้ำโทนกิ นำ้ ขงิ โคก๊ เซเว่นอพั 4. นำ้ ผลไม้ - โดยส่วนใหญม่ ักใช้ นำ้ ส้ม น้ำมะเขอื เทศ น้ำเกรฟฟรตุ นำ้ มะนาว - ตรวจปริมาณทใี่ ช้ - ตรวจรสชาติ กล่นิ กอ่ นนำไปใช้ - ควรเกบ็ ในต้เู ย็นจนกว่าจะใช้ เพื่อให้ได้กล่ินและรสทด่ี ี และ น้ำแข็งละลายชา้ - ป้องการการปนเปือ้ นจากเชื้อแบคทีเรีย 5. น้ำเชอ่ื ม - ใชผ้ สมแทนนำ้ ตาล เพราะผสมกับเครื่องด่มื ไดเ้ รว็ กวา่ น้ำตาล - จากน้ำตาลทรายละลายกับน้ำ ในปริมาณเท่ากนั ต้มใหเ้ ดอื ด พกั ใหเ้ ยน็ เก็บในขวด 6. นมและครมี 497

496 - ใช้สำหรับผสมเครื่องดื่มประเภท cream drink ที่ต้องใช้นมและครีม เป็นส่วนผสมในสูตร ส่วน whip cream ใชส้ ำหรบั เครื่องด่มื ประเภทกาแฟ สำหรับนมและครมี ตอ้ งเก็บในตเู้ ยน็ หากเกบ็ ในอุณหภูมิห้อง จะมีกลนิ่ รสเปร้ียว และเสียง่าย 7. น้ำแร่ - เป็นเครื่องด่ืมที่มีสารพวกเกลือแร่ท่ีมปี ระโยชน์ ช่วยยอ่ ยอาหารและลดกรดในกระเพาะได้ นิยมดื่ม แทนนำ้ ธรรมดา หรือผสมสุราบางชนดิ นิยมแช่เยน็ และเสริ ์ฟท้งั ขวด เกบ็ ในทเี่ ยน็ รสชาติจะดี 8. นำ้ หวาน - เคร่ืองดม่ื ไมม่ ีแอลกอฮอล์ ประกอบด้วย น้ำตาลละลายน้ำ สารปรุงสี กล่ิน รส และ สารกันเสยี 9. นำ้ โซดา - เป็นเครื่องด่ืมท่ีไดจ้ ากการผสมระหวา่ งเกลือโซเดยี มไบคาร์บอเนต กบั นำ้ อาจใช้ดื่มแทนน้ำหรือผสม สุรา เพื่อใหเ้ กิดรสซ่า นอกจากนี้ยังผสมในเครอื่ งด่ืมชนิดอื่น เช่น พนั ช์ และ คอ๊ กเทล เป็นตน้ 10.น้ำ Artificial - เปน็ เคร่อื งด่ืมทีไ่ ดจ้ ากน้ำปรงุ แตง่ สี กล่ิน และรสชาติลงไปตามตอ้ งการ นยิ มดื่มแกก้ ระหาย และเป็น ส่วนผสมคอ็ กเทล บางชนดิ ไดด้ ้วย เครอื่ งปรงุ สำหรับการผสมเครือ่ งด่มื เครอ่ื งปรุงที่ใชใ้ นการผสมเคร่ืองดื่ม เพ่อื เพมิ่ กล่ิน รส ใหเ้ ครอ่ื งด่มื หรือ ทำใหเ้ ครื่องด่ืมมีกล่ินรสพิเศษ โดยเฉพาะ ไดแ้ ก่ 1. ทาบัสโก Tabasco เป็นซอสทม่ี รี สเผ็ด ใชป้ ริมาณไม่ก่หี ยด เพ่อื เพิม่ รสชาติเครอ่ื งดม่ื 2. วูสเตอร์ ซอส เป็นซอสมกี ล่นิ เครอ่ื งเทศ ใช้ในการผสมเครือ่ งดื่มค๊อกเทล ชื่อว่า Bloody mary 3. เกลอื มี 2 ชนิด คอื เกลอื ป่นที่ใช้บนโต๊ะอาหาร และเกลอื เม็ดหยาบ ทใี่ ช้ในการตกแต่งริมขอบของ เคร่อื งดืม่ ค๊อกเทลประเภท Margarita หรอื Salty Dog 4. น้ำตาล ที่นิยมใช้น้ำตาลเกรดธรรมดาที่นำมาทำน้ำเชื่อม น้ำตาลเกรดดีเย่ียม น้ำตาลก้อนที่ใช้ใน การผสมเครอื่ งดมื่ ประเภท Old Fashion ในรูปแบบดง้ั เดมิ 5. เครอื่ งเทศ เชน่ ลูกจันทนป์ น่ อบเชย พรกิ ไทย Celery salt การเลอื กวตั ถดุ ิบสำหรบั การทำเคร่อื งดมื่ เพ่ือสขุ ภาพ [2] ในการประกอบเครื่องดื่ม วัตถุดิบที่ต้องใช้ตามส่วนประกอบของเครื่องดื่มเพื่อสขุ ภาพ ได้แก่ ผัก ผลไม้ เกลือ นำ้ เช่ือม นำ้ และน้ำตาล ซ่ึงจะต้องจดั เตรยี มวัตถุดบิ ดังนี้ .......................................................... 2 เคร่ืองดืม่ และการบริการ. [ออนไลน]์ . เข้าถึงไดจ้ าก https://sites.google.com/site/bthreiynxxnlinkhrucancira/kheruxng-dum-laea-kar-brikar. (วนั ท่ีสบื คน้ ข้อมูล 24 กรกฎาคม 2564) 498

หลักสูตร การท�ำอาหารเครื่องกลดุ่มื่มอเาพชีพื่อเกสษุขตรภการรพม 497 1. การเตรียมผักและผลไม้ ผักและผลไม้แทบทุกชนิดสามารถนำมาทำเป็นเครื่องดื่มได้ การเตรียมวัตถุดิบประเภทผักและผลไม้ เพื่อประกอบเครื่องดื่ม เพื่อประกอบเครื่องดื่มควรเลือกซื้อผักและ ผลไมท้ ีไ่ ด้การรบั รองจากหน่วยงานราชการหรือองค์กรตา่ ง ๆ 1.1 เลือกผลไม้ที่สุกพอดีไม่สุกงอมเกินไปเลือกที่สดใหม่ไม่เน่าเสียส่วนผักควรเลือกที่สดใหม่ ไม่เหี่ยวชำ้ ไมเ่ น่าเสยี เพื่อทผี่ บู้ รโิ ภคจะได้นำ้ ผักและน้ำผลไมท้ ่ีมีรสชาติดีมีประโยชน์และมีคุณคา่ ทางโภชนาการ ครบถ้วน 1.2 ทำความสะอาดผกั และผลไม้ โดยการลา้ งผักให้สะอาดเพ่อื ปลอดจากสารพิษ - ถ้าเป็นผลไมค้ วรปอกเปลอื กกอ่ น เพื่อปอ้ งกันยาฆ่าแมลงลงไปผสมกับน้ำผลไม้ - ล้างดว้ ยนำ้ ที่ไหลจากก๊อกนานประมาณ 2 นาที เพ่อื ล้างยาฆ่าแมลงและสิ่งตกค้างจาก ผักและผลไม้ - แช่ในน้ำเกลือหรอื นำ้ ดา่ งทับทิมประมาณ 15 - 20 นาที - ลา้ งด้วยน้ำอีกครั้ง เพอื่ ลดปรมิ าณสารพิษตกคา้ งในผกั และผลไม้ - นำข้ึนจากนำ้ และทิ้งไวใ้ หส้ ะเด็ดนำ้ 2. การเตรยี มนำ้ น้ำที่ใช้ในการนำมาผสมในเครอื่ งด่ืม ไม่ควรใชน้ ้ำบาดาลหรอื น้ำประปาจากก๊อก โดยตรง เนื่องจากน้ำบาดาลมีรสฝาดและในน้ำประปาจะมีคลอรีนผสมอยู่ ทำให้เมื่อนำมาใช้ผสมในเครื่องด่ืม แล้ว จะทำให้รสชาติของเคร่อื งดื่มเปลี่ยนไป เราจึงควรใชน้ ำ้ กรองที่ผ่านการฆ่าเชื้อโรคด้วยการต้มสุกและทิ้งไว้ ใหเ้ ย็น มาผสมในเครื่องดม่ื เพื่อท่รี สชาติของเครื่องด่มื จะไดไ้ มเ่ ปล่ียนไป 3. การเลือกสมุนไพร การเลือกสมุนไพรที่จะนำมาทำน้ำสมุนไพร ต้องคำนึงถึงสมุนไพรที่สด ถ้าเป็นสมุนไพรที่ต้องทำให้แห้ง ควรเลือกสมุนไพรที่ใหม่สะอาด ดูลักษณะ สี กลิ่น ดูว่ามีเชื้อราหรือไม่ สมนุ ไพรทส่ี ดใหม่ชว่ ยใหไ้ ดค้ ุณคา่ ทางโภชนาการสงู สีสันน่ารบั ประทาน ตะไคร้ ใชด้ ับกลน่ิ คาว แตถ่ ้าใชม้ ากเกนิ ไป จะทำใหเ้ สยี รส ขา่ ใช้ดับกล่ินคาว ถา้ ใชม้ ากจะทำให้เกิดรสปรา่ กระชาย ชว่ ยให้กลิ่นหอม ใช้ดับกลนิ่ คาว ขดู ผวิ กอ่ นใช้ ขมนิ้ สด ใช้ดับกลนิ่ คาว และให้มสี ีเหลอื ง ถ้าใช้มากทำใหเ้ ปลย่ี นไป ใบมะกรดู ฉีกก้านกลางใบแล้วซอยให้ละเอยี ดชว่ ยแก้คาว ลกู จันทน์ โขลกใหล้ ะเอยี ด ใช้แกค้ าว ใช้เล็กน้อยกลิ่นฉุน อบเชย มกี ลิ่นหอม ปน่ ให้ละเอียด น้ำมะนาว ใช้ประโยชนไ์ ด้อยา่ งมาก ใหร้ สเปร้ียว เกลือ ในปจั จุบันมักใชเ้ กลือปน่ หยาบ หรอื เกลือละเอียดมาก น้ำตาลทราย ใหร้ สหวานแหลม 4. ความสะอาด ทั้งสมุนไพรและภาชนะที่ใช้ต้องสะอาด ป้องกันการปนเปื้อนเชื้อ ถ้าไม่สะอาด อาจทำใหผ้ ู้ดมื่ นำ้ สมนุ ไพร ท้องเสยี และยงั ทำให้สมนุ ไพรเก็บไม่ไดน้ านเทา่ ท่ีควร 499

498 5. ภาชนะที่ใช้ ภาชนะที่ต้มควรจะเป็นหม้อเคลือบ ไม่ควรใช้หม้ออะลูมิเนียม เพราะอาจทำให้ กรดที่อยู่ในสมุนไพรกัดภาชนะ ถ้าเป็นหม้อหรือกะทะทองเหลืองจะทำให้รสของน้ำสมุนไพรเปลี่ยนไป นอกจากนีก้ ารที่เราดม่ื น้ำสมุนไพรท่ีมีสารโลหะหนักผสมอยู่อาจจะเป็นอันตรายต่อร่างกายได้ สำหรับภาชนะท่ี บรรจคุ วรจะเปน็ ขวดแกว้ จะสะดวกในการนึง่ และน้ำสมุนไพรจะไม่ทำปฏิกิริยากับขวดแก้ว ภาชนะท่ีเป็นแก้ว ยังดใู สสะอาดน่าดม่ื ย่ิงข้ึน การเลอื กวตั ถุดบิ ทดแทนเครื่องด่ืมเพอ่ื สุขภาพ [3] 1. เลือกผลไม้ที่มีน้ำตาลน้อย ผลไม้ตระกูลเบอร์รี่ ไม่ว่าจะเป็นสตรอเบอร์รี่ บลูเบอร์รี่ แบล็ค เบอร์รี่ หรือราสเบอร์รี่ รวมถึงแคนตาลูป เกรปฟรุต และมะละกอ ล้วนเป็นผลไม้ที่มีน้ำตาลน้อย นอกจากน้ี หลายคนนิยมดืม่ สมูทตี้ที่มีส่วนผสมของกล้วยด้วย เพราะหอมอร่อยและช่วยเพิ่มความข้นให้กบั เนือ้ สมทู ต้ี แต่ กล้วยเป็นผลไม้ที่มีน้ำตาลสูง ซึ่งกล้วยประมาณ 85 กรัมจะมีน้ำตาลประมาณ 10 กรัม รวมถึงเชอร์รี่ องุ่น มะม่วง และมะเดื่อฝรั่งก็เป็นผลไม้ที่มีน้ำตาลสูงเช่นกัน จึงควรควบคุมปริมาณในการบริโภค ทั้งนี้ อาจเพ่ิม น้ำแขง็ หรือเลือกใช้ผลไม้แช่แข็งเพ่ือชว่ ยให้เน้ือสมูทต้ีข้นข้นึ แทนได้เชน่ กัน และไมค่ วรดืม่ สมูทตี้เกินวันละ 150 มิลลกิ รมั หรอื ประมาณ 1 แกว้ เล็ก เพราะนำ้ ตาลจากผลไม้อาจทำให้เสย่ี งต่อการเกิดฟันผุได้ 2. เพิ่มอาหารที่เป็นแหล่งโปรตีนและไขมันดี อะโวคาโดเป็นผลไม้ชนิดหนึ่งที่ประกอบไปด้วย ไขมันชนิดทีด่ ตี อ่ ร่างกาย ทั้งยังมีวติ ามนิ บี โพแทสเซียม และสารตา้ นอนุมลู อิสระ นอกจากนี้ เวยโ์ ปรตนี และถั่ว ลันเตา กเ็ ปน็ แหล่งโปรตีนท่ีย่อยงา่ ยซึ่งประกอบด้วยกรดอะมิโนจำเป็น หรือสามารถใส่เมล็ดเจียทีช่ ว่ ยให้สมูทต้ี มเี น้อื ขน้ ข้นึ ท้งั ยงั มไี ฟเบอร์ โปรตีน และไขมันชนดิ ทดี่ ตี ่อร่างกายด้วย 3. ใส่ผกั ใบเขยี วเพิม่ ประโยชน์ เช่น ปวยเล้ง เคล หรือสวสิ ชาร์ด เปน็ ตน้ เพราะเปน็ ผักที่จะเพ่ิมสี เขียวใหก้ ับสมูทตี้ และยงั ประกอบไปด้วยสารอาหารมากมาย ท้งั วติ ามิน ไฟเบอร์ และสารต้านอนุมูลอิสระ ซ่ึง อาจใส่น้ำมะนาวลงไปด้วยเพอื่ ช่วยใหร้ สชาติของผกั ใบเขยี วกลมกลืนกับผลไม้อนื่ ๆ ในแกว้ ไดเ้ ปน็ อยา่ งดี 4. เติมความหวานอย่างระมัดระวัง แม้จะเลือกวัตถุดิบที่มีไขมันดีอย่างอะโวคาโด หรือผลไม้รส เปรีย้ วในตระกูลเบอร์รี่ แตห่ ากเติมนำ้ ตาลหรอื น้ำผ้ึงมากเกนิ ไปก็อาจทำให้สมูทตี้แกว้ น้ันไม่ดีต่อสุขภาพอย่างท่ี คิด เพราะความหวานที่มากเกินพอดีอาจทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว และเสี่ยงต่อปัญหา สุขภาพอื่น ๆ ตามมา อย่างฟันผุ นำ้ หนักตวั เกนิ โรคอว้ น โรคเบาหวาน รวมถงึ โรคหลอดเลอื ดหัวใจ แต่หากติด รสหวานก็อาจเลือกใช้หญ้าหวานหรือสารให้ความหวานทดแทนน้ำตาลในรูปแบบอื่น ๆ เพื่อเพิ่มรสชาติ ให้สมูทตี้แกว้ โปรด .......................................................... 3 สมูทตี้ เมนูอร่อยเพือ่ สขุ ภาพ. [ออนไลน]์ . เข้าถงึ ได้จาก https://www.pobpad.com/ (วนั ที่สืบค้นขอ้ มลู 24 กรกฎาคม 2564) 500

หลักสตู ร การท�ำอาหารเคร่ืองกลดุ่ม่ืมอเาพชีพ่ือเกสษุขตรภการรพม 499 วธิ กี ารเก็บรักษาวัตถดุ ิบทคี่ วรรู้ [4] 1. วิธีเก็บผักผลไม้ โดยแยกกลุ่มผักให้ชัดเจนก่อนก่อนจะนำผักสดเข้าตู้เย็นนั้นให้แยกกลุ่มผัก ออกจากกัน โดยจำแนกเป็น 3 ชนิด คือผักที่เน่าเสียง่ายอย่าง เห็ด, ผักชี, ผักกาดหอม, ถั่วงอก, ถั่วฝักยาว, ผักบุ้ง และชะอม ต่อมาคือ กลุ่มผักที่เก็บได้ในระยะเวลาจำกัด ก็จะมีผักกาด, ผักคะน้า, มะเขือเทศ เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีกลุ่มผักที่เก็บไว้ได้นานกว่าผักอื่นๆ เช่น ฟัก, แฟง, เผือก, มัน และฟักทอง ซึ่งผักเหล่านี้แม้จะ เกบ็ ในตู้เย็นก็ยดื เวลาได้ไม่นานนัก แต่การเก็บทด่ี ีทสี่ ุดคือใส่ถุงพลาสติกทส่ี ะอาดและแห้ง จะช่วยเก็บความสด ไวไ้ ดน้ านขึ้น 5-7 วัน (ที่มาภาพประกอบ : shorturl.asia/4dEct) 2. วิธีเก็บผักผลไม้สุกง่าย จับใส่ถุงสญู ญากาศข้ึนช่ือว่าผลไม้ ก็มีให้เลอื กมายมายนับไม่ถ้วน แต่ ผลไม้ตา่ งๆ ท่สี ุกง่าย อยา่ ง มะม่วง, แอปเปิ้ล, อะโวคาโด, องนุ่ , ลกู แพร รวมไปจนถึงผักอย่างพริกไทยสด และ เห็ดทุกชนิด ถ้าอยากให้คงความสดและเก็บได้นานล่ะก็แนะนำให้ใส่ถุงพลาสติกสูญญากาศ และพยายามอย่า ใหผ้ ิวของผลไม้แตล่ ะลูกสมั ผัสกนั เพียงเท่านีก้ ็ชว่ ยเกบ็ ความสดไวไ้ ด้นานข้นึ แลว้ (ทมี่ าภาพประกอบ : shorturl.asia/4dEct) .......................................................... 4 วิธเี ก็บผกั ผลไมใ้ นตเู้ ยน็ ใหส้ ดอรอ่ ยและอย่นู านมากขึ้น. [ออนไลน]์ . เข้าถงึ ได้จาก https://www.reviewyourliving.com/life-style/keep-vegetables-fruits-fresh-in-the-refrigerator-012018/ (วันท่ี สบื คน้ ข้อมลู 24 กรกฎาคม 2564). 501

500 3. วิธีเก็บผักผลไม้ดิบ ควรใส่ถุงกระดาษเจาะรูมาต่อกันที่ผลไม้ดิบที่ยังมีผลเป็นสีเขียว ให้นำ ผลไม้ใส่ถงุ กระดาษที่เจาะรูอากาศท่ีไหลเวียนจะชว่ ยคงความสดได้ดยี ิ่งข้ึน และยังช่วยใหก้ า๊ ซเอธิลีนหรือก๊าซท่ี ทำให้ผลไมส้ กุ ยังคงอยู่ในถุง ไมไ่ ปรบกวนผลไม้ชนดิ อืน่ (ท่ีมาภาพประกอบ : shorturl.asia/4dEct) 4. ผลไม้จำพวกเบอร์รี่กับวธิ ีเก็บผักผลไม้ ผลไมจ้ ำพวกตระกูลเบอร์รี่มักไม่ถูกกับความร้อนของ ประเทศไทยเทา่ ไหรน่ ัก เพราะสภาพอากาศร้อนชนื้ สง่ ผลให้ผลไม้เสยี ง่ายมาก ดังนน้ั ขอ้ แนะนำของเราคือให้นำ ผลไม้อย่าง เชอร์ร่ี, สตรอว์เบอร์ร่ี, หรือบลูเบอร์รี่ ใส่ตระกร้าแล้วล้างผ่านน้ำร้อนแบบรวดเร็วประมาณ 30 วินาที หลังจากนั้นให้เทลงบนผ้า เพื่อคลายความร้อน แล้วค่อยนำไปแช่ในตู้เย็น ความร้อนจะฆ่าสปอร์ แบคทเี รีย ทำให้เบอรร์ ี่คงความสดได้นานขน้ึ นน่ั เอง (ท่ีมาภาพประกอบ : shorturl.asia/4dEct) 502

หลกั สูตร การท�ำอาหารเคร่ืองกลดุ่มื่มอเาพชีพื่อเกสษุขตรภการรพม 501 5. อย่าใช้วิธีเก็บผักผลไม้ ด้วยการแช่รวมกัน สำหรับผักผลไม้ท่ีซื้อมาจากตลาดหรือซุปเปอรม์ า เก็ตนั้นไม่ควรนำมาแช่น้ำรวมกัน เพราะผลไม้สุกจะปล่อยก๊าซเอธิลีนออกมา ทำให้ผักที่ว่างอยู่ใกล้ๆ เสียเร็ว ทางท่ีดีเราแนะนำใหค้ วรเกบ็ ผกั และผลไม้แยกถุงหรือ แยกช้นั กนั ยิ่งแชห่ า่ งกันมากเท่าไรผักและผลไม้ก็จะช่วย ยืดอายไุ ด้นานข้นึ สมุนไพรตา้ นโควดิ ในช่วงสถานการณ์โควิด-19 ประเทศไทยได้รับการยอมรับจากทั่วโลกว่าสามารถควบคุมการแพร่ ระบาดได้อย่างรวดเร็ว และมีการพูดถึงจุดแข็งที่สามารถจะต่อยอดไปสู่ความมั่นคงด้านการดูแลสุขภาพ สามารถดงึ นกั ท่องเที่ยวทรี่ ักสขุ ภาพจากตา่ งประเทศให้เขา้ มาในประเทศไทยได้ สมุนไพร นับเป็นหนึ่งในปัจจัยสำคัญที่เป็นจุดแข็งของประเทศไทย มีการใช้กันมายาวนาน เป็นภูมิ ปญั ญาร่นุ ต่อรุ่น ในปัจจุบันทกุ คนให้ความสำคัญกบั สมุนไพรไทยมากข้ึน เพราะสรรพคุณทโ่ี ดดเด่น ราคาไม่สูง สมนุ ไพรไทยท่กี ระทรวงสาธารณสุขใหก้ ารรบั รองวา่ สามารถชว่ ยรกั ษาโรคโควิด - 19 ได้ ดังนั้น หลักสูตรการทำเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพในครั้งนี้ จึงได้ให้ความสำคัญของวัตถุดิบที่เกี่ยวกับ สมุนไพรต้านโควิด ที่นำมาเป็นส่วนประกอบหลักในการทำเครือ่ งดื่มเพื่อสขุ ภาพ ได้แก่ น้ำฟ้าทะลายโจรโซดา มะนาว และสมทู ตีป้ อ้ มทะลายฟ้า ดงั นี้ 1. ฟ้าทะลายโจร มีการศึกษาวิจัยกันอย่างแพร่หลาย ทั้งประเทศจีน ประเทศสิงคโปร์ รวมถึง ประเทศไทย และได้มีการนำเสนอผ่านสื่ออย่างต่อเนื่อง โดยงานวิจัยที่ได้รับการรับรองแล้วพบว่า กลไกต้าน ไวรัสของฟ้าทะลายโจรป้องกันไม่ให้ไวรัสเข้าเซลล์ ลดการแบ่งตัวของไวรัสภายในเซลล์ เพิ่มภูมิคุ้มกันในการ ตอ่ สกู้ ับไวรสั ลดการอักเสบทป่ี อดจากการติดเช้อื ไวรสั (ท่ีมาภาพประกอบ : โรงเรียนสอนอาหารครวั วันดี) 2. ขงิ ซ่งึ มีรสเผด็ ร้อน มีคุณสมบตั ิอ่นุ พบฤทธ์ิตา้ นไวรสั ไขห้ วดั ใหญ่ โดยการใช้สมุนไพรพืน้ บ้าน นำมารับประทานแก้หวัด จากการจำลองภาพสามมิติในคอมพิวเตอร์ พบว่า สารสำคัญ Zingerol และ Gingerol สามารถแย่งจับกับตำแหน่ง Main protease ที่ช่วยยับยั้งการแบ่งตัวของไวรัสโคโรนาสายพันธ์ุ 2019 ได้ 503

502 (ทีม่ าภาพประกอบ : โรงเรียนสอนอาหารครวั วนั ดี) 3. มะขามป้อม เป็นยาแก้ไอ ละลายเสมหะ พื้นบ้านใช้รักษาหลอดลมอักเสบ วัณโรคปอด หอบหืด ช่วยส่งเสริมการทำงานของ NK cells และ Cytotoxic T Lymphocytes (CTL) และยังช่วยส่งเสริม การทำงานของ Natural Killer (NK) cells และ Cytotoxic T Lymphocytes (CTL) activities โดยสาร Phyllanthin และ Chebulagic acid มีฤทธิ์ยับยั้งกระบวนการอักเสบ NF-KB signaling pathway จากการ จำลองภาพสามมิติในคอมพิวเตอร์ พบว่า สาร Phyllaemblicin G7 มีความสามารถในการจับกับขาโปรตีน และตัวรับ ACE2 ในการผ่านเข้าเซลล์ปอดของไวรัสโคโรนาสายพันธุ์ 2019 โดยสามารถยับยั้งการสร้างและ การแบง่ ตัวของเชือ้ ซง่ึ เป็นกระบวนการสำคญั ในการเพม่ิ จำนวนของไวรสั ได้ (ที่มาภาพประกอบ : โรงเรยี นสอนอาหารครัววันดี) 504

หลักสูตร การท�ำอาหารเคร่ืองกลดุ่มื่มอเาพชีพื่อเกสษุขตรภการรพม 503 การเก็บรักษาวัตถุดบิ ประเภทสมุนไพร [5] การรักษาสมุนไพรเพื่อใช้ปรุงยารักษาโรคต่าง ๆ นั้น เราจำจะต้องศึกษาธรรมชาติของสมุนไพร เหล่านี้เสียก่อนว่า สมุนไพรเหล่านี้มีลักษณะอย่างไร ควรจะเก็บรักษาไว้เป็นเวลานานเท่าใด จึงจะเสื่อม คุณภาพ และควรเกบ็ ดว้ ยภาชนะชนดิ ใดจงึ จะไม่เกิดปฏิกิรยิ ากับสมุนไพรเหลา่ นี้ และควรเกบ็ อยา่ งไร กล่ิน รส ของสมุนไพรเหล่านี้จึงจะเส่ือมไป การรักษาสมุนไพร ดังกล่าวพอจะกล่าวโดยสังเขปได้ดังต่อไปนี้ คือ 1. การรักษาสมุนไพรประเภทที่มีกลิ่นหอม เช่น อบเชย กฤษณา กะลำพัก พิมเสน การบูน ชมดเชยี ง ฯลฯ ควรเกบ็ ในขวดแก้ว หรอื ขวดพลาสติกท่มี ีฝาจุกอัดอากาศให้แนน่ สนิทอย่าให้อากาศเข้าได้และ ควรเช็ดให้แห้งสนิทก่อนที่จะนำมาใช้เก็บสมุนไพรเหล่านี้ ทั้งนี้ เพื่อเก็บกลิ่นของสมุนไพรเหล่านี้ไว้ให้อยู่ ตลอดไปให้นานทส่ี ดุ เม่ือเราจะนำมาปรุงยาเม่ือใด สมนุ ไพรเหล่าน้ีก็ยังมีสรรพคณุ ดีอยู่เสมอ หากใช้ภาชนะใน การเก็บรักษาสมุนไพรเหล่านี้ผิด เช่น ใช้ภาชนะที่ทำด้วยเหล็ก หรือ ทองเหลืองเก็บสมุนไพรเหล่านี้ภาชนะ เหลา่ น้ันอาจเกิดสนิม และสนมิ เหล่าน้จี ะทำลายคณุ ภาพของสมุนไพรให้เส่ือมไปจนใช้การไม่ได้ และหากใช้จุก ปิดฝาภาชนะเหล่านี้ปิดไม่สนิทอากาศเข้าได้ สมุนไพรเหล่านี้ก็จะหมดกลิ่นและเสื่อมคุณภาพไม่สามารถจะ นำไปใชท้ ำยาได้อกี ต่อไป 2. ส่วนสมุนไพรบางชนิดต้องไม่เก็บไว้ในภาชนะที่ทำด้วยโลหะบางชนิดเช่นอะลูมิเนียม เช่นดี เกลือ ดินปะสิว จุลสี เกลือสินเธา สารส้ม กำมะถัน น้ำส้มสายชู ฯลฯ ทั้งนี้เพราะสารต่างๆ ในสมุนไพรเหล่านี้ เมื่อสลายตัวออกมาแล้ว จะเกิดปฏิกิริยากับภาชนะที่ใช้เก็บ อาจจะเกิดเป็นกรดอย่างแรงชนิดต่างๆ ซึ่งจะมี อนั ตรายเม่ือนำสมนุ ไพรเหล่านไี้ ปใชป้ รุงยาใหแ้ ก่คนไข้ 3. สมุนไพรที่เป็นพืชบางชนิด หรือเป็นสัตว์วัตถุควรใช้ภาชนะที่ทำด้วยสังกะสี หรือทองเหลืองเป็น รูปปี๊บ ขนาดปี๊บน้ำมันก๊าด และตอนบนควรจะทำเป็นฝาปิดรูปทรงกระบอก แบบฝาถ้ำชาเพื่ออัดอากาศให้แน่น เวลาใช้เก็บสมุนไพรเหล่านี้ ก่อนเก็บสมุนไพรควรล้างภาชนะให้สะอาดและตากแดดให้แห้งสนิท รวมทั้งสมุนไพรที่ จะนำมาเก็บด้วย ต้องตากแดดให้แห้งสนิท ก่อนจะนำมาเก็บในภาชนะเหล่านี้แล้วปิดฝาให้แน่นอย่าให้อากาศและ ความชืน้ ในอากาศเข้าได้ เราก็จะรกั ษาคุณสมบตั ิของสมุนไพรเหล่าน้ใี ห้มีอายุยืนนานถึง ๑ ปี หรอื กว่านน้ั 4. สมุนไพรประเภทมีลักษณะเป็นน้ำ หรือน้ำมัน เช่น น้ำผึ้ง น้ำมันต่างๆ ควรเก็บไว้ในขวดแก้ว ส่วนยาดองเหล้า หรือมีส่วนผสมของแอลกอฮอล์ หรือ ยาดองอื่นๆ ควรใช้ขวดแก้วเป็นภาชนะเก็บรักษาจะ ปลอดภัยกว่า หากจะเก็บยาเหล่านี้เป็นเวลานาน แม้แต่ยาต้มแล้ว ใส่ยากันบูดเช่นโซเดียมเบ็นโซเอ็ด ยา ประเภทนี้หากมีความจำเป็นต้องเก็บไว้นานก็ควรเก็บไว้ในขวดแก้วจะปลอดภัยกว่า ไม่ควรเก็บไว้ในขวด พลาสติก หรอื ขวดอะลมู เิ นียมในระยะยาวนาน ทง้ั นเี้ พราะขวดพลาสติกและขวดอะลูมเิ นยี มมสี ารบางชนิดอาจ เกิดปฏิกริ ิยากบั ยาเหล่าน้ใี นทางทเ่ี ปน็ พิษแกค่ นไข้ที่ใชร้ กั ษา 5. สมุนไพรประเภทเกสร หรือประเภทผงต่างๆ ควรเก็บไว้ในขวดแก้ว หรือขวดพลาสติกอัด อากาศใหแ้ นน่ สมุนไพรเหล่าน้ยี อ่ มจะมีคุณสมบตั ิอยูไ่ ด้ในระยะอันยาวนาน .......................................................... 5 สมุนไพรไทยรักษาโรค. [ออนไลน]์ . เขา้ ถึงได้จาก https://sites.google.com/site/chayada10381/kar-keb-raksa. (วันทส่ี บื คน้ ข้อมลู 24 กรกฎาคม 2564). 505

504 6. การรักษาสมุนไพรที่เราต้องการหยิบมาปรุงยาต่าง ๆ ควรจัดแบ่งประเภทออกเป็นหมวดหมู่ แล้วสับ หรือหั่นให้เป็นชิ้นเล็ก ๆ ใส่กล่องสังกะสีมีฝาปิดแล้วเขียนป้ายชื่อสมุนไพรเหล่านั้นให้ชัดเจนแล้วทำชั้น หรือลิ้นชักบรรจุกล่องสังกะสีเหล่านี้ไว้เปน็ ช่อง ๆ เวลาจะหยิบ สมุนไพรเหล่านี้มาปรุงยาเพียงเหลือบตาดูก็จะรู้ว่า สมนุ ไพรชนิดไหนอยู่ท่ีไหน เรากส็ ามารถจะนำสมุนไพรเหล่าน้ีมาปรุงยาไดส้ ะดวกเม่ือเราต้องการ และการท่ีแนะนำ ให้ทำกล่องสังกะสีใส่สมุนไพร แยกประเภทไว้เป็นชนิด ๆ และใช้ฝาปิดให้สนิทเมื่อหลังจากใช้แล้ว ก็เพอ่ื ป้องกันความชื้นและเชื้อราในอากาศไม่ให้เข้าไปทำลายสมุนไพรเหล่านั้นให้เสื่อมคุณภาพ หากเก็บไว้ในลิ้นชัก เฉย ๆ หรือวางไวบ้ นห้ิงโดยไม่มีภาชนะบรรจุอีกชั้นหน่ึง สมุนไพรเหล่าน้ีอาจเกดิ รา หรอื เสื่อมคณุ ภาพ เรว็ เกินควร 7. สมุนไพรประเภทเป็นกรด เช่น ดินปะสิว น้ำประสานทอง จุนสีควรเก็บไว้ในภาชนะที่ทำด้วย แก้วรวมทั้งปรอทดว้ ย สว่ นดเี กลือ เกลอื สินเธาวจ์ ะใช้ภาชนะที่ทำด้วยดิน หรือแกว้ เก็บก็ได้ แต่ยาดำ มหาหิงค์ุ จะใชภ้ าชนะทที่ ำดว้ ยสงั กะสีเป็นที่เกบ็ รักษากไ็ ด้ 8. การเก็บสมุนไพรในโกดังเก็บของขนาดกลาง หรือขนาดใหญ่นั้น ควรสร้างเป็นชั้นข้ึนแล้วแบง่ สมุนไพรออกเป็นประเภท และ หมวดหมู่โดยละเอียด เพื่อสะดวกในการที่เราจะหยิบใช้สมุนไพรเหล่านี้ 9. สมุนไพรบางชนิดเป็นใบไม้ ซึ่งสามารถจะดูดความชืน้ ในอากาศได้ และพวกสัตว์ต่างๆ จะเข้า ไปทำรงั อยูเ่ ช่นหนแู ละแมลงสาบ จง้ิ จกตุก๊ แก หรอื สตั วเ์ ล้ือยคลานอ่ืนๆ ย่อมจะเขา้ ไปทำลายสมุนไพรเหล่านี้ให้ เสื่อมคุณภาพ และนำสิ่งสกปรกโสโครกเข้าไปปะปนให้สมุน ไพรเหล่านี้ จึงเก็บสมุนไพรเหล่านี้ไว้ในกระสอบ พลาสตกิ อยา่ งหนาขนาดใหญเ่ ทา่ กระสอบขา้ วสาร และมดั ปากให้แน่นเพื่อป้องกันความชื้นของอากาศ และช้ัน ที่จะเก็บสมนุ ไพรเหล่าน้ี ควรใช้ลวดตาข่ายอย่างตาถีป่ ิดกน้ั ให้แข็งแรงแน่นหนาเพื่อป้องกันหนูและแมลงต่าง ๆ ไมใ่ ห้เข้าไปทำลายได้ จะทำให้สมุนไพรเหล่าน้ีมีอายุการใช้งานท่ยี าวนาน 10. สมุนไพรประเภทเขี้ยวงาสัตว์ต่าง ๆ จะเก็บในภาชนะชนิดใดก็ได้แต่อย่าใชภ้ าชนะที่อาจเกิด สนิมขึ้นในภายหลังเป็นใช้ได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสมุนไพรประเภท หนอแรด หรือเขากุยนั้นควรเก็บในตู้นิรภัย จะปลอดภัยกว่าเก็บไว้ไนภาชนะอื่น ๆ เพราะนอแรดนอหนึ่ง ปัจจุบันราคาหลายหมื่นบาท บางอันอาจถึง แสนบาทก็เป็นได้ สว่ นเขากุยนั้นเขาหนงึ่ ราคาพนั กว่าบาทขึน้ ไป จึงควรเก็บไวใ้ นท่ปี ลอดภัยจะเหมาะกวา่ คุณค่าประโยชนแ์ ละผลข้างเคยี งของวัตถดุ ิบสำหรับนำมาใช้ในการทำเครื่องดมื่ เพือ่ สุขภาพ ในช่วงสถานการณโ์ ควิด-19 ประเทศไทยได้รบั การยอมรับจากทวั่ โลกว่าสามารถควบคุมการแพร่ ระบาดได้อย่างรวดเร็ว และมีการพูดถึงจุดแข็งที่สามารถจะต่อยอดไปสู่ความมั่นคงด้านการดูแลสุขภาพ สามารถดึงนักท่องเที่ยวที่รักสุขภาพจากต่างประเทศใหเ้ ข้ามาในประเทศไทยได้ วัตถุดิบสำหรับนำมาใช้ในการ ทำเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพ ประกอบด้วยวัตถุดิบท่ีคุณค่าประโยชน์และผลข้างเคียง ในหลักสูตรการทำเครื่องดม่ื เพื่อสุขภาพในครั้งนี้ จะเป็นการจัดทำน้ำฟ้าทะลายโจรโซดามะนาว และสมูทตี้ป้อมทะลายฟ้า จึงขอ ยกตวั อยา่ งคณุ คา่ ประโยชนแ์ ละผลข้างเคียงของวตั ถุดิบ ดงั น้ี 506

หลักสตู ร การท�ำอาหารเครื่องกลดุ่ม่ืมอเาพชีพ่ือเกสษุขตรภการรพม 505 1. ฟา้ ทะลายโจร [6] (ท่มี าภาพประกอบ : shorturl.asia/nx0kI) ฟ้าทะลายโจร มีสรรพคุณทางการแพทย์แผนไทย ใช้บรรเทาอาการไข้หวัด แก้ไอและเจ็บคอ เป็น สมุนไพรที่ได้ถูกบรรจุอยู่ในบัญชียาหลักแห่งชาติ พ.ศ. 2542 (บัญชียาจากสมุนไพร) กระทรวงสาธารณสุข ใน รูปแบบยาเดีย่ ว ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ได้มีการศึกษาวิจัยเกี่ยวสมุนไพรฟ้าทะลายโจรกันอย่างแพร่หลาย มี ข้อมูลสนับสนุนจากงานวิจัยทางคลินิก พบว่า สมุนไพรฟ้าทะลายโจรมีส่วนช่วยรักษาอาการของโรคติดเช้ือ เฉียบพลนั ของระบบทางเดนิ หายใจ (Acute Respiratory Tract Infection) เชน่ อาการไอ อาการเจบ็ คอไดด้ ี ในปี พ.ศ.2555 ไดม้ ีขอ้ มูลงานวิจัย จากผู้ปว่ ยจำนวน 807 คน พบวา่ ผลิตภณั ฑ์สารสกัดจากฟ้าทะลาย โจรร่วมกับสมุนไพรอื่นๆ ขนาดรับประทาน 31.5 - 200 มิลลิกรัม/วัน รับประทานเป็นเวลา 3 - 10 วัน มีผล ช่วยลดความถี่และความรุนแรงของอาการไอเนื่องจากไข้หวัด (Common Cold) และอาการอักเสบของระบบทางเดิน หายใจส่วนบนได้ ในมุมมองการเกิดโรคหรืออาการตามศาสตร์การแพทย์แผนไทยนั้น อาการไข้ ไอ เจ็บคอ เป็นอิทธิพลของ ธาตุไฟที่เพิ่มปริมาณสูงขึ้น ทำให้เกิดอาการดังกล่าว เราจึงสามารถใช้สมุนไพรฤทธิ์เย็น (สมุนไพรฟ้าทะลายโจร) เพื่อใช้ในการรักษาอาการที่ส่งผลมาจากอิทธิพลของไฟที่เพิ่มขึ้นได้ พูดง่าย ๆ คือ ใช้ความเย็น ปรับหรือลด ปริมาณความร้อนในรา่ งกายให้สมดุลนั่นเอง แต่หากใช้ในปรมิ าณเกินความจำเปน็ ก็อาจส่งผลทำให้ ร่างกายมี ปริมาณความเย็นเกินไป ส่งผลทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์ตามมาได้ เช่น อาการชาตามร่างกาย แขน - ขา อ่อนแรง ท้องอืดท้องเฟ้อ ทอ้ งเสีย หรือผื่นแพต้ ามรา่ งกาย เปน็ ต้น .......................................................... 6 สรรพคุณฟา้ ทะลายโจร. [ออนไลน]์ . เขา้ ถงึ ได้จาก https://med.mahidol.ac.th/altern_med/th/km/19jun2020-1729. (วนั ทสี่ ืบคน้ ขอ้ มูล 24 กรกฎาคม 2564). 507

506 2. มะขามป้อม [7] (ทมี่ าภาพประกอบ : shorturl.asia/3KVst) มะขามป้อม ภาษาอังกฤษ คือ Indian Gooseberry มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Phyllanthus emblica Linn. จัดเป็นพืชตระกูลเดียวกับมะยม คือ ตระกูล Phyllanthus L. ปกติแล้วจะปลูกขึ้นในเอเชีย เขตร้อน จงึ สามารถเจรญิ เติบโตได้ดีในประเทศไทย เป็นพืชที่สำคัญในด้านการแพทย์อายุรเวทแบบดั้งเดิมและ การดูแลสุขภาพหลายแขนงท่ีมีมานานนับร้อยปี โดยใชป้ ระโยชน์จากส่วนต่าง ๆ ของมะขามป้อม แต่ท่ีนิยมใช้ ในการทำยามากท่ีสุด คือ ผลมะขามปอ้ ม ซึ่งมปี ระโยชน์และสรรพคณุ ดงั น้ี 2.1 อุดมไปด้วยสารอาหารและเปน็ แหลง่ ของวติ ามินซี มะขามป้อมมีวิตามินซีสูงกว่าส้มถึงเท่าตัว มีสารแทนนินและโพลีฟีนอล ซึ่งเป็นสารป้องกัน การสลายตัวของวิตามินซี ทำให้วิตามินซีคงตัวอยู่ได้นาน และอุดมไปด้วยสารอาหารอื่น ๆ ทั้งวิตามินเอ วิตามินบี 3 ธาตเุ หล็ก แคลเซยี ม และฟอสฟอรสั 2.2 ดบั กระหาย ผลมะขามปอ้ มสด ๆ ช่วยแกแ้ ละลดอาการกระหายน้ำได้ โดยไม่ตอ้ งนำไปทำเปน็ น้ำผลไม้ เพราะ เมอ่ื เรากดั มะขามปอ้ ม นำ้ มะขามป้อมที่ซมึ ออกมาจะช่วยแก้อาการคอแห้งได้ 2.3 แกไ้ อ เจ็บคอ ลดเสมหะ แก้หวัด มะขามป้อม ช่วยแก้ไอ แก้หวัด ละลายเสมหะ รักษาอาการเจ็บคอ เพราะอุดมไปด้วยวิตามินซี และสารกลุ่มแทนนิน มีรสเปรี้ยว ช่วยละลายเสมหะและบำรุงเสียงได้ดี โดยหากต้องการใช้มะขามป้อมแก้ไอ ทำได้โดยการนำมะขามป้อม ไปคั้นหรือต้มแล้วนำมาดื่ม หรือจะนำมะขามป้อมไปอมกับเกลือเฉย ๆ ก็ได้ ซึ่ง การอมมะขามป้อมนอกจากจะช่วยแก้ไอและละลายเสมหะแล้ว ยังทำให้เราชุ่มคอ และช่วยบำรุงเสียงให้ใส ป้องกนั เสียงแหง้ ได้ .......................................................... 7 มะขามป้อม ผลไมว้ ิตามินซีสงู ปร๊ีด. [ออนไลน์]. เขา้ ถงึ ไดจ้ าก https://health.kapook.com/view178427.html. (วันทสี่ ืบคน้ ขอ้ มลู 24 กรกฎาคม 2564). 508

หลกั สตู ร การท�ำอาหารเครื่องกลดุ่ม่ืมอเาพชีพ่ือเกสษุขตรภการรพม 507 2.4 แก้ไข้ สารแทนนินและวิตามินซีที่มีอยู่ในมะขามป้อม เป็นสารที่ช่วยเสริมสร้างภูมิต้านทานให้ร่างกาย จึงช่วยแก้ไข้จากอากาศที่เปลี่ยนแปลงได้ โดยนำผล เมล็ด หรือรากของมะขามป้อมมาคั้นดื่ม เพราะน้ำ มะขามป้อมถือเป็นยาเย็นที่ช่วยลดและระบายความร้อนออกจากร่างกาย และยังสามารถนำใบสดของ มะขามป้อมมาต้มนำ้ อาบเพ่ือให้ไขล้ ดลงได้อีกด้วย นอกจากนี้ มะขามป้อมยังช่วยให้อาการไข้ทับระดูดีขึ้น โดยตำรับยาพื้นบ้านจะนำมะขามป้อม และลูกสมอไทยจำนวนเทา่ อายุผูป้ ่วยมาต้มกับใบมะกาแห้ง 1 กำมือ ใส่เกลือนิดหนอ่ ย แล้วนำมาดื่มคร้ังละ 1 แก้ว ทุก ๆ 4 - 6 ชั่วโมงในวันแรกที่ดื่ม หลังจากนั้นด่ืมวันละ 2 ครั้ง เช้า - เย็น ภายใน 3 วันยาต้มหม้อนี้อาจ ชว่ ยบรรเทาอาการปวดเมื่อย ปวดทอ้ งจากไขท้ ับระดไู ด้ 2.5 แกป้ วดฟนั การทานมะขามป้อมหรือนำปมก้านมะขามป้อมมาต้มกับน้ำ แล้วใช้อมหรือบ้วนปาก สามารถ บรรเทาและปอ้ งกนั อาการปวดฟันได้ เนื่องจากในมะขามปอ้ มมีวติ ามนิ ซีสูงมากนั่นเอง 2.6 รักษาลักปดิ ลักเปดิ มีงานวิจัยพบว่า ร่างกายคนเราสามารถดูดซึมวิตามินซีจากมะขามป้อมได้ดีกว่าวิตามินซีเม็ด ทวั่ ไป เนอื่ งจากในมะขามป้อมมีสารอน่ื ๆ ทีช่ ่วยใหว้ ติ ามนิ เข้าสูร่ า่ งกายไดง้ ่าย ดงั นนั้ ผู้ท่เี ป็นโรคลักปิดลักเปิดที่ มีอาการเลือดออกตามไรฟัน ซึ่งเป็นโรคที่ร่างกายขาดวิตามินซีจึงควรทานมะขามป้อมที่มีวิตามินซีสูงเข้าไป มาก ๆ เพราะสามารถช่วยใหห้ ายจากโรคนไ้ี ด้ 2.7 บรรเทาอาการคนั จากเชื้อรา น้ำกัดเทา้ นำรากของมะขามป้อมมาสับเป็นชิ้นเล็ก ๆ และนำไปต้มประมาณ 15 นาที จากนั้นก็นำมาทา บริเวณทีเ่ ป็นเชอ้ื รา ก็จะช่วยบรรเทาอาการคันได้ สว่ นใครทีม่ อี าการคนั จากน้ำกดั เทา้ ใหน้ ำเปลอื กมะขามป้อม ไปตำผสมกับน้ำเล็กน้อย แล้วนำมาทาบริเวณที่คันก็จะช่วยรักษาได้ หรือหากใครอยากจะฆ่าเชื้อโรคหรือ ป้องกันน้ำกัดเท้าไว้ก่อน จะนำเปลือกของต้นมะขามป้อมไปแช่น้ำ แล้วนำเท้าไปแช่ก็จะช่วยให้ผิวบริเวณเท้า หนาขนึ้ เน่อื งจากความฝาดของเปลือกมะขามป้อมจะชว่ ยตะกอนโปรตีน ทำใหผ้ วิ หนังของเท้าและข้อเท้าหนา ข้นึ ทนทานตอ่ การเกดิ นำ้ กดั เท้ามากย่ิงขนึ้ 2.8 รกั ษาแผล แกฟ้ กช้ำ นำเปลือกลำตน้ ของมะขามป้อมมาบดเปน็ ผงแล้วโรยที่บริเวณบาดแผลเพื่อรักษาแผลและอาการ ฟกช้ำได้ด้วย ส่วนที่เป็นแผลแล้วหายช้า มีน้ำเหลืองไหลเยอะ หรือป่วยเป็นโรคน้ำเหลืองเสีย ให้ทาน มะขามปอ้ ม 1 ลูก ทุกวนั หลังอาหาร เพราะในมะขามป้อมมวี ติ ามินอยู่มาก โดยเฉพาะวติ ามินซี จะสามารถแก้ อาการนำ้ เหลืองเสยี ได้ 2.9 รักษาหอบหืด นำเมล็ดมะขามปอ้ มมาตำเป็นผง แลว้ ชงดื่มกับน้ำร้อน ก็ช่วยรักษาใหห้ ายได้ด้วย 509

508 2.10 แกอ้ าการผนื่ คัน นำใบมะขามป้อมมาต้มอาบ หรือนำเมล็ดมาเผาแล้วบดให้ละเอียด จากนั้นนำไปผสมกับน้ำมัน คนให้เขา้ กันจนเหลวขน้ แลว้ นำมาทาแผล จะชว่ ยบรรเทาอาการคัน แก้พิษน้ำร้อนลวก และชว่ ยรกั ษาแผลได้ 2.11 เปน็ ยาระบาย แก้ทอ้ งผกู ยางของผลมะขามป้อมและวิตามินซีมีฤทธิ์เป็นยาระบาย ช่วยให้ระบบขับถ่ายของเราดีขึ้น และ แกอ้ าการท้องผกู ได้ ฉะน้นั มะขามป้อมจงึ ถือเป็นผลไม้อย่างหนึ่งทีช่ ว่ ยแก้อาการท้องผูกได้ดี และนำไปสกัดเข้า เครื่องยา ทำเป็นยาระบายได้ด้วย แต่อย่างไรก็ตาม หากเราทานในปริมาณที่มากเกินไปอาจทำให้มีอาการ ทอ้ งเสยี แทนได้ ดังนั้นควรควบคมุ ปรมิ าณการทานในแตล่ ะวนั ด้วย 2.12 แกท้ ้องเสยี โรคบดิ อาการท้องเสีย หรือถา่ ยบิด สามารถใช้มะขามป้อมรักษาให้หายได้ง่าย ๆ ดว้ ยกนั 3 วิธี คือ นำราก มะขามปอ้ มไปต้มด่ืม หรือนำลูกมะขามป้อมสดไปต้มประมาณ 10 - 20 นาทแี ลว้ ดม่ื หรอื วธิ ีสุดทา้ ย นำใบไปตำให้ ละเอยี ดแลว้ นำมาชงด่ืมครั้งละ 1 ชอ้ นชา ทุก 2 - 4 ช่ัวโมง หรอื อาจเตมิ น้ำผ้งึ ลงไปหน่อยเพื่อให้ดมื่ งา่ ยขึน้ 2.13 บำรุงผิว วิตามินซีในมะขามป้อมยังสามารถบำรุงผิวพรรณ ชะลอการเกิดริ้วรอย และทำให้หน้าขาวสดใส ได้ โดยนำมะขามปอ้ มมาฝนแล้วนำน้ำทไ่ี ดไ้ ปทาบริเวณหนา้ และผวิ ของเราไดเ้ ลย 2.14 บำรงุ ผม มีการนำมะขามปอ้ มมาสกดั ทำเป็นยาสระผมทั้งท่ีไทยและอนิ เดยี เลยนะคะ เน่อื งจากมะขามป้อม สามารถบำรุงรกั ษาเส้นผมให้มีสุขภาพแข็งแรง นุ่มลื่น และยังช่วยทำให้ผมดกดำ ป้องกันผมหงอกได้ด้วย โดย การนำมะขามป้อมมาทอดกับนำ้ มันมะพร้าวแลว้ นำน้ำมันมาหมักผม หรือหากใครมีมะขามป้อมแห้ง กส็ ามารถ นำลูกมะขามป้อมแห้งไปแช่น้ำไว้หนึ่งคืน แล้วนำมาบำรุงผม โดยใช้ล้างแทนน้ำสุดท้ายได้ แถมเราสามารถนำ เมลด็ มะขามปอ้ มมาบบี เอานำ้ มัน แล้วนำไปทาท่ัวศรี ษะกช็ ่วยทำให้ผมดกดำขึ้นด้วย 2.15 บำรงุ ร่างกายตั้งแตห่ ัวจรดเทา้ เนื่องจากมะขามป้อมมีสารอาหารมากมาย ที่ช่วยบำรุงทั้งผม สมอง ดวงตา คอ หลอดลม ปอด หัวใจ ตับ ตับอ่อน ไต กระเพาะ ลำไส้ และผิวหนัง และยังช่วยแก้น้ำเหลืองเสีย บำรุงกำลัง บำรุงเลือด ลด ความดนั เลือดสงู และปรับประจำเดือนใหม้ าปกติได้ 2.16 ต้านมะเร็ง มีการวิจัยพบว่าสารฝาดในมะขามป้อมอย่างกรดแกลลิคและสารแทนนินสามารถยับยั้ง เซลลม์ ะเรง็ ไม่ให้กอ่ ตัวในร่างกายเราได้ แถมมะขามปอ้ มยังสามารถตา้ นอนุมลู อสิ ระได้ดีมาก เพราะอุดมไปด้วย วติ ามินซีและสารแทนนนิ ที่ประกอบไปดว้ ย emblicanin A, emblicanin B, punigluconin และ peduculagin 510

หลักสตู ร การท�ำอาหารเครื่องกลดุ่ม่ืมอเาพชีพ่ือเกสษุขตรภการรพม 509 2.17 แปรรปู ไดห้ ลากหลาย นอกจากจะสามารถกินเปล่า ๆ แล้ว มะขามป้อมยังนำไปทำเป็นเครื่องดื่ม หรือแปรรูปเป็นของ กินเล่นอร่อย ๆ อย่าง มะขามป้อมแช่อิ่ม และใช้เป็นยาสมุนไพร ยาแก้ไอ หรือยาสระผม และยังนำไปทำเป็น เครอื่ งสำอางและอาหารเสรมิ ได้อีกด้วย มะขามป้อม ขอ้ ควรระวังที่ตอ้ งรกู้ อ่ นทาน ผู้ท่มี ปี ัญหาเลือดจาง ผทู้ ่แี นน่ ทอ้ งบอ่ ย ๆ และคนขหี้ นาว ไม่ควรทานมะขามป้อมในปริมาณมาก ๆ เพราะมะขามป้อมเป็นผลไม้ที่มีฤทธิ์เย็น หากกินเยอะอาจทำให้รู้สึกหนาวหรือมีอุณหภูมิในร่างกายลดลงได้ ดงั นน้ั ผูท้ ม่ี ีอาการข้างตน้ จึงควรระมัดระวงั และควบคมุ ปริมาณการทานมะขามป้อมให้ดี หรอื จะหันไปทานพวก ผลไมท้ ม่ี ีฤทธิร์ อ้ นแตว่ ิตามินซีสูงอย่าง ลำไย แทน 3. ขิง [8] (ที่มาภาพประกอบ : กลมุ่ พฒั นาคณุ ภาพและมาตรฐานการศกึ ษา) “ขิง” อุดมไปด้วยคุณค่าของวิตามินและแร่ธาตทุ ี่มปี ระโยชน์ต่อร่างกาย เช่น วิตามินเอ, วิตามิน บี 1, วติ ามินบี 2, วติ ามินซี, ธาตฟุ อสฟอรัส, ธาตแุ คลเซยี ม เป็นต้น ในปัจจุบัน \"ขิง\" ถูกนำมาสกัดเป็นเครื่องดื่มสำเร็จรูปสำหรับดื่มได้อย่างสะดวก บางคนก็อาจนำ ขิงมาต้มเปน็ เมนนู ้ำขงิ ร้อน ๆ เพื่อสุขภาพ แต่หากใครไมช่ อบกลิน่ สมุนไพรฉนุ ๆ ก็สามารถนำไปผสมกบั น้ำผึ้ง เพิ่มรสชาติหอมหวานก็ได้เช่นกัน ซึ่งประโยชน์ของการดื่มน้ำขิงผสมน้ำผึ้งจะช่วยบำรุงลำไส้ และช่วยให้ระบบ ขบั ถ่ายทำงานได้ดขี ้นึ นอกจากนย้ี ังมีสรรพคุณดา้ นอนื่ ๆ ทีม่ ผี ลดีตอ่ รา่ งกายอีกมากมาย สรรพคุณของขงิ มดี งั น้ี .......................................................... 8 นำ้ ขิง ประโยชน์แจม่ จรงิ ๆ ดมื่ ทกุ วันยิ่งดเี ลย . คณะเภสชั ศาสตร์ มหาวิทยาลยั สงขลานครินทร์. [ออนไลน]์ . เข้าถึงได้จาก http://fic.ifrpd.ku.ac.th/fic/index.php/en/informaton-service-menu-en/food-news-menu-en/food-news- main-menu/589-food1-10-08-2018 (วนั ทีส่ ืบค้นขอ้ มูล 24 กรกฎาคม 2564) 511

510 3.1 ชว่ ยยอ่ ยอาหาร แกอ้ าการท้องอดื สารประกอบฟีโนลิกในขิงมีส่วนช่วยบรรเทาอาการระคายเคืองในลำไส้ พร้อมทั้งยังมีฤทธิ์ กระตุ้นการทำงานของระบบย่อยอาหาร นอกจากน้ขี ิงยังมีฤทธิ์กระตุน้ การบบี ตัวของกระเพาะอาหารและลำไส้ อยา่ งอ่อน สง่ ผลให้อาการทอ้ งอืด แน่นทอ้ ง และอาการทอ้ งเฟ้อบรรเทาลงได้ 3.2 บรรเทาอาการคล่นื ไส้ ฤทธิ์ร้อนของขิงเป็นยาแก้อาการคลื่นไส้ได้เป็นอย่างดี โดยเฉพาะอาการคลื่นไส้ที่เกิดจาก ความผิดปกติของกระเพาะอาหารและลำไส้ ที่ได้รับสารเคมีหรืออาหารแสลงบางอย่างมา นอกจากนี้ผลการศึกษาท่ี ตีพิมพ์ในวารสาร Support Care Cancer เมื่อปี 2012 ยังบอกด้วยว่า การดื่มน้ำขิงเป็นประจำทุกวันจะสามารถ ลดอาการคล่นื ไส้ ในผู้ป่วยทเ่ี ข้ารบั การรักษาด้วยเคมีบำบัดได้ 3.3 ช่วยลดน้ำหนัก ผลการศึกษาของนักวิจัยชาวญี่ปุ่นที่ถูกตีพิมพ์ในวารสาร Pharmaceutical Society of Japan ในปี 2008 พบว่า ขิงมีส่วนช่วยเพิ่มการทำงานของระบบเผาผลาญในร่างกาย ทำให้ร่างกายสามารถเผาผลาญ ไขมันได้มากกว่าปกติ จึงมีส่วนช่วยลดน้ำหนักได้ นอกจากนี้น้ำขิงอุ่น ๆ ยังสามารถช่วยในเรื่องระบบขับถ่าย ลดอาการท้องผูก รวมทั้งลดระดับฮอร์โมนคอร์ติซอล ซึ่งเป็นสาเหตุของความเครยี ด อันเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำ ใหร้ า่ งกายบริโภคไขมันมากขึน้ จนทำให้น้ำหนักขน้ึ ได้ 3.4 ฆา่ เช้ือโรคและแบคทีเรีย จากการทดลองน้ำที่ได้จากการแชข่ ิงพบวา่ น้ำขิงสามารถยับยัง้ การเติบโตของเชือ้ แบคทีเรีย และพยาธิชนดิ ตา่ ง ๆ ได้เปน็ อยา่ งดี อีกทัง้ สารจงิ เกอร์รอลในขิงยงั มีอานุภาพมากพอจะลดโอกาสติดเช้ือต่าง ๆ ของ ร่างกายได้โดยเฉพาะหากเราดื่มน้ำขิงเป็นประจำทุกวนั สารจิงเกอร์รอลจะต่อสูก้ ับเชื้อไวรัสโรคหวัดและอาการไขไ้ ด้ อยา่ งเต็มท่ี เราก็จะมสี ุขภาพที่ดหี ่างไกลจากโรคหวัดได้ 3.5 บำรุงรักษาสุขภาพชอ่ งปาก สารจิงเกอร์รอลของขิงยังมีประโยชน์ต่อสุขภาพช่องปากด้วยนะคะ โดยมีส่วนช่วยกำจัดเชื้อโรคอัน เป็นสาเหตุของโรคเหงอื กอักเสบและคราบพลัคในชอ่ งปากเราได้อยา่ งมีประสิทธิภาพ 3.6 ชว่ ยลดอาการอกั เสบ ขิงอุดมไปด้วยสารตา้ นการอักเสบ และสารตา้ นอนุมลู อิสระก็ค่อนข้างสูงนอกจากนี้ในขิงยังมี สารจงิ เกอรร์ อล (Gingerol) ซ่ึงมฤี ทธร์ิ นุ แรงกวา่ แอสไพรนิ และยงั มีฤทธิ์ต้านการอักเสบภายในร่างกาย ดังนั้น หากดื่มน้ำขงิ เป็นประจำ ก็จะช่วยปอ้ งกนั การอักเสบในร่างกายได้อีกทางหนึง่ 3.7 เปน็ ยาลดปวด สารจิงเกอร์รอลมีฤทธิ์แรงกว่ายาแอสไพริน ซึ่งก็สอดคล้องกับการศึกษาจาก University of Georgia ที่พบว่า การดื่มน้ำขิงเป็นประจำทุกวันมีส่วนช่วยลดอาการปวดเมื่อยกล้ามเนื้อเนื่องจากการออกกำลัง กายได้ 25% 512

หลักสตู ร การท�ำอาหารเคร่ืองกลดุ่ม่ืมอเาพชีพ่ือเกสษุขตรภการรพม 511 3.8 แกป้ วดประจำเดือน คณุ สมบัตขิ ้อน้ีของขิงเป็นสิ่งทผี่ ู้หญิงทุกคนควรรู้ โดยผลการศึกษาจาก University of Georgia พบว่า นอกจากขิงจะช่วยลดอาการปวดเมือ่ ยเน้อื ตวั ไดแ้ ลว้ น้ำขงิ ยังมฤี ทธบิ์ รรเทาอาการปวดประจำเดือนของผู้หญิง 47% นอกจากนี้ยังช่วยลดอาการคลื่นไส้อาเจียน และอาการท้องเสียที่ผู้หญิงบางคนอาจจะเป็นระหว่างอยู่ ในช่วงมีประจำเดอื นได้ 3.9 ลดความเสย่ี งโรคมะเรง็ การศึกษาใน British Journal of Nutrition ระบุว่า น้ำขิงมีคุณสมบัติยับยั้งการเจริญเติบโต ของเซลล์มะเร็งได้ เนื่องจากมีสารต้านอนุมูลอิสระสูง อีกทั้งในน้ำขิงยังมีฤทธิ์ต้านการอักเสบของเซลล์ต่าง ๆ ใน ร่างกาย และยังมีสารเคมีธรรมชาติที่ไปชว่ ยกระตุ้นเอนไซม์กลูตาไธโน-เอส-ทรานสเฟอรเรส สารต้านอนุมูลอิสระ ชนิดหนึง่ ที่จะช่วยลดโอกาสเกดิ เซลล์มะเร็งร้ายได้ 513

512 ใบงานท่ี 3 เรือ่ ง วตั ถดุ ิบสำหรบั การทำเครื่องด่ืมเพอื่ สขุ ภาพ คำชี้แจง หลังจากที่ผู้เรียนได้ศึกษาข้อมูลความรู้เกี่ยวกับวัตถุดิบสำหรับการทำเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพแล้ว จงตอบคำถามดังต่อไปน้ี 1. จงอธบิ ายส่วนประกอบของเครอ่ื งดื่มเพื่อสขุ ภาพมาอยา่ งละเอยี ด ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................ .................. ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. 2. จงอธิบายการเลือกวัตถุดิบสำหรับการทำเคร่ืองด่ืมเพื่อสุขภาพ และการเลอื กวัตถุดบิ ทดแทนเครื่องดมื่ เพือ่ สุขภาพ มาพอสังเขป ...................................................................................................................................................................... ........ .......................................................................................................................... .................................................... ............................................................................................................................. ................................................. ......................................................................................................................................................... ..................... 3. จงบอกวิธีการเก็บรักษาวัตถุดิบสำหรับการทำเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพ อย่างน้อย 5 วิธี พร้อมยกตัวอย่าง ประกอบ ................................................................................................................................ .............................................. .................................................................................... .......................................................................................... ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. 514

หลกั สตู ร การท�ำอาหารเครื่องกลดุ่ม่ืมอเาพชีพื่อเกสษุขตรภการรพม 513 4. จงบอกคุณค่าประโยชน์และผลข้างเคียงของวัตถุดิบสำหรับนำมาใช้ในการทำเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพ อย่างนอ้ ย 5 ชนดิ ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. 515

514 แนวคำตอบ ใบงานที่ 3 เรอื่ ง วัตถุดิบสำหรับการทำเครื่องดื่มเพ่ือสขุ ภาพ 1. จงอธิบายส่วนประกอบของเครื่องด่มื เพื่อสุขภาพมาอย่างละเอียด ตอบ ส่วนประกอบของเคร่อื งด่มื เพือ่ สขุ ภาพ 1. น้ำ เป็นวัตถุดิบในการทำเครื่องดื่มทั่วไปซึ่งจะมีปริมาณประมาณ 85% ขึ้นไป แต่ถ้าเป็น เครื่องดื่มชนิด diet จะมีน้ำเป็นองค์ประกอบมากถึง 99% ทำหน้าที่เป็นตัวทำละลายสารประกอบอื่น ๆ เช่น นำ้ ตาล สี กลิน่ 2. สารให้ความหวาน ในเครื่องดื่มปกติ จะมีรสหวานเนื่องจากน้ำตาลซูโครส หรือ high fructose corn syrup ในขณะที่ HFCS ผลิตมาจากแป้งเป็นของเหลวข้นหนืด ปริมาณสารให้ความหวาน โดยทัว่ ไปจะอยู่ใชว่ ง 7-14 % ทำหน้าที่ โดยนิยมใช้น้ำตาล ให้รสชาติให้กลมกล่อม ให้ความหนืด และช่วยยับยั้งการเจริญ ของเช้ือจุลินทรีย์ 3. กรด เครื่องดื่มนั้นค่อนข้างมีความเป็นกรด ซึ่งกรดที่นิยมใช้ คือ กรดฟอสฟอริก กรดซิตริก กรดมาลิก กรดทาร์ทารกิ ทำหน้าที่ ใหร้ สเปรย้ี วในเคร่อื งดม่ื ชว่ ยกระตุน้ ให้เกิดความพอใจ ชว่ ยเพิ่มความหวานของน้ำตาล ช่วยระงบั ความกระหาย และช่วยยึดอายขุ องเครือ่ งดื่ม เป็นวตั ถกุ ันเสีย 4. สี ช่วยดึงดูดความสนใจของผู้บริโภค ให้ความรู้สึกของกลิ่นรส โดยแบ่งเป็น 3 ชนิด ได้แก่ สี ธรรมชาติ สคี าราเมล และสีสังเคราะห์ 4.1 สธี รรมชาติ มคี วามคงตวั ตำ่ เปล่ยี นแปลงได้ง่าย ส่วนใหญม่ ใี นผลไม้ 4.2 สเี ทียม ไดจ้ ากการแปรรูปโดยต้มน้ำเชอ่ื มกบั แอมโมเนีย 4.3 สีสังเคราะห์ มคี วามคงตวั สงู ตอ้ งได้รบั อนญุ าตให้ใชต้ ามกฎหมาย 5. กลิน่ รส เป็นส่วนประกอบท่ีสำคัญที่ทำให้เครื่องด่ืมแตกตา่ งกัน โดยอาจใชก้ ารผสมเพื่อให้เกิด กลน่ิ รสทแ่ี ตกต่าง หรอื กล่ินธรรมชาติได้จากเคร่ืองเทศหรือสารสกัดธรรมชาติ 6. ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ เปน็ ก๊าซท่ไี ม่มสี ี ไมม่ ีกลนิ่ เป็นก๊าซสำคญั ท่ีใหล้ ักษณะของเคร่ืองด่ืม อดั แกส๊ เมือ่ ละลายน้ำก๊าซคารบ์ อนไดออกไซด์จะมผี ลต่อรสชาติ 7. วัตถุกันเสีย การเก็บไว้เป็นระยะเวลานานมีผลต่อกลิ่นและรสชาติ ดังนั้นจึงมีการใช้วัตถุกัน เสยี บ้าง 8. กาเฟอีน กาเฟอีนจะให้รสขมซึ่งมีผลต่อรสชาติ พบในเครื่องดื่มโคคาโคลา หรือ รสเปปเปอร์ กาแฟ ชา หรือชอ็ กโกแลต กาเฟอีนไมไ่ ดม้ ใี นทุกผลติ ภณั ฑ์ 516

หลักสูตร การท�ำอาหารเคร่ืองกลดุ่ม่ืมอเาพชีพื่อเกสษุขตรภการรพม 515 2. จงอธิบายการเลือกวัตถุดบิ สำหรบั การทำเคร่ืองด่ืมเพ่ือสุขภาพ และการเลอื กวัตถุดิบทดแทนเครื่องดื่ม เพือ่ สขุ ภาพ มาพอสังเขป ตอบ การเลอื กวตั ถุดิบสำหรับการทำเครือ่ งดืม่ เพื่อสุขภาพ ในการประกอบเครื่องดื่ม วัตถุดิบที่ต้องใช้ตามส่วนประกอบของเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพ ได้แก่ ผัก ผลไม้ เกลอื น้ำเช่ือม นำ้ และนำ้ ตาล ซ่ึงจะตอ้ งจดั เตรยี มวัตถุดิบ ดงั น้ี 1. การเตรียมผักและผลไม้ ผักและผลไม้แทบทุกชนิดสามารถนำมาทำเป็นเครื่องดื่มได้ การ เตรยี มวตั ถุดบิ ประเภทผักและผลไม้ เพ่อื ประกอบเคร่ืองดืม่ เพอื่ ประกอบเครื่องดื่มควรเลื่อกซื้อผักและผลไม้ท่ี ได้การรบั รองจากหน่วยงานราชการหรือองคก์ รตา่ งๆ 1.1 เลือกผลไม้ที่สุกพอดีไม่สุกงอมเกินไปเลือกที่สดใหม่ไม่เน่าเสียส่วนผักควรเลือกที่สดใหม่ ไม่เหี่ยวช้ำ ไม่เน่าเสีย เพื่อที่ผู้บริโภคจะได้น้ำผักและน้ำผลไม้ที่มีรสชาติดีมีประโยชน์และมีคุณค่าทาง โภชนาการครบถว้ น 1.2 ทำความสะอาดผักและผลไม้ โดยการล้างผกั ให้สะอาดเพอ่ื ปลอดจากสารพิษ 2. การเตรียมนำ้ นำ้ ทใี่ ชใ้ นการนำมาผสมในเครอ่ื งด่มื ไมค่ วรใชน้ ้ำบาดาลหรอื นำ้ ประปาจากก๊อก โดยตรง เนื่องจากน้ำบาดาลมีรสฝาดและในน้ำประปาจะมีคลอรีนผสมอยู่ ทำให้เมื่อนำมาใช้ผสมในเครื่องด่ืม แล้ว จะทำให้รสชาตขิ องเครื่องด่ืมเปลย่ี นไป เราจึงควรใช้น้ำกรองท่ีผา่ นการฆ่าเช้ือโรคดว้ ยการต้มสุกและทิ้งไว้ ให้เยน็ มาผสมในเคร่ืองด่มื เพ่ือทีร่ สชาติของเครื่องดม่ื จะได้ไมเ่ ปลีย่ นไป 3. การเลอื กสมนุ ไพร การเลอื กสมนุ ไพรทจี่ ะนำมาทำน้ำสมุนไพร ต้องคำนึงถึงสมุนไพรที่สด ถ้า เปน็ สมุนไพรที่ตอ้ งทำให้แหง้ ควรเลอื กสมนุ ไพรทใี่ หมส่ ะอาด ดลู กั ษณะ สี กลิ่น ดวู า่ มีเชอื้ ราหรอื ไม่ สมนุ ไพรที่ สดใหม่ชว่ ยใหไ้ ดค้ ุณคา่ ทางโภชนาการสูง สสี นั น่ารบั ประทาน 4. ความสะอาด ทงั้ สมุนไพรและภาชนะที่ใชต้ ้องสะอาด ปอ้ งกนั การปนเปื้อนเช้ือ ถ้าไม่สะอาด อาจทำใหผ้ ดู้ ื่มน้ำสมนุ ไพร ท้องเสยี และยังทำให้สมุนไพรเก็บไมไ่ ดน้ านเท่าทค่ี วร 5. ภาชนะทใี่ ช้ ภาชนะทีต่ ม้ ควรจะเป็นหม้อเคลอื บ ไมค่ วรใช้หมอ้ อะลูมเิ นยี ม เพราะอาจทำให้ กรดที่อยู่ในสมนุ ไพรกัดภาชนะ ถา้ เปน็ หม้อหรือกะทะทองเหลอื งจะทำให้รสของนำ้ สมุนไพรเปลย่ี นไป นอกจากนก้ี ารท่ีเราด่มื นำ้ สมุนไพรที่มีสารโลหะหนกั ผสมอยูอ่ าจจะเป็นอนั ตรายต่อรา่ งกายได้ สำหรบั ภาชนะท่ี บรรจุควรจะเปน็ ขวดแกว้ จะสะดวกในการน่งึ และน้ำสมุนไพรจะไม่ทำปฏิกริ ยิ ากบั ขวดแกว้ ภาชนะที่เป็นแก้ว ยงั ดูใสสะอาดนา่ ด่ืมย่ิงขนึ้ การเลือกวตั ถุดิบทดแทนเครอื่ งด่ืมเพื่อสุขภาพ 1. เลือกผลไม้ที่มีน้ำตาลน้อย ผลไม้ตระกูลเบอร์รี่ ไม่ว่าจะเป็นสตรอเบอร์รี่ บลูเบอร์รี่ แบล็ค เบอร์รี่ หรือราสเบอร์รี่ รวมถึงแคนตาลูป เกรปฟรุต และมะละกอ ล้วนเป็นผลไม้ที่มีน้ำตาลน้อย นอกจากน้ี หลายคนนิยมดืม่ สมูทตี้ที่มีส่วนผสมของกลว้ ยด้วย เพราะหอมอร่อยและช่วยเพ่ิมความขน้ ให้กบั เนือ้ สมูทต้ี แต่ กล้วยเป็นผลไม้ที่มีน้ำตาลสูง ซึ่งกล้วยประมาณ 85 กรัมจะมีน้ำตาลประมาณ 10 กรัม รวมถึงเชอร์รี่ องุ่น มะม่วง และมะเดื่อฝรั่งก็เป็นผลไม้ที่มีน้ำตาลสูงเช่นกัน จึงควรควบคุมปริมาณในการบริโภค ทั้งนี้ อาจเพิ่ม 517

516 น้ำแขง็ หรอื เลือกใช้ผลไม้แชแ่ ข็งเพื่อชว่ ยใหเ้ นอ้ื สมูทตี้ข้นขน้ึ แทนได้เชน่ กนั และไม่ควรดืม่ สมูทตเ้ี กินวันละ 150 มลิ ลิกรมั หรอื ประมาณ 1 แก้วเล็ก เพราะน้ำตาลจากผลไมอ้ าจทำใหเ้ สีย่ งต่อการเกดิ ฟนั ผุได้ 2. เพิ่มอาหารที่เป็นแหล่งโปรตีนและไขมันดี อะโวคาโดเป็นผลไม้ชนิดหนึ่งที่ประกอบไปด้วย ไขมนั ชนดิ ท่ดี ตี อ่ ร่างกาย ท้งั ยังมีวิตามินบี โพแทสเซียม และสารตา้ นอนุมูลอิสระ นอกจากนี้ เวย์โปรตีนและถ่ัว ลนั เตาก็เปน็ แหล่งโปรตนี ที่ย่อยง่ายซ่งึ ประกอบด้วยกรดอะมิโนจำเป็น หรือสามารถใส่เมล็ดเจียท่ีช่วยให้สมูทต้ี มีเนอ้ื ขน้ ขึ้น ทง้ั ยังมีไฟเบอร์ โปรตีน และไขมันชนิดท่ีดีตอ่ รา่ งกายด้วย 3. ใสผ่ กั ใบเขยี วเพ่มิ ประโยชน์ เชน่ ปวยเลง้ เคล หรือสวิสชารด์ เปน็ ต้น เพราะเป็นผักท่ีจะเพิ่มสี เขียวให้กับสมูทตี้ และยังประกอบไปดว้ ยสารอาหารมากมาย ทั้งวิตามิน ไฟเบอร์ และสารต้านอนุมูลอิสระ ซึ่ง อาจใส่นำ้ มะนาวลงไปด้วยเพือ่ ชว่ ยให้รสชาติของผักใบเขียวกลมกลืนกับผลไม้อ่นื ๆ ในแก้วไดเ้ ป็นอย่างดี 4. เติมความหวานอย่างระมัดระวัง แม้จะเลือกวัตถุดิบที่มีไขมันดีอย่างอะโวคาโด หรือผลไม้รส เปร้ียวในตระกูลเบอรร์ ี่ แตห่ ากเตมิ น้ำตาลหรือน้ำผึ้งมากเกินไปก็อาจทำใหส้ มูทตี้แก้วน้นั ไมด่ ีต่อสุขภาพอย่างท่ี คิด เพราะความหวานที่มากเกินพอดีอาจทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว และเสี่ยงต่อปัญหา สขุ ภาพอน่ื ๆ ตามมา อย่างฟันผุ นำ้ หนกั ตวั เกิน โรคอ้วน โรคเบาหวาน รวมถงึ โรคหลอดเลือดหวั ใจ แตห่ ากติด รสหวานก็อาจเลือกใช้หญ้าหวานหรือสารให้ความหวานทดแทนน้ำตาลในรูปแบบอื่น ๆ เพื่อเพิ่มรสชาติ ให้สมูทต้แี กว้ โปรด 3. จงบอกวิธีการเก็บรักษาวัตถุดิบสำหรับการทำเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพ อย่างน้อย 5 วิธี พร้อมยกตัวอย่าง ประกอบ ตอบ 1. วิธีเก็บผัก ผลไม้ ด้วยกระดาษห่อผัก ผักสดควรจะต้องทานภายใน 1 - 2 วัน เพื่อให้ได้ สารอาหารสูงสุด แตถ่ า้ ต้องการแช่ผักในตเู้ ย็น หลังจากลา้ งผักเสรจ็ แลว้ ให้ห่อผักดว้ ยกระดาษเช็ดมือแผ่นใหญ่ แลว้ คอ่ ยนำไปแชต่ เู้ ย็น ซงึ่ กระดาษจะช่วยกักเก็บความช้นื ไมใ่ หร้ ะเหยออกไป และช่วยคงความสดให้นานขึ้นที่ สำคญั อยา่ ลืมเดด็ ผกั ใบท่ชี ้ำหรือเนา่ ท้งิ ออกก่อน 2. วิธีเก็บผักผลไม้ โดยแยกกลุ่มผักให้ชัดเจนก่อนก่อนจะนำผักสดเข้าตู้เย็นนั้นให้แยกกลุ่มผัก ออกจากกัน โดยจำแนกเป็น 3 ชนิด คือผักที่เน่าเสียง่ายอย่าง เห็ด, ผักชี, ผักกาดหอม, ถั่วงอก, ถั่วฝักยาว, ผักบุ้ง และชะอม ต่อมาคือ กลุ่มผักที่เก็บได้ในระยะเวลาจำกัด ก็จะมีผักกาด, ผักคะน้า, มะเขือเทศ เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีกลุ่มผักที่เก็บไว้ได้นานกว่าผักอื่นๆ เช่น ฟัก, แฟง, เผือก, มัน และฟักทอง ซึ่งผักเหล่านี้แม้จะ เก็บในตเู้ ยน็ ก็ยดื เวลาได้ไม่นานนัก แตก่ ารเก็บท่ดี ีที่สุดคือใส่ถงุ พลาสติกที่สะอาดและแห้ง จะช่วยเก็บความสด ไว้ไดน้ านขน้ึ 5 - 7 วัน 3. วิธีเก็บผักผลไม้สุกง่าย จับใส่ถุงสูญญากาศขึ้นชื่อว่าผลไม้ ก็มีให้เลือกมายมายนับไม่ถ้วน แต่ ผลไมต้ า่ งๆ ทส่ี ุกงา่ ย อยา่ ง มะมว่ ง, แอปเปิล้ , อะโวคาโด, องนุ่ , ลกู แพร รวมไปจนถงึ ผักอย่างพริกไทยสด และ เห็ดทุกชนิด ถ้าอยากให้คงความสดและเก็บได้นานล่ะก็แนะนำให้ใส่ถุงพลาสติกสูญญากาศ และพยายามอย่า ใหผ้ ิวของผลไม้แต่ละลกู สมั ผัสกนั เพยี งเท่านีก้ ช็ ่วยเก็บความสดไวไ้ ดน้ านข้นึ แล้ว 518

หลกั สตู ร การท�ำอาหารเคร่ืองกลดุ่มื่มอเาพชีพื่อเกสษุขตรภการรพม 517 4. วิธีเก็บผักผลไม้ดิบ ควรใส่ถุงกระดาษเจาะรูมาต่อกันที่ผลไม้ดิบที่ยังมีผลเป็นสีเขียว ให้นำ ผลไมใ้ สถ่ งุ กระดาษที่เจาะรูอากาศท่ไี หลเวียนจะชว่ ยคงความสดไดด้ ียิ่งขึน้ และยงั ช่วยใหก้ า๊ ซเอธิลีนหรือก๊าซที่ ทำให้ผลไม้สกุ ยังคงอยใู่ นถงุ ไม่ไปรบกวนผลไมช้ นิดอืน่ 5. ผลไม้จำพวกเบอร์รี่กับวิธีเก็บผักผลไม้ ผลไม้จำพวกตระกูลเบอร์รี่มักไม่ถูกกับความร้อนของ ประเทศไทยเทา่ ไหร่นัก เพราะสภาพอากาศร้อนชืน้ สง่ ผลให้ผลไม้เสียงา่ ยมาก ดังนนั้ ขอ้ แนะนำของเราคือให้นำ ผลไม้อย่าง เชอร์ร่ี, สตรอว์เบอร์รี่, หรือบลูเบอร์รี่ ใส่ตระกร้าแล้วล้างผ่านน้ำร้อนแบบรวดเร็วประมาณ 30 วินาที หลังจากน้ันให้เทลงบนผ้า เพื่อคลายความร้อน แล้วค่อยนำไปแช่ในตู้เย็น ความร้อนจะฆ่าสปอร์ แบคทีเรยี ทำให้เบอรร์ ี่คงความสดได้นานขึ้นน่นั เอง 6. อย่าใช้วิธีเก็บผักผลไม้ ด้วยการแช่รวมกัน สำหรับผักผลไม้ที่ซื้อมาจากตลาดหรือซุปเปอร์มา เก็ตนั้นไม่ควรนำมาแช่น้ำรวมกัน เพราะผลไม้สุกจะปล่อยก๊าซเอธิลีนออกมา ทำให้ผักที่ว่างอยู่ใกล้ ๆ เสียเรว็ ทางท่ีดเี ราแนะนำใหค้ วรเกบ็ ผักและผลไม้แยกถุงหรือ แยกชั้นกนั ย่ิงแช่ห่างกันมากเทา่ ไรผักและผลไม้ก็จะช่วย ยดื อายไุ ดน้ านข้ึน 4. จงบอกคุณค่าประโยชน์และผลข้างเคียงของวัตถุดิบสำหรับนำมาใช้ในการทำเครื่องดื่มเพื่อสุขภาพ อย่าง นอ้ ย 5 ชนดิ ตอบ 1. ฟ้าทะลายโจร ฟ้าทะลายโจร มีสรรพคุณทางการแพทย์แผนไทย ใช้บรรเทาอาการไข้หวัด แก้ไอและเจ็บคอ เป็นสมนุ ไพรที่ได้ถูกบรรจุอยู่ในบัญชียาหลักแหง่ ชาติ พ.ศ. 2542 (บญั ชยี าจากสมนุ ไพร) กระทรวงสาธารณสุข ในรูปแบบยาเดยี่ ว ในมมุ มองการเกิดโรคหรอื อาการตามศาสตร์การแพทย์แผนไทยนั้น อาการไข้ ไอ เจ็บคอ เป็นอทิ ธพิ ล ของธาตุไฟที่เพิ่มปริมาณสูงขึ้น ทำให้เกิดอาการดังกล่าว เราจึงสามารถใช้สมุนไพรฤทธิ์เย็น (สมุนไพรฟ้าทะลาย โจร) เพ่ือใช้ในการรักษาอาการทส่ี ่งผลมาจากอิทธิพลของไฟที่เพ่ิมขึน้ ได้ พดู ง่ายๆคือ ใช้ความเย็น ปรับหรือลด ปริมาณความร้อนในร่างกายให้สมดุลนั่นเอง แต่หากใช้ในปรมิ าณเกินความจำเปน็ ก็อาจส่งผลทำให้ ร่างกายมี ปริมาณความเย็นเกินไป ส่งผลทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์ตามมาได้ เช่น อาการชาตามร่างกาย แขน-ขา ออ่ นแรง ท้องอดื ท้องเฟอ้ ทอ้ งเสีย หรือผน่ื แพ้ตามร่างกาย เป็นตน้ 2. มะขามป้อม มะขามป้อม ภาษาอังกฤษ คือ Indian Gooseberry มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Phyllanthus emblica Linn. จัดเป็นพืชตระกูลเดียวกับมะยม คือ ตระกูล Phyllanthus L. ปกติแล้วจะปลูกขึ้นในเอเชีย เขตร้อน จึงสามารถเจริญเตบิ โตได้ดใี นประเทศไทย เปน็ พชื ทส่ี ำคัญในด้านการแพทย์อายุรเวทแบบดั้งเดิมและ การดูแลสขุ ภาพหลายแขนงที่มีมานานนับร้อยปี โดยใชป้ ระโยชนจ์ ากสว่ นต่าง ๆ ของมะขามป้อม แต่ท่ีนิยมใช้ ในการทำยามากที่สุดคือผลมะขามป้อม ซึ่งมีประโยชน์และสรรพคุณ ดังน้ี อุดมไปด้วยสารอาหารและเป็น แหล่งของวิตามินซี ดับกระหาย แก้ไอ เจ็บคอ ลดเสมหะ แก้หวัด แก้ไข้ แก้ปวดฟัน รักษาลักปิดลักเปิด บรรเทาอาการคนั จากเช้ือรา น้ำกัดเทา้ รักษาแผล แก้ฟกช้ำ รักษาหอบหืด แกอ้ าการผน่ื คัน เป็นยาระบาย แก้ ท้องผกู แกท้ ้องเสีย โรคบดิ บำรุงผวิ บำรงุ ผม บำรงุ รา่ งกายต้งั แตห่ ัวจรดเท้า ต้านมะเรง็ แปรรูปไดห้ ลากหลาย 519

518 มะขามปอ้ ม ขอ้ ควรระวงั ท่ตี ้องรู้ก่อนทาน ผู้ที่มีปัญหาเลือดจาง ผู้ที่แน่นท้องบ่อย ๆ และคนขี้หนาว ไม่ควรทานมะขามปอ้ มในปริมาณมาก ๆ เพราะมะขามป้อมเป็นผลไม้ท่ีมีฤทธ์ิเย็น หากกินเยอะอาจทำใหร้ ู้สึกหนาวหรือมีอุณหภมู ิในร่างกายลดลงได้ ดงั นน้ั ผทู้ ่ีมอี าการข้างตน้ จึงควรระมดั ระวังและควบคมุ ปรมิ าณการทานมะขามป้อมให้ดี หรือจะหนั ไปทานพวก ผลไม้ที่มฤี ทธร์ิ อ้ นแต่วติ ามนิ ซสี งู อย่าง ลำไย แทน 3. ขม้นิ ชนั ขม้นิ ชนั มีสารเคอรค์ มู ินอยด์ (Curcuminoid) พบไดใ้ นพชื มเี หง้าและพชื วงศ์ขงิ มสี ารต้านอนุมูล อิสระ ช่วยลดอาการอักเสบ และลดระดับคอเลสเตอรอลในเลือด ทำให้มีการนำขมิ้นชันมาประยุกต์ใช้ใน อาหารและยาอยา่ งแพร่หลาย ซึ่งมปี ระโยชน์และสรรพคุณ ดังน้ี ล้างพษิ ตับ รกั ษาโรคผวิ หนังเร้ือรัง แก้อาการ ทอ้ งร่วง รักษาแผลในกระเพาะอาหาร ชะลอการแกก่ ่อนวยั รักษาริดสดี วง แก้พิษแมลงกัดต่อย ป้องกันโรคข้อ เข่าอักเสบ ลดระดบั ไขมันในเส้นเลอื ด เสริมสร้างภมู คิ ุ้มกัน 4. กระชาย การใช้กระชายในวัตถุประสงค์ต้านโควิด - 19 นั้นยังคงเป็นการศึกษาในห้องทดลอง โดยเลือกใช้สาร สกัดจากกระชายขาว ซงึ่ ถกู นำมาสกัดใชใ้ นลกั ษณะของยา แต่หากนำมาใชก้ ินกนั ในอาหารท่ัวไป จะมสี รรพคุณ ดังนี้ ใบกระชาย ใช้บำรุงธาตุ แก้โรคในปาก คอ ถอนพิษ แก้โลหิตเป็นพิษ เหง้าและรากกระชาย แก้บิด ขับปัสสาวะ ใช้เป็นยารักษาภายนอกทารักษาขี้กลาก เหง้าใต้ดินกระชาย แก้ปวดท้อง แก้มวนท้อง บำรุงกำลัง รักษาริดสีดวง กระชายที่ใช้เป็นวัตถุดิบประกอบอาหาร พ่อครัวแม่ครัวมักจะใช้กระชายดำ แตก่ ระชายส่วนใหญ่ มีประโยชนไ์ ดใ้ กลเ้ คียงกนั ดงั นี้ แกท้ อ้ งรว่ ง แก้ทอ้ งอดื จกุ เสียด ปวดมวนท้อง แกบ้ ดิ แก้ ริดสีดวง บำรงุ หวั ใจ เพ่ิมสมรรถภาพทางเพศ 5. ขงิ “ขิง” อุดมไปด้วยคุณค่าของวิตามินและแร่ธาตุที่มปี ระโยชน์ต่อร่างกาย เช่น วิตามินเอ, วิตามิน บี 1, วติ ามนิ บี 2, วติ ามนิ ซี, ธาตฟุ อสฟอรสั , ธาตแุ คลเซียม เปน็ ตน้ ในปัจจบุ นั \"ขงิ \" ถกู นำมาสกดั เปน็ เคร่ืองดื่ม สำเร็จรูปสำหรับดื่มได้อย่างสะดวก บางคนก็อาจนำขิงมาต้มเป็นเมนูน้ำขิงร้อน ๆ เพื่อสุขภาพ แต่หากใครไม่ ชอบกลิ่นสมุนไพรฉุน ๆ ก็สามารถนำไปผสมกับนำ้ ผึ้งเพิ่มรสชาตหิ อมหวานก็ได้เช่นกัน ซึ่งประโยชน์ของการดม่ื นำ้ ขงิ ผสมน้ำผึ้งจะชว่ ยบำรุงลำไส้ และชว่ ยให้ระบบขบั ถา่ ยทำงานไดด้ ขี ึน้ นอกจากน้ยี งั มีสรรพคณุ ด้านอืน่ ๆ ท่ีมี ผลดีต่อร่างกายอีกมากมาย ช่วยย่อยอาหาร แก้อาการท้องอืด บรรเทาอาการคลื่นไส้ ช่วยลดน้ำหนกั ฆ่าเชื้อ โรคและแบคทีเรีย บำรุงรักษาสุขภาพช่องปาก ช่วยลดอาการอักเสบ เป็นยาลดปวด แกป้ วดประจำเดือน ลดความเสีย่ งโรคมะเรง็ 520

หลักสตู ร การท�ำอาหารเครื่องกลดุ่ม่ืมอเาพชีพื่อเกสษุขตรภการรพม ใบความรทู้ ี่ 4.1 เรอื่ ง การทำเครือ่ งด่มื เพ่อื สขุ ภาพ นำ้ ฟ้าทะลายโจรโซดามะนาว (ทม่ี าภาพประกอบ : กลมุ่ พัฒนาคณุ ภาพและมาตรฐานการศกึ ษา) การจัดทำเคร่ืองด่ืมสุขภาพในคร้ังน้ี ได้นำวัตถุดิบที่เก่ียวกับสมุนไพรต้านโควิดมาเป็น ส่วนประกอบสำคัญ เนื่องจากในช่วงสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) สมุนไพรไทยท่ีกระทรวงสาธารณสุขให้การรับรองว่าสามารถช่วยรักษาโรคได้ ซ่ึงได้มีการใช้กันมายาวนาน เป็นภูมิปัญญารุ่นต่อรุ่น สอดคล้องกับคำกล่าวท่ีว่า “รับประทานอาหารเป็นยา” และได้มีการนำมาเป็น ส่วนประกอบสำหรับการทำอาหารประเภทต่าง ๆ เช่น อาหารคาว อาหารว่าง และเคร่ืองด่ืม เป็นต้น ด้วยสรรพคุณที่โดดเด่น ราคาไม่สูง และสามารถเสริมภูมิคุ้มกันไวรัสให้แก่ร่างกาย โดยการบริโภคอาหารท่ีมี ส่วนประกอบของสมุนไพรเสริมภูมคิ ุ้มกันไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) เมนูเคร่ืองดื่มน้ีไดร้ ับการพัฒนาจาก ผู้ทรงคุณวุฒิด้านอาหารและโภชนาการ เป็นเมนูที่พัฒนาข้ึนใหม่ ที่มีวิธีการประกอบเครื่องดื่มเพ่ือสุขภาพ ไม่ยุ่งยาก รสชาติอาหารเหมาะสมกับคนไทย แต่เปี่ยมไปด้วยคุณค่าของสารอาหารที่เสริมภูมิคุ้มกัน แต่ท้ังนี้ ผ้เู รียนตอ้ งจดั ทำเครอื่ งดื่มสุขภาพใหม้ ีความชำนาญ มรี สชาตทิ ่ใี กล้เคียงกนั ทุกครั้งทีไ่ ด้จัดทำ การจัดทำเครือ่ งดื่มสุขภาพ จะมกี ารยกตัวอย่าง 2 เครื่องดื่ม ได้แก่ การทำนำ้ ฟ้าทะลายโจรโซดา มะนาว และการทำน้ำสมูทต้ีป้อมทะลายฟ้า ซึ่งแสดงรายละเอียดสัดส่วน ขั้นตอนและเทคนิคการทำต่าง ๆ ในใบความรู้ท่ี 4.2 การทำเครือ่ งดืม่ เพื่อสขุ ภาพ น้ำฟา้ ทะลายโจรโซดามะนาว สัดส่วนของวัตถดุ บิ ในการทำเครอ่ื งด่มื นำ้ ฟ้าทะลายโจรโซดามะนาว สว่ นผสมน้ำฟา้ ทะลายโจร ฟ้าทะลายโจร 5 ใบ น้ำเปล่า 1 ถ้วยตวง 521

518 สว่ นผสม 20 ml. นำ้ ฟา้ ทะลายโจร 45 ml. น้ำหวานเขม้ ขน้ กล่นิ ครีมโซดา เฮลซบ์ ลูบอย 30 ml. น้ำมะนาว นำ้ โซดา 1 แวน่ มะนาวฝานเปน็ แว่นบาง ๆ สำหรับตกแต่ง ขัน้ ตอนการทำเครื่องดืม่ นำ้ ฟ้าทะลายโจรโซดามะนาว 1. ตม้ นำ้ เปล่าใหเ้ ดอื ด ใสใ่ บฟา้ ทะลายโจร ปิดไฟทันที แชพ่ กั ไว้ใหเ้ ยน็ 2. ผสมน้ำฟ้าทะลายโจร น้ำหวานเข้มข้น น้ำมะนาว ในแก้ว คนให้เข้ากัน ใส่น้ำแข็งป่น เติมน้ำ โซดาให้เตม็ แกว้ 3. ตกแตง่ ดา้ นบนด้วยมะนาวที่ฝานไว้ เทคนิคการทำ ควรใช้น้ำมะนาวค้ันสดจะหอมกว่า และการคั้นน้ำมะนาวให้ไม่มีรสเปรี้ยว ขม ควรคลึงมะนาวให้ ออ่ นตัว ให้น้ำมนั หอมระเหยท่ีผิวมะนาวออกมา แล้วนำไปล้างน้ำให้สะอาดเสียก่อนนำมาค้นั เพราะน้ำมนั หอม ระเหยท่ีผิวมะนาวเป็นตัวทีท่ ำใหเ้ กิดรสชาตขิ ม คณุ คา่ และประโยชนข์ องวตั ถุดิบเครื่องดมื่ นำ้ ฟ้าทะลายโจรโซดามะนาว 1. ฟา้ ทะลายโจร (ท่มี า : https://www.lazada.co.th/products/50-100-i882208738.html) 522

หลกั สูตร การท�ำอาหารเครื่องกลดุ่ม่ืมอเาพชีพื่อเกสษุขตรภการรพม 519 2. มะนาว (ทมี่ า : shorturl.asia/3sS6i) 523

520 3. โซดา 1) แก้ท้องอืด ท้องผูก : น้ำโซดาน้ันสามารถช่วยบรรเทาอาการปวดท้อง ท้องอืดจากอาหาร ไม่ย่อยได้ นอกจากน้ียังช่วยให้อาหารย่อยได้ง่ายขึ้น อาการท้องผูกเป็นอีกหนึ่งอาการที่ทรมานมากเวลาเป็น ซ่งึ จากผลการวจิ ัยจากการทดลองคนสองกลุม่ พบว่าคนที่ด่มื นำ้ โซดาสามารถขบั ถา่ ยไดง้ ่ายกวา่ คนทีด่ ่ืมน้ำเปล่า 2) เพิ่มความชุ่มช่ืนแก่ร่างกาย : อย่างที่ได้เรียนมาร่างกายของคนเรามีน้ำเป็นส่วนประกอบ หลัก ดังน้ันการด่ืมน้ำจะทำให้ร่างกายชุ่มชื่น แต่แน่นอนว่าบางคนไม่ชอบด่ืมน้ำเปล่าก็สามารถสลับสับเปลี่ยน มาดม่ื น้ำโซดาบา้ งกไ็ ด้ 3) ลดความเส่ียงจากโรคหัวใจ : ส่วนประกอบของโซดาน้ันจะมีโซเดียม และแน่นอนว่า โซเดียมท่ีอยู่ในน้ำโซดาจะช่วยลดความเสี่ยงต่อโรคหัวใจได้ ดังน้ันกินน้ำโซดาบ้างในแต่ละวันก็สามารถช่วย หลีกเสย่ี งโรคหวั ใจไดน้ นั่ เอง 4) รักษาค่ากรดและด่างในร่ากาย : อย่างข้อที่สามท่ีกล่าวมานั้นว่าโซดามีโซเดียมเป็น ส่วนประกอบ ซึ่งโซเดียมตรงน้ีจะเป็นส่วนท่ีช่วยรักษาค่าความเป็นกรดและด่างของร่างกายให้อยู่ในสภาพ ทสี่ มดลุ ได้ 5) เปล่ียนอารมณ์เสียให้เป็นอารมณ์ดีได้ : ในเวลาท่ีอากาศร้อนอารมณ์ของเราก็จะพลอย รอ้ นไปดว้ ย แตน่ ้ำโซดาน้ันสามารถเพิ่มความสดชน่ื ใหก้ ับเราได้เพียงแค่คุณนำโซดาไปผสมกบั ผลไม้ตา่ ง ๆ หรือ น้ำหวาน เช่น มะนาวผสมโซดา แค่น้กี ็สามารถทำใหค้ ุณสดชน่ื และอารมณด์ ีขนึ้ ไดแ้ ลว้ 524

หลักสตู ร การท�ำอาหารเคร่ืองกลดุ่มื่มอเาพชีพื่อเกสษุขตรภการรพม 521 ใบความร้ทู ี่ 4.2 เร่อื ง การทำเคร่ืองดื่มสมทู ต้ปี ้อมทะลายฟา้ (ทมี่ าภาพประกอบ : กลมุ่ พฒั นาคณุ ภาพและมาตรฐานการศึกษา) การทำเครื่องดื่มเพอื่ สขุ ภาพ น้ำฟา้ ทะลายโจรโซดามะนาว สดั ส่วนของวัตถุดบิ ในการทำเครื่องด่ืมสมูทตี้ป้อมทะลายฟา้ มะขามปอ้ มห่ันบาง ๆ 2 ผล ผงฟ้าทะลายโจร ⅛ ชอ้ นชา ขิงแก่ 1 ช้อนโตะ๊ เบอร์รีรวมแช่แข็ง 1 ถ้วยตวง นำ้ ผง้ึ 3 ช้อนโต๊ะ นำ้ แข็ง ½ ถ้วยตวง มะขามปอ้ มหน่ั แว่นสำหรับตกแตง่ ใบสะระแหนส่ ำหรับตกแต่ง ขน้ั ตอนการทำเครอ่ื งดม่ื สมทู ต้ปี อ้ มทะลายฟ้า 1. นำสว่ นผสมทง้ั หมดใสโ่ ถป่นั ปัน่ ให้ละเอียด เทใส่แกว้ 2. ตกแต่งด้วยมะขามป้อมหนั่ แว่นและใบสะระแน่ 525

522 เทคนคิ การทำ นำมะขามป้อมแช่ฟรีซ เวลาป่ันจะทำให้รสชาติดีและละลายชา้ คณุ คา่ และประโยชนข์ องวตั ถดุ บิ เครือ่ งดมื่ สมูทตปี้ ้อมทะลายฟา้ 1. ฟ้าทะลายโจร (ทีม่ า : https://www.lazada.co.th/products/50-100-i882208738.html) 2. มะขามป้อม (ทีม่ า : https://www.thaiherbweb.com/th/products/) 526

หลกั สูตร การท�ำอาหารเคร่ืองกลดุ่มื่มอเาพชีพ่ือเกสษุขตรภการรพม 523 3. ขงิ (ท่ีมา : https://jwherbal.com/) 4. เบอร์รี่ (ที่มา : http://www.lasikthai.com/trscnews1_detail.php?ref=do:read/id:364) 527

524 5. นำ้ ผง้ึ (ท่มี า : https://mgronline.com/infographic/detail/9580000101278) คลิปวดิ โี อ เรื่อง การทำเคร่อื งดืม่ เพ่ือสขุ ภาพ นำ้ ฟ้าทะลายโจรโซดามะนาว คลิปวิดีโอ เรื่อง การทำเคร่อื งดม่ื เพอ่ื สขุ ภาพ สมทู ตปี้ ้อมทะลายฟ้า สามารถดาวน์โหลดได้ ผา่ นชอ่ งทางเวบ็ ไซต์กลมุ่ พฒั นาคุณภาพและมาตรฐานการศึกษา สำนกั งาน กศน. 528

หลกั สตู ร การท�ำอาหารเครื่องกลดุ่ม่ืมอเาพชีพ่ือเกสษุขตรภการรพม 525 ใบงานท่ี 4 เร่ือง การทำเครื่องดม่ื เพ่ือสขุ ภาพ คำช้แี จง หลงั จากท่ีผู้เรียนได้ศกึ ษาข้อมูลความรู้เก่ียวกบั การทำเคร่อื งดื่มเพ่อื สุขภาพทั้งจากใบความรูแ้ ละคลิป วิดโี อแล้ว จงตอบคำถามดังต่อไปนี้ 1. จงบอกสดั ส่วนของวตั ถดุ ิบ ขั้นตอนการทำ และเทคนิคการทำเครื่องดม่ื น้ำฟา้ ทะลายโจรโซดามะนาว ....................................................................................................... ....................................................................... ............................................................................................................................. ................................................. ...................................................................................................................................... ........................................ ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. 2. จงบอกสดั ส่วนของวตั ถดุ ิบ ข้ันตอนการทำ และเทคนิคการทำเครอื่ งดมื่ สมทู ต้ปี ้อมทะลายฟ้า ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. 3. จงบอกคณุ ค่าและประโยชนข์ องวตั ถดุ บิ การทำเครอื่ งดมื่ น้ำฟา้ ทะลายโจรโซดามะนาว .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. 529

526 4. จงบอกคุณค่าและประโยชน์ของวัตถุดบิ การทำเคร่ืองด่มื สมทู ตปี้ อ้ มทะลายฟา้ ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. 5. จงบอกลักษณะรูปลักษณ์ รสชาติของเครื่องดื่มน้ำฟ้าทะลายโจรโซดามะนาวท่ีได้จัดทำ พรอ้ มแนบภาพถ่าย ประกอบ ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................................ .. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................... ............... 6. จงบอกลักษณะรูปลักษณ์ รสชาติของเครื่องดื่มสมูทต้ีป้อมทะลายฟ้าท่ีได้จัดทำ พร้อมแนบภาพถ่าย ประกอบ .............................................................................................................................................. ................................ .................................................................................................. ............................................................................ ............................................................................................................................. ................................................. ................................................................................................................................. ............................................. .............................................................................................................................................................................. 530

หลักสูตร การท�ำอาหารเคร่ืองกลดุ่มื่มอเาพชีพ่ือเกสษุขตรภการรพม 527 แนวคำตอบ ใบงานท่ี 4 เร่ือง การทำเครื่องดมื่ เพอ่ื สขุ ภาพ 1. จงบอกสดั สว่ นของวตั ถดุ ิบ ขัน้ ตอนการประกอบ และเทคนคิ การทำเครื่องด่ืมน้ำฟา้ ทะลายโจรโซดามะนาว ตอบ สดั ส่วนของวตั ถดุ บิ ในการทำเคร่อื งดืม่ น้ำฟา้ ทะลายโจรโซดามะนาว ส่วนผสมน้ำฟ้าทะลายโจร ฟ้าทะลายโจร 5 ใบ นำ้ เปลา่ 1 ถ้วยตวง สว่ นผสม นำ้ ฟา้ ทะลายโจร 20 ml. นำ้ หวานเขม้ ข้น กลน่ิ ครมี โซดา เฮลซบ์ ลูบอย 45 ml. นำ้ มะนาว 30 ml. นำ้ โซดา มะนาวฝานเปน็ แว่นบาง ๆ สำหรบั ตกแตง่ 1 แวน่ ขั้นตอนการทำเคร่อื งดม่ื น้ำฟ้าทะลายโจรโซดามะนาว 1. ตม้ น้ำเปลา่ ใหเ้ ดอื ด ใส่ใบฟา้ ทะลายโจร ปิดไฟทันที แชพ่ ักไว้ใหเ้ ยน็ 2. ผสมน้ำฟ้าทะลายโจร น้ำหวานเข้มข้น น้ำมะนาว ในแก้ว คนให้เข้ากัน ใส่น้ำแข็งป่น เติมน้ำ โซดาใหเ้ ตม็ แกว้ 3. ตกแต่งดา้ นบนด้วยมะนาวท่ฝี านไว้ เทคนคิ การทำ ควรใช้น้ำมะนาวคั้นสดจะหอมกว่า และการคั้นน้ำมะนาวให้ไม่มีรสเปร้ียวขม ควรคลึงมะนาวให้ ออ่ นตัว ให้น้ำมนั หอมระเหยที่ผิวมะนาวออกมา แล้วนำไปล้างน้ำให้สะอาดเสียก่อนนำมาคนั้ เพราะน้ำมันหอม ระเหยทีผ่ ิวมะนาวเป็นตวั ท่ีทำใหเ้ กดิ รสชาติขม 2. จงบอกสดั ส่วนของวตั ถุดบิ ขนั้ ตอนการประกอบ และเทคนิคการทำเคร่อื งด่มื สมทู ตปี้ ้อมทะลายฟ้า ตอบ สดั ส่วนของวัตถุดิบในการทำเคร่อื งดม่ื สมทู ตีป้ ้อมทะลายฟ้า มะขามปอ้ มหน่ั บาง ๆ 2 ผล ผงฟา้ ทะลายโจร ⅛ ชอ้ นชา ขิงแก่ 1 ชอ้ นโต๊ะ เบอรร์ ีรวมแช่แข็ง 1 ถว้ ยตวง นำ้ ผ้ึง 3 ชอ้ นโตะ๊ น้ำแข็ง ½ ถว้ ยตวง 531

528 มะขามป้อมหัน่ แว่นสำหรบั ตกแต่ง ใบสะระแหนส่ ำหรบั ตกแต่ง ขน้ั ตอนการทำเครื่องดืม่ สมูทต้ปี อ้ มทะลายฟ้า 1. นำส่วนผสมท้งั หมดใส่โถป่ัน ปัน่ ให้ละเอียด เทใส่แกว้ 2. ตกแตง่ ด้วยมะขามป้อมหนั่ แว่นและใบสะระแน่ เทคนิคการทำ นำมะขามป้อมแช่ฟรซี เวลาป่ันจะทำใหร้ สชาตดิ แี ละละลายช้า 3. จงบอกคณุ ค่าและประโยชนข์ องวัตถดุ ิบการทำเครือ่ งดม่ื น้ำฟา้ ทะลายโจรโซดามะนาว ตอบ 1. ฟา้ ทะลายโจร 2. มะนาว 3. โซดา 4. จงบอกคุณคา่ และประโยชนข์ องวตั ถุดบิ การทำเครือ่ งดื่มสมทู ตป้ี อ้ มทะลายฟา้ ตอบ 1. ฟ้าทะลายโจร 2. มะขามป้อม 3. ขงิ 4. น้ำผ้งึ 5. เบอรร่ี 5. จงบอกลกั ษณะรูปลักษณ์ รสชาตขิ องเครอื่ งดมื่ น้ำฟา้ ทะลายโจรโซดามะนาวทีไ่ ดจ้ ัดทำ พรอ้ มแนบภาพถ่าประกอบ ตอบ หวาน ออกซ่า หอมชน่ื ใจ 6. จงบอกลกั ษณะรปู ลกั ษณ์ รสชาติของเครื่องดืม่ สมูทต้ปี ้อมทะลายฟา้ ที่ไดจ้ ดั ทำ พร้อมแนบภาพถ่ายประกอบ ตอบ รสชาติหวาน ฝาดอมเปร้ยี วออกขมเล็กน้อย 532

หลกั สูตร การท�ำอาหารเครื่องกลดุ่มื่มอเาพชีพ่ือเกสษุขตรภการรพม ใบความรทู้ ่ี 5.1 เรือ่ ง บรรจุภัณฑเ์ ครอื่ งดื่มเพ่อื สุขภาพ (ทมี่ าภาพประกอบ : https://www.prachachat.net/economy/news-718672) บรรจุภัณฑ์ หมายถึง สิ่งที่ใช้บรรจุหรือห่อหุ้มสินค้า หรือใช้บรรจุผลิตภัณฑ์ เพื่อป้องกันไม่ให้ สินค้าชำรุดเสียหายจากสภาพแวดล้อม ซึ่งบรรจุภัณฑ์มีบทบาทสำคัญต่อการทำธุรกิจทุกประเภท เพราะ นอกจากใช้เพื่อการขนส่งจากแหล่งผลิตหรือจำหน่ายไปยังผู้บริโภค ช่วยป้องกันความเสียหายที่อาจเกิดขึ้น ระหว่างเคลื่อนย้าย เช่น กล่องลูกฟูก แผ่นกระดาษลูกฟกู หรือบรรจุภณั พ์อาหารและเครื่องด่ืม ซึ่งบรรจภุ ัณฑ์ เหล่าน้ี ยังถือเป็นกลยุทธ์ทางการตลาดที่ทำให้สินค้าโดดเด่นและแตกต่างจากคู่แข่งได้ ดังนั้น ควรเลือก บรรจภุ ัณฑใ์ หเ้ หมาะสมกับชนดิ ขนาด และประเภทของขนม ปัจจบุ นั บรรจภุ ัณฑ์มีหลากหลายชนดิ แตกต่างกัน ออกไป ทง้ั นี้ข้นึ อยู่กับวสั ดุที่ใช้ผลติ และการเลือกใชใ้ หเ้ หมาะสม ความสำคญั ของบรรจภุ ณั ฑ์ ในปัจจุบันบรรจุภัณฑน์ ับเปน็ ปัจจัยท่ีมคี วามสำคัญ และมีความจำเป็นอย่างยิ่งในการเพิม่ ยอดขาย ของสินค้า เพราะบรรจุภัณฑ์เป็นสิ่งที่ดึงดูดใจของลูกค้า บรรจุภัณฑ์จึงเปรียบเสมือนพนักงานขายของร้านค้า นอกจากนี้ บรรจุภัณฑ์ยังช่วยให้รายละเอียดของสินค้า เช่น วัน เดือน ปี ที่ผลิต ราคา ผู้ผลิต และช่วยห่อหุ้ม สินค้าเพื่อป้องกันการแตกหักเสียหายจากสภาพแวดล้อม และสภาพดินฟ้าอากาศ สะดวกในการขนส่ง และ รักษาคุณภาพของผลติ ภัณฑใ์ ห้มีอายุยาวนานข้ึน ประเภทของบรรจุภัณฑ์ บรรจุภัณฑ์ ที่ใช้กันอยู่ในปัจจุบันแบ่งออกเป็นหลายประเภท และแต่ละประเภท มลี กั ษณะการใช้และคณุ สมบตั ทิ ีแ่ ตกตา่ งกนั ดังน้ี 1. บรรจุภัณฑ์แก้ว เป็นแบบดั้งเดิม และเป็นที่นิยมทั่วโลก ส่วนใหญ่ใช้ในการบรรจุ สุรา เบียร์ เครือ่ งดื่มต่าง ๆ 2. กระดาษแขง็ มักนิยมใช้กับผลติ ภณั ฑน์ ม และเคร่อื งด่มื 533

530 3. กระป๋องโลหะ บรรจุภัณฑ์ 4. อะลูมเิ นียม มกั นยิ มใช้กบั เครือ่ งด่ืม 5. ขวด PET นิยมใชส้ ำหรับเครื่องด่ืมประเภทน้ำอัดลม มีคณุ สมบัติทนต่อแรงดึงยืดและป้องกัน การซมึ ผา่ นกา๊ สไดด้ ี มีนำ้ หนกั เบา ราคาต้นทุนสูง (ท่มี าของภาพประกอบ : https://www.doikham.co.th/pr-news-099/) ลกั ษณะของบรรจุภัณฑท์ ่ดี ี ควรมีคุณลักษณะที่สามารถเก็บผลิตภัณฑ์ไว้ได้นาน รักษาความสดใหม่ของผลิตภัณฑ์ สามารถป้องกันสิ่งปนเปื้อนจากภายนอก สะดวกต่อการถือไปในสถานที่ต่าง ๆ หรือเหมาะสมกับการเป็นของ ฝากให้กับบุคคลที่รักและเคารพ ผู้บริโภคสามารถเห็นลักษณะของผลิตภัณฑ์ได้ และสามารถช่วยโฆษณา ผลิตภณั ฑ์ในรา้ นอาหารไดท้ างอ้อม ประโยชนข์ องบรรจุภัณฑ์ 1. เพิ่มความสะดวกสบายให้กับผู้ซื้อ สามารถขนส่งหรือให้ผู้ซื้อถือกลับไปบริโภคที่บ้านหรือท่ี ทำงานไดง้ า่ ย 2. ช่วยโฆษณาผลติ ภณั ฑ์ และบอกรายละเอียดตา่ ง ๆ ของผลิตภณั ฑไ์ ด้ชัดเจน 3. รักษาความสะอาด ความสดใหม่ของผลิตภัณฑ์ และป้องกันสิ่งปนเปื้อน ทำให้สามารถเก็บ ผลติ ภัณฑ์ได้นานข้นึ และช่วยเพ่มิ คุณค่าใหก้ บั ผลติ ภณั ฑ์ 4. ปอ้ งกันผลิตภัณฑไ์ มใ่ หเ้ สียหาย และเกบ็ รักษาไดน้ าน การเลือกใชแ้ ละจดั ตกแต่งบรรจุภัณฑ์ การเลือกใชแ้ ละจัดตกแต่งบรรจภุ ณั ฑท์ ่ีดี ถือเป็นกลยุทธท์ ีส่ ำคัญในการจัดจำหน่ายสินค้า บรรจุภัณฑ์ ที่ดีต้องประกอบด้วยส่วนสำคัญหลายอย่าง เช่น การออกแบบ และจัดตกแต่งบรรจุภัณฑ์ต้องสวยสะดุดตา มีลักษณะดึงดูดใจผู้ซื้อ สะดวกแก่การพกพา มีสีสันสวยงาม มีรูปแบบหลากหลาย มีรูปร่าง และขนาดท่ี เหมาะสม 534

หลกั สตู ร การท�ำอาหารเครื่องกลดุ่ม่ืมอเาพชีพ่ือเกสษุขตรภการรพม 531 1. ควรพิจารณารูปลักษณ์ของบรรจภุ ัณฑ์ที่มีสสี นั สวยงาม สะดุดตา สามารถดึงดูดใจผู้ซ้ือและมี รปู แบบท่หี ลากหลายใหเ้ ลือกใช้ได้ตามความเหมาะสม 2. บรรจุภัณฑ์ที่ดีต้องช่วยโฆษณาผลิตภัณฑ์ โดยมีการจัดทำรายละเอียดต่าง ๆ ของผลิตภัณฑ์ เพิ่มเติมให้ชัดเจน หรือมีภาพผลิตภัณฑ์ประกอบตัวอักษร และตัวหนังสือต้องจัดทำให้อ่านง่ายสบายตา บอก วัน เดอื น ปี ท่ผี ลติ ราคา ชอื่ รา้ นและเบอร์โทรศัพท์ที่ตดิ ตอ่ ได้ 3. สินค้าที่จัดอยู่ในประเภทที่ต้องการให้ผู้ซื้อเห็นรูปลักษณ์เพื่อสร้างแรงจูงใจในการซื้อ เพ่ือ กระตนุ้ ให้ผูซ้ ้ือตดั สนิ ใจซอ้ื สนิ ค้า 4. การเลือกใช้บรรจุภัณฑ์ควรคำนึงถึงต้นทุนของบรรจุภัณฑ์ โดยพิจารณาราคาของสินค้าให้ เหมาะสมกบั ราคาของบรรจภุ ัณฑ์ 5. ควรสำรวจตลาดรูปแบบบรรจุภัณฑ์อยู่เสมอ เพื่อนำมาประยุกต์ใช้กับสินค้า ให้มีรูปแบบที่ ทนั สมยั อยเู่ สมอ 6. บรรจุภัณฑ์ที่ดีควรเพิ่มความสะดวกสบายให้กับผู้ซื้อ สามารถถือกลับไปบริโภคที่บ้านหรือ ท่ที ำงานไดง้ ่าย ทำใหค้ งรปู เดมิ ไม่แตกหกั หรือเสียรูปทรง สะดวกในการขนส่ง และสะดวกในการพกพา 7. บรรจุภัณฑ์ที่ดีต้องรักษาความสะอาด ความสดใหม่ของผลิตภัณฑ์ ช่วยป้องกันสิ่งปนเปื้อน และช่วยเพ่มิ คณุ คา่ ใหก้ บั ผลิตภณั ฑ์ ทำให้สามารถเกบ็ ผลิตภัณฑไ์ ด้นานข้นึ 8. บรรจุภัณฑ์ท่ีดีต้องป้องกันผลิตภณั ฑ์ไม่ให้เสียหาย และควรรักษาคุณภาพของผลติ ภัณฑ์ให้มี อายยุ าวนานขึ้น และเกบ็ รกั ษาไดน้ าน แนวโนม้ บรรจภุ ัณฑเ์ ครอ่ื งด่มื มูลค่าตลาดของบรรจุภัณฑ์เครื่องดื่มที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ในปี 2563 เติบโตเฉลี่ยที่ 25% มูลค่า 2,100 - 2,400 ล้านบาท ส่วนแบ่งตลาดจะเพิ่ม 2% ของมูลค่าบรรจุภัณฑ์เครื่องดื่มรวม และใน 5 ปี ข้างหน้า มูลค่าตลาดของบรรจุภัณฑ์เครื่องดื่มที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม จะเติบโตต่อเนื่อง ระดับ 13,000 - 16,000 ล้านบาท มีส่วนแบ่งตลาดท่ี 8 - 10% ของมูลคา่ บรรจุภณั ฑเ์ ครอ่ื งดมื่ รวม การเติบโตในธุรกิจส่งอาหาร Food Delivery ทั้งอาหารและเครื่องดื่มแบบสะดวกซื้อ ขยายตัว ตามจำนวนประชากรและการบริโภค แนวโนม้ การออกแบบผลิตภัณฑป์ ี 2021 1. รูปแบบภาพประกอบเล็ก ๆ ทเ่ี ผยใหเ้ หน็ สิ่งที่อยภู่ ายใน วา่ ผลิตภณั ฑค์ ืออะไร บนบรรจุภัณฑ์ ภาพประกอบมักจะเรียบง่าย เป็นนามธรรม ที่มีศิลปะเกี่ยวกับสิ่งที่อยู่ในบรรจุภัณฑ์มากกว่า การดูตัว ผลิตภณั ฑ์ 535

532 ประสบการณ์ย้อนอดีตอย่างแท้จริง สไตล์วินเทจ ที่ให้ประสบการณ์ดูเป็นของแท้มากขึ้น เหมือน เดนิ ทางยอ้ นเวลา บรรจุภัณฑ์มรี ปู ลกั ษณแ์ ละความรสู้ ึกแบบเก่า ๆ เป็นการกา้ วไปไกลกวา่ โลโก้ (ที่มาภาพประกอบ : shorturl.asia/qrFXS) 2. เรขาคณิตที่เรียบง่าย เป็นตัวหนา พร้อมเส้นประณีต มุมที่คมชัด ทำให้ผู้บริโภคมองเห็น ความหมายของผลติ ภณั ฑ์ได้ (ทม่ี าภาพประกอบ : shorturl.asia/qrFXS) 536

หลกั สตู ร การท�ำอาหารเคร่ืองกลดุ่ม่ืมอเาพชีพื่อเกสษุขตรภการรพม 533 3. บรรจุภัณฑ์รูปแบบศิลปะ ส่วนใหญ่เป็นระดับ Hi - End และระดับกลางแสดงถึงแรงบันดาลใจ จากภาพวาดและสพี ้นื ผิว (ท่ีมาภาพประกอบ : shorturl.asia/qrFXS) 4. ใช้เทคนิควาดภาพกายวิภาค เหมือน หอศิลป มากกว่าการออกแบบกราฟิกเชิงพาณิชย์แล้ว ยงั ไดเ้ หน็ ผลติ ภัณฑท์ ่ีคุณชื่นชอบจำนวนมาก (ท่มี าภาพประกอบ : shorturl.asia/qrFXS) 5. การปดิ กน้ั สีที่มรี ูปรา่ งเป็นธรรมชาติ ใหค้ วามรสู้ ึกได้รับแรงบันดาลใจจากสวนดอกไม้ (ทมี่ าภาพประกอบ : shorturl.asia/qrFXS) 537

534 6. ช่ือผลิตภัณฑด์ ้านหนา้ และตรงกลาง (ทีม่ าภาพประกอบ : shorturl.asia/qrFXS) 7. ภาพท่ีสมมาตรและสมบรู ณ์แบบ (ทม่ี าภาพประกอบ : shorturl.asia/qrFXS) 8. บรรจภุ ัณฑ์ทข่ี บั เคลอ่ื นดว้ ยเรอื่ งราวทม่ี ตี ัวละครแปลก ๆ (ที่มาภาพประกอบ : shorturl.asia/qrFXS) 538

หลกั สตู ร การท�ำอาหารเคร่ืองกลดุ่มื่มอเาพชีพื่อเกสษุขตรภการรพม 535 9. สที บึ ทง้ั หมด มี Font ตัวหนา มีสีเดียว ไม่เป็นทางการ มกั ใช้สีสดใจ และโดดเดน่ ทำให้สดชน่ื (ทมี่ าภาพประกอบ : shorturl.asia/qrFXS) ปจั จัยในการออกแบบบรรจภุ ัณฑ์ 1. สนับสนุนการตัดสินใจของผู้บริโภค การรับรู้ของผู้บริโภคเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์ และมูลค่า แบรนด์ องค์ประกอบหลกั ในการโปรโมตผลติ ภัณฑแ์ ละชว่ ยสรา้ งความแตกต่างในการนำเสนอผลิตภณั ฑ์ใหม่ 2. สร้างความมั่นใจในการจัดส่งที่คุ้มค่า บรรจุภัณฑ์มีบทบาทพื้นฐานในการในการบรรจุและ ปกปอ้ งผลิตภณั ฑ์ ทงั้ อายกุ ารเกบ็ รกั ษา ถนอมคุณภาพของเครอ่ื งดืม่ 3. อำนวยความสะดวกตามความต้องการของผู้บรโิ ภค พฤติกรรมของผู้บรโิ ภคเปลีย่ นไป ทำให้มี ความตอ้ งการใหม่ ๆ เกยี่ วกบั บรรจุภณั ฑ์ สามารถทำให้ขนาดเล็กลง 4. การออกแบบเพื่อความย่ังยืน โดยคำนึงถงึ เศรษฐกจิ หมุนเวียน เตม็ รูปแบบ และผลกระทบต่อ สงิ่ แวดลอ้ ม 5. การออกแบบโดยคำนงึ ถงึ สุขอนามัย และความปลอดภัยของผู้บรโิ ภค 6. การออกแบบสำหรับธรุ กิจ สนิ คา้ พร้อมส่ง Ecommerce และสินค้าสง่ ตรงถึงผ้บู ริโภค เพ่ือใช้ สำหรบั การขนส่ง และป้องกนั ผลิตภณั ฑ์ การจดั ตกแตง่ บรรจุภณั ฑแ์ ละการจัดจำหนา่ ย การผลิตเพ่อื การจดั จำหน่ายในปัจจุบันมีการแขง่ ขนั สูงมาก รา้ นอาหารต่าง ๆ มีจุดมุ่งหมายอย่าง เดียวกัน คอื การเพิ่มยอดขายให้มากขึน้ จึงมีการใช้กลยุทธ์หลายอยา่ งมาต่อสู้กนั เพอ่ื จูงใจลูกค้าในรูปแบบต่าง ๆ เช่น การพัฒนารูปร่างผลิตภัณฑ์ให้มีความหลากหลายและมีความสวยงามมากขึ้น รวมถึงการบริการที่ใช้ดึงดูดใจ ลกู ค้า แต่มกี ลยทุ ธอ์ ยา่ งหนง่ึ ท่ีไมค่ วรมองขา้ มความสำคัญ คอื การบรรจุภณั ฑ์ หรือการหอ่ หมุ้ ผลติ ภณั ฑ์ ดังน้ัน จึงควรออกแบบหรือเลอื กใชบ้ รรจภุ ัณฑ์ใหเ้ หมาะสมกบั ผลิตภณั ฑ์ก่อนนำออกจำหนา่ ย 539

536 ใบความรู้ที่ 5.2 เรอื่ ง การจัดตกแต่งและจดั เสิร์ฟเคร่ืองดื่มเพอ่ื สขุ ภาพ การจัดตกแตง่ และจัดเสิร์ฟเคร่ืองด่มื เพื่อสขุ ภาพ 1. การเตรียมเครื่องดม่ื [1] 1.1 เลือกใช้สว่ นผสมหรือวัตถดุ บิ ท่ีมีคุณภาพ ไม่ช้ำ ไม่เน่าเสียเพื่อใหเ้ คร่ืองดืม่ มีรสชาติและกลิน่ ดี รวมถงึ คุณคา่ ทางอาหารเป็นประโยชนต์ ่อผดู้ ่มื 1.2 เลือกใช้ส่วนผสมวัตถดุ ิบทม่ี ีในท้องถิ่นเพราะมีราคาทไ่ี มแ่ พง รสชาตดิ ี หาไดง้ า่ ย และวตั ถดุ บิ ใหมส่ ด 1.3 ล้างผักและผลไม้ที่จะนำมาทำเป็นเครื่องดื่มทั้งเปลือกก่อนปอกเปลือก และหั่นเป็นชิ้น ๆ และทำเคร่ืองดม่ื ทนั ทีหลงั ปอกเปลอื กเพื่อรักษาคุณคา่ ของอาหาร 1.4 ควรชั่งตวงส่วนผสมในการทำเคร่ืองดื่มเพื่อความสะดวกในการทำเครื่องด่ืมและได้เครื่องดมื่ รสชาตคิ งเดมิ 2. การประกอบเครือ่ งด่มื [1] 2.1 อุปกรณ์และเครื่องมือในการทำต้องสะอาดปราศจากกลิ่น และรสชาติต่าง ๆ เพื่อให้ เครื่องด่มื มีกลิน่ รสชาตติ ามวัตถุดบิ ชนดิ น้นั ๆ 2.2 เครื่องดื่มที่เป็นผักหรือผลไม้สดควรดื่มทันทีที่ทำเสร็จไม่ควรผ่านการต้มเพราะจะทำให้เสีย คุณคา่ ทางอาหารถา้ ต้องการเกบ็ เกนิ 1 วัน จึงตม้ แล้วเกบ็ ใส่ภาชนะเขา้ ต้เู ย็น 2.3 เครอื่ งดมื่ ท่ีตอ้ งการให้มเี นอ้ื ผักผลไม้เนียนละเอยี ดไปกับสว่ นผสมอ่ืนควรใช้เคร่ืองป่ันน้ำผลไม้ (ท่ีมาภาพประกอบ : http://suphanburicampus.dusit.ac.th/new/wp- content/uploads/2017/02/2017_02_26_11.jpg) 540

หลกั สูตร การท�ำอาหารเครื่องกลดุ่มื่มอเาพชีพ่ือเกสษุขตรภการรพม 537 3. การจัดเครอ่ื งด่ืม [1] 3.1 จัดเครื่องดื่มให้เหมาะสมกับสภาพร่างกายของผู้ดื่ม เช่น จัดนมสดให้เด็กในวัยเรียนที่กำลัง เจริญเติบโต จดั น้ำผักผลไม้ให้ผสู้ ูงอายทุ ี่ระบบขบั ถ่ายไม่ปกติ จดั นำ้ ขิงให้กับบุคคลท่ีมีอาการท้องอืด ทอ้ งเฟอ้ 3.2 จดั เครื่องดืม่ ให้เหมาะสมกับสภาพอากาศ เชน่ อากาศเยน็ ควรจัดเครื่องดื่มอุ่น ๆ อากาศร้อน ควรจัดเครอ่ื งดมื่ เย็นใส่น้ำแขง็ เพ่ือรักษาสมดุลย์อณุ หภมู ภิ ายในร่างกาย 3.3 จัดเครื่องดื่มให้เหมาะสมกับโอกาสที่จะบริการ เช่น การบริการเครื่องดื่มสำหรับผู้มาเยี่ยม ทบี่ ้านควรเปน็ แบบง่าย ๆ ถูกใจผู้มาเยือนสำหรบั งานเลยี้ งสังสรรคต์ อ้ งเตรียมปรมิ าณใหเ้ พยี งพอ 3.4 จัดเครื่องดื่มในปริมาณที่เหมาะสม เช่น เครื่องดื่มร้อนให้ใช้ถ้วยกระเบื้องหรือแก้วทน ความร้อนที่มีหูจับและมีจานรองไม่ควรเทเครื่องดื่มร้อน ๆ ลงในแก้วพลาสติกละลายเสียรูปทรง หรือมีสาร ปนเปอ้ื นจากพลาสติกลงในเคร่ืองด่มื เครื่องดื่มเยน็ ให้ใส่แกว้ ใสทรงสูงอาจมีก้านหรือไมม่ ีก็ไดส้ ำหรับเครื่องด่ืมที่ บริการในงานเลี้ยงใหเ้ ทใส่อา่ งแก้วขนาดใหญ่มแี ก้ววางอยู่ขา้ ง ๆ เพอื่ บริการแขกทีม่ าในงาน (ที่มาทีใ่ ชอ้ ธบิ ายการเตรยี มเครอ่ื งดืม่ การประกอบเครื่องด่ืม และการจัดเครอ่ื งดม่ื : https://sites.google.com/a/ses26.go.th/krupuhworkm2/2-2-kar-tktaeng-laea-brikar-kheruxng-dum) 4. การตกแต่งเครอ่ื งดื่ม [1] 4.1 ตกแต่งเครื่องดื่มการใช้วัสดุธรรมชาติไม่เป็นอันตรายต่อผู้ดื่ม เช่น ผักหรือผลไม้ที่ใช้ทำ เครื่องดื่มนั้น ตัดแต่งเป็นรูปทรงตา่ ง ๆ ดอกกล้วยไม้ที่ล้างสะอาด น้ำสับปะรดตกแต่งดว้ ยสับปะรดหั่นเป็นช้ิน สามเหลี่ยมเสียบที่ปากแก้ว น้ำผลไม้ผสมตกแต่งด้วยผลไม้เนื้อแข็งหลายสีหั่นเป็นสี่เหลี่ยมลูกเต๋าใส่ลงไปใน อ่างน้ำ น้ำผลไม้ผสมหมายถึง น้ำส้ม น้ำสับปะรด น้ำฝรั่ง น้ำแตงโม มีรสกลมกล่อมน้ำมะพร้าวตกแต่งด้วย ดอกกล้วยไม้ทีล่ ้างสะอาดวางบนปากแก้ว 541

538 4.2 ตกแต่งเครือ่ งด่มื ด้วยช้อนคนเครอื่ งดื่มท่ีมีด้ามจบั รูปตา่ งๆใสค่ ู่กบั หลอด (ที่มาภาพประกอบ: https://sites.google.com/a/ses26.go.th/krupuhworkm2/2-2-kar-tktaeng-laea-brikar- kheruxng-dum) 4.3 เปลยี่ นแกว้ แบบใหมไ่ ฉไลกวา่ เดมิ [2] ลองเลือกใช้ภาชนะแกว้ ท่ีเหลือ ๆ โดยมองไปรอบตวั แล้วหยิบขวดโหล ขวดแยมผลไม้ หรือขวด แกว้ ต่าง ๆ ทเี่ หลือใชแ้ บบทช่ี อบนำมาใส่เครื่องดื่มแทน รับรองแหวกแนวโดนใจแนน่ อน ทง้ั ยงั ประหยัด และไม่ซ้ำ ใครอกี ด้วย แตค่ วรจะลา้ งใหส้ ะอาด เพือ่ ลดกลิ่นเดมิ ท่ีติดมากบั ขวดดว้ ย เครื่องดื่มของคุณจะได้ไม่เสียรสชาติ 4.4 ใสช่ ้ินผลไม้เพิ่มสสี ันเพ่ิมรสชาติ นอกจากจะนำช้ินผลไม้มาประดับไวท่ปี ากแก้วแล้ว ลองเปลี่ยนเปน็ ชิ้นผลไมฝ้ านบาง ๆ ที่เข้ากัน กับเครื่องดื่มใส่ลงไปในแก้วเครื่องดื่มด้วย นอกจากจะเพิ่มรสชาติแล้ว ยังสร้างลวดลายได้สวยงามทีเดียว แตไ่ ม่ใชว่ ่าจะเป็นผลไมช้ นิดใดก็ได้ ตอ้ งเลือกทเ่ี ขา้ กันไม่อยา่ งนัน้ เครอ่ื งดื่มจะเสียรสชาติ (ทม่ี าภาพประกอบ : https:/ /cooking.kapook.com/view70918.html) 542

หลักสตู ร การท�ำอาหารเคร่ืองกลดุ่ม่ืมอเาพชีพื่อเกสษุขตรภการรพม 539 หรือจะนำผลไมม้ าฝานเปน็ ชิ้นบาง ๆ แลว้ วางเบาลงบนปากแก้วเหมือนน้ำแครอทแก้วนี้ ก็ดูเก๋ไก๋ ไปอีกแบบ (ที่มาภาพประกอบ : https://cooking.kapook.com/view70918.html) 4.5 เปลือกผลไมอ้ อ้ ยอิ่งอยู่ริมแก้ว [2] ลองนำเปลือกผลไม้ที่เหลืออย่างส้ม เกรปฟรุต แอปเปิ้ล เป็นต้น มาฝานเป็นเส้น ๆ แล้วจับไป หอ้ ยอ้อยอ่ิงอยู่ข้าง ๆ แกว้ กเ็ ป็นไอเดียท่ีดไี มน่ อ้ ย (ทมี่ าภาพประกอบ : https://cooking.kapook.com/view70918.html) 4.6 ผลไมค้ ็อกเทล [2] หากในงานปาร์ตี้ของคุณมีผลไม้ค็อกเทลเหลือ ๆ ก็ลองจับมาวางบนเคร่ืองด่ืมแก้วโปรดก็ชวนดื่ม ไม่นอ้ ย หรอื ถ้าไม่มีกแ็ บ่งเน้ือผลไม้ท่ีทำเครื่องดื่มไวส้ ักนิดแล้วเอามาเสยี บไม้ปลายแหลมอันเล็ก ๆ วางบนปาก แก้ว รบั ประทานไปพร้อม ๆ กันเขา้ ถงึ รสชาติของนำ้ ผลไม้แกว้ นไี้ ดด้ ี 543

540 (ท่ีมาภาพประกอบ : https://cooking.kapook.com/view70918.html) 4.7 ชอ้ นคนเคร่ืองด่ืมจากผกั และผลไม้ [2] ลองเปลี่ยนอปุ กรณท์ ่ีใช้คนเครอื่ งดื่มจากช้อนธรรมดาท่วั ไปใหเ้ ปน็ ผลไม้ หรือผกั ทีต่ ดั แต่งใหม้ ี ขนาดพอดีกับแก้ว นอกจากจะสามารถคนใหเ้ ครื่องด่ืมของคณุ เข้ากนั ดีแล้ว ผกั และผลไม้บางชนิด ยัง รบั ประทานไดอ้ ีกด้วย (ทม่ี าภาพประกอบ : https://cooking.kapook.com/view70918.html) 4.8 ปากแกว้ เป้อื นเกลือ [2] ปากแกว้ โล่ง ๆ อาจทำให้เครื่องดื่มของคุณไม่ชวนด่ืมเท่าไหรน่ ัก ลองนำช้นิ ผลไม้ท่ีเหลือทาปากแก้ว ให้รอบ แล้วนำปากแก้วไปควำ่ จุ่มลงในเกลือบาง ๆ เพียงเท่านี้แก้วเครื่องด่ืมของคุณก็ดูเก๋แล้วค่ะ แนะนำอย่า 544

หลักสูตร การท�ำอาหารเครื่องกลดุ่มื่มอเาพชีพ่ือเกสษุขตรภการรพม 541 จุ่มเกลือมากเกินไปนะคะ หรืออย่าเทเครื่องดื่มใส่จนถูกเกลือด้านบน เพราะเกลือส่วนที่ไม่โดนน้ำของผลไม้ ทท่ี าไว้ อาจจะหลน่ ไปผสมกับเคร่อื งดมื่ ของคุณจนอาจจะเคม็ ไม่รตู้ วั (ทมี่ าภาพประกอบ : https://cooking.kapook.com/view70918.html) 4.9 สดใสดว้ ยสีสันของเครื่องด่มื [2] ควรเลือกผลไม้ที่นำมาทำเครื่องดื่มแล้วได้สีสันสดใสชวนดื่ม หรืออยากให้เครื่องดื่มของคุณมี หลาย ๆ สีก็ลองเปลีย่ นจากการคนผสมให้เข้ากนั แลว้ นำมาเทใส่แกว้ เปน็ การเทไล่สใี หเ้ ป็นช้ัน ๆ สลับสีกันก็ไป มาสร้างความสวยงามชวนดื่มได้ดีทเี ดียว หรือถ้าหากเครื่องดื่มของคุณมีส่วนผสมชนิดเดียว อาจจะผสมสีผสม อาหารสักนิดเพื่อใหไ้ ด้สที ่ีแตกต่าง แต่วธิ อี าจจะต้องพิถีพิถนั ในข้ันตอนการเทด้วย ไมเ่ ชน่ น้ันสอี าจจะลงไปผสม กันมัว่ กเ็ ปน็ ได้ (ท่ีมาภาพประกอบ : https://cooking.kapook.com/view70918.html) 545

542 4.10 แตง่ ด้วยใบสะระแหนใ่ ห้สวยงาม [2] ใบสะระแหน่ถือเป็นเจ้าแม่แห่งการตกแต่งอาหารเรามักจะเห็นประดับอยู่บนอาหารเสมอ เพียง นำใบสะระแหน่ช่อสวย ๆ วางไว้ที่ปากแก้ว พร้อมด้วยชิ้นผลไม้สักชิ้น ยิ่งถ้าเป็นสีตัดกันกับเครื่องดื่มจะสวยงาม ไมใ่ ชน่ ้อย หรือจะใชใ้ บพาสเลย์ ใบโหระพา หรอื ใบขึน้ ชา่ ยก็สามารถทำได้เชน่ เดียวกนั เพียงแค่เลอื กชอ่ สวย ๆ ก็พอ (ทม่ี าภาพประกอบ : https://cooking.kapook.com/view70918.html) 5. การบรกิ ารและจัดเสริ ฟ์ เครื่องดม่ื [1] 5.1 บรกิ ารเครื่องดืม่ ในภาชนะทล่ี า้ งสะอาดและเช็ดใหแ้ ห้งเรยี บรอ้ ยแล้ว 5.2 บรกิ ารเครือ่ งด่มื รอ้ นหรอื เยน็ 3 สว่ นใน 4 สว่ น ของแกว้ 5.3 การบริการเครื่องดื่มร้อนหรือเย็นควรมีจานรองหรือผ้ารองแก้วเพื่อป้องกันการจับถือถ้วยที่ร้อน โดยตรงเพ่อื ปอ้ งกันหยดน้ำของนำ้ แข็ง ซึ่งอาจทำใหโ้ ตะ๊ มรี อยเปอ้ื นและล่ืนจนแกว้ ตกแตก 5.4 บริการเครื่องดื่มโดยคำนึงถึงอุณหภูมิและรสชาติเครื่องด่ืม เช่น เครื่องดื่มร้อนต้องบริการขณะยงั ร้อนเครือ่ งดืม่ เย็นต้องใส่นำ้ แขง็ พอดีและบริการทนั ทีท่ีใส่น้ำแขง็ เพื่อไม่ใหน้ ำ้ แขง็ ละลายจะเสยี รสชาติ 5.5 บริการเครอ่ื งดื่มและเก็บภาชนะทางขาวมือของผรู้ ับบริการโดยใช้มือด้านใดด้านหนึ่งหยิบจานรอง ในกรณเี ป็นเครื่องด่ืมรอ้ นและใช้มอื อีกข้างหยบิ กา้ นแกว้ ขณะบริการและเก็บแก้ว 5.6 ผู้บริการตอ้ งยมิ้ แย้มแจม่ ใส ตดั เลบ็ ส้นั ลา้ งมอื ใหส้ ะอาด 5.7 บรกิ ารเครือ่ งดื่มให้เพยี งพอตอ่ ผ้รู บั บรกิ าร 546