"Бақыт тамшылары"

К ІЛ БА ЫНАН БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ āàÞļĢĘėÚIJĤėĤ ø÷ÝĒĉĉ÷ăďĒĂ÷ćĒ ąĨģėĤĄâħğĉąĆø÷ď

«М жірлерден, нсарлардан ал аш иман келтіргендерге, жа сылы істеумен олар а ілес- кендерге Алла разы болды рі оларда Алла а разы болды. Алла олар а іргесінен тамаша б ла -тар а ып жат ан ж ннаттарды зірледі, олар онда м гі алады. не сол зор ба ыт» (Т убе с ресі, 100). +U+U+U+U+ Уа, Раббым! Бізді к ілімізді с йікті Пай амбарымызды , сахабаларды ж не со- ларды ізін бас ан Ха достарына деген с - йіспеншілікпен к рікті ыл. Бізді М жір мен нсарды айбынды халдеріне лайы ты т рде мойынс н ан ізгі адамдарды атарына осып, махшарда солармен бірге болуды н - сіп ыл айсы !.. Уа, Раббым! Ж ректерімізді к ллі жа- ратылыс а мейірімні , м рхамат пен ам ор- лы ты к зі ыл! К н ларымыз бен кемші- ліктерімізді сауап пен жа сылы а айналдыр! Д рбеле ге т скен заманымызды адамда- рын Ха пен а и ат а, жа сылы а ша ырып, з лымды а шыра андар мен бишараларды анатымызды астына алуды ж не асірет шек-кендерге лайы ты т рде ызмет етіп, з зы-ры да ілтипаты а б леніп, а ары нан азат болуды барлы ымыз а н сіп еткейсі !

К ІЛАБАЛЫНЫАН БСА ЗЫТ ТАМШЫЛАРЫ Біз лсіз лдарына «Ей, лдарым!» деп ілтипат- пен ара ан, пай амбарына ммет болу ба ытына б леп, со ы рі к міл кітабы ран К рім ар ылы абырой а б леген, к ілдерімізді иманны шабыты мен шатты ымен оректендірген Алла Та ала а шексіз хамд, мада пен ма тау! Адамзатты ара ылы тан н р а б леген, ран К - рімді негелі мірімен ж ректен ж рекке т лім етіп, біз- ді идаят ба ытына жеткізген, т рбиелеген дара т л алар ар ылы адамзат а «Ба ыт асырын» сыйла ан, ахла ы да ран, сиеті мен м расы да ран бол ан лемні Ма танышы Пай амбарымыз а r, улеті мен Оны саха- баларына шексіз салауат пен с лем! Т рлі журналдарда жариялан ан ма алаларымызды Раббымызды к мегімен б рыныра «Махаббатта ы сыр» ж не «А ты дем» атты кітаптарда басылып шы ан бо- латын. Та ы да Раббымызды к мегімен кейін жариялан- ан жиырма ш ма аламызды, кейбір осымша мен згер- тулер енгізіп, жина тап, сіздердей ымбатты о ырман- дарымыз а кітап ретінде сын анымыз а уаныштымыз. 5

К ІЛ БА ЫНАН БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ Кітабымызды мазм нын та ырыптарына арай ыс аша былайша сыну а болады. Адамзат ашан да «Ха достарыны жан д ниесіні ба ыт тамшыларына», осылардан шы ан ф йз бен ру- ханият а м таж. М миндерді жан д ниесі тек Ха дос- тарынан жал асып келе жат ан осы ф йзді тамшылар ар ылы м ртебеге ие болады. Сол себепті Алла Та ала с йікті Пай амбарымызды лемге рахымшылы етіп жі- бергеніндей, Оны м б рак ізін бас ан сахабалар мен Ха достарын да ммет шін лкен сый мен рахымшылы ре- тінде жіберген. Алла достарыны рух а шипа болатын насихаттары м миндерді жиырма т рт са атын руханиятпен, ф йзбен безендіреді. Бір м сылман Ха достары к рсеткен ба ытта мір с рген рбір к ніне есеп беріп: «Есеп бермес б рын здерінді есепке тарты дар!» ке есіне ла т ріп, таза ж рек сырына ол жеткізеді. А ырында жеке басы мен отбасылы мірін реттеп, Алла ты ризашылы ына сай мір с ріп Алла ты берген ны ыметтерін Ха а ауышу жолында ж мсайды. М ндай есеп мірімізді Алла ты улилері сия ты ж рек сергектігімен ткізіп, басымыздан кешірген рбір с тті салих амалдармен безендіріп, мір орымызды ба асын арттыру шін ажет. лды ымызды е асиетті ма саты – «Пай амбар ахла ыны сахабаларда ы к ріністерінен» лгі алып, Ра- сул лла ты ахла ын бойымыз а дарыту жолында ал а жылжу. йткені олар Алла Расулыны r м б рак с з- дерін, іс- рекеттерін йреніп, оларды с йіспеншілікпен стануда жо ары д режедегі к ш пен т сінікке ие бол ан. 6 Олар Пай амбарымызды тілі мен к ілінен т гілген

АЛ Ы С З с лулы тармен т рбиеленгендіктен жан иярлы , нды- 7 лы , парасаттылы , абілет пен адамгершілік сия ты а- сиеттерді д ріптеуде де жо ары де гейге жеткен. лкен к н кішкене бір айнада алай толы к рінсе, Алла Расулыны а и ат пен хикмет шуа ы сахабаларды к ілдерінде екі д ниені с улесі еш шпес н ры ретінде орын ал ан бар. Сахабалар алдында алдырыл ан арда ы іздерді баса отырып жол ж рген м ият жолаушылар сия - ты пай амбарымызды ізінен ерді. Б л «Расул лла ты ізімен ж рген сахабаларды иман шабыты» болатын... Алла Расулыны рухани т рбиесін ал ан сахаба- лар иманны с йіспеншілігімен, ынтасымен, шабытымен барлы к ш- айратын Алла ты с зін тарату а арнады. мірді «Иманнан ал ан шатты пен, ж банышпен» рледі. Ж ректеріне Алла пен Расулыны с йіспеншілігін ор- ны тырып, сауатсыз болса да, е ажет білімді, я ни «ма рифат лла ты» т сінді. йткені ол кезе тере т - ф ккур кезе і, Алла пен Расулын на ты тану кезе і еді. Міне, сахабалар осындай к іл-к йде мір с рді. Біз- ді де алауымыз сол сахабаларды с йіспеншілікке толы рухани-материалды шабытын аз да болса сезіну. Сонды - тан «Ба ыт асырынан естеліктер» деп « худ» пен «Т бук» сия ты иын- ыстау с ттерде ж не ауыр сына к ндерінде к ілдері с йіспеншілік пен штарлы тан кенде болма- ан махаббат т сініктерін тілге тиек еттік... йткені сол а- сиетті жерлерде Алла Та ала а мен Хазірет Пай амбар а с йіспеншілік пен т уелділікті м гілік сыйына лайы болу шін ф ни д ниеде беруге болатын е ымбат н т ленді. Ил и махаббат жолында мал-жандарын лкен иман шабытымен пида етіп, лкен сына тардан тті.

К ІЛ БА ЫНАН БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ Байыбына жетпейтін дін бауырласты ыны сезімге толы к ріністері болды. айыр, жан иярлы , мойынс нушылы пен махаббат е жо ар ы шы ына жетті. Ысты ш лдерде р адам сайын ахірет мекендері ашылып жат андай еді. Сол иын кездерде Алла ты ризашылы ын іздеді. Кіші жи ад пен лкен жи адты айырмашылы ын т сініп, н псімен со ысуды иыншылы ын т сінді. Бейне бір ф ни мірде м гілік « ауышу» л ззатын татты. Осы ізгіліктерді барлы ы «Пай амбар ахла ын бой а дарыту» жолында ы ажырды н тижесі болатын. йткені Алла Расулыны с йіспеншілігі мен «сахабаларым» деген ілтипатына лайы болуды , тек соны с ннетін берік ста- ну ж не ахла ын бойына сі іру ар ылы ж зеге асатынды- ын сахабалар жа сы ын ан болатын. Пай амбар ахла ын бой а дарытуды е ма ызды к ріністеріні бірі – «Пай амбарды п к ж регіне» т сі- рілген ж не ол з мірінде стан ан ран К рімге ызмет ету абыройына ие болу. Сонды тан да « ран К рімді й- рену» рбір м минні е басты міндеті рі жауапкершілі- гі. Бас аша айт анда « ран К рімге деген махаббат пен ызмет» – м мин болуды шарты. Сонды тан мы т рт ж з жылдан астам уа ыттан бері Ислам лемінде жазыл ан кітапханалар толы кітап бір ана кітапты, я ни ран К рімді т сіндіру б ытында жазыл ан. ран К рім – Алла ты м мин к ілдерге берген те дессіз сыйы. Раббымыз оны жаттауды ж не ол жайлы ойлауды же ілдетіп, оны о ып, лемдегі дырет к рініс- теріне ой ж гіртуді лдарына с йкімді етіп к рсеткен. Алла а мін жат етіп, онымен тілдескісі келген м миндерге 8

АЛ Ы С З ран ар ылы тынышталатын таза ж рек сыйла ан. Сон- 9 ды тан Алла пен бірге болуды ала ан адам оны сыйлы дастарханына осылып, осы дастархан а ызмет етуі ке- рек. Б л дастарханда ы ызметтері ран К рімге деген махаббат пен та зымда кемшілік жібермеу, оны д рыстап йреніп, о у, тірі ран ретінде мір с ру ж не білмейтін- дерге йретіп, т сіндіру болып табылады. ранны рухынан н сіп ала алама ан адамдар ж н- діктер мен сімдіктерді тілінен не т сінеді? лген т н- ні с лулы ы, тартымдылы ы жойылатынындай рухы раннан ма р м адамны да м н ма ынасы жойылады. Міне, осындай м нге ие болып, ахіретте лкен д ре- желерге жету шін рдайым ранмен халдес (бірт тас) болу керек. сіресе « ран айы» болып саналатын «Рама- зан Ш рифте» осы т тасты а к бірек к іл б лу ажет. Негізінен Рамазан тек ранны ана емес, жеке ж не о- амды лшылы тарды ф йзге ж не руханилы а ие бо- латын « лшылы айы». Алла ты мейірімі асып тасатын б л айда барлы мірін Рамазан алыбында ткізуді ж - не лімді ауышу с тіне, бір мереке к ніне айналдыруды жатты улары жасалады. Осылайша м гілік мірді ба- ыттылы мезгіліне кіруге болады. «М брур ажылы пен мра» болса, ихрам киіп, бейне бір кебін кигендей салих амал жасап, ил и рахымшылы - ты к рініс табатын ерекше уа ыттар. ажылы пен мра – шынайы лшылы а жетіп, н псі мен ерікті т рбиелеп, н псіні марлы тарынан бас тартып, ммет болу са- насына ие болатын, мойынс нушылы т сінігіне ол жет- кізетін ж не Алла ты лылы ын тамашалайтын, лды д режесін к теретін ма ызды лшылы .

К ІЛ БА ЫНАН БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ Пай амбарлар керуеніні нды естеліктеріне толы ж не иманды ж ректерді руханиятымен, ашы ты к з- жастарымен су арылып, нарлан ан осы асиетті жер- лерде парасаттылы пен ажылы пен мра жаса андар сол жердегі к птеген пай амбарларды естеліктерінен ф йіз алады. Осындай рухани ауадан н р алып, мірін ран К рім мен С йікті пай амбарымызды п к, тере рі н рлы жолына ата андар лімді «ш б-и арус», я ни той кеші сия ты « ауышу кеші» марлы ымен абыл алады. М ндай лдарды к ш басында Хазірет М ул н т рады. Т бриздік Ш мсті с зімен айт анда « лемдерді зер- гері» бол ан «Хазірет М ул н ны ж рек ні» – к ілде жа ыр ан Алла а ша ыру ні. Ж регі «Алла » деп ор ыныш а м махаббат а толы ерекше ндеу лгісі. М ул н – иман а ша ырушы, шебер к іл д рігері. Сон- ды тан да Ха достарыны жа бырды суындай таза, те- іздей тере , сезімтал, сырлар мен хикметтерге толы, асау зендей б л ынып к ілге мір н рін сыйла ан с здеріне ашан да м тажбыз. о амны тынышты ын, шатты ын, бейбітшілігі мен ба ытын, к ілдерін ран мен С ннетті н рлы ауасын- да сірген, Алла достарыны халін бойына сі ірген, мен- мендікпен оштасып, « арапайымдылы ты » д мін тат ан, сіресе аманат жауапкершілігін т сінген басшылар ар ылы амтамасыз етуге болады. йткені олар о амда ы топтар- ды зіне тартатын мінез- лы пен т л алы ты кілдері. Адамдарды алдында т л алы ы мен жа сы мінез- л ын к рсететін дара неге иелері. Осындай адамдарды т рбие- леу – н псіні е жа ымсыз сезімдеріні бірі болып табы- 10

АЛ Ы С З латын мансап марлы ты шебер адамдар ар ылы т р- биелеу рі ж рекке «Басшыларды аманат пен жауап- кершілік туралы т сінігін» орналастыру ар ылы м мкін болады. Бір айта кететін ма ызды м селе – «М нсап орлы пен басшылы ты жауапкершілігі» арасында ы тепе-те - дікті т сіну ж не оны са тай білу. Басшы болып отыр ан- дар «Басшылы ты жауапкершілігіні ауыр шарттарын т - сінем бе, лде мансап марлы а салынып рухымды улап жатырмын ба?» – деп, рдайым з арыны алдында зін жауап а тартып отыруы керек. Міндетін лайы ты т рде ат ара алмайтын с ттерде н псіге берілмей, лкен ерлік жасап, орнын зінен де лайы ты адамдар а босатуы тиіс. Аманат ж не жауапкершілік туралы т сінігі жо , ж мса тілінен бас а ызметі жо мансап мар адамдар жайында Алла Та ала былай дейді: «(Ол) билік олына тсе жер ж зінде ла салу а, егін- ді (барлы табыс к здері мен німдерді) жапырып, н сілді жою а рекеттенеді. Алайда, Алла б з ынды ты с ймейді» (Ба ара с ресі, 205). Аятта баяндал андай б лдірушілерді е басты ма - 11 сатыны бірі –бізді рпа тарымыз. Сонды тан біз « рпа- ымызды са тап алу шін» балаларымызды діни ж не лтты ндылы тарымыз а сай т рбиелеп, иман а, ран мен Отан а деген с йіспеншілікпен біте айнасуымыз шарт. Балаларына діни ж не лтты сананы алыптастыра алма ан халы ты болаша ы ара ы болма . о амда рухсыз денелер к бейсе, со ыста ж рексіз адамдар ліп жатса, оны а ыры к йреуге келеді. Ислам шін, Отан шін жасал ан шай астарда ы сия ты шынайы ш идтер

К ІЛ БА ЫНАН БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ жан тапсырса, б л Алла ты олдауымен жеткен же істі с йіншісі болма . рпа ты са тап, оны т рбиелеу т р ысында е ма ыз- ды р л отбасына міндеттеледі. йткені бала ке-шешеге аманат ретінде берілген. Ха Та аланы ризашылы ы сол аманатты ізгілікпен са тап, айырлы рпа етіп сіруде. Алла Та ала баланы бір шекей деп баянда ан. Біра балаларымызды тек Алла Та ала разы болатын ба ытта т рбиелеген жа дайда ана мірімізді к ркі болатынды- ын мытпа ан д рыс. М ны назардан тыс ардырса , р- па ымыз здері шін де, о ам шін де б лінушілік жа- сап, ке-шешесін екі д ниеде де ят а алдыратын к йікке айналады. « рпа туралы жауапкершілігін» жа сы т сінген ке- шеше балаларына лшылы та, арым- атынаста ж не ахла та жа сы неге болу а тырысуы керек. Егер балала- рымызды кемшіліксіз т рбиелі скенін алайтын болса , алдымен ке-шеше ретінде зімізді кемшіліктерімізді жо- юымыз ажет. Осы жа сы асиеттерге ол жеткізу, жеке адамны , р отбасыны ж не о амны тынышты ы мен йлесімділік- те болуы тек Алла а, Расулына, м миндерге ж не барлы жаратылыс а деген «махаббат» ар ылы ж зеге асады. а- лай с йіспеншіліксіз мір нарсыз жер сия ты ф йіз бен берекеттен ма р м болса, с йіспеншіліктен бастау алма ан пікір мен с з ж не амалдар да ешбір мірді белгісін біл- дірмейтін тамырсыз, р а а аш сия ты жеміссіз алу а м жб р болады. 12

АЛ Ы С З К ілдегі с йіспеншілікті Ха а б рып, саты-саты ил - и махаббат а, я ни « ауышу а» ол жеткізуге тырыс ан м минні бойында болуы ажетті асиеттерді бірі – «Ихсан мен м ра аба» халі. Б л Алла ты назарыны ж рекке орны ып, с зіміз бен іс- рекеттерімізді Ха а бет б руы болып табылады. Алла а ы ыласпен лшы- лы ету, лдарына шын к ілден шаршамай, ажымай- талмай, ешкімді ренжітпей ж не ешкімге ренжімей лкен иман л ззатымен ызмет ету, лем кітабыны пара тарын о у ж не жаратылысты хал тілін т сіну тек ихсан мен м ра аба т сінігі ар ылы ж зеге асады. Ихсан мен м ра аба т сінігіні байыбына жеткен м - мин шін мір мен лімні м ні артып, бас аша м нге ие болады. Ол адам ранны руханиятынан лес ала бас- тайды. Осы м ртебеге жеткен л зіне берілген барлы м мкіндіктер мен ны ыметті аманат екендігін т сінеді. Алла Та ала лдарыны «малдары мен жандарын» ж н- нат а айырбастап ал ан. Сонды тан сол ман мен жанды Алла ты с зін тарату жолында жомартты пен олдану ол адам шін те дессіз л ззат а айналады. К реген м мин к ілін апылды а жетелейтін р- т рлі т уелділіктерден алыстап, ж регін тек Раббысына б руы тиіс. «Уа, Раббым!Уа, Раббым!» деп жалбарын ан кезде мейірім мен м рхаматты к іліні негізгі болмы- сына айналдыруы ажет. Осындай жо ары сипат а ие бол ан м миндерді тере мейіріміні белгісі ретін- де здеріне ызмет ететін адамдарды бірі – « о амда ы анаты айырыл ан жетімдер мен кедейлер». йткені Алла Та ала пай амбарымыз а жетім мен кедейлермен бірге болып, оларды к зден таса алдырмауды б йырып, 13

К ІЛ БА ЫНАН БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ адамдар а оларды рметіне рызы беріп, ж рдем ете- тіндігін баянда ан. Мейірімді адамдарды с лтаны бол ан пай амбарымыз анаты айырыл ан адамдар а ам ор болу а к іл б лгені соншалы , жетімге ам ор бол ан адаммен ж нн тта атар т р ан ос сауса тай бірге болатынды ын с йіншілеген. рметті о ырмандар! Міне, олдары ызда ы осы кітабымызда сіздерге, жо- арыда айтып ткен м селелерді Раббымызды р саты- мен арапайым т рде сыну а тырысты . Барлы ажыр- айратымыз Алла а ауышуда бірден-бір д некеріміз бо- лып саналатын с йікті пай абарымыз а жа ындап, со ан лайы ты ммет болу. Ол шін, барлы мірімізді рбір с - тін Соны с ннетіне арнау, жан д ниемізді Оны ахла ы- мен безендіру рухани ж не материалды болмысымыз бен абілетімізді сол жолда пида етуді ажет етеді. Ба ыт шы ына сонда ана жете аламыз. Осы ба ыттылы тан з лесімізді алу ниетімен с йікті пай амбарымыз а ж не о ан айна іспеттес бол ан сахабалар мен Ха достарыны рі м нді, рі н рлі насихатын, руханияты мен ізгі істерін ымбатты о ырмандарымыз а сыну а тырысты . Мына, біз мір с ріп жат ан а ырзаман уа ыты р-т рлі діни ж не ахіреттік е бектерді тездетуді ажет ететін ма ызды уа ыт екендігі а и ат. Сонды тан Алла ты бізге берген а ыл, жан, мал мен мір ны ыметін Алла Та аланы ризашылы ы жолында олданып ахіретті жемісіне айналдыруымыз шарт. Ислам шін жасал ан е лкен ызмет – оны сахабалар мен Алла достарыны т сінгеніндей т сініп, лшылы ымызбен, арым- атынас пен ахла кемелдігімен станып, бас алар а жеткізу болып табылады. 14

АЛ Ы С З Осы кітапты жары к руіне к мегін к рсеткен ба- уырларыма ал ыс айтып, ызметтеріні сауабы зілмейтін сада а ретінде Алла Та аланы алдында абыл бол анын тілеймін. Уа, Раббым! Пай амбарды ахла ын бойымыз а сі- іріп, тірі ран а айналуды ж не ихсан т сінігіне сай мір с руді барлы ымыз а н сіп ыл! С йіспеншілігінен к і- лімізге лес бер! Бізді сені жомартты ы мен махабба- ты а толы « лдарым!» деген ілтипаты а ж не Хабибі – пай амбары ны «бауырларым!» деген ілтипатына лайы ыл айсы ! Артымыздан бізге д а ететін ж не екі д ниеде де к зімізді арашы ы болатын рпа алдыруды н сіп ыл айсы ! мин!.. Осман Н ри ТОПБАШ 2010 / Ыстанб л 15



К ІЛ БĦА ЫНАıН ŕБАĵЫТĿТłАŃМШıЫŁЛАŌРЫľŌŗķıľĵśľĹĶłţľĶľ ĒıŕŌŃŃıĽʼnŌļıŁŌ ĒţŁĻśľľţŗĶłĶIJţ Ɋɭɯɚɧɢɠԥɧɟɦɚɬɟɪɢɚɥɞɵԕ ɬԝɪԑɵɞɚɧɟɪɟɤɲɟɧɵԑɦɟɬɬɟɪɦɟɧ ɞԛɧɢɟɝɟɤɟɥɿɩɚԕɵɪɵɛɿɪɛɟɣ ɧɟɝɟɤɿɪɝɟɧɟɬɪɟɬɿɧɞɟɠɟɪɞɿԙ ɚɫɬɵɧɞɚɲɿɪɭɞɿԙɟԙɠɨԑɚɪɵ ɦԥɪɬɟɛɟɞɟɠɚɪɚɬɵɥԑɚɧɚɞɚɦ ԛɲɿɧԕɚɧɲɚɥɵԕɬɵԛɥɤɟɧԕɚɫɿɪɟɬ ɟɤɟɧɞɿɝɿɧɬԛɫɿɧɟɚɥɦɚɭɨɫɵ ԕɚɬɟɥɿɤɬɿԙɚɭɵɪɬɩɚɥɵԑɵɧɫɟɡɿɧ ɛɟɭɠԛɪɟɝɿɧɞɟɚɡɞɚɛɨɥɫɚɫԥɭɥɟɫɿ ɛɚɪɚɞɚɦԑɚɨɪɧɵɬɨɥɦɚɫԛɥɤɟɧ ԧɤɿɧɿɲ $



К ІЛ БА ЫНАН БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ ɏɚԕɞɨɫɬɚɪɵɧɵԙɠɚɧɞԛɧɢɟɫɿɧɟɧ Ȼɚԕɵɬɬɚɦɲɵɥɚɪɵ Ȼɿɪɤԛɧɧɿԙɟɫɟɛɿ Д ниедегі е жо ары м ртебеде жаратыл ан адамны шынайы ба ыты рух а жапа шектіретін тікенектерді жо- йып, иманны л ззаты мен лшылы ты шабытына толы лды мір с руге байланысты. Ол шін міріміздегі іс- рекеттерімізді кемелдігін к регенділік, арапайымды-лы , парасаттылы сия ты асиеттермен безендіруіміз керек. йткені мір шектеулі. Адамны да басы бос емес. Алла ты сына ы шін осы д ниеге келген рбір ф ни бір к ні лім ткелінен ахіретке к шері ха . Осы т р ыдан адам зіне бе- рілген аманатты бос а шы ындамай, жаратылыс хикметіне ж не адами асиетіне жарасатындай мір с руі керек. Адам баласыны санасында ы орта ой мен иыншы- лы тарды е лкені лім мен лімнен кейінгі мірге тікелей атысты. лім – ахіретке апаратын ажетті былыс. лім- ні міндетті ша ыруы келмес б рын ж регімізді з еркіміз- бен ахіретке ба ыттау е ізгілікті іс болып табылады. Алла достары осы парасаттылы ты д рыс ына ал- ма ан адамдарды апылды ына та данып былай дейді: 19

К ІЛ БА ЫНАН БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ «Д ние теріс арап кетіп барады, ахірет болса бізге арай келе жатыр. Теріс кетіп бара жат анны артынан уып, зіне арай келе жат ан а теріс ара ан, м н бермеген адамдар та дандырады». Жаратылыс ма сатын т сіне алма ан, материалды ж не рухани болмысыны сырларына, жаратылысыны тере іне бойлай алма ан адамны негелі мір с руі ж не д ниедегі дірет к ріністерін парасаттылы шы ынан тамашалауы м мкін емес. Жаратылысты а и атына бойлау мір мен лімні ма- ынасын т сінумен байланысты. Б л тек Алла ты н рынан н р ал ан а ыл мен жданны олынан келеді. Рухани ж не материалды т р ыдан ерекше ны меттер- мен д ниеге келіп, а ыры бір бейнеге кірген ет ретінде жер- ді астында шіруді е жо ары м ртебеде жаратыл ан адам шін аншалы ты лкен асірет екендігін т сіне алмау, осы ателікті ауыртпалы ын сезінбеу, ж регінде аз да болса с у- лесі бар адам а орны толмас лкен кініш!.. Адам баласы танымайтын ж не андай о и алармен кездесетіндігін болжай алмайтын белгісіз бір лемге м ж- б рлікпен бару мен жа сы танитын ж не уанышына шын к ілден ай ыратын зіне белгілі бір лемге уанышпен баруды арасында м ні жа ынан лкен айырмашылы бар. Сол себепті д рыс жолда ы адам Алла Та ала а жа- ында ысы келіп, н псі марлы ты ауызды тап, рухания- тын арттыруды амын ойлайды. Сонымен бірге оларды барлы ма саты – Ха Та аланы ризашылы ына сай жан тапсыру. Жаратушымыз осы ізгі адамдар ха ында аятта былай 20 деп б йырады:

БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ 1 «К м н жо , “Раббымыз Алла ” деп, онан со тура жол- мен ж ргендерге аспаннан періштелер т сіп: “ оры па дар да ай ырма дар, сендерге у де етілген ж ма пен уанып м з- мейрам болы дар!” – дейді». (Ф ссил т с ресі, 30) Б л д ниеде ахірет асіретін кеудесінде ар алап ж р-ген м мин немі мына екі ауіпті арасында мір с реді: 1. Д птері жабылып, Ил и сотта ашылатын ткен к ндерді аупі. йткені Кираман-К тибин періштелері- ні м р бас ан д птерлерінде згерту немесе алмастыру м мкіндігі болмайды. Бірден-бір шара – ізгі амалдарды ру- ханиятына еніп, ж регі ртенердей к н лардан жиіркеніп, исти фар ету. Екіншіден, ткен мірінде жаса ан ателіктері шін т у- бе етуі н сіп бола ма, жо па, н сіп болса да абыл бола ма, жо па, белгісіз. Адамды е жо ар ы м ртебеден к н ларды р ал- дыратынды ын Хазіреті М ул н тамаша баяндайды: «И , кешірім бар. Біра , міт с улесіні жары ы ай- да, лды та уалы ы себепті ж зі жары болып, н рла- натындай. ры а ісі шін кешірім берілсе де, жаны аман ал аны шін уанады. Біра у зір болу немесе азына арауылы бо-лу ры шін м мкін бе?» 2. Та дырымызда ы болаша к ндерімізді саны мен сапасы, я ни мірімізді м лшері ж не мірімізде андай о и аларды болатынды ы. 21

К ІЛ БА ЫНАН БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ М минні е лкен аупі Ха Та аланы ризашылы- ына алай ол жеткізу ж не ткен апылды тар мен а-теліктерін алай жа сылы а айналдыру а болатын м -селесі болуы тиіс. Пай амбарымыз r: «Дін – насихат» дейді (М слим, Иман, 95). Сонды тан адамдарды е жа сысы – Алла ты лдарын, Алла а л болу а ша ыратын ж не к ілден Алла а деген с - йіспеншілікті адамзат а жеткізетіндер. З ннун Мысри к ддис сирру былай дейді: «Иманны ш т рлі белгісі бар: 1. М сылмандарды ай ысын б лісіп, к ілді асі-рет тартуы. 2. Юсуф u сия ты жа ындары мен а аларынан тарт- ан азабыны ауыртпалы ын з ж регіне сі іріп, сонда да олар а рт рлі жа сылы жасау а тырысу, олар а жа сы-лы тілеу. 3. Н псі марлар наданды жасап намаса да адам- дар м таж бол ан жа дайларда ж мса тілмен с йлеп ж не жылы ж збен оларды тура жол а ша ыру а тырысу». Осындай асиеттегі лды мірді стан ан Ха дос- тарыны халі мен насихаттары м миндерге лкен ны мет. Ха алдында адірлі м ртебеге ие бол ан Алла достарына деген с йіспеншілікке толы к ілмен мір с ру, оларды руханиятынан лес алуды е ма ызды жолы болып та- былады. М ндай те десі жо к ілге ие адамдарды ха- лін мірімізге лгі етіп, олар а лкен с йіспеншілікпен мойынс нып, іздерін басу а тырысу, олармен рухани бір- 22

БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ 1 ге болу а ол жеткізу ж не оларды к ілдерінен орын алу Ха ты с йіспеншілігіне д некер болады. Ха досы Хасан Басри рахм т лла и ал й бір к ні жол- да кетіп бара жатып уанышты, ж зіне к лкі йірілген бір адамды жолы тырады. Одан: «Ей, бауырым! Сираттан тті ба?» – деп с райды. лгі адам: «Жо », – деп жауап берген со айталап: «Жарайды, ж ннат а барасы ба, лде ж ннам а ба- расы ба? М ны білесі ба?» деп с райды. Адам та ы да: лгі адам а: «Жо » -деп жауап береді. Сол кезде Хасан Басри рахм т лла и ал й «Алла са ан жа сылы берсін! Онда неге сонша к - іл- к йі к ілді? иямет к ніні те атал екендігін мытпа!..» – дейді. Ф дайл бин Иаз рахмат лла и ал й «Адамдар а наси- хат ретінде лім жеткілікті»1 деген хадисті жиі-жиі айтатын. Бір к ні одан бір адам насихат туралы с ра анда о ан: « ке тірі ме?» – деп с райды. Ол адам: «Жо , айтыс бол ан» – деп жауап берген со : «Б л насихат са ан жетпей ме?» – деген. 1. Х йсами, М жмауз-З уайд, Б йрут, Х, 308. 23

К ІЛ БА ЫНАН БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ Ахмет бин Харб рахмат лла и ал й былай дейді: «Жер беті екі т рлі адам а та алады: Біріншісі, осы п ни д ниеде бір жапыра жер шін бауырымен талас ан адам. Б л екеуіне жер зіне т н тілімен: «Сол жерді сенен б ры ы иелері жайында да ойланса шы! К птеген адамдар сол жер бетінде салтанат р ан, біра ол жер ешкімге м гілік дос бол ан емес!» – дейді. Екіншісі, йы тау шін т сегін жа сылап сал ан адам. Жер беті б л адам а да зіне т н тілімен былай дейді: «Ей, адам баласы! Мені бауырымда за уа ыт т сексіз, к рпесіз жататы абірі ді неге есі е алмайсы ?!» К іл с лтаны Хазірет М ул н ддис сирру мір де- ген орды Ха Та аланы ризашылы ына сай олдану шін мынадай ке ес береді: «Б гін істейтін істі ерте ге алдырма. Есі ді жинап, ахірет оржынына тас емес, с лтандар мен патшалар а сынылатын нды г у арларды (ізгі амалдарды) толтыр! Со ында сен де м ны т сінетін боласы , онда азірден бастап есі ді жиып, а ыр ы к нді, я ни ахіретті азірден бас- тап к р. Есі ді жиып, істі а ырын азірден бастап к руге тырыс. А и атты, ахіретті к ретін к зі ді апылды пен, н п- сіні марлы тарымен со ыр ылма! Болаша ты к рген адам ба ытты. Ондай адам Ха жолында ж рген кезде еш ашан с рінбейді, таймайды, ас- амайды. Ая ы ны тай анын, с рінгенін аламаса , к міл адам- 24

БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ 1 ны ая ы бас ан топыра ты к зі е с рме етіп жа ып, соны жолымен ж р! Есі ді жиып, мір деген оры ды б гінге емес, бола- ша та ы ж ннатт а ж не Ха ризашылы ына ол жеткізу шін жина! Ей, сапарды жа сы к ретін адам! Жолын ойлап, баратын жерін есептеп, болаша ты ойлайтын адамды ана жолаушы деп атайды! Адамны к ш- уаты, алауы олынан алын ан со , д - ниемен оштасатын с т келіп, лімні т за ына т скен кез- де барлы ы бітеді. Сонды тан есі ді жиып, мір орын шы- ындап, ажал а араластырма! Сені барлы к ш- уаты – табыс табатын мір оры мен ол жеткізген ізгі амалдары . К шті, уатты кезі де осы д ние мірін жа сы пайдалан, олы да ы м мкіндікті жібе- ріп алма!..» Ш йх Са ди де «Бостан» деген хикметке толы кітабында осы д ниелік мірді апылды пен бос а ж мсамау керектігі туралы былай деген: «А ылды болса , барлы н рсені ма ынасына іл!.. йткені к рініс жойылады, біра ма ынасы алады. Ахі- рет азы ын тірі кезі де зі тап! йткені сен лгеннен ке- йін туыстары тойымсызды танытып, са ан зі дей ізгілік жасамайды. олы да ы ны меттерді сау кезі де зі бер! Сен л- геннен кейін олардан айырыласы , ие бола алмайсы ! Азап шеккі келмесе, абірде азап шегіп жат андарды есі е ал! 25

К ІЛ БА ЫНАН БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ Б гін азына олы да т р ан кезде ажетті орындар а те- зірек ж мса, ерте ге алдырма! йткені ерте олы да ы кілттен айырыласы . Азы ы ды зі алып бар. лгеннен ке- йін туыстары мен артта ал ан достары са ан жеткі-лікті м лшерде мейірімділік к рсететеді деп міттенбе! О д ниеге азы ын зі алып бар ан адам лкен ны мет- ке ол жеткізеді. йткені сен шін ешкім з ар асын а- сымайды, тек з олы мен асисы . Есігі е бір бишара келсе, олын бос айтарма. Алла бе- тін рі ылсын, б лкім, бір к ні сен де бишара болып, ркімні есігін а уы м мкін! К міл адам зіні де бір к ні бас алар а м таж бо- латынды ын ойлап, м таж адамдар а береді. К ілі аяу адамдарды к ілін с ра, олар а ам ор бол. Б лкім, бір к ні сені де сол жа дай а т суі ы тимал. инал ан адамдарды уант. Б лкім, бір к ні сен де жал ыз алып, иналарсы ! Сен бірде е с рау шін ешкімні есігіне бармайсы , осы ан ш кіршілік етіп, есікке келген м таж адамдар а айыр жаса! Б гін махаббат д нін екпеген адам ерте ж ннатта ы туба2 б та ынан жеміс жей алмайды. Ерте ахіретте ж ннат базары ашылатын болады. р- 2. Туба –ж ннатта ы а ашты аты. 26

БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ 1 кім сол жерде мірінде жаса ан істеріне арай а ысын алады. Ол жерге аншалы ты оры ды алып барса , соншалы ты ны метке б ленетін боласы . Егер зиянкес болса , олы нан ялудан бас а еште е келмейтін болады! мірі дегі ткен к ндер ткен ша та алады. Кеткен н рсе айтып келмейді. Е болмаса ал ан бірнеше к ні ді олжа санап, адірін біл. лгендер с йлер болса: «Ей, тірі ж рген адам! Тілі барда Алла Та аланы зікір ет! нсіз алма! Біз уа ытымызды апылды пен ткіздік, сен біз сия ты болма! Шектеулі демі ді Ха Та аланы зікір ету- мен безендіріп, б л мірді бар м мкіндігі деп рі олжа деп к р!» – деп ай айлап, жылар еді. Расул лла r айтыс бол ан салих м миндерді сезіне- тін асіреті мен кінішін былай жеткізеді: «Ж ннат т р ындары еште еге емес, тек д ниеде Алла - ты зікір етпей ткізген с ттеріне кінетін болады!» (Х йс ми, Х, 73-74) Ал ж ннат а кіре алма андарды кініштері андай болма ?! Хазіреті Имам азали бір м минні к нделікті мірін жиі-жиі есепке тартуы керектігін айтып, былай ке ес береді: «Бір м мин та намазын о ы аннан кейін ж не сол к нді 27 бастамас б рын, аз уа ыт н псімен жеке алып, онымен есеп- тесуі керек ж не кейбір м селелер бойынша келісімге келуі керек. Сол сия ты саудагер де з аржысынан орта тасына беретін лесі болса, онымен де осындай келісім-щарт а отырады. Осы кезде о ан да кейбір н рселерді ескертуді есі- нен шы армайды. Сонды тан адам да н псісіне мынадай ес- кертулерді айтуы тиіс:

К ІЛ БА ЫНАН БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ « мір – мені байлы ым. мірім біткен со аражатым да бітеді, табыс та, кіріс те болмайды. Біра осы бастал ан к н – жа а к н. Алла Та ала ма ан б гін де м мкіншілік беріп, жомартты жасады. Егер ліп алсам, рине, бір к нге бол- са да кері айтып, рдайым ізгі амал мен жа сылы жасауды алар едім. Ей, лым! айтыс болып, д ниеге айта жіберіл- дім деп ойла. Олай болса, б гін к н а еш жа ындама ж не б гінгі к нні бір с тін болса да бос а ткізбе. йткені рбір с т – ба а жетпес лкен ны мет». Ха досы Р би бин Х йс мні мына бір халі н псіні есеп- ке тарту т р ысында назар аударарлы мысал бола алады: Ол ба шасынан бір мазар ( абір) аздыр ан еді. Ж - регіні атай анын сезген с тте осы абірге кіріп, біраз уа- ыт сол жерде отыратын. Бір к ні д ниемен оштасып, мазарда исти фар мен сада а а м таж болып алатынды ын ойлап, ахіреттегі беретін есебін ойлап, зін жауап а тартатын. Содан кейін: «Оларды біріне лім келе алса: “Раббым мені (д ниеге) айтара г р! Б лкім д ниеде ал ан мал-м лкіммен жа сылы істер істермін” дейді (ол). Олай болуы сте м мкін емес. Б л оларды р айт ан с зі. Олар айта тірілетін к нге дейін артында (д ниеге айтармайтын) бір б геу бар» (М минун с ресі, 99-100) – деген аятты о итын. Мазардан шы ан со з- зіне: « й, Р би! ара, б гін кейін айтарылды . Біра бір к ні осы талабы абылданбайтын, д ниеге кері айтарыл- майтын уа ыт та келеді. азірден бастап алдын алып, ізгі амалдары ды, Алла жолында ы талабы мен ахірет зірлі- гін арттыр» – дейтін. 28

БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ 1 Сондай-а Хазіреті Омарды адам а рдайым зін жа- уап а тартып отыруы ажеттілігі жайында айт ан: «Ил и сотта есепке тартылмас б рын, н псілері ді есепке тарты дар!» – деген ескертуін де рдайым есте са - тау ажет. (Термези, иямет, 25/2459) Сонымен атар Ха достарыны м сылмандар а бер- ген кейбір ке естері адам к нделікті мірде зін алайша таразылап, есепке тарту керектігіне атысты тамаша лгі бола алады: 1. Б гін та ерте мір пара ын алай ашты ? Са ан та- ы бір к н сыйла анын ойлап, Раббы а ш кіршілік етті бе? Осы жа а к нде Раббы а лшылы у де ді жа алады ба? 2. Алла Та ала сені та с ріде исти фар а ша ыр анда сен сол уа ытта толып-тасы ан ил и рахым мен ма ри- фаттан аншалы ты пайдалана алды ? лде жа быр там- шыларыны жар тастан бос а а анындай, сол арнайы сый с тін бос а жіберіп алды ба? Расул лла r былай деген: «Раббым т нні со ы штен бір б лігі кірген кезде, д - ние к гіне т сіп: “«Кім ма ан д а етіп жатыр, д асына жауап берейін ( абылдайын), Кім менен бір н рсе с райды, соны берейін, кім менен кешіріv с райды, оны кешірейін” дейді» (Б хари, Т ухид, 35, Т ;жуд 14, Д ауат 13;М слим, М с2фирин, 166). 3. Та с ріні ф йзін к н бойы сезіне алды ба? Б гінгі мірі де аншалы ты Алла ты зікір етіп, есі е алды ? 29

К ІЛ БА ЫНАН БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ 4. Азаншыны «Хайя алассала !» деп ша ыр анын ес- тіп, анша намазы ды жама атпен о ыды ? Намазда т к- бірлерді, иямды (тік т руды), ира атты, р ку мен с ж- делерді Ха ты ала анындай, я ни бар болмысы мен, рух пен т нні йлесімділігімен орындай алды ба? 5. Б гін сені тырна ына т сірген немесе т сіруі ы тимал марлы тар а арсы т ра алды ба? Алла Та ала тыйым сал анымен, сені бойы да ы жа ымсыз хал- ареттерден жданы мазасызданды ма? Сол шін кініп жылады ба? 6. Б гін тілі ді бос рі бес с здерден, тірік- сектен, айбат пен таластан немесе біреуді к іліне тікен адау-дан са тай алды ба? 7. Б гін сен шін жаратыл ан лемдегі сем рнектелген ж лдыздарды, к кті шексіздігін, жер бетіне жары шаш- ан к н мен айды, топыра тан шы ан сімдіктерді т р- лі-т сті жапыра тары мен г лдерін, т р, т с, д м мен пі- шін жа ынан сан алуан жемістерін, бірнеше апта ана мір с ретін к белектерді анатында ы шебер рнектерін, адам- ны жаратылуында ы ибратты кезе дерді ойлап, ил и к - ріністер мен дырет іздерін ж не осыларды «хал тілі» деп аталатын сырлы да хикметті с здерін т сініп, жаратылысты пен былыстарды к іл к зімен тамашалай алды ба? лемдегі ил и дірет к ріністерінен ибрат алып, к ілі ді байытты ба? 8. Б гін Жаратушы шін жаратыл андар а мейіріммен, мархаматпен, с йіспеншілік назарымен арай алды ба? 9. Б гін Алла ты са ан сыйла ан ны меттерін кімдер- мен, аншалы ты б лісе алды ? 30

БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ 1 10. Б гін бір м минді уантуды рухани л зз тін сезе алды ба? Бір ай ылыны ж батып, к лдіре алды ба? К ілін таба алды ба? 11. Б гін бір жетімні басынан сипай алды ба? 12. Б гін нау асты к ілін с рап, жаназаны шы арып сала алды ба? 13. Б гін к ршілері мен айнала да ы м таждар а арай алды ба? Аш жат ан к рші ні , суы тан то ан би- шараларды аянышты к йлері ж регі ді сыздатты ма? 14. Жер бетіні ай жерінде болса да, з лымды а шы- ра андарды ай ысын б лісті бе? Б гін з лымды а шы- ра андарды , жетім-жесірлерді асында болып, оларды иыншылы ын б лісе алды ба? Ж регі солармен бір- ге сыздады ма, к зі оларды иыншылы ынан жасарды ма, оларды ауыртпалы ы ж регі ді ауыртты ма? 15. Б гін аштарды тоюы, нау астарды сауы уы, а- рызды астында алып инал андарды азат болуы шін талпынып, д а етті бе? 16. Б гін л ха ына, тіпті жануарларды ха ына м - ият бола алды ба? Есігі дегі ашы ан мысы пен итке де жауапты екендігі ді ойлады ба? 17. Б гін идаят а (тура жол а) м таж адамдар а ті- лі мен, халі мен немесе ж регі мен аншалы ты к мек- тесті ? Оларды тура жол а ша ырып, жаманшылы тан са - тандырып тура жол а келуіне д а етті бе? Олар а з хал- арекеті мен болса да «м сылман болмысын» к рсете алды ба? 31

К ІЛ БА ЫНАН БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ 18. Б гін ке ні , шеше ні , туыстары ны ал жа - дайын с рап, к ілдерін аулады ба? Егер олар ахірет- ке к шкен болса, рухына арнап ран о ып оларды ізгілік- пен есі е алды ба? Оларды ескі достарына аншалы ты адалды к рсетті ? 19. Б гін танитын-танымайтын барлы адамдар а Алла шін с лем берді бе? Жылы ж зді сада а санап, адамдар а к лімдеп арай алды ба? 20. Б гін анша адаммен дос болды ? анша досы мен досты ы ды ны айтты ? 21. Б гін жолдан адамдар а б гет болатын бір н рсені алып тастады ба? 22. Б гін отбасы а к іл к зімен арап, оларды ж н-нат ба шасы екендігін т сініп, сырт ы жа ымсыз ы палдан зі ді са тай алды ба? 23. Алла ты са ан аманат ретінде берген балаларына т рбие мен деп жайында не йретті ? Алла пен Расулына, пай амбарлар мен улиелерге деген с йіспеншілікті ж рек- теріне орны тыра алды ба? Оларды Ислам ахла ынан ріл- ген т л алы а ие етуге тырысты ба? Оларды иямет к -ні сен шін не абырой, не ай ы болатынды ын ойлады ба? 24. Егер йде отыр ан йел болса , ж байы ды жылы ж збен, с йіспеншілікпен аттандырып, хала рызы келуі шін д а етті бе? Кешкісін та ы да жылы ж збен, жылы с збен арсы алып, к ілін тауып, п к рі негелі отбасы болу а тырысты ба? 25. Егер йді ожайыны болса , ж байы мен бала- лары а аншалы ты мейіріммен арады ? Сені олар а 32

БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ 1 алдыратын е лкен м ра – ахіырет м расы екенін ойлап, оларды д ние мен ахірет ба ытына ол жеткізулері шін, оларды рухани дамуы шін аншалы ты ажыр танытты ? 26. «Тарих – халы ты жады». сірген балалары – Отаны ны болаша ы. Олар а дініні , иманыны , Ота- ныны аманат екендігін т сіндіре алды ба? Б л ж ннат отанды біздерге сыйла ан аталары ды ж не Отан шін жан берген ш идтерді, оларды иман к шін есі е т сірді бе? Алла ты е лкен ны ыметі болып саналатын ран, к к- ті жа ырт ан азан мен еркін жербіреген туымыз бізді е лкен ата -абыройымыз екенін т сіне алды ба? 27. Б гін адамзатты к бі н псі марлы ты ы па- лында болмысынан ажырап жат ан кезде сен рухани бол- мысы ды са тап ала алды ба? Отбасы м шелерінен бас- тап зі жауапты болып табылатын адамдарды уа ытты фитнасы мен жаманды ытарынан ор ау шін андай шара- лар олданды ? 28. Б гін басы да ы кемшіліктер мен жа ымсыз іс- терден арылу шін Ха досына ж гінді бе? Б гін Алла досымен немесе салих адамдармен бірге болу а тырысты ба? Са ан, н псі е намаса да Ха Та аланы ризашылы ы шін рдайым шынды ты айтатын салих та адал дос таба алды ба? Пасы тармен, б за ылармен бірге болудан ж гері ді са тап алу а талпынды ба? 29. Б гін білімі ді арттыратын, парасаттылы ы ды да- мытатын андай да бір ызмет немесе рекет жасады ба? Расулулла ты негелі іс- рекеттеріне мойынс нып, хикмет- ті іздеуге шы ты ба? Осы руханилы пен ізгілікке ие болу шін талпынды ба? 33

К ІЛ БА ЫНАН БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ 30. Б гін табысы ны , тама ы ны , ішкені ні , киге- ні ні халал ма, к м нді ма, харам ба деп назар аударды ба? Харамдардан са тану т сінігін іс- рекеттері де жады да статы ба? 31. Б гін са ан жаманды жаса ан, д рекі атынас ан адамды кешіріп, о ан ізгілік жасады ба? 32. Б гін са ан Алла ты е лкен ны ыметі болып табылатын ран К рімнен анша бет о ыды ? Ол жерде са ан айтыл ан ке естерге ла асып ажетінше амал ет-ті бе? 33. Б гін айтыс болу ы тималды ын, кебінделіп абірге жерлену м мкіндігін, барлы отбасы м шелері мен туыстары ны сені абірге тастап кейін айтатынды ын, абірде тек иманмен, амалы мен ана алу ы тималды ын ойланды ба? Б л мір кітабында апылды пен ж не бос а ткізген с ттері шін аншалы ты кініп, к рсінетіндігі -ді ойлады ба? лшылы тары мен іс- рекеттері е осы т сінік бойынша ба ыт беріп, шынайы т убеге келді бе? 34. Б гі мір пара ы ды алай ашты , алай жапты ? Кираман-К тибин періштелері онда не жазды? лкен есеп бе- ретін к ні б гінгі пара ы ны есебін бере аласы ба? 35. орыта айт анда, б гін р с т мірі ні таусылып бара жат анды ын, рбір іс- рекеттері ні ба ылау ар ылы ада алан анды ын ойлады ба? ткізген 24 са ат а есеп жа- сап, н псі ді жауап а тартты ба? Аталарымызды «Адам жадында ысы мыт болады» де- ген анатты с зі бар. ткен уа ыт мыту а т уелді адам жа- дынан к птеген ерекшеліктерді бірге алып кетеді. Сонды тан 34

БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ 1 мыт бол ан жа сылы тарды еске алу мен жо алтып ал ан асиеттерімізді к ілімізде жа арту шін анда-санда осы- ларды ойлап ж руіміз керек. Б л турасында Ха достарыны хал, арекет пен ке- естері, ба а жетпес нды азына. йткені мірімізді у- лиелер сия ты ж рек сергектігімен ткізу, к н сайын ткіз- ген жиырма т рт са атты иман т р ысынан назарда стау ар ылы м мкін болады. Яхия бин М аз рахмат лла и ал й иді мына мін - ж ті бізге барлы жа ынан лгі боларлы к іл сергектігін к рсетеді: «Ей, Алла ым! Т ндер тек са ан жалбарынумен, мін - ж т етумен м нді болады. К ндіздер тек са ан жасалатын лшылы тар мен ізгі амалдармен м нді болады. Д ние тек сені еске алумен ж не жарат андары ды ойла- умен м нді болады. лімнен кейінгі мір тек сені кешірімі мен м нді болады. Ж ннат тек сені к ркем дидары мен семдікке ие болады». О, Раббым! Бізге осы ма ынада лды мір с ріп, мір орымызды разылы ы а сай, орынды олдануды н сіп ыл!.. мин!.. df 35



К ІЛ БА ЫĦНАН БıА ŕЫТĵТАĿМłШŃЫЛıАРŁЫŌľŌŗķıľĵśľĹĶłţľĶľ ĒıŕŌŃŃıĽʼnŌļıŁŌ ĠőĻķśŁĶĻ Ɋɭɯɚɧɢɬԝɪԑɵɞɚɏɚԕԕɚԕɚɭɵɲɭɞɵԙɟԙɬɭɪɚ ɠɨɥɵɛɨɥɵɩɫɚɧɚɥɚɬɵɧɢɥԥԣɢɫԛɣɿɫɩɟɧɲɿɥɿɤ ɩɟɧɦɚɯɚɛɛɚɬԕɚɠɟɬɭԛɲɿɧɚɥɞɵɦɟɧ ɤԧԙɿɥɞɿɏɚԕɬɚɧɚɥɵɫɬɚɬɚɬɵɧɧԥɩɫɿɧɿԙ ԕԝɦɚɪɥɵԕɬɚɪɵɧɚɧɚɪɵɥɬɵɩȺɥɥɚԣɬɵɡɿɤɿɪ ɟɬɭɚɪԕɵɥɵɬɚɡɚɪɬɭɤɟɪɟɤɫɨɧɞɚԑɚɧɚɤԧԙɿɥ ɚԕɢԕɚɬɩɟɧɫɵɪɥɚɪɞɵԙɚɣɧɚɫɵɛɨɥɚɚɥɚɞɵ ɏɚԕɬɵԙɤԧɪɤɟɦɞɿɝɿɧɟɚɣɧɚɛɨɥɚɬɵɧɞɚɣ ɬɚɡɚԥɪɿɩԥɤɠԛɪɟɤȺɥɥɚԣɌɚԑɚɥɚԑɚ ɚɩɚɪɚɬɵɧɟԙɥɚɣɵԕɬɵɫɵɣɥɵԕɛɨɥɚɞɵ Ɋɚɛɛɵɦɵɡɛɿɡɞɿԧɡԕԝɡɵɪɵɧɚԕɚɛɵɥɚɥɭɵɞɚ ɨɫɵ©ɩԥɤɠԛɪɟɤªɚɪԕɵɥɵɠԛɡɟɝɟɚɫɚɞɵ $



К ІЛ БА ЫНАН БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ ɏɚԕɞɨɫɬɚɪɵɧɵԙɠɚɧɞԛɧɢɟɫɿɧɟɧ Ȼɚԕɵɬɬɚɦɲɵɥɚɪɵ ɉԥɤɠԛɪɟɤ Ил и хикметтерді д рісханасы болып саналатын осы сына лемінде Раббымыз бізге, лдарына а и ат а жеткі- зетін к птеген себептер берген. Ол тура жолды к рсететін ил и кітаптар, пай амбарлар мен улилер, рдайым адам- затты шынды пен а и ат а жетелеп, Алла Та аланы «ж н- нат а ша ыруына» елшілік жасауда. йткені Раббымыз: «Алла лдарын Дарус-С л м а (ба ыт мекені ж н- н тка) ша ырады...» (Юнус с ресі, 25) – деп б йырады. рине, рбір ша ыруды абылдау шарты, рбір ны метті ны бар. Раббымыз осы нны не екендігін мына аятта былай баяндайды: «Сол к ні мал да, бала да пайда бермейді. Тек Алла а п к ж рекпен келгендер ( ана пайда к реді)» (Ш ара с ресі, 88-89). Таза ж рек – к н лардан арылып, таза айна сия ты Ха ты к ркем сипаттары к рініс табатындай к йге енген ж рек. Ха Та ала лыны ж регінде к ркем сипаттарыны к ріністерін к рген кезде оны с йіп, о ан разы болады. 39

К ІЛ БА ЫНАН БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ Раббымызды ж ннат ша ыруына ж не сыйлайтын шек- сіз сыйларына лайы болу шін к н лардан аула болып, ж регімізбен Ха а бет б руымыз шарт. йткені Раббымыз бізден ил и сипаттар к рініс табатын к іл, я ни п к ж рек алайды. Хазіреті М ул н ні М сн уиінде бір исса бар: Хазіреті Юсуф а те алыс жерден, ж регі с йіспенші- лікке толы бір досы келіп она болады. Олар бала кездері- нен шынайы дос бол ан еді. Досты жасты ында бірге жат- ан болатын. Хазірет Юсуф аз уа ыт онымен с йлескеннен кейін: «Айтшы ане, досым, бізге бар ан жері нен андай сый келді ?» – деп, астарлы т рде с ра ояды. она ы б ан атты ялып, не айтарын білмейді. Со- ында ойын мынадай шынайы с здермен айтады: «Са ан сыйлы алу шін мына ф ни лемде к птеген н рселерге арадым. Біра ешбірі ма ан намады, ешбірін са- ан лайы деп таба алмадым. Сыны алтынды алтын орына немесе бір тамшыны те ізге алайша сый ретінде алып кел- мекпін? Сені демілігі е те келетіндей Мысыр еліні ам- басында жо андай д н бар? Са ан келетін сый тек сені с лулы ы а те болу керек. Сол себепті мен амалсыздан са- ан к ілді н ры сия ты п к, жар ын айна келіп сынуды ж н к рдім. К н сия ты к к аспанны н ры бол ан Юсуф! Са ан к іл н рынан бір айна алып келдім, со ан ара ан сайын зі ні к ркі ді к ріп, та аласы . К ркем ж зі ді онда к рген сайын Раббы ны сендегі к ркем к ріністерін та- машалайсы ж не мені де есі е аласы ». 40

БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ 2 она осыны айт аннан кейін отыр ан орынды ыны астынан бір айна шы арып, Хазіреті Юсуф а сынады: Хазіреті М ул н былай жал астырады: «Жаратылысты айнасы не? Жаратылысты айнасы жо . (Сен арадан шы анда алар сені Жарат ан, осыны жа сы біліп ал) Ей, Ха ашы ы! Егер а ылды болса , Ха ты зырына “ештік” апар (я ни л екені ді, одан бас а еш - ны жо екенін жа сы ын)». Ма рифат (Алла ты тану) – жарат анды табу мен Ха Та аланы ре іне бояну. К ктегі б лттарды , дарияда ы суды з ре і жо , оларды т рлендіріп т р ан аспанда ы К н. Сен де н псіні марлы тарынан арыл, ештік сезімге б лен! йткені рбір ил и к ріністерді кемелдігі, жо ты - а жеткеннен кейін басталады... Алла Та ала а дос бол ы келсе, досты асына р ол бару а болмайтынды ын біл. Дос а р ол бару диірмен- ге бидайсыз бар анмен те . Алла Та ала махшар к ні лда- рына: « иямет к ніне андай сый келді дер?» – деп с ра- аннан кейін былай дейді: «Сендерді ал аш жарат ан кезіміздегідей р ол, азы сыз, жал ыз, м таж к йде келді дер. ане, айты дар, иямет к - ніне андай сыйлы келді дер? лде сендерде д ниеден ахі- ретке айту, Алла ты зырына шы у міті болмап па еді? ранны иямет ха ында ы хабарлары сендерге бос гіме болып к рінді ме?» 41

К ІЛ БА ЫНАН БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ Ей, е тамаша сипатта жаратыл ан адам! Ол досты есігіне осындай р к ілмен алай ая басасы ? Б л ф ни д ниеде аз да болса й ыны, ішіп-жеуді азай- тып, Ха пен ауышатын уа ыт а бір сый зірле!». d лды міндеті – ил и лылы пен діретіні ше- кісіздігі алдында еште еге жарамайтынды ын, лсіздігін т сіне білу. йткені Раббымыз – барлы н рсені иесі рі жаратушысы. Сонды тан Ол барлы жаратылыстан дара. Оны азынасына, О ан апарылатын сый жо . Ол барлы деміліктерді бастауы, абсолютті к ркем. Сонды тан жа- ратылысты ішіндегі е к ркем рі е нды н рсе – Ха Та аланы с лулы ына айна болатындай таза рі п к ж рек. Алла Та ала а алып бару а лайы ты сый, Раббымызды біз- ден ала ан н рсесі «п к ж рек». Б л турасында а ын мына шума тарында тамаша суреттейді: «Ей, зергер! Сенен ешкім алтын мен к міс с рамайды. Мал мен бала пайда бермейтін есеп к ні тек п к ж ректі ана та- лап етеді». П к ж рекке ие бол ан салих л жасырын н рселер- ді барлы ы жары а шы атын есеп к ні Алла Та аланы , Оны Расулыны ж не барлы лемні зырында мас а- ра, арабет болудан аман болады. Ол к нні иыншылы ы, ауыртпалы ы мен жапасынан да тылады. Расул лла ”r: 42

БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ 2 «Алла ым! Сенен дінде табанды болуды тілеймін... Шын- шыл тіл мен п к ж рек тілеймін...» – деп, Раббысына мін ж т ететін. (Термези, Д ауат, 23/3407) Осыншама ымбат саналатын ж ректі ф ни рі ткін- ші марлы тар а т т ын ыл аннан бетер ор ынышты апылды бола ма? Ха Та аланы ризашылы ына ауы- шуды жал ыз д некері болып саналатын ж ректі к н - лармен кірлетуден лкен б лекет бола ма? Ж регі лас бол аннан кейін т нді, сырт к ріністі тазалауды м ні бола ма? Б рын ы моншаларды ма дайшасында мынадай бір шума ілінген екен: Мінезі п к болмаса, жа сылы к тпе сен сабыннан, Алдымен ж регі ді тазарт, сосын т ні ді! П к ж рек, ішінде иман н ры жар ыра ан, жалтыр да м лдір жары сия ты болады. М мин адам ж регіндегі осы н р ар ылы д рысты атеден, жа сылы ты жаманды тан, а и атты жал аннан, халалды харамнан ажыратады. Б ан сезімтал ж рекке ие, к зі жасты, к ілі м ды, сезімтал саха- ба У бис бин Маб д t осы ан тамаша лгі бола алады. Б л м б рак сахаба былай баяндайды: Бір к ні Расул лла ты r алдына бар ан едім. Ма ан арап: «Жа сылы не деп с рау а келді ба?» – деді. Мен: 43

К ІЛ БА ЫНАН БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ «О, Расулалла ! И » – дедім. Сол кезде Ол былай деді: «Ж регі е ара! Ізгілік – са ан сай келетін ж не істе- гені ді ж регі ма лда ан іс. К н болса іші ді тырнап, бас алар са ан істе деп аншалы ты п туа бергенімен, іші нен к м н тудыратын н рсе».3 С йікті пай амбарымыз осы дара сахабасына ізгілік- ті , жа сылы ты , ха пен айырды не екенін ж регіне арап білуге болатынды ын айт ан. Сонды тан к н мен тойымсызды тардан со ы алма ан п к ж ректі жа сы мен жаманды ажырата алатынды ы баяндалады. йткені п к ж рек а и атты жа ылмайтын ба даршысы. Оны тазалы ына н сан келтіріп, нау астануына себеп болатын н рселер, апылды , н псіні марлы тары ж не к н лар болып табылады. Хадис ш рифте Пай амбарымыз r былай деп б йырады: «М мин бір к н жаса ан кезінде ж регінде бір ара н кте пайда болады. егер сол к н ні дереу тастап, т убеге ке- ліп, исти фар айтатын болса ж регі тазарады, б ры ыдай жар ырап т рады. Олай істемей, к н жасауды жал асты- ра беретін болса, ара да тар бар ан сайын к бейіп, а ыры ж ректі толы жабады. Міне, Алла Та аланы : «Олай емес. Олар – істеген ылмыстарыны кесірінен ж ректері маттасып арайып кеткендер» – деп баянда аны осы н рсе» (М таффифин с ресі, 14; Термези, Т фсир, 83; Ибн М ж , З д, 29; Ахмед ІІ, 279) 3. Ахмед бин Ханбал, М сн д, Ыстанб л 1992, ІV, 227-228. 44

БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ 2 Хасан Басри рахмет лла и алй и былай деп насихат айтады: «Ж рек алты н рседен шіріп, б зылады: 1-Т убе жасармын деп міттеніп к н жасаудан. 2-Білім алып ажетінше амал етпеуден. 3-Іс- рекеттерде ы ыласты болмаудан. 4-Алла ты берген ны меттерінен пайдаланып ш кір- шілік жасамаудан. 5-Алла ты жарат андарыны арасында б ліп берген рызы ына разы болмаудан. 6- ліктерді к міп олардан ибрат алмаудан». Ж рек ішіндегі ортаны ы палында алады. Жа сы- лы пен, айырмен бірге болса, жа сы к ріністерге ие бо- лып, н рланады. Жаманшылы пен жа ымсыз н рселерге шыраса, керісінше жаманды тар сер етіп, оны арайтады. Риуаят бойынша ж ннаттан келіп, Ибра им u тара- пынан тауафты бастау а белгі болсын деп, а баны бір б рышына орналастырыл ан ата ты «Хажар л су д» та, адамдарды к н лары мен ж регіні аралы ынан туын- да ан жа ымсыз серінен арайып кеткен.4 Хажар л л- су д « ара тас» деген ма ынаны білдіреді. Алайда б л тас ж ннаттан шы ан кезде ардай аппа болатын. Біра уа- ыт те келе оны ста ан адамдарды к н ларынан ара- йып кеткен. Б л тек Хажар л су дты к рініп т р ан жа ы 4. ара ыз. Термези, 49/877; Ахмед, І, 307. 45

К ІЛ БА ЫНАН БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ арай анды ын, а баны абыр асына ара ан жа ыны лі ппа бол анды ына атысты к птеген риуаяттар бар.5 Адамдарды к н лары тасты зіне осынша сер етіп, арайтатын болса, су сия ты ортасыны бейнесі мен т сіне боялатын ж рекке аншалы ты сер ететіндігін ойлау ке- рек?! Олай болса, ж ректі тазалы ы мен п ктігін са тау шін к н ларды жа ымсыз ы палынан барынша са тану ажет. Ж рек к н ні да тарынан бден оршал ан кезде а- пылды а салынып, атаяды. Айнаны бетінде пайда бол- ан кірлер мен да тарды уа ыт те келе бейнені сапасын б затынындай, к н ні кірлері де ж рек к зін со ыр ете- ді, жа сы мен жаманды ажырата алмайтындай лсіретеді. С йтіп, бір кезде ж рекке н р беретін иман н ры да с неді. М ндай кеудені ішінде жаназа са та ан абір ш ырынан айырмашылы ы алмайды. Мехмед Акиф айт анындай: Иман ж у рі ил йым андай лы ! Имансыз, кірлі ж рек кеудеге ж к!.. Ж ректі рухани луіні н тижесінде адам жа сылы пен жаманды ты ажырататын е ма ызды абілетінен айы- рылады. Рухты улайтын е лкен к н ларды зі ауырт- палы ы сезілмей жасала беретін болады. Омар бин Абд л- азиз рахмет лла и ал й иді мына бір с здері осы а и атты тамаша к рсеткен: 5. ара ыз, Сайд Бекташ, Фадлул Хажарул су д у Ма ам Ибра им. Б йрут, 1420, 36-38 б; Док. М хаммед Иляс, Тариху М кк тил М к ррамати адим н у хадис н, л-М дин тул-М н уу р 2001, 43 б. 46

БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ 2 «Харам іс от сия ты. О ан тек ж ректері лгендер ол созады. Егер ол соз андарды жаны бар болса, ол отты ысты ын сезінер еді.» Адам баласы материалды ж не ф ни зиян шін к р- сететін сергектік пен ауіпті апылды ына байланысты ру- хани мен м гілік зиян а к рсетпейді. Е ор ынышты а- пылды адамны лі ж ректі бол анына армастан, осыны ауыртпалы ын сезбейді. У б бин М н бби рахмет лла и ал й иді с зі де те м нді: «Адамдар андай та аларлы десе ізші! Т ні лгендер- ге жылайды, к ілі лгендерге жыламайды. Негізінде, е лкен асірет – к ілді луі!». Намазды барынша ы ыласпен о у а тырысатын Фадл бин Аббас t былай дейді: «Шынында осы адамдар а та аламын: балам лген кез- де мы да ан адам келіп к іл айтады. Ал бір уа ыт жама ат- пен намаз о и алма аным шін ешкім келіп к іл айтпайды, ай ыма орта таспайды. Ант етемін, бір уа ыт жама атпен бірге болма аным мен шін лкен алым рі салих баламны лімінен де лкен ай ы». Осы а и атты барынша жо ары де гейде т сінген Ха достары д ниелік ф ни зиян а ара анда, ахіреттік рі м - гілік мірге атысты зиян шін сезімтал болуды ал а ояды. Ха достарыны к ілдерінен тасып, м б рак ауызда- 47 рынан шы ан насихат т сінігі бар адам шін ж рек айнасы- ны бетінде жинал ан лас да тарды с ртіп, на ыз п ктігі мен тазалы ына айта ауыштыратын ф йзді с здер болып табылады. улиелерді осы руханияты мен рахымшылы

К ІЛ БА ЫНАН БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ демінен тек Алла ты а арына шырап, атайып ал ан, атыгез, н сіпсіз ж ректер ана ма р м алады. йткені м ндай жа дай а душар бол андар а, Алла ты улилерін былай ой анда, пай амбарлар насихат айтса да пайда болмайды. Ж ректері к н ні кірінен толы ымен арайып, рухани санасы то ырау а душар бол андар а и атты т сіне алмайды. бу Тураб н-Н хш би былай дейді: « арай ан ж ректі ш т рлі белгісі бар: 1) Адамны к н лары шін иналмауы. 2) лшылы тар мен ізгі амалдарыны к ілге л зз т ялатпауы. 3) Насихатты сер етпеуі». Жан д ниемізді осы жа дай а шырамауы шін Раб- бымыз жіберген идаят к рсетуші асиетті кітаптарды, пай- амбарлар мен пай амбарларды м рагері болып саналатын улиелерді ж рекке н р беретін ф йзді насихаттарына р- метпен арауымыз керек. Хазіреті М ул н ддис сирру былай дейді: «Ізгі де адал адамдардан алыста алып, д ние мар- лы пен н псіге ерген адам лемні с лтаны болса да, ол на ыз лік». бу м м ні t риуаят бойынша Расул лла r былай деген: «Л ман Хакім лына: « алымдарды (ж не арифтерді ) 48

БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ 2 м жілісіне атыс! Хикмет иелеріні с здерін ты да! йткені Алла Та ала алай лі жерді мол жа бырмен тірілтсе, солай лі ж ректі де хи мет н рымен тірілтеді». (Х йс ми, І, 125) U Ж ректі рухани саулы ын са тау немесе нау ас ж рек- ті сауы тыру шін ажетті рекет туралы ж ректі жарат ан Жаратушымыз былай деген: «...Біліп ойы дар, ж ректер тек Алла ты зікір ету- мен ана тынышталады» (Ра’д, 28). Денені с лтаны болып саналатын ж рек Алла ты зікірімен тіріліп а ты арадан ажырата алатын н р а ауыш ан кезде, зіні ол астында ы барлы м шелерге орынды б йры береді. А ыры Ха Та а- ла разы болатын л а айналады. Алла ты зікір етуді мірлік м нін жа сы т сінген к -міл м ршидтер немі к ілді Алла ты зікір халінде болу керек- тігін айтады. Яхия бин М аз рахмет лла и ал й и былай дейді: «Алла ты зікір ету ар ылы к ілдері ді тазала дар, йт- кені апылды к ілді тез басып алады». Расында, ж ректен Ха Та ала а ауышуды тура жолы болып табылатын Алла а ашы болу ж не Алла а деген с йіспеншілікке жету шін алдымен жан д ниені к н лардан арылтып, Алла ты зікір ету ар ылы тазарту керек, сонда ана к іл а и ат пен сырларды айнасына айналады. 49

К ІЛ БА ЫНАН БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ Ф дайл бин Ияз рахмет лла и ал й и былай дейді: Алла Та ала т нде уа ында былай дейді екен: «К ндіз мені с йетіндерін ал а тарт андар айда? р ашы с йіктісімен о аша ал анды натпай ма? Міне, Мен осы с тте зырымда Менімен с йлескен, тамашалау м ртебесінде Ма ан арап с з айт ан достарыма назар са- ламын. Ерте ж ннамда оларды ж зін жар ын етемін»». Риуаят а ара анда Алла Та ала Д уітке u былай деп уахи еткен: «Ей, Д уіт! Т н ара ысы т скенде й ы а батып, Мені есіне алма ан адамны Мені с йем дегені тірік». Ы ылас, шынайылы , ашы ты пен жан к ілден л болып мір с ру шін т нні ф йзінен пайдалану керек. Хазіреті бу Б кірді t айтыс болар алдында Хазіреті Омар а t айт ан насихаттарыны бірі мынадай: «...Ей, Омар! Жа сылап ын! Алла Та аланы т нде орындалуды алайтын кейбір міндеттер бар, б ларды к ндіз орындамау керек. К ндіз істелетін істер де бар, оларды т нде орында ан д рыс емес...» Хазіреті ли t Мысыр а кім етіп та айында ан М - лік бин Хариске жаз ан б йры ында жазыл ан мына бір с йлемдер андай м нді: «Адамдарды пайдасы шін аншалы ты таза ниетпен жаса ан барлы е бектері Алла ты ризалы ы шін бол- са да, сен е о тайлы уа ыттары ды Алла пен з ара да ы 50

БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ 2 істерге арна! Тек Алла ризалы ы шін орындайтын л- шылы тарды е ма ыздысы – Алла ты затына т н бола- тын парыздар. Т нде де, к ндіз де т ні дегі Алла а тиесілі лды лесін бер ж не лы Жаратушы а жа ындататын осы лшылы тарды андай ымбат болса да толы орында!..» Т нде та ат анша лшылы пен ткізетін Бишри Хафи Хазіретінен: «Т нде аз уа ыт тыны пайсыз ба?» – деп с ра анда Ха ашы ы улие мына бір хикметті с здермен жауап береді: «Ха Та ала ткен ж не болаша та ы барлы к н ларын кешіргенімен, Алла ты Расулы r т нде м б рак ая тары іс- кенше намаз о ыса, Ха Та аланы бір ана к н мды кешір- генін білмеген мен алай йы тай аламын?!» К іл с лтаны Хазіреті М ул н да былай дейді: «Ей, Ха а ашы бол ан адам! Т нде аз йы тайтын- дарды , та с ріде к н ларыны кешірілгенін с райтын- дарды атарында бол! Ана рса ында ы н ресте сия ты аз имылдаса , са ан н рлы сезімдер беріледі. Ананы рса ына сас мына тар, иыншылы а толы д ниеден сырт а шы са , жер бетінен де ке , рахат бір лемге шы аны . К ілге намайтын ара ы т нде аншама семдік бар. мір н рі ара ылы пен дос, ара ылы та жасырыл ан. Сен ма ан зі ні рухани лсіздігі мен арама, т н сен шін т н, біра сол т н мен шін та с рі мезгілі. 51

К ІЛ БА ЫНАН БА ЫТ ТАМШЫЛАРЫ Т нні а и атын к рген адам йы тамайды, й ыдан ашады. К птеген н рлы к ілдер, сансыз таза жандар т нді лшылы пен ткізеді. йы тамайды, лшылы жасайды. Алла а жалбарынып, мін ж т ылады. Т н – айыпты демілігіні , рухани семдікті д некері. К ндіз алайша т нге те болма ? Сені пікірі ше т н ап- ара ы азан сия ты. йткені сен т нні халуасыны д мін татпады , т нні а и атыны не екенін т сінбеді ...» Хазіреті М ул н т н уа ында басынан кешірген ашы - ты пен шабытты Диуан К бирінде былай келтіреді: Шарапшы! Тоста анды Алла махаббатымен толтыр! Мас адам а нан туралы айтудан аула бол! К ус р сын, ансын су а барлы ш лдеген к ілдер! Дарияда ж зген ж ндік судан бас а не с рар. Толтыр сол шараптан, ж не толтыр, ж не сын! То тасын т ндер, ей, дос, оны то тат, не болсын! Байла, й ыны шынжырлап байла, тпесін с ттер! Т нні пар ына бара алмайды йы тап жат андар!6 U 6. Диуан К бірден т ркшеге аудар ан: Емін Ышы . (Мармара университеті, Ил ият факультеті. Зей- неткер стаз). 52