تقویم تاریخ صنعت نفت ایران - جلد اول

‫سال ‪1341‬‬ ‫‪ 29‬بهمن‬ ‫سـیروس نقشـینه بـرای شـرکت در نوزدهمیـن کنفرانـس سـالانه انجمـن‬ ‫مه◌ن ادسسفـنیدن محافظـت فلـزات بـه نیویـورک سـفر کـرد‪.‬‬ ‫گزارش فعالی ‌ت شرک ‌تهای عامل کنسرسیوم‬ ‫تولید نفت خام‪:‬‬ ‫میانگین روزانه یک میلیون و ‪ 456‬هزار تولید بشکه‬ ‫صادرات‪:‬‬ ‫‪ ۱۵۰‬فرونـد کشـتی نف ‌تکـش اقیانو ‌سپیمـا ‪ 4‬میلیـون و ‪ 575‬هـزار تـن‬ ‫نفـت خـام بارگیـری کـرد‪.‬‬ ‫حفاری‪:‬‬ ‫جي‪ .‬اي‪ .‬واردر‬ ‫رئیــس هیئت‌مدیــره و مدیرعامــل‬ ‫چا‌ههــای شــماره ‪ ۲۲‬در منطقــه اهــواز و شــماره ‪ ۳‬در ب ‌یبــی حکیمــه‬ ‫شــرکت ســهامی اکتشــاف و تولیــد‬ ‫نفــت ایــران و شــرکت ســهامی‬ ‫بـه نفـت رسـید‪.‬‬ ‫تصفیــه نفــت ایــران‬ ‫تحویل گاز‪:‬‬ ‫‪ 2‬میلیـون و ‪ 117‬هـزار فـوت مکعـب گاز بـه آبـادان و ‪ ۱۳۹‬میلیـون فـوت‬ ‫مکعـب گاز بـه شـیراز‬ ‫‪ 1‬اسفند‬ ‫نصــب ســاخت ســه دســتگاه جدیــد تصفیــه (کاپــر کلورایــد) در▪‬ ‫پالایشــگاه آبــادان آغــاز شــد‪.‬‬ ‫بودجه سال ‪ 1342‬با ‪ 500‬میلیون تومان کسری تصویب شد‪.‬‬ ‫ای‪ .‬دبليــو‪ .‬برليــن‪ ،‬رئيــس امركيايــي شــرك ‌تهاي عامــل نفــت‪▪▪،‬‬ ‫كنار‌هگيــري كــرد‪ .‬او در ســال ‪ 1338‬ش بــه عنــوان كيــي از شــركاي‬ ‫امركيايـي بـه ايـران آمـد و چندمـاه بعـد رئيـس شـركت‌هاي عامـل شـد‪.‬‬ ‫پــس از او‪ ،‬جــي‪ .‬اي‪ .‬واردر (‪ )J. A. Vardar‬انگليســي كــه ‪ 14‬درصــد‬ ‫ســهام كنسرســيوم را نمایندگــی م ‌یکــرد‪ ،‬بــه جــای او منصــوب شــد‪.‬‬ ‫‪ 2‬اسفند‬ ‫تولید روزانه نفت خام در مسجدسلیمان ‪ 56904‬بشکه‬ ‫‪ 8079‬بشکه‬ ‫تولید روزانه نفت خام در لالی‬ ‫‪13640‬بشکه‬ ‫تولیدروزانه نفت خام در هفتگل‬ ‫‪ 343101‬بشکه‬ ‫تولید روزانه نفت خام در نفت‌سفید‬ ‫‪ ۶‬اسفند‬ ‫هیئـت وزیـران بـه پیشـنهاد رئیـس هیئت‌مدیـره شـرکت ملـی نفـت و‬ ‫موافقـت وزارت دارایـی‪ ،‬بـا انتخـاب دوبـارة فـؤاد روحانـی و رضـا فـاح بـه‬ ‫سـمت هیئت‌مدیـره شـرکت بـرای چهـار سـال موافقـت کـرد‪.‬‬ ‫‪399‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫‪ 24‬اسفند‬ ‫چـاه شـماره ‪ 3‬ب ‌یبـی حکیمـه بـه نفـت رسـید و پـس از آزمایـش معلـوم‬ ‫شـد‪ ،‬ایـن چـاه تـوان تولیـد روزانـه ‪ 27‬هـزار و ‪ 700‬بشـکه نفـت را دارد‪.‬‬ ‫کنگره حزب زحمتکشان در اصفهان‪ ،‬پشت تریبون بقایی در حال سخنرانی (‪1341‬ش)‬ ‫‪400‬‬

‫‪ 1342‬شمسی ‪ 1963 /‬میلادی‬ ‫شهر نفتی در تهران‬ ‫بـه گـزارش روزنامـه انگلیسـی تهران‬ ‫درآمد نفت‪ 388 ،‬میلیون دلار‬ ‫جورنـال‪ ،‬اجـرای طـرح سـاخت یـک‬ ‫شـهر نفتـی مـدرن و یـک پالایشـگاه‬ ‫حـدود ‪ 60‬درصـد از درآمـد نفـت زيـر نظـر سـازمان برنامـه‪ ،‬بـه▪‬ ‫بــا ظرفیــت ســالانة ‪ 5‬میلیــون تــن‬ ‫در تهـران‪ ،‬نیـاز نفتـی شـمال کشـور‬ ‫برنامـة سـوم عمرانـى اختصـاص داده و باقـي درآمـد نفـت در بودجـه‬ ‫را تأمیــن م ‌یکــرد‪ .‬هزینــة ســاخت‬ ‫جـارى كشـور و زيـر نظـر وزارتخانه‌هـا هزينـه‌ شـد‪ .‬كسـرى بودجـه‪،‬‬ ‫ایـن شـهر نفتـی ‪ 115‬میلیـون دلار‬ ‫بـرآورد و تخمیـن زده شـد‪ ،‬نـه تنهـا‬ ‫از ايـن محـل و چـاپ اسـكناس و ماليـات بـر درآمـد جبـران شـد‪.‬‬ ‫ایـن پالایشـگاه مخـارج ‪ 5‬سـال اول‬ ‫کار خــود را تأمیــن م ‌یکنــد‪28 ،‬‬ ‫شـبكه شـش‌كاناله تهـران ـ سـمنان بـراي نظـارت از راه دور مركـز▪‬ ‫میلیـون نیـز بـه درآمـد نفـت کشـور‬ ‫انتقـال نفـت سـمنان را‌هانـدازي شـد‪.‬‬ ‫می‌افزایــد و همچنیــن‪ ،‬ســالانه ‪57‬‬ ‫میلیــون دلار بــرای کشــور ارزآوری‬ ‫حـدود ‪ 2‬هـزار و ‪ 328‬میلیـون شـبکه نفـت (‪ )MMSTB‬و یـک▪‬ ‫دارد‪ .‬قـرار بـود شـرکت‌های آلمانـی‬ ‫میلیـون و ‪ 847‬هـزار فـوت مکعـب گاز تولیـد شـد‪.‬‬ ‫و فرانســوی ایــن پالایشــگاه را‬ ‫مجتمع پتروشيمي شيراز آغاز به کار کرد‪.‬‬ ‫درآمد ارزی سالانه ايران از نفت به ‪388‬ميليون دلار رسید‪▪▪.‬‬ ‫بس ـازند‪.‬‬ ‫شــرکت‌های عامــل بــه دلیــل موفقیتــی کــه در کاهــش ضریــب▪‬ ‫تکـرار حـوادث در سـال ‪ 1341‬بـه دسـت آورد‪ ،‬از شـورای ملـی ایمنـی‬ ‫امریـکا نشـان افتخـار ایمنـی گرفـت‪.‬‬ ‫شـمار کارکنـان خارجـی شـرکت‌های عامـل نفـت ایـران بـه ‪▪424‬‬ ‫نفـر رسـید کـه صـد نفـر کمتـر از سـال پیـش از آن بـود‪.‬‬ ‫پژوه ‌شهـای پتروشـیمی نشـان داد‪ ،‬نیتـروژن و آمونیـاک مایـع را▪‬ ‫م ‌یتـوان بـا وضـع اقتصـادی ایـن زمـان‪ ،‬در ایـران تولیـد کـرد‪.‬‬ ‫شــرکت هــای عامــل فعالیــت اکتشــافی در جنــوب غربــی ایــران‪▪،‬‬ ‫نواحــی ب ‌یبــی حکیمــه‪ ،‬ســیروس‪ ،‬فــارس‪ ،‬خل ‌فآبــاد‪ ،‬مــارون و‬ ‫رگ‌ســفید‪ ،‬ظرفیــت نفتــی جنــوب غربــی را دو برابــر کــرد‪.‬‬ ‫کارآموزانـی از کشـورهای مختلـف جهـان در رشـت ‌ههای گوناگـون▪‬ ‫صنعــت نفــت بــه ایــران آمدنــد و دور‌ههــای آموزشــی را در نواحــی‬ ‫اکتشــاف شــرکت ملــی و همچنیــن اداره مرکــزی گذراندنــد‪.‬‬ ‫‪401‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫کارکنان‬ ‫فروردین◌‬ ‫عبدالمجید ناصری‬ ‫گزارش فعالیت شرک ‌تهای عامل کنسرسیوم‬ ‫در ســال ‪ 1291‬متولــد و در ســال‬ ‫‪ 1313‬از دبيرســتان البــرز فــارغ‬ ‫تولید نفت خام‪:‬‬ ‫التحصيــل شــد‪ .‬در فرورديــن ‪1316‬‬ ‫بــه خدمــت شــرکت نفــت در آمــد‪.‬‬ ‫میانگین روزانه یک میلیون و ‪ 521‬هزار بشکه‬ ‫در ســال ‪ 1329‬بــراي مطالعــه‬ ‫دربــاره تهيــه انــواع روغــن موتــور‬ ‫صادرات‪:‬‬ ‫بــه انگلســتان و فرانســه رفــت و در‬ ‫ســال ‪ 1333‬بــراي گذرانــدن يــک‬ ‫‪ ۱۵۴‬فرورنــد کشــتی نف ‌تکــش ‪ 4‬میلیــون و ‪ 621‬هــزار تــن ســنگین‬ ‫دوره رهســپار امريــکا شــد‪ .‬او در‬ ‫سـم ‌تهاي گوناگـون خدمـت کـرد‪:‬‬ ‫نفــت خــام بارگیــری کــرد‪.‬‬ ‫معـاون بازرسـي کل پخـش؛ رئيـس‬ ‫ناحيــه شــاهرود؛ رئيــس ناحيــه‬ ‫حفاری‪:‬‬ ‫خوزســتان؛ رئيــس دايــره فــروش‬ ‫کل؛ رئيــس بازرســي کل پخــش؛‬ ‫چاه شماره ‪ ۲‬خل ‌فآباد در لایه بنگستان به نفت رسید‪.‬‬ ‫رئيــس اداره برنامــه تــدارکات مــواد‬ ‫نفتـي؛ رئيـس اداره کل فـروش‪ .‬او در‬ ‫تحویل گاز‪:‬‬ ‫نهايـت بـه رياسـت اداره کل خطـوط‬ ‫یـک میلیـون و ‪ 742‬هـزار فـوت مکعـب بـه آبـادان و ‪ ۱۰۰‬میلیـون فـوت‬ ‫لولــه منصــوب شــد‪.‬‬ ‫مکعـب بـه شـیراز‬ ‫کم ‌کهای مالی‪:‬‬ ‫مبلـغ یـک میلیـون ریـال بـرای حفـظ آثـار باسـتانی جزیـره خـارگ بـه‬ ‫اداره کل باستان‌شناســی و ‪ 2‬میلیــون و ‪ 200‬هــزار ریــال بــه موسســۀ‬ ‫پلـی تکینـک تهـران‪.‬‬ ‫‪ 1‬فروردين‬ ‫‪ 58284‬بشکه‬ ‫تولید روزانة نفت خام درمسجدسلیمان‬ ‫‪ 9116‬بشکه‬ ‫تولید روزانه نفت خام در لالی‬ ‫‪ 110937‬بشکه‬ ‫تولید روزانه نفت خام در هفتگل‬ ‫‪ 31569‬بشکه‬ ‫تولید روزانه نفت خام در نفت‌سفید‬ ‫‪ 15‬فروردین‬ ‫مســابقات وزن ‌هبــرداری کارکنــان مناطــق نف ‌تخیــز بــا حضــور شــمار‬ ‫زیــادی از تماشــاچیان در ســالن باشــگاه البــرز آغاجــاری برگــزار شــد‪◌.‬‬ ‫اردیبهشت‬ ‫گزارش ماهانۀ فعالیت شرکت‌های عامل کنسرسیوم‬ ‫تولید‪:‬‬ ‫میانگین روزانه یک میلیون و ‪ 585‬هزار بشکه‬ ‫پالایش‪:‬‬ ‫میانگین روزانه ‪ 348‬هزار بشکه‬ ‫صادرات‪:‬‬ ‫‪ ۶۳‬فرونــد کشــتی اقیانو ‌سپیمــا ‪ 8‬میلیــون و ‪ 136‬هــزار و ‪ 600‬بشــکه‬ ‫فـراورده نفتـی بارگیـری کـرد‪.‬‬ ‫‪402‬‬

‫سال ‪1342‬‬ ‫‪ ۱۵۴‬فرورنـد کشـتی نف ‌تکـش ‪ 4‬میلیـون و ‪ 681‬هـزار تـن نفـت خـام‬ ‫آئینــه؛ نشــریه صنعــت نفــت در‬ ‫سـنگین بارگیـری کـرد‪.‬‬ ‫جنــوب بــود کــه بخشــی از آرا‬ ‫و نظــرات کارکنــان بــه همــراه‬ ‫توزیع داخلی فراورده نفتی‪:‬‬ ‫خبرهـای اداری و هنـری در آن درج‬ ‫‪ 18‬میلیون و ‪ 734‬هزار و ‪ 900‬بشکه‬ ‫م ‌یشــد‪ .‬اشــعار ابوالقاســم حالــت‬ ‫زینــت بخــش آن بــود و طرفــداران‬ ‫تأسیسات‪:‬‬ ‫سـه دسـتگاه مخصـوص پالایـش کلـرورس بـه ظرفیـت ‪ 13‬هـزار و ‪600‬‬ ‫بســیاری داشــت‪.‬‬ ‫بشـکه نصـب شـد‪.‬‬ ‫حفاری‪:‬‬ ‫حفـاری چا‌ههـای شـماره ‪ ۳‬خـارگ پایـان یافـت‪ .‬چـاه شـماره ‪ ۲۴‬اهـواز‬ ‫و شـماره ‪ ۸‬پازنـان بـه عنـوان چـاه مراقبـت تکمیـل شـد‪.‬‬ ‫تحویل گاز‪:‬‬ ‫یـک میلیـون و ‪ 905‬هـزار فـوت مکعـب گاز بـه آبـادان و ‪ ۱۶۳‬میلیـون‬ ‫فـوت مکعـب گاز بـه شـیراز تحویـل داده شـد‪.‬‬ ‫‪ 1‬اردیبهشت‬ ‫چــاه شــماره ‪ ۱‬کرنــد در حــوزه قــرارداد در لایــه آســماری ســنگ▪‬ ‫آهکــی بــه نفــت رســید‪.‬‬ ‫‪ 24‬اردیبهشت‬ ‫حفــاری چهارمیــن چــاه نفــت از مجمــوع ‪ 12‬حلقــه چــاه در جزیــره‬ ‫خــارگ آغــاز شــد‪.‬‬ ‫‪ ۳۱‬اردیبهشت‬ ‫چـاه شـماره ‪ ۳‬خـارگ (در عمـق ‪ 10‬هـزار و ‪ 872‬پـا) بـه ناحیـه نف ‌تگیـر‬ ‫س◌ـنخگر آداهدکـی برخـورد کـرد و بـه نفت رسـید‪.‬‬ ‫گزارش فعالیت شرکت‌های عامل کنسرسیوم‬ ‫تولید‪:‬‬ ‫میانگین روزانه یک میلیون و ‪ 401‬هزار بشکه‬ ‫پالایش‪:‬‬ ‫میانگین روزانه ‪ 319‬هزار بشکه‬ ‫صادرات‪:‬‬ ‫‪ 65‬کشــتی نف ‌تکــش ‪ 6‬میلیــون و ‪ 954‬هــزار و ‪ 800‬بشــکه فــراورده▪‬ ‫نفتـی بارگیـری کـرد‪.‬‬ ‫‪ ۱۴۷‬فرورنــد کشــتی نف ‌تکــش ‪ 4‬میلیــون و ‪ 514‬هــزار و ‪ 700‬تــن▪‬ ‫سـنگین نفـت خـام بارگیـری کـرد‪.‬‬ ‫‪403‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫توزیع داخلی فراورده نفتی‪:‬‬ ‫یک میلیون و ‪ 615‬هزار و ‪ 300‬بشکه به شرکت ملی نفت ایران‬ ‫حفاری‪:‬‬ ‫چــاه شــماره ‪ ۷۳‬آغاجــاری بــه نفــت رســید‪ .‬همچنیــن‪ ،‬حفــاری چــاه‬ ‫شــماره ‪ ۴‬ب ‌یبــی حکیمــه بــه عنــوان مراقبــت گاز پایــان یافــت‪.‬‬ ‫تحویل گاز‪:‬‬ ‫‪ 2‬میلیــون و ‪ 5‬هــزار فــوت مکعــب بــه آبــادان و ‪ ۱۷۹‬میلیــون فــوت‬ ‫مکعــب بــه شــیراز‬ ‫‪ 1‬خرداد‬ ‫ای‪ .‬دبلیـو‪ .‬برلیـن‪ ،‬رئیـس هیئ ‌تمدیـره و مدیرعامـل شـرکت‌های عامـل‬ ‫نفـت ایـران‪ ،‬بازنشسـته شـد‪.‬‬ ‫‪ 23‬خرداد‬ ‫مديرعامل جديد شرك ‌تهاي عامل نفت‬ ‫جـی‪ .‬ای‪ .‬واردر در مجمـع عمومـی سـالانه شـرک ‌تهای عامـل نفـت ایـران‬ ‫در شــهر لاهــه‪ ،‬بــه ریاســت هیئ ‌تمدیــره و مدیرعاملــی شــرکت‌های‬ ‫عامـل نفـت ایـران منصـوب شـد‪.‬‬ ‫‪ 29‬خرداد‬ ‫ششـمین کنگـره جهانـی نفـت در شـهر فرانکفـورت آلمـان کار خـود را‬ ‫آغـاز کـرد‪ .‬در ایـن کنگـره‪ ،‬فتـ ‌حالله نفیسـی بـه نای ‌برئیسـی و عضویـت‬ ‫دائــم شــورای کنگــره منصــوب شــد‪ .‬بیــش از ‪ 6‬هـزار نفـر از ‪ 70‬کشــور‬ ‫در ایـن کنگـره شـرکت کردنـد و ‪ 254‬مقالـه فنـی ارائـه شـد‪ .‬همچنیـن‪،‬‬ ‫‪ 547‬کارخانــه عظیــم از پانــزده کشــور جهــان جدیدتریــن تجهیــزات‬ ‫ص◌نعتـیرت نفـت را بـه نمایـش گذاشـتند‪.‬‬ ‫گزارش فعالیت شرک ‌تهای عامل کنسرسیوم‪ ،‬تیر‬ ‫تولید‪:‬‬ ‫میانگین روزانه یک میلیون و ‪ 451‬هزار بشکه‬ ‫پالایش‪:‬‬ ‫میانگین روزانه ‪ 378‬هزار بشکه‬ ‫صادرات‪:‬‬ ‫‪ ۱۴۱‬فرونــد کشــتی نف ‌تکــش ‪ 4‬میلیــون و ‪ 328‬هــزار و ‪ 900‬تــن▪‬ ‫ســنگین نفــت خــام از خــارگ و بنــدر معشــور بارگیــری کــرد‪.‬‬ ‫‪ ۶۰‬فرونـد کشـتی اقیانو ‌سپیمـا ‪ 7‬میلیـون و ‪ 900‬هـزار بشـکه فـراورده▪‬ ‫نفتـی بارگیـری کرد‪.‬‬ ‫‪404‬‬

‫سال ‪1342‬‬ ‫ام‪ .‬ام‪ .‬پنل‬ ‫حفاری‪:‬‬ ‫چا‌ههــای شــماره ‪ ۵‬ب ‌یبــی حکیمــه و شــماره ‪ ۹‬در پازنــان بــه نفــت‬ ‫رســید‪.‬‬ ‫تحویل گاز‪:‬‬ ‫دو میلیـون و ‪ 319‬هـزار فـوت مکعـب بـه آبـادان و ‪ ۲۲۲‬میلیـون فـوت‬ ‫مکعـب بـه شـیراز‬ ‫توزیع داخلی فراورده نفتی‪:‬‬ ‫یک میلیون و ‪ 498‬هزار و ‪ 600‬بشکه به شرکت ملی نفت ایران‬ ‫‪ 1‬تیر‬ ‫شـرکت ملـی نفـت ایـران بهر‌هبـرداری از دسـتگاه تقطیـر البـرز را آغـاز‬ ‫کـرد‪ .‬ایـن دسـتگاه نفـت خـام البـرز را پالایـش م ‌یکـرد و تـوان تولیـد‬ ‫روزانـه ‪ 10‬هـزار بشـکه نفـت سـفید و بنزیـن و نفـت سـیاه را داشـت‪.‬‬ ‫‪ 15‬تیر‬ ‫جلسـات سـری و محرمانـه اوپـک در ژنـو پایـان یافـت‪ .‬در ایـن کنفرانـس‬ ‫قیمـت فـروش نفـت خـام بـالا رفـت‪.‬‬ ‫‪ 19‬تیر‬ ‫قــرارداد تأســیس صنایــع پتروشــیمی در ایــران بــا فرانســه امضــاء و‬ ‫مب◌ادلمــردهادشــد‪.‬‬ ‫گزارش فعالیت شرک ‌تهای عامل کنسرسیوم‬ ‫تولید‪:‬‬ ‫میانگین روزانه یک میلیون و ‪ 308‬هزار بشکه‬ ‫پالایش‪:‬‬ ‫میانگین روزانه ‪ 322‬هزار بشکه‬ ‫صادرات‪:‬‬ ‫‪ ۱۳۳‬فرونـد کشـتی نف ‌تکـش اقیانو ‌سپیمـا ‪ 3‬میلیـون و ‪ 961‬هـزار و▪‬ ‫‪ 800‬تـن نفـت از بنـدر معشـور و خـارگ بارگیـری کـرد‪.‬‬ ‫‪ ۶۶‬فرونـد کشـتی اقیانو ‌سپیمـا ‪ 8‬میلیـون و ‪ 662‬هـزار بشـکه فـراورده▪‬ ‫نفتـی بارگیـری کرد‪.‬‬ ‫حفاری‪:‬‬ ‫آزمایش چاه اکتشافی شماره ‪ ۱‬بوشکان ادامه یافت‪▪.‬‬ ‫بــرای نخســتین‌بار‪ ،‬تزریــق پلاســتیک مایــع بــدون مخــزن بــرای▪‬ ‫متراک ‌مکــردن شــن‌ها در مخــزن نفــت اهــواز آزمایــش شــد‪.‬‬ ‫‪405‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫تحویل گاز‪:‬‬ ‫‪ 2‬میلیــون و ‪ 297‬هــزار فــوت مکعــب گاز بــه آبــادان و ‪ ۲۱۳‬میلیــون‬ ‫مکعــب گاز بــه شــیراز‬ ‫توزیع داخلی فراورده نفتی‪:‬‬ ‫یک میلیون و ‪ 545‬هزار و ‪ 230‬بشکه به شرکت ملی نفت‬ ‫‪ 10‬مرداد‬ ‫بیــن ایــران و عــراق بــر ســر بهر‌هبــرداری از نفــت خانقیــن اختــاف‬ ‫درگرفـت‪ .‬ایـران عـراق را بـه بهر‌هبـرداری ی ‌کجانبـه از نفـت متهـم کـرد‬ ‫و پیشـنهاد تنصیـف داد‪.‬‬ ‫‪ ۲۴‬مرداد‬ ‫اچ‪ .‬اچ‪ .‬کاپــرز (‪ )H. H. Caprise‬بــه عضویــت هیئت‌مدیــره شــرکت‬ ‫ســهامی تصفیــه نفــت ایــران منصــوب شــد‪.‬‬ ‫‪ 31‬مرداد‬ ‫یـک میلیـون و ‪ 226‬بشـکه نفـت خـام از آغاجـاری (بـا لولـه) بـه بنـدر‬ ‫معشــور فرســتاده شــد‪ .‬ایــن بالاتریــن میــزان نفــت ارسال‌شــده در روز‬ ‫پـ◌سشاهزراینعوقرـاد قـرارداد نفـت بـود‪.‬‬ ‫گزارش فعالیت شرک ‌تهای عامل کنسرسیوم‬ ‫تولید‪:‬‬ ‫میانگین روزانه یک میلیون و ‪ 333‬هزار بشکه‬ ‫پالایش‪:‬‬ ‫میانگین روزانه ‪ 334‬هزار بشکه‬ ‫صادرات‪:‬‬ ‫‪ ۱۳۵‬کشــتی نف ‌تکــش اقیانو ‌سپیمــا ‪ 4‬میلیــون و ‪ 254‬هــزار و ‪▪300‬‬ ‫تـن نفـت خـام سـنگین از بندرهـای خـارک و معشـور بارگیـری کـرد‪.‬‬ ‫‪ 59‬کشـتی اقیانو ‌سپیمـا ‪ 8‬میلیـون و ‪ 83‬هـزار و ‪ 300‬بشـکه فـراورده▪‬ ‫نفتـی بارگیـری کـرد‬ ‫حفاری‪:‬‬ ‫چاه‌های شماره ‪ ۲۶‬اهواز و ‪ ۷۴‬آغاجاری به نفت رسید‪.‬‬ ‫عملیات آزمایش چاه شماره ‪ ۱‬بوشقان پایان یافت‪▪▪.‬‬ ‫تحویل گاز‪:‬‬ ‫یـک میلیـون و ‪ 485‬هـزار فـوت مکعـب بـه آبـادان و ‪ ۲۶۸‬میلیـون فـوت‬ ‫مکعـب بـه شـیراز‬ ‫‪406‬‬

‫سال ‪1342‬‬ ‫ژنرال دوگل‬ ‫رئیــس جمهــور فرانســه کــه در‬ ‫توزیع داخلی فراورده نفتی‪:‬‬ ‫برابــر ایــران‪ ،‬سیاســتی مســتقل‬ ‫یک میلیون و ‪ 470‬هزار بشکه به شرکت ملی نفت ایران‬ ‫از ابرقدر ‌تهــای شــرق و غــرب‬ ‫در پیــش گرفتــه بــود‪ .‬او در ســال‬ ‫‪ ۷‬شهریور‬ ‫‪ 1963‬م‪ ،‬ســفری چهــار روزه بــه‬ ‫مسـابقات قهرمانـی شـنای مناطـق نف ‌تخیـز بـا شـرکت شـش گـروه از‬ ‫ایــران داشــت کــه آن را نشــانه‬ ‫مناطـق مسجدسـلیمان‪ ،‬هفتـکل‪ ،‬آغاجـاری‪ ،‬گچسـاران‪ ،‬بنـدر معشـور و‬ ‫گرمـی روابـط خـود بـا دولـت ایـران‬ ‫م ‌یدانسـت‪ .‬ژنـرال دوگل در افتتـاح‬ ‫اهـواز در اسـتخر کارمنـدان بنـدر معشـور برگـزار شـد‪.‬‬ ‫کارخانــه کــود شــیمیایی شــیراز‬ ‫‪ ۳۰‬شهریور‬ ‫حضــور داشــت‪.‬‬ ‫م◌حممدهررضـا پهلوی از تأسیسـات خط لولـه و انبار نفت در ازنا بازدید کرد‪.‬‬ ‫گزارش فعالیت شرک ‌تهای عامل کنسرسیوم‬ ‫تولید‪:‬‬ ‫میانگین روزانه یک میلیون و ‪ 537‬هزار بشکه‬ ‫صادرات‪:‬‬ ‫میانگیـن روزانـه‪ 385 ،‬هـزار و ‪ 536‬بشـکه نفـت خـام از جزیـره خـارگ‬ ‫بارگیـری شـد‪.‬‬ ‫تحویل گاز‪:‬‬ ‫یـک میلیـون و ‪ 457‬هـزار فـوت مکعـب بـه آبـادان و ‪ ۳۱۶‬میلیـون فـوت‬ ‫مکعـب بـه شـیراز‬ ‫‪ 1‬مهر‬ ‫نخسـتين چـاه رگ‌سـفيد (در لايـه آسـماري) بـه منبعـی از گاز پرفشـار‬ ‫رسـيد‪.‬‬ ‫‪ 2‬مهر‬ ‫اسـدالله علـم‪ ،‬نخسـ ‌توزیر و مهنـدس باقـر مسـتوفی‪ ،‬عضـو هیئت‌مدیـره‬ ‫شــرکت ملــی نفــت ایــران‪ ،‬از فعالی ‌تهــای اداره فرهنــگ و عملیــات‬ ‫سـاختمانی انجمـن فرهنگـی گچسـاران بازدیـد کردنـد‪.‬‬ ‫‪ 24‬مهر‬ ‫ســه دســتگاه جدیــد تصفیــه نفــت هــر یــک بــه ظرفیــت ‪ 13‬هــزار و‬ ‫‪ 500‬بشـکه در پالایشـگاه آبـادان بـا حضـور محمدعلـی صفـاری‪ ،‬اسـتاندار‬ ‫خوزسـتان‪ ،‬افتتـاح و را‌هانـدازی شـد‪.‬‬ ‫‪ 26‬مهر‬ ‫مجتمــع تولیــد کــود شــیمیایی شــیراز بــا حضــور شــاه و ژنــرال دوگل‬ ‫(‪ ،)Charles de Gaulle‬رئی ‌سجمهــور فرانســه افتتــاح و تولیــد آن آغــاز‬ ‫شـد‪.‬‬ ‫‪407‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫مخــزن ذخیر ‌هســازی گازهــای‬ ‫‪ 30‬مهر‬ ‫نفتـی پروپـان‬ ‫نفت و مجلس‬ ‫اولیــن مخــزن ذخیره‌ســازی‬ ‫گازهــای نفتــی پروپــان در‬ ‫انتخاب دوعضو شورای عالی نفت‬ ‫زمین‌هــای منجمدشــدة مصنوعــی‬ ‫مجلـس شـوراي ملـي طبـق قانـون مصـوب ‪ 30‬مهـر ‪ 1342‬ش‪ ،‬آقایـان‬ ‫بـه دسـت شـرکت نفـت «فیلیپـس»‬ ‫امیرحسـین فولادونـد و‌دکتـر سـید عبدالرضـا عـدل طباطبایـی را بـرای‬ ‫در پالایشـگاه «وود کـراس» تکمیـل‬ ‫شــد کــه ‪ 160‬هــزار بشــکه (قطــر‬ ‫ع◌ضوآيبـانت شـورای عالـی نفـت انتخـاب کـرد‪.‬‬ ‫‪ 100‬پــا‪ ،‬عمــق ‪ 95‬پــا) ظرفیــت‬ ‫گزارش فعالیت شرک ‌تهای عامل کنسرسیوم‬ ‫داشــت‪.‬‬ ‫تولید‪:‬‬ ‫میانگین روزانه یک میلیون و ‪ 384‬هزار بشکه‬ ‫پالایش‪:‬‬ ‫میانگین روزانه ‪ 373‬هزار بشکه‬ ‫صادرات‪:‬‬ ‫‪ ۱۳۸‬فرونــد کشــتی نف ‌تکــش ‪ 4‬میلیــون و ‪ 196‬هــزار و ‪ 100‬تــن▪‬ ‫ســنگین نفــت خــام از بنــدر معشــور و خــارگ بارگیــری کــرد‪.‬‬ ‫‪ ۷۹‬کشــتی اقیانو ‌سپیمــا ‪ 10‬میلیــون و ‪ 120‬هــزار و ‪ 700‬بشــکه▪‬ ‫فــراورده نفتــی بارگیــری کــرد‪.‬‬ ‫تحویل گاز‪:‬‬ ‫یــک میلیــون و ‪ 315‬فــوت مکعــب بــه آبــادان و ‪ ۱۱۲‬میلیــون فــوت‬ ‫مکعــب بــه شــیراز‬ ‫توزیع داخلی فراورده نفتی‪:‬‬ ‫یک میلیون و ‪ 602‬هزار و ‪ 800‬بشکه به شرکت ملی نفت ایران‬ ‫تأسیسات‪:‬‬ ‫تعمیرات دستگاه تقطیر شماره ‪ ۸۰‬پالایشگاه آبادان پایان یافت‪.‬‬ ‫‪ ۲‬آبان‬ ‫عبـدالله انتظـام از ریاسـت هیئت‌مدیـره و مدیرعاملـی شـرکت ملـی نفـت‬ ‫ایـران اسـتعفا کـرد‪.‬‬ ‫‪ ۹‬آبان‬ ‫شــورای عالــی نفــت بــرای معرفــی ســه نفــر بــه هیئــت وزرا‪ ،‬بــرای▪‬ ‫پســت مدیرعاملــی شــرکت نفــت‪ ،‬تشــکیل جلســه داد‪.‬‬ ‫حفاری چاه شماره ‪ ۱‬سبزپوشان‪ ،‬در حوالی شیراز‪ ،‬آغاز شد‪▪.‬‬ ‫بــه وســیلة دکل ســیار شــرکت نفــت‪ ،‬مخــزن چــاه شــماره ‪ ۱۹‬بــا▪‬ ‫موفقیــت مرمــت شــد‪.‬‬ ‫‪408‬‬

‫سال ‪1342‬‬ ‫‪ ۱۲‬آبان‬ ‫سه تفنگدار بهایی در نفت‬ ‫بــا آمــدن منوچهــر اقبــال‪،‬‬ ‫اولین کنفرانس نفت‬ ‫شـبنامه ای بـا عنـوان سـه تفنگـدار‬ ‫بخــش نخســت اولیـن کنفرانــس نفــت ادارات مهندسـی نفــت تهــران و‬ ‫بهایــی در ادارات جنــوب و تهــران‬ ‫منتشـر شـد کـه برخـی را ترسـاند و‬ ‫مناطــق نف ‌تخیــز‪ ،‬روزهــای ‪ ۱۲‬و ‪ ۱۳‬آبــان در تهــران برگــزار شــد‪.‬‬ ‫گروهـی را خوشـنود سـاخت‪ .‬همـان‬ ‫‪ 13‬آبان‬ ‫زمــان برخــی گفتنــد کار اقبــال‬ ‫اسـت و شـماری هـم انگشـت اشـاره‬ ‫هفــت نفــر از روزنام ‌هنــگاران ترکیــه و پاکســتان بــه همراهــی پرویــز‬ ‫بــه گــروه هــای سیاســی نشــانه‬ ‫اربابــی‪ ،‬نماینــده اداره کل انتشــارات و رادیــو‪ ،‬بــه دعــوت شــرکت ملــی‬ ‫نفـت و شـرکت سـهامی اکتشـاف و تولیـد ایـران‪ ،‬از تأسیسـات صنعتـی و‬ ‫بردنــد‪.‬‬ ‫نویســندگان شــبنامه تلویحــاً از‬ ‫غیرصنعتــی جزیــره خــارگ و آبــادان بازدیــد کردنــد‪.‬‬ ‫اقبـال دفـاع کـرده و نوشـته بودنـد‪:‬‬ ‫‪ 14‬آبا ن‬ ‫«هویــدا در شــرکت ملــی نفــت‬ ‫معــاون اداری شــد و بــا دســتیاران‬ ‫دکتــر اقبــال‪ ،‬از ســوی نخســت‌وزیر بــرای ریاســت هیئت‌مدیــره و‬ ‫خــود‪ ،‬فــؤاد روحانــی و مهنــدس‬ ‫مدیرعاملــی شــرکت نفــت بــه شــاه معرفــی شــد‪.‬‬ ‫فرخـان‪ ،‬سـه تفنگـداران بهایـی هـا‬ ‫‪ ۱۵‬آبان‬ ‫در یــک چنیــن مؤسســه عظیمــی‬ ‫حفاری چاه ‪ ۷‬بی‌بی حکیمه آغاز شد‪.‬‬ ‫بـه هـم پیوسـتند و سـعی کردنـد تـا‬ ‫‪ 16‬آبان‬ ‫حــدی کــه مقدورشــان بــود‪ ،‬افــراد‬ ‫بهایـی را در کارهـای مؤثـر شـرکت‬ ‫بـه فرمـان شـاه و پيشـنهاد هیئ ‌توزیـران‪ ،‬منوچهـر اقبـال‪ ،‬نخسـ ‌توزیر‬ ‫ملـی نفـت بگمارنـد و همیـن کار را‬ ‫سـابق‪ ،‬بـه ریاسـت هیئت‌مدیـره و مدیرعاملـی شـرکت ملـی نفـت ایـران‬ ‫هـم کردنـد و بالاخـره‪ ،‬بعـد از رفتـن‬ ‫انتظـام‪ ،‬دکتـر اقبـال کـه مـرد وطـن‬ ‫منصـوب شـد‪.‬‬ ‫پرســت و مســلمانی هســت متوجــه‬ ‫‪ 21‬و ‪ 22‬آبان‬ ‫اعمــال خــاف و فعالیــت هــای‬ ‫بخـش دوم اولیـن کنفرانـس نفـت ادارات مهندسـی نفـت تهـران و مناطـق‬ ‫زشـت ایشـان گردیـد و عذرشـان را‬ ‫نف ‌تخیـز در گچسـاران برگـزار شـد‪.‬‬ ‫خواســت‪».‬‬ ‫‪ 25‬آبان‬ ‫ام‪ .‬ام‪ .‬پنـل (‪ )M. M. Panel‬بـه سـمت قائ ‌ممقـام رئیـس هیئ ‌تمدیـره▪‬ ‫و مدیرعاملـی شـرکت‌های عامـل نفـت ایـران منصوب شـد‪.‬‬ ‫بیسـت و نـه نفـر از کارکنـان صنعـت نفـت آبـادان بـه دعـوت شـرکت▪‬ ‫نفـت کویـت و بـه سرپرسـتی امیـل اوهانیـان بـرای مسـابقه فوتبـال بـه‬ ‫کویـت رفتنـد‪ .‬مسـابقه بیـن تیـم کارگـران نفـت کویـت و باشـگاه آبـادان‬ ‫بر◌گـآزاذرر شـد‪.‬‬ ‫گزارش فعالیت شرک ‌تهای عامل کنسرسیوم‬ ‫تولید‪:‬‬ ‫میانگین روزانه یک میلیون و ‪ 476‬هزار بشکه‬ ‫صادرات‪:‬‬ ‫‪ ۱۴۳‬کشــتی نف ‌تکــش اقیانو ‌سپیمــا ‪ ۴۰۰‬تــن ســنگین نفــت خــام از بنــدر‬ ‫‪409‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫معشـور و خـارگ بارگیـری کـرد‪.‬‬ ‫تحویل گاز‪:‬‬ ‫یـک میلیـون و ‪ 882‬هـزار فـوت مکعـب بـه آبـادان و ‪ ۲۹۹‬میلیـون فـوت مکعـب‬ ‫به شــیراز‬ ‫‪ 3‬آذر‬ ‫پالایشــگاه آبــادان‪ ،‬بــرای ســومی ‌نبار لــوح افتخــار شــورای ملــی ایمنــی‬ ‫را دریافـت کـرد‪.‬‬ ‫‪ ۸‬آذر‬ ‫بیمارسـتان ‪ ۱۴۰‬تختخوابـی شـماره ‪ ۲‬شـرکت ملـی نفـت درآبـادان بـه‬ ‫دسـت منوچهـر اقبـال افتتـاح شـد‪.‬‬ ‫‪ 9‬آذر‬ ‫من◌وچدهیر اقبال دستگاه تفکیک گاز و نفت شماره ‪ 2‬اهواز را افتتاح کرد‪.‬‬ ‫گزارش فعالیت شرک ‌تهای عامل کنسرسیوم‬ ‫تولید‪:‬‬ ‫میانگین روزانه یک میلیون و ‪ 567‬هزار بشکه‬ ‫صادرات‪:‬‬ ‫‪ ۱۵۲‬کشــتی اقیانو ‌سپیمــا ‪ 4‬میلیــون و ‪ 826‬و‪ 900‬تــن ســنگین نفــت‬ ‫خـام بـرای صـادرات از بنـدر معشـور و خـارگ بارگیـری کـرد‪.‬‬ ‫حفاری‪:‬‬ ‫چاه شماره ‪ ۱‬مارون به گاز رسید‪.‬‬ ‫تحویل گاز‪:‬‬ ‫یـک میلیـون و ‪ 787‬هـزار فـوت مکعـب بـه آبـادان و ‪ ۲۰۸‬میلیـون فـوت‬ ‫مکعـب بـه شـیراز‬ ‫‪ ۷‬دی‬ ‫سـاخت دسـتگاه بهر‌هبـرداری موقـت پازنـان بـه پایـان رسـید‪ .‬ظرفیـت‬ ‫ایـن دسـتگاه روزانـه ‪ 20‬هـزار بشـکه بـود‪ .‬بـا اتصـال ایـن دسـتگاه بـه‬ ‫یـک چـاه‪ ،‬روزانـه در حـدود ‪ ۱۰‬هـزار بشـکه نفـت بهر‌هبـرداری شـد‪.‬‬ ‫‪ ۱۶‬دی‬ ‫اولین گروه از سپاهیان دانش از تأسیسات صنعت نفت اهواز بازدید کردند‪.‬‬ ‫‪ ۲۱‬دی‬ ‫ايران و بلوك شرق‬ ‫هیئتـی از سـازمان جوانـان اتحـاد جماهیـر شـوروی بـه دعـوت شـرکت‬ ‫ملـی نفـت و شـرکت‌های عامـل نفـت ایـران از تأسیسـات صنعـت جنـوب‬ ‫‪410‬‬

‫سال ‪1342‬‬ ‫بازدیـد کردنـد‪.‬‬ ‫‪ ۲۶‬دی‬ ‫شــاه از ســاختمان مرکــزی شــرکت ملــی نفــت ایــران بازدیــد کــرد و‬ ‫منوچهـر اقبـال دربـاره سـاختمان مرکـزی شـرکت و مجمـوع مسـاحت‬ ‫آن بــه شــاه توضیحاتــی ارائــه داد‪.‬‬ ‫‪ 29‬دی‬ ‫شـاه بـه همـراه علـم‪ ،‬نخسـت وزیـر‪ ،‬تیمسـار حجـازی‪ ،‬تیمسـار آریانـا▪‬ ‫از تأسیسـات نفتـی آبـادان بازدیـد کـرد‪.‬‬ ‫‪ 1‬بهمن‬ ‫شرک ‌تهای نفتی با افزایش بهره مالکانه موافقت کردند‪.‬‬ ‫‪ ۱۴‬بهمن‬ ‫اسماعیل فصیح‬ ‫سـومین جلسـه مجمـع عمومی انجمـن نفت ایران‪ ،‬شـعبه مسجدسـلیمان‪،‬‬ ‫‌(‪1388-1313‬ش)‬ ‫اســماعيل فصيــ ‌حزاده‪ ،‬رما ‌ننويــس و‬ ‫بـا حضـور ‪ ۲۷‬نفـر از اعضـای انجمن در منطقه گچسـاران تشـکیل شـد‪.‬‬ ‫مترجــم صاحب‌نــام‪ ،‬آخريــن فرزنــد‬ ‫خانــواده‌اي متوســط‪ ،‬در خونــگاه‬ ‫‪ 28‬بهم ن‬ ‫تهــران متولــد شــد‪.‬‬ ‫قـرارداد نظـارت و سـاخت صنایـع پتروشـیمی در ایـران بـا اعتبـار ‪116‬‬ ‫در شــهريور ‪ 1342‬بــه پيشــنهاد‬ ‫نجــف دريابنــدري و بــا معرف ‌ينامــ ‌ه‬ ‫می◌لیاـسوفننددلار بـا انسـتیتو نفـت فرانسـه امضـاء و مبادلـه شـد‪.‬‬ ‫صـادق چوبـک بـه اسـتخدام شـرکت‬ ‫ملــي نفــت در آمــد و در هنرســتان‬ ‫تولید روزانه نفت خام در مسجدسلیمان ‪ 55992‬بشکه‬ ‫صنعتــي شــرکت نفــت اهــواز‬ ‫ب ‌هعنــوان مــدرس شــروع بــه کار‬ ‫‪ 7573‬بشکه‬ ‫تولید روزانه نفت خام در لالی ‬ ‫کــرد‪.‬‬ ‫‪ 129980‬بشکه‬ ‫تولید روزانه نفت خام درهفتگل ‬ ‫‪ 18978‬بشکه‬ ‫تولید روزانه نفت خام در نف ‌تسفید ‬ ‫‪ ۲‬اسفند‬ ‫استادیوم ورزشی کارکنان صنعت نفت در آبادان گشایش یافت‪.‬‬ ‫‪ 29‬اسفند‬ ‫بودجــه کل کشــور در ســال ‪1343‬بــا در آمــد ‪ 58‬میلیــارد و‪▪500‬‬ ‫میلیــون ریــال و هزینــه ‪ 62‬میلیــارد و‪280‬میلیــون ریــال در مجلــس‬ ‫شــورای ملــی تصویــب شــد‪.‬‬ ‫‪ 58668‬بشکه‬ ‫تولید روزانه نفت خام در مسجدسلیمان‬ ‫‪ 7863‬بشکه‬ ‫تولید روزانه نفت خام در لالی‬ ‫‪ 127269‬بشکه‬ ‫تولید روزانه نفت خام در هفتگل‬ ‫‪ 20292‬بشکه‬ ‫تولید روزانه نفت خام در نفت‌سفید‬ ‫‪411‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫چاه اکتشافی شماره ‪ 1‬کرند‬ ‫‪412‬‬

‫‪ 1343‬شمسی ‪ 1964 /‬میلادی‬ ‫نفت و کارکنان‬ ‫درآمد نفت‪ 479،‬میلیون و ‪ 400‬هزار دلار‬ ‫رحم ‌تالله قوامی‬ ‫سـال ‪ 1283‬ش در تهـران بـه دنیـا‬ ‫در ایــن ســال‪ 65 ،‬درصــد از درآمــد نفــت زيــر نظــر ســازمان▪‬ ‫آمــد و پــس از تحصیــل در هنــد و‬ ‫انگلســتان‪ ،‬در ســال ‪ 1308‬وارد‬ ‫برنامــه بــه برنامــه ســوم عمرانــى اختصــاص داده و باقــي‪ ،‬زيــر نظــر‬ ‫صنعــت نفــت ایــران شــد‪ .‬او در‬ ‫وزارتخان ‌‌ههـا در بودجـه جـارى كشـور هزينـه شـد‪ .‬كسـرى بودجـه از‬ ‫ســال ‪ 1317‬بــه ریاســت منطقــه‬ ‫اهـواز رسـید‪ .‬سـال ‪ ،1325‬ریاسـت‬ ‫ايــن محــل و چــاپ اســكناس و ماليــات بــر درآمــد جبــران شــد‪.‬‬ ‫اداری عملیــات مناطــق نف ‌تخیــز و‬ ‫ســال‌های ‪ 1334‬و ‪ 1335‬معاونــت‬ ‫خـط لول ‌ههـای فـراورده ري ـ شـاهرود ـ مشـهد و تهـران ـ رشـت▪‬ ‫رئیــ ‌س کل مناطــق نف ‌تخیــز و‬ ‫احـداث شـد‪.‬‬ ‫معاونـت رئیـ ‌سکل پالایشـگاه را بـر‬ ‫عهـده داشـت‪ .‬آخریـن سـمت قوامی‬ ‫اداره پخـش و خطـوط لولـه زيـر نظـر شـركت ملـي نفـت‪ ،‬توليـد و▪‬ ‫معاونــت مدیرعامــل شــرکت‌های‬ ‫پخـش تأسـیس شـد‪.‬‬ ‫شرکت ملی صنایع پتروشیمی تأسیس شد‪.‬‬ ‫عامــل در ســال ‪ 1342‬بــود‪.‬‬ ‫شركت ملي نفت ايران در گرگان به منبعی سرشار از گاز رسيد‪▪▪.‬‬ ‫قـرارداد فـروش مـواد نفتـي بـه افغانسـتان تمديـد شـد و همچنیـن‪▪،‬‬ ‫شــركت ملــي نفــت ايــران قــرارداد تأميــن و عرضــه انــواع ســوخت‬ ‫هوايــي در فــرودگاه كابــل و قندهــار را منعقــد کــرد‪.‬‬ ‫درآمـد ایـران از نفـت جنـوب از سـال‌ ‪ 1333‬تـا ‪ 1343‬بیـش از ‪▪20‬‬ ‫میلیـارد تومـان بـود‪.‬‬ ‫مرکز نفتی بهرگانسر افتتاح شد‪▪.‬‬ ‫خــط لولــه زیرآبــی‪ ،‬بــه انداز‌ههــای ‪ 30‬اینــچ و بــه طــول ‪▪27‬‬ ‫کیلومتــر از گنــاوه بــه خــارگ تکمیــل شــد‪.‬‬ ‫‪413‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫فت ‌حالله بزر ‌‌گنیا‬ ‫پیشرفت‌های صنعت نفت ایران در سا ‌لهای ‪ 1341‬تا ‪1343‬‬ ‫در ســال ‪1300‬ش‪ ،‬متولــد شــد‪ .‬از‬ ‫علائــم و آثــار نفتــی در نواحــی ســاحلی دریــای خــزر بــا توجــه بــه‬ ‫دانشــگاه کوتمبــرگ شــهر مانیــس‬ ‫درجـه کارشناسـی ارشـد و دکتـری‬ ‫منابــع پرفشــار گاز در دشــت گــرگان تأییــد شــد‪.‬‬ ‫در رشــتة زمین‌شناســی گرفــت‪.‬‬ ‫اکتشــافات متعــدد در جنــوب غربــی ایــران به‌ویــژه نواحــی ب ‌یبــی‬ ‫بزر ‌گنیــا از ســال ‪ ،1337‬در اداره‬ ‫حکیمــه‪ ،‬ســیروس‪ ،‬فاریــس‪ ،‬خل ‌فآبــاد‪ ،‬مــارون و ر ‌گســفید‪ ،‬رزرو‬ ‫فسی ‌لشناســی شــرکت ســهامی‬ ‫نفــت ایــران بــه کار پرداخــت‬ ‫نفتــی جنــوب غربــی را بــه دو برابــر افزایــش داد‪.‬‬ ‫و از ســال ‪ 1343‬ریاســت اداره‬ ‫فسیل‌شناســی شــرکت ملــی نفــت‬ ‫‪ 18‬فروردين‬ ‫بخــش تــدارکات کارگــران شــرکت نفــت آبــادان یــک‌میلیــون ســاعت‬ ‫ایــران بــه او محــول شــد‪.‬‬ ‫کار بــدون حادثــه (از ‪ 6‬شــهریور ‪ )1341‬را تکمیــل کــرد کــه از لحــاظ‬ ‫بین‌المللــی یــک پیــروزی بــزرگ صنعتــی بــود‪.‬‬ ‫‪ 25‬فروردين‬ ‫نفت و مجلس‬ ‫واگذاری بازسازی اسكله گمرك آبادان به شركت ملي نفت ايران‬ ‫ماده‌واحــده‪ :‬اجــازه داده م ‌يشــود‪ ،‬اداره كل گمــرك تجديــد ســاختمان‬ ‫اسـكله گمـرك آبـادان را از لحـاظ فوريـت امـر بـه مبلـغ يـك ميليـون و‬ ‫‪ 900‬هـزار ريـا ‌ل طبـق موافقتـي كـه قبـ ًا بـه عمـل آمـده‪ ،‬بـه شـركت‬ ‫ملـي نفـت ايـران واگـذار و اعتبـار لازم را از محـل درآمدهـاي اختصاصـي‬ ‫كشـور پرداخـت نمايـد‪.‬‬ ‫‌قانـون بـالا مشـتمل بـر يـك مـاده كـه لايحـه آن بـه موجـب ماد‌هواحـده‬ ‫مصـوب بيسـتم آذرمـاه ‪ ۱۳۴۲‬تقديـم شـده بـود‪ ،‬در جلسـه روز بيسـت‬ ‫و پنجـم فروردين‌مـاه‌‪ 1343‬شمسـي بـه تصويـب مجلـس شـوراي ملـي‬ ‫رسـيد‪.‬‬ ‫‪ 27‬فروردين‬ ‫خـرو قشـقائی کـه مدتـی در زنـدان بـود‪ ،‬بـه قیـد وثیقـه آزاد شـد‪ .‬او از‬ ‫حاميـان دكتـر مصـدق و عضـو كميسـيون نفـت بـود‪.‬‬ ‫‪ 30‬فروردین‬ ‫مرکــز بهر‌هبــرداری نفتــی بهــرگان بــا حضــور دکتــر اقبــال و بولدرینــی‬ ‫(‪ ،)Boldrini‬رئیـس هیئ ‌تمدیـره مؤسسـه ملـی نفـت ایتالیـا‪ ،‬کابونـی‬ ‫(‪ ،)Kaboni‬سـفیر ٌکبیـر ایتالیـا در ایـران و کلونـا (‪ ،)Kelowna‬نماینـده‬ ‫پـاپ افتتـاح شـد‪.‬‬ ‫‪ 17‬اردیبهشت‬ ‫بــه دعــوت بخــش خدمــات اجتماعــی شـرکت نفــت آبــادان‪ ،‬عــده‌ای از‬ ‫ورزشـکاران شـرکت نفـت کویـت بـرای مسـابقات قایقرانـی‪ ،‬کارتینـگ‪،‬‬ ‫‪414‬‬

‫سال ‪1343‬‬ ‫بیلیـارد و تنیـس روی میـز بـه آبـادان آمدنـد‪.‬‬ ‫هوشنگ اميد‬ ‫‪ 24‬اردیبهشت‬ ‫در ســال ‪1325‬ش‪ ،‬پــس از‬ ‫فار ‌غالتحصیلــی در رشــته قضائــي‬ ‫سـمینار علـوم مدیریـت صنعـت نفـت ایـران بـا حضـور دکتـر اقبـال در‬ ‫از دانشــگاه تهــران‪ ،‬بــراي ادامــه‬ ‫تحصیــل در رشــتة حقــوق‪ ،‬بــه‬ ‫هت◌ـلخرونداـدک افتتـاح شـد‪.‬‬ ‫لنـدن و پاريـس رفـت و کارشناسـی‬ ‫ارشــد و دکتــری گرفــت‪ .‬او مدتــي‬ ‫منوچهــر اقبــال بــه دعــوت پروفســور بولدرینــی‪ ،‬رئیــس شــرکت نفــت‬ ‫بــه عنــوان مشــاور حقوقــي وزارت‬ ‫«انـی»‪ ،‬بـرای بازدیـد از تأسیسـات نفتـی ایتالیـا بـه آن کشـور سـفر کـرد‪.‬‬ ‫دارايــي کار کــرد و در ســال ‪،1337‬‬ ‫در سـمت مشـاورت حقوقـي شـركت‬ ‫‪ 7‬تير‬ ‫تصفيــه در آبــادان بــه اســتخدام‬ ‫نفت و مجلس‬ ‫شــركت‌هاي عامــل نفــت ايــران‬ ‫درآمــد و از فرورديــن ‪ 1343‬رئيــس‬ ‫تغيير سه فصل از اسا ‌سنامه شركت ملي نفت ايران‬ ‫اداره كل حقوقــي شــركت‌هاي‬ ‫‌ماد‌هواحــده‪ :‬بــه دولــت اجــازه داده می‌شــود کــه در حــدود مقــررات‬ ‫قانـون نفـت‪ ،‬مصـوب مردادمـاه ‪ ،1336‬فصـول سـوم و چهـارم و پنجـم از‬ ‫عامــل نفــت شــد‪.‬‬ ‫اسـاس‌نامه شـرک ‌تملی نفـت ایـران را کـه مربـوط بـه ارکان تشـکیلاتی‬ ‫شـرکت می‌باشـد و در اردیبهشـت‌ماه ‪ 1339‬بـه تصویـب رسـیده اسـت‪،‬‬ ‫بنــا بــه پیشــنهاد رئیــس هیئت‌مدیــره و‌مدیرعامــل شــرکت مذکــور‪،‬‬ ‫حداکثــر در مــدت ســه مــاه از تاریــخ تصویــب ایــن ماد‌هواحــده مــورد‬ ‫تجدیــد نظــر قــرار داده و اســا ‌سنامه جدیــد را پــس از تصویــب مجمــع‬ ‫‌عمومــی صاحبــان ســهام شــرکت و تأییــد هیئــت وزیــران بــرای مــدت‬ ‫دو سـال بـه طـور آزمایـش بـه موقـع اجـرا گـذارد‪ .‬دولـت مکلـف اسـت‪،‬‬ ‫در پایـان دوره دوسـاله‌آزمایـش‪ ،‬طـرح نهائـی را بـرای تصویـب تقدیـم‬ ‫مجلسـین نمایـد و مـادام کـه اسـاس‌نامه جدیـد بـه تصویـب مجلسـین‬ ‫نرسـیده اسـت‪ ،‬مقـررات آن قابـل اجـرا خواهـد‌بـود‪.‬‬ ‫‪ 28‬مرداد‬ ‫بـا همـکاری شـرکت ملـی نفـت ایـران بـرای اسـتفاده بیشـتر شـنوندگان‬ ‫آبـادان‪ ،‬اهـواز‪ ،‬خرمشـهر و سـایر نقـاط نف ‌تخیـز جنـوب شـش سـاعت‬ ‫بـه زمـان پخـش برنام ‌ههـای رادیـو نفـت ملـی (آبـادان) افـزوده شـد‪.‬‬ ‫‪ 6‬شهریور‬ ‫بازدید منوچهر اقبال از تأسیسات نفتی شوروی‬ ‫منوچهــر اقبــال و همراهــان ـ دکتــر فــاح‪ ،‬فتــ ‌حالله نفیســی‪ ،‬مهنــدس‬ ‫رمضا ‌ننیــا‪ ،‬مهنــدس دیبــاج و عبــاس عقدائــی ـ از تأسیســات نفتــی‬ ‫دریــای خــزر و پالایشــگا‌ههای باکــو بازدیــد کردنــد‪.‬‬ ‫‪ 9‬شهریور‬ ‫منوچهــر اقبــال بــه مناســبت صدمیــن ســال تأســیس صنعــت نفــت‬ ‫‪415‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫توسعه در آبادان‬ ‫شــوروی‪ ،‬از رادیــو و تلویزیــون باکــو پیــام تبریــک فرســتاد‪.‬‬ ‫در بيسـت و ششـم دي‪۱۳۴۳‬کلنـگ‬ ‫سـاخت سيسـتم فاضـاب احمدآبـاد‬ ‫‪ 23‬شهریور‬ ‫بــا وام بــدون بهــره ‪ 330‬ميليــون‬ ‫ريالــي شــرکت ملــي نفــت بــه‬ ‫جلسـات سـالانه نفـت در لنـدن برگـزار شـد و منوچهـر اقبـال‪ ،‬رئیـس‬ ‫زميـن زده شـد‪ .‬اسـتاندار خوزسـتان‪،‬‬ ‫منوچهــر اقبــال‪ ،‬مديــران شــهري‬ ‫ـرد‪.‬‬ ‫ک‬ ‫ـاح‬ ‫افتت‬ ‫را‬ ‫ـه‬ ‫جلس‬ ‫ـود‬ ‫خ‬ ‫ـخنرانی‬ ‫س‬ ‫ـا‬ ‫ب‬ ‫ـران‪،‬‬ ‫ای‬ ‫ـدة‬ ‫نماین‬ ‫ـت‬ ‫هی◌ئ‬ ‫در ايــن مراســم شــرکت داشــتند‪.‬‬ ‫مهر‬ ‫همچنيــن‪ ،‬مدرســه دانــش‪ 2‬و‬ ‫دبيرسـتان رؤيـاي صـادق در آبـادان‬ ‫دسـتگاه جدیـد بهر‌هبـرداری جزیـره خـارگ بـا ظرفیـت روزانـه ‪ 20‬هـزار‬ ‫گشــايش يافــت‪ .‬انجمــن فرهنگــي‬ ‫آبــادان تحــت رياســت محمدعلــي‬ ‫بشـکه شـروع بـه کارکـرد‪.‬‬ ‫جاويــد‪ ،‬معــاون رئيــس پالايشــگاه‬ ‫آبـادان‪ ،‬بـراي سـاخت ايـن دو مرکـز‬ ‫‪ 8‬مهر‬ ‫آموزشــي تــاش فــراوان کردنــد‪.‬‬ ‫بخشــي از هزين ‌ههــا بــر عهــده‬ ‫اکتشاف نفتی‬ ‫شــرکت ملــي نفــت ايــران بــود‪.‬‬ ‫چــاه شــماره ‪ 1‬فــارس (در عمــق ‪ 2‬هــزار و ‪ 686‬متــری) در لایــه▪‬ ‫آســماری بــه نفــت رســید‪.‬‬ ‫چــاه شــماره ‪ 2‬ر ‌گســفید (در عمــق ‪ 3‬هــزار و ‪ 617‬متــری) در لایــه▪‬ ‫آسـماری بـه نفـت رسـید‪.‬‬ ‫‪ 5‬آبان‬ ‫نفت و مجلس‬ ‫مجلــس شــوراي ملــي طبــق قانــون مصــوب ‪ 7‬تيــر ‪ ،1343‬فضــ ‌لالله‬ ‫جلالــي نــوري و اميرحســين فولادونــد را بــه عضويــت هيئــت عالــي‬ ‫نظــارت شــركت ملــي نفــت انتخــاب کــرد‪.‬‬ ‫‪ 25‬آبان‬ ‫توسعه پتروشيمي‬ ‫بزر ‌گتریـن کنفرانـس بین‌المللـی توسـعه صنایـع پتروشـیمی بـا شـرکت‬ ‫‪ 300‬نفـر از کارشناسـان و نماینـدگان ‪ 32‬کشـور جهـان در هتـل هیلتـون‬ ‫تهـران آغـاز شـد‪.‬‬ ‫‪ 30‬آبان‬ ‫تعمیـرات کلـی دسـتگاه شـماره ‪ 3‬الکلاسـیون ایزومریزاسـیون پالایشـگاه‬ ‫آبـ◌ادادنی پایـان یافـت‪.‬‬ ‫عملیــاات ســاخت پــل «گــدار لنــدر» بــه دســت شــرکت ســهامی▪‬ ‫اکتشـاف و تولیـد نفـت آغـاز شـد‪ .‬ایـن پـل بـرای انتقـال وسـایل حفـاری‬ ‫و تجهیــزات عملیــات حفــاری اکتشــافی در «دشــت اندیــکان» ســاخته‬ ‫شـد‪.‬‬ ‫لایحـه نفتـی کـه دولـت منصـور بـه مجلـس شـورای‌ملـی ارائـه داد‪ ،‬در▪‬ ‫کمیسـیون مشـترک دارایـی و خارجـه رسـیدگی شـد‪ .‬غلامرضـا مبیـن‪،‬‬ ‫‪416‬‬

‫سال ‪1343‬‬ ‫نفت و جامعه‬ ‫بهــای بنزیــن و نفــت و عــوارض‬ ‫نماینــدة مــردم خــواف در مجلــس کــه تحصی ‌لکــرده رشــتة حقــوق در‬ ‫مشــروبات غیرالکلــی‪ ،‬صنعتــی و‬ ‫کشــور ســوئیس بــود‪ ،‬بــه‌ صــورت مهمــان در جلســة ایــن کمیســیون‬ ‫مســافرت بــه خــارج طبــق لوایــح‬ ‫شـرکت کـرد‪ .‬او هنـگام بررسـی لایحـه‪ ،‬پرسـ ‌شهایی از هویـدا کـرد کـه‬ ‫ارائ ‌هشــده نخســ ‌توزیر بــه مجلــس‬ ‫در ‪ ۳‬آذرمـاه افزایـش یافـت‪ .‬بـه گفتة‬ ‫او در پاسـخش عاجـز مانـد و وضـع کمیسـیون متزلـزل شـد‪.‬‬ ‫نخســت‌وزیر‪ ،‬بــا ایــن افزاي ‌‌شهــا‬ ‫دولــت ســالی‪ 700‬میلیــون تومــان‬ ‫خســرو هدایــت از ســوی منوچهــر اقبــال بــه ســمت قائم‌مقامــی▪‬ ‫شــرکت ملــی نفــت ایــران و مدیریــت در آبــادان منصــوب شــد‪.‬‬ ‫درآمــد كســب م ‌یکنــد‪:‬‬ ‫‪ 6‬دي‬ ‫بهـای بنزیـن از ‪ 5‬ریال بـه ‪ 10‬ریال؛‬ ‫تأسیس شرکت ملی صنایع پتروشیمی‬ ‫نفــت ســفید از ‪ 2/5‬ریــال بــه ‪3/5‬‬ ‫شـرکت ملـی صنایـع پتروشـیمی وابسـته بـه شـرکت ملـی نفـت ایـران‪،‬‬ ‫ریــال؛ نفــت کــوره هــر هــزار لیتــر‬ ‫‪ 750‬ریــال؛ عــوارض خودروهــای‬ ‫بـا سـرمایه ‪ 8/3‬میلیـارد ریـال تأسـیس شـد‪.‬‬ ‫گازوئیلـی در تهـران ماهانـه ‪ 4‬هـزار‬ ‫‪ 21‬دي‬ ‫ریـال‪ ،‬در شهرسـتا ‌نها هـزار و ‪500‬‬ ‫خط‌لوله نفت تهران ـ قزوین ـ رشت به بهر‌هبرداری رسید‪.‬‬ ‫ری ـال‪.‬‬ ‫‪ 22‬دي‬ ‫مطبوعــات‪« :‬بــه دليــل افزایــش‬ ‫قیمــت نفــت‪ ،‬نــرخ تاکســی در‬ ‫كاهش قيمت بنزين‬ ‫تهــران از‪ 20‬تــا ‪ 25‬ریــال افزایــش‬ ‫در پــي اعتــراض مردمــی‪ ،‬نخســ ‌توزیر اعــام كــرد‪« :‬بهــای بنزیــن هــر‬ ‫یافــت‪ ،‬جایگاه‌هــای فــروش بنزیــن‬ ‫خلــوت شــد و بیشــتر مــردم بــه‬ ‫لیتـر دو ریـال و بهـای نفـت هـر لیتـر یـک ریـال كاهـش م ‌ييابـد‪».‬‬ ‫‪ 25‬دی‬ ‫زغــال و هیــزم پنــاه بردنــد‪».‬‬ ‫اعتصاب در تهران‬ ‫سـاخت آزمایشـگاه‌های مهندسـی نفـت آبـادان‪ ،‬بـا حضـور منوچهـر▪‬ ‫اقبـال در مراسـم افتتاحیـه‪ ،‬آغـاز شـد‪.‬‬ ‫راننــدگان تاكســي شــهر تهــران در‬ ‫‪ 26‬دي‬ ‫اعتــراض بــه گــران شــدن بنزيــن‬ ‫دو قـرارداد جدیـد نفـت بیـن شـرکت ملـی نفـت ایـران و دو مؤسسـه‬ ‫در نهــم آذرمــاه اعتصــاب كردنــد‪.‬‬ ‫هلنــدی و امریکایــی بــر پایــة ســهم ‪ 25 - 75‬بــه نفــع ایــران امضــا و‬ ‫شــهرباني كل كشــور در اطلاعيــه‌اي‬ ‫اعــام كــرد‪« :‬اگــر تاکســ ‌یرانان در‬ ‫مبادلـه شـد‪.‬‬ ‫‪ 24‬سـاعت آينـده اعتصـاب خـود را‬ ‫‪ 27‬دی‬ ‫نشــكنند‪ ،‬پروانــه آنــان لغــو خواهــد‬ ‫قــرارداد تأســیس شــرکت نفــت بی ‌نالمللــی دریایــی ایــران ایمینوکــو‬ ‫شــد‪».‬‬ ‫(‪ ،)Iminoco‬میــان شــرکت ملــی نفــت ایــران بــا ‪ 50‬درصــد ســهام‪،‬‬ ‫شـرکت ایتالیایـی آجیـپ (اس‪ .‬پ‪ .‬آ)‪ ،‬شـرکت امریکایی نفـت «فیلیپس»‬ ‫(‪ )Philips‬و کمیســیون نفــت و گاز هنــد منعقــد شــد‪.‬‬ ‫‪ 28‬دي‬ ‫قــرارداد اکتشــاف و توســعه و بهر‌هبــرداری از ســه قطعــه از فــات قــاره‬ ‫ایــران در بخــش یــک (از بخ ‌شهــای نفتــی ایــران) امضــا شــد‪ .‬در پــی‬ ‫انعقـاد ایـن قـرارداد‪ ،‬شـرکت نفـت لاوان (لاپکـو) بـر اسـاس قـراردادی‬ ‫‪417‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫سخنرانی شاه در ‪ ۶‬بهم ‌نماه‬ ‫بیــن شــرکت ملــی نفــت ایــران و شــرک ‌تهای «آتلانتیــک ریچفیلــد»‬ ‫بر ضد مصطفی فاتح‬ ‫(‪Richfield‬گ‪« ،)Atlantic‬ســان اویــل» (‪« ،)San Oil‬یونیــون آو‬ ‫کالیفرنیــا» (‪ )Union Oil Company of California‬و «مورفــی‬ ‫«خاطــرم هســت اولیــن دســته‌ای‬ ‫اويــل» (‪ )Murphy Oil‬تأســیس شــد‪ .‬ســود شــرکت بــه صــورت‬ ‫کــه آن موقــع بــه اســم حــزب‬ ‫‪ 25 - 75‬بـه نفـع ایـران تقسـیم شـد‪ .‬حـوزه عملیـات شـرکت نفـت لاوان‬ ‫تـوده یـا کمونیسـت ایـران تشـکیل‬ ‫حــدود ‪ 8‬هــزار کیلومتــر مربــع از اطــراف جزیــره لاوان در خلیج‌فــارس‬ ‫شــد‪ ،‬بــه وســیلة یکــی از عمــال‬ ‫کهنــه و قدیمــی شــرکت ســابق‬ ‫مسـاحت داشـت‪.‬‬ ‫نفـت انگلیـس و ایـران‪ ،‬یعنـی یـک‬ ‫نفــت خــام تولیدشــده در ایــن منطقــه بــا یــک خــط‌ لولــه زیردریايــي‬ ‫شــخصی بــه اســم مصطفــی فاتــح‪،‬‬ ‫بــه جزیــره و اســکله هدایــت می‌شــد‪ .‬ایــن اســکله امــکان بارگیــری‬ ‫ایجــاد شــد و روزنامــ ‌های بــه اســم‬ ‫روزنامـه مـردم بـه عنـوان ارگان آن‬ ‫نف◌ ‌تبکهم ‌شنهایــی بــا ظرفیــت ‪ 200‬هــزار تــن را داشــت‪.‬‬ ‫حــزب راه انداختنــد‪ .‬خــوب! ایــن‬ ‫زرنگ ‌یهــا البتــه نتایــج مختصــری‬ ‫گزارش فعالیت شرک ‌‌تهای عامل کنسریوم‬ ‫مــ ‌یداد‪ ،‬ولــی طــرف کــه مســلماً‬ ‫خــواب نبــود‪ ،‬ممکــن اســت کــه‬ ‫تولید نفت خام‪:‬‬ ‫کادرهــای رئیســه را آن شــخص‬ ‫میانگین روزانه ‪ 1‬میلیون و ‪ 651‬هزار بشکه‬ ‫بــه اصطــاح اداره م ‌یکــرد‪ ،‬ولــی‬ ‫سـیاهی لشـکر مسـلماً از یـد کنتـرل‬ ‫صادرات‪:‬‬ ‫او کامــ ًا درآمــده و کنتــرل کامــ ًا‬ ‫‪ ۱۳۴‬کشـتی نف ‌تکـش ‪ 4‬میلیـون و ‪ 501‬هـزار تـن نفـت خـام از بنـدر‬ ‫در دســت همــان کمونیســت‌های‬ ‫معشـور و خـارگ بارگیـری کـرد‪.‬‬ ‫حقیقــی افتــاده بــود‪».‬‬ ‫حفاری‪:‬‬ ‫▪ حفـر چـاه شـماره ‪ 1‬دارخویـن بـا موفقیـت بـه پایـان رسـید‪ .‬حفـاری‬ ‫چـاه بـا عمـق و قطـر ایـن چـاه در حـوزه قـرارداد و تـا آن زمـان بی‌سـابقه‬ ‫بو د ‪.‬‬ ‫▪ حفــاری چــاه توســع ‌‌های شــماره ‪ ۴۶‬گچســاران و چــاه تعمیــری ‪۱۷۹‬‬ ‫مسجدسـلیمان بـه پایـان رسـید و هـر دو چـاه تولیـدی شـناخته شـد‪.‬‬ ‫تحویل گاز‪:‬‬ ‫یــک میلیــون و ‪ 543‬هــزار فــوت مکعــب بــه پالایشــگاه آبــادان و ‪۷۶‬‬ ‫میلیــون فــوت مکعــب بــه شــیراز‬ ‫‪ 4‬بهمن‬ ‫منوچهـر اقبـال بـه همـراه مهنـدس نفیسـی‪ ،‬عبـاس پرخیـده و عل ‌یاکبـر‬ ‫دیبـاج بـرای مذاکـره دربـارة پالایشـگاه مـدرس بـه هنـد سـفر کـرد‪.‬‬ ‫‪ 18‬بهمن‬ ‫نفت و مجلس‬ ‫سود ‪ 50 - 50‬در قراردادهاي نفتي‬ ‫دولــت ايــران پــس از قدر ‌تگرفتــن در اوپــك و افزايــش نســبي قيمــت‬ ‫‪418‬‬

‫سال ‪1343‬‬ ‫نفـت‪ ،‬قراردادهایـي بـا تقسـیم سـود ‪ 50 - 50‬در خلي ‌جفـارس و مناطـق‬ ‫مصطفـي فاتـح کتـاب پنجـاه سـال‬ ‫نفــت ايــران را در اســفند ‪،1334‬‬ ‫مركـزي ايـران منعقـد کـرد‪.‬‬ ‫دو ســال پــس از کودتــا‪ ،‬نوشــت و‬ ‫در اوايـل ‪ 1335‬آن را منتشـر کـرد‪.‬‬ ‫‌ماد ‌هواحـده‪ :‬پنـج قـرارداد ضمیمـه و پیوسـ ‌تهای آنهـا کـه بـه اسـتناد‬ ‫کتـاب چهـارده فصـل دارد و بـه قول‬ ‫نويســنده‪ ،‬نتيجــه نزديــک بــه ســي‬ ‫مـاده ‪ 2‬قانـون نفـت‪ ،‬مصـوب مردادمـاه ‪ ،1336‬بـه منظـور اجـرای عملیات‬ ‫سـال کار در شـرکت نفـت انگليـس‬ ‫ـ ايـران اسـت‪ .‬فاتـح معتقـد بـود کـه‬ ‫تفحـص و‌اکتشـاف و اسـتخراج و بهر‌هبـرداری و فـروش و صـدور نفـت از‬ ‫کتا ‌بهايـي کـه تـا ان زمـان دربـاره‬ ‫نفــت انتشــار يافتــه «نمي‌توانــد از‬ ‫مناطـق مصـرح در قراردادهـای مزبـور بیـن شـرکت ملـی نفـت ایـران از‬ ‫هـر حيـث افـاده مـرام کنـد‪ ،‬چـون‬ ‫آنهـا احاطـه کلـي بـر تمـام مسـائل‬ ‫یــک طــرف و شــرکت‌ها ‌وگرو‌ههــای مفصل ‌ه‌الاســامی زیــر‪:‬‬ ‫باتافســه پترولیــوم ماتشــاپای ن‪ ‌.‬و ‪Bataafse Patroleum‬‬ ‫نفـت ندارنـد‪».‬‬ ‫‪Maatschappij N.V‬؛ تایدواتـر اویـل ‪Tidewater Oil Company‬؛‬ ‫‌اســکلی اویــل ‪SKelly Oil Company‬؛‌ ســا ‌نری دی اکــس اویــل‬ ‫‪Sunray Dx Oil Company‬؛ ‌دی سـوپریور اویـل ‪The Superior‬‬ ‫‪Oil Company‬؛‌ کرمک‌گــی اویــل اینداســتریز اینکورپوریتــد‬ ‫‪Kerr-Mcgee Oil Industries, inc‬؛‌ ســیتیز ســرویس ‪Cities‬‬ ‫‪‌Service Company‬؛ ریچفیلــد اویــل کورپوریشــن ‪Richfield Oil‬‬ ‫‪Corporation‬؛ آجیــپ اس‪ .‬پ‪ ‌.‬آ ‪Agip S.P.A‬؛ ‌فیلیپــس پترولیــوم‬ ‫‪Phillips Petroleum Company‬؛ ‌اویــل انــد نچــرال گــس‬ ‫کامیشــن ایندیــا ‪Oil And Natural Gas Commission India‬؛‬ ‫دی آتلانتیــک ریفاینینــگ شــرکت مورفــی اویــل کورپوریشــن ‪The‬‬ ‫‪Atlantic Refining Company Murphy Oil Corporation‬؛‌‬ ‫سـان اویـل ‪Sun Oil Company‬؛‌ یونیـون اویـل شـرکت آو کالیفرنیـا‬ ‫‪Union Oil Company of California‬؛ بــورو دو روشــرش دو‬ ‫پتــرول ‪Bureau de Recherches de Petrole‬؛ ‌رژی اتونــوم ده‬ ‫پتــرول ‪Regie Autonome des Petrols‬؛‌ سوســیته ناســیونال د‬ ‫پتــرول داکیتــن ‪Societe Nationale de Petroles D,aquitains‬؛‬ ‫‌از طـرف دیگـر امضـا شـده و بـه تأییـد دولـت نیـز رسـیده اسـت‪ ،‬تصویب‬ ‫و اجـازه مبادلـه و اجـرای آنهـا داده می‌شـود‪‌ .‬قانـون بـالا کـه مشـتمل بـر‬ ‫ماد‌هواحــده اســت‪ ،‬در جلســه روز یکشــنبه‪ ،‬هجدهــم بهم ‌نمــاه ‪،1343‬‬ ‫بــه تصویــب مجلــس شــورای ملــی‌ رســید‪.‬‬ ‫رئیس مجلس شورای ملی‪ ،‬مهندس عبدالله ریاضی‬ ‫شـركت ملـي نفـت ايـران و طـرف دوم قـرارداد شـركت جديـد «نفـت▪‬ ‫فــات قــاره دشتســتان» (دوپكــو) را تأســیس کــرد و همــة عمليــات‬ ‫تفحـص‪ ،‬اكتشـاف‪ ،‬اسـتخراج و توليـد بـه شـركت دوپكـو واگـذار شـد‪.‬‬ ‫‪ 50‬درصـد منافـع متعلـق بـه طـرف اول‪ ،‬شـركت ملـي نفـت ايـران و ‪50‬‬ ‫‪419‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫درصـد ديگـر متعلـق بـه طـرف دوم قـرارداد بـود‪.‬‬ ‫‪ 27‬بهمن‬ ‫نفت و مجلس‬ ‫اعطــای ‪ 4‬میلیــون دلار وام بــه شــرکت ملــی نفــت ایــران بــرای‬ ‫ســرمایه‌گذاری در شــرکت نفــت ایــران ـ ایتالیــا‪« ،‬ســیریپ»‬ ‫ماد‌هواحــده‪ :‬بــه وزارت دارایــی اجــازه داده م ‌یشــود‪ ،‬از محــل حقــوق‬ ‫دولتــی و مالیا ‌تهایــی کــه از شــرکت نفــت ایــران و ایتالیــا (‌ســیریپ‪،‬‬ ‫‪ )Sirip‬وصول‌می‌شــود‪ ،‬مبلــغ ‪ 4‬میلیــون دلار بــه عنــوان وام بــا بهــره‬ ‫‪ 6‬درصــد بــرای بازپرداخــت اعتبــاری کــه شــرکت ملــی نفــت از بانــک‬ ‫مرکــزی ایــران بــه منظــور ســرمایه‌گذاری در شــرکت ســیریپ دریافــت‬ ‫کـرده‌اسـت‪ ،‬بـه شـرح زیـر در اختیـار شـرکت ملـی نفـت ایـران بگـذارد‪.‬‬ ‫‪ .1‬مبلغ ‪ 750‬هزار دلار در تاریخ هشتم مهرماه ‪۱۳۴۲‬؛‬ ‫‪ .2‬مبلغ یک میلیون و ‪ 250‬هزار دلار در تاریخ دهم اردیبهشت‌ماه ‪1343‬؛‬ ‫‪ .3‬مبلغ ‪ 2‬میلیون دلار در تاریخ دهم اردیبهشت‌ماه ‪۱۳۴۴‬؛‬ ‫شــرکت ملــی نفــت ایــران مبلــغ ‪ 4‬میلیــون دلار فو ‌قالذکــر و بهــره‬ ‫متعلقـه را از تاریـخ ‪ ۸‬مهرمـاه ‪ ۱۳۴۴‬تـا تاریـخ دهـم د ‌یمـاه ‪ ۱۳۴۵‬بـه‬ ‫اقسـاطی کـه بیـن وزار ‌تدارایـی و شـرکت نامبـرده توافـق خواهـد شـد‪،‬‬ ‫بــه وزارت دارایــی مســترد خواهــد کــرد‪.‬‬ ‫قانـون بـالا کـه مشـتمل بـر یـک مـاده‌اسـت‪ ،‬در جلسـه روز سه‌شـنبه‪،‬‬ ‫بیســت و هفتــم بهم ‌نمــاه ‪ 1343‬بــه تصویــب مجلــس شــورای ملــی‌‬ ‫ـید‪.‬‬ ‫ر◌س‬ ‫اسفند‬ ‫گزارش فعالیت شرکت‌های عامل کنسرسیوم‪ ،‬اسفند‬ ‫پالایش‪:‬‬ ‫میانگین روزانه ‪ 368‬هزار بشکه▪‬ ‫صادرات‪:‬‬ ‫‪ ۷۲‬کشــتی نف ‌تکــش ‪ 8‬میلیــون و ‪ 794‬هــزار بشــکه فــراورده نفتــی‬ ‫مختلــف بارگیــری کــرد‪.‬‬ ‫توزیع داخلی فراورده نفتی‪:‬‬ ‫یک میلیون و ‪ 962‬هزار بشکه به شرکت ملی نفت ایران‬ ‫‪ ۴‬اسفند‬ ‫کارخانـه بازیابـی گوگـرد پالایشـگاه آبـادان پـس از تعمیـر کلـی‪ ،‬دوبـاره‬ ‫آمــاده بهر‌هبــرداری شــد‪.‬‬ ‫‪420‬‬

‫سال ‪1343‬‬ ‫‪ 15‬اسفند‬ ‫ورود اولیــن محمولــة «تــی‪ .‬ای‪ .‬ال»‬ ‫جمعیت ایران ‪ 24‬میلیون و ‪ 114‬هزار نفر اعلام شد‪.‬‬ ‫بـه آبـادان‬ ‫‪ 16‬اسفند‬ ‫اولیــن محمولــة مــاده ســربی «تــی‪ .‬ای‪.‬‬ ‫کارکنـان بخ ‌شهـای حفاظـت امـوال و تـدارکات کارمنـدان بـه ترتیـب‬ ‫ال» بـا یـک کشـت ‌‌ی مخصـوص از سـوی‬ ‫برنـدگان اول و دوم ایمنـی سـال ‪ ۱۳۴۳‬شـرکت ملـی نفـت ایـران شـدند‪.‬‬ ‫شــرکت «آسوســتیداکتل» کــه دارای‬ ‫شـبکه وسـیع توزیـع ایـن مـاده در دنیـا‬ ‫بـود‪ ،‬بـه آبـادان رسـید‪ .‬پیش‌تـر‪ ،‬نصـب‬ ‫مخــازن و تأسیســات جدیــد در آبــادان‬ ‫بـرای دریافـت ایـن مـاده و مخلو ‌طکـردن‬ ‫آن بــا بنزیــن هواپیمــا و بنزیــن خــودرو‬ ‫بـه پایـان رسـیده بـود‪.‬‬ ‫‪421‬‬

‫پالایشگاه آبادان‬

‫‪ 1344‬شمسی ‪ 1965 /‬میلادی‬ ‫درآمد نفت‪ 514 ،‬میلیون و ‪ 100‬هزار دلار‬ ‫بــه دســتور منوچهــر اقبــال ‪ 14‬میلیــون ریــال بــه دانشــگاه‌های▪‬ ‫پهلــوی شــیراز‪ ،‬مشــهد و تبریــز اعطــا شــد‪.‬‬ ‫خـط لولـه اهـواز ـ ري بـرای انتقـال نفـت خـام مـورد نياز پالايشـگاه▪‬ ‫تهـران و ‪ 9‬مركـز انتقـال نفـت برقـي در همیـن مسـير‪ ،‬شـامل‪ :‬اهـواز‪،‬‬ ‫عبدالخــان‪ ،‬ســبزآب‪ ،‬بيدرويــه‪ ،‬تنــگ فنــي‪ ،‬پــل بابــا‪ ،‬رازان‪ ،‬اراك‪،‬‬ ‫چشـمه شـور‪ ،‬قـم و ري احـداث شـد‪ .‬همچنیـن‪ ،‬مركـز انتقـال نفـت‬ ‫ناهيـد (شـهيد لرسـتاني کنونـی) بـه بهر‌هبـرداري رسـید‪.‬‬ ‫حــدود‪ 70‬درصــد درآمــد نفــت‪ ،‬زيــر نظــر ســازمان برنامــه‪ ،‬بــه▪‬ ‫برنامـه سـوم عمرانـى اختصـاص داده و باقـي زيـر نظـر وزارتخانه‌هـا‬ ‫در بودجــه جــارى كشــور هزينــه شــد‪.‬‬ ‫در مجمــوع‪ 90 ،‬درصــد نفــت ایــران بــه ژاپــن‪ ،‬فرانســه‪ ،‬ایتالیــا‪▪،‬‬ ‫آلمــان‪ ،‬امریــکا و آفريقــاي جنوبــي فروختــه شــد‪.‬‬ ‫نخســتین کنگــره جهانــی نفــت و دریــا در موناکــو برگــزار شــد▪‬ ‫و انجمــن نفــت ایــران بــا ‪ 16‬نفــر از اعضــای خــود در ایــن کنگــره‬ ‫شــرکت کــرد‪.‬‬ ‫شمار کارکنان نفت جنوب‪:‬‬ ‫کارمنــدان نفــت جنــوب ‪ 6‬هــزار و ‪ 192‬نفــر و کارگــران ‪ 16‬هــزار و‬ ‫‪ 768‬نفـر‬ ‫برای نخستین‌بار‪ ،‬تولید جهانی نفت از ‪ 1/5‬میلیارد تن تجاوز کرد‪.‬‬ ‫تولیــد روزانــه نفــت بــرای نخســتین‌بار در تاریــخ صنعــت نفــت▪▪‬ ‫ایــران از ‪ 2‬میلیــون بشــکه تجــاوز کــرد‪.‬‬ ‫ژاپــن در پالایــش مــواد نفتــی جایــگاه ســوم را پــس از امریــکا و▪‬ ‫روســیه بــه دســت آورد‪ .‬وزیــر بازرگانــی ژاپــن اعــام کــرد‪ ،‬ظرفیــت‬ ‫تولیـد روزانــه فراورد‌ههــای تصفیه‌شــدة ایــن کشـور بــه ‪ 2‬میلیــون و‬ ‫‪423‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫‪ 21‬فروردين‬ ‫‪ 3‬هــزار و ‪ 500‬بشــکه رســید‪.‬‬ ‫شــاه هنــگام رفتــن بــه دفتــر کار‬ ‫خـود در کاخ مرمـر‪ ،‬تـرور شـد‪ ،‬امـا‬ ‫شـرکت ملـی نفـت ایـران ‪ ۷۳۲‬نفـر از افـراد فنـی مـورد نیـاز بـرای▪‬ ‫تــرور ناموفــق بــود‪ .‬ضــارب‪ ،‬رضــا‬ ‫شــمس‌آبادی کــه ســرباز وظیفــه‬ ‫خدمـت در تأسیسـات مختلـف صنعـت نفـت را از میـان ‪ 12‬هـزار و ‪783‬‬ ‫بــود‪ ،‬بــه دســت مأمــوران شــاه‬ ‫نفـر از بـا اسـتعدادترین داوطلبـان و از طریـق مصاحبـه اسـتخدام کـرد‪.‬‬ ‫کشــته شــد‪.‬‬ ‫كشف ميدان نفتى ‪ -‬گازى سلمان‬ ‫شــاه بــه اتفــاق ســید ضیاءالدیــن‬ ‫میـدان نفتـی سـلمان بـا ذخیـره بیـش از ‪ ٤‬میلیـارد بشـکه نفـت و‬ ‫طباطبائــی بــا خــودروی روبــاز بــه‬ ‫‪ ٥‬میلیــارد و ‪ ١٠٠‬میلیــون مترمکعــب گاز طبیعــی در خلیــج فــارس‬ ‫گـردش در شـهر رفـت تـا مـردم از‬ ‫کشــف و شناســایی شــد‪ .‬میــدان ســلمان کــه در ‪ ١٤٤‬کیلومتــری‬ ‫جنــوب جزیــره لاوان واقــع شــده‪ ،‬دارای یکــی از بزرگ‌تریــن‬ ‫ســامت او باخبــر شــوند‪.‬‬ ‫میدا ‌نهـای نفتـی در خلیج‌فـارس و مشـترک بـا میـدان ابوالبوخـوش‬ ‫(ابوظبــی) اســت‪.‬‬ ‫روابـط نفتـی ایـران بـا سـه کشـور آلمـا ‌ن غربـی‪ ،‬رومانـی و آرژانتیـن▪‬ ‫در حـوزة فـروش نفـت و مشـارکت در طر ‌حهـای تولیـدی توسـعه یافـت‪.‬‬ ‫فروردین◌‬ ‫گزارش فعالیت شرک ‌تهای عامل کنسرسیوم‬ ‫تولید نفت خام‪:‬‬ ‫میانگین روزانه ‪ 1‬میلیون و ‪ 729‬هزار بشکه‬ ‫پالایش‪:‬‬ ‫میانگین روزانه ‪ 386‬هزار بشکه‬ ‫فراورد ‌ههای نفتی‪:‬‬ ‫در پــی گســترش روزافــزون اســتفاده از خــودرو در ایــران‪ ،‬پالایشــگاه‬ ‫آبــادان تهیــه روغــن ماشــین را تــا ‪ 35‬درصــد افزایــش داد‪.‬‬ ‫تحویل مواد نفتی‪:‬‬ ‫‪ 60‬کشــتی نف ‌تکــش ‪ 7‬میلیــون و ‪ 47‬هــزار بشــکه فــراورده نفتــی▪‬ ‫گوناگــون بارگیــری کــرد‪.‬‬ ‫دو میلیـون و ‪ 75‬هـزار بشـکه فـراورده نفتـی بـرای توزیـع در کشـور▪‬ ‫بـه شـرکت ملـی نفـت ایـران‬ ‫‪ 1‬فروردين‬ ‫امضای موافق ‌تنامه ساخت پالایشگاه َمدرس‬ ‫موافقت‌نامـه سـاخت پالایشـگاه نفـت َمـدرس‪ ،‬بـا ظرفیـت ‪ 2/5‬میلیـون‬ ‫تـن‪ ،‬بیـن شـرکت ملـی نفـت ایـران‪ ،‬وزارت نفـت و گاز هنـد و شـرکت‬ ‫نفـت «امریکـن اینترنشـنال» در تهـران منعقـد شـد‪ .‬دولـت هنـد از میـان‬ ‫‪14‬پیشــنهاد بــرای احــداث پالایشــگاه‪ ،‬پیشــنهاد شــرکت ملــی نفــت‬ ‫‪424‬‬

‫سال ‪1344‬‬ ‫ایـران و شـرکت «امریکـن اینترنشـنال» را بهتریـن پیشـنهاد دانسـت‪ .‬بـر‬ ‫اسـاس ایـن قـرارداد‪ ،‬هـر یـک از طر ‌فهـای قـرارداد بـه نسـبت سـهم‬ ‫خــود در هیئت‌مدیــره عضــو داشــت‪ .‬بعدهــا‪ ،‬شــرکت آموکــو بــه دلیــل‬ ‫موافق ‌تنکـردن بـا افزایـش سـرمایه‪ ،‬سـهام خـود را بـه هنـد فروخـت و‬ ‫از مشـارکت کنـار‌ه گرفـت‪.‬‬ ‫‪ 5‬فروردين‬ ‫‪ 24‬فروردین‬ ‫مســابقات اســ ‌بدوانی در‬ ‫‪ 51248‬بشکه‬ ‫تولید روزانه نفت خام در مسجدسلیمان‬ ‫مسجدســلیمان بــا ســی رأس‬ ‫معروف‌تریــن اســب‌های اهــواز‪،‬‬ ‫‪ 6945‬بشکه‬ ‫تولید روزانه نفت خام در لالی‬ ‫آبــادان و مسجدســلیمان و عشــایر‬ ‫‪ 106594‬بشکه‬ ‫تولید روزانه نفت خام در هفتگل‬ ‫جنــوب برگــزار شــد‪.‬‬ ‫‪ 26414‬بشکه‬ ‫تولید روزانه نفت خام در نفت‌سفید‬ ‫‪ 21‬فروردین‬ ‫اســاس‌نامه شــرکت نفــت «دشتســتان» تصویــب و نخســتین مجمــع▪‬ ‫عمومـی آن بـه ریاسـت مهنـدس هوشـنگ فرخـان‪ ،‬رئیـس هیئت‌مدیـره‬ ‫ایـن شـرکت برگزار شـد‪ .‬شـرکت نفـت «دشتسـتان» با مشـارکت شـرکت‬ ‫ملــی نفــت ایــران و شــرکت نفــت «شــل» هلنــد بــرای بهر‌هبــرداری از‬ ‫بخـش یـک نفتـی کشـور در خلیج‌فـارس تشـکیل شـد‪.‬‬ ‫شـرکت ملـی نفـت ایـران بـرای اجـرای طـرح مبـارزه بـا ب ‌یسـوادی▪‬ ‫در اسـتان خوزسـتان ‪ 50‬میلیـون ریـال در اختیـار کمیتـه ملـی پیـکار‬ ‫جهانــی بــا بی‌ســوادی گذاشــت‪.‬‬ ‫‪ 23‬فروردین‬ ‫شرکت سهامی نفت لاوان تشکیل شد‪◌.‬‬ ‫اردیبهشت‬ ‫گزارش فعالیت شرک ‌تهای عامل کنسرسیوم‬ ‫تولید نفت خام‪:‬‬ ‫میانگین روزانه ‪ 1‬میلیون و ‪ 752‬هزار بشکه‬ ‫صادرات‪:‬‬ ‫‪ ۱۵۶‬کشـتی نف ‌تکـش ‪ 5‬میلیـون و ‪ 532‬هـزار تـن نفـت خـام از بنـدر‬ ‫معشـور و خـارگ بارگیـری کـرد‪.‬‬ ‫تحویل مواد نفتی‪:‬‬ ‫‪ 2‬میلیون و ‪ 327‬هزار و ‪ 512‬بشکه نفت به پالایشگاه آبادان‬ ‫تحویل گاز‪:‬‬ ‫هـزار و ‪ 952‬میلیـون فـوت مکعـب بـه پالایشـگاه آبـادان و ‪ ۲۸۸‬میلیـون‬ ‫فـوت مکعـب بـه پالایشـگاه شـیراز‬ ‫‪ 1‬اردیبهشت‬ ‫ســران عشــایر کردســتان و شــمال غــرب ایــران از تأسیســات نفتــی▪‬ ‫‪425‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫حسنمرشد‬ ‫اهــواز بازدیــد کردنــد‪.‬‬ ‫قائــم مقــام وزیــر نفــت (در کلیــه‬ ‫شــرکت‌های تابــع وزارت نفــت )از‬ ‫شـرکت ملـی نفـت ایـران بـرای اجـرای طـرح مبـارزه بـا بی‌سـوادی▪‬ ‫‪ 9‬مهرمــاه ســال ‪ 1358‬تــا شــهریور‬ ‫در اسـتان خوزسـتان ‪ 50‬میلیـون ریـال در اختیـار کمیتـه ملـی پیـکار‬ ‫مــاه ‪ 1359‬بــود‪.‬‬ ‫جهانــی بــا بی‌ســوادی گذاشــت‪.‬‬ ‫او و مصطفـی چمـران و ‪ 81‬نفر دیگر در‬ ‫‪ 7‬اردیبهشت‬ ‫ســال تحصیلی ‪ 1330-31‬از دبیرستان‬ ‫البـرز تهـران دیپلـم ریاضـی گرفتنـد‪.‬‬ ‫کشــتی نف ‌تکــش ‪ 121‬هــزار و ‪ 473‬تنــی «تــری کــن یــن»‬ ‫سـال ‪ 1335‬در رشـته مهندسـی بـرق‬ ‫(‪ )Torreycanyon‬متعلــق بــه شــرکت نفــت «اســتاندارد اویــل‬ ‫از دانشـکده فنـی دانشـگاه تهـران فارغ‬ ‫نیوجرســی» بــرای نخســتین‌بار ‪ 116‬هــزار و ‪ 584‬تــن نفــت از اســکله‬ ‫التحصیـل شـد‪ .‬پـس از حدود دوسـال‬ ‫همـکاری در نصـب اولیـن واحـد مدرن‬ ‫خــارگ بارگیــری کــرد‪.‬‬ ‫بــرق تهــران‪ ،‬بــرای ادامــه تحصیــل‬ ‫‪ 20‬اردیبهشت‬ ‫عــازم امریــکا شــد و ســال ‪ 1338‬از‬ ‫دانشـگاه ایلینـوی فـوق لیسـانس در‬ ‫آزمایش جدار چاه اکتشافی شماره ‪ 1‬دارخوین به پایان رسید‪.‬‬ ‫رشـته امـواج رادیوئـی دریافـت کـرد‪.‬‬ ‫‪ 22‬اردیبهشت‬ ‫سـال ‪ 1343‬موفـق بـه اخـذ دکتـرای‬ ‫آنتـن از دانشـگاه ایلینـوی شـد‪ .‬پـس از‬ ‫کنگره نفت و دریا در موناکو‬ ‫بازگشـت بـه ایـران در ‌سهـای مربـوط‬ ‫نخسـتین کنگـره نفـت و دریـا در شـهر کارلوپـا‪ ،‬پایتخـت موناکـو‪ ،‬برگـزار‬ ‫بـه رشـته مخابـرات و کامپیوتـر را در‬ ‫شـد‪ .‬منوچهـر اقبـال‪ ،‬مهنـدس نفیسـی و چنـد نفر از کارشناسـان شـرکت‬ ‫دانشــگا‌ههای ایــران پ ‌یریــزی کــرد‪ .‬او‬ ‫ملـی نفـت ایـران‪ ،‬شـرکت‌های عامـل نفـت ایـران و شـرکت نفـت ایـران‬ ‫در دانشـکده نفت آبادان‪ ،‬دانشـکده فنی‬ ‫دانشـگاه تهـران و انسـتیتو تکنولـوژی‬ ‫و «پـان امریکـن» در ایـن کنگـره شـرکت کردنـد‪.‬‬ ‫سـلطنتی ملبـورن در اسـترالیا تدریس‬ ‫‪ 29‬اردیبهشت‬ ‫کــرد‪ .‬مرشــد پــس از انقــاب اولیــن‬ ‫مدیــر عامــل و رئیــس هیئ ‌تمدیــره‬ ‫حفاری چاه اکتشافی شماره ‪ ۱‬کوپال آغاز شد‪.‬‬ ‫‪ 5‬خرداد‬ ‫شـرکت ملـی گاز ایـران بـود‪.‬‬ ‫قـرارداد تعییـن حـدود منطقـه فـات قـاره میـان دولـت ایـران و کویـت‬ ‫امضـاء شـد‪.‬‬ ‫‪ 9‬خرداد‬ ‫عملیــات حفــاری در آ ‌بهــای خلی ‌جفــارس بــه دســت شــرکت نفــت‬ ‫بی ‌نالمللــی دریایــی آغــاز شــد‪.‬‬ ‫‪ 10‬خرداد‬ ‫مراسـم اهـدای جوایـز باکفایت‌تریـن بانـو و فعال‌تریـن معتمـدان نواحـی‬ ‫کارگـران صنعـت آبـادان برگـزار شـد‪ .‬خانـم و آقـای شـهدادی از ناحیـه‬ ‫پیروزآبـاد نفـر اول شـدند‪.‬‬ ‫‪ 16‬خرداد‬ ‫یـک کشـتی نف ‌تکـش ‪ ۳۰‬هـزار تنـی ایتالیایـی بـه نـام «لوئیـزا» کـه در‬ ‫اجـاره شـرکت نفـت «بریتیـش پترولیـوم» بـود‪ ،‬در اسـکله شـماره ‪ ۱‬بنـدر‬ ‫معشـور (ماهشـهر)‪ ،‬هنـگام بارگیـری نفـت خـام بـه علـت انفجـاری کـه‬ ‫در آن روی داد‪ ،‬آتـش گرفـت و منفجـر و سـی نفـر کشـته و صـد میلیـون‬ ‫‪426‬‬

‫سال ‪1344‬‬ ‫تومـان خسـارت وارد شـد‪.‬‬ ‫‪ 26‬خرداد‬ ‫شـرکت ملـی نفـت ایـران بـا یـک گـروه آلمانـی قـراردادی نفتـی در حوزه‬ ‫بخـش یـک آ ‌بهـای خلیج‌فـارس را امضـا کـرد‪ .‬انعقـاد ایـن قـرارداد آغـاز‬ ‫اولیـن مشـارکت آلمـان فـدرال در صنعـت نفـت ایـران بـود‪.‬‬ ‫امضای قرارداد تأسیس شرکت نفت خلی ‌جفارس‬ ‫ششــمین قــرارداد بــرای بهره‌بــرداری از منطقــۀ باقیمانــده بخــش یــک‬ ‫نفتــی کشــور در آ ‌بهــای خلیــج فــارس‪ ،‬بــا گروهــی متشــکل از هفــت‬ ‫شـرکت آلمانـی در شـرکت ملـی نفـت ایـران بـه دسـت منوچهـر اقبـال‬ ‫بـه امضـاء رسـید‪ .‬ایـن قـرارداد بـرای اکتشـاف و بهر‌هبـرداری از ناحیـه‌ای‬ ‫بـه مسـاحت ‪ 5‬هـزار و ‪ 150‬کیلومتـر مربـع در جنـوب جزیـره لاوان منعقد‬ ‫شـد‪.‬‬ ‫‪ 29‬خرداد‬ ‫دولـت لیبـی بـرای ادارة صنعـت نفـت از ایـران در خواسـت کمـک کـرد‬ ‫و یـک هیئـت شـ ‌شنفری بـه همیـن منظـور از ایـران عـازم آن کشـور‬ ‫ش◌ـدت‪.‬یر‬ ‫گزارش ماهانه فعالیت شرکت‌های عامل کنسرسیوم‬ ‫تولید نفت خام‪:‬‬ ‫میانگین روزانه ‪ 1‬میلیون و ‪ 900‬هزار بشکه‬ ‫صادرات‪:‬‬ ‫‪ ۱۶۶‬کشــتی نف ‌تکــش ‪ 6‬میلیــون و ‪ 298‬هــزار بشــکه نفــت خــام از‬ ‫بندرهــای معشــور و خــارگ بارگیــری کــرد‪.‬‬ ‫نفت تحویلی‪:‬‬ ‫یک میلیون و ‪ 230‬هزار و ‪ 982‬بشکه به پالایشگاه آبادان‬ ‫تحویل گاز‪:‬‬ ‫‪ ۳۳۵‬میلیون فوت مکعب به پالایشگاه شیراز‬ ‫‪ 10‬تیر‬ ‫مجلـس شـورای ملـی قـرارداد نفـت ایـران و گـروه شـرکت‌های آلمانـی‬ ‫را تصویـب کـرد‪.‬‬ ‫‪ 20‬تیر‬ ‫فیلــم عشــایر ایــران دربــارة زندگــی عشــایر و کــوچ عشــایر بختیــاری‪▪،‬‬ ‫قشـقایی‪ ،‬کـرد و ترکمـن و دهقانـان مازنـدران کـه شـرک ‌تهای عامـل نفـت‬ ‫ایـران آن را سـاخت‪ ،‬اولی ‌نبـار در هتـل ونـک بـه نمایـش گذاشـته شـد‪.‬‬ ‫‪427‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫تصویب قانون توسعه صنایع پتروشیمی‬ ‫مــاده ‪ :1‬بــه شــرکت ملــی صنایــع پتروشــیمی کــه بــه موجــب‬ ‫تبصـره ‪ ۶۴‬قانـون بودجـه اصلاحـی سـال ‪ ۱۳۴۳‬کل کشـور تأسـیس‬ ‫شــده اســت‪ ،‬اجــازه داده‌م ‌یشــود‪ ،‬بــا مؤسســات و شــرکت‌های‬ ‫ایرانـی یـا خارجـی کـه واجـد صلاحیـت فنـی و مالـی باشـند‪ ،‬بـرای‬ ‫تولیــد محصــولات پتروشــیمی مشــتق از گازهــای طبیعــی و‌ ســایر‬ ‫هیدروکربورهـا و پخـش و فـروش و حم ‌لونقـل و صـدور محصـولات‬ ‫مزبــور مشــارکت نمایــد‪‌.‬موافقت‌نام ‌ههــا و قراردادهایــی کــه در‬ ‫اجـرای ایـن منظـور منعقـد م ‌یشـود‪ ،‬پـس از تأییـد شـورای عالـی‬ ‫صنایـع پتروشـیمی و مجمـع عمومـی شـرکت ملـی نفـت‌ایـران و‬ ‫هیئـت وزیـران و تصویـب کمیسـیون‌های مشـترک اقتصـاد و دارایـی‬ ‫مجلسـین بـه مـورد اجـرا گـذارده خواهـد شـد‌‪.‬‬ ‫مــاده ‪ :۲‬شــرک ‌تها و مؤسســات خارجــی کــه بــه منظــور فــوق‬ ‫بــا شــرکت ملــی صنایــع پتروشــیمی مشــارکت م ‌ینماینــد‪ ،‬از‬ ‫شــمول تبصــره ‪ ۲‬مــاده ‪ ۳‬قانــون جلــب و‌حمایــت ســرمایه‌های‬ ‫خارجــی و بنــد ج مــاده یــک آیین‌نامــه اجــرای قانــون جلــب و‬ ‫حمایــت ســرمای ‌ههای خارجــی مصــوب کمیســیون‌های مجلســین‬ ‫مســتثن ‌یخواهند بــود‪ .‬در کلیــه موافق ‌تنام ‌ههــا و قراردادهایــی کــه‬ ‫بـه اسـتناد ایـن قانـون بـا شـرکت‌ها و مؤسسـات خارجـی منعقـد‬ ‫م ‌یشـود‪ ،‬بایـد قیـد گـردد کـه شـریک خارجـ ‌ی حـق نـدارد بـدون‬ ‫موافقـت قبلـی و کتبـی طـرف ایرانـی تمـام یـا قسـمتی از سـهامی‬ ‫را کــه در مشــارکت دارد‪ ،‬بــه دیگــری منتقــل نمایــد‪ .‬در صــورت‬ ‫تخلــف از ایــن شــرط‌‪ ،‬شــرکت ملــی صنایــع پتروشــیمی م ‌یتوانــد‬ ‫قــرارداد را فســخ نمایــد‌‪.‬‬ ‫مــاده ‪ :۳‬شــرک ‌تهایی کــه بــر طبــق ایــن قانــون بــا مشــارکت‬ ‫شــرکت ملــی صنایــع پتروشــیمی ایجــاد می‌شــوند‪ ،‬از معافی ‌تهــا‬ ‫و مزایــای قانونــی کــه بــه موجــب مــواد‌اســاس‌نامه شــرکت ملــی‬ ‫نفـت ایـران بـرای شـرکت مذکـور مقـرر اسـت و نیـز از کلیـه مزایـا‬ ‫و معافی ‌تهایــی کــه بــر طبــق قوانیــن موضوعــه بــرای مؤسســات‬ ‫تولیـ ‌د داخلـی مقـرر اسـت‪ ،‬اسـتفاده خواهنـد نمـود‪‌.‬‬ ‫مــاده ‪ :۴‬در هــر مشــارکت موضــوع ایــن قانــون کــه تأسیســات و‬ ‫‪428‬‬

‫سال ‪1344‬‬ ‫عملیــات تولیــدی آن در ایــران باشــد‪ ،‬ســهم شــرکت ملــی صنایــع‬ ‫سهراب سپهری‬ ‫پتروشــیمی کمتــر از پنجــا‌ه درصــد نخواهــد نمــود‌‪.‬‬ ‫(‪۱۳۰۷- ۱۳۵۹‬ش)‬ ‫مــاده ‪ :۵‬اختلافاتــی کــه بیــن شــرکت ملــی صنایــع پتروشــیمی و‬ ‫سـهراب سـپهري‪ ،‬شـاعر‪ ،‬نويسـنده و‬ ‫طرف‌هــای دیگــر پیــش آیــد‪ ،‬چنانچــه از طریــق مذاکــره دوســتانه‬ ‫نقـاش‪ ،‬در کاشـان بـه دنيـا آمـد‪ .‬در‬ ‫بـه نحـوی کـه در هـر قـراردا ‌د پی ‌شبینـی خواهـد شـد‪ ،‬رفـع نشـود‪،‬‬ ‫دانشـکده هنرهـاي زيبـاي دانشـگاه‬ ‫تهــران بــه تحصيــل پرداخــت و‬ ‫از طریـق سـازش و داوری حـل خواهـد شـد‌‪.‬‬ ‫ه ‌مزمــان بــه اســتخدام شــرکت‬ ‫مقــررات مربــوط بــه ارجــاع اختلافــات بــه ســازش و داوری در هــر‬ ‫نفــت در تهــران در آمــد‪ .‬پــس از‬ ‫‪ 8‬مــاه اســتعفا داد‪ .‬او بــه فرهنــگ‬ ‫قــرارداد بــه نحــو مقتضــی پی ‌شبینــی م ‌یگــردد‌‪.‬‬ ‫مشــرق‌زمين علاقــه خاصــي‬ ‫قانـون بـالا مشـتمل بـر ‪ ۵‬مـاده کـه در تاریـخ روز دوشـنبه چهاردهـم‬ ‫داشـت و بـه هندوسـتان‪ ،‬پاکسـتان‪،‬‬ ‫تیرمــاه ‪ ۱۳۴۴‬بــه تصویــب مجلــس ســنا رســیده بــود‪ ،‬در جلســه‬ ‫افغانسـتان‪ ،‬ژاپـن و چيـن سـفر کـرد‪.‬‬ ‫روز یکشـنبه بیسـتم تیرمـاه ‪ 1344‬شمسـی مـورد تصویـب مجلـس‬ ‫شـورای ملـی قـرار گرفـت‪.‬‬ ‫‪ 21‬تير‬ ‫نفت و مجلس‬ ‫تصویب قرارداد شرکت نفت خلی ‌جفارس‬ ‫ایـن قـرارداد شـامل اجـراي عمليـات تفحـص‪ ،‬اكتشـاف‪ ،‬بهر‌هبـرداري و‬ ‫فـروش نفـت بـود كـه بيـن شـركت ملـي نفـت ايـران و شـركت‌هاي‪:‬‬ ‫دويچــه اردل اكتيــن گــزل شــافت (– ‪Deutsche Erdol‬‬ ‫‪ ،)Aktiengesellschaft‬دویچـه شـاخت بـاو ـ اونـد تیفبور گزل شـافت‬ ‫(‪،)Deutsche Schachtbau – und Tiefbohrgesellschaft‬‬ ‫گلـزن کیرشـنربرگ ورکـس ـ آکتیـن گـزل شـافت (‪Gelsenkirchner‬‬ ‫‪ ،)Bergwerks Aktiengesellschaft‬گــورک شــافت الــورات‬ ‫(‪ ،)Gewerkschaft Elwerath‬پرویســاگ آکتیــن گــزل شــافت‬ ‫(‪ ،)Preussag Aktiengesellschaft‬شــولفن ـ شــمی آکتیــن گــزل‬ ‫شـافت (‪ )Scholven – Chemie Aktiengesellschaft‬و وینترزهال‬ ‫آکتیـن گـزل شـافت (‪ )Wintershell Aktiengesellschaft‬منعقـد‬ ‫ش ـد‪.‬‬ ‫‪ 24‬تیر‬ ‫قانون توسعه صنایع پتروشیمی به توشیح شاه رسید‪.‬‬ ‫‪429‬‬

‫رکــورد جدیــد تولیــد روزانــه نفــت‬ ‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫خ ـام‬ ‫◌ مرداد‬ ‫شـرکت‌های عامـل نفـت ایـران اعـام‬ ‫کردنــد‪ ،‬روز ‪ 12‬مــرداد ‪ 1344‬تولیــد‬ ‫گزارش فعالیت شرک ‌تهای عامل کنسرسیوم‬ ‫روزانــه نفــت خــام در حــوزه قــرارداد‬ ‫تولید نفت خام‪:‬‬ ‫بــه ‪ 2‬میلیــون و ‪ 11‬هــزار و ‪889‬‬ ‫بشــکه رســید و بــرای نخســتی ‌نبار‬ ‫روزانه ‪ 1‬میلیون و ‪ 980‬هزار بشکه‬ ‫میـزان تولیـد روزانـه نفـت خـام حـوزه‬ ‫صادرات‪:‬‬ ‫قــرارداد از دو میلیــون بشــکه تجــاوز‬ ‫‪ ۱۶۸‬کشـتی نف ‌تکـش ‪ 6‬میلیـون و ‪ 285‬هـزار تـن سـنگین نفـت خـام‬ ‫کــرد‪.‬‬ ‫از بندرهـای معشـور و خـارگ بارگیـری کـرد‪.‬‬ ‫همچنیــن‪ ،‬میانگیــن روزانــه صــادرات‬ ‫حفاری‪:‬‬ ‫نفـت خـام از خـارگ بـه ‪ 573‬هـزار و‬ ‫‪ 562‬بشـکه رسـید کـه بالاتریـن رقـم‬ ‫حفــاری موفقی ‌تآمیــز چــاه شــماره ‪ ۱‬کوپــال وجــود منطقــه نف ‌تخیــز‬ ‫صـادرات جزیـره خـارگ تـا آن زمـان‬ ‫جدیـدی را در خوزسـتان اثبـات کـرد‪.‬‬ ‫نفت تحویلی‪:‬‬ ‫بـود‪.‬‬ ‫‪ 2‬میلیون و ‪ 259‬هزار و ‪ 695‬بشکه به پالایشگاه آبادان‬ ‫تأسیسات‪:‬‬ ‫دســتگاه بهره‌بــرداری شــماره ‪ ۳‬گچســاران بــا ظرفیــت اولیــه‬ ‫‪ ۲۰‬هــزار بشــکه در روز و بــا هزینــه ‪ 1‬میلیــون و ‪ 50‬هــزار لیــره‬ ‫راه‌انــدازی شــد‪.‬‬ ‫‪ 16‬مرداد‬ ‫قـرارداد فـروش نفـت خـام ایـران بـه یـک شـرکت دولتـی آرژانتینـی‬ ‫بـا قیمـت هـر بشـکه یـک دلار و ‪ 40‬سـنت امریکایـی امضـاء و مبادلـه‬ ‫شـد‪.‬‬ ‫‪ 24‬مرداد‬ ‫خـط‌لولـه ‪ 6‬اینچـی نف ‌تشـهر بـه کرمانشـاه بـرای تأمیـن نفـت مـورد‬ ‫نیـاز پالایشـگاه کرمانشـاه بـا حضـور منوچهـر اقبـال افتتـاح شـد‪.‬‬ ‫‪ 1‬شهریور‬ ‫سـازمان تـدارکات بـا سـرمایه ‪ 150‬میلیـون ریـال از طـرف شـرکت ملـی‬ ‫نفـت ایـران بـا همـکاری وزارت کار و امـور اجتماعـی تأسـیس شـد‪.‬‬ ‫‪ 2‬شهریور‬ ‫اولیـن کشـتی نف ‌تکـش آرژانتینـی بـه نـام «جالنـا» ‪ 25‬میلیـون و ‪427‬‬ ‫تـن نفـت خـام از جزیـره خـارگ بارگیـری کـرد‪..‬‬ ‫عملیات حفاری شرکت نفت لاوان (لاپکو) در خلیج‌فارس آغاز شد‪▪.‬‬ ‫‪ 12‬شهریور‬ ‫ايران و بلوك شرق‬ ‫مذاکــرات ایــران و شــوروی دربــارة صــدور گاز بــه شــوروی و احــداث‬ ‫کارخانــه ذو ‌بآهــن در تهــران آغــاز شــد‪.‬‬ ‫‪430‬‬

‫سال ‪1344‬‬ ‫‪ 13‬شهریور‬ ‫بــرای قدردانــی از زحمــات همــه کارکنانــی کــه در رســیدن بــه حــد‬ ‫نصــاب جدیــد ظرفیــت تولیــد نفــت (روزانــه ‪ 2‬میلیــون و ‪ 11‬هــزار‬ ‫و ‪ 889‬بشــکه) در حــوزه قــرارداد ســهیم بودنــد‪ ،‬مراســمی در همــة‬ ‫مراکــز عملیــات شــرکت ســهامی اکتشــاف و تولیــد نفــت ایــران برپــا‬ ‫ش ـد‪.‬‬ ‫‪ ۱۸‬شهریور‬ ‫عملیــات حفــاری نخســتین چــاه اکتشــافی شــرکت «ایروپکــو» در‬ ‫خل◌یمج‌فهـرـارس از روی یــک ســکوی چهارپایــه حفــاری آغــاز شــد‪.‬‬ ‫کشــتی نف ‌تکــش ‪ 150‬هــزار تنــی «توکومــارو»‪ ،‬بزرگ‌تریــن نف ‌تکــش‬ ‫دنیـا‪ ،‬در بنـدر یوکوهامـا بـه آب انداختـه شـد‪.‬‬ ‫‪ 13‬مهر‬ ‫ايران و بلوك شرق‬ ‫موافق ‌تنامــه ایــران و شــوروی دربــارة صــادرات گاز بــه شــوروی همــراه‬ ‫بــا تأســیس کارخانــه ذو ‌بآهــن و ماشی ‌نســازی‪ ،‬در تهــران امضــا و مبادلــه‬ ‫شد ‪.‬‬ ‫‪ 2‬آبا ن‬ ‫آغاز ساخت ساختمان پالایشگاه تهران‬ ‫کلنــگ ســاخت پالایشــگاه تهــران (پالایشــگاه جنوبــی شــماره ‪ ،)1‬بــا‬ ‫ظرفیــت روزانــه ‪ 85‬هــزار بشــکه کــه خــوراک آن بــا یــک خــط لولــه‬ ‫سراسـری از منابـع جنـوب تأمیـن م ‌یشـد‪ ،‬بـا حضـور مدیرعامـل شـرکت‬ ‫ملـی نفـت‪ ،‬شـماری از نماینـدگان مجلـس سـنا و شـورای ملـی‪ ،‬برخـی‬ ‫سـفرای کشـورهای خارجـی‪ ،‬مدیـران مطبوعـات تهـران و گروهـی از مردم‬ ‫شـهر ری بـه زمیـن زده‌شـد‪.‬‬ ‫‪ ‌3‬آبان‬ ‫قرارداد ساخت مجتمع پتروشیمی رازی‬ ‫قــرارداد ســاخت یــک مجتمــع پتروشــیمی در جنــوب ایــران بیــن‬ ‫شــرکت ملــی صنایــع پتروشــیمی و شــرکت «الایــد کمیــکال» (‪Alied‬‬ ‫‪ )Chemical‬امریکایــی در اداره مرکــزی شــرکت ملــی نفــت ایــران‬ ‫منعقــد شــد‪.‬‬ ‫ايران و بلوك شرق‬ ‫موافقت‌نامـه همـکاری فنـی و اقتصـادی بیـن ایـران و رومانـی در تهـران‬ ‫امضـاء شـد‪ .‬بـه موجـب ايـن موافقت‌نامـه اقتصـادی مقـرر شـد‪ ،‬رومانـی‬ ‫‪431‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫لطیف رمضا ‌ننیا‬ ‫تـا ‪ 10‬سـال حـدود صـد میلیـون دلار نفـت خـام از ایـران دریافـت کـرده‬ ‫رمضا ‌ننیــا در رشــته معدن‌شناســی‬ ‫و دولـت ایـران نیـز ماشـین‌آلات و کالاهـای مـورد نیـاز خـود را از رومانـی‬ ‫از دانشــگاه فار ‌غالتحصیــل شــد‪ .‬او‬ ‫در ســال ‪ 1322‬وارد شــرکت نفــت‬ ‫بخرد‪.‬‬ ‫شـد و از سـال ‪ 1335‬ش بـه سـمت‬ ‫هماهن ‌گکننـده امـور اداری شـرکت‬ ‫‪ 10‬آبان‬ ‫ســهامی اکتشــاف و تولیــد نفــت‬ ‫لطیــف رمضا ‌ننیــا بــه جــای اچ‪ .‬اچ کاپــرز بــه ریاســت کل پالایشــگاه‬ ‫ایــران ارتقــاء یافــت‪ .‬از ســال ‪1336‬‬ ‫تـا ‪ ،1339‬ریاسـت نواحـی آغاجـاری‬ ‫آبــادان منصــوب شــد‪.‬‬ ‫و گچسـاران را بـر عهـده گرفـت‪ .‬در‬ ‫ســال ‪ ،1339‬بــرای گذرانــدن یــک‬ ‫‪ 27‬آبان‬ ‫دوره آمــوزش عالــی در دانشــگاه‬ ‫قــرارداد نهائــی ســاخت پالایشــگاه در مــدرس هندوســتان (کــه‬ ‫هـاروارد بـه امریـکا رفـت‪ .‬در ‪،1341‬‬ ‫موافقت‌نامــه اولیــه آن در تهــران امضــا شــده بــود) بیــن ایــران‪ ،‬هنــد و‬ ‫بـه قائ ‌‌ممقامـی رئیـس‌کل پالایشـگاه‬ ‫آبــادان منصــوب و یــک ســال پــس‬ ‫ام◌ریـآـذکرا در دهلــی نــو امضــاء شــد‪.‬‬ ‫از آن قائ ‌م‌مقــام رئیــ ‌سکل مناطــق‬ ‫نف ‌تخیــز جنــوب شــد‪ .‬رمضا ‌ننیــا‬ ‫دسـتگاه بهر‌هبـرداری شـماره ‪ 3‬گچسـاران بـا ظرفیـت ‪ 220‬هـزار بشـكه‬ ‫در ‪ ،1343‬بـه عضویـت هیئ ‌‌تمدیـره‬ ‫و بـا اضاف ‌هکـردن ‪ 2‬دسـتگاه تفکیـک گاز از نفـت را‌هانـدازی شـد‪.‬‬ ‫شــرکت ســهامی اکتشــاف و تولیــد‬ ‫‪ 11‬آذر‬ ‫نفـت ایـران درآمـد‪.‬‬ ‫هیئ ‌تمدیـره شـرکت تلفـن پـس از یـازده سـال تغییـر کـرد‪ .‬مهنـدس‬ ‫فــرخ نج ‌مآبــادی‪ ،‬مدیــر کل نفــت در وزارت دارایــی‪ ،‬بــه مدیرعاملــی‬ ‫ش◌ــردکیت تلفــن منصــوب شــد‪.‬‬ ‫اوبرایـن (‪ )O. Brien‬بـه جـای ام‪ .‬ام پنـل بـه سـمت قائم‌مقامـی رئیـس‬ ‫هیئت‌مدیـره و مدیرعامـل شـرک ‌تهای عامـل نفـت ایـران منصـوب شـد‪.‬‬ ‫او یکـی از مهندسـان زمین‌شناسـی در مسجدسـلیمان بـود کـه در سـال‬ ‫‪ 1316‬ش‪ ،‬سرپرســت عملیــات اکتشــافی آغاجــاری و پازنــان شــد و در‬ ‫ســال ‪ ۱۳۲۵‬ش‪ ،‬بــه عنــوان زمین‌شــناس در عملیــات چینه‌شناســی‬ ‫منطقـه لرسـتان کار کـرد‪.‬‬ ‫‪ 3‬دی‬ ‫چـاه اكتشـافي شـماره یـک (الـف) تنـگ بيجـار در اثـر انفجـار سـیلندر‬ ‫نمون ‌هگیــری گاز فــوران كــرد‪.‬‬ ‫‪ 14‬دی‬ ‫‪ 150‬نفـر بـه دلیـل فـوران چـاه نفـت اكتشـافي شـماره ‪ 2‬تنـگ بيجـار▪‬ ‫بـه كرمانشـاه مصـدوم شـدند‪.‬‬ ‫خـط لولـه دوم نفـت اهـواز ـ تهـران بـا حضـور منوچهـر اقبـال در انبـار▪‬ ‫نفـت ری افتتـاح شـد‪.‬‬ ‫‪432‬‬

‫سال ‪1344‬‬ ‫اطلاعیـه شـرکت ملـی صنایـع‬ ‫پتروشــیمی پــس از امضــای‬ ‫‪ 15‬دي‬ ‫قــرارداد بــا «الایــد کمیــکال»‪:‬‬ ‫چـاه اکتشـافی شـماره یـک (الـف) تنـگ بیجارپـس از فـوران شـدید بـا‬ ‫«در اجــرای مفــاد قانــون توســعه‬ ‫صنایــع پتروشــیمی‪ ،‬شــرکت ملــی‬ ‫صـدای مهیبـی مشـتعل شـد‪.‬‬ ‫صنایــع پتروشــیمی بدیــن‌ وســیله‬ ‫‪ 23‬دی‬ ‫مشــارکت خــود را بــا شــرکت‬ ‫امریکایــی «الایــد کمیــکال» بــا‬ ‫ايران و بلوك شرق‬ ‫سـهام مسـاوی ‪ 50‬ـ ‪ 50‬بـرای ایجـاد‬ ‫هیئت‌هــاي نماینــده ایــران و شــوروی در مســکو ‪ 5‬موافق ‌تنامــه و‬ ‫یـک مجتمـع عظیـم پتروشـیمی در‬ ‫قــرارداد ســاخت ذو ‌بآهــن در اصفهــان و احــداث لولــه گاز را امضــاء و‬ ‫ایـران اعـام مـ ‌یدارد‪ .‬ایـن مجتمـع‬ ‫مبادلـه کردنـد‪ .‬ایـن خـط لولـه گاز سراسـری بـا ظرفیـت ‪16‬ميليـارد متـر‬ ‫در مرحلــه اول‪ ،‬شــامل واحدهــای‬ ‫مكعـب بـه طـول هـزار و ‪ 106‬يكلومتـر در دو قطعـة ‪ 1‬و ‪ 2‬از پالايشـگاه‬ ‫تولیــد گوگــرد‪ ،‬آمونیــاک‪ ،‬اوره و‬ ‫گاز بيدبلنــد آغــاز و بــه كمپرســور شــماره ‪ 4‬در نزديــك اصفهــان و از‬ ‫ســایر کودهــای شــیمیایی خواهــد‬ ‫آنجـا بـه ايسـتگاه انداز‌هگيـري گاز می‌رسـید‪ .‬ایـن خـط لولـه گازرسـانی‬ ‫بــود کــه مســتلزم حــدود ‪100‬‬ ‫میلیــون ســرمای ‌هگذاری اســت‪.‬‬ ‫شـهرهاي تهـران‪ ،‬اصفهـان‪ ،‬شـيراز‪ ،‬قـم و كاشـان را پوشـش مـ ‌یداد‪.‬‬ ‫شــرکت ملــی صنایــع پتروشــیمی‬ ‫‪ 25‬دی‬ ‫و شــرکت «الایــد کمیــکال» در‬ ‫نظــر دارنــد‪ ،‬دامنــه عملیــات‬ ‫ابلاغ ساختار جدید شرکت ملی نفت ایران‬ ‫خــود را توســعه داده و محصــولات‬ ‫ســازمان جدیــد شــرکت ملــی نفــت ایــران از ســوی مدیرعامــل وقــت‬ ‫دیگــر از جملــه متانــول‪ ،‬ملامیــن‪،‬‬ ‫شــرکت در بخشــنام ‌های ابــاغ شــد‪ .‬ایــن ســازمان در بخ ‌شهــای امــور‬ ‫فرمالدهیــد‪ ،‬پل ‌یاتیلــن و اتیلــن نیــز‬ ‫سـتادی‪ ،‬تولیـد و پالایـش و پخـش‪ ،‬نفـت‪ ،‬امـور بین‌الملـل‪ ،‬اداری ـ مالـی‬ ‫تولیــد نماینــد»‪ .‬در بخــش دیگــر‬ ‫ایــن اطلاعیــه‪ ،‬ضمــن اشــاره بــه‬ ‫و بازرگانـی زیـر نظـر مدیرعامـل تعریـف شـد‪.‬‬ ‫محـل اجـرای ایـن طـرح کـه بنـدر‬ ‫‪ 12‬بهمن‬ ‫ماهشـهر بـود‪ ،‬منبـع تأمیـن خـوراک‬ ‫ایـن مجتمـع ذکـر شـد‪« :‬ب ‌هعنـوان‬ ‫چـاه اكتشـافي شـماره ‪ 2‬تنـگ بيجـار بـه کمـک کارشناسـان امریکایـی‬ ‫خــوراک‪ ،‬از گازهــای گوگــرددار‬ ‫خامـوش شـد‪.‬‬ ‫مسجدســلیمان اســتفاده خواهــد‬ ‫‪ 16‬بهمن‬ ‫گردیــد‪ .‬ظرفیــت تولیــد گوگــرد در‬ ‫مرحلـه اول هـزار تـن در روز بـوده و‬ ‫دورة آموزشـی کم ‌کهـای اولیـه و روش تصـدی صندوق‌هـای کم ‌کهـای‬ ‫گازهـای شـیرین حاصلـه بـ ‌ه عنـوان‬ ‫اولیـه بـرای کارگـران بـا حضـور برخـی از رؤسـای ادارات شـرکت ملـی‬ ‫مـاده اولیـه جهـت تولیـد هـزار تـن‬ ‫نفـت و شـرکت سـهامی اکتشـاف و تولیـد نفـت ایـران از سـوی رئیـس‬ ‫آمونیــاک در روز مصــرف خواهــد‬ ‫شـرکت ملـی نفـت ایـران در مسجدسـلیمان و هفتـگل در اداره آمـوزش‬ ‫شــد و از آمونیــاک حاصلــه نیــز‬ ‫چشـمه علـی‪ ،‬زیـر نظـر اداره طـب صنعتـی شـرکت ملـی نفـت ایـران‬ ‫بــرای تولیــد اوره و ســایر کودهــای‬ ‫شــیمیایی اســتفاده خواهــد شــد‪».‬‬ ‫برگـزار شـد‪.‬‬ ‫‪ 18‬بهمن‬ ‫ايران و بلوك شرق‬ ‫هیئـت بازرگانـی ‪‌13‬نفـری از کشـور رومانـی بـرای فـروش ماشـین‌آلات‬ ‫بـه ارزش‪ 760‬میلیـون تومـان و مذاکـره دربـاره نفـت بـه تهـران آمـد‪.‬‬ ‫‪433‬‬

‫امریــکا‪ ،‬اروپــا و ژاپــن بــا دســتیابی‬ ‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫بـه فنـاوری تبدیـل گاز طبیعـی بـه‬ ‫گاز مایــع تجــارت آن را دگرگــون‬ ‫‪ 25‬بهمن‬ ‫کردنــد‪ .‬چنا ‌نکــه حمــل گاز نفتــی‬ ‫توسعه پتروشيمي‬ ‫مایـع شـده (‪ )LPG‬بـا کشـتی امـری‬ ‫قـرارداد مشـاركت شـركت «بـی‪‌.‬اف‌گودریـچ» امریـكا بـا شـركت ملـى‬ ‫صنایــع پتروشــیمى بــرای ســاخت یــك مجتمــع پتروشــیمى بــا ‪74‬‬ ‫عـادی بـود‪.‬‬ ‫درصـد سـهم بـراى شـركت ملـى صنایـع پتروشـیمی و ‪ 26‬درصـد بـرای‬ ‫تـا ایـن زمـان‪ ،‬از گاز طبیعـی دو نوع‬ ‫شـركت «بـی‪‌.‬اف‌گودریـچ» منعقـد شـد‪.‬‬ ‫فــراورده تولیــد می‌شــد‪ :‬پنتا ‌نهــا‪،‬‬ ‫در مرحلـه اول ایـن قـرارداد‪ ،‬سـاخت واحدهـاى تولیـد پلاسـتیك بـه‬ ‫بنزیــن طبیعــی بــدون بوتــان و‬ ‫ظرفیــت ‪ 20‬هــزار تــن و مــواد اولیــه شــوینده بــه ظرفیــت ‪ 10‬هــزار‬ ‫ترکیبــات ســبک‌تر؛ بوتا ‌نهــا و‬ ‫تـن و سـود بـه میـزان ‪ 24‬هـزار تـن در سـال و بـا سـرمایه‌گذاری ‪26‬‬ ‫ترکیبــات ســبک‌تر معــروف بــه گاز‬ ‫میلیــون دلار پیش‌بینــی شــده بــود‪.‬‬ ‫طبیعــی مایع‌شــده (‪ .)LPG‬متــان‬ ‫همچنیـن قـرارداد دیگـرى بـا مشـاركت شـركت «آموكـو» (‪Amoco‬‬ ‫و اتیلــن نیــز در امریــکا و اروپــا در‬ ‫‪ )International‬بـا شـركت ملـى صنایـع پتروشـیمى بـراى سـاخت‬ ‫كارخانـه تولیـد گوگـرد و گاز مایـع بـا سـهم یکسـان بـه امضـا رسـید‬ ‫حــال تولیــد بــود‪.‬‬ ‫کــه ظرفیــت تولیــد واحــد گوگــرد آن ‪ 500‬تــن و گاز مایــع ‪ 5‬هــزار‬ ‫بشــكه در روز بــود‪.‬‬ ‫‪ 7‬اسفند‬ ‫کلنــگ ســاختمان انجمــن نفــت ایــران بــا حضــور منوچهــر اقبــال بــه‬ ‫زمیــن زده شــد‪.‬‬ ‫‪ 10‬اسفند‬ ‫روبـرت هیلیـس رولنـد (‪ ،)Robert Roland‬رئیـس پالایشـگاه شـرکت‬ ‫اسـتاندارد کالیفرنیـا (سـوکال) در هاوایـی‪ ،‬بـه سـمت قائم‌مقـام رئیـس‬ ‫کل پالایشـگاه آبـادان و عضـو هیئ ‌تمدیـره شـرکت سـهامی تصفیـه نفـت‬ ‫ایـران منصـوب شـد‪.‬‬ ‫‪ 23‬اسفند‬ ‫شــركت ملــي گاز ايــران بــه عنــوان كيــي از شــركت‌هاي تابــع شــركت‬ ‫ملـي نفـت فعالیـت خـود را آغـاز کـرد‪.‬‬ ‫هيئت‌مديره شركت ملي گاز‪:‬‬ ‫هوشــنگ فرخــان‪ ،‬مديرعامــل؛ ابراهيــم ســلجوقي‪ ،‬معــاون مديرعامــل؛‬ ‫اميرهوشــنگ صفــاري‪ ،‬عضــو هيئت‌مديــره؛ ناصــر منوچهــري‪ ،‬عضــو‬ ‫هيئت‌مد يــر ه ‪.‬‬ ‫‪ ۲۴‬اسفند‬ ‫تأسیسـات نویـن بارگیـری نفـت خـام در جزیـره خـارگ بـا حضـور شـاه‬ ‫افتتـاح شـد و ظرفیـت بارگيـري ايـن بنـدر بـه بيـش از ‪ 3‬ميليـون بشـكه‬ ‫در روز افزايـش يافـت‪ .‬همچنیـن‪ ،‬در ایـن طـرح چهـار لولـه زیردریایـی از‬ ‫‪434‬‬

‫سال ‪1344‬‬ ‫گــزارش ســالانه اداره ایمنــی و‬ ‫پیشــگیری آتش‌ســوزی ســازمان‬ ‫گنـاوه تـا خـارگ بـه طـول ‪ 42/4‬کیلومتـر کشـیده شـد کـه طولانی‌تریـن‬ ‫امـور غیرصنعتــی مناطــق نف ‌تخیــز‬ ‫خـط لولـه نفـت خـام زیردریایـی جهـان بـود‪.‬‬ ‫در اثــر فعالیــت هم ‌هجانبــه بــرای‬ ‫‪ ٢٥‬اسفند‬ ‫پیشــرفت ایمنــی و جلوگیــری‬ ‫از تصاد ‌فهــای ناتوا ‌نکننــده‪،‬‬ ‫قـرارداد شـرکت ملـی صنایـع پتروشـیمی و «الایـد کمیکال کورپوریشـن»‬ ‫تصادفــات ‪ 25‬درصــد کاهــش‬ ‫بـه تصویـب کمیسـیون مختلـط اقتصـاد و دارایـی مجلس رسـید‪.‬‬ ‫یافــت‪ .‬از میــان مناطــق نف ‌تخیــز‬ ‫آغاجـاری و بنـدر ماهشـهر مقـام اول‬ ‫و اهـواز‪ ،‬کـوت عبدالهـی و دارخویـن‬ ‫مقـام دوم را تعـداد سـاعت کار بـدون‬ ‫حادثــه بــه دســت آورد‪.‬‬ ‫‪435‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫ج‪ .‬ا‪ .‬واردر‬ ‫رئیس هیئت‌مدیره و مدیرعامل‬ ‫شرکت سهامی اکتشاف و تولید نفت ایران و‬ ‫شرکت سهامی تصفیه نفت ایران‬ ‫آر‪ .‬اچ‪ .‬رولند‬ ‫لطیف رمضان‌نیا‬ ‫محمود پوزشی‬ ‫خسرو هدایت‬ ‫جی‪ .‬دبلیو‪ .‬وان هیلو‬ ‫فت ‌حالله نفیسی‬ ‫دبلیو‪ .‬اچ‪ .‬مگنس‬ ‫منوچهر فرمانفرمائیان‬ ‫رضا فلاح‬ ‫سی‪ .‬ا‪ .‬ای‪ .‬اویراین‬ ‫ال‪ .‬آر‪ .‬برچل‬ ‫‪436‬‬

‫‪ 1345‬شمسی ‪ 1966 /‬میلادی‬ ‫درآمد نفت‪ 599 ،‬میلیون و ‪ 100‬هزار دلار‬ ‫حــدود ‪ 75‬درصــد از درآمــد نفــت زيــر نظــر ســازمان برنامــه بــه▪‬ ‫برنامـه سـوم عمرانـى اختصـاص داده و باقـي زيـر نظـر وزارتخان ‌ههـا‬ ‫در بودجـه جـارى كشـور هزينـه شـد‪ .‬كسـرى بودجـه از ايـن محـل و‬ ‫چـاپ اسـكناس و ماليـات بـر درآمـد جبـران شـد‪.‬‬ ‫خط لوله نفت كوره آبادان ـ ماهشهر احداث شد‪▪.‬‬ ‫کشف یک منبع عظیم نفت خام در حوزه قرارداد‬ ‫چـاه شـماره ‪ 1‬ملاثانـی‪ ،‬در ‪ 38‬کیلومتـری شـمال شـرقی اهـواز (در‬ ‫عمـق ‪ 12‬هـزار و ‪ 484‬پـا) در لایـه آسـماری بـه نفـت رسـید‪.‬‬ ‫شرکت اراپ‬ ‫«اراپ» (‪ )ERAP‬شــرکت دولتــی نفــت فرانســه‪ ،‬اولیــن قــرارداد از‬ ‫نــوع پیمانــکاری را بــا ایــران منعقــد کــرد‪.‬‬ ‫از اوایـل سـال‪ ،‬روزانـه ‪ 12‬میلیـون فـوت مکعـب گاز از گچسـاران▪‬ ‫بـه پالایشـگاه شـیراز فرسـتاده شـد‪.‬‬ ‫بـازار فـروش گازهـای نفتـی مایع‌شـدة پروپـان و بوتـان در سراسـر▪‬ ‫دنیـا رونـق گرفـت‪.‬‬ ‫فروردین◌‬ ‫بـا تصویـب هیئـت وزیـران‪ ،‬جزیـره حـاج صلبـوخ بـه جزیـره «مینـو»‪▪،‬‬ ‫جزیــره شــیخ شــعیب بــه جزیــره «لاوان»‪ ،‬بنــدر معشــور بــه بنــدر‬ ‫«ماهشــهر» و بنــدر خلف‌آبــاد بــه «رامشــير» تغییــر نــام داد‪.‬‬ ‫‪ 11‬فروردین‬ ‫منوچهـر اقبـال در مراسـمی از کارکنـان صنعـت نفـت ایـران تقدیـر کـرد‬ ‫و آرزوهـاى بزرگـش را برشـمرد‪ .‬كسـب محبوبيـت در ميـان كاركنـان و‬ ‫انتخـاب مديـران وفـادار و فعـال از شـيوه‌هاى مديريتـى اقبـال بـود‪ ،‬او بـه‬ ‫‪437‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫بیشـتر درخواسـت‌هاى كاركنـان پاسـخ مثبـت مـ ‌يداد‪.‬‬ ‫‪ 23‬فروردين‬ ‫اعتبـار احـداث خـط لولـه گاز سراسـری كشـور بـه مبلـغ ‪ 10/5‬ميليـارد‬ ‫ريـال‪ ،‬بـه تصويـب هيئـت عامـل برنامـه رسـيد‪ .‬سـاخت ایـن خـط لولـه‬ ‫بـه دسـت شـركت ملـي نفـت ايـران و بـراي تأميـن مصـرف داخلـي گاز‬ ‫و صـدور بـه شـوروي در نظـر گرفتـه شـد‪.‬‬ ‫‪ 29‬فروردین‬ ‫منوچهــر رزمجــو بــه دســتور منوچهــر اقبــال‪ ،‬بــه ریاســت امــور▪‬ ‫بازنشســتگی منصــوب شــد‪.‬‬ ‫قـرارداد طـرح مطالعاتـی و بررسـ ‌ي و تهيـه طـرح‌ احـداث خـط لولـه▪‬ ‫سراســری گاز بــا مؤسســه مهندســی «آيمــك» بــه امضــا رســيد و ایــن‬ ‫مؤسسـه كـه نماينـده گـروه بي ‌نالمللـي مهندسـي و مديريـت لنـدن در‬ ‫تهـران بـود‪ ،‬همـة عمليـات احـداث خـط‌لولـه گاز را بـر عهـده گرفـت‪.‬‬ ‫‪ 30‬فروردین‬ ‫اوليــن جلســه هیئت‌مدیــره شــرکت ســهامی اکتشــاف و تولیــد نفــت‬ ‫ایــران بــرای بررســی فعالی ‌تهــای شــرکت تشــيكل شــد‪.‬‬ ‫‪ 31‬فروردین‬ ‫پنــج نفــر از مديــران انجمــن دبیــران تهــران ـ نــژاد هــادی‪ ،‬ســمیعی‪،‬‬ ‫ذوالریاسـتین‪ ،‬وثوقـی و سـعیدی ـ بـه دعـوت شـرکت ملـی نفـت ایـران‪،‬‬ ‫از چا‌ههــای شــماره ‪ 1‬و ‪ 76‬و کارخانــه گوگردســازی و محوطــه منــازل‬ ‫مســکونی کارگــران و کارمنــدان و ســپس از تأسیســات نفتــی خــارگ و‬ ‫آثـار باسـتانی جزیـره بازدیـد کردنـد‪.‬‬ ‫‪ 4‬ارديبهشت‬ ‫قــرارداد نظــارت بــر ســاخت خــط لولــه گاز سراســري ايــران بــا يــك‬ ‫مؤسســه انگليســي در لنــدن منعقــد شــد‪.‬‬ ‫‪ 5‬ارديبهشت‬ ‫جمشــيد آمــوزگار‪ ،‬وزيــر دارايــي‪ ،‬در رأس هيئتــي بــراي شــركت در▪‬ ‫كنفرانـس اوپـك بـه ويــن رفـت‪.‬‬ ‫باقـر مسـتوفي‪ ،‬مديرعامـل شـركت ملـي پتروشـيمي ايـران‪ ،‬در نشسـت▪‬ ‫بانـك مركـزي اعـام کـرد‪« :‬در سـال‌هاي آينـده‪ ،‬بيـش از ‪ 190‬ميليـون‬ ‫دلار در صنعـت پتروشـيمي سـرماي ‌هگذاري خواهـد شـد‪».‬‬ ‫‪ 6‬ارديبهشت‬ ‫یازدهمیـن كنفرانـس اوپـك بـا موضـوع مهـم افزايـش توليـد نفـت‪ ،‬در‬ ‫ويـن آغـاز شـد‪.‬‬ ‫‪438‬‬

‫سال ‪1345‬‬ ‫‪ 10‬اردیبهشت‬ ‫منوچهر بزرگمهر‬ ‫ایران و بلوک شرق‬ ‫قرارداد احداث خط لوله گاز ساوه ـ شوروى بين ايران و شوروى امضا شد‪.‬‬ ‫(‪ 1289 -۱۳۶۵‬ش)‬ ‫منوچهــر بزرگمهــر در يــک خانــواد‌ه‬ ‫‪ 15‬ارديبهشت‬ ‫متوسـط و اهـل قلـم بـه دنيـا آمـد‪.‬‬ ‫یازدهمیـن کنفرانـس اوپـك پايـان يافـت‪ .‬در ايـن اجـاس بالاتريـن سـهم‬ ‫برخــي او را جاســوس ســازمان‬ ‫ســيا در دوران نهضــت ملــي شــدن‬ ‫در افزایـش توليـد نفـت نصيـب ايـران شـد‪.‬‬ ‫نفــت و کودتــاي ‪ 28‬مــرداد ‪1332‬‬ ‫‪ 18‬اردیبهشت‬ ‫دانســت ‌هاند‪ .‬در ســال ‪ 1310‬بــراي‬ ‫ادامــ ‌ه تحصيــل بــه انگلســتان رفــت‬ ‫‌قــرارداد بیــن شــرکت ملــی صنایــع پتروشــیمی و شــرکت «بــی‪ .‬اف‪.‬‬ ‫و پــس از اخــذ ليســانس حقــوق در‬ ‫گودریــچ» در کمیســیون مشــترک اقتصــاد مجلســین تصویــب شــد‪.‬‬ ‫ســال ‪ 1313‬از دانشــگاه بيرمنــگام‪،‬‬ ‫بــه ايــران بازگشــت‪ .‬در ســال ‪1321‬‬ ‫‪ 20‬اردیبهشت‬ ‫در شـرکت نفـت آبـادان و سـپس در‬ ‫شــركت‌های عامــل نفــت ‪ 6‬میلیــون لیــره بــه ســازمان آب و بــرق‬ ‫شــرکت نفــت تهــران مشــغول کار‬ ‫شـد‪ .‬از سـال ‪ 1321‬تـا ‪ 1333‬عـاوه‬ ‫خوزســتان وام داد‪.‬‬ ‫بــر فعالي ‌تهــاي حقوقــي برابــر بــا‬ ‫‪ 22‬اردیبهشت‬ ‫سـمت رئيـس ادار‌ه حقوقـي شـرکت‬ ‫نفـت انگليـس ـ ايـران‪ ،‬بـا مطبوعـات‬ ‫مجموع تولید نفت خام گچساران به یک میلیارد بشکه رسید‪.‬‬ ‫در ارتبـاط بـود کـه مناظـرات قلمـي‬ ‫‪ 25‬اردیبهشت‬ ‫او بـا احمـد کسـروي در روزنامـ ‌ه پنـد‬ ‫از نتايــج آن اســت‪ .‬بيــن ســا ‌لهاي‬ ‫محمدرضـا پهلـوی نمایشـگاه آثـار هنـری ایـران را در سـاختمان مرکـزی‬ ‫‪ 1345‬تــا ‪ 1355‬مشــاور حقوقــي‬ ‫شـرکت نفـت افتتـاح کـرد‪ .‬در ایـن نمایشـگاه‪ ،‬آثـار هنـری چهـار قـرن‬ ‫کنسرســيوم و مدتــي نیــز رئيــس‬ ‫آن اداره بــود‪ .‬آخريــن ســمت او در‬ ‫اخیـر ایـران گـردآوری شـده بـود‪.‬‬ ‫شــرکت نفــت‪ ،‬رئيــس ادار‌ه حقوقــي‬ ‫‪ 31‬اردیبهشت‬ ‫شـرک ‌تهاي عامـل نفـت ايـران بـود‪.‬‬ ‫كاركنان‬ ‫ساعت کار تابستانی ادارات مرکزی شرکت نفت در تهران اعلام شد‪:‬‬ ‫شنبه تا چهارشنبه‪ ،‬از ساعت ‪ 7‬تا ‪ 13 ،12‬تا ‪15‬‬ ‫پنجشنبه از ساعت ‪ 7‬تا ‪12:30‬‬ ‫روزهــای تعطیــل بــرای کلیــه کارکنــان شــرکت ملــی نفــت ایــران در‬ ‫مناطــق نف ‌تخیــز و شــرکت ســهامی اکتشــاف و تولیــد نفــت ایــران‪:‬‬ ‫یکشنبه ‪ 11‬اردیبهشت‌ماه ‪« ،1345‬روز کارگر» (مذکور در قانون کار)‬ ‫دو◌شنخبرهدا‪2‬د‪ 1‬اردیبهشت‌ماه ‪« ،1345‬عاشورا» (مذکور در قانون کار)‬ ‫گزارش فعالیت شرک ‌تهای عامل کنسرسیوم‬ ‫تولید نفت خام‪:‬‬ ‫میانگین روزانۀ ‪ 2‬میلیون و ‪ 43‬هزار بشکه‬ ‫صادرات‪:‬‬ ‫میانگیـن روزانـه بارگیـری ‪ 1‬میلیـون و ‪ 582‬هـزار و ‪ 517‬بشـکه از بنـدر‬ ‫خـارگ‬ ‫‪439‬‬

‫نشســت شــورای دائمــی‬ ‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫کنگــره جهانــی نفــت در‬ ‫تحویل نفت‪:‬‬ ‫تهــران‬ ‫میانگین روزانه ‪ 79‬هزار و ‪ 266‬هزار بشکه به پالایشگاه آبادان‬ ‫دوم خــرداد ‪ 1345‬جلســه‬ ‫شـورای دائمـی کنگـره جهانـی‬ ‫اکتشاف‪:‬‬ ‫نفــت بــا حضــور نماینــدگان‬ ‫چــاه شــماره ‪ 1‬ملاثانــی‪ 38 ،‬کیلومتــری شــمال شــرقی اهــواز در لایــه‬ ‫چهــارده کشــور جهــان در‬ ‫ســاختمان مرکــزی شــرکت‬ ‫آســماری بــه نفــت رســید‪.‬‬ ‫ملــی نفــت ایــران برگــزار شــد‪.‬‬ ‫ایمنی‪:‬‬ ‫ضریب تکرار حوادث بر حسب یک میلیون ساعت کار‪ 1/4 ،‬مرتبه‬ ‫آتش‌سوزی‪:‬‬ ‫‪ 13‬فقره در تأسیسات صنعت نفت‬ ‫تصادفات وسائط نقلیه موتوری‪:‬‬ ‫‪ 7‬فقره‬ ‫‪ 3‬خرداد‬ ‫م◌طالتعیهر و بررسی براي فروش گاز و نفت به تريكه آغاز شد‪.‬‬ ‫گزارش فعالیت شرک ‌تهای عامل کنسرسیوم‬ ‫پالایش‪:‬‬ ‫میانگین روزانه ‪ 306‬هزار بشکه‬ ‫صادرات‪:‬‬ ‫• ‪ 46‬نف ‌تکــش اقیانو ‌سپیمــا ‪ 4‬میلیــون و ‪ 618‬هــزار بشــکه فــراورده‬ ‫نفتـی از بنـدر آبـادان و ماهشـهر بارگیـری کـرد‪.‬‬ ‫• یـک میلیـون و ‪ 651‬هـزار بشـکه سـوخت کشـتی در آبـادان‪ ،‬ماهشـهر‬ ‫و خـارگ بارگیـری شـد‪.‬‬ ‫تحویل نفت‪:‬‬ ‫‪ 2‬میلیـون و ‪ 209‬هـزار بشـکه مـواد تصفیه‌شـده بـرای مصـرف داخـل بـه‬ ‫شـرکت ملـی نفـت ایران‬ ‫بــرای بــه حداکثــر رســاندن بازدهــی نفــت‌گاز‪ ،‬تجهیــزات لازم روی▪‬ ‫دســتگاه تقطیــر شــماره ‪ 80‬نصــب شــد‪.‬‬ ‫بـرای پیشـگیری از بیمار ‌یهـای حصبـه‪ ،‬شـبه حصبـه‪ ،‬وبـای التـور▪‬ ‫و کــزاز‪ ،‬اداره بهداشــت ‪ 620‬نفــر از دانش‌آمــوزان اعزام‌شــده بــه کمــپ‬ ‫شـرکت ملـی نفـت ایـران (محمودآبـاد) را واکسـینه کـرد‪.‬‬ ‫‪ 1‬تیر‬ ‫قـرارداد تأمیـن آب آشـامیدنی سـاکنان غیـر شـرکتی مسجدسـلیمان▪‬ ‫بیـن مقامـات شـرکت نفـت و شـهردار امضـاء شـد‪.‬‬ ‫تولیـد خالـص نفـت خـام حـوزه قـرارداد بـه بیـش از ‪ 1‬میلیـون و ‪▪902‬‬ ‫‪440‬‬

‫سال ‪1345‬‬ ‫هـزار و ‪ 885‬بشـکه در روز رسـید کـه ‪ 16‬درصـد نسـبت بـه مـدت مشـابه‬ ‫سـال گذشـته افزایش داشـت‪.‬‬ ‫میــزان صــادرات نفــت خــام بیــش از ‪ 1‬میلیــون و ‪ 589‬هــزار و ‪▪92‬‬ ‫بشـکه در روز بـود کـه در مقایسـه بـا سـال پیـش از آن حـدود ‪ 5‬درصـد‬ ‫افزایـش داشـت‪.‬‬ ‫بهر‌هبرداری از میدان نفتی رامشیر (خلف‌آباد) آغاز شد‪.‬‬ ‫كميتـه نفـت سـازمان همـكاري عمـران منطقـه‌اي در آبـان مـاه سـال▪▪‬ ‫جـاري در پاكسـتان تشـيكل جلسـه م ‌يدهـد‪.‬‬ ‫‪ 6‬تیر ‬ ‫باشــگاه آ ‌بشــیرین گچســاران (شــعبه‌ای از باشــگاه مهــرگان)‪ ،‬در ‪24‬‬ ‫کیلومتــری گچســاران افتتــاح شــد‪ .‬ایــن باشــگاه بــه امکاناتــی نظیــر‬ ‫کتابخانــه‪ ،‬ســالن بیلیــارد‪ ،‬ســالن غذاخــوری‪ ،‬ســالن نشــیمن و ســالن‬ ‫ورزش و‪ ...‬تجهیــز شــد‪.‬‬ ‫‪ 7‬تير‬ ‫شاه‌لوله گاز‬ ‫هزينـه احـداث خـط‌لولـه سراسـری گاز ايـران در حـدود ‪ 440‬ميليـون‬ ‫دلار پی ‌شبینــی شــد‪.‬‬ ‫‪ 10‬تیر‬ ‫آتش‌ســوزی گســترده‌ای در اســکله‌های ‪ 19‬و ‪ 21‬آبــادان (بــه دلیــل‬ ‫حریــق در دو کشــتی نف ‌تکــش «دونــدو» و «تامــس پــی»‪ ،‬متعلــق‬ ‫بـه پرتقـال و لیبریـا) رخ داد‪ .‬در ایـن حادثـه‪ 20 ،‬هـزار تـن نفـت خـام‬ ‫سـوخت‪ ،‬چنـد نفـر دچـار سـوختگی شـدند و یـک نفـر مفقودالاثـر شـد‪.‬‬ ‫‪ 11‬تیر‬ ‫بــراي اكتشــاف معــادن نفــت در منطقــه مغــان‪ ،‬طرحــی مطالعاتــي از‬ ‫ســوي ايــران‪ ،‬تريكــه و پاكســتان آغــاز شــد‪.‬‬ ‫‪ 15‬تیر‬ ‫بزر ‌گترین نف ‌تکش جهان در جزیره خارگ‬ ‫کشـتی نف ‌تکـش‪ 150‬هـزار تنـی «توکیومـارو» کـه روز پیـش از ایـن در‬ ‫اسـکله جزیـره خـارگ پهلـو گرفتـه بـود‪ ،‬پـس از بارگیـری ‪ 148‬هـزار تـن‬ ‫نفـت خـام گچسـاران راهـی اروپـا شـد‪.‬‬ ‫‪ 17‬تیر‬ ‫ششـمین دوره آموزشـی عالـی مدیریـت از سـوی صنعـت نفـت ایـران و▪‬ ‫دانشـکده علـوم اداری و مدیریـت بازرگانـی دانشـگاه تهـران و بـا همـکاری‬ ‫دانشـگاه اسـتنفورد امریـکا و کالـج علـوم اداری انگلسـتان در هتـل گچسـر‬ ‫‪441‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫آغـاز شـد‪.‬‬ ‫ایـن دوره پن ‌جهفتـه‌ای بـا حضـور ‪ 38‬نفـر از رؤسـای بخ ‌شهـای مختلـف‬ ‫صنعـت نفـت ایـران‪ ،‬ادارات و سـازما ‌نهای دولتـی خصوصـی و همچنیـن‬ ‫کارآموزانـی از کشـورهای ترکیـه و افغانسـتان برگزارشـد‪.‬‬ ‫چاه شماره ‪ 19‬بی‌بی حکیمه‪ ،‬چاه تولیدی شناخته شد‪▪.‬‬ ‫‪ 19‬تیر‬ ‫ایـران‪ ،‬عربسـتان و کویـت در کوپنهـاک دربـارة تعییـن حـدود فـات قـاره‬ ‫مذاکــره کردند‪.‬‬ ‫‪ 21‬تیر‬ ‫توسعه خارگ‬ ‫پـروژه بهسـازی خـارگ بـا حضـور تیمسـار دریابـان عظیمـا‪ ،‬اسـتاندار و‬ ‫نماینـده دولـت‪ ،‬آغـاز شـد‪ .‬ایـن طـرح شـامل مـوارد زیـر بـود‪:‬‬ ‫‪ .1‬خاک‌ریــزی و بــالاآوردن ســطح زمیــن در قریــه بــرای جلوگیــری از‬ ‫جمـع‌شـدن سـیلاب و احـداث و تکمیـل میـدان اصلـی قریـه؛‬ ‫‪ .2‬تسطیح و خاک‌ریزی جاد‌ه و خیابان‌های اصلی و فرعی قریه؛‬ ‫‪ .3‬زیرسازی و آسفالت خیابان‌های اصلی قریه؛‬ ‫‪ .4‬حفـر کانـال و سـاخت آب‌روی سـطحی در اطـراف خیابا ‌نهـای قریـه‬ ‫بـا هزینـه ‪ 3‬میلیـون و ‪ 850‬هـزار ریـال؛‬ ‫‪ .5‬تهیـه و تأمیـن شـبکه توزیـع بـرق در قریـه و نصـب پای ‌ههـای بـرق‬ ‫بـرای تأمیـن روشـنایی خیابـا ‌ن و کوچ ‌ههـا بـا هزینـه ‪ 3‬میلیـون و ‪250‬‬ ‫هـزار ریـال؛‬ ‫‪ .6‬تعمیــر تلمب ‌هخانــه و چا‌ههــای آب و تکمیــل شــبکه آب بــه ظرفیــت‬ ‫روزانـه صـد هـزار لیتـر‪ ،‬بـا هزینـه ‪ 1‬میلیـون ریـال‪.‬‬ ‫ایران و بلوک شرق‬ ‫نخسـ ‌توزير رومانـى بـه تهـران آمـد‪ .‬دولـت رومانـى بـرای همـکاری در‬ ‫پروژ‌ههـاى صنعـت نفـت ايـران ابـراز تمایـل کـرد‪.‬‬ ‫‪ 4‬مرداد‬ ‫پروانـه تأسـيس كارخانـه سـاخت لولـه گاز بـه ظرفيـت سـالانه ‪ 350‬هـزار‬ ‫تـن صـادر شـد‪.‬‬ ‫‪ 5‬شهریور‬ ‫قـراردادی بـه نـام «قـرارداد پیمانـکاری اکتشـاف و اسـتخراج نفـت» بیـن▪‬ ‫شــرکت ملــی نفــت ایــران و گــروه فرانســوی اراپ امضــاء شــد‪ .‬منوچهــر‬ ‫اقبــال‪ ،‬مديرعامــل شــركت ملــي نفــت‪ ،‬در مصاحبــ ‌هاي بــه ایــن قــرارداد‬ ‫جديــد نفتــي اشــاره و اعــام کــرد‪« :‬دولــت ايــران بــراي اولي ‌نبــار اصــل‬ ‫‪442‬‬

‫سال ‪1345‬‬ ‫عزت الله فولادوند‬ ‫عــزت الله فولادونــد در ســال ‪1314‬‬ ‫عامليــت را در روابــط خــود بــا ديگــر شــرك ‌تهاي نفتــي كنــار خواهــد‬ ‫در اصفهـان دیـده بـه جهـان گشـود‪.‬‬ ‫گذاشـت و در نقـش كارفرمـا حاكميـت خـود را بـر مناطـق نفتـي اعمـال‬ ‫پــس از دیپلــم‪ ،‬بــرای تحصیــل‬ ‫پزشـکی بـه فرانسـه رفـت‪ ،‬امـا پـس‬ ‫مي‌كنــد‪».‬‬ ‫از دو سـال بـه فلسـفه تغییـر رشـته‬ ‫داد‪ .‬از پرکارتریـن مترجمـان فلسـف ‌ه‬ ‫قرارداد خرید کارخانه گاز در واشنگتن به امضا رسید‪▪.‬‬ ‫‪ 9‬شهریور‬ ‫سیاســی در ایــران اســت‪.‬‬ ‫ايران و بلوك شرق‬ ‫در ســال ‪ 1343‬فولادونــد کار خــود‬ ‫منوچهـر اقبـال بـه دعـوت دول ‌تهـای مجارسـتان‪ ،‬چکسـلواکی و آلمـان‬ ‫را در ادار‌ه انتشــارات شــرکت نفــت‬ ‫غربــی بــرای توســعه مناســبات نفتــی و اقتصــادی بــه اروپــای غربــی و‬ ‫آبــادان آغــاز کــرد‪ .‬پــس از آن کار‬ ‫خــود را در مراکــز مختلــف شــرکت‬ ‫شـرقی سـفر کـرد‪.‬‬ ‫نفـت در آغاجـاری‪ ،‬اهـواز‪ ،‬خرمشـهر‬ ‫‪ 10‬شهریور‬ ‫و ســرانجام در کنسرســیوم نفــت و‬ ‫روابــط صنعتــی تهــران ادامــه داد‪.‬‬ ‫ايران و بلوك شرق‬ ‫فولادونــد بــا انحــال کنسرســیوم‪،‬‬ ‫بــا ســفر شــاه بــه بلغارســتان‪ ،‬مقدمــات فــروش نفــت بــه ایــن کشــور‬ ‫بعــد از انقــاب اســامی‪ ،‬شــرکت‬ ‫نفـت را تـرک کـرد‪ .‬در سـال ‪1350‬‬ ‫فراهــم شــد‪.‬‬ ‫بــه دلیــل ترجمــه کتــاب «گریــز از‬ ‫‪ 20‬شهریور‬ ‫آزادی» عنــوان مترجــم ممتــاز را‬ ‫دریافــت کــرد و در ســال ‪1389‬‬ ‫ايران و بلوك شرق‬ ‫بازنشسـته نمونـه صنعـت نفـت شـد‪.‬‬ ‫دو◌ل متهرچكسلواىك اعلام كرد از ايران نفت خام م ‌یخرد‪.‬‬ ‫چــاه شــماره ‪2S - 5‬میــدان ساســان شــرکت لاوان بــه صــورت چــاه‬ ‫تولیــدی نفــت تکمیــل شــد و بــا تکمیــل ایــن چــاه مجمــوع چا‌ههــای‬ ‫تولیــدی لاپکــو در خلیــج فــارس بــه ‪ 4‬حلقــه رســید‪.‬‬ ‫‪ 13‬مهر‬ ‫اوپک‬ ‫نخســتین اجــاس شــرکت‌های ملــی نفــت عضــو اوپــک در کاراکاس‪،‬‬ ‫پایتخــت ونزوئــا‪ ،‬آغــاز شــد‪.‬‬ ‫‪ 3‬آبان‬ ‫شــاه در يــك مصاحبــه مطبوعاتــي بــه خبرنــگار ســندي تايمــز گفــت‪:‬‬ ‫«اگـر نتوانيـم دربـاره نفـت بـا شـركت‌ها توافـق كنيـم‪ ،‬يك‌جانبـه اقـدام‬ ‫خواهيـم كـرد‪».‬‬ ‫‪ 7‬آبان‬ ‫تقابل با كنسرسيوم‬ ‫دولـت ایـران اعـام کـرد‪« :‬اگـر کنسرسـیوم رضایـت ایـران را در طـول‬ ‫یــک مــاه جلــب نکنــد‪ ،‬ایــران اراضــی در دســت کنسرســیوم را پــس‬ ‫خواهــد گرفــت‪».‬‬ ‫‪443‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫صفدر تق ‌یزاده‬ ‫‪ 8‬آبان‬ ‫مترجــم‪ ،‬نویســنده و منتقــد ادبــی‬ ‫قـرارداد نفتـي ايـران ـ اراپ در كميسـيون دارايـي مجلـس شـوراي ملـي‬ ‫اهـل آبـادان کـه در سـال ‪ 1311‬ش‬ ‫متولـد شـد‪ .‬او تحصیـات خـود را در‬ ‫تصويـب شـد‪.‬‬ ‫دانشـکده‌ نفـت آبـادان در دوره‌ فـوق‬ ‫‪ 10‬آبان‬ ‫لیسـانس‪ ،‬در رشـته زبـان و ادبیـات‬ ‫انگلیسـی دانشـگاه تهـران ادامـه‌ داد‪.‬‬ ‫نفت و مجلس‬ ‫پـس از آن دو سـال از سـوی شـرکت‬ ‫اميرحسـين فولادونـد و فضـل‌الله جلالـي نـوري بـرای عضويـت در هیئـت‬ ‫نفــت بــه انگلســتان ســفر کــرد و‬ ‫عالـي نظـارت شـرکت ملـي نفـت ایـران از سـوی مجلـس شـورای ملـی‬ ‫دوره‌هــای آمــوزش و مدیریــت را‬ ‫گذرانــد‪ .‬در شــرکت نفــت نخســت‬ ‫انتخـاب شـدند‪.‬‬ ‫در بخــش حســابداری و ســپس در‬ ‫‪ 21‬آبان‬ ‫بخــش انتشــارات مشــغول بــه کار‬ ‫شــد‪ .‬در اوایــل دهــه‌ ‪ 1340‬بــه‬ ‫شــركت ملــي نفــت ايــران تصمیــم گرفــت يــك نــاوگان نفت‌كــش‬ ‫پیشــنهاد حســن کامشــاد از آبــادان‬ ‫مســتقل تأســیس کنــد‪.‬‬ ‫بــه تهــران منتقــل شــد و در اداره‌‬ ‫‪ 25‬آبان‬ ‫کنسرســیوم نفــت کارش را ادامــه‬ ‫داد و طـی تمامـی ایـن سـا ‌لها بـه‬ ‫باشـگاه کارمنـدان شـرکت ملـی نفـت ایـران بـا حضـور منوچهـر اقبـال و‬ ‫انصـاری‪ ،‬وزیـر کشـور و بیرجنـدی‪ ،‬معـاون وزارت آمـوزش و پـرورش در‬ ‫ترجمــه و نقــد پرداخــت‪.‬‬ ‫اهـواز افتتـاح شـد‪.‬‬ ‫‪ 30‬آبان‬ ‫افزایـش‌توليـد نفـت ايـران در ده مـاه اول سـال ‪ 1966‬م نسـبت بـه مـدت‬ ‫مشـابه سـال پیـش از آن ‪ 11/4‬درصـد اعـام شـد‪.‬‬ ‫‪ 1‬آذر‬ ‫نفت و مجلس‬ ‫اجازه مبادله و اجرای قرارداد پیمانکاری اکتشاف و تولید نفت با اراپ‬ ‫‌ماد ‌هواحـده‪ :‬قـرارداد ضمیمـه کـه طبـق مـاده دوم قانـون نفـت مصـوب‬ ‫‪ 1336‬راجـع بـه پیمانـکاری اکتشـاف و تولیـد بیـن شـرکت ملـی نفـت‬ ‫ایـران از یـک‌ طـرف و آنترپریـز دو رشرشـاد ات اکتیویتـه پترلیـر ‌(اراپ)‬ ‫(‪‌ Entreprise de Recherche et d`ActivitePetroliere (ERAP‬از‬ ‫طـرف دیگـر امضـاء شـده و بـه تأییـد دولـت رسـیده و مشـتمل بـر ‪44‬‬ ‫مـاده و یـک ضمیمـه اسـت‪ ،‬تصویـب و بـه دولـت اجـازه مبادلـه و اجـرای‬ ‫آن داده می‌شــود‪‌.‬قانــون بــالا مشــتمل بــر ماد‌هواحــده و متــن قــرارداد‬ ‫ضمیمــه‪ ،‬در جلســه روز س ‌هشــنبه‪ ،‬اول آذرمــاه ‪ ،1345‬بــه تصویــب‬ ‫مجلــس شــورای‌ملی رســید‪.‬‬ ‫رئیس مجلس شورای ملی‪ ،‬مهندس عبدالله ریاضی‬ ‫‪ 5‬آذر‬ ‫فشار دولت بر كنسرسيوم براي افزايش بهره مالكانه‬ ‫مذاكـرات جديـد دربـاره افزایـش بهـره مالكانـه بـا دوميـن هیئـت اعزامـي‬ ‫‪444‬‬

‫سال ‪1345‬‬ ‫كنسرسـيوم در وزارت دارايـي آغـاز شـد‪ .‬ايـران سـهم خـود را از محـل‬ ‫پرداخــت بهــره مالكانــه از هــر بشــكه نفــت ‪ 11‬ســنت م ‌یدانســت‪ ،‬در‬ ‫حالــي كــه فقــط ‪ 5‬ســنت دریافــت م ‌یکــرد‪.‬‬ ‫مطبوعـات ايـران جنـگ تبليغاتـي خـود را بـر ضـد كنسرسـيوم تشـديد‬ ‫كردنـد‪ .‬درآمـد ‪ 25‬شـرکت بـزرگ نفتـی در سـال پیـش از ایـن‪14/3 ،‬‬ ‫درصــد بیشــتر از ســال ‪ 1342‬ش بــود‪ .‬فــروش فراورد‌ههــای نفتــی‬ ‫بــرای ‪ 18‬شــرکت نزدیــک بــه ‪ 7‬درصــد و تولیــد مایعــات بــرای ‪22‬‬ ‫شـرکت‪8/1‬درصد زیادتـر شـد‪ .‬شـوروی کـه بزر ‌گتریـن رقیـب نفتـی در‬ ‫اروپـای غربـی بـود‪ ،‬قیم ‌تهـای خـود را بـالا بـرد‪ .‬بـا چنیـن تغییـری‪،‬‬ ‫ایــران توقــع داشــت‪ ،‬باقــی بهــرۀ مالکانــه خــود را کــه ‪ 6‬ســنت از هــر‬ ‫بشـکه بـود‪ ،‬از ایـن سـال بـه بعـد دریافـت کنـد‪.‬‬ ‫‪ 9‬آذر‬ ‫مذاکـرات نفـت در تهـران بـه نتیجـه رسـید و توافـق‌ رضایت‌بخـش دولـت‬ ‫ایـران و نماينـدگان كنسرسـيوم بـه اعـام عمومی رسـید‪.‬‬ ‫‪ 20‬آذر‬ ‫هویـدا در مجلـس شـورای ملـی اعـام کـرد‪ ،‬تـاش ایـران بـرای احقـاق‬ ‫حقـوق از کنسرسـیوم نفـت بـه نتیجـه مطلـوب رسـید‪ .‬او امتیازهایـی را‬ ‫کـه ایـران در ایـن مذاکـرات بـه دسـت آورد بـه شـرح زیـر اعـام کـرد‪:‬‬ ‫‪ .1‬توافق برای افزایش تولید سالانه نفت جنوب‪.‬‬ ‫‪ .2‬حدود ‪ 25‬هزار مایل از اراضی تحت امتیاز کنسرسیوم به ایران برگشت‪.‬‬ ‫‪ .3‬هـر مقـدار نفـت اضافـی کـه شـرکت نفـت بـرای فـروش در بازارهـای‬ ‫آزاد لازم داشـته باشـد‪ ،‬تحویـل ایـران داده خواهـد شـد‪.‬‬ ‫‪ 22‬آذر‬ ‫منوچهــر اقبــال‪ ،‬مدیرعامــل شــرکت ملــی نفــت ایــران‪ ،‬بــا شــرح▪‬ ‫جزئیــات توافــق بــا کنسرســیوم اعــام کــرد‪ ،‬درآمــد ایــران از نفــت ‪17‬‬ ‫درصــد افزایــش پیــدا کــرد‪.‬‬ ‫قـرارداد پیمانـکاری اکتشـاف و تولیـد نفـت بیـن شـرکت ملـی نفـت▪‬ ‫ایـران و گـروه فرانسـوی اراپ بـه توشـیح شـاه رسـید‪.‬‬ ‫‪ 23‬آذر‬ ‫ايران و بلوك شرق‬ ‫يـك هيئـت نفتـي و اقتصـادي از بلغارسـتان بـراي مذاکـره دربـاره عقـد‬ ‫قـرارداد بازرگانـي بـا ايـران و خريـد نفـت بـه ایـران آمدنـد‪.‬‬ ‫‪ 1‬دی‬ ‫صـادرات نفـت خـام آغاجـاری از بنـدر ماهشـهر بـا حجـم حـدود ‪150‬‬ ‫‪445‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫احمــد فرهــی‪ ،‬زادۀ ‪1292‬ش‪ ،‬در‬ ‫هـزار بشـکه در روز از سـر گرفتـه شـد‪.‬‬ ‫ســال ‪ 1312‬بــه انگلســتان عزیمــت‬ ‫‪ 7‬دی‬ ‫کـرد و در رشـته مهندسـی ماشـین‬ ‫از دانشــگاه بیرمنــگام و در رشــته‬ ‫ايران و بلوك شرق‬ ‫امــور اداری کارخانجــات از دانشــگاه‬ ‫بلغارستان از ایران نفت خام خرید‪.‬‬ ‫منچســتر فارغ‌التحصیــل شــد‪ .‬او در‬ ‫ســال ‪ 1319‬بــه خدمــت شــرکت‬ ‫‪ 16‬دی‬ ‫نفــت در آبــادان درآمــد‪ .‬فرهــی‬ ‫ساخت پالايشگاه َمدرس‬ ‫پــس از ملــی‌شــدن صنعــت نفــت‬ ‫منوچهــر اقبــال‪ ،‬رئيــس هيئت‌مديــره و مديرعامــل شــركت ملــي نفــت‬ ‫بـه کرمانشـاه منتقـل شـد و ‪ 9‬سـال‬ ‫ايـران‪ ،‬بـراي شـركت در مراسـم آغـاز عملیـات سـاخت پالايشـگاه مـدرس‬ ‫در رأس اداره کل باربــری انجــام‬ ‫بـه هندوسـتان سـفر کـرد و كلنـگ سـاخت پالايشـگاه مدرس هندوسـتان‬ ‫وظیفــه کــرد‪ .‬در ســال ‪ ،1339‬بــه‬ ‫بـا حضـور اینـدرا گانـدی (‪ )Indira Gandhi‬بـه زميـن زده شـد‪ .‬نفـت‬ ‫تهـران منتقـل شـد و در سـمت‌های‬ ‫منطقـه داريـوش (درود)‪ ،‬در خلي ‌جفـارس‪ ،‬بـرای خـوراک ایـن پالایشـگاه‬ ‫رئیـس پرسـنل مرکـزی‪ ،‬رئیـس اداره‬ ‫کل خطـوط لولـه پخـش‪ ،‬قائم‌مقـام‬ ‫در نظـر گرفتـه شـد‪.‬‬ ‫فنــی ســازمان پخــش و رئیــس کل‬ ‫‪ 28‬دي‬ ‫قســمت پخــش خدمــت کــرد‪.‬‬ ‫خبــر انعقــاد قــرارداد فــروش گاز بيــن ايــران و كنسرســيوم‪ ،‬در لنــدن‬ ‫اعــام شــد‪.‬‬ ‫‪ 9‬بهمن‬ ‫مهنــدس رمضا ‌ننيــا‪ ،‬رئيــس كل پالايشــگاه آبــادان‪ ،‬اعــام کــرد‪:‬‬ ‫«اتوماســيون بــرای صنعــت نفــت ضــرورت دارد‪».‬‬ ‫‪ 12‬بهمن‬ ‫شاه‌لوله گاز‬ ‫شــركت بيمــه ايــران تصمیــم گرفــت‪ ،‬شــاه‌لوله گاز سراســري ايــران را‬ ‫بيمـه کنـد‪.‬‬ ‫‪ 17‬بهمن‬ ‫آزمایشــگاه جدیــد پایلــوت و روغــن ســوخت موتــور انبــار نفــت ری بــا‬ ‫حضــور منوچهــر اقبــال افتتــاح شــد‪.‬‬ ‫‪ 20‬بهمن‬ ‫ایران و بلوک شرق‬ ‫نخســتین عملیــات ســاخت کارخان ‌ههــای لوله‌ســازی اهــواز بــا حضــور‬ ‫منوچهـر اقبـال‪ ،‬سـمیعی‪ ،‬رئیـس کل بانـک مرکـزی ایـران و دو نفـر از‬ ‫نم◌ایانــسفدنگادن اقتصــادی ســفارت شــوروی آغــاز شــد‪.‬‬ ‫گزارش ماهانه فعالیت شرک ‌تهای عامل کنسرسیوم‬ ‫تولید نفت خام‪:‬‬ ‫میانگین روزانه‪ 2‬میلیون و ‪ 27‬هزار بشکه‬ ‫‪446‬‬

‫سال ‪1345‬‬ ‫برنارد استایلز‬ ‫صادرات‪:‬‬ ‫‪ 6‬میلیون و ‪ 707‬هزار تن بارگیری نفت خام از بندرهای ماهشهر و خارگ‬ ‫تحویل نفت‪:‬‬ ‫‪ 2‬میلیون و ‪ 634‬هزار و ‪ 712‬بشکه به پالایشگاه آبادان‬ ‫اکتشاف‪:‬‬ ‫لرز‌هنــگاری در کیلورکریــم‪ ،‬عملیــات زمین‌شناســی در شــمال شــرق‬ ‫لالــی و چین ‌هشناســی در فــارس‬ ‫حفاری‪:‬‬ ‫چاه شماره ‪ 8‬مارون و چاه شماره ‪ 5‬رگ‌سفید چاه تولیدی شناخته شد‪.‬‬ ‫تحویل گاز‪:‬‬ ‫روزانـه‪ 66 ،‬میلیـون و ‪ 638‬هـزار فـوت مکعـب بـه آبـادان و ‪ 10‬میلیـون‬ ‫و ‪ 255‬هـزار فـوت مکعـب بـه شـیراز‬ ‫‪ 1‬اسفند‬ ‫صــدور نفــت خــام تولیدشــده از جزیــرۀ خــارگ‪ ،‬بــه جــز نفــت خــام‬ ‫دریافتــی پالایشــگاه آبــادان‪ ،‬جزیــره خــارگ را بــه بزرگ‌تریــن بنــدر‬ ‫صــادرات نفــت خــام جهــان تبدیــل کــرد‪.‬‬ ‫‪ 11‬اسفند‬ ‫مدیرعامـان شـرک ‌تهای عضـو کنسرسـیوم بـرای بازدیـد پانـزد‌هروزه از‬ ‫تأسیســات نفتــی حــوزه قــرارداد‪ ،‬ملاقــات و مذاکــره بــا دولــت ایــران و‬ ‫مقامـات شـرکت ملـی نفـت ایـران و شـرکت‌های عامـل نفـت بـه تهـران‬ ‫آمدنـد‪.‬‬ ‫‪ 24‬اسفند‬ ‫تأسیسـات نویـن بارگیـری نفـت در جزیـره خـارگ‪ ،‬یکـی از عظیم‌ترین▪‬ ‫مراکـز بارگیـری نفـت خـام جهـان‪ ،‬بـا حضور شـاه افتتاح شـد‪.‬‬ ‫برنــارد اســتایلز (‪ ،)Bernard Styles‬یکــی از کارمنــدان عال ‌یرتبــه▪‬ ‫روابــط عمومــی شــرکت نفــت انگلیــس بــرای مطالعــه دربــاره روابــط‬ ‫عمومـی شـرکت ملـی نفـت ایـران و بازدیـد از مناطـق مسجدسـلیمان‪،‬‬ ‫آغاجــاری‪ ،‬گچســاران و جزیــره خــارگ بــه ایــران آمــد‪.‬‬ ‫روز کارگر‬ ‫روز تولـد رضاشـاه‪ 24 ،‬اسـفند‪ ،‬روز کارگـر انتخـاب شـد‪ .‬جشـنی بـه ایـن‬ ‫مناسـبت بـه مـدت یـک هفتـه برگـزار شـد‪.‬‬ ‫‪ 25‬اسفند‬ ‫انتقال برق سد محمدرضا شاه به شبکه برق مسجدسلیمان‬ ‫مهنـدس خلیلـی‪ ،‬رئیـس شـرکت سـهامی اکتشـاف و تولیـد نفـت ایـران‬ ‫‪447‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫در منطقـه مرکـزی‪ ،‬در مراسـمی‪ ،‬نیـروی بـرق سـد محمدرضـا شـاه را بـه‬ ‫شـبکه بـرق ناحیـه مسجدسـلیمان وصـل کـرد‪ .‬بـرق مـورد نیـاز صنعـت‬ ‫نفــت در مسجدســلیمان‪ ،‬کــه از طــرف ســازمان آب و بــرق خوزســتان‬ ‫واگـذار شـده بـود‪ 5 ،‬هـزار کیلـووات در سـال بـود کـه در سـا ‌لهای پـس‬ ‫از آن افزایـش یافـت‪.‬‬ ‫‪ ۲۷‬اسفند‬ ‫کشــتی (‪ )Torry canyon‬متعلــق بــه کشــور لیبریــا‪ ،‬بــا ظرفیــت‬ ‫‪ 120/890‬تــن‪ ،‬در ســفر بــه انگلســتان‪ ،‬بــا برخــورد بــه صخــر‌های در‬ ‫دریـای شـمال آتـش گرفـت‪ .‬حـدود ‪ 60‬هـزار تـن نفـت خـام بـه دریـا‬ ‫ریخــت و ســواحل انگلســتان و فرانســه را آلــوده کــرد‪.‬‬ ‫‪448‬‬