تقویم تاریخ صنعت نفت ایران - جلد اول

‫سال ‪1351‬‬ ‫می‌رسـد‪ ،‬حـق اسـتعمال اسـلحه خواهنـد داشـت‪.‬‬ ‫آمار مصرف سالانة كارخان ‌ههاي‬ ‫تبصــره ‪ .1‬مقــررات اســتخدامی و آموزشــی و نحــوه انجا ‌موظیفــه افــراد‬ ‫گارد منحصـراً طبـق آیی ‌ننامـه‌ای خواهـد بـود کـه توسـط شـرکت ملـی‬ ‫مصرف‌كننده گاز اطراف تهران‬ ‫جاده مخصوص كرج‪:‬‬ ‫نفـت ایـران‌ تهیـه و بـه تصویـب هیئـت وزیـران می‌رسـد‪.‬‬ ‫تبصـره ‪ .2‬شـرکت ملـی نفـت ایـران موظـف اسـت‪ ،‬افـراد گارد صنعـت‬ ‫كارخانــه ايــران ناســيونال‪▪16/3 ،‬‬ ‫نفــت را در برابــر حــوادث ناشــی از انجا ‌موظیفــه‪ ،‬همچنیــن مســئولیت‬ ‫ميليــون متــر مكعــب‬ ‫مدنـی آنهـا را در‌ قبـال اشـخاص ثالـث کـه ناشـی از انجـام وظیفـه مذکـور‬ ‫ســایر کارخانــه هــای جــاده▪‬ ‫باشـد‪ ،‬نـزد شـرکت سـهامی بیمـه ایـران بیمـه نمایـد‪.‬‬ ‫تبصــره ‪ .3‬افــراد گارد از لحــاظ مقــررات انضباطــی و کیفــری مشــمول‬ ‫مخصــوص كــرج‪ 72 ،‬ميليــون‬ ‫قوانیــن و آیین‌نام ‌ههــای نیروهــای مســلح شاهنشــاهی خواهنــد بــود‪.‬‬ ‫متر مكعــب‬ ‫‌قانـون فـوق مشـتمل بـر یـک مـاده و سـه تبصـره پـس از تصویـب مجلس‬ ‫سـنا در جلسـه روز دوشـنبه ‪ ،1351/3/29‬در جلسـه روز یکشـنبه‪ ،‬یازدهم‬ ‫جاده قديم كرج‪:‬‬ ‫تیرمـاه ‪ 1351‬شمسـی‪ ،‬بـه تصویـب مجلـس شـورای ملـی رسـید‪.‬‬ ‫كارخان ‌‌ههــاي تازه‌ســاخت ارتــش‪▪،‬‬ ‫‌رئیس مجلس شورای ملی‪ ،‬عبدالله ریاضی‬ ‫‪ 51‬ميليـون متـر مكعـب‬ ‫‪ 17‬تير‬ ‫كارخانــه پشــم شيشــه‪▪29 ،‬‬ ‫ميليــون مترمكعــب‬ ‫فيصــل‪ ،‬معــاون زكــي يمانــي‪ ،‬وزيــر نفــت عربســتان ســعودي‪ ،‬بــراي▪‬ ‫جاده ساوه و قم‪:‬‬ ‫كوره آجرپزي‪ 45 ،‬ميليون متر مكعب‬ ‫مذاكـره دربـارة مسـائل اوپـك بـه تهـران آمـد و بـا جمشـيد آمـوزگار‪،‬‬ ‫وزيـر دارایـي‪ ،‬ديـدار کـرد‪.‬‬ ‫جاده آرامگاه‌‪:‬‬ ‫كارخانــه ســيمان ري‪ 26 ،‬ميليــون‬ ‫بـرای تأميـن احتياجـات گاز طبيعـي تهـران‪ ،‬يـك خـط لولـه بـه قطـر▪‬ ‫متـر مكعـب‬ ‫‪ 30‬اينــچ و طــول ‪ 111‬يكلومتــر از دو راهــي منطقــه ســاوه از شــا‌هلوله‬ ‫جاده خراسان‪:‬‬ ‫منشـعب و تـا شـهرري‪ ،‬مركـز تأسيسـات ايسـتگاه ورودي گاز بـه شـهر‬ ‫‪ 305‬واحــد صنعتــي‪187/100 ،‬‬ ‫تهـران نصـب شـد‪ .‬گاز بعـد از رسـيدن بـه ايسـتگاه ورودي بـه وسـيله‬ ‫ميليــون متــر مكعــب‬ ‫جاده ورامين‪:‬‬ ‫سـه رشـته انشـعاب اصلـي بـه مراكـز مصـرف منتقـل خواهـد شـد‪.‬‬ ‫‪ 42‬واحـد كـوره آجـر ماشـيني‪59 ،‬‬ ‫ميليـون مترمكعـب‬ ‫‪ 20‬تیر‬ ‫قــراردادی بــا نــام «ســازمان کم ‌کهــای مشــترک شــرک ‌تهای نفــت‬ ‫حـوزه خلیج‌فـارس» بـا هـدف جلوگیـری از آلودگـی دریـا بیـن سـیزده‬ ‫شــرکت نفتــی فعــال در ایــن ناحیــه منعقــد شــد‪ .‬امضاکننــدگان ایــن‬ ‫قـرارداد مکلـف شـدند‪ ،‬وسـایل و تجهیـزات پا ‌کسـازی دریـا از آلودگـی‬ ‫نفـت را در اختیـار داشـته باشـند و برنام ‌ههـای خـود را دربـارة رفـع ایـن‬ ‫معضـل بـه اطـاع دیگـر اعضـا برسـانند‪.‬‬ ‫‪ 24‬تير‬ ‫اعـام شـد‪ ،‬كارخانـه گاز مايـع مـارون زودتـر از موعـد بـه بهر‌‌هبـرداري‬ ‫می‌رسـد‪ .‬ايـن كارخانـه را یـک شـرکتی انگليسـي بـراي شـركت اكتشـاف‬ ‫‪499‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫بــی توجهــی بــه مقــررات‬ ‫و توليـد نفـت ايـران سـاخت تـا گاز طبيعـي حاصـل از دسـتگاه تفيكـك‬ ‫ایمنــی ‪ ،‬دلیــل مصــرف پاییــن‬ ‫گاز از نفــت بــه مصــرف برســد‪ .‬پیش‌تــر‪ ،‬میــزان بســیار چشــمگیری از‬ ‫گاز اســت!‬ ‫ایــن گازهــا می‌ســوخت‪.‬‬ ‫بــه موجــب آمــار‪ ،‬مصــرف گاز در‬ ‫‪ 26‬تير‬ ‫كشــور ايــران از دو كشــور تريكــه‬ ‫و اســپانيا زودتــر شــروع شــد‪ ،‬امــا‬ ‫ایران و بلوک شرق‬ ‫میــزان مصــرف در اســپانيا‪ ،‬بیــش‬ ‫سـفارت شـوروي در تهـران اعـام كـرد‪« :‬تاكنـون ‪ 10‬ميليـارد متـر مكعب‬ ‫از يــك و نيــم ميليــون تــن و در‬ ‫تريكــه نزديــك بــه يــك ميليــون‬ ‫گاز بـا شـاه‌لوله سراسـري گاز ايـران بـه شـوروي صـادر شـده اسـت‪».‬‬ ‫رســيد‪ .‬در حالــي كــه در ايــران‬ ‫‪ 28‬تير‬ ‫ميــزان مصــرف پاييــن اســت کــه‬ ‫كيــي از علت‌هــاي آن ب ‌يتوجهــي‬ ‫ژاپـن گاز مايـع و محصـولات پروپـان و بوتـان توليـدي مجتمع شـيميايي▪‬ ‫شــركت‌هاي توزيع‌كننــده گاز بــه‬ ‫خـارگ را بـرای ده سـال پي ‌شخريـد كـرد‪ .‬گاز مايـع مجتمـع شـيميايي‬ ‫مقــررات ايمنــي بــود‪.‬‬ ‫خــارگ و تأسيســات ماهشــهر بــه طــور كامــل بــه كشــورهاي ســواحل‬ ‫اقيانـوس هنـد‪ ،‬كشـورهاي افريقـاي شـرقي و خـاور دور صـادر م ‌یشـد‪.‬‬ ‫در برنامــه عمرانــي پن ‌جســاله كشــور مقــرر شــد کــه بــه بعضــي از▪‬ ‫شـهرها و روسـتاها كـه در مسـير شـاه‌لوله گاز قـرار داشـتند‪ ،‬لول ‌هکشـی‬ ‫و گازرســانی شــود‪ .‬همچنیــن‪ ،‬شــبكه لوله‌كشــي شــيراز بــه اصفهــان و‬ ‫واحدهـاي توليـدي آن‪ ،‬قـم‪ ،‬كاشـان و رشـت تكميـل و بـه ایـن شـهرها‬ ‫نیـز گازرسـانی شـود‪.‬‬ ‫‪ 16‬مرداد‬ ‫ايران و بلوك شرق‬ ‫در نخســتين دور مذاكــرات هيئ ‌تهــاي عال ‌يرتبــه اقتصــادي ايــران و‬ ‫شـوروي در مسـكو‪ ،‬اعـام شـد‪ ،‬شـوروي ضمـن آنكـه خواسـتار خريـد‬ ‫گاز بيشـتري از ايـران اسـت‪ ،‬قصـد دارد همـكاري خـود بـا ایـران را در‬ ‫همــة زمين ‌ههــا‪ ،‬بــه ويــژه حــل مســائل مربــوط بــه توســعه كشــاورزي‪،‬‬ ‫گسـترش دهـد‪.‬‬ ‫‪ 18‬مرداد‬ ‫لوله‌كشـي گاز تهـران آغـاز و مقـرر شـد‪ ،‬مشـتركان گاز هزينـ ‌هاي بـراي‬ ‫دريافــت حــق انشــعاب پرداخــت نكننــد و بهــاي گاز مصرفــي طبــق‬ ‫كنتــور نص ‌بشــده در خان ‌ههــا محاســبه و وصــول شــود‪ .‬لوله‌كشــي گاز‬ ‫در مناطقـي از شـهر انجـام شـد كـه بـراي عبـوردادن لولـه وسـعت بيشـتر‬ ‫و شـرايط بهتـري داشـت‪.‬‬ ‫هزینــة طــرح لوله‌كشــي گاز حــدود ‪ 100‬ميليــون تومــان بــرآورد و از‬ ‫محـل اعتبـارات عمرانـي پرداخـت شـد‪ .‬گاز مصرفـي تهـران بـا يـك لولـه‬ ‫‪ 30‬اينچــي از ســاوه بــه تهــران تأميــن می‌شــد‪.‬‬ ‫‪500‬‬

‫سال ‪1351‬‬ ‫شــرکت ملــی نفــت صــدور گاز‬ ‫‪ 4‬شهریور‬ ‫مايــع را دو برابــر کــرد‬ ‫هیئـت سـرمای ‌هگذاران ژاپنـی بـرای مذاکـرات نفتـی‪ ،‬اقتصـادی و تجـاری‬ ‫تحــت نظــارت شــرکت ملــی‬ ‫نفــت و بــا همــکاری شــرکت‌های‬ ‫بـه تهـران آمدنـد‪.‬‬ ‫کنسرســیوم‪ ،‬صــدور گاز مايــع دو‬ ‫‪ 9‬شهريور‬ ‫برابـر شـد‪ ،‬بـراي صـادرات گاز مایـع‪،‬‬ ‫پالايشـگاه گاز مايـع ماهشـهر توسـعه‬ ‫مجلــه نفتــي پتروليــوم اينتليجنــس ویكلــي (‪Petroleum‬‬ ‫داده و شــبكه گازرســاني پالايشــگاه‬ ‫‪ )Intelligence Weekly‬نوشـت‪« :‬شـركت ملـي گاز ايـران و كمپانـي‬ ‫بيدبلنــد بــه ماهشــهر تقويــت شــد‪.‬‬ ‫ژاپنـي ايوتـو قـراردادي بـراي تصفيـه گاز طبيعـي ال‪ .‬ان‪ .‬جـي و صـدور‬ ‫گاز مايــع بــا يــك رشــته لولــه از‬ ‫بـه ژاپـن امضـاء كردنـد کـه يـك ميليـارد دلار بـراي اجـرای طـرح آن‬ ‫پالايشــگاه گاز بيدبلنــد دريافــت‬ ‫سـرماي ‌هگذاري خواهـد شـد‪ 600 :‬ميليـون دلار بـرای طـرح بهر‌هبـرداري‬ ‫و پــس از تصفيــه در پالايشــگاه‬ ‫و ‪ 400‬ميليــون دلار بــرای خريــد پنــج كشــتي حمــل گاز ال‪ .‬ان‪ .‬جــي‬ ‫ماهشــهر بــا كشــت ‌يهاي حمــل گاز‬ ‫طـرح مشـترك ايـران و ژاپـن بـراي بهر‌هبـرداري از ‪ 80‬ميليـون تـن گاز‬ ‫صــادر م ‌يشــد‪.‬‬ ‫مايــع ال‪ .‬ان‪ .‬جــي بــه مــدت ‪ 20‬ســال اجــرا خواهــد شــد‪.‬‬ ‫شـركت ژاپنـي ‪ 600‬ميليـون دلار بـراي احـداث تأسيسـات گاز در جزيـره‬ ‫خـارگ و ‪ 220‬مايـل لولـه بـراي انتقـال گاز گچسـاران و ب ‌يبـي حيكمـه‬ ‫بـه جزيـره خـارگ سـرمايه‌گذاري خواهـد كـرد‪».‬‬ ‫‪ 11‬شهريور‬ ‫مصرف داخلی گاز (روزانه)‪:‬‬ ‫مجتمع شيميايي شاهپور‪ 832 :‬میلیون و ‪ 387‬هزار و ‪ 100‬فوت مكعب‬ ‫پتروشيمي خارگ‪ 831 :‬میلیون و ‪ 148‬هزار فوت مكعب‬ ‫لوله سراسري گاز‪ 832 :‬میلیون و ‪ 387‬هزار و ‪ 100‬فوت مكعب‬ ‫اهواز‪ ،‬تحویل شركت ملي نفت ايران‪ 8 :‬ميليون فوت مكعب‬ ‫خوراك پالايشگاه آبادان‪ 92 :‬ميليون فوت مكعب‬ ‫جمــع مصــرف داخلــی و صــادرات‪ :‬بیــش از ‪ 1‬ميليــارد و ‪ 150‬ميليــون‬ ‫فــوت مكعـب‬ ‫‪ 14‬شهريور‬ ‫شركت ملي گاز ايران فعالي ‌تهاي ورزشي خود را آغاز كرد‪.‬‬ ‫‪ 18‬شهريور‬ ‫فروش مستقیم نفت و گاز به ژاپن‬ ‫ايــران تصمیــم گرفــت‪ ،‬بــدون دخالــت شــرک ‌تهاي نفتــي غربــي‪ ،‬بــه‬ ‫ژاپـن نفـت و گاز طبيعـي بفروشـد‪ .‬كوگورواومـورا‪ ،‬رئيـس كل فدراسـيون‬ ‫ســازمان‌هاي اقتصــادي ژاپــن‪ ،‬پــس از بازگشــت از تهــران گفــت‪« :‬شــاه‬ ‫تصميـم دارد‪ ،‬يـك پايـگاه دريایـي بازرگانـي در خلي ‌جفـارس ايجـاد كنـد‪».‬‬ ‫‪ 24‬شهريور‬ ‫اوليـن بخـش طـرح گازرسـاني بـه شـهر تهـران در كـوي تهرانسـر بـه‬ ‫‪501‬‬

‫فعالي ‌تهــاي شــركت ملــي گاز‬ ‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫در منطقـه تهـران‬ ‫بهر‌هبــرداري رســید‪.‬‬ ‫شبكه گازرساني تهران‬ ‫◌ مهر‬ ‫پــس از ايســتگاه ورودي‪ ،‬گاز تهــران‬ ‫بــا ســه رشــته انشــعاب اصلــي بــه‬ ‫بـه اسـتناد قانـون توسـعه صنعـت گاز و بـا تصويـب مجمـع عمومـي و▪‬ ‫مراكــز مصــرف منتقــل شــد‪.‬‬ ‫هيئـت وزيـران‪ ،‬قـراردادي مشـاركتي بـرای عمليـات اكتشـافي بيـن گـروه‬ ‫‪ .1‬خــط لولــه اصلــي شــماره ‪1‬‬ ‫ژاپنـي‪ ،‬امركيايـي و نـروژي منعقـد شـد‪.‬‬ ‫انشــعاب غربــي؛ ایــن خــط ‪22‬‬ ‫اينچـی بـا طـول ‪ 23‬يكلومتـر پـس‬ ‫یــک قــرارداد مشــاركتي بــرای صــدورگاز طبيعــي مايــع بــه ميــزان▪‬ ‫از عبــور از اراضــي غــرب تهــران‬ ‫بــه ايســتگاه ورودي گاز در ميــدان‬ ‫‪ 4/8‬تــا ‪ 7/2‬ميليــون تــن در ســال از ايــران بــه امريــكا و ژاپــن بيــن‬ ‫شـركت ملـي گاز ايـران و شـركت «اينترنشـنال سيسـتمز انـد كنترلـز»‬ ‫شــهياد (آزادی) ختــم شــد‪.‬‬ ‫(‪ )Internaional Systems & Controls‬و شــركت ژاپنــي‬ ‫خطـوط لولـه گاز جاد‌ههـاي قديـم و‬ ‫«نيشـوايوائي» (‪ )Nishoo Ivaii‬و شـركتهای نـروژي «فـرد اولسـون»‬ ‫جديـد كـرج‪ ،‬راه سـاوه و قـم از خـط‬ ‫و «هالفــدن ديتلوسیمســن» در امريــكا منعقــد شــد‪.‬‬ ‫نامبرده منشـعب شـد‪.‬‬ ‫‪ 13‬آبان‬ ‫‪ .2‬خــط لولــه اصلــي شــماره ‪2‬‬ ‫انشــعاب جنوبــي؛ ايــن خــط‪20‬‬ ‫افتتاح عظیم‌ترین اسکله بارگیری نفت‬ ‫اينچــی بــه طــول ‪ 16‬يكلومتــر‪،‬‬ ‫اسـکله چهـارم خـارگ بـا نـام «آذرپـاد»‪ ،‬بـا حضـور شـاه افتتـاح شـد‪ .‬این‬ ‫در جنــوب تهــران پــس از عبــور از‬ ‫پایانـه ظرفیـت بارگیـری ‪ 800‬هـزار تـن نفـت را بـه صـورت شـبان ‌هروزی‬ ‫كنــار پالايشــگاه تهــران و شــهرري‬ ‫در مسـير جـاده آرامـگاه تـا نيـروگاه‬ ‫د ا شت ‪.‬‬ ‫‌فر ‌حآبــاد امتــداد یافــت‪ .‬انشــعابي‬ ‫‪ 19‬آذر‬ ‫بـه قطـر ‪ 8‬اينـچ از ایـن خـط بـرای‬ ‫هشدار اقبال به مديران صنعت نفت‬ ‫تغذيــه واحدهــاي جنــوب تهــران‬ ‫به آقايان مديران و رؤساي كل امور و واحدهاي مستقل‬ ‫پيـرو دسـتورات قبلـي مجـدداً يـادآور م ‌يگـردد كه كليـه كاركنـان صنعت‬ ‫منشــعب شــد‪.‬‬ ‫نفـت م ‌يتواننـد بـراي اظهـار مطالـب و شـكايات و درخواسـ ‌تهاي خـود‬ ‫‪ .3‬خــط لولــه اصلــي شــماره ‪3‬‬ ‫مســتقيماً بــه اينجانــب مراجعــه نماينــد‪ .‬بديهــي اســت درخواســت‌ها و‬ ‫انشــعاب شــرقي؛ ايــن خــط ‪22‬‬ ‫شـكايات منطقـي همـواره مـورد توجـه و رسـيدگي قـرار م ‌يگيـرد‪ .‬اخيـراً‬ ‫اينچـی بـه طـول ‪ 27‬يكلومتـر پـس‬ ‫مشـاهده گرديـده كـه تعـدادي از كاركنـان شـركت بـه سـبب مراجعـه‬ ‫از عبـور از اراضـي شـرق تهـران بـه‬ ‫مسـتقيم بـه اينجانـب مـورد بازخواسـت رؤسـاي خـود قـرار گرفت ‌هانـد‪.‬‬ ‫ايســتگاه كنتــرل گاز تهران‌پــارس‬ ‫بديــ ‌ن وســيله اعــام م ‌يگــردد‪ ،‬از ايــن تاريــخ بــه بعــد‪ ،‬هــرگاه چنيــن‬ ‫رســید‪ .‬از ايــن خــط انشــعاب‬ ‫مــوردي پيــش آيــد‪ ،‬بازخواســت‌كننده در هــر مقــام و موقعيتــي كــه‬ ‫ديگــري بــه طــول ‪ 5‬يكلومتــر در‬ ‫باشـد‪ ،‬از خدمـت در شـركت معـاف خواهـد گرديـد‪.‬‬ ‫مســير جــاده آبعلــي بــرای تأميــن‬ ‫منوچهر اقبال‬ ‫احتيـاج واحدهـاي صنعتـي منطقـه‬ ‫‪ 4‬بهمن‬ ‫قــرارداد فــروش ‪ 50‬هــزار تــن گوگــرد بیــن شــرکت ملــی صنایــع‬ ‫نامبــرده نصــب شــد‪.‬‬ ‫پتروشــیمی و نماینــدگان چیــن منعقــد شــد‪.‬‬ ‫همچنیـن‪ ،‬حـدود ‪ 44‬يكلومتـر لولـه‬ ‫بــرای تأميــن احتيــاج واحدهــاي‬ ‫‪502‬‬ ‫صنعتــي در مســير جاده‌هــاي‬ ‫خراســان و وراميــن نصــب شــد‪.‬‬ ‫←‬

‫سال ‪1351‬‬ ‫‪ 8‬بهمن‬ ‫ه ‌مزمــان بــا نصــب شــبكه گاز‬ ‫طبيعــي تهــران‪ ،‬بــرای تبديــل‬ ‫‌ نفت و مجلس‬ ‫ســوخت واحدهــاي صنعتــي تهــران‬ ‫از ســوخت مايــع بــه گاز طبيعــي‪،‬‬ ‫تصویــب قانــون قــرارداد الحاقــی بــه قــرارداد بیــن شــرکت ملــی‬ ‫بــا هــر يــك از واحدهــاي صنعتــي‬ ‫تمــاس و دربــارة امكانــات و نحــوه‬ ‫نفــت ایــران و شــرکت پــان امریکــن پترولیــوم کورپوریشــن‬ ‫تبديـل سـوخت آنهـا بـه گاز طبيعـي‬ ‫راهنماي ‌يهــاي لازم بــه عمــل آمــد‬ ‫ماده‌واحــده‪ :‬قــرارداد الحاقــی بــه قــرارداد بیــن شــرکت ملــی نفــت‬ ‫و بــا ‪ 35‬واحــد صنعتــي در تهــران‬ ‫قـرارداد فـروش گاز طبيعـي منعقـد‬ ‫ایــران و شــرکت پــان‌امریکــن پترولیــوم کورپوریشــن (‌شــرکت نفــت‬ ‫شــد‪ .‬تــا ایــن زمــان‪ ،‬كارخانجــات‬ ‫كاغذســازي كهريــزك‪ ،‬پالايشــگاه‬ ‫آموکــو ایــران) مصــوب‌هجدهــم اردیبهشــت ‪ 1337‬را کــه مشــتمل بــر‬ ‫تهــران‪ ،‬نيــروگاه فر ‌حآبــاد‪ ،‬پــارس‬ ‫ســرام‪ ،‬پشــم شيشــه‪ ،‬شيش ‌هســازي‬ ‫یــک مقدمــه و چهــار مــاده بــه شــرح پیوســت می‌باشــد و بــه امضــای‬ ‫ايــران‪ ،‬ريســندگي زرين ‌هبــاف‪،‬‬ ‫بسـت ‌هبندي ايـران‪ ،‬بافندگـي ممتـاز‪،‬‬ ‫شـرکت ملـی نفـت ایـران از یـک طـرف و شـرکت‌نفـت اموکـو ایـران‬ ‫كاشــي ســعدي و برنــز روزانــه در‬ ‫حـدود ‪ 30‬ميليـون فـوت مكعـب گاز‬ ‫از طـرف دیگـر رسـیده و طبـق مقـررات مـاده دوم قانـون نفـت مصـوب‬ ‫مصـرف م ‌يکردنـد‪ .‬همچنیـن‪ ،‬مقـرر‬ ‫شـد‪ ،‬در تهـران و اصفهـان‪ ،‬شـيراز و‬ ‫هفتـم مردادمـاه ‪1336‬مـورد تأییـد دولـت‌واقـع گردیـده اسـت‪ ،‬تصویـب‬ ‫اهــواز انــواع مختلــف كور‌ههــاي‬ ‫و بــه دولــت اجــازه مبادلــه و اجــرای آن داده م ‌یشــود‪‌.‬وزارت دارایــی‬ ‫آجرپــزي بــه گازســوز شــود‪.‬‬ ‫می‌توانـد نسـبت بـه اختلافـات مالیاتـی تـا آخـر سـال ‪ 1971‬بـا توجـه‬ ‫بـه مقـررات قـرارداد الحاقـی حاضـر بـه نحـو مقتضـی بـا شـرکت نفـت‬ ‫اموکـو‌ایـران توافـق نمـوده و مفاصـا حسـاب مالیاتـی صـادر نمایـد‪‌.‬قانـون‬ ‫فـوق مشـتمل بـر یـک مـاده و متـن قـرارداد الحاقـی پـس از تصویـب‬ ‫مجلـس شـورای ملـی در جلسـه روز یکشـنبه ‪ 1351/11/8‬در جلسـه روز‬ ‫دوشــنبه‪‌،‬ســ ‌یام بهمن‌مــاه ‪ 1351‬شمســی بــه تصویــب مجلــس ســنا‬ ‫رسـید‪.‬‬ ‫رئیس مجلس سنا‪ ،‬جعفر شریف امامی‬ ‫◌ اسفند‬ ‫صادرات‪ 832 :‬میلیون و ‪ 681‬هزار و ‪ 468‬متر مكعب گاز به شوروي‬ ‫پخش و فروش داخلی گاز طبيعي (مترمکعب)‪:‬‬ ‫‪ 35‬میلیون و ‪ 770‬هزا ر‬ ‫فروش صنعتي تهران ‬ ‫‪ 25‬میلیون و ‪ 675‬هزا ر‬ ‫فروش صنعتي شيراز ‬ ‫‪ 13‬میلیون و ‪ 112‬هزار ‬ ‫فروش صنعتي اصفهان ‬ ‫‪ 3‬میلیون و ‪ 142‬هزا ر‬ ‫فروش صنعتي‪ ،‬خانگي و تجاري اهواز ‬ ‫فروش صنعتي‪ ،‬خانگي و تجاري شيراز ‪ 608‬هزا ر‬ ‫فروش صنعتي‪ ،‬خانگي و تجاري البرز و منجيل ‪ 1‬میلیون و ‪ 783‬هزا ر‬ ‫فروش گاز مايع‪:‬‬ ‫‪ 16‬میلیون و ‪ 812‬هزار يكلوگرم‬ ‫پروژه هاي گازرساني‪:‬‬ ‫بـا ‪ 47‬واحـد صنعتـي در تهـران قـرارداد گاز امضـاء و انشـعابات ‪ 135‬خانـه‬ ‫تكميل شــد‪.‬‬ ‫‪503‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫‪ 1‬اسفند‬ ‫در پـی قـرارداد منعقدشـده بيـن ايـران و فنلانـد‪ 400 ،‬هـزار تـن نفـت‬ ‫بـه فنلانـد فروختـه شـد‪.‬‬ ‫‪ 25‬اسفند‬ ‫ايران و بلوك شرق‬ ‫نخســتین کارخانــه ذوب آهــن در اصفهــان بــا حضــور نخســت‌وزیر‬ ‫شــوروی و شــاه افتتــاح شــد‪ .‬شــاه در ایــن مراســم‪ ،‬از خلــع یــد کامــل‬ ‫شـرک ‌تهای نفتـی و اعمـال حـق حاکمیـت ایـران در امـر نفـت و اداره‬ ‫کامــل ایــن صنعــت عظیــم ملــی خبــر داد‪.‬‬ ‫‪ 28‬اسفند‬ ‫عبـاس خلعتبـري‪ ،‬وزيـر خارجـه‪ ،‬گفـت‪« :‬مهم‌تريـن واقعـه ديپلماتيـك‬ ‫ســال امضــای معاهــده هيرمنــد بــه شــمار مــ ‌يرود کــه در حقيقــت‪،‬‬ ‫پيــروزي نفتــي ايــران اســت‪».‬‬ ‫گچساران‪ ،‬اردوگاه کاوشگران‪ ،‬نمونه‌گیری‬ ‫‪504‬‬

‫‪ 1352‬شمسی ‪ 1973 /‬میلادی‬ ‫درآمد نفت ‪ 311‬میلیارد و ‪ 200‬میلیون ریال‬ ‫خــط لولــه نفــت خــام گچســاران ـ شــيراز و خــط لولــه فــراورده▪‬ ‫ري ـ كـن‪ ،‬شـامل يـك مركـز انتقـال نفـت برقـي در ري و تأسيسـات‬ ‫انتهائـي در انبـار نفـت كـن و خـط لولـه فـرارودة ري ـ قوچـك شـامل‬ ‫يـك مركـز انتقـال نفـت برقـي در ري و تأسيسـات انتهائـي در انبـار‬ ‫نفـت قوچـك احـداث شـد‪.‬‬ ‫بخــش مخابــرات‪ ،‬شــبكه ســوئيچ نفــت را طراحــي و همچنیــن‪▪،‬‬ ‫شــبكه فرعــي مخابــرات بــا ظرفيــت ‪ 120‬كانــال بــراي تأميــن نيــاز‬ ‫عمليـات تأسيسـات خـط لولـه نفـت خـام اهـواز ـ ري و پتروشـيمي‬ ‫شــيراز احــداث شــد‪.‬‬ ‫‌ تأسیســات ن ‌مزدایــی بــه منظــور تأمیــن گاز شــیرین از ‪ 3‬حلقــه▪‬ ‫چـاه از مخـزن شـوریجه احـداث و یـک خـط لولـه ‪ 16‬اینچـی بـرای‬ ‫مصـارف صنعتـی و خانگـی بـه مشـهد کشـیده شـد‪.‬‬ ‫درآمـد نفـت از سـال ‪ ،1333‬حـدود ‪ 56‬درصـد کل درآمـد دولـت▪‬ ‫را تشـکیل مـی داد‪.‬‬ ‫ظرفيت روزانه پالايشگاه تهران به ‪ 125‬هزار بشكه افزايش یافت‪.‬‬ ‫عمليات طراحي و ساخت پالايشگاه اصفهان آغاز شد‪▪.‬‬ ‫صـدور نفـت خـام بهرگانسـر‪ ،‬هندیجـان و نـوروز بـه صـورت مخلوط▪▪‬ ‫بـه علـت حجـم کـم و مشـکلات عملیاتـی صـادرات بـا متوسـط درجـه‬ ‫ای پـی آی ‪ 27‬آغـاز شـد‪.‬‬ ‫بـرای پاسـخگویی بـه تقاضـای روزافـزون گاز طبيعـي‪ 6 ،‬کارخانـه▪‬ ‫گاز و گاز مايـع دیگـر بـا مجمـوع ظرفيـت روزانـه هـزار و ‪ 985‬ميليـون‬ ‫فـوت مكعـب احـداث شـد‪ :‬كارخان ‌ههـای گاز مايـع شـماره‌هاي ‪،100‬‬ ‫‪ 200‬و ‪ 300‬در منطقــه آغاجــاري؛ ‪ 400‬و ‪ 500‬در مــارون و ‪ 600‬در‬ ‫اهـواز‪.‬‬ ‫‪505‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫‌ ســازمان «او‪ .‬ا‪ .‬پــک» (‪ )O.A.Pec‬تأســيس و علــي عتيقــه بــه▪‬ ‫ســمت دبيــر كلــي ايــن ســازمان منصــوب شــد‪ .‬قــرار اســت ايــن‬ ‫سـازمان‪ ،‬همـكاري نفتـی كشـورهاي عـرب را در زمین ‌ههـای گوناگـون‬ ‫هماهنــگ کنــد‪ ،‬امــا در زمین ‌ههــای قيم ‌تگــذاري و توليــد‪ ،‬دخالتــی‬ ‫نداشــته باشــد‪ .‬كشــورهاي الجزايــر‪ ،‬بحريــن‪ ،‬عــراق‪ ،‬كويــت‪ ،‬ليبــي‪،‬‬ ‫قطـر‪ ،‬عربسـتان سـعودي‪ ،‬سـوريه و امـارات متحـده عربـي عضـو ایـن‬ ‫سـازمان شـدند‪ .‬عضويـت مصـر بـا امضـای پيمـان صلـح جداگانـه بـا‬ ‫اســرائيل و اخراجــش از اتحاديــه عــرب لغــو شــد‪.‬‬ ‫فروش فراورد ‌ههای نفتی‬ ‫جمــع فــروش فراورد‌ههــای نفتــی در داخــل کشــور بــا ‪ 17/4‬درصــد‬ ‫افزایـش بـه ‪ 14‬میلیـون و‪ 972‬هـزار مترمکعـب رسـید‪.‬‬ ‫فروردین◌‬ ‫‌ تولیـد نفـت خـام ایـران در حـوزه قـرارداد کنسرسـیوم در ایـن مـاه بـا▪‬ ‫‪ 23/4‬درصـد افزایـش نسـبت بـه مـاه مشـابه سـال پیـش‪ ،‬بـه ‪ 5‬میلیـون‬ ‫و ‪ 834‬هـزار و ‪ 555‬بشـکه در روز رسـید‪.‬‬ ‫‌ ششـمین کارخانـه گاز مایـع در خوزسـتان بـا ظرفیـت ‪ 500‬میلیـون▪‬ ‫فــوت مکعــب در روز شــروع بــه کار کــرد‪ .‬گاز ایــن کارخانــه از تفکیــک‬ ‫مرحلــه اول نفــت طبقــه آســماری بــه دســت م ‌یآمــد‪.‬‬ ‫‌ ســاخت پالايشــگاه دوم تهــران بــه ظرفيــت ‪ 100‬هــزار بشــكه در روز▪‬ ‫آغـاز شـد‪.‬‬ ‫‌ میانگیــن نــرخ حم ‌لونقــل و فراورد‌ههــا بــا خــط لولــه ‪ 2/2‬ریــال‪▪،‬‬ ‫مخز ‌ندارهــای را‌هآهــن ‪ 1/11‬ریــال و نف ‌تک ‌شهــای جاد‌هپیمــا ‪1/47‬‬ ‫ریـال بـود‪.‬‬ ‫‪ 20‬فروردین‬ ‫ايران و بلوك شرق‬ ‫ایـران و جمهـوری خلـق چیـن‪ ،‬نخسـتین موافق ‌تنامـه بازرگانـی میـان‬ ‫دو کشـور را در پکـن امضـا کردنـد‪ .‬بـر مبنـای ایـن موافقت‌نامـه‪ ،‬قـرار‬ ‫شــد ایــران بــه جمهــوری خلــق چیــن اتوبــوس‪ ،‬کامیــون‪ ،‬وانــت‪ ،‬کــود‬ ‫شــیمیایی‪ ،‬ماشــین‌های کشــاورزی‪ ،‬روغــن نباتــی و پــودر رختشــویی‬ ‫صــادر‪ ،‬و در مقابــل کاغــذ‪ ،‬لواز ‌مالتحریــر‪ ،‬چــای و مــواد غذایــی از آن‬ ‫کشــور وارد کنــد‪ .‬در ایــن قــرارداد بــرای اولی ‌نبــار «ریــال» مبنــای‬ ‫محاســبات بازرگانــی ایــران قــرار گرفــت‪.‬‬ ‫‪506‬‬

‫سال ‪1352‬‬ ‫«ریــال» مبنــای محاســبات‬ ‫بازرگانــی بــا چیــن‬ ‫‪ 21‬فروردین‬ ‫پالایش و پخش‬ ‫نخستسـن موافقـت نامـه بازرگانـی بیـن‬ ‫کلنــگ پالایشــگاه دوم تهــران‪ ،‬بــه دســت منوچهــر اقبــال بــر زمیــن‬ ‫ایـران و جمهـوری خلـق چیـن‪ ،‬در پکـن‬ ‫زده شـد‪ .‬ظرفیـت ایـن پالایشـگاه ‪ 100‬هـزار بشـکه در روز‪ ،‬برابـر بـا ‪5‬‬ ‫میلیــون تــن در ســال بـود‪ .‬نفـت خــام ایــن پالایشــگاه از منابـع نفتــی‬ ‫امضـا شـد‪.‬‬ ‫جنــوب تأمیــن م ‌یشــد‪.‬‬ ‫صـادرات اتوبـوس‪ ،‬کامیـون‪ ،‬وانـت‪ ،‬کـود‬ ‫شــیمیایی‪ ،‬ماشــین‌های کشــاورزی‪،‬‬ ‫‌ جلسـه‌اي بـا حضـور گـروه صنعتـي آلمـان غربـي بـه رياسـت دكتـر▪‬ ‫روغــن نباتــی و پــودر رختشــویی بــه‬ ‫چیــن بخشــی از ایــن توافقنامــه بــود‪.‬‬ ‫زول (‪ ،)Zoule‬رئيــس هيئ ‌تمديــره شــركت «تيســن» (‪ )Thyssen‬و‬ ‫در ایـن قـرارداد بـرای اولی ‌نبـار «ریـال»‬ ‫منوچهـر اقبـال و چنـد نفـر از مديـران شـركت ملـي نفـت تشـيكل شـد‪.‬‬ ‫مبنـای محاسـبات بازرگانـی ایـران قـرار‬ ‫در ايـن جلسـه‪ ،‬دربـارة ايجـاد يـك پالايشـگاه صادراتـي در ايـران و صـدور‬ ‫گاز طبيعـي بـه آلمـان غربـي و سـاير كشـورهاي اروپـا از طريـق اتحـاد‬ ‫گرفـت‪.‬‬ ‫جماهيـر شـوروي مذاكـرات مقدماتـي انجـام شـد‪.‬‬ ‫‪ 23‬فروردين‬ ‫بــا توجــه بــه اهمیــت گاز بــرای ایــران و بی‌علاقگــی كنسرســيوم بــرای‬ ‫سـرمايه گـذاري در ايـن حـوزه‪ ،‬ایـران تصمیـم گرفـت‪ ،‬بـه طـور مسـتقل‬ ‫از منابــع گاز کشــور بهر‌هبــرداری کنــد‪ .‬در پــی خلــع يــد كنسرســيوم‬ ‫از گاز حــوزه قــرارداد ـ ‪ 90‬درصــد گاز تولیــدی ايــران ـ و نشســ ‌تها‬ ‫مذاکراتـی كـه در لنـدن برگـزار شـد‪ ،‬مالکیـت گاز اسـتخراجي در حـوزه‬ ‫قـرارداد‪ ،‬رسـماً بـه شـركت ملـي نفـت ايـران واگـذار شـد‪ .‬منوچهـر اقبـال‬ ‫دیـدگاه شـاه را در ایـن خصـوص‪ ،‬چنیـن اعـام کـرد‪« :‬گاز اسـتخراجي‬ ‫از چا‌ههـاي نفـت‪ ،‬در همـان سـر چـاه‪ ،‬متعلـق بـه ايـران اسـت و ايـران‬ ‫بـه هـر نحـوي كـه بخواهـد‪ ،‬مجـاز اسـت از آن اسـتفاده نمايـد و در ايـن‬ ‫مــورد هي ‌چگونــه مصالحــه‌اي را نخواهــد پذيرفــت‪».‬‬ ‫هنگامـی کـه بـا مقاومـت نماينـدگان كنسرسـيوم‪ ،‬مذاكـرات بـه ب ‌نبسـت‬ ‫كشـيده شـد‪ ،‬اقبـال بـه نشـانه اعتـراض جلسـه را تـرك و اعـام كـرد‬ ‫ديگــر حاضــر بــه مذاكــره نیســت و امــر شــاه را بــدون هيــچ تغييــري‬ ‫لاز ‌مالاجــرا م ‌يدانــد‪ .‬ســرانجام‪ ،‬نماينــدگان كنسرســيوم پــس از ارزيابــي‬ ‫موضـوع‪ ،‬بـا خلـع يـد كنسرسـيوم از گاز موافقـت کردنـد و نظـر خـود را‬ ‫بـه اطـاع رئيـس نمايندگـي ايـران رسـاندند‪.‬‬ ‫‪ 27‬فروردين‬ ‫قرارداد جديد براي صدور گاز‬ ‫شــركت ملــي گاز ايــران قــراردادی جدیــد بــراي بهر‌هبــرداري از گاز‬ ‫منطقـه گچسـاران بـا ژاپـن و امريـكا امضـا كـرد و کشـورهای مزبـور نیـز‬ ‫پیشــنهاد خــود را بــراي صــدور گاز مايــع‪ ،‬تســلیم ایــران کردنــد‪.‬‬ ‫‪507‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫قرارداد گازی با ژاپن‬ ‫‪ 28‬فروردین‬ ‫قــراردادی جدیــدی بــا هــدف‬ ‫دکتـر هوبـارد (‪ ،)Hubbard‬رئیـس دانشـگاه کالیفرنیـای جنوبـی‪ ،‬بـرای‬ ‫بهر‌هبــرداري از گاز منطقــه گچســاران‬ ‫بازدیــد از تأسیســات صنعــت نفــت آبــادان بــه ایــران آمــد و بــا شــاه و‬ ‫بیـن شـركت ملـي گاز ايـران و ژاپـن و‬ ‫منوچهـر اقبـال دیـدار کـرد‪.‬‬ ‫امريــكا امضــا شــد‪.‬‬ ‫پيشرفت عملیات ساخت و تجهیز مرحلة دوم شاه‌لوله گاز ايران‬ ‫مرحلــه دوم عملیــات اجرائــی طــرح شــاه‌لوله گاز شــامل كارهــاي‬ ‫«سـيويل ‪ -‬مكانكيـي» و نصـب توربوكمپرسـورها و ماشـين‌آلات وابسـته‪،‬‬ ‫در ايســتگاه‌هاي تقويــت فشــار در مســير شــاه‌لوله گاز (جنــوب تــا‬ ‫شــمال) آغــاز شــد‪.‬‬ ‫بـرای ازديـاد ظرفيـت شـاه‌لوله گاز سـاخت چهـار ايسـتگاه تقويـت فشـار‬ ‫در طــول خــط اصلــي (دوراهــون ـ دهــق ـ ســاوه و رشــت) و ســاخت‬ ‫ايسـتگاه تقويـت فشـار اهـواز بـرای جمـع‌آوري و حمـل گاز بـه پالايشـگاه‬ ‫بيدبلنـد در دسـت اجـرا بـود‪.‬‬ ‫‪ 29‬فروردین‬ ‫ایران و بلوک شرق‬ ‫یــک هیئــت پانزد‌هنفــره از کارشناســان شــوروی‪ ،‬وابســته بــه صنایــع‬ ‫پتروشـیمی‪ ،‬از تأسیسـات نفتـی اهـواز و پالایشـگاه و مجتمـع پتروشـیمی‬ ‫آبــادان و تأسیســات شــیمیایی بنــدر شــاهپور و کارخانجــات بازیافــت‬ ‫مایـع و تأسیسـات بارگیـری و فراورد‌ههـای نفتـی بنـدر ماهشـهر بازدیـد‬ ‫کردن ـد‪◌.‬‬ ‫اردیبهشت‬ ‫بهر‌هبرداري آزمايشي كارخانه كربنات و بي‌كربنات دوسود آغاز شد‪▪.‬‬ ‫‪ 3‬اردیبهشت‬ ‫کنفرانــس ســری و مهــم تهــران بــا حضــور دیپلما ‌تهــای امریکایــی در‬ ‫کشـورهای خاورمیانـه و آسـیای جنوبـی در تهـران‪ ،‬در سـفارت امریـکا‪،‬‬ ‫آغـاز شـد‪ .‬موضـوع ایـن کنفرانـس‪ ،‬بررسـی تهدیدهـای اعـراب بـه قطـع‬ ‫تولیــد نفــت و خطــر جنــگ اعــراب و اســرائیل و چگونگــی مبــارزه بــا‬ ‫کمونیسـم بـود‪.‬‬ ‫‪ 10‬اردیبهشت‬ ‫روژه گالـه (‪ ،)Rooze Golleue‬وزیـر ارتـش فرانسـه‪ ،‬همـراه سـفیرکبیر‬ ‫فرانسـه در دربـار ایـران بـا منوچهـر اقبـال ملاقـات کـرد‪.‬‬ ‫‪ 11‬اردیبهشت‬ ‫گرگوریـو بـراوو (‪ ،)Bravo Gregorio‬وزیـر امـور خارجـه اسـپانیا‪ ،‬بـا‬ ‫منوچهـر اقبـال در سـاختمان اداره مرکـزی دیـدار کـرد‪.‬‬ ‫‪508‬‬

‫سال ‪1352‬‬ ‫‪ 13‬اردیبهشت‬ ‫جشـن بیسـت‌ویکمین سـالگرد تأسـیس کانـون مهندسـین ایـران‪ ،‬شـعبه‬ ‫آبــادان‪ ،‬بــا حضــور منوچهــر اقبــال‪ ،‬مهنــدس ریاضــی‪ ،‬رئیــس مجلــس‬ ‫شـورای ملـی‪ ،‬در تـالار اجتمـاع کارمنـدان صنعـت نفـت برگـزار شـد‪.‬‬ ‫‪ 31‬ارديبهشت‬ ‫منبـع گازي سـرخس‪ ،‬در طاقديـس خانگيـران در غـرب سـرخس و ‪120‬‬ ‫يكلومتـري شـمال شـرقي مشـهد‪ ،‬بـا ‪ 21/5‬تريليـون فـوت مكعـب گاز‪،‬‬ ‫عـاوه بـر گازرسـاني بـه صنايعـی چـون كارخانجـات بـرق‪ ،‬سـيمان‪ ،‬قنـد‪،‬‬ ‫شـير پاسـتوريزه و ريسـندگي‪ ،‬گازرسـاني در حـوزه خانگـی و روسـتاهايي‬ ‫را كـه در مسـير ایـن خـط لولـه قـرار داشـت نیـز پوشـش داد‪.‬‬ ‫‪ 1‬خرداد‬ ‫‌ نفت و مجلس‬ ‫قانـون قـرارداد الحاقـی دوم بـه قـرارداد شـرکت ملـی نفـت ایـران و‬ ‫شـرکت آجیـپ مینراریـا‬ ‫ماده‌واحـده‪ :‬قـرارداد الحاقـی دوم بـه قـرارداد بیـن شـرکت ملـی نفـت‬ ‫ایـران و شـرکت آجیـ ‌پ مینراریـا مصـوب شـهریورماه ‪ 1336‬کـه مشـتمل‬ ‫بـر یـک مقدمـه و ‪ 15‬مـاده بـه شـرح ضمیمـه م ‌یباشـد و بـه امضـای‬ ‫شــرکت ملــی نفــت ایــران از یــک طــرف و شــرکت آجیــپ اس‪ .‬پ‪‌.‬آ از‬ ‫طـرف دیگـر رسـیده و طبـق مـاده دوم قانـون‌نفـت مصـوب مردادمـاه‬ ‫‪ 1336‬شمسـی مـورد تأییـد هیئـت دولـت واقـع گردیـده اسـت‪ ،‬تصویـب‬ ‫و اجـازه مبادلـه و اجـرای آن داده م ‌یشـود‪‌.‬قانـون فـوق مشـتمل بـر یـک‬ ‫مـاده و متـن قـرارداد الحاقـی دوم پـس از تصویـب مجلـس شـورای ملـی‬ ‫در جلســه روز س ‌هشــنبه ‪1352/3/1‬در جلســه روز دوشــنب ‌ه‪ ،‬چهاردهــم‬ ‫خردادمـاه ‪ 1352‬شمسـی‪ ،‬بـه تصویـب مجلـس سـنا رسـید‪.‬‬ ‫‌رئیس مجلس سنا‪ ،‬جعفر شریف‌ امامی‬ ‫‪ 3‬خرداد‬ ‫شــاه بــه همــراه مديرعامــل شــركت ملــي نفــت ايــران از تأسيســات و‬ ‫منابــع گاز خانگيــران و خان ‌ههــاي نوسازي‌شــده ســرخس بازديــد کــرد‪.‬‬ ‫مجمــوع گاز منبــع ســرخس ‪ 21/5‬تريليــون فــوت مكعــب تخميــن زده‬ ‫شـد کـه از ایـن مقـدار ‪ 3/5‬تريليـون فـوت مكعـب گاز تقريبـاً شـيرين در‬ ‫لایـة فوقانـي (طبقـه شـوريجه) و ‪ 18‬تريليـون فـوت مكعـب گاز گوگرددار‬ ‫در طبقـه تحتانـي (طبقـه مـزدوران) قـرار دارد‪.‬‬ ‫فشــار گاز ميــدان خانگيــران در تــه چــاه در طبقــه شــوريجه‪ ،‬بیــش از ‪5‬‬ ‫هـزار و ‪ 400‬پونـد بـر اينـچ مربـع و در سـر چـاه حـدود ‪ 4‬هـزار و ‪ 500‬پوند‬ ‫‪509‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫بـر اينـچ مربـع و در تـه چـاه طبقـه مـزدوران بیـش از ‪ 6‬هـزار و ‪ 200‬پونـد‬ ‫بـر اينـچ مربـع و در سـر چـاه ‪ 4‬هـزار و ‪ 600‬پونـد بـر اينـچ مربـع اسـت‪.‬‬ ‫بـه دليـل تفـاوت فشـار بيـن طبقـات شـوريجه و مـزدوران‪ ،‬امـكان تكميل‬ ‫آن بـه صـورت بهـر‌هده و دوگانـه ميسـر نبـود و بـراي بهر‌هبـرداري ‪500‬‬ ‫تــا هــزار ميليــون فــوت مكعــب گاز از لايــه مــزدوران حفــر ‪ 15‬تــا ‪25‬‬ ‫حلقـه چـاه ضـرورت داشـت‪.‬‬ ‫تأسيسات واحد تصفيه گاز سرخس‬ ‫‪ 4‬حلقــه چــاه بــه عمــق ‪ 9‬تــا ‪ 10‬هــزار فــوت در ايــن منطقــه حفــر و‬ ‫بــر ســر چا‌ههــاي ‪ 2 ،1‬و ‪ 4‬واحدهــاي خشــك‌كنندة گاز بــرای كاهــش‬ ‫رطوبـت بـه ظرفيـت روزانـه ‪ 15‬ميليـون فـوت نصـب شـد‪.‬‬ ‫شـبك ‌هاي بـه طـول تقريبـي ‪ 14‬يكلومتـر بـرای جمـ ‌عآوري گازهـاي▪‬ ‫بــه دســت آمــده از چا‌ههــا و انتقــال بــه واحــد تصفي ‌هخانــه گاز بــرای‬ ‫كاهـش هيدروكربورهـاي سـنگين احـداث شـد‪.‬‬ ‫گاز طبيعــي تصفيه‌شــده بــا لولــة ‪ 16‬اينچــی‪ ،‬بــه طــول تقريبــي ‪127‬‬ ‫يكلومتــر بــا فشــار حــدود ‪ 900‬پونــد بــر اينــچ مربــع بــه تأسيســات‬ ‫ايســتگاه ورودي گاز مشــهد منتقــل شــد‪.‬‬ ‫مشخصات تقريبي گاز طبيعي سرخس(درصد)‬ ‫‪96/34‬‬ ‫ ‬ ‫متان‬ ‫ ‪1/21‬‬ ‫اتان‬ ‫ ‪0/35‬‬ ‫پروپان‬ ‫ ‪0/13‬‬ ‫ايزو بوتان‬ ‫هگزان و تريكبات سنگي ن‌تر جزئي‬ ‫انيدريد كربنكي ‪0/28‬‬ ‫ ‪1/27‬‬ ‫ازت‬ ‫ ‪-‬‬ ‫هيدروژن‬ ‫‪ 7‬خرداد‬ ‫گازرساني به مشهد‬ ‫بـراي تأميـن گاز مـورد نيـاز كارخانـه سـيمان‪ ،‬در فاصلـه ‪ 108‬يكلومتـري‬ ‫تأسيسـات تصفيـه گاز خانگيـران‪ ،‬خطـوط لولـه فرعـي بـه قطـر ‪ 6‬اينـچ و‬ ‫طـول ‪ 23‬يكلومتـر از خـط اصلـي تـا كارخانـه كشـيده شـد‪.‬‬ ‫از ايسـتگاه انداز‌هگيـري گاز در جنـوب شـرقي مشـهد‪ ،‬بـرای گازرسـاني‬ ‫بـه مصـرف كننـدگان صنعتـي‪ ،‬تجـاري و خانگـي‪ 70‬يكلومتـر لوله‌كشـي‬ ‫انجـام گرفـت‪ .‬همچنیـن‪ ،‬بـرای گازرسـاني بـه واحدهـاي تجـاري و خانگي‬ ‫در تقاطـع خـط لولـه انتقـال گاز بـه كارخانـه قنـد آبكـوه و خيابـان ربيـع‪،‬‬ ‫‪510‬‬

‫سال ‪1352‬‬ ‫تأسيسـاتي بـرای تقليـل فشـار گاز نصـب شـد کـه بـا خـط لولـ ‌هاي بـه‬ ‫گازرســاني بــه واحدهــای صنعتــی‬ ‫تهــران‬ ‫قطـر ‪ 6‬اينـچ‪ ،‬گاز را بـه شـبكه خانگـي و تجـاري مشـهد منتقـل کنـد‪.‬‬ ‫در خـرداد مـاه سـال ‪ ،1352‬بـا ‪ 48‬واحـد‬ ‫‪ 9‬خرداد‬ ‫صنعتــي مســتقر در تهــران قــرارداد‬ ‫پالایش و پخش‬ ‫گازرســانی امضــا شــد‪.‬‬ ‫صادرات‪:‬‬ ‫‪ 79‬میلیون و ‪ 515‬هزار و ‪ 291‬متر مكعب گاز به شوروي‬ ‫پخش و فروش داخلی گاز طبيعي‪:‬‬ ‫‪ 45‬میلیون و ‪ 497‬هزار مترمکعب‬ ‫فروش صنعتي تهران‬ ‫‪ 22‬میلیون و ‪ 748‬هزار مترمکعب‬ ‫فروش صنعتي شيراز‬ ‫‪ 13‬میلیون و ‪ 713‬هزار مترمکعب‬ ‫فروش صنعتي اصفهان‬ ‫فروش صنعتي‪ ،‬خانگي و تجاري اهواز ‪ 4‬میلیون و ‪ 76‬هزار مترمکعب‬ ‫فروش صنعتي‪ ،‬خانگي و تجاري شيراز ‪ 578‬هزار مترمکعب‬ ‫‪ 1‬میلیون و ‪ 681‬هزار مترمکعب‬ ‫فروش صنعتي‪ ،‬خانگي و تجاري‬ ‫فروش گاز مايع‪:‬‬ ‫‪ 16‬میلیون و ‪ 840‬هزار يكلوگرم‬ ‫گازرساني‪:‬‬ ‫با ‪ 48‬واحد صنعتي در تهران قرارداد گاز امضا شد‪.‬‬ ‫‪ 24‬خرداد‬ ‫كويـت خواسـتار ماليكـت صـد در صـدی عمليـات و سـرمايه شـركت‌هاي‬ ‫نفـت اسـت كـه بـا امضـای چنيـن قـراردادي محتـواي آن ماننـد قـرارداد‬ ‫ايــران و شــركت‌هاي عامــل مي‌شــود‪.‬‬ ‫طرح تولید ‪ 4‬ميليون تن گاز مايع‬ ‫هـدف ايـن طـرح‪ ،‬صـدور حداقـل ‪ 4‬ميليـون تـن گاز مايـع از خـارگ بـه‬ ‫ژاپـن بـود‪ .‬طـرح بـه صـورت مشـترک میـان ایـران‪ ،‬ژاپـن و یـک شـرکت‬ ‫امركيايــي ایجــاد شــد‪ .‬همچنیــن‪ 500 ،‬تــا ‪ 600‬ميليــون دلار ســرمايه‬ ‫بـراي جمـع‌آوري گاز خشـك از سـر چا‌ههـا و انتقـال آن بـا لولـه قطـور‬ ‫از زيـر دريـا بـه خـارگ و پالايـش آن بـه صـورت مايـع پي ‌شبينـي شـد‪.‬‬ ‫بــراي حمــل ‪ 4‬ميليــون تــن گاز يــك نــاوگان گازبــر بــا هزینــة يــك‬ ‫ميليـارد دلار تأسـيس شـد کـه هـر سـه طـرف ايرانـي‪ ،‬ژاپنـي و امركيايـي‬ ‫در آن شــركي بودنــد‪.‬‬ ‫ايـن نـاوگان سـالانه ‪ 4‬ميليـون تـن گاز را از خـارگ بـه بندرهـای ژاپـن‬ ‫و امريــكا حمــل می‌كــرد‪.‬‬ ‫‪ 28‬خرداد‬ ‫یــک هيئــت هنــدی بــه رياســت ورمــا (‪ ،)Verma‬معــاون وزيــر نفــت‬ ‫‪511‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫لغو قرارداد کنسرسیوم‬ ‫هنــد‪ ،‬بــرای مذاکــره بــا كارشناســان شــركت ملــي نفــت و دیــدار بــا‬ ‫با تصویب مجلس ‪ ،‬از روز دوم مرداد ماه سال‬ ‫منوچهــر اقبــال بــه ایــران آمــد‪.‬‬ ‫‪ ،1352‬قرارداد دولت ایران با کنسرسیوم‬ ‫‪ 27‬تیر‬ ‫ایران و بلوک شرق‬ ‫نفت و ملحقات آن لغوشد‪.‬‬ ‫افزایش قیمت گاز‬ ‫موافق ‌تنامــه‌ای میــان مدیرعامــل شــرکت گاز ایــران و رئیــس مؤسســه‬ ‫«ســیوز گاز اکســپورت شــوروی» در مســکو بــه امضــا رســید کــه بــر‬ ‫مبنـای آن‪ ،‬قیمـت گاز صادراتـی ایـران بـه شـوروی ‪ 35‬درصـد افزایـش‬ ‫یاف ـت‪.‬‬ ‫‪ 28‬تیر‬ ‫امیرعبــاس هویــدا‪ ،‬نخســ ‌توزیر‪ ،‬قــرارداد جدیــد نفــت را کــه▪‬ ‫جایگزیـن قـرارداد نفتـی ‪ -1933‬موسـوم بـه کنسرسـیوم ‪ -‬بـود‪ ،‬تقدیـم‬ ‫مجلـس کـرد‪ .‬هویـدا گفـت‪« :‬بـا ملـی‌شـدن صنعـت نفـت در تاریـخ ‪29‬‬ ‫اسـفند ‪ ،1329‬نخسـتی ‌نبار در دیـوار روییـن انحصـار و حاکمیـت مطلـق‬ ‫شــرک ‌تهای نفتــی در ایــن بخــش از جهــان رخنــه ایجــاد شــد‪ .‬ملــی‬ ‫‌شـدن صنعـت نفـت در آن تاریـخ‪ ،‬نقطـه عطفـی در تاریـخ روابـط نفتـی‬ ‫جهـان بـود‪».‬‬ ‫‪ 30‬تیر‬ ‫سـردار سـینگ (‪ ،)Sing‬وزیـر امـور خارجـه هنـد‪ ،‬بـا منوچهـر اقبـال در‬ ‫اداره مرکـزی شـرکت ملـی نفـت ایـران دیـدار کـرد‪.‬‬ ‫‪ 2‬مرداد‬ ‫نفت و مجلس‬ ‫لغو قرارداد کنسرسیوم بعد از ‪ ۱۹‬سال از سوی مجلس شورای ملی‬ ‫ماد ‌هواحــده‪ :‬قــرارداد دولــت ایــران بــا کنسرســیوم نفــت مصــوب‬ ‫آبان‌مــاه ‪ 1333‬و ملحقــات آن لغــو و بــه دولــت اجــازه داده می‌شــود‪،‬‬ ‫قـرارداد ضمیمـ ‌ه مربـوط بـه فـروش و خریـد نفـت را کـه بیـن دولـت‬ ‫شاهنشـاهی ایـران و شـرکت ملـی نفـت ایـران از یـ ‌ک سـو و شـرکت‌های‬ ‫خارجـی نامبـرده در قـرارداد مزبـور از‌طـرف دیگـر منعقـد و امضـا شـده‬ ‫اســت‪ ،‬بــه موقــع اجــرا بگــذارد‪‌.‬قانــون فــوق مشـتمل بــر یــک مــاده و‬ ‫متـن قـرارداد ضمیمـه پـس از تصویـب مجلـس شـورای ملـی در جلسـه‬ ‫فوق‌العــاده روز سه‌شــنبه ‪ 1352/5/2‬در جلســه‌ فوق‌العــاده روز دوشــنبه‪،‬‬ ‫هشـتم مردادمـاه ‪ 1352‬شمسـی‪ ،‬بـه تصویـب مجلـس سـنا رسـید‪.‬‬ ‫رئیس مجلس سنا‪ ،‬جعفر شریف‌امامی‬ ‫‪512‬‬

‫سال ‪1352‬‬ ‫دلایل لغو قرارداد در آغاز مصوبة مجلس‪:‬‬ ‫نظـر بـه اینکـه دولـت ایـران و شـرکت ملـی نفـت ایـران علاقـه دارنـد‬ ‫کــه ذخایـر هیدروکربـور کشـور را بـه بهتریـن وجــه مـورد گســترش و‬ ‫بهر‌هبــرداری قــرار دهنــد و‌بدیــن وســیله منافــع و رفــاه ملــت ایــران را‬ ‫کـه از آن حاصـل م ‌یشـود‪ ،‬بـه حداکثـر افزایـش دهنـد؛ نظـر بـه اینکـه‬ ‫ایـران در اجـرای هـدف بـالا تصمیـم گرفتـه اسـت کـه حـق تمـام و کامل‬ ‫مالکیــت و تصــدی و کنتــرل کلیــه ذخایــر هیدروکربــور و دارای ‌یهــا و‬ ‫اداره‌صنعـت نفـت بـه شـرکت ملـی نفـت ایـران اعمـال شـود؛‌نظـر بـه‬ ‫اینکـه شـرکت‌های بین‌المللـی نفـت کـه در بـالا بـه عنـوان طر ‌فهـای‬ ‫دوم ایــن قــرارداد از آنهــا نــام بــرده شــده اســت‪ ،‬بــا دس ‌تداشــتن بــه‬ ‫تأسیسـات حم ‌لونقـل و‌ پالایـش و فـروش کـه در سراسـر جهـان ایجـاد‬ ‫شـده‪ ،‬در ‪ ۱۳۳۳‬بـا ایـران و شـرکت ملـی نفـت ایـران قـراردادی منعقـد‬ ‫کرد‌هانـد (‌از ایـن پـس بـه عنـوان قـرارداد‌کنسرسـیوم یـاد خواهـد شـد)‬ ‫و بــه موجــب آن مقادیــر معتنابهــی نفــت خــام ایــران و فراورد‌ههــای‬ ‫حاصـل از آن را در قسـمت‌های وسـیعی از جهـان بـه فـروش‌ رسـانید‌هاند؛‬ ‫‌نظـر بـه اینکـه دولـت ایـران و شـرکت ملـی نفـت ایـران علاقـه دارنـد‬ ‫کـه دسـتیابی مصر ‌فکننـدگان سراسـر جهـان بـه عرضـه نفـت خـام و‬ ‫فراورد‌ههـای ایـران ادامـه‌داشـته باشـد و قـادر هسـتند کـه ایـن نفـت‬ ‫خــام و فراورد‌ههــا را بــه مقادیــر بیشــتر در دســترس مصر ‌فکننــدگان‬ ‫مزبـور قـرار دهنـد؛‌نظـر بـه اینکـه شـرک ‌تهای مذکـور در بـالا علاقـه و‬ ‫توانایـی آن را دارنـد کـه بـا اعتمـاد بـه عرضـه مطمئـن و امیـد دریافـت‬ ‫اجـرت معقـول‪ ،‬جریـان مـداوم ایـن نفـت خـام‌و فراورد‌ههـا را بـه سـوی‬ ‫مصر ‌فکننــدگان مزبــور تأمیــن نماینــد؛‌نظــر بــه اینکــه طرفیــن ایــن‬ ‫قــرارداد توافــق دارنــد کــه رابطــه کلــی ایــران و شــرکت ملــی نفــت‬ ‫ایــران بــا شــرک ‌تهای نفتــی مذکــور در بــالا بــه منظــور تحقــق کامــل‬ ‫هد ‌فهـای‌مشـروح بـالا و بـه ترتیـب مقـرر در ایـن قـرارداد مـورد تجدیـد‬ ‫نظـر و تعدیـل قـرار گیـرد؛‌ نظـر بـه اینکـه هـر یـک از طرفیـن بـه طیـب‬ ‫خاطـر در مذاکراتـی کـه بـه عقـد ایـن قـرارداد منتهـی گردیـد‪ ،‬شـرکت‬ ‫جســت ‌هاند و مذاکــرات مزبــور بــه طــور دوســتانه ادامــه‌یافتــه و منجــر‬ ‫بـه عقـد ایـن قـرارداد و فـروش و خریـد بـه جـای قـرارداد کنسرسـیوم‬ ‫گردیـده اسـت تـا نیـل بـه هد ‌فهـای مذکـور در بـالا را میسـر سـازد؛‬ ‫ایــن قــرارداد بــر وفــق قوانیــن ایــران تفســیر خواهــد شــد‪ .‬حقــوق و‬ ‫تعهـدات طرفیـن مطابـق مقـررات ایـن قـرارداد و تابـع آن خواهـد بـود‪.‬‬ ‫هرگونـه تغییـر‌ایـن قـرارداد یـا خاتمـ ‌هدادن بـه آن پیـش از تاریـخ انقضـا‪،‬‬ ‫‪513‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫منـوط بـه توافـق طرفیـن خواهـد بـود‪ .‬مـدت ایـن قـرارداد بیسـت سـال‬ ‫از تاریـخ اجـرای آن اسـت‪.‬‬ ‫دارای ‌یهـا و وسـائل مـورد اسـتفاده در عملیـات موضـوع ایـن قـرارداد و‬ ‫همچنیـن ذخایـر هیدروکربـور در مالکیـت انحصـاری شـرکت ملـی نفـت‬ ‫ایـران‌ اسـت و هیـچ تعبیـری از مقـررات ایـن قـرارداد جایـز نخواهـد بـود‬ ‫کـه بـه وجهـی از وجـوه‪ ،‬موهـم اعطـای حقـی بـه اعضـای کنسرسـیوم‬ ‫یـا شـرک ‌تهای بازرگانـی باشـ ‌د کـه بـا مالکیـت انحصـاری شـرکت ملـی‬ ‫نفــت ایــران نســبت بــه دارای ‌یهــا و وســایل و ذخایــر مزبــور مغایــرت‬ ‫داشـته اسـت‪.‬‬ ‫‪ 3‬مرداد‬ ‫هیئتـی مرکـب از رؤسـای شـرک ‌تهای ژاپنـی کـه در صنایـع پتروشـیمی‬ ‫ایــران و ژاپــن مشــارکت داشــتند‪ ،‬در اداره مرکــزی شــرکت ملــی نفــت‬ ‫ایـران بـا منوچهـر اقبـال ملاقـات کردنـد‪.‬‬ ‫‪ 4‬مرداد‬ ‫گروهـی متشـکل از رضـا فـاح‪ ،‬پرویـز مینـا‪ ،‬لطیـف رمضان‌نیا و هوشـنگ‬ ‫فرخـان بـه عنـوان هیئـت تحویـل صنعـت نفـت برگزیده شـدند‪.‬‬ ‫‪ 6‬مرداد‬ ‫حیــات محمدخــان شــرپائو‪ ،‬وزیــر ســوخت و انــرژی پاکســتان‪ ،‬در اداره‬ ‫مرکـزی شـرکت ملـی نفـت ایـران بـا منوچهـر اقبـال دیـدار کـرد‪.‬‬ ‫‪ 9‬مرداد‬ ‫قـرارداد فـروش و خریـد نفـت تهیـه و پـس از تصویـب مجلـس شـواری‬ ‫ملـی و مجلـس سـنا بـه توشـیح شـاه رسـید‪ .‬بـا عقـد قـرارداد معـروف بـه‬ ‫سـن موريتـس‪ ،‬تاریـخ نفـت ایـران بـار دیگـر دگرگـون و حاكميـت مطلـق‬ ‫ايـ◌راشن بهـریرومرنابـع نفـت آغـاز شـد‪ .‬روز نهـم مـرداد «روز نفـت» نـام گرفـت‪.‬‬ ‫شـركت ملـي گاز ايـران از سـال ‪ 1346‬تـا سـال ‪ 185 ،1352‬نفـر از▪‬ ‫واحدهـاي مختلـف را طبـق برنامـه بـرای تحصیـل بـه خـارج از كشـور‬ ‫فرس ـتاد‪.‬‬ ‫‌ اداره گاز و گاز مايـع شـركت خدمـات نفـت ايـران‪ ،‬عمليـات جداکـردن▪‬ ‫گاز ســبك از هيدروكرب ‌نهــاي قابــل تبديــل بــه مايــع و تحويــل گاز‬ ‫سـبك بـه شـركت ملـي گاز ايـران در نقاطـی از مناظـق تحـت پوشـش‬ ‫شـركت را بـر عهـده گرفـت‪ .‬شـركت ملـي گاز پـس از گرفتـن گاز سـبك‬ ‫از نقـاط نامبـرده‪ ،‬آن را بـا لولـه بـه پالایشـگاه بيدبلنـد ارسـال و پـس از‬ ‫پالايــش و افــزودن فشــار‪ ،‬از طريــق شــا‌هلوله گاز در داخــل پخــش یــا‬ ‫‪514‬‬

‫سال ‪1352‬‬ ‫نجف دریابندری‬ ‫نجــف دریابنــدری‪ ،‬فرزنــد ناخــدا‬ ‫صــادر م ‌یکــرد‪.‬‬ ‫خلــف دریابنــدری در ســال ‪1308‬‬ ‫ش زاده شــد‪ .‬مــادرش بوشــهری‬ ‫‌شـمار كارمنـدان خارجـي شـركت ملـي گاز ايـران بـه ‪ 20‬نفـر تقليـل▪‬ ‫و مترجــم نــا ‌مآوری بــود و همیــن‬ ‫امـر باعـث شـد کـه زبـان انگلیسـی‬ ‫يافــت و مقــرر شــد بــا اجــرای طــرح جانشــيني كارمنــدان ایرانــی بــا‬ ‫را فراگیــرد‪ .‬دریابنــدری متعلــق بــه‬ ‫كارمنــدان خارجــی تــا پايــان ســال ‪ ،1354‬شــركت ملــي گاز ايــران از‬ ‫ســنتی از ترجمــه اســت کــه بــه‬ ‫بازآفرینــی متــن در زبــان مقصــد‬ ‫حضــور كارمنــدان خارجــي ب ‌ينيــاز شــود‪.‬‬ ‫قائــل اســت‪ .‬پــس از آن کــه در‬ ‫‪ 5‬شهريور‬ ‫شــانزده ســالگی دور‌ه دبیرســتان را‬ ‫نیمــ ‌هکاره رهــا کــرد‪ ،‬بــه اســتخدام‬ ‫زكـي يمانـی‪ ،‬وزيـر نفـت عربسـتان‪ ،‬بـرای مذاکـره بـا آمـوزگار در زمينـه‬ ‫شــرکت نفــت درآمــد و کار خــود‬ ‫را در ادار‌ه کارگزینــی شــرکت نفــت‬ ‫قـ◌رارمدهارد ‪ 1349‬و برخـی مـوارد دیگـر مربوط بـه صنعت نفت بـه ایران آمد‪.‬‬ ‫آبــادان آغــاز کــرد‪ .‬از وی تألیفــات‬ ‫و ترجمه‌هــای متعــددی برجــای‬ ‫بــرای افزايــش مهار ‌تهــاي سرپرســتي‪ ،‬توســعه اطلاعــات و آشــناکردن‬ ‫كارمنـدان بـه صنعـت گاز‪ ،‬برگـزاری جلسـات ماهانـه در شـيراز آغـاز شـد‪.‬‬ ‫مانــده اســت‪.‬‬ ‫‪ 5‬مهر‬ ‫قــرارداد مشــارکت بــرای اجــرای طــرح صــادرات ســوخت متانــول و گاز‬ ‫طبیعـی مایـع بـه میـزان سـالانه حـدود ‪ 5‬میلیـون تـن سـوخت متانـول‬ ‫و ‪ 1/6‬میلیــون تــن گاز طبیعــی مایــع‪ ،‬بیــن شــرکت ملــی گاز ایــران و‬ ‫شــرکت امریکایــی ترانــس کــو انــرژی (‪ )Transco Energy Co‬در‬ ‫تهـران بـه دسـت منوچهـر اقبـال امضـا شـد‪.‬‬ ‫‪ 6‬مهر‬ ‫منوچهـر اقبـال و چنـد تـن از مدیـران شـرکت ملـی نفـت بـه دعـوت‬ ‫مقامــات رســمی چیــن بــرای بازدیــد از حوز‌ههــای نفتــی‪ ،‬مجتم ‌عهــای‬ ‫پتروشـیمی و چنـد کارخانـه بـه چیـن سـفر کردنـد‪.‬‬ ‫‪ ١٤‬مهر‬ ‫شوك نفتى اول؛ جنگ اعراب اسرائيل‬ ‫بـا موفقيـت اوليـه در جـولان و صحـراى سـينا و شكسـتن خـط دفاعـى‬ ‫بارلـو‪ ،‬عـراق از حملـه مصـر و سـوريه پشـتيبانى كـرد‪.‬‬ ‫‪ ١٥‬مهر‬ ‫ارتـش سـوريه صبـح روز ‪ 15‬مهرمـاه سـال ‪ 1352‬تـا كنـاره هـاى رود‬ ‫اردن پيشـروى كـرد و سـرزمين هـاى اشـغال شـده را بـاز پـس گرفـت‪.‬‬ ‫عصــر همــان روز اكثــر كارشناســان نظامــى ســقوط اســرائيل را پيــش‬ ‫بينــى كردنــد‪.‬‬ ‫دولـت عـراق سـهام شـركتهاى موبیـل و اكسـون در شـركت نفـت بصـره‬ ‫را ملـى كـرد‪.‬‬ ‫‪515‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫‪ ١٧‬مهر‬ ‫يكسـينجر کوشـید جنـگ اعـراب ‪ -‬اسـرائيل را از طریـق گفـ ‌تو گـو حـل‬ ‫و فصـل کنـد‪.‬‬ ‫امريـكا بـا ايجـاد پـل هوايـى ‪ 39‬هـزار تـن تجهيـزات نظامـى را از طریـق‬ ‫‪ ٥٦٦‬پـرواز بـه تـل آويـو منتقـل کـرد‪.‬‬ ‫‪ 18‬مهر‬ ‫ایــران بــرای خریــد یــک کارخانــه ‪ 450‬میلیــون تومانــی ذو ‌بآهــن بــا‬ ‫ســوخت گاز‪ ،‬بــا آلمــان فــدرال قــرارداد بســت‪.‬‬ ‫‪ ٢٠‬مهر‬ ‫بـا توقـف پيشـروى ارتـش سـوريه در جـولان‪ ،‬نيروهـاى اسـرائيل بـه‬ ‫جبهـه مصـر رسـیدند‪.‬‬ ‫شهرها و تأسيسات سوريه بمباران شد ‪.‬‬ ‫كمك هاى نظامى ‪ -‬اطلاعاتى امركيا صحنه نبرد را دگرگون كرد‪.‬‬ ‫‪ ٢٤‬مهر‬ ‫چهــار وزيــر خارجــه کشــورهای عــرب بــه رهبــرى عمــر ثقــاف▪‬ ‫(عربسـتان سـعودى) بـه واشـنگتن رفتنـد تـا بـا نكيسـون مذاكـره كننـد‪.‬‬ ‫ملــك فيصــل از نكيســون خواســته بــود دو روز از كمــك بــه اســراييل‬ ‫خـوددارى كنـد‪ ،‬در غيـر اينصـورت او مجبـور بـه تحريـم نفـت خواهـد‬ ‫ش ـد‪.‬‬ ‫افكار عمومى و مطبوعات جهان عليه امركيا بسيج شد‪▪.‬‬ ‫شـاه ايـران دسـتور ارسـال نفـت و بنزيـن بـه نـاوگان امريـكا را صـادر‬ ‫ك ـرد‪.‬‬ ‫بنـا بـر تصمیـم سـازمان اوپـک‪ ،‬بهـای هـر بشـکه نفـت از ‪ 3‬دلار بـه▪‬ ‫‪ 5‬دلار و ‪ 12‬سـنت افزایـش یافـت‪.‬‬ ‫‪ 25‬مهر‬ ‫پــس از اجــاس وزرای ‪ 6‬کشــور تولیدکننــده نفــت خلیج‌فــارس در‬ ‫کویـت‪ ،‬قیمـت هـر بشـکه نفـت خـام خلی ‌جفـارس بـه ‪ 3/65‬دلار رسـید‬ ‫و بهــای نفــت ایــران ‪ 70‬درصــد افزایــش یافــت‪.‬‬ ‫‪ 26‬مهر‬ ‫در مطبوعـات اعـام شـد‪« :‬درآمـد نفـت سـالانه بـه ‪ 21‬میلیـارد و ‪600‬‬ ‫میلیـون دلار خواهـد رسـید‪».‬‬ ‫‪ ٢٨‬مهر‬ ‫بـه تدريـج كشـورهاى عـرب‪ ،‬نفـت را عليـه امريـكا تحريـم كردنـد‪ .‬جنـگ‬ ‫در اكثـر جبه ‌ههـا بـه نفـع اسـرائيل در حـال پایـان بـود‪.‬‬ ‫‪516‬‬

‫سال ‪1352‬‬ ‫خاطــرات دكتــر علينقــى‬ ‫‪ ٢٩‬مهر‬ ‫عاليخانـى‪ ،‬وزيـر اقتصـاد دهـه‬ ‫در اجـاس اوپـك‪ .‬اعضـای سـازمان از افزايـش قيمـت نفـت حمايـت▪‬ ‫چهــل‪ ،‬دربــارة شــاه و نفــت‬ ‫کردنـد‪.‬‬ ‫«هنــوز صــداى اســدالله علــم در‬ ‫‪ 1‬آبان‬ ‫گــوش مــن اســت كــه م ‌يگفــت‪:‬‬ ‫نماینـدگان ‪ 9‬شـرکت از ‪ 6‬کشـور بـزرگ غربـی بـرای تقاضـای افزایـش‬ ‫عاليخانــى! ايــن شــاه‪ ،‬آن شــاهى‬ ‫كــه تــو مى‌شــناختى نيســت‪.‬‬ ‫تولیـد نفـت بـه ایـران آمدنـد‪.‬‬ ‫مــن نمى‌توانــم بــا او مثــل آن‬ ‫‪ 13‬آبان‬ ‫وق ‌تهايــى كــه تــو يــادت مى‌آيــد‬ ‫شرک ‌تهای بزرگ نفتی جهان‪ ،‬افزایش قیمت نفت ایران را پذیرفتند‪.‬‬ ‫صحبــت كنــم‪.‬‬ ‫‪ 19‬آبان‬ ‫‪ -‬چـه چيـزى در شـاه تغييـر كـرده‬ ‫بـود كـه ديگـر آن شـاه سـابق نبـود؟‬ ‫پالایشـگاه نفـت شـیراز بـا هزینـة ‪ 4/5‬میلیـارد ریـال و ظرفیـت سـالانه ‪2‬‬ ‫میلیـون تـن بـا حضـور شـاه افتتـاح شـد‪ .‬پالایشـگاه بـه دسـت شـرکت‬ ‫عاليخانى‪ :‬حرف گوش نمى‌كرد‪.‬‬ ‫امریکایــی «‪ »Oil Products co‬طراحــی شــد و شــرکت ایتالیایــی‬ ‫‪ -‬درآمــد نفــت باعــث ايــن شــده‬ ‫«‪ »Snam Progetti‬بـا نظـارت شـرکت ملـی نفـت ایـران سـاخت آن‬ ‫بــود؟‬ ‫را بـر عهـده گرفـت‪.‬‬ ‫عاليخانـى‪ :‬بلـه‪ ،‬درآمـد نفـت‪ .‬يعنـى‬ ‫‪ ٢٠‬آبان‬ ‫معتقــد بــود شــما هيــچ كــدام‬ ‫عقلتــان نمی‌رســد‪[ .‬مى‌گفــت] چــه‬ ‫شوك نفتى اول‪ ،‬افزايش قیمت از ‪ ٣‬دلار به ‪ ١٢‬دلار‬ ‫كســى ايــن درآمــد نفــت را ايجــاد‬ ‫در پـی تحريـم تولیـد نفـت از سـوی اعـراب‪ ،‬میـزان تولیـد نفـت بیـن ‪4‬‬ ‫تـا ‪ 5‬ميليـون بشـكه در روز کاهـش یافـت و بهـای هـر بشـكه نفـت سـبک‬ ‫كــرده؟ مــن آورد‌هام ‪».‬‬ ‫بـه ‪ ١٧‬دلار رسـيد‪ ،‬ایـن در حالـی بـود کـه طـی سـال میـادی قبـل‪،‬‬ ‫قیمـت هـر بشـكه حـدود ‪ ٣‬دلار بـود‪ .‬قیمـت نفـت بـه دلیـل تحریـم و‬ ‫پافشـاری اعضـای اوپـک روی ‪ 12‬دلار ثابـت مانـد‪ .‬ایـن اتفـاق بـه «شـوك‬ ‫نفتـى اول» شـهرت يافـت‪.‬‬ ‫‌ لول ‌ههای نفتی ایذه آتش گرفت و ‪ 7‬نفر در آتش سوختند‪▪.‬‬ ‫‪ 25‬آبان‬ ‫اســتادیوم ورزشــی اقبــال بــا حضــور منوچهــر اقبــال‪ ،‬مقامــات کشــوری‪،‬‬ ‫چنــد هــزار نفــر از کارکنــان صنعــت نفــت و صدهــا نفــر از ورزشــکاران‬ ‫صنعـت نفـت افتتـاح شـد‪ .‬تيـم فوتبـال نفـت تهـران در سـال ‪ ١٣٢٩‬در‬ ‫باشـگاهی در تهرانسـر‪ ،‬در غـرب تهـران تأسـيس شـد‪ .‬ایـن باشـگاه پـس از‬ ‫مـدت کوتاهـی بـه فـرح تغییـر نـام داد و شـاید بـه همیـن دلیـل بـود کـه‬ ‫شـایع شـد اقبـال بـا پـول نفـت بـه دنبـال کسـب محبوبيـت اسـت‪.‬‬ ‫‪ 30‬آبان‬ ‫جمشـید آمـوزگار‪ ،‬وزیـر دارایـی‪ ،‬اعـام کـرد‪« :‬قیمـت نفـت در جهـان ‪4‬‬ ‫برابــر شــده و برخــی کشــورهای مصر ‌فکننــده حاضرنــد نفــت ایــران را‬ ‫بشــکه‌ای ‪ 16‬دلار بخرنــد‪ ».‬وزیــر دارایــی ایــران بــه شــرک ‌تهای نفتــی‬ ‫‪517‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫ابوالقاس ‌محالت‬ ‫هشـدار داد کـه قیمـ ‌ت نفـت تغییـر خواهـد کـرد‪.‬‬ ‫‪ 8‬آذر‬ ‫(‪ 1371-1298‬ش)‬ ‫ابوالقاســم عبــدالله فــرد ـ شــاعر‪،‬‬ ‫انگلسـتان در معاملـه‌ای ‪ 32‬میلیـارد دلاری‪ 2 ،‬ميليـون تـن نفـت از ايـران‬ ‫طنزپــرداز‪ ،‬مترجــم و مل ‌کالشــعرای‬ ‫خر ید ‪.‬‬ ‫نفـت اسـت کـه بـه عنـوان کارمنـد‬ ‫‪ 9‬آذر‬ ‫شــرکت نفــت بــا ادار‌ه انتشــارات‬ ‫شــرکت نفــت طــی ســی ســال‬ ‫محمدخــان شــرپائو‪ ،‬وزيــر ســوخت و منابــع طبيعــي پاكســتان‪ ،‬بــراي‬ ‫همــکاری داشــته اســت‪ .‬او بــه ســه‬ ‫مذاكــره در زمينــه خريــد نفــت بــه ایــران آمــد‪.‬‬ ‫زبــان عربــی‪ ،‬انگلیســی و فرانســوی‬ ‫‪ 19‬آذر‬ ‫تســلط داشــت‪ .‬در آغــاز ‪ 1327‬بــه‬ ‫اســتخدام شــرکت نفــت درآمــد و‬ ‫در یـک مزایـده یـک میلیـارد دلاری در تهـران‪ ،‬نفـت ایـران هـر بشـکه‬ ‫وارد ادار‌ه انتشــارات آبــادان شــد‪ .‬در‬ ‫‪ 16‬دلار فروختـه شـد‪.‬‬ ‫سـال ‪ 1338‬از شـرکت نفـت آبـادان‬ ‫‪ ‌1‬دى‬ ‫بــه ادار‌ه روابــط عمومــی شــرکت‬ ‫نفــت تهــران منتقــل شــد‪ .‬او در‬ ‫ســردترین زمســتان اروپــا و امريــكا‪ ،‬پمــپ بنزي ‌نهــای خلــوت و▪‬ ‫خــرداد ‪ 1357‬پــس از ســی ســال‬ ‫كارخان ‌ههــای ب ‌ینفــت‪ ،‬تیتــر اول بســیاری از مطبوعــات بــود‪.‬‬ ‫فعالیــت بازنشســته شــد‪ .‬آثــار او‬ ‫بــه ســه بخــش اشــعار‪ ،‬تألیفــات و‬ ‫کنفرانـس وزیـران نفـت و دارایـی اوپـک بـرای تعييـن قيمـت نفـت▪‬ ‫ترجم ‌ههــا تقســی ‌‌مبندی می‌شــود‪.‬‬ ‫خليج‌فــارس در تهــران برگــزار شــد‪.‬‬ ‫‪ 2‬دی‬ ‫شـاه اصـول قیم ‌تگـذاری نفـت را اعـام کـرد و یـادآور شـد کـه درآمـد‬ ‫نفتـی ایـران در سـال بـه ‪ 14‬میلیـارد دلار خواهـد رسـید‪.‬‬ ‫‪ 6‬دي‬ ‫افزایش حقوق كارگران نفت‪ ،‬تصویب شد‪.‬‬ ‫‪ 11‬دی‬ ‫لیبی قيمت نفت خام خود را به ‪ 18/76‬دلار افزایش داد‪.‬‬ ‫‪ ‌26‬دی‬ ‫مذاکــرات ســری نفــت بیــن مقامــات شــرکت نفــت و نماینــدگان‬ ‫ش◌ــبرهکمت‌نهای معــروف انگلیســی و امریکایــی در تهــران آغــاز شــد‪.‬‬ ‫تولیـد ناخالـص ملـی بـا قیمـت‌ ثابـت‪ ،‬بیـش از دو برابـر شـد و مصـرف‬ ‫فراورده‌هــای نفتــی از ‪ 4/7‬میلیــون مترمکعــب بــه ‪ 12/2‬میلیــون‬ ‫مترمکعــب رســید‪.‬‬ ‫‌ تخصیـص اعتبـار ‪ 4‬ميليـارد ريالـي بـراي سـرمايه‌گذاري در ‪ 4‬طـرح‬ ‫پالايشـگاه آبـادان بـه شـرح زیـر تصویـب شـد‪:‬‬ ‫‪ .‌1‬ســاخت دســتگاه جديــد تقطيــر نفــت خــام شــماره ‪ 85‬بــه ظرفيــت‬ ‫روزانــه ‪ 130‬هــزار بشــكه‪.‬‬ ‫‪518‬‬

‫سال ‪1352‬‬ ‫‪ .‌2‬طــرح انتقــال نفــت از مناطــق نف ‌تخيــز بــه آبــادان؛ شــامل يــك‬ ‫لولـه ‪ 24‬اينچـي زيرزمينـي بـه طـول ‪ 126‬يكلومتـر و تأسيسـات جديـد‬ ‫انداز‌هگيــري نفــت خــام و تلمبه‌خان ‌ههــاي جديــد‪.‬‬ ‫‪ .‌3‬تعميـرات بخ ‌شهـاي مختلـف پالايشـگاه تـا بتـوان محصـولات دسـتگاه‬ ‫جديـد تقطيـر شـماره ‪ 85‬را بـراي پيمـودن مراحـل مختلـف پالايشـگاه‬ ‫بــه آن قســمت‌ها فرســتاد‪.‬‬ ‫‪ .‌4‬نصــب تلمب ‌ههــاي جديــد بــراي بالابــردن ظرفيــت خطــوط لولــه‬ ‫انتقــال فراورد‌ههــاي نفتــي از پالايشــگاه بــه بنــدر صادراتــي ماهشــهر‪.‬‬ ‫فراورد‌ههـاي دسـتگاه جديـد‪ :‬نفـت سـبك‪ ،‬نفـت سـنگين‪ ،‬نفـت چـراغ‪،‬‬ ‫نفــ ‌تگاز و نفــت كــوره‪.‬‬ ‫‌‪ 6‬بهمن‬ ‫شـاه بـه همـراه وزيـر دارایـي و اقتصـاد‪ ،‬يـك قـرارداد ‪ 260‬ميليـون دلاري‬ ‫در زمينــه خریــد كالاهــاي صنعتــي و فــروش نفــت ايــران بــا انگليــس‬ ‫امضـا كـرد‪ .‬بـر اسـاس ايـن قـرارداد‪ 5 ،‬میلیـون تـن نفـت در ازاي ‪110‬‬ ‫ميليـون ليـره كالاي انگليسـی بـه آن كشـور فروختـه شـد‪.‬‬ ‫در پـی امضـای ایـن قـرارداد‪ ،‬بـي‪ .‬بـي‪ .‬سـي اعـام کـرد‪« :‬بهـاي نفـت‬ ‫در قـرارداد پاياپـاي ‪ 110‬ميليو ‌نليـر‌هاي بيـن ايـران و انگليـس بشـكه‌اي‬ ‫‪ 7‬دلار اسـت‪».‬‬ ‫‪ 17‬بهمن‬ ‫شــاه در مصاحبــه‌ای‪ ،‬خریــداران نفــت را تهدیــد کــرد و گفــت‪« :‬اگــر‬ ‫بخواهنــد مــا را زیــر فشــار بگذارنــد‪ ،‬نفــت کمتــری دریافــت خواهنــد‬ ‫کــرد‪».‬‬ ‫‪ 20‬بهمن‬ ‫ايــران و فرانســه بــرای همــکاری در زمين ‌ههــاي پتروشــيمي‪ ،‬گاز‪ ،‬نفــت‪،‬‬ ‫كشـاورزی‪ ،‬سـاخت ‪ 80‬هـزار واحـد مسـكوني‪ ،‬احـداث نيـروگاه اتمـي ‪5‬‬ ‫هـزار مگاواتـي و توليـد فـولاد بـه توافـق رسـیدند‪.‬‬ ‫فروش شرکت ملی گاز‬ ‫•‌ فـروش داخلـی گاز طبیعـی بـا ‪ 204‬درصـد افزایـش بـه یـک میلیـون‬ ‫و ‪ 318‬هـزار و ‪ 745‬مترمکعـب رسـید‪.‬‬ ‫‪ 1‬اسفند‬ ‫وزيــر خارجــه هنــد بــا یــک هيئــت اقتصــادي بــرای مذاکــره دربــارة‬ ‫پتروشـيمي و نفـت‪ ،‬بهر‌هبـرداري از معـادن هنـد بـراي صـادرات بـه ايـران‬ ‫و اسـتفاده بهینـه از ظرفيـت كارخان ‌ههـا بـه سـود دو كشـور‪ ،‬بـه ایـران‬ ‫‪519‬‬

‫میــزان تصفیــه ســالانه نفــت‬ ‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫خــام پالایشــگا ‌هها(‪)1352‬‬ ‫آمـد‪.‬‬ ‫پالایشــگاه آبــادان‪25/17 :‬‬ ‫‪ 4‬اسفند‬ ‫میلیــون مترمکعــب‪ 4 ،‬درصــد‬ ‫قـرارداد توسـعه روابـط اقتصـادي ايـران و هنـد امضـا شـد و بـر اسـاس‬ ‫ایـن قـرارداد‪ ،‬ایـران پذیرفـت نفـت مـورد نيـاز هنـد را تأميـن كنـد‪.‬‬ ‫افزایــش‬ ‫‪ 19‬اسفند‬ ‫پالایشـگاه تهـران‪ 5/54 :‬میلیـون‬ ‫قـرارداد احـداث طـرح پالایشـگاه تبریـز و انبـار پخـش بـا ظرفیـت روزانـه‬ ‫مترمکعـب‪ 18 ،‬درصـد افزایـش‬ ‫‪ 80‬هــزار بشــکه بیــن شــرکت ملــی نفــت ایــران و شــرکت ایتالیایــی‬ ‫پالایشـگاه کرمانشـاه‪ 977 :‬هـزار‬ ‫«اســنم پروجتــی» (‪ )Snam Progetti‬منعقــد شــد‪.‬‬ ‫و ‪ 693‬مترمکعـب‪ 12/3 ،‬درصـد‬ ‫‪ 29‬اسفند‬ ‫بیــش از میــزان پی ‌شبینی‌شــده‬ ‫پـس از عقـد قـرارداد ‪ 1352‬بـا كنسرسـيوم‪ ،‬ميـزان اسـتخراج نفـت ايـران‬ ‫‪ 295/7‬ميليـون تـن در سـال اعـام شـد کـه ایـن رقـم‪ 10‬برابـر بیشـتر‬ ‫از میـزان اسـتخراج‪ ،‬پيـش از ملي‌كـردن نفـت بـود‪.‬‬ ‫‪520‬‬



‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫‪522‬‬

‫‪ 1353‬شمسی ‪ 1974 /‬میلادی‬ ‫درآمد نفت‪ ،‬یک هزار و ‪ 205‬میلیارد و ‪ 200‬میلیون ریال‬ ‫درآمد نفت به ‪ 4‬برابر سال ‪ 1352‬رسید‪.‬‬ ‫‌ پالايشگاه نفت شيراز با ظرفيت روزانه ‪ 40‬هزار بشكه راه‌اندازی شد‪▪▪.‬‬ ‫‌ مركــز انتقــال نفــت برقــي خــط لولــه فــراورده رازان بــه جــاي▪‬ ‫مراكـز انتقـال نفـت ديزلـي بـا خـط لولـ ‌های بـه قطـر ‪ 10‬و ‪ 16‬اينـچ‬ ‫را‌هانــدازی شــد‪.‬‬ ‫‌ سازمان واحد پخش و امور خطوط لوله و مخابرات مستقل شد‪.‬‬ ‫‌ خـط لول ‌ههـای فـراورده نفتـی تبريـز ـ ميانـدوآب ـ ارومیـه‪ ،‬ري ـ▪▪‬ ‫تبريـز و ري ‪ -‬ورسـك ‪ -‬سـاري و همچنیـن خـط لولـه دوم نفـت خـام‬ ‫اهـواز ‪ -‬ري احـداث شـد‪.‬‬ ‫‌ شبكه سوئيچ نفت به بهره‌برداري رسید‪.‬‬ ‫‌ درآمد ارزي نفت معادل ‪ 93‬درصد از کل درآمدهای ارزی کشور بود‪▪▪.‬‬ ‫ایران و بلوک شرق‬ ‫صـادرات گاز بـه شـوروي بـا ‪ 4/7‬درصـد افزایـش در مقایسـه بـا سـال‬ ‫قبـل‪ ،‬بـه بيـش از ‪ 9‬ميليـارد مترمكعـب رسـيد‪.‬‬ ‫فروردين◌‬ ‫روزنامــه نيويورك‌تايمــز نوشــت‪« :‬اگــر يك‌چهــارم گازهــاي طبيعــي‬ ‫هدررفتــه در خلي ‌جفــارس‪ ،‬در صنايــع پتروشــيمي و كودســازي اســتفاده‬ ‫شـود‪ ،‬نيـاز کنونـی جهـان بـه كـود بـه طـور كامـل بـرآورده م ‌يشـد‪».‬‬ ‫‪ 7‬ارديبهشت‬ ‫صادرات و فروش گاز‬ ‫صادرات‪:‬‬ ‫‪ 810‬میلیون مترمكعب گاز به شوروي صادر شد‪.‬‬ ‫‪523‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫تولید و صادرات نفت خام ایران‪ ،‬شش ماه اول سال ‪ 1974‬م‬ ‫(برحسب هزار بشکه)‬ ‫صادرات‬ ‫تولید‬ ‫مناطق نف ‌تخیز خوزستان‬ ‫‪904506‬‬ ‫‪1023489‬‬ ‫منطقه نفت‌شاه‬ ‫ایپاک‬ ‫‪-‬‬ ‫‪3177‬‬ ‫سیریپ‬ ‫‪22174‬‬ ‫‪22027‬‬ ‫لاپکو‬ ‫‪13325‬‬ ‫‪13436‬‬ ‫ایمینوکو‬ ‫‪33688‬‬ ‫‪35335‬‬ ‫جمع کل‬ ‫‪10781‬‬ ‫‪11354‬‬ ‫‪984474‬‬ ‫‪1108818‬‬ ‫پخش و فروش داخلی گاز طبيعي‪:‬‬ ‫‪ 121‬میلیون و ‪ 600‬هزار و ‪ 343‬مترمكعب‬ ‫فروش گاز مايع‪:‬‬ ‫‪ 21‬میلیون و ‪ 509‬هزار يكلوگرم‬ ‫‌ شــركت ملــي گاز كنفرانســي بــا عنــوان راهنمايــي ايمنــي در كاخ▪‬ ‫مركــزي جوانــان برگــزار کــرد‪.‬‬ ‫‪ 18‬ارديبهشت‬ ‫‌ يـك دسـتگاه بهر‌هبـرداري گاز در حومـه اهـواز نصـب شـد و فعالیـت▪‬ ‫خـود را بـا انتقـال گاز منطقـه اهـواز از طریـق يـك لولـه ‪ 40‬اينچـی بـه‬ ‫پالايشـگاه گاز بيدبلنـد آغـاز کـرد‪.‬‬ ‫‌‌ در آلمــان‪ ،‬بــه تشــويق دولــت‪ ،‬از گاز مايــع بــرای ســوخت تاكســ ‌ي▪‬ ‫اسـتفاده شـد‪ .‬شـهردار دوسـولدرف در ایـن بـاره گفـت‪« :‬شـهري پـاك و‬ ‫ســبز م ‌یخواهــم‪».‬‬ ‫‪ 19‬ارديبهشت‬ ‫‌‌ معاونــت نيــروي انســاني شــركت ملــي گاز‪ ،‬طــرح تربيــت كادر و▪‬ ‫سلســله‌بندي ســم ‌تهاي اجرائــي از ســطوح پاييــن تــا ســطوح بــالا را‬ ‫اجـرا کـرد‪ .‬ايـن برنامـه هـا شـامل آشـنايي بـا فعالي ‌تهـاي كلـي شـركت‬ ‫و آمــوزش عالــي مديريــت اســت‪.‬‬ ‫‪524‬‬

‫سال ‪1353‬‬ ‫صادرات و فروش گاز‬ ‫صادرات‪:‬‬ ‫‪ 745‬میلیون و ‪ 387‬هزار و ‪ 314‬مترمكعب به شوروی صادر شد‪ .‬‬ ‫فروش داخلی گاز مايع‪:‬‬ ‫‪ 2‬میلیون و ‪ 481‬هزار يكلوگرم‬ ‫پخش و فروش داخلی گاز طبيعي در اردیبهش ‌تماه‪:‬‬ ‫ملاقات با آقای دیوف‪ ،‬نخست وزیر سنگال‪،‬‬ ‫مهندس هادی انتخابی‪ ،‬قباد فخیمی و دکتر‬ ‫‪ 55‬میلیون و ‪ 377‬هزار و ‪ 310‬مترمكعب‬ ‫تهران‬ ‫پرویز مینا‪ 1976( .‬م)‬ ‫‪ 28‬میلیون و ‪ 409‬هزار و ‪ 376‬مترمکعب‬ ‫شيرا ز ‬ ‫‪ 22‬میلیون و ‪ 477‬هزار و ‪ 343‬مترمکعب‬ ‫اصفهان‬ ‫‪ 3‬میلیون و ‪ 441‬هزار و ‪ 809‬مترمکعب‬ ‫اهواز‬ ‫‪ 25‬میلیون و ‪ 543‬هزار و ‪ 320‬مترمکعب‬ ‫البرز و منجيل‬ ‫‪ 12‬میلیون و ‪ 213‬هزار مترمکعب‬ ‫مشهد‬ ‫فروش گاز مايع‪:‬‬ ‫‪ 20‬میلیون و ‪ 486‬هزار و ‪ 356‬کیلوگرم‬ ‫گازرساني‪:‬‬ ‫•‌ با ‪ 254‬واحد صنعتي قرارداد تأمين گاز امضا شد‪.‬‬ ‫•‌‌‌ اتصال انشعاب گاز به ‪ 91‬واحد پايان يافت‪.‬‬ ‫‌• به ‪ 135‬خانه در تهران و ‪ 4‬واحد تجاري گازرساني شد‪.‬‬ ‫‌• عملیـات گازرسـاني بـه كارخان ‌ههـاي قنـد آبكـوه و شـيرين و سـيمان‬ ‫و نيـروگاه توانيـر و شـير پاسـتوريزه مشـهد‪ ،‬همچنیـن ‪ 50‬واحـد خانگـي‬ ‫و‪ 12‬واحـد تجـاري انجـام شـد‪.‬‬ ‫‪ ‌22‬اردیبهشت‬ ‫واحـد جدیـد کربنـات و ب ‌یکربنـات دو سـود مجتمـع پتروشـیمی شـیراز‬ ‫شـد‪.‬‬ ‫افتتـاح‬ ‫ریـال‬ ‫میلیـون‬ ‫‪1290‬‬ ‫میـزان‬ ‫بـه‬ ‫سـرمایه‌ای‬ ‫و‬ ‫شـاه‬ ‫حضـور‬ ‫بـا◌‬ ‫خرداد‬ ‫‌‌ شــركت ملــي گاز‪ ،‬بــرای بهر‌هبــرداري از شــاه‌لوله گاز ايــران‪ ،‬پــروژه▪‬ ‫سـرخس ‪ -‬مشـهد و گازرسـاني بـه شـهرها و صنايـع داخلـي بـرای هـزار‬ ‫و ‪ 200‬نفـر از کارمنـدان خـود دورة آموزشـی برگـزار کـرد‪ :‬آمـوزش كادر‬ ‫افزارمنـد ‪ 550‬نفـر‪ ،‬تكنیسـين ‪ 31‬نفـر‪ ،‬كارمنـدان منتقل‌شـده از صنعـت‬ ‫نفــت ‪ 300‬نفــر‪ ،‬مهندســان رشــته‌هاي مختلــف ‪ 120‬نفــر و آمــوزش‬ ‫اصـول سرپرسـتي ‪ 237‬نفـر‪.‬‬ ‫‪525‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫بررسـي مقايسـه‌اي تأميـن نيـروي انسـاني شـرکت ملـی گاز ایـران‬ ‫از سـال ‪1349‬‬ ‫تعداد نفرات براي سازمان مصو ب ‪ 1900‬نفر در ‪1349‬‬ ‫تعداد نفرات براي سازمان مصو ب ‪ 1091‬نفر در ‪1350‬‬ ‫تعداد نفرات براي سازمان مصوب ‪ 1234‬نفر در ‪1351‬‬ ‫تعداد نفرات براي سازمان مصوب ‪ 1486‬نفر در ‪1352‬‬ ‫تعداد نفرات براي سازمان مصو ب ‪ 1673‬نفر در ‪1353‬‬ ‫‪ 1761‬نفر براي ‪1354‬‬ ‫پي ‌شبيني جذب نيروي انساني ‬ ‫‪ 1819‬نفر براي ‪1355‬‬ ‫پي ‌شبيني جذب نيروي انسان ي‬ ‫‪ 1865‬نفر براي ‪1356‬‬ ‫پي ‌شبيني جذب نيروي انساني ‬ ‫صادرات و فروش گاز در خردادماه‪:‬‬ ‫صادرات‪:‬‬ ‫‪ 731‬میلیون و ‪ 944‬هزار مترمکعب به شوروی‪.‬‬ ‫پخش و فروش داخلی گاز طبیعی‪:‬‬ ‫‪ 153‬میلیون و ‪ 510‬هزار و ‪ 348‬مترمکعب‬ ‫فروش داخلی گاز مايع‪:‬‬ ‫‪ 18‬میلیون و ‪ 774‬هزار يكلوگرم‬ ‫‌‌ چهلميـن كنفرانـس اوپـك تشـيكل شـد‪ .‬در ایـن نشسـت‪ ،‬بهـره مالکانة▪‬ ‫ایـران ‪ 2‬درصـد افزایـش یافـت و بـه ‪ 14/5‬درصد رسـید‪.‬‬ ‫‪ 14‬خرداد‬ ‫مجتمـع پتروشـيمي آبـادان بـه دليـل رسـیدن بـه حـد نصـاب ‪ 2‬میلیـارد‬ ‫سـاعت كار بـدون حادثـه‪ ،‬موفـق شـد از شـركت ملـي صنايع پتروشـيمي‪،‬‬ ‫لـوح تقديـر دریافـت کنـد‪ .‬همچنيـن‪ ،‬ايـن مجتمـع مقـام اول جـام ايمني‬ ‫شـركت «بـي‪ .‬اف‪ .‬گودريـچ» امريـكا و نشـان افتخـار شـوراي ايمنـي گاز‬ ‫را كسـب کـرد‪.‬‬ ‫‪ 19‬خرداد‬ ‫ســناتور جكســون (‪ ،)Jackson‬نماینــده جمهور ‌یخــواه ســنای امریــکا‪،‬‬ ‫گفـت‪« :‬چـون ايـران رویـه افزايـش قيمـت نفـت را پیـش گرفتـه اسـت‪،‬‬ ‫نبايـد بـه ایـن كشـور وسـایل حفـاري فروخـت‪».‬‬ ‫‪ 27‬خرداد‬ ‫بیـن ایـران و عربسـتان بـر سـر کاهـش قیمـت نفـت‪ ،‬اختلافـی شـدید‬ ‫ایجــاد شــد‪ .‬اعضــای اوپــک‪ ،‬عربســتان را بــه اخــراج از اوپــک تهدیــد‬ ‫کردنــد‪.‬‬ ‫‪526‬‬

‫سال ‪1353‬‬ ‫◌ تیر‬ ‫‪ 4‬خرداد ‪۱۳۵۳‬‬ ‫تیــم فوتبــال صنعــت نفــت تهــران در‬ ‫فروش فراورد ‌ههای نفتی به افغانستان‬ ‫مســابقات حذفــی باشــگاه‌های تهــران‪،‬‬ ‫بنزین ‪ 2‬هزار و ‪ 230‬مترمکعب‬ ‫بیــن شــانزده تیــم شــرک ‌تکننده‬ ‫نفت سفید ‪ 264‬هزار مترمکعب‬ ‫قهرمــان شــد‪.‬‬ ‫نفت‌گاز ‪ 10‬هزار و ‪ 70‬مترمکعب‬ ‫ايران و بلوك شرق‬ ‫شـوروي بـا افزايـش قيمـت گاز ايـران موافقـت نكـرد و مذاكـرات دور دوم‬ ‫گاز بـا شـوروي كـه قـرار بـود بـا حضـور آلمـان صـورت گيـرد‪ ،‬در مسـكو‬ ‫بـدون نتيجـه پايـان يافـت‪ .‬مهنـدس تقـي مصدقـي‪ ،‬مديرعامـل شـركت‬ ‫ملـي گاز ايـران بـه نماينـدگان فـدرال شـوروي و آلمـان اطـاع داد کـه به‬ ‫علـت بـروز اختـاف در خصـوص قيمـت فـروش گاز بـه شـوروي‪ ،‬دربـارة‬ ‫لولـه دوم و صـادرات گاز بـه آلمـان از راه شـوروي مذاکـره نخواهـد کـرد‪.‬‬ ‫پيشـنهاد ايـران بـا تخفيفـی چشـمگیر ‪ 62‬سـنت بـراي هـر هـزار فـوت‬ ‫مكعـب بـود‪ ،‬امـا دولـت شـوروي قيمتـي بسـيار پايين‌تـر را تقاضـا کـرد‪.‬‬ ‫مبنـاي تعييـن قيمـت گاز‪ ،‬قيمـت مبنـای نفـت كـوره ماهشـهر بـود کـه‬ ‫در آن زمـان‪ 4 ،‬برابـر افزایـش یافتـه بـود‪.‬‬ ‫در مــاده ‪ 8‬قــرارداد ‪ 1966‬م‪ ،‬در بخــش فــروش گاز بــه شــوروي چنیــن‬ ‫پي ‌شبينـي شـده بـود کـه هـر زمـان قيمـت اعلام‌شـده نفـت كـوره در‬ ‫ماهشـهر بيـن ‪ 10‬تـا ‪ 30‬درصـد تغييـر كنـد (چـه افزايـش‪ ،‬چـه كاهـش)‬ ‫يك‌سـوم قيمـت گاز نیـز تغييـر خواهـد کـرد‪ .‬در تبصـره هميـن مـاده‪،‬‬ ‫آمـده بـود کـه اگـر ميـزان تغييـر از ‪ 30‬درصـد بيشـتر باشـد‪ ،‬كل قيمـت‬ ‫نیـز تغييـر خواهـد كـرد‪.‬‬ ‫در طول سال‪ ،1973‬قيمت نفت كوره ماهشهر ‪ 6‬بار افزايش يافت‪.‬‬ ‫‪ 40‬درصد‬ ‫اكتبر ‪ 1973‬‬ ‫‪ 41‬درصد‬ ‫نوامبر ‪ 1973‬‬ ‫‪ 47‬درصد‬ ‫‪ 23‬نوامبر ‪ 1973‬‬ ‫‪ 3‬دسامبر ‪ 60 1973‬درصد‬ ‫‪ 65‬درصد‬ ‫‪ 12‬دسامبر ‪ 1973‬‬ ‫‪ 305‬درصد‬ ‫‪ 1‬ژانويه ‪ 1973‬‬ ‫دولــت شــوروي مدعــي بــود‪ ،‬بــه دليــل ثابــت‌بــودن قيمــت كالاهــاي‬ ‫تحوي ‌لداده‌شـده بـه دولـت ايـران در ازاي گاز‪ ،‬قيمـت گاز هـم بايـد ثابـت‬ ‫بمانـد‪ .‬در حالـي کـه هنـگام عقـد قـرارداد و طبـق مـاده ‪ ،8‬قيمـت گاز‬ ‫بایــد بــه نــرخ روز محاســبه می‌شــد‪.‬‬ ‫‪527‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫خــارگ‪ ،‬بزر ‌گتريــن بنــدر‬ ‫شـوروي بـه جـز كشـورهاي سوسياليسـتي اروپـاي شـرقي‪ ،‬بـه آلمـان‪،‬‬ ‫صادراتــی نفــت خــام‬ ‫اتريــش‪ ،‬فرانســه و ايتاليــا گاز را بــه قيمــت ‪ 57‬ســنت در هــر هــزار‬ ‫خــارگ یکــی از بزرگ‌تريــن‬ ‫مترمكعــب م ‌یفروخــت‪.‬‬ ‫بندرهــای صادراتــی نفــت خــام‬ ‫جهـان‪ ،‬بـا ظرفيـت كلـي ‪ 14‬میلیون‬ ‫صادرات و فروش گاز‬ ‫بشـكه در روز بـود کـه نفـت آن بـا‬ ‫صادرات‪:‬‬ ‫‪ 4‬لولــه بــه طــول ‪ 122‬ســانتيمتر‬ ‫منتقــل می‌شــد؛ ایــن بنــدر شــامل‬ ‫‪ 582‬میلیون و ‪ 208‬هزار مترمكعب به شوروي‬ ‫يــك مخــزن ‪ 59‬هــزار بشــكه‌اي‬ ‫پخش و فروش داخلی گاز طبيعي‪:‬‬ ‫بـراي ذخيـره ديـزل‪ 6 ،‬مخـزن ‪140‬‬ ‫هـزار بشـك ‌هاي بـراي انبـار سـوخت‬ ‫‪ 170‬میلیون و ‪ 44‬هزار و ‪ 804‬مترمکعب‬ ‫مــازوت کشــتی‌ها‪ 8 ،‬مخــزن ‪272‬‬ ‫فروش داخلی گاز مايع‪:‬‬ ‫هــزار بشــكه‌اي‪12 ،‬مخــزن نيــم‬ ‫ميليــون بشــكه‌اي و ‪ 5‬مخــزن يــك‬ ‫‪ 20‬میلیون و ‪ 215‬هزار يكلوگرم‬ ‫ميليــون بشــكه‌اي اســت و مخــازن‬ ‫‪ 4‬تیر‬ ‫نفتـی ایـن جزیـره ‪ 76‬متـر بالاتـر از‬ ‫سـطح دریاسـت و امـکان پهلوگیـری‬ ‫بزرگ‌ترین منبع گاز جهان در کنگان کشف شد‪.‬‬ ‫نف ‌تک ‌شهایــی بــا ظرفیــت بیــش از‬ ‫‪ 11‬تیر‬ ‫‪ 500‬هــزار تــن را داراســت‪.‬‬ ‫ایـران بهـای نفـت را افزایـش داد کـه بـر اسـاس آن ‪ 10/7‬سـنت بـه قیمـت‬ ‫نفـت خـام سـبک و ‪ 10/5‬سـنت بـه قیمـت نفـت سـنگین افـزوده شـد‪.‬‬ ‫‪ 19‬تیر‬ ‫دولـت امریـکا بـه کشـورهای تولیدکننـده نفـت اخطـار داد کـه کاهـش‬ ‫تول◌یـمرددنافدـت بـرای آنهـا عواقـب سیاسـی و امنیتـی خواهـد داشـت‪.‬‬ ‫‌‌ شـركت نفـت اگوکـو در منطقـه كنـگان فـارس بـه یـک منبـع ‪▪200‬‬ ‫تريليـون مترمكعبـی گاز رسـيد‪ .‬عمليـات اكتشـاف و حفـاري را شـركت‬ ‫سـوفيران بـه عنـوان پيمانـكار شـركت ملـي نفـت بـرای شـركت اگوكـو‬ ‫انجـام داد‪.‬‬ ‫بــه منظــور گســترش كارخانجــات شــيميايي شــيراز بيــن شــركت▪‬ ‫ملـي صنايـع پتروشـيمي و شـركت فرانسـوي «هورتـه» قـراردادی بـرای‬ ‫طراحـي و خريـد ماشـين‌آلات واحـد توليـد اوره بـه ظرفيـت هـزار و ‪500‬‬ ‫تـن در روز منعقـد شـد‪.‬‬ ‫‪ 9‬مرداد‬ ‫دسـتگاه‌های آزمایشـی بنگسـتان در مـارون ‪ 3‬را‌هانـدازی شـد‪ .‬بـا نصـب‬ ‫دســتگاه‌های جدیــد‪ ،‬ظرفیــت ایــن واحــد از ‪ 550‬هــزار بــه ‪ 600‬هــزار‬ ‫بشـکه در روز رسـید‪.‬‬ ‫‪528‬‬

‫سال ‪1353‬‬ ‫‪ 10‬مرداد‬ ‫نفت و مجلس‬ ‫اجــازه مجلــس شــورای ملــی بــرای ایجــاد پــاره‌ای از تغییــرات در‬ ‫اســا ‌سنامه شــرکت ملــي نفــت ایــران‬ ‫ماد ‌هواحــده‪ :‬بــه دولــت اجــازه داده می‌شــود کــه اســاس‌نامه شــرکت‬ ‫ملـی نفــت ایـران را پــس از تصویـب کمیســیون‌های مربــوط مجلســین‬ ‫اجـرا نمایـد‪.‬‬ ‫تبصـره ‪ .۱‬اسـا ‌سنامه مصـوب بـرای دو سـال بـه عنـوان آزمایـش اجـراء‬ ‫خواهـد گردیـد و در ایـن مـدت هرگونـه اصلاحاتـی لازم باشـد‪ ،‬بـا تصویب‬ ‫کمیسـیون‌های مزبـور خواهـد بـود‪.‬‬ ‫تبصـره ‪ .۲‬دولـت مکلـف اسـت‪ ،‬ظـرف مـدت دو سـال اسـا ‌سنامه نهائـی‬ ‫را بــرای تصویــب مجلســین تقدیــم نمایــد و تــا تصویــب آن‪ ،‬مقــررات‬ ‫اســا ‌سنامه‌آزمایشــی قابــل اجــرا خواهــد بــود‪.‬‬ ‫تبصــره ‪ .۳‬از تاریــخ تصویــب اســاس‌نامه آزمایشــی‪ ،‬اســا ‌سنامه شــرکت‬ ‫ملـی نفـت ایـران مصـوب ‪ ۱۵‬اردیبهشـت‌ماه ‪ ۱۳۴۷‬ملغـی اسـت‪.‬‬ ‫قانـون فـوق مشـتمل بـر یـک مـاده و سـه تبصـره پـس از تصویـب مجلس‬ ‫شــورای ملــی در جلســه فو ‌قالعــاده روز پنجشــنبه‪ ،‬دهــم مردادمــاه‬ ‫‪ ،۱۳۵۳‬در جلسـه‌فوق‌العـاده روز چهارشـنبه‪ ،‬شـانزدهم مردادمـاه ‪1353‬‬ ‫شمسـی‪ ،‬بـه تصویـب مجلـس سـنا رسـید‪.‬‬ ‫رئیس مجلس سنا‬ ‫جعفر شریف‌امامی‬ ‫‪ 11‬مرداد‬ ‫نفـت خـام بـرای اولی ‌نبـار بـه دسـتگاه تقطیـر پالایشـگاه شـیراز وارد و‬ ‫بهر‌هبـرداری از پالایشـگاه آغـاز شـد‪ .‬ظرفیـت تصفیـه از ‪ 48‬هـزار بشـکه‬ ‫بـه ‪ 52‬هـزار بشـکه‌رسـید و تـا پایـان سـال‪ 809 ،‬هـزار و ‪ 174‬مترمکعـب‬ ‫نفـت خـام تصفیـه شـد‪.‬‬ ‫‪ 13‬مرداد‬ ‫ايران و بلوك شرق‬ ‫یـک هیئـت بازرگانـی از شـوروی بـرای مذاکـره دربـارة قیمـت گاز بـه‬ ‫تهــران آمــد‪ ،‬امــا دو طــرف بــه توافــق نرســیدند و ادامــه مذاكــرات بــه‬ ‫هفتــه پــس از آن موكــول‌شــد‪.‬‬ ‫‪529‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫‪ 16‬مرداد‬ ‫پيشرفت پروژ ‌ههاي گازرساني‬ ‫بـا ‪ 259‬واحـد صنعتـي در سـطح كشـور قـرارداد گاز امضـا شـد و عمليـات‬ ‫انشـعاب بـرای ‪ 92‬واحـد بـه انجـام رسـید‪ .‬پـس از ایـن تاریـخ ‪ 92‬واحـد‬ ‫مسـكوني و ‪ 4‬واحـد تجـاري و نيـروگاه توانيـر مشـهد اسـتفاده از گاز را‬ ‫آغـاز‌کردنـد‪.‬‬ ‫‪ 19‬مرداد‬ ‫اسـاس‌نامه شـرکت ملـی نفـت ایـران مشـتمل بـر ‪ 62‬مـاده و ‪ 64‬تبصـره‬ ‫بـه اسـتناد قانـون اجـازه اجـرای اسـاس‌نامه شـرکت ملـی نفـت ایـران‬ ‫بـه تصویـب رسـید‪.‬‬ ‫‪ 24‬مرداد‬ ‫ايران و بلوك شرق‬ ‫ایر◌انشوهرشيوورروی بر سر قیمت جدید گاز به توافق رسیدند‪.‬‬ ‫چه ‌لوكيميــن كنفرانــس اوپــك در ويــن برگــزار شــد‪ .‬از مــاه مهــر▪‬ ‫همیـن سـال‪ ،‬دريافتـي دول ‌تهـا از هـر بشـكه ‪ 3/5‬درصـد افزایـش یافـت‬ ‫و نـرخ بهـره مالكانـه ايـران بـه ‪ 16/67‬درصـد رسـید‪.‬‬ ‫‪ 3‬شهریور‬ ‫اکتشاف و حفاری مرکزی لار‬ ‫قــرارداد شــرکت ملــی نفــت ایــران و شــرکت آجیــپ بــرای اکتشــاف و‬ ‫توســعه ناحیــه مرکــزی لار منعقــد شــد‪.‬‬ ‫منوچهــر اقبــال و کارلوســارکی بــه نمایندگــی از دو طــرف‪ ،‬قــرارداد را‬ ‫امضــاء کردنــد‪.‬‬ ‫ویژگی‌های قرارداد و حوزه آن‪ ،‬به این شرح بود‪:‬‬ ‫محل جغرافیایی‪ :‬ناحیه مرکزی لار‬ ‫نوع قرارداد‪ :‬پیمانکاری‬ ‫مساحت قرارداد‪ 7 :‬هزار و ‪ 510‬کیلومتر‬ ‫پذیره نقدی‪ :‬یک میلیون دلار‬ ‫هدف قرارداد‪ :‬اکتشاف و توسعه‬ ‫حداقل تعهد هزینه اکتشافی‪ 20 :‬میلیون دلار‬ ‫بازه زمانی اکتشاف‪ 5 :‬سال‬ ‫دوره فروش نفت به پیمانکار‪ 15 :‬سال‬ ‫درصد فروش نفت به پیمانکار‪ 50 :‬درصد‬ ‫تخفیف به پیمانکار‪ 5 :‬درصد‬ ‫‪530‬‬

‫سال ‪1353‬‬ ‫قیمت نفت و امنیت جهانی‬ ‫جرالـد فـورد (‪ ،)Gerald Ford‬رئیـس‬ ‫کارکنان‪ :‬ایرانی به جزء موارد استثنا‬ ‫جمهـوری امریـکا اعـام کـرد‪« :‬افزایـش‬ ‫‪ 13‬شهریور‬ ‫بهــای نفــت امنیــت جهــان را تهدیــد‬ ‫عملیـات تکمیـل دسـتگاه تقطیـر لاوان ‪ 79‬درصـد پیشـرفت کرد‪ .‬شـرکت‬ ‫می‌کنــد‪».‬‬ ‫اینگـرا (‪ )INGRA‬از یوگسـاوی‪ ،‬مشـاور‪ ،‬طـراح و نصـاب آن بود‪.‬‬ ‫‪ 17‬شهریور‬ ‫ساخت واحد دوم پالایشگاه تهران ‪ 88/28‬درصد پیشرفت کرد‪.‬‬ ‫‪ 25‬شهریور‬ ‫خط لوله‬ ‫قــرارداد ســاخت و نصــب کارخانــه لوله‌ســازی در اهــواز بیــن شــرکت‬ ‫سـهامی لوله‌سـازی و شـرکت‌های امریکایـی«‪»TME International‬‬ ‫و «‪ »Kaiser Steel‬امضـا شـد‪ .‬در ایـن قـرارداد‪ 240 ،‬هـزار تـن لولـه‬ ‫‪◌8‬تـماه‪2‬ر‪ 2‬و ‪ 24‬تـا ‪ 56‬اینـچ بـا هزینـة ‪ 77‬میلیـون دلار پی ‌شبینـی شـد‪.‬‬ ‫صادرات و فروش شرکت ملی گاز‬ ‫صادرات‪:‬‬ ‫‪ 790‬میلیون و ‪ 435‬هزار و ‪ 138‬مترمكعب گاز به به شوروي صادر شد‪.‬‬ ‫فروش داخلی گاز طبیعی‪:‬‬ ‫فروش صنعتي‪ ،‬تجاري و خانگي تهران‬ ‫‪ 69‬میلیون و ‪ 183‬هزار مترمکعب‬ ‫فروش صنعتي‪ ،‬تجاري و خانگي شيراز‬ ‫‪ 28‬میلیون و ‪ 314‬هزار مترمكعب‬ ‫فروش به اصفه ان ‬ ‫‪ 30‬میلیون و ‪ 423‬هزار مترمکعب‬ ‫فروش به البرز و منجي ل‬ ‫‪ 32‬میلیون و ‪ 949‬هزار مترمکعب‬ ‫فروش تجاري و خانگي مشهد ‬ ‫‪ 3‬میلیون و ‪ 263‬هزار مترمکعب‬ ‫فروش عمده گاز مايع‪:‬‬ ‫بـا ‪ 23‬درصـد افزایـش نسـبت بـه مـاه گذشـته‪25 ،‬میلیـون و ‪ 517‬هـزار‬ ‫و ‪ 300‬يكلوگـرم‬ ‫‪ 2‬مهر‬ ‫جرالـد فـورد (‪ ،)Gerald Ford‬رئیـس جمهـوری امریـکا اعـام کـرد‪:‬‬ ‫«افزایــش بهــای نفــت امنیــت جهــان را تهدیــد م ‌یکنــد‪».‬‬ ‫‪531‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫آشــفتگي اقتصــادي غــرب بــه‬ ‫‪ 3‬مهر‬ ‫افزايــش بهــاي نفــت ارتباطــي‬ ‫ســیدنی ســوبر ( ‪ ) Sydney Suber‬معــاون وزیــر خارجــه امریــکا‪ ،‬در‬ ‫نــدارد‬ ‫ســاختمان اداره مرکــزی شــرکت ملــی نفــت ایــران بــا منوچهــر اقبــال‬ ‫وزيــر امــور خارجــه ایــران روز‬ ‫‪ 20‬مهــر ‪ 1353‬در ســازمان ملــل‬ ‫دیـدار کـرد‪.‬‬ ‫متحــد گفــت‪« :‬تهديدكــردن‬ ‫ممالـك نف ‌تخيـز‪ ،‬سياسـت آنـان‬ ‫‪ 8‬مهر‬ ‫را تغییــر نخواهــد داد و آشــفتگي‬ ‫قـرارداد مشـاركت طـرح كنگان بين شـركت ملـي گاز و شـرك ‌تهاي«‪ISC‬‬ ‫اقتصــادي غــرب بــه افزايــش‬ ‫‪ »Corporation‬و «‪ »Chicago Bridge and Iron‬امركيايــي و‬ ‫بهــاي نفــت ارتباطــي نــدارد‪.‬‬ ‫«‪ »Halfdan Ditler Simemson‬و «‪ »Fred Olsen‬نــروژي و‬ ‫ممالـك صنعتـي بـا ارزان‌خريـدن‬ ‫مــواد اوليــه ثروتمنــد شــد‌هاند و‬ ‫«‪ »Nisho Iwai‬ژاپنـي بـرای صـدور ‪ 4/8‬و ‪ 7/2‬ميليـون تـن گاز طبيعـي‬ ‫توجهـي بـه مشـكلات كشـورهاي‬ ‫مايـع در سـال امضـاء شـد‪ .‬پـس از تكميـل چـاه آزمايشـي و تأييـد وجـود‬ ‫درحال‌توســعه ندارنــد‪».‬‬ ‫گاز در آن منطقـه‪ ،‬شـركت سـهامي گاز طبيعـي مايـع كنـگان (‪KALIN‬‬ ‫‪ )GAS‬فعاليـت‌ خـود را آغـاز کـرد‪.‬‬ ‫‪ 14‬مهر‬ ‫‌ واحـد شـماره ‪ 3‬گچسـاران‪ ،‬در شـمال غربـی میـدان نفتـی گچسـاران‪▪،‬‬ ‫بـار دیگـر توسـعه داده شـد‪.‬‬ ‫ســاخت نف ‌تکــش عظیــم خــارگ بــا ظرفیــت ‪ 227‬میلیــون و ‪▪700‬‬ ‫هـزار تـن از سـوی شـرکت هیتاچـی ژاپـن آغـاز شـد‪.‬‬ ‫‪ 17‬مهر‬ ‫عملیــات بهر‌هبــرداری از میــدان نفتــی فریــدون‪ ،‬در منطقــه جنــوب‬ ‫غربـی جزیـره خـارگ‪ ،‬بـه دسـت شـرکت نفـت ایـران و «پـان امریکـن»‬ ‫(ایپـاک) آغـاز شـد‪.‬‬ ‫‪ 2‌ 8‬مهر‬ ‫گرفت‪.‬‬ ‫آتش‬ ‫حفاری‬ ‫هنگام‬ ‫آغاجاری‬ ‫‪131‬‬ ‫شماره‬ ‫چا◌ه‬ ‫آبان‬ ‫گازرساني به اهواز‬ ‫شــركت ملــي گاز ايــران‪ ،‬يك‌ســوم شــهر اهــواز را گازرســاني کــرد‪ .‬گاز‬ ‫مـورد نيـاز ایـن شـركت در اهـواز‪ ،‬از منابـع زيرزمينـي آميختـه بـا نفـت‬ ‫خـام از چا‌ههـاي نفـت اسـتخراج و از طریـق لولـه و فشـار هـزار و ‪800‬‬ ‫پونــد بــر اينــچ مربــع بــه دســتگاه‌هاي بهر‌هبــرداري منتقــل مي‌شــد‪.‬‬ ‫همچنیــن ‪ 8‬ميليــون فــوت مكعــب گاز از واحــد بهر‌هبــرداري شــماره ‪2‬‬ ‫بــه كارخانــه تصفيــه گاز فرســتاده مي‌شــد‪.‬‬ ‫‪532‬‬

‫سال ‪1353‬‬ ‫صادرات و فروش شركت ملي گاز ايران‬ ‫صادرات‪:‬‬ ‫بـا ‪ 3/6‬درصـد افزایـش نسـبت بـه مـاه پیـش از ایـن‪ 819 ،‬میلیـون و‬ ‫‪ 224‬هــزار و ‪ 880‬مترمکعــب گاز بــه شــوروی صــادر شــد‪.‬‬ ‫‪ 66‬میلیون و ‪ 309‬هزار مترمکعب‬ ‫فروش و صادرات داخلی گاز‪:‬‬ ‫‪ 21‬میلیون و ‪ 356‬هزار مترمكعب‬ ‫فروش صنعتي‪ ،‬تجاري و خانگي تهران‬ ‫‪ 38‬میلیون و ‪ 642‬هزار مترمكعب‬ ‫‪ 4‬میلیون و ‪ 58‬هزار مترمكعب‬ ‫فروش صنعتي‪ ،‬تجاري و خانگي شيراز‬ ‫‪ 43‬میلیون و ‪ 27‬هزار مترمكعب‬ ‫فروش به اصفهان ‬ ‫ ‬ ‫فروش به اهواز ‬ ‫ ‬ ‫فروش صنعتي البرز و منجيل ‬ ‫فروش تجاري و خانگي مشه د‬ ‫‪ 5‬میلیون و ‪ 119‬هزار مترمكعب‬ ‫ ‬ ‫‪ 8‬آبان‬ ‫اردشـير زاهـدي‪ ،‬سـفير ايـران در امريـكا‪ ،‬گفـت‪« :‬بـا توجـه بـه تـورم‪▪،‬‬ ‫قيمـت نفـت نيـز افزايـش م ‌ييابـد‪».‬‬ ‫روابــط عمومــي شــركت ملــي گاز بــا همــكاري امــور طر ‌حهــا و▪‬ ‫بررسـ ‌يها بـرای آمـوزش اصـول ايمنـي مصـرف گاز در ميـان خانواد‌ههـا‪،‬‬ ‫برنامـ ‌های ويـژه بـا حضـور بيـش از ‪ 2‬هـزار و ‪ 500‬نفـر از دانش‌آمـوزان‬ ‫دبيرسـتان همايـون اجـرا کـرد‪ .‬كاوه و مسـتوف ‌يزاده نیـز در ايـن برنامـه‬ ‫سـخنراني كردنـد‪.‬‬ ‫‪ 12‬آبان‬ ‫توسـعه واحـد شـماره ‪ 3‬اهـواز ‪ 90‬درصـد پیشـرفت کـرد و ظرفیـت ایـن‬ ‫واحـد از ‪ 110‬هـزار بـه ‪ 165‬هـزار بشـکه رسـید‪.‬‬ ‫‪ 17‬آبان‬ ‫مسـعود مدیـر‪ ،‬رئیـس کل امـور شـرکت‌های وابسـته و روابـط بین‌الملـل‪،‬‬ ‫بـه دسـتور منوچهـر اقبـال بـرای شـرکت در اجـاس نفتـی خلی ‌جفـارس‬ ‫بـا گرو‌ههـای بی ‌نالمللـی بـه ابوظبـی رفـت‪.‬‬ ‫‪ 26‬آبان‬ ‫اکتشاف و حفاری در لرستان‬ ‫شـرکت «اینپکـو» عملیـات اکتشـافی و حفـاری خـود را بـا دو دسـتگاه‬ ‫‪533‬‬

‫آقا خان بخت‌یار‬ ‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫باقر مستوفی‬ ‫تقی مصدقی‬ ‫حفــاری در لرســتان و شــا‌هآباد غــرب آغــاز کــرد‪.‬‬ ‫پرویز مینا‬ ‫‪ 27‬آبان‬ ‫اعضای هئی ‌تمدیره جدید شرکت ملی نفت‬ ‫منوچهر اقبال اعضای هئیت‌مدیره شرکت ملی نفت ایران را معرفی کرد‪:‬‬ ‫رضا فلاح‪ ،‬قائ ‌ممقام رئیس هیئت‌مدیره و مدیرعامل در امور بین‌الملل‬ ‫آقا خان بخت‌یار‪ ،‬مدیر پرسنل و امور سازمانی‬ ‫باقر مستوفی‪ ،‬مدیرعامل شرکت صنایع پتروشیمی‬ ‫تقی مصدقی‪ ،‬مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران‬ ‫پرویز مینا‪ ،‬مدیر امور بی ‌نالمللی‬ ‫محمد‌علی نابغ‪ ،‬مدیر اکتشاف و تولید‬ ‫مجید طباطبائی دیبا‪ ،‬مدیر پالایش‬ ‫علی اصغر رفیعی‪ ،‬مدیر خدمات و عملیات غیرصنعتی‬ ‫مصباح جالینوس‪ ،‬مدیر امور پخش و فروش داخلی‬ ‫‪ 2‬آذر‬ ‫ایران و بلوک شرق‬ ‫ژيوكـوف‪ ،‬رئيـس شـوراى دولتـى بلغارسـتان‪ ،‬بـراى مذاکـره دربـارة نفـت‬ ‫و صنايـع مرتبـط بـه تهـران آمـد‪.‬‬ ‫‪ 11‬آذر‬ ‫در نمايشـگاه هفتـه ايـران در آلمـان غربـي‪ ،‬فعالي ‌تهـاي صنايـع نفـت‪،‬‬ ‫گاز و پتروشــيمي و پيشــرفت و گســترش آنهــا در شــهرهاي بــن‪ ،‬كلــن‪،‬‬ ‫هامبـورگ و مونيـخ عرضـه شـد‪.‬‬ ‫‪ 12‬آذر‬ ‫چینــ ‌گ چونــگ (‪ ،)Chung ching‬وزیــر بازرگانــی جمهــوری خلــق‬ ‫چیـن و همراهـان از تأسیسـات نفتـی در جزیـره خـارگ بازدیـد کردنـد‪.‬‬ ‫‪ 18‬آذر‬ ‫یـک هیئـت اقتصـادی ‪ 37‬نفـری از فرانسـه بـرای بازدیـد از تأسیسـات‬ ‫صنعـت نفـت بـه ایـران آمدنـد‪ .‬مجیـد طباطبائـی دیبـا‪ ،‬مدیـر پالایـش و‬ ‫مصبـاح جالینـوس‪ ،‬مدیـر امـور پخـش و فـروش داخلـی در اداره مرکـزی‬ ‫شـرکت ملـی نفـت ایـران بـرای آنـان سـخنرانی کردنـد‪.‬‬ ‫‪ 26‬آذر‬ ‫مهار چاه سرکش آغاجاری‬ ‫آتش‌ســوزی چــاه شــماره ‪ 131‬آغاجــاری بــا تــاش مهندســان شــرکت‬ ‫ملـی نفـت و بـا تزریـق سـیمان خامـوش شـد‪.‬‬ ‫‌ دومیــن همایــش فرهنگــی ســال در ســالن كنفرانــس ســاختمان▪‬ ‫‪534‬‬

‫سال ‪1353‬‬ ‫محم ‌دعلی نابغ‬ ‫مجید طباطبائی دیبا‬ ‫مركـزي شـركت ملـي نفـت ايـران برگـزار شـد‪ .‬گروهـي از شـخصيت‌هاي‬ ‫مملكتـي‪ ،‬اسـتادان و دبيـران بـه دعـوت سرپرسـت امـور روابـط عمومـي‬ ‫علی اصغر رفیعی‬ ‫مصباح جالینوس‬ ‫صنعـت نفـت ايـران در ایـن همایـش شـركت كردنـد‪.‬‬ ‫‌ محسـن شـيرازي رئيـس كل امـور طر ‌حهـا و بررسـي‌هاي شـركت ملـي▪‬ ‫گاز ايـران دربـاره نقـش گاز و تقليـل آلودگـي محيـط زيسـت سـخنراني‬ ‫كـرد‪ .‬او گفـت‪ ،‬در حـال حاضـر ‪ 45‬واحـد صنعتـي از جملـه صنايـع عمـده‬ ‫شـيراز و كارخانجـات سـيمان فـارس‪ ،‬سـيمان آبيـك و پـاره‌اي از صنايـع‬ ‫شهرســتان‌هاي مشــهد و اهــواز از گاز طبيعــي اســتفاده م ‌يکننــد‪ .‬در‬ ‫یـک طـرح آزمایشـی اسـتفاده از گاز مايـع مخلـوط بـا نفـ ‌تگاز بـر ‪10‬‬ ‫اتوبـوس شـركت واحـد آزمايـش شـد و بـه دليـل نتيجـه مطلـوب آن در‬ ‫‪ 100‬اتوبـوس ديگـر نيـز بـه كار رفـت‪ .‬اسـتفاده از گاز مايـع اولی ‌نبـار در‬ ‫ايـران اجـرا شـد سـپس در برخـي از كشـورهاي اروپايـي اسـتفاده شـد‪ .‬او‬ ‫همچنيـن اطلاعاتـي دربـاره اسـتفاده از گاز طبيعـي فشـرده و گاز طبيعـي‬ ‫ماي◌ـدع بيـرای اسـتفاده وسـايل نقليـه ارائـه داد‪.‬‬ ‫گــروه حفــاري در ناحيــه ‪ 4‬خليج‌فــارس‪ ،‬میدانــی بــا حــدود ‪▪200‬‬ ‫تريليــون فــوت مكعــب ذخیــره گاز کشــف کردنــد‪.‬‬ ‫‌ شــركت ملــي گاز بــا شــركت‌هاي «‪ DISTRIGAS,ELPASO‬و‬ ‫‪ »SOPEX‬مقاوله‌نامــه‌اي بــرای صــادرات مشــارکتی گاز طبيعــي بــه▪‬ ‫اروپـا و امريـكا امضـا کـرد‪.‬‬ ‫‌ سـاخت كارخانـه كربـن بـكا اهـواز بـه پايـان رسـيد و كار آزمايشـي▪‬ ‫خـود را آغـاز کـرد‪.‬‬ ‫‪ 2‬دی ‬ ‫ژاک‌شــیراک (‪ ،)Jacques Chirac‬نخســ ‌توزیر فرانســه‪ ،‬بــا منوچهــر‬ ‫اقبـال دیـدار و مذاکـره کـرد‪.‬‬ ‫‪ 4‬دی‬ ‫ایران و بلوک شرق‬ ‫نخســت‌وزير يوگســاوى بــرای مذاکــره دربــارة نفــت‪ ،‬صنايــع هوايــى و‬ ‫خودروسـازى بـه تهـران آمـد‪.‬‬ ‫ايــران بــا شــرك ‌تهای «‪ ElPaso, Distrigas‬و ‪▪»SoPex‬‬ ‫تفاهم‌نامــ ‌هاي بــراي صــادرات مشــارکتی گاز طبيعــي مايــع بــه اروپــا‬ ‫و امريــكا امضــا کــرد‪ .‬بــر اســاس ايــن طــرح در مرحلــه اول‪ ،‬روزانــه ‪2‬‬ ‫میلیــارد فــوت مكعــب گاز طبيعــي مايــع و در مرحلــه دوم روزانــه ‪3‬‬ ‫‪535‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫میلیــارد فــوت مكعــب گاز صــادر شــد‪ .‬در ایــن طــرح‪ 5 ،‬هــزار و ‪900‬‬ ‫ميليـون دلار بـرای ایجـاد تأسيسـات در ايـران و خريـد ‪ 34‬فرونـد كشـتي‬ ‫حمـل گاز طبيعـي مايـع هزینـه شـد‪ .‬ايـن مشـاركت بـر اسـاس سـهام‬ ‫‪ 50‬درصــد بــود‪ .‬عمليــات بهر‌هبــرداري در ايــران كشــت ‌يراني تــا بنــادر‬ ‫اروپــا و امريــكا بــود‪.‬‬ ‫‪ 8‬دی‬ ‫بــر اســاس محاســبه بــه عمــل آمــده‪ ،‬در تهــران و حومــه بــا حــدود ‪4‬‬ ‫میلیــون نفــر جمعیــت (ی ‌کهشــتم کل جمعیــت کشــور) روزانــه ‪5/5‬‬ ‫میلیــون مترمکعــب از چهــار فــراورده اصلــی برابــر بــا ‪ 35‬درصــد کل‬ ‫مصـرف فراورد‌ههـا در کشـور‪ ،‬اسـتفاده شـد کـه مصـرف سـرانه حـدود‬ ‫‪◌4‬لیبتهــمرندر روز بــود‪.‬‬ ‫تولید ماهانة فراورد ‌ههای پالایشگاه‌های ایران‬ ‫‪463980‬‬ ‫دستگاه تقطیر مسجدسلیمان ‬ ‫‪10483101‬‬ ‫پالایشگاه آبادا ن ‬ ‫‪349655‬‬ ‫پالایشگاه کرما نشاه ‬ ‫‪5777723‬‬ ‫پالایشگاه تهرا ن ‬ ‫‪1254357‬‬ ‫پالایشگاه شیرا ز ‬ ‫‪18328816‬‬ ‫جمع کل ‬ ‫پخش و فروش شركت ملي گاز‬ ‫صادرات‪:‬‬ ‫‪ 832‬میلیون و ‪ 912‬هزار مترمكعب گاز به شوروی صادر شد‪.‬‬ ‫از شــروع بهر‌هبــرداري شــاه‌لوله سراســري گاز ‪ 34‬میلیــارد و ‪111‬‬ ‫میلیــون و ‪ 429‬هــزار متــر مكعــب گاز بــه شــوروي تحويــل داده شــد‪.‬‬ ‫پخش و فروش داخلی گاز طبيعي‪:‬‬ ‫‪ 150‬میلیون و ‪ 106‬هزار مترمكعب‬ ‫فروش داخلی گاز مايع‪:‬‬ ‫‪ 27‬میلیون و ‪ 196‬هزار کیلوگرم‬ ‫‪ 2‬بهمن‬ ‫اکتشاف و حفاری در لرستان‬ ‫شــرکت «ســدکو» پیمانــکار حفــاری در کو‌ههــای لرســتان‪ ،‬کار انتقــال‬ ‫دسـتگاه حفـاری شـماره ‪ 69‬بـر سـر چـاه گـوار را در مـدت‪ 30‬روز بـه‬ ‫انجـام رسـاند‪ .‬هـدف نهائـی حفـاری در ایـن منطقـه کـه تـا ایـن تاریـخ‬ ‫بـه عمـق ‪ 70‬متـری طبقـات آسـماری رسـیده بـود‪ ،‬بررسـی هیدروکربـن‬ ‫‪536‬‬

‫سال ‪1353‬‬ ‫آیی ‌ننامــه اســتفاده از اســلحه‬ ‫در طبقـات ایـام و سـروک بـود‪.‬‬ ‫بــه وســیله افــراد گارد صنعــت‬ ‫قــرارداد مشــاركت كشــت ‌یراني بــرای حمــل محصــولات صنايــع‬ ‫نفــت‬ ‫پتروشــيمي بيــن شــركت ملــي صنايــع پتروشــيمي و شــركت «‪▪Gas‬‬ ‫‌مـاده ‪ :1‬افـراد مسـلح گارد صنعـت‬ ‫نفــت هنــگام نگهبانــی در مــوارد‬ ‫‪ »Ocean‬فرانســه بــا حضــور منوچهــر اقبــال و بــودت (‪، )Boudet‬‬ ‫زیــر حــق اســتعمال اســلحه‬ ‫رئيـس شـركت گاز اوشـن‪ ،‬بـه امضـا رسـيد‪ .‬سـرمايه اوليـه ایـن شـركت‬ ‫خواهنــد داشــت‪:‬‬ ‫‪ 50‬ميليــون دلار بــود‪.‬‬ ‫‌الـف‪ .‬در صورتـی کـه جـان نگهبـان‬ ‫‪ 16‬بهمن‬ ‫در خطــر باشــد‪ .‬ب‪ .‬موقعــی کــه‬ ‫محــل یــا حــوزه نگهبانــی بــه‬ ‫پخش فراورده‌های نفتی در اهواز‬ ‫وســیله متجــاوز در خطــر باشــد‪.‬‬ ‫در منطقــة اهــواز‪ 32 ،‬جایــگاه و ‪ 759‬فروشــگاه مــواد نفتــی و ‪150‬‬ ‫ج‪ .‬در مواقـع اضطـراری‪ ،‬بـه منظـور‬ ‫مخــزن‌دار را‌هآهــن وجــود داشــت کــه روزانــه ‪ 700‬کامیــون نف ‌تکــش‬ ‫اعـام خطـر یـا شـلیک تیـر هوایی‪.‬‬ ‫‌د‪ .‬هـرگاه عابـری در محوطـه تحـت‬ ‫هـ◌ـ ارسرفونز ادز آن بارگیــری م ‌یکردنــد‪.‬‬ ‫حفاظـت بـه سـه اخطـار ‌(ایسـت)‬ ‫نگهبــان توجــه ننمایــد‪ .‬ه‪ .‬وقتــی‬ ‫میانگیـن افزایـش تعـداد وسـایل نقلیـه در تهـران سـالانه ‪ 17‬درصـد و▪‬ ‫کـه دسـتور اسـتعمال اسـلحه بـه‬ ‫تعـداد آ ‌نهـا در تهـران بیـش از ‪ 660‬هـزار بـود‪.‬‬ ‫وســیله سلســله‌مراتب از پــاس‌‬ ‫بخـش بـه بـالا بـه نگهبـان صـادر‬ ‫تا این تاریخ‪ 21 ،‬واحد صنعتي در تهران از گاز طبيعي استفاده م ‌يکرد‪▪.‬‬ ‫‪ 12‬اسفند‬ ‫و ابــاغ شــود‪.‬‬ ‫شــاه بــرای شــرکت در کنفرانــس ســران کشــورهای تولیدکننــده نفــت‬ ‫‌آیین‌نامــه فــوق مشــتمل بــر‬ ‫دو مــاده و دو تبصــره بــه اســتناد‬ ‫(اوپـک) بـه الجزایـر سـفر کـرد‪.‬‬ ‫قانـون تشـکیل گارد صنعـت نفـت‬ ‫‪ 13‬اسفند‬ ‫پــس از تصویــب کمیســیون‌های‬ ‫دادگســتری و جنــگ مجلــس‬ ‫ســران اوپــک در کنفرانــس الجزایــر چهــار شــرط بــرای تثبیــت قیمــت‬ ‫ســنا د‌ر جلســات روز چهارشــنبه‬ ‫نفـت پیشـنهاد دادنـد‪:‬‬ ‫‪ 1353/11/23‬و روز یکشــنبه‬ ‫‪ 1353/11/27‬بــه ترتیــب در‬ ‫‪ ‌.1‬تضمین ارزش پول بهای نفت به وسیله غرب‪.‬‬ ‫جلسـات روز شـنبه سـوم و یکشنبه‬ ‫‪ ‌.2‬حمایت از سرمایه‌گذار ‌یهای خارجی اعضای اوپک‪.‬‬ ‫چهــارم اســفند‌ماه ‪ 1353‬شمســی‬ ‫بــه تصویــب کمیســیون‌های‬ ‫‪ .‌3‬اصلاح نظام پولی جهان‪.‬‬ ‫دادگســتری و نظــام مجلــس‬ ‫‪ ‌.4‬کمک بزرگ به احیای اقتصاد کشورهای در حال رشد‪.‬‬ ‫شــورای ملــی رســید‪.‬‬ ‫‪ 24‬اسفند‬ ‫‌رئیس مجلس شورای ملی‬ ‫واحـد دوم پالایشـگاه دوم تهـران بـه ظرفیـت ‪ 100‬هـزار بشـکه در روز بـا‬ ‫عبدالله ریاضی‬ ‫حضـور شـاه افتتـاح شـد‪.‬‬ ‫‪537‬‬



‫‪ 1354‬شمسی ‪ 1975 /‬میلادی‬ ‫درآمد نفت‪ ،‬یک هزار و ‪ 246‬میلیارد و ‪ 800‬میلیون ریال‬ ‫‌ حدود ‪ 90‬درصد کل تولید نفت خام صادر شد‪.‬‬ ‫‌ نسبت درآمد نفت به درآمد ناخالص ملي کاهش یافت‪▪▪.‬‬ ‫‌ ساخت پالایشگاه خانگیران آغاز شد‪.‬‬ ‫خــط لول ‌ههــای فــراورده نفتــی انشــعابي كــرج‪ ،‬ري ـ كــن‪ ،‬ري ـ▪▪‬ ‫قزويـن ـ رشـت و همچنیـن‪ ،‬خـط لولـه نفـت خـام اهـواز ـ ری احـداث‬ ‫شـد‪.‬‬ ‫‌ میزان گاز صادرشده به شوروی ‪ 5‬درصد افزایش یافت‪.‬‬ ‫میـزان مصـرف گاز در کشـور‪ ،‬در شـهرهای اهـواز‪ ،‬شـیراز‪ ،‬اصفهـان‪▪▪،‬‬ ‫تهــران‪ ،‬قزویــن‪ ،‬منجیــل و مشــهد ‪ 16/5‬درصــد نســبت بــه ســال‬ ‫پیــش از آن افزایــش نشــان داد‪.‬‬ ‫‌ واردات نفـت خـام کشـورهای عضـو بـازار مشـترک از ابتـدای ژانویـه▪‬ ‫تـا پایـان اکتبـر سـال ‪ ۱۹۷۵‬م بـه ایـن میـزان کاهـش یافـت‪ :‬فرانسـه‬ ‫‪ 19/9‬درصـد‪ ،‬انگلسـتان ‪ 19/6‬درصـد‪ ،‬هلنـد ‪ 16/9‬درصـد‪ ،‬آلمـان ‪۱۴‬‬ ‫درصـد و دانمـارک ‪ 13/4‬درصـد‪.‬‬ ‫‌ شــرکت‌های شــاهپور‪ ،‬کودشــیمیایی ایــران‪ ،‬پتروشــیمی آبــادان▪‬ ‫و شــیمیایی خــارگ وابســته بــه شــرکت ملــی صنایــع پتروشــیمی‪،‬‬ ‫نزدیـک بـه ‪ ۱۴‬میلیـارد ریـال‪ ،‬برابـر ‪ ۲۰۰‬میلیـون دلار فروش داشـتند‬ ‫کـه از ایـن میـزان حـدود ‪ 1/3‬میلیـارد ریـال فـروش داخلـی بـود‪.‬‬ ‫شركت اسكو به جاى شرك ‌تهاى عامل كنسرسيوم‪ ،‬تأسيس شد‪.‬‬ ‫‌ شــرکت ملــی نفــت ایــران بــا مشــارکت شــرکت نفــت انگلیــس و▪▪‬ ‫شـرکت فرعـی اسـتاندارد کالیفرنیـا (‪ )Cevron‬و شـرکت «‪»SAGA‬‬ ‫نـروژ‪ ،‬در یـک مزایـده بی ‌نالمللـی عملیـات اکتشـاف و تولیـد در فـات‬ ‫قـاره غـرب گریـن لنـد برنـده شـد‪ .‬در ایـن قـرارداد‪ ،‬امتیـاز اکتشـاف‬ ‫و بهر‌هبـرداری در ‪ 3‬ناحیـه گریـن لنـد بـا دولـت دانمـارک بـه امضـا‬ ‫‪539‬‬

‫اولیــن نف ‌تکــش بــزرگ‬ ‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫ایرانــی‬ ‫رســید‪ .‬ســهم شــرکت ملــی نفــت ایــران و هــر یــک از شــرکت‌های‬ ‫اولیــن نف ‌تکــش بین‌المللــی‬ ‫ســ ‌هگانة نامبــرده ‪ 25‬درصــد بــود‪.‬‬ ‫ایـران بـه نـام «آذرپـاد» در خـارگ‬ ‫بارگیــری کــرد‪ .‬گنجایــش ایــن‬ ‫‌ یــک شــرکت نف ‌تکــش انگلیســی‪ ،‬چنــد نف ‌تکــش بــرای حمــل▪‬ ‫نف ‌تکــش ‪ 230‬هــزار تــن بــود‪.‬‬ ‫نفــت خــام و چنــد نف ‌تکــش ویــژة حمــل فراورد‌ههــای نفتــی بــه‬ ‫شـرکت ملـی نف ‌تکـش ایـران فروخـت‪ .‬شـرکت نف ‌تکـش انگلیسـی‬ ‫همچنیـن برنامـ ‌های بـرای آمـوزش افسـران و ملوانـان ایرانـی تهیـه و‬ ‫کلاس‌هایـی برگـزار کـرد‪.‬‬ ‫صدور گاز طبیعی ایران به آلمان غربی‬ ‫شــرکت ملــی گاز ایــران بــا شــرکت‌های «‪ Ruhrgas‬و ‪Soviet‬‬ ‫‪ »Sojuz Gas Export‬یــک قــرارداد مقدماتــی بــرای تأمیــن و‬ ‫انتقــال ســالانه ‪ 13‬هــزار میلیــون (‪ )M3‬گاز طبیعــی از ایــران بــه‬ ‫جمهـوری فـدرال آلمـان از راه شـوروی منعقـد کـرد‪ .‬ایـن قـرارداد از‬ ‫ابتــدای ســال ‪ ۱۹۸۱‬م‪ ،‬بــه مــدت ‪ 20‬ســال آغــاز شــد‪.‬‬ ‫‪ 31‬فروردین‬ ‫اولیـن نف ‌تکـش بـزرگ بین‌المللـی ایـران بـه نـام «آذرپـاد» بـا حضـور‬ ‫منوچهـر اقبـال در خـارگ بارگیـری کـرد‪ .‬گنجایـش ایـن نف ‌تکـش ‪230‬‬ ‫هـزار تـن بـود‪◌.‬‬ ‫اردیبهشت‬ ‫موافقت‌نامــه تأســیس شــرکت نفــت و معــدن ایــران ‪ -‬ســنگال امضــا و‬ ‫مبادلـه شـد‪ .‬ایـران و سـنگال بـرای سـاخت یـک پالایشـگاه همـراه بـا‬ ‫یـک مجتمـع پتروشـیمی ‪ 200‬میلیـون دلاری‪ ،‬در ‪ 35‬کیلومتـری داکار‪،‬‬ ‫در سـنگال‪ ،‬بـر اسـاس مشـارکت ‪ 50‬درصـدی توافـق کردنـد‪.‬‬ ‫‪ ۲۱‬اردیبهشت‬ ‫کنگره جهانی نفت در توکیو‬ ‫نهمیــن کنگــره جهانــی نفــت بــا حضــور ‪ 6‬هــزار شــرک ‌تکننده از ‪۶۸‬‬ ‫کشـور صادرکننـده و مصر ‌فکننـده بـا سـخنرانی ولیعهـد ژاپـن در توکیـو‬ ‫افتتـاح شـد‪ .‬منوچهـر اقبـال نیـز بـه نمایندگـی از کشـورهای صادرکننـده‬ ‫نفـت در ایـن کنگـره سـخنرانی کـرد‪.‬‬ ‫‪ 23‬ارديبهشت‬ ‫شـركت ملـي گاز‪ ،‬فيلـم مسـتند «مـوج‪ ،‬مرجـان و خـارا» را در دانشـگاه‬ ‫تربيـت معلـم بـه نمايـش گذاشـت‪.‬‬ ‫‪ 26‬اریبهشت‬ ‫منوچهـر اقبـال در مـدت اقامتـش در توکیـو بـا امپراتـور‪ ،‬نخسـ ‌توزیر و‬ ‫‪540‬‬

‫سال ‪1354‬‬ ‫وزرای امــور خارجــه‪ ،‬تجــارت‪ ،‬صنایــع بین‌الملــل ژاپــن دیــدار و دربــاره‬ ‫ـرد‪.‬‬ ‫ک‬ ‫ـو‬ ‫گف ‌توگ‬ ‫ـن‬ ‫ژاپ‬ ‫و‬ ‫ـران‬ ‫ای‬ ‫ـی‬ ‫نفت‬ ‫و‬ ‫ـط اقتصـادی‬ ‫روا◌ب‬ ‫خرداد‬ ‫آگهــی پذیــرش دانشــجو در دانشــکدة نفــت آبــادان (شــرایط و‬ ‫مــدارک لازم)‬ ‫• دارا بودن مدرک قبولی ششم ریاضی‬ ‫• داشـتن معـدل کل ‪ 16‬در سـیکل دوم دبیرسـتان معـدل ‪ 16‬بـه بـالا در‬ ‫امتحانـات کتبـی نهائـی سـال ششـم‬ ‫• ســن داوطلــب هنــگام ثبــت نــام نبایــد از ‪ 20‬ســال تجــاوز کنــد‬ ‫(متولدیــن ‪ 1334‬بــه بعــد)‬ ‫• قبولی در امتحانات کتبی و مصاحبه حضوری‬ ‫• سـپردن تعهـد خدمـت در شـرکت ملـی نفـت ایـران و صنایـع وابسـته‪،‬‬ ‫دو برابـر مـدت زمـان تحصیـل در دانشـکده پـس از خاتمـه تحصیـات‬ ‫تولید و صادرات ماهانه نفت خام ایران (ارقام بر حسب بشکه)‬ ‫تولید‬ ‫شرکت‬ ‫‪137773890‬‬ ‫شرکت ملی نفت ایران از مناطق نفت‌خیز‬ ‫‪301980‬‬ ‫نف ‌تشاه‬ ‫‪6542626‬‬ ‫شرکت نفت ایران پان امریکن (ایپاک)‬ ‫‪1652450‬‬ ‫شرکت نفت ایران و ایتالیا (سیریپ)‬ ‫‪5891946‬‬ ‫‪1606434‬‬ ‫شرکت نفت لاوان (لاپکو)‬ ‫‪153769326‬‬ ‫شرکت نفت بی ‌نالمللی دریایی ایران (ایمینوکو)‬ ‫جمع کل‬ ‫‪ 22‬خرداد‬ ‫اولیـن کلنـگ سـاخت پالایشـگاه تبریـز در مراسـمی بـا حضـور منوچهـر‬ ‫اقبـال بـه زمیـن زده شـد‪.‬‬ ‫‪541‬‬

‫خـط لولـه تهـران ‪ -‬تبریـز احداث‬ ‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫شد‬ ‫‪ 8‬تیر‬ ‫ایــن خــط لولــه ‪ 606‬کیلومتــری در‬ ‫اکتشاف و حفاری کوه آسماری‬ ‫مرحلـه اول بـه وسـیله تلمب ‌هخانـه کـه‬ ‫کــوه آســماری پــس از ‪ 25‬ســال‪ ،‬بــه دســت شــرکت «خــاص خدمــات‬ ‫در ری تأســیس شــد‪ ،‬بــا ظرفیــت ‪24‬‬ ‫عملیـات» دوبـاره حفـاری شـد‪ .‬ای ‌نبـار‪ ،‬حفـاری تـا عمـق ‪ 4‬هـزار و ‪200‬‬ ‫هــزار بشــکه فــراورده بــه بهر‌هبــرداری‬ ‫متـری و بررسـی لایـه کرتاسـه ادامـه داشـت و تـا طبقـه نیریـز بلوطـی‬ ‫ادامـه پیـدا کـرد و بـه عمـق ‪ 587‬متـری رسـید‪.‬‬ ‫رس ـید‪.‬‬ ‫نخســتی ‌نبار‪ ،‬کــوه آســماری در ســال ‪ 1329‬ش تــا عمــق ‪ 426‬متــری‬ ‫حفـاری شـد‪ ،‬امـا بـه دلیـل وجـود آب زیـاد حفـاری آن را متوقـف کردنـد‪.‬‬ ‫‪ 10‬تیر‬ ‫تسـهیلات موجـود در میـدان مـارون ‪ ،5‬افزایـش یافـت کـه شـامل یـک‬ ‫دسـتگاه تفکیـک آزمایشـی و ‪ 2‬دسـتگاه تفکیـک بهر‌هبـرداری‪ 3 ،‬تلمبـه‬ ‫گازســوز احتــراق نــوع «راســتن» مــدل ‪ ،TA -1750‬لولــه تحویــل ‪24‬‬ ‫اینچـی کـه نفـت را بـا تلمبـه بـه مسـافت ‪ 2/3‬کیلومتـر بـه داخـل لولـه‬ ‫اصلــی م ‌یرانــد‪ ،‬نصــب یــک رشــته ســیم بــرق ‪ 11‬کیلوواتــی از شــعبه‬ ‫تقسـیم نیـروی مـارون ‪ ،3‬از جملـه مـوارد ایـن طـرح توسـعه‌ای بـود‪.‬‬ ‫‪ 18‬تیر‬ ‫خـط لولـه تهـران ‪ -‬تبریـز احـداث شـد‪ .‬ایـن خـط لولـه ‪ 606‬کیلومتـری‬ ‫در مرحلــه اول بــه وســیله تلمب ‌هخانــه کــه در ری تأســیس شــد‪ ،‬بــا‬ ‫ظرفیــت ‪ 24‬هــزار بشــکه فــراورده بــه بهر‌هبــرداری رســید‪.‬‬ ‫مخـازن تبریـز بـه ظرفیتـی معـادل ‪ 277‬هـزار بشـکه بـود‪ .‬مقـرر شـد در‬ ‫مرحلـه دوم سـاخت‪ 4 ،‬تلمبـه خانـه در بیـن راه دایـر شـود کـه ظرفیـت‬ ‫خ◌ـ مطرلدوالـده را بـه ‪ 87‬هـزار بشـکه در روز م ‌یرسـاند‪.‬‬ ‫تأسیســات میــدان نفتــی پارسی‪،‬توســط شــرکت خــاص خدمــات نفــت‬ ‫ایـران بـا سـاخت تلمب ‌هخانـه در کرنـج بـا تأسیسـات نظـارت از راه دور و‬ ‫واحـد بهر‌هبـرداری بـا ظرفیـت ‪ 150‬هـزار بشـکه‪ ،‬تکمیـل شـد‪.‬‬ ‫‪ 9‬مهر‬ ‫نفت و مجلس‬ ‫تعهد اعتبار سنوات آتی طرح «لول ‌هکشی نفت»‬ ‫‌کمیســیون بودجــه مجلــس شــورای ملــی تقاضــای ســازمان برنامــه و‬ ‫بودجــه را مــورد رســیدگی قــرار داده و بــه شــرح زیــر تصویــب کــرد‪:‬‬ ‫‌تعهـد اعتبـار فـوق بـه اسـتناد تبصـره ‪ 3‬مـاده ‪ 20‬قانـون برنامـه و بودجـه‬ ‫کشــور در جلســه روز چهارشــنبه‪ ،‬نهــم مهرمــاه ‪ 1354‬شمســی‪‌،‬بــه‬ ‫‪542‬‬

‫سال ‪1354‬‬ ‫تصویب کمیسیون بودجه مجلس شورای ملی رسید‪.‬‬ ‫رئیس مجلس شورای ملی‪ ،‬عبدالله ریاضی‬ ‫‪ 21‬مهر‬ ‫قرارداد تأسیس پالایشگاه در کره جنوبی‬ ‫شـرکت ملـی نفـت ایـران بـرای تأسـیس یـک پالایشـگاه در کـره جنوبـی‪،‬‬ ‫بـا گـروه صنعتـی ایـن کشـور‪ ،‬قـراردادی ‪ 50‬درصـدی منعقـد کـرد کـه‬ ‫بــر اســاس آن‪ ،‬مقــرر شــد‪ ،‬پالایشــگاهی بــا ظرفیــت روزانــه ‪ 60‬هــزار‬ ‫بشـکه (سـالانه ‪ 3‬میلیـون تـن) در منطقـة آن سـان (‪ ،)Onsan‬در ‪400‬‬ ‫کیلومتـری جنـوب شـرقی سـئول‪ ،‬سـاخته و خـوراک آن از نفـت خـام‬ ‫فــات قــاره خلی ‌جفــارس تأمیــن شــود‪ .‬مجمــوع ســرمایه‌گذاری در ایــن‬ ‫طـرح ‪ 170‬میلیـون دلار بـرآورد شـد‪.‬‬ ‫‪ 27‬مهر‬ ‫مجمــع عمومــی شــرکت ملــی نفــت ایــران بــا حضــور نخســ ‌توزیر‪،‬‬ ‫منوچهــر اقبــال‪ ،‬وزیــر کشــور‪ ،‬وزیــر نیــرو‪ ،‬وزیــر کار‪ ،‬وزیــر مشــاور و‬ ‫اعضـای هیئ ‌تمدیـره شـرکت ملـی نفـت ایـران در اداره مرکـزی شـرکت‬ ‫ملـی نفـت ایـران برگـزار شـد‪ .‬در ایـن جلسـه‪ ،‬بیـان و ترازنامـه شـرکت‬ ‫ملـی نفـت ایـران بـه تصویـب رسـید‪.‬‬ ‫‪ 10‬آبان‬ ‫چاه شماره ‪ 47‬آغاجاری پس از ‪ 12‬روز فوران‪ ،‬آتش گرفت‪.‬‬ ‫‪ 17‬آبان‬ ‫وزيــر نفــت كويــت بــرای مذاکــره دربــارة مســائل نفتــي خليج‌فــارس و‬ ‫تصميمـات اخیـر اوپـك‪ ،‬بـه تهـران آمـد‪.‬‬ ‫‪ 10‬آذر ‬ ‫پـ ‌ل یولیـس (‪ )Paul R.Jolles‬وزیـر مشـاور در امـور بازرگانـی سـوئیس‬ ‫و دکتـر لـوت ویلـر(‪ ،)Leut Wller‬رئیـس بانـک مرکـزی ایـن کشـور‪،‬‬ ‫بـا منوچهـر اقبـال دیـدار کردنـد‪.‬‬ ‫‪ 12‬آذر‬ ‫کارخانه کربن بلاک اهواز با حضور شاه افتتاح شد‪.‬‬ ‫‪ 19‬آذر‬ ‫بزرگ‌تریــن قــرارداد گاز جهــان بــرای احــداث شــا‌هلول ‌های بــه طــول ‪6‬‬ ‫هـزار کیلومتـر بـا ظرفیـت انتقـال ‪ 25‬میلیـارد مترمکعـب گاز بـه اروپـا‪،‬‬ ‫بیــن ایــران‪ ،‬فرانســه‪ ،‬اتریــش‪ ،‬آلمــان فــدرال و شــوروی در تهــران بــه‬ ‫امضـا رسـید‪.‬‬ ‫‪543‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫‪ ‌30‬آذر‬ ‫‪ 26‬آذر‬ ‫یـک گـروه تروریسـتی‪ ،‬بـه رهبـری‬ ‫صادرات نفت ایران ‪ 35‬درصد کاهش یافت‪.‬‬ ‫کارلــوس‪ ،‬تروریســت بی ‌نالمللــی‪،‬‬ ‫بــه ســاختمان جلســات وزیــران‬ ‫‪ ‌30‬آذر‬ ‫اوپــک‪ ،‬در ویــن‪ ،‬حملــه کردنــد و‬ ‫گروهــي تروريســتي بــه رهبــري کارلــوس‪ ،‬تروريســت بين‌المللــي‪ ،‬بــه‬ ‫جمشــید آمــوزگار‪ ،‬وزیــر کشــور‬ ‫ســاختمان جلســات وزيــران اوپــک در ويــن حملــه کردنــد و جمشــيد‬ ‫ایـران و شـیخ احمـد زکـی یمانـی‪،‬‬ ‫آمـوزگار‪ ،‬وزيـر کشـور ايـران‪ ،‬و احمـد زکـي يمانـي‪ ،‬وزيـر نفـت عربسـتان‬ ‫وزیــر نفــت عربســتان ســعودی‬ ‫و چنــد نفــر دیگــر از حاضــران‬ ‫سـعودي‪ ،‬و چنـد نفـر ديگـر از حاضـران را بـه گـروگان گرفتنـد‪.‬‬ ‫را بــه گــروگان گرفتنــد‪ .‬ســپس‪،‬‬ ‫‪ 21‬دی‬ ‫اعلامیــ ‌های را بــه زبــان فرانســه بــا‬ ‫امضــای «بــازوی انقــاب عــرب»‬ ‫ایــران و ژاپــن‪ ،‬قــراردادی ‪ 1/8‬میلیــارد دلاری بــرای ســرمای ‌هگذاری در‬ ‫بـرای مقامـات اتریشـی فرسـتادند تـا‬ ‫صنایـع پتروشـیمی و نفـت امضـا کردنـد‪.‬‬ ‫از رادیـو اتریـش پخـش شـود‪ .‬آنان از‬ ‫‪ 24‬دی‬ ‫دولـت اتریـش یـک اتوبـوس و یـک‬ ‫هواپیمــا بــا ســه خدمــه خواســتند‪.‬‬ ‫‌ شــرکت ملــی نفــت اعــام کــرد‪« :‬کنسرســیوم نفــت در یــک ســال▪‬ ‫در ماجـرای ایـن گروگانگیـری‪ ،‬یـک‬ ‫پلیــس‪ ،‬یــک کارمنــد و یــک عضــو‬ ‫گذشـته‪ ،‬روزانـه ‪ 740‬هـزار بشـکه کمتـر از میـزان تعهـد خـود از ایـران‬ ‫نفــت خریــده و ‪ 150‬میلیــون دلار بابــت هزینــه ســرمایه‌ای بــه ایــران‬ ‫هیئــت نفتــی کشــته شــدند‪.‬‬ ‫بدهــکار اســت‪».‬‬ ‫تیـم بسـکتبال بانـوان صنعـت نفـت در دور آخـر مسـابقات بسـکتبال▪‬ ‫بانـوان تهـران بـر تیـم بانـوان شـاه پیـروز و بـه لیـگ سراسـری ایـران راه‬ ‫یافـت‪.‬‬ ‫‪ 6‬بهمن‬ ‫بـه مناسـبت چهاردهمیـن سـالروز انقـاب شـاه و ملـت‪ ،‬کارگـران صنعـت‬ ‫نفـت در حالـی کـه عکـس شـاه و شـعا‌رهای میهنـی در دسـت داشـتند‪،‬‬ ‫در مقابـل جایـگاه ویـژه در میـدان شـهیاد رژه رفتنـد‪.‬‬ ‫‪ ۱۴‬بهمن‬ ‫مهمانـی سـالانه انجمـن نفـت بـا حضـور ‪ 240‬نفـر از اعضـاي انجمـن در‬ ‫هتـل رويـال هيلتـون تهـران برگـزار شـد‪ .‬در ایـن مراسـم کـه منوچهـر‬ ‫اقبـال و نخسـت‌وزير دربـارة پیشـرفت‌های صنعـت نفـت ایـران سـخنراني‬ ‫کردنـد‪ ،‬دکتـر اقبـال خاطـر نشـان کـرد‪« :‬از سـال ‪ 1353‬تـا کنـون‪ ،‬سـهم‬ ‫ایـران از کل تولیـد نفـت در دنیـا بیـش از ‪ 10/6‬درصـد بـود کـه معـادل‬ ‫‪ 26/7‬درصـد نفـت تولیده‌شـده در خاورمیانـه و ‪ 19/5‬درصـد کشـورهای‬ ‫صادرکننـده نفـت اوپـک بـوده اسـت‪».‬‬ ‫‪ 20‬بهمن‬ ‫یوسـف احمـد شـیراوی‪ ،‬وزیـر صنایـع و خدمـات بحریـن‪ ،‬بـه تهـران آمـد‬ ‫و دربـارة مسـائل نفتـی بـا منوچهـر اقبـال مذاکـره کـرد‪.‬‬ ‫‪544‬‬

‫سال ‪1354‬‬ ‫‪ 1‬دی‬ ‫دولــت اتریــش تســلیم تروریســ ‌تها‬ ‫‪ 23‬بهمن‬ ‫شــد و خواســت ‌ههای آنــان را انجــام‬ ‫آغاز حفاری چاه نفت به دست شرکت «توتال» در بندرعباس‬ ‫داد‪ .‬در پـی ایـن اقـدام ‪ 6‬تروریسـت‬ ‫و ‪ 43‬گــروگان بــا یــک هواپیمــای‬ ‫‪ ۸‬اسفند‬ ‫اتریشـی از ویـن بـه الجزایـر رفتنـد‪.‬‬ ‫فــرح پهلــوی بــه داکار‪ ،‬پایتخــت ســنگال‪ ،‬ســفر کــرد‪ .‬در ایــن ســفر‪،‬‬ ‫پـس از ‪ 48‬سـاعت اسـارت‪ ،‬اعضـای‬ ‫سـنگ بنـای سـاخت یـک پالایشـگاه بـا پشـتیبانی ایـران گذاشـته شـد‪.‬‬ ‫گروگا ‌نگرفت ‌هشــده در اوپــک‪ ،‬از‬ ‫جملــه جمشــید آمــوزگار‪ ،‬وزیــر‬ ‫‪ 30‬اسفند‬ ‫کشــور و نماینــده ایــران در ایــن‬ ‫مجموع دارایي انجمن نفت‪:‬‬ ‫اجـاس‪ ،‬آزاد شـدند‪ .‬تروریسـ ‌تها در‬ ‫‪ 3‬میلیون و ‪ 500‬هزار ريال در بانك بازرگاني ايران شعبه نفت‬ ‫ازای آزادکــردن گروگا ‌نهــا مبلغــی‬ ‫‪ 4‬میلیون ريال اوراق قرضه در بانك ملي ايران‬ ‫هنگفــت از کشــورهای عضــو اوپــک‬ ‫اخــاذی کردنــد‪.‬‬ ‫‪545‬‬

‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫کارآموزان در آموزشگاه حرف ‌های اهواز‬ ‫‪546‬‬

‫‪ 1355‬شمسی ‪ 1976 /‬میلادی‬ ‫درآمد نفت‪ ،‬یک هزار و ‪ 421‬میلیارد و ‪ 500‬میلیون ریال‬ ‫خـط لول ‌ههـای نفـت خـام مـارون ‪ -‬اصفهـان‪ ،‬اصفهـان ‪ -‬ري و خـط▪‬ ‫لول ‌ههـای فـراورده نفتـی ری ‪ -‬اصفهـان‪ ،‬ري ‪ -‬شـاهرود ‪ -‬مشـهد‪ ،‬امـام‬ ‫تقـي ‪ -‬تربـت حيدريـه و ري ‪ -‬قرچـك احـداث شـد‪.‬‬ ‫‌ شـبکه ارتبـاط ب ‌یسـیم‪ ،‬بـه منظـور اسـتفاده در تعميـرات خطـوط▪‬ ‫لولـه و ایجـاد ارتبـاط میـان پالايشـگاه‌هاي تبريـز و اصفهـان گسـترش‬ ‫یافـت‪ .‬ایـن شـبکه بـا ظرفيـت ‪ 120‬و ‪ 300‬كانـال بـه همـراه سيسـتم‌‬ ‫موبيل‌فــون ویــژة خطــوط لولــه مــارون ‪ -‬اصفهــان‪ ،‬ري ‪ -‬تبريــز و‬ ‫ري ‪ -‬سـاري تنظیـم شـد‪.‬‬ ‫‌ ظرفيــت نــاوگان نفت‌ك ‌شهــاي جهــان ‪ 353‬میلیــون تــن اســت▪‬ ‫کـه از ایـن میـان ‪ 0/3‬درصـد بـه ایـران اختصـاص دارد‪.‬‬ ‫‌ صـادرات نفـت ایـران ‪ 263‬ميليـون تـن اعـام شـد کـه ‪ 26/9‬درصـد▪‬ ‫توليـد نفـت خاورميانـه را تشـکیل م ‌یدهـد‪.‬‬ ‫‌ پالايشــگاه لاوان بــا ظرفيــت روزانــه ‪ 20‬هــزار بشــكه نفــت كــوره▪‬ ‫آغـاز بـه كار كـرد‪ .‬ظرفيـت اسـمي ايـن مجتمـع ‪ 1/16‬ميليـون تـن‬ ‫در ســال و توليــدات آن شــامل گاز مايــع‪ ،‬نفــ ‌تگاز‪ ،‬نفــت كــوره و‬ ‫نف ‌تهــاي صادراتــي بــود‪.‬‬ ‫‌ تولیــد گاز طبیعــی در کشــورهای عضــو اوپــک ‪ ۹۲‬میلیــارد▪‬ ‫مترمکعــب‪ ،‬برابــر ‪ 6/5‬درصــد از کل تولیــد جهانــی بــود‪.‬‬ ‫‌ تولیــد نفــت اوپــک ‪ ۱۱‬میلیــارد بشــکه‪ ،‬برابــر ‪ ۵۳‬درصــد از کل▪‬ ‫تولیــد جهــان بــود‪.‬‬ ‫صـادرات جهانـی گاز طبیعـی حـدود ‪ 131/6‬میلیـارد مترمکعـب و▪‬ ‫سـهم کشـورهای اوپـک از ایـن میـزان ‪ 15/2‬درصـد بـود‪ .‬ایـن شـرایط‪،‬‬ ‫صـادرات جهانـی نفـت ‪ 10/6‬میلیـارد بشـکه بـود کـه ‪ ۸۴‬درصـد آن‬ ‫بـه کشـورهای عضـو اوپـک تعلـق داشـت‪.‬‬ ‫‪547‬‬

‫افزایش فروش داخلی گاز‬ ‫تقویم تاریخ صنعت نفت ایران‪ -‬جلد اول(‪ 1280‬تا ‪)1357‬‬ ‫بــا ‪ 6‬درصــد افزایــش نســبت بــه‬ ‫ســال پیــش از آن‪ ،‬شــرکت ملــی‬ ‫توليـد نفـت کشـور ‪ 10‬درصـد و صـادرات آن ‪ 9/1‬درصـد نسـبت بـه▪‬ ‫گاز ایــران ‪ 2‬هــزار و ‪ 346‬میلیــون‬ ‫سـال قبـل‪ ،‬افزايـش نشـان مـ ‌یداد‪.‬‬ ‫مترمکعـب گاز طبیعـی را در داخـل‬ ‫‌ بـه دسـتور شـاه‪ ،‬مطالعـة مقدماتـي بـرای سـاخت شـاه‌لوله سـوم▪‬ ‫کشــور بــه فــروش رســاند‪.‬‬ ‫بـراي گازرسـاني بـه غـرب كشـور آغـاز شـد‪.‬‬ ‫‌ فعالی ‌تهــای بازاریابــی شــرکت ملــ ‌ی نفــت ایــران بــه انعقــاد ‪▪53‬‬ ‫موافق ‌تنامــه بــا ‪ 35‬خریــدار منجــر شــد کــه بــر اســاس آن ‪55/4‬‬ ‫میلیـون تـن متریـک نفـت خـام‪ ،‬برابـر ‪ 10‬میلیـون و ‪ 85‬هـزار بشـکه‬ ‫در روز صــادر شــد‪.‬‬ ‫‌ شــرکت ملــی نفــت ایــران موفــق شــد بــرای اولی ‌نبــار صــادرات▪‬ ‫مسـتقیم خـود را بـه بیـش از مـرز یـک میلیـون بشـکه در روز برسـاند‪.‬‬ ‫ارزش کل صـادرات مسـتقیم برابـر ‪ 4/6‬میلیـارد دلار بـود‪.‬‬ ‫‌ ظرفیـت نف ‌تک ‌شهـای شـرکت ملـی نف ‌تکـش ایـران بـه بیـش از▪‬ ‫یـک میلیـون و ‪ 120‬هـزار تـن رسـید و گنجایـش نـاوگان نف ‌تکـش‬ ‫ایـران در کمتـر از دو سـال‪ ،‬بـه میـزان ‪ 5‬برابـر افزایـش یافـت‪.‬‬ ‫بــرای گســترش فعالیت‌هــای حم ‌لونقــل دریایــی نفــت‪▪،‬‬ ‫موافق ‌تنامـ ‌های بـا شـرکت کشـت ‌یرانی افریقـای جنوبـی منعقـد شـد‬ ‫و همچنیــن شــرکت نف ‌تکــش «ســاف ایــران» تشــکیل و در تهــران‬ ‫بــه ثبــت رســید‪.‬‬ ‫شـرکت ملـی گاز ایـران بـا ‪ 6‬درصـد افزایـش نسـبت بـه سـال پیـش▪‬ ‫از آن‪ 2 ،‬هــزار و ‪ 346‬میلیــون مترمکعــب گاز طبیعــی را در داخــل‬ ‫کشـور بـه فـروش رسـاند‪.‬‬ ‫‌ بــا حفــر ‪ 183‬حلقــه چــاه توســعه‌ای و تعمیراتــی‪ ،‬میــزان کل▪‬ ‫حفــاری شــرک ‌تهای نفتــی کشــور بــه ‪ 473‬هــزار متــر رســید‪.‬‬ ‫میـدان اردشـیر بـا مشـارکت شـرکت ملـی نفـت ایـران و شـرکت▪‬ ‫«پــان امریکــن» بــه بهر‌هبــرداری رســید‪.‬‬ ‫اردیبهشت◌‬ ‫‌‌ يـك ميـدان گازي عظيـم در تاقديـس پـارس در ‪ 8‬يكلومتـري بوشـهر▪‬ ‫کشــف شــد‪ .‬ایــن ميــدان كيــي از بزرگ‌تريــن ميدا ‌نهــاي گازي جهــان‬ ‫بـود‪ .‬ذخيـره ايـن ميـدان بيـن ‪ 180‬تـا ‪ 200‬هـزار ميليـون فـوت مكعـب‬ ‫بـود كـه كنسرسـيوم بهر‌هبـرداري از آن را آغـاز کـرد‪.‬‬ ‫‌ قــراردادی بيــن ايــران و شــرکت ژاپنــی «‪▪»Showa Nissho-Iwi‬‬ ‫در زمينـه فـروش نفـت خـام بسـته شـد‪ .‬شـركت مزبـور در سـال ‪،1354‬‬ ‫روزانــه حــدود ‪ 5‬هــزار بشــكه نفــت خــام ســنگين از ايــران خريــداری‬ ‫‪548‬‬