Аманжолов Қасым т3

СЫРДАРИЯ АН.ЫЗЫ CapFaa актын сан Facup Сарына б!зд1 куткендей; Аралра барып айттын сыр, Дурюрей таудан, уржкендей. Ж аутандап ею жаранда Тамыры тандыр жер жатты; Талатып кешш заманра, Кабары кату ел жатты. Арып 6ip жаттын суылдап, Айта алмай cipa 6ip сырды; Кайыса карап, суынды ап, Ж аганда мунлы кыз турды. Жайындай тулап толкынын Канаты тисе дауылдын, Тербенттщ талай ер улын Жабыры жыртык ауылдын. Ж аралай конран ел ед1, Ел iuii елен-жыр еда, Арманы елдщ кеп еда, ©лещ елдщ Сыр ед1. «Барасын кайда асырып, Суылдап атып салкын Сыр? Тасаттык 6epin, бас урып, Телкпрш бултка халкык тур. Телм1ртпе бултка, мойын бур, Шаныркап далан шелдедй Ашыкты журтын, тойындыр, Астыкты эпер жердег!».

Уккандай елдщ т1лепн, Ж агара толкын уймелеп, Ел Typin сонда бьпепн Тартатын Сырды суйрелеп. Булдырык. кустай булшык. ет, Бшекте тулап, талыпты... Калыпты кырда элеумет Жетелеп нэзж-арыкты... Keuiiirri булттай сан Factjp Талыксып дала, тау кансып Жатыпты агып дария Сыр Арнада сыксып, аунакшып. Heci кел in енбектщ, Акдыды Сырдын агысын; Суйред! кырра жер-кектш Тулатып долы тарысын. Дария тулап булкынды, Такаббар ииркш корланып; Толкыны жарра умтылды, Желюлдеп жалы, долданып. EpiKci3 мойын бурды да, Сыр бугш елге бас урды: Д1р!лдеп бойы турды да, Ашуы жайлап басылды. Кегшен куш нур сепкен, Жершен гул! жайкалып, Бойында сырдын ержеткен Берекел1 ел1м, бай халык- Kerepin куйдщ дауылын, Сапыра Сырды жырлайды; Далара тесеп бауырын, Дария толкын тындайды... Саррая актын сан расыр, Сагына б1зд! куткендей; Ел1не кут бол, ерке Сыр, Кумыннан кырсык, урккендей. 1947— 1950

КОМСОМОЛДАР КОЛОННАСЫ Ж астык дэурен жыл кусындай Келд|' б1зд|'н Bipinmi Май! Комсомолдар колоннада — Ж ана дуние тунгышындай, Басындар нык TyFan жерде, Кулашынды epKiH серме, К одл коктем, жуздерщ жаз, KiM кызыкпас дэл сендерге. Дуниеде кеп жас пен кар!, Тур сендерге карап 6api; Жакгыртындар жер-жаЬанды, Ленинш'н урпактары! Жастарына жер-жаЬаннын Болдын аныз, ер атандык, Кетер данный кунге дейш Туып-ескен улы Отаннык. Келер OMip иелерк Пршьшктщ суйенерк Сендерандер жаркын жастар, Cyflciiwipep дуниенн Май маршына басындар нык, Элемдеп бук1л халык,

Кыймыльща, кызырына К,арап t3fh тур танралып. Баста алра дуние жасын, Ж ан »irepin жаркылдасын, Сендерандер сэуле^'низ, 1ш'лер1М, карындасым. Жастык, дэурен жыл кусындай Келд! 6i3fliH Bipinuii Май! Ержетвдер жер бетшде Ж ана дуние тунгышындай!

K6KIPEKKE КУИЫЛ HYP Кеюрекке куйыл нур Даналардыц ойынан, Теплил жыр, быйыл 6ip, TepeHine бой урам. Ke«i кеуде кектемдей, Keni байтак Отандай! б л ек менен кеткендей Жатамын ба от алмай. ©лен керек OMipre, б л е н а з кун кешлаз, Куй б!тпей ме темЬрге Табалсаныз e6iH ci3. Тем1рдей бол жыр сез! Маяковский айткандай: Ел1м-журтым сыншы ез1, Жырла, акын, калт калмай. 1950

Сыйса егер SMip сыры 6ip жаныка, Ой таста, ол жагыц мен бул жарыка. Аумарын алаканда ерюн ойнат, Кенбессщ сонда тардыр кылжанына. Ж ерде тудын кад1рш сен бите 61л Аспанра ушсак сонда да, жерге унш; Туран жерде тпс бассан аярынды, Сен мыктысын, еркшдеп ойна да кул. Канат болмас жнггтер вктем жел1к, Юнппешлдж дегенд1 жек кермелж, Ж ел1гем деп орынсыз сеюрем деп Жатк,андар бар аягы квктен келш. Канша куат алоа да каскыр каннан, Мерт болатын 6ip рана баска урраннан; И гш к пен жаксылык болсын бойда Калар Tycin сыртыннан жапсырранмен. Дэн шспейше кауызы жарылар ма, Ж елге ушар кауызда MaFHa бар ма; Сырттан еспей, шырарым, iiHTeii весен, «Жешл кауыз» деген ат тарылар ма! Kenin калган кешлге бул 6ip сез!м, Келген свзд1 бегерлж жок мшез1м; Рибрат айтар сэуегей болмасак та, Курбы-курдас окы да, ойла езщ. Ж аксылык пен жамандык шек аралас, Ойсыз пенде екеу1н айыра алмас; 57

Жаздым муны жанымен тусшер деп Ж ер1 жерлес, бауырым даны кандас. Тек мен емен бул сырды талай айткан, KyHi кеше ез атан Абай да айткан, TaFH кайта айтамын, тары, тары! Болраниан сон ие кеще кудай аткан. Карауыл, 1950

БУЛБУЛДЫН, ГУЛДЩ ЖЫРШЫСЫ Булбулдын, гулдщ жыршысы, Улбфей бер езщше; Келд1 квктем — «жыл кусы», «Ж1бек жанын» сезшое. Квктем келд1 жырлаймыз Енбек куйш, ел куйш; Булбулды да тындаймыз, Болып па екен сол кыйын? Айыптайсын сен меш, Ж ырык нэз1к емес деп; Кермейсщ гулден енгеш, Ke3ine сарым елестеп. «Квктем куш; нэзщ куй» Дейсщ, курбым, бшемш; Квюрегще жазып кой, Мен де ол свзге кулемш. «Квктем келд1, гул атгы, Шыр айналды кебелек» Десем ci3re унапты; Оныкыз маган не керек? Асып аскар таулардан, Басып жасыл белдерд1, Расыр кузын аударган Кврес13 бе ерлерд1?

Кажыр-кайрат тем!рдей, Тулгасы 6ip гасырдай, Mauri жасар ем1рдей, Сыр-сыйпатын жасырмай. Келд1 олар, карсы алды Коммунизм квктем!; Ар-намысым жар салды, Солардын куйш шерт-келн Олар баскан жерлерд1 ©3iM де басып вткемш; Арманым жок коз керд1 Коммунизм 1К0ктемш1

МАИ МАЙДАНЫ Келд1 мше, 1950 жылдын майы; 6м1р1м!здей ез1м1зд1н Неткен жаксы куннщ райы! Май майданы жайды канат Экватордан Арктикара, Кун — командир, солдат — caFaT Шыккандай дэл атакара. Кысылды кыс, кашты ipin, Жыртылды тон жалба-жулба, Таута бурып, таска «ipin, Таялгандай жаны алкымга. Сол сыякты жауларымыз Бара жатыр ipin-uiipin, Курсагандан кеудесш муз Тула бойын TypuiiKTipin. Атлантика аржарынан Арсылдайды арсыз душпан; Bi3 бе шошыр кыйкарынан! Ж аз корыккан ба катал кыстан? Келд1 Mine, 1950 жылдын майы; 6м1р1м1здей ез!м1здщ Неткен жаксы куннщ райы! Май майданы ойна маршын Дуние досы, б1збен 6ipre! Касакы жау, тыгыларсын Кашып кысша тас унг!рге. 1950 II

ЕЛУ ЖАСАР ЕЛУБАИ (Казак, ССР-ныц халык, apruci Елубай 6м1рзак,овтыц 50 жасца толуына) Bip расырдык белшдей, Ж ас болар ма елудей! Енбек етсен елще Елу жаста ершбей. ©нерще езщ сай, Кад1р туттык ceiii ьщрай, Енкейемш алдында Елу жасар Елубай! «Элэу-лэлэй, элэу-лэй», Кой сонында жаяулай, EHin едщ OMipre ©нер кумар Елубай! Кергенщ кеп жер екен, Ер кешлд! Елекем! «Елу жаста ел Жака», Кутты болсын мерекен! «Шайкы буркы дуана, Жын-сайтанды куала.» Деп шыкканда-ак- сахнапа, Карап ед!м куана. Малкамбай боп мацкыйып, Дэркембай боп жан кыйып, 62

Талай етсен алдымнан, Танралушы ем аккыйып. Жантас, Ж арас, Мыркалма, Елекен бос шыркар ма! Канат жалрап 6ipre ушкан, Аманкелд! сункарра.

Сэке, ci3re тартамыз, сэл сыйлыкты, K.YPмет етш аларсыз! 0p6ip мыкты Азды, кепке балайтын эдетч бар, Аз сыйлыкты ал кабыл, болсын кутты. Акын халкы саран гой кеп бермейдй Аздап алса оны да жек кермейдь Bip мыктыны тартамыз «Жешс» атты, Баскалары Сэкенд1 кетермейдь Ею K63i нур шашкан бул 6ip мыкты, Ойнап алып кетед1 ауырлыкты, Толтыра сал томынды тэты да кос, Зулатып 6ip KepiHi3, болсын кутты.

Тынданыздар, Арткы ini, алвы ага; Жекгейлерден жырым бугш, ал бага. Арналады журепмшн бул Kyfii, Муканова Сэбитовна Жаннава. Юп-юшкене балапаны Сэкеннщ, Шакырыпсык тойына сен экеннщ, TyciHeMiH бакытынды, каравым, Колда барым — осы в л е т и экелд1м. Сакен, Мэкен арасында вскен гул, Саван лебш тстзсш де дос кеюл, Ж айкалвын, ес, жаксы экешк урпавы, Сак,тап, жаттап, жыр куатын ес те б\\л, Бул аванньгн аз сыйлывын мол сана. Мол сыйлыктар уйлерще толса да; Келий, достар, алшы тосты !шелж Ж анна алдында уятырак болса да. 28. V.1950 5—Км

Бул шытырман ойлардан Эйтеу1р шырып кетермш. Арманым бар ойга алган, Соган да 6ip жетермш. 1950

ШЫКТЫ ЕПНГЕ КОЛХОЗШЫЛАР Алтын жулдыз кеудесшде, Партия ce3i зердесшде, Шыкты епнге колхозшылар; Тумен, думен, энмен, куймен Эр ауылдан, ap6ip уйден Сертпен беюп шыкты булар. Алтын KipniK, денгелек кез Кул1м катып шыкты сол кез, Карады енбек даласына; — Мол егшге болсын сыйым, Дегендей-ак tqkti нурын, ©рлеп аскар тау басына. Мын кулпырып буйра жоны, Тиген сайын адам колы, Бара жатты дала тулеп; Ж асагандай кекте серуен, А к желеп улб1реген Булттар OTTi жай cipKipen. Айбарлы, алып аскар таудан Асау взен тас аударган. Акты асыга егш жайга, «Кыймылдандар, жамараттар>,— Деп кояды дана карттар, ИИркш кенш осындайда!.. Карты кайсы, жасы кайсы! Кайратынмен канат жайшы, 87

Бер!лш1 адал улы екбекке,— Неткен шабыт, неткен талап, Сен 6ip алып, турсам карап, ©3iH жерде, кенлщ кекте! — TyFaH жердщ топырагы Колын тисе кулпырады — Дейд! жастар, апрономдар; Алтын дэндер тердей ciHin, Иесше жер суйсшш, TycTi yrijiin катал тондар. Карттары жок жастан калар, Куанып жур баскармалар, Ойлап эткен-кеткенш де... Кутты болсын кайырлы енбек! Алайык 6ip сермеп-сермеп, Коммунизм кектем1нде! 1950

БАС, КекТЕМШН. KYHIHE Келд! кектем ражайып, Куй тегейщ! Жауларымыз азайып, Дос кебейш, Бара жатыр дуние Кешп, байып, Бас, кектемнщ куйше, Эр шыркайык! Bi3re келд1 бул кектем, Оларга — кыс; Бар у м т дэметкен — Тары cofhc. Кан ансайтын, улыйтын Арам тамак Атлантика мухитын Арамдамак.. Торлама булт, кектемнщ Нурлы аспанын, Кайта оралмас еткен кун, Бакас залым. Кектем келд1 ражайып; Куй тегейж! Жауларымыз азайып, Дос кебейш Бара жатыр дуние KeHin байып; Бас, кектемнщ куйше, Эн шыркайык! 1950

КОММУНИЗМ K6KTEMI Кектем келд1 жырлаймыз Енбек куйш, ел куйш; Кумарлана тыкдаймыз, Кек орманнын булбулын. Айыптайсын сен мен!, Жырын нэз1к емес деп; Кермейсщ гулден енгеш, Кезще сагым елестеп. «Кектем Kyfli нэзж кой»,— Дейсщ, курбым,— бшемш; Кеюрегще жазып кой, Мен де ол сеэге кулемш. «Кектем келд1, гул атты, IIIыр айналды «©белек» Десем ci3re унапты; Оныныз маран не керек? Асып аскяр таулардан, Басып жасыл белдерд1, Расыр кузын аударран Kepeci3 бе ерлерда? Кажыр-кайрат тем1рдей, Тулрасы 6ip расырдай, Mauri жасар ем1рдей, Сыр-сыйпатын жасырмай, 70

Келд! олар, карсы алды Коммунизм квктем1; Ар-намысым жар салды, Солардык куйш шерткелк Олар баскан жерлерд1 ©3iM де басып еткемш; Арманым жок кез к©рд1‘ Коммунизм кектемш! 1950

БАКТЕРИЯ К0Р0Л1 Шыбын-цпркей, кург-коныз, Бит-бургелер жыйылып, Трумэн таксыр аузынан Сэз тындапты буйыгып, — О, кад!рл1 жэнджтар! Кунсызсындар демед!м, Право берд1м кол койып, Янкилерге тенед^м. Жыйнаттьгрдым, окыттым, Fалымдарга тапсырып; Будан артык болар ма, СНздерге еткен жаксылык! Тынданыздар меш енд|, Турранымда кысылып; Женелтемш майданра Самолетпен ушырып. Адам деген акымак, Жаны т э т а келедк Сорысудын орнына — KoaFa тусе береди Мен сенем1н сендерге, Курт пен коныз, бит-бурге! Парашютпен тусгртем Bip онаша тукшрге. 72

Каптап spin, кужынап, Корей, Кытай жер!нде, Кырып-жойып кайтындар, ТрумандЫ м TeriH бе! Болсын жауым тып-тыйпыл, Алда кызык, алда той! Bapi дайын сендерге: Орден, атак, аброй! Kerri ызывдап бит-бурге, Byfli, шаян, ермекни... Трумэнге сайлауда Bapi даусын бермекпп. «Басын исш б1здерге Дуниенщ бар елП Ж аса, жаса!»— дейд! олар Бактерия королН 1951

ТРУМЭНГЕ Сен немешн атымен Былгамай-ак жырымды, Бойы.чдагы атоммен KaFap ед1м жынынды... Жшркенем!з 6i3 сенщ, Гарри Трумэн атыннан, ©ншен жауыз неменщ Президент! шатылган! Жуктырдын бар KipiHfli Америка арына, Тегесщ, кеп зш щ й Ж ердщ алып шарына. Каскыр етш жедщ бе — KaHFa мунша кунырар? Корей, Кытай жершде Кай экеншн куны бар? Ж ерш даулап басканын, Коксырынды саткалы, Колумбынын ашканын Ж урсщ бе сен жапкалы? Туыпсын 6ip жарымес — Янкилардык сорына, Дуние деген доп емес, Туспес сенщ торына. Keri 6im ec заманнын Атын-затын курымай, Азрынысын адамнын Шаян кезд! сумырай. 1951

ТРУМЭН ДОСТАРЫМЕН Трумэн Хабар алдым майданная, Byfli менен шаяннан, Айткан жерге барыпты, Кьгррын апат салыпты. 1Шркш буШ ер екен, Койдым жазып орденра Соны койсам кайтед1 Эйзенхауэр орнына? Ачесон Костар ед1м оны мен, Bip сырласса мешмен; Н е бшедг екен ол Дипломатия женшен... Трумэн Кайда с е т и кемегщ, Кашып жатыр кеп елin? Маршалл HeciH менен сурай сы н , Bapi езщ нщ дегенщ. Трумэн Сабыр-сабыр, жаркыным! 1с1нбесш алкымын. 75

Маршалл Деп едщ рой: «Аштан кыр Адамзаттын артырын». Трумэн Кеп кой сенщ кемегщ, 1ске аспады дегешм. Каламын рой 6ip жасап, Болып турса кеп ел1м, Маршалл Британия аралын Аралаура барамын; Мен барранда KiciMcin Журме 6ipaK, карарым. Черчилль Таптап басып етш з, Кулдык азге,— куп дешз. Штаттардык 6ipiMi3, HoMepiMi3 кырык торыз. Трумэн Аэродромдар саламын, Аландарды дайында. MeHiR янкилер!ме Болсын нан мен майын да. Черчилль Турран yfliM орнына, Аэродром салсан да, Кулдык, таксыр, езщ 61л, Мен дайынмын кашан да. Трумэн Бшесщ рой, Kapi ку, Болмас сенде жалыгу; Жаура осал тимессш, Тула бойын барлыры у.

Черчилль Ойласаныз парык сап, Карасаныз аныктап, BipTe-6ipTe барам рой, Бурынрымнан арыктап. Трумэн Чан Кай-ши1 CyMipeflMeft и ш п , Сэл азырак шалкайшы. Кел1спед1 бауырым, Мол Кытайдан тайранын. Сонда дары тэубэ кыл, Б ар рой ani Тайванын. Ч а н К а й-ш и Кайда барам, таксыр-ау! Тайса табан Тайваннан? MaFaH орын бересщ, Кай штаттан, кай макнан? Трумэн Арам там ак 6ip масыл, Зыянык коп пайдакнан; Кэмектеспм, коп берд1м, Сый-сыбарам кайда алран? ©лш кетпей сол жерде, Неге каштын майданнан? Ч а н К а й-ш и Коммунистер соккысын, в з щ де сезген жокпысын? «Ай, бэлем-ай»— десем де, Кажып каппып, жок KymiM. C okfh тчлек т1лей1н, Келер болса ол колдан; Ит1н болып ypefliH, Шыгартпашы «ООНнан». 77

АДЕНАУЭР УСК.ЫНЫ Саудыраран cyfteri, Сексендеп кэр'| шал, Кабагын кеп туйед1, Сыдылданып сум ажал. Калтыраган колымен, Тамшылатып сыяны, Кол кояды шарттарра, Кэриямсга зиялы. Басдарран боп езшше Батые Германияны, Трумэн ушш, езi ушш, Толтыра шарап дуяды. Шарап бойра шапданда Шалкаяды сорлы шал, Аркасынан дадданра Мардаяды сорлы шал. Тес далтадан суырып — Америка мандатын, Карсы алады бугшп Макклойдын солдатын. Басдарып-ад отыр ол, Батые Германияны; Мше осындай Бонндары Канилердщ сыяры. 78

БАЛАЛАР — Б13Д1Ц БОЛАШАК Балалар — 6i3fliH болашак! Суйсшем13, суйем!з, Бул болашак тамаша-ак1 Болашакка ием1з. Кетерш ж ас сэбщй, — Кулик, бвпе, кул,— дейм1з; Кешл дария шалкыйды Балалармен гулдейм1з. Алга Kerin барамыз, Болашакты кушактап, Жыламайды баламыз, Квздеп жасы буршактап. Жыламайды баламыз, Жылатпаймыз еш уадыт, Bapi б1зде караныз; 0Mip, елен, куш, бакыт! Алтын оты умЬтщ, Ke3iMi3fliH карасы; Балапаны буркптщ Б1здщ совет баласы... Сонау Корей кепнде Ж ур айналып кара кус, Кумартады ол ел!мге, Кызу майдан кан cofuc. 79

©лген ана жанында Енбектейд1 ж ас бала, Шашак аткан шаганда Бул не деген маскара?! Трумэн, Маршалл, Макартур, Эттли, Черчилль, Д е Гольдер.. вншен жауыз тас бауыр Саби етш жегендер. Суарып канмен даланы, ©л1м екпек болады, Дуниеде барлык баланы Ж епм етпек болады. — Тарт колывды баладан! виш ен жауыз сумырай!..— Деп тур 6yriH эр адам, К.екрегше кек сыймай. Жыламайды баламыз, Жылатпаймыз еш уакыт! Bapi 61'зде караныз; 0 мip, влей, куш, бакыт!.. 1951 во

Сен KiM? Мен KiM? Ойлашы 6ip осыны, Такгалдырар, Ойландырар Кенет ойдык тосыны, Акылды бол, Тшепм сол, К у л а г и н а Kipce егер до с уш . Шыпжандама, Кылжандама Дурыстан, И м укпайды: Тук шыкпайды Урыстан; Кыныр тартып Кыйындыкка кеткенше. Дурыс болар Адал жолмен тырыскан. Осы с е т Бшем рой деп ойлаймын, Сондыктан да Акыл айтып коймаймын, ©3iH дары бшесщ рой арк!мд1 Басыкызра TycneciHUji сондай кун. 1951

(д з и ) Санатория, сэнд! тау, Кешл жаркын, кун айык. Тур тегш п бакша-бау, Алдык 6ipa3 тынайып. Kiuii акынды шымшыйды Нэн министр Нурбаев, Жыр MiHe3i эркыйлы Жещлдете жырлайык. Сокты сатат сеп'здк Оянындар тур шай 1ш! 0 зщ бастап жур 6i3Ai Мырзахадыр Нурбаич! Аска тойдык, шай imTiK, IllbiFa кеддйс ьвдкылдап. Биллиардта сайыстык, Ауыздан тутш буркылдап. Орта, бурыш, свой, дуплет, Камалаган канша журт. Мырзакен 6ip керемет Сорып жатыр, сарт та сурт. Сыйпап шашын тарайды Маруся мен Балраным, Кызык корin карайды Нэн шарларды салганын. Ш!рк!н 61зд1н Мырзекен! Eni колы гурз1 екен, Шар кул^мдеп турса екен, 82

Мырзекеи 6ip урса екен! Bip министр, уш акын, Отырды ewtf «Кинпге», Министр алды «терт катын», «Кинг» акынга тид1 де. ИВркш б1здщ Мырзекен KHHriHi тузбен урса екен! Кагылганын калтасы Уйде женгей бшсе екен. 5.Х. 1951

Б1Р БАСТЫККА Сырт KecKiHiK дэл бурынгы байдайсын Айырмак тек: сен галстук байлайсын. EniperiH, сем1ретш женщ бар. Кусасык да оны кайта шайнайсын. Бас катырып неме керек тын oflFa! Эр кашанда онайга тарт, онайга. CeMipe туе, сеокенсж журт сыртыннан. Тек жарылып кетпе 6ipaK, соны ойла.

Ж асып кайры ойлама, Тасып той тойлама, Осы екен ем ip жолы; Ж асын кырыктан асты Жастык кайрылмас-ты, Шырагым, ойла соны. Денщ де сау емес кой. Болма енд1 эуеской. Арзан той, ыржаланра. Ж.елжпе, сезге ерме, Ойланбай сене керме, ©зщнен баска жанра. 0 лен ж аз iniiH пысса, Эн шырка кеуден кыоса. ©3iHAi езщ тербе. Кердщ Foft баскаларды, Жанындай жас баланды Еркелет, мунга берме. Шырагым, 6eKi ендк Катаяр peTi келдк Каншама бос болсан да; ©3iimi 03iH ойла, Ж ел сезге кулак койма, Эрюммен дос болоан да. 15. 12.1951.

Д ар и р а KapFaM, сен уш ш, E ktim eMip жеМ1СШ, TyciHepciH ескен сок, ¥рарсын жырдык желган. 8 к е н ceHin К асы м -ды , А далдыкка бас урды, Тусжбед1 кей пенде — Экек сырын жасырды. 1951

. Жжггтщ кердж, «жуйрж, шабанын да», Япырай, 6ip шаба алмай каламын ба, Успмнен койды-ау туспей кара пальто Кек берж, кок жаранын заманында. 1951 87

ПАРТИЯНЫН ЖАБЫК, ЖЫИНАЛЫСЫНДА 1951 ЖЫЛДЫД ДЕКАБР1НДЕ OKbUlFAH ©ЛЕН Коп жылдар болдык, ж!Нт сыландаган, Шаршы топ талкысында сыналмаран, ©м!рде еркш сиггеп журе бердж, Kyfii мол (кещлменен шыраняаодн, Каншама зешнщмш десен д аfh, Кеп жэйт болады екен yFa алмаган; 0 зще 03iH сыншы бола алмасан. Не керек кыялынды кур алдаран, Ж ат керер жайдары ашык бул свз!ид11 У ншп кеюperiмен сыр алмаган. Эй Касым, бар ма жонщ адасарлык! Кушщ бар, румырын бар, коп жасарлык, Болды yfiip кайдан рана бул нашарлык? Арын мен жанын ерюн сырласарлык. Сен кеше жалбыр тонды жетш едщ, Сонда сен тф ш ш ктен не т1лед(н? Атак мен зкен сенщ жете алмаган Арманга бул кезде сен жетш едщ . 0 зщ де тусшгендей болып едщ, ©Mipai отты козбен шолып едщ, Балкытып KOKiperiHHiH KepiriMeH, Сомдап 6ip сез асылын -сорып едщ. «Сонау кез мурша болмай ойлануга, Шыккалы жатыр ед1м кой 6aFyFa! Ленин адей! кеп аулымызга, Ап Kerri коплен 6ipre M«Hi OKyFa,

— Эке, деп карай берд1м Ленинге мен, Сонынан KerriM ерin — д е п с т тура,— Бар ма екен сол сезшде, Касым акын, Деп булн тура кеп тур ойланура. Бармын мен койван жерде, айткан сертте, Айныр деп акын журек тук селт етпе! Keftfiip кез каталасып кеткен болсам, Ей, курбым, кудер узin, баска теппе, Ж ан емес тэн ауырып журген кезде Шырарым шыр айналып та стал кетпе. «Гепато— холецистит» кажытса да, Кеудемде, журепммен бар вой екпе. Азырак, калган болсам, кешеу1лдеп, Б1ржола каллы Fofi деп, Meni секпе! — Ей, Касым, каталастын не себептен? Кетпейд1 осы кайгын кокiрентен, Blip жактан жаткандайсын кыйратып сен, Ж айкалган erimnni 03in еккен. Япырмай, акын Касым, бул калайша? Кеттщ бе ката басып, уРа алмайша, Кул1мдеп турмаушымен шыккан кундей, Толыксып турмаушымен толган айша? Ер ж1ггг не болады серттен тайса, Калар ма ку шеп болып жасыл майоа? Жаныннын жазын, кысын KiM б1лед1, Кок кумбез KOKiperin ашылмайша. — Ей, курбым, бул созще кулак астым, Туйерм!н тек кеудемде, жыламаспын, Шайкалып кетем!н мен ойлаганда, Азырак жарылармын, куламаспын. 0 м1рде эл1 талай жырлармын мен, Bipeyre унап, 6ipeyre унамаспын. 0 з1м болып айтармын ез ce3iMfli, Ж амау-ж аскау жыйнап мен курамаспын. Журттын сурлеу жолымен жургешм жок, Нар тэуекел, омбылап, тура бастым. 0 нер табу, ер табу максатымен Адассам да мен адал жолда адастым.

— Ей, Касым, адасура хакын бар ма? Адасу закон ба екен акындарра? Ж ана баскан жолыннан адасасын. Мухтар, Сэбит, Еабиттей атын бар ма? 0 з1нд1 езiH ойла, ей шырагым, Сенбесш кеудендег-i шам-шырарын, Жуйржтер бэйгесше боска Tycin, Сен неге шабанынды камшыладын. Кез емес дария кешл тартылрандай, Не болты ©лен ш;ркш саркылрандай, Кирыктын дэл кыркасында турмын Ka3ip, Байкаймын алдым кандай, артым кандай. Азырак, куррыр ауру кажытса да, Эл1 де журег1м ба,р шарк уррандай: Риза е т т ата-анамдай мен ел1мд1 ©Mipre берем кетin fiepepiNwi, KeceMiM — Компартиям, улы Отаным, Ал кабыл бойымда бар еиер|'мдк

ВОЛГА МЕН ДОН О бастан-ак косылгысы келгендей, Bi'p-6ipine eHKeftinTi Волга-Дон, Bip нас даидыр eKi досты белгендей, Арасына орнай капты куба жон. Коп ынтыплп косыла алмай шаршапты, BipiH Каспий. 6ipiH Азов карсы апты. Терек 6ip куй ecin eKi озеннен, Арна толы арман акты жосылып, Соны жырлап келе жатты ежелден, ¥лы орыстык сан урпагы косылып; Коп жырланды Волга жэйл1, Дон жэйлк Жатты уласып мол арманга, мол кангы. Кооамын деп Волга мен Дон арасын, Шыкты талай ежет улы орыстык, Мешеу заман Kepcerri оз шамасын, Бетгае тГк карай алмай зор icTiR. Волга мен Дон арасында куарган Куба жонда калды ынырсып бул арман. Даккы жыр боп Волгада да, Днепрде Талай жаудык талкандаган камалын, Kyflipeiri ауыр колмен Петр де, Корд1 казып Волга мен Дон каналын, Куйындай боп буркыраган шолдеп, 0rri-KeTTi еш болып сол eK6eri. Ж ака дуиие кушндей боп — мандайы, Шыкты Ленин Россиянын торше, 91

TyFaH жердщ кыйыры мен шалгайы KepiHfli оран ойпаты да, ©pi де. Шакырып ап cepiKTepiH жанына, Кеп сырласты халыктардын барына. Сонау куннен бупнпш керд1 олар, Койды жаеап коммунизм жоспарын,' Kepfli Ленин бугшп алып адамдар, Волга мен Дон exi арасын косканын, Оран кешл мшдеттер1 жуктеген. Оран кешл партиясы «куп» деген. Еш камал жок большевиктер алмайтын, Партия айтты, «дурыс!» дедin 6apiMi3, Bi3re кенбес кандай TwciM, кандай тын Куш сынасып «epefiiKmi кэнi 613! — Деп козгалды енбек cyftrim халыктар, Техникамыз туып берд1 алыптар. Бул табират HeciHe кез келмей, Тарылыкпен такаббарсып KerinTi, Сол себепт1 жатып апты езгермей, Талай расыр керген тустей ©Tim-i, Тур орныннан тураламай табират, Ж©н|'ке кел, олай жатпа, булай жат. Талай Расыр косыла алмай Волга-Дон, Арна толы арман болып жатты арып, Кас дардырдай касарыскан шелейт жок вз!«1к ж ат кылырына мактанып,— Ешкшн1н де елемеген буйрырын, KepciH енд1 партиянык кыймылын. Партия айтты болды сез кыска, Партияша жапыра б\\л жауынды, Шыкты ерлер согыска емес, ырыска, Tin кетер1п лактыррандай тауыкды. Келе жатыр экскаватор, бульдозер, Катере алмай кайыскандай мулде жер. Экскаватор салды келш азудьг, Ашыккандай асап-асап алды 6ip, Тау орнында орлар калды казулы, 92

Как. айрылып калын кыртыс калды кыр, Шымырлаган болар жердщ куйкасы, Шыккан кезде жоннын уйпа-туйпасы. Куанган журт тартты ырыс езегш, Канал бойын бау-бакшамен кэмкерш, Косты акыры eni жойкын езенш, Партияша тастады 6ip TeHKepin. Bi3 корсеткен жешм1збен aFypa, Квнер енд1 ак Ж айык пен Аму да. EKi езеннщ толкындары алкына, Кушактасты мвлд1р жастар кетп ыршып, Келе жатты салкын сулар саркырап, Куад дала eciMfliri тыпыршып. Орнады «ол орындалган армандай, «Уп» дед1 шел сусыны 6ip кангандай, Каспий, Балтык, Кара тешз, А к теюз, Bip табысты Волга мен Дон бойында, KenTi кврген бурыл сакал карт теюз, Ж ас теш здщ акылды icin мойында, ¥лы Ленин атындагы каналда, Заманьшнын пароходы жузд1 алда. 1952

КОММУНИСТ Ж |п т ол, жаксылывда жаны куштар, Бойында буркыракан таскын куш бар, Ойында букш дуние сэулелер1, Коз нурын алдай алмас кубылыстар, ©мйрдщ сан xcerxicis сырын андап, Салмактап, зердесшде туйш устар, Алрыр ой, алкан б ш м сщш' бойка, Болаттай шыныктыркан жыйылыстар. Бишейд1 алдау-арбау декешдш, ¥кынар айта калсан не жешнд1, Алдына акыл-комек сурай барсан, Табарсын 6ip езшен кереквдь Кеуденд1 жаркыратып нурлы ундер, Байкайды саязывды, тереюндк Экендей, бауырындай куанады, Корее екер жарк еткен 6ip OHepinni. Жакыну дегешшз жанына жат. Адамнын усактауы емес пе уят? Коркады юмнен, неден куыстанып, 0 з ойы, ез бойына ол мухият. Ешуакыт саспайды да, таспайды да, Табады кыйындыкты жешп ракат, Жетед1 «e3i анык женерше, Бойында жаты|р куат мын киловатт.

Бакытын ойламайды К¥Р басынын, Дейд1 ылрый: «Мен халыктын баласымын». Kepefli 03 уйшдей байтак елд!, Демейдк «Анасы Kin, мынасы юм?» Bapi де ез бауыры, ез жолдасы, Эркшге-ак. нурын тегер санасынын. Тузетер мили керш iHiciHiH, Акылын тывдар ecTi арасыныц. Алдында «эмпириокритицизм», Кергемш нур толкыран ойлы жузш... 031 окып, езгеш де окытады, ХОпттщ унатпайды б!лiMci3iH, Болар ма еш арманы, етсе басып 0 м1рде партиянын, баскан i3iH, Тындайды кунд1з-туш соныц унш, Алыска Tirin ойлы акыл кезш. Ойлайды ол: отанымныц улымын»,— дед, Сондыктан аркалайды улы мшдет, Серт берген депутат боп сайланарда: «Халыктыц алдында мен кулымын»,— деп. Окушым, осы Ж1пт кез алдында Бар жаркын дидарымен тур кул1мдеп, 03iK де, мен айтпай-ак, таныйсын рой, Сондыктан сураймысын «муны юм» деп. «Шын коммунист» дейтурын ездерщсщ, Ол неге жаксылыктан езгер1'лсш. Сайладык делегат кып съезге де, Б13 yuiiH дэл осыран сез 6ер1лсш! 1952

flAPHFAFA ХАТ Куралай K03i мелд!'реп, Кеюл шашы желб!реп, «Папа» лап кеп эрдайым, Суйд!ретш маадайын. Козым мен1н, кулыным, 9pi кызым, эр! улым, Кусым менщ кулшынган, Гул|‘м менщ кулпырран. Кызыгына уй толран, KeKiperiMe «уй болран, Жалыктырмас жэрменкем, Ж айдары жаз, ак еркем. Кеп туа'рген ой маран, Алтын оттай ойнаран, Куанышым арнасы — ©MipiMHiH жалрасы. Караз алып тартпадан Жазыпты рой хат маран, «Папа, сеш сарындым...»— Деп жазыпты дарындым. Толран жоксын алтыра, Сенщ гульни хатына, Караймын да мэз болам, Ж аз осылай, ж аз балам! Кырым, 1952

JKAKAHFA Ж ана келдщ елуге, Правок жок. елуге. Асыгуга болмайды Ci3 бен 61зд1 кемуге. Кара он мен солына, Туспей казган орына. Ж аса душпан сорына, ■Плектеспш сонына. Кырым, 1952

Япырай! Тудым неге ойшыл болып? Кеудем толып барады, кеудем толып. Тупм калмай жарылып аспанга ушып, Неге гана атпаймын фонтан болып?! 26.111. 1952

Кещлдщ кш-п жатыр ыкыласта, Ашык кабак, сусын мен адал асга; Эрюм калай ойлайды, 631 бшсш, Соны 6ipey ойлатты-ау бiздiн. баска-

Ерюндеп-ак, келесш Олек плркш, «уй ипркш! Мен! K03Faft 6epeciH Дуркш, дуркш, эр дуркш. Поэзия — асыл жар, Тек езше тен болсам; Менде кандай арман бар, Mauri 6ipre сен болсан! 19.111. 1952

Кайырлы болсын, кутты болсын, ToiiFa «tofu3» сойыпсыз, Кайырлы болсын, кутты болсын Ж>КШ!ЛД1КТ1 койыпсыз. Кайырлы болсын тойыныз, BipaK шындап койыцыз. 1953