Касым Аманжолов

Б а р о н е с с а (креслога к#лайды) Адамдыктан журдай болган екеназ. Арбенин Каталастым, KemipiM, гафу етераз, Слздер жэй тек курмет тутып нетеаз... (Кетпек болады.) t> а р о н е с с а А л, мен ещц жынданам. Токтанызшы жалынам... KeTin барад тыцдамай, ©лд]'м, олем ойбай-ай... Арбенин Д урыс-ак: Таргынбацыз осы беттен. Teri 6ip данк-дэреже конбас па екен... Корыкпапыз ен;и менен, хош болыкыз... Bipaic т а тэщмм еши екеум1зд1 Кездеспре кермесш... Барымды ci3, Барымды ci3 курттыныз... Енд1 озд 1 — Мен де андып багармын. Кайда болсан,— О нда бол, калмаспын 6ip кыр соныннан. А л, егер кез боп калсам мен сешмен... Ш атак онда! К аз1р-ак елт1рер ем... Д ол сакан сый курмет кой o.niM деген. О л сыйды баска жанра сактап ед1м... Кайырымды адаммын, керд!н!з бе... Ж анывды жаИаннамга кактар ед1м... Сыйладым жер жумагын енд1 азге... (Keredi.) ТвРТШШI K6PII1IC Баронесса жалрыз. Б а р о н е с с а (Арбениншц артынан) Тиндац,ызшы — жалынам... О л 6ip жала... Ж арыцныц жэзыры ж ок— Тек мен рана... 468

Тыцдамайд, KeTin калды... Н е Итермш мен! Ашынран кез... Белил!... Кайтсём де мен ©MipiH сактап калам... басымды нем, Ж алынам, жалбарынам, юнпрейем. ©3iMfli-e3iM эшкерелейм!н: Алдаган да, кылмысты д а менм!н дейм!н. Оянды ол... Келе жатыр... Бар азапка бел1мд1 будым акыр! БЕС1НШ1 KQPIHIC Баронесса мен князь. К н я з ь (баск;а беямеден) Эй, Иван! Юмдер анда... дабырларан? Неткен журт! ¥йктатпады-ау, жарты сарат! ( Князь келедi.) М эссаган! М ынауы ю м, сылкымданран! Сулуым! Ш ат боп турмын, мен кабарат! (Танып, ыршып туcedi.) А х! Баронесса! Ж ок... М умкш емес. Баронесса Неге ыршып тусп'щз? (Баяу дауыспен) Неге танданасыз? К н я з ь (сасып) Эрине, куанам Foft... Эйтсе де- мен Д эл мундай бакытты еш куткен жок ем. 469

r - Баронесса Егер куткен болсаныз — Онда TinTi epci екен. Князь Не ойлап тур ем? О , егер? Бйпген болсам, онда мен... Баронесса Бш мепщ з кеп ед1, т ук бьпмепш акыры. Князь 0 з кшамды оп-онай-ак шаярмын. Нендей ж аза берсен1з де даярмын. Ke3ci3, мылкау болтан екем, кылмыс-ау! Бул кунгеше бкпмей KenniH... Япырау, Мен эл1 де свз таба алмай турмын-ау! (Б арон ессан ы цолы нан устайды ) 1Шркш а з д щ колыныз... Муз! Кашынкы гой ен.1Н1з! C i3 эл i де нанбаймысыз, Жетпед1 ме кезМ з? Баронесса Каталаспа! Мен махаббат \"Плел келген жан емен. Cyfieciit бе, суймейсщ бе — Сурамаймын жоне мен. Бойга cinreH ар-уяттан Аттап келген жайым бар. ©йткеш ез мойныма ар ткан — Карызым бар, свз aHFap. ©ткен eMipiM — Kerri ол 6Tin... екшбен. Енд1 алдымда баска eMip тур купп, Ж ауы зды кка себеп болтан екем мен. Адыра калсын кауым-жауым, той-тобыр! ©ткендеи бар кшамды аркалап 470

Келш турмын: енд! соны жумакпын. 0з1мд1 ез1м таза сактай алмасам, Баска жаннык eMipiH сактап калмакпын. Князь Бул не деген сезМ з? Баронесса Бегемешз Meni с!з! Оеы свздерд1 айтуым Маран окай тускен жок— KaciperiMe шарпуын Tain келд1 кесел боп... BipaK оны бшмейшз. Сонда д а мен сеж ешй Коррап калрым келедь.. Неге? Не уш ш ? Бишеймш... Осынша курбандыгымды А ктап едщ демеймш... Ci3 мсш суймед1'шз. TinTi тусшбедщ^з... Тусшсешз — бэлюм мен Кайтсешз де суй деген Болмас ед1м, куп бьпем... BipaK тында, жаркыным... Мэл1'м боллы бар сырын, Калай б 1лд1м, оны ci3 Сурамай-ак коярсыз... Каталасып, кеше ci3 Арбениншн жарына Bip хат жаз^ан екена'з... Алып кашпа сум осек Сол эйел ciifli суйед деп Ж ур екен журтка кунжлдеп. Ж алган, жалган, иланба! Иманра ксл... иманра. Жэлрыз niKip осы бip... Ty6iMi3re жетедП Жаралай мерт етедП А л, ол эйел ешнэрсе Б 1лмейд1 де... Kyfleyi... 471

Хатыкды алып дэл кеше Окып койды, бьледь.. Махаббаттын жолында Кек ал>та келгепде Д озак соныи колында, О а н , cipa, кез келме... Келш Kerri ол мунда... Мерт кылады ci3fli ол... Ж ауы здыкка теселген... С акта, тэц1р, ал сак бол! ©юшш кой ж ас ©лген. Князь Бос шошып тур екешлз ci3 манадан!.. Арбенин KeiiTi кор in ескен адам. Акылды тентек ол 6ip. Маган аян — Оны ерДп экете алмас есек-аян. Акыры еш максатсыз, еш муктажсыз, Магнасыз кулю жасап, ылажсыздан, -- Сокын канмен жуатын жан ол емес. Егер шын кэрге кетсе,— ештеке етпес: Лепаждыц п и с т о л е т 6ip сынармыз, Дэл отыз eni кадам жер сурармыз. Д эл мына т ен д ер iMfli, оллаЬи мен, Ж ауы мнан кашкан уш!н алган емен. Баронесса Егер Ыздщ OMipini3 © зш зден repi, cipa, Баска ж аига мактан болса... Баска жаннын тагдырына Уштасып ол ж аткан болса... Егер с1зд1 мерт етсе ол!.. Мерт етсе ол. TanipiM, жак бол! Онда менщ жазыгым мол... Князь С1зд1ц бе? Баронесса Аянызшы. —

Князь (ойланы п) Мен онымен шайкасура М ш дегпмш , борыштымын; Алдында онык тупа-тура Кшалы екем, — нагыз шыным. Мен екенмш жанын жеген: BipaK оны бшген ж ок ем. Акталура амал кайда? Баронесса Бар 6ip айла. Князь ©Tipii< айту? Сол ма айлан? Б аска 6ipin тапшы маран, Сактаймын деп OMipiMAi Мен OTipiK эсте айта алман, Ka3ip барам. Баронесса Bip минутке!., барманызшы, И лек етем тынданызшы. (К нязьды щолынан устайды ) Bapini3 де бос эуремен Алдангансыз!.. Сол тундег1 — С ол 6ip маска... ( Столга суйене w л ай ды ) Мен ед1м, мен!.. Князь Калайша ci3? Уа тардыр! (Т ы м -т ы ры с.) Элг1, Шприх!.. Не деп ед1 ол... Бар кшалы сол екен, сол... 473

Б а р о н е с с а (ecin жыйып, шегШп) Bip минугпк адаскандык Болды ол 6ip, енд! биийм; Неткен сонша акымактык. Енд1 бидом, еши еющйм! ©TTi Kerri ол: еши 6yriH — ¥мытыцыз бэрш де Ыз... Кайтарыныз бигезшш... Айтсам бэрш TyciHepci3: Bip тагдырдын OMipiMeH Оны тауып алып ем мен. Ж анга айтпаска серт берЫз, Калсын сыр боп 6ip купыя: М аган TOHipiM болсын судья. Ci3fli е з ьа к Keiuipe салар... Меш Kemipy, cipa, а з д щ Еркпизде емес uibiFap. А л. мен KerriM. EHai eneyMi3 — Будан былай кершпесшз. ( K e r in б а р а ж атып к н я зь д ы ц кушаку жайып к ел е жатк,анын Kepin ) Еши маган шеспешз! ( Keredi.) АЛТЫНШЫ к в н ш с Князь жалгыз. К н я з ь (узак, ойдан соц) TinTi не деп ойларымды б!лмейм!н, Ж анагынын 6opiiieH тек укканым: Ж ас баладай анкыйдым да с 1лейд1м, Болар idiH еш кыйырына шыкпадым, Bip бакыттан кур калмаса Hri ёд!м. ( СтоЛга ж ак ,ы н д а б д ы .) Мосса Fan керек болса: хат... К1мнсн дейш? 474

Арбениннен... Окып Kopeftin!.. «Суйшмд1 князь!.. Б уп н Н... днсше кел. Кешке: онда кеп болады... Суйтш б!з уакытты К ен1лд1 етю зетж боламыз... Мен ceni ояткым келмедь эйткенде бук1л кеш бойы калрып оты- ратын едщ. Хош. — Кутем, келмей калма; сен1н адал досын. Е вген и й А р бен и н ». Япырай, мынадары юлтифанды — К еруге ерекше кез керек екен! Д уэльге шакырардын дэл алдында К онакка шакырранды юм еспген! Н. белмес! Б1Р1НШ1 КЭР1Н1С Казарин, уб иеа, Арбенин обынга отырады. Казарин Сонымен, сен шынымен-ак, Кауым мактан етш журген Кубылмалы мшездерден Б 1ржолата болдын ба аулак, CyiiTin енд1 аярыады Бурынры ecKi i3ine сап, Бастадын рой баягынды! Ж аксы ниет... Тегшде сен Нарыз акын болмаса-ип ен, TinTi онын ycTiHe Данышпансын, мен бысем. Тар Fofl саган уй iiuimn шенберк K siii, курбым, колынды алып кел 6epi, Сен 6i3fliKi екенещ. Арбенин Ci3Aii<iMiH! Квленкеа калган ж ок еткен куншн. Казарин Кудай акын, акылды адам бул кунде Д эл осылай карайды гой заттарра. 476

Э дептш к бураумен тен буларра. Бул сез1ме ортаксык рой, эрине. Уй Heci А л, князьды акырын шымшу керек. Казарин Рас... Рас... (взш е взi) Кызык болар бул кыррын. Уй иес! Керерлш . — К ел ж келдП.. (Ш у есп ледЦ Арбенин Б ул сол болды. Казарин Колын, cipa, калтырай ма, калай?.. Арбенин Ештене етпес! Тосыркаран Foft, жэй. (Князь Kipedi.) ЕК1НШ1 K.6PIH1C Бурынгылар мен князь. У й neci А х, князь! Бэрекелд1, кылышын сал, Сураймын, шен-менс1з-ак, отыра кал.. Керемет кыррын болып жатыр, курбым. 478

Князь А! Онда сырттан карап мен д е отырдым. Арбенин Тунеупден 6epi с!з Эл1 коркады екеназ? Князь Ж ога, Ыз барда неден коркамын мен. (взше &3i). Ж огарры кауым тэрт1б1н сактап, Эйел!н бузам, куйеуш мактап, — ¥тылсам мейл! GyriHri карттан... ¥тсам-ау нпркш сона бхр жактан. (О т рады .) Арбенин Мен бугш а з д ш н д е болып ед1'м. — Князь Хатынызды ок,ып ед1м, И л алрышпын, кврд1щз бе. Арбенин ©3i саскан, Keflni кашкан, 6ip пенде Кез болганы с!здщ босарацызда. Князь Ал, ci3 таныдыиыз ба? А р б е н и н (култ) Таныдым бьчем! Князь, а з Айналдыррыш екеназ. ¥ктым бэрш кумансыз. 477

К н я з ь (езше e3i) К уп бьпемш, ту к п де бул сезген жок. (Шеттеп цы лы ш ы н а л ы п к,ояды .) Арбенин 0йел1мшн к е н ш , cipa, а з д е боп, Ж урмегей деп т 1лер ед!м... К н я з ь (сасцалацт ап) Не себеп? Арбенин Ж эй, эншешн... Рашык ж тпт кашан да Баскаларды ц ж арын айналдырранда — Куйеулер1 кайырымды болса деп Tuieym i ед1, — ол хасиет менде жок. (Эз'ше вз1) Мшеки бул TinTi н тн'рж кен де жок... О , мен сенщ бул тогп тыныштырынды Бузармын у тамызып, есер жынды. Эттен егер жанынды устап колра Картара сала б 1лсен... онда-онда Карсыца кояр е:им мен жанымды. (О йнай 6epcdi, А рбенин улеспред1.) Казарин Е л у тенге. Князь Койдым мен де. Арбенин М ен сендерге 6ip анекдот айтайын, ¥нар ма екен байкайын. 478

Мен оны ecTin ед1м ж ас шарымда, Содан 6epi сакталып жур жадымда; Болран екен 6ip барин... Сен уттыи foh, Казарин. Уйленген адам екен, я, уйленген... Ол e3i эйелше эте сенген... Сондыктан мэз болран д а калрый берген, С|'з князь мухият тыцдайды екеназ... Байкакыз, утылманыз бекерге ci3... Kyfieyi 6ip ленде екен кайырымды, Тыныштыкпен, кун артынан куып к уш и — Ж эй басып келе жаткан анкау жанра Тал болты 6ip кез таныс бул жалганда. Ары бар, намысы бар адам foA дел, О л оран кундерде кун 6ip зор кызмет Етш тк KopceTinTi оЬэм курмет. Ал, ешп сонын арты немен тынран? Бишенмш кандай тардыр карындырран; — Жанары алрыс айтар досы 6ip кун, — Тым адал карыздар жан екен нпркш, Ананын эпе.'ин кеп айналдырран. Князь Kyfieyi не icTenii екен? А р б е н и н ( еспмеген болып) Князь ci3 мулде — Умыттыкыз ойынды... Еш карамай Баса сштеп отырсыз... (Князьга задала к,арап) Kyfleyi не IcTenTi дейс1з бе С13?.. калай-калай? Байланып сэл норсеге, шапалакты — Ананын жарына 6ip жанып апты... Князь, ci3 кайтер ещз ондай халде? Князь Эрине, суйтем мен де. Ал, не, Соцынан атысып па? 479

Арбенин Жок. Казарин Шабысып па? Арбенин Ж ок, жок,. Казарин Сейтш татуласын па? Арбенин (ы залы кулммен) О, жок! Князь Не icTenri ол сонымен? Арбенин Кетшт! ез жешмен, Ж аксы лап ол кек алыпты, Ш апалык жеп бул калыпты. К н я з ь (куледг) Мунысы TinTi заика да, Тэртшке де кайшы екен. Арбенин ©шпенджтщ яки кекпц Зандары мен тэр-пбш Кай указда керсеткен? (О й н ай 6 ep ed i. Тым-тырыс.) Алды... алды... (Турегеле )

Токтаныз, Ауыстырып алдыкыз, Мына картпен сокпаныз. Князь Мен бе! Токта, тывданыз... Арбенин B irri ойын... Болмас ойыц. Ci3 нарыз (ал щ н а дем алып) Алдамшысыз, кара бет! Князь Мен бе? Мен? Арбенин ¥ятсыз, арсыз, сум ниет, Малруннын, кеб1н, тусшсен, Осы арада кидщ сен! EHAirapi сежмен, Кездесуге ел жиркенер. (Картоны князьды ц б еп н е согады . К нязь ац-тац, н е ic rep in д е б м м е й д й ) (Арбенин даусын бзсец депп ) Есеб1м1з туп-тугел. Казарин Не болды саран? М эссаган! (Уй иесш е) А н а у нарыз ж аксы кезде жынданды, Куйш-шсш ертенумен бул калды, — EKi ж уз мык уткызрандай жайы бар, Сэт! туссе онын д а бе-ri кайырылар.

К н я з ь (ест жыя умтылып) Тез сонымнан, ж ур сонымнан, сонымнан, Бул корлыкты канмен ж уам... кек алам|’ Арбенин А ты су ма? О зб ен бе? Адасасыз бул женде. Князь Коркак сорлы1 (Анаган умтьшысы келр-di.) А р б е н и н (к,атал) Мейл1! 6ipaK — Кол KeTepin, байка, шырак, — Кеткешн1з дурыс болар! — Коркакпын мен. BipaK ci3 бе Коркак жанды коркыта алар?! Князь О, мен Ызд1 кырылыстырмай коймаспын! Кылырынды барша журтка жаярмын. Мен в м ести , сенс1н малгун, сумырай сум Арбенин Оныца мен даярмын. К н я з ь (жацындап) Айтармын мен эйелщмен Е м ортада не болганын, — Сактаныкыз!.. Умытпацыз, Бш езж калай жоралранын... Арбенин Сол ушш мен Жазанызды берд1м бЫем.

К н я з-ь Жынданып барам... Кайда тур ем? Барша кауым — менщ жауым ©лпрем ceHi, елт1рем! Арбенин Эрине, буран а з д щ ерм щ з бар,— Тездеп меш влтсрмесек TinTi уят! ©йтпейшше етпей жатып 6ip сарат. Е р л т ш з калжырап суып калар. Князь Абыройым кайда, абыройым!.. С 1з алдыныз, кайтарыныз! Кайтарыныз, бас урайын, Аярына жырылайын. Слзде eui6ip хасиет жок, Адамбысыз, сайтанбысыз! Арбенин BuiepiM менщ — тек ойын! К н я з ь (к,улап, б е п н ж ауы п ) Абыройым менщ, абыройым!.. Арбенин Я, ewii кайта оралмас абырой деген. И г ш к сумдырынды белш келген Богет1н кыйратылды; енд1 сенен \"Жорарры кауым т еп е сырт айналып, Ж шркенш безерше кэмьп сенем. Ж олына журттан безген сорлылардын ByriHHeH бастап сен де тустщ анык, — Канды ж ас тэги дэмш татар болдык. Бакыты жакын-жора адамдардыц Ж анынды ортеп, кур быксып ж атар болдык; Жалрыз ой кушиз-туш мыйынды жеп,

Сулулы к эм махаббат сез1мдер1 Бы ш рмей еш ш-елш, азып-жудеп, — Сорларсыц. Ешюм де оз онерiмен Бере алмас бакыт тауы п eiifli caFan. Жапырактай достарын жамыраран IIIipireH бутактан тез калар тусш . ©3iiu i штен-тыстан уят кысып, Кылмысыц, не сумдырын еске rycin, А лкалы топ алдында бетщ басып, ©терсщ кылмысынмен ж ауыз пасык! Хош ендь.. ( K e r in б а р а о/сатып) ¥зак жаса, — тшегешм. (K eredi.) III-ПЕРДЕ Bi pirnui сахн а БАЛ Б1Р1НШ1 K6PIHIC Хозяйка Мен баронессаны KyTin отырмын: Келер ме екен ол мунда? — Тек Ыз ушш окшем foh шынында. 1- ко н а к Свзниз б ip ж ум бак екен. 2- к о н а к Куткенпиз баронесса Штраль ма? О л ж урш кеткен!..

Кв п ш i л i к Кайда? Неге? Кеткел1 кеп болды ма? 2-к о н а к Деревняра, бугш ете ертемен. Дама TonipiM-ай!.. Н е себеппен Kerri екен? 0 з ерк1мен кеткен болса жарады. 2- к о н а к Фантазия! — Роман! Иланбаныз ci3 оран. (Т а р а с а д ы . Е р л е р д щ ettiHUii тобы) 3- к о н а к Естдоадздер ме, хикаятты: Князь Звездич утылып капты 4- кон а к Олай емес, утыпты ол десед1, Bip арамдык ж асау керек ece6i, — Сол себетч Шапалак желть 5-к о н а к Атысып па? 4-к о н а к Ж ок, атыскысы келмепть 3-кона к Ол е з Ы ц сорлылырын — Осы арада корсета... 485

г 5- к о н а к Бугшнен бастап онымен Таныстыкты денарам. 6- к о н а к Безд1м енд| мен де онан. Бул кы.пыры маскара! 4-к о н а н О л мунда келер ме екен? 3- к о н а к Келу кайда? Бет1 ж ок кой, окай ма? 4- к о н а к М асса ран! Келд1 досын ансаган! (К н я зь к еяед/. ОFan ж эй г ан а тагзым ericed i.) (5 -6 к;он(щтан б а с ^ а л а р к е п п ц а л а д ы . С оцы н ан о л а р д а кетедi. Н и на д и в а н г а от ырады .) Князь Енд1 6i3 екеум13 О наш а екенШз: Осындай oip ж аедай — Ж уР едКау табылмай. (Huhofo ) MeHin ci3re 6ip-eKi ауыз соз1м бар. Ылтифатпен тындасаныз жен болар. Нина Ж ен болар? Туеш. 486

Ки«i Ь «aiHiaain бакытыныз уш1и Нина Тангаларлык нэрсе екен. Князь Рас. бул тангаларлык, вйткен1 cis Дол мен!к куруыма себепкераз... DipaK мен С13Л1 аяймын: болдым канын. С1эдi влтфмск боп журген сол 6ip колдап взIм де келт турмын жараланып. Тукке турмас кек ушш ауре батман. — Б1рак cis свз тынданыз. сакганыныэ. Ер1к1э жауыз, жансыз. имансыз 6ip, Bip поле басынызта темтелi тур. Осы ед1, одеrti кем айтпагымыэ, МэнгЫк хош боларсыз. Жауыз ненде Ошкере болмай кап тур; жане мен да Оны Ka.iip жазалай алмак емен, — Bipaic 6ip келер кез1 — куте турам MiHe, 6i.ie3iriHi3. колымнан берем. Бул TiiiTi кажет емес енд! маган (Арбенин бу.шрга а.шстан к,арап турады ) Нина Князь, cia адасыпсыз акылыныздан. вкпе аЛтсам енд! С1зге, — базар свкет Князь Хош болыкыз 61ржола, алдыныздан втпм, 6iTTi; болсын бул ен сонгы рет Нина Кайла бара жатырсыэ, Сонша Tiirri алые па. Teri ушпассыз Марека?

К н я з ь ( кетт б а р а жатып) Сэл жакындау, — Кавказга. Х о зя й к а (бащ аларга) Конактар кел|'п болды. Енд1 келер Ешюм жок. Т арлау coFap бул белмеде. Мырзалар, конак уйге журщ|'здер! Мадам, ci3 де журпиз журтпен 6ipre. (K eredi.) ЕКГНШГ К вР /HIC А р б е н и н (ж алгы э, взш е 63i) Мен, мен кудп(тенд1м бе? Кеткен тарап... Ж ур т мыскылы жан-жактан меш туйреп... К улед 1 олар, мынау 6ip сорлы екен деп... К еп тырыстым 0м1рде, кайда 6ipaK О дан шыккан жем1а'м? Шынтуайтта Bip топ ж уртты 6ip вз1м сезбен матап, Дарра асып коятурын кушм кайда? Оны курткан ею эйел! Сонын 6ipi... О, мен оны суйемш... Суйемщ рой... Э ттек алдап K e rri ол, бьпемш рой. Ж ок, мен оны баскара кыйман Tipi... Ю'мдер 6i3 fli соттамак? ©3iM бармын! ©з ражабый сотымды 03iM курып, Уюм1'н д е ©3iM-aK шырарармын! Мен1‘н ж азам кеудемде жатсын тынып. (Ж урегш tcepceredi.) ©леший ол. Онымен ешй 6ipre Т ур а алатын емеспш бул ем1рде... Белек турып болмас па? ( Ш о ш ы т н д а й , о й тоцтатып) Болды — 6irri. ©лсш! Cipa, 0 3iMHiH катал, ерюн flacTypiMfli бузалман, бузбан Tinri! Онын жастай мерт болып, тез солмагы, Мендей ж ауыз пендеге ж ар болмары,

Ж эне баска 6ipeyre ден коймагы — Ж асараннык жазмышы болар, бэлшм... Бул JKepi мэл!м рой!... Ол будан кейш — Кайтш те eMip сурер!.. Мен не дейш... Кержбес, кермей коймас T3HipiM едщ! Алшы оны, алшы, — деймш, бар тш епм. 0з1мнен аманат кып тапсырамын, Мен саган: кепйре rep, ая жанын, 0 з1м T9npi eMecniH. Сондыктан мен Kemipy деген!цд! eiu6ip бГлмен! (М узыка ecri/iedi.) ( А р бен и н е р Ы л щ а р с ы л ы ж у р т , к1лт то^тайды.) Он жыл бурын осыдан, еш тайсалмай Бузыктык думанына енд1М талай. Bip TyHi бар акшамнан болдым журдай, — Алтыннын кадырын б ш п едщ сонда. BipaK eMip кадырын бьлмеп ед1м. Iummi ыза кернеп долданганда К егл и , алдым у сатып, 1шем, дед1м, — Сейтш ойын столына кайтып келд1м, — К ан кайнап, кеюрепмд!' ерт кып ед1, Bip колымда стакан лимонад бар, Bip колымда карианын TepTTiri едк.. Cohfh 6ip сом калтамда жатты KyTin: Уды жутып ж 1бере жаздаппын мен, Кауыптен алды-ау суйреп бакыт деген! Сыпырып шыга келд1м, ап-сэтте утып. в т с е де содан 6epi талай жылдар, Сол уды жогалтпастан жур ем сактап. Ауыр кун, ауыр eMip толкынында Бойтумар сыкылданып омырауымда Ж уруил ед, KyTin кара 6ip кундерд!, Нарыз сол кап-кара кун тенд1 ендь (Т ез Kerin щ алады.) УШ1НШ1 K6PIHIC Хозяйка, Нина, 6ipHeuie эйелдер мен ж1г1тгер. (Арбенинн1н соцры сездерше [лесе Kipin келед!.) Хозяйка Tepic болмас 6ip азырак тыныксак.

У йе л (вкшшШн$) Fa>nan ыстык, epin барам napFa yean. Петров Настасья Павловна бул кеште, Bi3re, cipa, 6ip эн айтып бермес пе? Нина Романстардын ж анасын бмшеупй ед1м расы. EcKtaepi тойдырды, кеткен битем мазасы. Эйел А х, Нинажан, айгшы 6ip, Тындагымыз келш тур. Хозяйка Суп-суйк1'мд[ перизат Мш таккандай жерщ жок. Б1зд! енд1 6ip сагат Жалынткандай женщ жок. Н и н а (пианинот отырып) О лай болса aMipiMfli Тындацыздар eKi етпей. Дэл с!здерд1 осы жаза Коймас, cipa, тузетпей. ( 9 лец айтады.) «К,айрын ceHiH epiKci3 ж ас бон Ыршып акса кездер1ннен. — Аяп онда кыйналар мен жок, Бакытсызсын суйгенщнен. Кершбес курт керсетпей жесе Еш панасыз eM ipiim i. — Сен суйгендей, ол суйе б 1лмесе. — М ейл1? Шатпын, не бул1нд1? 490

Ал, егер де кездейсок, бакыт Ж арк етсе кэз жанарында, — KacipeT кеп 1штен ертеп сол уакыт Орнар дозак ж ас жанымда...» rePTiHiui к о р т е Бурынгылар жэне Арбенин. (Элен аякталар кезшде Арбенин келш, фортопианога сулай тусед!. Оны кер!п Нина токтайды.) Арбенин Айта 6epini3. — Нина Аяк, жарын умытыппын. Арбенин \"Плесещ'з, Eci«i3re салып жГберейш. Н и н а (мазасыздана) Ж ок, seperi не? (вз!не, хозяйкага) Мен сыркаттаумын. (Турегелед'1.) К о н а к (екшш1с1не) Осы кунп кеп эндердщ Сездер1 бар 6ip шатак, — Оран (Изд1ц эйелдердщ Т 1лдер1 eui6ip келмейдьак. 491

2-к Ж эне 613Д1К т ш м 13 де Тым тэкэппар 6ip беткей. Эйелдердщ кылтын-сылтын мшезше Койды-ау TinTi уйренбей. 3-к о н а к Д ур ы с айтасыз, еркш вскен тарыдай, Тым тэкэппар, шлмейд1 б 1здщ т 1л. BipaK онын, есесше, 6 i3 м улл , — И ш ем Ь жерге дейш, япыра-ай. ( М о р о ж е н о е бер1лед1. К,онакугар з а л д ы ц enim ui ж аи ы н а к,арай т арасады. Б1р-б1рлеп баск;а бвл- м е л е р г е Kerin ж ат ады , сщ ы ры нда А рбен и н мен Н и на к,алады. Белг'юиз 6ipey сахн а твршен кврШ п турады.) Нина (хозяйкага) Аида ыстык, мен 6ip шетке отырам д а тынырам! (Куйеуш е) Эулием менщ, мороженое экеп 6epmi сен маран. I (А рбенин селт ered i д е, м ор ож ен ое экелуге Keredi. К,айта к е л ш’ , у д о с а д ы .) А р б е н и н (взше 03i) ©л!м, маран кемектес. Н и н а fкуйеуш е) Жаным жудеп каареттен К еш л азбш : Meni 6ip Пэле кутш тур ма екен? А р б е н и н (о з ш е 03i) Алдын ала сезжке Иланушы ем кей кезде. 492

М э, ал, flapi (6epin жатып) iin, Лшылар к ек ш к шезде. — Нина Бэлк1м салкындатар ма. Арбенин О, салкындатканда кандай! Нина Були мунда кещлЫ зболды-ау, япырай. Арбенин Кайтсек екен? Егер д е сен Ж урт ш ш де кениад болам десен, Акымактыкка, сумдыкка TiK караудан каймыкпа! Дуниен! шыр айналткан Бар к 1лтифан осында. Нина Д ур ы с айтасын! Сумдык, екен, курысын да! Арбенин Рас, сумдык! Нина Кунасыз ж а в ж ок екен гой, дурысында. Арбенин Ж ок! Кунасыз 6ip пенде Таптым ба деп ойлап ем ,— Алданыппын бекерге.— 493

Нина Не айтып турсын? Арбенин Сондай 6ip ж ан тауып ем дуниеден, Оным сен болармысын деп ед1м мен. Нина вн щ кашкан. Арбенин Коп билед|м. Нина CyfliicriMl Tiirri орыныннан — Турганынды кермеп ед1м. Арбенин Айтпакшы солай екен! А з билед!м, Сондыктан мен жудед!м. Н и н а (6ocaFan ыдысты 6epin жатып) М э, стол Fa апарып коя салшы. А р б е н и н (ал ы п цойып жатып) | Тугел-тугел, туп-тугел! Калдырмапты мен уш ш жалрыз тамшы. Неткен катал! (О й г а батып.) Тэуекел! ! Ауыр адым атталды.^Енд! Kepi кайта алман. Мейл! сIгдi, бул ушш мерт болмасын баска жан. (Ыдысты ж ер ге согып сы н ды рады .) 494

Нина Enci3cin-ay, кыйраттын. Арбенин Ештеце етпес, сыркатпын. Кайталыкшы тез1рек, Нина Кайталык, куп; кымбаттым, Айтшы 6ipaK, сен неге Осыншама булттысын? Cipa, маган риза Болмай калган жокпысык? Арбенин Ж ок, мен саран дэл бугш ризамын. (K eredi.) Б е л г 1 с 1 з б i р е у (жалгыа к,ап) Аяп кете жаздадым: байкамай, — Умтыла жаздап калыппын. Пай-пай-пай!.. ( Ойланып.) Mefuii енд1, тагдыр не 3Mip етер, Менщ де 6ip думштер кез1м жетер, (K eredi.) Е кIнш1 с а х на Б1Р1НШ1 K6PIHIC Арбениннщ уйктайтын белмесГ (Нина Kipeai, сонынан кутуш1с1.) К утуш i эйел Сударыня, 6ip турл! еш'шз кашкан сыкылды. 495

Самарцаумын. Кутуш i Ш арш агансыз рой деймш. Н и н а (в зш е вз1) KyfteyiMHen зэре-кутым калмайды. Н еге eneHiH бьпмеймш. 1штен тына, ж ан шошыта карайды. (КутушШ не) Булыгып барам, — ce6e6i не, Элде корсет кигеннен бе? Айтшы бупн KHiMiM ©н бойыма конды ма? Ж уз!ме лайык болды ма? (Айнага барады.) Р а с айтасын, куп-кумын, Эруактаймын, жасаган! Bipa.K., Петербургте KiMHin GHi KauinaFaHl Ж алры з irapi княжна, Онда да онын бетшщ — Кызылы кандай десендш! Мына кауым дегенщ — А яр екен, бшсемпп. ( Ж а с а н д ы шаш ын. тарк^атып, б у р ьш ы н e p e d i.) Лактыра сал 6ip жерге, Шэл1мд1 6epi экелшь ( О р ы н ды щ а отырады.) Кандай жаксы жана вальс! Рахат тауып 6ip турл! 496

Шыр айнала бершшн, Канат б1ткен сыкылды, Жан-тэшммен 6ip алые Ой елкесш Ke3inniH. Ж ур еп м кысып 6ip Kerri, Куаныш па, кайгы ма... Саша, ютап, эпернй. Элг! 6ip князь тары д а — Мазамды алды-ау; 6ip eccia Бала ма ез1, элде не. Не дед! ол... ж ауыз дейдь Ж аза... Кавказ... Bip пэле;.. Сандырак, деген осы да. Куту шi эйел Р уксат болса, экетсем... (К ш м дер ш K epceredi.) Н ин К ала береш. (О йга ш омады.) (А р б ен и н Kipin к е л е ж ат ады .) KyTyuii эйел Р уксат болса, мен кетсем?.. А р б е н и н (кугуm i эйелге жайымен) Бара тур. (Кутуш1 эй ел кетпейдй) Бара тур деймш, бара тур. (K y ry m i эй ел кетед1. А р бен и н вЫ кп ж а б а д ы .) 32—к. 497

ЕК1НШ1 KQPIHIC Арбенин мен Нина. Арбенин С аган Keperi ж о к uibiFap? Нина Мунда ма едщ? Арбенин Мунда мын. Нина Н аукаспын мен. Басым от. KeKiperiM 6ip жалын. Келий жакын, колынды Берий, м1не жанып тур. А\\ороженое дегенд1 Н еге жед1м? Сол куррыр — Суык тиг1зген uibiFap. Арбенин М ороженое? Ж ен ! бар... Нина CyfliKTiM мен1к, сешмен Сейлесейш деп ед1м1 03rep in KerriH сен мулде. Бите алмаймын себебш. Бурынгыдай еркелеп Таркатпайсын кумарды, Ала-белек даусык бар, Кез карасын ызгарлы. Сонын 6api 6ip FaHa М аскарадты н Kecipi; Ж ек корем foA мен оны... 498

Eim irapi еш 6ipi — Кызыктырмас, бармаспын... Ант iiuTiM, я, TOHpi! А р б е н и н (взш е ез/) Табылран акыл! Онсыз да енд! 6api 6ip! Нина Андаусызда а як бастым деген in О сы екен гой, кеп екен гой юэрерщ. Арбенин Андаусызда! Oho! Нина Барлык нале тек сонда. Арбенин Ойлау керек ед1 онда? Нина Егер М1нез-кулкынды Б Ьген болсам ертерек,— Ccnin жарын болмай-ак Кояр ед1м, не керек! Ceni салып азапка. Арпалысып вз!м мен — Осы да кы зы к болып па, 6 мip ед1 не деген! Арбенин Tin ri мен1н махаббатым — себешш, Саган неге керек бопты десеншП

Н ин М ахаббат кайда, 6i3 кайда? Осындай ом ip унай ма? ( А р б е н и н (ц а сы н а отырып) Дурыс айтасын, кабарат! ©Mip деген не нэрсе? ©Mip деген 6ip бос зат. Ж урепнде ыстык кан Ойнап турган шагында Дуниедепнщ 6api де — Куаныш, кы зы к 6ip рахат. Ал, кумарлык умгг жылдары К етсе айналып caFbiMFa, Ж ан-жарыц сешн сол кезде Карая тусер, карая! ©Mip деген не нэрсе? Шытырман рой dip за я — Б алалар ойнап жаттырар. BipiHUiici — тумысын! EKiHiuici — кыруар Азап-михнат, ш теп Жасырын ж ара, жансыркау. Ен coRFbicbi — ол1м, ал Бэрш коссан — тек алдау! Н и н а (кеудесш кврсепп) Куйд1рш бара жаткандай... Арбенин Ештеце де етпес! Жэй... Ундеме д е тындай бер Айтып ем Fofl мен ж ана: ©Mip кымбат, тек кана ©HiH бермей турранда: ¥ з а к па ол!.. ©Mip — бал, Шыр айлансан сен онда — KoHwniciH, жан-жарын Ж ап-ж ары к-ак, кызыктыц... 500

Ал, сен уйге кайтып ен, ¥йпа-туйпа кшмд! Шешкенш тек сол ед1, — Бэрш д е тез умыттын. Тек калганы — калжырап Шаршаганын. 61л!нд1. Сондыктан да ж ас кезде Коштасу керек ем 1рмен! вйткеш жанын эдет кып, Онын жансы з бойымен Ciuicin кетсе 6ip пэле; Акылывды егкен кез Азгырып коймай турганда; Ажал деген тезбе-тез Аламын деп турганда, — Б аск а 6ip кен дуниеге Ж внелу керек, тез ушып, Мундай бакы т эрюмге Кездесе де бермейдь.. Нина Ж ок, жок, елпм келмейдь Арбенин Keperi не? Нина Евгений, Кыйналдым гой, мен сыркат. Арбенин Будан да к у и т , катерл1 Аз болып па кесефат! Нина Ж 1берсещш дэрдерге. SOI

©Mip — м экп, © л1м сэтте! Нина ©Mip cypriM келед!, eMip-eMip! Арбенин Азап шеккен пендеш анда не бар Куаныш пен жубаныш кутш -ак тур. Н и н а (шошынып) Сонда да мен жалы нам — дэр1гер шак,ыр. А р б е н и н ( турегелт, ызгарм ен) Шакыра алман! — Н и н а (тым-тырыстан сон,) Ойнап айтып турсын rofi... B ipan илан, Мундай ойын безд!рер иманыннан: © л in кетсем кайтесщ , — шакырт жылдам! Арбенин © лш кетсек neci бар. Слрэ да, c i3 Aapirepci3 ел е алман деп коркамысыз? Нина Сен ж ауызсы н. Евгений, — Э й ел тм ш Foil мен сешк. Арбенин Я, б1лем1н — б1леи)я1 502

Нина О, ая! Кею'репме 6ip жалын Куйылып Kerri, — елемш. • Арбенин Калайша тез? Ж ок эль (C aF am n a царайды ) Жарты сарат уакыт бар. Нина О, сен меш суймейд екенсш. Арбенин Тугелдей 6 ip дозакты Кеюреп'ме салран жар... Кайтып суйем мен сень Не деп суйем! Не де р ст ? О, ж ок. Мен, мен дэл сенщ Азабына куанам! Сен де, сен де махаббат Илей алады екенан! Аз суйшпем мен ceHi? Аз суйшпе ем? Айт маран? Бул 6ip нэз1к ce3iMHin Барасын сен бш п п е ен? CeHiK махаббатыннан Соншама кеп куттпе ем? Бар куткен1м: еркелеп Карап, езу тартуын... Не таптым мен акыры: Серт бузрандык, зулымдык! 6 ip суйд1 деп 6 ip найсап, MeHi апарып сатуын! MeHi сату оп-онай! Мумкш бе едП О, сумдык! Жалрыз ауыз соз1це 503

Ж ан бергендей жарын мен. М е т алдау... тез боп калды-ау! С умдык ед1 не деген! Нина О, егер е з шнамды бшген болсам... . О нда... мен... Арбенин Т Ы н тарт! Fapan болар мен жындансам. Япырай, мынау азап, б1тсе екен тез! Нина М е т ц б1лез!г1мд| Князь тауып алыпты. Сонынан, 6ip есею ш CeHi алдап багыпты. Арбенин Я. солай, мен алдандым! Ж етер! К аталасты м мен!.. Б акы т !здеп ауре боп Аякты Tepic бастым мен. Тагы кайта суюге. И лануга к э т п ем... BipaK тагдыр сагаты Сокты. — Bapi жойылды. Сандырарынан аурудын Bip кутылдым emu мен. Бэлшм yMiT жетектеп, Kyflipeiri ойымды — в м 1рде кайта ушырып, Б акы тты пенде болар ем. Tipw in елген-солраным, Гулденген де болар ем. И л ед!н бе оны сен! Ж ы ла! Ж ы ла — сум пенде. Эйел ж асы не нэрсе? 504

Не ол, Нина? Су! мен д е - Мен де жылап ед!м рой! Ер басыммен! Кулгенс*к - Ы за буран, кызранрам, KacipeT шеккем, уялрам, — Ж ылагам мен де, жыларам! Ер жы лау деген не нэрсе? Не ол, — оны бшмейсш, О, сол кезде жуыма, Жуый корме — сен оган: Ажал онык колында, — KoKiperi жаЬаннам! Нина (Ж ы лап, п зерлеп , к,олын ж огар ы квтерт) Кок Tw pici жасаран, ая м е т ! Бул тындар емес Tiirri ештеменг, BipaK сен турсын естш аян, 6api BopiH де 6LneciH сен, ая, тэнрН 0з1ц-ак актарсын деп мен yMirri. Арбенин Токтат сен, ен болмаса енд1 сонын Алдында сокпасач ед ©TipiKti. Нина Ж ок, мен жалган айтпаймын,— Кунэкзр жан бола алман, Кудай жолын бузбаймын; Азап шеккен жанымды 6 з 1м соран тапсырам. Сен1ч сотый, ол менщ Корраушым болар, планам. Арбенин ( Б у л уак,ытта к,олдар ы н к,усы ры п б в л м ед е ер сш -к;ар сы л ы otcypedi.) Ал, Нина, мезпл жетт!, сыйынам десен: BipHeuie минуттен сон влесщ сен — 505

6 л 1мщ 6ip купыя болар жургка, Ж атарм ы з кш аласы п 6ip там укта. Нина Не дейд? ©лем! Д эл казф ... Ж ок-жок,, мумкш ем ес бул. А р б е н и н (култ ) Бэсе, ерте-ак сезш ем, Корыктын б1лем, ол1мнен. Нина ©лГм! 0л 1м! онысы р а с ,— Кеудемде дозак, сурапыл. Арбенин Мен саган балда у бергем. (Т ы м -т ы ры с.) Нина Иланбаймын мен саган, Мумк1н емес, ж эй ойнап Айтып турган шыгарсын... Сен емессщ азгын жан. КаИарлы боп осынша, Турганымда гул жайнап Сешнрмекнн емессш. Сырт анналма жалынам. Азабымды, Евгений, Ты м узарта берменн... С акта Meiri; жубатшы, Коркытпаш ы, 6epi келпи! (О н ьщ к ез'ш е Tine к,арап ы р и ш п туc e d i) О, кезп*де ажал тур! (С т олга куулайды. К взд с р 1 н зк у м ад ы . О л к е л 'ш cyii’ed i.)

Арбенин Рас, сен енд1 елесш, — Ж апа-жалры з калам мен... Ж ылдар етер, елем мен,— Сонда да жалгыз болам м е! О, раламат! BipaK сен! Корыкпа: сешн алдыннан Ашылар ражап дуние, П ерш телер caFUHFaH Сактар ceHi KGKTeri Мекеншде элпештеп. (Ж ы лайды .) Р ас, мен ceHi суйемш, Суйемш... Мен бэрш де Ew u KeiUTiM, умыттым; Кект!н дары rneri бар; Мшеки, бул: кор, м!не, Ж ен д етт тур, кердш бе, У спнде ceHiH баладай Еадреп, жы лап, твгш зар... (Т ы м -т ы ры с.) Н и н а (окулщ ны п уш ып турегелт) М унда, мунда... комек бер, е.тпрмесен— У, у... саксын, бшем рой... Ж о к кой еи ш м ... Келер емес, 6ipaK та умытпа сен, Taitpi соты ашылар, кеипрмеспш. Лагнат айтам мен саган. ( Е а к к е жете алм ай, е с а з к,улап rycedi.) А р б е н и н (ащ ы кулк/м ен) KapFbic! Каррыстан не пайда бар? Маган, жауран каррыс аз болар! (Ж ацындап)

MycKiH пенде, бул жазаны, Кетергендей бар ма хал1? (К олы н цусырып турады ) Куп-ку! (Калтырап ) BipaK Keftni тынык, Ар KeMipy, не егану B en rici ж ок, жатыр сулык... Шынымен-ак? Н и н а (элсЬ) Кош, Евгений! © лемш , екшерсщ ... Еш кшам ж ок... Bip ж ауы з пенде екенсщ... Арбенин Ж ок, ж ок, айтпа! Сен евд! — Койганьщ жен кулыкпен Иландырам дегендь Айт тез1рек, алдады м де, онан да. Махаббатым жолында Мазагына дозактын Конет1н ж ан мен бе екем! Ундемейан? О , уктым... Мундай кекке сен бекем Б ел буган ж а н екенсщ... Мунымен де кунанды Ж уалмай-ак кетерсщ. ©лесщ сен. Бул журтка Купил болып калады... Туншык та сен тыйыш уйкта, Кездесерм1з тамукта. Нина М аган енд| 6api 6ip... 508

Eui6ip кшам жок,тырын Бигедь.. e3i... 6ip TaHipi... ( вледи) Арбенин (0 foh жсщындап келт, тез сырт айналып) Ж алган (Орындыща к,улайды.) IV ПЕРДЕ Б 1р i н шI с а х н а Б1Р1НШ1 KQPIHIC А р б е н и н (диван жанындаты столда отыр) Кыруар михнат жаныштап Кажыппын да талыппын. Алдамшы, ауыр тыныштык Д эм ш келш татыппын!.. Т ек кей кезде epiKci3 Азап-михнат жолында Ж атса да салкын уйкыда; Жаным маза таппайды, Журег1м мен1н сыздайды. Элденеш куткендей. B irri емес пе 6api де? — Ж ер бетшде тары да — Маган деген каарет, Ауыр азап калды ма... Бос с е з!.. Кундер етед1, Умытар мезг1л жетедй Ж ылдар жаншып езгшеп, Ойымды мерт етед1, Япырай мына KeKiperiM Таппас па 6ip саябыр. sou

(O dFa батады, кенет б асы н кетеpin) Катам коп-ак ем 1рде!.. 0 кш д1м не, уа, тардыр!.. Жалбарынып, ж а с Terin, К эз алдыма ол келш тур... О, селт етш оянган сур жылан. Кет етш , кет отш манымнан. (Бетш басы п отырып цалады.) EK1HUII K6PIHIC К а з а р и н (жайлап) Арбенин осында ма? Кайгылы, курсшедь Байкайы к ойынын мунын, Керген ж ан кулеш ендк (А рбен ин ге) Кымбатгым, кайрынды ecTin, келд1м саран. Kai'rreciH, OMip e rri х а к таралан! Эршмнщ 03 соры бар арылмаган (Т ы м -т ы р ы с.) Ж етер ендк бауырым, Тасташ ы бет пердещи? Н е боп калды, жаркыным, Кез1н ж ерге тенгендей? Бул жарасар, журт болса, Ойын кере келгендей; Актер м!з рой екеум13,... Бауырым, айтшы... не енд1 Калайша куп-ку болрансыц? Тушменен карта ойнап, ¥тылып калган сыкылды Бола капсык... о, бейбак. Ежелг1 Kapi суайтым!.. Еке>чм1зге уакы т бар; Акылдаса жатармыз... Мше, жакын-жоралар Келе жатыр... ©лшке. 510

Жаназасыи шыгарар. Хош болып тур, мен ертец Кайрылып 6ip сорармын. (K eredi.) YIUIHLUI КЭР1Н1С Жакын жандар (келий). 9 й е л (жиен сщ лш не) Муны TaHipiM KapFaFaH-ак екен foA... Н ашар куйеу, нашар ул-ау, деп ем Fpfl... Умыттырма, осыдан магазинге барайын, Азалы койлек пгерлж Кездемелер алайын. Колым кыска кайтейш, Ж ок кой euioip KipiciM. Шашылып-ак 6ireiliH TyFaH-туыскандар ушш. Жиен с iк л iс i Не себептен Тэтем к аза тапты екен? Эйел Ce6e6i сол, шЫрайльш, Кауымыныз ecci3 foh. Сендер де 6ip пзлеге — Уш ырауларын CQ3ci3 foA. (ЕкёуЬ д е Keredi.) Т6РПНШ1 K6PIH1C 0Л1К жаткан белмеден доктор мен шал шытады. Ш ал Ол дунне салар кезшде Ci3 жанында едниз бе?

Доктор М еш 1здеп тапканша тезе алмапты, Б ал , мороженое дегендер 6ip пэле деп, Кдксауш ы ед1м, кайтейш, тындамапты. Ш ал Ж абды гы м ол-ак екен. Ока-зерш — Ci3 байкап к е р д ш з бе! 1шм менщ ©ткен ж а з кайты с болып, мен табытын Осындай ока-зермен белегемш. (Ш ал кетедЁ) БЕС1НШ1 K6PIHIC Д о к т о р (А рбенинш ц цолы н устап) Т ынырыныз еши ci3. А р б е н и н (селт еп п ) А!.. (в зш е взО Кысылып кегп-ау, журепм! 'Доктор Осы кеште кайгыра Тым 6epiJiin Kerriщз. Уйктанызшы, — тьлепм. Арбенин Керейшип. Доктор ©ткен icKe не айла] Ш уюр кыл, каж ы й берме, не пайда? 612

Арбенин О -ho! М аган еш залал Келмек емес. Бул кеудем — Дуниедеп каареттщ Кайсысына квнбедП Сонда да мен TipiMiH... Бакы т бер деп тшеп ем — Бакы тты маган TaRipiM, — П ерш те ры п яибердь Кунэкэр мен1н тынысым, Онын Tanipi хасиет1н Арамдады акыры... MiHe, e tu i сол ражап Ж аралган жан суп-суык, Жатыр елш; кер, еюн! ©MipiMfle 6ip куш, Арымды сап апатка, Бетендеу 6ip пендеш Куткарып ем ажалдан, О й н а га н с ы п -к у л п р с ш Отырып ол эп-сэтте Алып койды барымды, Айырды м е т барымнан! (K eredi.) Доктор Ауру рой бул, онай ма! Элп бастык ш ш де Тундей тенген коп азап Болмады деп ойламан. Егер де бул есшен Айрыла калса... ол кунде, Cipa, мунын SMipiH Аман сактап кала алам. (K erin б ар а жатып en i adaMFa сощтыгысып к^алады.) 33— к. А* 513

АЛТЫНШЫ K6PIHIC БелпЫз жэне князь келедь Б ел г i с i з М урсат болса сауалга, т т е к етем: Арбенинд! керуге болмас па екен? Доктор Бите алман, болар ма екен еш мурсаты, Д эл кеше кайткан ед1 жам агаты . БелНсДз Аянышты-ак хал екен. Доктор K.afiFbiFa тезбес жан екен. Б ел г i с i з Эрине, аяп турмын оны да. Эйтсе де, бар ма 03i осында? Доктор Ол ма? Уйде! Я- БелНЫз М е н т онда ете маши шаруам бар. Доктор Дос-жараны боларсыздар, мырзалар? Б ел г i с i з Э з 1рше дос ем ес ек. Эйтсе де 6i3 Азырак достассак деп к е л т турмыз.

Доктор Наукас едк ол расйнда. Князь Е саз-ту саз жатыр ма? Доктор Ж ок, журш жур, сейлеп жур; Эл1 де болса умгг бар. Князь Кудая тауба! ( Доктор Keredi.) ЖЕТ1НШ1 К в PIHIС Князь Акыры 6ip!.. Б ел г i с i з Ж узо дз жалын шарпып тур. СертМ зге жетуге бекемб1аз? Князь Бул куднчм орынды, дейд1 ек ен аз Онда ci3 c03iHi3re кеш лдназ? Б елггспз Тынданызшы: ci3 бен 6i3 Bip максатты кездейм1з. Екеум1з де дэл соран 0ш пен жанбыз. BipaK ci3 Оны ж аксы бишейснз. Терец ж ан ол, кап-кара, зз* 518

Кадпагындай табыттын. Ашылмасын ол, cipa, Ашылса — жутпай, жерлемей Тынбайды ол. Одта-тек К удж алса болраны: Кеш iру, аяу дегенд! — БшмеШи ол. Б1р ж апа Корее — болды: кек те кек! Зад ы — осы. М аксаты — болды: 6irri, кенелд!, Мынау даза ете тез Болуында себеп бар. Btayiui ед1м, eKeyini3 Bip-6ipine жаусыздар. Сондыдтан д а мен ci3re Болысура даярмын. Ш айдасарсы з онымен. Н ад сол кезде мына мен Еш дадам артта боп, Кызыдда дарап турармын. Князь Кеше рана мен сонан Ж ап а керд1м; соны с!з Кайдан б ш п дойдыдыз? Б ел г i с iз Айтар ед1м, к е д ш щ зге Каяу салрым келмейдь Бук1л д ал а ш п алып, Г у в д е т ш жур дейдП Князь О йласад ж ан шошыйды! Б ел г i с i з Бул ci3re ауыр тидь 516

Князь О, уят деген не нэрсе, Оны а з эл1 бьпмейаз. Белгч(пз ¥ят? — Ж ок- — онын жоктырын Тэжрибеден бшгейаз. Князь Осы ci3 KiM боласыз? Белг1$пз Ныспымыз ci3re кажет пе? Ортактаспын мен С1зге. Жаным тезбей ж е н а зге — Намысьщызды коррасып, __Kipicin турмын бул icKe. Будан артык не керек? Ал, чу! КелдН Д эл езь Ж урю баяу, тым ауыр, М еш к онда шаруам бар, Ал, сен былай бара тур. Куэлжке журуге Ж арамайсын сен ендь ( К н я зь 6 ip шетке кетедй) СЕГ131НШ1 K6PIH 1C Арбенин шырак алып келедь Арбенин 0л1м! 0л1м! О, бул сез Кайда барсам калмады, Кыр сокымнан куып жур; ©MipiMfli арбады. YHCi3 жаткан денесш Т ш а з турып кузегам . С агат erri — сезбепгнн. 517