l ytf]r‚{tk ŒþtoÔÞt y™wËth #zt™u ¾™es yurËz™tk ÿtðý{tk «fhý-2 : ÿkðýku : Exemplar rð¼k„ 2.21 {qf‚tk #zt™wk ƒnth™wk fð[ ytu„¤u Au. nðu, ßÞthu #zt™u l yt{, {q¤ ËkÞtus™ fh‚tk yt ÿtðýtu{tk ÿtÔÞ yýw™e ËkÏÞt ½xu \"ntR…hxtur™f\" ÿtðý{tk {qfðt{tk ytðu Au. íÞthu ‚u™wk fŒ ½xu Au ytÚte ‚u Ëkftu[tÞ Au. yÚtðt ðÄu Au. ËkÏÞtí{f „wýÄ{tuo ÿtÔÞ …ŒtÚto™tk fýtu™e ËkÏÞt …h ytÄth ht¾‚tk ntuÞ Au. …rhýt{u yt «fth™tk „wýÄ{o™tu l íÞthƒtŒ yt #zt™u Ëtkfztk {tuZtðt¤e ƒtux÷{tk {qfe™u ‚u{tk òu W…Þtu„ fhe™u òu ÿtÔÞ™wk ytÛðeÞŒ¤ «tÞtur„f he‚u {t…ðt{tk \"ntR…tuxtu™ef\" ÿtðý W{uhðt{tk ytðu ‚tu yr¼Ëhý ½x™t™u ytðu ‚tu Ët[t ytÂÛðÞŒ¤ fh‚tk «t Út‚t «tÞtur„f fthýu #zt™wk fŒ VheÚte ðÄu Au. ytÂÛðÞŒ¤™wk {qÕÞ ðÄthu fu ytuAwk ntuÞ Au. yt he‚u «t Út‚t «tÞtur„f ytÂÛðÞŒ¤™u yËt{tLÞ ytÂÛðÞŒ¤ fnu Au. ‚uÚte 62. ðtuLxntuV yðÞð™e {ŒŒÚte ÿtÔÞ …ŒtÚto™tu yËt{tLÞ ytðt Ëòk „u t{u tk Ët[kw ytÂÛðÞŒ¤ {¤u ððt {txu 1880 {tk ð¿i ttr™f yýw¼th (Œ¤) {u¤ððt™e ƒtƒ‚ ‚u™tk ËkÏÞtí{f „wýÄ{o ðtuLxntuVu yuf yðÞð Œt¾÷ fÞtuo. su ðtuLxntuV yðÞð (i) ‚hefu™e rð„‚ðth òýfthe yt…tu. ‚hefu ytu¤¾tÞ Au. s . [tu¬Ë ËkÞtus™™u ßÞthu ÞtuøÞ ÿtðf{tk ytu„t¤ðt{tk ytðu Au ÿtÔÞ™wk Ët{tLÞ ytÂÛðÞŒ¤ íÞthu ‚u …ŒtÚto™wk ËwÞtus™ yÚtðt rðÞtus™ Út‚wk ntuÞ Au. ðtuLxntuV yðÞð (i) = Œt.‚. : RÚtu™tuRf yurËz™u ƒuÂLÍ™{tk W{uhðt{tk ytðu ÿtÔÞ™wk yËt{tLÞ ytÂÛðÞŒ¤ Au íÞthu ‚u{tk H-ƒkÄ h[tðt™u fthýu ËwÞtus™ ÚtE™u ztÞ{h ‚hefu ð‚uo Au. …hk‚w òu ‚u™u …týe{tk ytu„t¤ðt{tk ytðu ‚tu ‚u™wk OR rðÞtus™ ÚtE™u ÿtðý{tk ytÞ™tu {wõ‚ ÚttÞ Au. ËkÏÞtí{f „wýÄ{tuo™wk «tÞtur„f {qÕÞ = ËkÏÞtí{f „wýÄ{tuo™wk ËiØtkr‚f {qÕÞ OR ËwÞtus™ / rðÞtus™ Œhr{Þt™ ÿtðý{tk hnu÷tk fýtu™e fw÷ ËkÏÞt = ËwÞtus™ / rðÞtus™ …nu÷tk fýtu™e fw÷ ËkÏÞt
..→. . 2.22 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 «fhý-3 «fhý-3 : rðãwíkhMkkÞýrð¿kkLk (I) MCQs «fkh™k «§ku EMg2+|Mg = 0.059 . log [Mg2+] + E°Mg2+|Mg 2 1. ™e[u™t …ife õÞtu rðãw‚ftu»t ftu…h rðãw‚Äúwð™tu «{trý‚ …tuxuÂLþÞ÷ {t…e þfþu ? Zt¤ =..→.0.....0...5...92 (A) Pt(s) | H2(g, 0.1 ƒth) | H + 1M) || Cu2(+aq., 1M) | Cu (aq., (B) Pt(s) | H2(g, 1 ƒth) | H+(aq., 1M) || Cu 2+ 2M) | Cu (aq., (C) Pt(s) | H2(g, 1 ƒth) | H+(aq., 1M) || Cu 2+ 1M) | Cu } ytk‚AuoŒ = E°Mg2+/Mg (aq., (D) Pt(s) | H2(g, 1 ƒth) | H + 0.1M) || Cu2(+aq., 1M) | Cu (aq., s. (C) Pt(s) | H2(g, 1 ƒth) | H + 1M) || Cu2(+aq., 1M) | Cu ytÚte, EMg2+|Mg → log [Mg2+] ™tu yt÷u¾ ËeÄe (aq., 2. Mg rðãw‚Äúwð™tu …tuxuÂLþÞ÷ ™e[u yt…u÷t Ë{efhý hu¾t {¤þu, ‚u™t …hÚte Zt¤ (m) = 0.059 y™u 2 «{týu ƒŒ÷tÞ Au, EMg2+|Mg = E°Mg2+|Mg – 0.059 . log 1 y[¤tkf (c) = E°Mg2+|Mg ytk‚AuoŒ …hÚte {u¤ðe þftþu. 2 Mg 2+ 3. ™e[u™t …ife fÞwk rðÄt™ Ët[wk Au ? EMg2+|Mg rðhwØ log [Mg2+]™tu yt÷u¾ fÞtu Ët[tu „ýtþu ? (A) ftu»t «r¢Þt™tk Ecell y™u ΔrG ƒk™u rðrþü „wýÄ{tuo Au. (B) ftu»t «r¢Þt™tk Ecell y™u ΔrG ƒk™u {tºttí{f „wýÄ{tuo Au. (A) (B) (C) Ecell yu rðrþü „wýÄ{o Au, ßÞthu ΔrG yu {tºttí{f „wýÄ{o Au. (D) Ecell yu {tºttí{f „wýÄ{o Au, ßÞthu ΔrG yu rðrþü „wýÄ{o Au. s . (C) Ecell yu rðrþü „wýÄ{o Au, ßÞthu ΔrG yu {tºttí{f „wýÄ{o Au. (C) (D) Hint : Ecell yu rðrþü „wýÄ{o Au fthý fu, ‚u™wk {qÕÞ ÿÔÞ™t sÚÚtt yÚtto‚T fýtu™e ËkÏÞt …h ytÄtrh‚ ntu‚wk ™Úte. ßÞthu ΔrG yu {tºttí{f „wýÄ{o Au fthý fu ‚u ÿÔÞ™tk sÚÚtt yÚtto‚T fýtu™e ËkÏÞt …h ytÄth ht¾u Au. 4. yufƒeò ËtÚtu òuztÞu÷t ƒu rðãw‚Äúwðtu ðå[u rðãw‚«ðtn ðnu‚tu ƒkÄ ÚttÞ ‚tu ‚u ƒu rðãw‚Äúwðtu ðå[u™t …tuxuÂLþÞ÷™t s . (B) ‚Vtð‚™u .............. fnu Au. (A) ftu»t …tuxuÂLþÞ÷ (B) ftu»t™wk emf (C) …tuxuÂLþÞ÷™tu ‚Vtð‚ (D) ftu»t ðtìÕxus s . (B) ftu»t™wk emf 5. r™r»¢Þ rðãw‚Äúwð {txu ™e[u™t …ife õÞwk rðÄt™ Ët[wk ™Úte ? 0.059 1 (A) ‚u ftu»t-«r¢Þt{tk ¼t„ ÷u‚tu ™Úte. 2 Mg 2+ Hint : EMg2+|Mg = E°Mg2+|Mg – . log (B) ‚u ytìÂõËzuþ™ «r¢Þt yÚtðt rhzõþ™ «r¢Þt {txu {tºt Ëk…fo Ë…txe …qhe …tzu Au. W…htuõ‚ Ë{efhý™u ËeÄe hu¾t™wk Ë{efhý Y = mx + c {wsƒ (C) ‚u R÷uõxÙtì™™t ðn™ {txu Ë…txe …qhe …tzu Au. ™e[u «{týu ÷¾e þftþu. (D) ‚u huztuût «r¢Þt Útðt {txu Ë…txe …qhe …tzu Au. s . (D) ‚u huztuût «r¢Þt Útðt {txu Ë…txe …q he …tzu Au.
«fhý-3 : rðãwíkhMkkÞýrð¿kkLk : Exemplar rð¼k„ 2.23 6. rðãw‚htËtÞrýf ftu»t õÞthu Ëtkÿ‚t ftu»t ‚hefu ð‚oþu ? 10. («§-8){tk yt…u÷e {trn‚e™t ytÄthu ™e[u™t{tkÚte fÞtu (A) Ecell = 0 (B) Ecell > Eext ¢{ rhzfþ™f‚to™e «ƒ¤‚t {txu™tu Ët[tu Au ? (C) Eext > Ecell (D) Ecell = Eext (A) Cr3+ < Cl– < Mn2+ < Cr (B) Mn2+ < Cl– < Cr3+ < Cr s . (C) Eext > Ecell (C) Cr3+ < Cl– < Cr2O72– < MnO4– Hint : ßÞthu „uÕður™f ftu»t™u ƒnthÚte rðhwØ …tuxuÂLþÞ÷ ÷t„w (D) Mn2+ < Cr3+ < Cl– < Cr …tzðt{tk ytðu y™u ftu»t{tk ßÞtk ËwÄe 1.1V ™ ÚttÞ íÞtk ËwÄe s . (B) Mn2+ < Cl– < Cr3+ < Cr ftu»t{tk «r¢Þt Útðt Œuðt{tk ytðu Au. íÞthu ftu»t{tk rðãw‚«ðtn ðnu‚tu ƒkÄ ÚttÞ Au. nðu òu ‚u{tk VheÚte ƒtÌt ðtìÕxus™u ðÄthðt{tk ytðu ‚tu ftu»t{tk rðhwØ rŒþt{tk «r¢Þt þY ÚttÞ Au. Hint : ytÞ™ Mn2+ Cl– Cr3+ Cr yt{, yt rðãw‚ftu»t {tºt ðtnf‚t ftu»t™e su{ ð‚uo Au. «{trý‚ rhzfþ™ 1.51V 1.36 1.33V –0.74V 7. ™e[u™t …ife õÞwk rðÄt™ rðãw‚rð¼tßÞ ÿtðý {txu …tuxuÂLþÞ÷ ¾tuxwk Au ? (SRP) (A) ÿtðý™e ðtnf‚t ytÞ™™tk fŒ …h ytÄth ht¾u Au. (B) ÿtðý™e ðtnf‚t ÿtðý™e ÂM™øÄ‚t (Viscosity) …h ytÄth W…htuõ‚ ŒþtoÔÞt «{týu SRP™tk {qÕÞtu™tu ¢{þ: ½x‚tu ¢{ ht¾u Au. ‚u{™e rhzfþ™f‚to ‚hefu™e «ƒ¤‚t ðÄw ntuðt™tu r™Œuoþ (C) ÿtðý™e ðtnf‚t ÿtðý{tk hnu÷tk ytÞ™tu™e ntshe (ËkÏÞt) fhu Au. …h ytÄtrh‚ ™Úte. (D) ÿtðý™e ðtnf‚t ‚t…{t™™tk ðÄtht ËtÚtu ðÄu Au. 11. («§-8) {tk Œþtoðu÷e {trn‚e™u ytÄthu ‚u{™t s . (C) ÿtðý™e ðtnf‚t ÿtðý{tk hnu÷tk ytÞ™tu™e ntshe (ËkÏÞt) …h ytÄtrh‚ ™Úte. rhzfþ™f‚to™e ð‚oýqkf{tk ËtiÚte ðÄthu MÚttÞe ½xf 8. ™e[u yt…u÷e {trn‚e™tk ytÄthu ËtiÚte «ƒ¤ rhzfþ™f‚to ftuý Au ? ftuý nþu ‚u þtuÄe ftZtu. (A) Cl– (B) Cr3+ (C) Cr (D) Mn2+ s . (D) Mn2+ E Cr2O72– | Cr3+ = 1.33V ; E Cl2 | Cl– = 1.36V Hint : E MnO4–|Mn2+ = 1.51V {qÕÞ ËtiÚte ðÄw Ä™ ntuðtÚte Mn2+ yu ËtiÚte ðÄw MÚttÞe ‚u™tk rhzfþ™ yðMÚtt{tk ntuÞ Au. E MnO4– | Mn2+ = 1.51V ; E Cr3+ | Cr = –0.74V 12. («§-8){tk Œþtoðu÷e {trn‚e™t ytÄthu ‚u{tk ËtiÚte ðÄw MÚttÞe ytuÂõËzuþ™ ÂMÚtr‚ fE nþu ‚u Œþtoðtu. (A) Cl– (B) Cr (A) Cr3+ (B) MnO4– (D) Mn2+ (C) Cr3+ (D) Mn2+ (C) Cr2O72– s . (B) Cr s . (A) Cr3+ Hint : W…htuõ‚ Œþtoðu÷e {trn‚e{tk Cr ™tu ËtiÚte ðÄw Éý «{trý‚ Hint : E Cr3+|Cr ™wk {qÕÞ ËtiÚte ytuAwk ntuðtÚte ‚u ËtiÚte ðÄw MÚttÞe ytuÂõËzuþ™ ÂMÚtr‚{tk „ýtþu. rhzfþ™ …tuxuÂLþÞ÷ ntuðtÚte ‚u ËtiÚte «ƒ¤ rhzfþ™f‚to ‚hefu ð‚oþu. 9. («§-8) {tk yt…u÷e {trn‚e™t ytÄthu ËtiÚte «ƒ¤ 13. Al2O3 {tkÚte 1 {tu÷ yuÕÞwr{r™Þ{ {u¤ððt {txu fux÷tk rðãw‚sÚÚtt™e sYh …zu ? ytuÂõËzuþ™f‚to ‚hefu ftuý nþu ‚u þtuÄe ftZtu. (A) Cl– (B) Mn2+ (A) 1F (B) 6F (C) MnO4– (D) Cr3+ (C) 3F (D) 2F s . (C) MnO4– s . (C) 3F Hint : Al3(m+ elt) + 3e– ⎯→ Al(s) Hint : su™tu «{trý‚ rhzfþ™ …tuxuÂLþÞ÷™wk {qÕÞ ËtiÚte ðÄw 1 {tu÷ 3 {tu÷ 1 {tu÷ Ä™ ntuÞ ‚u «ƒ¤ ytuÂõËzuþ™f‚to ‚hefu ð‚uo Au. ynª, ↓ (3F) + E MnO4– | Mn2+ ™wk {qÕÞ ËtiÚte ðÄw 1.51V ntuðtÚte ‚u ËtiÚte «ƒ¤ ytuÂõËzuþ™f‚to ‚hefu ð‚oþu.
2.24 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 (A) Na+(aq) + e– ⎯→ Na(s) ; E cell = –2.71V 14. ðtnf‚t ftu»t™tu ftu»t-y[¤tkf yu ......... (B) 2H2O(l) ⎯→ O2(g) + 4H+(aq) + 4e– ; E cell = 1.23V (A) rðãw‚rð¼tßÞ ƒŒ÷tðtÚte ‚u ƒŒ÷tÞ Au. (C) H+(aq) + e– ⎯→ 1 (B) rðãw‚rð¼tßÞ™e Ëtkÿ‚t ƒŒ÷tðtÚte ‚u ƒŒ÷tÞ Au. 2 H2(g) ; E cell = 0.0V (C) rðãw‚rð¼tßÞ™wk ‚t…{t™ ƒŒ÷tðtÚte ‚u ƒŒ÷tÞ Au. (D) ftu»t {txu y[¤ hnu Au. (D) Cl – ⎯→ 1 + e– ; E cell = 1.36V s . (D) ftu»t {txu y[¤ hnu Au. (aq) 2 Cl2(g) l s. (D) Cl – ⎯→ 1 + e– ; E cell = 1.36V Hint : ftu»t-y[¤tkf™wk {qÕÞ G = A Ëqºt …hÚte {u¤ðe þftÞ Au. (aq) 2 Cl2(g) su{tk l = ƒu rðãw‚Äúwðtu ðå[u™wk yk‚h y™u A = ytzAuŒ™wk ûtuºtV¤ (II) MCQs «fkh™k «§ku Au. yt l y™u A ™wk {qÕÞ [tu¬Ë ntuðtÚte y[¤tkf™wk {qÕÞ …ý y[¤ s hnu Au. 15. ÷uz Ëk„útnf ftu»t ßÞthu [tso ÚttÞ Au íÞthu ‚u{tk ™kUÄ : ™e[u™kt «§ku{ktÚke ƒu yÚkðk ðÄw rðfÕ…ku Mkk[kt nkuE þfu : 18. Cu2+|Cu ™tu «{trý‚ rðãw‚Äúwð …tuxuÂLþÞ÷ þwk r™Œuoþ ....... fhu Au ? (A) PbSO4 yu yu™tuz W…h Pb{tk rhzfþ™ …t{u Au. (A) huztuût Ëkfw÷{tk ‚u H+|H2 fh‚tk «ƒ¤ rhzfþ™f‚to ‚hefu (B) PbSO4 yu fuÚttuz W…h Pb{tk rhzfþ™ …t{u Au. (C) PbSO4 yu fuÚttuz W…h Pb{tk ytuÂõËzuþ™ …t{u Au. ð‚uo Au. (D) PbSO4 yu yu™tuz W…h Pb{tk ytuÂõËzuþ™ …t{u Au. s . (A) PbSO4 yu yu™tuz W…h Pb {tk rhzfþ™ …t{u Au. (B) huztuût Ëkfw÷{tk ‚u H+|H2 fh‚tk «ƒ¤ ytuÂõËzuþ™f‚to ‚hefu Hint : ÷uz Ëk„útnf ftu»t™u [tso fhðt{tk ytðu Au íÞthu ‚u{tk ð‚uo Au. zeM[tSO„ «r¢ÞtÚte rðhwØ «r¢Þtytu Út‚e ntuÞ Au. (C) Cu yu yurËz{tkÚte H2 {wõ‚ fhþu. (D) Cu yu yurËz{tkÚte H2 {wõ‚ ™rn. fuÚttuz : PbSO4(s) + 2e– ⎯→ Pb(s) + SO24–(aq) (Redn) s . (B) y™u (D) yu™tuz : PbSO4(s) + 2H2O(l) ⎯→ Hint : huztuût Ëkfw÷{tk E ™wk {qÕÞ ytuAwk ntuÞ ‚u{ ‚u{tk PbO2(s) + SO24–(aq) + 4H+(aq) + 2e– (Oxin) rhzfþ™f‚to™e «ƒ¤‚t ðÄw ntuÞ Au. fw÷ «r¢Þt : 2PbSO4(s) + 2H2O(l) ⎯→ Cu2+ + 2e– ⎯→ Cu ; E° = 0.34V 2H+ + 2e– ⎯→ H2 ; E° = 0.0V Pb(s) + PbO2(s) + 2SO24–(aq) + 4H+(aq) ynª, Cu2+|Cu fh‚tk 2H+|H2 ™tk SRP ™wk {qÕÞ ytuAwk Au. yt{, PbSO4 yu yu™tuz y™u fuÚttuz …h y™w¢{u Pb y™u ytÚte, yt huztuût Ëkfw÷ «ƒ¤ ytuÂõËzuþ™f‚to ‚hefu ð‚oþu. PbO2{tk Y…tk‚h …t{u Au. ‚u{s Cu îtht H2 {wõ‚ Útþu ™rn. 16. Λ°m(NH4OH) = ............... 19. ™e[u fux÷tkf yÄoftu»ttu™tk E cell Ë{efhý ËtÚtu yt…u÷tk Au. ‚u™tk ytÄthu Ët[tk sðtƒtu yt…tu. (A) Λ°m (NH4OH) + Λ°m(NH4Cl) – Λ°m(HCl) (i) H + + e– ⎯→ 1 (B) Λ°m (NH4Cl) + Λ°m (NaOH) – Λ°m(NaCl) (aq) 2 H2(g) ; E cell = 0.0V (C) Λ°m (NH4Cl) + Λ°m(NaCl) – Λ°m (NaOH) (ii) 2H 2O(l) ⎯→ O2(g) + 4H + + 4e– ; E cell = 1.23V (aq) (D) Λ°m(NaOH) + Λ°m (NaCl) – Λ°m (NH4Cl) (iii) 2SO24(–aq) ⎯→ S2O28(–aq) + 2e– ; E cell = 1.96V s . (B) Λ°m (NH4Cl) + Λ°m (NaOH) – Λ°m (NaCl) (A) {kŒ H2SO4™tk s÷eÞ ÿtðý{tkÚte fuÚttuz W…h ntRzÙtus™ Hint : Λ°m (NH4OH) = Λ°m(NH4Cl) + Λ°m (NaOH) – Λ°m (NaCl) rhzfþ™ …t{e™u {¤þu. ∴ Λ°m (NH4OH) = λ°m NH4+ + λ°m Cl– + λ°m Na+ + λ°m OH– (B) Ëtkÿ H2SO4™tk ÿtðý{tkÚte yu™tuz W…h …týe ytuÂõËzuþ™ – λ°m Na+ – λ°m Cl– …t{þu. ∴ Λ°m (NH4OH) = λ°m NH4+ + λ°m OH– (C) {kŒ H2SO4™tk ÿtðý{tkÚte yu™tuz W…h …týe ytuÂõËzuþ™ 17. NaCl™t sr÷Þ ÿtðý™tk rðãw‚ rð¼ts™ Œhr{Þt™ …t{þu. ‚u{tk ™e[u™t …ife fE yÄo-«r¢Þt yu™tuz …h Útþu ? (D) {kŒ H2SO4™tk ÿtðý{tk SO42– ytÞ™tu xuxÙtÚttÞtu™ux ytÞ™tu ‚hefu yu™tuz W…h ytuÂõËzuþ™ …t{þu.
«fhý-3 : rðãwíkhMkkÞýrð¿kkLk : Exemplar rð¼k„ 2.25 s . (A) y™u (C) s . (A) y™u (C) Hint : {kŒ H2SO4™tk ÿtðý™tk rðãw‚rð¼ts™ Œhr{Þt™ ‚u{tk Hint : W…htuõ‚ ºtýuÞ «r¢Þtytu yu™tuz Äúwð …h fu fuÚttuz Äúwð …h þõÞ (A) Λ°m(HCl) = λ°m (H+) + Λ°m (C–l ) ƒ™u Au. …hk‚w E cell ™tk {qÕÞ …hÚte ™e[u™e «r¢Þtytu Útþu : Λ°m (NaOH) = λ°m(Na+) + Λ°m(OH–) Λ°m (NaCl) = λ°m (Na+) + λ°m (C–l ) l yu™tuz Äúwð …h : 2H2O(l) ⎯→ O2(g) + 4H + + 4e– (aq) – –– l fuÚttuz Äúwð …h : H + + e– ⎯→ 1 Λ°m(HCl) + Λ°m(NaOH) – Λ°m (NaCl) = λ°m (H+) + Λ°m(OH–) (aq) 2 H2(g) = Λ°m H2O 20. zur™Þ÷ ftu»t™tu ðtuÕxus 1.1V Au. ftu»t{tk Ëk‚w÷™ ÂMÚtr‚yu ‚uðe s he‚u, ™e[u™tk …ife õÞwk Ët[wk „ýtþu ? (A) 1.1 = Kc (C) Λ°m (HNO3) = λ°m (H+) + λ°m (NO3–) Λ°m (NaOH) = λ°m(Na+) + Λ°m(OH–) (B) 2.303 RT . log Kc = 1.1 Λ°m (NaNO3) = λ°m (Na+) + λ°m(NO–3) 2F – –– 2.2 (C) log Kc = 0.059 Λ°m (HNO3) + Λ°m (NaOH) – Λ°m (NaNO3) = λ°m (H+) + λ°m (OH–) = Λ°m H2O (D) log Kc = 1.1 W…htuõ‚ ŒþtoÔÞt «{týu rðfÕ… - (B){tk r™ƒo¤ ƒuRÍ s . (B) y™u (C) Hint : Ëk‚w÷™ Ë{Þu ‚u{tk, NH4OH ntuðtÚte rðÞtus™ Ëk…qýo Útþu ™rn, ßÞthu rðfÕ… (D){tk ΔG° = –nF . E° = –RT lnK λ°m(H+) + 2λ°m(NO3–) – λ°m(OH–) Útþu. su ¾tuxwk Au. ∴ nF . E° = 2.303 × RT log K 23. CuSO4 ™tk sr÷Þ ÿtðý™wk Ã÷urx™{Ltt rðãw‚Äúwðtu ðå[u ynª, E° = 2.303 RT . log Kc = 1.1 rðãw‚ rð¼ts™ fhðtÚte ‚u{tk fE ƒtƒ‚ þõÞ ƒ™þu ? 2F (A) fuÚttuz rðãw‚ Äúwð …h ftu…h (Cu) s{t Útþu. ‚ŒTW…htk‚, log Kc = 2.2 × 2.303 RT (B) yu™tuz rðãw‚ Äúwð …h ftu…h (Cu) s{t Útþu. 96,500 (C) yu™tuz rðãw‚ Äúwð …h O2 ðtÞw {wõ‚ Útþu. 2.2 (D) yu™tuz rðãw‚ Äúwð …h ftu…h (Cu) ytu„¤þu. ∴ log Kc = 96,500 s . (A) y™u (C) 21. rðãw‚rð¼tsÞ ÿtðý™e ðtnf‚t™tu ytÄth fE ƒtƒ‚tu …h ntuÞ Au ? 24. CuSO4™tk sr÷Þ ÿtðý™wk ftu…h (Cu)™tk rðãw‚ Äúwðtu™e ntshe{tk rðãw‚rð¼ts™ fhðtÚte ‚u{tk þwk þõÞ Útþu ? (A) rðãw‚rð¼tßÞ™e «f]r‚ …h (B) rðãw‚rð¼tßÞ ÿtðý™e Ëtkÿ‚t …h (A) fuÚttuz rðãw‚Äúwð …h ftu…h s{t Útþu. (C) AC WŒT„{MÚtt™™e þÂõ‚ …h (D) rðãw‚ Äúwðtu ðå[u™tk yk‚h …h (B) yu™tuz rðãw‚Äúwð …h™wk ftu…h ytu„¤þu. s . (A) y™u (B) 22. Λ°m H2O = ............... (C) yu™tuz rðãw‚Äúwð …h O2 ðtÞw {wõ‚ Útþu. (A) Λ°m(HCl) + Λ°m (NaOH) – Λ°m(NaCl) (D) yu™tuz rðãw‚Äúwð …h ftu…h s{t Útþu. (B) Λ°m (HNO3) + Λ°m(NaNO3) – Λ°m(NaOH) (C) Λ°m(HNO3) + Λ°m (NaOH) – Λ°m(NaNO3) s . (A) y™u (B) (D) Λ°m (NH4OH) + Λ°m(HCl) – Λ°m(NH4Cl) Hint : l yu™tuz : Cu(s) ⎯→ Cu2(a+q) + 2e– l fuÚttuz : Cu2(a+q) + 2e– ⎯→ Cu(s) Cu(s) ⎯→ Cu(s) (yu™tuz) (fuÚttuz)
2.26 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 25. rðrþü ðtnf‚t | ðtnf‚t (K) = ............... xqtf sðkƒe «fkh™k «§ku (A) 1 l (B) G* 28. rðãw‚Äúwð™tu r™h…uût …tuxuÂLþÞ÷ {t…e þftþu ? þt R A R {txu ? (C) Λm (D) l s . ™t. A fthý fu yÄoftu»tÚte huztuût «r¢Þt …qýo Út‚e ™Úte. E°cell™wk s . (A) y™u (B) {qÕÞ ƒu yÄo-ftu»ttu™t «{trý‚ rhzfþ™ …tuxuÂLþÞ÷™t ‚Vtð‚ Hint : R= .l ƒhtƒh ntuÞ Au. A Ecell = ERed (fuÚttuz) – ERed (yu™tuz) ∴ = RA l 29. ftu»t-«r¢Þt {txu E°cell yÚtðt Δ rG° ™wk {qÕÞ õÞthuÞ þqLÞ Útþu ? 1 …hk‚w, K = Au. s . ™t. fthý fu ™rn‚h htËtÞrýf «r¢Þt yxfe òÞ yÚtto‚T ∴K= 1 = 1 l = G* Ëk‚w÷™ ÂMÚtr‚{tk hnuþu. RA R A R l ßÞthu Ecell = (+ve) y™u Δ rG = (–ve) ntuÞ íÞthu ftu»t-«r¢Þt yt…{u¤u …whtu„t{e rŒþt{tk þõÞ ntuÞ Au. …hk‚w| 26. ytÞ™eÞ …ŒtÚto™tk ÿtðý™e {tu÷h ðtnf‚t fE ƒtƒ‚tu Ecell = ΔrG = 0 ƒ™u íÞthu «r¢Þt Ëk‚w÷™ ÂMÚtr‚{tk …ntU[u Au. …h ytÄth ht¾u Au ? 30. fE þh‚tu «{týu Ecell = O yÚtðt Δ rG = 0 ntuÞ Au ? (A) ‚t…{t™ s . rðãw‚ftu»t{tk Ëk‚w÷™ ÂMÚtr‚ Ë{Þu ‚u{tk Ecell = O ƒ™u Au. (B) rðãw‚Äúwðtu ðå[u™wk yk‚h …rhýt{u, Δ rG = –nF . Ecell (C) rðãw‚rð¼tßÞ ÿtðý™e Ëtkÿ‚t (D) rðãw‚Äúwðtu™e Ë…txe™wk ûtuºtV¤ = –nF × O = O s . (A) y™u (C) – Hint : ‚t…{t™™tk ðÄtht ËtÚtu rðãw‚rð¼tßÞ ÿtðý™e {tu÷h 31. E Zn2+| Zn = –0.76V {tk Œþtoðu÷e Éý r™þt™e þu™tu ðtnf‚t …ý ðÄu Au. r™Œuoþ fhu Au ? {tu÷h ðtnf‚t™wk {qÕÞ rðãw‚rð¼tßÞ ÿtðý™e Ëtkÿ‚t™t s . «{trý‚ rhzfþ™ …tuxuÂLþÞ÷ (SRP)™wk {qÕÞ Éý ntuÞ ‚uðt ðÄtht ËtÚtu ½xu Au. rðãw‚Äúwðtu™e R÷uõxÙtu™ {u¤ððt™e ð]r¥t ntRzÙtus™ rðãw‚Äúwð k fh‚tk ytuAe ntuÞ Au. Λm = c yt{, Zn yu ntRzÙtus™ fh‚tk ðÄw Ër¢Þ Au. …rhýt{u, 27. ™e[u yt…u÷tk rðãw‚ftu»t {txu þwk Ët[wk Au ? Zn rðãw‚Äúwð™u ßÞthu «{trý‚ ntRzÙtus™ rðãw‚Äúwð ËtÚtu òuzðt{tk ytðu Au íÞthu Zn ™wk ytuÂõËzuþ™ Útþu, ßÞthu H+ ™wk Mg | Mg2+ || Cu2+ / Cu rhzõþ™ Útþu. yt{, Zn yu™tuz ‚hefu ßÞthu ntRzÙtus™ rðãw‚Äúwð fuÚttuz ‚hefu ð‚oþu. (A) Mg yu fuÚttuz Au. 32. ftu…h ËÕVux™wk sr÷Þ ÿtðý y™u rËÕðh ™tRxÙux™wk (B) Cu yu fuÚttuz Au. sr÷Þ ÿtðý ¼hu÷t rðãw‚ftu»t™wk Mð‚kºt rðãw‚rð¼ts™ (C) ftu»t-«r¢Þt : Mg + Cu2+ ⎯→ Mg2+ + Cu 1 Amp rðãw‚«ðtn ðzu 10 r{r™x ËwÄe fhðt{tk ytðu (D) Cu yu ytuÂõËzuþ™f‚to Au. Au. fuÚttuz rðãw‚Äúwð …h s{t Út‚e ftu…h y™u rËÕðh s . (B) y™u (C) Ë{t™ nþu fu swŒe swŒe ? ‚{thtu sðtƒ Ë{òðtu. s . fuÚttuz rðãw‚Äúwðtu …h s{t Út‚e Cu y™u Ag Ät‚w™wk Œ¤ swŒwk-swŒwk nþ.u l rðãw‚rð¼ts™ yk„u™tk \"Vuhtzu\"™t ƒeò r™Þ{ y™wËth swŒt- swŒt rðãw‚rð¼tßÞ Ähtð‚tk rðãw‚rð¼ts™ ftu»ttu™u ©uýeƒkÄ fhe ‚u{tk yuf Ëh¾tu rðãw‚sÚÚttu …Ëth fhðt{tk ytðu ‚tu, rðãw‚Äúwðtu …h «t Út‚e ™e…òu™tu sÚÚttu ‚u{™t ‚wÕÞ¼th™t Ë{«{tý{tk ntuÞ Au.
«fhý-3 : rðãwíkhMkkÞýrð¿kkLk : Exemplar rð¼k„ 2.27 W1 E1 ûtth Ë‚u w W2 E2 ßÞtk, E1 y™u E2 ™tk swŒtk-swŒtk {qÕÞtu yu Ät‚w™tk ytÞ™tu™wk ͪf Ã÷ux ZnSO4 ft…u h Ã÷xu Ät‚w{tk rhzfþ™ Útðt {txu ‚u{tk sYhe R÷uõxÙtu™™e ËkÏÞt …h ™wk ÿtðý CuSO4 ytÄtrh‚ ntuÞ Au. …rhýt{u Cu y™u Ag swŒe-swŒe {tºtt{tk ™wk ÿtðý s{t Útþu. 33. „uÕður™f ftu»t{tk Út‚e ftu»t «r¢Þt™u ytÄthu ftu»t™wk rðãw‚Äúwð rðãw‚Äúwð Ëtkfur‚f r™Y…ý fhtu. rðã‚w rð¼ts™ ft»u t s . „uÕður™f ftu»t{tk ytuÂõËzuþ™ yÄo-ftu»t™u ztƒe ƒtswyu ßÞthu rhzfþ™ yÄo-ftu»t™u s{ýe ƒtswyu ÷¾ðt{tk ytðu Au. ƒk™u yÄoftu»t ðå[u {qfðt{tk ytðu÷tk ûtthËu‚w™u ƒu Ë{tk‚h ÷exe îtht s . W…htuõ‚ ytf]r‚{tk ŒþtoÔÞt, y™wËth ƒu swŒtk-swŒtk rðãw‚Äúwðtu™u ‚u{™tk y™wY… rðãw‚rð¼tßÞ ÿtðý{tk zwƒtzu÷t Au. ‚u{™tk ‚u{™e ðå[u ÷¾ðt{tk ytðu Au. îtht ƒ™u÷t rðãw‚htËtÞrýf ftu»t™u ‚u™e ™e[u Œtuhu÷tk rðãw‚rð¼ts™ ftu»t ËtÚtu òuzðt{tk ytðu÷tu Au. Cu | Cu2+ | | Ag+ | Ag l rðãw‚ftu»t™wk Ëtkfur‚f r™Y…ý ™e[u {wsƒ fhe þftþu : 34. Cl– ytÞ™™t ytuÂõËzuþ™ {txu «{trý‚ rðãw‚Äúwð …tuxuÂLþÞ÷™wk {qÕÞ …týe fh‚tk ðÄw Ä™ ntuðt A‚tk Zn | Zn2+ | | Cu2+ | Cu NaCl™tk s÷eÞ ÿtðý™tk rðãw‚rð¼ts™ Œhr{Þt™ ‚u{tk …týe™u ƒŒ÷u Cl– ™wk ytuÂõËzuþ™ þt {txu ÚttÞ Au ? l ynª, Zn R÷uõxÙtu™ „w{tðu Au su rðãw‚Äúwð-(A) …h òÞ Au. ßÞthu Cu yu rðãw‚Äúwð-(B) …tËuÚte R÷uõxÙtu™ {u¤ðu Au. Cu + 2Ag+ ⎯→ 2Ag + Cu2+ yt{, rðãw‚Äúwð-(A) …h™tu ðes¼th = Ä™ (+) y™u rðãw‚Äúwð-(B) …h™tu ðes¼th = Éý (–) Útþu. s . ËturzÞ{ f÷tuhtRz (NaCl)™tk s÷eÞ ÿtðý™tk rðãw‚rð¼ts™ Œhr{Þt™ ‚u{tk þh‚ y™wËth yu™tuz rðãw‚Äúwð …h …týe™tk 37. W÷x-Ëw÷x «ðtn (A.C.) ™tu W…Þtu„ rðãw‚rð¼tßÞ ÿtðý™tu yðhtuÄ {t…ðt {txu þt {txu ÚttÞ Au ? ytuÂõËzuþ™ {txu ðÄw ðtuÕxus™e sYrhÞt‚ ntuÞ Au. ytÚte …týe™e ntshe ntuðt A‚tk …ý Cl– ™wk s ytuÂõËzuþ™ Út‚wk ntuÞ Au. l yu™tuz rðãw‚Äúwð …h ™e[u {wsƒ™e ƒu ytuÂõËzuþ™ yÄo-«r¢Þt s . rðã‚w rð¼ts™™e «r¢Þt{tk A.C. «ðtn™tu W…Þt„u fhðt{tk ytðu Út‚e ntuÞ Au : A.u ytÚte ‚{u tk ÿtðý{tk hn÷u tk ytÞ™t™u e Ëtÿk ‚t y[¤ s¤ðtÞ÷u e Cl–(aq) ⎯→ 1 – hnu A.u …rhýt{u ÿtðý™tu [t¬u Ë yðhtÄu {t…e þftÞ A.u 2 Cl2(g) + e– ; [Ecell = 1.36 V] 38. „uÕður™f ftu»t™tu …tuxuÂLþÞ÷ 1.1V Au. òu yt rðãw‚ftu»t™u ‚u™tÚte rðhwØ 1.1V ÷t„w …tzðt{tk ytðu ‚tu rðãw‚ftu»t{tk 2H2O(l) ⎯→ O2(g) + 4H+(aq) + 4e– ; – = 1.23 V] ftu»t-«r¢Þt{tk þwk VuhVth Útþu ? y™u rðãw‚«ðtn ftu»t{tk [Ecell – fE he‚u ðnuþu ? ynª, Ecell ™wk {qÕÞ ytuAw kntuÞ ‚u™wk «Út{ ytuÂõËzuþ™ Út‚wk ntuÞ Au. …hk‚w H2O™wk O2 {tk ytuÂõËzuþ™ Útðt™e «r¢Þt ¾qƒs s . ßÞthu „uÕður™f ftu»t™u ‚u™tÚte rðhwØ 1.1V rðãw‚ Œƒtý ÷t„w Äe{e ntuðtÚte ‚u «r¢Þt Útðt {txu ‚u{tk Úttuztkf ðÄw ðtuÕxus™e …tzðt{tk ytðu Au íÞthu ‚u{tk ftu»t«r¢Þt Ëk…qýo…ýu yxfe òÞ sYrhÞt‚ hnu‚e ntuÞ Au. …rhýt{u H2O ™u ƒŒ÷u Cl– ™wk s Au. ytÚte ftu»t{tkÚte rðãw‚«ðtn …ý ðnu‚tu ntu‚tu ™Úte. ytuÂõËzuþ™ Út‚wk ntuÞ Au. 39. NaCl ™tk Ëtkÿ s÷eÞ ÿtðý (ƒútR™)™wk rðãw‚rð¼ts™ fhðt{tk ytðu Au. íÞthu ÿtðý™e pH W…h þe yËh Útþu ? 35. rðãw‚Äúwð …tuxuÂLþÞ÷ ftu™u fnu Au ? s . rðãw‚ htËtÞrýf ftu»t{tk rðãw‚rð¼tßÞ ÿtðý{tk ht¾u÷tk s . Ëtkÿ NaCl ™tk s÷eÞ ÿtðý (ƒútR™)™wk rðãw‚rð¼ts™ fhðt{tk rðãw‚Äúwðtu ðå[u™tk …tuxuÂLþÞ÷ (ðtuÕxus) ‚Vtð‚™u rðãw‚Äúwð ytðu Au íÞthu ‚u{tk ™e[u {wsƒ™e «r¢Þtytu Út‚e ntuÞ Au : …tuxuÂLþÞ÷ fnu Au. NaCl(aq) H2O Na+(aq) + Cl–(aq) 36. ™e[u™e ytf]r‚{tk ŒþtoÔÞt {wsƒ rðãw‚htËtÞrýf ftu»t™u 1 2 Cl2(g) rðãw‚rð¼ts™ ftu»t ËtÚtu òuzu÷tu Au. ‚u™u æÞt™{tk l yu™tuz Äúwð : Cl–(aq) ⎯→ + e– (Oxin) ÷E™u Œþtoðtu fu 'A' y™u 'B' rðãw‚Äúwðtu™e Ä™ fu Éý {txu™e þõÞ‚t ‚u rðãw‚rð¼ts™ ftu»t{tk fE nþu ? 1 2 H2(g) l fuÚttuz Äúwð : H2O(l) + e– ⎯→ + OH – (Redn) (aq)
2.28 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 l yufŒkhe «r¢Þt : NaCl(aq) + H2O(l) ⎯→ Na+(aq) + OH – rðrþü ðtnf‚t™wk {qÕÞ yuf{ fŒ{tk ytÞ™tu™e ËkÏÞt ½xðtÚte (aq) ½xu Au. 11 l nðu, ßÞthu ‚u{tk …týe™u W{uhðt{tk ytðu Au íÞthu yuf{ fŒ{tk + 2 H2(g) + 2 Cl2(g) ytÞ™tu™e ËkÏÞt ½xu Au. ytÚte ‚u{tk ðtnf‚t™wk {qÕÞ …ý yt{, ÿtðý{tk NaOH Wí…L™ Útðt™u fthýu ÿtðý™e pH ½xu Au. ðÄþu. pH > 7.00 Úkþu. 40. Ëqft ftu»t fh‚tk rð…rh‚ (Unlike) {hõÞwhe ftu»t{tk 44. rðãw‚Äúwð™tu …tuxÂLþÞ÷ {t…ðt {txu fÞtu ËkŒ¼o rðãw‚Äúwð ‚u™tk ð…htþ Œhr{Þt™ ‚uLttu ftu»t ðtìÕxus y[¤ hnu W…Þtu„{tk ÷uðt{tk ytðu Au ? Au. þt {txu ? s . «{trý‚ ntRzÙtus™ rðãw‚Äúwð (SHE) ™tu ËkŒ¼o rðãw‚Äúwð ‚hefu W…Þtu„ fhðt{tk ytðu Au. su™tu …tuxuÂLþÞ÷ 0.0V ÂMðfthðt{tk s . Ët{tLÞ he‚u ftuE…ý ftu»t™wk Ëk…qýo ytÞw»Þ ‚u{tk hnu÷tk ytÞ™tu™e ytðu÷tu Au. ntshe …h ytÄth ht¾‚tu ntuÞ Au. l yLÞ rðãw‚Äúwð™tu rðãw‚Äúwð …tuxuÂLþÞ÷ yt SHE ™tk ËkŒ¼o{tk l {hõÞwhe ftu»t{tk Ëk…qýo ytÞw»Þ Œhr{Þt™ ‚u{tk Út‚e Ëk…qýo {t…ðt{tk ytðu Au. «r¢Þt{tk ftuE…ý ytÞ™ Wí…L™ Út‚t ™Úte. ytÚte, ‚u™tu ðtìÕxus 45. ™e[u yt…u÷tk rðãw‚ftu»t™u ytÄthu ‚u{tk yu™tuz y™u …ý ÷„¼„ y[¤ hnu Au. fuÚttuz rðãw‚Äúwð …h Út‚e «r¢Þtytu ÷¾tu. 41. A y™u B rðãw‚ rð¼tßÞ™tk ÿtðýtu {kŒ Au. \"B\" ™e Λm Cu | Cu2+ | | Cl– | Cl2 , Pt yu \"A\"™e Λm ™tk 25 „ýt Út‚tk ðÄtht Ët{u 1.5 „ýe ðÄu Au. ƒk™u{tkÚte fÞtu «ƒ¤ rðãw‚rð¼tßÞ nþu ? s. ftu»t «r¢Þt : Cu(s) + 2Cl – ⎯→ Cu2(a+q) + Cl2(g) (aq) ‚{tht sðtƒ r™ýoÞtí{f he‚u Œþtoðtu. yu™tuz Äúwð : Cu(s) ⎯→ Cu2(a+q) + 2e– (oxin) fuÚttuz Äúwð : Cl2(g) + 2e– ⎯→ 2Cl–(aq) (Redn) s . «ƒ¤ rðãw‚rð¼tßÞ …ŒtÚttuo ðÄw Ëtkÿ‚tyu …ý ÷„¼„ Ëk…qýo ytÞ™efhý …t{‚tk ntuÞ Au. …rhýt{u ‚u{™tk {kŒ™ ð¾‚u …ý ‚u{™e Ëtkÿ‚t ÷„¼„ Ë{t™ hnu‚e ntuÞ Au. yt{, yu™tuz Äúwð …h ytuÂõËzuþ™ «r¢Þt ÚtðtÚte ftu…h l \"B\" rðãw‚rð¼tßÞ yu \"A\" rðãw‚rð¼tßÞ™e Ëh¾t{ýe{tk (Cu) {¤u Au. ßÞthu fuÚttuz Äúwð …h rhzfþ™ «r¢Þt ÚtðtÚte Cl2 ðÄw «ƒ¤ Au. fthý fu \"B\" ™wk {kŒ™ fhðtÚte ‚u{tk ytÞ™tu™e ðtÞw {¤u Au. Ëtkÿ‚t (ËkÏÞt) Ë{t™ s¤ðtÞu÷e hnu‚e ntuÞ Au. …hk‚w ‚u{™e 46. zur™Þ÷ ftu»t{tk Út‚e ftu»t «r¢Þt {txu \"™™oMxT\" Ë{efhý ðå[u™wk ytk‚rhf ytf»toý ½x‚wk ntuÞ Au. ytÚte, Λm ™wk «{tý ÷¾tu. Zn2+ ytÞ™™e Ëtkÿ‚t ðÄthðtÚte ‚u{tk Ecell ™tk 1.5 „ýw s ðÄ‚wk ntuÞ Au. {qÕÞ …h þe yËh Útþu ? l ßÞthu {kŒ rðãw‚rð¼tßÞ …ŒtÚttuo™tk ÿtðý™tk {kŒ™ Œhr{Þt™ s . ftu»t «r¢Þt : Zn(s) + Cu2(+aq) ⎯→ Zn2(+aq) + Cu(s) \"™™oMxT\"™t Ë{efhý y™wËth ‚u{tk ytÞ™tu™e Ëtkÿ‚t ðÄ‚e ntuÞ Au. …rhýt{u \"A\"™tk Λm ™wk «{tý 25 „ýwk ðÄ‚wk ntuÞ Au. 0.059 Zn 2 2 Cu 2 42. {kŒ H2SO4 ™wk «{tý Ähtð‚tk yurËz{Þ …týe™wk Ecell = E cell – . log rðãw‚rð¼ts™ fhðtÚte ‚u{tk pH™e yËh ÿtðý …h yÚtðt þe Útþu ? ‚{thtu sðtƒ hsq fhtu. 0.059 Cu 2 s . ÿtðý™e pH yu ‚u ÿtðý{tk hnu÷tk H+ ytÞ™™e Ëtkÿ‚t …h 2 Zn 2 ytÄth ht¾u Au. ∴ Ecell = E cell + . log l ynª ‚u{tk ™e[u {wsƒ™e «r¢Þt ÚttÞ Au : yu™tuz Äúwð : 2H2O(l) ⎯→ O2(g) + 4H + + 4e– W…htuõ‚ Ë{efhý y™wËth fne þftÞ fu Ecell ™wk {qÕÞ yu (aq) Cu2+ ™e Ëtkÿ‚t™tk Ë{«{tý{tk ßÞthu Zn2+ ™e Ëtkÿ‚t™tk ÔÞM‚ «{tý{tk ntuÞ Au. yt{, ßÞthu Zn2+ ytÞ™™e Ëtkÿ‚t™u fuÚttuz Äúwð : 4H+(aq) + 4e– ⎯→ 2H 2(g) ðÄthðt{tk ytðu Au ‚u{ ‚u{tk Ecell ™wk {qÕÞ ½xu Au. yt{, ‚u{tk pH™e ÿtðý …h ftuE…ý yËh Útþu ™nª. fthý 47. «tÚtr{f y™u rîr‚Þf ftu»t™e Ëh¾t{ýe{tk ƒ¤‚ý fu ‚u{tk [H+] y[¤ s¤ðtÞu÷e hnu Au. ftu»t{tk þt VtÞŒt {¤u Au ? 43. rðãw‚rð¼tßÞ ÿtðý™e rðrþü ðtnf‚t™wk {qÕÞ ‚u{tk …týe™u W{uhðtÚte fE he‚u ƒŒ÷t‚wk ntuÞ Au ? s . ÿtðý™tk yuf{ fŒ{tk hnu÷tk ytÞ™™e ntshe îtht Út‚e s . «tÚtr{f ftu»t{tk ð…ht‚t «r¢Þf …ŒtÚttuo {ÞtorŒ‚ «{tý{tk ntuÞ Au y™u rzM[tSO„ «r¢Þt Œhr{Þt™ «r¢Þftu ð…htE s‚tk ntuÞ ðtnf‚t™u s rðrþü ðtnf‚t ‚hefu ytu¤¾ðt{tk ytðu Au.
«fhý-3 : rðãwíkhMkkÞýrð¿kkLk : Exemplar rð¼k„ 2.29 Au. rîr‚Þf (ËufLzhe) ftu»t™u he[tso (…w™:Srð‚) fhe þftÞ 51. M‚k¼-(I){tk Œþtoðu÷e {trn‚e™u M‚k¼-(II){tk yt…u÷e Au. …hk‚w ‚u {txu ¾qƒ s ÷tkƒtu Ë{Þ ÷t„u Au. rð„‚ ËtÚtu ÞtuøÞ òuze ƒ™tðtu. l ƒ¤‚ý ftu»t{tk ßÞtk ËwÄe «r¢Þftu™tu sÚÚttu Œt¾÷ fhðt{tk M‚k¼-I M‚k¼-II ytðu Au íÞtk ËwÄe ÷tkƒt Ë{Þ ËwÄe ‚u ftÞo fh‚tu hnu Au y™u ™e…òu™u Ë‚‚ ƒnth ÷E ÷uðt{tk ytð‚tk ntuÞ Au. ‚ŒTW…htk‚ (i) Λm (a) rðrþü „wýÄ{o ƒ¤‚ý™t Œn™Úte Wí…L™ Út‚e Qòo™wk yufs ‚ƒ¬t{tk – (b) ytÞ™tu™e ËkÏÞt/fŒ …h rðãw‚Qòo{tk Y…tk‚h Út‚wk ntuÞ Au. (ii) Ecell 48. ÷uzËk„úntf ftu»t{tk Út‚e ze-M[tSO„ «r¢Þt Œhr{Þt™ ‚u{tk Út‚e ftu»t «r¢Þt™wk Ë{efhý ÷¾tu. ftu»t zeM[tso ÚttÞ íÞthu ytÄtrh‚ ‚u{tk rðãw‚rð¼tßÞ™e ½™‚t{tk fuðe he‚u VuhVth ÚttÞ Au ? (iii) (c) rðrþü „wýÄ{o (iv) ΔrGcell (d) {kŒ™ ÚtðtÚte ðÄu Au. s . (i) → d ; (ii) → a ; (iii) → b ; (iv) → c s . ßÞthu ÷uz Ëk„útnf ftu»t zeM[tso ÚttÞ Au íÞthu ‚u{tk ™e[u {wsƒ™e 52. M‚k¼-(I){tk Œþtoðu÷e ðM‚wytu™u M‚k¼-(II) ËtÚtu ÞtuøÞ òuze ƒ™tðtu. «r¢Þt Út‚e ntuÞ Au : M‚k¼-I M‚k¼-II Pb(s) + PbO2(s) + 2H2SO4(aq) ⎯→ 2PbSO4(s) + 2H2O(l) (i) ÷uz Ëk„útnf ftu»t (a) {n¥t{ ftÞoût{‚t (ii) {hõÞwhe ftu»t (b) „uÕðu™tRͪ„ ðzu hrût‚ l rðãw‚ rð¼tßÞ ÿtðý™e ½™‚t™tu ytÄth yuf{ fŒ{tk ntsh (iii) ƒ¤‚ý ftu»t (c) y[¤ …tuxuÂLþÞ÷ yt…u Au. hnu‚tk ytÞ™tu™e ËkÏÞt …h ntuÞ Au. zeM[tSO„ «r¢Þt Œhr{Þt™ Wí…L™ Út‚wk …týe ‚u{tk W{uht‚wk hnu Au ‚uÚte ½™‚t ½xu Au. (iv) ûtthý (d) Pb yu™tuz, ßÞthu PbO2 fuÚttuz ntuÞ Au. ‚ŒTW…htk‚ zeM[tSO„ «r¢Þt Œhr{Þt™ ‚u{tk H2SO4 ð…ht‚tu ntuðtÚte …ý ½™‚t ½x‚e ntuÞ Au. s . (i) → d ; (ii) → c ; (iii) → a ; (iv) → b 49. CH3COOH ™tk {kŒ™ Œhr{Þt™ ‚u{tk Λm ™wk «{tý 53. M‚k¼-(I){tk yt…u÷e rð„‚tu™u M‚k¼-(II) ËtÚtu ÞtuøÞ òuze ƒ™tðtu. ™tUÄ…tºt he‚u ðÄu Au. ßÞthu CH3COONa {tk ‚u Äe{u Äe{u þt {txu ðÄu Au ? M‚k¼-I M‚k¼-II s . CH3COOH yu r™ƒo¤ rðãw‚ rð¼tßÞ Au. ‚u{tk {kŒ™ Œhr{Þt™ (i) (a) I × t ytÞ™tu™e ËkÏÞt{tk ðÄthtu ÚttÞ Au. ytÚte ‚u™tu rðÞtus™ ykþ (ii) Λm (b) Λm / Λ°m …ý ðÄu Au. …rhýt{u ‚u™tk Λm ™wk {qÕÞ Íz…e ðÄu Au. (iii) α (c) c CH3-COO– + H3O+ CH3COOH + H2O (iv) Q (d) G*R «ƒ¤ rðãw‚ rð¼tßÞ™tk rfMËt{tk {kŒ™ fhðt A‚tk ‚u{tk ytÞ™tu™e ËkÏÞt ‚u s hnu‚e ntuÞ Au. …hk‚w ‚u{tk ytk‚rhf s . (i) → d ; (ii) → c ; (iii) → b ; (iv) → a ytf»toý ½x‚wk ntuÞ Au. yt{, ytÞ™tu™e ËkÏÞt{tk ðÄthtu Út‚tu 54. M‚k¼-(I){tk yt…u÷e rð„‚tu™u M‚k¼-(II) ËtÚtu ÞtuøÞ òuze ƒ™tðtu. ™rn ntuðt™u fthýu ‚u{tk Λm ™wk {qÕÞ Äe{t Œhu ðÄu Au. M‚k¼-I M‚k¼-II òuzfkt «fkh™kt «§ku (i) ÷uf÷tLþu ftu»t (a) ftu»t «r¢Þt : 50. M‚k¼-(I){tk Œþtoðu÷e rð„‚ ËtÚtu M‚k¼-(II){tk yt…u÷t (ii) Ni - Cd ftu»t yuf{tu ËtÚtu ËkƒkrÄ‚ ntuÞ ‚u™e ÞtuøÞ òuze ƒ™tðtu. 2H2 + O2 → 2H2O (b) ÿtðý{tk yuf …ý ytÞ™ ¼t„ M‚k¼-I M‚k¼-II ÷u‚tu ™Úte y™u ‚u ©ðý™tk (i) Λm (a) S cm–1 (iii) ƒ¤‚ý ftu»t ËtÄ™tu{tk ð…htÞ Au. (b) m–1 (iv) {hõÞwhe ftu»t (ii) Ecell (c) S cm2 mol–1 (c) …w™: Wí…tŒ™ ÚtE þfu. (iii) (d) V (d) yu™tuz Äúwð …h : (iv) G* Zn → Zn2+ + 2e– (d) Œn™ «r¢ÞtÚte {¤‚e Qòo™wk s . (i) → c ; (ii) → d ; (iii) → a ; (iv) → b rðãw‚Qòo{tk Y…tk‚h ÚttÞ Au. s . (i) → d ; (ii) → c ; (iii) → a ; (iv) → b
2.30 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 Hint : htËtÞrýf «r¢Þt Útðt™e Ëk¼tð™t „eçË Qòo™tk {qÕÞ …h ntuÞ Au. su™tu E cell ËtÚtu™tu ËkƒkÄ ™e[u «{týu Au : 55. ™e[u yt…u÷e {trn‚e™t ytÄthu M‚k¼-(I) y™u M‚k¼- (II)™e rð„‚tu™e ÞtuøÞ òuze ƒ™tðtu. ΔG = –nF . E cell E F2 | F– = 2.87V ; E Li+ | Li = –3.5V ; yt{, E cell ™wk {qÕÞ Ä™ (+) ntuÞ ‚tu ΔG ™wk {qÕÞ Éý E Al3+ | Al = 1.4V ; E Br2 | Br– = 1.09V Útþu. …rhýt{u «r¢Þt yt…{u¤u Útþu. ‚ŒTW…htk‚ Ët[wk fthý M‚k¼-I M‚k¼-II E > E …ý ntuðwk òuEyu. (i) F2 (a) «ƒ¤ rhzfþ™f‚to Ät‚w Au. fuÚttuz yu™tuz (ii) Li (b) ¾qƒ s r™ƒo¤ ytuÂõËzuþ™f‚to 58. rðÄt™ : Œhuf rðãw‚ rð¼tßÞ™e ðtnf‚t ‚u™tk {kŒ™ ËtÚtu ½xu Au. Ät‚w ytÞ™ Au. fthý : {kŒ™ Útðt™u fthýu «r‚ yuf{ fŒ{tk ytÞ™tu™e ËkÏÞt (c) yÄt‚w ‚¥ð Au, su «ƒ¤ (iii) Au3+ ½xu Au. (iv) Br– ytuÂõËzuþ™f‚to Au. s . (A) A y™u R ƒk™u Ët[tk Au. R yu A™e Ët[e Ë{sq‚e Au. (v) Au 59. rðÄt™ : r™ƒo¤ rðãw‚ rð¼tßÞ™tk ÿtðý™wk {kŒ™ fhðtÚte (d) yr¢Þtþe÷ Ät‚w (e) Au3+ îtht ytuÂõËzuþ™ ‚whk‚ Íz…e Λm ™wk {qÕÞ ðÄu Au. fthý : r™ƒo¤ rðãw‚ rð¼tßÞ {txu ‚u{™tk rðÞtus™ykþ™wk …t{‚tu ytÞ™ {qÕÞ ÿtðý™tk {kŒ™ ËtÚtu ðÄu Au. (f) yr‚r™ƒo¤ rhzfþ™f‚to Éý (vi) Li+ s . (A) A y™u R ƒk™u Ët[tk Au. R yu A™e Ët[e Ë{sq‚e Au. 60. rðÄt™ : {hõÞwhe ftu»t y[¤ ðtuÕxus yt…‚wk ™Úte. ytÞ™ (vii) F– (g) ytuÂõËzuþ™f‚to Ät‚w ytÞ™ fthý : ftu»t «r¢Þt{tk ÿtðý{tk ytÞ™tu ¼t„ ÷u‚tk ntu‚tk ™Úte. s . (i) → c ; (ii) → a ; (iii) → g ; (iv) → e s . (E) A ¾tuxwk Au. …hk‚w R Ët[wk Au. Hint : {hõÞwohe ftu»t ¾hu¾h y[¤ ðtuÕxus yt…u Au. ‚ŒTW…htk‚ (v) → d ; (vi) → b ; (vii) → f ‚u{tk ytÞ™tu …ý ftu»t-«r¢Þt{tk Ëkf¤t‚t ntu‚t ™Úte. A + R «fth™t «§tu (Assertion & Reason Type) 61. rðÄt™ : NaCl™tk ÿtðý™tk rðãw‚rð¼tßÞ Œhr{Þt™ yu™tuz ™tUÄ : «§ : 56 Úte 65 ËwÄe Œhuf{tk (A); (B); (C); (D) ™wk rðãw‚Äúwð …h O2 {¤ðt™u ƒŒ÷u Cl2 {¤u Au. ÷¾tý ÷uðt™wk Au. fthý : yu™tuz rðãw‚Äúwð …h O2 ƒ™ðt {txu ‚u{tk ðÄw ðtuÕxus™e sYrhÞt‚ ntuÞ Au. (A) A y™u R ƒk™u Ët[tk Au. R yu A™e Ët[e Ë{sq‚e Au. (B) A y™u R ƒk™u Ët[tk Au. …hk‚w R yu A™e Ët[e Ë{sq‚e s . (A) A y™u R ƒk™u Ët[tk Au. R yu A™e Ët[e Ë{sq‚e Au. ™Úte. Hint : (C) A Ët[wk Au, …hk‚w R ¾tuxwk Au. yu™tuz Äúwð : Cl–(aq) ⎯→ 1 Cl2(g) + e– ; [E cell = 1.36V] (D) A y™u R ƒk™u ¾tuxtk Au. 2 (E) A ¾tuxwk Au. …hk‚w R Ët[wk Au. 56. rðÄt™ : ftu…h (Cu) yu ntRzÙtus™ fh‚tk ytuAwk Ër¢Þ Au. 2H2O([) ⎯→ O2(g) + 4H + + 4e– ; [E cell = 1.23V] fthý : E Cu2+ | Cu ™wk {qÕÞ Éý Au. (aq) s . (C) A Ët[wk Au, …hk‚w R ¾tuxwk Au. Hint : Cu2+|Cu = 0.34V y™u 2H+|H2 = 0.0V Au. yt{, yt{, yu™tuz rðãw‚Äúwð …h O2 ƒ™ðt {txu E cell™wk {qÕÞ Cu2+|Cu ™wk Ä™ {qÕÞ ntuðtÚte ‚u R÷uõxÙtu™ „w{tðe™u H+™wk rhzfþ™ fhe™u H2 ðtÞw {wõ‚ fhu Au. ytuAwk Au. su ‚u™t 1.36V fh‚tk ðÄw ntuðwk òuEyu. 57. rðÄt™ : rðãw‚ftu»t™u ftÞoðk‚ hnuðt {txu Ecell ™wk {qÕÞ Ä™ ntuðwk òuEyu. 62. rðÄt™ : ytÞ™eÞ ÿtðý™tu yðhtuÄ {t…ðt {txu AC «ðtn™tu fthý : E < E W…Þtu„ ÚttÞ Au. fuÚttuz yu™tuz fthý : òu DC «ðtn™tu W…Þtu„ fhðt{tk ytðu ‚tu ytÞ™eÞ ÿtðý™e Ëtkÿ‚t ƒŒ÷tE s‚e ntuÞ Au. s . (C) A Ët[wk Au, …hk‚w R ¾tuxwk Au. s . (A) A y™u R ƒk™u Ët[tk Au. R yu A™e Ët[e Ë{sq‚e Au. 63. rðÄt™ : ßÞthu Ecell = 0 ÚttÞ Au íÞthu rðãw‚«ðtn ðnu‚tu ƒkÄ ÚttÞ Au. fthý : ftu»t «r¢Þt{tk Ëk‚w÷™ «t ÚttÞ Au. s . (A) A y™u R ƒk™u Ët[tk Au. R yu A™e Ët[e Ë{sq‚e Au.
«fhý-3 : rðãwíkhMkkÞýrð¿kkLk : Exemplar rð¼k„ 2.31 64. rðÄt™ : Ag+ ytÞ™tu™e Ëtkÿ‚t ðÄðtÚte EAg+|Ag™wk {qÕÞ (ii) ftu»t-B™tk emf ™wk {qÕÞ ðÄw ntuðtÚte ‚u „uÕður™f ftu»t ‚hefu ftÞo fhþu. ytÚte, ‚u R÷uõxÙtu™™u ftu»t-A ‚hV Äfu÷þu. ðÄu Au. fthý : EAg+|Ag ™wk {qÕÞ Ä™ Au. yt rfMËt{tk «r¢Þt ™e[u «{týu Útþu : s . (B) A y™u R ƒk™u Ët[tk Au. …hk‚w R yu A ™e Ët[e l yu™tuz …h : Zn(s) ⎯→ Zn2(+aq) + 2e– Ë{sq‚e ™Úte. l fuÚttuz …h : Cu2(+aq) + 2e– ⎯→ Cu(s) 67. «§-67{tk yt…u÷e ytf]r‚™u æÞt™{tk ÷E™u ™e[u yt…u÷tk Hint : EAg+|Ag = E°Ag+|Ag – 0.059 . log 1 1 [Ag ] «§-(i) Úte (vi) ™tk sðtƒ yt…tu. ∴ EAg+|Ag = E°Ag+|Ag + 0.059 . log [Ag+] ⎯→ e– ⎯→ yt{, Ag+ ytÞ™™e Ëtkÿ‚t ðÄðtÚte EAg+/Ag™wk {qÕÞ …ý ðÄu Au. ®Íf Ã÷ux rËÕðh Ã÷ux 65. rðÄt™ : ͪf™t …tºt{tk CuSO4 ™u Ëk„úne þftÞ Au. ûtth Ëu‚w fthý : ftu…h fh‚tk ͪf ytuAwk Ër¢Þ Au. s . (D) A y™u R ƒk™u ¾tuxtk Au. Hint : E Zn2+|Zn = –0.76V y™u E Cu2+|Cu = 0.34V ®Íf™tk …tºt{tk Zn2+ Ag+ ftu…h ËÕVux™u Ëk„úne þftþu ™nª. fthý fu Cu fh‚tk Zn ðÄw Ër¢Þ ntuÞ Au su™u {txu ‚u™tk E ™wk Éý {qÕÞ sðtƒŒth Au. (i) R÷uõxÙtu™™tk «ðtn™e rŒþt Œþtoð‚e ytf]r‚ Œtuhtu. (ii) rËÕðh (Ag)™e Ã÷ux yu™tuz fu fuÚttuz Au ? Ëe½kuo¥khe «§ku (iii) òu ûtth Ëu‚w™u Œqh fhðt{tk ytðu ‚tu þwk Útþu ? 66. ™e[u yt…u÷e ytf]r‚™u æÞt™{tk ht¾e™u «§tu™tk sðtƒ yt…tu. (iv) ftu»t ftÞo fh‚tu õÞthu ƒkÄ Útþu ? (v) ftu»t ftÞoh‚ ntuÞ íÞthu ‚u{tk Zn2+ ytÞ™ y™u Ag+ ytÞ™™e ûtth Ëu‚w ftu…h Ã÷ux ftu»t- Ëtkÿ‚t …h fuðe yËh Útþu ? ͪf Ã÷ux (vi) ftu»t ftÞo fh‚tu ƒkÄ ÚttÞ íÞthu ‚u{tk Zn2+ y™u Ag+ ytÞ™™e rðãw‚Äúwð rðãw‚Äúwð Ëtkÿ‚t …h fuðe yËh Útþu ? ftu»t- rðãw‚ rð¼ts™ ftu»t s. (i) ͪf™t E°™wk {qÕÞ ðÄw Éý ntuðtÚte R÷uõxÙtu™™tu «ðtn Zn (i) ftu»t-A {txu Ecell = 2V y™u ftu»t-B {txu Ecell = 1.1V Au. yt ƒk™u …ife fÞtu ftu»t rðãw‚rð¼tßÞ ftu»t ‚hefu ftÞo …hÚte ™ef¤e™u Ag ‚hV ðnuþu. ytÚte Zn ™wk ytuÂõËzuþ™ Útþu ßÞthu Ag+ ™wk rhzfþ™ Útþu. fhþu ? yt ftu»t{tk fE «r¢Þt rðãw‚Äúwð …h Útþu ? (ii) Ag™e Ã÷ux fuÚttuz Au. ytÚte ‚u™tk Ëk…fo{tk ÿtðý{tk hnu÷tk Ag+ ytÞ™tu Ag ™e Ã÷ux …tËuÚte R÷uõxÙtu™ {u¤ðe™u rhzfþ™ y™w¼ðu (ii) òu ftu»t-A™wk Ecell = 0.5V y™u ftu»t-B™wk Ecell = 1.1V ntuÞ Au y™u yt fuÚttuz Ã÷ux …h s s{t ÚttÞ Au. ‚tu yu™tuz y™u fuÚttuz rðãw‚Äúwð …h fE «r¢Þt Útþu ? (iii) rðãw‚ftu»t{tkÚte òu ûtth Ëu‚w™u Œqh fhðt{tk ytðu ‚tu ftu»t ftÞo s. fh‚tu ƒkÄ Útþu fthý fu ftu»t™tu ðtuÕxus Ecell = O Útþu. (i) ftu»t-B rðãw‚rð¼tßÞ ftu»t ‚hefu ð‚oþu. fthý fu ‚u™t emf™wk (iv) ßÞthu ftu»t ðtuÕxus Ecell = O Útþu íÞthu ftu»t ftÞo fh‚tu ƒkÄ Útþu. {qÕÞ ytuAwk ntuðtÚte ‚u{tk rðãw‚Äúwðtu …h ™e[u {wsƒ™e «r¢Þt Útþu. fthý fu yt ÂMÚtr‚{tk ftu»t «r¢Þt Ëk‚w÷™ ÂMÚtr‚{tk …ntU[þu. l yu™tuz …h : Cu(s) ⎯→ Cu2(+aq) + 2e– (v) ftu»t ßÞthu ftÞoh‚ nþu íÞthu Zn2+ ytÞ™™e Ëtkÿ‚t ðÄþu l fuÚttuz …h : Zn2(+aq) + 2e– ⎯→ Zn(s) ßÞthu Ag+ ytÞ™™e Ëtkÿ‚t ½xþu. fthý fu Zn ™wk Zn2+ {tk Y…tk‚hý y™u Ag+ ™wk Ag {tk Y…tk‚hý Útþu. (vi) ßÞthu Ecell = O Útþu íÞthu ftu»t{tk Ëk‚w÷™ «t Útþu. …rhýt{u ÿtðý{tk Zn2+ y™u Ag+ ™e Ëtkÿ‚t ƒŒ÷tþu ™nª.
2.32 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 l òu „uÕður™f ftu»t{tkÚte {n¥t{ ftÞo {u¤ððwk ntuÞ ‚tu ‚u{tk rðãw‚ 68. „uÕður™f ftu»t{tk r„çË {wõ‚Qòo y™u ftu»t …tuxuÂLþÞ÷ sÚÚttu rðhwØ …Ëth Útðtu òuEyu. emf ðå[u™tu ËkƒkÄ fÞtu ntuÞ Au ? „uÕður™f ftu»t{tkÚte {n¥t{ ftÞo õÞthu {u¤ðe þftþu ? „uÕður™f ftu»t{tkÚte Út‚wk ftÞo yu „eçË {wõ‚Qòo{tk Út‚t s . òu rðãw‚ftu»t{tk Ëkf¤tÞu÷tk ƒÄt s ½xftu™e Ëtkÿ‚t yuf yuf{ ½xtzt™t ƒhtƒh ntuÞ Au. (1M) ntuÞ ‚tu, Ecell = Ecell y™u ΔrG = –nF.Ecell Útþu. ΔrG = –nF.Ecell ßÞtk, ΔrG = «r¢Þt™e «{trý‚ {wõ‚Qòo Ecell = ftu»t™wk «{trý‚ …tuxuÂLþÞ÷ (emf) ynª, ΔrG yu {tºttí{f „wýÄ{o Au ßÞthu Ecell rðrþü nF = …Ëth ÚtÞu÷tu rðãw‚ sÚÚttu „wýÄ{o Au su n ™tk {qÕÞ …h ytÄtrh‚ Au. „uÕður™f ftu»t{tk Út‚e «r¢Þt Zn(s) + Cu2(+aq) ⎯→ Zn2(+aq) + Cu(s) {txu ΔrG = –2F.Ecell ( n = 2)
«fhý-4 : hkMkkÞrýf økríkfe : Examplar rð¼køk 2.33 «fhý-4 hkMkkÞrýf økríkfe (I) MCQs «fkhLkkt «&™ku (Type I) 5. A(g) → B(g) + C(g), rð½xLk Ãknu÷kt A(g)Lkwt þYykíkLkwt Ëçkký pi Au. t Mk{Þ økk¤k çkkË fw÷ Ëçkký x økýwt ÚkE pt ÚkkÞ Au, íkku «r¢ÞkLkku 1. WÆeÃkf yu .......... {kt VuhVkh fhu Au. ðuøk y[¤ktf Mkqºk sýkðku. (A) «r¢ÞkLke {wõíkQòo (B) «r¢ÞkLke yuLÚkkÕÃke (A) k = 2.303 log pi pi x (C) «r¢ÞkLke Mkr¢Þfhý Qòo (D) Mktíkw÷Lk y[¤ktf t s. (C) «r¢ÞkLke Mkr¢Þfhý Qòo (B) k= 2.303 log pi 2pi pt t 2. WÆeÃkfLke nkshe{kt «r¢Þk{kt W{uhkíke yÚkðk Ëqh Úkíke W»{k ........ (C) k= 2.303 log pi (A) ðÄu Au. (B) ½xu Au. 2pi pt t (C) y[¤ hnu Au. (D) ðÄu fu ½xu Au. (D) k= 2.303 log pi 2pi x s. (C) y[¤ hnu Au. t 3. «r¢ÞkLke Mk¢eÞfhý Qòo þuLke {ËËÚke Lk¬e ÚkkÞ Au ? s. (B) k= 2.303 log pi 2pi pt t (A) «{krýík íkkÃk{kLku ðuøk-y[¤ktf Lk¬e fhðkÚke Hint : Ag → Bg + Cg pA = pi – (pt – pi) (B) swËk-swËk çku íkkÃk{kLku ðuøk y[¤ktf Lk¬e fhðkÚke = 2pi – pt (C) yÚkzk{ýLke Mkt¼kðLkk Lk¬e fhðkÚke t = 0 pi 00 (D) WÆeÃkfLke {ËËÚke t = t (pi – x) x x pt = pi – x + x + x s. (B) swËk-swËk çku íkkÃk{kLku ðuøk y[¤ktf Lk¬e fhðkÚke = pi + x x = pt – pi (Hint : log K2 Ea 1 1 ) yk{, k = 2.303 log pi ÚkkÞ. K1 2.303 R T1 T2 2pi pt t 4. ykÃku÷ ykf]rík-yk÷u¾ {kxu þwt Mkk[wt Au ? 6. yknuorLkÞMk Mk{efhý k = Ae Eq {kxu ln k rðhwØ 1 Lkku fÞku RT T Mk¢eÞf]ík Mktfeýo yk÷u¾ Mkk[ku Au ? (A) (B) Qòo E1 ln k 1 ln k 1 «¢eÞf rLkÃks T T (C) (D) E2 ln k ln k «¢eÞk yûk (A) Ãkqhkuøkk{e Mk¢eÞfhý Qòo = E1 + E2 yLku rLkÃks 1 1 «¢eÞf fhíkk ykuAe MÚkkÞe T T (B) Ãkqhkuøkk{e Mk¢eÞfhý Qòo = E1 + E2 yLku rLkÃks s. (A) «¢eÞf fhíkk ðÄw MÚkkÞe ln k (C) Ãkqhkuøkk{e yLku «ríkøkk{e çktLku Mk¢eÞfhý Qòo = E1 + E2 «¢eÞf yu rLkÃks fhíkk ðÄw MÚkkÞe 1 T (D) «ríkøkk{e Mk¢eÞfhý Qòo = E1 íkÚkk rLkÃks yu «¢eÞf fhíkkt ðÄw MÚkkÞe T ðÄíkk K ðÄu, ln k ðÄu, Ãkhtíkw 1 ðÄíkk, K ½xu Au. T s. (A) Ãkqhkuøkk{e Mk¢eÞfhý Qòo = E1 + E2 yLku rLkÃks «¢eÞf fhíkk ykuAe MÚkkÞe {kì.Br. Chem. Äku. 12 ¼køk-1 : 3A
2.34 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 yŠnrLkÞMk Mk{efhý K = A . e- Ea {kxu fÞku rðfÕÃk Mkk[ku 10. «&™ 8 {kt Ëþkoðu÷ ykf]ríkLkk ykÄkhu fÞku rðfÕÃk 40 {e sec RT 7. Ãkh íkkíûkrýf ðuøk Ëþkoðu Lkrn ? Au ? (A) V5 V2 (B) V4 V2 50 30 50 30 (A) Mk¢eÞfhý Qòo ðÄkhíkkt, íkkÃk{kLk ½xkzíkkt ðuøk y[¤ktf ½kíkktfeÞ heíku ðÄu Au. (C) V3 V2 (D) V3 V1 40 30 40 20 (B) Mk¢eÞfhý Qòo ðÄkhíkkt, íkkÃk{kLk ½xkzíkkt ðuøk y[¤ktf ½kíkktfeÞ heíku ½xu Au. s. (B) V4 V2 50 30 (C) Mk¢eÞfhý Qòo ½xkzíkkt, íkkÃk{kLk ½xkzíkkt ðuøk y[¤ktf ½kíkktíkfeÞ heíku ðÄu Au. 11. Lke[uLkk{ktÚke fÞwt rðÄkLk Mkk[wt Au ? (D) Mk¢eÞfhý Qòo ½xkzíkkt, íkkÃk{kLk ðÄkhíkkt ðuøk y[¤ktf (A) «¢eÞfLke Mkktÿíkk ½xíkkt Mk{Þ MkkÚku, «r¢ÞkLkku ðuøk ½xu Au. ½kíkktíkfeÞ heíku ðÄu Au. (B) «¢eÞk Ëhr{ÞkLk fkuEÃký Mk{Þu ðuøk Mk{kLk hnu Au. s. (D) Mk¢eÞfhý Qòo ½xkzíkkt, íkkÃk{kLk ðÄkhíkkt ðuøk y[¤ktf ½kíkktíkfeÞ heíku ðÄu Au. (C) «¢eÞk ðuøk íkkÃk{kLkÚke Mðíktºk Au. (D) «¢eÞfkuLke Mkktÿíkk ðÄkhíkkt «¢eÞk ðuøk ½xu Au. 8. nkRzÙkusLkLkk WíÃkkËLk s. (A) «¢eÞfLke Mkktÿíkk ½xíkkt Mk{Þ MkkÚku, «r¢ÞkLkku ðuøk ½xu Au. Úkíkk fË rðhwØ Íªf yLku V5 HCl yìrMkz ðå[u Úkíke V4 12. Lke[uLkk{ktÚke fÞwt Mk{efhý ykÃku÷ «¢eÞk {kxu Mkk[wt Au ? 5Br– + BrO3– + 6H+ → 3Br2 + 3H2O «r¢ÞkLkk Mk{Þ {kxuLkku V3 (A) Δ[Br ] = 5 Δ[H ] yk÷u¾ ykf]rík{kt Ëþkoðu÷ V2 Δt Δt Au. yk÷u¾ ÃkhÚke Mkk[ku V1 (B) Δ[Br ] = 6 Δ[H ] rðfÕÃk sýkðku. 5 Δt Δt 0 20 30 40 50 (C) Δ[Br ] = 5 Δ[H ] 6 V3 V2Mk{Þ → Δt Δt (A) 40 sec MkwÄe Mkhuhkþ ðuøk = 40 (D) Δ[Br ] = 6 Δ[H ] Δt Δt (B) 40 sec MkwÄe Mkhuhkþ ðuøk = V3 V2 s. (C) Δ[Br ] = 5 Δ[H ] 40 30 6 Δt Δt V3 (C) 40 sec MkwÄe Mkhuhkþ ðuøk = 40 13. Lke[uLkk{ktÚke fÞku yk÷u¾ W»{kûkuÃkf «¢eÞk {kxu ÷køkw Ãkzu Au ? V3 V1 (A) Mk¢eÞf]ík Mktfeýo (B) Mk¢eÞf]ík Mktfeýo 40 20 (D) 40 sec MkwÄe Mkhuhkþ ðuøk = s. (C) 40 sec MkwÄe Mkhuhkþ ðuøk = V3 Qòo Qòo 40 «¢eÞf rLkÃks rLkÃks Δ[R] «¢eÞf Hint : ravg = Δt «¢eÞkyûk «¢eÞkyûk 9. «¢eÞk¢{ {kxu fÞwt rðÄkLk Mkk[wt LkÚke ? (C) (A) «¢eÞkLkku ¢{ yÃkqýkOf nkuE þfu Au. Mk¢eÞf]ík Mktfeýo (B) «¢ÞkLkku ¢{ yu «kÞkurøkf heíku Lk¬e ÚkkÞ Au. (C) Mk{íkkur÷ík Mk{efhý{kt hnu÷k «¢eÞfkuLkk MknøkwýfkuLkk Mkhðk¤k Qòo Lku fw÷ «¢eÞk ¢{ nkuÞ Au. «¢eÞkyûk (D) ðuøk rLkÞ{{kt hnu÷k «¢eÞfkuLke {ku÷h MkktÿíkkLkk ½kíkktfLkk (A) {kºk (A) (B) {kºk (B) Mkhðk¤kLku fw÷ «¢eÞk ¢{ fnu Au. (C) {kºk (C) (D) (A) yLku (B) çktLku s. (C) Mk{íkkur÷ík Mk{efhý{kt hnu÷k «¢eÞfkuLkk MknøkwýfkuLkk Mkhðk¤k s. (A) {kºk (A) Lku fw÷ «¢eÞk ¢{ nkuÞ Au.
«fhý-4 : hkMkkÞrýf økríkfe : Examplar rð¼køk 2.35 14. A + 2B → C {kxu ðuøk = k[A][B] {kxu B Lke Mkktÿíkk çk{ýe Mk{e.(1) yLku (2)Lkku økwýku¥kh fhíkkt... íkÚkk A Lke Mkktÿíkk y[¤ hk¾eyu íkku ðuøk y[¤ktf .......... . y = 2 {¤u. (A) y[¤ hnu (B) çk{ýku ÚkkÞ Mk{e.(1) yLku (3)Lkku økwýku¥kh fhíkkt... (C) [kh økýku ÚkkÞ (D) yzÄku ÚkkÞ x = 1 {¤u. s. (B) çk{ýku ÚkkÞ 18. Lke[uLkk{ktÚke WÆeÃkf {kxu fÞwt rðÄkLk Mkk[wt LkÚke ? Hint : r1 = k[A][B] (A) íku Ãkqhkuøkk{e yLku «ríkøkk{e çktLku «r¢ÞkLku Mkh¾k «{ký{kt r2 = k[A][2B] WÆeÃkeík fhu Au. r2 = 2k[A][B] r2 = 2r2 (B) íku «r¢ÞkLkkt ΔG Lku çkË÷u Au. 15. hkMkkÞrýf «r¢Þk {kxuLkk yÚkzk{ý rMkØktík {kxu fÞwt rðÄkLk (C) íku «r¢ÞkLkkt Mktíkw÷Lk y[¤ktfLku çkË÷kíkk LkÚke. (D) íku «r¢ÞkLke Mk¢eÞfhý Qòo ½xkzeLku Lkðk {køkuo «r¢Þk ¾kuxwt Au ? fhu Au. s. (C) íku «r¢ÞkLkkt Mktíkw÷Lk y[¤ktfLku çkË÷kíkk LkÚke. (A) yk rMkØktík{kt Ãkh{kýwyku Mk¾ík økku¤k økýðk{kt ykÔÞk Au, 19. yk¼kMke «Úk{¢{Lke «r¢Þk {kxu ðuøk-y[¤ktfLkwt {qÕÞ yu... su{kt íkuLkk çktÄkhýLku æÞkLku ÷uðkíkk LkÚke. (A) ykuAk «{ký{kt nksh «r¢ÞfLke Mkktÿíkk Ãkh ykÄkh hk¾u. (B) yMkhfkhf yÚkzk{ýLke MktÏÞk «¢eÞkLkku ðuøk Lk¬e fhu Au. (B) ðÄw «{ký{kt nksh «r¢ÞfLke Mkktÿíkk Ãkh ykÄkh hk¾u. (C) Ãkh{kýw fu yýw ÃkkMku sYhe ÚkúuMkkuÕz Qòo nkuÞ íku rLkÃksLkwt (C) «r¢ÞkLke MkktÿíkkÚke Mðíktºk nkuÞ Au. MksoLk fhu Au. (D) íkkÃk{kLk Ãkh ykÄkrhík nkuÞ Au. s. (A), (B) (D) yýwyku yu sYhe ÚkúuMkkuÕz Qòo yLku [ku¬Mk rËfTrðLÞkMk Ähkðu 20. A → B «r¢Þk {kxu A yLku B Lke Mkktÿíkk Mk{Þ MkkÚku ½kíkktfeÞ íÞkhu Úkíke yÚkzk{ý yMkhfkhf nkuÞ Au. heíku çkË÷kÞ Au. Lke[uLkk{ktÚke fÞku yk÷u¾ ÞkuøÞ Au ? s. (C) Ãkh{kýw fu yýw ÃkkMku sYhe ÚkúuMkkuÕz Qòo nkuÞ íku rLkÃksLkwt (A) (B) [B] MksoLk fhu Au. [B] 16. «Úk{ ¢{Lke yuf «r¢ÞkLku 50 % Ãkqýo Úkðk {kxu 1.26 × 1014 sec Mkktÿíkk Mkktÿíkk (C) Mk{Þ ÷køku íkku 100 % «r¢Þk Ãkqýo Úkðk fux÷ku Mk{Þ ÷køku ? [A] [A] (A) 1.2 × 1015 s (B) 2.52 × 1014 s Mk{Þ Mk{Þ (C) 2.52 × 1028 s (D) yLktík [B] (D) [A] s. (D) yLktík 17. A yLku B MktÞkusLk Lke[u {wsçk «r¢Þk fhu Au. Mkktÿíkk Mkktÿíkk A(g) + 2B(g) → 2C(g) [A] [B] ykÃku÷ «r¢ÞkLke «Þkuøkkí{f {krníke Lke[u ykÃku÷ Au. íkuLkk ykÄkhu ðuøk rLkÞ{ {kxu Mkk[ku rðfÕÃk ÃkMktË fhku. Mk{Þ Mk{Þ «Þkuøk¢{ [A] [B] [C] Lkk WíÃkkËLkLkku ðuøk s. (B) [B] Mkktÿíkk 1 0.30 0.30 0.10 2 0.30 0.60 0.40 [A] 3 0.60 0.30 0.20 (A) ðuøk = k [A]2[B] (B) ðuøk = k [A][B]2 Mk{Þ (C) ðuøk = k [A][B] (D) ðuøk = k [A]2[B]0 (II) MCQs «fkhLkkt «&™ku (Type II) s. (B) ðuøk = k [A][B]2 ykÃku÷ «&™{kt yufÚke ðÄw rðfÕÃk Mkk[kt nkuE þfu : 21. Mk{íkkur÷ík hkMkkÞrýf «r¢Þk {kxu ðuøk rLkÞ{ Lk¬e Lk ÚkE þfu, òu... Hint : r = k [A]x[B]y (A) «ríkøkk{e «r¢Þk ¼køk ÷u 0.10 = k(0.30)x (0.30)y Mk{e.(1) (B) «khtr¼f «r¢Þk nkuÞ (C) íku «khtr¼f «r¢ÞkykuLke ©uýe nkuÞ 0.40 = k(0.30)x (0.60)y Mk{e.(2) 0.20 = k(0.60)x (0.30)y Mk{e.(3)
2.36 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 (D) fkuE yuf «r¢Þf ðÄw 28. {uõMkðu÷-çkkuÕxTÍ{uLk Qòo ðnU[ýe ð¢{kt... (A) íkkÃk{kLk ðÄíkkt ð¢ îkhk ½uhkÞu÷ rðMíkkh çkË÷kíkku LkÚke. s. (A), (C), (D) (B) íkkÃk{kLk ðÄíkkt ð¢ îkhk ½uhkÞu÷ rðMíkkh{kt ðÄkhku ÚkkÞ Au. (C) íkkÃk{kLk ðÄíkk ð¢ îkhk ½uhkÞu÷ rðMíkkh{kt ½xkzku ÚkkÞ Au. 22. «khtr¼f Mktíkwr÷ík hkMkkÞrýf «r¢Þk {kxu fÞkt rðÄkLk ÷køkw Ãkzu Au ? (D) íkkÃk{kLk ðÄíkk ð¢ Ãknku¤ku ÚkkÞ Au íkÚkk s{ýe íkhV ¾Mku Au. (A) ykÂÛðfíkk yLku «r¢Þk ¢{ Mk{kLk nkuÞ. s. (A), (D) 29. yknuorLkÞMk Mk{efhý {wsçk fÞk rðÄkLk Mkk[kt Au ? (B) «r¢Þk ¢{ ykÂÛðfíkkÚke ykuAe nkuÞ (A) íkkÃk{kLk ðÄíkkt «r¢Þk ðuøk ðÄu Au. (C) «r¢Þk ¢{ ykÂÛðfíkkÚke ðÄw nkuÞ (B) Mk¢eÞfhý Qòo ½xíkk «r¢Þk ðuøk ðÄu Au. (C) íkkÃk{kLk ðÄíkk ðuøk y[¤ktf ½kíkktfeÞ heíku ½xu Au. (D) ykÂÛðfíkk õÞkhuÞ þqLÞ Lk nkuÞ (D) Mk¢eÞfhý Qòo ½xíkk «r¢Þk ðuøk ½xu Au. s. (A), (B) s. (A), (D) 30. Lke[uLkk{ktÚke ¾kuxkt rðÄkLk sýkðku. (A) WÆeÃkf yu «r¢Þk-r¢ÞkrðÄeLku Lkðk {køkuo ÷E òÞ Au. 23. fkuEÃký yuf ykÂÛðÞ «r¢Þk {kxu... (B) WÆeÃkf yu Mk¢eÞfhý Qòo ðÄkhu Au. (C) WÆeÃkf yu Mk¢eÞfhý Qòo ½xkzu Au. (A) ðuøk Lk¬e fhíkkt íkçk¬k{kt yuf s «r¢Þf nksh nkuÞ Au. (D) WÆeÃkf yu yuLÚkkÕÃke VuhVkhLkwt {qÕÞ çkË÷u Au. s. (B), (D) (B) «r¢Þk¢{ yLku ykÂÛðfíkk yu Äe{k íkçk¬k {kxu yuf nkuÞ Au. 31. Lke[uLkk{ktÚke fÞku yk÷u¾ þqLÞ¢{Lke «r¢Þk {kxu ÞkuøÞ Au ? (C) ykÂÛðfíkk yuf yLku «r¢Þk¢{ þqLÞ nkuÞ Au. (A) (B) (D) ykÂÛðfíkk yLku «r¢Þk¢{ çktLku yuf s nkuÞ. ðuøk Mkktÿíkk s. (A), (B) 24. Mktfeýo «r¢Þk {kxu... (A) Äe{k íkçk¬kLke ykÂÛðfíkk yu Mk{økú «r¢ÞkLkk «r¢Þk¢{Lku Mk{kLk nkuÞ Au. (B) Äe{k íkçk¬kLke ykÂÛðfíkk fhíkkt «r¢ÞkLkku «r¢Þk¢{ ykuAku nkuÞ Au. (C) Äe{k íkçk¬kLke ykÂÛðfíkk fhíkkt «r¢ÞkLkku «r¢Þk¢{ ðÄw nkuÞ Au. (D) Äe{k íkçk¬kLke ykÂÛðfíkk õÞkhuÞ þqLÞ fu yÃkqýkOf Lk nkuÞ. s. (A), (D) 25. Ÿ[k Ëçkkýu «r¢ÞkLkku «r¢Þk¢{ þqLÞ Au, íkku ykÃku÷ «r¢Þk {kxu Mk{Þ Mk{Þ (C) Zk¤ = –k fÞk rðfÕÃk Mkk[kt Au ? (D) ðuøk «¢eÞf 2NH3(g) 1130K N2(g) + 3H2(g) Mkktÿíkk Pd (A) «r¢ÞkLkku ðuøk = ðuøk y[¤ktf (B) «r¢ÞkLkku ðuøk yu yu{kurLkÞkLke Mkktÿíkk Ãkh ykÄkrhík Au. (C) yu{kurLkÞk MktÃkqýo Ëqh Lkk ÚkkÞ íÞkt MkwÄe yu{kurLkÞk rð½xLkLkku ðuøk y[¤ hnu Au. s. (A), (D) Mk{Þ Mk{Þ (D) Ëçkký{kt ðÄkhku yu «r¢ÞkLkku ðuøk çkË÷u Au. s. (A), (C), (D) 32. «Úk{ ¢{Lke «r¢Þk {kxu fÞku yk÷u¾ ÞkuøÞ Au ? 26. Mk¢eÞf]ík MktfeýoLkk rð½xLk Ëhr{ÞkLk... (A) (B) (A) nt{uþk Qòo WíÃkLLk ÚkkÞ Au. (B) nt{uþk Qòo þku»kkÞ Au. t1 t1 22 (C) Qòo çkË÷kÞ Lkrn. (D) «r¢Þf ÃkkAk {¤e þfu Au. s. (A), (D) (C) Mk{Þ [R]0 27. {uõMkðu÷-çkkuÕxTÍ{uLkLkk Qòo ðnU[ýe ð¢ {wsçk... (D) (A) Ÿ[k íkkÃk{kLku {n¥k{ Mkt¼kÔÞ økríks Qòo Ähkðíkk yýwykuLkku ytþ ½xu Au. Zk¤ = k 2.303 (B) Ÿ[k íkkÃk{kLku {n¥k{ Mkt¼kÔÞ økríks Qòo Ähkðíkk yýwykuLkku Mkktÿíkk R0 log Rt ytþ ðÄu Au. Mk{Þ s. (A), (D) (C) Ÿ[k íkkÃk{kLku {n¥k{ Mkt¼kÔÞ økríks Qòo ðÄu Au. (D) Ÿ[k íkkÃk{kLku {n¥k{ Mkt¼kÔÞ økríks Qòo ½xu Au. t s. (A), (C)
xqtfk sðkçke «fkhLkk «&™ku «fhý-4 : hkMkkÞrýf økríkfe : Examplar rð¼køk 2.37 33. fE ÃkrhÂMÚkrík{kt rî-ykÂÛðf «r¢Þk hkMkkÞrýf økríkfe yLkwMkkh 3 «Úk{ ¢{Lke çkLku Au ? 39. A + B → rLkÃks {kxu ðuøk K [A][B] 2 Au. þwt ykÃku÷ «r¢Þk «khtr¼f «r¢Þk nkuE þfu ? Mk{òðku. s. Lkk. ykÃku÷ «r¢Þk «khtr¼f «r¢Þk LkÚke. fkhý fu ðuøkrLkÞ{ 3 s. – ßÞkhu rî-ykÂÛðf «r¢Þk{kt ¼køk ÷uíkk çku «r¢Þfku Ãkife {kxu [A] Lkku «r¢Þk¢{ 1 Au íkÚkk [B] Lkku «r¢Þk¢{ 2 Au. fkuE yuf «r¢ÞfLkwt MkkÃkuûk «{ký ¾qçk ðÄkhu nkuÞ íÞkhu ßÞkhu ykÃku÷ «¢eÞk{kt B Lkk {kºk yuf s MÃkeMkeÍ ¼køk ÷u íku «r¢Þk «Úk{ ¢{Lke «r¢Þk nkuE þfu Au. Au. ykÚke, ykrÛðfíkk yLku «¢eÞk¢{ Mk{kLk Lk nkuðkÚke ykÃku÷ – yk WÃkhktík Mktfeýo «r¢Þk nkuÞ íÞkhu Äe{k íkçk¬k{kt fkuE «¢eÞk «khtr¼f «¢eÞk fnuðkÞ Lkrn. yuf s «r¢Þf ¼køk ÷u íÞkhu Ãký íku «Úk{¢{Lke «r¢Þk 40. yuf [ku¬Mk «r¢Þk{kt {kuxk ¼køkLkk yýwyku ÃkkMku ÚkúuMkkuÕz Qòo fhíkkt ðÄw Qòo Au. Aíkkt «r¢Þk ðuøk ½ýku Äe{ku Au. þkÚke ? çkLku Au. s. «r¢Þk Úkðk {kxuLke þhíkku : 34. 2A + B → C «r¢Þk òu þqLÞ ¢{Lke nkuÞ, íkku íkuLkk {kxu ðuøkrLkÞ{ ÷¾ku. (1) «r¢Þf ÃkkMku y{wf Qòo nkuðe òuEyu. s. ðuøk = k [A]0[B]0 (2) «r¢ÞfkuLke yÚkzk{ý ÞkuøÞ rËþk{kt Úkðe òuEyu. ðuøk = k (3) V¤ËkÞf yÚkzk{ý ÚkkÞ íkku s yu rLkÃks{kt Ãkrhý{u Au. 35. 2NOg + O2g → 2NO2g {kxu ðuøk rLkÞ{ fuðe heíku Lk¬e – yk{ ykÃku÷ «&™Lke {krníke {kºk QòoLkku WÕ÷u¾ Au. ÚkkÞ Au ? rËfTrðLÞkMkLke {krníke Lk nkuðkÚke, fne þfkÞ fu yÚkzk{ý ÞkuøÞ rËþk{kt Úkíke Lk nkuðkÚke, «r¢Þk ðuøk ½ýku Äe{ku s. Ref. topic 4.2.2 nkuÞ Au. 36. fÞk «fkhLke «r¢Þk {kxu «r¢Þk ¢{ yLku ykÂÛðfíkk Mk{kLk 41. þqLÞ ¢{Lke «r¢Þk {kxu ykÂÛðfíkk þqLÞ nkuE þfu. Mk{òðku. ÚkkÞ Au ? s. Lkk. fkuEÃký «r¢Þk {kxu ykÂÛðfíkkLkwt {qÕÞ þqLÞ fu yÃkqýkOf s. «khtr¼f «fkhLke «r¢Þk (yuf s íkçk¬k{kt Ãkqýo Úkíke) {kxu nkuE þfu Lkrn. ykÂÛðfíkk yLku «r¢Þk ¢{ Mk{kLk ÚkkÞ. 42. A → B «r¢Þk {kxu [A] rðYØ Mk{ÞLkku yk÷u¾ ykÃÞku Au. íkuLkk ykÄkhu ykÃku÷ «&™kuLkk sðkçk ykÃkku. 37. yuf «r¢Þk{kt «r¢Þf A Lke Mkktÿíkk ºký økýe fhíkkt ðuøk 27 økýku ÚkkÞ íÞkhu «r¢ÞkLkku «r¢Þk ¢{ sýkðku. (1) «r¢ÞkLkku ¢{ sýkðku. A→B (2) yk÷u¾ {kxu Zk¤ sýkðku. s. «r¢Þk ¢{ = 3 [A] r1 = k[A]x ...(1) (3) ðuøky[¤ktfLkku yuf{ 27r1 = k[3A]x ...(2) sýkðku. t Mk{e. (1) yLku (2) økwýku¥kh ÷uíkkt, s. (1) þqLÞ (2) Zk¤ = – k (3) yuf{ = {ku÷ r÷xh–1 S–1 1 = 1 43. H2 yLku O2 ðå[uLke «r¢Þk þõÞ Au, Aíkkt ykuhzkLkk íkkÃk{kLku 27 3x H2 yLku O2 ðå[u «r¢ÞkÚke yu s Ãkkºk{kt Ãkkýe çkLkíkwt LkÚke. 33 = 3x Mk{òðk.u x = 3 ÚkkÞ. s. fkhý fu ykuhzkLkk íkkÃk{kLku H2 yLku O2 ðå[u hkMkkÞrýf «r¢Þk Úkðk {kxu sYhe Mk¢eÞfhý Qòo «kÃík Úkíke LkÚke. 38. þqLÞ¢{Lke «r¢Þk {kxu «r¢Þk Ãkqýo Úkðk ÷køkíkk Mk{ÞLkwt Mkqºk 44. «r¢ÞkLkwt íkkÃk{kLk ðÄkhíkkt «r¢ÞkLkku ðuøk fu{ ðÄu Au ? íkkhðk.u s. – fkuEÃký «r¢ÞkLkwt íkkÃk{kLk ðÄkhíkkt, «r¢Þk{kt ¼køk ÷uíkk s. þqLÞ¢{ {kxu «r¢ÞfkuLke ðå[u yÚkzk{ýLke MktÏÞk ðÄu Au. k= [R]0 [R]t ÚkkÞ. – [ku¬Mk Qòo MkkÚku yk yÚkzk{ý Úkíkkt íku rLkÃks ðÄw ÍzÃkÚke çkLkkðu Au. ykÚke «r¢Þkðuøk ðÄu Au. t «r¢Þk MktÃkqýo Úkðk {kxu t = t íÞkhu [R]t = 0 ÚkkÞ. 45. ðkíkkðhý{kt ykìÂõMksLk nksh Au, Aíkkt çk¤íký (fuel) yu MkeÄk ðkíkkðhýLkk MktÃkfo{kt Mk¤øke WXíkk LkÚke. fkhý ykÃkku. ∴ t= [R]0 0 k s. – fkuE Ãký «r¢Þk Úkðk {kxu «¢eÞf ÃkkMku ÞkuøÞ Qòo t= [R]0 ÚkkÞ. (Mk¢eÞfhý Qòo) nkuðe sYhe Au. íkÚkk íku{Lke yÚkzk{ý k ÞkuøÞ rËþk{kt Úkðe òuEyu.
2.38 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 s. Ref. : Topic 4.2.4 – ynª ykÃku÷ «r¢ÞkLkkt ykuhzkLkk íkkÃk{kLku «r¢Þfku ÃkkMku òuzfkt «fkhLkkt «&™ku sYhe Qòo «kÃík Úkíke LkÚke {kxu íku «r¢Þk fhíkk LkÚke. 53. ykÃku÷ yk÷u¾Lku «r¢Þk¢{ MkkÚku òuzku. 46. ºkýÚke ðÄw ykÂÛðfíkk Ähkðíke «r¢Þkyku ÚkðkLke Mkt¼kðLkk ¾qçk ykuAe Au þkÚke ? fkì÷{ I fkì÷{ II s. – fkhý fu, ºkýÚke ðÄw «r¢ÞfLkk yýwyku yuf s Mk{Þu (i) (a) «Úk{ ¢{ yÚkzk{ý yLkw¼ðu íku þõÞíkk ¾qçk ykuAe nkuÞ Au. yk{, ykðe «r¢Þkyku ¾qçk s ykuAe ÚkkÞ Au. ðuøk 47. «r¢Þk Ëhr{ÞkLk Mk{Þ síkkt «r¢Þk ðuøk þkÚke ½xu Au ? (ii) Mkktÿíkk (b) þqLÞ ¢{ s. – fkuE Ãký hkMkkÞrýf «r¢ÞkLkku ðuøk «r¢ÞfkuLke Mkktÿíkk Ãkh ðuøk ykÄkh hk¾u Au. (iii) – Mk{Þ síkkt «r¢ÞfkuLke Mkktÿíkk ½xu Au. ykÚke íkuLkk yLkwMktÄkLku Mkktÿíkk «r¢ÞkLkku ðuøk ½xu Au. (iv) Mkktÿíkk 48. «r¢ÞkLkku ðøu k yu {kºk W»{køkríkþk†Lkk ykÄkhu «r¢ÞkLke MðÞ¼t rq ÞíkkLkk Mk{Þ ykÄkhu Lk¬e Lk ÚkkÞ. ÞkuøÞ WËknhýÚke Mk{òðku. log s. W»{køkríkþk† yLkwMkkh nehkLkwt økúuVkRx{kt YÃkktíkh Úkðwt yu þõÞ (Mkktÿíkk) Au, Ãkhtíkw yk {kxu sYhe Mk¢eÞfhý QòoLkwt {qÕÞ ¾qçk s Ÿ[wt nkuÞ Au. ykÚke, yk «r¢Þk Äe{e Au. Mk{Þ s. (i - a), (ii - b), (iii - b), (iv - a) yk{, fne þfkÞ fu {kºk W»{køkríkþk†Lke {ËËLke «r¢ÞkLke MktÃkqýo {krníke {u¤ðe þfkíke LkÚke. 54. fkì÷{ I fkì÷{ II 49. KMnO4 Lke ykìõÍur÷f yìrMkz MkkÚkuLke huzkuûk «r¢Þk{kt þk {kxu «r¢Þk Ãknu÷k ykìõÍur÷f yìrMkzLkk ÿkðýLku økh{ fhðk{kt ykðu Au ? (i) WÆeÃkf «r¢Þk ðuøk çkË÷u Au. (a) þqLÞ fu yÃkqýkOf Lk nkuE þfu. s. Mkk{kLÞ íkkÃk{kLku KMnO4 yLku ykìõÍur÷f yìrMkz (H2C2O4) ðå[uLke huzkuûk «r¢Þk ¾qçk s Äe{e nkuÞ Au. ykÚke þYykíkÚke (ii) ykÂÛðfíkk (b) nt{uþkt ÞkuøÞ rËfTrðLÞkMk s íkkÃk{kLk ðÄkhíkkt «r¢Þk ðuøk ðÄkhe þfkÞ Au. 50. fkuE Ãký «r¢ÞkLke ykÂÛðfíkk þkÚke þqLÞ Lk nkuE þfu ? (iii) «Úk{ ¢{ {kxu rîíkeÞ nkuÞ íku sYhe LkÚke. s. ykÂÛðfíkk yux÷u «r¢Þf yýwykuLke MktÏÞk su yufçkeò MkkÚku yÚkzk{ý yLkw¼ðu Au. yÄo ykÞw»Þ (c) Mk¢eÞfhý Qòo ½xkzeLku yk{, «r¢Þk{kt ykÂÛðfíkk þqLÞ íÞkhu ÚkkÞ ßÞkhu fkuE «r¢Þf (iv) e Ea (d) «Úk{ íkçk¬k sux÷wt s «r¢Þk{kt ¼køk ÷uíkk Lk nkuÞ su þõÞ LkÚke. {kxu ykÂÛðfíkk RT þqLÞ nkuE þfu Lkrn. 51. þkÚke ykÂÛðfíkk yu {kºk «khrt ¼f «r¢ÞkLku s ÷køktw Ãkzu A,u ßÞkhu «r¢Þk (v) sYhe Qòo Ähkðíke (e) fw÷ Mkt¼kðLkk yuf nkuÞ Au. ¢{ yu «khtr¼f íkÚkk Mktfeýo Ëhuf «r¢ÞkLku ÷køkw Ãkzu Au ? s. – Mktfeýo «r¢Þkyku yu yufÚke ðÄw íkçk¬k{kt Úkíke nkuÞ Au «r¢Þkyku (f) Mk¢eÞfhý Qòo Ähkðíkku íkÚkk Ëhuf íkçk¬kÚke ykÂÛðfíkk swËe-swËe nkuE þfu Au. (vi) {ìõMkðu÷ çkkuÕxTÍ{uLk ð¢Lke íkuÚke ðÄw Qòo yýwykuLkku yk{, Mktfeýo «r¢Þkyku {kxu ykÂÛðfíkkLkku yÚko hnuíkku LkÚke. Lke[u ykðíkku rðMíkkh y[¤ yþt – ßÞkhu «r¢Þk ¢{ yu Mktfeýo «r¢ÞkLkk MkkiÚke Äe{k íkçk¬k Ãkh s ykÄkrhík nkuÞ Au. ykÚke «r¢Þk ¢{ Lk¬e fhe hnu. þfkÞ Au. – yk{, «r¢Þk ¢{ yu Mktfeýo yLku «khtr¼f çktLku «fkhLke s. (i - c), (ii - a), (iii - d), (iv - f), (v - b), (vi - e) «r¢Þkyku {kxu ÷køkw Ãkzu Au. 52. Mktíkwr÷ík hkMkkÞrýf Mk{efhýLkk ykÄkhu «r¢ÞkLkku ¢{ Lk¬e fhe þfkÞ Lkrn. Mk{òðku.
55. fkì÷{ I fkì÷{ II «fhý-4 : hkMkkÞrýf økríkfe : Examplar rð¼køk 2.39 (i) rnhku (a) ¾qçk s ykuAk Mk{Þøkk¤k {kxu fkhý : «r¢Þk ¢{ «kÞkru økf heíku Lk¬e ÚkkÞ A.u ßÞkhu ykÂÛðfíkk yu Mk{íkkru ÷ík (ii) íðheík ðuøk (b) Mkk{kLÞ heíku økúuVkRx{kt hkMkkÞrýf «r¢ÞkLkk Mknøkýw fkLu kk Mkhðk¤kÚke Lk¬e ÚkkÞ A.u (iii) Mkhuhkþ ðuøk YÃkktíkhLkku ðuøk ½ýku ykuAku Au. s. (E) yÄo ykÞw»Þ Mk{Þ (c) ÷ktçkk Mk{Þøkk¤k {kxu 59. rðÄkLk :WÆeÃkfLke nkshe{kt «r¢ÞkLke yuLÚkkÕÃke y[¤ hnu Au. s. (i - b), (ii - a), (iii - c) fkhý : WÆeÃkf yu «r¢Þk{kt swËk-swËk Mk¢eÞf]ík Mktfeýo çkLkkðe Mk¢eÞfhý Qòo ½xkzu Au, Ãkhtíkw «r¢Þf yLku rLkÃksLke Qòo 56. fkì÷{ I fkì÷{ II ðå[uLkku íkVkðík çkË÷kíkku LkÚke. (i) «r¢Þk ðuøk økkrýíkef MðYÃk (a) ðuøk y[¤ktf sux÷ku s. (A) (ii) þqLÞ ¢{Lke «r¢ÞkLkku ðuøk yu (b) ðuøk rLkÞ{ 60. rðÄkLk :«r¢ÞfkuLke Ëhuf yÚkzk{ý nt{uþkt rLkÃks çkLkkðu Au. (iii) þqLÞ ¢{Lke «r¢Þk {kxu (c) Äe{k íkçk¬kLkk ÃkhÚke ÚkkÞ fkhý : su yÚkzk{ý ÞkuøÞ rËþk{kt ÚkkÞ íku yLku ÞkuøÞ økríks QòoÚke ðuøk y[¤ktfLkku yuf{ yu (d) «r¢Þk ðuøkLkk yuf{ suðku ÚkkÞ íku yÚkzk{ý s rLkÃks çkLkkðu Au. (iv) Mktfeýo «r¢ÞkLkku «¢eÞk ¢{ s. (E) Lk¬e 61. rðÄkLk :yknuorLkÞMk Mk{efhýÚke «khtr¼f yLku Mktfeýo «r¢Þk {kxuLkku s. (i - b), (ii - a), (iii - d), (iv - c) ðuøk y[¤ktf [ku¬Mk {¤u Au. fkhý : «r¢Þfku yu yÚkzk{ýLke rËþkLku æÞkLk{kt ÷eÄk rðLkk rLkÃks A + R «fkhLkkt «&™ku (Assertion & Reason Type) çkLkkðu Au. LkkUÄ : rLkBLkr÷r¾ík «&™ku{kt rðÄkLk yLku íkuLkwt fkhý ykÃkðk{kt ykðu÷ Au. s. (C) Lke[u ykÃku÷ ÃkMktËøke{ktÚke ÞkuøÞ sðkçk ÃkMktË fhku : (A) rðÄkLk yLku fkhý çktLku Mkk[kt Au. fkhý yu rðÄkLkLke r˽kuo¥khe «&™ku Mk{sqíke Au. (B) rðÄkLk yLku fkhý çktLku Mkk[kt Au. fkhý yu rðÄkLkLke 62. WËknhýLke {ËËÚke Mk{òðku fu Ãkqhíke Qòo Ähkðíke Ëhuf yÚkzk{ý Mk{sqíke LkÚke. rLkÃks çkLkkðu íku sYhe LkÚke. (C) rðÄkLk Mkk[wt Au, fkhý ¾kuxwt Au. (D) rðÄkLk yLku fkhý çktLku ¾kuxkt Au. s. Ref. : Topic 4.6 (E) rðÄkLk ¾kuxt Au, Ãký fkhý Mkk[wt Au. 63. íkkÃk{kLk ðÄíkk {n¥k{ Mkt¼kÔÞ økríkQòo Ãkh þwt yMkh ÚkkÞ ? 57. rðÄkLk : «r¢Þk¢{ þqLÞ fu yÃkqýkOf nkuE þfu Au. s. Ref. : Topic 4.5 fkhý : Mk{íkkur÷ík «r¢ÞkLke {ËËÚke «r¢Þk ¢{ Lk¬e ÚkE þfíkku LkÚke. 64. «r¢Þk{kt WÆeÃkfLkk WÃkÞkuøk fÞko çkkË Ãký «r¢ÞkLke yuLÚkkÕÃke VuhVkh s. (B) çkË÷kíkku LkÚke. 58. rðÄkLk : «r¢Þk ¢{ yLku ykÂÛðfíkk Mk{kLk nkuÞ Au. s. Ref. : Topic 4.5.1 65. íðheík ðuøk yLku Mkhuhkþ ðuøk ðå[u ðå[uLkku íkVkðík Mk{òðku. s. Ref. : Topic 4.1 66. yk¼kMke «Úk{ ¢{Lke «r¢Þk WËknhý ykÃke Mk{òðku. s. Ref. : Topic 4.4
2.40 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 «fhý-5 Ãk]c hMkkÞý (I) MCQs «fkhLkkt «&™ku 7. yrÄþku»kýLke ½xLkk{kt Lke[uLkk{ktÚke fE çkkçkík ÷køkw Ãkzíke LkÚke ? 1. yktíkh Ãk]c f÷k Ãkh Lke[uLkk{ktÚke fÞku VuhVkh Úkíkku LkÚke ? (A) ΔH > 0 (B) ΔG < 0 (A) MVexefefhý (B) rð»k{ktøk WÆeÃkLk (C) ΔS < 0 (D) ΔH < 0 (C) Mk{ktøk WÆeÃkLk (D) ûkkhý s. (A) ΔH > 0 (yrÄþku»ký nt{uþk W»{kûkuÃkf nkuÞ Au.) s. (C) Mk{ktøk WÆeÃkLk (yufYÃk «ýk÷e nkuðkÚke) 8. ¼kiríkf yrÄþku»ký {kxu Lke[uLkk{ktÚke fE ÃkrhÂMÚkrík yLkwfq¤ LkÚke ? 2. yrÄþku»kýLke «r¢Þk{kt Mktíkw÷Lk yðMÚkk{kt .......... nkuÞ Au. (A) Ÿ[wt Ëçkký (A) ΔH > 0 (B) ΔH = TΔS (B) Éý ΔH (C) ΔH > TΔS (D) ΔH < TΔS (C) yrÄþku»kfLkwt Ÿ[wt ¢ktríkf íkkÃk{kLk s. (B) ΔH = TΔS (fkhý fu Mktíkw÷Lk Mk{Þu ΔG = 0 yLku íkuÚke (D) Ÿ[wt íkkÃk{kLk ΔG = ΔH – TΔS {wsçk ΔH = TΔS) s. (D) Ÿ[wt íkkÃk{kLk (Ÿ[k íkkÃk{kLku ¼kiríkf yrÄþku»kýLke {kºkk ½xu Au.) 3. Lke[uLkk{ktÚke fE «ýk÷e{kt yktíkh Ãk]c {u¤ðe þfkíkwt LkÚke ? (A) «ðkne-«ðkne 9. ðkÞw{Þ ½xfkuLkwt ¼kiríkf yrÄþku»ký hkMkkÞrýf yrÄþku»ký{kt .......... (B) ½Lk-«ðkne (C) «ðkne-ðkÞw MkkÚku VuhðkE þfu Au. (D) ðkÞ-w ðkÞw (A) íkkÃk{kLk{kt ½xkzku ÚkðkLke s. (D) ðkÞw-ðkÞw (fkhý fu ðkÞwyku yktíkhr{© ÚkðkÚke yufYÃk r{©ý çkLkkðu Au.) (B) íkkÃk{kLk{kt ðÄkhku ÚkðkLke 4. ÃkË ‘þku»ký’ fE çkkçkík Ëþkoðu Au ? (C) yrÄþku»kfLke MkÃkkxeLkk ûkuºkV¤{kt ðÄkhku ÚkðkLke (A) yðþk»u ký (B) yrÄþk»u ký (D) yrÄþku»kfLke MkÃkkxeLkk ûkuºkV¤{kt ½xkzku ÚkðkLke (C) yðþku»ký yLku yrÄþku»ký çktLku s. (B) íkkÃk{kLk{kt ðÄkhku ÚkðkLke (D) «ríkþk»u ký 10. ¼kiríkfþku»ký{kt yrÄþku»kf fkuE rLkrùík ðkÞw {kxu rðrþüíkk Ëþkoðíkku s. (C) yðþku»ký yLku yrÄþku»ký çktLku LkÚke. fkhý fu... 5. ðkÞwykuLkk ¼kiríkf yrÄþku»kýLke {kºkk .......... ðÄu Au. (A) íkkÃk{kLk ðÄíkk (A) Mktf¤kÞu÷ ðkLkTzh ðkÕMk çk¤ku Mkkðorºkf Au. (B) íkkÃk{kLk ½xíkk (C) yrÄþku»kfLke MkÃkkxe ½xíkk (B) Mktf¤kÞu÷ ðkÞwyku ykËþo ðkÞwykuLke su{ ðíkuo Au. (D) ðkLkTzh ðkÕMk çk¤kuLke «çk¤íkk ½xíkk (C) yrÄþku»kýLke yuLÚkkÕÃke Lke[e Au. s. (B) íkkÃk{kLk ½xíkk (D) íku «ríkðíkeo VuhVkh Au. 6. yrÄþkur»kíkLkwt yrÄþku»kýLkwt «{ký ÿkðý f÷k{ktÚke .......... ðÄu Au. s. (A) Mktf¤kÞu÷ ðkLkTzh ðkÕMk çk¤ku Mkkðorºkf Au. (A) ÿkðý{ktLkk yrÄþkur»kík «{ký{kt ðÄkhku Úkíkkt (B) yrÄþku»kfLke MkÃkkxeLkk ûkuºkV¤{kt ½xkzku Úkíkkt 11. Lke[uLkk{ktÚke fÞwt WËknhý yrÄþku»kýLkwt LkÚke ? (C) ÿkðýLkk íkkÃk{kLk{kt ½xkzku Úkíkkt (D) ÿkðý{kt yrÄþkur»kíkLkk sÚÚkk{kt ½xkzku Úkíkkt (A) rMkr÷fk su÷ Ãkh Ãkkýe s. (D) ÿkðý{kt yrÄþkur»kíkLkk sÚÚkk{kt ½xkzku Úkíkkt (B) fuÂÕþÞ{ õ÷kuhkRz Ãkh Ãkkýe (C) Mkqû{ rð¼krsík Ni Ãkh nkRzÙkusLk (D) ÄkíkwLke MkÃkkxe Ãkh ykìÂõMksLk s. (B) fuÂÕþÞ{ õ÷kuhkRz Ãkh Ãkkýe. (fkhý fu íku yðþku»k™e ½xLkk Au.) 12. ðkÞwLkk ¢ktríkf íkkÃk{kLkLkk ykÄkhu fÞku ðkÞw MkkiÚke ykuAku [khfku÷Lkk rLkrùík sÚÚkk Ãkh Úkþu ? ðkÞw CO2 SO2 CH4 H2 ¢ktríkf íkkÃk{kLk 304 K 630 K 190 K 33 K (A) CO2 (B) SO2 (C) CH4 (D) H2 s. (D) H2 (suLkwt ¢ktríkf íkkÃk{kLk Lke[wt íkuLkwt yrÄþku»ký ykuAwt.)
«fhý-5 : Ãk]c hMkkÞý : Examplar rð¼køk 2.41 13. Lke[uLkk{ktÚke fE «r¢Þk{kt rð»k{ktøk WÆeÃkLk Mktf¤kÞu÷ Au ? 19. fr÷÷{Þ «ýk÷e su ½Lk ÃkËkÚko rðûkurÃkík f÷k íkhefu yLku «ðkne (I) 2SO2(g) + O2(g) NO(g) 2SO3(g) rðûkuÃkLk {kæÞ{ íkhefu nkuÞ íkuLkwt ðøkeofhý .......... íkhefu ÚkkÞ Au. (II) 2SO2(g) + O2(g) Pt (s) 2SO3(g) (III) N2(g) + 3H2(g) Fe(s) 2NH3(g) (A) ½Lk Mkku÷ (B) su÷ (IV) CH3COOCH3(l) + H2O(l) HCl(l) (C) R{ÕMkLk (D) Mkku÷ CH3COOH(aq) + CH3OH(aq) s. (D) Mkk÷u (A) II, III (B) II, III, IV 20. Mk{kLk Mkktÿíkkðk¤k fr÷÷{Þ ÿkðýkuLkk MktÏÞkí{f økwýÄ{kuoLkk {qÕÞku Mkk[k ÿkðýkuLke íkq÷Lkk{kt LkkLkk nkuÞ Au. íkuLkwt fkhý fr÷÷{Þ fýku : (C) I, II, III (D) IV (A) ðÄw MkÃkkxeLkwt ûkuºkV¤ Ëþkoðu Au. (B) rðûkuÃkLk {kæÞ{{kt yð÷trçkík hnu Au. s. (A) II, III (C) ÷kÞkuVkurçkf fr÷÷ku çkLkkðu Au. (D) Mkh¾k{ýe{kt ykuAe MktÏÞk{kt nkuÞ Au. 14. MkkçkwLke Ãkkýe{kt Ÿ[e Mkktÿíkkyu, Mkkçkw .......... íkhefu ðíkuo Au. s. (D) Mkh¾k{ýe{kt ykuAe MktÏÞk{kt nkuÞ Au. (A) ykÂÛðÞ fr÷÷ fkhý fu, MktÏÞkí{f økwýÄ{kuo fýkuLke MktÏÞk Ãkh ykÄkrhík Au. (B) MkwÞkuSík fr÷÷ 21. Lke[uLke ykf]rík{kt Ëþkoðu÷ Mkk[k ¢{{kt íkçk¬kyku su WÆeÃkLk r¢ÞkrðrÄ{kt Mktf¤kÞu÷ Au. íku ykÄwrLkf yrÄþku»ký rMkØktík {wsçk (C) rðhkx ykÂÛðÞ fr÷÷ fÞk ¢{{kt nkuÞ Au ? (D) ÷kÞkru Vr÷f fr÷ík s. (B) MkwÞkuSík fr÷÷ (i) A 15. Lke[uLkk{ktÚke fÞwt ÿkðý rxtz÷ yMkh Ëþkoðþu ? OOO (A) MkkçkwLkwt s÷eÞ ÿkðý íkuLkk ¢ktríkf r{Mku÷ MkktÿíkkÚke Lke[e Mkktÿíkkyu (B) MkkçkwLkwt s÷eÞ ÿkðý íkuLkk ¢ktríkf r{Mku÷ MkktÿíkkÚke Ÿ[e Mkktÿíkkyu OOO OOO (C) MkkurzÞ{ õ÷kuhkRzLkwt s÷eÞ ÿkðý B (ii) (D) ¾ktzLkwt s÷eÞ ÿkðý A s. (B) MkkçkwLkwt s÷eÞ ÿkðý íkuLkk ¢ktríkf r{Mku÷ MkktÿíkkÚke Ÿ[e Mkktÿíkkyu 16. ÃkØrík fu suLkk Úkfe ÷kÞkuVkur÷f Mkku÷ hrûkík fhe þfkÞ Au. (A) rðhwæÄ rðs¼kh Ähkðíkk Mkku÷Lkwt W{uhðkÚke B OOO (B) rðãwík rð¼kßÞLkk W{uhkðkÚke (C) ÷kÞkurVr÷f Mkku÷ W{uhkðkÚke (iii) A (D) Wfk¤ðkÚke OOO s. (C) ÷kÞkurVr÷f Mkku÷ W{uhkðkÚke B OOO 17. íkkò çkLkkðu÷ yðûkuÃk fux÷ef ð¾ík fr÷÷{Þ ÿkðý{kt YÃkktíkheík .......... ðzu ÚkkÞ Au. (A) MfËt Lk (iv) A B (B) rðãíw krð¼ksLk OOO (v) OOO (C) «Mkhý A B OOO (D) Ãkru Ãxfhý OOO s. (D) ÃkÂu Ãxfhý 18. AgI/Ag+ Mkku÷ Ãkh fÞwt rðãwík rð¼kßÞ {n¥k{ MftËLk {qÕÞ Ähkðu Au ? (A) Na2S (B) Na3PO4 (C) Na2SO4 (D) NaCl s. (B) Na3PO4 (PO43– rºkMktÞkusf)
2.42 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 (A) (i) → (ii) → (iii) → (iv) → (v) (A) yðþk»u ký (B) yrÄþk»u ký (D) R{ÕMkefhý (B) (i) → (iii) → (ii) → (iv) → (v) (C) MfËt Lk s. (B) yrÄþk»u ký (C) (i) → (iii) → (ii) → (v) → (iv) (D) (i) → (ii) → (iii) → (v) → (iv) (II) MCQs «fkhLkkt «&™ku (Type II) s. (B) (i) → (iii) → (ii) → (iv) → (v) 22. Lke[uLkk{ktÚke fÞku VuhVkh zuÕxkLke h[Lkk {kxu sðkçkËkh Au fu ßÞkt 26. Lke[uLkk{ktÚke fÞk rðfÕÃkku Mkk[k Au ? (A) s÷eÞ ÿkðý{kt Mkkçkw îkhk h[kíkwt r{Mku÷ çkÄk s íkkÃk{kLku LkËeyku ËrhÞkLku {¤u Au ? þõÞ Au. (B) s÷eÞ ÿkðý{kt Mkkçkw îkhk h[kíkwt r{Mku÷ fkuE [ku¬Mk MkktÿíkkÚke (A) R{ÕMkefhý (B) fr÷÷ çkLkkðx WÃkh h[kÞ Au. (C) MkkçkwLkk ÿkðýLkwt {tËLk fhíkk VheÚke r{Mku÷ Mðíktºk ykÞLkku{kt (C) MfËt Lk (D) ÃkÂu Ãxfhý VuhðkÞ Au. (D) MkkçkwLkwt ÿkðý çkÄe Mkktÿíkkyu «çk¤ rðãwík rð¼kßÞ íkhefu s. (C) MfËt Lk ðíkuo Au. 23. Lke[uLkk{ktÚke fÞku 𢠣qz÷e[ yrÄþku»ký Mk{íkkÚke MkkÚku MkwMktøkík Au ? s. (B), (C) (A) (B) 27. ½Lk WÆeÃkf {kxu fÞwt rðÄkLk Mkk[wt Au ? (A) fux÷kf «r¢Þfku swËk WÆeÃkf ðkÃkhíkk swËe rLkÃkòu ykÃku Au log x/m log x/m (B) WÆeÃkf «r¢ÞkLkku ΔH çkË÷kíkku LkÚke. (C) «r¢ÞkLku WÆeó fhðk WÆeÃkf ðÄw sÚÚkk{kt sYh Ãkzu Au. log P P (D) WÆeÃkfLke r¢Þkþe÷íkk hkMkkÞrýf þku»kýLke {kºkk Ãkh ykÄkh (C) (D) hk¾íke LkÚke. s. (A) yLku (B) log x/m log x/m 28. VqLz÷e[ Mk{íkkÚke yrÄþku»ký x/m = KP1/n ðzu ËþkoðkÞ Au. yk log P log P çkkçkík{kt Lke[uLkk{ktÚke fÞwt rðÄkLk Mkk[wt Au ? (A) ßÞkhu 1/n = 0, íÞkhu yrÄþku»ký ËçkkýÚke Mðíktºk Au. s. (C) log x/m → log P Lkku yk÷u¾ ÄLk Zk¤ Ähkðíke MkeÄe (B) ßÞkhu 1/n = 0, íÞkhu yrÄþku»ký ËçkkýLkk Mk{«{ký{kt hu¾k «kÃík ÚkkÞ Au yLku íku rLkrùík -yûk Ãkh yktíkhAuË Ähkðu Au. nkuÞ Au. 24. Lke[uLkk{ktÚke fÞku VuhVkh Mkku÷ fý Ãkh rðãwík ¼khLke nkshe sðkçkËkh (C) ßÞkhu n = 0, íÞkhu x/m Vs P Lkku yk÷u¾ X-yûkLku Mk{ktíkh Au ? nkuÞ Au. (A) Mkku÷ fýku îkhk R÷uõxÙkìLk økúný (D) ßÞkhu n = 0, íÞkhu x/m Vs P Lkku yk÷u¾ ð¢ nkuÞ Au. (B) ÿkðý{ktÚke ykÞLkeÞ ÂMÃkrMkÍLkwt yrÄþku»ký s. (A) yLku (C) (C) nuÕ{nkuÕxTMk rðãwíkeÞ rî-MíkhLke çkLkkðx (D) ÿkðý{ktÚke ykÞrLkÞ ÂMÃkrMkÍLkwt yðþku»ký 29. H2 ðkÞw Mkr¢Þf]ík [khfku÷ Ãkh Mknu÷kEÚke «ðknefhý Ãkk{íkkt s. (D) ÿkðý{ktÚke ykÞrLkÞ ÂMÃkrMkÍLkwt yðþku»ký ðkÞwykuLke íkw÷Lkk{kt ¾qçk s ykuAe {kºkk{kt yrÄþku»ký Ãkk{u Au. íkuLkwt fkhý, 25. Lke[uLkk{ktÚke fE ½xLkk ykf]rík{kt Ëþkoðu÷ VuhVkhLku ÷køkw Ãkzu Au ? (A) ¾qçk «çk¤ ðkLkTzh ðkÕMk yktíkhr¢Þk (B) ¾qçk rLkçko¤ ðkLkTzh ðkÕMk çk¤ku (C) ¾qçk Lke[wt ¢ktríkf íkkÃk{kLk (D) ¾qçk Ÿ[wt ¢ktríkf íkkÃk{kLk s. (A) yLku (C) 30. Lke[uLkk{ktÚke fÞk rðÄkLkku Mkk[k Au ? (A) rðhwØ rðs¼kh Ähkðíkk çku fr÷÷kuLku r{© fhíkk íku{Lkk rðs¼kh íkxMÚk ÚkkÞ Au yLku fr÷÷Lku MÚkkÞe fhu Au. (B) fr÷÷ fýku Ãkh Mkh¾k yLku Mk{kLk rðs¼kh f÷e÷kuLku MÚkkrÞíkk Ãkqhe Ãkkzu Au.
(C) fkuE Ãký sÚÚkk{kt rðûkurÃkík «ðkne R{ÕMkLk{kt íkuLke yMÚkkÞe «fhý-5 : Ãk]c hMkkÞý : Examplar rð¼køk 2.43 fÞko ðøkh W{uhe þfkÞ Au. xqtf sðkçke «fkhLkk «&™ku (D) çkúkWrLkÞLk økrík Mkku÷Lku MÚkkÞe fhu Au. 38. Ãk]c yÇÞkMk{kt þk {kxu MkÃkkxe [kuϾe nkuðe sYhe Au ? s. (B) yLku (D) s. ðÄw {qõík (¾wÕ÷e) MkÃkkxe {¤u yLku íkuÚke ðÄw «{ký{kt yrÄþku»ký 31. R{ÕMkLk .......... yLku .......... ðzu íkkuze þfkíkwt LkÚke. ÚkE þfu. 39. þk {kxu hkMkkÞrýf þku»ký Mkr¢Þf]ík yrÄþku»ký fnu Au ? (A) økh{ fheLku s. yk {kxu ¾qçk s Mkr¢Þfhý þÂõíkLke sYh Ãkzu {kxu. 40. MkkçkwLkwt Ãkkýe{kt swËe swËe Mkktÿíkk Ähkðíkwt ÿkðý çkLkkðíkk fuðk (B) rðûkuÃkLk {kæÞ{ ðÄkhu W{uheLku «fkhLkk ÿkðýku çkLku Au ? (C) XkheLku (freezing) s. Lke[e Mkktÿíkkyu Mkk{kLÞ ykÞrLkf ÿkðý Ÿ[e Mkktÿíkk fr÷÷ ðíkoýwf (D) R{ÕMkefkhf W{uheLku ðzu r{Mku÷Lke h[Lkk. s. (B) yLku (D) 41. S÷uxeLkLku økkuÕz Mkku÷ MkkÚku r{© fhíkk fE ½xLkk çkLku Au ? s. økkuÕz Mkku÷Lku MÚkkÞe fnu Au. 32. Lke[uLkk{ktÚke fÞku ÃkËkÚko Éý rðs¼krhík fr÷÷Lkwt MftËLk fhe þfu Au ? 42. S÷uxeLk su ÃkuÃxkRz íkhefu ykRMk¢e{{kt W{uhðk{kt ykðu Au. íkuLkku (A) KCl (B) ø÷fw kÍu fr÷÷ Mkku÷ fÞku nkuE þfu Au ? s. ykRMk¢e{ MÚkkÞe ÚkkÞ Au. (C) Þrw hÞk (D) NaCl s. (A) yLku (D) 43. fku÷kurzÞLk þwt Au ? s. ykÕfkunku÷ yLku RÚkh{kt çkLkkðu÷ LkkRxÙkuMkuÕÞw÷kuÍLkwt 4 % ÿkðý 33. Lke[uLkk{ktÚke fÞk fr÷÷Lkwt Mknu÷kEÚke MftËLk ÚkE þfíkwt LkÚke ? 44. þk {kxu ykÃkýu ÃkkýeLku þwØ fhðk Vxfze W{uheyu Au ? (A) ÷kÞkVu kru çkf fr÷÷ (B) y«ríkðíkeo fr÷÷ s. yþwrØykuLkwt MftËLk ÚkE Lku yðûkuÃkLk Ãkk{u Au. (C) «ríkðíkeo fr÷÷ (D) ÷kÞkru Vr÷f fr÷÷ 45. fr÷÷{Þ ÿkðýLku rðãwíkûkuºk ÷økkzíkk fE ½xLkk çkLku Au ? s. (C) yLku (D) s. rðs¼krhík fr÷÷fýku rðhwØ rðs¼kh Ähkðíkk rðãwík Äúwðku íkhV 34. ÷kÞkurVr÷f Mkku÷Lku ÷kÞkuVkurçkf Mkku÷{kt W{uhíkk fE ½xLkk çkLku Au ? økrík fhu Au. 46. fr÷÷{Þ rðûkuÃkLk{kt çkúkWrLkÞLk økrík þwt rLkÃkòðu Au ? (A) ÷kÞkuVkurçkf Mkku÷Lkwt hûký ÚkkÞ Au. s. fr÷÷ fýkuLku Mkíkík økrík{kt hk¾eLku MÚkkÞefr÷÷ «ýk÷e çkLkkðu Au. 47. økh{ Ãkkýe{kt FeCl3 ðÄw {kºkk{kt W{uhu÷ Au. òu íku{kt MkkurzÞ{ (B) ÷kÞkuVkur÷f Mkku÷Lkwt hûký ÚkkÞ Au. õ÷kuhkRz W{uhðk{kt ykðu íkku þwt ÚkkÞ Au ? (C) ÷kÞkuVkurçkf Mkku÷ Ãkh ÷kÞkurVr÷f Mkku÷Lkwt Ãkkík¤wt Míkh h[kÞ Au. s. FeCl3 {ktÚke çkLku÷ Fe(OH)3 fr÷÷ fýkuLkwt Cl– ðzu MftËLk ÚkkÞ Au. 48. fE heíku R{ÕMkLkfkhfku R{ÕMkLku MÚkkÞe fhu Au ? (D) ÷kÞkurVr÷f Mkku÷ Ãkh ÷kÞkuVkurçkf Mkku÷Lkwt Ãkkík¤wt Míkh h[kÞ Au. s. R{ÕMkLkLke MkÃkkxe Ãkh Ãkkík¤wt Míkh h[eLku. s. (A) yLku (C) 49. þk {kxu fux÷ef Ëðkyku íkuLkk fr÷÷ MðYÃk{kt ðÄkhu yMkhfkhf nkuÞ 35. fr÷÷{Þ ÿkðýLku ßÞkhu rðãwíkûkuºk ÷økkzðk{kt ykðu Au yLku Au ? s. fr÷÷{Þ MðYÃk{kt MkÃkkxeLkwt ûkuºkV¤ ðÄkhu nkuÞ Au. ykÚke íkuyku R÷uõxÙkìVkuhuMkeMk yxfkððk{kt ykðu Au íÞkhu fÞku VuhVkh ÚkkÞ Au ? ðÄkhu {kºkk{kt yLku Mknu÷kEÚke yrÄþku»ký Ãkk{e þfu Au. (A) «ríkøkk{e ykuM{kuMkeMk WËT¼ðu Au. 50. þk {kxu [k{zw xu®Lkøk çkkË fXeLk (Mk¾ík) çkLku Au ? s. ÃkhMÃkh MftËLk ÚkðkLkk fkhýu. (B) R÷uõxÙkìykuM{kuMkeMk WËT¼ðu Au. 51. fkuxÙu÷ Äw{kzk yðûkuÃkffkhf{kt fr÷÷{Þ Äw{kzkLkwt yðûkuÃkLk fE heíku (C) rðûkuÃkLk {kæÞ{ ¾MkðkLkwt þY ÚkkÞ Au. ÚkkÞ Au ? s. Äw{kzku Éýrðs¼kh Ähkðíkk fkçkoLk fýkuLkwt fr÷÷ Au. ykÚke ¢kuxÙu÷ (D) rðûkuÃkLk {kæÞ{ MÚkrøkík ÚkkÞ Au. s. (A) yLku (C) yðûkuÃkLkfkhfLkk ÄLkrðsÄúwð Ãkh íku s rðs¼khhrník çkLku Au yLku yðûkuÃk{kt VuhðkÞ Au. 36. «r¢Þk{kt WÆeÃkf .......... çkË÷kÞ Au. 52. rðûkuÃkLk {kæÞ{ yLku rðûkurÃkík f÷k ðå[u ík{u fE heíku ¼uË Ãkkzþku ? s. rðûkuÃkLk {kæÞ{ ðÄw W{uheLku. su y÷øk Míkh çkLkkðu Au. (A) ¼kiríkf heíku (B) økwýkí{f heíku (C) hkMkkÞrýf heíku (D) sÚÚkkí{f heíku s. (A) yLku (B) 37. ÷¾ðkLkk [kufLke Mk¤eLku þkne{kt zqçkkzðk{kt ykðu Au íÞkhu fE ½xLkk WËT¼ðu Au ? (A) htøkeLk ÃkËkÚkoLkwt yrÄþku»ký (B) ÿkðfLkwt yrÄþku»ký (C) ÿkðfLkwt yðþku»ký yLku yrÄþku»ký (D) ÿkðfLkwt yðþku»ký s. (A) yLku (D)
2.44 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 64. þk {kxu ½Lk WÆeÃkf ðkÞwykuLke MktÞkuøkefhý «r¢ÞkLkku ðuøk ðÄkhu Au ? s. yrÄþku»ký W»{kûkuÃkf ½xLkk Au. yk WíÃkLLk Úkíke W»{k ðzu «r¢Þk 53. nkzeo-þwÕÍ rLkÞ{Lkk ykÄkhu Mk{òðku fu þk {kxu VkuMVux ykÞLkLke MftËLk ûk{íkk õ÷kuhkRz ykÞLk fhíkkt ðÄkhu Au ? ðuøk ðÄu Au. 65. þwt ykÃkýwt þheh íkkÃk ykðíkku nkuÞ íku Ëhr{ÞkLk Ãkk[Lk r¢Þk yMkh s. yMkhfkhf ykÞLkLke MftËLk fhðkLke ûk{íkk íkuLke MktÞkusíkkLkk [íkwÚkof ½kík sux÷e nkuÞ Au. yk{ MftËLkfíkko ykÞLkLke MktÞkusfíkk ðÄkhu íku{ Ãkk{u Au ? íkuLke MftËLk ûk{íkk ðÄkhu. VkuMVux PO43– Lke MktÞkusfíkk ºký Au s. nk. Ãkk[Lkr¢Þk ½ýe Äe{e Ãkze òÞ Au. yLku õ÷kuhkRz Cl– Lke MktÞkusfíkk yuf Au. ∴ MftËLk ûk{íkk : PO43– > Cl– òuzfkt «fkhLkkt «&™ku 54. þk {kxu ¼usÞwõík VxfzeLku ½Mkíkk ðnuíkwt ÷kune yxfe òÞ Au ? 66. fkì÷{ I fkì÷{ II s. ÷kune (blood) ykÞLko ÄkíkwLkwt fr÷÷ Au. íkuLku ¼usÞwõík Vxfze MkkÚku (i) Xtzk Ãkkýe Ãkh MkÕVh çkk»ÃkLku (a) rðãwík rð¼kßÞLke Mkk{kLÞ MktÃkfo{kt ÷kðíkk ÷kuneLkwt MftËLk (ò{e sðwt) ÚkkÞ Au. ykÚke, ÷kune ðnuíkwt yxfe òÞ Au. ÃkMkkh fhíkk ðíkýo fw 55. þk {kxu FeCl3 {ktÚke çkLkkðu÷ Fe(OH)3 ½Lk rðs¼krhík f÷e÷ çkLku Au ? (ii) CMC Úke Ÿ[e Mkktÿíkkyu (b) ykÂÛðÞ fr÷÷ku s. Fe(OH)3 Lke MkÃkkxe Ãkh ÄLkrðs¼krhík Fe3+ ykÞLkkuLkwt yrÄþku»ký ÚkðkÚke. MkkçkwLku Ãkkýe{kt r{© fhíkk 56. þk {kxu ¼kiríkf yrÄþku»ký yLku hkMkkÞrýf yrÄþku»ký íkkÃk{kLkLkk ðÄkhk MkkÚku swËe heíku ðíkuo Au ? (iii) #zkLke MkVuËe Ãkkýe MkkÚku (c) MkÞwSík fr÷÷ku s. fkhý fu ¼kiríkf yrÄþku»ký Lke[u íkkÃk{kLku ÚkkÞ Au yLku íkkÃk{kLk ðÄu-½xu Au. ßÞkhu hkMkkÞrýf yrÄþku»ký Ÿ[k íkkÃk{kLku ÚkkÞ Au r{© fhíkk yLku íkkÃk{kLk ðÄu íku{ y{qf nË{kt ðÄu Au íÞkhu çkkË ½xu Au. (vi) MkkçkwLku Ãkkýe MkkÚku CMC Úke (d) rðhkx ykÂÛðÞ fr÷÷ku 57. zkÞkr÷rMkMk ÷ktçkk Mk{Þ MkwÄe [÷w hk¾ðk{kt ykðu íkku þwt ÚkkÞ Au ? Lke[e Mkktÿíkkyu r{© fhíkk s. fr÷÷ yMÚkkÞe çkLku Au. íkuÚke íkuLkwt MftËLk ÚkkÞ Au. s. (i - b), (ii - c), (iii - d), (iv - a) 58. þk {kxu AgCl Lkk MkVuË yðûkuÃk RykuMkeLk htøkfLke nkshe{kt htøkeLk çkLku Au ? 67. fkì÷{ I fkì÷{ II s. AgCl Lke MkÃkkxe Ãkh RykuMkeLk htøkfLkk fýkuLkwt yrÄþku»ký ÚkðkÚke. (i) rðûkuÃkLk {kæÞ{ rðãwík (a) yr¼Mkhý 59. fku÷MkkLke ¾kýku{kt Mkr¢Þf]ík [khfku÷ Ähkðíkk ðkÞw {kMfLkku Vk¤ku fÞku ûkuºk{kt økrík fhu Au. Au ? (ii) ÿkðfLkk yýwyku yÄo- (b) R÷uõxÙku VkuhuMkeMk s. nkrLkfkhf ðkÞwykuLkwt [khfku÷Lke MkÃkkxe yrÄþku»ký ÚkkÞ Au. ÃkkhøkBÞ ÃkzËk{ktÚke ÿkðf 60. su MÚk¤u ËrhÞkLkwt Ãkkýe yLku LkËeLkwt Ãkkýe {¤u Au íku MÚk¤u zuÕxk fuðe heuíku h[kÞ Au ? íkhV økrík fhu Au. s. LkËeLkwt Ãkkýe ËrhÞkLkk Ãkkýe{kt hnu÷k ûkkhku ðzu MftËLk Úkíkk ½Lk ÃkËkÚko (iii) ÷økkzu÷ rðãwíkûkuºkLke yMkh (c) R÷uõxÙku ykuM{kuMkeMk MðYÃku yðûkuÃkLk Ãkk{u Au, suLku zuÕxk fnu Au. nuX¤ rðs¼krhík fr÷÷ 61. yðu tw WËknhý ykÃkku fu s{u kt ¼kri íkf yrÄþk»u ký íkkÃk{kLk ðÄíkk hkMkkÞrýf yrÄþku»ký{kt VuhðkÞ Au. fýkuLkwt «[÷Lk s. H2 ðkÞwLkwt Lke[k íkkÃk{kLku ¼kiríkf yrÄþku»ký Ãkk{u Au, su Ÿ[k (vi) ÿkðfLkk yýwykuLke yÄo- (d) «rík yr¼Mkhý íkkÃk{kLku hkMkkÞrýf yrÄþku»ký{kt VuhðkÞ Au. ÃkkhøkBÞ ÃkzËk{ktÚke ÿkðý 62. þk {kxu ÃkËkÚkoLku Mkkhk WÆeÃkf ðíkoðk {kxu zeþkuhÃMkLk yøkíÞLkwt Au ? s. íkuLkkÚke WÆeÃkfLku ðÄkhu MkÃkkxeLkwt ûkuºkV¤ {¤e hnu Au. íkhV økrík 63. rð»k{ktøk WÆeÃkLk{kt «MkhýLkku Vk¤ku þwt Au ? s. (i - c), (ii - d), (iii - b), (iv - a) s. ½Lk WÆeÃkfLke MkÃkkxe ÃkhÚke «r¢ÞkÃkqýo ÚkÞk çkkË Ëqh ÚkkÞ Au yLku 68. fkì÷{ I fkì÷{ II VheÚke WÆeÃkfLke MkÃkkxe ¾wÕ÷e ÚkkÞ Au. (i) hûkýkí{f fr÷÷ (a) FeCl3 + NaOH (ii) «ðkne-«ðkne fr÷÷ (b) ÷kÞkurVr÷f fýk (iii) ÄLkrðs¼krhík fr÷÷ (c) R{ÕMkLk (vi) Éý rðs¼krhík fr÷÷ (d) FeCl3 + økh{ Ãkkýe s. (i - b), (ii - c), (iii - d), (iv - a)
69. fkì÷{ I fkì÷{ II «fhý-5 : Ãk]c hMkkÞý : Examplar rð¼køk 2.45 (i) ½Lk-«ðkne{kt fr÷÷ (a) Vk{u 72. rðÄkLk : MkkÄkhý rVÕxh ÃkuÃkh Ãkh fku÷kurzÞLk ÿkðý s{k fhíkk (ii) «ðkne ½Lk{kt fr÷÷ (b) Mkk÷u fkhý : rVÕxh ÃkuÃkhLkk rAÿkuLkwt fË fr÷÷{Þ fýku fhíkk LkkLkk çkLku Au. (iii) «ðkne «ðkne{kt fr÷÷ (c) s÷u (vi) ðkÞw «ðkne{kt fr÷÷ (d) R{ÕMkLk s. (iii) 73. rðÄkLk : fr÷÷{Þ ÿkðýku MktÏÞkí{f økwýÄ{kuo Ëþkoðu Au. s. (i - b), (ii - c), (iii - d), (iv - a) fkhý : fr÷÷{Þ fýku fË{kt ½ýk {kuxk nkuÞ Au. 70. fkì÷{ I fkì÷{ II s. (ii) 74. rðÄkLk : fr÷÷{Þ ÿkðýku çkúkWrLkÞLk økrík Ëþkoðíkk LkÚke. (i) zkÞkr÷rMkMk (a) MkkçkwLke þwrØfhý r¢Þk (ii) ÃkÃu xefhý (b) MfËt Lk fkhý : çkúkWrLkÞ{ økrík fr÷÷Lkk MÚkkÞefhý {kxu sðkçkËkh (iii) R{ÕMkefhý (c) fr÷÷ Mkku÷ çkLkkðx nkuÞ Au. (vi) R÷õu xkÙ Vì khu Mu keMk (d) þrw Øfhý s. (v) s. (i - d), (ii - c), (iii - a), (iv - b) 75. rðÄkLk : Al3+ Lke MftËLkþÂõík Na+ fhíkk ðÄkhu Au. 71. fkì÷{ I fkì÷{ II fkhý : MftËLkfíkko ykÞLkLke MktÞkusfíkk {kuxe nkuÞ íkuLke MftËLkþÂõík ðÄkhu. (i) {k¾ý (a) «ðkneLkwt «ðkne{kt rðûkuÃkLk (ii) ÃÞw{kMkx ÃkÚÚkh (b) ½LkLkwt «ðkne{kt rðûkuÃkLk s. (i) (iii) ËÄq (c) ðkÞwLkwt ½Lk{kt rðûkuÃkLk 76. rðÄkLk : Lke[e CMC Mkktÿíkk Ähkðíkk «ûkk÷f ðÄkhu VkÞËkfkhf (vi) høt k (d) «ðkneLkwt ½Lk{kt rðûkuÃkLk nkuÞ Au. s. (i - d), (ii - c), (iii - a), (iv - b) fkhý : «ûkk÷fLke þwrØfhý fhðkLke ½xLkk r{Mku÷Lke h[Lkk MkkÚku A + R «fkhLkkt «&™ku (Assertion & Reason Type) Mktf¤kÞu÷ Au. ßÞkhu «ûkk÷fLke Mkktÿíkk CMC sux÷e ÚkkÞ Au. s. (i) LkkUÄ : rLkBLkr÷r¾ík «&™ku{kt rðÄkLk yLku íkuLkwt fkhý ykÃkðk{kt ykðu÷ Au. Lke[u ykÃku÷ ÃkMktËøke{ktÚke ÞkuøÞ sðkçk ÃkMktË fhku : r˽kuo¥khe «&™ku (i) rðÄkLk-fkhý çktLku Mkk[k nkuÞ yLku fkhý ðzu Mkk[e Mk{sqíke yÃkkíke nkuÞ. 77. rð»k{ktøk WÆeÃkLk{kt yrÄþku»kýLke ¼qr{fk fE Au ? (ii) rðÄkLk-fkhý çktLku Mkk[k nkuÞ Ãkhtíkw fkhý ðzu Mkk[e Mk{sqíke s. Ref. : Topic 5.2.2 yÃkkíke Lk nkuÞ. 78. hkMkkÞrýf Ãk]ÚÚkfhý{kt yrÄþku»kýLke WÃkÞkurøkíkk fE Au ? (iii) rðÄkLk Mkk[wt yLku fkhý ¾kuxwt nkuÞ. s. Ref. : Topic 5.1.6 (iv) rðÄkLk ¾kuxwt yLku fkhý Mkk[wt nkuÞ. 79. rVý WíÃkÔ÷Lk ÃkØrík{kt yrÄþku»kýLkku Vk¤ku þku Au fu su MkÕVkRz ¾LkesLke Mktfurníkíkk ÃkØrík{kt ðÃkhkÞ Au ? s. Ref. : Topic 5.1.3 80. ykfkh ÃkMktËøke{Þ WÆeÃkfLkku yÚko þku ÚkkÞ Au ? þk {kxu rÍyku÷kRxTMk Mkkhk ykfkh ÃkMktËøkefeÞ WÆeÃkfku Au ? s. Ref. : Topic 5.2.3
2.46 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 «fhý-6 ík¥ðkLu kk y÷økLk(y÷økefhý)Lkk Mkk{kLÞ rMkØkít kku yLku «¢{ku (I) MCQs «fkhLkkt «&™ku 7. çkúkRLkLkwt rðãwík rð¼ksLk rLk»¢eÞ rðãwíkÄúwðku ðzu fhðk{kt ykðu Au. 1. çkúkRLkLkkt rðãwík rð¼ksLk îkhk õ÷kurhLkLkkt rLk»f»koý Ëhr{ÞkLk, yuLkkuz ÃkhLke «r¢Þk (A) C–l Lkkt ykìÂõMkzuþLk îkhk õ÷kurhLk ðkÞw {¤u Au. (B) C–l Lkkt rhzõþLk îkhk õ÷kurhLk ðkÞw {¤u Au. (A) C–l(aq) → 1 Cl2(g) + e– Eocell = 1.36 V (C) MktÃkqýo «r¢Þk {kxu G Lke Éý ®f{ík ykðu Au. 2 Eocell = 1.23 V (D) rðMÚkkÃkLk «r¢Þk òuðk {¤u Au. Eocell = 2.71 V (B) 2H2O → O2(g) + 4H+ + 4e– Eocell = 0.00 V s. (A) C–l Lkkt ykìÂõMkzuþLk îkhk õ÷kurhLk ðkÞw {¤u Au. Eocell = 1.36 V (C) Na+rÃkøkr÷ík + e– → Na(s) (D) H+(aq) + e– → 1 H2(g) 2 s. (A) C–l(aq) → 2. ßÞkhu fkìÃkhLke fk[e ÄkíkwLku rMkr÷fk MkkÚku huðhçkìxhe ¼êe{kt r{© fhðk{kt 1 Cl2(g) + e– ykðu íÞkhu fkìÃkh {uxu WíÃkLLk ÚkkÞ Au. fkìÃkh {uxu Ähkðu ......... Au. 2 (A) fkìÃkh (II) yLku ykÞoLk (II)Lkk MkÕVkRz 8. yÕu Þrw {rLkÞ{Lke Äkíkfw {ro ðrÄ{k,t (B) fkìÃkh (II) yLku ykÞoLk (III)Lkk MkÕVkRz (A) Al+3 Lkwt ykìÂõMkzuþLk Al {kt ÚkkÞ Au. (C) fkìÃkh (I) yLku ykÞoLk (II)Lkk MkÕVkRz (D) fkìÃkh (I) yLku ykÞoLk (III)Lkk MkÕVkRz (B) økúuVkRx yuLkkuzLkwt ykìÂõMkzuþLk fkçkoLk {kuLkkuõMkkRz yLku fkçkoLk s. (C) fkìÃkh (I) yLku ykÞoLk (II)Lkk MkÕVkRz zkÞkuõMkkRz{kt ÚkkÞ Au. (C) yuLkkuz ÃkhLke «r¢Þk{kt ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk çkË÷kÞ Au. (D) yk «r¢Þk MkkÚku Mkft ¤kÞ÷u f÷w «r¢Þk{kt ykÂì õMksLkLke ykÂì õMkzþu Lk 3. Lke[uLke «r¢Þkyku{ktÚke fÞwt MðÞt rhzõþLk «r¢ÞkLkwt WËknhý Au ? yðMÚkk çkË÷kÞ Au. (A) Fe3O4 + 4CO → 3Fe + 4CO2 s. (B) økúuVkRx yuLkkuzLkwt ykìÂõMkzuþLk fkçkoLk {kuLkkuõMkkRz yLku fkçkoLk (B) Cu2O + C → 2Cu + CO zkÞkuõMkkRz{kt ÚkkÞ Au. (C) Cu(aq) + Fe(s) → Cu(s) + Fe(aq) 9. Lke[uLkkt Ãkife fE ÄkíkwLkkt þwØefhý {kxu rðãwík rð¼ksLk þwØefhý ÃkØrík ðÃkhkÞ Au ? (D) Cu2O + 1 Cu2S → 3Cu + 1 SO2 (A) Cu yLku Zn (B) Ge yLku Si 2 2 s. (D) Cu2O + 1 Cu2S → 3Cu + 1 SO2 (C) Zr yLku Ti (D) Zn yLku Hg 2 2 s. (A) Cu yLku Zn 4. Ãk]ÚðeLkkt ÃkkuÃkzk{kt ½ýkt çkÄkt ík¥ðku òuðk {¤u Au, Ãkhtíkw {n¥k{ 10. økkuÕz yLku rMkÕðhLkkt rLk»f»koý{kt ÄkíkwLkwt CN– ykÞLk MkkÚku «ûkk÷Lk «{ký{kt «kÃík Úkíkwt ík¥ð .......... Au. fhðk{kt ykðu Au. Äkíkw «kÃík ÚkkÞ Au .......... (A) Al yLku Fe (B) Al yLku Cu (A) Mktfeýo ykÞLk{ktÚke yLÞ Äkíkw îkhk ÄkíkwLkkt rðMÚkkÃkLkÚke (C) Fe yLku Cu (D) Cu yLku Ag (B) Äkíkw MktfeýoLkkt ¼qtsLk îkhk s. (A) Al yLku Fe (ÃkkuÃkzk{kt ík¥ðku {¤ðkLkku ¢{ O, Si, Al yLku (C) fuÂÕþLkuþLk ÃkAe ¼qtsLk îkhk Fe nkuÞ Au.) (D) Äkíkw MktfeýoLkkt W»{eÞ rð½xLk îkhk 5. ÍkuLk rhVkRLkªøk su rMkØktík Ãkh ykÄkrhík Au íku, s. (A) Mktfeýo ykÞLk{ktÚke yLÞ Äkíkw îkhk ÄkíkwLkkt rðMÚkkÃkLkÚke (A) Lke[k Wíf÷Lk®çkËw Ähkðíke yþwØeykuLku rLkMÞtËLk ykÄkhu y÷øk 11Úke 13 «&™kuLkkt W¥kh ykf]ríkLku ykÄkhu sýkðku : Ãkkze þfkÞ Au. (B) yþwØeyku ÄLk yðMÚkk fhíkkt rÃkøkr÷ík yðMÚkk{kt ðÄw ÿkÔÞ nkuÞ Au. (C) r{©ýLkkt rðrðÄ ½xfku yu yrÄþku»kf ÃkËkÚko Ãkh y÷øk heíku yrÄþku»ký Ãkk{u Au. (D) çkk»Ãkþe÷ ½xfLke çkk»Ãk þwØ Äkíkw{kt rð½xeík fhe þfkÞ Au. s. (B) rÃkøkr÷ík yðMÚkk{kt hnu÷kt Äkíkw fhíkkt yþwØeyku ½Lk Äkíkw{kt ðÄw ÿkÔÞ Au. 6. fkìÃkhLke MkÕVkRzÞwõík fk[e Äkíkw{ktÚke fkìÃkhLkkt rLk»f»koý Ëhr{ÞkLk Cu2O MkkÚkuLkkt rhzõþLk îkhk «kÃík Úkíke rLkÃks... (A) FeS (B) CO (C) Cu2S (D) SO2 s. (C) Cu2S
«fhý-6 : ík¥ðkuLkk y÷økLk(y÷økefhý)Lkk Mkk{kLÞ rMkØktíkku yLku «¢{ku : Exemplar rð¼køk 2.47 11. íkkÃk{kLkLkku Mkk[ku rðfÕÃk ÃkMktË fhku fu su{kt fkçkoLk FeO Lkwt Fe {kt 16. nku÷ nuhkWÕx ÃkØrík îkhk yuÕÞwr{rLkÞ{Lkkt rLk»f»koý{kt þwØ rhzõþLk fhu Au yLku CO WíÃkLLk fhu Au. (A) ®çkËw A Úke Lke[k íkkÃk{kLku Al2O3 Lku CaF2 MkkÚku r{© fhðk{kt ykðu Au. (B) ykþhu rçktËw A Lkkt Mkt÷øLk íkkÃk{kLku (C) rçktËw A Úke Ÿ[k íkkÃk{kLku Ãkhtíkw rçktËw D Úke Lke[k íkkÃk{kLku (A) Al2O3 Lkwt øk÷Lk®çkËw Lke[wt ÷kðu Au. (D) rçktËw A Úke Ÿ[k íkkÃk{kLku (B) rÃkøkr÷ík r{©ýLke ðknfíkk ðÄkhu Au. s. (D) rçktËw A Úke Ÿ[k íkkÃk{kLku 12. rçktËw A Úke Lke[k íkkÃk{kLku FeO... (C) Al+3 Lkwt Al {kt rhzõþLk fhu Au. (A) Lkwt {kºk fkçkoLk {kìLkkuõMkkRz îkhk rhzõþLk ÚkE þfu Au. (D) WíMku[f íkhefu ðíkuo Au. (B) Lkwt fkçkoLk {kìLkkuõMkkRz yLku fkçkoLk çktLku îkhk rhzõþLk ÚkE þfu Au. (C) Lkwt {kºk fkçkoLk îkhk rhzõþLk ÚkE þfu Au. s. (A) yLku (B) (D) Lktw fkçkLo k yLku fkçkLo k {kLì kkõu MkkRz çkLt ku îkhk rhzõþLk ÚkE þfíktw LkÚke. s. (A) Lkwt {kºk fkçkoLk {kìLkkuõMkkRz îkhk rhzõþLk ÚkE þfu Au. 17. Veý Ã÷ðLk ÃkØrík{kt W{uhðk{kt ykðíkkt ÃkËkÚkoLkkt ¼køk rðþu Lke[uLkkt 13. rçktËw D Lku yLkwYÃk íkkÃk{kLk Ãkh FeO Lkkt rhzõþLk {kxu Lke[uLkkt Ãkife fÞwt rðÄkLk ¾kuxwt Au ? Ãkife fÞwt rðÄkLk Mkk[wt Au ? (A) fkçkoLk {kìLkkuõMkkRz MkkÚkuLke çkÄe s rhzõþLk «r¢Þk {kxu ΔG Lkwt (A) yufXkt fhðkLkkt ÃkËkÚkkuo ¾Lkes fýkuLku ¼ushrník fhu Au. {qÕÞ þqLÞ Au. (B) yufXk fhLkkh ÃkËkÚkkuo økuøkLkkt fýkuLku ¼ushrník fhu Au. (B) 1 {ku÷ fkçkoLk yLku 1 {ku÷ ykìÂõMksLk MkkÚkuLke çkÄe s rhzõþLk «r¢Þk {kxu ΔG Lkwt {qÕÞ ÄLk nkuÞ Au. (C) yðMkkËfkuLkkt WÃkÞkuøk îkhk ÃkØrík{kt çku MkÕVkRzÞwõík fk[e (C) 2 {ku÷ fkçkoLk yLku 1 {ku÷ ykìÂõMksLk MkkÚkuLke çkÄe s rhzõþLk ÄkíkwLku y÷øk Ãkkze þfkÞ Au. «r¢Þk {kxu ΔG Lkwt {qÕÞ ÄLk nkuÞ Au. (D) Veý MÚkkÞefkhf økUøkLkkt fýkuLke ¼ushrníkíkk ½xkzu Au. (D) fkçkoLk {kìLkkuõMkkRz MkkÚkuLke çkÄe s rhzõþLk «r¢Þk {kxu ΔGLkwt s. (A) yLku (C) {qÕÞ Éý nkuÞ Au. 18. Veý Ã÷ðLk ÃkØrík{kt ®Íf MkÕVkRz yLku ÷uz MkÕVkRz îkhk y÷øk s. (A) fkçkoLk {kìLkkuõMkkRz MkkÚkuLke çkÄe s rhzõþLk «r¢Þk {kxu ΔG Lkwt {qÕÞ þqLÞ Au. Ãkkze þfkÞ. (II) MCQs «fkhLkkt «&™ku (A) Mkøt kkú nfkLu kkt WÃkÞkøu kÚke LkkUÄ : Lke[uLkkt «&™ku{ktÚke çku yÚkðk ðÄw rðfÕÃkku Mkk[kt nkuE þfu : (B) ykuR÷ yLku ÃkkýeLkkt «{kýLku økkuXðýe fheLku 14. ykf]rík 6.1 {wsçk íkkÃk{kLkLku Mkt÷øLk fÞk rçktËwyu fÃk÷ªøk «r¢Þk (C) yðMkkËfkuLkkt WÃkÞkuøk îkhk 2FeO → 2Fe + O2 {kt FeO Lkwt rhzõþLk Fe {kt Lke[u ykÃku÷ «r¢Þkyku{kt ÚkkÞ Au. (D) Veý MÚkkÞefkhfkuLkkt WÃkÞkuøk îkhk (A) C + O2 → CO2 s. (B) yLku (C) (B) 2C + O2 → 2CO 19. çkkuõMkkRx{kt hnu÷e Mkk{kLÞ yþwØeyku fE Au ? (C) 2CO + O2 → 2CO2 (A) CuO (B) ZnO (C) Fe2O3 (D) SiO2 (A) ®çkËw A (B) ®çkËw B (C) ®çkËw D (D) ®çkËw E s. (B) yLku (D) s. (C) yLku (D) 15. Lke[uLkk{ktÚke fÞku rðfÕÃk Mkk[ku Au ? 20. Veý Ã÷ðLk ÃkØrík îkhk Lke[uLkkt Ãkife fE fk[e Äkíkw MktfurLÿík fhe (A) ðkík¼êeLkkt WÃkÞkuøkÚke Ãkeøk ykÞoLk, ÷ku¾tzLkku ¼tøkkh yLku fkfu Lkkt rÃkøk÷LkÚke þfkÞ ? (B) rMkÕðhLkkt rLk»f»koý{kt rMkÕðh fuxkÞLkef Mktfeýo{ktÚke {u¤ððk{kt (A) rn{uxkRx (B) økru ÷Lkk ykðu Au. (C) fkìÃkh ÃkkRhkRx (D) {ìøLkuxkRx (C) rLkf÷Lkwt þwØefhý ÍkuLk rhVkRLkªøk îkhk ÚkkÞ Au. (D) Zr yLku Ti Lkwt þwØefhý ðkLk ykŠf÷ ÃkØrík îkhk ÚkkÞ Au. s. (B) yLku (C) (MkÕVkRz Þwõík) s. (A) yLku (D) 21. fuÂÕþLkuþLk «r¢Þk Ëhr{ÞkLk Lke[uLkk{ktÚke fE «r¢Þk òuðk {¤u Au ? (A) CaCO3 → CaO + CO2 (B) 2FeS + 11 O2 → Fe2O3 + 4CO2 2 (C) Al2O3 . xH2O → Al2O3 + xH2O (D) ZnS + 3 O2 → ZnO + SO2 2 s. (A) yLku (C) 22. Äkíkw f{orðrÄ{kt fE fk[e Äkíkw fkçkoLk îkhk rhzõþLk Ãkk{u Au ? (A) rn{uxkRx (B) fu÷u{kRLk (C) ykÞoLk ÃkkRhkRx (D) MVk÷uhkRx s. (A) yLku (B) 23. rn{uxkRx{ktÚke ykÞoLk{kt rLk»f»koý Ëhr{ÞkLk ç÷kMx ¼êe{kt Lke[u{ktÚke fE {wÏÞ «r¢Þk òuðk {¤u Au ? (A) Fe2O3 + 3CO → 2Fe + 3CO2 (B) FeO + SiO2 → FeSiO3
2.48 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 (C) Fe2O3 + 3C → 2Fe + 3CO ½zíkh ÷ku¾tz{ktÚke MkÕVh, rMkr÷fkuLk yLku VkuMVhMkLke yþwØeykuLku fE heíku y÷øk Ãkkze þfkÞ ? (D) CaO + SiO2 → CaSiO3 s. ¼híkh ÷ku¾tz yÚkðk ËçkLkeÞ ÷ku¾tz yu ÔÞkðnkrhf ÷ku¾tz{ktLkwt MkkiÚke ðÄw þwØ MðYÃk Au. suLku ½zíkh ÷ku¾tzLku rn{uxkRx MkkÚku huðh- s. (A) yLku (D) çkìxhe yÚkðk ÃkhkðíkoLke ¼êe{kt økh{ fheLku {u¤ððk{kt ykðu Au. 24. Lke[uLkkt Ãkife þwØefhýLke fE ÃkØrík{kt Äkíkw íkuLkkt çkk»Ãkþe÷ MktÞkusLk{kt → suÚke fux÷kuf fkçkoLk yu fkçkoLk zkÞkuõMkkRz{kt VuhðkÞ Au. → yk rn{uxkRx fkçkoLkLkwt fkçkoLk zkÞkuõMkkRz{kt ykìÂõMkzuþLkLkwt VuhðkÞ Au yLku íkuLkwt rð½xLk ÚkELku þwØ Äkíkw {¤u Au ? fkhý çkLku Au. (A) fkçkoLk {kìLkkuõMkkRzLkkt «ðkn MkkÚku økh{ fhíkkt Fe2O3 + 3C → 2Fe + 3CO (B) ykÞkuzeLk MkkÚku økh{ fhíkkt (C) «ðknefhý fhíkkt → ÷kR{MxkuLkLku yr¼ðknf íkhefu W{uhðk{kt ykðu Au. MkÕVh, rMkr÷fkuLk yLku VkuMVhMkLkwt ykìÂõMkzuþLk ÚkE M÷uøk MkkÚku Lkef¤e (D) rLkMÞtËLk fhíkkt òÞ Au. ÄkíkwLku ¼êe{ktÚke çknkh fkZe ÷E hku÷h ðå[uÚke s. (A) yLku (B) ÃkMkkh fhíkkt M÷uøk Ëqh ÚkkÞ Au yLku ykÞoLk Äkíkw {¤u Au. 25. Lke[uLkkt Ãkife fÞwt rðÄkLk Mkk[wt Au ? CaCO3 → CaO + CO2 (A) yðMkkËf yu Veý{kt [k¬u Mk «fkhLkkt fýkLu ku Ëk¾÷ Úkíkkt yxfkðu A.u 6CaO + P4O10 → 2Ca3(PO4)2 (B) fkìÃkh {uxu Cu2S yLku ZnS Ähkðu Au. (C) huðhçkìxhe ¼êe{ktÚke ÿð ÂMÚkrík{kt {¤íkwt fkìÃkh rLk»f»koý CaO + SiO2 → CaSiO3 Ëhr{ÞkLk SO2 WíÃkLLk ÚkðkLku fkhýu VkuÕ÷kðk¤wt Ëu¾kÞ Au. CaO + SO3 → CaSO4 (D) ®Íf MðÞt rhzõþLk îkhk {u¤ðkÞ Au. 30. Lke[e òíkLke fkìÃkhLke fk[e Äkíkw{ktÚke fkìÃkhLkwt rLk»f»koý fuðe heíku s. (A) yLku (C) fhðk{kt ykðu Au ? 26. çkúkRLk{ktÚke õ÷kurhLkLkkt rLk»f»koý Ëhr{ÞkLk... s. Ref. 6.19 – (MðkæÞkÞ) (A) fw÷ «r¢Þk {kxu ΔGo Éý nkuÞ Au. (B) fw÷ «r¢Þk {kxu ΔGo ÄLk nkuÞ Au. 31. {kuLz ÃkØrík yLku ðkLk ykŠf÷ ÃkØríkÚke ÄkíkwLkkt þwØefhý {kxuLke çku (C) fw÷ «r¢Þk {kxu Eo Éý {qÕÞ Ähkðu Au. {wÏÞ sYrhÞkíkku sýkðku. (D) fw÷ «r¢Þk {kxu Eo ÄLk {qÕÞ Ähkðu Au. s. (B) yLku (C) s. {q¤¼qík sYrhÞkíkku Lke[u «{kýu Au : (1) su-íku ÄkíkwLkwt çkk»Ãkþe÷ MktÞkusLk ÞkuøÞ ÃkËkÚko (CO fu I2) xqtf sðkçke «fkhLkk «&™ku MkkÚku çkLkðwt òuEyu. (2) {¤u÷k çkk»Ãkþe÷ MktÞkusLkLkwt Mkh¤íkkÚke rð½xLk Úkðwt òuEyu 27. çkúkRLk{ktÚke Cl2 Lkkt rLk»f»koý {kxu çkkÌk emf 2.2 V fhíkkt ðÄw suÚke Äkíkw {u¤ððe Mkh¤ çkLku. hk¾ðku sYhe Au ? 32. fkçkoLk yLku nkRzÙkusLk Mkkhk rhzõþLkfíkko nkuðk Aíkkt íku Ÿ[k s. çkúkRLk{ktÚke õ÷kurhLkLkkt rLk»f»koý Ëhr{ÞkLk íkkÃk{kLku ÄkíkwLkkt ykìõMkkRzLkwt rhzõþLk fhðk WÃkÞkuøke LkÚke ? þk {kxu ? 2C–l(aq) + 2H2O(l) → 2OH– (aq) + H2(g) + Cl2(g) s. fkhý fu Ÿ[k íkkÃk{kLku fkçkoLk yLku nkRzÙkusLk Äkíkw MkkÚku «r¢Þk fhe fkçkkoRz yLku nkRzÙkRz MktÞkusLkku çkLkkðu Au. yk «r¢Þk {kxu ΔG +422 kJ Au. 33. Veý Ã÷ðLk ÃkØríkÚke MkÕVkRzÞwõík çku fk[e ÄkíkwLku fE ÃkØríkÚke swËkt ΔG = –nFEcell Ãkkze þfkÞ ? WËknhý Mkrník Mk{òðku. Ecell = 422 1000 = –2.1865 V s. çku MkÕVkRz Þwõík fk[e ÄkíkwLku y÷øk Ãkkzðk {kxu ykuR÷ yLku 2 96500 ÃkkýeLkwt «{ký ÞkuøÞ heíku ÃkMktË fhðk{kt ykðu Au yLku fux÷ktf yðMkkËfkuLkku WÃkÞkuøk fhðk{kt ykðu Au. ykÃkýu E = –2.2 V Au. ykÚke çkkÌk rðãwíkËçkký 2.2 V fhíkkt WËk., ZnS yLku PbS Ähkðíke fk[e ÄkíkwLkkt NaCN Lkku yðMkkËf ðÄw hk¾ðwt sYhe Au. íkhefu WÃkÞkuøk fhðk{kt ykðu íkku Veý MkkÚku {kºk PbS WÃkh ykðu Au. ZnS Veý{kt ykðíkku LkÚke. ykLkwt fkhý ZnS {ktÚke Ãkkýe{kt 28. 1073 K fhíkkt Ÿ[k íkkÃk{kLku fkufLkku WÃkÞkuøk FeO {ktÚke Fe Lkwt ÿkÔÞ Na2[Zn(CN)4] Mktfeýo çkLkkððkLkwt nkuE þfu Au. rhzõþLk {kxu fhe þfkÞ Au. ykÃkýu yk rhzõþLk yu®÷øknk{ ykf]rík 34. ÷ku¾tzLkwt MkkiÚke þwØ MðYÃk ½zíkh ÷ku¾tz{ktÚke ÃkhkðíkoLkLke ¼êe{kt îkhk fuðe heíku Mkkrçkík fhe þfkÞ ? ykìÂõMkzuþLkfíkko yþwØe îkhk çkLkkððk{kt ykðu Au. ðkík¼êe{kt ykÞLkoLke fE fk[e ÄkíkwLkwt Ãkz ÷økkðu÷ nkuÞ Au ? «r¢Þk îkhk Mk{òðku. s. 1073 K fhíkkt Ÿ[k íkkÃk{kLku C, CO Lke ÷kRLk yu Fe, FeO ™e s. ðkík¼êe{kt rn{uxkRx (Fe2O3)Lkwt Ãkz ÷økkðu÷ nkuÞ Au. ÷kRLk fhíkkt yu®÷øknk{ ykf]rík{kt Lke[u Au. yux÷u fu, Fe2O3 + 3C → 2Fe + 3CO [ΔG(C, CO) < ΔG(Fe, FeO)] ykÚke fkuf FeO Lkwt rhzõþLk fhu Au yLku ÃkkuíkkLkwt ykìÂõMkzuþLk fhe CO çkLkkðu Au. 29. ¼híkh ÷ku¾tz ykÞoLkLkwt MkkiÚke þwØ MðYÃk Au. ½zíkh ÷ku¾tz{ktÚke ¼híkh ÷ku¾tzLke çkLkkðx {kxuLke hkMkkÞrýf «r¢Þkyku sýkðku.
«fhý-6 : ík¥ðkuLkk y÷økLk(y÷økefhý)Lkk Mkk{kLÞ rMkØktíkku yLku «¢{ku : Exemplar rð¼køk 2.49 35. A yLku B Lkkt MktÞkusLkkuLkkt r{©ýLku Al2O3 Lke fku÷{ su{kt rLkûkk÷f 43. çkk»Ãkþe÷ yðMÚkk þwØefhýLke çku sYheÞkíkku ykÃkku. íkhefu Al2O3 ðÃkhkÞ Au, íku{ktÚke ÃkMkkh fhðk{kt ykðu Au. A yLku B MktÞkusLkku{ktÚke fkuý ÍzÃkÚke fku÷{{kt yrÄþku»ký Ãkk{u Au ? s. çktLku ÃkØríkLke {q¤¼qík sYrhÞkíkku Lke[u «{kýu Au : s. MktÞkusLk A yu MktÞkusLk B fhíkkt Ãknu÷kt çknkh ykðu Au. MktÞkusLk (1) su-íku ÄkíkwLkwt çkk»Ãkþe÷ MktÞkusLk ÞkuøÞ ÃkËkÚko MkkÚku çkLkðwt B fku÷{ Ãkh ðÄw Mkh¤íkkÚke þku»kkÞ Au. òuEyu. 36. fkìÃkhLke MkÕVkRzÞwõík fk[e ÄkíkwLku huíke (rMkr÷fk) MkkÚku r{© fheLku ðkík¼êe{kt þk {kxu økh{ fhðk{kt ykðu Au ? (2) {¤u÷k çkk»Ãkþe÷ MktÞkusLkLkwt Mkh¤íkkÚke rð½xLk Úkðwt òuEyu s. fkìÃkhLke MkÕVkRzÞwõík fk[e Äkíkw{kt ykÞoLk ykìõMkkRzLke yþwØe suÚke Äkíkw {u¤ððe Mkh¤ çkLku. nkuÞ, íkku íku M÷uøk çkLkkðu Au. su ykÞoLk rMkr÷fux Au yLku fkìÃkh fkìÃkh {uxu MðYÃku «kÃík ÚkkÞ Au. 44. MkkÞLkkRz ÃkØrík îkhk økkuÕzLkkt rLk»f»koý MkkÚku Mktf¤kÞu÷ hkMkkÞrýf FeO + SiO2 → FeSiO3 «r¢Þkyku sýkðku. + 8CN– (aq) 37. rhzõþLk fhíkkt Ãknu÷kt MkÕVkRzÞwõík fk[e ÄkíkwLku þk {kxu ykìõMkkRz{kt s. 4Au(s) + 2H2O + O2 → 4OH– (aq) Vuhððk{kt ykðu Au ? 4[Au(CN)2]–1(aq) + s. MkÕVkRzÞwõík fk[e Äkíkwyku Mkh¤íkkÚke rhzõþLk Ãkk{íkkt LkÚke. Ãkhtíkw íku{Lkk ykìõMkkRz Mkh¤íkkÚke rhzõþLk Ãkk{u Au. 2[Au(CN)2]– + Zn → 2Au(s) + 2[Zn(CN)4]2– 38. Zr yLku Ti Lkkt þwØefhý {kxu fE ÃkØrík WÃkÞkuøk{kt ÷uðkÞ Au ? yk ÃkØrík{kt ®Íf rhzõþLkfíkko íkhefu ðíkuo Au. Mk{efhý Mkrník Mk{òðku. òuzfkt «fkhLkkt «&™ku s. ðkLk ykŠf÷ ÃkØrík ðÃkhkÞ Au. yk ÃkØrík{kt yþwØ ÄkíkwLku ykÞkuzeLk MkkÚku økh{ fhðk{kt ykðu Au. LkkUÄ : Lke[u ykÃku÷k «&™ku{kt fkì÷{ I yLku fkì÷{ II {kt ykÃku÷e rðøkíkkuLku Zr + 2I2 → ZrI4 Mkh¾kðku : ZrI4 1800K Zr + 2I2 45. fkì÷{ I fkì÷{ II 39. rðãwík hkMkkÞrýf (electrochemical) ÃkØrík îkhk ÄkíkwykuLkkt (A) ÷k÷u f (1) ¢ku{ Mxe÷ rLk»f»koý Ëhr{ÞkLk þwt (fE çkkçkíkku) æÞkLk{kt ÷uðwt òuEyu ? s. Mkk{kLÞ heíku çku çkkçkíkku æÞkLk{kt ÷uðk{kt ykðu Au, suÚke ÞkuøÞ (B) {÷u fu kRx (2) rLkf÷ Mxe÷ Mkkð[uíke ÷uðk{kt ykðu : (C) f÷u {u kRLk (3) Na3AlF6 (1) WíÃkLLk Úkíke ÄkíkwLke «ríkr¢Þkí{fíkk (D) ¢kÞk÷u kRx (4) CuCO3 . Cu(OH)2 (2) R÷uõxÙkìzLke ÞkuøÞíkk (5) ZnCO3 40. Äkíkwrð¿kkLk ÃkØríkLkkt yr¼ðknfLkku Vk¤ku þwt Au ? s. yr¼ðknf rÃkøkr÷ík sÚÚkkLku ðÄw rðãwíkðknf çkLkkððk {kxu s. A(2) B(4) C(5) D(3) ðÃkhkÞ Au. 41. yÄoÄkíkwLkkt þwØefhý íkhefu ÄkíkwLkku WÃkÞkuøk fuðe heíku ÚkkÞ Au ? 46. fku÷{ ILke rðøkíkkuLku fku÷{ IILke rðøkíkku MkkÚku Mkh¾kðku yLku WÃkÞkuøk{kt ÷uðkíke ÃkØríkLkku rMkØktík þwt Au ? Mkk[k fkuz MkkÚku òuzku : s. yÄoÄkíkwLkwt þwØefhý ÍkuLk rhVkRLkªøk ÃkØríkÚke fhðk{kt ykðu Au. fkì÷{ I fkì÷{ II fux÷ef ÄkíkwLke yþwØeyku íkuLkkt rÃkøk÷Lk{kt ðÄw ÿkÔÞ Au, Ãkhtíkw ½Lk yðMÚkk{kt ykuAe ÿkÔÞ Au. (A) htøkeLk Ãkèk (1) ÍkuLk rhVkRLkªøk 42. ykÞoLkLke Äkíkwf{orðrÄ{kt 500-800 K íkkÃk{kLkLkkt økk¤k{kt ðkík¼êe{kt Úkíke hkMkkÞrýf «r¢Þkyku ÷¾ku. (B) yþwØ Äkíkw{ktÚke çkk»Ãkþe÷ Mktfeýo (2) rð¼køkeÞ rLkMÞtËLk s. ðkík¼êe{kt 500-800 K íkkÃk{kLkLkkt økk¤k{kt Úkíke hkMkkÞrýf «r¢Þkyku Lke[u {wsçk Au : (C) Ge yLku Si Lkwt þwØefhý (3) {kuLz ÃkØrík 3Fe2O3(s) + CO(g) → 2Fe3O4 + CO2(g) (D) {hõÞwheLkwt þwØefhý (4) ¢ku{uxkuøkúkVe Fe3O4(s) + CO(g) → 3FeO(s) + CO2(g) (5) «ðknefhý Fe2O3 + CO → 2FeO + CO2 s. A(4) B(3) C(1) D(2) {kì.Br. Chem. Äku. 12 ¼køk-1 : 4A 47. fku÷{ ILke rðøkíkkuLku fku÷{ IILke rðøkíkku MkkÚku Mkh¾kðku yLku Mkk[k fkuz MkkÚku òuzku : fkì÷{ I fkì÷{ II (A) MkkÞLkkRz ÃkØrík (1) yríkþwØ s{uorLkÞ{ (B) rVý Ã÷ðLk ÃkØrík (2) ZnS Lkwt MktfuLÿefhý (C) R÷õu xkÙ ì÷kRxef rhzõþLk (3) yuÕÞwr{rLkÞ{Lkwt þwØefhý (D) ÍkuLk rhVkRLkªøk (4) Au Lkwt þwØefhý (5) Ni Lkwt þwØefhý s. A(4) B(2) C(3) D(1)
2.50 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 53. rðÄkLk : yÄoðknfku çkLkkððk {kxu ÍkuLk rhVkRLkªøk ÃkØrík yíÞtík WÃkÞkuøke Au. 48. fku÷{ ILke rðøkíkkuLku fku÷{ IILke rðøkíkku MkkÚku Mkh¾kðku yLku fkhý : yÄoðknfku Wå[ þwØ nkuÞ Au. Mkk[k fkuz MkkÚku òuzku : s. (B) rðÄkLk yLku fkhý çktLku Mkk[kt Au, Ãkhtíkw fkhý yu rðÄkLkLke fkì÷{ I fkì÷{ II Mkk[e Mk{sqíke LkÚke. (A) MkVu kÞh (1) Al2O3 r˽kuo¥khe «&™ku (B) MVk÷hu kRx (2) NaCN 54. Lke[uLke çkkçkíkku Mk{òðku : (C) yðMkkËfku (3) Co (A) CO2 yu 710 K Úke Lke[k íkkÃk{kLku rhzõþLkfíkko íkhefu ðíkuo Au. ßÞkhu CO yu 710 K Úke Ÿ[k íkkÃk{kLku rhzõþLkfíkko (D) fkhu Lz{ (4) ZnS íkhefu ðíkuo Au. s. A(3) B(4) C(2) D(1) (5) Fe2O3 s. (A) yu®÷øknk{ ykf]rík ÃkhÚke MÃkü {k÷q{ Ãkzu Au fu 710 K Úke 49. fku÷{ ILke rðøkíkkuLku fku÷{ IILke rðøkíkku MkkÚku Mkh¾kðku yLku Ÿ[k íkkÃk{kLku ΔG(C, CO2) < ΔG(C, CO). Mkk[k fkuz MkkÚku òuzku : íkuÚke 710 K Úke Lke[k íkkÃk{kLku CO2 Mkkhku rhzõþLkfíkko Au, ßÞkhu CO yu 710 K Úke Ÿ[k íkkÃk{kLku Mkkhk rhzõþLk fkì÷{ I fkì÷{ II fíkko íkhefu ðíkuo Au. (A) VkuÕ÷kðk¤wt Cu (1) yÕu Þrw {rLkÞ{ (B) Mkk{kLÞ heíku MkÕVkRzÞwõík fk[e ÄkíkwLku rhzõþLk fÞko Ãknu÷kt íkuLku ykuõMkkRz{kt Vuhððk{kt ykðu Au. (B) ç÷kMx ¼êe (2) 2Cu2O + Cu2S → 6Cu + SO2 s. (B) MkÕVkRzÞwõík fk[e ÄkíkwLkwt rhzõþLk fhðwt {w~fu÷ Au. fkhý (C) huðhçkìxhe ¼êe (3) ykÞLo k fu íku{Lke W»{eÞ MÚkkrÞíkk ðÄkhu nkuÞ Au. íkuÚke íkuLkwt rhzõþLk fÞko Ãknu÷kt ykìõMkkRz{kt YÃkktíkh fhðk{kt ykðu Au. fkhý (D) nku÷ nuhkWÕx ÃkØrík (4) FeO + SiO2 → FeSiO3 fu ykìõMkkRzLke W»{eÞ MÚkkÞeíkk ykuAe nkuÞ Au. (5) 2Cu2S + 3O2 → 2Cu2O + 2SO2 (C) fkìÃkhLke MkÕVkRzÞwõík fk[e Äkíkw{kt huðhçkìxhe ¼êe{kt rMkr÷fk W{uhðk{kt ykðu Au. s. A(2) B(3) C(4) D(1) s. (C) fkìÃkhLke fk[e Äkíkw ykÞoLk ykìõMkkRzLke yþwØeyku Ähkðu A + R «fkhLkkt «&™ku (Assertion & Reason Type) Au. íkuÚke yk ÄkíkwLku huðhçkìxhe ¼êe{kt rMkr÷fk MkkÚku r{© fhe økh{ fhðk{kt ykðu Au. VLkuoMk (¼êe{kt) ykÞoLk LkkUÄ : rLkBLkr÷r¾ík «&™ku{kt rðÄkLk yLku íkuLkwt fkhý ykÃkðk{kt ykðu÷ Au. ykìõMkkRz M÷uøk íkhefu ykÞoLk rMkr÷fux{kt VuhðkÞ Au yLku Lke[u ykÃku÷ ÃkMktËøke{ktÚke ÞkuøÞ sðkçk ÃkMktË fhku : fkìÃkh yu fkìÃkh{uxu MðYÃku «kÃík ÚkkÞ Au. (A) rðÄkLk yLku fkhý çktLku Mkk[kt Au. íkÚkk fkhý yu rðÄkLkLke (D) Ÿ[k íkkÃk{kLku fkçkoLk yLku nkRzÙkusLk yu rhzõMkLk íkhefu ðíkoíkku LkÚke. Mkk[e Mk{sqíke Au. s. (D) Ÿ[k íkkÃk{kLku fkçkoLk yLku nkRzÙkusLk Äkíkw MkkÚku «r¢Þk (B) rðÄkLk yLku fkhý çktLku Mkk[kt Au, Ãkhtíkw fkhý yu rðÄkLkLke fhe ÄkíkwLkkt fkçkkoRz yLku nkRzÙkRz çkLkkðu Au. Mkk[e Mk{sqíke LkÚke. (E) rxxurLkÞ{Lkkt þwØefhý {kxu çkk»Ãk yðMÚkk rðþwØefhý ÃkØrík ðÃkhkÞ Au. (C) rðÄkLk Mkk[wt Au, Ãký fkhý Mkk[wt LkÚke. s. (E) çkk»Ãk yðMÚkk þwØefhý{kt yþwØ Äkíkw ÞkuøÞ «r¢Þf MkkÚku (D) rðÄkLk ¾kuxwt Au, Ãký fkhý Mkk[wt Au. «r¢Þk fhe çkk»Ãkþe÷ MktÞkusLk çkLkkðu Au. su Ÿ[k íkkÃk{kLku rð½xLk Ãkk{u Au yLku þwØ Äkíkw çkLkkðu Au. (E) rðÄkLk yLku fkhý çktLku ¾kuxkt Au. su{fu Ti (rxxurLkÞ{) ykÞkuzeLk MkkÚku «r¢Þk fheLku 50. rðÄkLk : rLkf÷Lkwt þwØefhý {kuLz «r¢Þk îkhk fhe þfkÞ Au. TiI4 çkLkkðu Au yLku íku Mkh¤íkkÚke rð½xLk Ãkk{e þwØ Ti «kÃík ÚkkÞ Au. suÚke ÃkwLk: «krÃík Mkh¤íkkÚke fkhý : Ni(CO)4 çkk»Ãkþe÷ MktÞkusLk Au suLkwt 460 K íkkÃk{kLku ÚkkÞ Au. rð½xLk fhe þwØ rLkf÷ {¤u Au. s. (A) rðÄkLk yLku fkhý çktLku Mkk[kt Au. íkÚkk fkhý yu rðÄkLkLke Mkk[e Mk{sqíke Au. 51. rðÄkLk : rÍfkurLkÞ{Lkwt þwØefhý ðkLk ykŠf÷ ÃkØrík îkhk fhe þfkÞ Au. fkhý : ZrI4 çkk»Ãkþe÷ Au íku 1800 K íkkÃk{kLku rð½xLk Ãkk{u Au. s. (A) rðÄkLk yLku fkhý çktLku Mkk[kt Au. íkÚkk fkhý yu rðÄkLkLke Mkk[e Mk{sqíke Au. 52. rðÄkLk : MkÕVkRzÞwõík fk[e ÄkíkwLkwt MktfuLÿý Veý Ã÷ðLk ÃkØrík îkhk fhðk{kt ykðu Au. fkhý : Veý Ã÷ðLk ÃkØrík{kt ¢uMkku÷ VeýLku MÚkkÞe fhu Au. s. (B) rðÄkLk yLku fkhý çktLku Mkk[kt Au, Ãkhtíkw fkhý yu rðÄkLkLke Mkk[e Mk{sqíke LkÚke.
«fhý-7 : p-rð¼køkLkk ík¥ðku : Exemplar rð¼køk 2.51 «fhý-7 «fhý-7 : p-rð¼køkLkk ík¥ðku (I) MCQs «fkhLkkt «&™ku (Type I) (A) HF (B) HCl 1. õ÷kuhkRz ûkkh{kt Mkktÿ H2SO4 W{uhíkk htøkrðrnLk Äw{kzk WíÃkÒk (C) HBr (D) HI ÚkkÞ Au ßÞkhu ykÞkuzkRz ûkkh{ktÚke òtçk÷e Äw{kzk çknkh ykðu Au. s. (A) HF (F Ãkh{kýwLke rºkßÞk LkkLke nkuðkÚke H–F çktÄ ÷tçkkE fkhý fu, xqtfe yLku çktÄ {sçkqík, ∴ çktÄrðÞkusLk Qòo {n¥k{) (A) H2SO4, HI Lkwt I2 {kt rhzõþLk fhu Au. 7. E–H çktÄ yuLÚkkÕÃkeLkk {qÕÞLkk ykÄkhu Lke[uLkk{ktÚke fÞwt MktÞkusLk (B) HI òtçk÷e htøkLkku Au. MkkiÚke «çk¤ rhzõþLkfíkko íkhefu ðíkoþu ? (C) HI, I2 {kt ykìÂõMkzuþLk Ãkk{u Au. MkÞt ksu Lk NH3 PH3 AsH3 SbH2 (D) HI Lkwt HIO3 {kt çkË÷kÞ Au. ΔHD(E–H) 389 322 297 255 s. (C) HI, I2 {kt ykìÂõMkzuþLk Ãkk{u Au. KJ/mol 2. økwýkí{f Ãk]ÚÚkfhý{kt ûkkhLkk HCl îkhk yìrMkzÞwõík s÷eÞ ÿkðý{ktÚke (A) NH3 (B) PH3 H2S ðkÞw ÃkMkkh fhíkk fk¤k yðûkuÃk {¤u Au. yk yðûkuÃkLku {tË (C) AsH3 (D) SbH3 HNO3 MkkÚku Wf¤íkk, íku ðkˤe htøkLkwt ÿkðý çkLkkðu Au. yk ÿkðý{kt ðÄw «{ký{kt s÷eÞ NH3 ÿkðý W{uhíkk .......... ykÃku Au. s. (D) SbH3 (E–H çktÄ rðÞkusLk Qòo su{ ykuAe íku{ E–H çktÄLkwt ¾tzLk Mkh¤ yLku rhzõþLk {kxu Mknu÷kEÚke H (A) Cu(OH)2 Lkk ½uhk ðkˤe yðûkuÃk {¤u. íkuÚke «çk¤ rhzõþLkfíkko økýkÞ.) (B) [Cu(NH3)4]2+ Lkwt ½uhk ðkˤe htøkLkwt ÿkðý 8. Mkktÿ NaOHLkk ÿkðýLku CO2 ðkÞwLkk rLkr»¢Þ ðkíkkðhý{kt økh{ (C) Cu(NO3)2 Lkwt ½uhk ðkˤe htøkLkwt ÿkðý fhíkk MkVuË VkuMVhMk ðkÞw WíÃkLLk fhu Au. yk ðkÞw ytøku Lke[uLkk{ktÚke (D) Cu(OH)2 . Cu(NO3)2 Lkwt ½uhk ðkˤe htøkLkwt ÿkðý fÞwt rLkðuËLk ¾kuxwt Au ? s. (B) [Cu(NH3)4]2+ Lkwt ½uhk ðkˤe htøkLkwt ÿkðý (A) íku ¾qçk s Íuhe Au yLku Mkzu÷e {kA÷e suðe ðkMk Ähkðu Au. 3. MkkÞõ÷kuxÙkÞ{uxkVkuMVkuhef yìrMkzLkk yýw{kt σ yLku π çktÄLke MktÏÞk (B) íkuLkwt Ãkkýe{kt ÿkðý «fkþLke nkshe{kt rð½xLk Ãkk{u Au. yLkw¢{u fux÷e Au ? ({k[o, 2020) (C) íku NH3 fhíkk ðÄkhu çkurÍf Au. (D) íku NH3 fhíkk ykuAku çkurÍf Au. (A) 15 yLku 3 s. (C) íku NH3 fhíkk ðÄkhu çkurÍf Au. (B) 12 yLku 6 9. Lke[uLkk{ktÚke fÞku yìrMkz íkuLkk ûkkhLke ºký ©uýeyku çkLkkðu Au ? (C) 14 yLku 4 (D) 16 yLku 8 (A) H3PO2 (B) H3BO3 s. (D) 16 yLku 8 (C) H3PO4 (D) H3PO3 4. Lke[uLkk{ktÚke fÞwt ík¥ð pπ−dπ çktÄLk{kt Mktf¤kE þfu Au ? s. (C) H3PO4 (rºkçkurÍf nkuðkÚke ûkkhLke ºký ©uýeyku çkLkkðu. (A) fkçkLo k (B) LkkRxkÙ su Lk su{fu, NaH2PO4, Na2HPO4 yLku Na3PO4) (C) VkMu VhMk (D) çkkhu kLu k 10. H3PO2Lkwt «çk¤ rhzõþLkfíkko ðíkoýwf .........Lkk fkhýu nkuÞ Au. s. (C) VkuMVhMk (MktÞkusfíkk fûkk{kt d-fûkfku «kÃÞ nkuðkÚke) (A) VkuMVhMkLke Lke[e ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk 5. Lke[uLkk{ktÚke ykÞLkkuLke fE òuz Mk{R÷uõxÙkìrLkÞ yLku Mk{çktÄkhýeÞ (B) çku –OH Mk{qnku yLku yuf P–H çktÄLke nkshe Au ? (A) CO23–, NO3– (B) ClO3–, CO32– (C) yuf –OH Mk{qn yLku çku P–H çktÄLke nkshe (C) SO23–, NO–3 (D) ClO3–, SO23– (D) VkuMVhLke Ÿ[e R÷uõxÙkìLk «krÃík yuLÚkkÕÃke s. (C) yuf –OH Mk{qn yLku çku P–H çktÄLke nkshe s. (A) CO32–, NO3– (çktLku{kt 32 es– yLku çktLku sp2 MktfhýLkk fkhýu Mk{ík÷eÞ rºkfkuýkfkh) 11. ÷uz LkkRxÙuxLku økh{ fhíkk LkkRxÙkusLk yLku ÷uzLkk ykìõMkkRz çkLkkðu Au. yk çkLku÷k ykìõMkkRz ......... Au. 6. ^÷kurhLkÚke õ÷kurhLk Mk{qn{kt nkRzÙkusLk {kxuLke R÷uõxÙkìLk çktÄwíkk ½xu Au. Lke[uLkk{ktÚke fÞku nu÷kusLk yìrMkz {n¥k{ çktÄ rðÞkusLk (A) N2O, PbO (B) NO2, PbO yuLÚkkÕÃke Ähkðu Au ? (C) NO, PbO (D) NO, PbO2 s. (B) NO2, PbO (Pb(NO3)2 → PbO + 2NO2 + 1 O2) 2
2.52 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 12. Lke[uLkk{ktÚke fÞwt ík¥ð yÃkYÃkíkk Ëþkoðíkwt LkÚke ? 18. HNO3Lke çkLkkðx{kt ykÃkýu NH3Lkk WÆeÃkfeÞ ykìÂõMkzuþLkÚke NO ðkÞw {¤u Au. çku {ku÷ NH3Lkk ykìÂõMkzuþLkÚke fux÷k {ku÷ (A) LkkRxÙkusLk (B) rçkM{Úk NO WíÃkÒk Úkþu ? (C) yurLx{Lke (D) ykMkuorLkf (A) 2 (B) 3 s. (B) rçkM{Úk (C) 4 (D) 6 13. LkkRxÙkusLkLke {n¥k{ MknMktÞkusfíkk .......... Au. s. (A) 2 (4NH3 + 5O2 → 4NO + 3H2O. (A) 3 (B) 5 ykÚke 2 {ku÷ NH3 {ktÚke 2 {ku÷ NO {¤u.) 19. NaH2PO2 Lkk yuLkkÞLk{kt hnu÷ fuLÿ Ãkh{kýwLke ykìÂõMkzuþLk (C) 4 (D) 6 yðMÚkk fE nþu ? s. (C) 4 (N {kxu MktÞkusfíkk fûkk{kt n = 2 nkuðkÚke {kºk 2s, (A) +3 (B) +5 2p yu{ fw÷ [kh s fûkfku Au yLku d-fûkfkuLkku y¼kð (C) +1 (D) –3 nkuðkÚke {n¥k{ MknMktÞkusfíkk 4 nkuÞ Au.) s. (C) +1 14. Lke[uLkk{ktÚke fÞwt rðÄkLk ¾kuxwt Au ? 20. Lke[uLkk{ktÚke Mk{[íkw»V÷feÞ ykfkh fkuý Ähkðíkwt LkÚke ? (A) N–N yuf÷çktÄ, P–P yuf÷çktÄ fhíkk ðÄkhu «çk¤ Au. (A) NH+4 (B) SiCl4 (B) PH3 Mkt¢krík ík¥ðku MkkÚku r÷økuLz íkhefu ðíkuo Au yLku Mkðøko (C) SF4 (D) SO24– MktÞkusLkku çkLkkðu Au. s. (C) SF4 (sea-saw ykfkh Ähkðu Au.) (C) NO2 Mð¼kðu yLkw[wtçkfeÞ Au. 21. Lke[uLkk{ktÚke MkÕVhLkk ÃkuhkuÂõMkyìrMkz fÞk Au ? (D) N2O5 {kt NLke MktÞkusfíkk [kh Au. (A) H2SO5 yLku H2S2O8 (B) H2SO5 yLku H2S2O7 s. (A) N–N yuf÷çktÄ, P–P yuf÷çktÄ fhíkk ðÄkhu «çk¤ Au. (C) H2S2O7 yLku H2S2O8 (D) H2S2O6 yLku H2S2O8 15. NO3– ykÞLkLke fMkkuxe{kt fÚÚkkE ®ðxe çkLku Au. íku Lke[uLkk fÞk s. (A) H2SO5 yLku H2S2O8 22. økh{ Mkktÿ H2SO4 ðzu Lke[uLkk{ktÚke fÞk ík¥ðLkwt ykìÂõMkzuþLk MktÞkusLkLkk çkLkðkLkk fkhýu nkuÞ Au ? çku ðkÞwYÃk rLkÃkòu{kt Ãkrhý{u Au ? (A) [Fe(H2O)5NO]2+ (B) FeSO4 . NO2 (A) Cu (B) S (C) [Fe(H2O)4NO2]2+ (D) FeSO4 . HNO3 (C) C (D) Zn s. (A) [Fe(H2O)5NO]2+ s. (C) C (C + H2SO4 → CO2(g) + 2SO2(g) + 2H2O(g)) 23. {UøkuLkeÍLkwt fk¤k htøkLkwt MktÞkusLk nu÷kusLk yìrMkz MkkÚku «r¢Þk fhu 16. Mk{qn-15Lkk ík¥ðku +5 ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk{kt MktÞkusLkku çkLkkðu Au. Au yLku r÷÷kþ Ãkzíkku Ãke¤k htøkLkku ðkÞw ykÃku Au. ßÞkhu ðÄw Aíkkt rçkM{Úk +5 ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk{kt fÞwt MktÞkusLk çkLkkðu Au ? «{ký{kt yk ðkÞw NH3 MkkÚku «r¢Þk fhu Au íÞkhu yMÚkkÞe zÙkÞ nu÷kRz çkLkkðu Au. yk «r¢Þk{kt NLke ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk fE (A) Bi2O5 (B) BiF5 heíku çkË÷kÞ Au ? (C) BiCl5 (D) Bi2S5 s. (B) BiF5 (F Lke Ÿ[e rðãwíkÉýíkkLkk fkhýu) (A) –3 Úke +3 (B) –3 Úke 0 17. yu{kurLkÞ{ zkÞ¢ku{ux yLku çkurhÞ{ yuÍkRzLku økh{ fhíkk íkuyku (C) –3 Úke +5 (D) 0 Úke –3 y÷øk heíku ykÃkýLku ........ {¤u Au. s. (A) –3 Úke +3 (A) çktLku{kt N2 ðkÞw 24. Xe Lkk MktÞkusLkkuLke çkLkkðx{kt çkxo÷uxu O2+ [PtF6]– ykÄkh (B) yu{kurLkÞ{ zkÞ¢ku{ux{ktÚke N2 yLku çkurhÞ{ yuÍkRz{ktÚke íkhefu MktÞkusLk ÷eÄu÷ níkwt. íkuLkwt fkhý... NO ðkÞw (A) O2 yLku Xe çktLkuLkwt fË Mk{kLk Au. (C) yu{kurLkÞ{ zkÞ¢ku{ux{ktÚke N2O yLku çkurhÞ{ yuÍkRz{ktÚke (B) O2 yLku Xe çktLkuLke R÷uõxÙkìLk «kró yuLÚkkÕÃke ÷øk¼øk N2 ðkÞw Mk{kLk Au. (D) yu{kurLkÞ{ zkÞ¢ku{ux{ktÚke N2O yLku çkurhÞ{ yuÍkRz{ktÚke (C) O2 yLku Xe çktLkuLke ykÞLkefhý yuLÚkkÕÃke ÷øk¼øk NO2 ðkÞw Mk{kLk Au. s. (A) çktLku{kt N2 ðkÞw (D) O2 yLku Xe çktLk ðkÞwyku Au. s. (C) O2 yLku Xe çktLkuLke ykÞLkefhý yuLÚkkÕÃke ÷øk¼øk Mk{kLk Au.
25. ½Lk yðMÚkk{kt PCl5 .......... MðYÃku nkuÞ Au. «fhý-7 : p-rð¼køkLkk ík¥ðku : Exemplar rð¼køk 2.53 (A) MknMktÞkusf ½Lk 30. MkVuË VkuMVhMkLkk P4 yýw {kxu fÞw Mkk[w Au ? (B) yüV÷feÞ çktÄkhý (A) íku A yçktÄfkhf R÷uõxÙkìLk Þwø{ku Ähkðu Au. (B) íku A P–P yuf÷çktÄ Ähkðu Au. (C) ykÞrLkf ½Lk su [PCl4]– [íkw»V÷feÞ yLku [PCl6]+ yüV÷feÞ (C) íku ºký P–P yuf÷çktÄ Ähkðu Au. (D) ykÞrLkf ½Lk su [PCl4]+ [íkw»V÷feÞ yLku [PCl6]– (D) íku [kh yçktÄfkhf R÷uõxÙkìLk Þwø{ku Ähkðu Au. yüV÷feÞ s. (B) yLku (D) 31. Lke[uLkk{ktÚke fÞk rLkðuËLkku Mkk[k Au ? s. (D) ykÞrLkf ½Lk su [PCl4]+ [íkw»V÷feÞ yLku [PCl6]– yüV÷feÞ (A) nu÷kusLk ík¥ðku{kt, ykÞkurzLk yLku ^÷kurhLk ðå[u rºkßÞk økwýku¥kh {n¥k{ Au. çku PCl5 Lkk yýwyku ðå[u yuf Cl– Lkwt MÚkkLkktíkh Úkíkk, 2PCl5 → [PCl4]+ [PCl6]– ykÞLkef yðMÚkk{kt (B) F–F çktÄLku AkuzeLku, çkkfeLkk çkÄk s nu÷kusLk{kt X–X çktÄ, X–X' yktíkh nu÷kusLk fhíkk Lkçk¤ku Au. VuhðkÞ Au. (C) yktíkh nu÷kusLk MktÞkusLkku{kt, ykÞkurzLk ^÷kuhkRz{kt {n¥k{ 26. fux÷kf ykÞLkkuLkk rhzõþLk ÃkkuxuÂLþÞ÷ ykÃku÷k Au. íku{Lku nkuÞ Au. ykìÂõMkzuþLkfíkkoLke «çk¤íkkLkk ¢{{kt økkuXðku. (D) yktíkh nu÷kusLk MktÞkusLkku nu÷kusLk fhíkk ðÄkhu «ríkr¢Þkí{f Au. ykÞLk ClO4– IO4– BrO4– s. (A), (C) yLku (D) 32. SO2 ðkÞw {kxu Lke[uLkk{ktÚke fÞk rðÄkLk Mkk[k Au ? rhzõþLk E = 1.9V E = 1.65V E = 1.74V (A) íku ¼usÞwõík ÃkrhÂMÚkrík{kt ç÷e[ªøk yusLx íkhefu ðíkuo Au. ÃkkuxurLþÞ÷ Eo/V (B) íkuLkku yýw hur¾Þ ¼qr{rík Ähkðu Au. (C) íkuLkwt {tË ÿkðý rð»kkýw Lkkþf íkhefu ðíkuo Au. (A) ClO4– > IO4– > BrO4– (D) íku {tË H2SO4Lke Äkíkw MkÕVkRz MkkÚkuLke «r¢ÞkÚke çkLkkðe (B) IO4– > BrO4– > ClO4– (C) BrO4– > IO4– > ClO4– þfkÞ Au. (D) BrO4– > ClO4– > IO4– s. (A) yLku (C) s. (C) BrO4– > IO4– > ClO4– 33. Lke[uLkk{ktÚke fÞk rðÄkLkku Mkk[k Au ? (suLkku ERP Ÿ[ku íku «çk¤ ykì.fíkko økýkÞ.) (A) HNO3{kt hnu÷ ºkýuÞ N–OLke çktÄ ÷tçkkE Mkh¾e Au. (B) ðkÞw yðMÚkk{kt PCl5 yýw{kt çkÄk s P–ClLke çktÄ ÷tçkkE 27. Lke[uLkk{ktÚke fE Mk{R÷uõxÙkìrLkÞ òuz Au ? Mkh¾e Au. (A) ICl2, ClO2 (B) BrO2–, BrF+2 (C) MkVuË VkuMVhMkLkku P4 yýw fkurýÞ íkýkð Ähkðu Au. íkuÚke (D) CN–, O3 (C) ClO2, BrF MkVuË VkuMVhMk ½ýw «ríkr¢Þkí{f Au. s. (B) BrO2–, BrF2+ (çktLku{kt 52 R÷u. Au.) (D) ½Lk yðMÚkk{kt PCl5 ykÞrLkf Au su{kt fuxkÞLk [íkw»V÷feÞ (II) MCQs «fkhLkkt «&™ku (Type II) yLku yuLkkÞLk yüV÷feÞ nkuÞ Au. s. (C) yLku (D) 28. òu õ÷kurhLk ðkÞw økh{ yLku Mkktÿ NaOH Lkk ÿkðý{ktÚke ÃkMkkh 34. Lke[uLkk{ktÚke økwýÄ{kuoLkku fÞku ¢{ Mkk[ku Au ? fhðk{kt ykðu íkku õ÷kurhLkLkk ykìÂõMkzuþLk yktf{kt çku VuhVkhku òuðk {¤u Au. yk VuhVkhku, (A) AS2S3 < SiO2 < P2O3 < SO2 ...yìrMkz «çk¤íkk (B) AsH3 < PH3 < NH3 ...çkk»Ãke¼ðLk yuLÚkkÕÃke (A) 0 Úke +5 (B) 0 Úke +3 (C) S < O < Cl < F ...R÷uõxÙkìLk «kró yuLÚkkÕÃke ðÄkhu Éý (C) 0 Úke –1 (D) 0 Úke +1 (D) H2O > H2S > H2Se > H2Te ...W»{Þ MÚkkrÞíkk s. (A) yLku (C) (Cl2 → Cl– + ClO3–) s. (A) yLku (D) 35. Lke[uLkk{ktÚke fÞk rðÄkLk Mkk[k Au ? 0 –1 +5 (A) H2S2O8 {kt S–S çktÄ nksh Au. 29. Lke[uLkk{ktÚke fÞk økwýÄ{oLkku ¢{ MkwMktøkík LkÚke ? (B) ÃkuhkuõMkkuMkÕ^Þwhef yìrMkz (H2SO5){k,t MkÕVh +6 ÂMÚkrík{kt Au. (A) F2 > Cl2 > Br2 > I2 ykìÂõMkzuþLk «çk¤íkk (B) MI > MBr > MCl > MF ykÞrLkf ÷kûkrýfíkk (C) F2 > Cl2 > Br2 > I2 çktÄrðÞkusLk yuLÚkkÕÃke (D) HI < HBr < HCl < HF çktÄ «çk¤íkk s. (A) yLku (C)
2.54 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 ºký P-Cl çktÄ Mk{rûkríks yLku xqtfk nkuÞ Au. ykÚke Ãkkt[uÞ P- Cl çktÄ Mk{íkqÕÞ LkÚke. (C) Al2O3 + K2O Ähkðíkku ykÞLkoLkku ÃkkWzh nuçkh ÃkØrík{kt NH3 Lkk WíÃkkËLk{kt WÆeÃkf íkhefu ðÃkhkÞ Au. 43. þk {kxu ðkÞw yðMÚkk{kt LkkRxÙkusLk zkÞkuõMkkRz yLkw[wtçkfeÞ Au, ßÞkhu íkuLkk XkheLku {u¤ðu÷ ½Lk «rík[qtçkfeÞ Au ? (D) SO2 {ktÚke SO3Lkk WÆeÃkfeÞ çkLkkðx Ëhr{ÞkLk yuLÚkkÕÃke{kt Úkíkku VuhVkh ÄLk nkuÞ Au. s. ðkÞw yðMÚkk{kt NtO2 yýw{kt yÞwÂø{ík R÷uõxÙkìLk nkuðkÚke yLkw[wtçkfeÞ nkuÞ Au. s. (A) yLku (B) 36. Lke[uLkk{ktÚke fE «r¢Þk{kt Mkktÿ H2SO4 ykìÂõMkzuþLk fíkko íkhefu ßÞkhu íkuLku XkheLku, ½Lk çkLkkððk{kt ykðu íÞkhu íkuLkwt zkÞ{hkRÍuþLk Úkíkk N2O4 çkLku Au. su{kt çku NtO2 yýwLkk yÞwÂø{ík R÷uõxÙkìLkLkwt ðíkuo Au ? ÞwÂø{fhý ÚkE òÞ Au. ykÚke íku çkÄk s R÷u.ÞwÂø{ík Ähkðu (A) CaF2 + H2SO4 → CaSO4 + 2HF Au yLku «rík[qtçkfeÞ çkLke òÞ Au. (B) 2HI + H2SO4 → I2 + SO2 + 2H2O (C) Cu + 2H2SO4 → CuSO4 + SO2 + 2H2O 44. H2O yLku H2S {ktÚke fkuý ðÄkhu Ÿ[ku çktÄfkuý Ähkðu Au ? (D) NaCl + H2SO4 → NaHSO4 + HCl þk {kxu ? s. (B) yLku (C) (Mkq[Lk : S Lkku ykì.yktf +6 {ktÚke +4 {kt s. H2O Lkku çktÄfkuý H2S fhíkk {kuxku Au. íkuLkwt fkhý ykìÂõMksLk, çkË÷kÞ Au yLku ykìÂõMkzuþLkfíkko íkhefu ðíkuo Au.) MkÕVhíkk ðÄkhu rðãwíkÉý Au. ykÚke H2O yýw{kt O–H 37. Lke[uLkk{ktÚke fÞk rðÄkLkku Mkk[k Au ? çktÄLkwt R÷u.Þwø{ ykìÂõMksLkLke ðÄkhu LkSf nkuÞ Au. ykÚke, (A) W{Ëk ðkÞwykuLkk fýku ðå[u Úkíke yktíkhr¢Þkyku {kºk rLkçko¤ çku O–H çktÄLkk çktÄÞwø{-çktÄÞwø{ ðå[u yÃkkf»koý ðÄkhu nkuÞ rðûkuÃkLk çk¤kuLke nkuÞ Au. Au. ykÚke, O-Ãkh{kýw ykMkÃkkMk çku O–H çktÄ yufçkeòÚke Ëqh (B) ykìÂõMksLkLke ykÞrLkfhý yuLÚkkÕÃke Xe Lke ¾qçk LkSf Au. (C) XeF6 Lkwt s¤rð¼ksLk huzkuûk «r¢Þk Au. òÞ Au. íkuÚke HOH çktÄfkuý H2S fhíkk {kuxku nkuÞ Au. (D) ÍuLkkuLk ^÷kuhkRzTMk «ríkr¢Þkí{f LkÚke. s. (A) yLku (B) xqtfsðkçke «fkhLkk «&™ku OS 38. MktÃkfo ÃkØrík ðzu H2SO4 Lke çkLkkðx{kt þk {kxu SO3 ðkÞw MkeÄku HH HH s Ãkkýe{kt þku»ký Ãkk{eLku H2SO4 çkLkkððk{kt ykðíkku LkÚke ? 104.5o 94o s. SO3 Lke Ãkkýe{kt ÿkÔÞíkkLkku Ëh ½ýku Äe{ku Au yLku íku yìrMkz 45. SF6 òýeíkku Au, ßÞkhu SCl6 LkÚke. þk {kxu ? ÄwB{Mk çkLkkðu Au su Mkt½Lkeík fhðku {q~fu÷ nkuÞ Au. s. → ^÷kuheLkLkwt fË ½ýwt LkkLkwt Au. ykÚke MkÕVh Ãkh{kýw ykMkÃkkMk 39. NH3 Lkwt ðkíkkðhýLkk ykìÂõMksLk MkkÚkuLke WÆeÃkfeÞ ykìÂõMkzuþLk A F– ykÞLkku Mknu÷kEÚke økkuXðkE þfu Au yLku yðfkþeÞ «r¢ÞkLkwt Mktíkwr÷ík «r¢Þk Mk{efhý ÷¾ku. yðhkuÄ Lkzíkku LkÚke. s. 4NH3 + 5O2 500PKt/,R9hçkkh 4NO + 6H2O → ßÞkhu õ÷kuheLkLkwt fË «{ký{kt {kuxwt nkuðkÚke MkÕVh ykMkÃkkMk A Cl– ykÞLkku økkuXððk{kt ykðu íkku A Cl– 40. ÃkkÞhku VkuMVkurhf yìrMkzLkwt çktÄkhý Ëþkoðku. ykÞLkku ðå[u yktíkh ykÞkurLkf yÃkkf»koý WËT¼ðu Au. s. O|| O|| (xuxÙk çkìrÍf) ykÚke, SCl6 MÚkkÞe çkLke þfíkwt LkÚke. Ãkrhýk{u SCl6 òýeíkwt LkÚke. H–O–P–O–P–O–H || 46. VkuMVhMk, Cl2 MkkÚkuLke «r¢ÞkÚke çku «fkhLkk nu÷kRzTMk A yLku B çkLkkðu Au. nu÷kRz A rÃk¤kþ-MkVuË ÃkkWzh Au. Ãkhtíkw B htøkrðrnLk O–H O–H íki÷e «ðkne Au. A yLku B yku¤¾kðku yLku íku{Lkk s¤rð¼ksLkLke «r¢Þkyku ÷¾ku. 41. PH3Lku Ãkkýe{ktÚke Äe{uÚke ÃkMkkh fhíkk ÃkhÃkkuxk çkLkkðu Au, ßÞkhu NH3 ÿkÔÞ ÚkkÞ Au. Mk{òðku. s. 10Cl2 4PCl5 → Ãke¤ku-MkVuË ÃkkWzh s. PH3 ðkÞw Ãkkýe MkkÚku H-çktÄ çkLkkððk Mkûk{ LkÚke. ykÚke íku P4 (A) Ãkkýe{kt ykuøk¤íkku LkÚke yLku íkuÚke ðkÞwLkk ÃkhÃkkuxk YÃku çknkh ykðu Au. 6Cl2 4P(BC)l3 → htøkrðrnLk íki÷e «ðkne ßÞkhu NH3, Ãkkýe MkkÚku H-çktÄ çkLkkðu Au yLku Ãkkýe{kt ÿkÔÞ s¤rð¼ksLk «r¢Þkyku : ÚkkÞ Au. PCl5 + 4H2O → H3PO4 + 5HCl 42. PCl5{kt, PLkwt sp3d Mktfhý ÚkÞu÷ Au, Aíkk Ãkkt[uÞ P-Cl çktÄ PCl3 + 3H2O → H3PO3 + 3HCl Mk{íkqÕÞ LkÚke. fkhý sýkðku. s. PCl5 Lkku ¼kir{ríkf ykfkh rºkfkuýeÞ rî-rÃkhkr{z Au. ykÚke Ãkkt[ P-Cl çktÄ ÃkifeLkk çku P-Cl çktÄ yûkeÞ yLku ÷ktçkk Au ßÞkhu
«fhý-7 : p-rð¼køkLkk ík¥ðku : Exemplar rð¼køk 2.55 47. NO–3 ykÞLkLke ®ðxe fMkkuxe, Fe2+ ykÞLk LkkRxÙux ykÞLk LkkRxÙef 52. LkkRxÙkusLkLkk ºký ykìõMkkuyìrMkzLkk Lkk{ ykÃkku. +3 ykìÂõMk. ykìõMkkRz{kt rhzõþLk fhu Au yLku NO Mktfeýo çkLkkðu Au. fÚÚkkh yðMÚkk Ähkðíkk LkkRxÙkusLkLkk ykìõMkkuyìrMkzLke rð»k{efhý «r¢ÞkLkwt Mk{efhý ÷¾ku. ®ðxe fMkkuxe MkkÚku Mktf¤kÞu÷ Mk{efhýku ÷¾ku. s. NO3– + 3Fe2+ + 4H+ → NO + 3Fe3+ + 2H2O s. HNO2 → LkkRxÙMk yìrMkz HNO3 → LkkRxÙef yìrMkz [Fe(H2O)6]2+ + NO → [Fe(H2O)5NO]2+ + H2O H2N2O2 → nkRÃkkuLkkRxÙMk yìrMkz yÚkðk (HNO)2 HNO2 Lkwt rð»k{efhý HNO3 yLku NO {kt ÚkkÞ Au. fÚÚkkE Mktfeýo 3HNO2 rð»k{efhý HNO3 + 2NO + H2O 48. þk {kxu õ÷kuheLkLkk ykìõMkkuyìrMkzkuLkku ¢{ ðÄu Au ? (+3) (+5) (+2) HClO < HClO2 < HClO3 < HClO4 s. yk ykìõMkkuyìrMkz{kt su{ su{ O-Ãkh{kýwLke MktÏÞk ðÄu íku{ Cl Lke yMkhfkhf rðãwíkÉýíkk ðÄu Au. ykÚke, H – O – Cl 53. LkkRxÙef yìrMkz P4O10 MkkÚku ykuõMkkRz çkLkkðu Au. íkuLkwt Mk{efhý ÷¾ku. yk ykuõMkkRzLkwt MktMÃktËLk Ãkk{íkwt çktÄkhý ÷¾ku. çktÄLke ÄúwðeÞíkk ðÄu Au. Ãkrhýk{u O – H çktÄLkwt ¾tzLk Mknu÷kEÚke ÚkkÞ Au. s. 4HNO3 + P4O10 → 2N2O5 + 4HPO3 49. Mk{òðku fu þk {kxu ykuÍkuLk, ykìÂõMksLk fhíkk W»{køkríkfeÞ heíku OOO OOO ykuAku MÚkkÞe Au ? NN NN s. Refer Topic No. : 7.10.1 O OO O 50. P4O6 + 6H2O → 4H3PO3 ynª 1.1 g P4O6Lku Ãkkýe{kt 54. VkuMVh ºký yÃkhYÃkku Ähkðu Au : (i) ÷k÷ VkuMVhMk (ii) MkVuË ykuøkk¤íkk çkLkíkk yìrMkzLkk ÿkðýLkwt íkxMÚkefhý fhðk 0.1 M VkuMVhMk (iii) fk¤ku VkuMVhMk MkVuË VkuMVhMk yLku ÷k÷ VkuMVhMk ðå[uLkku íkVkðík íkuLkk çktÄkhý NaOH ÿkðýLkwt fux÷wt fË sYhe çkLkþu. yLku «ríkr¢Þkí{fíkkLkk ykÄkhu ÷¾ku. s. P4O6 Lku Ãkkýe{kt ykuøkk¤íkk H3PO3 çkLku Au, su rî-çkurÍf Au. s. Refer Topic No. : 7.6 ykÚke, H3PO3Lkk Ëhuf {ku÷ {kxu çku {ku÷ NaOHLke sYh Ãkzþu. yk{, P4O6 {kt [kh {ku÷ P nkuðkÚke 55. LkkRxÙef yìrMkzLke ykìÂõMkzuþLk rLkÃks Ãkh HNO3 Lke MkktÿíkkLke yMkh Ëþkoðíkwt WËknhý ykÃkku. P4O6 + 8NaOH → 4Na2HPO3 + 4H2O 1 {ku÷ 8 {ku÷ s. 3Cu + 8HNO3 ({tË) → 3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O ÿkðý{kt ykuøkk¤u÷ P4O6Lkk {ku÷ = 1.1 = 0.05 {ku÷. Cu + 4HNO3 (Mkktÿ) → Cu(NO3)2 + 2NO2 + 2H2O 220 yk{, {tË HNO3 ðzu NO {¤u Au yLku Mkktÿ HNO3 ðzu NO2 {¤u Au. 1 {ku÷ P4O6 {kxu → 8 {ku÷ NaOH òuEyu Au. 0.05 {ku÷ P4O6 {kxu → (?) 56. PCl5, Ag MkkÚku «r¢Þk fheLku MkVuË AgCl çkLkkðu Au. íku ðÄw ∴ NaOHLkk {ku÷ = 0.05 × 8 = 0.4 {ku÷ Ãkzíkk NH3 {kt ÿkÔÞ ÚkkÞ Au. yk {kxuLkk «r¢Þk Mk{efhý ÷¾ku. nðu, 0.1 M NaOH Lkwt ÿkðý ÷eÄu÷ nkuðkÚke 0.4 {ku÷ s. PCl5 + Ag → 2AgCl + PCl3 AgCl + 2NH3(aq) → [Ag(NH3)2]+ Cl– NaOH {kxu íkuLkk 0.4 L ÿkðýLke sYh Ãkzu. ÿkÔÞ Mktfeýo ûkkh ∴ V = 0.4 L NaOH 51. MkVuË VkuhMVhLke õ÷kurhLk MkkÚku «r¢Þk ÚkkÞ Au yLku {¤íke rLkÃksLkwt 57. VkuMVhMkLkku ykuõMkkuyìrMkz VkuMVeLkef yìrMkz «çk¤ rhzõþLkfíkko Ãkkýe MkkÚku s¤rð¼ksLk Ãkk{u Au. 62 g VkuMVhMkLke õ÷kurhLk MkkÚku «r¢Þk ÚkkÞ íkku rLkÃksLkk s¤rð¼ksLk fux÷k økúk{ HCl {¤þu ? økwý Ähkðu Au. íkuLkwt rhzõþLkfíkko íkhefuLkwt yuf Mk{efhý ÷¾ku. s. P4 + 4Cl2 → 4PCl3 yLku s. O VkuMVerLkf yìrMkz 4PCl3 + 12H2O → 4H3PO3 + 12HCl yk{, 1 {ku÷ P4 (124 g)Lke «r¢ÞkÚke 12 {ku÷ HCl H P OH P = +1 nkuðkÚke «çk¤ (12 × 36.5 g) {¤u Au. H rhzõþLkfíkko nkuÞ Au. ykÚk, 62 g P4 {ktÚke → g HCl {¤þu. ({kuLkku çkurÍf) 62 12 36.5 rhzõþLkfíkko íkhefuLkwt Mk{efhý : 124 HCl = = 219.0 g HCl 4AgNO3 + H3PO2 + 2H2O → 4Ag + 4HNO3 + H3PO4
òuzfkt «fkhLkkt «&™ku A + R «fkhLkkt «&™ku (Assertion & Reason Type) 58. òuzfkt òuzku. LkkUÄ : rLkBLkr÷r¾ík «&™ku{kt rðÄkLk yLku íkuLkwt fkhý ykÃkðk{kt ykðu÷ Au. Lke[u ykÃku÷ ÃkMktËøke{ktÚke ÞkuøÞ sðkçk ÃkMktË fhku : rð¼køk I rð¼køk II (A) rðÄkLk-fkhý çkÒku Mkk[k nkuÞ yLku fkhý íkuLkwt MktÃkqýo (i) XeF2 (a) sp3d3 - rðf]ík yüV÷feÞ Mk{sqíke ykÃkíkwt nkuÞ. (ii) XeO3 (b) sp3d2 - Mk{ík÷eÞ [kuhMk (iii) XeOF4 (c) sp3 - rÃkhkr{z÷ (B) rðÄkLk-fkhý çktLku Mkk[k Ãkhtíkw fkhý Mkk[e Mk{sqíke ykÃkíkwt (iv) XeF4 (d) sp3d2 - [kuhMk rÃkhkr{z÷ Lk nkuÞ. s. (i - a), (ii - c), (iii - d), (iv - b) (C) rðÄkLk Mkk[wt Ãkhtíkw fkhý ¾kuxwt rLkðuËLk nkuÞ. 59. rð¼køk I rð¼køk II (D) rðÄkLk-fkhý çktLku ¾kuxk nkuÞ. 63. rðÄkLk A : N2 yu P4 fhíkk ykuAwt Mkr¢Þ Au. (i) Pb3O4 (a) íkxMÚk ykìõMkkRz (ii) N2O (b) yìrMkrzf ykìõMkkRz fkhý R : LkkRxÙkusLkLke R÷uõxÙkìLk «kró yuLÚkkÕÃke VkuMVhMk (iii) Mn2O7 (c) çkìrÍf ykìõMkkRz fhíkk ðÄkhu Au. (iv) Bi2O3 (d) r{© ykìõMkkRz s. (C) 64. rðÄkLk A : HNO3 ykÞLkoLku rLkr»¢Þ çkLkkðu Au. s. (i - d) (ii - a), (iii - b), (iv - c) fkhý R : HNO3 ykÞLkoLke MkÃkkxe Ãkh Vurhf LkkRxÙkuLkwt hûkýk¥k{f Míkh çkLkkðu Au. 60. rð¼køk I rð¼køk II s. (C) 65. rðÄkLk A : HI Lke çkLkkðx KI yLku Mkktÿ H2NO4 ðå[uLke «r¢ÞkÚke (i) H2SO4 (a) {n¥k{ R÷uõxÙkìLk «kró yuLÚkkÕÃke çkLkkðe þfkíkwt LkÚke. (ii) CCl3NO2 (b) ykÕfkusLk fkhý R : HI ÷½w¥k{ çktÄ yuLÚkkÕÃke çkÄk s nu÷kusLk yìrMkz{kt (iii) Cl2 (c) y©ðkÞw Ähkðu Au. (d) Mktøkúknf çkìxhe s. (B) (iv) MkÕVh 66. rðÄkLk A : hnkuÂBçkf yLku {kuLkkuÂõ÷rLkf çktLku MkÕVh S8 íkhefu Ãkhtíkw ykìÂõMksLk O2 íkhefu WËT¼ðu Au. s. (i - d) (ii - c), (iii - a), (iv - b) fkhý R : ykìÂõMksLk pπ−pπ økwýfçktÄ çkLkkðu Au. ßÞkhu MkÕVh{kt pπ−pπ økwýfçktÄ þõÞ LkÚke. 61. rð¼køk I rð¼køk II s. (A) 67. rðÄkLk A : NaCl, Mkktÿ H2SO4 MkkÚku «r¢Þk fheLku htøkrðrnLk (i) SF4 (a) [íkw»V÷feÞ Äw{kzk yLku ¾hkçk íkeðú ðkMk çkLkkðu Au. (b) rÃkrhr{z÷ fkhý R : MnO2, HCl Lkwt ykìÂõMkzuþLk fhu Au, su r÷÷kþ-Ãke¤ku (ii) BrF5 (c) rMk-Mkku ykfkh ðkÞw Au. (iii) BrO3– (d) ð¤u÷ T-ykfkh s. (A) (iv) NH4+ 68. rðÄkLk A : SF6 Lkwt s¤rð¼ksLk ÚkE þfíkwt LkÚke. Ãkhtíkw, SF4 Lkwt ÚkE þfu Au. s. (i - c) (ii - d), (iii - b), (iv - a) fkhý R : SF6{kt 6F Ãkh{kýwyku H2O Lkk nq{÷kLku SF6Lkk MkÕVh Ãkh ykðíkk hkufu Au. 62 rð¼køk I rð¼køk II s. (A) (i) fuLÿMÚk Ãkh{kýwLkwt yktrþf (a) Xe s¤rð¼ksLkÚke Mktfhý çkË÷kíkwt LkÚke. (b) XeF6 (c) XeF4 (ii) zqçkfe {khðkLkk ykÄwrLkf (d) Ar MkkÄLk{kt (iii) rðãwík çkÕçk{kt rLkr»¢Þ ðkíkkðhý Ãkqhwt Ãkkzðk {kxu ¼hðk{kt ðÃkhkíkku ðkÞw (iv) sp3d2 Mktfhý Ähkðíkwt fuLÿMÚk Ãkh{kýw s. (i - b), (ii - a), (iii - d), (iv - c)
2.57 {kìzLko hMkkÞýrð¿kkLk Made Easy : Äku.12 – ¼køk-1 r˽kuo¥khe «&™ku (iv) çktÄkhýku : 69. yMVxef{Þ ½Lk ‘A’ nðk{kt Mk¤øku Au yLku ðkÞw ‘B’ ykÃku Au. su O O O O [qLkkLkk ÃkkýeLku ËqrÄÞwt çkLkkðu Au. yk s ðkÞw MkÕVkR ¾LkesLkk N N N N ¼qtsLk Ëhr{ÞkLk Ãký {¤u Au. yk ðkÞw yìrMkz{Þ çkLkkðu÷k O O O O KMnO4Lkku htøk Ëqh fhu Au yLku Fe3+ Lkwt Fe2+{kt rhzõþLk O O fhu Au. ½Lk ÃkËkÚko A yLku ðkÞw B yku¤¾kðku yLku sYhe Mk{efhýku ÷¾ku. N N s. (i) S8(s) + 8O2 Δ 8SO2(g) O N O N O O (ii) KMnO4 Lkku htøk Ëqh fhu Au. 2MnO4– + 5SO2(g) + 2H2O → 5SO42– + 2Mn2+ + 4H+ 71. MktÞkusLk A Lku økh{ fhíkk ðkÞw B {¤u Au. su nðk{ktLkku yuf ½xf çkLkkðu Au. yk ðkÞwLku 3 {ku÷ H2 MkkÚku WÆeÃkfLke nkshe{kt økh{ (iii) Fe3+ Lkwt Fe2+ {kt rhzõþLk : fhíkkt çkeòu ðkÞw (C) ykÃku Au, su Mð¼kðu çkurÍf Au. ðkÞw C Lkwt ¼usLke nkshe{kt ykìÂõMkzuþLk fhíkk MktÞkusLk (D) ykÃku Au su 2Fe3+ + SO2 + 2H2O → 2Fe3+ + 2SO42– + 4H+ ðhMkkËLkku yuf ¼køk Au. A yLku D Lku yku¤¾kðku yLku sYhe «r¢Þk Mk{efhýku ÷¾ku. 70. ÷uz (II) LkkRxÙuxLku økh{ fhíkk fÚÚkkE htøkLkku ðkÞw A ykÃku Au. ðkÞw ALku Xtzku fhíkk htøkrðrnLk ½Lk B {kt VuhðkÞ Au. ½Lk B Lku NO MkkÚku s. (i) NH4NO2Δ N2 + 2H2O økh{ fhíkk íku ðkˤe ½Lk C {kt VuhðkÞ Au. A, B yLku C Lku (A) (B) yku¤¾kðku yLku Mktf¤kÞu÷ Mk{efhýku ÷¾ku. B yLku CLkk çktÄkhý ËkuheLku Ëþkoðku. (ii) N2 + 3H2 → 2NH3 (C) s. (i) Pb(NO3)2 Δ 2PbO + 2NO2(g) (A) (iii) 4NH3 + 5O2 4NO + 6H2O (ii) 4NO + O2 → 4NOWÆ2eÃkf 2NO2 N2O4(s) 3NO2 + H2O → 2HNO3 + NO Xtzku fhíkk htøkrðrnLk (B) (D) (iii) 2NO + N2O4Δ 2N2O3(s) ðkˤe ½Lk (C)
2.58 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 «fhý-8 d yLku f rð¼køkLkk ík¥ðku (I) MCQs «fkhLkkt «&™ku s. (B) 3d5 1. Mkt¢ktrík ík¥ð XLke +3 ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk{kt R÷uõxÙkìLkeÞ h[Lkk (Mkq[Lkk : μ = n(n 2) BM {wsçk yLkw¢{u n = 3, 5, 2 [Ar] 3d5 Au. íkuLkku Ãkh{kýw¢{ktf fux÷ku Au ? yLku 2 Au. ∴ n = 5 {kxu μ = 5.92 BM) (A) 25 (B) 26 7. çkÄk ÷uLÚkuLkkuRzTMk {kxu fE ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk Mkk{kLÞ Au ? (C) 27 (D) 24 (A) +2 (B) +3 s. (B) 26 (C) +4 (D) +5 (Mkq[Lkk : Z = [Ar]18 + 3d – —es + yku. yðMÚkk) ∴ Z = 18 + 5 + 3 = 26 s. (B) +3 (Mkq[Lkk : 5d16s2 {ktÚke fw÷ 3 es Ëqh ÚkkÞ Au.) 2. Cu(II) Lke R÷uõxÙkìLkeÞ h[Lkk [Ar] 3d9 Au, ßÞkhu Cu(I) Lke 8. Lke[uLkk{ktÚke fE «r¢Þkyku rð»k{efhý «fkhLke Au ? R÷uõxÙkìLkeÞ h[Lkk [Ar] 3d10 Au. yk ytøku fÞwt rðÄkLk Mkk[wt Au ? (I) Cu+ → Cu2+ + Cu (A) Cu(II) ðÄkhu MÚkkÞe Au. (II) 3MnO42– + 4H+ → 2MnO4– + MnO2 + 2H2O (B) Cu(II) ykuAwt MÚkkÞe Au. (III) 2KMnO4 → K2MnO4 + MnO2 + O2 (C) Cu(I) yLku Cu(II) Mk{kLk MÚkkÞe Au. (IV) 2MnO4– + 3Mn2+ + 2H2O → 5MnO2 + 4H+ (D) Cu(I) yLku Cu(II) Lke MÚkkÞeíkk fkìÃkhLkk ûkkhLkk Mð¼kð (A) (I), (II) (B) (I), (II), (III) Ãkh ykÄkh hk¾u Au. (C) (I), (III), (IV) (D) (I), (V) s. (A) Cu(II) ðÄkhu MÚkkÞe Au. s. (A) (I), (II) (Mkq[Lkk : Cu(II) Lke s÷ÞkusLk yuLÚkkÕÃke yÚkðk ÷urxMk yuLÚkkÕÃke (Mkq[Lkk : yuf s ík¥ðLkk ykì.yktf{kt ðÄkhku yLku ½xkzku.) Cu(I) fhíkk ðÄkhu nkuðkÚke.) fux÷kf Mkt¢krík ík¥ðkuLke ÄkÂíðÞ rºkßÞk Lke[u ykÃku÷ Au. yk ík¥ðku 9. ßÞkhu KMnO4 Lkwt ÿkðý ykìõÍu÷ef yìrMkzLkk ÿkðý{kt W{uhðk{kt ykðu Au, íÞkhu þYykík{kt htøk Ëqh ÚkðkLke r¢Þk Äe{e nkuÞ Au, 3. Ãkife fÞk ík¥ðLke ½Lkíkk MkkiÚke ðÄkhu Au ? Ãkhtíkw Úkkuzk Mk{Þ çkkË íðheík ÍzÃke çkLku Au. yk{ ÚkðkLkwt fkhý : ík¥ð Fe Co Ni Cu (A) rLkÃks íkhefu CO çkLkðkLkk ÷eÄu. ÄkÂíðÞ rºkßÞk/Pm 126 125 125 128 (B) rhzõþLk W»{kûkuÃkf ½xLkk Au. (A) Fe (B) Ni (C) MnO4– «r¢ÞkLku WÆeÃík fhu Au. (D) Mn2+ MðÞt WÆeÃkf íkhefu ðíkuo Au. (C) Co (D) Cu s. (D) Mn2+ MðÞt WÆeÃkf íkhefu ðíkuo Au. s. (D) Cu 4. Mkk{kLÞ heíku Mkt¢krík ík¥ðku yÞwÂø{ík R÷uõxÙkìLkLke nksheLkk fkhýu 10. yìÂõxLkkuRz ©uýe{kt 14 ík¥ðku ykðu÷ Au. Lke[uLkk{ktÚke fÞwt ík¥ð yk ©uýeLkwt ík¥ð LkÚke ? htøkeLk ûkkhku çkLkkðu Au. Lke[uLkk{ktÚke fÞku ½Lk ûkkh htøkeLk nþu ? (A) Ag2SO4 (B) CuF2 (A) U (B) Np (C) ZnF2 (D) Cu2Cl2 (C) Tm (D) Fm s. (B) CuF2 s. (C) Tm (Mkq[Lkk : yÞwÂø{ík R÷u.Lkwt d–d Mkt¢{ý) 11. KMnO4 yìrMkrzf {kæÞ{{kt ykìÂõMkzuþLkfíkko íkhefu ðíkuo Au. 1 {ku÷ MkÕVkRz ykÞLkLkwt yìrMkrzf {kæÞ{{kt «r¢Þk fhðk {kxu 5. Mkktÿ H2SO4 {kt Úkkuzkuf KMnO4 W{uhíkk, ÷e÷k htøkLkwt íki÷e MktÞkusLk {¤u Au, su ¾qçk s rðMVkuxf Mð¼kðLkwt Au. Lke[uLkk{ktÚke KMnO4 Lkk fux÷k {ku÷Lke sYh Ãkzþu ? fÞwt MktÞkusLk nþu ? (A) 2/5 (B) 3/5 (A) Mn2O7 (B) MnO2 (C) 4/5 (D) 1/5 (C) MnSO4 (D) Mn2O3 s. (A) 2/5 (2MnO4– + 5S2– → 2Mn2+ + 5S) 12. Lke[uLkk{ktÚke W¼ÞÄ{eo ykìõMkkRz fÞkt Au ? ({k[,o 2020) s. (A) Mn2O7 6. ík¥ðLkku [wtçkfeÞ Mð¼kð yÞwÂø{ík R÷uõxÙkìLkLke nksheLkk ÷eÄu Mn2O7 , CrO3 , Cr2O3 , CrO , V2O5 , V2O4 nkuÞ Au. R÷uõxÙkìLkeÞ h[Lkk fu su {n¥k{ [wtçkfeÞ [kf{kºkk Ähkðu (A) V2O5, Cr2O3 (B) Mn2O7, CrO3 Au, íku h[Lkk fE Au ? (C) CrO, V2O5 (D) V2O5, V2O4 s. (A) V2O5, Cr2O3 (A) 3d7 (B) 3d5 (C) 3d8 (D) 3d2
«fhý-8 : d yLku f rð¼køkLkk ík¥ðku : Exemplar rð¼køk 2.59 13. økuzkur÷rLkÞ{ ík¥ð 4f - ©uýeLkwt MkÇÞ Au yLku íkuLkku Z = 64 Au. (C) ^÷kurhLk Lke[e ykìÂõMkzuþLk yðMÚkkLku MÚkkÞe fhu Au. íkuLke Mkk[e R÷uõxÙkìLkeÞ h[Lkk fE Au ? (D) MknMktÞkusf MktÞkusLkku{kt, ^÷kurhLk {kºk yuf÷çktÄ çkLkkðu Au (A) [Xe] 4 f 7d 16s2 (B) [Xe] 4 f 6d 26s2 ßÞkhu ykìÂõMksLk rî-çktÄ çkLkkðu Au. s. (D) MknMktÞkusf MktÞkusLkku{kt, ^÷kurhLk {kºk yuf÷çktÄ çkLkkðu Au (C) [Xe] 4 f 86d2 (D) [Xe] 4 f 9 5s1 ßÞkhu ykìÂõMksLk rî-çktÄ çkLkkðu Au. s. (A) [Xe] 4 f 5d 16s2 20. rÍhfkurLkÞ{ 4d-©uýeLkwt MkÇÞ Au yLku nkVrLkÞ{ 5d-©uýeLkwt 14. ÄkíkwLke MVxef ÷urxMk h[LkkLke ytËh LkkLkk Ãkh{kýwyku økkuXðkÞ òÞ MkÇÞ Au Aíkk íkuyku Mk{kLk ¼kiríkf yLku hkMkkÞrýf økwýÄ{kuo Ëþkoðu Au fkhý fu, Au íÞkhu yktíkhkr÷Þ MktÞkusLkku çkLkkðu Au. yktíkhkr÷Þ MktÞkusLkkuLke fE ÷kûkrýfíkk Mkk[e LkÚke ? (A) çktLku d-rð¼køkLkk ík¥ðku Au. (B) çktLku Mk{kLk MktÏÞkLkk R÷uõxÙkìLk Ähkðu Au. (A) íkuyku Ÿ[k øk÷Lk®çkËw þwØ ÄkíkwLke Mkh¾k{ýe{kt Ähkðu Au. (C) çktLku Mk{kLk Ãkh{kÂÛðÞ rºkßÞk Ähkðu Au. (B) íkuyku ¾qçk s Mk¾ík Au. (D) çktLku ykðíkofkuüf{kt yuf s Mk{qn{kt ykðu÷ Au. s. (C) (Mk{kLk Ãkh{kÂÛðÞ rºkßÞk nkuðkÚke ¼kiríkf yLku hkMkkÞrýf (C) íkuyku ÄkÂíðf ðknfíkk ò¤ðe hk¾u Au. «r¢Þkyku Mk{kLk nkuÞ Au.) (D) íkuyku hkMkkÞrýf heíku ½ýk «ríkr¢Þkí{f Au. 21. KMnO4 Lke yìrMkrzf {kæÞ{ îkhk ykìÂõMkzuþLk «r¢Þk{kt {kæÞ{ s. (D) (íkuyku hkMkk. heíku rLkr»¢Þ nkuÞ Au.) 15. [wtçkfeÞ [kf{kºkk MÃkeLk fkuýeÞ ðuøk{kLk yLku fûkeÞ fkuýeÞ yìrMkrzf çkLkkððk {kxu HCl ðÃkhkíkku LkÚke. fkhý fu, ðuøk{kLk Ãkh MkkÚku Mktf¤kÞu÷ Au. Cr3+ Lke MÃkeLk {kºk [qtçkfeÞ (A) çktLku HCl yLku KMnO4 ykìÂõMkzuþLk fíkkoyku íkhefu ðíkuo Au. [kf{kºkkLkwt {qÕÞ fux÷wt Au ? (B) KMnO4, HCl Lkwt Cl2 {kt ykìÂõMkzuþLk fhu Au su Ãký (A) 2.87 BM (B) 3.87 BM ykìÂõMkzuþLk fíkko Au. (D) 3.57 BM (C) 3.47 BM s. (B) 3.87 BM (C) KMnO4, HCl fhíkk rLkçko¤ ykìÂõMkzuþLkfíkko Au. (D) KMnO4, HCl Lke nkshe{kt rhzõþLkfíkko íkhefu ðíkuo Au. (Cr3+ = 3d3, n = 3, 3(3 + 2) = 15 = 3.87 BM) s. (B) (2KMnO4 + 16HCl → 2KCl + 2MnCl2 + 5Cl2 + 8H2O) 16. KMnO4 ykÕf÷kRLk {kæÞ{{kt ykìÂõMkzuþLk fíkko íkhefu ðíkuo Au. ßÞkhu ykÕf÷kRLk KMnO4 Lku KI MkkÚku «r¢Þk fhíkk ykÞkuzkRz (II) MCQs «fkhLkkt «&™ku ykÞLkLkwt ykìÂõMkzuþLk þk{kt ÚkkÞ Au ? Lke[uLkk «&™ku çku fu ðÄkhu sðkçke nkuE þfu Au : (A) I2 (B) IO– 22. Mkk{kLÞ heíku Mkt¢ktrík ík¥ðku yLku íkuLkk ûkkhku yÞwÂø{ík R÷uõxÙkìLkLkk fkhýu htøkeLk nkuÞ Au. Lke[uLkk{ktÚke fÞk MktÞkusLkku htøkeLk Au ? (C) IO3– (D) IO4– s. (C) (IO2M3–nO4– + I– + H2O → 2MnO2 + IO3– + 2OH– ) (I) KMnO4 (II) Ce(SO4)2 (IV) Cu2Cl2 (III) TiCl4 17. Lke[uLkk{ktÚke fÞwt rðÄkLk Mkk[wt LkÚke ? s. (I), (II) (A) fkìÃkh yurMkzkuLkk ÿkðý{ktÚke H2 ðkÞw {wõík fhu Au. 23. Mkt¢ktrík ík¥ðku MÃkeLk yLku fûkeÞ R÷uõxÙkìLk ¼ú{ýLkk fkhýu [wtçkfeÞ (B) {UøkuLkeÍ íkuLke Ÿ[e ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk{kt ykìÂõMksLk yLku [kf{kºkk Ähkðu Au. Lke[uLkk{ktÚke fkuLke ÂMÃkLk {kºk [wtçkfeÞ [kf{kºkk ^÷kuheLk MkkÚku MÚkkÞe MktÞkusLkku çkLkkðu Au. Mk{kLk Au ? (C) Mn3+ yLku Co3+ s÷eÞ ÿkðý{kt ykìÂõMkzuþLkfíkkoyku Au. (I) Co2+ (II) Cr2+ (D) Ti2+ yLku Cr2+ s÷eÞ ÿkðý{kt rhzõþLkfíkkoyku Au. (III) Mn2+ (IV) Cr3+ s. (A) (CuLkku EoRP ÄLk (+ve) Au yLku H2 {qõík fhíkku LkÚke.) s. (I) yLku (II) (çktLku{kt n = 3 Au.) 18. ßÞkhu yìrMkz{Þ K2Cr2O7 Lkwt ÿkðý Sn2+ ûkkh{kt W{uhðk{kt ykðu, íÞkhu Sn2+ þk{kt çkË÷kÞ Au ? 24. zkÞ¢ku{ux MðYÃku, Cr(VI) yìrMkrzf {kæÞ{{kt «çk¤ ykìÂõMkzuþLk- (A) Sn (B) Sn3+ (C) Sn4+ (D) Sn+ fíkko Au. Ãkhtíkw MoO3 {kt Mo(VI) yLku WO3 {kt W(VI) «çk¤ ykìÂõMkzuþLkfíkko LkÚke. fkhý fu, s. (C) Sn4+ (Sn2+ → Sn4+ + 2e–) (I) Cr(VI)Lke ÂMÚkhíkk Mo(VI) yLku W(VI) fhíkk ðÄw MÚkkÞe Au. 19. {UøkuLkeÍLkku ^÷kuhkRz MktÞkusLk{kt {n¥k{ ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk (II) Mo(VI) yLku W(VI)Lke ÂMÚkhíkk Cr(VI) fhíkk ðÄkhu MÚkkÞe A.u +4 Au (MnF4) Ãkhtíkw ykìõMkkRz{kt íkuLke {n¥k{ ykìÂõMkzuþLk (III) Mkt¢krík ©uýeLkk Mk{qn-6Lkk ¼khu ík¥ðkuLke Ÿ[e ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk +7 (Mn2O7) Au. fkhý fu, yðMÚkk ðÄw MÚkkÞe nkuÞ Au. (A) ^÷kurhLk, ykìÂõMksLk fhíkk ðÄkhu rðãwíkÉý Au. (IV) Mkt¢krík ©uýeLkk Mk{qn-6Lkk n÷fk ík¥ðkuLke Lke[e ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk ðÄw MÚkkÞe nkuÞ Au. (B) ^÷kurhLk d-fûkfku Ähkðíkwt LkÚke. s. (II) yLku (III)
2.60 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 25. fÞwt yuÂõxLkkuRz ík¥ð +7 MkwÄe ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk Ëþkoðu Au ? 33. þk {kxu Mn, Ni yLku Zn Lkk E Lkk {qÕÞku yÃkuûkk fhíkk ðÄkhu Éý Au ? (I) Am (II) Pu s. Mn yLku Zn {ktÚke çkLkíkk Mn2+ yLku Zn2+ ykÞLkku yLkw¢{u (III) U (IV) Np yÄoÃkqýo 3d 5 yLku Ãkqýo ¼hu÷e 3d10 fûkfku Au su Ÿ[e MÚkkÞeíkk Ähkðu Au. ßÞkhu Ni2+ {kxu E Lkwt {qÕÞ {n¥k{ Éý íkuLke s. (II) yLku (IV) nkRzÙuþLk yuLÚkkÕÃkeLkk ÷eÄu nkuÞ Au. 26. yuÂõxLkkuRzTMkLke Mkk{kLÞ R÷uõxÙkìLk h[Lkk (n – 2) f 1 – 14 34. þk {kxu Cr Lke «Úk{ ykÞrLkfhý yuLÚkkÕÃke Zn fhíkk ykuAe Au ? (n – 1) d0 – 2 ns2 Au. Lke[uLkk{ktÚke fÞk yuÂõxLkkuRzLke 6d-fûkf{kt s. Cr Lke IE1 Lke[e nkuðkLkwt fkhý 3d5 Au ßÞkhu Zn {kxu IE2 ðÄkhuLkwt fkhý R÷uõxÙkìLk 4s fûkf{ktÚke çknkh Lkef¤u Au. yuf yÞwÂø{ík R÷uõxÙkìLk Au ? 35. Mkt¢krík ík¥ðku Ÿ[k øk÷Lk rçktËwyku Ähkðu Au. þkÚke ? (I) U (Z = 92) (II) Np (Z = 93) (III) Pu (Z = 94) (IV) Am (Z = 95) s. íkuLkwt {wÏÞ fkhý yktíkhÃkh{kÂÛðÞ ÄkÂíðf çktÄLk{kt ns Lkk çku s. (I) yLku (II) R÷uõxÙkìLk WÃkhktík (n – 1)d fûkfLkk {kuxe MktÏÞkLkk R÷uõxÙkìLk Mktf¤kÞu÷k Au. 27. Lke[uLkk{ktÚke fÞwt ÷uLÚkuLkkuRz +3 WÃkhktík +2 ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk Ähkðu Au ? 36. ßÞkhu Cu2+ ykÞLk KI MkkÚku «r¢Þk fhu Au íÞkhu MkVuË yðûkuÃk ykÃku Au. «r¢Þk Mk{efhý ykÃke Mk{òðku. (I) Ce (II) Eu s. ynª Cu2+ Mkki «Úk{ Cu+ {kt rhzõþLk Ãkk{u Au, su I– ykÞLkku (III) Yb (IV) Ho MkkÚku òuzkELku Cu2I2 Lkk MkVuË yðûkuÃk ykÃku Au. su{fu, s. (I) yLku (II) 2Cu2+ + 4I– → Cu2I2 + I2 28. Lke[uLkk{ktÚke fÞku ykÞLk MÃkeLk {kºk [qtçkfeÞ [kf{kºkkLkwt Ÿ[w {qÕÞ 37. Cu2Cl2 yLku CuCl2 {ktÚke fÞwt ðÄkhu MÚkkÞe Au yLku þk {kxu ? Ähkðu Au ? s. CuCl2 ðÄkhu MÚkkÞe Au. íkuLkwt {qÏÞ fkhý Cu2+ ykÞLkLke ½ýe (I) Ti3+ (II) Mn2+ ðÄkhu Éý nkRzÙuþLk yuLÚkkÕÃke Au ßÞkhu Cu+ Lke nkRzÙuþLk yuLÚkkÕÃke ykuAe Éý Au. (III) Fe2+ (IV) Co3+ 38. ßÞkhu fÚÚkkE htøkLkwt Mn Lkwt MktÞkusLk (A), HCl MkkÚku «r¢Þk fhíkk s. (II) Mn2+ (n = 5) yLku (III) Fe2+ (n = 4) ðkÞw (B) ykÃku Au. ðkÞw-BLke ðÄw {kºkkLke NH3 MkkÚku «r¢Þk Úkíkk rðMVkuxf MktÞkusLk (C) çkLku Au. MktÞkusLk (A), (B) yLku (C)Lku (IV) Co3+ (n = 4) yku¤¾kðku. 29. Mkt¢krík ík¥ðku nu÷kusLMk MkkÚku rî½xfeÞ MktÞkusLkku çkLkkðu Au. s. (A) = MnO2, (B) Cl2 ðkÞw (C) =NCl3 «r¢Þk Mk{efhýku : Lke[uLkk{ktÚke fÞwt ík¥ð MF3 «fkhLkwt MktÞkusLk çkLkkðþu ? (i) MnO2 + 4HCl → MnCl2 + Cl2 + H2O (I) Cr (II) Co (A) (B) (III) Cu (IV) Ni (ii) NH3 + 3Cl2 → NCl3 + 3HCl (C) s. (I) Cr yLku (II) Co 39. ykìÂõMksLk fhíkk ^÷kurhLk ðÄkhu rðãwíkÉý nkuðk Aíkk 30. Lke[uLkk{ktÚke fÞwt MktÞkusLk «çk¤ ykìÂõMkzuþLk fíkko íkhefu ðíkoþu Lkrn ? ykìÂõMksLkLke Ÿ[e ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk MÚkkÞe fhðkLke ûk{íkk ^÷kurhLk fhíkk ðÄkhu Au. þk {kxu ? (I) CrO3 (II) MoO3 s. ^÷kurhLk Mkt¢krík Äkíkw ík¥ð MkkÚku {kºk yuf÷çktÄ s çkLkkðe þfu Au (III) WO3 (IV) CrO42– ßÞkhu ykìÂõMksLk Ãkh{kýw Mkt¢krík Äkíkw MkkÚku yuf÷çktÄ WÃkhktík rî-çktÄ (økwýf çktÄ) Ãký çkLkkðe þfu Au, su íkuLke MÚkkÞeíkk{kt s. (II) MoO3 yLku (III) WO3 (rLkçko¤ ykìÂõMkzuþLkfíkko) ðÄkhku fhu Au. 31. ÷uLÚkuLkkuRz ík¥ðkuLke +3 ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk MÚkkÞe Au Aíkkt 40. Cr3+ yLku Co2+ ykÞLkku Mk{kLk MktÏÞkLkk yÞwÂø{ík R÷uõxÙkìLk Ähkðu Au, Aíkk Cr3+ Lke [qtçkfeÞ [kf{kºkk 3.87 BM Au ßÞkhu rMkrhÞ{ (Ce) +4 yðMÚkk Ëþkoðu Au. íkuLkwt fkhý... Co2+ 4.87 BM Au. þk {kxu ? (I) íku [r÷ík ykÞrLkfhý yuLÚkkÕÃke Ähkðu Au. s. Cr3+ {kt Mk{r{ík (t32g) R÷õu xkÙ Lì keÞ h[LkkLkk fkhýu ík{u kt fûkeÞ ¼{ú ýLkku Vk¤ku nkuíkku LkÚke. ßÞkhu Co2+ {kt yMk{r{ík (t25g eg2) R÷uõxÙkìLkeÞ (II) íku W{Ëk ðkÞwLkk suðe R÷uõxÙkìLk h[Lkk «kó fhðkLkwt ð÷ý Ähkðu Au. (III) íku f 0 R÷uõxÙkìLk h[Lkk «kÃík fhðkLkwt ð÷ý Ähkðu Au. (IV) íku Pb4+ MkkÚku MkkBÞíkk Ähkðu Au. s. (II) yLku (III) xqtf sðkçke «fkhLkk «&™ku 32. þk {kxu fkìÃkh Äkíkw yìrMkzLkk s÷eÞ ÿkðý{ktÚke nkRzÙkusLkLkwt rðMÚkkÃkLk fhíkwt LkÚke ? s. Cu ík¥ð E rhzõþLk ÃkkuxuÂLþÞ÷Lkwt {qÕÞ ÄLk (+ve) Ähkðu Au.
«fhý-8 : d yLku f rð¼køkLkk ík¥ðku : Exemplar rð¼køk 2.61 h[LkkLkk fkhýu R÷uõxÙkìLkLkk fûkeÞ ¼ú{ýLkku Vk¤ku LkkUÄÃkkºk nkuÞ Au. 47. rîíkeÞ yLku ík]íkeÞ ©uýeLkk Mk¢ktrík ík¥ðku «Úk{ ©uýe fhíkk yufçkeò MkkÚku ykÚke Co2+Lke [wtçkfeÞ [kf{kºkk yÃkuûkk fhíkk ðÄkhu nkuÞ Au. ðÄkhu MkkBÞíkk Ähkðu Au. Mk{òðku þk {kxu ? 41. Ce, Pr yLku Nd Lkk ykÞLkefhý yuLÚkkÕÃkeLkk {qÕÞku Th, Pa s. íkuLkwt {qÏÞ fkhý ÷uLÚkuLkkuRz Mktfku[Lk Au. rîíkeÞ yLku ík]íkeÞ ©uýeLkk ¥kíðkuLke Ãkh{kÂÛðÞ rºkßÞk ÷øk¼øk Mk{kLk hnu Au. ykÚke íkuyku yLku U fhíkk ðÄkhu nkuÞ Au. þk {kxu ? yufçkeò MkkÚku Mk{kLkíkk Ähkðu Au. s. ÷uLÚkuLkkuRz Mktfku[LkLkk fkhýu. 48. Cu Lkwt E = + 0.34V Au ßÞkhu Zn Lkwt E = –0.76V Au. Mk{òðk.u 42. Zr ík¥ð 4d ©uýeLkwt Au yLku Hf ík¥ð 5d ©uýeLkwt Au Aíkkt íku{Lku s. Cu {ktÚke Cu2+ çkLku íÞkhu ¾qçk s Ÿ[e IE fu su íkuLke s÷eÞfhý swËk Ãkkzðk íkÆLk {q~fu÷ Au ? þk {kxu ? yuLÚkkÕÃke ðzu Mk{íkkur÷ík (Mkh¼h) Úkíke LkÚke. ykÚke Cu Lkwt E = + 0.34V (ÄLk) Au. ßÞkhu Zn {ktÚke Zn2+ çkLku íÞkhu 3d10 s. ÷uLÚkuLkkuRz Mktfku[LkLkk fkhýu íkuyku ÷øk¼øk Mk{kLk fË Ähkðu Au. {¤u Au, su MÚkkÞeíkk Ähkðu Au. ykÚke ZnLkwt E = –0.76 V Au. ykÚke íku{Lkk økwýÄ{kuo{kt ½ýe MkkBÞíkk nkuÞ Au. ykÚke íku{Lkwt 49. Mkt¢krík ík¥ðkuLkk nu÷kRzTMk{kt ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk ðÄu íku{ íkuyku ðÄw MknMktÞkusf çkLku Au. þk {kxu ? y÷økefhý {q~fu÷ nkuÞ Au. s. Mkt¢krík ÄkíkwLke ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk ðÄu íku{ íkuLkk ykÞLkLkwt fË 43. ÷uLÚkuLkkuRzTMkLke +3 yðMÚkk Mkk{kLÞ Au. Aíkkt Ce ík¥ð +4 ½xu Au. ykÚke VòLkLkk rLkÞ{ {wsçk LkkLkk fËLkk ÄLk ykÞLk ðzu h[kíkk çktÄ{kt MknMktÞkusf ð÷ý ðÄu Au. ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk Ëþkoðu Au. þk {kxu ? su{fu CrCl3 ykÞrLkÞ Au ßÞkhu CrCl6 MknMktÞkusf Au. s. fkhý Ce4+ yðMÚkk{kt 4f 0 R÷uõxÙkìLk h[Lkk çkLku Au su Wå[ 50. Mkt¢krík Äkíkwyku{kt fûkfku{kt R÷uõxÙkìLk Ëk¾÷ fhðk{kt ykðu íÞkhu MÚkkÞeíkk Ähkðu Au. 4s-fûkf 3d-fûkf Ãkn÷u k ¼hkÞ Au Ãkhít kw íkLu kkÚke rðÃkrhík ½xLkk R÷õu xkÙ Lì k Ëqh ÚkkÞ íÞkhu çkLku Au. þk {kxu ? 44. þk {kxu KMnO4 Lkku htøk ykìõÍur÷f yìrMkzLkk ÿkðý MkkÚku Ëqh s. 3d yLku 4sLke MkkÃkuûk QòoLkk fkhýu. ÚkkÞ Au ? Mk{òðku. 3d-fûkf fhíkk 4s Lke Qòo ykuAe nkuÞ Au. ykÚke R÷uõxÙkìLk 4s {kt s. yurMkrzf {kæÞ{{kt KMnO4 Lkwt H2C2O4 ðzu rhzõþLk Úkíkk «Úk{ Ëk¾÷ ÚkkÞ Au. íÞkhçkkË 3d-fûkf{kt Ëk¾÷ ÚkkÞ Au. Ãkhtíkw R÷uõxÙkìLk rLkf¤íke ð¾íku 4s-fûkf fu su MkkiÚke çknkhLke fûkf Au òtçk÷e htøk Ëqh ÚkkÞ Au. íku{ktÚke Ëqh ÚkkÞ Au, ßÞkhu 3d-fûkf ytËhLke fûkf Au. yk{, 4s 2MnO4– + 5C2O24– + 16H+ → 2Mn2+ + 10CO2 + 8H2O fûkf{ktÚke R÷uõxÙkìLk Ëqh ÚkÞk çkkË s 3d {ktÚke R÷uõxÙkìLk Ëqh ÚkkÞ Au. (òtçk÷e) (htøkrðrnLk) 51. Mkt¢krík ík¥ðkuLke «ríkr¢Þkí{fíkk Sc Úke Cu {kt {qÏÞíðu rLkÞr{ík Ãkýu 45. ßÞkhu Lkkhtøke htøkLkk Cr2O72– ykÞLkLkk ÿkðýLku ykÕf÷e MkkÚku ½xu Au. Mk{òðku. «r¢Þk fhíkk Ãke¤k htøkLkwt ÿkðý çkLkkðu Au yLku íku{kt H+ ykÞLkku s. íkuLkwt {qÏÞ fkhý Sc Úke Cu {kt Úkíkku rLkÞr{ík ykÞLkefhý yuLÚkkÕÃkeLkku W{uhíkk VheÚke Lkkhtøke htøkLkwt ÿkðý {¤u Au. yk çkkçkík Mk{òðku ðÄkhku. yLku yk{ þkÚke çkLku Au ? s. íkuLkwt {qÏÞ fkhý Cr2O27– yLku CrO42– ðå[u Úkíkwt yktíkh ÃkrhðíkoLk Au, su yìrMkz-çkuRÍ {kæÞ{ Ãkh ykÄkrhík nkuÞ Au. – Cr2O27– H+ CrO42– (òçt k÷e) (Ãke¤k)u (zkÞ¢k{u xu ) ({kLu kk¢u k{u xu ) 46. KMnO4 Lkkt ÿkðýLkwt rhzõþLk Úkíkk ÿkðýLkk pH Lkk ykÄkhu íku õÞkt íkku htøkrðrnLk ÿkðý yÚkðk fÚÚkkE htøkLkk yðûkuÃk yÚkðk ÷e÷k htøkLkwt ÿkðý ykÃku Au. yk fE swËe swËe rhzõþLk yðMÚkkyku òuzfkt «fkhLkkt «&™ku hsq fhu Au yLku íkuyku fE heíku {¤u Au ? LkkUÄ : Lke[u ykÃku÷k «&™ku{kt fkì÷{ I yLku fkì÷{ II {kt ykÃku÷e rðøkíkkuLku Mkh¾kðku : s. KMnO4 Lkku ykìÂõMkzuþLk fíkkoLkku Mð¼kð íkuLkk ÿkðýLke pHLkk {qÕÞ Ãkh ykÄkh hk¾u Au. ykÚke KMnO4 Lke rLkÃks pH 52. fkì÷{ I (WÆeÃkfku) fkì÷{ II (VuhVkhku) çkË÷kíkk çkË÷kÞ Au. su{fu, yurMkrzf, çkurÍf yLku íkxMÚk {kæÞ{{kt +5e– + 8H+ Mn2+ + 4H2O (i) nkRzÙkuSLkuþLk VuhVkh{kt Ni (a) rÍøk÷h-Lkkxk WÆeÃkf pH < 7 høt krðrnLk (ii) Cu2Cl2 (b) MktÃkfo ÃkØrík (iii) V2O5 (c) ðLkMÃkrík íku÷{ktÚke ½e MnO–4 (+7) +e– MnO42– (d) MkuLzr{Þh «r¢Þk pH > 7 (iv) Mkqû{ çkkhef ykÞLko (òçt k÷e) ÷e÷k htøkLkwt ÿkðý (v) TiCl4 + Al(CH3)3 (e) KClO3 Lkwt rð½xLk (f) nuçkh ÃkØrík +3e– + 2H2O MnO2 + 4.OH– pH = 7 s. (i - c), (ii - d), (iii - b), (iv - f), (v - a) (fÚÚkkE yðûkuÃk)
2.62 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 53. fkì÷{ I (MktÞkusLkku) fkì÷{ II (WÃkÞkuøk) 58. fkì÷{ I (økwýÄ{kuo) fkì÷{ II (Äkíkwyku) (i) ÷uLÚkuLkkuRz ykuõMkkRz (a) ykÞLko r{©ÄkíkwLke çkLkkðx{kt (i) rîíkeÞ {n¥k{ ykÞLkefhý (a) Co yuLÚkkÕÃke Ähkðíkwt ík¥ð (b) Cr (ii) ÷Lu ÚkLu kkRu z (b) xur÷rðÍLk ÃkzËkLke çkLkkðx{kt (c) Cu (ii) ík]íkeÞ {n¥k{ ykÞLkefhý (d) Zn (iii) r{Mk Äkíkw (c) ÃkuxÙkur÷Þ{ rð¼tsLk yuLÚkkÕÃke Ähkðíkwt ík¥ð (e) Ni (iv) Mg ykÄkrhík r{© Äkíkw (d) ÷uLÚkuLkkuRz Äkíkw + ykÞLko (iii) M(CO)6 {kt Äkíkw M (iv) {n¥k{ Ãkh{kÛðeÞfhý (v) ÷uLÚkuLkkuRzLkk r{© ykìõMkkRzku (e) çktËwfLke økku¤eyku yuLÚkkÕÃke Ähkðíkwt ík¥ð (f) X-rfhýkuLkk ÃkzËk{kt s. (i - b), (ii - a), (iii - d), (iv - e), (v - c) 54. fkì÷{ I (økwýÄ{kuo) fkì÷{ II (Äkíkw) s. (i - c), (ii - d), (iii - b), (iv - a) (i) +8 ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk Ähkðíkwt ík¥ð (a) Mn A + R «fkhLkkt «&™ku (Assertion & Reason Type) (ii) +7 MkwÄeLke ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk (b) Cr LkkUÄ : rLkBLkr÷r¾ík «&™ku{kt rðÄkLk yLku íkuLkwt fkhý ykÃkðk{kt ykðu÷ Au. Ähkðe þfíkwt 3d rð¼køkLkwt ík¥ð (c) Os Lke[u ykÃku÷ ÃkMktËøke{ktÚke ÞkuøÞ sðkçk ÃkMktË fhku : (iii) 3d rð¼køkLkwt MkkiÚke Ÿ[wt øk÷LkrçktËw (d) Fe (A) rðÄkLk yLku fkhý çktLku Mkk[kt nkuÞ Ãkhtíkw fkhý yu rðÄkLkLke Mkk[e Mk{sqíke ykÃkíkwt nkuÞ. Ähkðíkwt ík¥ð (B) rðÄkLk yLku fkhý çktLku Mkk[kt nkuÞ, Ãkhtíkw fkhý yu rðÄkLkLke s. (i - c), (ii - a), (iii - b) Mkk[e Mk{sqíke Lk ykÃkíkwt nkuÞ. (C) rðÄkLk Mkk[wt LkÚke, Ãkhtíkw fkhý Mkk[wt Au. 55. fkì÷{ I (økwýÄ{o) fkì÷{ II (ykì.ÂMÚkrík) (D) rðÄkLk yLku fkhý çktLku ¾kuxk nkuÞ. (i) Mn Lke MnO2{kt ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk (a) +2 59. rðÄkLk : Cu2+ ykÞkuzkRz òýeíkku LkÚke. (ii) Mn Lke MkkiÚke ðÄw MÚkkÞe (b) +3 fkhý : Cu2+, I– Lkwt I2 {kt ykìÂõMkzuþLk fhu Au. ykìÂõMkzuþLk ÂMÚkrík (c) +4 s. (A) rðÄkLk yLku fkhý çktLku Mkk[kt nkuÞ Ãkhtíkw fkhý yu rðÄkLkLke (iii) ykìõMkkRz{kt MnLke MkkiÚke ðÄw Mkk[e Mk{sqíke ykÃkíkwt nkuÞ. (d) +5 MÚkkÞe ykìÂõMkzuþLk ÂMÚkrík (e) +7 60. rðÄkLk : Zr yLku Hf Lkwt y÷økefhý {q~fu÷ Au. (iv) ÷uLÚkuLkkuRzTMkLke Mkk{kLÞ fkhý : Zr yLku Hf çktLku ykðíkofkuüfLkk yuf s Mk{qn{kt ykðu÷k Au. ykìõMkzuþLk yðMÚkk s. (B) rðÄkLk yLku fkhý çktLku Mkk[kt nkuÞ, Ãkhtíkw fkhý yu rðÄkLkLke Mkk[e Mk{sqíke Lk ykÃkíkwt nkuÞ. s. (i - c), (ii - a), (iii - e), (iv - b) 61. rðÄkLk : yuÂõxLkkuRzTMk, ÷uLÚkuLkkuRzTMkLke íkq÷Lkk{kt «{ký{kt ykuAk 56. fkì÷{ I (s÷eÞ ûkkhku) fkì÷{ II (htøk) MÚkkÞe Mktfeýo MktÞkusLkku çkLkkðu Au. fkhý : Mktfeýo{kt çktÄLk ÚkkÞ íÞkhu yuÂõxLkkuRzTMk 6d Lke MkkÚku MkkÚku (i) FeSO4 . 7H2O (a) ÷e÷ku 5f fûkfkuLku Ãký çktÄLk{kt ðkÃkhu Au, Ãkhtíkw ÷uLÚkuLkkuRzTMk íku{Lke 4f (ii) NiCl2 . 4H2O (b) ykAku økw÷kçke fûkfku çktÄLk{kt ðkÃkhíkk LkÚke. (iii) MnCl2 . 4H2O (c) ðkˤe (iv) COCl2 . 6H2O (d) ykAku ÷e÷ku s. (C) rðÄkLk Mkk[wt LkÚke, Ãkhtíkw fkhý Mkk[wt Au. (iv) Cu2Cl2 (e) øk÷w kçke 62. rðÄkLk : Cu yìrMkzLkk ÿkðý{ktÚke nkRzÙkusLk {wõík fhe þfíkku LkÚke. (f) htøkrðrnLk fkhý : íku ÄLk R÷uõxÙkìz ÃkkuxuÂLþÞ÷ Ähkðu Au. s. (i - d), (ii - a), (iii - b), (iv - e), (v - f) s. (A) rðÄkLk yLku fkhý çktLku Mkk[kt nkuÞ Ãkhtíkw fkhý yu rðÄkLkLke 57. fkì÷{ I (økwýÄ{kuo) fkì÷{ II (ík¥ðku) Mkk[e Mk{sqíke ykÃkíkwt nkuÞ. 63. rðÄkLk : ykìÂM{Þ{Lke {n¥k{ ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk +8 Au. (i) +4 ykìÂõMkzuþLk ÂMÚkrík Ähkðíkwt (a) Pm fkhý : ykìÂM{Þ{ 5d-rð¼køkLkwt ík¥ð Au. ÷uLÚkuLkkuRz ík¥ð s. (B) rðÄkLk yLku fkhý çktLku Mkk[kt nkuÞ, Ãkhtíkw fkhý yu rðÄkLkLke (ii) +2 ykìÂõMkzuþLk ÂMÚkrík Ähkðíkwt (b) Ce Mkk[e Mk{sqíke Lk ykÃkíkwt nkuÞ. ÷uLÚkuLkkuRz ík¥ð (iii) hurzÞku Mkr¢Þ ÷uLÚkuLkkuRz (c) Lu (iv) +3 ÂMÚkrík{kt 4f 7 h[Lkk Ähkðíkwt (d) Eu ÷uLÚkuLkkuRz ík¥ð (e) Gd (v) +3 ÂMÚkrík{kt 4f 14 h[Lkk Ähkðíkwt ÷uLÚkuLkkuRz ík¥ð (f) Dy s. (i - b), (ii - d), (iii - a), (iv - e), (v - c)
«fhý-8 : d yLku f rð¼køkLkk ík¥ðku : Exemplar rð¼køk 2.63 r˽kuo¥khe «&™ku 66. {UøkuLkeÍLkk ykuõMkkRz (A)Lku KOH MkkÚku ykìÂõMkzuþLk fíkkoLke nkshe{kt 64. A Úke E MkwÄeLke rLkÃkòu yku¤¾kðku yLku «r¢Þk Mk{efhý ykÃkku. rÃkøk÷Lk fhíkk yLku Ãkkýe{kt ykuøkk¤íkk, íku ½uhk ÷e÷k htøkLkku ÃkËkÚko CuCO3 Ähkðíkwt ÿkðý (B) ykÃku Au. MktÞkusLk (B) íkxMÚk yÚkðk yìrMkrzf ÿkðý fhíkk rð»k{efhý Úkíkk òtçk÷e htøkLkwt MktÞkusLk (C) ykÃku Au. ↓↓ MktÞkusLkLkwt (C)Lkwt ykÕf÷kRLk ÿkðý, KI Lkwt ykìÂõMkzuþLk fheLku MktÞkusLk CuO (D) (D) ykÃku Au yLku MkkÚku MkkÚku (A) Ãký çkLku Au. A Úke D MkwÄeLkk ↓ CuS MkkÚku økh{ fhíkk ↓ Ca(OH)2 MktÞkusLkku yku¤¾kðku yLku sYhe «r¢Þk Mk{efhýku ÷¾ku. (A) (E) s. (A) = MnO2, (B) = K2MnO4 ↓ Mkktÿ HNO3 ËwrÄÞwt ÿkðý (C) = KMnO4, (D) = KIO3 (B) ↓ CO2 (i) 2MnO2 + 4KOH + O2 → K2MnO4 + 2H2O (A) (B) ↓ NH3(aq) Ca(HCO3)2 (ii) 3MnO24– + 4H+ → 2MnO4– + MnO2 + 2H2O (C) [kuϾwt ÿkðý (C) (A) ðkˤe ÿkðý (iii) 2MnO4– + KI + H2O → 2MnO2 + 2OH– + KIO3 (A) (D) s. (A) = Cu, (B) = Cu(NO3)2, (C) = [Cu(NH3)4]2+, (D) = CO2, (E) = CaCO3 67. ÷uLÚkuLkkuRz Mktfku[LkLkk ykÄkhu Lke[uLke çkkçkíkku Mk{òðku : (i) CuCO3 → CuO + CO2 (i) La2O3 yLku Lu2O3{kt çktÄLkLkku Mð¼kð («f]rík) s. La2O3 ðÄkhu ykÞkurLkf yLku Lu2O3 ðÄkhu MknMktÞkusf (ii) CuO + CuS → Cu + SO2 (A) (ii) ÷uLÚkuLkkuRzTMkLkku La Úke Lu {kt ykìõMkkuûkkhLke ÂMÚkhíkkLkku ¢{. s. La Úke Lu {kt fË ½xu Au. ykÚke íku{Lkk ykuõMkkuûkkhLke MÚkkÞeíkk (iii) Cu + 4HNO3 (Mkktÿ) → Cu(NO3)2 + 2NO + 2H2O ½xu Au. (B) (iii) ÷uLÚkuLkkuRzTMkLkk MktfeýkuoLke MÚkkÞeíkk s. ðÄu Au. (iv) Cu2+ + 4NH3 → [Cu(NH3)4]2+ (B) (C) (v) Ca(OH)2 + CO2 → CaCO3 + H2O (iv) 4d yLku 5d rð¼køkLkk yLkwðíkeo ík¥ðkuLke rºkßÞk (D) (E) s. {qÏÞíðu Mk{kLk hnu Au. (vi) CaCO3 + H2O + CO2 → Ca(HCO3)2 (v) ÷uLÚkuLkkuRzTMk ykìõMkkRzkuLke yìrMkrzfíkkLkku ¢{- s. La Úke Lu {kt ykìõMkkRzLke yìrMkrzfíkk ðÄu Au. (çkurÍfíkk ½xu Au.) 65. ßÞkhu ¢ku{kRx ¾Lkes (A)Lku {qõík {n¥k{ nðkLke nkshe{kt MkkurzÞ{ 68. Lke[uLkk «&™kuLkk sðkçk ykÃkku : fkçkkuoLkux MkkÚku rÃkøkk¤ðk{kt ykðu Au yLku {¤íke rLkÃksLku Ãkkýe{kt (a) (i) «Úk{ Mkt¢krík ©uýeLkk fÞk ík¥ðLke IE2 {n¥k{ Au ? ykuøkk¤ðk{kt ykðu Au, íÞkhu Ãke¤k htøkLkwt ÿkðý (B) {¤u Au. yk s. Cu (çkeòu R÷u. 3d10 {ktÚke Ëqh Úkíkku nkuðkÚke) ÿkðýLke MkÕ^Þwhef yìrMkz MkkÚku «r¢Þk fÞko çkkË MktÞkusLk (C)Lkwt (ii) «Úk{ Mkt¢krík ©uýeLkk fÞk ík¥ðLke IE3 {n¥k{ Au ? s. Zn (ºkeòu R÷u. 3d10 {ktÚke Ëqh Úkíkku nkuðkÚke) MVxefefhý ÚkkÞ Au, ßÞkhu (C)Lku KCl MkkÚku «r¢Þk fhðk{kt ykðu (iii) «Úk{ Mkt¢krík ©uýeLkwt fÞwt ík¥ð ÷½w¥k{ Ãkh{kÛðefhý yuLÚkkÕÃke Au íÞkhu Lkkhtøke htøkLkk MktÞkusLk (D)Lkwt MVxefefhý ÚkkÞ Au. A Úke D Ähkðu Au ? MkwÄeLkk MktÞkusLkku yku¤¾ku, «r¢Þkyku ykÃkku. s. Zn (yÞwÂø{ík R÷uõxÙkìLk Lk nkuðkLkk fkhýu yLku Zn–Zn çktÄLk rLkçko¤ nkðu kÚke) s. (A) = FeCr2O4, (B) = Na2CrO4 (D) = K2Cr2O7 (b) 3d–©uýeLke Äkíkw yku¤¾kðku yLku W¥khLku Mk{ÚkoLk ykÃkku : (C) = Na2Cr2O7, (i) fkçkkuorLk÷ M(CO)5 (i) 4FeCr2O4 + 8Na2CO3 + 7O2 s. Fe(CO)5 fkhý fu EAN (36) ÚkkÞ Au. (A) (ii) MO3F → 8Na2CrO4 + 2Fe2O3 + 8CO2 (B) s. MnO3F fkhý fu Mn, +7 ÂMÚkrík Ëþkoðu Au. 69. Mkt¢krík ÄkíkwykuLke MVxef h[Lkk{kt LkkLkk Ãkh{kýwyku suðk fu H, C (ii) 2Na2CrO4 + 2H+ → Na2Cr2O7 + 2Na+ + H2O (C) yLku N økkuXðkÞ òÞ íÞkhu h[kíkk MktÞkusLkkuLkk «fkh yku¤¾kðku. íkËTWÃkhktík íku{Lkk ¼kiríkf yLku hkMkkÞrýf økwýÄ{kuo Ãký ÷¾ku. (iii) Na2Cr2O7 + 2KCl → K2Cr2O7 + 2NaCl (C) (D)
2.64 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 s. (i) MktÃkfo ÃkØrík{kt V2O5 (ii) nuçkh ÃkØrík{kt Fe s. íku{Lku yktíkhkr÷Þ MktÞkusLkku fnu Au : økwýÄ{kuo : (iii) KClO3 {ktÚke O2 {u¤ððk {kxu MnO2 (i) Ÿ[k øk.®çk. (íku{Lke Äkíkw fhíkk Ÿ[k) 71. Mn Lkwt òtçk÷e htøkLkwt MktÞkusLk (A) rð½xLk Úkíkk ykìÂõMksLk {wõík (ii) ¾qçk s Mk¾ík (iii) ÄkÂíðÞ ðknfíkk {q¤ Äkíkw sux÷e ò¤ðe hk¾u Au. fhu Au yLku rLkÃkòu (B) yLku (C) ykÃku Au. rLkÃks (C)Lke KOH Lke (iv) hkMkkÞrýf heíku rLkr»¢Þ çkLke òÞ Au. MkkÚku KOH3 Lke nkshe{kt «r¢Þk Úkíkkt rLkÃks (B) {¤u Au. (C)Lku 70. Mkt¢krík Äkíkwyku WÆeÃkf íkhefu ðíkuo Au, fkhý fu íkuyku íku{Lke Mkktÿ H2SO4 yLku NaCl MkkÚku økh{ fhíkkt, Cl2 ðkÞw {qõík ÚkkÞ Au ykìÂõMkzuþLk ÂMÚkrík çkË÷e þfu Au. yLku Mn Lke rLkÃks (D) {¤u Au. A Úke D MktÞkusLkku yku¤¾kðku (a) Fe(III) WÆeÃkf fuðe heíku ykÞkuzkRz ykÞLkku yLku ÃkhMkÕVux ykÞLkku ðå[uLke «r¢ÞkLku WÆeÃík fhu Au ? yLku «r¢Þk Mk{efhý ÷¾ku. s. 2I– + S2O82– Fe(III) I2 + 2SO42– * Fe(III)Lkku Vk¤ku : s. (A) = KMnO4, (B) = K2MnO4, 2Fe3+ + 2I– → 2Fe2+ + I2 2Fe2+ + S2O82– → 2Fe3+ + 2SO42– (C) = MnO2, (D) = MnCl2 (b) yuðe ºký ÃkØríkyku sýkðku fu su{kt Mkt¢krík Äkíkwyku WÆeÃkf íkhefu ðíkoíkk nkuÞ. (i) KMnO4 K2MnO4 + MnO2 + O2 (A) (B) (C) (ii) 2MnO2 + 4KOH + O2 → 2K2MnO4 + 2H2O (iii) MnO2 + 4NaCl + 4H2SO4 → MnCl2 + 2NaHSO4 + 2H2O + Cl2 (D)
«fhý-9 «fhý-9 : Mkðøko MktÞkusLkku : Exemplar rð¼køk 2.65 «fhý-9 : Mkðøko MktÞkusLkku (I) MCQs «fkhLkkt «&™ku 5. [Pt(NH3)2Cl2] Lkwt Mkk[wt IUPAC Lkk{ ? (A) zkÞyuB{kRLkzkÞõ÷kuhkuÃ÷uxeLk{(II) 1. Cu2+ ykÞLk îkhk çkLku÷ fÞwt Mktfeýo {n¥k{ MÚkkÞe Au ? (A) Cu2+ + 4NH3 → [Cu(NH3)4]2+, logK = 11.6 (B) zkÞyuB{kRLkzkÞõ÷kuhkuÃ÷uxeLk{(IV) (B) Cu2+ + 4CN– → [Cu(CN)4]2–, logK = 27.3 (C) zkÞyuB{kRLkzkÞõ÷kuhkuÃ÷uxeLk{(0) (C) Cu2+ + 2en → [Cu(en)2]2+, logK = 15.4 (D) zkÞkõ÷kuhkRzzkÞõ÷kuhkuÃ÷uxeLk{(IV) (D) Cu2+ + 4H2O → [Cu(H2O)4]2+, logK = 8.9 s. (B) Cu2+ + 4CN– → [Cu(CN)4]2–, logK = 27.3 s. (A) zkÞyuB{kRLkzkÞõ÷kuhkuÃ÷uxeLk{(II) (Hint : suLkku K yÚkðk logK {kuxku, íku MktfeýoLke ÂMÚkhíkk 6. Lke[uLkk{ktÚke fÞwt Mktfeýo Âõ÷xuþLkLkk fkhýu {n¥k{ MÚkkÞe Au ? (A) [Fe(CO)5] (B) [Fe(CN)6]3– (C) [Fe(C2O4)3]3– (D) [Fe(H2O)6]3+ ðÄkhu.) s. (C) [Fe(C2O4)3]3– 2. Lke[uLkk MktfeýkuoLke á~Þ ðýoÃkx{ktÚke «fkþLke íkhtøk÷tçkkE þku»kkðkLkku (Hint : C2O42– rf÷uxªøk r÷økuLz nkuðkÚke ð÷Þ h[Lkk Ähkðíkwt Mkk[ku ¢{ fÞku Au ? Mktfeýo çkLkkðu Au suLke ÂMÚkhíkk rçkLkrõ÷ux fhíkk Ÿ[e nkuÞ Au.) (A) [Co(CN)6]3– > [Co(NH3)6]3+ > [Co(H2O)6]3+ 7. ¼kir{ríkf Mk{½xfíkk Ëþkoðíkwt Mktfeýo yku¤¾ku. (B) [Co(NH3)6]3+ > [Co(H2O)6]3+ > [Co(CN)6]3– (A) [Cr(H2O)4Cl2]+ (B) [Pt(NH3)3Cl]+ (C) [Co(H2O)6]3+ > [Co(NH3)6]3+ > [Co(CN)6]3– (C) [CO(NH3)6]3+ (D) [CO(CN)5(NC)]3– (D) [Co(H2O)6]3+ > [Co(CN)6]3– > [Co(H2O)6]3+ s. (C) [Co(H2O)6]3+ > [Co(NH3)6]3+ > [Co(CN)6]3– s. (A) [Cr(H2O)4Cl2]+ (Hint : rLkçko¤ r÷økuLz ðzu CFS ykuAwt ÚkkÞ, Δo ykuAwt {qÕÞ, (Hint : çku Cl– ðzu yüV÷f{kt rMkMk-xÙkLMk h[Lkk çkLkkðu.) íkuÚke Ÿ[e íkhtøk÷tçkkEðk¤k «fkþLkwt þku»ký ÚkkÞ.) 8. yüV÷f [CoCl6]4– Lkwt CFSE Lkwt {qÕÞ 18,000 cm–1 Au. 3. ßÞkhu 0.1 {ku÷ CoCl3(NH3)5 Lke ðÄw Ãkzíkk AgNO3 MkkÚku «r¢Þk fhðk{kt ykðu íÞkhu 0.2 {ku÷ AgCl Lkk yðûkuÃk {¤u Au. [íkw»V÷f [CoCl4]2– {kxu CFSE Lkwt {qÕÞ fux÷wt nþu ? yk MktfeýoLkk ÿkðýLke ðknfíkk fÞk «fkhLkk rðãwík rð¼kßÞLkwt Mkq[Lk fhu Au ? (A) 18,000 cm–1 (B) 16,000 cm–1 (C) 8,000 cm–1 (D) 20,000 cm–1 s. (C) 8,000 cm–1 (Hint : Δo = 9 Δt , Δt = 18,000 4 = 8000 cm–1) 4 9 (A) 1:3 rðãíw krð¼kßÞ (B) 1:2 rðãíw krð¼kßÞ 9. [Pd(C6H5)2(SCN)2] yLku [Pd(C6H5)2(NCS)2] fÞk (C) 1:1 rðãíw krð¼kßÞ (D) 3:1 rðãíw krð¼kßÞ «fkhLkk Mk{½xfku Au ? s. (B) 1:2 rðãwíkrð¼kßÞ (A) çktÄLkeÞ Mk{½xfku (B) Mkðøko Mk{½xfku (Hint : 0.1 {ku÷ {[Cku÷OC(Nl–HL3k)wt 5yCðl]ûkCuÃklL2k Lke AgNO3 ðzu Mktfeýo (C) ykÞLkeÞ Mk{½xfku (D) ¼kri {ríkf Mk{½xfku ûkuºkLke çknkhLkk 2 fheLku 0.2 {ku÷ AgCl s. (A) çkÄt LkeÞ Mk{½xfku (Hint : Pd2+ ← SCN– yLku Pd2+ ← NCS–1 Lkk fkhýu) yðûkuÃk ykÃku Au.) 10. [Co(SO4)(NH3)5] Br yLku [Co(SO4)(NH3)5] Cl fÞk 4. ßÞkhu 1 {ku÷ CrCl3 . 6H2OLke «r¢Þk ðÄw Ãkzíkk AgNO3 «fkhLke Mk{½xfíkk Ëþkoðu Au ? MkkÚku fhðk{kt ykðu Au íÞkhu 3 {ku÷ AgCl Lkk yðûkuÃk {¤u Au. yk MktfeýoLkwt Mkqºk fÞwt nþu ? (A) çktÄLkeÞ Mk{½xfku (B) ykÞLkeÞ Mk{½xfku (A) [CrCl3(H2O)3] . 3H2O (C) Mkðøko Mk{½xfku (D) Mk{½xfíkk Ëþkoðíkk LkÚke. (B) [CrCl2(H2O)4] Cl . 2H2O (C) [CrCl(H2O)5] Cl2 . 3H2O s. (D) Mk{½xfíkk Ëþkoðíkk LkÚke. (D) [Cr(H2O)6] Cl3 (Hint : fkhý fu íku{Lkk yýwMkqºkku swËk swËk Au.) s. (D) [Cr(H2O)6] Cl3 11. Lke[uLkk{ktÚke fÞwt r÷økuLz rf÷uxsLÞ r÷økuLz LkÚke ? (A) ÚkkÞkuMkÕVuxku (B) ykuõMku÷uxku {kì.Br. Chem. Äku. 12 ¼køk-1 : 5A (C) ø÷kÞMkeLkuxku (D) RÚkuLk-1,2-zkÞyu{kRLk
2.66 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 s. (A) ÚkkÞkuMkÕVuxku 18. fkuçkkÕx (III) õ÷kuhkRzLkk s÷eÞ ÿkðý{kt ðÄkhu Ãkzíkwt HCl (Hint : S2O32– ðzu h[kíkwt ð÷Þ Mktfeýo yMÚkkÞe) W{uhíkk ÿkðýLkku økw÷kçke htøk ½kxku ðkˤe htøk{kt VuhðkÞ Au. íkuLkwt fkhý : 12. fÞwt ykÞLk fu yýw r÷økuLz íkhefu ðíkeo þfíkwt LkÚke ? (A) [Co(H2O)6]2+ Lkwt [CoCl6]4– {kt VuhðkÞ Au. (B) [Co(H2O)6]2+ Lkwt [CoCl4]2– {kt VuhðkÞ Au. (A) NO (B) NH4+ (C) [íkw»V÷feÞ MktfeýkuoLke CFSE Lkwt {qÕÞ yüV÷f Mktfeýkuo fhíkk LkkLkwt nkuÞ Au. (C) NH2CH2CH2NH2 (D) CO (D) [íkw»V÷feÞ MktfeýkuoLke CFSE Lkwt {qÕÞ yüV÷f Mktfeýkuo s. (B) NH4+ fhíkk {kuxwt nkuÞ Au. (Hint : NH4+ ykÞLk ÃkkMku yçktÄfkhf R÷uõxÙkìLk Þwø{ LkÚke.) s. (B) yLku (C) 13. [Cr(H2O)6] Cl3 yLku [Cr(H2O)5Cl] Cl2 . H2O ðå[u fÞk «fkhLke Mk{½xfíkk WËT¼ðu Au ? (A) çktÄLkeÞ Mk{½xfíkk (B) ÿkðf Mk{½xfíkk (C) ykÞLkeÞ Mk{½xfíkk (D) Mkðøko Mk{½xfíkk (Hint : Δo = 9 Δt) 4 s. (B) ÿkðf Mk{½xfíkk 19. fÞk Mktfeýo nku{ku÷uÃxef (yuf s «fkhLkk r÷økuLz Ähkðíkk) Mktfeýo (Hint : ÿkðf H2O Lkk y÷øk MktÏÞk{kt yýwyku {æÞMÚke Äkíkw MkkÚku Au ? òuzkÞu÷ Au.) (A) [Co(NH3)6]3+ (B) [Co(NH3)4 Cl2]+ 14. [Pt(NH3)3Cl(NO2)] MktfeýoLkwt IUPAC Lkk{ ? (C) [Ni(CN)4]2– (D) [Ni(NH3)4 Cl2] (A) Ã÷uxeLk{zkÞyuB{kRLkõ÷kuhkuLkkRxÙux s. (A) yLku (C) (B) õ÷kuhkuLkkRxÙkRxku-N-yuB{kRLkÃ÷uxeLk{(II) 20. Lke[uLkk{ktÚke fÞk Mktfeýkuo rnxhku (rð»k{ktøk) ÷uÃxef «fkhLkk Au ? (C) xÙkÞyB{kRLkõ÷kuhkRzkuLkkRxÙkRxku-N-Ã÷uxeLk{(II) (A) [Cr(NH3)6]3+ (B) [Fe(NH3)4 Cl2]+ (D) xÙkÞyB{kRLkõ÷kuhkuLkkRxÙkRxku-N-Ã÷uxeLkux(II) (C) [Mn(CN)6]4– (D) [Co(NH3)4 Cl2] s. (C) xÙkÞyB{kRLkõ÷kuhkRzkuLkkRxÙkRxku-N-Ã÷uxeLk{(II) s. (B) yLku (D) (II) MCQs «fkhLkkt «&™ku (Hint : r¼Òk r÷økuLz Ähkðíkk Mktfeýkuo) 15. Mn, Fe, Co Lkk yLkw¢{u Z = 25, 26 yLku 27 Au. Lke[uLkk{ktÚke 21. Lke[uLkk{ktÚke «fkþ r¢Þkþe÷ Mk{½xfku yku¤¾e çkíkkðku. fÞk Mktfeýkuo «rík[wtçkfeÞ Au ? (A) [Co(en)3]3+ (B) trans - [Co(en)2 Cl2]+ (A) [Co(NH)6]3+ (B) [Mn(CN)6]3– (C) cis - [Co(en)2 Cl2]+ (C) [Fe(CN)6]4– (D) [Fe(CN)6]3– s. (A), (C) (D) [Cr(NH3)5 Cl] s. (A) yLku (C) (Hint : Co3+ = 3d6 Lkwt ÞwÂø{fhý, n = 0 yLku Fe2+ = 3d6 {kt 6 R÷u.Lkwt ÞwÂø{fhý, n = 0) (Hint : rf÷uxªøk r÷økuLzLkk fkhýu rfhk÷ fuLÿ Ähkðu Au. 16. Lke[uLkk{ktÚke fÞk Mktfeýkuo Mk{kLk MktÏÞk{kt yÞwÂø{ík R÷uõxÙkìLk (yMk{yýw çkLkkðu Au.) Ähkðu Au ? (A) [MnCl6]3– (B) [FeF6]3– 22. RÚkuLk-1,2-zkÞyu{kRLk ÷eøkuLz rð»ku Mkk[k rðÄkLk ÃkMktË fhku. (C) [CoF6]3– (D) [Ni(NH3)6]2+ s. (A), (C) (A) íku rðãwík íkxMÚk r÷økuLz Au. (B) íku rîËtríkÞ r÷økuLz Au. (C) íku rf÷uxsLÞ r÷økuLz Au. (D) yuf ËtríkÞ r÷økuLz Au. (Hint : Mn3+ = 3d4, n = 4 yLku Co3+ = 3d6, n = 4) s. (A), (B) yLku (C) 17. [Fe(CN)6]3– Mktfeýo rð»ku fÞk rðÄkLkku Mkk[k Au ? 23. fÞk Mktfeýkuo çktÄLkeÞ Mk{½xfíkk Ëþkoðu Au ? (A) d2sp3 Mktfhý (B) sp3d2 Mktfhý (A) [Co(NH3)5 (NO2)]2+ (B) [Co(H2O)5 CO]3+ (C) [Cr(NH3)5 SCN]2+ (D) [Fe(CN)2 Cl2]+ (C) yLk[w çtw kfeÞ (D) «rík[çtw kfeÞ s. (A) yLku (C) s. (A) yLku (C) (Hint : N yLku O Ãkh{kýw îkhk íku{s S yLku N Ãkh{kýw (Hint : Fe3+ = 3d5, CN– «çk¤ nkuðkÚke Ãkkt[ R÷u.Lkwt ÞwÂø{fhý Úkíkkt n = 1 {¤þu.) îkhk.)
«fhý-9 : Mkðøko MktÞkusLkku : Exemplar rð¼køk 2.67 xqtfk sðkçke «fkhLkk «&™ku yk{, çkÄk s R÷uõxÙkìLk ÞwÂø{ík nkuÞ Au. (n = 0) yLku íkuÚke 24. Lke[uLkk MktfeýkuoLku íku{Lkk s÷eÞ ÿkðý{kt ðknfíkkLkk Wíkhíkk ¢{{kt «rík[qtçkfeÞ økwý Ëþkoðu Au. økkXu ðk.u 29. þk {kxu ÷½wMÃkeLk Þwõík [íkw»V÷feÞ Mktfeýkuo çkLkíkk LkÚke ? (A) [Co(NH3)3 Cl3] (B) [Co(NH3)4 Cl2] Cl s. fkhý fu Δt < P. (C) [Co(NH3)6 ] Cl3 (D) [Cr(NH3)5 Cl] Cl2 30. CFSE Lkk ykÄkhu R÷uõxÙkìLk h[Lkk ÷¾ku. s. C > D > B > A s. (i) CoF63– : F– rLkçko¤, Δ0 < P Co3+ 25. CrCl3 . 4H2O Mkðøko MktÞkusLkLke ykÂÛðÞ ðknfíkk fw÷ çku = t2g4 eg2 ykÞLkkuLkk fkhýu Au. yk MktfeýoûkkhLkwt Mkqºk yLku Lkk{ ÷¾ku. (d6) s. çku ykÞLkku {kxu [CrCl2 . (H2O)4] Cl (ii) [Fe(CN)6]4– : CN– «çk¤, ∴ Δ0 > P Fe2+ = t2g6 eg0 Lkk{ : xuxÙkyuõðkzkÞõ÷kuhkRzku¢kur{Þ{ (III) õ÷kuhkRz (d6) 26. Mktfeýo [M(AA)2X2]n+ «fkþ r¢Þkþe÷ Au. yk çkkçkík MktfeýoLkk (iii) [Cu(NH3)6]2+, NH3 «çk¤, Δ0 > P çktÄkhý ytøku þwt Mkq[ðu Au ? ykðwt yLÞ yuf MktfeýoLkwt WËknhý Cu2+ = t2g6 eg3 ÷¾ku. (d4) s. [M(AA)2X2]n+ «fkhLkwt Mktfeýo rMkMk-yüV÷feÞ çktÄkhý 31. Mk{òðku. þk {kxu [Fe(H2O)6]3+ Lke μ = 5.92 BM Au, ßÞkhu [Fe(CN)6]3– Lke μ = 1.74 BM Au. Ähkðíkwt nkuðwt òuEyu. (rfhk÷ yýw) s. [Fe(H2O)6]3+ {kt H2O rLkçko¤ r÷økuLz Au. ykÚke Fe3+ Lkk yLÞ WËk. : rMkMk - [Pt(en)2 Cl2]2+ 3d5 R÷u.Lkwt ÞwÂø{fhý Úkíkwt LkÚke yLku sp3d2 Mktfhý Ähkðu rMkMk - [Co(OX)2 (CN)2]3– ðøkuhu. Au. yk{, n = 5 Lkk fkhýu μ = n(n 2) BM = 35 {wsçk 27. [MnCl4]2– Lke [qtçkfeÞ [kf{kºkkLkwt {qÕÞ 5.92 BM Au. fkhý ykÃke Mk{òðku. μ = 5.92 BM {¤u Au. – ßÞkhu [Fe(CN)6]3– {kt CN– «çk¤ r÷økuLz Au. ykÚke, s. [MnCl4]2– = Mn2+ : 3d54s0, Cl– rLkçko¤ nkuðkÚke Ãkkt[ Fe3+ Lkk 3d5 R÷u.Lkwt ÞwÂø{fhý Úkíkk n = 1 {¤u Au. yÞwÂø{ík R÷uõxÙkìLk (n = 5) {¤u Au. Ãkrhýk{u μ = 1.74 BM Ähkðu Au. Mkqºk : μ = n(n 2) BM {wsçk μ = 35 = 5.92 BM Au. 32. ykÃku÷ MktfeýkuoLku CFSE (Δ0) Lkk [zíkk ¢{{kt økkuXðku. 28. CFS rMkØktíkLkk ykÄkhu Mk{òðku fu þk {kxu Co (III) Lkk yüV÷feÞ [CrCl6]3–, [Cr(CN)6]3–, [Cr(NH3)6]3+ Mktfeýkuo rLkçko¤ r÷økuLz MkkÚku yLkw[wtçkfeÞ yLku «çk¤ r÷økuLz MkkÚku s. [CrCl6]3– < [Cr(NH3)6]3+ < [Cr(CN)6]3– «rík[qtfçkeÞ Mktfeýkuo çkLkkðu Au ? 33. þk {kxu Mk{kLk ¼kir{ríkf çktÄkhý Ähkðíkk MktfeýkuoLke [wtçkfeÞ [kf{kºkk swËe swËe nkuÞ Au ? s. Co3+ = 3d54s0 Au. s. [wtçkfeÞ [kf{kºkk yÞwÂø{ík R÷uõxÙkìLkLke MktÏÞk Ãkh ykÄkh ∴ rLkçko¤ r÷økuLzLke nkshe{kt CFSE Lkwt {qÕÞ ykuAwt yLku hk¾u Au Lknª fu ¼kir{ríkf çktÄkhý. Þwø{fhý Qòo P Lkwt {qÕÞ ðÄkhu, yux÷u fu Δ0 < P. 34. CuSO4 . 5H2O ðkˤe htøkLkwt Au ßÞkhu CuSO4 htøkrðrnLk Au ? Co3+ ↑↑ eg = t2g3 eg2 þk {kxu ? (d6) s. CuSO4 . 5H2O {kt H2O r÷økuLz íkhefu Ãkkt[ d-fûkfkuLkwt rð¼ksLk ↑↓ ↑ ↑ t2g fhu Au yLku íkuÚke á~Þ rðMíkkh{ktÚke [ku¬Mk íkhtøk÷tçkkE Ähkðíke v yk{, Co3+ {kt A R÷uõxÙkìLk ykWVçkkW yLku nqLzLkk rLkÞ{ rðrfhý QòoLkwt þku»ký fhu Au. ykÚke, íku ðkˤe htøkLkwt nkuÞ Au. yLkwMkkh økkuXðkíkk [kh yÞwÂø{ík R÷uõxÙkìLk (n = 4) {¤u (d-d Mkt¢{ý ÚkkÞ Au.) ßÞkhu rLkso¤ CuSO4 {kt r÷økuLz Lk nkuðkÚke Au su yLkw[qtçkfeÞ økwý Ëþkoðu Au. d-d Mkt¢{ý Úkíkwt LkÚke yLku íku htøkrðrnLk (MkVuË) nkuÞ Au. 35. yuÂBçkzLx r÷økuLz Äkíkw MkkÚku òuzkÞ íÞkhu {¤íke Mk{½xfíkkLkwt Lkk{ v ßÞkhu «çk¤ r÷økuLz ûkuºkLke nkshe{kt CFSE Lkwt {qÕÞ ðÄkhu ÷¾ku. ykðk çku r÷økuLzLkk WËknhý ykÃkku. s. çktÄLkeÞ Mk{½xfíkk yLku P Lkwt {qÕÞ ykuAwt. Δ0 > P. ykÚke A R÷uõxÙkìLkLkwt ÞwÂø{fhý ÚkkÞ Au. su t2g {kt Ëk¾÷ ÚkkÞ Au. Co3+ eg Ëk.ík., (i) NO2– yLku ONO– ↑↓ ↑↓ ↑↓ t2g M ← N O yLku M ← O – N = O v yk{, Co3+ = t2g6 eg0 O LkkRxÙkRxku-N LkkRxÙkRxku-O
2.68 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 (ii) SCN– yLku :NCS– A + R «fkhLkkt «&™ku (Assertion & Reason Type) M ← SCN yLku M ← NCS LkkUÄ : rLkBLkr÷r¾ík «&™ku{kt rðÄkLk yLku íkuLkwt fkhý ykÃkðk{kt ykðu÷ Au. ÚkkÞkuMkkÞLkuxku-S ÚkkÞkuMkkÞLkuxku-N Lke[u ykÃku÷ ÃkMktËøke{ktÚke ÞkuøÞ sðkçk ÃkMktË fhku : (A) rðÄkLk yLku fkhý çktLku Mkk[kt íku{s fkhý rðÄkLkLke Mkk[wt òuzfkt «fkhLkkt «&™ku Mk{sý ykÃkíkwt nkuÞ. LkkUÄ : Lke[u ykÃku÷k «&™ku{kt fkì÷{ I yLku fkì÷{ II {kt ykÃku÷e rðøkíkkuLku (B) rðÄkLk yLku fkhý çktLku Mkk[kt nkuÞ, Ãkhtíkw fkhý yu rðÄkLkLke Mkh¾kðku : Mkk[e Mk{sqíke Lk ykÃkíkwt nkuÞ. 36. fkì÷{ I fkì÷{ II (htøk) (C) rðÄkLk Mkk[wt nkuÞ yLku fkhý ¾kuxwt nkuÞ. (i) [Co(NH3)6]3+ (a) òtçk÷e (D) rðÄkLk ¾kuxwt nkuÞ yLku fkhý Mkk[wt nkuÞ. (ii) [Ti(H2O)6]3+ (b) ÷e÷ku 41. rðÄkLk : rð»kk÷w ykÞLkku rf÷uxªøk r÷økuLz îkhk Ëqh fhe þfkÞ Au. (iii) [Ni(H2O)6]2+ (c) ykAku ðkˤe fkhý : rf÷ux Mktfeýkuo ðÄw MÚkkÞeíkk «kó fhðkLkwt ð÷ý Ähkðu Au. (iv) [Ni(H2O)4 (en)]2+ (d) Ãke¤kþ Ãkzíkku Lkkhtøke s. (A) rðÄkLk yLku fkhý çktLku Mkk[kt íku{s fkhý rðÄkLkLke Mkk[wt (e) ðkˤe Mk{sý ykÃkíkwt nkuÞ. s. (i - d), (ii - c), (iii - b), (iv - a) 42. rðÄkLk : [Cr(H2O)6] Cl2 yLku [Fe(H2O)6] Cl2 Mð¼kðu rhzõþLk- 37. fkì÷{ I fkì÷{ II (Äkíkw) fíkko Au. fkhý : íku{Lke d-fûkfku{kt yÞwÂø{ík R÷uõxÙkìLk nksh Au. (i) õ÷khu kVu e÷ (a) hnkurzÞ{ s. (B) rðÄkLk yLku fkhý çktLku Mkk[kt nkuÞ, Ãkhtíkw fkhý yu rðÄkLkLke (ii) hõíkhtsf ÿÔÞ (b) fkuçkkÕx (iii) rðÕfeLkMkLk WÆeÃkf (c) fuÂÕþÞ{ Mkk[e Mk{sqíke Lk ykÃkíkwt nkuÞ. (iv) rðxkr{Lk B12 (d) ykÞLko 43. rðÄkLk : yuÂBçkzLx r÷økuLz Ähkðíkk Mktfeýkuo çktÄLkeÞ Mk{½xfíkk (e) {uøLkurþÞ{ Ëþkoðu Au. s. (i - e), (ii - d), (iii - a), (iv - b) fkhý : yuÂBçkzLx r÷økuLz çku r¼Òk r¼Òk Ëkíkk Ãkh{kýwyku Ähkðu Au. s. (A) rðÄkLk yLku fkhý çktLku Mkk[kt íku{s fkhý rðÄkLkLke Mkk[wt 38. fkì÷{ I fkì÷{ II (yÞwÂø{ík –e) Mk{sý ykÃkíkwt nkuÞ. (i) [Cr(H2O)6]3+ (a) dsp2, n = 1 44. rðÄkLk : MX6 yLku MX5L «fkhLkk Mktfeýkuo (X, L yufËtríkÞ (ii) [Co(CN)4]2– (b) sp3d2, n = 5 (iii) [Ni(NH3)6]2+ (c) d2sp3, n = 3 r÷økuLz Au.) ¼kiríkf Mk{½xfíkk Ëþkoðíkk LkÚke. (iv) [MnF6]4– (d) sp3, n = 4 fkhý : Mkðøko yktf 6 Ähkðíkk Mktfeýkuo ¼kir{ríkf Mk{½xfíkk Ëþkoðíkk (e) sp3d2, n = 2 LkÚke. s. (B) rðÄkLk yLku fkhý çktLku Mkk[kt nkuÞ, Ãkhtíkw fkhý yu rðÄkLkLke s. (i - c), (ii - a), (iii - e), (iv - b) Mkk[e Mk{sqíke Lk ykÃkíkwt nkuÞ. 39. fkì÷{ I (Mktfeýo) fkì÷{ II (Mk{½xfíkk) 45. rðÄkLk : [Fe(CN)6]3– ykÞLk çku yÞwÂø{ík R÷uõxÙkìLkLkk ykÄkhu (i) [Co(NH3)4 Cl]+ (a) «fkþr¢Þkþe÷ [qtçkfeÞ [kf{kºkk Ähkðu Au. (ii) CiS - [Co(en)2 Cl2]+ (b) ykÞLkeÞ fkhý : fkhý fu íku d2sp3 Mktfhý Ähkðu Au. (iii) [Co(NH3)5 (NO)2] Cl2 (c) Mkðøko s. (D) rðÄkLk ¾kuxwt nkuÞ yLku fkhý Mkk[wt nkuÞ. (iv) [Co(NH3)6] [Cr(CN)6] (d) ¼kir{ríkf (e) çktÄLkeÞ Ëe½kuo¥khe «&™ku s. (i - d), (ii - a), (iii - b), (iv - c) 46. CFT Lkk ykÄkhu Lke[uLkk MktfeýkuoLkk «.40 fkì÷{ I (Mktfeýkuo) fkì÷{ II (yku.yðMÚkk) (i) QòoMíkhLke ykf]rík Ëkuhku. (ii) fuLÿMÚk Äkíkw ykÞLkLke R÷uõxÙkìLk (i) [Co(NCS) (NH3)5] (SO3) (a) +4 h[Lkk ÷¾ku. (iii) [qtçkfeÞ [kf{kºkk Lk¬e fhku. (ii) [Co(NH3)4 Cl2] SO4 (b) 0 (iii) Na4 [Co(S2O3)3] (c) +1 s. (a) [CoF6]3– {kt Co3+ yLku 3d 6 Au yLku A F– rLkçko¤ r÷økuLz (iv) [Co2(Co)8] (d) +2 (e) +3 yLku Δ0 < P eg (i) Qòo Míkh : Co3+ = s. (i - e), (ii - a), (iii - d), (iv - b) (d6) t2g
«fhý-9 : Mkðøko MktÞkusLkku : Exemplar rð¼køk 2.69 (ii) R÷u. h[Lkk : Co3+ = t2g4 . eg2 s. (a) [Mn(CN)6]3– {kxu : (i) CN– «çk¤ r÷økuLz, ∴ d2sp3 Mktfhý (iii) [qtçkfeÞ [kf{kºkk : n = 4 Au. ∴ μ = n(n 2) BM {qsçk (ii) yktíkrhf fûkfeÞ Mktfeýo μ = 4(4 2) = 24 = 4.92 BM (iii) yLk[w çqt kfeÞ (iv) n = 2, μSO = 2.87 BM (b) [Co(H2O)6]2+ {kt Co2+ = 3d7 Au yLku H2O rLkçk¤o r÷økLu z A.u íkuðe s heíku yLÞ Mktfeýkuo {kxu Mð«ÞíLk fheLku sðkçk {u¤ðku. (i) Qòo Míkh : eg 48. CoSO4 . Cl . 5NH3 çku Mk{½xfeÞ MðYÃku A yLku B íkhefu WËT¼ðu Au. Mk{½xf-A, AgNO3 MkkÚku «r¢Þk fheLku MkVuË yðûkuÃk Co2+ = t2g ykÃku Au. Ãkhtíkw íku BaCl2 MkkÚku «r¢Þk fhíkku LkÚke. ßÞkhu Mk{½xf-B, (d7) BaCl2 MkkÚku MkVuË yðûkuÃk ykÃku Au yLku AgNO3 MkkÚku «r¢Þk fhíkku LkÚke. yk ytøku Lke[uLkk «&™kuLkk sðkçk ÷¾ku. (ii) R÷u. h[Lkk : Co2+ = t2g5 . eg2 (i) A yLku B Lku yku¤¾kðku yLku íku{Lkk çktÄkhý Mkqºkku ÷¾ku. (iii) [qtçkfeÞ [kf{kºkk : μ = n(n 2) BM yLku n = 3 Au. s. (A) [Co(NH3)5SO4] Cl (B) [Co(NH3)5 Cl] SO4 ∴ μ = 3(3 2) = 15 = 3.87 BM (ii) Mk{½xfíkkLkku «fkh sýkðku. (c) [Co(CN)6]3– {kt Co3+ = 3d6 yLku CN– «çk¤ Au. s. ykÞrLkÞ Mk{½xfku (iii) A yLku B Lkk IUPAC (Lkk{ ÷¾ku.) (i) Qòo Míkh : eg A : ÃkuLxkyuB{kRLkMkÕVuxkufkuçkkÕx (III) õ÷kuhkRz Co3+ = B : ÃkuLxkyuB{kRLkõ÷kuhkRzkufkuçkkÕx (III) MkÕVuÕx 49. Mkfeýo îkhk þku»kkÞu÷ «fkþLke íkhtøk÷tçkkE yLku íkuLkk htøk ðå[u fÞku t2g MktçktÄ hnu÷ku Au ? (ii) R÷u. h[Lkk : Co3+ = t2g6 . eg0 s. ßÞkhu Mktfeýo Ãkh MkVuË «fkþ Ãkzu Au íÞkhu íku íku{ktLkku Úkkuzku ¼køk þku»ku Au (iii) [qtçkfeÞ [kf{kºkk : n = 0, μ = 0.0 BM, «rík[qtçkfeÞ yLku íkuÚke Qòo ðÄu Au yLku þku»ku÷ «fkþLke íkhtøk÷tçkkE ½xu Au. íkuðe s heíku [FeF63–], [Fe(H2O)6]3+ yLku [Fe(CN)6]4– {kxu Mktfeýo îkhk «ËŠþík Úkíkku htøk yu çkkfe hnuíke íkhtøk÷tçkkELkku nkuÞ Au. Mð«ÞíLk fheLku sðkçk {u¤ðku. 50. yüV÷feÞ yLku [íkw»V÷feÞ Mktfeýkuo{kt íku s Äkíkw ykÞLk yLku íku s (a)(b) Fe3+ = t2g3 . eg2, n = 5, μ = 5.92 BM (c) Fe2+, CN– «çk¤, Fe2+ = t2g6 eg0, n = 0, ÷eøkuLz nkuðk Aíkkt þk {kxu swËk swËk htøk Ëþkoðu Au ? s. fkhý fu yüV÷f ûkuºk{kt yLku [íkw»V÷f ûkuºk{kt Ãkkt[ d-fûkfkuLkwt μ = 0.00 BM, «rík[qtçkfeÞ 47. MktÞkusfíkk çktÄ rMkØktíkLkk ykÄkhu Lke[uLke rðøkíkku Ëþkoðku : rð¼ksLk r¼Òk r¼Òk heíku ÚkkÞ Au. yLku Δ0 ≠ Δt nkuÞ Au. Δt = 4/9 Δ0 nkuðkÚke íku{Lkk îkhk þku»kkíkk «fkþLke íkhtøk÷tçkkE [Mn(CN)6]3–, [Co(NH3)6]3+, [Cr(H2O)6]3+, [FeCl6]4– swËe swËe nkuÞ Au. ykÚke íku{Lkk htøk swËk swËk òuðk {¤u Au. (i) Mkft hýLkku «fkh (ii) yktíkrhf fu çkkÌk fûkeÞ Mktfeýo Ëk.ík., (iii) [qtçkfeÞ ðíkoýqf (iv) μSO [Ni(NH3)6]2+ → ½uhk ðkˤe htøkLkku [Ni(NH3)4]2+ → htøkrðrnLk
ee e Chemistry Äku.12 ¼køk-1 Topicwise MCQs + MÃkÄkío {f ÃkheûkkLkk MCQs e {kì.Br. Chem. Äku. 12 ¼køk-1 : B1
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 255
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 266
- 267
- 268
- 269
- 270
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- 282
- 283
- 284
- 285
- 286
- 287
- 288
- 289
- 290
- 291
- 292
- 293
- 294
- 295
- 296
- 297
- 298
- 299
- 300
- 301
- 302
- 303
- 304
- 305
- 306
- 307
- 308
- 309
- 310
- 311
- 312
- 313
- 314
- 315
- 316
- 317
- 318
- 319
- 320
- 321
- 322
- 323
- 324
- 325
- 326
- 327
- 328
- 329
- 330
- 331
- 332
- 333
- 334
- 335
- 336
- 337
- 338
- 339
- 340
- 341
- 342
- 343
- 344
- 345
- 346
- 347
- 348
- 349
- 350
- 351
- 352
- 353
- 354
- 355
- 356
- 357
- 358
- 359
- 360
- 361
- 362
- 363
- 364
- 365
- 366
- 367
- 368
- 369
- 370
- 371
- 372
- 373
- 374
- 375
- 376
- 377
- 378
- 379
- 380
- 381
- 382
- 383
- 384
- 385
- 386
- 387
- 388
- 389
- 390
- 391
- 392
- 393
- 394
- 395
- 396
- 397
- 398
- 399
- 400
- 401
- 402
- 403
- 404
- 405
- 406
- 407
- 408
- 409
- 410
- 411
- 412
- 413
- 414
- 415
- 416
- 417
- 418
- 419
- 420
- 421
- 422
- 423
- 424
- 425
- 426
- 427
- 428
- 429
- 430
- 431
- 432
- 433
- 434
- 435
- 436
- 437
- 438
- 439
- 440
- 441
- 442
- 443
- 444
- 445
- 446
- 447
- 448
- 449
- 450
- 451
- 452
- 453
- 454
- 455
- 456
- 457
- 458
- 459
- 460
- 461
- 462
- 463
- 464
- 465
- 466
- 467
- 468
- 469
- 470
- 471
- 472
- 473
- 474
- 475
- 476
- 477
- 478
- 479
- 480
- 481
- 482
- 483
- 484
- 485
- 486
- 487
- 488
- 489
- 490
- 491
- 492
- 493
- 494
- 495
- 496
- 497
- 498
- 499
- 500
- 501
- 502
- 503
- 504
- 505
- 506
- 507
- 508
- 509
- 510
- 511
- 512
- 513
- 514
- 515
- 516
- 517
- 518
- 519
- 520
- 521
- 522
- 523
- 524
- 525
- 526
- 527
- 528
- 529
- 530
- 531
- 532
- 533
- 534
- 535
- 536
- 537
- 538
- 539
- 540
- 541
- 542
- 543
- 544
- 545
- 546
- 547
- 548
- 549
- 550
- 551
- 552
- 553
- 554
- 555
- 556
- 557
- 558
- 559
- 560
- 561
- 562
- 563
- 564
- 565
- 566
- 567
- 568
- 569
- 570
- 571
- 572
- 573
- 574
- 575
- 576
- 577
- 578
- 579
- 580
- 581
- 1 - 50
- 51 - 100
- 101 - 150
- 151 - 200
- 201 - 250
- 251 - 300
- 301 - 350
- 351 - 400
- 401 - 450
- 451 - 500
- 501 - 550
- 551 - 581
Pages:
