3.152 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 (83) Mkt¢ktrík ÄkíkwykuLkk Lke[uLkk{ktÚke fÞk MktÞkusLkku yktíkhk÷eÞ MktÞkusLkku (90) Lke[uLkk ÿkðýku{kt ykÃku÷ «r¢Þf W{uhíkkt ÿkðýLkku htøk yLkw¢{u nkuíkk LkÚke ? fuðku nkuÞ Au ? (a) yktíkhk÷eÞ nkRzÙkRz (b) yktíkhk÷eÞ fkçkkoRz (i) FeCl3(aq) {kt KSCN W{uhíkkt (ii) K2Cr2O7 Lku ykÕf÷kRLk çkLkkðíkkt (c) yktíkhk÷eÞ LkkRxÙkRz (d) yktíkhk÷eÞ MkÕVkRz (iii)CuSO4 (aq) {kt NH3 W{uhíkkt (iv) K2Cr2O7 {ktÚke SO2 ðkÞw ÃkMkkh fhíkkt sðkçk : (d) yktíkhk÷eÞ MkÕVkRz (a) ÷k÷, Ãke¤ku, ½uhku ðkˤe, ÷e÷ku Hint : SLkwt {kuxwt fË nkuðkÚke MVrxf ÷ìrxMk{kt ytËhLkk ¼køk{kt økkuXðkíkwt LkÚke. (84) Mkt¢ktrík ÄkíkwLkk yktíkhk÷eÞ MktÞkusLkku ytøku fÞwt rðÄkLk Mkk[wt LkÚke ? (a) íkuyku rçkLkík¥ðÞkuøkr{ríkÞ nkuÞ Au. (b) ÷k÷, ÷e÷ku, ÷k÷, Ãke¤ku (b) íkuyku ykÞLkeÞ nkuíkk LkÚke. (c) íkuyku MknMktÞkusf nkuÞ Au. (c) òtçk÷e, Ãke¤ku, Lkkhtøke, ÷e÷ku (d) fk¤ku, ÷k÷, Ãke¤ku, Lkkhtøke (d) íku{Lkk hkMkkÞrýf Mkqºkku ÄkíkwLke Mkk{kLÞ ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk sðkçk : (a) ÷k÷, Ãke¤ku, ½uhku ðkˤe, ÷e÷ku Ëþkoðíkk LkÚke. (91) Mn2O7 Lkk çktÄkhý{kt çku Mn Ãkh{kýw ðå[u hnu÷ O- Ãkh{kýwLke sðkçk : (c) íkuyku MknMktÞkusf nkuÞ Au. MktÏÞk : (85) Lke[uLkk{ktÚke fE òuz{kt çktLku MktÞkusLkku yktíkhk÷eÞ LkÚke ? (a) 1 (b) 2 (a) Fe3H, TiC (b) VC, CaC2 (c) 3 (d) 7 (c) VH0.56, TiH1.7 (d) Mu4N, Cr3C2 sðkçk : (a) 1 sðkçk : (b) VC, CaC2 Hint : íku yuf Mn–O–Mn çktÄLk Ähkðu Au. Hint : CaC2 yktíkhk÷eÞ fkçkkoRz LkÚke. (Ãkhtíkw ykÞLkeÞ Au) 8.3 : Mkt¢ktrík ík¥ðku (d-rð¼køk)Lkk Mkk{kLÞ økwýÄ{kuo (86) yktíkhk÷eÞ MktÞkusLkkuLkku fÞku økwýÄ{o Mkk[ku LkÚke ? (a) íku{Lkk øk÷Lk®çkËw íku{kt hnu÷k þwØ ÄkíkwLkk øk÷Lk®çkËw fhíkkt (92) Mkt¢ktrík ík¥ðkuLkku fÞku ¼kiríkf økwýÄ{o Mkk[ku LkÚke ? Lke[k nkuÞ Au. (a) Wå[ íkLkLk «çk¤íkk (b) íkuyku {q¤ Äkíkw fhíkkt ðÄw Mk¾ík nkuÞ Au. (b) Wå[-W»{eÞ yLku rðãwíkðknfíkk (c) íkuyku ÄkÂíðÞ ðknfíkk ò¤ðe hk¾u Au. (d) íkuyku hkMkkÞrýf heíku ½ýk rLkr»¢Þ nkuÞ Au. (c) ½kíðeÞ [{f sðkçk : (a) íku{Lkk øk÷Lk®çkËw íku{kt hnu÷k þwØ ÄkíkwLkk øk÷Lk®çkËw (d) Ÿ[e çkk»Ãkþe÷íkk fhíkkt Lke[k nkuÞ Au. (nfefík{kt øk÷Lk®çkËw Ÿ[k) sðkçk : (d) Ÿ[e çkk»Ãkþe÷íkk (87) Mkt¢ktrík Äkíkyw kLu ke r{©Äkíkw çkLkðk {kxu ÄkÂíðÞ rºkßÞkyku{kt íkVkðík (93) d-rð¼køkLkk ík¥ðku {kxu òuzfkLkku ÞkuøÞ rðfÕÃk ÃkMktË fhku. fux÷ku nkuðku òuEyu ? Column–I (ík¥ðku) Column–II (÷kûkrýfíkk) (a) 15% Úke ykuAku (b) 2% Úke ðÄkhu (a) Ag, Au, Pt (i) Ëhuf ©uýe{kt {n¥k{ øk÷Lk ®çkËw (c) 30% Úke ykuAku (d) 60% Úke ðÄkhu (b) Fe, Cu, Ti (ii) Lkh{ Äkíkwyku sðkçk : (a) 15% Úke ykuAku (iii) ®f{íke Äkíkwyku (88) rðrðÄ «fkhLkk Mxe÷ yLku MxuRLk÷uMk Mxe÷Lkk WíÃkkËLk {kxu Fe (c) Zn, Cd, Hg MkkÚku fE Mkt¢ktrík ÄkíkwLkku WÃkÞkuøk fhðk{kt ykðíkku LkÚke ? (d) Cr, Mo, W (iv) ykiãkurøkf {n¥ðLke Äkíkwyku (a) Cr yLku V (b) Mo yLku W (a) a–iii, b–iv, c–ii, d–i (b) a–iii, b–i, c–ii, d–iv (c) Mn yLku Ni (d) Zn yLku Ti (c) a–iv, b–i, c–ii, d–iii (d) a–iv, b–ii, c–iii, d–i sðkçk : (d) Zn yLku Ti sðkçk : (a) a–iii, b–iv, c–ii, d–i (89) Lke[uLkk{ktÚke fE r{©Äkíkw Mkt¢ktrík Äkíkw yLku yMkt¢ktrík ÄkíkwykuLkk (94) d-rð¼køkLkk Äkíkw ík¥ðkuLkk Ÿ[k øk÷Lk®çkËw íkuLke s nhku¤{kt {kuxk ¼køku fE R÷uõxÙkìLk h[Lkk Ãkh ykÄkrhík nkuÞ Au ? r{©ýÚke çkLkkððk{kt ykðu÷e nkuÞ Au ? (a) rÃk¥k¤ (b) s{oLk rMkÕðh (c) fktMkw (d) ykÃku÷ çkÄe s (a) d10 R÷uõxÙkìLk h[Lkk Ãkh (b) d5 R÷uõxÙkìLk h[Lkk Ãkh sðkçk : (d) ykÃku÷ çkÄe s (c) d 0 R÷uõxÙkìLk h[Lkk Ãkh (d) d8 R÷uõxÙkìLk h[Lkk Ãkh Hint : rÃk¥k¤ = Cu + Zn, s{oLk rMkÕðh = Ni + Cu + Zn sðkçk : (b) d5 R÷uõxÙkìLk h[Lkk Ãkh fkMkwt = Cu + Sn ynª Zn yLku Sn Mkt¢ktrík Äkíkwyku LkÚke.
«fhý-8 : d yLku f - rð¼køkLkkt ík¥ðku : MCQ rð¼køk 3.153 (95) Mkt¢ktrík ÄkíkwykuLkk Ÿ[k øk÷Lk®çkËwLkwt {wÏÞ fkhý Ti Ti Fe (a) (n – 1) d fûkfkuLkk ðÄw R÷uõxÙkìLkLke Mkn¼krøkíkk Au. Mn Co V (b) íku{Lke Ãkh{kÛðeÞfhý yuLÚkkÕÃkeLkk Lke[k {qÕÞku Au. Fe V Ni Cu (c) «rík d-fûkf {kxu yuf ÞwÂø{ík R÷uõxÙkìLk nkuðku sYhe Au. (c) øk.®çk Cr Co Mn Ni (d) øk.®çk Cr Cu (d) íku{Lkk yuf yÚkðk ðÄkhu «fkhLkk ÷ìrxMk çktÄkhýku Au. Z Z sðkçk : (a) (n – 1) d fûkfkuLkk ðÄw R÷uõxÙkìLkLke Mkn¼krøkíkk Au. (96) 3d-©uýeLkk fÞk ík¥ðLkwt øk÷Lk®çkËw yÃkðkËYÃku ½ýwt Lke[wt Au ? (a) Mn (b) Cr (c) Fe (d) V Cr Fe Co Ni Mn Cu sðkçk : (a) Mn V sðkçk : (a) øk.®çk Ti (97) Mkt¢ktrík ÄkíkwLkk «{krýík rðãwíkÄúwð ÃkkuxìÂLþÞ÷Lkk {kÃkLk{kt fÞwt Z Ãkrhçk¤ yøkíÞLkwt Au ? (a) çkkÌk fûkkLke R÷uõxÙkìLk h[Lkk (102) 3d-©uýeLkk ík¥ðku{kt Ãkh{kýw¢{ktf ðÄðkLke MkkÚku IE2 Mkk{kLÞ (b) Ãkh{kÛðeÞfhý yuLÚkkÕÃke heíku ðÄu Au. fkhý fu... (¾kuxwt rðÄkLk) (c) rðrðÄ ykìÂõMkzuþLk yðMÚkkyku (d) Ÿ[k øk÷Lk®çkËw yLku Wíf÷Lk®çkËwyku (a) 3d fûkfku swËe swËe rËþk{kt økkuXðkÞu÷e nkuÞ Au. sðkçk : (b) Ãkh{kÛðeÞfhý yuLÚkkÕÃke (98) d-Mkt¢ktrík ©uýeLkk yLkwðíkeo ík¥ðkuLkk Ãkh{kÛðeÞ fË ytøku Mkk[ku ¢{ (b) yMkhfkhf furLÿÞ ðes¼kh{kt ðÄkhku ÚkkÞ Au. (a) 3d < 4d < 5d (b) 3d < 4d 5d (c) yuf d - R÷uõxÙkìLk çkeò d - R÷uõxÙkìLkLkwt Ãkrhhûký fhe þfíkku LkÚke. (c) 3d > 4d >> 5d (d) 3d > 5d >> 4d (d) 3d - R÷uõxÙkìLk, 4s R÷uõxÙkìLkLku ðÄw yMkhfkhf heíku Ãkrhhrûkík fhe þfíkku LkÚke. sðkçk : (b) 3d < 4d 5d (99) Zr yLku Hf Lke Mk{kLk rºkßÞk nkuðkLkwt fkhý sðkçk : (d) 3d - R÷uõxÙkìLk, 4s R÷uõxÙkìLkLku ðÄw yMkhfkhf heíku Ãkrhhrûkík fhe þfíkku LkÚke. (a) ÷uLÚkuLkkuRz Mktfku[Lk (b) yuÂõxLkkuRz Mktfku[Lk (103) 3d-©uýeLkkt ík¥ðkuLke ykÞLkefhý yuLÚkkÕÃke{kt Úkíkkt rð[÷LkLkwt fkhý fÞwt Mkk[wt LkÚke ? (c) ns2Lke rLkr»¢Þ R÷uõxÙkìrLkf Þwø{ yMkh (d) 5f R÷uõxÙkìrLkfLke Lkçk¤e rM¢Lkªøk yMkh (a) fuLÿ íkhV «íÞuf R÷uõxÙkìLkLkwt ykf»koý sðkçk : (a) ÷uLÚkuLkkuRz Mktfku[Lk (b) çku R÷uõxÙkìLk ðå[uLkwt yÃkkf»koý (100) d-rð¼køkLkk ík¥ðku ykÞLkku çkLkkðu Au íÞkhu fÞku R÷uõxÙkìLk Ãknu÷kt Ëqh (c) 3d-fûkfku{kt R÷uõxÙkìLkLke MktÏÞk{kt Úkíkku ðÄkhku ÚkkÞ Au ? (a) (n – 1)d R÷uõxÙkìLk Ãknu÷kt ns R÷uõxÙkìLk Ëqh ÚkkÞ Au. (d) 3d-fûkfku{kt Úkíkku R÷uõxÙkìLk rðrLk{Þ Qòo (b) ns R÷uõxÙkìLk Ãknu÷kt np R÷uõxÙkìLk Ëqh ÚkkÞ Au. sðkçk : (c) 3d-fûkfku{kt R÷uõxÙkìLkLke MktÏÞk{kt Úkíkku ðÄkhku (c) (n – 1)d yLku nsLkk R÷uõxÙkìLk yuf MkkÚku Ëqh ÚkkÞ Au. (104) ykÞLkefhý yuLÚkkÕÃkeLkku fÞku ¢{ Mkk[ku Au ? (d) {kºk (n – 1)d Lkk R÷uõxÙkìLk Ëqh ÚkkÞ Au ßÞkhu ns Lkk R÷õu xÙkìLk (a) Mn+ < Cr+ (b) Fe2+ < Mn2+ Ëqh Úkíkkt LkÚke. (c) Zn+ < Cu+ (d) ykÃku÷ çkÄk s sðkçk : (a) (n – 1)d R÷uõxÙkìLk Ãknu÷kt ns R÷uõxÙkìLk Ëqh ÚkkÞ Au. (101) 3d-©uýeLke ÄkíkwykLu kk øk÷Lk®çkËw Ãkh{kýw¢{ktf ZLkku fÞku yk÷u¾ sðkçk : (d) ykÃku÷ çkÄk s (3d5 fu 3d10 Lkk fkhýu) Mkk[ku Au ? (105) 3d-©uýe{kt fÞk çku ík¥ðkuLke IE Lkk {qÕÞku íkuLkk Ãkzkuþe MkÇÞ fhíkkt 2 yMkkÄkhý Ÿ[k Au ? Cr Fe Co Ni Cr Mn Fe (a) Cr yLku Cu (b) Cu yLku Zn Co V (b) øk.®çk V Cu (c) Cr yLku Mn (d) Ti yLku Co Ni (a) øk.®çk Ti Mn Cu Ti sðkçk : (a) Cr yLku Cu (3d5 yLku 3d10 Lkk fkhýu) Z Z
3.154 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 (106) Mkt¢ktrík ík¥ðkuLke ykìÂõMkzuþLk yðMÚkkLke MkkÃkuûk MÚkkÞeíkkLku MktçktrÄík (112) fÞk çku ík¥ðkuLke IE «{ký{kt ½ýe Ÿ[e Au ? fÞwt Ãkrhçk¤ Au ? 3 (a) Ti yLku Cr (b) Mn yLku Zn (a) 3d yLku 4s fûkfku ðå[u QòoLkku ðÄw íkVkðík (c) Ni yLku Cr (d) Fe yLku Co (b) íku{Lke ykÞLkefhý yuLÚkkÕÃke sðkçk : (b) Mn yLku Zn (3d5 yLku 3d10 Lkk ÷eÄu) (c) íku{Lke «çk¤ rðãwíkÄLk{Þíkk (113) fÞwt 3d ík¥ð íkuLke MkkiÚke ðÄw Mkk{kLÞ (MÚkkÞe) ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk (d) íku{Lkku «çk¤ ÄkíðeÞ økwýÄ{o MkkÚku MkwMktøkík LkÚke ? sðkçk : (b) íku{Lke ykÞLkefhý yuLÚkkÕÃke (a) Ti 4 (b) Cr +3 (107) 3d-©uýe{kt fÞwt ík¥ð {n¥k{ MktÏÞk{kt ykìÂõMkzuþLk yðMÚkkyku (c) Cu +1 (d) Mn +2 Ëþkoðu Au ? sðkçk : (c) Cu +1 (Cu {kxu +2 MÚkkÞe) (a) Mn (b) Zn (114) 3d-©uýeLkk M2+ ykÞLkkuLke R÷uõxÙkìLk h[Lkk {kxu òuzfkt òuzeLku (c) Sc (d) Cu ÞkuøÞ rðfÕÃk ÃkMktË fhku : sðkçk : (a) Mn (+2, +3, +4, +5, +6, +7) Column–I (M2+ ykÞLkku) Column–II (3dn R÷uõxÙkìLk) (108) 3d-©ýu eLkk ík¥ðkLu ke ykìÂõMkzuþLk yðMÚkkykuLke MkÏt Þk {kxuLkku MkkÃkuûk (I) Cu2+ (p) 3d4 MÚkkLk {kxu fÞku rðfÕÃk Mkk[ku LkÚke ? (II) Mn2+ (q) 3d9 (a) MkkiÚke ðÄw MktÏÞkLke ykìÂõMkzuþLk yðMÚkkyku (III) Zn2+ (r) 3d5 ©uýeLke {æÞ{kt hnu÷ ík¥ðku (IV) Cr2+ (s) 3d10 (b) ykuAe MktÏÞkLke ykìÂõMkzuþLk yðMÚkkyku (a) I–q, II–r, III–s, IV–p (b) I–q, II–s, III–r, IV–p ©uýeLkk çktLku Auzk ÃkhLkk ík¥ðku (c) I–s, II–q, III–p, IV–r (d) I–s, II–r, III–q, IV–p (c) yÃkrhðíkoLkþe÷ ykìÂõMkzuþLk yðMÚkkyku sðkçk : (a) I–q, II–r, III–s, IV–p (115) Mkt¢ktrík Äkíkwík¥ð M yLku íkLu ke MkkiØktríkf yLkw[wtçkfeÞ [kf{kºkk (BM) ©uýeLkwt Ãknu÷wt ík¥ð Sc yLku AuÕ÷wt ík¥ð Zn {kxu òuzfkt òuze Mkk[ku rðfÕÃk ÃkMktË fhku : (d) {n¥k{ {qÕÞLke ykìÂõMkzuþLk yðMÚkkyku ©uýeLkk ytík{kt hnu÷k ík¥ðku Column–I (M–Äkíkw) Column–II (µ = n(n+2) )BM sðkçk : (d) {n¥k{ {qÕÞLke ykìÂõMkzuþLk yðMÚkkyku ©uýeLkk (I) Cr (p) 35 ytík{kt hnu÷k ík¥ðku (109) fE Mkt¢ktrík Äkíkwyku {kºk +2, +3 yLku +4 ykìÂõMkzuþLk yðMÚkkyku (II) Cu (q) 3 Ëþkoðe þfu Au ? (a) Ti, Co, Ni (b) Cr, Mn, Fe (III) Fe (r) 48 (c) Ti, Cr, V (d) Ni, Cu, Zn (IV) Mn (s) 24 sðkçk : (a) Ti, Co, Ni (t) 8 (110) 3d- ©uýeLkk ík¥ðkuLke MkkiÚke Lke[e Mkk{kLÞ ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk fE (a) I–r, II–p, III–s, IV–t (b) I–r, II–q, III–s, IV–p Au ? (c) I–p, II–r, III–q, IV–t (d) I–p, II–t, III–q, IV–r (a) –2 (b) +2 sðkçk : (b) I–r, II–q, III–s, IV–p (c) 0 (d) +1 (116) ScÚke Mn MkwÄe Mkk{kLÞ MÚkkÞeíkkðk¤e {ník{T ykìÂõMkzuþLk sðkçk : (b) +2 (4s fûkfLkk çku R÷uõxÙkìLkLkk fkhýu) yðMÚkkykuLke MktÏÞk fux÷e nkuÞ Au ? (a) 4s yLku 3d fûkfku{kt hnu÷kt R÷uõxÙkìLkLkk Mkhðk¤k çkhkçkh (111) ðkÞw{Þ Ãkh{kýwyku{ktÚke M2+ ykÞLkku çkLkðk {kxu ÃkkÞkLke fE çku çkkçkíkkuLke sYh Ãkzu Au ? nkÞu Au. (b) {kºk 3d fûkfku{kt hnu÷kt R÷uõxÙkìLkLke MktÏÞk çkhkçkh nkuÞ Au. (a) fw÷ (IE1 + IE2) yLku íku{Lke Ãkh{kÛðeÞfhý Qòo (c) 4s yLku 4p fûkfk{u kt hn÷u kt R÷uõxkÙ ìLkLkk Mkhðk¤k çkhkçkh ÚkkÞ Au. (b) fw÷ (IE + IE ) yLku íku{Lke Ãkh{kÛðeÞ rºkßÞk (d) 3d yLku 4p fûkfk{u kt hnu÷kt R÷uõxÙkìLkLkk Mkhðk¤k çkhkçkh ÚkkÞ Au. sðkçk : (a) 4s yLku 3d fûkfku{kt hnu÷kt R÷uõxÙkìLkLkk Mkhðk¤k 12 çkhkçkh nkuÞ Au. (c) {kºk IE2 yLku íku{Lke rðãwík½Lk{Þíkk (d) {kºk IE1 yLku íku{Lke ½Lkíkk sðkçk : (a) fw÷ (IE1 + IE2) yLku íku{Lke Ãkh{kÛðeÞfhý Qòo
«fhý-8 : d yLku f - rð¼køkLkkt ík¥ðku : MCQ rð¼køk 3.155 (117) Mkt¢ktrík ík¥ðkuLke yLku rçkLkMkt¢ktrík ík¥ðkuLke ¢r{f rðrðÄ ykìÂõMkzuþLk (123) ÞwhkurÃkÞ{ fÞk rð¼køkLkwt ík¥ð Au ? yðMÚkkykuLkku yufçkeòÚke fxu ÷kt yuf{Lkku VuhVkh yLkw¢{u nkuÞ Au ? (a) s-rð¼køk (b) p-rð¼køk (a) yuf yuf{ sux÷ku yLku çku yuf{ sux÷ku (c) d-rð¼køk (d) f-rð¼køk (b) çktLku{kt yuf yuf{ sux÷ku sðkçk : (d) f-rð¼køk (c) çktLku{kt çku yuf{ sux÷ku (124) s÷eÞ {kæÞ{{kt fÞk MktÞkusLkkuLke òuz Mk{kLk høt k «ËŠþík fhu Au ? (d) çku yuf{ sux÷ku yLku yuf yuf{ sux÷ku (a) VOCl2 yLku CuCl2 (b) FeCl2 yLku ZnCl2 sðkçk : (a) yuf yuf{ sux÷ku yLku çku yuf{ sux÷ku (c) NiCl2 yLku MnCl2 (d) TiCl2 yLku TiCl4 (118) Mkt¢ktrík ík¥ðkuLke rðrðÄ ykìÂõMkzuþLk yðMÚkkLkwt {wÏÞ fkhý sðkçk : (a) VOCl2 yLku CuCl2 Hint : çktLku{kt yÞwÂø{ík R÷uõxÙkìLk n = 1 nkuðkÚke (a) yÃkqýo ¼hkÞu÷e d-fûkfku (125) MÚkkÞeíkkLke Mkk[e Mkh¾k{ýe fE LkÚke ? (b) «çk¤ rðãwíkÄLk{Þíkk (a) Cr2+ < Cr3+ (b) MnO4– < Mn2+ (c) C r O24 < Cr3+ (d) Fe3+ < Fe2+ (c) ½ýe Lke[e ykÞLkefhý yuLÚkkÕÃke (d) ½ýe ykuAe Ãkh{kÛðeÞfhý yuLÚkkÕÃke sðkçk : (d) Fe3+ < Fe2+ (nfefík{kt Fe3+ > Fe2+) sðkçk : (a) yÃkqýo ¼hkÞu÷e d-fûkfku (126) Lke[uLkk{ktÚke fÞk sqÚk{kt çkÄk s ykÞLkku htøkeLk yLku (119) Mk{qn-6Lkkt ík¥ðku Cr, Mo yLku WLke +6 ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk {kxu yLkw[wtçkfeÞ Au ? fÞwt rðÄkLk Mkk[wt LkÚke ? (a) Cr+, Cu2+, Cr3+ (b) MnO – , MnO24– , Mn2+ (c) Ti4+, Sc3+, Zn2+ 4 (a) Mo6+, W6+ Lke MÚkkÞeíkk Cr6+ fhíkkt ðÄw Au (d) Ni2+, Cd2+, Hg2+ (b) yìrMkrzf {kæÞ{{kt Cr6+ zkÞ¢ku{ux MðYÃk{kt «çk¤ sðkçk : (a) Cr+, Cu2+, Cr3+ (yÞwÂø{ík R÷uõxÙkìLkLke nkshe) ykìÂõMkzuþLkfíkko Au. (127) ykìÂõMkzuþLkfíkko íkhefu «çk¤íkkLkku ¢{ : (c) yìrMkrzf {kæÞÞ{kt MoO3 yLku WO3 «çk¤ ykìÂõMkzuþLkfíkko LkÚke. (a) VO2+< Cr2O72– < MnO4– (b) Cr2O72– < VO2+ < MnO4– (c) Cr2O72– < MnO4–< VO2+ (d)VO2+ < MnO4– < Cr2O72– (d) yìrMkrzf {kæÞ{{kt Cr6+, Mo6+ yLku W6+ ºkýuÞ «çk¤ ykìÂõMkzuþLkfíkko Au. sðkçk : (a) VO2+ < Cr2O72– < MnO4– (128) Lke[u{k{ktÚke fÞk sqÚk{kt çkÄk s MktÞkusLkku rçkLk«{krýÞ nkuÞ Au ? (a) MgO, NaCl, Cu2O (b) FeO, CuS, VSe sðkçk : (d) yìrMkrzf {kæÞ{{kt Cr6+, Mo6+ yLku W6+ ºkýuÞ (c) CuCl, CuS, BaO (d) TiO2, CrO, ZnO «çk¤ ykìÂõMkzuþLkfíkko Au. sðkçk : (b) FeO, CuS, VSe (120) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt ík¥ð õ÷kurhLk MkkÚku yuf fhíkkt ðÄkhu rî½xfeÞ Hint : [r÷ík MktÞkusfíkk Ähkðíkk d-ík¥ðku, Mk{qn-16 Lkk ík¥ðku MktÞkusLkku çkLkkðe þfu Au ? O, S, Se, Te MkkÚku rçkLk«{krýÞ MkÞt kusLkku çkLkkðe þfu Au. (a) Zn (b) Mg (129) KMnO yu fÞk MktÞkusLkLkku ykìõMkku ûkkh Au ? 4 (c) Cd (d) Fe (a) Mn2O7 (b) K2MnO4 sðkçk : (d) Fe (rðrðÄ ykìÂõMk. yðMÚkkLkk ÷eÄu) (c) Mn2O3 (d) MnO2 (121) d-rð¼køkLkk ík¥ðku {kxu ¾kuxwt rðÄkLk fÞwt Au ? sðkçk : (a) Mn2O7 Hint : ykìõMkku ûkkh íkuLkk sux÷e s ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk Ähkðíkk (a) íkuyku{kt d-fûkfku MktÃkqýo ¼hkÞu÷e nkuÞ Au. ykìõMkkRz fu nkRzÙkìõMkkRz{ktÚke çkLkíkku ûkkh Au. (b) íkuykuLkkt ykÞLkku {kuxk¼køku yLkw[wtçkfeÞ nkuÞ Au. (130) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt MktÞkusLk «kÚkr{f «{krýík «r¢Þf íkhefu huzkuûk yLkw{kÃkLk{kt ÷E þfkíkwt LkÚke ? (c) íkuyku htøkeLk ykÞLkku çkLkkððkLkwt ð÷ý Ähkðu Au. (d) íkuyku Mktfeýo MktÞkusLkku çkLkkððkLke Ÿ[e ûk{íkk Ähkðu Au. (a) H C O · 2H O (b) K Cr O 224 2 2 27 sðkçk : (a) íkuyku{kt d-fûkfku MktÃkqýo ¼hkÞu÷e nkuÞ Au. (c) KMnO4 (122) rðxkr{Lk B {kt fE Mkt¢ktrík Äkíkw hnu÷e nkuÞ Au ? (d) FeSO4 · (NH4)2 SO4 · 6H2O 12 sðkçk : (c) KMnO4 (a) Fe (b) Co Hint : KMnO4 Lkwt «fkþLke nkshe{kt ÿkðý{kt rð½xLk ÚkkÞ Au. ßÞkhu yLÞkuLkwt rð½xLk Úkíkwt LkÚke. ykÚke íkuLke Mkktÿíkk (c) Cu (d) Pt sðkçk : (b) Co çkË÷kÞ òÞ Au.
3.156 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 (131) r{þÄkíkw yu __________ Lke r{©Äkíkw Au. –0.5 Fe Cr (a) ÷uLÚkuLkkRz, ykÞLko yLku fkçkoLk M2+/ME –1.0 (b) yuÂõxLkkRz, ykÞLko yLku MkÕVh sðkçk : (a) –1.5 V Mn Ti Z (c) yìÂõxLkkRz, ykÞLko yLku fkìÃkh –2.0 (d) ÷uLÚkuLkkRz, yìÕÞwr{rLkÞ{ yLku fkçkoLk sðkçk : (a) ÷uLÚkuLkkRz, ykÞLko yLku fkçkoLk (136) Lke[uLkk{ktÚke fE Mkt¢ktrík ÄkíkwLkwt E M2+/ MLkwt {qÕÞ yÃkurûkík {qÕÞ fhíkkt ðÄw Éý Au ? (132) Cu {kxu E M2+/M Lkwt {qÕÞ ½Lk (+0.34 V) nkuðkLkwt fkhý (a) Mn, Zn yLku Ni (b) Ti, V yLku Cr Lke[wt yLku Ÿ[wt {qÕÞ (a) H H (c) Fe, Co yLku Ni (d) Ni, Cu yLku Zn a hyd (b) aH Ÿ[w yLku hydH Lke[wt {qÕÞ sðkçk : (a) Mn, Zn yLku Ni (c) aH yLku hydH çktLkuLkk Ÿ[k {qÕÞ (137) Lke[uLkk{ktÚke fE 3d-ÄkíkwLkk E M2+/ MLkwt {qÕÞ ÄLk Au ? (d) aH yLku hydH çktLkuLkk Lke[k {qÕÞ (a) Zn (b) Cr sðkçk : (b) aH Ÿ[w yLku hydH Lke[wt {qÕÞ (c) Ni (d) Cu (133) Mkt¢ktrík ÄkíkwLke Lke[e ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk õÞkhu òuðk {¤u Au ? sðkçk : (d) Cu (+0.34V Au.) (a) ßÞkhu íku{Lkk Mktfeýo MktÞkusLkku{kt r÷økuLz îkhk -çktÄLk WÃkhktík (138) Ni2+/Ni {kxu E Lkwt Lke[tw {qÕÞ (–0.25 V) fkuLke MkkÚku MktçktrÄík Au ? -økúkne ÷ûkýLke ûk{íkk Ähkðíkk nkuÞ íÞkhu (a) hydH Lkk Ÿ[k Éý {qÕÞ MkkÚku (b) ßÞkhu íku{Lkk rçkLkík¥ðÞkuøkr{ríkÞ MktÞkusLkku{kt -çktÄLk yLku (b) yÄoÃkqýo ¼hkÞu÷ t2g Míkh MkkÚku (c) Ãkqýo ¼hkÞu÷ d10 MkkÚku -çktÄLk çktLku ÷ûkýku nkuÞ íÞkhu (d) W{Ëk ðkÞw suðe MÚkkÞe R÷uõxÙkìrLkf h[Lkk MkkÚku (c) íku{Lkk fkçkkuorLkÞ÷ MktÞkusLkku{kt sðkçk : (a) hydH Lkk Ÿ[k Éý {qÕÞ MkkÚku (d) (a) yLku (c) çktLku (139) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt nu÷kRz MktÞkusLk þõÞ nkuíkwt LkÚke ? sðkçk : (d) (a) yLku (c) çktLku (a) MnF7 (b) TiF4 (134) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt Mkt¢ktrík ík¥ð [r÷ík ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk Ëþkoðíkwt (c) CrF (d) VF LkÚke. 6 5 (a) Zn (b) Sc sðkçk : (a) MnF7 (MnF4 MkwÄe s þõÞ nkuÞ Au.) (c) Cu (d) Cd (140) Wå[íkh ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk Ähkðíkwt CrF6 MktÞkusLk MÚkkÞe nkuðkLkwt fkhý : sðkçk : (b) Sc (a) Ÿ[e ÷ìrxMk Qòo (b) Wå[íkh çktÄLk yuLÚkkÕÃke Hint : Zn yLku Cd Mkt¢ktrík ík¥ðku LkÚke. (c) 3d 0 Lke Ÿ[e MÚkkÞeíkk (d) ykÃku÷ çkÄk s (135) 3d-©uýeLkk Ti Úke Fe ÄkíkwykuLkku E M2+/ M Z Lkku Mkk[ku sðkçk : (b) Wå[íkh çktÄLk yuLÚkkÕÃke yk÷u¾ fÞku Au ? (141) Mn Lke +7 yðMÚkkðk¤w fÞwt ^÷kuhkRz MktÞkusLk òýeíkwt Au ? –0.5 Fe Mn (a) MnF7 (b) MnO3F Cr –0.5 (c) MNOF5 (d) ykÃku÷ çkÄk s M2+/ME –1.0 M2+/ME –1.0 Cr sðkçk : (b) MnO3F Mn (b) –1.5 V Fe Ti (a) –1.5 V –2.0 (142) V5+ Lke MÚkkÞe ykìÂõMkzuþLk yðMÚkkðk¤wt fÞwt MktÞkusLk þõÞ çkLkíkwt Ti Z –2.0 LkÚke ? Z (a) VF5 (b) VOCl3 –0.5 Fe –0.5 Ti (c) VOF3 (d) VOBr3 –1.0 Ti Mn M2+/ME M2+/ME –1.0 V sðkçk : (c) VOF 3 Cr (143) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt xÙkÞ nu÷kRz MÚkkÞe yðMÚkk{kt þõÞ nkuíkwt LkÚke ? (c) –1.5 V Cr (d) –1.5 –2.0 Mn Fe (a) CoF3 (b) FeF3 Z –2.0 (d) CrF (c) NiF Z 3 3 sðkçk : (c) NiF 3
«fhý-8 : d yLku f - rð¼køkLkkt ík¥ðku : MCQ rð¼køk 3.157 (144) CuII Lkwt fÞwt nu÷kRz òýeíkwt LkÚke ? (151) Lke[uLkk{ktÚke fÞku ykìõMkkRz yìrMkrzf LkÚke ? (a) CuI2 (b) CuCl2 (c) CuBr2 (d) CuF2 (a) V2O5 (b) FeO (d) Mn2O7 sðkçk : (a) CuI (c) CrO3 2 sðkçk : (b) FeO Hint : fkhý fu CuI2{kt Cu2+ ðzu I–Lkwt íðrhík I2 {kt ykìÂõMkzuþLk (152) ðuLkurzÞ{Lkk ykìõMkkRzLkku yìrMkz-çkuRÍ økwý fÞku ¾kuxku Au ? ÚkE òÞ Au. (a) V O ðÄw çkurÍf (145) Cu+ fhíkk Cu2+ ðÄw MÚkkÞe nkuðkLkwt {wÏÞ fkhý 23 (a) hydH Lkwt çknw ðÄw Éý {qÕÞ (b) V2O5 W¼Þøkwýe nkuðk Aíkkt {wÏÞíðu yìrMkrzf (c) V O ykuAwt çkurÍf (b) iH 2 Lkwt çknw Ÿ[w ½Lk {qÕÞ 24 (c) LH 2 Lkwt çknw Q[wt ½Lk {qÕÞ (d) VO4 «çk¤ yìrMkrzf (d) aH Lkwt çknw Lke[wt Éý {qÕÞ sðkçk : (d) VO «çk¤ yìrMkrzf sðkçk : (a) H Lkwt çknw ðÄw Éý {qÕÞ 4 hyd (153) V2O5 çkuRÍ íku{s yìrMkz MkkÚku «r¢Þk fhe yLkw¢{u fÞk ykÞLkku çkLkkðu Au ? (146) fkìÃkh (I) MktÞkusLkkuLkk s÷eÞ ÿkðý{kt fÞku VuhVkh Úkíkku LkÚke ? (a) VO33 yLku VO4 (b) VO22 yLku VO34 (a) rð»k{efhý (b) s¤rð¼ksLk (c) VO34 yLku VO34 (d) VO22 yLku VO22 (c) Cu+ Cu (d) Cu+ Cu2+ sðkçk : (c) VO34 yLku VO34 (154) Cr Lkk ykìõMkkRz ytøku Mkk[ku rðfÕÃk ÃkMktË fhku. sðkçk : (b) s¤rð¼ksLk (147) MnLkwt MÚkkÞe Wå[ík{ ^÷kuhkRz MktÞkusLk fÞwt Au ? (a) CrO3 yìrMkrzf (b) CrO «çk¤ çkurÍf (a) MnF7 (b) MnF4 (c) MnF3 (d) MnF6 sðkçk : (b) MnF4 (c) Cr2O3 W¼Þøkwýe (d) ykÃku÷ çkÄk s (148) Lke[uLkk{ktÚke fÞw rðÄkLk Mkk[wt LkÚke ? (a) Ÿ[e ykÂì õMkzuþLk yðMÚkkLku MÚkkÞeíkk ykÃkðkLke ûk{íkk ^÷kurhLk sðkçk : (d) ykÃku÷ çkÄk s fhíkkt ykìÂõMksLkLke ðÄw nkuÞ Au. (155) Lke[uLke «r¢Þk{kt LkeÃkòu x yLku y þkuÄku. (b) Mn Lkwt Wå[ík{ ^÷khu kRz MnF4 A.u ßÞkhu Wå[ík{ ykõì MkkRz ¢ku{kRx yÞMf + Na CO + nðk x + y + CO 2 MktÞkusLk Mn2O7 Au. 23 (c) ykìÂõMksLkLke Ÿ[e ykìÂõMkzuþLk yðMÚkkLku MÚkkÞeíkk ykÃkðkLkwt (a) x = Na2CrO4 yLku y = Fe2O3 fkhý íkuLke Äkíkwyku MkkÚku çknçw ktÄku M = O çkLkkððkLke ûk{íkk Au. (b) x = Na Cr O yLku y = Fe O 2 27 34 (d) FeLkwt ykÕf÷kRLk {kæÞ{{kt FeO42– fkÞ{e MÚkkÞe MktÞkusLk Au. (c) x = Na2CrO3 yLku y = FeO (d) x = Na2Cr2O7 yLku y = FeCO3 sðkçk : (d) FeLkwt ykÕf÷kRLk {kæÞ{{kt FeO42– fkÞ{e MÚkkÞe sðkçk : (a) x = Na2CrO4 yLku y = Fe2O3 MktÞkusLk Au. (156) zkÞ¢ku{ux ykÞLkLkwt fÞwt çktÄkhý Mkk[wt Au ? 8.4 : Mkt¢ktrík ík¥ðkuLkk fux÷ktf yøkíÞLkk MktÞkusLkku 2– 2– O OO O OO (149) fE Mkt¢ktrík Äkíkw MO «fkhLkk ykìõMkkRz çkLkkðíke LkÚke ? (a) O Cr Cr O (b) Cr O Cr O O OO O (a) Zn (b) Sc 2– 2– (c) Fe (d) Cr O O O OO Cr O sðkçk : (b) Sc (ScO3 ykìõMkkRz çkLkkðu Au.) (c) O Cr (d) Cr Cr (150) MnLkku fÞku ykìõMkkRz MknMktÞkusf yLku ÷e÷k htøkLkku ík÷i e ÃkËkÚko Au ? O O O O (a) Mn2O7 (b) MnO sðkçk : (a) 2– (d) Mn2O3 (c) MnO2 O OO sðkçk : (a) Mn2O7 O Cr Cr O OO
3.158 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 sðkçk : (d) Ce = 4f 25d 06s2 Lkk çkË÷u 4f 15d16s2 nkuÞ Au. (157) {ìtøkLu kux yLku Ãkh{ìtøkuLkux ykÞLkkuLkk çktÄkhý yLkw¢{u fÞk Mkk[k Au ? (a) O O– O– (161) ÃkkÞhkuÕÞwMkkRx MnO2{ktÚke KMnO4Lke çkLkkðx çku íkçk¬k{kt Mn Lke[u {wsçk ÚkkÞ Au : (¾kuxwt rðÄkLk) Mn O– OO MnO I II , MnO – O O 2 4 O– O– (a) íkçk¬ku I = KOH / nðk MkkÚku rÃkøk÷Lk yLku Mn (b) –O O– O– Mn II = rðãwíkrð¼ksLkLkeÞ ykìÂõMkzuþLk OO (b) LkeÃks x = MnO42– yLku ½uhk ÷e÷k htøkLkku ykÞLk O (c) LkeÃks x {kt Mn Lke ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk +7, «rík[wtçkfeÞ O– O– (d) MnO – ½uhk òtçk÷e htøkLkku yLku «rík[wtçkfeÞ 4 (c) –O Mn O– O Mn O– O sðkçk : (c) LkeÃks x{kt MnLke yìÂõMkzuþLk yðMÚkk +7 O «rík[wtçkfeÞ (nfefík{kt +6, yLkw[wtçkfeÞ Au.) O O– O– (d) Mn O Mn O– (162) 2I– + S2 O82– I2 + 2SO42– «r¢Þk Fe3+ ykÞLk ðzu WÆeÃík O– O– ÚkkÞ Au. yk Ëhr{ÞkLk ykÞLkoLke ykÂì õMkzuþLk yðMÚkk{kt fÞku VuhVkh O O– O– sðkçk : (a) O Mn O– Mn ÚkkÞ Au ? (b) Fe2+ Fe3+ Fe2+ OO OO (a) Fe3+ Fe2+ Fe3+ (158) CrO42– yLku Cr2O72– ðå[u Úkíkkt yktíkh ÃkrhðíkoLk {kxu ¾kuxku (c) Fe Fe3+ Fe2+ (d) Fe3+ Fe2+ Fe rðfÕÃk ÃkMktË fhku. sðkçk : (a) Fe3+ Fe2+ Fe3+ (a) íkuLkku ykÄkh s÷eÞ ÿkðýLke pH Ãkh nkuÞ Au. (163) 1 {k÷u MnO42– Lkwt yìrMkrzf ÿkðý{kt rð»k{efhý Úkíkkt fE LkeÃkòu {¤u Au ? (b) yk Ëhr{ÞkLk Cr–O çktÄLkwt Cr–O–Cr çktÄLk{kt YÃkktíkh ÚkkÞ Au. (c) Mktfeýo [ík»w V÷feÞ h[Lkk{ktÚke yüV÷feÞ h[Lkk{kt VuhðkÞ Au. (a) 2/3 {ku÷ MnO–4 yLku 1/3 {ku÷ MnO2 (b) 3 {ku÷ MnO2 yLku 3 {ku÷ MnO (d) Cr Lkku ykìÂõMkzuþLk yktf yLku Mkðøko yktf yLkw¢{u +6 yLku 4 (c) 2/3 {ku÷ MnO43– yLku 2 {ku÷ MnO22– ÞÚkkðíkT s hnu Au. (d) 3 {ku÷ MnO2 yLku 2 {ku÷ MnO sðkçk : (c) Mktfeýo [íkw»V÷feÞ h[Lkk{ktÚke yüV÷feÞ h[Lkk{kt sðkçk : (a) 2/3 {ku÷ MnO4– yLku 1/3 {ku÷ MnO2 VuhðkÞ Au. (164) Na2Cr2O7 + 2KCl K2Cr2O7 + 2NaCl «r¢Þk ykÃk{u¤u (159) K2Cr2O7Lkk WÃkÞkuøk ytøku fÞwt rðÄkLk Mkk[wt LkÚke ? ÚkðkLkwt {wÏÞ fkhý (a) íkuLkwt ÿkðý «{krýík «r¢Þf íkhefu huzkuûk yLkw{kÃkLk{kt (a) Na2Cr2O7 Lke K2Cr2O7 fhíkk ðÄw ÿkÔÞíkk ðÃkhkÞ Au. (b) Na2Cr2O7 fhíkk K2Cr2O7Lke Ÿ[e [wtçkfeÞ [kf{kºkk (c) Na2Cr2O7 fhíkk K2Cr2O7Lke ðÄw ykÞLkefhý {kºkk (b) íkuLkku WÃkÞkuøk [{o Wãkuøk{kt yLku yuÍku MktÞkusLkkuLke çkLkkðx{kt (d) Na2Cr2O7 fhíkk K2Cr2O7Lke ykuAe ÷ìrxMk Qòo ÚkkÞ Au. sðkçk : (a) Na2Cr2O7 Lke K2Cr2O7 fhíkk ðÄw ÿkÔÞíkk (165) KMnO4 Lke ykìÂõMkzuþLk «r¢Þkyku yìrMkrzf {kæÞ{{kt þYykík{kt (c) íku Lkkhtøke htøkLkku MVrxf{Þ ÃkËkÚko Au. yíÞtík Äe{e nkÞu A,u Ãkhít kw Úkkuzk Mk{Þ çkkË ÍzÃke çkLku Au. íkuLktw fkhý (d) íku «Þkuøkþk¤k{kt «çk¤ rhzõþLkfíkko íkhefu ðÃkhkÞ Au. sðkçk : (d) íku «Þkuøkþk¤k{kt «çk¤ rhzõþLkfíkko íkhefu ðÃkhkÞ Au. (160) d-rð¼køkLkk ík¥ðkuLke R÷uõxÙkìLkeÞ h[Lkk fE Mkk[e LkÚke ? (a) r{© ÿkðýLke pH {kt Úkíkku ðÄkhku Au. (a) çkkÌk fûkkLke R÷uõxÙkìLkeÞ h[Lkk (n – 1)d xnsy Au; su{kt (b) MnO4– {ktÚke WíÃkLLk Úkíkkt Mn2+ ykÞLkku WÆeÃík fhu Au. n = 4 Úke 7, x = 1 Úke 10 yLku y = 0, 1, 2 nkuÞ Au. (c) MnO4– | Mn2+ Lkku rhzõþLk ÃkkuxìÂLþÞ÷ ½ýku Lke[ku nkuÞ Au. (d) þYykík{kt H+ Lke Mkktÿíkk ½ýe Ÿ[e nkuÞ Au. (b) Cr = 3d 44s2 Lkk çkË÷u 3d54s1 nkuÞ Au. (c) Cu = 3d 94s2 Lkk çkË÷u 3d54s1 nkuÞ Au. sðkçk : (b) MnO4– {ktÚke WíÃkLLk Úkíkkt Mn2+ ykÞLkku WÆeÃík fhu Au. (d) Ce = 4f 25d 06s2 Lkk çkË÷u 4f 15d16s2 nkuÞ Au.
«fhý-8 : d yLku f - rð¼køkLkkt ík¥ðku : MCQ rð¼køk 3.159 (166) 20 {ku÷ Fe2+ Lkwt yìrMkrzf {kæÞ{{kt ykìÂõMkzuþLk fhðk ykuAk{kt 8.5 : ÷uLÚkuLkkuEzTMk ykuAk fux÷k {ku÷ MnO4– Lke sYh Ãkzu Au ? (173) ÷uLÚkuLkkuRzTMkLke íkw÷Lkk{kt yuÂõxLkkuRzTMkLkwt hMkkÞý ½ýwt srx÷ Au. íkuLkwt fkhý MnO – + Fe2+ Mn2+ + Fe3+ 4 (a) 20 {ku÷ MnO4– (b) 4 {ku÷ MnO4– (a) íku{Lke ykìÂõMkzuþLk yðMÚkkykuLkku rðMík]ík rðMíkkh (c) 10 {ku÷ MnO4– (d) 8 {ku÷ MnO4– (b) íku{Lke 5f fûkfkuLkwt yuÂõxLkkuRz Mktfku[Lk sðkçk : (b) 4 {ku÷ MnO – (1 {ku÷ MnO– = 5 {ku÷ Fe3+) (c) íku{Lke hurzÞkuMkr¢Þíkk 44 (167) {ìtøkLu kux VI yLku Ãkh{ìtøkuLkux VII ykÞLkku {kxu ¾kuxwt rðÄkLk fÞwt Au ? (a) {ìtøkLu kux VI yLk[w wtçkfeÞ ßÞkhu Ãkh{tìøkuLkux VII «rík[wtçkfeÞ Au. (d) (a) yLku (c) çktLku (b) çktLku ykÞLkku Mk{[íkw»V÷feÞ Au. sðkçk : (d) (a) yLku (c) çktLku (c) {øìt kLu kxu VI ÷e÷k htøkLkku Au ßÞkhu Ãkh{tøì kuLkux VII òtçk÷e høt kLkku Au. (174) ÷uLÚkuLkkRzTMk ík¥ðkuLkk Ãkh{kýwykuLke çkÄe s R÷uõxÙkìLkeÞ h[Lkkyku{kt fE h[Lkk yuf Mk{kLk Au ? (d) {ìtøkuLkux VI ykÞLk{kt ºký çktÄ yLku {ìtøkuLkux VII ykÞLk{kt [kh çktÄ ykðu÷kt nkuÞ Au. (a) 4f 14 (b) 5d 1 (c) 6s2 (d) 5p1–2 sðkçk : (d) {ìtøkuLkux VI ykÞLk{kt ºký çktÄ yLku {ìtøkuLkux VII ykÞLk{kt [kh çktÄ ykðu÷kt nkuÞ Au. sðkçk : (c) 6s2 (çkÄk{kt 6s2 Mkk{kLÞ Au) (168) Lke[uLkk{ktÚke fE «r¢Þk{kt MnO – çkLkíkku LkÚke ? (175) ÷uLÚkuLkkuRzTMk ík¥ðku Mkt˼uo ¾kuxwt rðÄkLk ÃkMktË fhku. 4 (a) MnO42– + H+ (a) Ce Úke Lu MkwÄe Ãkh{kÛðeÞ rºkßÞk{kt Úkíkku ½xkzku ðÄw rLkÞr{ík nkuíkku LkÚke. (b) MnO2 + KOH + KNO3 (b) Ce3+ Úke Lu3+ ykÞLkku{kt rºkßÞk{kt Úkíkku ½xkzku rLkÞr{ík (c) Mn2+ + S2O82– + H2O nkuÞ Au. (d) MnO42– yrkðìrõãMwíkkzeuþÞLk (c) Ce Úke Lu {kt Ãkh{kÛðeÞ ¢{ktf ðÄðkLke MkkÚku Ãkh{kÛðeÞ fË{kt rLkÞr{ík ½xkzku ÚkkÞ Au. sðkçk : (b) MnO + KOH + KNO (d) ÷uLÚkuLkkuRz Mktfku[LkLkk fkhýu ík]íkeÞ yLku rîíkeÞ Mkt¢ktrík ©uýeLkk yLkwðíkeo ík¥ðkuLke rºkßÞkyku{kt {kuxku íkVkðík òuðk {¤u Au. 2 3 (169) KMnO fkuLke MkkÚku Mk{çktÄkhýeÞ Au ? 4 (a) KClO4 (b) K2MnO4 sðkçk : (d) ÷Lu ÚkuLkkRu z Mktfku[LkLkk fkhýu íkí] keÞ yLku rîíkeÞ Mkt¢ktrík ©uýeLkk yLkwðíkeo ík¥ðkuLke rºkßÞkyku{kt {kuxku íkVkðík (c) K2CrO4 (d) K3PO4 sðkçk : (a) KClO4 òuðk {¤u Au. (170) ÃkkuxìrþÞ{ Ãkh{ìtøkuLkuxLku 513K íkkÃk{kLku økh{ fhíkkt MnLke fE (176) Lke[uLkk{ktÚke fÞk ík¥ðkuLke òuz{kt çktLkuLke Ãkh{kÛðeÞ rºkßÞk Mk{kLk nkuÞ Au ? LkeÃkòu {¤u Au ? (a) K MnO yLku MnO 2 (b) K MnO yLku MnO (a) Pd yLku Pt (b) Cd yLku Hg 24 23 (c) K2MnO4 yLku Mn2O3 (d) K2MnO3 yLku KMnO2 (c) Zr yLku Hf (d) Zn yLku Cd sðkçk : (a) K2MnO4 yLku MnO2 sðkçk : (c) Zr yLku Hf (171) KMnO4 ðzu I– Lkwt ykìÂõMkzuþLk ykÕf÷kRLk {kæÞ{{kt ÚkkÞ íÞkhu (177) Zr yLku Hf ík¥ðkuLkk Mkt˼o{kt fÞwt rðÄkLk Mkk[wt LkÚke ? ykÞkurzLk Þwõík fE LkeÃks {¤u Au ? (a) I (b) IO – (c) IO – (d) I O (a) íkuyku fwËhík{kt MkkÚku {¤e ykðu Au. 2 3 4 26 (b) íku{Lkk y÷økefhý{kt íkf÷eV Ãkzu Au. sðkçk : (b) IO3– (172) «r¢Þk MnO4– + Mn2+ + H2O y x + H+ (c) íku{Lke Ãkh{kÛðeÞ rºkßÞk ðå[u {kuxku íkVkðík Au. x yLku y yku¤¾ku. (d) íku{Lke Mkh¾e rºkßÞk ÷uLÚkuLkkRz Mktfku[LkLkk fkhýu nkuÞ Au. (a) x = MnO2 yLku y = ZnO WÆeÃkf sðkçk : (c) íku{Lke Ãkh{kÛðeÞ rºkßÞk ðå[u {kuxku íkVkðík Au. (b) x = MnO42– yLku y = ZnSO4 WÆeÃkf (c) x = Mn2O3 yLku y = Zn WÆeÃkf (178) ÷uLÚkuLkkuRz ík¥ðkuLke {wÏÞ ykìÂõMkzuþLk yðMÚkkyku fE Au ? (d) x = MnO42– yLku y = rLkso¤ ZnCl2 WÆeÃkf (a) +2 yLku +3 (b) +2 yLku +4 sðkçk : (a) x = MnO yLku y = ZnO WÆeÃkf 2 (c) +4 yLku +6 (d) +2 Úke +5 MkwÄeLke çkÄe s sðkçk : (a) +2 yLku +3
3.160 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 (179) CeIV ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk {kxu fÞwt rðÄkLk Mkk[wt LkÚke ? (187) ÷uLÚkuLkkuRzTMkLkk fÞk ík¥ð{kt yLkw[wtçkf¥ð {n¥k{ nkuÞ Au ? (a) CeIV «çk¤ ykìÂõMkzuþLkfíkko Au. (a) nku÷r{Þ{ (b) ÞwhkurÞÞ{ (b) CeIV rhzõþLk Ãkk{eLku +3 yðMÚkk{kt YÃkktíkh Ãkk{u Au. (c) rLkÞkurzr{Þ{ (d) (c) Ce4+ ÃkkýeLkwt ykìÂõMkzuþLk fhe þfu Au suLkku ðuøk ½ýku ÍzÃke sðkçk : (c) rLkÞkurzr{Þ{ nkuÞ Au. (188) ÷uLÚkuLkkuRzTMk ík¥ðkuLke IE fÞk ykÕf÷kRLk yÚko ík¥ðLku Mk{íkwÕÞ (d) Ce4+ yuf Mkkhku ði&÷ur»kf «r¢Þf Au. 2 nkuÞ Au ? sðkçk : (c) Ce4+ ÃkkýeLkwt ykìÂõMkzuþLk fhe þfu Au suLkku ðuøk ½ýku (a) fìÂÕþÞ{ (b) çkurhr÷Þ{ ÍzÃke nkuÞ Au. (c) çkru hÞ{ (d) hurzÞ{ (180) Lke[Lu kk{kÚt ke fE òuz{kt çktLku ík¥ðku {kºk MO2 ykìõMkkRz MktÞkusLkk{u kt sðkçk : (a) fìÂÕþÞ{ s +4 ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk Ëþkoðu Au ? (189) fÞk ÷uLÚkuLkkuRz ík¥ðkuLke IE3 yMkk{kLÞ Lke[k {qÕÞku nkuÞ Au ? (a) Pr, Tb (b) Nd, Ce (a) La (b) Gd (c) Dy, Er (d) Ce, Lu (c) Lu (d) ykÃku÷ ºkýuÞ sðkçk : (a) Pr, Tb sðkçk : (d) ykÃku÷ ºkýuÞ (181) Lke[uLkk{ktÚke fÞk ykÞLkLke R÷uõxÙkìLkeÞ h[Lkk Mkk[e LkÚke ? (190) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt ÷uLÚkuLkkuRz ykÞLk yLkw[wtçkfeÞ LkÚke ? (a) 63Eu2+ 4f 7 (b) 70Yb2+ 4f 14 (a) 70Yb2+ (b) 63Eu2+ (c) Pr2+ (d) Sm2+ (c) Tb4+ 4f 7 (d) Ce4+ 4f 1 59 62 65 58 sðkçk : (d) 58Ce4+ 4f 1 sðkçk : (a) 70Yb2+ (4f 14Lkk fkhýu) (182) ykìÂõMkzuþLk fu rhzõþLkfíkko {kxuLkku fÞku rðfÕÃk Mkk[ku LkÚke ? (191) ÷uLÚkLu kkuRz ©uýeLkk «kht¼{kt hnu÷k ík¥ðkuLke hkMkkÞrýf ðíkoýqtf fÞk (a) Eu2+ «çk¤ rhzõþLkfíkko Au. ykÕf÷kELk yÚkoÄkíkw ík¥ðLke su{ ðÄw «ríkr¢Þkí{f nkuÞ Au ? (b) Yb2+ rhzõþLkfíkko Au. (a) Ba (b) Ra (c) Ca (d) Mg (c) Tb4+ ykìÂõMkzuþLkfíkko Au. sðkçk : (c) Ca (d) Ce4+ rLkçko¤ ykìÂõMkzuþLkfíkko Au. (192) ÷uLÚkuLkkuRz ÄkíkwykuLku fkçkoLk MkkÚku økh{ fhíkkt fÞwt fkçkkoRz MktÞkusLk çkLkíkwt LkÚke ? sðkçk : (d) Ce4+ rLkçko¤ ykìÂõMkzuþLkfíkko Au. (183) Mk{urhÞ{Lke ðíkoýqtf fÞk ík¥ð MkkÚku ½ýe çkÄe {¤íke ykðu Au ? (a) LnC2 (b) Ln2C3 (c) Ln3C (d) Ln3C4 (a) ÞwhurLkÞ{ (b) ÕÞwxurþÞ{ sðkçk : (d) Ln3C4 (c) økuzkur÷rLkÞ{ (d) Úkkru hÞ{ (193) Lke[uLke «r¢Þk{kt LkeÃks x yLku y yku¤¾ku. sðkçk : (a) ÞwhurLkÞ{ y S, Ln H2O, x (184) ÷uLÚkuLkkuRz ík¥ðkuLkk Mkt˼o{kt Mkk[ku rðfÕÃk ÃkMktË fhku. (a) x = Ln(OH)3 + H2 yLku y = Ln2S3 (b) x = LnO2 + H2 yLku y = LnS2 (a) çkÄk ÷uLÚkuLkkuRzTMk ík¥ðku [ktËe suðe MkVuË Lkh{ Äkíkwyku Au. (c) x = Ln(OH)3 + H2 yLku y = LnS (d) x = Ln3O4 + H2 yLku y = Ln3S4 (b) íkuyku nðk{kt ÍzÃkÚke rLkMíkus çkLku Au. sðkçk : (a) x = Ln(OH)3 + H2 yLku y = Ln2S3 (194) ÷uLÚkuLkkuRzTMkLkk nkRzÙkuõMkkRz Ln(OH)3 {kxu fÞwt rðÄkLk Mkk[wt (c) Ãkh{kÛðeÞ ¢{ktf ðÄðkLke MkkÚku frXLkíkk ½xu Au. LkÚke ? (d) íkuyku W»{k yLku rðãwíkLkk Mkwðknfku Au. sðkçk : (c) Ãkh{kÛðeÞ ¢{ktf ðÄðkLke MkkÚku frXLkíkk ½xu Au. (185) fE ÷uLÚkuLkkuRz Äkíkw Mxe÷ suðe frXLk Au ? (a) rMkrhÞ{ (b) Mk{urhÞ{ (a) íkuyku rLkrùík MktÞkusLkku Au Ãkhtíkw rçkLk«{kýeÞ nkuíkk LkÚke. (c) xŠçkÞ{ (d) «kur{rÚkÞ{ (b) íkuyku s¤Þwõík ykìõMkkRz Ln O · 3H O MðYÃku nkuíkk LkÚke. sðkçk : (b) Mk{urhÞ{ 23 2 (186) Lke[uLkk{ktÚke fE òuz{kt çktLku ykÞLkku htøkrðneLk Au ? (c) íkuyku ykÕf÷kRLk yÚkoÄkíkw nkRzÙkuõMkkRzLke su{ çkurÍf nkuÞ Au. (a) La3+, Lu3+ (b) Yb2+, Ce4+ (d) yk Ln(OH)3 nkRzÙkuõMkkRz, ÷uLÚkuLkkuRz ÄkíkwykuLku nðk{kt çk¤ðkÚke çkLku Au. (c) Lu3+, Tm3+ (d) (a) yLku (b) çktLku sðkçk : (d) yk Ln(OH)3 nkRzÙkuõMkkRz, ÷uLÚkuLkkuRz ÄkíkwykuLku sðkçk : (d) (a) yLku (b) çktLku nðk{kt çk¤ðkÚke çkLku Au.
(195) r{þÄkíkwLkku {kuxku sÚÚkku fE r{©Äkíkw çkLkkððk{kt ÚkkÞ Au ? «fhý-8 : d yLku f - rð¼køkLkkt ík¥ðku : MCQ rð¼køk 3.161 (a) Mg ykÄkrhík r{©Äkíkwyku (b) Al ykÄkrhík r{©Äkíkwyku (c) Fe ykÄkrhík r{©Äkíkwyku (d) Ca ykÄkrhík r{©Äkíkwyku (c) «çk¤ rM¢Lkªøk yMkhLkk Mkt˼o{kt sðkçk : (a) Mg ykÄkrhík r{©Äkíkwyku (d) ykÃku÷ çkÄk s sðkçk : (a) ykìÂõMkzuþLk yðMÚkkykuLkk Mkt˼o{kt (196) ÷uLÚkuLkkuRzTMkLkk r{© ykìõMkkRz MktÞkusLkkuLkku WÃkÞkuøk fÞk ûkuºk{kt (202) yuÂõxLkkuRz ík¥ðkuLke Mkk{kLÞ ÷kûkrýfíkkykuLke çkkçkík{kt Mkk[ku Mkrðþu»k ÚkkÞ Au ? rðfÕÃk fÞku Au ? (a) ðýof Wãkuøk {kxu WÆeÃkf íkhefu (a) çkÄe yìÂõxLkkuRz Äkíkwyku Ëu¾kð{kt [ktËe suðe ÷køku Au. (b) ÃkuxÙkur÷Þ{ ¼tsLk{kt WÆeÃkf íkhefu (b) íkuyku rðr¼LLk «fkhLkk MVrxf çktÄkhýku Ëþkoðu Au suLkwt fkhý (c) Mkqfk çkìxhe fku»kku{kt rðãwíkÄúwðku íkhefu (d) {qÕÞðkLk {wÿkÄkíkwykuLke çkLkkðx{kt ÄkíðeÞ rºkßÞkyku{kt yrLkÞr{íkíkk Au. sðkçk : (b) ÃkuxÙkur÷Þ{ ¼tsLk{kt WÆeÃkf íkhefu (c) yuÂõxLkkuRzTMk yíÞtík «ríkr¢Þkí{f Äkíkwyku Au. (d) ykÃku÷ çkÄkt s (197) xur÷rðÍLkLkk ÃkzËk{kt MktËeÃkf íkhefu ÷uLÚkuLkkuRzTMk ík¥ðkuLkk fÞk sðkçk : (d) ykÃku÷ çkÄkt s MktÞkusLkkuLkku WÃkÞkuøk ÚkkÞ Au ? (203) yuÂõxLkkuRzTMk ÄkíkwykuLke «ríkr¢Þkí{fíkk Mkt˼uo fÞku rðfÕÃk Mkk[ku (a) ÷uLÚkuLkkuRz ykìõMkkRz MktÞkusLkku LkÚke ? (b) ÷uLÚkuLkkuRz LkkRxÙkRz MktÞkusLkku (a) Wf¤íkk Ãkkýe MkkÚku íkuyku «r¢Þk fheLku ykìõMkkRz yLku (c) ÷uLÚkuLkkuRz MkÕVkRz MktÞkusLkku (d) ÷uLÚkuLkkuRz fkçkkoRz MktÞkusLkku nkRzÙkRzLkwt r{©ý ykÃku Au. sðkçk : (a) ÷uLÚkuLkkuRz ykìõMkkRz MktÞkusLkku (b) çkÄe s Äkíkwyku HCl ðzu yMkh Ãkk{u Au. (c) yk Äkíkwyku Ãkh ykÕf÷eLke MkkiÚke ðÄw yMkh ÚkkÞ Au. 8.6 : yuÂõxLkkuEzTMk (d) {kuxk¼køkLke Äkíkwyku Mkkÿt HNO Úke MkkÚi ke ykuAe yMkh Ãkk{u Au. 3 sðkçk : (c) yk Äkíkwyku Ãkh ykÕf÷eLke MkkiÚke ðÄw yMkh ÚkkÞ Au. (198) Cm(z = 96) ík¥ðLke R÷uõxÙkìLkeÞ h[Lkk fE Au ? 8.7 : d yLku f rð¼køkLkkt ík¥ðkuLkk fux÷kt yLkw«Þkuøkku (a) [Rn] 5f 76d17s2 (b) [Rn] 4f 145d16s2 (204) Lke[uLkk òuzfkt {kxu Mkk[ku rðfÕÃk ÃkMktË fhku : (c) [Rn] 5f 86s2 (d) [Rn] 5f 86d17s1 fkì÷{–I fkì÷{–II (WÃkÞkuøk) sðkçk : (a) [Rn] 5f 76d17s2 (a) TiO (i) çkìxhe Wãkuøk{kt (199) yuÂõxLkkuRz Mktfku[Lk fE yMkhLkk fkhýu WËT¼ðu Au ? (b) MnO2 (ii) ðýof Wãkuøk{kt (c) Cu, Ag, Au (iii) [÷ýe rMk¬kykuLke çkLkkðx{kt (a) 5f R÷uõxÙkìLkLke Lkçk¤e rþ®Õzøk yMkhLkk fkhýu (b) yuÂõxLkkuRz ík¥ðkuLke hurzÞkuMkr¢Þ økwýÄ{oLkk fkhýu (d) Ni / Cd (iv) Mkqfk çkìxhe fku»k{kt (c) yuÂõxLkkuRz ík¥ðkuLke yrLkÞr{ík heíku çkË÷kíke Ãkh{kÛðeÞ (a) a–ii, b–iv, c–iii, d–i (b) a–i, b–iii, c–ii, d–iv rºkßÞkLkk fkhýu (c) a–ii, b–iii, c–iv, d–i (d) a–iii, b–i, c–ii, d–iv (d) yuÂõxLkkuRz ík¥ðkuLke yíÞtík «ríkr¢Þkí{fíkkLkk fkhýu sðkçk : (a) a–ii, b–iv, c–iii, d–i sðkçk : (a) 5f R÷uõxÙkìLkLke Lkçk¤e rþ®Õzøk yMkhLkk fkhýu (205) fE r{©Äkíkw íku{s MktÞkusLkLkku WÃkÞkuøk yÞkuøÞ heíku Ëþkoðu÷ Au ? (200) fÞk yuÂõxLkkuRz ík¥ðLke {n¥k{ ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk Mkk[e Ëþkoðu÷ (a) UK fkìÃkh rMk¬k fkìÃkhLkwt Míkh [Zkðu÷ Mxe÷ LkÚke ? (b) UK rMkÕðh rMk¬k Cu / Ag Lke r{©Äkíkw (a) Th +4 (b) Pa +5 (c) AgBr VkuxkuøkúkVe Wãkuøk{kt (c) U +6 (d) Np 3 (d) PdCl2 ðkfh «¢{{kt WÆeÃkf íkhefu sðkçk : (b) UK rMkÕðh rMk¬k Cu / Ag Lke r{©Äkíkw sðkçk : (d) Np 3 (nfefík{kt +7 Au) (201) Lke[uLkk{ktÚke fÞk Mkt˼o{kt yuÂõxLkkuRz ík¥ðkuLkk hMkkÞýrð¿kkLkLke (206) rÍø÷h-Lkkxk WÆeÃkfLkwt Mkqºk Mk{eûkk fhðe Mktíkku»kfkhf LkÚke ? (a) Al(CH ) + TiCl (b) Al(CH ) + TiCl (a) ykìÂõMkzuþLk yðMÚkkykuLkk Mkt˼o{kt 33 4 33 2 (b) ÄkíðeÞ økwýÄ{oLkk Mkt˼o{kt (c) AlCl3 + Ti(CH3)4 (d) AlCl3 + Ti(CH3)2 sðkçk : (a) Al(CH3)3 + TiCl4 {kì.Br. Chem. Äk.u 12 ¼køk-1 : B11
3.162 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 MÃkÄkoí{f ÃkheûkkLkkt MCQs furLÿÞ¼kh ðÄu Au. R÷uõxÙkìLk «kÃík fhðkLke ð]r¥k ðÄu Au. {kxu EoCo+3/Co Lkwt {qÕÞ ykÃku÷kt [khuÞ{kt MkkiÚke ðÄkhu (1) Gd (Z = 67)Lke çkkÌkfûkkLke R÷uõxÙkìLk h[Lkk sýkðk.u [JEE–2011] Äkhe þfkÞ. (a) 4f 35d3 6s2 (b) 4f 85d06s2 (5) Lke[u ykÃku÷e «r¢ÞkykuLke ©uýe{kt hkMkkÞrýf «r¢Þk MktçktrÄík ykÞLko yLku íkuLkkt ÃkËkÚkkuo {kxuLkku fÞku ¢{ Mkk[ku Ëþkoðu Au ?[JEE–2014] (c) 4f 45d4 6s2 (d) 4f 75d16s2 (a) Fe Cl2, økh{e FeCl3økh{e,nðk FeCl2 Zn Fe sðkçk : (d) 4f 75d16s2 Hint : 67GD : [Xe] 4f 75d16s2 [JEE–2013] (b) Fe O2, økh{e Fe3O4 CO, 600o C FeO (2) ÷uLÚkuLkkuRz {kxu fÞwt rðÄkLk Mkk[wt LkÚke ? (a) Ãkh{kýw¢{ktf ðÄíkkt MkÇÞ ík¥ðkuLke Ãkh{kÛðeÞ rºkßÞk ½xu Au. CO, 700o C Fe (b) çkÄk s ík¥ðku +3 ykìÂõMkzuþLk yktf Ähkðu Au. (c) Fe {tË H2SO4 FeSO H2SO4, O2 Fe (SO ) (c) ÷øk¼øk Mk{kLk ÷kûkrýfíkkykuLkkt fkhýu ÷uLÚkuLkkRz ík¥ðkuLkwt y÷økefhý Mkh¤ LkÚke. 4 2 43 økh{e Fe (d) 4f-fûkfLkkt R÷õu xÙkìLkLke Mkh¤íkkÚke «kÂÃíkLkkt fkhýu çkÄkt s ík¥ðku (d) Fe O2, økh{e FeO {tËH2SO4 FeSO4 +4 ykìÂõMkzuþLk yktf Ëþkoðu Au. sðkçk : (d) 4f-fûkfLkkt R÷õu xÙkìLkLke Mkh¤íkkÚke «kÂÃíkLkkt fkhýu çkÄkt økh{e Fe s ík¥ðku +4 ykìÂõMkzuþLk yktf Ëþkoðu Au. sðkçk : (b) Fe O2, økh{e Fe3O4 CO,600o C (3) Lke[u ykÃku÷ økkuXðýe{ktÚke fE økkuXðýe íku{Lkkt fkIMk{kt ykÃku÷kt FeO CO, 700o CFe økwýLkku Mkk[ku ¢{ Ëþkoðíke LkÚke ? [JEE–2013] (a) V2+ < Cr2+ < Mn2+ < Fe2+ yLkw[wtçkfíð Hint : Fe øOkh{2e Fe3O4 yk «r¢Þk Fe Lkkt ËnLk MkkÚku (b) Ni2+ < CO2+ < Fe2+ < Mn2+ ykÞrLkf fË Mkft ¤kÞu÷ Au. Fe3O4 60C0Oo C FeO 70C0Oo C Fe (c) CO3+ < Fe3+ < Cr+3 < Sc+3 s÷eÞ ÿkðý{kt MÚkkrÞíkk yk «r¢Þk ç÷kMx VLkuoþ{kt Fe O Lkkt rhzõþLk îkhk FeLkkt 34 (d) Sc < Ti < Cr < Mn (ykìÂõMkzuþLk yðMÚkkykuLke MktÏÞk) WíÃkkËLk {kxuLke Au. sðkçk : (a) V2+ < Cr2+ < Mn2+ < Fe2+ yLkw[wtçkfíð Hint : V2+ : [Ar] 3d 3 4so = n = 3 15 (6) ykÃku÷kt MktÞkusLkku{ktÚke fÞwt MktÞkusLk ÄkíðeÞ yLku Vuhku{ìøLkru xf Au ? Cr2+ : [Ar] 3d 4 4so = n = 4 24 [JEE–2017] Mn2+ : [Ar] 3d 5 4so = n = 5 35 (a) CrO2 (b) VO2 (c) MnO2 (d) TiO2 sðkçk : (a) CrO 2 Fe2+ : [Ar] 3d 6 4so = n = 4 24 (7) ykÃku÷e «r¢Þkyku{kt ZnO yLkw¢{u fÞk Mð¼kð ðíkuo Au ? WÃkhLkkt fkuXk{kt ËþkoÔÞk «{kýu Mn2+ fhíkkt Fe2+{kt [JEE–2017] yÞwÂø{ík e– MktÏÞk ½xðkLkkt fkhýu yLkw[wtçkfíð ½xu Au. rðfÕÃk (a){kt çkÄk ðÄíkk ¢{{kt LkÚke. (a) ZnO + Na2O Na2ZnO2 yìrMkz çkuRÍ (4) «Úk{ Mkt¢ktrík ©uýeLkkt ík¥ðku{ktÚke ¢{þ: [kh ík¥ðku íku{Lkkt (b) ZnO + CO2 ZnCO yìrMkz çkuRÍ 3 Ãkh{kýw¢{ktf MkkÚku Lke[u ykÃÞk Au íku{ktÚke fÞkLke EoM+3/MLkwt (a) çkuRÍ yLku çkuRÍ (b) yìrMkz yLku yìrMkz {qÕÞ {n¥k{ Äkhe þfkÞ ? [JEE–2013] (a) Cr (Z = 24) (b) Mn (Z = 25) (c) yìrMkz yLku çkuRÍ (d) çkuRÍ yLku yìrMkz (c) Fe (Z = 26) (d) Co (Z = 27) sðkçk : (c) yìrMkz yLku çkuRÍ sðkçk : (d) Co (Z = 27) (8) fE òuze (Þwø{) îkhk ðÄw ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk Ëþkoðe Au ? Hint : EoCo3+/Co Lkwt {qÕÞ {n¥k{ Äkhe þfkÞ. [JEE–2019] rhzõþLk «r¢Þk Co3+ + e– Co2+ (a) NP, Pu (b) Cf , BK (c) NP, Pr (d) Ac, Th Cr3+ Mn3+ Fe3+ Co3+ {kt Z ðÄðkLkkt fkhýu sðkçk : (a) NP, Pu
«fhý-8 : d yLku f - rð¼køkLkkt ík¥ðku : MCQ rð¼køk 3.163 Hint : (1) NP yLku Pu = +3, +4, +5, +6, +7 Hint : Mkt¢ktrík ík¥ðkuLkkt øk÷Lk®çkËw «Úk{ ðÄu Au íÞkhçkkË Ãkh{kýw¢{ktf ðÄíkkt ½xu Au. (2) Cf, B = +3 yLku +3, +4 (14) «Úk{ Mkt¢ktrík ©uýeLkkt [kh ík¥ðku Lke[u «{kýu Au. Lke[uLkk{ktÚke fÞk K yuf ík¥ð (Eo M2+/M) Lke ®f{ík ÄLk Au ? [NEET–2012] (3) NP yLku Pr = +3 (4) Ac, Th = +3 yLku +4 (9) Mkt¢ktrík ík¥ðku{kt MkkiÚke ykuAe Ãkh{kÛðeÞfhý yuLÚkkÕÃke (a) Co (Z = 27) (b) Ni (Z = 28) [JEE–2019] (c) Cu (Z = 29) (d) Fe (Z = 26) (a) V (b) Zn (c) Fe (d) Cu sðkçk : (c) Cu (Z = 29) sðkçk : (b) Zn Hint : E Cu2+/Cu = 0.34V E Co2+/Co = –0.28 (10) [kh ¢r{f Mkt¢ktrík ík¥ðku (Cr, Mn, Fe, Co) {kxu +2 ykìÂõMkzuþLk E Ni2+/Ni = -0.25 Fe2+/Fe = -0.44V yðMÚkkLke MÚkkÞeíkkLkku Mkk[ku ¢{ sýkðku. [NEET–2011] ynª (Eo Cu+2/Cu) Lkwt {qÕÞ ÄLk Au. (a) Mn > Fe > Cr > Co (b) Fe > Mn > Co > Cr (15) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt ík¥ð +3 ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk Ähkðu Au ? (c) Co > Mn > Fe > Cr (d) Cr > Mn > Co > Fe [NEET–2012] sðkçk : (a) Mn > Fe > Cr > Co (a) U (b) Th (c) Ac (d) Pa Hint : fkhý fu Mn+2 ykÞLkLke ÂMÚkhíkk yÄoÃkqýo ¼hkÞu÷e fûkfLku sðkçk : (c) Ac ykÄkhu ðÄw Au. íkÚkk íkuLkk Eo Lkwt {qÕÞ ðÄw Éý Au. Hint : Ac yìÂõxLkeÞ{Lke R÷uõxÙkìLk h[Lkk : [Rn]6d17s2 Mn : [Ar]3d54s2 Mn+2 : [Ar]3d5 (16) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt ÷uLÚkuLkkuRz ík¥ð «rík[wtçkfeÞ Au ?[NEET–2013] (11) Na2SO3Lku yìrMkrzf K2Cr2O7{kt W{uhíkkt íku ÷e÷k htøk{kt VuhðkÞ (a) Sm2+ (b) Eu2+ (c) Tb2+ (d) Ce2+ Au. fÞk ÃkËkÚkoLke çkLkkðxLku fkhýu ÚkkÞ Au ? [NEET–2011] sðkçk : (c) Tb2+ (a) Cr2(SO4)3 (b) CrO42– Hint : Sm2+ (Z = 62) [xe]4f 66s2 – A yÞwÂø{ík e– (c) Cr (SO ) (d) CrSO – Eu2+ (Z = 63) [xe]4f 76s2 – Mkkík yÞwÂø{ík e– 2 33 4 Ce2+ (Z = 58) [xe]4f 15d16s2 – çku yÞwÂø{ík e– sðkçk : (a) Cr (SO ) Tb2+ (Z = 70) [xe]4f 146s2 – þqLÞ yÞwÂø{ík e– 2 43 Hint : Cr3+ WíÃkLLk ÚkðkLku fkhýu ÷e÷ku htøk Ëu¾kÞ Au. (12) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt rðÄkLk Mkk[wt LkÚke ? [NEET–2012] (17) Lke[Lu ke «r¢Þk îkhk K2MnO4 {ktÚke KMnO4 {¤u ððk{kt ykðu Au. (a) yrì Mkrzf K2Cr2O7Lkkt ÿkðý{ktÚke H2S ðkÞw ÃkMkkh fhíkkt Ërq ÄÞku 3MnO 2– + 2H O 2MnO 2– + MnO + 4OH– «r¢Þk{kt htøk òuðk {¤u Au. 42 42 þwt W{uhðkÚke OH– ykÞLk Ëqh ÚkELku «r¢Þk Ãkqýo Úkðk íkhV ÚkE þfu (b) K2Cr2O7Lkkt fË{kÃkf yLkw{kÃkLk{kt Na2Cr2O7 Lkku WÃkÞkuøk Au ? [NEET–2016] fhe þfkÞ Au. (a) KOH (b) CO2 (c) SO2 (d) HCl (c) yìrMkrzf {kæÞ{{kt K2Cr2O7Lkwt Lkkhtøke htøkLkwt ÿkðý òuðk sðkçk : (b) CO2 {¤u Au. Hint : KOH yLku SO yu rhzõþLkfíkko Au. su MnO –Lkwt 4 2 (d) K Cr O Lkwt ÿkðý pH WÃkh Ãke¤k htøkLkwt çkLku Au. rhzõþLk fhe þfu Au. ßÞkhu CO2 yu Võík yìrMkrzf {kæÞ{ 2 27 7 Ãkqhwt Ãkkzu Au yLku íku «r¢ÞkLku Ãkwhkuøkk{e rËþk{kt ykøk¤ sðkçk : (b) K2Cr2O7Lkkt fË{kÃkf yLkw{kÃkLk{kt Na2Cr2O7Lkku ðÄkhe Ãkqýo fhu Au. WÃkÞkuøk fhe þfkÞ Au. (18) yktíkhk÷eÞ MktÞkusLk {kxu fÞwt rðÄkLk yMkíÞ Au ?[NEET–2016] Hint : fkhý fu Na Cr O yu ¼usþku»kf Au. 2 27 (a) íku hkMkkÞrýf heíku Mkr¢Þ Au. (13) Lke[uLkk{ktÚke fÞku økwýÄ{o íkuLke Mkk{u Ëþkoðu÷ ¢{{kt ÞkuøÞ LkÚke ? (b) íku þwØ Äkíkw fhíkkt Mk¾ík Au. [NEET–2012] (c) íku þwØ Äkíkw fhíkkt íkuLkk øk÷Lk®çkËw Ÿ[k nkuÞ Au. (a) Ti < V < Cr < Mn ykìÂõMkzuþLk yktf{kt ðÄkhku ÚkkÞ. (d) íku ÄkÂíðf ðknfíkk ò¤ðe hk¾u Au. (b) Ti3+ < V3+ < Cr3+ < Mn+3 [wtçkfeÞ [kf{kºkk ðÄu. sðkçk : (a) íku hkMkkÞrýf heíku Mkr¢Þ Au. (c) Ti < V < Cr < Mn øk÷Lk®çkËw ðÄu. Hint : yktíkhk÷eÞ MkÞt kusLkk{u kt H, B yLku C suðkt ík¥ðku MVrxf{Þ (d) Ti < V < Mn < Cr rîíkeÞ ykÞLkefhý yìLÚkkÕÃke ðÄu. Äkík{w kt ¾k÷e søÞk{kt Ëk¾÷ ÚkkÞ Au. su ÄkíðeÞ ðknfíkk sðkçk : (c) Ti < V < Cr < Mn øk÷Lk®çkËw ðÄu. Ähkðu Au yLku hkMkkÞrýf heíku rLkr»¢Þ Au.
3.164 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 (19) fÞk MktÞkusLkkuLke òuz fu su MkkÚku yÂMíkíð Ähkðe þfu Au ? (24) Lke[uLkkt Ãkife fE «r¢Þk ykÞLkoLkkt ykìÂõMkzuþLk MkkÚku Mkft ¤kÞ÷u LkÚke ? [NEET–2014] [NEET–2015] (a) FeCl3, SnCl2 (b) HgCl2, SnCl2 (a) ykÞLko îkhk CuSO4Lkku ¼qhku htøk Ëqh Úkðku (b) Fe {ktÚke Fe(CO) Lkwt çkLkðwt (c) FeCl2, SnCl2 (d) FeCl3, KI 5 sðkçk : (c) FeCl , SnCl 22 (c) ykÞLko îkhk Ÿ[k íkkÃk{kLku çkk»Ãk{ktÚke H2Lkwt çkLkðwt (d) ÷ku¾tzLkk ÃkíkhkLku fkx ÷køkðku Hint : çktLku MktÞkusLkku rhzõþLkfíkko Au. (20) yìrMkrzf {kæÞ{{kt H O yu Cr O 2– Lkwt CrO {kt YÃkktíkh fhu sðkçk : (b) Fe {ktÚke Fe(CO)5 Lkwt çkLkðwt 22 27 5 Hint : ykÃku÷ «r¢Þk{kt Fe Fe(CO)5 {kt VuhðkÞ íÞkhu Au fu su{kt çku (O–O) çktÄ ykðu÷kt Au, íkku CrO5{kt Cr Lke ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk{kt fkuE VuhVkh Úkíkku LkÚke. ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk fux÷e Au ? [NEET–2014] (a) +5 (b) +3 (c) +6 (d) –10 (25) ÷uLÚkuLkkuRz Mktfku[Lk ËhBÞkLk Lke[uLkkt fÞk ík¥ðLke òuz Mk{kLk sðkçk : (c) + 6 Ãkh{kÛðeÞ rºkßÞk Ähkðu Au ? [NEET–2015] Hint : çku Ãkuhkuõ÷kRz çktÄ Au su{kt íku{Lkku ykìÂõMkzuþLk yktf –1 (a) Zr(40) yLku Nb(41) (b) Zr(40) yLku Hf-(72) O O ÷uðk{kt ykðu Au. (c) Zr(40) yLku Ta(73) (d) Ti(22) yLku Zr(40) Cr = O CrO5 = x + 4(–1) + (–2) = 0 sðkçk : (b) Zr(40) yLku Hf-(72) =x–4–2=0 (26) økuzkur÷rLkÞ{ 4f ©uýe MkkÚku MktçktrÄík Au. íkuLkku Ãkh{kÛðeÞyktf 64 OO =x–6=0 x=+6 Au. Lke[uLkk{ktÚke økuzkur÷rLkÞ{ {kxu Mkk[e R÷uõxÙkìLk h[Lkk fE Au ? (21) s÷eÞ KMnO4Lkk yìrMkrzf {kæÞ{{kt H2O2 Lke «r¢ÞkÚke þwt {¤u (a) [Xe]4f 86d2 [NEET–2015] Au ? [NEET–2014] (c) [Xe]4f 75d16s2 (b) [Xe]4f 95s1 (d) [Xe]4f 65d 26s2 (a) Mn4+ yLku O2 (b) Mn2+ yLku O2 (c) Mn2+ yLku O3 (d) Mn4+ yLku MnO2 sðkçk : (c) [Xe]4f 75d16s2 sðkçk : (b) Mn2+ yLku O2 (27) ßÞkhu SO2Lku yìrMkrzf K2Cr2O7Lkk ÿkðý {ktÚke ÃkMkkh fhðk{kt ykðu Au íÞkhu Lke[uLkk{ktÚke fÞwt rðÄkLk Mkk[wt Au ? [NEET–2016] Hint : 2KMnO4 + 3H2SO4 + 5H2O2 K2SO4 + 2MnSO4 + 8H2O + O2 (a) ÿkðý ðkˤe htøk{kt VuhðkÞ.(b) ÿkðý htøkrðneLk çkLku. (22) Lke[uLkk{ktÚke fÞk ykÞLkLke [wtçkfeÞ [kf{kºkk 2.83 BM Au. (c) SO2 rhzõþLk Ãkk{u. (d) ÷e÷k htøkLkku Cr2(SO4)3 çkLku. (a) Ti3+ (b) Ni2+ (c) Cr3+ [NEET–2014] sðkçk : (d) ÷e÷k htøkLkku Cr (SO ) çkLku (d) Mn2+ 2 43 sðkçk : (b) Ni2+ Hint : K2Cr2O7 Cr2(SO4)3 Hint : Ni : [Ar] 3d 84s2 (28) Eu (Ãkh{kýw¢{ktf - 63), Gd (Ãkh{kýw¢{ktf = 64) yLku Tb (Ãkh{kýw¢{ktf = 65) Lke R÷uõxÙkìLk h[Lkk yLkw¢{u Ni+2 = [Ar] 3d 8 [NEET–2015] 2 R÷uõxÙkìLk yÞwÂø{ík nkuðkÚke n = 2.83 BM (a) [Xe]4f 76s2, [Xe]4f 86s2 yLku [Xe]4f 85d16s2 (23) ÷uLÚkuLkkuRz Mktfku[LkLkwt fkhý þwt Au ? [NEET–2014] (b) [Xe]4f 75d16s2, [Xe]4f 75d16s2 yLku [Xe]4f 96s2 (a) f-fûkfLke yðøkÛÞ rM¢Lkªøk yMkh (c) [Xe]4f 65d16s2, [Xe]4f 75d16s2 yLku [Xe]4f 85d16s2 (d) [Xe]4f 76s2, [Xe]4f 75d16s2 yLku [Xe]4f 96s2 (b) fuLÿeÞ ðes¼kh{kt ðÄkhku (c) fuLÿeÞ ðes¼kh{kt ½xkzku sðkçk : (d) [Xe]4f 76s2, [Xe]4f 75d16s2 yLku [Xe]4f 96s2 (d) rM¢Lkªøk yMkh{kt ½xkzku Hint : Eu : [Xe]4f 76s2 ; sðkçk : (a) f-fûkfLke yðøkÛÞ rM¢Lkªøk yMkh Gd : [Xe]4f 75d16s2 yLku Tb : [Xe]4f 96s2
«fhý-8 : d yLku f - rð¼køkLkkt ík¥ðku : MCQ rð¼køk 3.165 (29) HgCl2 yLku I2 çktLku I– Ähkðíkkt Ãkkýe{kt ÿkÔÞ fhðk{kt ykðu íkku íku (a) a–iv, b–i, c–ii, d–iii (b) a–i, b–ii, c–iii, d–iv Lke[uLkkt Ãkife fE òuz çkLkkðu Au ? [NEET–2017] (c) a–iv, b–v, c–ii, d–i (d) a–iii, b–v, c–i, d–ii (a) HgI , I– (b) HgI 2–, I – sðkçk : (c) a–iv, b–v, c–ii, d–i 2 43 Hint : Co3+ : [Ar]3d 6 n = 4 44 2 24 B.M. (c) Hg2I2, I– (d) HgI2, I3– sðkçk : (b) HgI42–, I3– Cr3+ : [Ar]3d 3 n = 3 33 2 15 B.M. Hint : HgCl2 + 2I– HgI2 + 2Cl–1 Fe3+ : [Ar]3d 5 n = 5 55 2 35 B.M. 2I– Ni2+ : [Ar]3d 8 n = 2 2 2 2 8 B.M. [HgI4]2– - ÿkÔÞ Mkft eýo çktLku (24) Lke[uLkk{ktÚke fÞku ykÞLk d - d Mkt¢ktrík yLku yLkw[wtçkfeÞíkk Ëþkoðu I2 + I– I3–1 (Ãkkýe{kt ÿkÔÞ) Au ? [NEET–2018] (30) yuÂõxLkkuRzMkLke ðÄw ykìÂõMkzuþLk yðMÚkkyku ËþkoððkLkwt fkhý (a) CrO42– (b) MnO42– [NEET–2017] (c) Cr2O72– (d) MnO42– (a) yuÂõxLkkuRz Mktfku[Lk sðkçk : (d) MnO42– (b) 5f , 6d yLku 7s Lke «{ký{kt Mk{kLk Qòo Hint : MnO42– Mn7+ : [Ar] 3d1 yLku yÞwÂø{ík e– = 1; (c) 4f yLku 5d MíkhkuLke Qòo LkSf nkuðkÚke yLkw[wçt kfeÞ (d) yuÂõxLkkuRzMkLkku hurzÞkuyuÂõxð Mð¼kð (25) Lke[uLkk{ktÚke fE «r¢Þkyku rð»k{efhý «r¢Þk Au ? sðkçk : (b) 5f , 6d yLku 7s Lke «{ký{kt Mk{kLk Qòo [NEET–2019] (31) yìrMkrzf KMnO4Lkkt ÿkðýLku íkhík s htøkrðneLk çkLkkðu íku ðkÞwLkwt (a) 2Cu+ Cu2+ + Cu (b) 3MnO42– + 4H+ 2MnO4– + MnO2 + O2 Lkk{ sýkðku. [NEET–2017] (c) 2KMnO4 K2MnO4 + MnO2 + O2 (a) SO2 (b) NO2 (d) 2MnO4– + 3Mn2+ + 2H2O 5MnO2 + 4H+ (d) CO2 (c) P2O5 Lke[u ykÃku÷ rðfÕÃkku{ktÚke Mkk[ku rðfÕÃk ÃkMktË fhku. sðkçk : (a) SO2 (a) Võík (a) yLku (b) (b) (a), (b), (c) ºkýuÞ Hint : KMnO4 + SO2 MnSO4 + H2SO4 + K2SO4 (c) (a), (c) yLku (d) (d) Võík (a) yLku (d) sðkçk : (a) Võík (a) yLku (b) +7 +4 +7 (htøkrðneLk) (32) fkì÷{–I{kt ykÃku÷ Äkíkw ykÞLkkuLku fkì÷{–II {kt ykÃku÷ ykÞLkkuLke Hint : 2Cu+ Cu2+, + Cu ÂMÃkLk [wtçkfeÞ [kf{kºkk MkkÚku òuze yLku Mkk[ku ¢{ sýkðku. +1 +2 0 [NEET–2018] fkì÷{–I fkì÷{–II 3MnO42– + 4H+ 2MnO4– + MnO2 + O2 (a) Co3+ (i) 8 B.M. +6 +7 +4 (b) Cr3+ (ii) 35 B.M. (c) Fe3+ (iii) 3 B.M. rð»k{efhý{kt - yuf s ík¥ðLkwt ykÂì õMkzþu Lk yLku rhzõþLk (d) Ni2+ (iv) 24 B.M. ÚkkÞ Au {kxu. (iv) 15 B.M. qqq
A B A Baaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa C9D C Mkðøko MktÞkusLkku Daaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa aaa aaa ÃkkXâÃkwMíkf Ãkh ykÄkrhík Brighton MCQs (6) Mktfeýo ûkkhkuLkk yýwMkqºkku Lke[uLkk{ktÚke fÞk økwýÄ{oLkk {kÃkLkÚke Lk¬e fhe þfkÞ Au ? 9.1 : Mkðøko MktÞkusLkkuLkku ðLkohLkku rMkØktík (a) íku{Lkkt ÿkðý{kt rðãwíkðknfíkkLkk {kÃkLkÚke (1) su MktÞkusLkku{kt Äkíkw Ãkh{kýw / ykÞLk yLkuf Éý ykÞLk fu (b) íku{Lkk ÿkðýLkk Wíf÷Lk®çkËwLkk WLLkÞLkLkk {kÃkLkÚke íkxMÚk yýwyku MkkÚku R÷uõxÙkìLk Þwø{Lke ¼køkeËkhe îkhk h[kÞ Au (c) íku{Lkk ÿkðýLkk Xkhý®çkËwLkk yðLkÞLkLkk {kÃkLkÚke íku{Lku ykÄwrLkf Ãkrh¼k»kk{kt fÞk «fkhLkk MktÞkusLkku fnu Au ? (d) ykÃku÷ çkÄk s (a) ykÞrLkf MktÞkusLkku (b) Mkðøko MktÞkusLkku sðkçk : (d) ykÃku÷ çkÄk s (c) rçkLk«{kýeÞ MktÞkusLkku (d) rîûkkh MktÞkusLkku (7) Mkðøko MktÞkusLkku{kt ÄkíkwLke rîíkeÞf MktÞkusfíkk rðþu fE çkkçkík sðkçk : (b) Mkðøko MktÞkusLkku Mkk[e LkÚke ? (2) Mkðøko MktÞkusLkkuLkku WÃkÞkuøk fÞk ûkuºk{kt Úkíkku LkÚke ? (a) ykÃku÷ Äkíkw {kxu íkuLke MktÏÞk rLkrùík nkuÞ Au. (a) fkÃkz htøkfk{{kt (b) íku íkxMÚk yýw fu Éý ykÞLkku ðzu Mktíkku»kkÞ Au. (b) rðãwík Zku¤ [Zkððk{kt (c) íku {æÞMÚke Äkíkw MkkÚku òuzkÞu÷ r÷økuLzLke MktÏÞk sux÷e nkuÞ (c) Äkíkwf{orðrÄLkk «¢{ku{kt A.u (d) rðãwík WíÃkLLk fhíkkt fku»kku{kt çk¤íký íkhefu (d) íku rËþkfeÞ nkuðkÚke [ku¬Mk yðfkþeÞ økkuXðýe Ähkðu Au. sðkçk : (d) rðãwík WíÃkLLk fhíkkt fku»kku{kt çk¤íký íkhefu sðkçk : (c) íku {æÞMÚke Äkíkw MkkÚku òuzkÞu÷ r÷økuLzLke MktÏÞk (3) Mkðøko MktÞkusLkkuLke çkkçkík{kt ðLkohu fE MktfÕÃkLkk hsq fhe níke ? sux÷e nkuÞ Au. (a) Äkíkw ykÞLkLke «kÚkr{f yLku rîíkeÞf MktÞkusfíkk rðþuLke (8) Mktfeýkuo{kt ÄkíkwLkku Mkðøko yktf yux÷u ... (b) Äkíkw yLku r÷økuLz ðå[u h[kíkk çktÄLke «çk¤íkk rðþuLke (a) {æÞMÚke Äkíkw MkkÚku òuzkÞu÷ r÷økuLzLke MktÏÞk (c) Mkðøko MktÞkusLkkuLkk r¼LLk r¼LLk htøk rðþuLke (b) {æÞMÚke Äkíkw MkkÚku r÷økuLz îkhk h[kÞu÷ Mkðøko çktÄLke MktÏÞk (d) Äkíkw yLku r÷økuLz îkhk Úkíkkt rðrðÄ MktfhýLkk «fkh rðþu sðkçk : (a) Äkíkw ykÞLkLke «kÚkr{f yLku rîíkeÞf MktÞkusfíkk (c) Mktfeýo ûkkh{kt hnu÷ «ríkykÞLkkuLke MktÏÞk rðþuLke (d) Mkt¢ktrík Äkíkw ykÞLkLke MktÞkusfíkk fûkk{kt hnu÷ yÞwÂø{ík (4) ðLkohLkk rMkØktík {wsçk Lke[uLkk{ktÚke fÞk MktfeýoLkku htøk íkuLkk R÷uõxÙkìLkLke MktÏÞk Mkqºk MkkÚku MkwMktøkík Au ? sðkçk : (b) {æÞMÚke Äkíkw MkkÚku r÷økuLz îkhk h[kÞu÷ Mkðøko (a) [Co (NH3)6] Cl3 Ãke¤ku çktÄLke MktÏÞk (b) [Co (NH ) Cl] Cl òçt krw zÞku (9) {kunhLkku ûkkh fÞk çku r¼LLk ûkkhku Ähkðu Au ? 35 2 (a) FeSO4 yLku (NH4)2SO4 (c) [CoCl2 (NH3)4] Cl ÷e÷ku (b) Fe2(SO4)3 yLku (NH4)2SO4 (d) [CoCl2 (NH3)4] Cl Lkkhtøke (c) FeSO4 yLku K2SO4 sðkçk : (d) [CoCl2 (NH3)4] Cl Lkkhtøke (d) Fe2(SO4)3 yLku Al2(SO4)3 (5) Mkðøko MktÞkusLkku{kt hnu÷ {æÞMÚke ÄkíkwLke «kÚkr{f MktÞkusfíkk sðkçk : (a) FeSO yLku (NH ) SO Mkt˼uo fÞku rðfÕÃk Mkk[ku LkÚke ? 4 42 4 (a) íku ÄkíkwLke ykÞLkefhý Ãkk{íke MktÞkusfíkk Au. (10) fkLkuo÷kRx rîûkkh Lke[uLkk{ktÚke fÞk ykÞLkLke hkMkkÞrýf fMkkuxe (b) íku Äkíkw Ãkh{kýwLkk ykìÂõMkzuþLk yktfLkwt Mkq[Lk fhu Au. (c) íku {kºk Éý ykÞLkku îkhk Mktíkku»kkÞ Au. ykÃku Au ? (d) íku Äkíkw ykÞLku Mðefkhu÷ R÷uõxÙkìLk Þwø{kuLke MktÏÞk sux÷e (a) K+ ykÞLkLke (b) Mg2+ ykÞLkLke nkÞu A.u (c) Cl– ykÞLkLke (d) ykÃku÷ çkÄk s sðkçk : (d) íku Äkíkw ykÞLku Mðefkhu÷ R÷uõxÙkìLk Þwø{kuLke MktÏÞk sðkçk : (d) ykÃku÷ çkÄk s sux÷e nkuÞ Au.
«fhý-9 : Mkðøko MktÞkusLkku : MCQ rð¼køk 3.167 (11) rîûkkhLke MkkiÚke yøkíÞLke ÷kûkrýfíkk fE Au ? (17) Mktfeýo ykÞLk Lke[uLkk{ktÚke fÞku økwýÄ{o Ëþkoðe þfíkku LkÚke ? (a) íku MktÃkqýoÃkýu MkkËk ykÞLkku{kt rðÞkursík ÚkkÞ Au. (a) ykìÂõMkzuþLk-rhzõþLk Ãkk{ðkLkku (b) íku{ktLkk rîûkkh Ãkife yuf ûkkhLkwt s rðÞkusLk ÚkkÞ Au. (b) WÆeÃkf íkhefu ðíkoðkLkku (c) íku{kt hnu÷ Ëhuf ½xf ykÞLkLke hkMkkÞrýf fMkkuxe ÚkE þfíke (c) {æÞMÚk Äkíkw ykÞLk rðMÚkkÃkLk Ãkk{ðkLkku LkÚke. (d) Ëhuf ½xf ykÞLkkuLkwt ykÞLkefhý Ãkk{ðkLkku (d) íkuLkwt s÷eÞ ÿkðý nt{uþk htøkeLk nkuÞ Au. sðkçk : (d) Ëhuf ½xf ykÞLkkuLkwt ykÞLke fhý Ãkk{ðkLkku sðkçk : (a) íku MktÃkqýoÃkýu MkkËk ykÞLkku{kt rðÞkursík ÚkkÞ Au. (18) Lke[uLkk{ktÚke s÷eÞ ÿkðý{kt fÞk MktÞkusLk{kt ¢kur{Þ{ ykÞLkLke hkMkkÞrýf fMkkuxe fhe þfkíke LkÚke ? (12) Lke[uLkk{ktÚke fÞku ûkkh rîûkkh LkÚke ? (a) {kunhLkku ûkkh (b) fkLkuo÷kRx ûkkh (a) K2CrO4 (b) K2Cr2O7 (c) Ãkkuxkþ yì÷{ ûkkh (d) Ãkkxu ìrþÞ{ Vhu kMu kkÞLkkRz ûkkh (c) CrCl3 · 6NH3 (d) CrCl3 · 6H2O sðkçk : (d) ÃkkuxìrþÞ{ VuhkuMkkÞLkkRz ûkkh sðkçk : (d) CrCl3 · 6H2O Hint : Mktfeýo (d) rMkðkÞ yLÞku{kt Cr ykÞLk {õw ík çkLkíkku LkÚke. (13) Lke[uLkk{ktÚke fÞk Mktfeýo{kt Cr-ykÞLk fuxkÞrLkf Mktfeýo{kt 9.2 : Mkðøko MktÞkusLkkuLku ÷økíkk fux÷ktf WÃkÂMÚkík Au ? yøkíÞLkk ÃkÞkoÞkuLke ÔÞkÏÞkyku (a) K3[CoF6] (b) Cr(CO)6 (19) fE rºkÃkwxe{kt V™ku ykìÂõMkzuþLk yktf yLkw¢{u –1, 0 yLku +5 Au ? (c) [CrCl2(H2O)4]Cl (d) K2Cr2O7 (a) [V(CO)6]–, [V(CO)6] yLku VO2+ sðkçk : (c) [CrCl2(H2O)4]Cl (b) [V(CO)6]+, [VOCl3]2–, [VO2Cl2]+ Hint : Cr Lkwt fuxkÞrLkf Mktfeýo [CrCl2(H2O)4]+ (c) VO – , [VOCl ]0, [VOCl ]+ (14) VurhMkkÞLkkRz Mktfeýo ykÞLk ÃkhLkku ðes¼kh fux÷ku Au ? 33 2 (a) +2 (b) +3 (c) –3 (d) –4 (d) [V(CO)6]+, [V(CN)6]3–, VO2Cl sðkçk : (c) –3, [Fe(CN)6]3– sðkçk : (a) [V(CO)6]–, [V(CO)6] yLku VO2+ (15) Co3+ ykÞLkLkk yüV÷feÞ Mktfeýo çkLkðk {kxu ykìõMku÷ux ykÞLk, (20) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt MktÞkusLk Mktfeýo LkÚke ? EDTA ykÞLk yLku MkkÞLkkRz ykÞLk yu{ ËhufLkk yLkw¢{u fux÷kt (a) Pt Cl4 · 6NH3 ykÞLkLke sYh Ãkzþu ? (b) FeSO4 · (NH4)2SO4 · 6H2O (c) KMnO4 (a) 3, 1, 6 (b) 3, 3, 8 (d) CuSO4 · 4NH3 (c) 2, 1, 6 (d) 4, 1, 4 sðkçk : (b) FeSO · (NH ) SO · 6H O 4 42 4 2 sðkçk : (a) 3, 1, 6 Hint : (b){kt MktÞkusLk rîûkkh MðYÃku ({kunh ûkkh) Au. Hint : yüV÷f {kxu 6 Mkðøko çktÄLke sYh Ãkzu. (21) K3Cr(C2O4)3{kt Cr Lkku Mkðøko ykft yLku ykìÂõMkzuþLk ykft yLk¢w {u ykìõMku÷ux 2, EDTA 6 yLku MkkÞLkkRz 1 Mkðøko çktÄ (a) 6 yLku +3 (b) 3 yLku +6 çkLkkðu Au. ykÚke 3, 1 yLku 6 r÷økuLzLke sYh Ãkzu. (c) 3 yLku +3 (d) 3 yLku +4 (16) VuhkuMkkÞLkkRz yLku VurhMkkÞLkkRz Mktfeýo ykÞLkku {kxu fÞwt rðÄkLk sðkçk : (a) 6 yLku +3 Mkk[wt LkÚke ? (22) fÞk Mktfeýo{kt ÄkíkwLkku ykìÂõMkzuþLk yktf þqLÞ Au ? (a) çktLku Mktfeýo ykÞLkku ÃkhLkku ðes¼kh yLkw¢{u –4 yLku –3 Au. (a) [Cr(en) Cl ] (b) [Cr(CO) ] 22 6 (b) çktLku Mktfeýo ykÞLkku{kt Fe Lke ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk yLkw¢{u +2 (c) [Pt(NH ) Cl ] (d) [Ni(gly) ] yLku +3 Au. 32 2 2 sðkçk : (b) [Cr(CO) ] (CO íkxMÚk r÷økuLz Au.) 6 (c) çktLku Mktfeýo ykÞLkku{kt MktfhýLkku «fkh yLkw¢{u d 2sp3 yLku (23) Mktfeýo ûkkhLke çkLkkðx{kt Äkíkw ykÞLk yLku r÷økuLzLke ðíkoýtqf fE sp3d2 Au. Mkk[e Au ? (d) çktLku Mktfeýo ykÞLkku yLkw¢{u «rík[wtçkfeÞ yLku yLkw[wtçkfeÞ Au. (a) Äkíkw ykÞLk ÷wEMk yìrMkz íkhefu yLku sðkçk : (c) çktLku Mkft eýo ykÞLkku{kt MktfhýLkku «fkh yLkw¢{u d 2sp3 r÷økuLz ÷wEMk çkuRÍ íkhefu ðíkuo Au. yLku sp3d2 Au. (çktLku{kt d2sp3 Mktfhý) (b) Äkíkw ykÞLk çkúkuLMxuz yìrMkz íkhefu yLku r÷økuLz çkúkuLMxuz çkuRÍ íkhefu ðíkuo Au.
3.168 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 (c) Äkíkw ykÞLk R÷uõxÙkìLk Þwø{ Ëkíkk íkhefu yLku (29) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt r÷økuLz rf÷ux r÷økuLz LkÚke ? r÷økuLz R÷uõxÙkìLk Þwø{ økúkne íkhefu ðíkuo Au. (a) OX2– (b) gly– (c) edta4– (d) py (d) Äkíkw ykÞLk r÷økuLz MkkÚku R÷uõxÙkìLk rðrLk{Þ îkhk sðkçk : (d) py ykÞrLkf çktÄÚke òuzkÞ Au. Hint : py = rÃkrhrzLk yufËtíkeÞ r÷økuLz Au. sðkçk : (a) Äkíkw ykÞLk ÷wEMk yìrMkz íkhefu yLku (30) Lke[uLkk{ktÚke fÞk Mktfeýo ykÞLkLke ÂMÚkhíkk MkkiÚke ðÄw nkuÞ Au ? r÷økuLz ÷wEMk çkuRÍ íkhefu ðíkuo Au. (a) [Co(C2O4)3]3– (b) [CoF6]3– (24) Mktfeýo [Co(NH3)6] Cl3 {kxu ¾kuxwt rðÄkLk ...... (c) [Co(NH3)4Cl2]+ (d) [Co(H2O)6]3+ (a) Co3+ ykÞLk, 6NH3 MkkÚku Mkðøko rMÃkMkeÍ h[u Au. (b) [Co(NH3)6]3+ Mkft eýo ykÞLk Au yLku ºký Cl– «rík ykÞLkku A.u sðkçk : (a) [Co(C2O4)3]3– (c) Co3+ ÷wEMk yìrMkz íkhefu yLku 3Cl– ykÞLkku ÷wEMk çkuRÍ íkhefu òuzkÞu÷ Au. Hint : C2O42– rf÷xu ªøk r÷økLu z Au íkuLkwt Mktfeýo ðÄw MÚkkÞe nkuÞ Au. (d) Co3+Lke «kÚkr{f MktÞksu fíkk ºký Cl– ykÞLkku ðzu yLku rîíkeÞf (31) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt r÷økuLz {n¥k{ Mkðøko MÚk¤ku (Ëkíkk Mk{qnku) MktÞkusfíkk 6NH3 yýw ðzu Mktíkku»kkÞu÷ Au. Ähkðu Au ? sðkçk : (c) Co3+ ÷wEMk yìrMkz íkhefu yLku 3Cl– ykÞLkku ÷wEMk çkuRÍ íkhefu òuzkÞu÷ Au. (3Cl– ykÞLkefçktÄ) (a) DMG (b) EDTA (25) Ca2+ ykÞLkLkwt yüV÷feÞ Mktfeýo çkLkðk {kxuLkk EDTA4– fux÷kt (c) en (d) OX r÷økuLzLke sYh Ãkzu Au ? sðkçk : (b) EDTA Hint : EDTA fw÷ A R÷uõxÙkìLk Ëkíkk Mk{qnku Ähkðu Au. (32) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt r÷økuLz W¼ÞËtíke íkhefu ðíkeo þfíkwt LkÚke ? (a) SCN– (b) NO2– (c) NH2–NH2 (d) CN– (a) 1 (b) 2 (c) 3 (d) 6 sðkçk : (c) NH2–NH2 sðkçk : (a) 1 Hint : NH2 – NH2{kt çktLku Ëkíkk Mk{qnku Mk{kLk Au. Hint : EDTA4– »kxTËtíkeÞ Au. (33) Pt4+ Lkwt yüV÷feÞ Mktfeýo çkLkkððk {kxu Lke[uLkk{ktÚke fÞwt r÷økuLz (26) Lke[uLkk{ktÚke fÞku yýw r÷økuLz íkhefu ðíkeo þfíkku LkÚke ? MkkiÚke {n¥k{ MktÏÞk{kt sYh Ãkzu Au ? (a) EDTA4– (b) H N–(CH ) –NH (a) «kuxeLk (b) NO+ 2 22 2 (c) N(CH2CH2NH2)3 (d) SCN– (c) NH4+ (d) N2H5+ sðkçk : (d) SCN– (yufËtíke nkuðkÚke) sðkçk : (c) NH4+ (R÷uõxÙkìLk Þwø{ LkÚke) (34) ÚkkÞkuMkkÞLkuxku r÷økuLz {kxu fÞwt rðÄkLk Mkk[wt LkÚke ? (27) EDTA r÷økuLz Mkt˼uo fÞwt rðÄkLk Mkk[wt LkÚke ? (a) íku yufËtíkeÞ Ãkhtíkw W¼ÞËtíke r÷økuLz Au. (a) íkuLkk ÃkhLkku ðes¼kh –4 Au yLku »kxTËtíkeÞ Au. (b) íku çku r¼LLk r¼LLk Ëkíkk Ãkh{kýwyku Ähkðu Au yLku rf÷uxsLÞ r÷økuLz Au. (b) íku R÷uõxÙkìLk Ëkíkk íkhefu [kh –COO– Mk{qnku yLku çku ík]íkeÞf yu{kRLk C–N C Mk{qnku Ähkðu Au. (c) íkuLkku Mk{½xfeÞ r÷økuLz ÚkkÞkuMkkÞLkuxku–N Au yLku íku C, N yLku C S ík¥ðku Ähkðu Au. (c) íku [íkw»k-ËtíkeÞ íkhefu Ãký ðíkeo þfu Au. (d) íkuLkk Ëkíkk Ãkh{kýwyku N yÚkðk S nkuÞ Au Lknª fu C. (d) íku [kh r{rÚk÷eLk (–CH2–) Mk{qnku Ähkðu Au. sðkçk : (b) íku çku r¼LLk r¼LLk Ëkíkk Ãkh{kýwyku Ähkðu Au yLku sðkçk : (d) íku [kh r{rÚk÷eLk (–CH2–) Mk{qnku Ähkðu Au. rf÷uxsLÞ r÷økuLz Au. (rf÷uxªøk r÷økuLz LkÚke) (28) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt r÷økuLz rf÷uxªøk r÷økuLz íkhefu Äkíkw ykÞLk MkkÚku (35) Lke[uLkk Mktfeýkuo{kt òu r÷økuLz íku{Lkk çkÄk s Ëkíkk Ãkh{kýwykuLkku òuzkE þfíkwt LkÚke ? çktÄLk{kt WÃkÞkuøk fhu÷ku nkuÞ, íkku Mkðøko yktf A Lk nkuÞ íkuðwt Mktfeýo fÞwt Au ? (a) yuõMku÷ux (b) EDTA (a) [Co(EDTA)]– (b) [Pt(C2O4)3]2– (d) [Cr(en)3]3+ (c) r{ÚkuLku{kRLk (d) N(C2H4NH2)3 (c) [Co(SCN)4]2– sðkçk : (c) r{ÚkuLku{kRLk (yufËtíke nkuðkÚke) sðkçk : (c) [Co(SCN)4]2–
«fhý-9 : Mkðøko MktÞkusLkku : MCQ rð¼køk 3.169 (36) Mktfeýo MktÞkusLkku{kt {æÞMÚk Äkíkw ykÞLkLkku Mkðøko yktf {kºk fE (41) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt Mktfeýo yuffurLÿÞ LkÚke ? çkkçkík îkhk Lk¬e fhðk{kt ykðu Au ? (a) {æÞ Äkíkw MkkÚku r÷økuLz îkhk h[kÞu÷k {kºk rMkø{k çktÄLke MkÏt Þk (a) [Ag(NH3)2]2[CuCl4] (b) K2[Cr2O7]2 îkhk s (b) {æÞ Äkíkwyu h[u÷k rMkø{k yLku ÃkkE çktÄLke MktÏÞk îkhk (c) [Fe(H2O)4Cl2]2 SO4 (d) K2[HgI4] (c) {æÞMÚke Äkíkw{kt hnu÷e ¾k÷e fûkfkuLke MktÏÞk îkhk (d) {æÞMÚke Äkíkwyu h[u÷k ykÞLkeÞ çktÄLke MktÏÞk îkhk sðkçk : (b) K2[Cr2O7]2 sðkçk : (a) {æÞ Äkíkw MkkÚku r÷økuLz îkhk h[kÞu÷k {kºk rMkø{k çktÄLke MktÏÞk îkhk s Hint : K Cr O rîfurLÿÞ Mktfeýo Au. («rík Mktfeýoûkuºk çku Cr- 2 27 (37) Lke[uLkk Mktfeýo Mkk[k rðÄkLk {kxu (T) yLku ¾kuxkt rðÄkLk {kxu (F)Lkku Äkíkw ykÞLk Au.) Mkk[ku rðfÕÃk ÃkMktË fhku. (42) yfu furLÿÞ Mkðøko rMÃkMkeÍLkwt hkMkkÞrýf Mkqºk ÷¾íke ð¾íku fE çkkçkík sYhe nkuíke LkÚke ? (a) Mkðøko Mkqºk{kt {æÞMÚke Ãkh{kýw Mkki«Úk{ ÷¾kÞ Au. (b) {æÞMÚke Äkíkw ËþkoÔÞk çkkË s r÷økuLzLku {q¤kûkhLkk ¢{{kt ÷¾ðk{kt ykðu Au. (c) r÷økuLzLkwt MkkÃkuûk MÚkkLk íkuLkk ðes¼kh Ãkh ykÄkh hk¾u Au. Pt NH3 4 Cl2 Cl2 (d) Mktfeýo ykÞLk ÃkhLkku ðes¼kh «ríkykÞLkLkk ðes¼kh rMkðkÞ x z w ËþkoðkÞ Au. y (i) w «ríkykÞLkku yLku x {æÞMÚke Äkíkw ykÞLk Mkq[ðu Au. sðkçk : (c) r÷økuLzLkwt MkkÃkuûk MÚkkLk íkuLkk ðes¼kh Ãkh ykÄkh hk¾u Au. (r÷økuLzLkk ðes¼khÚke Mðíktºk Au.) (ii) z ºký r÷økuLz ykÞLkku Mkq[ðu Au. (43) Lke[uLkk{ktÚke fÞk r÷økuLzLkwt IUPAC Lkk{fhý fhíke ð¾íku (iii) y, z rnxhku÷uÂÃxf Mktfeýo Mkq[ðu Au. yÃkðkËYÃk ËþkoðkÞ Au ? (iv) x, y y™u z MktÞwõíkÃkýu Mkðøko «¼kð ûkuºk Mkq[ðu Au. (a) H2O (b) CO (c) NO (d) ykÃku÷ çkÄk s (a) TFTT (b) TTTT (c) TTFT (d) TTFF sðkçk : (d) ykÃku÷ çkÄk s sðkçk : (b) TTTT (44) xuxÙkyB{kRLk yuõðkõ÷kuhkRzku fkuçkkÕx (III) õ÷kuhkRzLkwt ykÛðeÞ (38) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt Mktfeýo ykÞLk rnxhku÷uÂÃxf Au ? Mkqºk ........... Au. ({k[o, 2020) (a) [Ni(en)2]2+ (b) [Ca(EDTA)]2– (a) [Co(NH3)4(H2O)Cl]Cl2 (b) [Co(NH3)4(H2O)Cl]Cl3 (c) [Fe(C2O4)2]3– (d) [Co(NO2)6]3– (c) [Co(NH3)4(H2O)]Cl3 (d) [Co(NH3)4(H2O)Cl]3Cl2 sðkçk : (b) [Ca(EDTA)]2– ?(swËkt swËkt Ëkíkk Mk{qnku) sðkçk : (a) [Co(NH ) (H O)Cl]Cl2 34 2 (39) Mktfeýo MktÞkusLkku{kt fÞku Äkíkw ykÞLk MkkiÚke ykuAku Mkðøko yktf (45) yuLkkÞrLkf Mkft eýo{kt fE ÄkíkwLktw Lkk{ IUPAC ÃkØrík {wsçk Mkk[tw Ähkðu Au ? LkÚke ? (a) Ag+ (b) Ni2+ (c) Pt4+ (d) Cr3+ (a) Ag rMkÕðhux (b) Au ykuhux sðkçk : (a) Ag+ (c) Cu õÞw«ux (d) Pb Ã÷Bçkux Hint : Ag+ ykÞLk Mkðøko yktf = 2 ðk¤k Mktfeýkuo h[u Au. sðkçk : (a) Ag rMkÕðhux [Ag(CN)2]–, [Ag(NH3)2]–, [Ag(S2O3)2]3– ðøkuhu Hint : AgLku yksoLxux íkhefu ÷¾kÞ Au. (40) [Co(H2NCH2CH2NH2)3]2 (SO4)3 Mktfeýo {kxu fÞku rðfÕÃk (46) Lke[uLkk{ktÚke fÞk MktfeýoLkwt IUPAC Lkk{ Mkk[wt Ëþkoðu÷ LkÚke ? Mkk[ku LkÚke ? (a) K3[Fe(CN)2(C2O4)2] ÃkkuxìrþÞ{ zkÞMkkÞLkkRzkuzkÞykìõMku÷uxku Vuhux(III) (a) Äkíkw ykÞLkLkku Mkðøko yktf A yLku rf÷ux Mktfeýo Au. (b) Hg[Co(SCN)4] (b) 1 {ku÷ Mktfeýo ykÞLkLkk ykÞLkefhýÚke 2 {ku÷ Mktfeýo yLku 3 {hõÞwrh (I) xuxÙkÚkkÞkuMkkÞLkuxku-S-fkuçkkÕxux (III) {ku÷ «ríkykÞLkku ykÃku Au. (c) [Ag(NH3)2][Ag(CN)2] (c) Mktfeýo ykÞLkLke MktÞkusfíkk –3 yLku Äkíkw ykÞLkLke «kÚkr{f MktÞkusfíkk +3 Au. zkÞyB{kRLk yksuoLxux (I) zkÞMkkÞLkkRzku rMkÕðh (I) (d) Mktfeýo ¼kir{ríkf íku{s «fkþeÞ Mk{½xfíkk Ëþkoðe þfu Au. (d) [PtCl2(en)2]2+ zkÞõ÷kuhkRzkurçkMk (RÚkuLk 1, 2–zkÞyu{kRLk Ã÷urxLk{ (IV) ykÞLk sðkçk : (d) Mktfeýo ¼kir{ríkf íku{s «fkþeÞ Mk{½xfíkk Ëþkoðe sðkçk : (c) [Ag(NH3)2][Ag(CN)2] þfu Au. ({kºk «fkþeÞ, ¼kir{ríkf Lknª) zkÞyB{kRLk yksouLxux (I) zkÞMkkÞLkkRzku rMkÕðh (I)
3.170 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 (47) Lke[uLkk Ãkife fÞk MktfeýoLkwt Lkk{ IUPAC ÃkØrík {wsçk Mkk[wt LkÚke ? (c) çktÄkhýeÞ Mk{½xfku{kt hkMkkÞrýf Mkqºkku Mk{kLk Ãkhtíkw hkMkkÞrýf çktÄLk r¼LLk nkuÞ Au. (a) [Fe(NH3)4Br2]2SO4 (d) çkÄk s yðfkþeÞ Mk{½xfku çktÄkhýeÞ Mk{½xfku nkuÞ Au Ãkhtíkw zkÞçkúku{kRzku xuxÙkyuB{kRLk ykÞLko (II) MkÕVux çkÄk s çktÄkhýeÞ Mk{½xfku yðfkþeÞ Mk{½xfku nkuíkk LkÚke. (b) NH4[Cr(H2O)2(CO3)2] sðkçk : (d) çkÄk s yðfkþeÞ Mk{½xfku çktÄkhýeÞ Mk{½xfku nkÞu Au Ãkhít kw çkÄk s çktÄkhýeÞ Mk{½xfku yðfkþeÞ yu{kurLkÞ{ zkÞyufðk zkÞfkçkkuoLkux¢ku{ux (III) Mk{½xfku nkuíkk LkÚke. (c) [Pt(NH ) Cl(NH CH )]Cl (52) ¼kir{ríkf Mk{½xfíkk Mkt˼uo Mkk[ku rðfÕÃk ÃkMktË fhku. 32 2 3 (a) íku rnxhku÷uÂÃxf Mktfeýkuo{kt yLku Mk{kLk «fkhLkk r÷økuLzLke r¼LLk r¼LLk þõÞ økkuXðýeLku fkhýu WËT¼ðu Au. zkÞyuB{kRLk õ÷kuhkRzku r{ÚkuLku{kRLk Ã÷urxLk{ (II) (b) íku Mkðøko yktf 4 yLku 6 Ähkðíkk çkÄk s Mktfeýo MktÞkusLkku{kt õ÷kuhkRz WËT¼ðu Au. (d) [Fe(CN)5NO]2+ (c) ykÃku÷ Mktfeýo {kxu ¼kir{ríkf Mk{½xfkuLke MktÏÞk çku fhíkkt ðÄkhu nkuE þfu Lkrn. ÃkuLxkMkkÞLkkRzkuLkkRxÙkuMke÷ Vuhux (III) ykÞLk (d) rîËtíkeÞ Âõ÷xªøk r÷økuLz ¼kir{ríkf Mk{½xfíkk{kt fËkrÃk ¼køk sðkçk : (a) [Fe(NH3)4Br2]2SO4 ÷E þfíkwt LkÚke. zkÞçkúku{kRzku xuxÙk-yuB{kRLk ykÞLko (II) MkÕVux sðkçk : (a) íku rnxhku÷uÂÃxf Mktfeýkuo{kt yLku Mk{kLk «fkhLkk (48) IUPAC ÃkØrík {wsçk MktfeýoLkwt Mkk[wt Mkqºk fÞwt LkÚke ? r÷økuLzLke r¼LLk r¼LLk þõÞ økkuXðýeLku fkhýu WƼðu Au. (a) ÃkuLxkyuB{kRLkLkkRxÙkRxku–N fkuçkkÕx (II) (53) Mktfeýo MktÞkusLkku{kt ¼kir{ríkf Mk{½xfíkk Ëþkoððk {kxu MkkiÚke [Co(NH3)5(NO2)]3+ ykð~Þf þhík (b) rxÙMk (RÚkuLk–1, 2–zkÞyu{kRLk) ¢kur{Þ{ (III) MkÕVux (a) Mktfeýo rnxhku÷uÂÃxf nkuðwt òuEyu. [Cr(en)2]3 (SO4)2 (b) Mktfeýo{kt ÄkíkwLkku Mkðøko yktf 4 fu 6 nkuðku òuEyu. (c) Vurhf nuõÍkMkkÞLkkuVuhux (II) Fe4[Fe(CN)6]3 (c) Mktfeýo Mk{[kuhMk nkuðwt òuEyu. (d) xuxÙkyuB{kRLk Ã÷urxLk{ (II) nuõÍkMkkÞLkkRzku Ã÷urxLkux (IV) (d) Mktfeýo{kt çknwËtíkeÞ r÷økuLz Lk nkuðwt òuEyu. sðkçk : (a) Mktfeýo rnxhku÷uÂÃxf nkuðwt òuEyu. [Pt(NH3)4][Pt(CN)6] (54) òu A yLku B r¼LLk r¼LLk yufËtíkeÞ r÷økuLz nkuÞ íkku Lke[uLkk{ktÚke sðkçk : (b) rxMÙ k (RÚkuLk–1, 2–zkÞyu{kRLk) ¢kru {Þ{ (III) MkÕVxu fÞwt Mktfeýo ¼kir{ríkf Mk{½xfíkk Ëþkoðu Au ? [Cr(en)3]2 (SO4)2 Au. (a) [MA3B] yLku [íkw»V÷feÞ (b) [MA2B2] yLku Mk{[kuhMk (49) MkkurzÞ{ LkkRxÙku«wMkkRz Mktfeýo Mkt˼uo ¢r{f ¾kuxkt rðÄkLk {kxu F (c) [MA2B2] yLku [íkw»V÷feÞ (d) [MA3B] yLku Mk{[kuhMk sðkçk : (b) [MA B ] yLku Mk{[kuhMk yLku Mkk[k rðÄkLk {kxu TLkku Mkk[ku rðfÕÃk ÃkMktË fhku. 22 (i) íkuLkwt Mkqºk [FeII (CN) NO+]2– Au. 5 (55) òu A, B, X yLku L [khuÞ r¼LLk r¼LLk yufËtíkeÞ r÷økuLz nkuÞ íkku Mk{ík÷eÞ [kuhMk [MABXL] MktfeýoLke Mk{½xfíkk {kxu fÞku rðfÕÃk (ii) íkuLkwt yk Mkqºk [wtçkfeÞ [kf{kºkkLkk {kÃkLk ÃkhÚke Lk¬e fhðk{kt Mkk[ku Au ? ykðu÷ Au. (a) íku fw÷ ºký ¼kir{ríkf Mk{½xfku Ëþkoðu Au. su Ãkife çku rMkMk yLku yuf xÙkLMk h[Lkk nkuÞ Au. (iii) íku FeII Lke 3d fûkf{kt 7 R÷uõxÙkìLk Ähkðu Au. (ib) íkuLke yLkw[wtçkfeÞ [kf{kºkkLkwt {qÕÞ 4.90 BM Au. (b) íku fw÷ [kh ¼kir{ríkf Mk{½xfku Ëþkoðu Au su Ãkife yuf rMkMk yLku ºký xÙkLMk «fkhLkk nkuÞ Au. (a) TTFF (b) FTFT (c) TTTF (d) TFFF (c) íku fw÷ çku ¼kir{ríkf yLku çku yðfkþeÞ Mk{½xfku Ëþkoðu Au. sðkçk : (c) TTTF (4 = 3.87 BM Au) (d) íkLu ke [ík»w V÷feÞ h[Lkk{kt Ãký ¼kri {ríkf Mk{½xfku þõÞ nkÞu A.u (50) Lke[u ykÃku÷ r÷økuLz Ãkife rîËtíkeÞ r÷økuLz fux÷kt Au ? sðkçk : (a) íku fw÷ ºký ¼kir{ríkf Mk{½xfku Ëþkoðu Au. su Ãkife çku OX, en, gly, DMG rMkMk yLku yuf xÙkLMk h[Lkk nkuÞ Au. (a) 2 (b) 3 (c) 1 (d) 4 sðkçk : (d) 4 9.4 : Mkðøko MktÞkusLkku{kt Mk{½xfíkk (51) Mktfeýo MktÞkusLkkuLkk yðfkþeÞ Mk{½xfku yLku çktÄkhýeÞ Mk{½xfku {kxu fÞwt rðÄkLk Mkk[wt LkÚke ? (a) yðfkþeÞ Mk{½xfkuLku Mk{kLk hkMkkÞrýf Mkqºk yLku Mk{kLk hkMkkÞrýf çktÄLk nkuÞ Au. (b) yðfkþeÞ Mk{½xfku{kt r÷økuLzLke yðfkþeÞ økkuXðýe swËe swËe rËþk{kt nkuÞ Au.
(56) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt Mktfeýo ¼kir{ríkf Mk{½xfíkk Ëþkoðe þfíkwt LkÚke «fhý-9 : Mkðøko MktÞkusLkku : MCQ rð¼køk 3.171 ? Hint : C çktÄkhý {uMkku MðYÃk Au yLku Mk{r{ríkík÷ Ähkðu Au. ykÚke rfhk÷ fuLÿ Ähkðíkwt LkÚke. (a) [Ni(NH3)2 Cl2] (b) [Co(NH3)4 Br2]+ (60) Lke[uLkk çktÄkhýku Ãkife fÞwt çktÄkhý yLku íkuLkku Mk{½xfeÞ «fkh (c) [Pt(en)2 Br2]2+ (d) [Co(NH3)5 Br]2+ Mkk[ku LkÚke ? sðkçk : (d) [Co(NH3)5 Br]2+ + 0 (57) Mkðøko rMÃkMkeÍLke þõÞ Mk{½xfíkk {kxu ¾kuxku rðfÕÃk ÃkMktË fhku. NH3 NO2 Co NH3 Co NO2 (a) [Pt(en)3]4+ «fkþeÞ Mk{½xfíkk Ãkhtíkw ¼kir{ríkf Cl O2N Mk{½xfíkk Lknª (a) (b) (b) [Pt(en)2Br2]2+ «fkþeÞ yLku ¼kir{ríkf Mk{½xfíkk NH3 NH3 NH3 NH3 çktLku Cl NH3 rMkMk MðYÃk VurMkÞ÷ (c) [Co(NH3)3(CN)3] ¼kir{ríkf Ãkhtíkw «fkþeÞ Mk{½xfíkk en + Lknª (d) [Fe(CN)2(NH3)4]– «fkþeÞ yLku ¼kir{ríkf çktLku Cl NH3 Cl 2+ Mk{½xfíkk Co (d) Fe NH3 sðkçk : (d) [Fe(CN) (NH ) ]– «fkþeÞ yLku ¼kir{ríkf çktLku (c) NH3 NH3 2 34 Cl Mk{½xfíkk en NH3 (58) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt Mktfeýo ykÞLk «fkþr¢Þkþe÷íkkLkku økwýÄ{o zufMxÙku MðYÃk {ru hrzÞkuLk÷ Ëþkoðu Au ? (a) xÙkLMk–[Co(C2O4)2Br2]3– (b) rMkMk–[Fe(en)2(NH3)2]3+ en + (c) rMkMk–[Pt(NH3)2Cl2] (d) rMkMk–[Ni(NH3)2Br2] sðkçk : (b) rMkMk–[Fe(en)2(NH3)2]3+ sðkçk : (c) Cl Co Hint : rMkMk–[Fe(en)2(NH3)2]3+ {kt rfhk÷ fuLÿ þõÞ Au. Cl yLÞku{kt LkÚke. en (59) Lke[uLkk{ktÚke fE h[Lkk «fkþr¢Þkþe÷íkkLkku økwýÄ{o Ëþkoðe zufMxÙku MðYÃk þfíkwt LkÚke ? (61) Lke[uLkk{ktÚke fÞk «fkhLkwt r÷økuLz çktÄLk Mk{½xfíkk Ëþkoðe þfu Au ? 3+ Cl 2+ (a) yuÂBçkzuLx r÷økuLz (b) rf÷uxªøk r÷økuLz en Cl Cr (b) en (c) çknwËtíkeÞ r÷økuLz (d) fkçkorLkf r÷økuLz Pt (a) e n sðkçk : (a) yuÂBçkzuLx r÷økuLz e n en (62) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt Mktfeýo MktÞkusLk çktÄLk Mk{½xfíkk Ëþkoðíkwt LkÚke ? (a) [Co(NH3)5(NO2)]2+ (b) [Co(NH3)3(NO3)3] + + (c) [Pt(en)2(SCN)2]2+ (d) (b) yLku (c) çktLku Cl Cl sðkçk : (b) [Co(NH3)3(NO3)3] Cl (c) en Co en (d) en Co (63) Mktfeýo MktÞkusLkku{kt çktÄLk Mk{½xfku {kxu fÞwt rðÄkLk Mkk[wt Au ? Cl NH3 NH3 (a) ík{u kt ÄkíkwLkku ykÂì õMkzuþLk ykft yLku Mkðøko yktf çkË÷kE òÞ Au. (b) ík{u kt fûkfkLu kwt Mktfhý yLku ¼kri {ríkf økkuXðýe Ãký çkË÷kE òÞ A.u + (c) íku{Lkk htøk çkË÷kE òÞ Au. Cl sðkçk : (c) en Co en (d) íku{Lkk ÿkðýkuLke rðãwíkðknfíkk çkË÷kE òÞ Au. Cl sðkçk : (c) íku{Lkk htøk çkË÷kE òÞ Au. Hint : çktÄLk Mk{½xfku{kt {kºk htøk s çkË÷kÞ Au yLÞ økwýÄ{kuo çkË÷kíkk LkÚke.
3.172 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 (64) fÞk Mktfeýo MktÞkusLkLke Mk{½xfíkk Mkk[e Ëþkoðu÷ LkÚke ? 9.5 : Mkðøko MktÞkusLkku{kt çktÄLk (a) [Cr(en)3] [Co (OX)3] Mkðøko Mk{½xfíkk (71) Mkðøko MktÞkusLkku{kt çktÄLk ytøku ðLkohLkku rMkØktík fE çkkçkík Mk{òðe (b) [Co(NH3)5 (NO2)] Br {kºk çktÄLk Mk{½xfíkk þfíkku LkÚke ? (c) [Co(NH3)5 CO3] Br ykÞLkefhý Mk{½xfíkk (d) [Cr(H2O)6] Cl3 ÿkðf r{©ý Mk{½xfíkk (a) rËþk{Þ çktÄLk (b) [wtçkfeÞ økwýÄ{kuo sðkçk : (b) [Co(NH3)5 (NO2)] Br {kºk çktÄLk Mk{½xfíkk (65) ÿkðf r{©ý Mk{½xfíkk fE Mk{½xfíkk suðe s Au ? (c) «fkþeÞ økwýÄ{kuo (d) ykÃku÷ çkÄe s çkkçkíkku sðkçk : (d) ykÃku÷ çkÄe s çkkçkíkku (a) Mkðøko Mk{½xfíkk (b) çktÄLk Mk{½xfíkk (72) Mkðøko MktÞkusLkku{kt çktÄLkLkk Mð¼kð («f]rík) Mk{sðk fÞku rMkØktík / yr¼øk{ WÃkÞkuøke Úkíkku LkÚke ? (c) ykÞLkefhý Mk{½xfíkk (d) ykÃku÷ çkÄk s (a) VBT (b) CFT sðkçk : (c) ykÞLkefhý Mk{½xfíkk (c) MOT (d) ÄkÂíðÞ çktÄLk ðkË Hint : ÿkðf r{©ý Mk{½xfíkk{kt «ríkykÞLkku yLku r÷økuLz sðkçk : (d) ÄkÂ¥ðÞ çktÄLk ðkË íkhefu hnu÷k H2O ðå[u yË÷kçkË÷e ÚkkÞ Au. (73) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt Mktfeýo ykÞLk ¼ú{ý ÞwÂø{ík Mktfeýo Au ? (66) Mktfeýo MktÞkusLkkuLkku «fkþr¢Þkþe÷íkkLkku økwýÄ{o fÞk MkkÄLk ðzu (a) [CoF6]3– (b) [Co(NH3)6]3+ (c) [Co(H2O)6]3+ òýe þfkÞ Au ? (d) ykÃku÷ çkÄk s (a) ÃkkuxuÂLþÞku{exh ðzu (b) ðkìÕx{exh ðzu sðkçk : (b) [Co(NH3)6]3+ (c) Ãkku÷khe{exh ðzu (d) MÃkuõxÙku{exh ðzu (74) [Ni(CO)4] {kxu fÞwt rðÄkLk Mkk[wt LkÚke ? sðkçk : (c) Ãkku÷khe{exh ðzu (a) Mk{[íkw»V÷feÞ ykfkh (67) [Pt(NH )(H O)Cl ] MktÞkusLk Lke[u ykÃku÷ Ãkife fE Mk{½xfíkk (b) «rík[twçkfeÞ 32 2 (c) NiLke þqLÞ ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk Ëþkoðu Au ? (a) rMkMk-xÙkLMk (b) zufMxÙku-÷uðku (d) ¼ú{ý{wõík Mktfeýo (c) çktÄLk (d) Vru MkÞ÷-{urhrzÞkuLk÷ sðkçk : (d) ¼ú{ý{wõík Mktfeýo sðkçk : (a) rMkMk-xÙkLMk Hint : 3d-fûkfLkk çku yÞwÂø{ík R÷uõxÙkìLkLkwt Þwø{efhý ÚkE òÞ (68) Mktfeýo MktÞkusLk{kt ykÞLkefhý Mk{½xfíkk õÞkhu WËT¼ðu Au ? Au. ÂMÃkLk{wõík R÷uõxÙkìLk LkÚke. (¾kuxwt rðÄkLk ÃkMktË fhku.) (75) Mk{ík÷eÞ [Pt(NH3)(NO2) Py(NH2OH)]+ ykÞLk fux÷kt ¼kir{ríkf Mk{½xfku çkLkkðþu ? (a) Mktfeýo ûkkh{kt «ríkykÞLk Ãkkuíku s r÷økuLz íkhefu ðíkoðk Mkûk{ (a) 2 (b) 3 (c) 4 (d) 5 nkuÞ íÞkhu. sðkçk : (b) 3 (b) «ríkykÞLk r÷økuLz çkLku Au yLku r÷økuLz ykÞLk «ríkykÞLk Hint : [khuÞ r÷økuLz r¼LLk nkuðkÚke fw÷ ºký ¼kir{ríkf Mk{½xfku çkLku Au íÞkhu. çkLkkðþu su Ãkife çku rMkMk yLku yuf xÙkLMk nþu. (c) [Co(NH3)5 SO4]Br yLku [Co(NH3)5Br] SO4 ykÞLkefhý Mk{½xfku Au. (76) [Cr(NH ) ]3+ ykÞLk{kt yÞwÂø{ík R÷uõxÙkìLkLke MktÏÞk fux÷e Au ? 36 (d) ykÞLkefhý Mk{½xfku{kt Mktfeýo ykÞLk ÃkhLkku ðes¼kh nt{uþk (a) 4 (b) 5 (c) 6 (d) 3 Mk{kLk nkuÞ Au. sðkçk : (d) 3 sðkçk : (d) ykÞLkefhý Mk{½xfku{kt Mktfeýo ykÞLk ÃkhLkku Hint : Cr3+ = 3d 3 ºký yÞwÂø{ík R÷uõxÙkìLk Ähkðu Au. ðes¼kh nt{uþk Mk{kLk nkuÞ Au.(swËku swËku nkuR þfu) (77) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt Mktfeýo ykÞLk [íkw»V÷feÞ ¼qr{rík Ähkðu Au ? (69) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt Mktfeýo ÿkðf r{©ý Mk{½xfíkk Ëþkoðþu Lknª. (a) [Ni(CN)4]2– (b) [Ni(CO)4] (c) [PtCl ]2+ (d) (b) yLku (c) çktLku (a) [Co(H2O)3Cl3] (b) [Co(H2O)6]Cl3 4 (c) [Co(H2O)5Cl]Cl2 · 2H2O (d) [Ni (H2O)2(en)2]2+ sðkçk : (d) (b) yLku (c) çktLku sðkçk : (a) [Co(H2O)3Cl3] (78) Lke[uLkk{ktÚke fÞk Mktfeýo ykÞLk{kt {n¥k{ MktÏÞkLkk yÞwÂø{ík (70) ¼kir{ríkf Mk{½xfíkk yLku «fkþeÞ Mk{½xfíkk ðå[u fE MkkBÞíkk R÷uõxÙkìLk hnu÷ Au ? hnu÷e Au ? (a) [Cr(NH3)6]3+ (b) [Ni(CO)4] (c) [FeF6]3– (d) [CoCl4]– (a) Mk{kLk hkMkkÞrýf çktÄLk (b) Mk{kLk htøk (c) yðfkþeÞ Mk{½xfíkk (d) (a) yLku (c) çktLku sðkçk : (c) [FeF6]3– sðkçk : (d) (a) yLku (c) çktLku Hint : Fe3+ = d 5, F– rLkçko¤ r÷økuLz, d 5 Lkw Þwø{efhý Úkíkwt LkÚke. n = 5
«fhý-9 : Mkðøko MktÞkusLkku : MCQ rð¼køk 3.173 (79) Lke[uLkk{ktÚke ¾kuxwt rðÄkLk ÃkMktË fhku : (85) [NiCl4]2– ykÞLkLke V.B. rMkØktík {wsçk fE R÷uõxÙkìLk h[Lkk Mkk[e Au ? (L = r÷økuLzLkwt R÷uõxÙkìLk Þwø{) (a) [Co(NH3)5Cl]SO4 yLku [Co(NH3)5SO4]Cl Mktfeýo yLkw¢{u Ba(NO3)2 yLku AgNO3 ðzu swËk yku¤¾e þfkÞ Au. (a) [NiCl ]2– = LLLL (b) [Fe(CN)6]4– yLku [Fe(CN)6]3– [wtçkfeÞ [kf{kºkk ðzu swËk 4 yku¤¾e þfkÞ Au. (b) [NiCl4]2– = LLLL (c) [Ni(CN) ]2– yLku [Ni(CO) ] çktLku Mk{ík÷eÞ [kuhMk h[Lkk 44 (c) [NiCl4]2– = Ähkðu Au. (d) [Ni(NH3)6]2+ çkkÌk fûkfeÞ ßÞkhu [Co(NH3)6]3+ yktíkrhf LLLL fûkfeÞ Mktfeýo Au. (d) [NiCl4]2– = LLLL sðkçk : (c) [Ni(CN)4]2– yLku [Ni(CO)4] çktLku Mk{ík÷eÞ [kuhMk sðkçk : (a) [NiCl ]2– = LLLL h[Lkk Ähkðu Au. [Ni(CO) ] [íkw»V÷feÞ Au. 4 4 (86) Lke[uLkk Mktfeýo {kxu ¾kuxwt rðÄkLk ÃkMktË fhku. (80) [Fe(H2O)6]2+ yLku [Fe(CN)6]4– fE çkkçkík{kt swËk Ãkzu Au ? (a) [Fe(H2O)6]3+ yrík«çk¤ yLkw[wçt kfeÞ Au ßÞkhu [Fe(CN)6]3– rLkçko¤ yLkw[wtçkfeÞ Au. (a) ¼kir{ríkf ykfkh yLku fûkfkuLkwt MktfhýLke çkkçkík{kt (b) [wtçkfeÞ [kf{kºkk yLku htøkLke çkkçkík{kt (c) Fe Lkku ykìÂõMkzuþLk yktf yLku Mkðøko yktfLke çkkçkík{kt (b) [NiCl4]2– yLku [Ni(CO)4] çktLku Mk{[íkw»V÷feÞ Au. (d) 3d- R÷uõxÙkìLkLke MktÏÞk yLku «fkþr¢Þkþe÷íkkLke çkkçkík{kt (c) [Cr(H2O)6]3+ yLku [Cr(NH3)6]3+ çktLku d2sp3 Mkft hý Ähkðu Au. sðkçk : (b) [wtçkfeÞ [kf{kºkk yLku htøkLke çkkçkík{kt (d) [Ni(en)3]2+ yLku [Ni(en)2(H2O)6]2+ Lkk s÷eÞ ÿkðýku Mk{kLk htøk Ähkðu Au. (81) K4 [Ni(CN)4] yLku [Ni(CO)4] fE çkkçkík{kt MkkBÞíkk Ähkðu Au ? (a) çktLku{kt sp3 Mktfhý sðkçk : (d) [Ni(en) ]2+ yLku [Ni(en) (H O) ]2+ Lkk s÷eÞ 3 226 (b) çktLku «rík[wtçkfeÞ ÿkðýku Mk{kLk htøk Ähkðu Au.(çktLkuLkk htøk swËk swËk) (c) çktLku{kt Ni Lke ykìÂõMkzuþLk ÂMÚkrík þqLÞ (87) MktfeýkuoLkku htøkLkku íkVkðík fE Mk{½xfíkkLkk fkhýu nkuÞ Au ? (d) ykÃku÷ çkÄk s (a) çktÄLkeÞ Mk{½xfíkk (b) ykÞLkeÞ Mk{½xfíkk sðkçk : (d) ykÃku÷ çkÄk s (c) ÿkðf r{©ý Mk{½xfíkk (d) ykÃku÷ çkÄk s (82) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt MktÞkusLk htøkeLk Au ? sðkçk : (d) ykÃku÷ çkÄk s (a) Ti (NO3)4 (b) K3VF6 (88) CFT «{kýu [FeF ]3– Lke Mkk[e R÷uõxÙkìLk h[Lkk : 6 (c) [Zn(H2O)6]2+ (d) CuCl (a) t 3 e 2 (b) t 5 2g g 2g sðkçk : (b) K3VF6 (c) t 2 e 3 (d) t 3 e 3 2g g 2g g Hint : V3+ = d 2, çku yÞwÂø{ík R÷uõxÙkìLk, d-d Mkt¢ktrík þõÞ Au. sðkçk : (a) t 3 e 2 2g g yLÞku{kt 3d 0 yÚkðk 3d 10, htøkrðneLk Hint : F– rLkçko¤ r÷økuLz, rðÃkkxLk ykuAtw, d 5Lkk çkÄk s R÷õu xÙkìLk (83) ykÃku÷ MktfeýoLke MÚkkÞeíkkLkku fÞku ¢{ Mkk[ku LkÚke ? yÞwÂø{ík (a) [Fe(en)3]3+ > [FeF6]3– (89) 3d5 R÷uõxÙkìLk h[Lkk Ähkðíkk [Fe(CN)6]3– {kxu CFT {wsçk Mkk[e (b) [Co(en) ]3+ > [Co(en)Cl (NH ) ]+ 3 2 32 (c) [Ni(H O) ]2+ > [Ni(en) ]2+ t 3 e 2 t 5 26 3 (a) 2g g (b) 2g (d) [Ni(CN) ]2– > [NiF ]2– (c) t 2 e 3 (d) e 5 2g g g 44 sðkçk : (c) [Ni(H2O)6]2+ > [Ni(en)3]2+ sðkçk : (b) t 5 2g Hint : r÷økuLzLke «çk¤íkk yLku rf÷uxLke Ÿ[e MÚkkÞeíkkLkk ykÄkhu. (90) yüV÷f {kxu CFSE yLku [íkw»V÷f {kxu CFSELkku fÞku MktçktÄ (84) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt Mktfeýo MkkiÚke ðÄw MÚkkÞe Au ? ({k[o, 2020) Mkk[ku Au ? (a) [Fe(NH3)6]3+ (b) [Fe(H2O)6]3+ (c) [Fe(C2O4)3]3– (d) [FeCl6]3– 9 4 (a) t = – 4 0 (b) t = – 5 0 sðkçk : (c) [Fe(C2O4)3]3– (c) t = – 0.44 0 (d) t = – 2.125 0 sðkçk : (c) t = – 0.44 0
3.174 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 (c) Br < OH < C2O24- < CN (91) MVrxfûkuºk rð¼ksLk MktfÕÃkLkk {wsçk d-fûkfku {kxu fÞku rðfÕÃk (d) S2– < F– < en < H2O Mkk[ku LkÚke ? sðkçk : (c) B r OH C2O42 CN (a) dx2–y2 yLku dz2 fûkfku x, y yLku z yûkku Ãkh ykðu÷ nkuÞ Au (95) Mkðøko yktf 6 Ähkðíkk Mktfeýkuo {kxu CFT {wsçk Mkk[wt rðÄkLk ÃkMktË yLku íkuyku e sqÚk ðzu ËþkoðkÞ Au. fhku. g (a) r÷økuLz ÃkhLkk R÷uõxÙkìLk Äkíkw ykÞLkLke eg fûkfkuLkk R÷uõxÙkìLk (b) dxy, dyz yLku dxz fûkfku x, y yLku z yûkkuLke ðå[u ykð÷u nkuÞ Ãkh t2g Lke íkw÷Lkk{kt ðÄkhu «çk¤ yÃkkf»koý LkeÃkòðu Au. Au yLku íku{Lku t2g sqÚk ðzu ËþkoðkÞ Au. (b) e fûkf{kt hnu÷ «íÞuf R÷uõxÙkìLk yüV÷f MktfeýoLku MÚkkÞe (c) e sqÚkLke fûkf{kt R÷uõxÙkìLk Ëk¾÷ ÚkkÞ íkku íkuLke Qòo ½xu Au. g g fhðkLkwt ð÷ý Ähkðu Au. (d) t2g sqÚkLke fûkfkuLke Qòo eg sqÚk fhíkkt ykuAe nkuÞ Au. (c) t2g fûkf{kt Ëk¾÷ Úkíkku «íÞuf R÷uõxÙkìLk 2/50 sux÷e Qòo sðkçk : (c) eg sqÚkLke fûkf{kt R÷uõxÙkìLk Ëk¾÷ ÚkkÞ íkku íkuLke ðÄkhu Au. Qòo ½xu Au. (92) yüV÷feÞ MVrxfûkuºk rð¼ksLk {wsçk ¾kuxwt rLkheûký fÞwt Au ? 4 (d) yüV÷f ûkuºk{kt t2gLke Qòo{kt Úkíkkt ½xkzku yu eg Lke Qòo{kt (a) t = + 9 0 Úkíkkt ðÄkhk sux÷ku nkuÞ Au. (b) [Co(NH ) ]3+ {kt NH «çk¤ ûkuºk r÷økuLz Au, sðkçk : (a) r÷økuLz ÃkhLkk R÷uõxÙkìLk Äkíkw ykÞLkLke e fûkfkuLkk 36 3 g íkuÚke 0 P (R÷uõxÙkìLk Þwø{Lk Qòo) R÷uõxÙkìLk Ãkh t Lke íkw÷Lkk{kt ðÄkhu «çk¤ yÃkkf»koý 2g (c) [CoF6]3– {kt F– rLkçko¤-ûkuºk r÷økuLz Au, íkuÚke 0 < P LkeÃkòðu Au. (d) 0 r÷økuLzLke MVrxfûkuºkLke «çk¤íkk (96) yüV÷f ûkuºk{kt d4 R÷uõxÙkìLk h[Lkk Ähkðíkk ykÞLk {kxu [kh sðkçk : (a) t = 4 R÷uõxÙkìLkLke fE økkuXðýe Mkk[e Au ? + 9 0 P = R÷uõxÙkìLkÞwø{Lk Qòo (93) Mn2+ fu su 3d5 R÷uõxÙkìLk h[Lkk Ähkðu Au íkuLkk {kxu yüV÷f ûkuºk{kt Wå[ rMÃkLk Mktfeýo {kxu CSFELkwt {qÕÞ fux÷wt nþu ? (i) òu 0 < P íkku íkuLke Mkth[Lkk t 3 e 1 Úkþu. 2g g (a) þqLÞ 10 (ii) òu > P íkku íkuLke Mkth[Lkk t 4 e 0 Úkþu. (b) – 5 0 2g g 0 (iii)òu 0 < P, íkku íkuLke Mkth[Lkk t12g e 3 Úkþu. g 3 6 (iv) òu > P, íkku íkuLke Mkth[Lkk t 0 e 4 Úkþu. (c) – 5 0 (d) – 5 0 0 2g g sðkçk : (a) þqLÞ (a) (i) y™u (iii) (b) (i) y™u (ii) Hint : CFSE = [n (–2/5) t2g + n (+3/5) eg]0 (c) (iii) y™u (iv) (d) (ii) y™u (iii) Wå[ rMÃkLk {kxu t2g yLku eg sðkçk : (b) (i) y™u (ii) (97) CN– r÷økuLz ytøku fÞwt rðÄkLk ¾kuxwt Au ? CFSE = [3(–2/5) + 2(+3/5)] (a) íku «çk¤ ûkuºk r÷økuLz Au. 0 (b) íku {wÏÞíðu Ÿ[w ¼ú{ý Mktfeýo h[u Au. (c) ðÄw MVrxfûkuºk rðÃkkxLk fhu Au. = [–6/5 + 6/5]0 = 0 (d) {kuxk¼køku yktíkrhf fûkfeÞ Mktfeýo h[u Au. yux÷u fu t {kt «íÞuf R÷uõxÙkìLk {kxu 2 sux÷e Qòo –5 2g 3 sðkçk : (b) íku {wÏÞíðu Ÿ[w ¼ú{ý Mktfeýo h[u Au. +5 ½xu yLku eg{kt «íÞuf R÷uõxÙkìLk {kxu sux÷e Qòo (98) VB rMkØktík «{kýu Mkt¢ktrík Äkíkw ykÞLk Mktfhý {kxu fE fûkfkuLkku WÃkÞkuøk fhu Au ? ðÄu. (94) MVrxfûkuºk rðÃkkxLk {wsçk r÷økuLz ûkuºkLke «çk¤íkkLkku fÞku ¢{ (a) (n–1)d, ns yLku np yÚkðk ns, np yLku nd Mkk[ku Au ? (b) (n–1)d, ns yLku (n–1)p yÚkðk (n+1)s, np yLku (n–1)d (a) SCN F CN NO2– (c) (n–1)d, ns yLku np yÚkðk ns, (n–1)p yLku (n–2)d (b) I– < H2O < en < OH– (d) nd, (n+1)s yLku (n+2)p yÚkðk ns, np yLku nd sðkçk : (a) (n–1)d, ns yLku np yÚkðk ns, np yLku nd
(99) Mktfeýo MktÞkusLk yLkw[wtçkfeÞ Au fu «rík[wtçkfeÞ Au íkuLkku ykÄkh fE «fhý-9 : Mkðøko MktÞkusLkku : MCQ rð¼køk 3.175 çkkçkík Ãkh nkuÞ Au ? (105) Mktfeýo MktÞkusLkku{kt VB rMkØktík fE çkkçkík Mk{òðe þfíkku LkÚke ? (a) Äkíkw ykÞLkLke R÷uõxkÙ ìLk h[Lkk yLku íkLu ke MkkÚku òzu kÞu÷ r÷økuLzLke (a) Mktfeýo MktÞkusLkkuLke çkLkkðx «çk¤íkk Ãkh (b) Mktfeýo MktÞkusLkkuLkku htøk (c) Mktfeýo MktÞkusLkkuLke [wtçkfeÞ ðíkoýtqf (b) Äkíkw ykÞLkLke ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk yLku ykÞLkefhý (d) Mktfeýo MktÞkusLkkuLke ¼kir{ríkf h[Lkk yLu ÚkkÕÃke Ãkh sðkçk : (b) Mktfeýo MktÞkusLkkuLkku htøk (c) Äkíkw ykÞLk{kt hnu÷ d-R÷uõxÙkìLkLke MktÏÞk yLku M¢eLkªøk (106) r÷økuLz ûkuºk rðÃkkxLk fE çkkçkíkku Ãkh ykÄkh hk¾u Au ? yMkh Ãkh (a) r÷økuLz ûkuºkLke «çk¤íkk yLku Äkíkw ykÞLk ÃkhLkku ðes¼kh (b) r÷økuLzLke ËtíkeÞíkkLke ûk{íkk yLku fË Ãkh (d) Äkíkw ykÞLk ÃkhLkku ðes¼kh yLku ykÞLkeÞ rºkßÞk (c) Äkíkw ykÞLkLke ykÞLkefhý yuLÚkkÕÃke yLku d- R÷uõxÙkìLkLke sðkçk : (a) Äkíkw ykÞLkLke R÷uõxÙkìLk h[Lkk yLku íkuLke MkkÚku òzu kÞ÷u MktÏÞk Ãkh (d) ykÃku÷ çkÄe s çkkçkíkku Ãkh r÷økuLzLke «çk¤íkk Ãkh sðkçk : (a) r÷økuLz ûkuºkLke «çk¤íkk yLku Äkíkw ykÞLk ÃkhLkku ðes¼kh Ãkh (100) þqLÞ MktÞkusfíkkðk¤tw Mktfeýo fÞwt Au ? (107) [Ti(H2O)C]3+ òtçk÷e htøkLkku nkuðkLkwt fkhý fÞk Mkt¢{ýLku fkhýu (a) K3[Fe(CN)6] (b) [Fe(CO)5] nkuÞ Au ? (c) Na[Ni(CO)4] (d) [Pt(NH3)4]Cl2 sðkçk : (b) [Fe(CO)5] (101) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt Mktfeýo htøkeLk Ãkhtíkw «rík[wtçkfeÞ Au ? t12g e 0 t12g e 0 t 0 e 1 t12g e 0 g g 2g g g (a) KMnO (b) K MnO (a) (b) 4 24 (c) K3[Cr(C2O4)3] (d) [Ni(H2O)6]Cl2 (c) t12g e 0 t 0 e 1 (d) t 0 e 1 t 0 e 0 g 2g g 2g g 2g g sðkçk : (a) KMnO4 (Mn7+ = 3d0, LMCT îkhk) sðkçk : (c) t12g e 0 t 0 e 1 (102) Ni (II) ykÞLkLke Mk{ík÷eÞ [kuhMk yLku yüV÷feÞ MktfeýoLke g 2g g [wtçkfeÞ [kf{kºkkLkk {qÕÞku yLkw¢{u. (108) [Cu(H O) ]2+ á~Þ rðMíkkh{ktÚke ÷k÷ htøkLkk «fkþLkwt þku»ký fhu 24 (a) 3.0, 2.83 BM (b) 1.73, 2.83 BM Au. ykÚke íku Lke[uLkk{ktÚke fÞk htøkLkk «fkþLkwt WíMksoLk fhþu ? (c) 0.0, 2.83 BM (d) 2.83, 0.0 BM (a) ÷k÷ (b) ðkˤe sðkçk : (c) 0.0, 2.83 BM (c) Ãke¤ku (d) Lkkhtøke Hint : Ni2+ = 3d 8, Mk{[kuhMk h[Lkk{kt Þwø{efhý ÚkkÞ. ykÚke sðkçk : (b) ðkˤe n = 0 ßÞkhu y»xV÷f{kt Þwø{efhý Úkíkwt LkÚke yLku n = 2 nkuÞ Au. Hint : ÷k÷ htøkLkku Ãkqhf htøk ðkˤe Au. (109) MktfeýoLkk htøk çkkçkíku fÞwt rðÄkLk Mkk[wt LkÚke ? (103) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt Mktfeýo á~Þ ðýoÃkxLkk rðMíkkh{ktÚke «fkþLktw þku»ký- (a) r÷økuLzLke økuhnkshe{kt MktÞkusLk htøkrðneLk nkuÞ Au. WíMksoLk fhu Au ? (b) [Ti(H O) ]Cl Lku økh{ fhíkkt htøkrðneLk çkLku Au. 26 3 (a) [Cu(NH3)4]2+ (b) [Fe(H2O)6]3+ (c) rLkso¤ CuSO4 Lku Ãkkýe{kt W{uhíkk htøkeLk ÿkðý çkLkkðu Au. (c) [Ni(NH3)4]2+ (d) ykÃku÷ çkÄk s (d) [Ni(H2O)6]2+ yLku [Ni(en)3]2+ çktLkuLkk htøk Mk{kLk nkuÞ Au. sðkçk : (d) ykÃku÷ çkÄk s (çkÄk{kt yÞwÂø{ík e–) sðkçk : (d) [Ni(H2O)6]2+ yLku [Ni(en)3]2+ çktLkuLkk htøk Mk{kLk nkuÞ Au. (104) Lke[uLkk{ktÚke Mkk[wt rðÄkLk ÃkMktË fhku : (110) CFT fE çkkçkík Mk{òðe þfíkku LkÚke ? (a) [Ni(en)3]2+ yu [Ni(NH3)6]2+ fhíkkt ykuAwt MÚkkÞe Au. (b) zkÞyB{kRLkxuxÙkõ÷kuhkRzkuÃ÷urxLk{(IV) õ÷kuhkRzLkk (a) MktfeýkuoLkku [wtçkfeÞ økwýÄ{o ykÞLkefhýÚke fw÷ [kh ykÞLkku WíÃkLLk ÚkkÞ Au. (c) C2O42– r÷økuLz rf÷ux Mktfeýo çkLkkðe þfu Au Ãkhtíkw CO32– (b) r÷økuLz yLku {æÞMÚke Äkíkw ðå[u çktÄLkLke MknMktÞkusf ¾krMkÞík Lknª. (c) MktfeýkuoLkk htøk (d) Mkt¢ktrík ÄkíkwLkk çkÄk s MktÞkusLkku htøkeLk nkuðkLkwt fkhý (d) Mktfeýo MktÞkusLkkuLke çkLkkðx yLku h[Lkk R÷uõxÙkìLkLke d–d Mkt¢ktrík Au. sðkçk : (b) r÷økuLz yLku {æÞMÚke Äkíkw ðå[u çktÄLkLke MknMktÞkusf sðkçk : (c) C2O42– r÷økuLz rf÷ux Mktfeýo çkLkkðe þfu Au Ãkhtíkw ¾krMkÞík CO 2– Lknª. 3
3.176 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 9.6 : Äkíkw fkçkkuorLk÷{kt çktÄLk (115) Äkíkw fkçkkuorLk÷ MktÞkusLkku{kt fE M––C çktÄLk Mktf{o (synergic) yMkh Mkk[e Au ? (111) Lke[uLkk{ktÚke fÞk fkçkkuorLk÷ MktÞkusLkLke ¼kir{ríkf h[Lkk Mkk[e Ëþkoðu÷ LkÚke ? (a) xuxÙkfkçkkuorLk÷ rLkf÷ (O) [íkw»V÷feÞ (a) M CO (b) M CO (b) ÃkuLxkfkçkkuorLk÷ ykÞLko (O) rºkfkuýeÞ rîrÃkhk{ez÷ (c) nuõÍkfkçkkuorLk÷ ¢kur{Þ{ (O) yüV÷feÞ (d) zufkfkçkkuorLk÷ zkÞ{ìtøkuLkeÍ (O) rîyüV÷feÞ (c) M CO (d) M CO sðkçk : (d) zufkfkçkkuorLk÷ zkÞ{ìtøkuLkeÍ (O) rîyüV÷feÞ Hint : Mn2 (CO)10 çku [kuhMk rÃkhk{ez÷ yuf{kuLkku çkLku÷ Au. sðkçk : (a) M CO (112) [Co2(CO)8]Lkwt Mkk[wt yýw çktÄkhý fÞwt Au ? (116) [Co (CO) ] fkçkkuorLk÷ MktÞkusLkLkk yýw çktÄkhý {kxu fÞku rðfÕÃk 28 O OC CO Mkk[ku LkÚke ? OC C CO CO (a) íku yuf Co––Co çktÄ Ähkðu Au. (b) OC Co (a) OC Co Co Co Co Co (b) íku çku Co–C–Co MkuíkwYÃk çktÄLk Ähkðu Au. OC CO OC C CO O O (c) Ëhuf Co Ãkh{kýw AuðxLkk (terminal) ºký CO Mk{nq ku MkkÚku OC CO OC CO òzu kÞu÷ A.u OC CO (d) íku ºký MkÇÞku Ähkðíke ºký ð÷Þ h[Lkk Ähkðu A.u (c) OC Co C C Co Co (d) OC Co C Co Co sðkçk : (d) íku ºký MkÇÞku Ähkðíke ºký ð÷Þ h[Lkk Ähkðu A.u Hint : ºký MkÇÞku Ähkðíke çku ð÷Þ h[Lkk Ähkðu Au. OC OO CO OC O CO 9.7 : Mkðøko MktÞkusLkkuLke WÃkÞkurøkíkk yLku yLkw«Þkuøkku sðkçk : (a) (117) ÄkíkwLke Ãkh¾ yLku Ãkrh{kÃkLk {kxu Lke[uLkk{ktÚke fÞwt r÷økLu z WÃkÞkuøke LkÚke ? (113) [Mn2(CO)10] MktfeýoLkk çktÄkhý {kxu fE hsqykík Mkk[e LkÚke ? (a) íku yuf Mn–Mn çktÄ Ähkðu Au. (a) DMG (b) õÞw«kuLk (b) íku{kt Mn(CO)5 Lkk çku [kuhMk rÃkhk{ez÷ yuf{ku hnu÷ Au. (c) Mn–Mn çktÄLk çku CO Mk{qn ðzu Mkuíkw h[LkkÚke òuzkÞu÷ Au. (c) -LkkRxÙkuMkku–-LkuÃÚkku÷ (d) OX (d) íku{kt Ëhuf Mn Ãkkt[ CO Mk{qn MkkÚku MkeÄku s òuzkÞu÷ Au. sðkçk : (c) Mn–Mn çktÄLk çku CO Mk{qn ðzu Mkuíkw h[LkkÚke sðkçk : (d) OX òuzkÞu÷ Au. (118) ÃkkýeLke frXLkíkkLkk Ãkrh{kÃkLk {kxu fÞku rðfÕÃk Mkk[ku LkÚke ? (114) Äkíkw fkçkkuorLk÷ MktÞkusLkku ytøku fÞwt rð½xLk Mkk[wt LkÚke ? (a) Äkíkw fkçkoLk çktÄ yLku çktLku ÷kûkrýfíkk Ähkðu Au. (a) frXLkíkkLkwt Ãkrh{kÃkLk Na2EDTA ðzu fhe þfkÞ Au. (b) M C çkÄt Lke h[Lkk ÄkíkLw ke ¾k÷e fûkfk{u kt :COLkk yçkÄt fkhf (b) EDTA r÷økuLz Ca2+ yLku Mg2+ ykÞLkku MkkÚku MÚkkÞe Mktfeýo R÷uõxÙkìLk Þwø{Lkk ËkLk fhðkÚke ÚkkÞ Au. (c) yk çktÄLk Mktf{o yMkh{kt CO r÷økuLz yìrMkz r÷økuLz íkhefu çkLkkðu Au. ðíkuo Au. (d) M C çktÄLke h[Lkk CO Lke ¾k÷e çktÄfkhf fûkf{kt (c) Ca2+ yLku Mg2+ ykÞLkkuLkwt ðýkoí{f Ãkrh{kÃkLk ÄkíkwLke d-fûkfLkk R÷uõxÙkìLk Þwø{Lkk «ËkLkÚke ÚkkÞ Au. [Ca(EDTA)]2– yLku [Mg(EDTA)]2– Lkk MÚkkÞeíkk y[¤ktf sðkçk : (d) M C çktÄLke h[Lkk CO Lke ¾k÷e çktÄfkhf ðå[uLkk íkVkðíkLkk fkhýu fhe þfkÞ Au. fûkf{kt ÄkíkwLke d-fûkfLkk R÷uõxÙkìLk Þwø{Lkk «ËkLkÚke ÚkkÞ Au. (d) ykÃku÷ çkÄk s sðkçk : (d) ykÃku÷ çkÄk s (119) økkuÕz (Au)Lkk rLk»f»koý «fhý{kt Au(CN) – h[kÞ íÞkhu 2 ykìÂõMkzuþLkfíkko íkhefu .......... ðÃkhkÞ Au. (a) CN– (b) H O (c) O2 2 sðkçk : (c) O2 (d) ykÃku÷ çkÄk s
«fhý-9 : Mkðøko MktÞkusLkku : MCQ rð¼køk 3.177 (120) Lke[uLkk{ktÚke fÞk MktfeýoLke h[Lkk yLku íÞkhçkkË rð½xLkÚke yþwØ (127) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt Mktfeýo rçkLkMkt¢ktrík ÄkíkwLkwt Au ? ÄkíkwLku þwØ Äkíkw{kt ÃkrhðŠíkík fhe þfkÞ Au ? (a) rn{kuø÷kurçkLk (b) õ÷kuhkurV÷ (a) [Fe(CO)5] (b) [Ni(CO)4] (c) rðxkr{Lk–B12 (d) rMkMk-Ã÷urxLk sðkçk : (b) õ÷kuhkuVe÷ (c) [Co(NH3)3Cl3] (d) [Cu(NH3)4]SO4 sðkçk : (b) [Ni(CO)4] ({kuLz fkçkkuorLk÷ rðrÄ) Hint : õ÷kìhkurV÷ Mg ÄkíkwLkwt Mktfeýo Au. (121) [ktËeLkku rðãwík Zku¤ [Zkððk fÞwt Mktfeýo MkkiÚke ðÄw ðÃkhkÞ Au ? (128) Ni2+ ykÞLkLke Ãkh¾ yLku Ãkrh{kÃkLk Lke[uLkk{ktÚke fÞk r÷økuLz (a) [Ag(S2O3)2]3– (b) [Ag(NH3)2]+ îkhk fhe þfkÞ Au ? (c) [Ag(CN)2]– (d) AgNO3 (a) EDTA (b) OX (c) DMG (d) en sðkçk : (c) [Ag(CN) ]– 2 sðkçk : (c) DMG (122) ~Þk{ yLku ïuík VkuxkuøkúkVe Mkt˼o fÞwt rðÄkLk yÞkuøÞ Au ? (a) íku{kt zuð÷Ãk fhu÷e VkuxkuøkúkrVf rVÕ{Lku nkEÃkkuLkk ÿkðý ðzu Hint : Ni2+ ykÞLk DMG MkkÚku ÷k÷ [¤fíkk rf÷ux MktfeýoLkk Äkuðk{kt ykðu Au. yðûkuÃk ykÃku Au. (b) íku{kt yrð½rxík AgBr Lku ykuøkk¤e Lkkt¾ðk{kt ykðu Au. suLkwt Mkqºk [Ni(DMG)2], dsp2, Mk{ík÷eÞ [kuhMk (129) Mktfeýo MktÞkusLkkuLkku yki»kÄeÞ hMkkÞýþk†Lkk fÞk ûkuºk{kt hMk ðÄíkku (c) íku{kt [Ag(S O ) ]3– Mktfeýo h[kÞ Au. 2 32 òÞ Au ? (d) íku{kt Ag Lkk Mkqû{ fýkuLku rVÕ{ Ãkh ÂMÚkhefhý îkhk zuð÷Ãk (a) rf÷ux r[rfíMkk{kt (b) Mxu{Mku÷ ÚkuhuÃke{kt fhðk{kt ykðu Au. sðkçk : (d) íku{kt Ag Lkk Mkqû{ fýkuLku rVÕ{ Ãkh ÂMÚkhefhý îkhk (c) þÕÞ r[rfíMkk{kt (d) AIDLke Mkkhðkh{kt zuð÷Ãk fhðk{kt ykðu Au. sðkçk : (a) rf÷ux r[rfíMkk{kt (123) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt Mktfeýo ykÃkýk þheh{kt økktXLke ð]rØ{kt rLkhkuÄf íkhefu ðÃkhkÞ Au ? (130) rðxkr{Lk B12 fE Mkt¢ktrík ÄkíkwLkwt Mktfeýo Au ? (a) rMkMk-Ã÷urxLk (b) xÙkLMk Ã÷urxLk (a) Fe (b) Zn (c) Co (d) Mn (c) (a) yLku (b) çktLku sðkçk : (c) Co (d) (a) yLku (b){ktÚke yuf Ãký Lknª (131) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt Mktfeýo fwËhíke Au ? sðkçk : (a) rMkMk-Ã÷urxLk (a) rMkMk-Ã÷urxLk (b) rn{køu ÷kru çkLk (124) ÷uzLkk rð»kkýwfhýLke Mkkhðkh{kt Lke[uLkk{ktÚke fÞwt r÷økuLzLkku ûkkh (c) Bknkuh ûkkh (d) MkkurzÞ{ LkkRxÙku«wMkkRz ðÃkhkÞ Au ? sðkçk : (b) rn{kuø÷kurçkLk (a) DMG (b) EDTA (132) rMkMk-Ã÷urxLk {kxu fÞku rðfÕÃk Mkk[ku LkÚke ? (c) -LkkRxÙkuMkku–-LkÃu Úkku÷ (d) õÞw«kuLk (a) þheh{kt Úkíke økktXLke ð]rØLku yxfkððk {kxu WÃkÞkuøke sðkçk : (b) EDTA (b) Cl– yLku NH3 r÷økuLzLke nkshe (c) Mk{[íkw»V÷feÞ ¼kir{ríkf h[Lkk (125) ykÕfeLkLkk nkRzÙkuSLkuþ™{kt WÆeÃkf íkhefu fÞwt Mktfeýo ðÃkhkÞ Au ? (a) MkkÞLkkufkuçkk÷u{kRLk (b) fkçkkuoÂõMkÃkuÃxezuÍ A (d) Pt Lkku Mkðøko yktf 4 yLku ykìÂõMkzuþLk yðMÚkk +2 (c) [(Ph3P)3RhCl] (d) [Ag(S2O3)2]3– sðkçk : (c) Mk{[íkw»V÷feÞ ¼kir{ríkf h[Lkk sðkçk : (c) [(Ph3P)3RhCl] (rðÕfeLkMkLk WÆeÃkf) (126) Mktfeýo yLku íkuLke rðrþüíkk {kxu Mkk[k òuzfktLkku rðfÕÃk ÃkMktË fhku. MÃkÄkoí{f ÃkheûkkLkkt MCQs Column–I Column–II (1) Mktfeýo [Cr(NH3)6]Cl3 {kxu fÞwt rðÄkLk ¾kuxwt Au ? (I) rðxkr{Lk B12 (p) VkuxkuøkúkVe [JEE–2011] (II) rn{kuø÷kurçkLk (q) «fkþMkt&÷u»ký (r) hõíkyÕÃkíkk (a) Mktfeýo d2sp3 Mktfhý yLku yüV÷feÞ ykfkh Ähkðu Au. (III) õ÷kuhkurV÷ (s) ÷kuneLkku ÷k÷ ðýof (b) Mktfeýo yLkw[wtçkfeÞ Au. (c) Mktfeýo yu çkkÌkfûkfeÞ Mktfeýo Au. (IV) [Ag(S2O3)2]3– (d) Mktfeýo rMkÕðh LkkRxÙux MkkÚku MkVuË yðûkuÃk ykÃkþu. sðkçk : (c) Mktfeýo yuf çkkÌkfûkfeÞ Mktfeýo Au. (a) I–r, II–s, III–q, IV–p (b) I–r, II–s, III–p, IV–q (c) I–s, II–r, III–q, IV–p (d) I–s, II–r, III–p, IV–q sðkçk : (a) I–r, II–s, III–q, IV–p {k.ì Br. Chem. Äk.u 12 ¼køk-1 : B12
3.178 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 Hint : [Cr(NH3)6]Cl3 {kt Mktfhý ÚkkÞ Au. su{kt Cr Lke (n-1)d Mk{½xfíkk VurMkÞ÷ (Facial) yLku {urhrzÞkuLk÷ (Meridi- Lke çku fûkfku Mktfhý{kt ðÃkhkÞu÷ Au. su ytík:fûkeÞ Mktfeýo onal) WËT¼ðu Au. çkLkkðu Au. (7) M3+ ÄkÞw ykÞLk MkkÚku [kh yufËtíkeÞ r÷økkLz L1, L2, L3 yLku L4 Ähkðíkku yuf yüV÷feÞ Mktfeýo yLkw¢{u ÷k÷, ÷e÷ku, Ãke¤ku yLku (2) [NiCl4]2– Lkwt [wtçkfeÞ [kf{kºkkLkwt {qÕÞ ykÃkku. [JEE–2011] ¼qhk rðMíkkh{ktÚke íkhtøk÷tçkkELkwt yðþku»ký fhu Au. r÷økkLzLke «çk¤íkkLkku [Zíkku¢{ yk [kh r÷økkLzku{kt Lke[uLkk{ktÚke þkuÄku. (a) 1.82 BM (b) 5.46 BM (c) 2.82 BM (d) 1.41. BM sðkçk : (c) 2.82 BM [JEE–2012] Hint : Ni+2 : [Ar]3d8 (a) L3 > L2 > L4 > L1 (b) L1 < L2 < L4 < L3 (c) L < L < L < L (d) L < L < L < L 4321 1324 µ B.M. = n n 2 n = 2 sðkçk : (d) L1 < L3 < L2 < L4 Hint : htøkLke QòoLkku ¢{ R < Y < G < B nkuÞ Au. íkuÚke 22 2 = 8 = 2.82 B.M. r÷økuLzLke «çk¤íkkLkku [Zíkku ¢{ L < L < L < L 1324 (3) M3+ ÄkÞw ykÞLk MkkÚku [kh yufËtíkeÞ r÷økkLz L1, L2, L3 yLku L4 Ähkðíkku yuf yüV÷feÞ Mktfeýo yLkw¢{u ÷k÷, ÷e÷ku, Ãke¤ku yLku (8) Mk{ík÷eÞ Mk{[kuhMk [Pt (Cl) (py) (NH3)(NH2OH)]+ {kxu fux÷kt ¼qhk rðMíkkh{ktÚke íkhtøk÷tçkkELkwt yðþku»ký fhu Au. r÷økkLzLke ¼kir{ríkf Mk{½xfku yÂMík¥ð Ähkðe þfu íku MktÏÞk Lke[uLkk{kt þkuÄku. «çk¤íkkLkku [Zíkku¢{ yk [kh r÷økkLzku{kt Lke[uLkk{ktÚke þkuÄku. (py = rÃkrhzeLk) [JEE–2015] (a) 2 (b) 3 [JEE–2012] (c) 4 (d) 6 (a) L3 < L2 < L4 < L1 (b) L1 < L2 < L4 < L3 sðkçk : (b) 3 (çku rMkMk yLku yuf xÙkLMk MðYÃku) (c) L4 < L3 < L2 < L1 (d) L1 < L3 < L2 < L4 (9) KMnO Lkk htøkLkwt fkhý : [JEE–2015] 4 sðkçk : (d) L1 < L3 < L2 < L4 (a) M L ¼kh MÚkkLkktíkh Mkt¢ktrík Hint : htøkLke QòoLkku ¢{ R < Y < G < B nkuÞ Au. íkuÚke (b) d - d Mkt¢ktrík r÷økuLzLke «çk¤íkkLkku [Zíkku ¢{ (c) L M ¼kh MÚkkLkktíkh Mkt¢ktrík L1 < L3 < L2 < L4 (d) Mkt¢ktrík (4) Lke[uLkk Ãkife fÞk MktfeýoLkwt Lkk{ zkÞçkúku{kRzku çkeMk (RrÚk÷eLk sðkçk : (c) L M ¼kh MÚkkLkktíkh Mkt¢ktrík zkÞyu{kRLk) ¢kur{Þ{ (111)çkúku{kRz Úkþu ? [JEE–2013] (10) Lke[uLkk Ãkife fÞk MktfeýoLkku htøk Ãke¤ku LkÚke ? [JEE–2015] (a) [Cr(en)3]Br3 (b) [Cr(en)2Br2]Br (a) Zn [Fe(CN) ] (b) K [Co(NO ) ] (c) [Cr(en)Br4]– (d) [Cr(en)Br2]Br 26 3 26 sðkçk : (b) [Cr(en)2Br2]Br (c) (NH4)3[As(Mo3O10)4] (d) BaCrO4 (5) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt Mktfeýo «fkþ Mk{½xfíkk Lk Ähkðíkku Äkhe þfkÞ ? sðkçk : (a) Zn [Fe(CN) ] 26 [JEE–2013] Hint : Zn2[Fe(CN6)] Lkku htøk ¼qhkþ Ãkzíkku MkVuË nkuÞ Au. (a) [Co(en)3]3+ (b) [Co(en)2Cl3]+ (11) Lke[u ykÃku÷k Mktfeýkuo{ktÚke fÞwt Mktfeýo «fkþeÞ Mk{½xfíkk Ëþkoðu (c) [Co(NH3)3Cl3] (d) [Co(en)(NH3)2Cl2]+ Au ? [JEE(Main)–2016] sðkçk : (c) [Co(NH3)3Cl3] (a) [Co(NH3)4Cl2]Cl (b) [Co(NH3)3Cl3] Hint : [Co(NH ) Cl ] Mktfeýo{kt rf÷ux «fkhLke r÷økuLz ykðu÷e (c) MkeMk [Co(en)2Cl2]Cl (d) xÙkLMk [Co(en)2Cl2]Cl 33 3 LkÚke. yLku rfhk÷ fuLÿ Ähkðíkwt LkÚke. sðkçk : (c) MkeMk [Co(en)2Cl2]Cl (6) Lke[u ykÃku÷k Ãkife fÞk MktfeýoLke «fkþr¢Þkþe÷ Mk{½xfíkk Hint : ËþkoððkLke yÃkuûkk hk¾e þfkíke LkÚke ? [JEE–2013] + + (a) [Co(en)2Cl2]+ (b) [Co(NH3)3Cl3] en en Cl Cl (c) [Co(en) (NH3)2Cl2]+ (d) [Co(en)3]3+ Cl Co Co sðkçk : (c) [Co(NH ) Cl ] Cl en 33 3 en Hint : [Co(NH3)3Cl3] yüVf÷eÞ h[Lkk{kt NH3 yLku Cl3 çktLku «fkhLkk ºký ÷eøkuLz nkuðkÚke íku{kt ¼kir{ríkf
«fhý-9 : Mkðøko MktÞkusLkku : MCQ rð¼køk 3.179 (12) Mkh¾e [wtçkfeÞ [kf{kºkk Ähkðíke òuzeyku (Þwø{ku) þkuÄku. (III) òu «r¢Þf Mktfeýo ykÞLk xÙkLMk Mk{½xf nkuÞ íkku Võík yuf Ãkh{kÛðeÞ ¢{ktf : Cr = 24, Mn = 25, Fe = 26, Co = 27 s Mk{½xf WíÃkLLk ÚkkÞ Au. [JEE(Main)–2016] (IV) òu «r¢Þf Mktfeýo ykÞLk MkeMk Mk{½xf nkuÞ íkku Võík yuf s Mk{½xf WíÃkLLk ÚkkÞ Au. (a) [CoCl4]2– yLku [Fe(H2O)6]2+ (b) [Cr(H2O)6]2+ yLku [CoCl4]2– (a) (I) y™u (II) (b) (I) y™u (III) (c) [Cr(H2O)6]2+ yLku [Fe(H2O)6]2+ (d) [Mn(H2O)6]2+ yLku [Cr(H2O)6]2+ (c) (III) y™u (IV) (d) (II) y™u (IV) sðkçk : (c) [Cr(H2O)6]2+ yLku [Fe(H2O)6]2+ Hint : rðfÕÃk (c) {kt Cr2+ yLku Fe2+ ykÞLk rLkçko¤ r÷økuLz sðkçk : (b) (I) y™u (III) H O MkkÚku òuzkÞu÷ nkuðkÚke çktLkuLke d-fûkfku yLkw¢{u d4 Hint : rðÄk™-1 : ‚e‚ ‚{½xf Vur‚Þ÷ y™u {uherzÞku™÷ 2 ƒu ‚{½xfku ƒ™kðu Au. yLku d6 h[Lkk Ähkðu Au. yk{, d4 : = 4 yÞwÂø{ík R÷uõxÙkìLk d1 : = 4 yÞwÂø{ík R÷uõxÙkìLk (13) 100 mL 0.1 M CoCl3, 6H2O Lkk ÿkðýLke ðÄw «{ký{kt AgNO3 MkkÚku «r¢Þk fhíkkt, 1.2 × 1022 ykÞLkkuLkwt yðûkuÃkLk ÚkkÞ Au íkku Mktfeýo þkuÄku. [JEE–2017] (a) [Co(H2O)4Cl2] Cl ·2H2O (b) [Co(H2O)3Cl3]·3H2O (c) [Co(H2O)6]Cl3 (d) [Co(H2O)5Cl]Cl2·H2O rðÄk™-3 : xÙkL‚ ‚{½xf yuf s Wí…L™ ÚkkÞ Au. sðkçk : (d) [Co(H2O)5Cl]Cl2·H2O Hint : CoCl3·6H2Lke {ku÷ MktÏÞk = {ku÷khexe fË (L) = 0.1 0.1 = 0.01 {ku÷ CoCl3·6H2Lkk yýwLke MktÏÞk = 0.01 6.022 1023 = 6.022 1021 nðu, Mktrfýo ykÞLkLke «r¢Þk AgNO3 MkkÚku fhíkkt, (15) yuf Äkíkw ykÞLk 'M+3' Lkku nku{ku÷uÂÃxf yüV÷feÞ Mktfeýo íkuLkk 1.2 1022 (= 12 1021) ykÞLkkuLkwt yðûkuÃkLk ÚkkÞ Au. ykÚke, Mktfeýo ykÞLk{kt çku økýk Cl– ykÞLkku ykÞLkef]ík Au. ºký yufËtíkeÞ ÷eøkkLz L1, L2 yLku L3 yLkw¢{u ÷e÷k, ðkˤe yLku íku{ fnuðkÞ. ÷k÷ rðMíkkh{kt íkhtøk÷tçkkELkwt þku»ký fhu Au. íkku yk ÷eøkkLzLke Mktfeýo ykÞLkLkwt Mkqºk = [Co(H2O)5Cl]Cl2.H2O «çk¤íkkLkku [Zíkku ¢{ þkuÄku ? [JEE–2019] (14) Lke[u ykÃku÷e «r¢Þk yLku íkuLkk {kxu ykÃku÷kt rðÄkLkku{ktÚke fÞkt (a) L3 < L1 < L2 (b) L1 < L2 < L3 rðÄkLkku Mkk[kt Au ? [JEE–2018] (c) L2 < L1 < L3 (d) L3 < L2 < L1 [Co(NH3)4Br2] + Br– [Co(NH3)3Br3] + NH3 sðkçk : (a) L3 < L1 < L2 (I) òu «r¢Þf Mktfeýo ykÞLk MkeMk Mk{½xf nkuÞ íkku, çku Mk{½xfku WíÃkLLk ÚkkÞ Au. Hint : ðkˤe < ÷e÷ku < ÷k÷ (II) òu «r¢Þf Mktfeýo ykÞLk xÙkLMk Mk{½xf nkuÞ íkku çku Mk{½xfku Qòo = íkhtøk÷1tçkkE r÷økuLzLke «çk¤íkk WíÃkLLk ÚkkÞ Au. ykÚke L3 < L1 < L2 ÚkkÞ.
3.180 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 (16) Lke[u ykÃku÷k Mktrfýkuo Ãkife fÞkLke MVrxf ûkuºk rð¼ksLk Qòo Fe2+ : d6 = n=4 MkkiÚke ðÄw Au. [JEE–2019] (a) [Co(NH3)5Cl]Cl2 (b) K2[CoCl4] Co2+ : d7 = n=3 (c) [Co(NH3)5(H2O)]Cl3 (d) K3[Co(CN)6] n Lkwt {qÕÞ Co2+ {kt ykuAwt íkuÚke íku LÞwLk¥k{ yLkw[wtçkfeÞ økwýÄ{o Ähkðu. sðkçk : (d) K3[Co(CN)6] Hint : ykÃku÷ rðfÕÃkku{kt MkkiÚke ðÄw «çk¤ r÷økuLz CN– nkuðkÚke (20) Mktfeýo [Pt (Py) (NH ) Br Cl] Lku fux÷kt ¼kir{ríkf Mk{½xfku Au ? 3 íku{kt MVxef ûkuºk rð¼ksLk MkkiÚke ðÄw ÚkkÞ. [NEET–2011] (17) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt Mktfeýo ykÞLk «rík[wtçkfeÞ økwý Ähkðu Au ? (a) 3 (b) 4 (c) 0 (d) 2 (a) [NiCl4]2– [NEET–2011] sðkçk : (a) 3 (çku rMkMk yLku yuf xÙkLMk MðYÃku) (c) [CuCl ]2– (b) [Ni(CN)4]2– (d) [CoF ]3– Hint : MABCD «fkhLkkt Mktfeýo{kt ºký Mk{½xfku {¤u Au. 4 6 r÷økuLz A Lkwt MÚkkLk íÞktLkwt íÞkt s hk¾íkkt. sðkçk : (b) [CoF6]3– Hint : Ni : [Ar] 3d84s2 A B A CA C Ni2+ : [Ar] 3d84so M MM [Ni(CN)4]2– : CN– yu «çk¤ r÷økuLz nkuðkÚke D (rMkMk) C D (rMkMk) B B (xÙkLMk) D Þwø{efhý ÚkkÞ Au. {kxu (21) Lke[uLkk{ktÚke fÞwt Mktfeýo çkkÌk fûkfeÞ Mktfeýo Au yLku yLkw[wtçkfeÞ økwýÄ{o Ähkðu Au ? [NEET–2012] n=0 dsp2 (a) [Ni(NH3)6]2+ (b) [Zn(NH3)6]2+ (c) [Cr(NH ) ]3+ (d) [Co] çkÄk s R÷uõxÙkìLk ÞwÂø{ík, «rík[wtçkfeÞ 36 Mktfhý = sp3d2 sðkçk : (a) [Ni(NH ) ]2+ 36 Hint : Ni2+ : 3d8 (18) Mktfeýo : [Co(NH3)6][Cr(CN)6] yLku [Cr(NH3)6][Co(CN)6] C.F.T. «{kýu t62g e2g yLkw[wtçkfeÞ økwýÄ{o d fûkf çknkh yu fÞk «fkhLke Mk{½xfíkkLkkt WËknhý Au ? [NEET-2011] nkuðkÚke çkkÌk fûkfeÞ Mktfeýo. (a) ®÷fus Mk{½xfíkk (b) ykÞLkefhý Mk{½xfíkk (22) rLkBLk ÂMÃkLk Mktfeýo d6 - ÄLk ykÞLk{kt yüV÷feÞ MktfeýoLke ÃkkMku (c) fkuykuzeoLkuþLk Mk{½xfíkk (d) ¼kir{ríkf Mk{½xfíkk Lke[u Ãkife fux÷e Wòo Au ? [NEET–2012] sðkçk : (c) fkuyìzeoLkuþLk Mk{½xfíkk 12 12 (a) – 5 0 + P (b) 5 0 + 3P Hint : ßÞkhu swËe-swËe ÄkíkwLkkt fuxkÞLkef yLku yuLkkÞrLkf Mktfeýo nkuÞ yLku çktLku Mktfeýo{kt r÷økuLzLke ykÃk-÷u ÚkkÞ íÞkhu fku 2 2 ykuzeLkuþLk Mk{½xfíkk {¤u Au. (c) –5 + 2P (d) –5 +P 0 0 (19) Cr2+, Mn2+, Fe2+ yLku Co2+Lkk d Lke R÷uõxÙkìLk h[Lkk d4, d5, d6 12 – yLku d7 Au. Lke[uLkk{ktÚke fkuE yuf LÞwLk¥k{ yLkw[wtçkfeÞ økwýÄ{o sðkçk : (b) 50 + 3P Ähkðu Au ? [NEET–2011] Hint : MVrxf ûkuºk MÚkkÞefhý Qòo (a) [Mn(H O) ]2+ (b) [Fe(H O) ]2+ (CFSE) = [(–0.4(nt2g) + 0.6(neg)]0 + P.E. = [(0.4)(6) + 0.6(0)] 0 + 3P 26 26 (c) [Co(H O) ]2+ (d) [Cr(H O) ]2+ 26 26 sðkçk : (c) [Co(H2O)6]+2 24 12 = – 10 0 + 3P = – 5 0 + 3P Hint : Cr2+ : d4 = n=4 Mn2+ : d5 = n=5 rLkBLk ÂMÃkLk Mktfeýo {kxu R÷uõxÙkìLk h[Lkk t62g eg0 yux÷u fu t222g2 e0g
«fhý-9 : Mkðøko MktÞkusLkku : MCQ rð¼køk 3.181 (23) 0.01 M Mkktÿíkk Ähkðíkk 100 ml zkÞõ÷kuhkuxuxÙkyuõðk ¢kur{Þ{ (27) ykÃku÷ Mktfeýo [M(en)2(C2O4)]Cl ßÞkt (en = RÚke÷eLk zkÞ yu{kRLk){kt ÄkíkwLkku MkðøkkOf yLku ykìÂõMkzuþLk yktfLkku Mkhðk¤ku (III) õ÷kuhkRz MktÞkusLk{kt ðÄw «{ký{kt AgNO3 W{uhðk{kt ykðu íkku íku{kt fux÷kt {ku÷ AgCl yðûkurÃkík Úkþu ? [NEET–2013] .......... [NEET–2015] (a) 0.01 (b) 0.001 (c) 0.002 (d) 0.003 (a) 9 (b) 6 (c) 7 (d) 8 sðkçk : (a) 0.01 sðkçk : (a) 9 Hint : [Cr(H2O)4Cl2]Cl Ãkkýe [Cr(H2O)4Cl2]+ + Cl–(aq) Hint : ykìÂõMkzuþLk yktf = [M(en)2(C2O4)]Cl = x + 2(0) + (–2) + (–1) = 0 zkÞõ÷kuhku xuxÙkyuõðk (0.01 M) (0.01 M) x–3=0 ¢kur{Þ{ (III) õ÷kuhkRz x = +3 Ãkrhýk{u, Ag+(aq) + Cl–(aq) AgCl(s) yLku MkðøkkOf = 6 Au. ykÚke MkðøkkOf yLku ykìÂõMkzuþLk (0.01 M) (0.01 M) (0.01 M) yktfLkku Mkhðk¤ku = 6 + 3 = 9 yk{, 100 r{.r÷. ÿkðý{kt AgClLkkt 0.01 {ku÷ (28) [Co(CN) ]3– {kxu Lke[uLkkt Ãkife fÞwt rðÄkLk Mkk[wt Au ? yðûkurÃkík Úkþu. 6 [NEET–2015] (24) Lke[u Ãkife fÞtw MktÞkusLk yLkw[wtçkfeÞ [kf{kºkk 1.73 BM Ëþkoðþu ? (a) [Co(CN)6]3– ÃkkMku [kh yÞwÂø{ík e– yLku rLkBLk ÂMÃkLk Ähkðíkwt çktÄkhý Ähkðu Au. [NEET-2013] (b) [Co(CN)6]3– ÃkkMku [kh yÞwÂø{ík e– yLku Wå[ ÂMÃkLk Ähkðíkwt (a) (CoCl6)4– (b) [Cu(NH3)4]2+ çktÄkhý Ähkðu Au. (c) [Ni(CN)4]2– (d) TiCl4 (c) [Co(CN)6]3– ÃkkMku yÞÂw ø{ík e– LkÚke yLku Ÿ[e ÂMÃkLk Ähkðu A.u (d) [Co(CN)6]3– ÃkkMku yÞwÂø{ík e– LkÚke yLku rLkBLk ÂMÃkLk Ähkðíkwt sðkçk : (b) [Cu(NH3)4]2+ çktÄkhý Ähkðu Au. Hint : ynª, Mktfeýo{kt Äkíkw ykÞLk Cu2+ MkkÚku [kh NH3 «çk¤ íkxMÚk ÷eøkuLz òuzðkÚke íku{kt dsp2 Mktfhý Úkþu. Ãkrhýk{u sðkçk : (d) [Co(CN)6]3– ÃkkMku yÞwÂø{ík e– LkÚke yLku rLkBLk ÂMÃkLk Ähkðíkwt çktÄkhý Ähkðu Au. Cu2+ ykÞLkLke R÷uõxÙkìLk h[Lkk [Ar]3d94s0 hnuðkÚke íku{kt yuf s yÞwÂø{ík R÷uõxÙkìLk nkuðkÚke = 1.73 BM Hint : [Co(CN)6]3– ykìÂõMkzuþLk yktf +3 ÚkkÞ Au. (25) Lke[u ykÃku÷ Mktfeýo{ktÚke fkuE yuf MktfeýoLkku MVrxfûkuºk MÚkkÞefhý Co+3 : [Ar] 3d64s0 Wòo þqLÞ Au. [NEET–2014] CN «çk¤ r÷økuLz nkuðkÚke (a) [Mn(H O) ]3+ (b) [Fe(H O) ]3+ ynª çkÄk s R÷uõxÙkìLk ÞwÂø{ík nkuðkÚke íku{kt yufÃký 26 26 (c) [Co(H2O)6]+2 (d) [Co(H2O)6]3+ sðkçk : (b) [Fe(H2O)6]3+ yÞwÂø{ík e– LkÚke. íkÚkk íku rLkBLk ÂMÃkLk Ähkðíkwt Mktfeýo Hint : Fe : [Ar] 3d64s2 Ähkðu Au. Fe+3 : [Ar] 3d54s0 (29) Lke[uLkkt Ãkife fkuLke C–O çktÄ ÷tçkkE MkkiÚke ÷ktçke Au ? ÂMÃkLk Mktfeýo {kxu R÷uõxÙkìLk h[Lkk t32g eg2 [NEET–2016] MVrxfûkuºk MÚkkÞefhý Qòo (a) Ni(CO)4 (b) [Co(CO)4] = [(–0.4(nt2g) + 0.6(neg)]0 + P.E. (c) [Fe(CO) ]2– (d) [Mn(CO) ]+ = [(0.4)(3) + 0.6(2)] 0 + 3P 4 6 = [1.2 + 1.2] 0 + 3P = 0 sðkçk : (c) [Fe(CO)4]2– (26) Lke[u Ãkife fÞwt Mktfeýo fuLMkh rðhkuÄe ½xf íkhefu WÃkÞkuøke Au ? Hint : su{ Äkíkw fkçkkuorLk÷ {n¥k{ Éý ðes¼kh nkuÞ íku{ íku{kt ðÄw back donation Lkk fkhýu {n¥k{ Mktf{o (synergic) [NEET–2015] yMkh òuðk {¤u Au. íkuÚke C–O çktÄ ÷tçkkE {n¥k{ ÚkkÞ (a) [Co(NH ) Cl ] (b) MkeMk [PtCl (NH ) ] Au. [Fe(CO) ]2–{kt ðÄw Éý ðes¼kh Au. {kxu 2 32 4 33 2 (30) ßnkuLk xu÷h yþh Lke[uLkkt fÞkt Wå[ ÂMÃkLk Mktfeýo{kt òuðk {¤íke (c) MkeMk - K2[PtCl2Br2] (d) Na2COCl4 sðkçk : (b) MkeMk [PtCl (NH ) ] LkÚke. ? [NEET–2016] 2 32 Hint : MkeMk Ã÷urxLkyu fuLMkhLke økktX rðhkuÄe ÃkËkÚko íkhefu (a) d7 (b) d8 (c) d4 (d) d9 WÃkÞkøu ke Au. sðkçk : (d) d9
3.182 {kìzLko Brighton Chemistry : Äku.12 – ¼køk-1 Hint : ßnkuLk xu÷h yMkh {wsçk rLkÞr{ík yüV÷f ykfkh{kt (34) ykÞLko fkçkkuorLk÷ Fe(CO)5 þwt Au ? [NEET-2018] rðf]rík ykðu Au ßÞkhu {æÞMÚk Äkíkw Ãkh{kýw eg fûkf{kt (a) xuxÙk fuLÿeÞ (b) rºkfuLÿeÞ yMktr{ík e– h[Lkk nkuÞ. (c) yuf fuLÿeÞ (d) rîfuLÿeÞ Wå[ ÂMÃkLkðk¤k Mktfeýo suðkt fu d1, d2, d3, d4, d6, d7, d9 s. (c) yuf fuLÿeÞ (yuf Fe Ãkh{kýw nkuðkÚke) nkuÞ íku ßnkuLk xu÷h yMkh Ãkk{u Au. (35) ‚tfeýo [CoCl2(en)2]™e ‚{½xfŒk™ku «fkh Ëþkoðu÷ Au su þkuÄku. ßÞkhu d5 yLku d8 Ãkk{íkk LkÚke. [NEET-2018] (31) Lke[uLkk Ãkife fR d fûkfkuLke R÷uõxÙkìLk ½Lkíkk yûkkuLke ykMkÃkkMk (a) ¼kir{rŒf ‚{½xfŒk (b) ykÞ™eÞ ‚{½xfŒk òuðk {¤u Au. [NEET–2016] (c) fku–ykuŠz™uþ™ ‚{½xfŒk (d) ƒtÄ™eÞ ‚{½xfŒk (a) dz2, dxz (b) dxz, dyz s. (a) ¼kir{rŒf ‚{½xfŒk (c) dz2, dz2–y2 (d) dxy, dx2–y2 (36) ‚tfeýo [Ni(CO)4]™e ¼qr{rŒ y™u [wtƒfeÞ ðŒoýqf þkuÄku. sðkçk : (c) dz2, dz2–y2 [NEET-2018] Hint : dxy, dyz yLku dzx yûkfkuLke ðå[u yLku dz2 yLku (a) ‚{Œ÷eÞ ‚{[kuh‚ ¼qr{rŒ y™u «rŒ[wtƒfeÞ dx2–y2 yu yûkku Ãkh MkkiÚke ðÄw R÷uõxÙkìLk ½Lkíkk Ähkðu Au. (b) ‚{Œ÷eÞ ‚{[kuh‚ ¼qr{rŒ y™u y™w[wtƒfeÞ (32) MVrxf ûkuºkðkËLku ykÄkhu K4[Fe(CN)6] {kt {æÞMÚk Ãkh{kýwLke (c) ‚{[Œw»V÷feÞ ¼qr{rŒ y™u «rŒ[wtƒfeÞ Mkk[e R÷uõxÙkìLk h[Lkk þwt Au ? (d) ‚{[Œw»V÷feÞ ¼qr{rŒ y™u y™w[wtƒfeÞ [NEET–2016] s. (c) ‚{[Œw»V÷feÞ ¼qr{rŒ y™u «rŒ[wtƒfeÞ (a) t62g e0g (b) e3 t3 Hint : 28Ni = [Ar] 3d8 4s2 (c) e4 t32 (d) t 4 e 2 [(Ni(CO)4] = 3d 4s 4p 2 g g [Ar] ×× ×× ×× ×× sðkçk : (a) t62g e0g CO CO CO CO Hint : Fe ¼qr{ yðMÚkk : [Ar] 3d6 4s2 ( CO «ƒ¤ r÷„uLz nkuðkÚke) Fe2+ : [Ar] 3d6 yLku 6CN– «çk¤ r÷økuLz nkuðkÚke CO t62 g eg0 (33) Lke[u ykÃku÷e «r¢Þk yLku íkuLkk {kxu ykÃku÷kt rðÄkLkku{ktÚke fÞkt rðÄkLkku Ni ‚{[Œw»V÷feÞ «rŒ[wƒt feÞ Mkk[kt Au ? [NEET-2017] OC CO CO (a) [Zn(NH3)6]2– (b) [Sc(H2O)3(NH3)3]3– (c) [Ti(en)2(NH3)2]4– (d) [Cr(NH3)6]3+ s. (d) [Cr(NH3)6]3+ qqq
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 255
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 266
- 267
- 268
- 269
- 270
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- 282
- 283
- 284
- 285
- 286
- 287
- 288
- 289
- 290
- 291
- 292
- 293
- 294
- 295
- 296
- 297
- 298
- 299
- 300
- 301
- 302
- 303
- 304
- 305
- 306
- 307
- 308
- 309
- 310
- 311
- 312
- 313
- 314
- 315
- 316
- 317
- 318
- 319
- 320
- 321
- 322
- 323
- 324
- 325
- 326
- 327
- 328
- 329
- 330
- 331
- 332
- 333
- 334
- 335
- 336
- 337
- 338
- 339
- 340
- 341
- 342
- 343
- 344
- 345
- 346
- 347
- 348
- 349
- 350
- 351
- 352
- 353
- 354
- 355
- 356
- 357
- 358
- 359
- 360
- 361
- 362
- 363
- 364
- 365
- 366
- 367
- 368
- 369
- 370
- 371
- 372
- 373
- 374
- 375
- 376
- 377
- 378
- 379
- 380
- 381
- 382
- 383
- 384
- 385
- 386
- 387
- 388
- 389
- 390
- 391
- 392
- 393
- 394
- 395
- 396
- 397
- 398
- 399
- 400
- 401
- 402
- 403
- 404
- 405
- 406
- 407
- 408
- 409
- 410
- 411
- 412
- 413
- 414
- 415
- 416
- 417
- 418
- 419
- 420
- 421
- 422
- 423
- 424
- 425
- 426
- 427
- 428
- 429
- 430
- 431
- 432
- 433
- 434
- 435
- 436
- 437
- 438
- 439
- 440
- 441
- 442
- 443
- 444
- 445
- 446
- 447
- 448
- 449
- 450
- 451
- 452
- 453
- 454
- 455
- 456
- 457
- 458
- 459
- 460
- 461
- 462
- 463
- 464
- 465
- 466
- 467
- 468
- 469
- 470
- 471
- 472
- 473
- 474
- 475
- 476
- 477
- 478
- 479
- 480
- 481
- 482
- 483
- 484
- 485
- 486
- 487
- 488
- 489
- 490
- 491
- 492
- 493
- 494
- 495
- 496
- 497
- 498
- 499
- 500
- 501
- 502
- 503
- 504
- 505
- 506
- 507
- 508
- 509
- 510
- 511
- 512
- 513
- 514
- 515
- 516
- 517
- 518
- 519
- 520
- 521
- 522
- 523
- 524
- 525
- 526
- 527
- 528
- 529
- 530
- 531
- 532
- 533
- 534
- 535
- 536
- 537
- 538
- 539
- 540
- 541
- 542
- 543
- 544
- 545
- 546
- 547
- 548
- 549
- 550
- 551
- 552
- 553
- 554
- 555
- 556
- 557
- 558
- 559
- 560
- 561
- 562
- 563
- 564
- 565
- 566
- 567
- 568
- 569
- 570
- 571
- 572
- 573
- 574
- 575
- 576
- 577
- 578
- 579
- 580
- 581
- 1 - 50
- 51 - 100
- 101 - 150
- 151 - 200
- 201 - 250
- 251 - 300
- 301 - 350
- 351 - 400
- 401 - 450
- 451 - 500
- 501 - 550
- 551 - 581
Pages:
