ວິຊາການຄວບຄຸມພານໃນແລະການກວດສອບພາຍໃນ

379 กระดาษทาการสรปุ เรอ่ื งท่ีตรวจพบ เรอ่ื งท่ีตรวจ :- ตรวจสอบฝา่ ยการเงนิ – การกระทบยอดบญั ชธี นาคาร ข้อเทจ็ จริง :- การตรวจสอบการกระทบยอดบญั ชธี นาคารของบรษิ ทั ฯ จานวน 5 บญั ชรี ะหว่าง เดอื นมกราคม – เมษายน 2558 พบวา่ มกี ารกระทบยอดบญั ชธี นาคารลา่ สุดเพยี ง เดอื นกุมภาพนั ธ์ 2558 เท่านนั้ หลกั เกณฑ์ :- นโยบายของบรษิ ทั ฯ กาหนดใหด้ าเนนิ การกระทบยอดบญั ชธี นาคารภายใน 30 วนั หลงั จากรบั ใบแจง้ ยอดเงนิ ฝากธนาคาร (Bank Statement) จากธนาคาร ผลกระทบ :- การทไ่ี มไ่ ดก้ ระทบยอดบญั ชธี นาคารอยา่ งทนั การณ์จะเพม่ิ ความเสย่ี งต่อความ เสยี หายทเ่ี ป็นตวั เงนิ ทอ่ี าจเกดิ จากความผดิ พลาดหรอื มรี ายการผดิ ปกติ สาเหตุ :- พนกั งานการเงนิ มงี านมากและมกี าลงั คนไมเ่ พยี งพอ เน่อื งจากปรมิ าณงานไดเ้ พม่ิ สงู ขน้ึ ถงึ 3 เท่าในช่วง 3 ปีทผ่ี า่ นมาขณะทจ่ี านวนพนกั งานยงั คงเท่าเดมิ ข้อเสนอแนะ :- ควรสรรหาบุคลากรทม่ี คี ณุ ภาพเพอ่ื รองรบั การปฏบิ ตั งิ าน จดั ทาโดย :- นางสาวใจดี มเี มตตา วนั ท่ี 20 พฤษภาคม 2558 สอบทานโดย :- นางกรณุ า สงบน่ิง วนั ท่ี 30 พฤษภาคม 2558 ทม่ี า : (ตลาดหลกั ทรพั ยแ์ ห่งประเทศไทย, สมาคมผตู้ รวจสอบภายแห่งประเทศไทย, 2554 หน้า 259) รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน บทท่ี 9

380 ประเดน็ – รา่ งรายงานการตรวจสอบ 1. การกระทบยอดบญั ชีธนาคาร ประเดน็ :- จดั ทางบกระทบยอดบญั ชธี นาคารลา่ ชา้ 3 เดอื น เรือ่ งที่ตรวจพบ :- จากการตรวจสอบการกระทบยอดบญั ชธี นาคารจานวน 5 บญั ชี ระหว่างเดอื นมกราคมถงึ เมษายน 2558 พบว่ามกี ารกระทบยอดบญั ชธี นาคารเรจ็ เรยี บรอ้ ยสน้ิ สุดเพยี งเดอื นกุมภาพนั ธ์ 2558 เท่านัน้ ซ่งึ ไม่เป็นไปตามนโยบายของบรษิ ทั ท่กี าหนดใหม้ กี ารกระทบยอดภายใน 30 วนั หลงั จากท่ี ไดร้ บั ใบแจง้ ยอดเงนิ ฝากธนาคาร (Bank Statement) จากธนาคาร สาเหตุของความล่าชา้ เกดิ จาก การทไ่ี มม่ กี าลงั คนพอเพยี งโดยปรมิ าณรายการไดเ้ พม่ิ สงู ขน้ึ ถงึ 3 เท่าและปรมิ าณการจดั ทารายงานให้ ผบู้ รหิ ารเพมิ่ ขน้ึ 2 เท่าตวั จาก 3 ปีก่อนขณะทก่ี าลงั คนยงั คงเดมิ ผลกระทบ / ความเส่ียง :- ไม่สามาถตรวจพบรายการผดิ ปกตหิ รอื ขอ้ ผดิ พลาดไดอ้ ย่างทนั เวลาซ่งึ อาจทาใหม้ คี วาม เสยี หายทางการเงนิ ข้อเสนอแนะ :- พจิ ารณาเพมิ่ พนกั งานประจา 1 อตั รา และพนกั งานชวั่ คราว 1 คน เพ่อื เร่งรดั การทางาน ใหท้ นั เวลา ผรู้ บั ผิดชอบ :- ผจู้ ดั การฝา่ ยการเงนิ ทม่ี า : (ตลาดหลกั ทรพั ยแ์ ห่งประเทศไทย, สมาคมผตู้ รวจสอบภายในแหง่ ประเทศไทย, 2554 หน้า 260) บทท่ี 9 รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน

381 2. เทคนิคและแนวทางการดาเนินการประชมุ สรปุ ผล (Techniques and Conclusion of the Meeting) วตั ถุประสงคข์ องขนั้ ตอนน้เี พอ่ื ดาเนินการประชมุ หารอื รว่ มกบั ผรู้ บั การตรวจสอบยนื ยนั ว่าเรอ่ื งท่ี ตรวจพบถูกตอ้ ง เป็นความจรงิ ผรู้ บั การตรวจสอบเหน็ ดว้ ยกบั ขอ้ เสนอแนะหรอื ไม่ อกี ทงั้ เพ่อื กาหนด แนวทางการแก้ไขตลอดจนวนั ทค่ี าดว่าจะแกไ้ ขแลว้ เสรจ็ ในบางกรณผี รู้ บั การตรวจสอบอาจมแี นวทาง วธิ กี ารแกไ้ ขทด่ี กี ว่าหรอื มเี หตุผลประกอบอ่นื ทด่ี กี ว่าซง่ึ ทาใหข้ อ้ เสนอแนะของผตู้ รวจสอบใชด้ าเนินการ ไมไ่ ด้ หรอื ควรตอ้ งยอมรบั ความเสย่ี ง นอกจากน้ยี งั เป็นการเปิดโอกาสใหผ้ รู้ บั การตรวจสอบไดม้ โี อกาส ชแ้ี จงและใหค้ วามเหน็ เพมิ่ เตมิ ซง่ึ ในบางกรณผี ตู้ รวจสอบอาจรวบรวมขอ้ มลู จากผปู้ ฏบิ ตั งิ านโดยตรงทา ใหไ้ ดข้ อ้ มลู ทค่ี ลาดเคล่อื น ไมค่ รบถว้ นสมบรู ณ์กเ็ ป็นได้ 2.1 ผลลพั ธข์ องการประชุมสรปุ ผลเป็นไดห้ ลายกรณดี งั น้ี 2.1.1 ตดั ประเดน็ ทง้ิ ไปเน่อื งจากเงอ่ื นไขหรอื ขอ้ เทจ็ จรงิ ผดิ พลาดไม่ถูกตอ้ ง ถา้ มมี าก จะถอื วา่ ระบบการตรวจสอบขาดคณุ ภาพ 2.1.2 ขอ้ เทจ็ จรงิ หรอื เงอ่ื นไขถูกตอ้ ง แต่ไมเ่ หน็ ดว้ ยกบั ขอ้ เสนอแนะหรอื มแี นวทาง แกไ้ ขอ่นื ทผ่ี ตู้ รวจสอบยอมรบั ได้ 2.1.3 ผรู้ บั การตรวจสอบเหน็ ว่าประเดน็ ถูกตอ้ งแต่เป็นเรอ่ื งเลก็ ไมค่ วรรายงานซง่ึ ถา้ เป็นเรอ่ื งเลก็ ควรตดั ออกจากรายงาน 2.1.4 ผรู้ บั การตรวจสอบเหน็ ดว้ ย แต่ไมแ่ กไ้ ขโดยยอมรบั ความเสย่ี ง 2.1.5 ผรู้ บั การตรวจสอบเหน็ ดว้ ยและจะดาเนินการแกไ้ ขพรอ้ มกาหนดวนั ทท่ี ค่ี าดวา่ จะดาเนนิ การแลว้ เสรจ็ 2.1.6 เหน็ ดว้ ยและไดแ้ กไ้ ขเรยี บรอ้ ยแลว้ ระหวา่ งการตรวจสอบ จะถอื ไดว้ ่าขนั้ ตอนน้จี งึ เป็นขนั้ ตอนทส่ี าคญั ทส่ี ดุ ทต่ี อ้ งวางแผนและสอบทานอยา่ งรอบคอบเพราะ หากดาเนินการไม่ดจี ะกระทบต่อความน่าเช่อื ถือของหน่วยงานตรวจสอบเป็นอย่างมาก ในการนัด ประชมุ สรปุ ผลจะใชเ้ ทคนิคในการนาเสนอดว้ ยวาจาเป็นสาคญั แต่ก่อนส่งร่างรายงานหัวหน้าหน่วยงาน ตรวจสอบหรอื หวั หน้าโครงการต้องมนั่ ใจว่าวตั ถุประสงค์และขอบเขตของการตรวจสอบไดม้ กี ารบรรลุ อยา่ งครบถว้ น มกี ารสอบทานและจดั ทากระดาษทาการประกอบอยา่ งครบถว้ นและสามารถอา้ งองิ ได้ 2.2 เทคนิคและขอ้ ควรพจิ ารณาในการประชุมสรปุ ผล ตอ้ งคานึงเสมอว่าควรทาอย่างไรให้ วตั ถุประสงคข์ องการรายงานผลบรรลุโดยทท่ี กุ ฝา่ ยไดร้ บั ประโยชน์มดี งั น้ี 2.2.1 จดั ส่งรา่ งรายงานการตรวจสอบล่วงหน้า ซง่ึ ผรู้ บั การตรวจสอบทจ่ี ะนดั เขา้ ประชุมสรุปผลตอ้ งเป็นผทู้ ม่ี อี านาจตดั สนิ ใจในแต่ละประเดน็ และผทู้ ร่ี ใู้ นรายละเอยี ดของแต่ละประเดน็ ถ้าเป็นประเด็นท่มี ขี อ้ ยุตหิ รอื แก้ไขแล้วระหว่างการตรวจสอบก็ไม่จาเป็นต้องประชุมหารอื อย่างเป็น ทางการ การสง่ รายงานใหส้ ่งเฉพาะประเดน็ ทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั ผรู้ บั การตรวจสอบแต่ละหน่วยงานเทา่ นนั้ 2.2.2 ผตู้ รวจสอบภายในทต่ี อ้ งเขา้ ประชมุ คอื หวั หน้าผบู้ รหิ ารงานตรวจสอบ หวั หน้าโครงการ และผตู้ รวจสอบทร่ี รู้ ายละเอยี ดของการตรวจสอบ รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน บทที่ 9

382 2.2.3 ผรู้ บั การตรวจสอบทต่ี อ้ งเชญิ เขา้ รว่ มประชุม หากเรอ่ื งทต่ี รวจพบเกย่ี วขอ้ งกบั หลายหน่วยงานควรเชญิ ประชุมพรอ้ มกนั เพอ่ื ใหไ้ ดข้ อ้ ยตุ ใิ นคราวเดยี วกนั 2.2.4 นัดประชุมล่วงหน้า และใหเ้ วลาผรู้ บั การตรวจสอบศกึ ษาขอ้ มลู อย่างพอเพยี ง เช่น หน่งึ สปั ดาห์ โดยใหน้ ดั ประชมุ ทห่ี อ้ งประชมุ กลางหรอื ทส่ี านกั งานของผรู้ บั การตรวจสอบ 2.2.5 จดั เตรยี มกระดาษทาการทใ่ี ช้ในการประกอบประเดน็ ใหพ้ รอ้ มเพราะอาจมกี าร ขอดขู อ้ มลู ในรายละเอยี ดระหว่างการประชุม 2.2.6 ศกึ ษาดวู ่าผูร้ บั การตรวจสอบมลี กั ษณะและอุปนิสยั อยา่ งไรบา้ ง เช่น ชอบ ประชุมตอนบ่าย ชอบรายละเอยี ด เพ่อื ทจ่ี ะไดด้ าเนินการประชุมไดอ้ ยา่ งราบร่นื และลดโอกาสทอ่ี าจจะ เกดิ ความขดั แยง้ ขน้ึ 2.2.7 ควรคานงึ เสมอวา่ ในการประชุมสรุปผลผตู้ รวจสอบภายในเป็นเจา้ ภาพและเป็น ผดู้ าเนินการประชมุ ไมค่ วรใหผ้ รู้ บั การตรวจสอบต่อรองเร่อื งความเหน็ หรอื ขอ้ สรปุ เน่ืองจากเป็นความ รบั ผดิ ชอบของผูต้ รวจสอบภายในทจ่ี ะพจิ ารณาจากผลการตรวจสอบและให้ความเหน็ หรอื ขอ้ สรปุ อย่าง เป็นอสิ ระ 2.2.8 วางตวั เป็นกลาง หลกี เลย่ี งการสรปุ วา่ ใครเป็นฝา่ ยผดิ หรอื เป็นฝา่ ยถกู 2.2.9 พยายามรกั ษาหน้าของผรู้ บั การตรวจสอบ อยา่ รกุ ผรู้ บั การตรวจสอบจนกระทงั่ จนมมุ 2.2.10 ไปถงึ ทป่ี ระชมุ ก่อนเวลานดั หากจาเป็นตอ้ งเล่อื นใหแ้ จง้ ล่วงหน้า 2.3 แนวทางในการดาเนินการประชมุ สรปุ ผลผตู้ รวจสอบภายใน ปฏบิ ตั ดิ งั น้ี 2.3.1 ชแ้ี จงถงึ วตั ถุประสงคข์ องการประชุม ขอบเขตและวตั ถุประสงคข์ องการตรวจ สอบโดยสรปุ และสรา้ งบรรยากาศใหเ้ ป็นกนั เอง สภุ าพ และมชี วี ติ ชวี า ประสทิ ธภิ าพ 2.3.2 อธบิ ายภาพรวมของผลการตรวจสอบ ชมเชยในสงิ่ ทด่ี าเนินการดหี รอื มี 2.3.3 หารอื เรอ่ื งทต่ี รวจพบทลี ะประเดน็ ว่าขอ้ เทจ็ จรงิ ทต่ี รวจพบถูกตอ้ งหรอื ไม่ หาก ถูกต้องให้เสนอข้อเสนอแนะและผลกระทบของประเดน็ ท่มี ตี ่อองค์กรหรอื ต่อหน่วยงานของผู้รบั การ ตรวจสอบ 2.3.4 ใหผ้ รู้ บั การตรวจสอบเสนอความเหน็ เพมิ่ เตมิ หรอื ทางเลอื กอ่นื ทด่ี กี วา่ หาก ผรู้ บั การตรวจสอบขอใหแ้ กไ้ ขเน้อื ความทไ่ี มเ่ ป็นสาระสาคญั กส็ ามารถแกไ้ ขได้ 2.3.5 สรปุ ประเดน็ วา่ เหน็ ดว้ ยหรอื ไมแ่ ละมแี นวทางแกไ้ ขอยา่ งไรตลอดจนวนั ทค่ี าดว่า จะแลว้ เสรจ็ 2.3.6 ดาเนนิ การต่อทลี ะประเดน็ จนแลว้ เสรจ็ 2.3.7 กล่าวขอบคุณผรู้ บั การตรวจสอบทใ่ี หค้ วามรว่ มมอื เป็นอยา่ งดี และแจง้ วา่ จะ ดาเนนิ การจดั ทารายงานขนั้ สดุ ทา้ ย โดยจะนาผลการประชมุ ไปสรปุ ไวใ้ นรายงานแต่ละประเดน็ และจะส่ง มาใหส้ อบทานอกี ครงั้ ก่อนจดั สง่ จรงิ ต่อไป นอกจากน้อี าจขอความเหน็ เพม่ิ เตมิ เก่ยี วกบั การตรวจสอบว่า บทที่ 9 รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน

383 มีป ร ะเ ด็น ห รือ สิ่ง ท่ีต้ อ ง ป ร ับ ปรุ ง แ ก้ไ ข อ ะไ ร บ้าง จ าก ผู้ร ับก า ร ต ร ว จ ส อ บ เ พ่ือ ท่ีจ ะไ ด้น าไ ป ป ร ั บ ป รุ ง กระบวนการตรวจสอบใหด้ ยี ง่ิ ขน้ึ วธิ กี ารประชุมสรปุ ผลตามทก่ี ลา่ วขา้ งตน้ เป็นวธิ กี ารทผ่ี ตู้ รวจสอบภายในประชุมหารอื เพอ่ื ให้ ได้แนวทางการแก้ไขจากผู้รบั การตรวจสอบเพ่อื ท่จี ะนามาสรุปอยู่ในรายงานขนั้ สุดท้ายซ่งึ จะทาให้ รายงานการตรวจสอบมขี อ้ มูลใหก้ บั ผูบ้ รหิ ารระดบั สูงและคณะกรรมการรบั ทราบทงั้ เร่อื งทต่ี รวจพบและ แนวทางดาเนินการปรบั ปรงุ แกไ้ ขของหน่วยงานรบั ตรวจอยา่ งครบถ้วนสมบูรณ์ ในบางองคก์ รอาจจะใช้ วธิ ปี ระชุมสรุปกบั ผู้รบั การตรวจสอบเพ่อื ยนื ยนั เร่อื งท่ตี รวจพบและขอ้ เสนอแนะให้ผูร้ บั การตรวจสอบ กลบั มาเป็นทางการอกี ครงั้ เชน่ ภายใน 7 วนั หลงั จากการประชุมสรปุ ผล วิธีการนาเสนอรายงานการตรวจสอบ ชนมณ์ ฐั ชา กงั วานศุภพนั ธ์ (2553 : 154) กลา่ วว่าผตู้ รวจสอบตอ้ งนารายงานผลการตรวจสอบ เสนอต่อผู้บงั คบั บญั ชาท่รี บั ผดิ ชอบโดยตรงซ่งึ อาจจดั ส่งสาเนาใหฝ้ ่ายบรหิ ารท่เี ป็นผู้รบั การตรวจสอบ หรอื ต่อคณะกรรมการตรวจสอบดว้ ยกไ็ ดส้ าหรบั วธิ กี ารนาเสนอรายงานการตรวจสอบภายในจะแตกต่าง กนั ไปตามโอกาส สถานการณ์และความเหมาะสมซ่งึ จะต้องพจิ ารณาเป็นกรณีๆ ไป การนาเสนอ รายงานการตรวจสอบอาจสรปุ ไดเ้ ป็น 2 แนวทางดงั น้ี 1. การรายงานด้วยวาจา (Oral Reports) การรายงานวธิ นี ้สี ่วนใหญ่นยิ มนาไปใชใ้ นกรณตี ่างๆ ทต่ี อ้ งการกระทาโดยเรง่ ด่วนหรอื จาเป็น เพ่อื ใหท้ นั ต่อเหตุการณ์ เช่น 1.1 กรณที ไ่ี ดร้ บั มอบหมายเป็นพเิ ศษหรอื เป็นเรอ่ื งลบั มากจากผบู้ รหิ าร 1.2 กรณกี ารตรวจสอบการทุจรติ 1.3 กรณที เ่ี ป็นการรายงานผลความคบื หน้า 1.4 กรณขี อความเหน็ เกย่ี วกบั ขอ้ เทจ็ จรงิ ทต่ี รวจพบ 1.5 กรณีทพ่ี บพฤตกิ รรมทส่ี ่อใหเ้ หน็ ว่าอาจมกี ารกระทาทไ่ี ม่สุจรติ ซง่ึ ต้องมกี ารปฏบิ ตั ิ แกไ้ ขป้องกนั เบอ้ื งตน้ อยา่ งรบี ดว่ น สาหรบั การรายงานการตรวจสอบดว้ ยวาจาน้ีจะไม่มหี ลกั ฐานใหย้ นื ยนั อ้างองิ ได้ อย่างไรกต็ าม เมอ่ื ผตู้ รวจสอบภายในไดร้ ายงานใหผ้ บู้ รหิ ารไดท้ ราบดว้ ยวาจาแลว้ ต่อจากนนั้ ตอ้ งนาเรอ่ื งทร่ี ายงานมา เขยี นไวใ้ นรายงานเป็นลายลกั ษณ์อกั ษรภายหลงั เสรจ็ สน้ิ การตรวจสอบ สาหรบั หวั ขอ้ ทน่ี าเสนอรายงาน การตรวจสอบดว้ ยวาจาไปก่อนเบอ้ื งตน้ อาจประกอบดว้ ยหวั ขอ้ ต่างๆ ดงั น้ี 1. ช่อื เรอ่ื ง 2. โครงเรอ่ื ง ประกอบดว้ ยรายละเอยี ด รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน บทท่ี 9

384 2.1 งานทไ่ี ดร้ บั มอบหมาย 2.2 การดาเนินการ 2.3 ขนั้ ตอนการปฏบิ ตั งิ าน 2.4 ปญั หาในการดาเนนิ การ 2.5 ประเดน็ ทน่ี ่าสนใจ 2.6 ขอ้ มลู สนบั สนุน 2. การรายงานเป็นลายลกั ษณ์อกั ษร (Written Reports) การนาเสนอรายงานเป็นลายลกั ษณ์อกั ษรอาจกระทาไดเ้ ป็น 2 ลกั ษณะไดแ้ ก่ 2.1 การนาเสนอรายงานระหว่างการตรวจสอบ เป็นรายงานทผ่ี ตู้ รวจสอบภายในจดั ทาขน้ึ ระหว่างการตรวจสอบ เน่ืองจากตรวจพบการทุจรติ หรอื ขอ้ บกพร่องทส่ี าคญั จาเป็นต้องไดร้ บั การแกไ้ ข โดยเร่งด่วนหากปล่อยไวอ้ าจก่อใหเ้ กดิ ความเสยี หายต่ององคก์ รอย่างมาก อาทเิ ช่น เมอ่ื พบว่าเงนิ สด หรอื สนิ คา้ สญู หายเป็นจานวนมาก เป็นต้น จงึ จาเป็นต้องเร่งสรปุ จดั ทารายงานระหว่างการตรวจสอบ เพอ่ื ใหผ้ บู้ รหิ ารหรอื หวั หน้าหน่วยงานทร่ี บั ผดิ ชอบสงั่ การแกไ้ ขอยา่ งทนั ท่วงที พรอ้ มทงั้ แจง้ ใหห้ น่วยรบั ตรวจกาหนดเวลาท่จี ะแก้ไขปญั หานนั้ ๆ ดว้ ย อย่างไรกต็ ามรายงานระหว่างการตรวจสอบจะถูกนามา เป็นส่วนหน่ึงของรายงานภายหลงั เสร็จส้ินการตรวจสอบ ตัวอย่างการเสนอรายงานระหว่างการ ตรวจสอบสามารถกระทาไดด้ งั น้ี บทที่ 9 รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน

385 วนั ท่ี 8 มถิ ุนายน 2558 เรยี น ผอู้ านวยการฝา่ ยจดั ซอ้ื เร่ือง รายงานระหว่างกาล ประเดน็ หวั ขอ้ “การคดั เลอื กผขู้ าย” ฝา่ ยตรวจสอบภายในกาลงั อยใู่ นระหวา่ งการตรวจสอบระบบการคดั เลอื กผขู้ ายในกระบวนการ จดั ซอ้ื ของบรษิ ทั ฯ และพบว่ามกี ารจดั ซอ้ื เครอ่ื งจกั รและอุปกรณ์ทล่ี า้ สมยั มลู ค่าประมาณ 100 ลา้ นบาท จากผผู้ ลติ ทไ่ี มส่ ามารถใหบ้ รกิ ารบารงุ รกั ษาเคร่อื งจกั ร ทาใหไ้ มส่ ามารถใชเ้ ครอ่ื งจกั รได้ นโยบายของบรษิ ทั ฯ กาหนดใหพ้ จิ ารณาหลกั เกณฑท์ เ่ี กย่ี วขอ้ งทุกๆ ดา้ นในการคดั เลอื กผขู้ าย ไม่พจิ ารณาเฉพาะรายท่ใี ห้ราคาต่าสุดเพยี งอย่างเดยี ว ผลการตรวจสอบช้ใี ห้เหน็ ว่ามกี ารคดั เลอื ก ผขู้ ายโดยพจิ ารณาจากปจั จยั ราคาเป็นหลกั ผลของการจดั ซอ้ื ทรพั ยส์ นิ ตามวธิ ดี งั กล่าวทาใหต้ ้องใชเ้ งนิ ประมาณ 160 ลา้ นบาท เพ่อื แก้ไข เครอ่ื งจกั รทซ่ี อ้ื มาและสญู เสยี ยอดขายเป็นเงนิ 600 ลา้ นบาท ข้อเสนอแนะ :- ฝ่ายตรวจสอบเหน็ ว่า ฝ่ายจดั ซ้อื ควรพจิ ารณาจดั ทาหลกั เกณฑใ์ นการคดั เลอื กผู้ขายโดย เร่งด่วนโดยใหพ้ จิ ารณาปจั จยั อ่นื ๆ นอกจากเร่อื งราคา ปจั จยั ทค่ี วรพจิ ารณาควรครอบคลุมถงึ เร่อื ง การให้บรกิ ารหลงั การขาย การบารุงรกั ษาเคร่อื งจกั ร ความเช่อื ถือได้ของเทคโนโลยที ่ใี ช้ ฐานะ การเงนิ เป็นต้น และขอให้พิจารณาโดยใช้หลกั เกณฑ์ใหม่โดยทนั ที เน่ืองจากบรษิ ทั กาลงั อยู่ใน ระหว่างการคัดเลือกผู้ขายเพ่ือติดตัง้ เคร่อื งจกั รทดแทนเคร่อื งจกั รเก่าสาหรบั โรงงานท่ีเหลืออีก 3 โรงงาน จาก (นายโก๊ะ ขากลง้ิ ) หวั หน้าผบู้ รหิ ารงานตรวจสอบ ทม่ี า : (ตลาดหลกั ทรพั ยแ์ ห่งประเทศไทย, สมาคมผตู้ รวจสอบภายในแหง่ ประเทศไทย, 2554 หน้า 266) 2.2 การนาเสนอรายงานภายหลงั การตรวจสอบเสรจ็ สน้ิ เป็นรายงานโดยสรปุ ภาพรวมและ เร่อื งสาคญั ท่ผี ูต้ รวจสอบภายในจดั ทาภายหลงั เสรจ็ ส้นิ การตรวจสอบงานใดงานหน่ึงอย่างสมบูรณ์เพ่อื เสนอความคดิ เห็นหรอื ข้อเสนอแนะต่อผู้บรหิ ารของหน่วยงานตรวจสอบตามลาดบั ชนั้ และผู้บรหิ าร ระดบั สูงของหน่วยงานผูร้ บั การตรวจสอบทราบโดยมขี อ้ มลู หรอื ขอ้ เทจ็ จรงิ ทผ่ี ่านกลนั่ กรองหลงั จากท่มี ี การประชมุ สรปุ ผลแลว้ รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน บทท่ี 9

386 องคป์ ระกอบของรายงานการตรวจสอบ อุษณา ภทั รมนตรี (2558 : 12–5 ) กล่าวถงึ องคป์ ระกอบของขอ้ ตรวจพบสาหรบั ในการจดั ทา รายงานทเ่ี ป็นลายลกั ษณ์อกั ษร โดยทวั่ ไปแลว้ จะมอี งคป์ ระกอบของรายงานการตรวจสอบภายในแบบ รปู เลม่ ทส่ี าคญั ๆ ดงั น้ี 1. บทสรปุ หรอื บทคดั ย่อ (Summary) การนาเสนอรายงานควรจดั ทาบทสรปุ ไวด้ า้ นหน้าของรายงานทจ่ี ะนาเสนอผบู้ รหิ ารเป็นการสรปุ เน้อื หาของรายงานอย่างสนั้ ๆ กะทดั รดั ชดั เจน แต่สามารถแสดงขอ้ เทจ็ จรงิ หรอื ขอ้ บกพรอ่ งทเ่ี กดิ ขน้ึ ความเสย่ี ง ผลกระทบทม่ี ตี ่อองคก์ ร และขอ้ เสนอแนะในการแก้ไขปรบั ปรุง โดยจดั ทาไวต้ อนหน้าของ รายงานเพ่อื ประหยดั เวลาท่มี จี ากดั ของผู้บรหิ ารระดบั สูงท่ไี ม่ต้องอ่านรายงานตงั้ แต่ต้นจนจบแต่เป็น ขอ้ มลู ทเ่ี พยี งพอใหผ้ บู้ รหิ ารเขา้ ใจและสงั่ การได้ 2. บทนา (Introduction) เป็นสว่ นแรกของรายงานทเ่ี ป็นการแจง้ สาเหตุหรอื ทม่ี าของการเสนอรายงาน วธิ กี ารตรวจ ขอ้ มลู อ่นื ๆ ท่เี ก่ยี วขอ้ งและบอกใหท้ ราบว่าผูต้ รวจสอบภายในได้ตรวจสอบเร่อื งอะไรของหน่วยงานใด เป็นการตรวจสอบตามแผนการตรวจสอบทก่ี าหนดไว้ หรอื เป็นการตรวจสอบกรณีพเิ ศษ การใหค้ วาม รว่ มมอื ระหว่างผตู้ รวจสอบภายในและผรู้ บั การตรวจเป็นอย่างไร ดงั นนั้ จงึ ถอื ว่าเป็นสงิ่ สาคญั สาหรบั ผู้ตรวจสอบภายในท่จี ะต้องหาทางชกั นาหรอื โน้มน้าวให้ผู้อ่านเกดิ ความสนใจและอยากติดตามอ่าน รายงานตอนต่อไป 3. วตั ถปุ ระสงค์ (Purpose) แสดงถงึ เหตุผลว่าทาไมจงึ ตอ้ งมกี ารตรวจสอบ ตรวจสอบไปเพ่อื อะไร หรอื จดุ มงุ่ หมายหรอื สงิ่ ทค่ี าดว่าจะไดร้ บั การตรวจสอบซ่งึ ไดม้ กี ารแจง้ ให้ทราบตงั้ แต่แรกเม่อื เขา้ ตรวจสอบแลว้ เช่น เพ่อื ให้ แน่ใจว่าการปฏบิ ตั งิ านเป็นไปตามนโยบายและระเบยี บของบรษิ ทั หรอื ตามทก่ี ฎหมายกาหนด เป็นต้น การกาหนดวตั ถุประสงคท์ ช่ี ดั เจนจะทาใหผ้ อู้ ่านเขา้ ใจเน้อื หารายงานไดช้ ดั แจง้ ยงิ่ ขน้ึ 4. ขอบเขต (Scope) เป็นสง่ิ ทแ่ี สดงใหผ้ อู้ ่านทราบถงึ งานตรวจสอบครอบคลมุ เรอ่ื งใดๆ ระยะเวลาและปรมิ าณของงาน ท่ไี ด้ทาการตรวจสอบมมี ากน้อยเพียงใด ใช้เทคนิคหรือวิธีการตรวจสอบใดมขี ้อจากัดอะไรบ้างท่ี ผตู้ รวจสอบภายในไมส่ ามารถตรวจสอบได้ หรอื ตอ้ งชะลอการตรวจสอบไวก้ ่อนพรอ้ มเหตุผลประกอบ บทท่ี 9 รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน

387 5. ส่ิงท่ีตรวจพบ (Audit Findings) เป็นส่วนสาคญั ของรายงานผลการปฏบิ ตั งิ านท่แี สดงถงึ ขอ้ เทจ็ จรงิ ทต่ี รวจพบทงั้ ในดา้ นดแี ละท่ี ควรไดร้ บั การแกไ้ ข วธิ กี ารดาเนินการแก้ไขรวมทงั้ ความเหน็ ของผรู้ บั การตรวจสอบ ขอ้ เทจ็ จรงิ ทต่ี รวจ พบแต่ละประเดน็ ควรมอี งคป์ ระกอบต่างๆ เหล่าน้รี วมอยดู่ ว้ ย ไดแ้ ก่ 5.1 สง่ิ ทเ่ี ป็นอยู่ หมายถงึ สง่ิ ทต่ี รวจพบว่ามกี ารปฏบิ ตั ทิ เ่ี ป็น หรอื ไม่เป็นไปตามขอ้ กาหนด กฎระเบยี บ ขอ้ บงั คบั หรอื สงิ่ ทข่ี ดั แยง้ กบั หลกั เหตุผล หรอื หลกั วชิ าการทด่ี ี 5.2 สง่ิ ทค่ี วรเป็น หมายถงึ มาตรฐานวชิ าชพี กฎ ระเบยี บ ขอ้ บงั คบั เกย่ี วกบั เร่อื งนนั้ หลกั วชิ าการทด่ี ี หรอื หลกั สามญั จติ สานึกทย่ี อมรบั กนั ทวั่ ไป 5.3 สาเหตุทท่ี าใหเ้ กดิ หมายถงึ สาเหตุทท่ี าใหส้ ง่ิ ทเ่ี ป็นอยตู่ ่างจากสงิ่ ทค่ี วรเป็นผตู้ รวจ สอบภายในควรคน้ หาสาเหตุทแ่ี ทจ้ รงิ เพอ่ื เป็นแนวทางในการปรบั ปรงุ แกไ้ ขต่อไป 5.5 ผลกระทบทเ่ี กดิ ขน้ึ หรอื ทอ่ี าจเกดิ ขน้ึ หมายถงึ ความเสยี หายทเ่ี กดิ ขน้ึ แลว้ หรอื ความ เสย่ี งทอ่ี าจเกดิ ขน้ึ ซง่ึ อาจนาเสนอในลกั ษณะเชงิ ปรมิ าณ เช่น เป็นจานวนเงนิ ผลผลติ หรอื เป็นหน่วย วดั อ่นื ๆ 6. ข้อเสนอแนะ (Recommendation) คอื แนวทางดาเนนิ การทผ่ี ูต้ รวจสอบภายไดเ้ สนอต่อผบู้ รหิ ารหรอื หวั หน้าหน่วยงานผรู้ บั การ ตรวจสอบ เพอ่ื ทาการแกไ้ ขปรบั ปรงุ ขอ้ บกพรอ่ งผดิ พลาดต่างๆ ทต่ี รวจพบ ขอ้ เสนอแนะควรมลี กั ษณะ สรา้ งสรรค์ และสามารถนาไปปฏบิ ตั ไิ ดจ้ รงิ และมปี ระโยชน์ต่อองคก์ ร 7. ความเหน็ (Opinion) หากขอ้ ความใดเป็นความเหน็ มใิ ชข่ อ้ เทจ็ จรงิ หรอื ยงั ไมม่ หี ลกั ฐานสนบั สนุนเพยี งพอผตู้ รวจ สอบภายในควรระบุใหช้ ดั เจนว่าเป็นเพยี งความเหน็ เท่านนั้ 8. เอกสารประกอบ (Supporting Evidences) เป็นรายละเอยี ดนอกเหนอื จากทเ่ี ขยี นไวใ้ นรายงานสรปุ ผลซง่ึ ควรแยกไวต้ ่างหาก ดงั นนั้ รายงานควรเสนออยา่ งกะทดั รดั ขอ้ มลู ใดทจ่ี าเป็นตอ้ งอา้ งถงึ แต่เป็นขอ้ มลู ทม่ี รี ายละเอยี ดมากควรแสดง เป็นเอกสารประกอบแนบทา้ ยรายงานไวด้ ้วย เอกสารประกอบไมค่ วรมมี ากจนเกนิ ไปจนทาใหร้ ายงาน หนาและไมน่ ่าสนใจ รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน บทท่ี 9

388 รปู แบบของรายงานการตรวจสอบ จนั ทนา สาขากร, นิพนั ธ์ เหน็ โชคชยั ชนะ, และศลิ ปพร ศรจี นั่ เพชร (2557 : 13–7) กล่าวว่า โดยปกตแิ ลว้ รายงานการตรวจสอบภายในจะไม่มรี ูปแบบท่ีกาหนดเป็นมาตรฐานสากล รปู แบบของ รายงานการตรวจสอบภายในจะแตกต่างกนั ไปตามประเภทและวตั ถุประสงคข์ องการตรวจสอบตลอดจน ความถนดั ของผบู้ รหิ ารทจ่ี ะรบั รพู้ อใจในลกั ษณะของรายงานการตรวจสอบนนั้ หรอื ถา้ มเี น้ือหาครบถว้ น ตามทก่ี าหนดกถ็ อื ว่าไดม้ าตรฐาน แต่ทงั้ น้คี วรกาหนดใหส้ อดคลอ้ งกบั ความตอ้ งการของผใู้ ชท้ ุกกลุ่มทงั้ ผบู้ รหิ ารระดบั สูง ผรู้ บั การตรวจสอบและคณะกรรมการ เช่น หากผบู้ รหิ ารไม่ไดเ้ ป็นผทู้ ม่ี คี วามรดู้ า้ น บญั ชี หรอื สถติ ิ หรอื ไมช่ อบการรายงานแบบแสดงเป็นตารางมตี วั เลขมากๆ ผตู้ รวจสอบกค็ วรละเว้น การเขยี นรายงานในลกั ษณะดงั กล่าวและใชว้ ธิ กี ารรายงานในรูปแบบอ่นื แทน สาหรบั รูปแบบของ รายงานการตรวจสอบทน่ี ามาเสนอเป็นตวั อย่างไวเ้ ป็นกรณีศกึ ษานนั้ ก็เป็นรูปแบบหน่ึงท่เี น้นความสนั้ กระชบั และเหมาะสมกบั ผใู้ ชท้ กุ กลมุ่ ดงั นนั้ รายงานการตรวจสอบภายในควรแสดงใหผ้ บู้ รหิ ารทราบถงึ ปญั หาทพ่ี บโดยยอ่ ขอบเขต และวธิ กี ารตรวจสอบโดยสงั เขป ขอ้ จากดั ในการปฏบิ ตั งิ านตรวจสอบนัน้ พรอ้ มทงั้ ขอ้ เทจ็ จรงิ ทพ่ี บจาก การตรวจสอบและข้อแนะนาแก้ไขในทศั นะของผู้ตรวจสอบ หากรายงานการตรวจสอบท่นี าเสนอ ค่อนข้างยาวการสรุปโดยย่อและการใช้สารบญั อ้างอิงหน้ารายงานจะช่วยให้รายงานมรี ูปแบบท่ดี ขี ้ึน โดยทวั่ ไปการรายงานผลการปฏบิ ตั งิ านตามภารกจิ ของผู้ตรวจสอบภายในสามารถนามาจดั ทาไดเ้ ป็น 2 รปู แบบดงั น้ี 1. แบบบนั ทึกรายงาน (Record Report) เป็นการรายงานระหว่างการตรวจสอบในกรณที พ่ี บขอ้ เทจ็ จรงิ ทเ่ี ป็นสาระสาคญั ทต่ี อ้ งรบี รายงาน ใหฝ้ ่ายบรหิ ารเพ่อื พจิ ารณาแกไ้ ขไดท้ นั ท่วงที โดยทาเป็นบนั ทกึ สรุปปญั หาทต่ี รวจพบและขอ้ พจิ ารณา เพ่อื แก้ไขปญั หาดงั กล่าว โดยปกตเิ ร่อื งท่รี ายงานในแบบบนั ทกึ น้ีจะถอื เป็นส่วนหน่ึงของรายงานเม่อื เสรจ็ ส้นิ การตรวจสอบตามโครงการ รูปแบบของบนั ทกึ รายงานประกอบด้วยเร่อื งท่รี ายงาน ความ เป็นมา ขอ้ เทจ็ จรงิ และขอ้ พจิ ารณา ตวั อยา่ งแบบฟอรม์ บนั ทกึ รายงานแสดงไดต้ ามขอ้ มลู ขา้ งล่างน้ี บทท่ี 9 รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน

389 หน่วยงานตรวจสอบภายใน วนั ที่............................................................ เรียน........................................................................................................................................... รายงานเรอ่ื ง :- ..................................................................................................................................................... ความเป็นมา :- ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ข้อเทจ็ จริง :- ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ข้อพิจารณา :- ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... (.....................................) ผอู้ านวยการหน่วยงานตรวจสอบภายใน ทม่ี า : (จนั ทนา สาขากร, นพิ นั ธ์ เหน็ โชคชยั ชนะ, และศลิ ปพร ศรจี นั่ เพชร, 2557 หน้า 13–8) รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน บทที่ 9

390 2. แบบรปู เล่ม (Picture Books) ตลาดหลกั ทรพั ยแ์ ห่งประเทศไทยและสมาคมผตู้ รวจสอบภายในแหง่ ประเทศไทย (2554 : 264) กล่าวว่า เป็นรายงานทจ่ี ดั ทาขน้ึ เมอ่ื เสรจ็ สน้ิ งานตรวจสอบตามโครงการแลว้ การจดั ทาตามองคป์ ระกอบ ห รือ รูป แ บ บ ข อ ง ร า ย ง า น ก า ร ต รว จ ส อ บ ท่ีดีแ ล ะ เ ป็ น ร ะ เ บีย บ จ ะ ช่ว ย ใ ห้คุ ณ ค่ า ข อ ง ง า น ต ร ว จ ส อ บ มี ความหมายประทบั ใจและให้ประโยชน์แก่ผู้รบั รายงาน สาหรบั เน้ือหาตัวอย่างรูปแบบรายงานการ ตรวจสอบทน่ี ามาเสนอในหนงั สอื จะมสี ่วนประกอบ 3 ส่วนคอื 1) หน้าปกรายงาน 2) รายงานสรุป สาหรบั ผบู้ รหิ าร และ 3) ประเดน็ เรอ่ื งทต่ี รวจพบแต่ละประเดน็ ดงั นนั้ รายงานในรปู แบบน้เี น้นความสนั้ กระชบั และงา่ ยต่อการอ่าน โดยรายงานสรุปสาหรบั ผบู้ รหิ ารจะมเี พยี งหน้าเดยี วเพ่อื ใชส้ ่งใหผ้ บู้ รหิ ารระดบั สูงและคณะกรรมการ ส่วนประเดน็ ทต่ี รวจพบจะ แยกทลี ะประเดน็ เรยี งตามลาดบั ความสาคญั ดงั นัน้ ถ้าผลการตรวจสอบมเี ร่อื งท่ตี รวจพบเพยี ง ประเดน็ เดยี ว รายงานทงั้ ชุดจะมเี พยี ง 3 หน้าเท่านนั้ คอื หน้าปก รายงานสรุปสาหรบั ผบู้ รหิ ารและ ประเดน็ เร่อื งทต่ี รวจพบ แต่ถา้ ในทางตรงกนั ขา้ มหากผลการตรวจสอบมเี ร่อื งทต่ี รวจพบหลายประเดน็ รายงานก็จะมมี ากกว่า 3 หน้าขน้ึ ไปกไ็ ด้ ทงั้ น้ีขน้ึ อย่กู บั เร่อื งทต่ี รวจพบเป็นหลกั ซ่งึ รายละเอยี ดของ เน้ือหาทต่ี ้องระบุไวใ้ นส่วนประกอบของรปู เล่มรายงานทก่ี ล่าวไวข้ า้ งต้นมอี ยดู่ ้วยกนั 3 ส่วนนัน้ นามา อธบิ ายรายละเอยี ดของเน้อื หาไดด้ งั น้ี 2.1 หน้าปกรายงาน จะมเี น้อื หาทค่ี วรระบหุ รอื ใส่ไวด้ งั น้ี 2.1.1 ชอ่ื รายงานการตรวจสอบ / เรอ่ื งทต่ี รวจสอบ 2.1.2 เลขทร่ี ายงาน 2.1.3 ช่อื ผรู้ บั รายงาน 2.1.4 ชอ่ื ผตู้ รวจสอบภายใน พรอ้ มลายมอื ชอ่ื 2.1.5 ชอ่ื ผสู้ อบทานและรายงาน พรอ้ มลายมอื ชอ่ื 2.1.6 วนั ทร่ี ายงาน (วนั ทป่ี ระชุมสรปุ ผล) บทที่ 9 รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน

391 รปู แบบตวั อยา่ งการจดั ทาหน้าปกรายงานการตรวจสอบ (รปู แบบท่ี 1) รายงานการตรวจสอบ การคดั เลือกผขู้ าย ฝ่ายจดั ซื้อ รายงานเลขท่ี : 1/2558 เรยี น ผจู้ ดั การฝา่ ยจดั ซอ้ื สาเนาเรียน คณะกรรมการตรวจสอบ กรรมการผจู้ ดั การ ผอู้ านวยการฝา่ ยบญั ชแี ละการเงนิ สอบทานและรายงานโดย...................................... วนั ท.่ี .............................................................. ตรวจสอบโดย.................................................. วนั ท.่ี .............................................................. ทม่ี า : (ตลาดหลกั ทรพั ยแ์ หง่ ประเทศไทย, สมาคมผตู้ รวจสอบภายในแหง่ ประเทศไทย, 2554 หน้า 267) รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน บทท่ี 9

392 รปู แบบตวั อยา่ งการจดั ทาหน้าปกรายงานการตรวจสอบ (รปู แบบท่ี 2) บริษทั ฟ้ าใส จากดั รายงานการตรวจสอบภายใน เสนอ/เรยี น กรรมการผจู้ ดั การ เสนอโดย หน่วยงานตรวจสอบภายใน นางสาวชน่ื ชวี า คงกะพนั ผอู้ านวยการหน่วยงานตรวจสอบภายใน วนั ท่ี 30 พฤศจกิ ายน 2558 สาเนาเรยี น ประธานคณะกรรมการตรวจสอบ ทม่ี า : (จนั ทนา สาขากร, นพิ นั ธ์ เหน็ โชคชยั ชนะ, และศลิ ปพร ศรจี นั่ เพชร, 2557 หน้า 13–15) บทท่ี 9 รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน

393 2.2 รายงานสรปุ สาหรบั ผบู้ รหิ าร มวี ตั ถุประสงคเ์ พ่อื รวบรวมสาระสาคญั ของรายงานทงั้ ฉบบั มาอย่ใู นรปู แบบทส่ี นั้ กระชบั เพ่อื ให้ผบู้ รหิ ารหรอื คณะกรรมการทม่ี เี วลาน้อยสามารถอ่านและเหน็ ภาพรวมของผลการตรวจสอบไดอ้ ยา่ งรวดเรว็ ดงั นนั้ ในรายงานสรุปจงึ ควรเขยี นเฉพาะประเดน็ สาคญั ทต่ี รวจพบขอ้ สรุปหรอื ความเหน็ ต่อผลการตรวจสอบ หรอื เร่อื งท่จี าเป็นต้องให้ผู้บรหิ ารระดบั สูงและ คณะกรรมการรบั ทรายหรอื เพ่อื สงั่ การประเดน็ ปลกี ย่อยหรอื เร่อื งทไ่ี ม่สาคญั ไม่ควรนามาสรุปในหน้าน้ี รายงานสรปุ มเี น้อื หาดงั น้ี 2.2.1 วตั ถุประสงคแ์ ละขอบเขตของการตรวจสอบ 2.2.2 ขอ้ มลู พน้ื ฐาน (ถา้ จาเป็น) 2.2.3 สรปุ ผลการตรวจสอบและความเหน็ 2.2.4 สรปุ แผนการและแนวทางการแกไ้ ข 2.2.5 การตดิ ตามผล 2.3 ประเดน็ เร่อื งทต่ี รวจพบและขอ้ เสนอแนะ เน้ือหาจะเหมอื นกบั รายงานการตรวจสอบ ในแต่ละประเด็นแต่จะเพ่ิมเติมในส่วนของแนวทางและแผนการแก้ไขท่ีได้จากการประชุมสรุ ปผล รปู แบบของประเดน็ มเี น้อื หาทต่ี อ้ งระบุไวด้ งั น้ี 2.3.1 ลาดบั ทข่ี องประเดน็ และหวั เรอ่ื ง 2.3.2 ประเดน็ สรปุ 2.3.3 เรอ่ื งทต่ี รวจพบ 2.3.4 ความเสย่ี ง / ผลกระทบ 2.3.5 ขอ้ เสนอแนะ 2.3.6 แนวทางและแผนการแกไ้ ข 2.3.7 ผรู้ บั ผดิ ชอบ จากท่กี ล่าวมาข้างต้นเก่ยี วกบั รายงานสรุปผลสาหรบั ผู้บรหิ ารหรอื คณะกรรมการท่เี ก่ยี วข้อง และประเดน็ เร่อื งทต่ี รวจพบ สาหรบั รปู แบบตวั อย่างเน้ือหารายงานทจ่ี ะต้องเขยี นสรุปผลการตรวจสอบ หรอื สง่ิ ทจ่ี าเป็นทร่ี ะบุไวเ้ ป็นลายลกั ษณ์อกั ษรนนั้ จงึ ยกตวั อยา่ งเพ่อื ใชเ้ ป็นกรณศี กึ ษา 3 รปู แบบดงั น้ี รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน บทที่ 9

394 ตวั อยา่ งรายงานการตรวจสอบ - รายงานสรปุ สาหรบั ผบู้ รหิ าร รายงานการตรวจสอบ - รายงานสรปุ สาหรบั ผบู้ ริหาร วตั ถปุ ระสงคแ์ ละขอบเขตของการตรวจสอบ : ตรวจสอบการดาเนินงานเร่อื งระบบการคดั เลอื กผู้ขายของฝ่ายจดั ซ้อื ซ่งึ ไดต้ รวจสอบ ระหว่างเดอื นพฤษภาคม 2558 โดยมวี ตั ถุประสงคเ์ พ่อื ประเมนิ ระบบการควบคมุ ภายในและการปฏบิ ตั ิ ตามนโยบายบรษิ ทั เรอ่ื งการคดั เลอื กผขู้ าย ผลการตรวจสอบ : ระบบควบคมุ ภายในการคดั เลอื กผขู้ ายยงั ไมพ่ อเพยี งและไม่เป็นไปตามนโยบายของบรษิ ทั โดบพบว่ามกี ารคดั เลอื กผขู้ ายโดยใชป้ จั จยั ดา้ นราคาเป็นหลกั ทาใหม้ กี ารซอ้ื เครอ่ื งจกั รมลู ค่า 100 ลา้ น บาทจากผขู้ ายทไ่ี มส่ ามารถใบรกิ ารหลงั การขายซง่ึ มผี ลทาใหเ้ ครอ่ื งจกั รไมส่ ามารถใชง้ านไดแ้ ละทาให้ บรษิ ทั ต้องเสยี ค่าใชจ้ ่ายในการแก้ไขเครอ่ื งจกั รเป็นเงนิ 160 ลา้ นบาท และสญู เสยี ยอดขายเป็นเงนิ 600 ลา้ นบาท แนวทางและแผนการแก้ไข : ฝา่ ยจดั ซอ้ื ไดด้ าเนินการจดั ทาหลกั เกณฑก์ ารคดั เลอื กผขู้ ายใหม่โดยพจิ ารณาถงึ ปจั จยั อ่นื ดว้ ยและไดถ้ อื ปฏบิ ตั แิ ลว้ ตงั้ แต่เมอ่ื วนั ท่ี 10 มถิ ุนายน 2558 การติดตามผล : ฝา่ ยตรวจสอบภายในจะดาเนินการตดิ ตามผลในการตรวจสอบครงั้ ถดั ไป ทม่ี า : (ตลาดหลกั ทรพั ยแ์ หง่ ประเทศไทย, สมาคมผตู้ รวจสอบภายในแห่งประเทศไทย, 2554 หน้า 268) บทที่ 9 รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน

395 ตวั อยา่ งเน้อื หารายงานการตรวจสอบ – ประเดน็ เรอ่ื งทต่ี รวจพบ (รปู แบบท่ี 1) รายงานการตรวจสอบ - รายงานประเดน็ เร่ืองที่ตรวจพบ “การคดั เลือกผขู้ าย” ประเดน็ : มกี ารคดั เลอื กผขู้ าย โดยพจิ ารณาจากปจั จยั ดา้ นราคาเพยี งอยา่ งเดยี ว และไมเ่ ป็นไปตาม นโยบายของบรษิ ทั เร่อื งท่ีตรวจพบ : พบว่ามกี ารจดั ซ้ือเคร่อื งจกั รและอุปกรณ์ท่ลี ้าสมยั มลู ค่า 100 ล้านบาท จากผู้ผลติ ท่ไี ม่ สามารถใหบ้ รกิ ารบารงุ รกั ษาเครอ่ื งจกั รทาใหไ้ มส่ ามารถใชเ้ ครอ่ื งจกั รได้ นโยบายของบรษิ ทั กาหนดให้ มกี ารพจิ ารณาหลกั เกณฑท์ เ่ี ก่ยี วขอ้ งทุกๆ ดา้ นในการคดั เลือกผขู้ ายไม่พจิ ารณาเฉพาะรายทใ่ี หร้ าคา ต่าสุดเพยี งอย่างเดยี วผลการตรวจสอบช้ใี ห้เหน็ ว่ามกี ารคดั เลอื กผูข้ ายโดยพจิ ารณาปจั จยั ราคาเป็น หลกั ผลกระทบ / ความเส่ียง : ทาใหต้ อ้ งใชเ้ งนิ จานวนประมาณ 160 ลา้ นบาท เพ่อื แกไ้ ขเคร่อื งจกั รทซ่ี ้ือมาและสญู เสยี ยอดขายเป็นเงนิ ประมาณ 600 ลา้ นบาท ข้อเสนอแนะ : ควรพจิ ารณาจดั ทาหลกั เกณฑใ์ นการจดั เลอื กผูข้ ายโดยเร่งด่วน โดยพจิ ารณาปจั จยั อ่นื ๆ นอกจากเร่ืองราคาปจั จยั ท่ีควรพิจารณาควรครอบคลุมถึงเร่ืองการให้บริการหลงั การขาย การ บารงุ รกั ษาเครอ่ื งจกั ร ความเชอ่ื ถอื ไดข้ องเทคโนโลยใี ช้ ฐานะการเงนิ เป็นตน้ และขอใหพ้ จิ ารณาใช้ หลกั เกณฑใ์ หม่โดยทนั ที เน่ืองจากบรษิ ทั กาลงั อย่ใู นระหว่างการคดั เลอื กผขู้ ายเพ่อื ตดิ ตงั้ เครอ่ื งจกั ร ทดแทนเครอ่ื งจกั รเก่าสาหรบั โรงงานทเ่ี หลอื อกี 3 โรงงาน แนวทางการแก้ไข : ผูจ้ ดั การฝ่ายจดั ซ้อื เหน็ ด้วย และได้แก้ไขระหว่างการตรวจสอบแลว้ โดยได้ดาเนินการ จดั ทาหลกั เกณฑก์ ารคดั เลอื กผขู้ ายใหม่ โดยพจิ ารณาถงึ ปจั จยั อ่นื ดว้ ยและไดถ้ อื ปฏบิ ตั แิ ลว้ ตงั้ แต่เมอ่ื วนั ท่ี 10 มถิ ุนายน 2558 ผรู้ บั ผิดชอบ : ผจู้ ดั การฝา่ ยจดั ซอ้ื ทม่ี า : (ตลาดหลกั ทรพั ยแ์ หง่ ประเทศไทย, สมาคมผตู้ รวจสอบภายในแห่งประเทศไทย, 2554 หน้า 269) รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน บทที่ 9

396 ตวั อยา่ งเน้อื หารายงานการตรวจสอบ (รปู แบบท่ี 2) การบริหารลกู หนี้การค้า หน่วยงานตรวจสอบภายในไดต้ รวจสอบเรอ่ื งการบรหิ ารลุกหนืการคา้ ของบรษิ ทั ฟ้าใส จากดั ตามแผนงานประจาปี 2558 โดยได้ศึกษาวเิ คราะห์ปละตรวจสอบขอ้ มูลต่างๆ เก่ยี วกบั การบรหิ าร สนิ เช่อื และบญั ชลี ูกหน้ีการค้า หลงั จากนัน้ หน่วยงานตรวจสอบภายได้สรุปประเดน็ ขอ้ หารอื ร่วมกบั เจา้ หน้าทท่ี เ่ี กย่ี วขอ้ งของบรษิ ทั เพ่อื พจิ ารณาปญั หาและวธิ กี ารปรบั ปรงุ แก้ไขจนกระทงั่ ไดข้ อ้ สรปุ ซ่งึ เหน็ ชอบรว่ มกนั แลว้ การปฏบิ ตั งิ านครงั้ น้ี หน่วยงานตรวจสอบภายในไดร้ บั ความรว่ มมอื จากเจา้ หน้าทผ่ี เู้ ก่ยี วขอ้ ง ทุกท่านจนกระทงั่ สามารถฏบิ ตั งิ านให้สาเรจ็ ลุล่วงตามวตั ถุประสงค์ หน่วยงานตรวจสอบภายในจงึ ขอขอบคณุ มา ณ โอกาสน้ดี ว้ ย วตั ถปุ ระสงคข์ องการตรวจสอบ 1. เพ่อื ประเมนิ ผลการบรหิ ารสนิ เชอ่ื ของฝา่ ยสนิ เชอ่ื วา่ ไดป้ ฏบิ ตั ติ ามระเบยี บทก่ี าหนดไว้ 2. เพอ่ื ศกึ ษาวธิ ปี ฏบิ ตั เิ กย่ี วกบั การตดิ ตามการชาระของลกู หน้กี ารคา้ ว่ามปี ระสทิ ธภิ าพ เพยี งใด 3. เพอ่ื รวบรวมปญั หาและเสนอแนะต่อบรษิ ทั เพมิ่ ประสทิ ธภิ าพในการปฏบิ ตั งิ านและเป็น แนวทางทจ่ี ะปรบั ปรงุ ในอนาคต ระยะเวลาท่ีตรวจสอบ ระหว่างวนั ท่ี 1 กรกฏาคม 2558 ถงึ วนั ท่ี 31 ตุลาคม 2558 ขอบเขตการปฏิบตั ิงานและวิธีการตรวจสอบ 1. สอบทานวธิ กี ารควบคุมลกู หน้ี และสงั เกตการณ์การปฏบิ ตั งิ านของฝา่ ยสนิ เชอ่ื ฝา่ ย บญั ชี และผเู้ กย่ี วขอ้ งทุกคน 2. สมุ่ ตวั อยา่ งลกู หน้กี ารคา้ จานวน 40% ของจานวนลกู หน้ที งั้ หมดของหน่วยงาน ณ วนั ท่ี 31 สงิ หาคม 2558 เพอ่ื พจิ ารณาความสมบรู ณ์ ความถูกตอ้ ง และความครบถว้ นในการบนั ทกึ บญั ชกี ารคา้ 3. สง่ จดหมายขอยนื ยนั ยอดลกู หน้ี จานวน 60% ของจานวนลกู หน้ที งั้ หมด 4. ลกู หน้ที ต่ี อบทกั ทว้ ง หน่วยงานตรวจสอบภายในไดน้ าตน้ ฉบบั ใบเสรจ็ รบั เงนิ มาเปรยี บ เทยี บกบั สาเนาใบเสรจ็ รบั เงนิ และรายงานเกบ็ เงนิ ของพนกั งานเกบ็ เงนิ บทที่ 9 รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน

397 5. สอบทานวธิ กี ารปฏบิ ตั งิ านเกย่ี วกบั การตดิ ตามทวงถามหน้สี นิ ทค่ี า้ งชาระรวมทงั้ สอบทาน นโยบายการพจิ ารณาคา่ เผ่อื หน้สี งสยั จะสญู สิ่งท่ีตรวจพบ / ข้อเทจ็ จริงและสาเหตุ ลกู หน้กี ารคา้ ทม่ี ยี อดคา้ งชาระเกนิ 3 เดอื น ณ วนั ท่ี 31 สงิ หาคม 2558 จานวน 6 ราย หรอื 15% ของจานวนลกู หน้ที งั้ หมด คดิ เป็นจานวนเงนิ 1,200,000 บาท หรอื 30% ของยอดบญั ชลี กู หน้ี คงเหลอื ทงั้ หมด ลกู หน้กี ารคา้ ทม่ี ยี อดคา้ งชาระเกนิ 3 เดอื นดงั กล่าวจานวน 5 ราย เป็นลกู หน้ใี นเครอื ซง่ึ มี ยอดคา้ งชาระ 600,000 บาท และไมไ่ ดม้ กี ารตดิ ตามทวงถามตามนโยบายของบรษิ ทั ฯ ส่วนลกู หน้ี คา้ งชาระทเ่ี หลอื อกี 10 รายเป็นลกู หน้ที ม่ี ปี ญั หาในการจา่ ยชาระหน้ี จากขอ้ เทจ็ จรงิ ทต่ี รวจพบทาใหบ้ รษิ ทั ฟ้าใส จากดั มคี วามเสย่ี งทจ่ี ะไดร้ บั ชาระหน้ไี มค่ รบตาม จานวนทเ่ี ป็นหน้ี หรอื ไดร้ บั ชาระหน้ไี มต่ รงตามเวลาทก่ี าหนด ผลกระทบที่อาจเกิดขึ้น ยอดหน้คี า้ งชาระจานวนมามผี ลทาใหบ้ รษิ ทั ฯ ขาดทนุ จากหน้สี ญู ขาดเงนิ ทนุ หมนุ เวยี นซง่ึ มี ผลกระทบต่อสภาพคล่องและความสามารถในการทากาไรของบรษิ ทั ฯ ข้อเสนอแนะ เหน็ ควรใหม้ กี ารพจิ ารณานโยบายการตดิ ตามหน้ขี องลกู หน้บี รษิ ทั ในเครอื และนามาปฏบิ ตั ิ อยา่ งเครง่ ครดั รวมทงั้ ใหม้ กี ารดาเนนิ การทางดา้ นกฎหมายสาหรบั ลกู หน้ที ย่ี อดคา้ งชาระเกนิ 6 เดอื น อยา่ งเรง่ ดว่ น (นางสาวรกั ดี เรยี นเก่ง) ผอู้ านวยการหน่วยงานตรวจสอบภายใน ทม่ี า : (จนั ทนา สาขากร, นิพนั ธ์ เหน็ โชคชยั ชนะ, และศลิ ปพร ศรจี นั่ เพชร, 2557 หน้า 13–16) รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน บทที่ 9

398 ตวั อยา่ งเน้อื หารายงานการตรวจสอบ (รปู แบบท่ี 3) หน่วยงานตรวจสอบภายใน รายงานผลการตรวจสอบประจางวดวนั ที่ 1 กรกฏาคม 2558 ถึงวนั ที่ 31 ตลุ าคม 2558 เรอ่ื งที่ วตั ถปุ ระสงค์ ขอบเขต สรปุ ผล ข้อเสนอแนะหรอื ตรวจสอบ การตรวจสอบ การตรวจสอบ การตรวจสอบ แนวทางแก้ไข การปฏบิ ตั งิ าน 1. วธิ จี ดั ซอ้ื เป็น เลอื กใบสงั่ ซอ้ื 1. มใี บสงั่ ซอ้ื ท่ี 1. ควรตรวจสอบ ของฝา่ ยจดั ซอ้ื ไปตามระเบยี บ ยอดวงเงนิ ตงั้ แต่ ผมู้ อี านาจยงั ไม่ หนงั สอื แต่งตงั้ คาสงั่ ประจางวดวนั ท่ี 1 ปฏบิ ตั ิ 500,000 บาทขน้ึ ไดล้ งลายมอื ช่อื ลายมอื ช่อื ผมู้ สี ทิ ธิ ์ กรกฏาคม 2558 อนุมตั จิ านวน อนุมตั แิ ละอานาจ ถงึ วนั ท่ี 31 ไปมาจานวน 5 ฉบบั และมี อนุมตั กิ ่อนส่งใบสงั่ ตุลาคม 2558 50 ฉบบั (จากใบ การอนุมตั เิ กนิ ซอ้ื ใหผ้ ขู้ าย ตามโครงการ จานวนทงั้ หมด วงเงนิ ทไ่ี ดร้ บั ตรวจสอบเลขท่ี 200 ฉบบั ) มอบอานาจอกี 001 – 200 จานวน 3 ฉบบั 2. ระบบการ 2. การนาใบ 2. ควรแนบเอกสาร ควบคมุ ภายใน สงั่ ซอ้ื เสนอผมู้ ี ตน้ เรอ่ื งไปเพ่อื ของฝา่ ยจดั ซอ้ื มี อานาจอนุมตั ลิ ง ประกอบ การ ความเหมาะสม ลายมอื ชอ่ื นนั้ พจิ ารณาทกุ ครงั้ ไมไ่ ดแ้ นบ เอกสารตน้ เรอ่ื ง ไปใหพ้ จิ ารณา 3. ราคาสนิ คา้ 3. กาหนดใหม้ กี าร จานวน 9 ฉบบั เปรยี บเทยี บกบั สงู กว่าราคา ราคากลาง กลาง ทม่ี า : (จนั ทนา สาขากร, นพิ นั ธ์ เหน็ โชคชยั ชนะ, และศลิ ปพร ศรจี นั่ เพชร, 2557 หน้า 13–19) บทท่ี 9 รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน

399 ตวั อยา่ งหนงั สอื นาเสนอรายงานผลการตรวจสอบประจางวด ท่ี ตน. 154/001 หน่วยงานตรวจสอบภายใน วนั ท่ี 10 พฤศจกิ ายน 2558 เรื่อง รายงานผลการตรวจสอบประจางวดวนั ท่ี 1 กรกฏาคม 2558 ถงึ วนั ท่ี 31 ตุลาคม 2558 เรยี น ผบู้ รหิ ารบรษิ ทั ฟ้าใส จากดั หน่วยงานตรวจสอบภายในไดจ้ ดั ทารายงานผลการตรวจสอบประจางวดวนั ท่ี 1 กรกฏาคม 2558 ถงึ วนั ท่ี 31 ตุลาคม 2558 เสรจ็ เรยี บรอ้ ยแลว้ ดงั ทป่ี รากฏตามเอกสารแนบจานวน 1 ฉบบั หน่วยงานตรวจสอบภายในขอเรียนว่า เม่อื การตรวจสอบเร่อื งใดเสร็จส้ินสมบูรณ์แล้ว ผอู้ านวยการหน่วยงานตรวจสอบภายในไดจ้ ดั ประชุมร่วมกบั ผบู้ รหิ ารของหน่วยรบั ตรวจเพ่อื ชแ้ี จงและ หารอื ขอ้ เทจ็ จรงิ ทต่ี รวจพบพรอ้ มทงั้ มาตรการแก้ไขปรบั ปรงุ เรยี บรอ้ ยแลว้ และหน่วยงานตรวจสอบ ภายในขอขอบพระคณุ ในความรว่ มมอื อยา่ งดจี ากผบู้ รหิ ารและผปู้ ฏบิ ตั งิ านในหน่วยรบั ตรวจทเ่ี กย่ี ขอ้ ง จงึ เรยี นเสนอมาเพ่อื โปรดพจิ ารณา (นางสาวรกั ดี เรยี นเก่ง) ผอู้ านวยการหน่วยงานตรวจสอบภายใน ทม่ี า : (จนั ทนา สาขากร, นิพนั ธ์ เหน็ โชคชยั ชนะ, และศลิ ปพร ศรจี นั่ เพชร, 2557 หน้า 13–18) รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน บทท่ี 9

400 ลกั ษณะของรายงานการตรวจสอบที่ดี กลุ่มงานมาตรฐานดา้ นการตรวจสอบภายใน กรมบญั ชกี ลาง กล่าวว่าตามมาตรฐานสากลการ ปฏบิ ตั งิ านวชิ าชพี การตรวจสอบภายในรหสั 2420 คุณภาพของการส่อื สารระบุว่า การส่อื สารผลการ ปฏบิ ตั ภิ ารกจิ ตอ้ งมคี วามถูกตอ้ ง เทย่ี งธรรม ชดั เจน รดั กุม สรา้ งสรรค์ ครบถว้ น และทนั กาล 1. ลกั ษณะของรายงานการตรวจสอบที่ดี (Characteristics of Good Audit Report) รายงานการตรวจสอบภายในทด่ี จี ะมคี ุณค่าหรอื ไมข่ น้ึ อย่ทู ม่ี ขี อ้ ความครอบคลุมสาระสาคญั และ เป็นประโยชน์น่าสนใจต่อบุคคลท่เี ก่ยี วข้อง การเขยี นรายงานควรใช้ศพั ท์และภาษาท่เี ข้าใจง่าย มี ขอ้ ความทก่ี ะทดั รดั ชดั เจน จงู ใจชกั นาใหผ้ อู้ ่านเกดิ ความสนใจทจ่ี ะนาขอ้ เสนอแนะไปพจิ ารณาปรบั ปรุง แก้ไขดาเนินการใหด้ ขี น้ึ รวมทงั้ เขยี นในลกั ษณะเชงิ สรา้ งสรรค์ ทนั เวลาทจ่ี ะนาไปใชเ้ พ่อื ใหส้ อดคลอ้ ง กบั สภาพสงิ่ แวดล้อมของเหตุการณ์ในปจั จุบนั ดงั นัน้ การจดั ทารายงานตรวจสอบภายในนัน้ ผูต้ รวจ สอบควรพจิ ารณาคานึงถงึ คณุ ลกั ษณะทด่ี ขี องรายงานดงั น้ี 1.1 ความถกู ตอ้ ง (Accuracy) หมายถงึ รายงานผลการปฏบิ ตั งิ านตอ้ งมคี วามถกู ตอ้ ง ไมม่ ขี อ้ ผดิ พลาด ไมม่ กี ารบดิ เบอื นขอ้ มลู ทน่ี าเสนอ ขอ้ ความทุกประโยค ตวั เลขทุกตวั เอกสารอา้ งองิ ทุกชนิดต้องมาจากหลกั ฐานท่นี ่าเช่อื ถอื และผูต้ รวจสอบได้มกี ารสอบทานประเมนิ ขอ้ มลู เหล่านัน้ ดว้ ย ความระมดั ระวงั รอบคอบเป็นอยา่ งดแี ลว้ การอา้ งองิ ทกุ ครงั้ ตอ้ งมเี อกสารหลกั ฐานประกอบและสามารถ ใหค้ าอธบิ ายแลว้ พสิ ูจน์ขอ้ เทจ็ จรงิ ไดท้ ุกเร่อื ง การรายงานสง่ิ ใดกย็ ่อมหมายความว่าสง่ิ นนั้ ผตู้ รวจสอบ ไดท้ ราบหรอื ไดย้ นื ยนั ยอมรบั แลว้ ว่าเป็นสง่ิ ทต่ี รงตามขอ้ เทจ็ จรงิ นนั้ ดงั นนั้ ลกั ษณะรายงานทด่ี คี วรเน้น ถงึ ความถกู ตอ้ ง ผบู้ รหิ ารจะใหค้ วามสาคญั เป็นอนั ดบั แรกก่อนเสมอ เน่อื งจากการใชร้ ายงานเพ่อื สงั่ การ ใดๆ ย่อมตงั้ อยบู่ นพน้ื ฐานความถูกต้องโดยเฉพาะอย่างยง่ิ การรายงานถงึ ขอ้ บกพร่องจะทาใหผ้ บู้ รหิ าร เพง่ เลง็ ผรู้ บั การตรวจเป็นกรณพี เิ ศษ 1.2 ความชดั เจน (Clarity) หมายถงึ ความสามารถในการสอ่ื ขอ้ ความหรอื ความตอ้ งการ ของผู้ตรวจสอบภายในหรอื สงิ่ ท่ตี ้องการเสนอให้ผู้อ่านรายงานเขา้ ใจเช่นเดยี วกับผู้ตรวจสอบภายใน รายงานการตรวจสอบต้องเขา้ ใจง่าย เป็นเหตุเป็นผล โดยไม่ต้องมกี ารตีความหรอื อธบิ ายเพมิ่ เตมิ ความชดั เจนจะเกดิ ขน้ึ เม่อื มกี ารหลกี เลย่ี งการใช้ศพั ท์เทคนิคท่เี ขา้ ใจยากและระบุเฉพาะขอ้ มลู ท่สี าคญั สอดคลอ้ งกบั ประเดน็ ทร่ี ายงาน รายงานการตรวจสอบภายในทม่ี ีถ้อยคาคลุมเครอื จะทาใหผ้ อู้ ่านเกดิ ความเขา้ ใจทแ่ี ตกต่างกนั ไปจากท่คี วรจะเป็นและอาจนาไปสู่การตดั สนิ ใจท่ไี ม่ตรงประเด็นได้ ดงั นัน้ การท่จี ะให้รายงานการ ตรวจสอบภายในชดั เจนได้นัน้ ผู้เขยี นควรทาความเขา้ ใจในเร่อื งทจ่ี ะนาเสนออย่างเพยี งพอและควร คานงึ ถงึ หลกั เกณฑต์ ่างๆ ในการเขยี นอยา่ งแจม่ แจง้ เสยี ก่อน ซง่ึ แนวทางปฏบิ ตั สิ ามารถกระทาไดด้ งั น้ี 1.2.1 หลกี เลย่ี งการใชถ้ อ้ ยคาทว่ี กวนหรอื ขอ้ ความทเ่ี ยน่ิ เยอ้ เพราะจะทาใหร้ ายงาน ขาดความชดั เจนซง่ึ อาจทาใหผ้ อู้ ่านรายงานมองขา้ มสาระสาคญั ของการตรวจสอบได้ บทที่ 9 รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน

401 1.2.2 หลกี เลย่ี งคาศพั ทท์ ใ่ี ชเ้ ฉพาะคนกล่มุ ใดกลุ่มหน่งึ หรอื ศพั ทท์ างวชิ าการทย่ี าก ต่อการเขา้ ใจของผอู้ ่าน 1.2.3 ขอ้ ความทใ่ี ชใ้ นรายงานควรเป็นถอ้ ยคาทส่ี ุภาพ สละสลวย (ไมใ่ ช่ภาษาตลาด หรอื ภาษาทอ้ งถน่ิ ) และใชถ้ อ้ ยคาทง่ี า่ ยสามารถเขา้ ใจไดท้ นั ที 1.2.4 เน้อื เรอ่ื งในรายงานควรมคี วามสมั พนั ธต์ ่อเน่อื งกนั 1.2.5 ใชแ้ ผนผงั กราฟ ตารางตวั เลขต่างๆ ภาพประกอบในสว่ นทม่ี คี วามซบั ซอ้ น หรอื ส่วนทย่ี ากแก่การบรรยายใหเ้ ขา้ ใจดว้ ยลายลกั ษณ์อกั ษร 1.2.6 ใหข้ อ้ มลู ทเ่ี พยี งพอแก่ผอู้ ่านในการทาความเขา้ ใจสภาวะของเหตุการณ์ได้ 1.2.7 การจดั เรยี งหวั ขอ้ การใชถ้ อ้ ยคาควรไปในแนวทางเดยี วกนั โดยตลอด เช่น คาศพั ท์ หรอื ขอ้ ความตอนใดท่เี หมอื นกนั แต่อยู่ในส่วนต่างๆ ของรายงายก็ควรใช้คาศพั ท์เดยี วกนั ตลอด 1.3 ความกระชบั (Conciseness) หมายถงึ ความกะทดั รดั การตดั ทอนความคดิ เน้ือหา ขอ้ ความ คาพดู ทฟ่ี ุ่มเฟือย ซา้ ซอ้ น หรอื สง่ิ ทไ่ี มใ่ ช่สาระสาคญั และสง่ิ ทไ่ี มเ่ กย่ี วขอ้ งโดยตรงกบั เรอ่ื งทจ่ี ะ รายงานออกไป มงุ่ ชป้ี ระเดน็ ปญั หารายละเอยี ดทจ่ี าเป็น แต่ทงั้ น้มี ไิ ดห้ มายความว่ารายงานต้องตดั ทอน ขอ้ ความใหส้ นั้ ซง่ึ อาจทาใหเ้ ขา้ ใจยากหรอื ขาดความสละสลวย แมว้ ่าการตดั ทอนความคดิ สงิ่ ท่ตี รวจพบ วลี ประโยคหรอื ข้อความทฟ่ี ุ่มเฟือยจะมมี ากน้อย เพยี งใดกต็ าม ผตู้ รวจสอบภายในยงั คงต้องรกั ษาความต่อเน่ืองของแนวความคดิ ทไ่ี ดร้ ายงานไวร้ วมทงั้ ความถูกตอ้ งของการใชภ้ าษา ผตู้ รวจสอบควรระมดั ระวงั ดว้ ยว่าความกระชบั ควรอย่ใู นระดบั ใด เพราะ ความกระชบั ของบุคคลหน่ึงอาจจะสนั้ เกนิ ไป สาหรบั อีกบุคคลหน่ึงท่จี ะทาความเขา้ ใจในรายงานได้ โดยเฉพาะอย่างยงิ่ สาหรบั ผู้ท่ตี ้องรบั ผดิ ชอบในการดาเนินการเพ่อื การแก้ไข ปรบั ปรุงตามท่เี สนอ ดาเนนิ การในรายงาน ซง่ึ ควรไดร้ บั การสอ่ื ขอ้ ความทม่ี รี ายละเอยี ดอยา่ งเพยี งพอสาหรบั การนาไปปฏบิ ตั ิ ไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง 1.4 ความทนั ต่อเวลา (Timeliness) หมายถงึ การเสนอรายงานต้องกระทาภายในเวลาท่ี เหมาะสม จะตอ้ งใหข้ อ้ มลู ทเ่ี ป็นปจั จุบนั มากทส่ี ุดทนั ต่อการแกไ้ ขสถานการณ์ซง่ึ ผตู้ รวจสอบภายในควร พจิ ารณาวา่ สงิ่ ทต่ี รวจพบ ควรรายงานในขณะและเวลาใด เพราะผบู้ รหิ ารหรอื ผทู้ เ่ี กย่ี วขอ้ งจะตอ้ งนาสงิ่ ทเ่ี สนอในรายงานไปใชป้ ระโยชน์ดาเนินการต่อ มใิ ช่เกบ็ รายงานไวเ้ ป็นจดหมายเหตุเพ่อื การศกึ ษาทาง ประวตั ศิ าสตร์ ทงั้ น้ผี ตู้ รวจสอบภายในอาจเสนอรายงานเพยี งบางสว่ นก่อนกไ็ ดเ้ พ่อื ใหผ้ บู้ รหิ ารทราบและ สงั่ การใหม้ กี ารป้องกนั หรอื การแกไ้ ขก่อนทจ่ี ะเกดิ ความเสยี หายมากไปกวา่ น้ี 1.5 ความสรา้ งสรรค์ (Constructive Criticism) หมายถงึ การรายงานควรแสดงใหเ้ หน็ คุณภาพและความจรงิ ใจของผู้ตรวจสอบ ผู้รายงานควรช้ใี ห้เห็นส่วนดขี องการปฏบิ ตั ิงานก่อนท่จี ะ กล่าวถงึ ขอ้ บกพรอ่ งต่างๆ ท่ตี ้องการให้ปรบั ปรุง ทาใหผ้ ู้อ่านคล้อยตามคาแนะนาพรอ้ มขอ้ เสนอแนะ และมคี วามพอใจท่จี ะให้ความร่วมมอื ในการแก้ไขปรบั ปรุง การวจิ ารณ์ข้อบกพร่องโดยไม่มกี ารให้ ขอ้ เสนอแนะหรอื การวจิ ารณ์โดยปราศจากการเสนอแนะขอ้ ยตุ ทิ ช่ี อบดว้ ยเหตุผลเป็นสงิ่ ทไ่ี มค่ วรกระทา รายงานการตรวจสอบภายในควรใหข้ อ้ เสนอแนะเชงิ บวกมากกว่าเชงิ ลบ เป็นการตเิ พ่อื ก่อใหเ้ กดิ สงิ่ ทด่ี ี รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน บทท่ี 9

402 ขน้ึ มใิ ช่ตเิ พ่อื ทาลาย กล่าวคอื เป็นการเสนอแนะเพ่อื ปรบั ปรุงระบบหรอื วธิ กี ารปฏบิ ตั งิ านแทนทจ่ี ะ เป็นการตาหนิตวั บคุ คลหรอื ตาหนิการปฏบิ ตั งิ าน การเสนอรายงานในเชงิ สรา้ งสรรค์ เป็นสงิ่ ทอ่ี ยใู่ นวสิ ยั ทศั น์ทผ่ี ตู้ รวจสอบภายในสามารถกระทา ไดโ้ ดยเรมิ่ ตน้ ดว้ ยถ้อยคาทแ่ี สดงถงึ ความเหน็ ชอบต่อการปฏบิ ตั งิ านก่อนแลว้ จงึ กล่าวถงึ ขอ้ สงั เกตหรอื วจิ ารณ์ในความบกพรอ่ งภายหลงั ในบางกรณผี ตู้ รวจสอบอาจใหข้ อ้ เสนอแนะในสว่ นตน้ ของรายงานเพ่อื ชกั นาให้ผู้อ่านเห็นด้วยหรอื ไม่เห็นด้วยตงั้ แต่เรม่ิ แรก แต่ส่วนใหญ่รายงานมกั จะมขี ้อเสนอแนะไว้ ตอนทา้ ยเพอ่ื ใหผ้ อู้ ่านไดพ้ จิ ารณาขอ้ มลู ทงั้ หมดก่อน 1.6 ความจงู ใจ (Pursuance) หมายถงึ การเสนอรายงานควรจงู ใจใหผ้ อู้ ่านจบั ประเดน็ ได้ตงั้ แต่ต้นจนจบโดยการใช้รูปแบบถ้อยคาและศิลปะของภาษา ทาให้ผู้อ่านยอมรบั และเกิดความ กระตอื รอื รน้ รูส้ กึ ต้องการแก้ไขปญั หาหรอื พจิ ารณาขอ้ แนะนาท่ผี ู้ตรวจสอบเสนอไว้ในรายงานโดยชใ้ี ห้ เหน็ ปญั หา ประโยชน์รว่ มกนั และประโยชน์ต่อองคก์ รไม่ตาหนิโดยไมม่ ขี อ้ แนะนาในเชงิ สรา้ งสรรค์ ให้ ทราบถงึ ผลกระทบทอ่ี าจเกดิ ขน้ึ หากไมแ่ กไ้ ข โดยสรปุ แลว้ รายงานการตรวจสอบภายในควรจดั ทาทนั ที เท่าทจ่ี ะทาไดห้ ลงั จากเสรจ็ สน้ิ งานตรวจสอบภาคสนามแลว้ และการจดั ทารายงานควรผ่านการพจิ ารณา ตามหลกั เกณฑด์ งั น้ี 1.6.1 ขอ้ ตรวจพบมคี วามสาคญั เพยี งพอทจ่ี ะเขยี นในรายงานการตรวจสอบภายใน 1.6.2 ขอ้ ตรวจพบไดม้ กี ารพจิ ารณาทบทวนจนแน่ใจว่าถูกตอ้ งเช่อื ถอื ได้ 1.6.3 ขอ้ ตรวจพบมหี ลกั ฐานทส่ี ามารถอา้ งองิ ไดอ้ ยา่ งครบถว้ น 1.6.4 ขอ้ เสนอแนะ สามารถทจ่ี ะนาไปปฏบิ ตั ไิ ดแ้ ละเป็นการเปลย่ี นแปลงแกไ้ ขทด่ี ขี น้ึ อนั จจะเป็นประโยชน์ต่อหน่วยรบั ตรวจหรอื องคก์ รโดยสว่ นรวม 2. หลกั ในการจดั ทารายงานการตรวจสอบภายใน (Preparation of the Audit) สง่ิ ทผ่ี ูต้ รวจสอบภายในควรทราบเพ่อื ยดึ เป็นหลกั ในการจดั ทารายงานการตรวจสอบภายใน มี รายละเอยี ดดงั น้ี 2.1 ใหต้ งั้ สมมตฐิ านวา่ ผรู้ บั รายงานไมท่ ราบในสาระทจ่ี ะรายงานมาก่อน 2.2 ไมค่ วรแสดงตารางตวั เลขหรอื กลา่ วในเชงิ สถติ มิ ากจนเกนิ ไป ถา้ จาเป็นควรแนวเป็น เอกสารประกอบ มรี ปู ภาพ แผนผงั กราฟ หรอื ตารางประกอบตามความเหมาะสม 2.3 พยายามเรยี งลาดบั เรอ่ื งราวในแต่ละกรณใี หเ้ ป็นไปตามเหตุและผลเพอ่ื ก่อใหเ้ กดิ ความ สอดคลอ้ งกนั จดั รปู แบบของรายงานใหเ้ ป็นระเบยี บเรยี บรอ้ ย 2.4 ใชถ้ อ้ ยคาทส่ี ุภาพ ไมแ่ ขง็ กรา้ ว มลี ลี า สนั้ กะทดั รดั และไดใ้ จความ 2.5 ใชก้ ระดาษทม่ี คี ุณภาพ และมปี กทด่ี งึ ดดู ความสนใจใหน้ ่าอ่าน 2.6 มบี ทสรปุ ยอ่ เพอ่ื ประหยดั เวลา 2.7 ไมพ่ มิ พข์ อ้ ความแน่นจนลายตา ยอ่ หน้าหน่งึ ๆ ควรเป็นยอ่ หน้าสนั้ ๆ 2.8 เขยี นในลกั ษณะภาษาทางราชการ ไมใ่ ชภ้ าษาพดู หรอื ลกั ษณะสว่ นตวั 2.9 ใชป้ ระโยคบอกเลา่ ทถ่ี ูกหลกั ไวยากรณ์ ไมใ่ ชป้ ระโยคคาถาม บทที่ 9 รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน

403 2.10 มหี วั ขอ้ เรอ่ื งของแต่ละเรอ่ื ง เพอ่ื ใหผ้ อู้ ่านทราบสงิ่ ทจ่ี ะอ่านต่อไป 2.11 นารายละเอยี ดไปแนบประกอบไวท้ า้ ยรายงาน โดยในรายงานเหลอื เพยี งขอ้ สรปุ ยอ่ ไวเ้ ทา่ นนั้ 2.12 จดั ทา สอบทาน และนาเสนอรายงานในเวลาทเ่ี รว็ ทส่ี ดุ ผจู้ ดั ทารายงานฉบบั รา่ ง ควรสอบทานรายงานเพ่ือใหแ้ น่ใจในเบอ้ื งต้น แล้วส่งให้ผู้ควบคุมงานจนกระทงั่ ถงึ หวั หน้าหน่วยงาน ตรวจสอบภายในเพอ่ื ลงนามเป็นขนั้ สุดทา้ ย การสอบทาน จดั ส่งรายงานการตรวจสอบ และการจดั เกบ็ ตลาดหลกั ทรพั ยแ์ ห่งประเทศไทยและสมาคมผตู้ รวจสอบภายในแห่งประเทศไทย (2554 : 270) กลา่ วว่าก่อนจดั ส่งรายงานการตรวจสอบขนั้ สดุ ทา้ ย หวั หน้าโครงการและหวั หน้าผบู้ รหิ ารงานตรวจสอบ ควรสอบทานความถูกต้อง เหมาะสม ตลอดจนการใช้ไวยากรณ์ท่ถี ูกต้อง นอกจากน้ีอาจใช้วธิ ใี ห้ ผตู้ รวจสอบภายในอาวุโสทไ่ี ม่ไดเ้ ป็นเจา้ ของโครงการช่วยกนั สอบทานเพ่อื ใหค้ วามเหน็ เม่อื สอบทาน เรยี บรอ้ ยแล้วให้ส่งให้ผู้รบั การตรวจสอบสอบทานอกี ครงั้ หน่ึงว่าถูกต้องตรงกบั ผลการประชุมสรุปผล หรอื ไม่ หลงั จากทผ่ี ูร้ บั การตรวจสอบสอบทานและเหน็ ชอบกบั รายงานแล้ว หวั หน้าผบู้ รหิ ารงานตรวจ สอบหรอื บุคคลท่ีได้รบั มอบหมายต้องลงนามหรอื เซ็นช่ือด้วยปากกาในหน้าปกหรือหน้ารายงาน ตรวจสอบ เมอ่ื ลงนามแลว้ ใหจ้ ดั สง่ รายงานใหก้ บั บุคคลดงั ต่อไปน้ี 1. ผรู้ บั การตรวจสอบ เช่น หวั หน้าหน่วยงานทร่ี บั การตรวจสอบ และผบู้ รหิ ารระดบั สงู ขน้ึ ไป ตามลาดบั 2. ผบู้ รหิ ารทเ่ี กย่ี วขอ้ ง เช่น ผอู้ านวยการฝา่ ยบญั ชแี ละการเงนิ 3. คณะกรรมการตรวจสอบ จะเหน็ ไดว้ ่ารายงานการตรวจสอบภายในถอื ไดว้ ่าเป็นผลงานของผตู้ รวจสอบอกี ภารกจิ หน่ึงท่ี ไดร้ บั มอบหมายจากผบู้ รหิ ารขององคก์ รใหป้ ฏบิ ตั หิ น้าทเ่ี พอ่ื ประเมนิ ถงึ ประสทิ ธผิ ลของระบบการควบคุม ภายในรวมทงั้ ตรวจสอบด้านเอกสาร ความเข้าใจเก่ยี วกบั การปฏบิ ตั ิการของบุคลากรในหน่วยงาน นอกจากน้ียงั สะทอ้ นภาพลกั ษณ์ของหน่วยงานตรวจสอบภายในดว้ ยนอกจากการจดั ทารายงานตาม หลกั เกณฑท์ ด่ี แี ลว้ รายงานควรมกี ารสอบทานอยา่ งรอบคอบเสยี ก่อนเพอ่ื ใหเ้ กดิ ความแน่ใจว่ารายงานท่ี เขยี นสอดคล้องกบั วตั ถุประสงคท์ ก่ี าหนดไวใ้ นแผนงานตรวจสอบและมคี วามถูกตอ้ งตามขอ้ เทจ็ จรงิ ใน การสอบทานรายงานการตรวจสอบภายในแต่ละขนั้ ผูส้ อบทานจะต้องตรวจทานขอ้ เทจ็ จรงิ ต่างๆ และ ขอ้ สงั เกตทก่ี ล่าวถงึ ในรายงานนัน้ ว่าถูกต้องตามท่ปี รากฎในกระดาษทาการหรอื ไม่ และมกี ารทดสอบ ความถูกต้องของตวั เลขท่นี าเสนอในรายงาน ในกรณีท่อี ้างองิ ถงึ กนั ขอ้ มูลต้องมคี วามสอดคล้องกนั นอกจากน้ีผู้สอบทานยงั ต้องพจิ ารณาถงึ ข้อความ เน้ือหา คาศพั ท์ และสาเนาการเขยี น เพ่อื ให้ได้ รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน บทท่ี 9

404 ความสมบรู ณ์ชดั เจน รดั กุมตรงตามวตั ถุประสงคใ์ นการตรวจสอบ ทงั้ น้ี หวั หน้าผตู้ รวจสอบภายในอาจ สรปุ ผลการตรวจสอบดงั กล่าวดว้ ยวาจากบั ผบู้ รหิ ารหน่วยงานตรวจสอบในขนั้ หน่ึงก่อน เพ่อื ใหแ้ น่ใจว่า การตรวจสอบนัน้ ไดผ้ ลตรงตามเป้าหมายทต่ี ้องการแล้ว จงึ ได้นาเสนอรายงานผลการตรวจสอบในขนั้ สดุ ทา้ ยต่อไป กรณีท่รี ายงานการตรวจสอบมเี ร่อื งลบั เฉพาะหรอื เร่อื งท่เี ป็นความลบั ควรแยกจดั ส่งต่างหาก ในกรณที ต่ี อ้ งสง่ รายงานใหแ้ ก่ผรู้ บั การตรวจสอบหลายหน่วยงาน ควรแยกส่งเฉพาะประเด็นทเ่ี กย่ี วขอ้ ง เท่านัน้ สาหรบั ผู้บรหิ ารระดบั สูงและกรรมการตรวจสอบควรส่งเฉพาะรายงานสรุปสาหรบั ผู้บรหิ าร เท่านัน้ แต่ทงั้ น้ีขน้ึ อย่กู บั ความต้องการของผู้บรกิ ารแต่ถ้าหากผูต้ รวจสอบจดั ส่งโดยส่อื อิเลค็ ทรอนิค เช่น E–Mail ต้องเก็บต้นฉบบั ท่มี ลี ายเซน็ ไว้ท่ฝี ่ายตรวจสอบภายใน กรณีท่รี ายงานท่ไี ด้ส่งไปให้ ผูเ้ ก่ยี วข้องมขี ้อผดิ พลาดหรอื มกี ารละเลยในประเด็นท่สี าคญั หวั หน้า ผูบ้ รหิ ารงานตรวจสอบควรรบี แกไ้ ขและจดั ส่งฉบบั ทแ่ี ก้ไขแลว้ ใหแ้ ก่ผทู้ เ่ี คยไดร้ บั รายงานทุกราย รายงานการตรวจสอบถอื เป็นสมบตั ิ ของฝ่ายตรวจสอบภายในและขององคก์ ร ต้องจดั เกบ็ ไวต้ ามระยะเวลาทก่ี ฎหมายกาหนด (ถ้าม)ี หาก ไมม่ กี ฎหมายกาหนดไวใ้ หจ้ ดั เกบ็ ตามระยะเวลาทก่ี าหนดโดยนโยบายของบรษิ ทั หรอื ตามนโยบายของ ฝา่ ยตรวจสอบภายใน เช่น อาจเกบ็ ไว้ 3 ปี หรอื 5 ปี เป็นตน้ หากมกี ารขอดูหรอื ต้องใชร้ ายงานการ ตรวจสอบเพอ่ื อา้ งองิ กบั บคุ คลภายนอกใหป้ รกึ ษาทป่ี รกึ ษากฎหมายและขออนุมตั จิ ากผบู้ รหิ ารระดบั สงู ท่ี มอี านาจของบรษิ ทั ก่อนเสมอ ปัจจยั ท่ีนาไปส่คู วามสาเรจ็ ของรายงานการตรวจสอบ สมาคมผตู้ รวจสอบภายในแห่งประเทศไทย (2554 : 182) กล่าวว่าสาหรบั การเขยี นรายงานการ ตรวจสอบทป่ี ระสบความสาเรจ็ หรอื เกดิ ประโยชน์สงู สดุ ต่อผรู้ บั นนั้ มปี จั จยั หลายประการทจ่ี ะนาไปส่คู วาม สาเรจ็ ของรายงานการตรวจสอบดงั น้ี 1. รายงานตรวจสอบควรเปิดโอกาสใหผ้ รู้ บั การตรวจสอบไดแ้ สดงความคดิ เหน็ โดยเฉพาะใน ส่วนท่เี ก่ยี วกบั ขอ้ เสนอแนะของผู้ตรวจสอบภายใน และการกาหนดระยะเวลาในการปรบั ปรุงแก้ไข ขอ้ บกพรอ่ งผดิ พลาดต่างๆ ตามรายงานตรวจสอบ 2. ผตู้ รวจสอบภายในควรใหผ้ รู้ บั การตรวจสอบรบั ทราบผลสรปุ การตรวจสอบและสอบทาน ขอ้ ความทไ่ี ดช้ แ้ี จงไวอ้ ยา่ งละเอยี ดถถ่ี ว้ น 3. ผตู้ รวจสอบภายในตอ้ งจดั เตรยี มกระดาษทาการอา้ งองิ และเหตุผลของขอ้ เสนอแนะใหพ้ รอ้ ม สาหรบั ขอ้ โต้แยง้ และคาถามท่มี ตี ่อรายงาน โดยจะตอ้ งแสดงออกถงึ การปฏบิ ตั งิ านทไ่ี ดต้ ามมาตรฐาน แห่งวชิ าชพี บทท่ี 9 รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน

405 4. รายงานตรวจสอบของหน่วยงานทม่ี ลี กั ษณปฏบิ ตั งิ านหรอื เรอ่ื งทต่ี รวจสอบใกลเ้ คยี งกนั เช่น การตรวจสอบสาขา การตรวจสอบประเมนิ ผลการควบคุมภายในด้านคลงั สนิ ค้า เป็นต้น ควร รายงานเชงิ เปรยี บเทยี บหรอื การใชร้ ะบบคะแนนเพอ่ื ใหง้ า่ ยต่อความเขา้ ใจและการเปรยี บเทยี บ 5. การนาเสนอรายงานอาจจดั ทาตาราง แผนผงั แผนภาพ และรปู ภาพประกอบขอ้ ความ ช่วยใหผ้ อู้ ่านเขา้ ใจเน้อื หาไดง้ า่ ยขน้ึ 6. ก่อนจดั สง่ รายงานตรวจสอบใหแ้ ก่ผเู้ กย่ี วขอ้ งควรมกี ารสอบทานความถกู ตอ้ งของหลกั ไวยากรณ์ ตวั อกั ษร และตวั เลขทป่ี รากฏในรายงาน และจะตอ้ งมกี ารพสิ จู น์ความถูกต้องใหเ้ รยี บรอ้ ย ก่อนเพราะรายงานการตรวจสอบเป็นเอกสารสาคญั ท่จี ะต้องใช้อ้างองิ ในการใหค้ วามเหน็ ทางวชิ าชพี แสดงถงึ มาตรฐานและคณุ ภาพงานตรวจสอบ 7. ภายหลงั การจดั ส่งรายงานตรวจสอบใหก้ บั หน่วยงานรบั การตรวจสอบอาจจดั ใหม้ กี าร ประเมนิ ผลการปฏบิ ตั ิงานของผู้ตรวจสอบภายใน โดยให้ผู้รบั การตรวจสอบเป็นผูป้ ระเมนิ และจดั ส่ง ใหแ้ ก่ผบู้ รหิ ารระดบั สงู ของหน่วยงานตรวจสอบโดยตรง การติดตามผลการตรวจสอบ เจรญิ เจษฎาวลั ย์ (2554 : 297) กลา่ วถงึ การตดิ ตามผล (Monitoring) ถอื ว่าเป็นขนั้ ตอนสุดทา้ ย ของกระบวนการปฏบิ ตั งิ านตรวจสอบภายในซง่ึ เป็นหน้าทข่ี องผตู้ รวจสอบภายในทต่ี ้องดาเนินการถอื ได้ ว่าเป็นขนั้ ตอนทส่ี าคญั อย่างยงิ่ ของการตรวจสอบ เพราะแสดงใหเ้ หน็ ถงึ คุณภาพและประสทิ ธผิ ลของ งานตรวจสอบว่าผู้รบั การตรวจและผู้บริหารได้ปฏิบตั ิตามข้อเสนอแนะในรายงานการปฏิบัติงาน ตรวจสอบหรอื ไม่ และข้อบกพร่องท่พี บได้รบั การแก้ไขอย่างเหมาะสมแล้วหรอื ยงั เม่อื ผู้ตรวจสอบ ภายในเสนอรายงานผลการปฏบิ ตั ิงานต่อผูบ้ รหิ ารระดบั สูงแล้วต้องตดิ ตามผลว่า ผูบ้ รหิ ารได้สงั่ การ หรอื ไม่ประการใด และหากสงั่ การแล้วหน่วยรบั ตรวจได้ดาเนินการตามขอ้ เสนอแนะของผูต้ รวจสอบ ภายในทผ่ี บู้ รหิ ารสงั่ การหรอื ไม่ ทงั้ น้ีเพ่อื ใหแ้ น่ใจวา่ ขอ้ บกพรอ่ งทพ่ี บไดร้ บั การแก้ไขอย่างเหมาะสม แต่ ถ้าหากผู้บรหิ ารเม่อื ได้รบั ทราบแล้วมไิ ด้สงั่ การแก้ไขตามข้อเสนอแนะนัน้ ๆ ก็ย่อมแสดงให้เห็นว่า ผู้บรหิ ารยนิ ดหี รอื เต็มใจท่จี ะยอมรบั ภาระความเส่ยี งหากเกิดความเสียหายข้นึ ในอนาคตเพราะการ ปรบั ปรงุ แกไ้ ขมคี า่ ใชจ้ า่ ยและผลกระทบสงู หวั หน้าผบู้ รหิ ารงานตรวจสอบมหี น้าทจ่ี ด้ ใหม้ กี ระบวนการตดิ ตามผลการตรวจสอบและกาหนด แนวทางปฏบิ ตั ใิ นการตดิ ตามผลซง่ึ ควรพจิ ารณาปจั จยั ดงั ต่อไปน้ี 1. ความสาคญั ของเรอ่ื งทต่ี รวจพบและขอ้ เสนอแนะ 2. ผลกระทบต่อองคก์ รถา้ ไมม่ กี ารแกไ้ ขหรอื แกไ้ ขแลว้ ไมไ่ ดผ้ ล 3. ความยงุ่ ยากซบั ซอ้ นในการแกไ้ ข 4. ระยะเวลาทใ่ี ชใ้ นการแกไ้ ข รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน บทท่ี 9

406 จากปจั จยั ดงั กลา่ ว ผตู้ รวจสอบภายในจะใชเ้ กณฑพ์ จิ ารณากาหนดขอบเขตและแนวทางการ ติดตาม เช่น บางเร่อื งต้องใช้เวลาแก้ไขนาน 12 เดอื น การติดตามผลในการตรวจสอบครงั้ ถัดไป อาจจะเหมาะสมกวา่ หรอื บางเรอ่ื งเป็นเรอ่ื งเลก็ อาจใชว้ ธิ กี ารสอบถามหรอื ใหผ้ รู้ บั การตรวจสอบรายงาน เข้ามาก็ได้ หากเป็นเร่ืองสาคัญควรมีการสุ่มสอบทานหรอื ประเมินว่าได้มกี ารแก้ไขแล้วหรือไม่ ผอู้ านวยการตรวจสอบภายในตอ้ งวางแผนการตดิ ตามผลและถอื เป็นส่วนหน่งึ ของแผนการตรวจสอบโดย พจิ ารณาจากปจั จยั ขา้ งตน้ ดงั นัน้ การตดิ ตามผลหลงั เสนอรายงานการตรวจสอบภายใน ถอื ได้ว่าผู้ตรวจสอบได้ปฏบิ ตั ิ ตามมาตรฐานสากลการปฏบิ ตั งิ านวชิ าชพี ของการตรวจสอบภายใน รหสั 2500 ระบไุ วว้ ่า “การตดิ ตาม ผลหวั หน้าผูบ้ รหิ ารงานตรวจสอบต้องสรา้ งและรกั ษาไวซ้ ่งึ ระบบการตดิ ตามการไม่ปฏบิ ตั ติ ามผลการ ปฏบิ ตั ภิ ารกจิ ทไ่ี ดส้ ่อื สารต่อฝา่ ยบรหิ ารแลว้ ” กล่าวคอื ถา้ หากรายงานท่ีนาส่งไปยงั ผบู้ รหิ ารหรอื บุคคล ท่ีเก่ียวข้องมขี ้อเสนอแนะในการปรบั ปรุงแก้ไขจุดบกพร่องก็ย่อมแสดงให้เห็นว่าภารกิจของการ ปฏบิ ตั งิ านตรวจสอบยงั ไมห่ มดสน้ิ ซง่ึ ผูต้ รวจสอบภายในตอ้ งตดิ ตามผลการปฏบิ ตั งิ านตามขอ้ เสนอแนะ นนั้ ต่อไป เพ่อื ใหแ้ น่ใจวา่ ขอ้ เสนอแนะนนั้ หรอื วธิ กี ารปรบั ปรงุ จะนาไปสงั่ การหรอื นาไปใชก้ บั ฝา่ ยปฏบิ ตั ิ จรงิ ทงั้ น้ี การตดิ ตามใหผ้ ปู้ ฏบิ ตั งิ านมกี ารปฏบิ ตั ติ ามระเบยี บหรอื วธิ ปี ฏบิ ตั งิ านทแ่ี นะนาใหถ้ ูกต้องนนั้ จงึ เป็นสง่ิ จาเป็นอยา่ งยงิ่ นอกจากน้ีขอ้ เสนอแนะถงึ แมว้ ่าจะผ่านการพจิ ารณาอย่างรอบคอบจากทุกฝา่ ย แลว้ กต็ ามในทางปฏบิ ตั อิ าจมปี ญั หาทค่ี าดไม่ถงึ ไดห้ รอื บางครงั้ ผปู้ ฏบิ ตั อิ าจนาไปใชอ้ ยา่ งไมถ่ ูกต้องกไ็ ด้ ซง่ึ ผบู้ รหิ ารหน่วยงานทม่ี สี ว่ นรบั ผดิ ชอบโดยตรงตอ้ งคอยกาชบั ดแู ลอยา่ งใกลช้ ดิ เพ่อื ใหข้ อ้ เสนอแนะไดใ้ ช้ อยา่ งถกู ตอ้ งและเกดิ ประโยชน์สงู สดุ แก่หน่วยงาน 1. แนวทางการติดตามอย่างมปี ระสิทธิภาพ (The Track Effectively) สาหรบั แนวทางการตดิ ตามอยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพของผตู้ รวจสอบภายใน ซง่ึ วธิ กี ารโดยทวั่ ไปควร ปฏบิ ตั มิ ดี งั น้ี 1.1 หวั หน้าหน่วยตรวจสอบภายในควรพจิ ารณากาหนดวธิ กี ารและเวลาทเ่ี หมาะสมในการ ติดตามผลพร้อมทงั้ จดั งบประมาณของหน่วยตรวจสอบภายในเพ่ือให้การติดตามผลทาได้อย่างมี ประสทิ ธภิ าพ 1.2 ควรกาหนดตารางเวลาทใ่ี ชใ้ นการตดิ ตามผลของรายงานผลการปฏบิ ตั งิ านในปีก่อนไว้ ในแผนการตรวจสอบในปีปจั จบุ นั การกาหนดตารางเวลาทจ่ี ะใชใ้ นการตดิ ตามผลควรหารอื กบั หวั หน้า หน่วยงานทร่ี บั การตรวจสอบหรอื ผทู้ เ่ี กย่ี วขอ้ งเพ่อื ความรว่ มมอื และอานวยความสะดวกในการตดิ ตามผล 1.3 ผตู้ รวจสอบภายในทไ่ี ดร้ บั มอบหมายใหต้ ดิ ตามผล ตอ้ งไมม่ สี ่วนเกย่ี วขอ้ งในการราย งานผลการปฏบิ ตั ิงานนัน้ เพ่อื ให้มมี ุมมองใหม่ๆ และสามารถประเมนิ การปรบั ปรุงแก้ไขว่าเหมาะสม สอดคลอ้ งกบั ขอ้ เทจ็ จรงิ หรอื ไม่ 1.4 ผตู้ รวจสอบภายในควรตดิ ตามความคบื หน้าในการปรบั ปรงุ แกไ้ ขปญั หาของจดุ อ่อน และข้อบกพร่องจากหน่วยงานเป็นระยะๆ หากมปี ญั หาผู้ตรวจสอบภายในควรเข้าไปพิจารณาให้ คาแนะนาเพอ่ื ใหส้ ามารถดาเนนิ การต่อไปได้ บทที่ 9 รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน

407 1.5 ผตู้ รวจสอบภายในควรเขา้ ไปมสี ่วนรว่ มกบั ผบู้ รหิ ารระดบั สงู ของหน่วยรบั ตรวจในการ แนะนาวธิ กี ารแกไ้ ขปญั หา จดุ อ่อน และขอ้ บกพรอ่ งต่างๆ และกาหนดมาตรการป้องกนั ความผดิ พลาด และขอ้ บกพรอ่ งทจ่ี ะเกดิ ขน้ึ ในอนาคต 1.6 ควรมกี ารประเมนิ ประสทิ ธภิ าพการตดิ ตามผล และเวลาในการดาเนินงานของฝา่ ย บรหิ ารหรือผู้ท่ีเก่ียวข้องต่อการสงั่ การหรอื ต่อการแก้ไขปรบั ปรุงข้อบกพร่องหรืออาจประเมนิ จาก แผนงานหรอื วธิ กี ารแกไ้ ขปญั หาต่างๆ ในการปฏบิ ตั งิ าน 2. ผทู้ ี่มีหน้าที่ในการติดตามผลหลงั เสนอรายงานการตรวจสอบภายใน (Which is Responsible for Montoring the Internal Audit Report) โดยทวั่ ไป หวั หน้าผูต้ รวจสอบอาวุโสอาจได้รบั มอบหมายใหเ้ ป็นผู้รบั ผดิ ชอบในหน้าทใ่ี นการ ตดิ ตามผลหลงั เสนอรายงานการตรวจสอบภายในว่าหน่วยรบั ตรวจได้มกี ารปฏบิ ตั ิหรอื ได้แก้ไขตาม ข้อเสนอแนะนัน้ แล้วหรอื ไม่ การแก้ไขเหล่านัน้ ได้รบั ผลเป็นท่นี ่าพอใจเพยี งใด หรอื มเี หตุขดั ข้อง ประการใดหรอื ไม่ 3. ระยะเวลาในการติดตามผลหลงั เสนอรายงานการตรวจสอบภายใน (Duration of Follow-Up after an Internal Audit Report) ในการติดตามผลหลงั เสนอรายงานการตรวจสอบภายในไปแล้วนัน้ หากมขี ้อเสนอแนะหรอื วธิ กี ารปรบั ปรงุ เพ่อื ใหท้ าการแกไ้ ขในอนาคต ผตู้ รวจสอบภายในตอ้ งกาหนดระบบการตดิ ตามผลอย่าง เหมาะสม ทงั้ น้ีจะทาให้ผู้ปฏบิ ตั งิ านของหน่วยรบั ตรวจมคี วามต่ืนตัวและดาเนินการปรบั ปรุงแก้ไข ขอ้ บกพร่องไดอ้ ย่างจรงิ จงั ซง่ึ จะเป็นผลดตี ่อองคก์ รโดยรวมการตดิ ตามผลของหน่วยรบั ตรวจโดยทวั่ ไป อาจมกี ารแยกตามประเภทของโครงการทต่ี รวจสอบดงั น้ี ก. โครงการทไ่ี ดร้ บั มอบหมายเป็นพเิ ศษ ใหต้ ดิ ตามผลภายในระยะเวลาทเ่ี รว็ ทส่ี ุดเทา่ ทจ่ี ะ ทาได้ ข. โครงการตรวจตามแผนงานปกติ ใหต้ ดิ ตามผลหลงั จากครบระยะเวลาทก่ี าหนดตาม หนงั สอื ทแ่ี จง้ ใหห้ น่วยรบั ตรวจดาเนินการ หรอื ตดิ ตามผลในการตรวจสอบครงั้ ต่อไป สาหรบั ระยะเวลาในการตดิ ตามผลหลงั เสนอรายงานการตรวจสอบภายใน โดยทวั่ ไปผตู้ รวจ สอบภายในอาจแบง่ ออกไดเ้ ป็น 2 ระยะดว้ ยกนั คอื 3.1 การตดิ ตามผลในขนั้ ตน้ เป็นการตดิ ตามเพอ่ื ใหท้ ราบว่าขอ้ เสนอแนะทผ่ี บู้ รหิ ารเหน็ ชอบไดน้ ามาปฏบิ ตั โิ ดยถกู ตอ้ ง หรอื เกดิ ปญั หาในทางปฏบิ ตั อิ ยา่ งไรหรอื ไม่ ซง่ึ อาจตดิ ตามภายใน 1 ปี หลงั จากคาสงั่ ของผบู้ รหิ ารมผี ลบงั คบั ใช้ 3.2 การตดิ ตามผลในขนั้ สุดทา้ ย เป็นการตดิ ตามผลลพั ธข์ องวธิ กี ารใหมว่ ่าใหผ้ ลในทางทด่ี ี หรอื ไม่ เพียงใด ระยะเวลาของการติดตามผลในขนั้ ตอนน้ีจะข้นึ อยู่กับความสาคัญของเร่อื งและ ระยะเวลาทต่ี อ้ งใชเ้ พอ่ื พสิ จู น์ผลของการปฏบิ ตั ติ ามวธิ ใี หม่ รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน บทที่ 9

408 4. การประเมินผลการติดตามหลงั เสนอรายงานการตรวจสอบภายใน (Following the Evaluation of the Internal Audit Report) เม่อื หน่วยรบั ตรวจได้มกี ารปรบั ปรุงแก้ไขตามข้อเสนอแนะของผู้ตรวจสอบภายในไปแล้วนัน้ ภารกจิ ต่อไปสาหรบั ผตู้ รวจสอบภายใน คอื จะตอ้ งทาการประเมนิ ผลการตดิ ตามหลงั เสนอรายงานการ ตรวจสอบภายในโดยเปรยี บเทยี บวธิ กี ารปฏบิ ตั งิ านเดมิ กบั เป้าหมายท่กี าหนดว่าไดผ้ ลเป็นท่นี ่าพอใจ หรอื ไม่ เพราะเหตุใด หลงั จากนนั้ ผูต้ รวจสอบภายในจะจดั ทารายงานการประเมนิ ผลหลงั การตดิ ตาม การตรวจสอบเสนอให้หวั หน้าหน่วยงานตรวจสอบภายในพิจารณาต่อไปว่าหน่วยรบั ตรวจได้มกี าร ปฏบิ ตั งิ านตามขอ้ เสนอแนะนนั้ จรงิ เป็นอนั เสรจ็ สน้ิ ภารกจิ ของงานตรวจสอบของตน หรอื ปิดกจิ กรรมการ เข้าตรวจตามภารกิจท่ีได้รบั มอบหมายของแผนการปฏบิ ัติงานตรวจสอบนัน้ ๆ ตามช่วงเวลาท่ไี ด้ รบั ผดิ ชอบจากหน่วยงานตรวจสอบภายใน สรปุ รายงานและการตดิ ตามผลการตรวจสอบภายใน ถอื ไดว้ ่าเป็นภารกจิ สุดทา้ ยของการปฏบิ ตั งิ าน ตรวจสอบภายใน การเขยี นรายงานของผตู้ รวจสอบจะแสดงให้เหน็ ว่ารายงานจะมคี ุณค่า ไดป้ ระโยชน์ และมปี ระสิทธิภาพต่อองค์กรหรอื หน่วยรบั ตรวจหรอื ไม่ เพียงใด จะพจิ ารณาได้จากข้อเสนอแนะ แนวทางปรบั ปรงุ แกไ้ ข วธิ กี ารต่างๆ ทผ่ี ตู้ รวจสอบไดใ้ หค้ าแนะแนะไวล้ กั ษณะของการเขยี นรายงานต้อง มคี วามคดิ ในด้านบวก แนวทางสรา้ งสรรค์ให้ดขี น้ึ พรอ้ มท่จี ะสามารถนาไปใช้หรอื ปฏบิ ตั ไิ ด้จรงิ และ อยา่ งถกู ตอ้ งสอดคลอ้ งกบั สถานการณ์นนั้ ๆ การนาเสนอรายงานการตรวจสอบภายในแนวปฏบิ ตั สิ ามารถกระทาได้ 2 แนวทางคอื การ นาเสนอรายงานดว้ ยวาจา และการนาเสนอรายงานเป็นลายลกั ษณ์อกั ษณ์ สาหรบั องคป์ ระกอบทส่ี าคญั ในรายงานทจ่ี ดั ทาเป็นรปู เล่มทส่ี มบรู ณ์ จะประกอบดว้ ย บทนา วตั ถุประสงคข์ องการตรวจสอบภายใน ขอบเขตการปฏบิ ตั งิ าน สง่ิ ท่ตี รวจสอบ ขอ้ เสนอแนะ ความเหน็ เอกสารประกอบและบทสรุป ซ่งึ รายงานท่ดี คี วรมลี กั ษณะเน้ือหาเน้นถงึ ความถูกต้อง ความชดั เจน ความกระชบั ความทนั ต่อเวลา ความสรา้ งสรรค์ และความจงู ใจ การตดิ ตามผลหลงั จากทม่ี กี ารนาเสนอรายงานไปแล้วนัน้ ถอื ว่าเป็นสง่ิ จาเป็นอย่างย่ิงท่ตี ้อง กระทาเพ่อื ขจดั ความเสย่ี งและสรา้ งคุณค่าเพมิ่ ให้เกดิ ขน้ึ แก่องคก์ รในอนาคต ระยะเวลาในการตดิ ตาม ผลขนั้ สุดทา้ ยจะตอ้ งดาเนนิ การใหเ้ รว็ ทส่ี ุดเท่าทจ่ี ะทาได้ซง่ึ ไมค่ วรเกนิ 12 เดอื นหรอื 1 ปี ทงั้ น้ี พจิ ารณา จากประเภทของโครงการว่าเป็นโครงการกรณพี เิ ศษหรอื โครงการตรวจตามแผนงานปกติเป็นหลกั ซง่ึ วธิ กี ารประเมนิ ผลการตดิ ตามหลงั เสนอรายงานการตรวจสอบภายในไปแลว้ จะใชว้ ธิ กี ารเปรยี บเทยี บผล การปฏบิ ตั งิ านเดมิ กบั เป้าหมายทก่ี าหนดไว้ว่าผลลพั ธท์ ม่ี กี ารปรบั ปรุงแก้ไขแลว้ เป็นอย่างไร น่าพอใจ หรอื ไม่ บทที่ 9 รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน

409 แบบฝึ กหดั ท้ายบท ตอนที่ 1 คาถามอตั นัย : ถาม – ตอบจากทฤษฎใี นเน้อื หาเพ่อื ทดสอบความเขา้ ใจของผเู้ รยี น ขอ้ 1. จงกล่าวถงึ ความสาคญั ของการรายงานการตรวจสอบภายในตามทท่ี า่ นเขา้ ใจมาพอครา่ วๆ ขอ้ 2. การจดั ทารายงานการตรวจสอบภายในทด่ี ปี ระกอบดว้ ยลกั ษณะตามองคป์ ระกอบใดบา้ ง และ อธบิ ายแต่ละลกั ษณะนนั้ ๆ ประกอบมาดว้ ย ขอ้ 3. การนาเสนอรายงานการตรวจสอบภายในด้วยวาจาใช้ได้ในกรณีใดบ้าง กรณีท่ผี ู้ตรวจสอบ ภายในไดน้ าเสนอรายงานการตรวจสอบดว้ ยวาจาไปแลว้ จาเป็นจะตอ้ งนาเสนอรายงานเป็นลายลกั ษณ์ อกั ษรอกี หรอื ไม่ เพราะเหตุใด ขอ้ 4. ใหท้ า่ นอธบิ ายขนั้ ตอนของการจดั ทารายงานการตรวจสอบภายในมาพอเขา้ ใจ ขอ้ 5. ใหก้ ลา่ วถงึ ปจั จยั ทน่ี าไปสคู่ วามสาเรจ็ ของรายงานการตรวจสอบประกอบดว้ ยอะไรบา้ ง ขอ้ 6. สง่ิ ทผ่ี ตู้ รวจสอบภายในควรทราบเพ่อื ยดึ เป็นหลกั ในการจดั ทารายงานการตรวจสอบภายในมรี าย ละเอยี ดใดบา้ งทค่ี วรนามาพจิ ารณา ขอ้ 7. บรษิ ทั สามพ่นี ้องจากดั เป็นบรษิ ทั อุตสาหกรรมทผ่ี ลติ สนิ ค้าทม่ี คี ุณภาพและเป็นไปตามความ ตอ้ งการของตลาด จงึ ทาใหบ้ รษิ ทั ฯ ตอ้ งทาการเดนิ เครอ่ื งจกั รตลอด 24 ชวั่ โมง เพ่อื ใหส้ ามารถเร่งผลติ สนิ คา้ ไดต้ ามแผนการผลติ ทจ่ี ดั ทาตามพยากรณ์การขายของฝา่ ยการตลาด บรษิ ทั ฯไดจ้ ดั ใหม้ กี ารทางาน ของผู้ปฏบิ ตั งิ านในโรงงานเป็น 3 กะๆ ละ 8 ชวั่ โมง เพ่อื ไม่ใหข้ ดั ต่อกฎหมายแรงงานและไมต่ อ้ งจ่าย คา่ แรงล่วงเวลาเพมิ่ จากการสงั เกตการณ์รอบๆ บรเิ วณโรงงานและคลงั สนิ ค้าสาเรจ็ รูปพบว่า มกี ล่องกระดาษท่ี บรรจสุ นิ คา้ สาเรจ็ รปู กองอยจู่ านวนมาก จากการสอบถามหวั หน้าแผนกคลงั สินคา้ ไดท้ ราบว่าเป็นสนิ คา้ ทไ่ี มผ่ า่ นการตรวจสอบคุณภาพ และถอื วา่ เป็นสนิ คา้ ชนั้ สองเกบ็ ไวร้ อการขาย โดยจะมพี ่อคา้ มาประมลู ซอ้ื อยเู่ สมอ สนิ คา้ เหลา่ น้ที างโรงงานและคลงั สนิ คา้ ไมไ่ ดจ้ ดั ทาบญั ชคี ุม เพราะเหน็ วา่ ไมส่ ามารถนากลบั เขา้ กระบวนการผลติ เพอ่ื แกไ้ ขไดอ้ กี แลว้ คาสงั่ ใหท้ ่านวเิ คราะหข์ อ้ ตรวจพบเหล่าน้ใี นฐานะผตู้ รวจสอบภายในของบรษิ ทั สามพน่ี ้องจากดั และใหข้ อ้ เสนอแนะทจ่ี าเป็น รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน บทที่ 9

410 ขอ้ 8. การสอบทานรายงานการตรวจสอบตอ้ งปฏบิ ตั อิ ยา่ งไร และการตดิ ตามผลหลงั เสนอรายงานการ ตรวจสอบภายในเป็นหน้าทข่ี องบุคคลใด ขอ้ 9. เมอ่ื ผตู้ รวจสอบภายในไดร้ วบรวมหลกั ฐานการตรวจสอบภายในจนเป็นทพ่ี อใจแลว้ หลงั จากนนั้ กจ็ ะสรปุ ผลการตรวจสอบออกมาก่อนทจ่ี ะจดั ทารายงานการตรวจสอบ จงอธบิ ายคาวา่ ก. ขอ้ ตรวจพบ (Audit Finding) คอื อะไร ข. องคป์ ระกอบของขอ้ ตรวจพบทส่ี มบรู ณ์มอี ะไรบา้ ง ข้อ 10. จากข้อมูลต่อไปน้ีสมมติว่าท่านได้รบั การแต่งตัง้ ให้ทาหน้าท่ีเป็นผู้ตรวจสอบภายในของ บรษิ ทั เฮฮาปารต์ ้จี ากดั ตามแผนการตรวจสอบประจาปีท่านไดเ้ ขา้ ตรวจเมอ่ื วนั ท่ี 1 มนี าคม 2558 ถงึ วนั ท่ี 30 มถิ ุนายน 2558 จากผลการตรวจสอบพบรายการทเ่ี กดิ ขน้ึ ดงั น้ี (1) จากการตดิ ตามผลการตรวจสอบภายในครงั้ ก่อน พบว่าจากรายงานการตรวจสอบในงวด ก่อนลงวนั ท่ี 19 ตุลาคม 2557 นนั้ บรษิ ทั ฯ ยงั ไมไ่ ดป้ รบั ปรงุ ตามขอ้ เสนอแนะอยู่ 7 ขอ้ จากทเ่ี คยเสนอ ไปแลว้ จากทงั้ หมดจานวน 20 ขอ้ (2) พบว่าบรษิ ทั ฯ ยงั ไมก่ าหนดวงเงนิ สนิ เช่อื สาหรบั ลกู คา้ แต่ละราย ทาใหม้ รี ายการเชค็ คนื และหน้สี ญู เกดิ ขน้ึ มากยอดลกู หน้กี ารคา้ ณ วนั ท่ี 30 พฤษภาคม 2558 เท่ากบั 15 ลา้ นบาท แต่มยี อด ลกู หน้ีท่เี กนิ กาหนดชาระ (ระยะเวลาของเครดติ 30 วนั ) ประมาณ 20% ของยอดลูกหน้ีทงั้ หมด ซ่งึ ประกอบดว้ ยลกู หน้ีทค่ี า้ งชาระระยะเวลาอย่ใู นช่วง 31 – 60 วนั จานวน 300,000 บาท ลูกหน้ีท่คี า้ ง ชาระเกนิ 60 วนั ขน้ึ ไป จานวน 2,000,000 บาท บรษิ ทั ตงั้ ค่าเผ่อื หน้ีสงสยั จะสูญไวไ้ ม่เพยี งพอ ทาให้ บญั ชลี กู หน้ีการคา้ แสดงสถานะคลาดเคล่อื นไปจากความเป็นจรงิ มาก ซง่ึ ผจู้ ดั การทวั่ ไปไม่เหน็ ดว้ ยกบั ผตู้ รวจสอบภายในทจี ะใหม้ กี ารกาหนดวงเงนิ สนิ เชอ่ื สาหรบั ลกู คา้ แต่ละราย และไมต่ อ้ งการตงั้ ค่าเผ่อื หน้ี สงสยั จะสญู เน่อื งดว้ ยเกรงา่ จะสง่ ผลกระทบต่อการประเมนิ ผลการปฏบิ ตั ิงานของตน (3) จากการตรวจสอบรายการรบั เงนิ ไปในเดอื นเมษายน 2558 พบวา่ สมหุ บ์ ญั ชมี กั ไมไ่ ดน้ า เงนิ สดทไ่ี ดร้ บั เขา้ ฝากธนาคารทนั ที ผลการตรวจสอบมดี งั น้ี รายการ จานวนเงนิ วนั ท่ี วนั ท่ี (บาท) ในใบเสรจ็ รบั เงนิ ในใบนาฝากธนาคาร รบั ชาระหน้จี ากรา้ นขากลง้ิ 31,000 รบั ชาระหน้จี ากรา้ นมารวย 35,000 1 เม.ย. 2558 9 เม.ย. 2558 รบั ชาระหน้จี ากรา้ นปากหวาน 131,500 5 เม.ย. 2558 10 เม.ย. 2558 รบั ชาระหน้จี ากรา้ นหวงั ดี 25,600 17 เม.ย. 2558 22 เม.ย. 2558 25 เม.ย. 2558 30 เม.ย. 2558 บทท่ี 9 รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน

411 (4) สนิ คา้ ประเภทคอมพวิ เตอรแ์ ละอุปกรณ์คอมพวิ เตอรร์ วมมลู คา่ 1,900,000 บาท ไมม่ กี าร เคล่อื นไหวตงั้ แต่ 2 ปีก่อน ซ่งึ คาดว่าจะล้าสมยั อย่างน้อย 50% นอกจากน้ีมูลค่าต้นทุนสนิ คา้ มกี าร คลาดเคล่อื นทุกๆ เดอื นทป่ี ิดบญั ชี เน่ืองจากบรษิ ทั ปิดบญั ชโี ดยใชร้ าคาประมาณของเดอื นก่อนๆ และ ไมไ่ ดป้ รบั ปรงุ ตน้ ทนุ ขายใหถ้ ูกตอ้ งในภายหลงั คาสงั่ ใหเ้ ขยี นรายงานการตรวจสอบภายในเพอ่ื เสนอผบู้ รหิ ารและคณะกรรมการตรวจสอบของ บรษิ ทั ฯ โดยใหท้ ่านสมมตสิ ถานการณ์บางอยา่ งเพม่ิ เตมิ ได้ เพอ่ื ใหส้ ามารถจดั ทารายงานการตรวจสอบ ภายในทด่ี แี ละน่าสนใจตามหลกั การทไ่ี ดศ้ กึ ษามาแลว้ ตอนท่ี 2 แบบฝึ กหดั ปรนัย : คาสงั่ ใหเ้ ขยี นเครอ่ื งหมายวงกลม ลอ้ มรอบตวั อกั ษรทถ่ี ูกต้องทส่ี ุด เพยี งตวั เลอื กเดยี วสาหรบั คาถามแต่ละขอ้ 1. การตดิ ตามผลการตรวจสอบภายในมวี ตั ถุประสงคเ์ พ่อื ใหแ้ น่ใจเป็นไปตามขอ้ ใด ก. ขอ้ บกพรอ่ งทพ่ี บไดร้ บั การแกไ้ ขอยา่ งเหมาะสม ข. รายงานผลการตรวจสอบถงึ มอื ผทู้ เ่ี กย่ี วขอ้ ง ค. การวางแผนการตรวจสอบครงั้ ต่อไปจะเหมาะสมยงิ่ ขน้ึ ง. หน่วยรบั ตรวจมคี วามเขา้ ใจในงานตรวจสอบภายใน 2. “สง่ิ ทต่ี รวจพบ” (Facts Finding) หมายถงึ อะไร ก. ขอ้ บกพรอ่ งทพ่ี บจากการตรวจสอบภายใน ข. ขอ้ เทจ็ จรงิ ทพ่ี บจากการตรวจสอบภายใน ค. ขอ้ มลู ทต่ี อ้ งนาเสนอในรายงานการตรวจสอบภายใน ง. ขอ้ มลู ทป่ี รากฏในขอ้ เสนอแนะในรายงานการตรวจสอบภายใน 3. ขนั้ ตอนสุดทา้ ยของการตรวจสอบภายในคอื ขอ้ ใด ก. จดั ทารายงาน ข. ตดิ ตามผล ค. ประชุมปิดการตรวจสอบ ง. เผยแพรร่ ายงาน รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน บทที่ 9

412 4. ผทู้ ล่ี งนามในรายงานการตรวจสอบภายใน คอื บุคคลตามขอ้ ใด ก. ผอู้ านวยการหน่วยงานตรวจสอบภายใน ข. กรรมการผจู้ ดั การลงนามรว่ มกบั หวั หน้าสานกั งานตรวจสอบภายใน ค. ประธานกรรมการตรวจสอบลงนามรว่ มกบั กรรมการผูจ้ ดั การ ง. ประธานกรรมการตรวจสอบลงนามรว่ มกบั หวั หน้าสานกั งานตรวจสอบภายใน 5. การประชุมหารอื กบั ผู้บรหิ ารของหน่วยรบั ตรวจก่อนออกรายงานตรวจสอบภายใน ผู้ตรวจสอบ ภายในควรทาอยา่ งไร ก. กาหนดวนั ทจ่ี ะปรบั ปรงุ แกไ้ ขตามผลการตรวจสอบภายใน ข. รว่ มกนั วางแผนปรบั ปรงุ แก้ไขเพม่ิ ประสทิ ธภิ าพขององคก์ ร ค. ตกลงรว่ มในการพจิ ารณาผลการตรวจสอบภายใน ง. ถกู ทุกขอ้ ทก่ี ลา่ วมา 6. การเขยี นรายงานการตรวจสอบภายในท่ที าให้เกิดการแก้ไนปรบั ปรุงให้ดขี ้นึ เป็นลกั ษณะของ รายงานการตรวจสอบภายในทด่ี ใี นขอ้ ใด ก. ความจงู ใจ ข. ความสรา้ งสรรค์ ค. ความชดั เจน ง. ความกระชบั 7. การเสนอรายงานการตรวจสอบภายในรปู แบบใดทเ่ี น้นลกั ษณะของความทนั กาล ก. รายงานอยา่ งเป็นทางการ ข. รายงานระหว่างการตรวจสอบ ค. รายงานเป็นลายลกั ษณ์อกั ษร ง. รายงานเฉพาะขอ้ บกพรอ่ ง 8. ในกรณีทผ่ี รู้ บั ตรวจมคี วามเหน็ และแนวทางแก้ไขทแ่ี ตกต่างไปจากผตู้ รวจสอบภายใน รายงานการ ตรวจสอบภายในควรเป็นอยา่ งไร ก. เสนอความเหน็ และแนวทางแกไ้ ขของหน่วยรบั ตรวจอยา่ งเดยี ว ข. เสนอความเหน็ และแนวทางแก้ไขของหน่วยรบั ตรวจควบค่กู บั ของผตู้ รวจสอบภายใน ค. เสนอความเหน็ และแนวทางแกไ้ ขของผตู้ รวจสอบภายในอยา่ งเดยี ว ง. พยายามหาขอ้ ยตุ ใิ หค้ วามเหน็ และแนวทางแกไ้ ขทงั้ สองฝา่ ยตรงกนั บทท่ี 9 รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน

413 9. ขอ้ เทจ็ จรงิ ทต่ี รวจพบระบุว่า “พนักงานคลงั สนิ คา้ ไมไ่ ดบ้ นั ทกึ บตั รสนิ คา้ ใหเ้ ป็นปจั จุบนั เน่ืองจากมี งานมาก เห็นควรกาชับให้พนักงานคลังสินค้าบันทึกสินค้าให้เป็นปจั จุบัน” ข้อตรวจพบน้ีขาด องคป์ ระกอบใดของขอ้ ตรวจพบทด่ี ี ก. สง่ิ ทค่ี วรเป็น ข. สาเหตุทาใหเ้ กดิ ค. ผลกระทบ ง. สง่ิ ทเ่ี ป็นอยู่ 10. “หลกี เล่ยี งคาศพั ท์ทใ่ี ช้เฉพาะคนกลุ่มใดกลุ่มหน่ึง หรอื ศพั ทท์ างวชิ าการทย่ี ากต่อความเขา้ ใจของ ผอู้ ่าน” จากคากลา่ วต่อไปน้เี ป็นลกั ษณะของรายงานการตรวจสอบภายในทด่ี ตี ามขอ้ ใด ก. ความสรา้ งสรรค์ ข. ความชดั เจน ค. ความกระชบั ง. ความจงู ใจ รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน บทที่ 9

414 เอกสารอ้างอิง กลุ่มงานมาตรฐานดา้ นการตรวจสอบภายใน กรมบญั ชกี ลาง กระทรวงการคลงั . แนวปฏิบตั ิการตรวจสอบภายใน. สบื คน้ เมอ่ื 8 ตุลาคม 2558, จาก http://www.audit.moi.go.th/pdf_new/14-2. จนั ทนา สาขากร, นิพนั ธ์ เหน็ โชคชยั ชนะ, และศลิ ปพร ศรจี นั่ เพชร. (2557). การควบคมุ ภายใน และการตรวจสอบภายใน. พมิ พค์ รงั้ ท่ี 1. กรงุ เทพฯ : ทพี เี อน็ เพรส. เจรญิ เจษฎาวลั ย.์ (2554). การปฏิบตั ิท่ีดีท่ีสดุ ในวิชาชีพการตรวจสอบภายใน. พมิ พค์ รงั้ ท่ี 2. กรงุ เทพฯ : พอด.ี ชนมณ์ ฐั ชา กงั วานศุภพนั ธ.์ (2553). การควบคมุ และตรวจสอบภายใน. พมิ พค์ รงั้ ท่ี 1. กรงุ เทพฯ : เอก็ ซเปอรเ์ น็ท. ตลาดหลกั ทรพั ยแ์ ห่งประเทศไทย, และสมาคมผตู้ รวจสอบภายในแห่งประเทศไทย. (2554). แนวทางการตรวจสอบภายใน . ปทมุ ธานี : ดมู ายเบส. สมาคมผตู้ รวจสอบภายในแหง่ ประเทศไทย. (2555). แนวทางการตรวจสอบภายใน ฉบบั นักศึกษา. จานวนพมิ พ์ 500 เล่ม. พมิ พค์ รงั้ ท่ี 2. กรงุ เทพฯ : จฬุ าลงกรณ์มหาวทิ ยาลยั . ________. (2554). มาตรฐานสากลการปฏิบตั ิงานวิชาชีพการตรวจสอบภายใน (International Standards fot the Professional practice of Internal Auditing). สบื คน้ เมอ่ื 8 ตุลาคม 2558, จาก http://www.op.mahidol.ac.th/is/solution/SPPIA_2554.pdf อุษณา ภทั รมนตร.ี (2558). การตรวจสอบภายในสมยั ใหม่. พมิ พค์ รงั้ ท่ี 5. กรงุ เทพฯ : จามจรุ โี ปรดกั ท.์ บทท่ี 9 รายงานและการติดตามผลการตรวจสอบภายใน

415 แผนบริหารการสอนประจาบทที่ 10 การควบคมุ และการตรวจสอบภายในด้านต่างๆ ท่ีสาคญั ขององคก์ ร หวั ข้อเนื้อหาประจาบท 1. กจิ กรรมการบรหิ ารเงนิ สด 2. กจิ กรรมการบรหิ ารสนิ เช่อื 3. กจิ กรรมการบรหิ ารงานจดั ซอ้ื 4. กจิ กรรมการบรหิ ารการผลติ 5. กจิ กรรมการบรหิ ารวสั ดุและสนิ คา้ คงเหลอื 6. กจิ กรรมการบรหิ ารทรพั ยากรบุคคล วตั ถปุ ระสงคเ์ ชิงพฤติกรรม 1. ผเู้ รยี นสามารถอธบิ ายกจิ กรรมการบรหิ ารเงนิ สดได้ 2. ผเู้ รยี นสามารถอธบิ ายกจิ กรรมการบรหิ ารสนิ เช่อื ได้ 3. ผเู้ รยี นสามารถอธบิ ายกจิ กรรมการบรหิ ารงานจดั ซอ้ื ได้ 4. ผเู้ รยี นสามารถอธบิ ายกจิ กรรมการบรหิ ารการผลติ ได้ 5. ผเู้ รยี นสามารถอธบิ ายกจิ กรรมการบรหิ ารวสั ดแุ ละสนิ คา้ คงเหลอื ได้ 6. ผเู้ รยี นสามารถอธบิ ายกจิ กรรมการบรหิ ารทรพั ยากรบุคคลได้ วิธีการสอนและกิจกรรมการเรียนการสอนประจาบท 1. ชแ้ี จงรายละเอยี ดรายวชิ า วธิ กี ารจดั การเรยี นการสอน การวดั และการประเมนิ ผล 2. การบรรยายเน้อื หา 3. ถาม–ตอบในชนั้ เรยี น 4. ทาํ แบบฝึกหดั ทา้ ยบท สื่อการเรยี นการสอน 1. เอกสารประกอบการสอน เร่อื ง การควบคุมและการตรวจสอบภายในดา้ นต่างๆ ท่สี าํ คญั ขององคก์ ร 2. ชดุ การสอน Power Point 3. แหลง่ ขอ้ มลู อเิ ลค็ ทรอนกิ สท์ เ่ี กย่ี วขอ้ ง 4. แหลง่ ความรจู้ ากวารสารและหนงั สอื พมิ พต์ ่างๆ การควบคมุ และการตรวจสอบภายในด้านต่างๆ ท่ีสาคญั ขององคก์ ร บทท่ี 10

416 การวดั ผลและการประเมินผล 1. สงั เกตความสนใจขณะฟงั บรรยายและการตอบคาํ ถาม 2. สงั เกตจากการทาํ แบบฝึกหดั ในชนั้ เรยี น 3. สงั เกตจากพฤตกิ รรมความสนใจ และการรว่ มกจิ กรรมในชนั้ เรยี น 4. ประเมนิ ผลจากการทาํ แบบฝึกหดั ทา้ ยบท บทท่ี 10 การควบคมุ และการตรวจสอบภายในดา้ นต่างๆ ที่สาคญั ขององคก์ ร

417 บทท่ี 10 การควบคมุ และการตรวจสอบภายในด้านต่างๆ ที่สาคญั ขององคก์ ร การประกอบธุรกจิ ส่วนใหญ่การบรหิ ารองค์กรจะเก่ียวข้องกบั กิจกรรมหลายด้านอาทิ ด้าน การเงนิ ดา้ นบญั ชี ด้านการจดั ซ้อื ด้านการผลติ ดา้ นทรพั ยากรบุคคล เป็นต้น ซง่ึ กจิ กรรมเหล่าน้ี ลว้ นมคี วามเก่ยี วพนั และสนับสนุนในการทํางานกนั ทงั้ ส้นิ หากขาดกิจกรรมใดกิจกรรมหน่ึงนัน้ ย่อม ส่งผลกระทบให้องค์กรดําเนินงานไม่บรรลุผลสําเร็จตามวัตถุประสงค์หรือตามเป้ าหมายท่ีตัง้ ไว้ ผูบ้ รหิ ารควรกําหนดแผนกลยุทธ์ในการปฏบิ ตั งิ านให้ชดั เจน มคี วามแน่นอนเกดิ ขน้ึ ตามขอบเขตของ โครงสรา้ งกรอบการทาํ งาน ไมค่ วรมกี ารเปลย่ี นแปลงระบบบ่อยจนเกนิ ไป เพราะจะทําใหฝ้ ่ายปฏบิ ตั ิ ขาดความเชย่ี วชาญในสายงานและขาดความเขา้ ใจในหลกั การเดมิ เม่อื มคี วามสญู เสยี เกดิ ขน้ึ ผบู้ รหิ าร ตอ้ งทาํ ความเขา้ ใจเกย่ี วกบั ความเสย่ี งของกจิ กรรมนนั้ พรอ้ มหาแนวทางวิธกี ารมาแก้ปญั หาและจดั การ กบั ความเส่ยี งนัน้ ให้เกิดความเหมาะสม กําหนดวิธีการควบคุมภายในท่ดี ี และต้องมกี ารประเมนิ ตรวจสอบผลสําเร็จของงานภายในองค์กรทุกฝ่ายเป็นประจําและต่อเน่ืองอย่างสม่ําเสมอ ดงั นัน้ ผบู้ รหิ ารควรมกี ารจดั ตงั้ หน่วยงานตรวจสอบขน้ึ มาอย่างเป็นทางการ เพ่อื หน้าทป่ี ระเมนิ ความเพยี งพอ เหมาะสมของระบบการควบคมุ ภายในแต่ละกจิ กรรมทส่ี าํ คญั ภายในองคก์ ร กิจกรรมการบริหารเงินสด ปจั จุบนั เงนิ สดนับว่าเป็นสงิ่ สําคญั และเป็นหวั ใจหลกั ในการดําเนินธุรกจิ เน่ืองจากเป็นการบ่ง บอกถงึ ความมศี กั ยภาพในการปฏบิ ตั งิ านและความมปี ระสทิ ธภิ าพของผบู้ รหิ าร หากองคก์ รใดมเี งนิ สด อยใู่ นมอื มากกย็ อ่ มทาํ ใหก้ ารบรหิ ารงานเกดิ สภาพความคลอ่ งตวั สงู แต่ถา้ องคก์ รนนั้ ไมม่ เี งนิ สดเพยี งพอ อาจทาํ ใหก้ ารดาํ เนนิ งานบางอยา่ งหยดุ ชะงกั หรอื มคี วามไมต่ ่อเน่อื งได้ เน่อื งจากเงนิ สดเป็นสนิ ทรพั ยท์ ม่ี ี สภาพคลอ่ งตวั ทม่ี คี วามเสย่ี งสงู และสามารถเปลย่ี นมอื ไดง้ า่ ยการทุจรติ กอ็ าจเกดิ ขน้ึ ไดท้ ุกเม่อื ผบู้ รหิ าร องค์กรควรมกี ารวางแผนเก่ยี วกบั การบรหิ ารเงนิ สดเพ่ือนําไปใชใ้ หเ้ กดิ ประโยชน์สูงสุด เช่น คดั เลอื ก บุคคลทม่ี คี วามเหมาะสมมาดแู ลงานดา้ นการเงนิ โดยดจู ากความรคู้ วามสามารถและไม่มหี น้ีสนิ ลน้ ตวั มาก จนเกนิ ไป กําหนดสถานทจ่ี ดั เกบ็ เงนิ ทม่ี คี วามปลอดภยั สงู กําหนดนโยบายการถอื เงนิ สดในมอื ในแต่ ละวนั ดว้ ยจาํ นวนเงนิ เท่าใดถงึ จะเหมาะสม เป็นต้น และผู้ตรวจสอบภายในควรให้ความสนใจในเร่อื ง การป้องกนั ไม่ให้เกิดการสูญหายของตัวเงนิ สด หรอื บุคลากรขององค์กรอาจมกี ารเบกิ จ่ายเงนิ สด นําไปใชไ้ มถ่ ูกตอ้ งตามวตั ถุประสงคก์ ไ็ ด้ ดงั นนั้ ผตู้ รวจสอบภายในควรศกึ ษาและตอ้ งทาํ ความเขา้ ใจกบั เรอ่ื งต่างๆ ดงั ต่อไปน้ี การควบคมุ และการตรวจสอบภายในดา้ นต่างๆ ที่สาคญั ขององคก์ ร บทที่ 10

418 1. การควบคมุ ภายในเกี่ยวกบั เงินสด (Internal Controls On Cash) เน่ืองจากเงนิ สดเป็นปจั จยั หน่ึงท่ีมคี วามสําคญั ในการทําธุรกิจ ถ้าองค์กรใดไม่มรี ะบบการ ควบคุมภายในท่ดี ีอาจจะเปิดโอกาสให้พนักงานเกิดการทุจรติ ได้ง่ายและก่อให้เกิดความเสยี หายต่อ องค์กรในภายหลงั รูปแบบของการควบคุมจงึ ข้นึ อยู่กบั ขนาดและประเภทการดําเนินงานของธุรกิจ ดงั นัน้ การควบคุมเงนิ สดจงึ มวี ตั ถุประสงค์เพ่อื ให้ทราบขอ้ มูลเงนิ สดอย่างถูกต้องและเพ่อื ให้แน่ใจว่า องคก์ รมเี งนิ สดอยอู่ ยา่ งเพยี งพอทจ่ี ะจา่ ยค่าใชจ้ า่ ยและชําระหน้ีเมอ่ื ถงึ กําหนด และหากองคก์ รมจี าํ นวน เงนิ สดมากเกินไปควรนําไปสรา้ งประโยชน์ในลกั ษณะต่างๆ อาทเิ ช่น ซ้อื พนั ธบตั รหรอื หุ้นประเภท ต่างๆ ไว้เพ่อื เก็งกําไรในอนาคต นําฝากธนาคาร ปล่อยกู้ ลงทุนเพม่ิ เป็นต้น แต่หลกั การควบคุม ทวั่ ไปทอ่ี งคก์ รส่วนมากนํามาใชจ้ ะประกอบดว้ ย ก. การกําหนดขอบขา่ ยงานทจ่ี ะมอบหมายใหแ้ ต่ละบคุ คลรบั ผดิ ชอบ ซง่ึ ตอ้ งมกี ารกําหนด โครงสรา้ งสายบงั คบั บญั ชาของการทาํ งานว่าใครทาํ ตาํ แหน่งอะไรและขน้ึ ตรงต่อผบู้ รหิ ารคนไหน ข. การแบง่ แยกหน้าทข่ี องแต่ละบคุ คลเพอ่ื ก่อใหเ้ กดิ การควบคมุ งา่ ยขน้ึ และไมค่ วรมอบ ให้บุคคลคนเดยี วรบั ผดิ ชอบงานตงั้ แต่ต้นจนจบกระบวนการเพราะโอกาสท่จี ะใชช้ ่องทางในการทุจรติ เกดิ ขน้ึ สงู ค. การควบคมุ โดยใชข้ บวนการของเอกสาร เชน่ การใชท้ ะเบยี นคมุ เอกสารต่างๆ ควรมี เล่มท่ี / เลขทไ่ี ว้ล่วงหน้า เม่อื ยกเลกิ เอกสารตอ้ งขดี ฆา่ เซน็ ช่อื กํากบั และเกบ็ ไวใ้ นเล่มเพ่อื การตรวจ สอบภายหลงั ง. การใชเ้ ครอ่ื งมอื และอุปกรณ์ในการควบคุม เชน่ เครอ่ื งบนั ทกึ เงนิ สด เครอ่ื งพมิ พเ์ ชค็ ตนู้ ิรภยั สญั ญาณกนั ขโมย โทรทศั น์วงจรปิด ตเู้ กบ็ เอกสาร เครอ่ื งคอมพวิ เตอร์ เป็นตน้ จ. การสอบทานอยา่ งเป็นอสิ ระ เพ่อื ใหก้ ารควบคุมภายในบรรลุวตั ถุประสงค์ องคก์ รควร มกี ารตรวจสอบเงนิ สดเป็นระยะโดยไมต่ อ้ งแจง้ ล่วงหน้า ฉ. การควบคุมอ่นื เชน่ การหมนุ เวยี นตาํ แน่งงานดา้ นการเงนิ การกาํ หนดใหพ้ นกั งาน วางวงเงนิ ค้ําประกนั หรอื ให้บุคคลภายนอกท่เี ช่ือถอื ได้ค้ําประกนั พนักงาน การเก็บรกั ษาสมุดเชค็ และ ตรายางของบรษิ ทั ไวก้ บั ผมู้ อี ํานาจลงนาม เป็นตน้ นอกจากน้กี ารควบคุมภายในเกย่ี วกบั กจิ กรรมการบรหิ ารเงนิ สด อาจพจิ ารณาแยกออกเป็น 4 ประเดน็ ใหญ่ๆ ตามรายการทม่ี อี ย่จู รงิ ของสนิ ทรพั ยแ์ หลง่ ทม่ี าและแหลง่ ใชไ้ ป ไดแ้ ก่ 1.1 การควบคุมเกย่ี วกบั การเกบ็ รกั ษา หลกั ทวั่ ไปของการควบคุมภายในทวั่ ไป คอื การ พจิ ารณาจากโอกาสช่องทางของความเส่ยี งท่คี าดว่าจะเกดิ ขน้ึ หรอื เขา้ มาเป็นภยั คุกคามต่อกิจกรรมท่ี กําลงั ดาํ เนินกจิ กรรมนัน้ ๆ อยู่รวมทงั้ กําหนดวธิ กี ารหรอื มาตรการควบคุมภายในทเ่ี หมาะสมอนั จะช่วย ป้องกนั คน้ หา และแกไ้ ขความเสย่ี งนนั้ 1.1.1 ความเสย่ี งของการเกบ็ รกั ษา เชน่ 1.1.1.1 ความบกพรอ่ งหรอื ผดิ พลาด หรอื มเี จตนาทจุ รติ เกย่ี วกบั เงนิ สดของ พนกั งาน 1.1.1.2 การถกู ยกั ยอก โจรกรรม สญู หายหรอื เกดิ อคั คภี ยั บทท่ี 10 การควบคมุ และการตรวจสอบภายในดา้ นต่างๆ ที่สาคญั ขององคก์ ร

419 1.1.1.3 ไมส่ ามารถระบุตวั บคุ คล หรอื ความรบั ผดิ ชอบเกย่ี วกบั การเกบ็ รกั ษา และบรหิ ารเงนิ สดไดอ้ ยา่ งแน่ชดั 1.1.1.4 เงนิ สดยอ่ ยมนี ้อยหรอื มากเกนิ ไป 1.1.1.5 ความไมถ่ กู ตอ้ งหรอื ความไมค่ รบถว้ นของบญั ชเี งนิ สดยอ่ ย 1.1.1.6 สถานทท่ี น่ี ํามาเกบ็ รกั ษามพี น้ื ทห่ี รอื บรเิ วณในการเขา้ ออกไม่ เหมาะสม บคุ คลทวั่ ไปสามารถเดนิ ผ่านไดง้ า่ ย 1.1.1.7 ไมน่ ําเงนิ ไปฝากธนาคารทุกสน้ิ วนั ทาํ การ 1.1.1.8 ไมจ่ ดั ทาํ เอกสารใบสรปุ รายงานเงนิ สด ส่งมอบใหผ้ บู้ รหิ ารหรอื หวั หน้าฝา่ ยการเงนิ ไดท้ ราบในแต่ละวนั ทาํ การ 1.1.2 หลกั ทวั่ ไปของการควบคมุ ภายในเกย่ี วกบั การเกบ็ รกั ษาและบรหิ ารเงนิ สด เช่น 1.1.2.1 ผมู้ หี น้าทเ่ี กบ็ รกั ษาเงนิ ไมค่ วรมหี น้าทร่ี บั เงนิ จา่ ยเงนิ และบนั ทกึ บญั ชี 1.1.2.2 มสี ถานทเ่ี กบ็ รกั ษาเงนิ ทม่ี นั่ คง ปลอดภยั 1.1.2.3 กาํ หนดวงเงนิ ขนั้ สงู ทจ่ี ะเกบ็ ไวใ้ นความดแู ลของผรู้ กั ษาเงนิ 1.1.2.4 มขี อ้ หา้ มการนําเงนิ สดหรอื ทรพั ยส์ นิ อ่นื ทม่ี ใิ ชข่ องกจิ การมารวมเกบ็ ไวใ้ นทจ่ี ดั เกบ็ เงนิ สด 1.1.2.5 กําหนดวงเงนิ สดยอ่ ยไวอ้ ยา่ งเหมาะสมกบั ความจาํ เป็น 1.1.2.6 มขี อ้ กําหนดมใิ หผ้ ไู้ มม่ หี น้าทเ่ี กย่ี วขอ้ งเขา้ ไปในบรเิ วณสถานทเ่ี กบ็ รกั ษาเงนิ 1.1.2.7 มกี ารประกนั ภยั คมุ้ ครองอยา่ งเพยี งพอกบั จาํ นวนเงนิ ขนั้ สงู ทก่ี าํ หนด ใหเ้ กบ็ รกั ษาไว้ 1.1.2.8 มกี ารตรวจนบั เงนิ สดเป็นครงั้ คราวโดยไมแ่ จง้ ใหผ้ รู้ กั ษาเงนิ สดทราบ ลว่ งหน้า 1.2 การควบคุมภายในเกย่ี วกบั เงนิ สดรบั โดยทวั่ ไปองคก์ รจะไดร้ บั เงนิ สดจากการขายหรอื การใหบ้ รกิ ารวชิ าชพี เป็นรายได้หลกั และจากรายไดอ้ ่นื ๆ เช่น จากการให้เครดติ หรอื ปล่อยเงนิ กู้โดย การรบั ชําระหน้ีจากลูกหน้ี การขายสนิ ทรพั ย์ เป็นต้น ซ่งึ เป็นรายการท่เี กิดข้นึ เป็นประจําในการ ประกอบธรุ กจิ หากผบู้ รหิ ารวางระบบการควบคุมภายในทด่ี กี จ็ ะช่วยใหอ้ งคก์ รมรี ะบบบรหิ ารงานการเงนิ ทม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพ สง่ิ ทผ่ี ตู้ รวจสอบภายในและผบู้ รหิ ารต้องรบั รู้และทาํ ความเขา้ ใจทม่ี าของสาเหตุความ สญู เสยี คอื ความเสย่ี งทอ่ี าจเกดิ ขน้ึ กบั องคก์ รในอนาคตขา้ งหน้า 1.2.1 ความเสย่ี งของเงนิ สดรบั เช่น 1.2.1.1 ความบกพรอ่ ง หรอื ผดิ พลาด หรอื เจตนาทจุ รติ ของพนกั งาน 1.2.1.2 ไมท่ ราบเงนิ สดจรงิ ทไ่ี ดร้ บั และไมส่ ามารถพสิ ูจน์เงนิ รบั วา่ เป็นของ ชว่ งเวลาใดได้ การควบคมุ และการตรวจสอบภายในดา้ นต่างๆ ที่สาคญั ขององคก์ ร บทที่ 10

420 1.2.1.3 ไมส่ ามารถดาํ เนินการตามกฎหมายทางการคา้ กบั เชค็ ทผ่ี ดิ ปกตไิ ด้ 1.2.1.4 ความไมป่ ลอดภยั และความไมถ่ กู ตอ้ งของเงนิ สดรบั 1.2.1.5 การไมน่ ําเชค็ ทถ่ี งึ กาํ หนดฝากเขา้ บญั ชธี นาคาร 1.2.1.6 การไมน่ ําเงนิ สดรบั ฝากเขา้ บญั ชธี นาคาร หรอื เขา้ บญั ชธี นาคารไม่ เตม็ จาํ นวนทไ่ี ดร้ บั 1.2.1.7 รบั เงนิ สดมาแลว้ แต่ไมไ่ ดบ้ นั ทกึ บญั ชี หรอื มกี ารนําเงนิ สดไปใชส้ ว่ น ตวั ก่อน บญุ เสรมิ วมิ กุ ตะนนั้ ทน์และคณะ (2556 : 51) กลา่ ววา่ หลกั การควบคุมภายในทด่ี หี ากแบ่งตาม ลกั ษณะของเงนิ สดทไ่ี ดร้ บั มาสามารถแยกออกเป็น 2 ประการ คอื 1) การควบคุมเงนิ สดรบั จากการขายหรอื การใหบ้ รกิ าร โดยทวั่ ไปลกั ษณะของการควบคุม สามารถดาํ เนินการไดด้ งั น้ี 1.1) ใชเ้ ครอ่ื งบนั ทกึ เงนิ สด เครอ่ื งบนั ทกึ เงนิ สด 1 เครอ่ื งจะมพี นกั งานประจาํ เครอ่ื ง ผลดั กนั 2 ถงึ 3 คน แต่ละคนจะรบั ผดิ ชอบการรบั เงนิ ในชว่ งเวลาของตนเองนนั่ คอื จาํ นวนเงนิ ทร่ี บั ตอ้ ง เท่ากบั จํานวนเงนิ ท่ถี ูกบนั ทกึ ไวใ้ นเคร่อื งบนั ทกึ เงนิ สด เม่อื มกี ารรบั เงนิ จากลูกค้าเคร่อื งบนั ทกึ เงนิ จะ บนั ทกึ จาํ นวนเงนิ ไวใ้ นเคร่อื งและออกใบเสรจ็ รบั เงนิ ใหล้ ูกค้าและต้องสรุปรายงานเงนิ สดส่งมอบให้กบั หวั หน้าการเงนิ ในแต่ละวนั 1.2) ตรวจนบั เงนิ สดในเครอ่ื งบนั ทกึ เงนิ สด ควรกําหนดใหม้ ผี ดู้ แู ลพนกั งานเกบ็ เงนิ ซง่ึ อาจจะเป็นหวั หน้างานการเงนิ หรอื บุคคลอ่นื ท่ผี ู้บรหิ ารมอบหมายเป็นผู้ตรวจนับเงนิ ในเคร่อื งและ หลกั ฐานเมอ่ื มกี ารเปลย่ี นผลดั หรอื เมอ่ื สน้ิ วนั ทาํ การเพ่อื ตรวจสอบว่าจาํ นวนเงนิ ตรงกบั ยอดรวมทบ่ี นั ทกึ ไวใ้ นเครอ่ื งบนั ทกึ รบั เงนิ สดหรอื ไม่ เมอ่ื ตรวจนบั เสรจ็ แลว้ ใหเ้ ซน็ ช่อื รบั รองและนําเงนิ สดไปฝากธนาคาร ในวนั นนั้ หรอื ในวนั รงุ่ ขน้ึ ทนั ที 1.3) กรณที ก่ี จิ การใชแ้ บบฟอรม์ เอกสารการคา้ อ่นื เช่น ใบเสรจ็ รบั เงนิ เป็นตน้ ควร กาํ หนดใหม้ บี ุคคล 2 คนรบั ผดิ ชอบต่างกนั คนหน่งึ ใหต้ รวจนบั เงนิ สด ส่วนอกี คนใหบ้ วกเลขจากสาํ เนา ใบเสรจ็ รบั เงนิ จํานวนเงนิ ท่ตี รวจนับได้ควรจะเท่ากบั ยอดรวมจากสําเนาใบเสรจ็ รบั เงนิ ในกรณีท่ี จํานวนเงนิ ไม่เท่ากันจะเกิดรายการ “เงินสดเกิน” หรือ “เงนิ สดขาด” ซ่ึงพนักงานการเงินต้อง รบั ผดิ ชอบแต่เพยี งผู้เดยี วหรอื ร่วมกนั รบั ผดิ ชอบระหว่างพนักงานปฏบิ ตั กิ บั หวั หน้าฝ่ายการเงนิ ทงั้ น้ี ขน้ึ อยกู่ บั เงอ่ื นไขจะตกลงเป็นแนวทางปฏบิ ตั กิ นั ไวเ้ พ่อื นํามาใชเ้ ป็นขอ้ บงั คบั 2) การควบคุมเงนิ สดรบั จากการรบั ชาํ ระหน้ี องคก์ รควรแยกการรบั ชําระหน้ีจากลูกหน้ีออก จากการขายหรอื ใหบ้ รกิ ารเป็นเงนิ สด การรบั ชําระหน้ีอาจจะรบั ไดห้ ลายทาง เช่น ลูกหน้ีมาจ่ายชําระ ด้วยตนเองกบั องค์กร ลูกหน้ีชําระทางไปรษณีย์ องค์กรส่งพนักงานไปเก็บเงนิ ท่ีบ้านจากลูกหน้ี ลกู หน้โี อนเงนิ เขา้ บญั ชเี งนิ ฝากธนาคารใหก้ บั องคก์ ร เป็นต้น ซง่ึ การควบคุมเงนิ สดรบั จากการรบั ชําระ หน้โี ดยทวั่ ไปมแี นวปฏบิ ตั ดิ งั น้ี บทที่ 10 การควบคมุ และการตรวจสอบภายในด้านต่างๆ ท่ีสาคญั ขององคก์ ร

421 2.1) มอบหมายงานใหม้ ผี รู้ บั ผดิ ชอบทาํ หน้าทต่ี ่างกนั ไดแ้ ก่ นางสาว ก. ทาํ หน้าท่ี รบั เงนิ , นางสาว ข. ทาํ หน้าทเ่ี กบ็ เงนิ , นางสาว ค. ทําหน้าทน่ี ําเงนิ สดไปฝากธนาคาร, นางสาว ง. ทาํ หน้าทร่ี บั ผดิ ชอบจดั ทาํ รายงานเงนิ สดรบั ประจาํ วนั ทงั้ น้ีเพ่อื ป้องกนั การยกั ยอกเงนิ ขององคก์ รไปใช้ ในทางทม่ี ชิ อบ 2.2) เมอ่ื ไดร้ บั เงนิ สดใหพ้ นกั งานการเงนิ ออกใบเสรจ็ รบั เงนิ ทนั ที ถา้ รบั เป็นเชค็ ควร ออกใบเสร็จรบั เงนิ ให้โดยมีเง่อื นไขว่า “ใบเสร็จฉบบั น้ีจะสมบูรณ์เม่อื บริษัทเรียกเก็บเงินตามเช็ค เรยี บรอ้ ยแลว้ ” หรอื อาจจะไมอ่ อกใบเสรจ็ รบั เงนิ ใหจ้ นกว่าจะเรยี กเกบ็ เงนิ จากเชค็ ฉบบั นนั้ ไดเ้ รยี บรอ้ ย ใบเสรจ็ รบั เงนิ จะมสี ําเนาอย่างน้อย 2 ใบ ซ่งึ ต้นฉบบั จะส่งมอบใหก้ บั ลูกคา้ ส่วนสาํ เนาใบท่ี 1 ส่งให้ แผนกบญั ชเี พอ่ื ตดั ยอดลกู หน้ี และสาํ เนาใบท่ี 2 เกบ็ ไวท้ แ่ี ผนกการเงนิ เพ่อื เป็นหลกั ฐานว่ากิจการไดร้ บั ชาํ ระหน้เี ป็นเงนิ สดจากลกู คา้ แลว้ 2.3) นําเงนิ สดและเชค็ ฝากธนาคารทุกวนั ไมค่ วรนําไปรวมกบั เงนิ สดรบั จากการขาย หรอื การใหบ้ รกิ าร ทงั้ น้เี พอ่ื ความสะดวกในการตรวจสอบและควบคมุ 2.4) การรบั ชาํ ระหน้ที างไปรษณยี ์ ควรมอบใหม้ ผี รู้ บั ผดิ ชอบ 1 คน เป็นผเู้ ปิดซอง จดหมายซง่ึ จะต้องทํารายงานประจาํ วนั ว่าไดร้ บั เชค็ หรอื ธนาณตั กิ ่ฉี บบั จากลูกคา้ รายใด จํานวนเงนิ เท่าใด บุคคลน้ีอาจจะเป็นคนเดยี วกบั ผทู้ ต่ี ้องจดั ทํารายงานเงนิ สด หรอื ผรู้ วบรวมยอดจากใบขายหรอื ใบเสรจ็ รบั เงนิ ทงั้ น้เี พ่อื จะไดส้ รปุ วา่ ในแต่ละวนั องคก์ รไดร้ บั เงนิ ทงั้ สน้ิ เท่าใด จากแหล่งใดบา้ ง 2.5) กรณที ล่ี กู หน้โี อนเงนิ โดยตรงเขา้ บญั ชเี งนิ ฝากธนาคารขององคก์ ร โอกาสหรอื ความเส่ยี งในการถูกยกั ยอกเงนิ สดนัน้ อาจจะกระทําได้ยากหรอื ไม่มโี อกาสเลย แต่องคก์ รจะต้องจดั ระบบเพ่อื ใหเ้ กดิ ความมนั่ ใจวา่ ไดต้ ดั ยอดลกู หน้ที โ่ี อนเงนิ มานนั้ ถกู ต้อง โดยทวั่ ไปลกู หน้ที โ่ี อนเงนิ มาจ่าย ชาํ ระหน้ีเป็นทเ่ี รยี บรอ้ ยแลว้ จะส่งสาํ เนาใบนําฝากเงนิ มาใหอ้ งคก์ รทางโทรสารประกอบการยนื ยนั ดว้ ย เสมอ 1.3 การควบคุมภายในเกย่ี วกบั เงนิ สดจา่ ย เน่อื งจากรายการจา่ ยของแต่ละกจิ การมจี าํ นวน มาก การควบคุมรายจ่ายทด่ี คี วรจ่ายเป็นเชค็ ทุกรายการ ยกเวน้ การจ่ายบางรายการทม่ี จี าํ นวนเงนิ ไม่ มากใหจ้ า่ ยเป็นเงนิ รองจา่ ย ทงั้ น้เี น่อื งจากการจ่ายเชค็ สามารถตรวจสอบช่อื ผรู้ บั เงนิ และวนั ทจ่ี ่ายเชค็ ได้ สาํ หรบั ความเสย่ี งและการควบคุมการจา่ ยเงนิ พจิ ารณาไดด้ งั น้ี 1.3.1 ความเสย่ี งของเงนิ สดจา่ ย เช่น 1.3.1.1 ความบกพรอ่ ง หรอื ความผดิ พลาด หรอื มเี จตนาทจุ รติ ของพนกั งาน 1.3.1.2 ค่าใชจ้ า่ ยทุกรายการสว่ นมากจา่ ยเป็นเงนิ สดหลกี เลย่ี งการใชเ้ อกสาร ทจ่ี า่ ยเป็นเชค็ 1.3.1.3 ความไมถ่ กู ตอ้ งของบญั ชเี งนิ สดจา่ ย 1.3.1.4 การควบคุมเงนิ สดจา่ ยไมเ่ หมาะสม 1.3.1.5 การนําเอกสารชดุ เดมิ มาเบกิ จา่ ยซ้าํ 1.3.1.6 รายการจา่ ยเงนิ ทุกรายการ มไิ ดร้ บั การอนุมตั ิ 1.3.1.7 เอกสารทน่ี ํามาเป็นหลกั ฐานประกอบการจา่ ยเงนิ มไี มค่ รบ การควบคมุ และการตรวจสอบภายในด้านต่างๆ ที่สาคญั ขององคก์ ร บทท่ี 10

422 1.3.2 การควบคุมภายในเกย่ี วกบั การจา่ ยเงนิ ซง่ึ หลกั การควบคมุ ทวั่ ไปๆ เช่น 1.3.2.1 ก่อนอนุมตั จิ า่ ยเงนิ ควรมผี ตู้ รวจสอบหลกั ฐานใหถ้ กู ตอ้ งและอาจจดั ทาํ ใบสาํ คญั สงั่ จา่ ยเพ่อื ใชแ้ นบกบั หลกั ฐานการจ่ายเงนิ ซง่ึ ต้องนําไปใชเ้ ป็นเอกสารในการอนุมตั จิ า่ ยเงนิ และ บนั ทกึ บญั ชี 1.3.2.2 ควรมที ะเบยี นใบสาํ คญั จา่ ย ทะเบยี นเชค็ เพ่อื ควบคุมใบสาํ คญั สงั่ จา่ ยและเชค็ ทงั้ หมดขององคก์ ร 1.3.2.3 สมดุ เชค็ และตรายางช่อื องคก์ รควรเกบ็ ไวท้ ผ่ี บู้ รหิ าร หรอื เกบ็ ไวใ้ นตู้ นิรภยั 1.3.2.4 กําหนดใหผ้ มู้ อี าํ นาจลงลายมอื ช่อื สงั่ จา่ ยในเชค็ อยา่ งน้อย 2 คน 1.3.2.5 หลกั ฐานการจา่ ยเงนิ ฉบบั ใดทจ่ี า่ ยเงนิ แลว้ ใหป้ ระทบั ตราคาํ ว่า “จา่ ยแลว้ ” พรอ้ มลงวนั ทเ่ี ลขทเ่ี ชค็ กาํ กบั ไวด้ ว้ ย 1.3.2..6 จดั ทาํ งบกระทบยอดเงนิ ฝากธนาคารทกุ สน้ิ เดอื นเสมอ เพ่อื คาํ นวณ ยอดเงนิ ฝากธนาคารทถ่ี ูกตอ้ ง ผจู้ ดั ทาํ งบกระทบยอดไมค่ วรมหี น้าทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั การจา่ ยเงนิ 1.4 การควบคุมภายในอ่นื ทเ่ี ก่ยี วขอ้ งกบั เงนิ สด การควบคุมภายในอ่นื จะเก่ยี วขอ้ งกบั เอกสารต่างๆ หรอื การไดม้ าและใชไ้ ปของการบรหิ ารเงนิ สด ดงั นนั้ ผตู้ รวจสอบและผบู้ รหิ ารจงึ ควรทาํ ความเขา้ ใจเกย่ี วกบั ความเสย่ี งและวธิ กี ารควบคุมภายในดงั น้ี 1.4.1 ความเสย่ี งอ่นื ทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั เงนิ สด เชน่ 1.4.1.1 ไมม่ หี ลกั ประกนั ความเสยี หาย 1.4.1.2 การบรหิ ารเงนิ สดไมเ่ หมาะสม 1.4.1.3 ไมท่ ราบสถานะของเงนิ สดทถ่ี กู ตอ้ งและทนั เวลา 1.4.1.4 เอกสารทน่ี ํามาค้าํ ประกนั อาจจะหมดอายคุ วาม หรอื บคุ คลนนั้ อาจ ไมไ่ ดเ้ ป็นผถู้ อื กรรมสทิ ธใิ ์ นตวั เอกสารแต่อยา่ งใดทจ่ี ะนํามาใชก้ ระทาํ การก่อใหเ้ กดิ ภาระผกู พนั ดา้ นหน้สี นิ 1.4.1.5 ไมไ่ ดก้ ําหนดบุคคลทร่ี บั ผดิ ชอบในการทาํ งานสาํ หรบั ตําแหน่งงานนนั้ ทแ่ี น่นอนชดั เจน 1.4.2 หลกั ทวั่ ไปของการควบคุมภายในอ่นื ทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั เงนิ สด เช่น 1.4.2.1 มกี ารคา้ํ ประกนั สาํ หรบั พนกั งานทม่ี หี น้าทเ่ี กย่ี วกบั เงนิ สด 1.4.2.2 เลอื กใชว้ ธิ กี ารรบั เงนิ ทใ่ี หป้ ระโยชน์สงู สดุ แก่กจิ การ เชน่ รบั ชาํ ระ เงนิ ฝากธนาคาร มพี นกั งานออกไปเกบ็ เงนิ เปิดบรกิ ารจดุ รบั ชาํ ระเงนิ ไวห้ ลายจดุ เป็นตน้ 1.4.2.3 กําหนดตวั ผมู้ อี ํานาจลงนามในการขอสมดุ เชค็ จากธนาคาร 1.4.2.4 มกี ารควบคุมการเบกิ และเกบ็ รกั ษาเล่มใบเสรจ็ รบั เงนิ สมดุ เชค็ และแบบพมิ พต์ ่างๆ ทเ่ี กย่ี วกบั การรบั จา่ ยเงนิ สด 1.4.2.5 เลอื กใชว้ ธิ กี ารถอื เงนิ ฝากเงนิ และโอนเงนิ ทม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพ 1.4.2.6 จดั ทาํ ทะเบยี นคุมเชค็ สงั่ จา่ ยแลว้ ทย่ี งั ไมม่ ผี มู้ ารบั และจดั เกบ็ แยกไว้ ต่างหาก บทที่ 10 การควบคมุ และการตรวจสอบภายในดา้ นต่างๆ ท่ีสาคญั ขององคก์ ร

423 1.4.2.7 จดั ทาํ รายงานสถานะเงนิ สดคงเหลอื ใหท้ นั ต่อความตอ้ งการของผใู้ ช้ และทาํ อยา่ งสม่าํ เสมอ 1.4.2.8 จดั ทาํ งบประมาณเงนิ สดตามระยะเวลาทเ่ี หมาะสม 2. การตรวจสอบการบริหารเงินสด (Check Cash Management) การตรวจสอบการบรหิ ารเงนิ สด หมายถงึ การตรวจสอบความถูกต้อง เช่อื ถอื ได้ของขอ้ มูล ทางการเงนิ โคยครอบคลมุ เกย่ี วกบั การดแู ลป้องกนั ทรพั ยส์ นิ และประเมนิ ความเพยี งพอของระบบการ ควบคุมภายในดา้ นต่าง ๆ ว่ามคี วามเพยี งพอทจ่ี ะมนั่ ใจว่าขอ้ มลู ทบ่ี นั ทกึ ในบญั ชี รายงานวเิ คราะหท์ าง การเงนิ ทน่ี ําเสนอผบู้ รหิ ารใชใ้ นการวางแผนตดั สนิ ใจ ตลอดจนระบบทะเบยี นขอ้ มลู ไม่มกี ารรวั่ ไหลหรอื สญู หายแต่อยา่ งใด จนั ทนา สาขากร, นพิ นั ธ์ เหน็ โชคชยั ชนะ, และศลิ ปพร ศรจี นั่ เพชร (2557 : 15–5) กล่าวว่า สาํ หรบั กระบวนการเขา้ ตรวจดา้ นบรหิ ารเงนิ สดนนั้ ผตู้ รวจสอบภายในควรวางแผนงานการเขา้ ตรวจสอบ เก่ยี วกบั กิจกรรมต่างๆ ไว้ให้ครอบคลุมอย่างทวั่ ถึง ซ่งึ ประกอบดว้ ย การตรวจนับเงนิ สด การเก็บ รกั ษาเงนิ การรบั เงนิ การจา่ ยเงนิ และเงนิ ฝากธนาคาร ผตู้ รวจสอบภายในกาํ หนดแนวทางปฏบิ ตั กิ าร เขา้ ตรวจสอบไวด้ งั น้ี 2.1 วตั ถุประสงคข์ องการตรวจสอบการบรหิ ารเงนิ สด เพ่อื ใหแ้ น่ใจว่า 2.1.1 มรี ะเบยี บกําหนดเรอ่ื งการเกบ็ รกั ษาเงนิ สดและบรหิ ารเงนิ สดเป็นลายลกั ษณ์ อกั ษรอยา่ งชดั เจน 2.1.2 รายการรบั เงนิ ทกุ ประเภทมรี ะบบการควบคมุ ทม่ี นั่ ใจว่าไมร่ วั่ ไหล มกี ารนําเขา้ บญั ชคี รบถว้ น และเรว็ ทส่ี ุดเทา่ ทจ่ี ะเป็นประโยชน์แก่องคก์ ร 2.1.3 รายจา่ ยต่าง ๆ มคี วามถูกตอ้ งสมบรู ณ์เป็นรายจา่ ยขององคก์ รโดยแทจ้ รงิ และ ผ่านขนั้ ตอนการอนุมตั จิ ่ายอยา่ งถกู ตอ้ งตามระเบยี บขององคก์ ร 2.1.4 ระบบขอ้ มลู ดา้ นเงนิ สดมคี วามสมบรู ณ์เพยี งพอทจ่ี ะทาํ ใหม้ รี ายงานเกย่ี วกบั เงนิ สดอยา่ งถูกตอ้ งและเพยี งพอต่อการบรหิ ารเงนิ สด 2.1.5 มกี ารสญู เปลา่ ทางการเงนิ เกดิ ขน้ึ ในขนั้ ตอนใดของการดาํ เนินงานหรอื ไม่ 2.1.6 การบรหิ ารเงนิ สดและเงนิ เบกิ เกนิ บญั ชมี คี วามเหมาะสม 2.1.7 การเกบ็ รกั ษาเงนิ สด หรอื เอกสารเกย่ี วกบั เงนิ สดไดร้ บั การคุม้ ครองหรอื มี ความปลอดภยั แลว้ หรอื ไมเ่ พยี งใด 2.2 แนวการตรวจสอบภายในของการบรหิ ารเงนิ สด สามารถนําไปประยกุ ต์ใชไ้ ดก้ บั ทุก ลกั ษณะในการประกอบธุรกจิ ขององค์กร ไม่ว่าองคก์ รนนั้ จะมขี นาดแบบใดก็ตาม ความเหมาะสมของ วธิ กี ารตรวจสอบทผ่ี ตู้ รวจสอบภายในนิยมนํามาปฏบิ ตั ใิ ชก้ นั ทวั่ ไปแลว้ ย่อมก่อใหเ้ กดิ มปี ระสทิ ธภิ าพสูง ในองคก์ ร ไดแ้ ก่ 2.2.1 ตรวจนบั เงนิ สดคงเหลอื ดาํ เนินการปฏบิ ตั ใิ นการเขา้ ตรวจสอบบรหิ ารเงนิ สด ดงั น้ี การควบคมุ และการตรวจสอบภายในด้านต่างๆ ท่ีสาคญั ขององคก์ ร บทท่ี 10

424 2.2.1.1 การตรวจสอบเงนิ สดคงเหลอื ผตู้ รวจสอบควรใชว้ ธิ กี ารตรวจนบั โดย ไมต่ อ้ งแจง้ ให้ผรู้ กั ษาเงนิ สดทราบล่วงหน้า (Surprise Check) และหากมจี ดุ เกบ็ เงนิ ไวห้ ลายจดุ ควร ตรวจนับพรอ้ มกนั หรอื ใหเ้ สรจ็ สน้ิ ในวนั เดยี วกนั โดยเวลาทเ่ี หมาะสมในการตรวจนับเงนิ สด คอื เวลา ช่วงเชา้ ก่อนมกี ารรบั จา่ ยเงนิ หรอื เวลาเยน็ เมอ่ื สน้ิ วนั ทาํ การของวนั ตรวจนับและไดป้ ิดการรบั – จ่ายเงนิ แลว้ โดยปฏบิ ตั ดิ งั น้ี 1) ตรวจนบั เงนิ สดในมอื ของผเู้ กบ็ รกั ษาเงนิ สดว่ามเี งนิ สดคงเหลอื เท่าใด 2) บนั ทกึ จาํ นวนเงนิ สดทน่ี บั ได้ และจาํ นวนเงนิ สดคงเหลอื ตาม สมดุ เงนิ สดไวใ้ นใบตรวจนบั เงนิ สด และดวู า่ มขี อ้ แตกต่างกนั หรอื ไม่ หากมเี กดิ จากสาเหตุอะไร 3) บนั ทกึ วงเงนิ ทเ่ี กบ็ รกั ษาไดต้ ามทก่ี าํ หนดไวใ้ นระเบยี บหรอื มตทิ ่ี ประชุมคณะกรรมการในใบตรวจนบั เงนิ สด 4) บนั ทกึ ว่าไดต้ รวจนบั เงนิ สดเมอ่ื วนั ทเ่ี ท่าใด เวลาใด ใครเป็นผู้ เกบ็ รกั ษาเงนิ สดและมตี ําแหน่งอะไรทอ่ี ยใู่ นองคก์ ร พรอ้ มทงั้ ตอ้ งมกี ารลงลายมอื ช่อื ของผเู้ กบ็ รกั ษาเงนิ สด ผตู้ รวจนบั และพยานไวใ้ นใบตรวจนบั เงนิ สดใหค้ รบถว้ น 5) ดยู อดเงนิ สดคงเหลอื ตามสมดุ เงนิ สด ณ วนั ตรวจนบั ว่าเกนิ กว่า วงเงนิ ทเ่ี กบ็ รกั ษาไวห้ รอื ไม่ และใหด้ ยู อ้ นหลงั แต่ละวนั ในสมุดเงนิ สดพรอ้ มทงั้ สงั เกตการณ์ว่ามยี อดเงนิ สดคงเหลอื ยกไปเกนิ กวา่ จาํ นวนเงนิ ทใ่ี หเ้ กบ็ รกั ษาบอ่ ยครงั้ เพยี งใด มเี หตุผลทเ่ี หมาะสมหรอื ไม่ 2.2.1.2 ในการตรวจนบั ตวั ๋ เงนิ หรอื หลกั ทรพั ย์ ผตู้ รวจสอบภายในควร ตรวจสอบเอกสารทไ่ี ดร้ บั เพ่อื ใหแ้ น่ใจว่าตราสารดงั กล่าวถูกต้องตามกฎหมายและระเบยี บขององคก์ ร หรอื ไมแ่ ละตราสารดงั กลา่ วระบุเป็นชอ่ื นามบคุ คลหรอื ระบเุ ป็นชอ่ื ขององคก์ รเป็นผรู้ บั 2.2.2 การเกบ็ รกั ษาเงนิ ผตู้ รวจสอบภายในควรปฏบิ ตั ดิ งั น้ี 2.2.2.1 ผตู้ รวจสอบภายในควรตรวจดวู า่ เงนิ สดไดเ้ กบ็ รกั ษาไวใ้ นทเ่ี หมาะสม และมคี วามคุม้ ครองจากการประกนั ภยั อยา่ งเพยี งพอ 2.2.2.2 ตรวจวา่ มกี ารแยกหน้าทก่ี ารเกบ็ รกั ษาเงนิ จากการรบั เงนิ และการ จา่ ยเงนิ 2.2.2.3 สงั เกตการณ์การปฏบิ ตั งิ านของเจา้ หน้าทใ่ี นการเกบ็ รกั ษากุญแจ เกบ็ ไวท้ ส่ี ถานทใ่ี ดว่ามคี วามปลอดภยั เกดิ ขน้ึ หรอื ไม่ 2.2.2.4 สอบทานการปฏบิ ตั งิ านของเจา้ หน้าทก่ี ารเงนิ กรรมการเกบ็ รกั ษาเงนิ ว่าเป็นไปตามขนั้ ตอนตามระเบยี บฯ และระบบการควบคมุ ภายในทก่ี าํ หนดไว้ 2.2.2.5 ตรวจสอบคาํ สงั่ แต่งตงั้ คณะกรรมการเกบ็ รกั ษาเงนิ มบี คุ คลใด เกย่ี วขอ้ ง 2.2.2.6 ตรวจสอบเอกสารรายงานเงนิ สดคงเหลอื เพอ่ื มอบใหค้ ณะกรรมการ เกบ็ รกั ษาเงนิ นําไปเกบ็ ในสถานทป่ี ลอดภยั โดยมกี ารลงลายมอื ชอ่ื ทงั้ ผสู้ ง่ เงนิ และรบั มอบเงนิ ไวเ้ ป็นลาย ลกั ษณ์อกั ษร บทท่ี 10 การควบคมุ และการตรวจสอบภายในด้านต่างๆ ที่สาคญั ขององคก์ ร

425 2.2.2.7 ตรวจดวู ่าผเู้ กบ็ รกั ษาเงนิ สดไดเ้ กบ็ เงนิ สดขององคก์ รรวมกบั เงนิ สด สว่ นตวั หรอื ไม่ 2.2.3 การรบั เงนิ ผตู้ รวจสอบภายในควรปฏบิ ตั ดิ งั น้ี 2.2.3.1 ตรวจสอบว่ามกี ารแยกหน้าทก่ี ารรบั เงนิ จากการบนั ทกึ บญั ชี การ จา่ ยเงนิ และการเกบ็ รกั ษาเงนิ 2.2.3.2 ตรวจสอบการออกใบเสรจ็ รบั เงนิ ทใ่ี หเ้ ลขทเ่ี รยี งลาํ ดบั ไวล้ ว่ งหน้าว่า กระทาํ ทกุ ครงั้ ทม่ี กี ารรบั เงนิ และใชเ้ ล่มใบเสรจ็ รบั เงนิ เพยี งเลม่ เดยี วสาํ หรบั การรบั เงนิ ประเภทเดยี วกนั 2.2.3.3 ตรวจสอบการนําเงนิ ฝากธนาคารวา่ เป็นไปภายในเวลาทก่ี ําหนดไวใ้ น ระเบยี บและไมม่ เี งนิ สดในมอื สงู เกนิ กวา่ วงเงนิ ทก่ี ําหนดไว้ 2.2.3.4 ตรวจจดุ การรบั เงนิ และวธิ กี ารรบั เงนิ วา่ เป็นไปอยา่ งเหมาะสม โดย คาํ นึงถงึ ประโยชน์สงู สดุ ทก่ี จิ การควรไดร้ บั 2.2.3.5 ตรวจดวู ่าผทู้ าํ หน้าทร่ี บั เงนิ ขององคก์ รไดม้ กี ารสรปุ รายงานเกย่ี วกบั การรบั เงนิ สดเพ่อื เสนอใหห้ วั หน้าสว่ นงานหรอื ผบู้ รหิ ารไดท้ ราบเป็นประจาํ อยา่ งต่อเน่อื งหรอื ไม่ 2.2.3.6 ตรวจสอบความครบถว้ นของการบนั ทกึ รายการในใบเสรจ็ รบั เงนิ เช่น วนั ทร่ี บั เงนิ ช่อื ผรู้ บั เงนิ รายการ จาํ นวนเงนิ ลายมอื ช่อื ผรู้ บั เงนิ เป็นตน้ 2.2.3.7 ตรวจสอบใบเสรจ็ รบั เงนิ ทม่ี กี ารยกเลกิ ว่าไดม้ กี ารนําตน้ ฉบบั และ สาํ เนามาแนบตดิ กนั ไวค้ รบถว้ นหรอื ไม่ (ใบเสรจ็ รบั เงนิ 1 ฉบบั จะมสี าํ เนาอยา่ งน้อย 2 ฉบบั ) 2.2.3.8 สงั เกตดวู ่าใบเสรจ็ รบั เงนิ มกี ารขดู ลบ แกไ้ ข ขดี ฆ่าเพมิ่ เตมิ จาํ นวน เงนิ หรอื ช่อื ผรู้ บั เงนิ หรอื ไม่ 2.2.4 การจา่ ยเงนิ ผตู้ รวจสอบภายในควรปฏบิ ตั ดิ งั น้ี 2.2.4.1 มกี ารแบง่ แยกหน้าทก่ี ารจา่ ยเงนิ ออกจากการรบั เงนิ การเกบ็ รกั ษา เงนิ และการบนั ทกึ บญั ชี 2.2.4.2 การจา่ ยเงนิ ทกุ รายการมเี อกสารประกอบถกู ตอ้ งและครบถว้ นเช่อื ถอื ได้ และเป็นค่าใชจ้ า่ ยขององคก์ รทเ่ี กดิ ขน้ึ จรงิ และไดร้ บั อนุมตั แิ ลว้ 2.2.4.3 เป็นการจา่ ยเงนิ ทอ่ี งคก์ รมหี น้าทต่ี อ้ งชาํ ระเงนิ ตามกฎหมาย ขอ้ ผกู พนั หรอื สญั ญา เชน่ จา่ ยใหเ้ จา้ หน้ี จา่ ยเงนิ เดอื นใหพ้ นกั งาน เป็นตน้ 2.2.4.4 กรณจี า่ ยเงนิ เป็นเชค็ ไดร้ ะบุชอ่ื ผรู้ บั เงนิ ในเชค็ และตอ้ งจา่ ยเป็นเชค็ ขดี ครอ่ มเฉพาะเท่านนั้ 2.2.4.5 ตรวจสอบเอกสารใบสาํ คญั จา่ ยและเอกสารแนบทกุ ฉบบั ตอ้ งไดร้ บั การอนุมตั กิ ารจ่ายเงนิ พรอ้ มลงลายมอื ช่ือผมู้ อี ํานาจอนุมตั หิ รอื มกี ารประทบั ตรา “จา่ ยเงนิ แล้ว” พรอ้ ม ทงั้ วนั ทจ่ี า่ ยและเลขทเ่ี ชค็ สงั่ จา่ ย 2.2.4.6 การจา่ ยเงนิ ชาํ ระหน้เี ป็นการจา่ ยเมอ่ื ถงึ กําหนด หากมกี ารจา่ ยชาํ ระ เงนิ ก่อนกําหนดใหต้ ดิ ตามหาเหตุผล การควบคมุ และการตรวจสอบภายในด้านต่างๆ ที่สาคญั ขององคก์ ร บทที่ 10

426 2.2.4.7 ตรวจดวู ่าผทู้ าํ หน้าทจ่ี า่ ยเงนิ ขององคก์ รไดม้ กี ารสรปุ รายงานเกย่ี วกบั การจา่ ยเงนิ สดเพอ่ื นําเสนอใหห้ วั หน้าส่วนงานหรอื ผบู้ รหิ ารไดท้ ราบเป็นประจาํ อยา่ งต่อเน่อื งหรอื ไม่ 2.2.5 เงนิ ฝากในธนาคาร ผตู้ รวจสอบภายในควรปฏบิ ตั ดิ งั น้ี 2.2.5.1 ขอหนงั สอื แจง้ ยอดเงนิ ฝากของธนาคาร (Bank Statement) ณ วนั ท่ี เขา้ ตรวจสอบ 2.2.5.2 ตรวจตดั ยอดฝากและถอนเงนิ ณ วนั ทเ่ี ขา้ ทาํ การตรวจสอบเพอ่ื หา ยอดคงเหลอื ณ วนั นัน้ แลว้ นํามาเปรยี บเทยี บกบั ยอดคงเหลอื ตามหนงั สอื แจง้ ยอดเงนิ ฝากของธนาคาร 2.2.5.3 ตรวจว่ายอดฝากคงเหลอื ประจาํ วนั เป็นไปตามขอ้ ตกลง 2.2.5.4 สอบทานงบพสิ จู น์ยอดเงนิ ฝากธนาคาร และตดิ ตามหาสาเหตุของ ความแตกต่างในรายการทย่ี งั คงคา้ งมาจนกระทงั่ ถงึ วนั ทต่ี รวจสอบ ตารางท่ี 10.1 ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งหลกั การควบคมุ ภายในและการตรวจสอบการบรหิ ารเงนิ สด หลกั การบริหารเงินสด วิธีการควบคมุ ภายใน 1. เงินสดและเงินฝากธนาคาร แนวทางการตรวจสอบ 1.1 มมี าตรการการป้องกนั 1) แบ่งแยกหน้าทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั 1) สอบทานโครงสรา้ งของ เงนิ สดอยา่ งเหมาะสม การจดั เกบ็ เงนิ สดและการ องคก์ ร หน้าทค่ี วามรบั ผดิ ชอบ บนั ทกึ ขอ้ มลู ออกจากกนั และรายละเอยี ดของงาน 2) วธิ กี ารป้องกนั เชค็ ทย่ี งั ไมไ่ ด้ 2) พสิ จู น์วา่ เชค็ มอี ยจู่ รงิ และ ใช้ อธบิ ายวธิ กี ารป้องกนั สาํ หรบั เชค็ ทย่ี งั ไมไ่ ดใ้ ช้ ตรวจสอบเชค็ ทย่ี งั ไมไ่ ดใ้ ช้ รวมทงั้ มาตรการดา้ น ความปลอดภยั 3) การดแู ลรกั ษาระบบเงนิ สด 3) สอบทานการควบคุมเงนิ สด ยอ่ ย ยอ่ ยและตรวจนบั เงนิ สดในมอื 1.2 การบนั ทกึ เงนิ สด 1) หลกั การบญั ชที ร่ี บั รอง 1) ประเมนิ การรายงานเงนิ สดใน และรายงานในงบการเงนิ โดยทวั่ ไปมาใชใ้ นการรายงาน งบการเงนิ กระทาํ อยา่ งถกู ตอ้ งเหมาะสม เงนิ สด 2) กระทบยอดเงนิ ฝากธนาคาร 2) ตรวจสอบการกระทบยอด เป็นประจาํ เงนิ ฝากธนาคาร และเปรยี บ เทยี บยอดคงเหลอื ของบญั ชี เงนิ สด ยนื ยนั ยอดเงนิ คงเหลอื กบั ธนาคาร ตรวจสอบเงนิ บกิ เกนิ นานเกนิ 30 วนั ตรวจสอบ บทท่ี 10 การควบคมุ และการตรวจสอบภายในด้านต่างๆ ท่ีสาคญั ขององคก์ ร

427 หลกั การบริหารเงินสด วิธีการควบคมุ ภายใน แนวทางการตรวจสอบ 2. การรบั เงินสด การตดั ยอดรายรบั และรายจา่ ยดู 2.1 เงนิ สดรบั ทค่ี รบ วนั ทธ่ี นาคารตดั ยอด Bank Statement บญั ชี และเชค็ ทม่ี ี กําหนดรบั ชาํ ระ ยอดคงคา้ ง 3) การโยกยา้ ยเงนิ สดทไ่ี ดร้ บั 3) ตรวจสอบเอกสารมอบอาํ นาจ 2.2 การดแู ลเงนิ สดรบั มอบอํานาจระหว่างบญั ชเี งนิ สด ในการโยกยา้ ยเงนิ สดและตดิ ตาม กบั บญั ชเี งนิ ลงทุน รายการเงนิ โอนผ่านธนาคารทนั ที ทงั้ ก่อนและหลงั สน้ิ สุดรอบการ รายงาน 1) รวบรวมเงนิ สด ณ สถานท่ี 1) พสิ จู น์วธิ กี ารปฏบิ ตั ิ และสงิ่ ระบุไวอ้ ยา่ งชดั เจน อํานวยความสะดวกทเ่ี หมาะสม พรอ้ มสงั เกตการณ์ 2) ลกู คา้ ไดร้ บั ใบเสรจ็ รบั เงนิ 2) การสงั เกตการณ์ เป็นลายลกั ษณ์อกั ษรและรบั ทราบยอดเงนิ รวม 3) การสงั เกตการณ์ 3) การบนั ทกึ เงนิ สดควรแสดง ยอดรวม 4) สอบทานขนั้ ตอนตดิ ตามหน้ี 4) ตดิ ตามลกู หน้ที พ่ี น้ กาํ หนด และสอบทานบญั ชลี กู หน้คี า้ งรบั ชาํ ระอยา่ งใกลช้ ดิ ยนื ยนั ยอดบญั ชลี กู หน้คี า้ งรบั 1) เปรยี บเทยี บรายการเงนิ สดรบั 1) นําเงนิ สดฝากธนาคารทุก กบั สมดุ รายวนั และใบรบั ฝากเงนิ วนั ของธนาคาร 2) การบนั ทกึ รายการเงนิ สดรบั 2) การสงั เกตการณ์ มกี ารจดั ทาํ สาํ เนาใบรบั เงนิ เป็น ลายลกั ษณ์อกั ษรและสรปุ ยอดขาย 2.3 บนั ทกึ เงนิ สดทไ่ี ด้ 1) ออกใบเสรจ็ รบั เงนิ ทนั ทที ่ี 1) ทดสอบและเปรยี บเทยี บใบ รบั มาทนั ที ไดร้ บั เงนิ สด เสรจ็ รบั เงนิ กบั สมดุ รายวนั เงนิ สด และการบนั ทกึ รายการเงนิ สด การควบคมุ และการตรวจสอบภายในดา้ นต่างๆ ท่ีสาคญั ขององคก์ ร บทท่ี 10

428 หลกั การบริหารเงินสด วิธีการควบคมุ ภายใน แนวทางการตรวจสอบ 2.4 มกี ารบนั ทกึ เงนิ สดท่ี 1) ตดิ ตามตวั อยา่ งการรบั เงนิ สด ไดร้ บั อยา่ งเหมาะสม และ 1) พนกั งานทม่ี หี น้าทค่ี วบคมุ กบั สมดุ แยกประเภท สอบทาน ถูกตอ้ ง ตอ้ งกระทบยอดระหวา่ งใบแจง้ ขนั้ ตอนการกระทบยอด การโอนกบั รายการทไ่ี ดร้ บั เงนิ 2) สอบทานเอกสารใบแจง้ การ 2.5 รายรบั ทเ่ี ป็นเงนิ สดมี 2) พนกั งานทด่ี แู ลบญั ชลี กู หน้ี โอนเงนิ เปรยี บเทยี บรายการท่ี การแสดงรายการในงบการเงนิ คา้ งรบั บนั ทกึ รายการเครดติ ไว้ บนั ทกึ ไว้ อยา่ งเหมาะสม ทบ่ี ญั ชขี องลกู คา้ โดยมี 3. การจ่ายเงินสด เอกสารใบแจง้ การโอนเงนิ 1) ประเมนิ การรายงานรายรบั ท่ี ประกอบ เป็นเงนิ สด 3.1 ความถูกตอ้ งของ คา่ ใชจ้ า่ ย 1) ใชห้ ลกั การบญั ชที ร่ี บั รอง โดยทวั่ ไปสาํ หรบั รายรบั ทเ่ี ป็น 3.2 การดแู ลเงนิ สดจา่ ย เงนิ สด 3.3 การจา่ ยเงนิ ตาม 1) ค่าใชจ้ า่ ยทงั้ หมดไดร้ บั การ 1) ทดสอบเอกสารเกย่ี วกบั จาํ นวนถกู ตอ้ ง ครบถว้ น ตรวจสอบ และมกี ารอนุมตั ิ ค่าใชจ้ า่ ยเพ่อื ตรวจดลู ายเซน็ การ รายการจากผมู้ อี ํานาจอนุมตั ิ อนุมตั ขิ องผมู้ อี าํ นาจรวมทงั้ มี อยา่ งถกู ตอ้ งตามระเบยี บ เอกสารประกอบการจา่ ยเงนิ ครบถว้ นหรอื ไม่ 1) กระทบยอดเงนิ ฝากธนาคาร 1) ตรวจสอบการกระทบยอด โดยพนกั งานทไ่ี มม่ หี น้าท่ี เงนิ ฝากธนาคารรวมไปถงึ การ เกย่ี วขอ้ งในการจา่ ยเงนิ ไดร้ บั สอบทานการแบง่ แยกหน้าทใ่ี น มอบอํานาจเกย่ี วกบั คา่ ใชจ้ า่ ย การทาํ งาน หรอื จดั การเกย่ี วกบั เงนิ สด 1) ขดี ฆา่ เชค็ ทย่ี กเลกิ และ 1) ตรวจสอบเชค็ ทย่ี กเลกิ จดั เกบ็ ไวเ้ ป็นหลกั ฐาน 2) ใหค้ อมพวิ เตอรห์ รอื เครอ่ื ง 2) การสงั เกตการณ์ และ อ่านเชค็ พมิ พจ์ าํ นวนเงนิ ตาม ตรวจสอบเชค็ ทม่ี อี ยปู่ จั จบุ นั และ เชค็ ทย่ี กเลกิ 3) เอกสารประกอบเกย่ี วกบั 3) ทดสอบเอกสารประกอบวา่ ค่าใชจ้ า่ ยมกี ารประทบั ตราหรอื มกี ารประทบั ตราหรอื ทาํ เครอ่ื ง ทาํ เครอ่ื งหมาย เพ่อื ป้องกนั หมายถกู ตอ้ ง ครบถว้ น การนํากลบั มาใชใ้ หม่ บทท่ี 10 การควบคมุ และการตรวจสอบภายในด้านต่างๆ ท่ีสาคญั ขององคก์ ร