ວິຊາການຄວບຄຸມພານໃນແລະການກວດສອບພາຍໃນ

529 4. การปกปิ ดหรือซ่อนเรน้ (Concealment) คอื การใหข้ อ้ มลู ทเ่ี ป็นเทจ็ บดิ เบอื นความเป็นจรงิ สง่ ผลต่อขอ้ มลู ทจ่ี ะนาไปเป็นประโยชน์ต่อ รปู คดเี มอ่ื มที รพั ยส์ นิ ขององคก์ รสญู หาย สญั ญาณเตือนภยั ว่าอาจมีการทจุ ริต เป็นทท่ี ราบกนั โดยทวั่ ไปว่า หากมบี ุคคลใดไดก้ ระทาการทุจรติ ขน้ึ ยอ่ มส่งผลเสยี หายเป็นอยา่ ง มากต่อองคก์ รไมว่ ่าจะเป็นในรปู แบบใดกต็ าม ผบู้ รหิ ารและผตู้ รวจสอบควรใหค้ วามสนใจกบั สญั ญาณท่ี จะเป็นตวั บ่งชว้ี ่าจะมกี ารทุจรติ เกดิ ขน้ึ ในอนาคต ถ้าหากสญั ญาณเหล่าน้ีไดร้ บั การควบคุมภายในอยา่ ง รดั กุมกจ็ ะสามารถนาไปส่กู ารป้องกนั การทุจรติ มใิ หเ้ กดิ ขน้ึ หรอื ขยายไดต้ ่อไป ดงั นนั้ สญั ญาณเตอื นภยั (Red Flags) จงึ เป็นเหตุการณ์ทผ่ี ตู้ รวจสอบภายในควรรบั รแู้ ละทา ความเขา้ ใจเป็นกรณพี เิ ศษกบั เหตุการณ์ต่างๆ เหล่าน้ีซ่งึ อาจเพม่ิ ความเสย่ี งของการกระทาการทุจรติ ท่ี อาจจะเกดิ ขน้ึ ในองคก์ รได้ และสถานการณ์ใดสถานการณ์หน่งึ กม็ ไิ ดห้ มายความว่าการทจุ รติ นนั้ ไดม้ กี าร เกดิ ขน้ึ แลว้ แต่ผตู้ รวจสอบภายในควรระมดั ระวงั ไวก้ ่อน เชน่ 1. การไมก่ าหนดนโยบายและแนวทางในการปฏบิ ตั งิ านทช่ี ดั เจนซง่ึ ส่งผลใหก้ ารแบ่งแยกหน้าท่ี ไม่เพยี งพอ โดยเฉพาะการควบคุมท่เี ก่ยี วข้องกบั สนิ ทรพั ย์ท่มี สี ภาพคล่องหรอื การควบคุมภายในมี จดุ อ่อนทส่ี าคญั ๆ หลายแห่ง เช่น เจา้ หน้าทค่ี นหน่ึงรบั ผดิ ชอบในการเตรยี มเชค็ และทางบกระทบยอด เงนิ ฝากธนาคาร แต่ผบู้ งั คบั บญั ชาของเจา้ หน้าท่ีคนนนั้ เพยี งแต่ตดิ ตามว่างบกระทบยอดธนาคารนนั้ ได้ ทาแลว้ โดยไมเ่ คยสอบทานในรายละเอยี ดของงบกระทบยอดธนาคารนนั้ ว่าถูกตอ้ งหรอื ไม่ 2. ผบู้ รหิ ารปฏบิ ตั ติ นอยเู่ หนอื ระบบการควบคมุ ภายใน เป็นเหตุแหง่ ความลม้ เหลวของระบบ การควบคุมภายในโดยใชอ้ านาจสงั่ การเป็นอย่างอ่นื เช่น ผูบ้ รหิ ารสงั่ การใหจ้ ดั ทารายงานแสดงฐานะ การเงนิ และผลการดาเนินงานใหผ้ ดิ ขาดความจรงิ ทค่ี วรจะเป็น เพอ่ื ปกปิดความผดิ พลาดในการบรหิ าร 3. การใหค้ วามไวว้ างใจ หรอื ใหอ้ านาจแก่บุคคลใดบคุ คลหน่งึ มากเกนิ ไป ทาใหบ้ ุคคลนนั้ ทา รายการทผ่ี ดิ พลาดโดยเจตนาได้ เช่น ผูจ้ ดั การฝา่ ยการเงนิ ใหค้ วามไว้วางใจแก่พนกั งานคนหน่ึงมาก จงึ ใหท้ าหน้าทท่ี ุกอย่างเก่ียวกบั รายงานทางการเงนิ ขององค์กรซ่งึ เป็นการเปิดโอกาสให้คนใดคนหน่ึง ปฏบิ ตั งิ านตงั้ แต่ตน้ จนจบอาจเป็นชอ่ งทางใหบ้ ุคคลนนั้ ทารายงานเทจ็ จรงิ ได้ 4. การเพมิ่ ขน้ึ หรอื ลดลงอยา่ งผดิ ปกตขิ องรายจา่ ยหรอื รายไดซ้ ง่ึ ไมอ่ าจสามารถอธบิ ายถงึ ความ แตกต่างไดจ้ ากการวเิ คราะหเ์ ปรยี บเทยี บตวั เลขในงบการเงนิ 5. พนกั งานไมย่ อมใชส้ ทิ ธลิ าพกั ผอ่ นประจาปี หรอื หลกี เลย่ี งการเลอ่ื นตาแหน่ง ซง่ึ อาจเป็น สญั ญาณว่าพนักงานคนนนั้ ไมเ่ ตม็ ใจทจ่ี ะลางาน เน่ืองจากเกรงว่าผมู้ าทาหน้าทแ่ี ทนจะพบขอ้ ผดิ พลาด ของตนทไ่ี ดป้ ิดบงั ไว้ บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทจุ ริต บทท่ี 12

530 6. ผลประโยชน์และความสมั พนั ธส์ ว่ นตวั เช่น ความสมั พนั ธใ์ กลช้ ดิ ระหว่างพนกั งานจดั ซอ้ื กบั ผู้ขายสนิ ค้า การมญี าตหิ รอื ผู้ใกล้ชดิ ท่ที างานในแผนกเดยี วกนั อาจมกี ารช่วยเหลอื กนั ปิดบงั การ ทุจรติ และขอ้ ผดิ พลาดทเ่ี กดิ ขน้ึ 7. ขาดกระบวนการในการคดั เลอื กพนกั งานใหมอ่ ยา่ งรอบคอบ ทาใหส้ ามารถนาบุคคลทไ่ี ม่มี คุณสมบตั หิ รอื ไม่เหมาะสมเขา้ มารว่ มในแผนการทว่ี างไวไ้ ดง้ า่ ย 8. ขอ้ สงสยั เกย่ี วกบั ความน่าเช่อื ถอื และความสามารถของฝา่ ยบรหิ าร เชน่ 8.1 ฝา่ ยบรหิ ารถูกครอบงาโดยบคุ คลคนเดยี วหรอื กลุ่มคนเพยี งไมก่ ค่ี น 8.2 คณะกรรมการตรวจสอบไมม่ ปี ระสทิ ธภิ าพ 8.3 มโี ครงสรา้ งองคก์ รทซ่ี บั ซอ้ นเกนิ ความจาเป็น 8.4 มขี อ้ บกพรอ่ งทางดา้ นการควบคุมภายในทส่ี าคญั อยเู่ สมอโดยไมม่ กี ารสงั่ การใหแ้ กไ้ ข 8.5 มกี ารเปลย่ี นแปลงพนกั งานระดบั สาคญั บ่อยครงั้ โดยไมม่ เี หตุผลอนั สมควร 9. ปญั หาดา้ นเอกสาร หรอื การหาหลกั ฐาน เชน่ 9.1 มรี ายการทไ่ี มไ่ ดร้ บั การอนุมตั หิ รอื หลกั ฐานการอนุมตั ไิ มส่ มบรู ณ์ 9.2 เอกสารหาย หรอื เอกสารจดั ทาไมเ่ สรจ็ ภายในเวลา 9.3 มรี ายการคา้ งนาน ซง่ึ ไมส่ ามารถอธบิ ายไดใ้ นงบกระทบยอดโดยเฉพาะรายการเงนิ สด หรอื สนิ ทรพั ยท์ ม่ี สี ภาพคลอ่ ง 9.4 ยอดแตกต่างระหว่างบญั ชยี อ่ ยกบั บญั ชคี ุมทไ่ี มส่ ามารถอธบิ ายได้ 9.5 รายการปรบั ปรงุ เกย่ี วกบั ทรพั ยส์ นิ เชน่ สนิ คา้ คงเหลอื หรอื ลกู หน้กี ารคา้ ทไ่ี ม่ สามารถหาสาเหตุของการปรบั ปรงุ ได้ 9.6 ใชส้ าเนาเอกสารแทนทจ่ี ะใชต้ น้ ฉบบั 9.7 ไมม่ เี อกสารประกอบรายการทน่ี ามาบนั ทกึ ในแต่ละครงั้ 9.8 ความแตกต่างระหวา่ งบญั ชกี บั หนงั สอื ยนื ยนั จากบคุ คลภายนอก เช่น ธนาคาร เจา้ หน้ี 9.9 การตอบปญั หาของฝา่ ยบรหิ าร ตอบคาถามของผตู้ รวจสอบภายในมลี กั ษณะไม่ สมเหตุสมผล และตอบแบบหลกี เลย่ี งไมต่ รงประเดน็ 10. ปญั หาดา้ นการควบคมุ อ่นื ๆ เชน่ 10.1 การใชร้ หสั ผา่ น (Password) รว่ มกนั หรอื เปิดเผยรหสั ผา่ นใหค้ นอ่นื ทราบ 10.2 ไมม่ กี ารควบคมุ เอกสารแบบฟอรม์ ทใ่ี ช้ เช่น สมดุ เชค็ ใบเสรจ็ รบั เงนิ 10.3 การควบคุมดแู ลและการตรวจนบั สนิ คา้ คงเหลอื ไมม่ ปี ระสทิ ธภิ าพ มผี ลต่างระหว่าง ยอดบญั ชกี บั ยอดทต่ี รวจนบั เป็นจานวนมาก และการกระทบยอดผลการตรวจนบั เป็นไปอยา่ งลา่ ชา้ 10.4 มรี ายการคงคา้ งในบญั ชตี งั้ พกั อยเู่ ป็นจานวนมาก โดยไมม่ กี ารตดิ ตามหาสาเหตุเพอ่ื ปรบั ปรงุ บญั ชใี หถ้ ูกตอ้ งภายในเวลาอนั สมควร 10.5 มลี กู หน้กี ารคา้ คา้ งชาระนานโดยไมม่ กี ารตดิ ตาม บทท่ี 12 บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทุจริต

531 10.6 พนกั งานรบั เงนิ ชาระหน้จี ากลกู คา้ มหี น้าทล่ี งบญั ชสี มดุ เงนิ สดรบั นาเงนิ เขา้ ฝาก ธนาคาร จดั ทางบกระทบยอดเงนิ ฝากธนาคาร และลงบญั ชลี กู หน้รี ายตวั 10.7 ฝา่ ยจดั ซอ้ื ซอ้ื สนิ คา้ จากผขู้ ายเจา้ ประจาเป็นระยะเวลานาน หรอื ใชว้ ธิ ผี กู ขาดในการ ซอ้ื สนิ คา้ นนั้ แต่ผขู้ ายรายเดยี ว 11. สญั ญาณเตอื นอ่นื ๆ เชน่ 11.1 สภาพแวดลอ้ มในทท่ี างานไมม่ คี วามสามคั คี มกี ารทะเลาะววิ าทกนั อยเู่ สมอ นินทาผบู้ รหิ ารหรอื เพ่อื นรวมงาน 11.2 โครงสรา้ งองคก์ รและการแบ่งแยกหน้าทไ่ี มเ่ หมาะสม 11.3 พนกั งานทางานล่วงเวลามากเกนิ ไป 11.4 พนกั งานขาดความรคู้ วามสามารถ และความชานาญในหน้าทง่ี าน 11.5 ผบู้ รหิ ารรวบอานาจไว้ 11.6 พนกั งานไมม่ คี วามจงรกั ภกั ดี ขวญั และกาลงั ใจตกต่า จากทก่ี ลา่ วมาขา้ งตน้ สมาคมการบญั ชไี ทย (2557 : 18) ยงั กล่าวไวอ้ กี ว่าสาหรบั การทจุ รติ หรอื การคอรร์ ปั ชนั่ ส่วนใหญ่มกั จะเก่ยี วขอ้ งกบั การเงนิ ของกานัล ค่าเลย้ี งรบั รอง ค่าเดนิ ทาง เงนิ บรจิ าค การจา้ งงาน และการจดั ซอ้ื ในทน่ี ้ีจะขอยกตวั อย่างของขอ้ บ่งชใ้ี นการทุจรติ พรอ้ มทงั้ กจิ กรรมการตรวจ สอบภายในทผ่ี ตู้ รวจสอบภายในมบี ทบาทต่อการเขา้ ตรวจสาหรบั ดา้ นต่างๆ ตามตารางขา้ งลา่ งน้ี ตารางท่ี 12.1 ขอ้ บ่งชใ้ี นการทุจรติ และกจิ กรรมการตรวจสอบภายใน กิจกรรม ข้อบง่ ชี้ในการทจุ ริต กิจกรรมการตรวจสอบภายใน 1. ดา้ นการเงนิ 1) การจ่ายเงินสดเพ่ืออานวย 1) การสอบทานการประมวลผล (การตดิ สนิ บนส่วนใหญ่มกั จะ ความสะดวกในการตดิ ต่อซอ้ื ขาย ค่าใช้จ่ายสาหรบั การจ่ายเช็ค/โอน เก่ียวข้องกับการจ่ายเงนิ สด และรายการต่างๆ เงิน การจ่ายจากเงินสดย่อย และวธิ กี ารบนั ทกึ การจา่ ยเงนิ 2) การขาดเอกสารสนับสนุ น เงินเดือนพนักงาน และการเบิก นนั้ ในบญั ช)ี สาหรบั รายการทเ่ี ป็นเงนิ สด ค่าใชจ้ า่ ยชดเชยโดยพนกั งาน 3) การขาดการแย่งแยกหน้าท่ี 2) การสอบทานการควบคุมในการ สาหรบั การควบคุมเงนิ สด การ จดั ตัง้ บัญชีธนาคารและอานาจใน จา่ ยเงนิ ทไ่ี มใ่ ชร่ ายการประจาหรอื การลงนาม รายการอ่นื ๆ 3) ก า ร ส อ บ ท า น ก า ร ค ว บ คุ ม 4) การขาดเอกสารสนับสนุ น เก่ียวกับงบกระทบยอดเงินฝาก ส า ห รับ ร า ย ก า ร ใ ช้จ่ า ย ห รือ ธนาคาร และการปฏบิ ตั กิ ารกระทบ เอกสารไมส่ มบรู ณ์เพยี งพอ ยอดในแต่ละเดอื น 5) มกี ารใชเ้ งนิ สดเพอ่ื จา่ ยสนิ บน 4) สอ บ ทานก ารค ว บึมภ ายใ น 6) การมีบัญชีธนาคารท่ีไม่ได้ สาหรบั เงนิ สดยอ่ ย ปรากฎในงบแสดงฐานะการเงนิ บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทจุ ริต บทท่ี 12

532 กิจกรรม ข้อบง่ ชี้ในการทจุ ริต กิจกรรมการตรวจสอบภายใน 7) มกี ารใช้ใบลดหน้ีหรอื การคนื 5) สอบทานขอ้ มลู ทางการเงนิ บญั ชี เงนิ ในการจา่ ยสนิ บน ธนาคาร หรอื ขอ้ มลู การจา่ ย เงนิ 8) การตัดลูกหน้ีการค้าเป็นหน้ี เพ่อื ระบุบญั ทใ่ี ชใ้ นการจา่ ยสนิ บน สญู เพมิ่ ขน้ึ หรอื บ่อยครงั้ 6) สอบทานการควบคมุ และทดสอบ รายการเกย่ี วกบั การลดหน้แี ละการ คนื เงนิ พรอ้ มยนื ยนั ว่าลกั ษณะและ จานวนเงนิ ทเ่ี กย่ี วขอ้ งมคี วามสอด คลอ้ งกบั แนวปฏบิ ตั ทิ างธรุ กจิ 7) มกี ารประเมนิ ว่ามกี ารจดั ทาบญั ชี สองชดุ เพ่อื ปกปิดรายการทผ่ี ดิ กฎหมายหรอื ผดิ ปกตหิ รอื ไม่ 2. ของกานลั ค่ารบั รอง และ 1) ค่าใช้จ่ายในการเดินทางและ 1) สอบทานความเหมาะสมของ ค่าเดินทาง หรอื การบรจิ าค ค่ารบั รองทเ่ี กนิ จาเป็นโดยเฉพาะ นโยบายการรบั รองการใหข้ องกานลั เงนิ ทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั การเมอื ง อยา่ งยงิ่ การรบั รองเจา้ หน้าท่ี 2) สอบทานการจา่ ยเงนิ เก่ยี วกบั ค่า (ค่าใชจ้ ่ายในการเดนิ ทาง ค่า ของรฐั เดนิ ทาง ค่ารบั รอง ของกานลั และ รับรอง หรือของกานัลท่ี 2) การรับรองหรือของกานัลท่ี เงนิ บรจิ าค องค์กร/พนักงานขององค์กร ใหแ้ ก่ลูกค้าหรอื เจา้ หน้าท่ีของรฐั 3) พิจารณาความสมั พนั ธ์ระหว่าง ให้หรอื ได้รบั อาจเป็นวธิ หี น่ึง เงนิ บรจิ าคทางการเมอื งหรอื เพ่อื องคก์ รการกุศล หรอื องค์กรอ่นื กบั ในการตดิ สนิ บน) การกุศลทบ่ี ่อยหรอื เกนิ จาเป็น ผบู้ รหิ ารของบรษิ ทั 3) นโยบายหรอื แนวทางการให้ ของขวัญ การต้อนรับ การ รับ ร อ ง ท่ี ไ ม่ ชัด เ จ น ห รือ ไ ม่ เพยี งพอ 3. ดา้ นการจา้ งงาน 1) การจา้ งพนักงานทม่ี ปี ระวตั ใิ น 1) สอบทานความมปี ระสทิ ธผิ ลของ (กระบวนการจ้างงาน ซ่ึง การกระทาผดิ นโยบายและแนวปฏบิ ตั ใิ นการ รวมถงึ การตรวจสอบภูมหิ ลงั 2) พนกั งานทไ่ี มม่ ตี วั ตนจรงิ ยนื ยนั วา่ บคุ ลากรทก่ี าลงั พจิ ารณา ของผสู้ มคั ร เป็นขอ้ พจิ ารณา เพอ่ื เขา้ รบั ตาแหน่งทอ่ี าจเกย่ี วขอ้ ง ท่สี าคญั สาหรบั การตดิ สนิ บน กบั การตดิ สนิ บนไดง้ า่ ยไมไ่ ดม้ ี แล ะก ารคอ ร์รัปชัน่ ท่ีอ า จ ประวตั กิ ารกระทาผดิ มาก่อน เกิดข้นึ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง 2) ยนื ยนั การมอี ยจู่ รงิ ของพนกั งาน ในกรณีการควบรวมหรอื การ 3) ตรวจสอบความถกู ตอ้ งของ ซอ้ื กจิ การ) พนกั งาน บทที่ 12 บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทุจริต

533 กิจกรรม ข้อบ่งชี้ในการทุจริต กิจกรรมการตรวจสอบภายใน 4. ดา้ นการจดั ซอ้ื 1) การมผี ขู้ ายทไ่ี มม่ ตี วั ตนอยจู่ รงิ 1) สอบทานการควบคุมภายในการ (การจดั ซ้อื สนิ คา้ และบรกิ ารท่ี 2) การรบั ของกานัล เงนิ หรอื คัดเลือกผู้ขายและจัดตัง้ ผู้ขายใน มมี ูลค่าสูงตามปกติ มกั เป็น ค่ารบั รองทไ่ี ม่เหมาะสมเพ่อื แลก ระบบการจา่ ยเงนิ แห ล่ ง ต้น กา เนิ ดข อ ง กา ร กบั สทิ ธพิ เิ ศษท่ใี หแ้ ก่ผู้มาประมลู 2) การสอบทานกระบวนการประมลู คอรร์ ปั ชนั่ หรอื การทุจรติ ) สนิ คา้ หรอื บรกิ าร 3) ทดสอบว่าสนิ คา้ และบรกิ ารมอี ยู่ 3) ความขดั แยง้ ทางผลประโยชน์ จรงิ และมมี ลู คา่ ตามราคาตลาด ระหว่างกรรมการ การประเมนิ 4) ตรวจสอบความถูกต้องของท่อี ยู่ ในการจดั ซอ้ื ขนาดใหญ่กบั ผูข้ าย ผู้ขายและตรวจสอบบริษัทผู้ขาย ท่ีทาการประมูล ทัง้ น้ีรวมถึง ผ่านฐานขอ้ มลู สาธารณะ ผู้ขายท่ีมีคว ามเก่ียวข้องกับ 5) เยย่ี มและสมั ภาษณ์ผขู้ าย เจา้ หน้าทข่ี องรฐั ดว้ ย 4) การยดื สัญญาเป็นระยะเวลา นานเกินจาเป็ นโดยไม่มีการ ตรวจสอบเง่อื นไขของผู้ขายราย อ่นื ในตลาดทอ่ี าจจะดกี ว่า 5) ซ้ือสินค้าซ่ึงไม่สอดคล้องกับ ความจาเป็นทางธุรกจิ รวมถงึ การ จา่ ยซอ้ื สนิ คา้ และบรกิ ารแพงเกนิ ควร 6) มีการจ่ายเงินเป็นงวดๆ กับ ผขู้ ายรายเดมิ เพ่อื หลกี เลย่ี งระดบั อานาจอนุมตั ทิ ส่ี งู ขน้ึ 7) การใช้ผู้ขายจากแหล่งเดียว โดยไม่มกี ารตรวจสอบและไม่ได้ ปฏิบัติตามแนวการจัดซ้ือของ องคก์ ร ทม่ี า : (จลุ สารสมาคมการบญั ชไี ทย ปีท่ี 10 ฉบบั ท่ี 2 เดอื นพฤศจกิ ายน 2557) โดยสรปุ แลว้ ประเดน็ ทส่ี าคญั เกย่ี วกบั สญั ญาณเตอื นภยั ว่าอาจมกี ารทุจรติ ทก่ี ล่าวมาขา้ งตน้ หาก นามาจดั เหตุการณ์ของตวั บ่งชจ้ี ะประกอบดว้ ย 1) ขอ้ สงสยั เกย่ี วกบั ความซ่อื สตั ยห์ รอื ความสามารถของ ผู้บรหิ าร 2) ความกดพนั ท่ผี ดิ ปกตภิ ายในกจิ การ 3) รายการท่ผี ิดปกติ 4) ปญั หาในการได้มาซ่ึง หลกั ฐานการสอบบญั ชที ่มี าเพยี งพอ ไม่มคี วามเหมาะสม และ 5) ระบบสารสนเทศท่เี ก่ยี วข้องกับ เหตุการณ์ไมเ่ ป็นปจั จบุ นั บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทจุ ริต บทท่ี 12

534 ประเภทของการทจุ ริต ชนมณ์ ฐั ชา กงั วานศุภพนั ธ์ (2553 : 174) กล่าวถงึ ประเภทของการทุจรติ ว่าเกดิ ขน้ึ ไดห้ ลาก หลายรปู แบบหรอื มหี ลายวธิ ตี ามความชาญฉลาดของผู้ทุจรติ โดยทวั่ ไปผูท้ ่กี ระทาการทุจรติ จะมกี าร คน้ หารปู แบบใหมๆ่ มาใชเ้ พ่อื ไมใ่ หส้ ามารถถูกจบั ได้ ดงั นนั้ ประเภทหรอื รปู แบบในการทจุ รติ จงึ จาแนก ออกไดด้ งั น้ี 1. จาแนกตามส่ิงท่ีกระทาการทจุ ริต (Commit Fraud) หากพจิ ารณาตามสง่ิ ทเ่ี กดิ จากพฤตกิ รรมของการกระทาการทจุ รติ ตวั บคุ คลแลว้ นนั้ สามารถ จาแนกออกไดเ้ ป็น 2 ประเภทคอื 1.1 การใชท้ รพั ยส์ นิ อยา่ งไมเ่ หมาะสม คอื การยกั ยอก หรอื ขโมยทรพั ยส์ นิ ไมว่ ่าจะเป็น เงนิ สด สนิ คา้ คงเหลอื เคร่อื งมอื และอุปกรณ์ หรอื ทรพั ยส์ นิ อ่นื ไปใชเ้ กนิ ความจาเป็น ซง่ึ การทุจรติ ใน ลกั ษณะน้มี หี ลายรปู แบบ เชน่ 1.1.1 การเคล่อื นยา้ ยหรอื โยกยา้ ยทรพั ยส์ นิ ออกไปโดยไมไ่ ดร้ บั อนุญาตจากเจา้ ของ ทรพั ยส์ นิ 1.1.2 การจา่ ยเงนิ ใหพ้ นกั งานลกู จา้ งหรอื ผขู้ ายทไ่ี มถ่ งึ กาหนดจา่ ยเงนิ 1.1.3 การตดั บญั ชลี กู หน้เี ป็นหน้สี ญู และรบั ชาระเงนิ จากลกู หน้รี ายทต่ี ดั เป็นหน้สี ญู ไปแลว้ 1.1.4 การแจง้ ค่าใชจ้ า่ ยเป็นเทจ็ ไมไ่ ดเ้ กดิ ขน้ึ จรงิ หรอื แจง้ ในจานวนเงนิ ทส่ี งู กวา่ ความเป็นจรงิ 1.1.5 การขายขอ้ มลู อนั เป็นความลบั 1.1.6 การรบั สนิ บนจากผขู้ ายหรอื ลกู คา้ 1.2 การรายงานทางการเงนิ อยา่ งทุจรติ เกย่ี วกบั การแสดงรายการขอ้ มลู ทางตวั เลข ผดิ พลาด ละเวน้ หรอื ไมเ่ ปิดเผยขอ้ มลู และรายการในงบการเงนิ โดยใชว้ ธิ กี ารต่างๆ เช่น 1.2.1 การบนั ทกึ บญั ชอี ยา่ งเป็นเทจ็ หรอื ตกแต่งขอ้ มลู ในบญั ชี หรอื เปลย่ี นแปลง เอกสารประกอบการบนั ทกึ ขอ้ มลู และบญั ชใี หผ้ ดิ ไปจากความเป็นจรงิ 1.2.2 การละเวน้ การบนั ทกึ บญั ชี การทาลายหรอื ซกุ ซอ่ นเอกสารหรอื หลกั ฐาน 1.2.3 การเลอื กใชน้ โยบายการบญั ชที ผ่ี ดิ พลาดอยา่ งตงั้ ใจ 1.2.4 การแสดงรายการผดิ พลาด หรอื การละเวน้ รายการหรอื เหตุการณ์หรอื ขอ้ มลู ท่ี สาคญั ในงบการเงนิ อยา่ งตงั้ ใจ บทที่ 12 บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทุจริต

535 2. จาแนกตามลกั ษณะของการทุจริต (Nature of Fraud) หากพจิ ารณาตามลกั ษณะของการกระทาการทุจรติ จากตวั บุคคลแลว้ นนั้ สามารถจาแนกออกได้ หลายลกั ษณะ เชน่ 2.1 การทจุ รติ หรอื อาชญากรรมทางเศรษฐกจิ เป็นการทุจรติ ทม่ี เี จตนาฉ้อฉล คดโกง กดี กนั ตดั สทิ ธิ หรอื เพกิ ถอนสทิ ธขิ องผอู้ ่นื ในเรอ่ื งต่างๆ เช่น ดา้ นการเงนิ หรอื ทรพั ยส์ นิ เป็นตน้ 2.2 การฉ้อราษฎรบ์ งั หลวง และการตดิ สนิ บน เป็นการทุจรติ ทผ่ี รู้ บั ผลประโยชน์จากผอู้ ่นื โดยใหผ้ ลประโยชน์หรอื เออ้ื ผลประโยชน์ทต่ี นมอี านาจหน้าทใ่ี หเ้ ป็นการตอบแทน 2.3 การฟอกเงนิ เป็นการกระทาทพ่ี ยายามเปลย่ี นแปลงแหลง่ ทม่ี าของเงนิ โดยมชิ อบดว้ ย กฎหมาย หรอื เงนิ ทไ่ี ดร้ บั มาจากการกระทาผดิ กฎหมายใหเ้ ป็นเงนิ ท่ไี ดม้ าจากแหล่งทม่ี าโดยชอบดว้ ย กฎหมาย หรอื ทไ่ี ดร้ บั มาตามกฎหมาย 2.4 อาชญากรรมทางเครอื ขา่ ยคอมพวิ เตอร์ เป็นลกั ษณะการทุจรติ โดยมกี ารลกั ลอบเขา้ สู่ ระบบเทคโนโลยสี ารสนเทศขององคก์ รโดยไม่ไดร้ บั อนุญาต หรอื การโจมตรี ะบบคอมพวิ เตอรข์ องผอู้ ่นื และทาใหเ้ กดิ ความเสยี หายแก่องคก์ ร หรอื ขโมยขอ้ มลู ลบั ขององคก์ ร 2.5 การปลอมแปลง การลอกเลยี นแบบหรอื ละเมดิ ลขิ สทิ ธสิ ์ นิ คา้ อยา่ งผดิ กฎหมายเพอ่ื ให้ ผู้อ่ืนเข้าใจผิดว่าเอกสารหรือลายเซ็นนัน้ เป็นของจรงิ การทาซ้าโดยไม่ได้รบั สิทธิจากเจ้าของผู้มี กรรมสทิ ธิ ์ 3. จาแนกตามผทู้ ุจริต (Personal Fraud) หากพจิ ารณาตามตวั ผทู้ จุ รติ แลว้ นนั้ สามารถจาแนกออกไดเ้ ป็น 4 กลมุ่ คอื 3.1 การทจุ รติ โดยพนกั งานหรอื ลกู จา้ ง อาจกระทาคนเดยี วหรอื หลายคนรว่ มมอื กนั กระทา การทจุ รติ ต่อนายจา้ งหรอื องคก์ รโดยการขโมย หรอื การใชท้ รพั ยส์ นิ อยา่ งไมเ่ หมาะสม เช่น 3.1.1 รบั เงนิ สดไวแ้ ลว้ นาไปใชส้ ่วนตวั ก่อน หลงั จากนนั้ คอ่ ยนาเงนิ สดรบั จากรายการ หลงั มาส่งใหก้ ิจการในการชาระรายแรก ต่อมาทาแบบน้ีในทานองเดยี วกนั เรยี กว่าการทุจรติ โดยการ เหล่อื มเงนิ (Lapping) 3.1.2 รบั เงนิ สดจากการรบั ชาระหน้จี ากลกู หน้กี ารคา้ การขายสนิ คา้ แลว้ ไดร้ บั เป็น เงนิ สด การขายเศษซาก หรอื การขายสนิ ทรพั ยท์ ไ่ี มไ่ ดร้ บั อนุมตั โิ ดยไมน่ าส่งเงนิ ใหก้ บั องคก์ ร 3.1.3 รบั เงนิ สดจากการขายสนิ ทรพั ยท์ ไ่ี มไ่ ดบ้ นั ทกึ บญั ชี เชน่ เครอ่ื งมอื ขนาดเลก็ หน้ีสูญทต่ี ดั บญั ชไี ปแลว้ สนิ คา้ เส่อื มสภาพ สนิ คา้ ล้าสมยั สนิ ทรพั ยถ์ าวรทค่ี ดิ ค่าเส่อื มราคาเตม็ ทแ่ี ล้ว เป็นตน้ 3.1.4 ขโมยสนิ คา้ ภาชนะบรรจุ หรอื สนิ ทรพั ยอ์ ่นื 3.1.5 สง่ เงนิ หรอื สนิ คา้ ไปยงั บคุ คลทส่ี ามซง่ึ สมมตขิ น้ึ มาและไมม่ ตี วั ตนจรงิ 3.1.6 การเปลย่ี นแปลงเอกสารใบสาคญั และบนั ทกึ ทางบญั ชใี หผ้ ดิ พลาดไป 3.1.7 การเปลย่ี นแปลงใบกากบั สนิ คา้ ขายฉบบั จรงิ ดว้ ยฉบบั ปลอม หรอื ออกใบลด หน้ใี หล้ กู คา้ บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทุจริต บทท่ี 12

536 3.1.8 การสรา้ งบญั ชผี ขู้ ายปลอมหรอื ไมม่ ตี วั ตนจรงิ ขน้ึ มาในการจา่ ยชาระหน้หี รอื บรกิ ารใหแ้ ก่ผขู้ ายปลอมหรอื ไมม่ ตี วั ตนจรงิ หรอื การสรา้ งใบรบั ของปลอมขน้ึ มาทงั้ ทไ่ี มไ่ ดร้ บั ของจรงิ 3.1.9 การปลอมลายเซน็ บนเชค็ 3.1.10 การเรยี กเกบ็ เงนิ จากลกู คา้ สาหรบั งานทไ่ี มไ่ ดท้ าหรอื ไมไ่ ดส้ ง่ ของไปใหล้ กู คา้ 3.1.11 การสรา้ งขอ้ มลู พนกั งานปลอดหรอื ไมม่ ตี วั ตนจรงิ ขน้ึ มาในการจา่ ยเงนิ เดอื น และคา่ แรงงานใหแ้ ก่พนกั งานปลอมหรอื ไมม่ ตี วั ตน 3.2 การทุจรติ ภายนอก เกดิ ขน้ึ เม่อื บุคคลภายนอกมคี วามรเู้ ก่ยี วกบั การควบคุมภายใน ทราบว่าองคก์ รมจี ดุ อ่อนภายในเรอ่ื งใด จะอาศยั จดุ อ่อนนนั้ เป็นช่องทางในการทุจรติ เชน่ 3.2.1 ลกู คา้ ซอ้ื สนิ คา้ หรอื บรกิ าร โดยใชบ้ ตั รเครดติ ของผอู้ ่นื ทต่ี นขโมยมาหรอื สงั่ จา่ ยเชค็ ปลอมหรอื เซน็ เชค็ ทไ่ี มม่ เี งนิ ในบญั ชี 3.2.2 พนกั งานขบั รถสง่ ของสง่ สนิ คา้ ใหล้ กู คา้ ต่ากวา่ จานวนตามใบสง่ ของโดยยกั ยอก สนิ คา้ ไปเมอ่ื ทราบวา่ ระบบการควบคุมภายในเกย่ี วกบั การตรวจรบั สนิ คา้ ขององคก์ รมจี ดุ อ่อน 3.2.3 ลกู คา้ เรยี กรอ้ งคา่ เสยี หายเป็นเทจ็ กรณสี ง่ สนิ คา้ ขาดจานวน สนิ คา้ ดอ้ ย คณุ ภาพหรอื ชารดุ เสยี หาย 3.2.4 การสง่ วตั ถุดบิ ทม่ี คี ุณภาพดอ้ ย เมอ่ื ทราบว่าระบบการตรวจสอบคณุ ภาพ สนิ คา้ ของผซู้ อ้ื มจี ดุ อ่อน 3.2.5 ผใู้ หบ้ รกิ ารสง่ รายงานผลงานทท่ี าตามสญั ญาก่อสรา้ งเป็นเทจ็ เมอ่ื ทราบวา่ การควบคุมเกย่ี วกบั การตรวจรบั ผลงานตามสญั ญามจี ดุ อ่อน 3.3 การทุจรติ โดยผบู้ รหิ าร มกั เกย่ี วขอ้ งกบั การบดิ เบอื นงบการเงนิ และรายงานอ่นื เพ่อื ให้ ผรู้ บั รายงานเขา้ ใจผดิ เกย่ี วกบั ผลการปฏบิ ตั งิ านของผูบ้ รหิ าร เช่น 3.3.1 รว่ มมอื กบั บุคคลทส่ี ามเพ่อื สรา้ งเอกสารหลกั ฐานทท่ี าใหเ้ ขา้ ใจผดิ หรอื หลกั ฐาน เทจ็ เพอ่ื สนบั สนุนบนั ทกึ บญั ชหี รอื รายงานเทจ็ 3.3.2 ปลอมแปลงหรอื ทาหลกั ฐานและเอกสารอนั เป็นเทจ็ เพอ่ื ใชส้ นบั สนุนบนั ทกึ บญั ชหี รอื รายงานเทจ็ 3.3.3 ทาการเปลย่ี นแทนหรอื ทาลายเอกสารทจ่ี ะใหห้ ลกั ฐานเกย่ี วกบั กจิ กรรมซง่ึ แตกต่างไปจากบนั ทกึ หรอื รายงานเทจ็ 3.3.4 รายงานผลกาไรสงู กว่าความเป็นจรงิ โดยวธิ ตี ่าง เช่น บนั ทกึ ซอ้ื สนิ คา้ ต่ากวา่ ความเป็นจรงิ ตกแต่งหรอื โยกยา้ ยบนั ทกึ รายการบญั ชรี ายไดแ้ ละคา่ ใชจ้ า่ ยไมใ่ หต้ รงงวดบญั ชี เป็นตน้ 3.4 การทุจรติ รว่ มกนั ทา เป็นการทุจรติ ทเ่ี กดิ จากการรว่ มมอื กนั ของสามกลุ่มแรกไม่ว่าจะ เป็นสง่ิ ทก่ี ระทาการทุจรติ ลกั ษณะของการทุจรติ หรอื ผู้ทุจรติ ก็ตามโดยลกั ษณะและรูปแบบการทุจรติ โดยทวั่ ไปมกั จะเป็นไปตามโอกาสและเวลาทจ่ี ะกระทาการทุจรติ ได้ เชน่ 3.4.1 การทุจรติ เงนิ สด เป็นการทจุ รติ ยกั ยอกไดง้ า่ ยกวา่ สนิ ทรพั ยป์ ระเภทอ่นื ซง่ึ อาจ เกดิ ขน้ึ ไดโ้ ดยการขโมยหรอื การแก้ไขหรอื ปลอมแปลงเอกสารประกอบการจ่ายเงนิ หรอื ยกั ยอก รวมถงึ การใชจ้ า่ ยเงนิ ขององคก์ รไปใชส้ ่วนตวั บทที่ 12 บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทจุ ริต

537 3.4.2 การทุจรติ สนิ คา้ คงเหลอื อาจทาการทุจรติ โดยการหยบิ ฉวยสนิ คา้ ไปจากคลงั สนิ คา้ หรอื ทเ่ี กบ็ 3.4.3 การทุจรติ สนิ ทรพั ยถ์ าวร อาจเกดิ จากการควบคมุ ทไ่ี มด่ ที งั้ ในดา้ นการจดบนั ทกึ และการควบคมุ ทางกายภาพ หรอื มกี ารนาสนิ ทรพั ยข์ ององคก์ รไปใชส้ ่วนตวั 3.4.4 การทจุ รติ การขาย เช่น การสง่ สนิ คา้ ไปใหล้ กู คา้ แลว้ แต่ยงั ไมไ่ ดบ้ นั ทกึ บญั ชี ขายหรอื บนั ทกึ ต่ากวา่ ทค่ี วรจะเป็น การใหส้ ่วนลดแก่ลกู คา้ ซง่ึ อาจเป็นสว่ นลดการคา้ ทล่ี กู คา้ ไมค่ วรไดร้ บั ตามระเบยี บทอ่ี งคก์ รกาหนดไวห้ รอื มกี ารใหส้ ่วนลดสงู กวา่ ความเป็นจรงิ แก่ลกู คา้ ทส่ี มคบกนั 3.4.5 การทุจรติ คา่ ใชจ้ า่ ย เช่น พนกั งานอาจรว่ มกนั ทาเอกสารเทจ็ เพอ่ื จา่ ยคา่ แรงงาน ใหก้ บั พนกั งานทไ่ี มม่ ตี วั ตน หรอื จดั ทาบตั รบนั ทกึ เวลาการทางานหรอื รายละเอยี ดการทางานไม่ตรงกบั ขอ้ เทจ็ จรงิ เพอ่ื ใหไ้ ดค้ า่ แรงมากขน้ึ ดงั นนั้ ผลกระทบจากเหตุการณ์ทจุ รติ ทเ่ี กดิ ขน้ึ โดยทวั่ ไปองคก์ รมกั ไดร้ บั ความเสยี หายเสมอ โดยเฉพาะการสญู เสยี ทรพั ย์สนิ เงนิ ทองทอ่ี าจจะเป็นเงนิ จานวนมาก จงึ เป็นหน้าทแ่ี ละความรบั ผดิ ชอบ ของผู้บรหิ ารโดยตรงทจ่ี ะต้องจดั ให้มมี าตรการป้องกนั แก้ไขและการตดิ ตามตรวจสอบใหพ้ บการทุจรติ ต่างๆ ทอ่ี าจเกดิ ขน้ึ กบั องคก์ ร ส่วนผตู้ รวจสอบภายในนนั้ เป็นบคุ คลทเ่ี ขา้ มามบี ทบาทช่วยประเมนิ ความ เพยี งพอเหมาะสมเก่ยี วกบั ระบบการควบคุมภายในขององคก์ รเท่านนั้ จากทก่ี ล่าวมาขา้ งต้นสรปุ เป็น ตารางไดด้ งั น้ี ตารางท่ี 12.2 ประเภทของการทจุ รติ จาแนกตามประเภทของการทจุ ริต ส่ิงท่ีกระทาการทุจริต 1. สง่ิ ทก่ี ระทาการทจุ รติ 1.1 การใชท้ รพั ยสนิ อยา่ งไมเ่ หมาะสม 1.2 การรายงานทางการเงนิ อยา่ งทุจรติ 2. ลกั ษณะของการทุจรติ 2.1 การทจุ รติ หรอื อาชญากรรมทางเศรษฐกจิ 2.2 การฉ้อราษฎรบ์ งั หลวงหรอื การตดั สนิ บน 2.3 การฟอกเงนิ 2.4 อาชญากรรมทางเครอื ขา่ ยคอมพวิ เตอร์ 2.5 การปลอมแปลง ลอกเลยี นแบบและละเมดิ ลขิ สทิ ธิ ์ สนิ คา้ 3. ผทู้ ุจรติ 3.1 การทจุ รติ โดยพนกั งานหรอื ลกู จา้ ง 3.2 การทจุ รติ ภายนอก 3.3 การทจุ รติ โดยผบู้ รหิ าร 3.4 การทุจรติ รว่ มกนั ทา บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทจุ ริต บทท่ี 12

538 ความรบั ผิดชอบเกี่ยวกบั การทจุ ริต การทุจรติ นบั เป็นอุปสรรคสาคญั ในการใชท้ รพั ยากรขององคก์ รใหเ้ กดิ ประโยชน์สงู สุด และอาจ เกดิ ขน้ึ ได้ทุกเม่อื ไม่ว่าองค์กรนัน้ จะมรี ะบบควบคุมภายในท่ดี เี พยี งใดก็ตาม โดยขอบเขตและความ รบั ผดิ ชอบโดยตรงนนั้ เป็นหน้าทข่ี องผบู้ รหิ ารองคก์ ร สว่ นภาระกจิ ของผตู้ รวจสอบภายในมบี ทบาทเพยี ง ใหค้ าปรกึ ษาแก่ผบู้ รหิ ารในการปรบั ปรงุ ประสทิ ธภิ าพการทางานและต้องรบั ผดิ ชอบในการตรวจสอบและ ประเมนิ ความเพยี งพอของมาตรการควบคุมภายในทผ่ี บู้ รหิ ารกาหนดไว้ จนั ทนา สาขากร, นิพนั ธ์ เหน็ โชคชยั ชนะ, ศลิ ปพร ศรจี นั่ เพชร (2557 : 17–8) กล่าวถงึ ความ รบั ผดิ ชอบของบคุ คลเกย่ี วกบั การทุจรติ ในองคก์ รมดี งั น้ี 1. ความรบั ผิดชอบของผบู้ ริหารเกี่ยวกบั การทจุ ริต (The Responsibility of Executives on Fraud) ผบู้ รหิ ารเป็นผรู้ บั ผดิ ชอบโดยตรงในการคน้ หาและป้องกนั การกระทาการทุจรติ ซง่ึ ผบู้ รหิ ารต้อง ทาความเขา้ ใจเก่ยี วกบั สาเหตุ สบื สวนหาขอ้ เทจ็ จรงิ ตดั สนิ ใจว่าจะดาเนินการอยา่ งไรเพ่อื จะสามารถ จดั ระบบการควบคุมภายในท่ีเหมาะสมได้ ในองค์ประกอบการควบคุมภายในท่ีดีจึงเน้นในเร่อื ง สภาพแวดล้อมโดยเฉพาะดา้ นตวั บุคคลเป็นหลกั สาหรบั การควบคุมส่วนท่สี าคญั ท่สี ุดคอื ผบู้ รหิ ารทุก ระดบั ตงั้ แต่ระดบั ล่าง ระดบั กลาง ระดบั สูง ต้องทาเป็นตวั อย่างในเร่อื งของการมคี วามซ่อื สตั ย์ มี จรยิ ธรรม และจรรยาบรรณ สาหรบั แนวทางการปฏบิ ตั ิงานของผู้บรหิ ารองค์กร ควรกาหนดข้อบงั คบั ทางวนิ ัย รวมถึง กระบวนการส่อื สารในเร่อื งการกระทาความผดิ โดยเจตนาของผู้บรหิ ารและพนักงานในองค์กรอย่าง ชดั เจน พนกั งานทกุ คนควรจะรบั ทราบถงึ บทลงโทษทางวนิ ยั ทเ่ี กดิ ขน้ึ หากมกี ารกระทาการทุจรติ รวมทงั้ ทศั นคตอิ ยา่ งแรงกลา้ ของผบู้ รหิ ารในการต่อต้านการทุจรติ จะช่วยทาใหค้ นในองคก์ รลดการกระทาผดิ ลง ไดอ้ ยา่ งมาก สานักงานคณะกรรมการข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ (2550 : 45) ไดก้ ล่าวถงึ วธิ ปี ้องกนั การทจุ รติ ไวว้ า่ ผบู้ รหิ ารควรนาเอาหลกั ของการควบคุมภายในทด่ี มี า ใช้ในกิจกรรมต่างๆ ขององค์กรโดยมวี ตั ถุประสงค์เพ่อื นามาจดั แบ่งส่วนงาน วธิ ีปฏิบตั ิงาน เพ่ิม ประสทิ ธภิ าพของการดาเนินงานและส่งเสรมิ ใหบ้ คุ ลากรมกี ารปฏบิ ตั งิ านตามนโยบายทผ่ี บู้ รหิ ารไดว้ างไว้ คอื 1.1 การแบ่งแยกหน้าท่ี เน่ืองดว้ ยขนาดและงานของหน่วยงานสว่ นใหญ่ในปจั จบุ นั ไดข้ ยาย กวา้ งมากขน้ึ จนทาให้ฝ่ายบรหิ ารไม่สามารถควบคุมงานทุกดา้ นดว้ ยตนเอง จงึ จาเป็นทต่ี ้องทาผงั การ แบ่งงานทเ่ี หมาะสมขน้ึ ใชใ้ นกจิ การ มกี ารแบ่งแยกหน้าทก่ี ารดูแลรกั ษาทรพั ยส์ นิ ระว่างการดาเนินงาน ฝ่ายหน่ึงกบั การบญั ชอี ีกฝ่ายหน่ึง ทงั้ น้ี เพ่อื ป้องกนั มใิ ห้บุคคลในองค์กรนาทรพั ย์สนิ เหล่านัน้ ไปใช้ ประโยชน์สว่ นตวั บทที่ 12 บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทจุ ริต

539 1.2 การแบ่งแยกความรบั ผดิ ชอบ ควรมกี ารกาหนดความรบั ผดิ ชอบของบคุ คลแต่ละคนให้ มคี วามชดั เจนและแน่นอนลงไปตามหน้าทท่ี ไ่ี ดร้ บั มอบหมาย ทงั้ น้ี เพ่อื ป้องกนั บุคคลปดั ความรบั ผดิ ไป ยงั ผอู้ ่นื เมอ่ื มกี ารกาหนดความรบั ผดิ ชอบแน่นอนแลว้ บคุ คลแต่ละคนยอ่ มใชค้ วามระมดั ระวงั อย่างเตม็ ท่ี ในการปฏบิ ตั งิ านของตน 1.3 วธิ ปี ฏบิ ตั งิ านทด่ี ี เมอ่ื ไดม้ กี ารแบ่งแยกหน้าทแ่ี ละความรบั ผดิ ชอบแลว้ วธิ ปี ฏบิ ตั งิ านท่ี ดเี ป็นสงิ่ สาคญั ทจ่ี ะตอ้ งนามาพจิ ารณาซง่ึ จะต้องดูว่าไดม้ กี ารปฏบิ ตั งิ านตามทไ่ี ดร้ บั มอบหมายดเี พยี งใด โดยบุคคลอ่นื เพ่อื เป็นการยนื ยนั ว่าไดม้ กี ารปฏบิ ตั งิ านโดยถูกตอ้ ง การสอบทานน้ีมปี ระโยชน์ในการช่วย ใหบ้ ุคคลต่างๆ ไดป้ ฏบิ ตั งิ านโดยความระมดั ระวงั และมปี ระสทิ ธภิ าพขน้ึ 1.4 การดแู ลรกั ษาทรพั ยส์ นิ อยา่ งเหมาะสม เป็นอกี มาตรการหน่งึ ทส่ี ามารถป้องกนั การ โจรกรรม การยกั ยอกทรพั ยส์ นิ ไปใชเ้ ป็นประโยชน์ส่วนตวั รวมทงั้ ต่ออายกุ ารใชง้ านของทรพั ยส์ นิ ใหไ้ ด้ ใชใ้ นระยะเวลาทน่ี านขน้ึ 1.5 การใชเ้ จา้ หน้าทท่ี ม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพ ในการพจิ ารณาวา่ มหี น้าทใ่ี ดควรจะใชบ้ ุคคลลกั ษณะ อย่างไรท่มี คี วามรคู้ วามสามารถและความชานาญเหมาะสมกบั หน้าท่นี ั้นผูบ้ รหิ ารองคก์ รควรพจิ ารณา เป็นรายๆ ไปด้วยความรอบคอบจะทาใหไ้ ด้ผลงานมปี ระสทิ ธภิ าพสูงและเป็นการประหยดั เช่น ควร เลอื กบคุ คลทม่ี คี วามรทู้ างบญั ชแี ละมคี วามชานาญเป็นอยา่ งดมี าทาหน้าทเ่ี ป็นเจา้ หน้าทบ่ี ญั ชขี ององคก์ ร ผลงานทไ่ี ดร้ บั จะมปี ระสทิ ธภิ าพสงู เป็นตน้ 2. ความรบั ผิดชอบของผตู้ รวจสอบภายในเกี่ยวกบั การทจุ ริต (The Responsibility of Internal Auditors on Fraud) มาตรฐานการปฏบิ ตั งิ านรหสั 1210.A2 กาหนดว่าผูต้ รวจสอบภายในควรมคี วามรู้ในเร่อื งการ ทุจรติ อยา่ งเพยี งพอและสามารถเขา้ ใจถงึ สญั ญาณเตอื น หรอื ขอ้ บง่ ชท้ี ว่ี ่าการทุจรติ อาจเกดิ ขน้ึ ไดอ้ งคก์ ร ไม่ควรคาดหวงั ว่าผู้ตรวจสอบภายในเป็นผูม้ คี วามรคู้ วามสามารถเท่ากบั ผูเ้ ช่ยี วชาญทม่ี หี น้าท่ใี นการ คน้ หาและตรวจสอบการทจุ รติ โดยเฉพาะ ดงั นนั้ การจดั การทจุ รติ อาจกระทาได้ 3 ประการคอื (คน้ จาก, http://www.theiiat.or.th/km/newsdesc.php?n=90202114207) 2.1 การป้องกนั การทุจรติ (Deterrence of Fraud) เป็นหน้าทข่ี องผบู้ รหิ าร ส่วนผตู้ รวจ สอบภายในมคี วามรบั ผดิ ในการตรวจสอบและประเมนิ ความเพยี งพอของการควบคุมภายในตลอดจน ประสทิ ธภิ าพของการปฏบิ ตั งิ านของผบู้ รหิ ารและบคุ ลากรขององคก์ ร 2.2 การคน้ หาการทุจรติ (Detection of Fraud) ผตู้ รวจสอบภายในควรมคี วามรอู้ ยา่ งเพยี ง พอเกย่ี วกบั การทจุ รติ เพอ่ื ใหส้ ามารถระบุขอ้ บ่งชว้ี ่าอาจเกดิ การทุจรติ ขน้ึ ถ้าพบจุดอ่อนของการควบคุม ภายในซง่ึ อาจนาไปส่กู ารทุจรติ ผตู้ รวจสอบภายในควรขยายขอบเขตการทดสอบออกไปเพ่อื ยนื ยนั หรอื ขจดั ขอ้ สงสยั เกย่ี วกบั การทจุ รติ 2.3 การสบื สวนการทุจรติ (Investigation of Fraud) ผตู้ รวจสอบภายในอาจขอความรว่ ม มอื จากบุคคลหลายฝ่าย เช่น นักกฎหมาย นกั สบื เจา้ หน้าทร่ี กั ษาความปลอดภยั หรอื ตารวจ เพ่อื นา บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทุจริต บทที่ 12

540 ขอ้ มูลหรอื หลกั ฐานท่ไี ดไ้ ปประเมนิ ขอ้ เทจ็ จรงิ รวมถึงบทลงโทษท่ผี ู้กระทาความผดิ ควรได้รบั จากการ ทุจรติ นนั้ ดงั นัน้ กรณีท่ผี ู้ตรวจสอบภายในตรวจพบจุดอ่อนทางด้านการควบคุมภายในท่มี สี าระสาคญั การดดั แปลงหรอื เพม่ิ เติมวธิ กี ารตรวจสอบจะช่วยให้สามารถยนื ยนั หรอื ขจดั ความสงสยั เก่ยี วกบั การ ทุจรติ ได้ แต่ในกรณีทม่ี ขี อ้ สงสยั ว่าการทุจรติ ไม่อาจกาจดั ออกไปโดยวธิ กี ารตรวจสอบ ผู้ตรวจสอบ ภายในควรปรกึ ษาเร่อื งดงั กล่าวกับฝ่ายบรหิ าร ซ่ึงต้องมกี ารตรวจสอบด้วยความระมดั ระวงั เย่ยี ง ผปู้ ระกอบวชิ าชพี เพราะการตรวจสอบอาจไม่สามารถเป็นหลกั ประกนั ว่าจะพบการทุจรติ ในทุกกรณีได้ เสมอไป โดยสรปุ แลว้ บทบาทความรบั ผดิ ชอบของผตู้ รวจสอบภายในต่อการทุจรติ มดี งั น้ี ก. การสอบทานระบบการควบคุมภายใน ผตู้ รวจสอบควรพจิ ารณาและใหค้ วามสาคญั เป็น พเิ ศษกบั จุดอ่อนท่มี สี าระสาคญั ทต่ี รวจพบจากระบบการควบคุมภายในนัน้ ว่ามคี วามเสย่ี งทจ่ี ะเกดิ การ ทุจรติ หรอื ขอ้ ผดิ พลาดหรอื ไม่ ข. การสอบทานกจิ กรรมทต่ี รวจสอบ ผตู้ รวจสอบควรต่นื ตวั และตระหนกั ถงึ โอกาสทอ่ี าจเกดิ การทุจรติ ซง่ึ รวมถงึ การใหค้ าแนะนาทม่ี ปี ระโยชน์แก่ฝา่ ยบรหิ ารเพ่อื ป้องกนั การทจุ รติ ค. ผตู้ รวจสอบภายในสามารถเป็นส่วนหน่งึ ของทมี งานการตรวจสอบทจุ รติ ได้ ซง่ึ หมายรวมถงึ การตรวจสอบการทุจรติ ทเ่ี กดิ แลว้ หรอื การทจุ รติ ทย่ี งั เป็นทส่ี งสยั อยหู่ รอื บง่ ชว้ี ่าจะเกดิ การทจุ รติ จากทก่ี ลา่ วมาขา้ งตน้ สรปุ ตารางไดด้ งั น้ี ตารางท่ี 12.3 บทบาทความรบั ผดิ ชอบดา้ นตวั บคุ คลเกย่ี วกบั การทจุ รติ บทบาทความรบั ผิดชอบ หลกั การควบคมุ ทวั่ ไปหรอื แนวทางป้ องกนั การทจุ ริต ด้านตวั บคุ คล 1. ผบู้ รหิ าร 1.1 แบ่งแยกหน้าทก่ี ารทางานใหช้ ดั เจน 1.2 แบง่ แยกความรบั ผดิ ชอบของบุคคล 1.3 กาหนดวธิ ปี ฏบิ ตั งิ านทด่ี ี 1.4. กาหนดมาตรการการดแู ลรกั ษาทรพั ยส์ นิ อยา่ งเหมาะสม 1.5 กาหนดการใชเ้ จา้ หน้าทท่ี ม่ี ปี ระสทิ ธภิ าพ โดยมอบหมาย หน้าทง่ี านใหเ้ หมาะสมกบั ความรคู้ วามสามารถ 2. ผตู้ รวจสอบภายใน 2.1 สอบทานระบบการควบคุมภายใน 2.2 สอบทานกจิ กรรมทต่ี รวจสอบ 2.3 เป็นส่วนหน่งึ ของทมี งานการตรวจสอบทุจรติ โดยเขา้ มามี บทบาททาหน้าทน่ี กั บญั ชสี บื สวนเพอ่ื หาขอ้ เทจ็ จรงิ จากการ ทุจรติ ภายในองคก์ ร บทท่ี 12 บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทุจริต

541 3. คณะกรรมการสืบสวนการทจุ ริต (Committee Investigating Fraud) เม่อื คาดว่าหรอื มกี ารสงสยั อาจมกี ารทุจรติ เกดิ ขน้ึ ในองค์กร จงึ เป็นหน้าท่ขี องผู้บรหิ ารท่ตี ้อง ตดั สนิ ใจว่าจะดาเนินการอย่างไรต่อไป ซ่งึ ผู้บรหิ ารอาจต้องสรรหาบุคคลท่มี คี ุณสมบตั ิพร้อมความรู้ ความสามารถท่เี หมาะสมมาทาหน้าเป็นคณะกรรมการสบื สวนการทุจรติ ทงั้ น้ีย่อมดกี ว่ามอบหมายให้ บคุ คลใดบคุ คลหน่งึ มาตรวจสอบโดยลาพงั โดยทวั่ ไปแลว้ บุคคลทค่ี ดั เลอื กเขา้ มาเป็นคณะกรรมการและ ไดร้ บั การแต่งตงั้ จากองคก์ รจะประกอบดว้ ย 3.1 ผบู้ รหิ าร เป็นผมู้ อี านาจในการตดั สนิ ใจ สงั่ การและรบั ผดิ ชอบโดยตรงกบั การบรหิ าร จดั การขององคก์ ร 3.2 ตวั แทนจากหน่วยงานของผถู้ ูกกล่าวหา ตามปกตติ วั แทนควรเป็นผทู้ ม่ี รี ะดบั ความ รบั ผดิ ชอบสงู กว่าผถู้ กู กลา่ วหา เชน่ หวั หน้าหรอื ผบู้ งั คบั บญั ชาของผถู้ ูกกลา่ วหา เป็นตน้ 3.3 ตวั แทนจากหน่วยงานตรวจสอบภายใน เป็นผมู้ คี วามชานาญในการหาขอ้ มลู และ หลกั ฐานประกอบขอ้ เทจ็ จรงิ 3.4 ตวั แทนจากฝา่ ยบุคคล เป็นผทู้ ราบรายละเอยี ดในขอ้ บงั คบั ขององคก์ ร และขอ้ ปฏบิ ตั ิ ดา้ นแรงงานสมั พนั ธ์ หรอื ตวั แทนจากหน่วยงานกฎหมายเป็นผใู้ หค้ วามเหน็ ในแง่มุมต่างๆ ทเ่ี ก่ยี วขอ้ ง กบั กฎหมาย ตลอดจนความเพยี งพอของหลกั ฐานทใ่ี ชใ้ นการดาเนนิ คดี 3.5 ผเู้ ชย่ี วชาญอ่นื ซง่ึ มาจากภายในและภายนอกองคก์ ร การปฏิบตั ิงานตรวจสอบการทจุ ริต เม่อื ผู้ตรวจสอบภายในได้รบั มอบหมายให้ไปค้นหาสาเหตุของการทุจรติ ท่เี กิดข้นึ ในองค์กร ผูต้ รวจสอบภายในควรทาความเขา้ ใจในขนั้ ตอนของการปฏบิ ตั งิ าน รวมทงั้ การจดั ทากระดาษทาการ ตรวจสอบภายในเพ่อื ใหผ้ ู้บรหิ ารมคี วามมนั่ ใจและสรา้ งความเช่อื มนั่ ว่าการปฏบิ ตั งิ านของผูต้ รวจสอบ ภายในสามารถนามาซง่ึ วธิ กี ารหรอื แนวทางแกป้ ญั หาใหก้ บั องคก์ รได้ จนั ทนา สาขากร, นิพนั ธ์ เหน็ โชคชยั ชนะ, ศลิ ปพร ศรจี นั่ เพชร (2557 : 17–10) กล่าวถงึ การปฏบิ ตั งิ านตรวจสอบการทจุ รติ ควรมกี ารดาเนินตามขนั้ ตอนต่างๆ ดงั ต่อไปน้ี 1. รบั มอบหมายให้ตรวจสอบการทุจริต (Assigned to Investigate Fraud) เมอ่ื ผตู้ รวจสอบภายในไดร้ บั มอบหมายจากผบู้ รหิ ารใหม้ าปฏบิ ตั หิ น้าทเ่ี กย่ี วกบั การตรวจสอบ การทุจรติ จะเปลย่ี นบทบาทความรบั ผดิ ชอบจากเดมิ กล่าวคอื ผตู้ รวจสอบภายในจะประเมนิ ถงึ ความ เพยี งพอ ประสทิ ธภิ าพของระบบการควบคุมภายในไม่ว่าจะเป็นสถานท่ี ตวั บุคคล รวมถงึ ทรพั ยส์ นิ ขององคก์ ร แต่บทบาทใหมต่ อ้ งทาหน้าทเ่ี ป็นนกั สบื แทน บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทจุ ริต บทท่ี 12

542 2. รวบรวมหลกั ฐาน (Gather Evidence) ผตู้ รวจสอบตอ้ งมคี วามหนกั แน่นและรอบคอบโดยไมเ่ ช่อื คาอธบิ ายใดๆ ในทนั ทจี นกว่าจะได้ พสิ จู น์ขอ้ เทจ็ จรงิ แลว้ ความรวดเรว็ ทนั เวลา เป็นปจั จยั สาคญั ยง่ิ สาหรบั การตรวจสอบการทุจรติ ทงั้ น้ี เพ่อื เป็นการป้องกนั ทาลายหลกั ฐาน ผตู้ รวจสอบภายในควรกาหนดขอบเขตใหร้ ดั กุมและมุ่งประเดน็ ท่ี เป็นปญั หาสาคญั ก่อน 3. ประสานงานกบั ผอู้ ื่น (Coordinate With Others) ผตู้ รวจสอบภายในตอ้ งทาหน้าทป่ี ระสานงานกบั ผอู้ ่นื เพอ่ื ใหเ้ ขา้ ใจขอ้ มลู ทต่ี อ้ งนามาสรปุ อยา่ ง แทจ้ รงิ เชน่ ในกรณที ต่ี อ้ งดาเนนิ คดตี ามกฎหมาย ผตู้ รวจสอบภายในควรประสานกบั นักกฎหมายเพ่อื ขอคาแนะนาในเรอ่ื งความเพยี งพอของหลกั ฐานทต่ี อ้ งการและกฎหมายทเ่ี กย่ี วขอ้ ง 4. ประเมินการควบคมุ ภายใน (Evaluation of Internal Control) ผตู้ รวจสอบภายในควรวเิ คราะหข์ อ้ มลู อยา่ งรอบคอบรวมถงึ สาเหตุของการทุจรติ อาจจะเกดิ มา จากระบบการควบคมุ ภายในทไ่ี มม่ ปี ระสทิ ธภิ าพ การทุจรติ ในลกั ษณะน้มี โี อกาสทจ่ี ะเกดิ ขน้ึ ในอนาคตได้ อกี หรอื ไม่ ซง่ึ ขอ้ มลู เหลา่ น้จี าเป็นอยา่ งยง่ิ ทผ่ี บู้ รหิ ารตอ้ งรบั ทราบเพ่อื จะไดน้ ามาปรบั ปรงุ เปลย่ี นแปลง วางแผน การบรหิ ารงานขององคก์ รในอนาคต 5. จดั ทากระดาษทาการตรวจสอบการทจุ ริต (Prepare Paper Check Fraud) ผตู้ รวจสอบภายในตอ้ งจดั ทากระดาษทาการ การตรวจสอบการทุจรติ ใหส้ มบรู ณ์ โดยระบถุ งึ ขอ้ มลู ทส่ี าคญั เช่น วตั ถุประสงคข์ องการตรวจสอบการทุจรติ บุคคลทเ่ี ก่ยี วขอ้ งกบั การทุจรติ วธิ กี าร สบื สวนการทุจรติ ขอ้ บ่งช้วี ่าผดิ ปกติ ลาดบั เหตุการณ์ของการทุจรติ หลกั ฐานท่เี ก็บรวบรวม และ กฎหมายทเ่ี กย่ี วขอ้ ง เป็นตน้ 6. จดั ทารายงานการตรวจสอบการทจุ ริต (Report Fraud Detection) เมอ่ื ผตู้ รวจสอบภายในรวบรวมหลกั ฐานอยา่ งเพยี งพอและเหมาะสม ใหส้ รปุ ผลการตรวจสอบ การทจุ รติ เสนอผบู้ รหิ ารใหไ้ ดร้ บั ทราบ บทที่ 12 บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทจุ ริต

543 การจดั ทารายงานตรวจสอบการทจุ ริต การจดั ทารายงานตรวจสอบการทุจรติ ผตู้ รวจสอบภายในอาจกระทาดว้ ยวาจาหรอื จดั ทาเป็น ลายลักษณ์อักษร โดยการรายงานมวี ตั ถุประสงค์เพ่ือแจ้งให้ผู้บริหารทราบเก่ียวกับสถานการณ์ หลกั ฐานท่ไี ด้รบั และขอ้ สรุปจากการตรวจสอบ ซง่ึ ผู้บรหิ ารจะได้นามาพจิ ารณาตดั สนิ ใจในการดาเนิน มาตรการกบั ผทู้ จุ รติ เมอ่ื ผตู้ รวจสอบภายในเขยี นรายงานเสรจ็ แลว้ อาจจดั พมิ พใ์ นลกั ษณะรปู เล่ม หรอื ทาสาเนาสแกน (Scan) หรอื ถ่ายทาวดิ โี อ หรอื ถ่ายรปู เป็นหลกั ฐานไวเ้ พอ่ื ป้องกนั การถูกขโมย ถกู แอบ อ้างทาลายหรอื สูญหายไว้อย่างรดั กุมแล้วก็ยงิ่ จะช่วยให้รายงานการตรวจสอบการทุจรติ นัน้ มคี วาม สมบรู ณ์มากยงิ่ ขน้ึ อุษณา ภทั รมนตรี (2558 : 9–27) กล่าวว่าการรายงานผลการสบื สวนการทุจรติ จะต้องมกี าร จดั ทารายงานตรวจสอบการทุจรติ ใหส้ มบูรณ์โดยจะต้องระบุขอ้ ความทส่ี าคญั ซง่ึ การเขยี นรายงานควร ประกอบดว้ ยรายละเอยี ดดงั น้ี 1. เร่อื งท่ีทุจริต (Subject Fraud) เป็นการกล่าวนาถงึ เรอ่ื งทท่ี จุ รติ เชน่ รายงานการตรวจสอบการทจุ รติ เงนิ สด เรอ่ื งการยกั ยอก เงนิ ฝากธนาคาร เรอ่ื งอานวยสนิ เชอ่ื โดยมชิ อบ เป็นตน้ 2. จานวนความเสียหายที่ได้รบั (Amount of Damage) เป็นการกล่าวถงึ จานวนความเสยี หายทอ่ี งคก์ รไดร้ บั เป็นตวั เงนิ ทไ่ี ดต้ รวจพบแลว้ และทค่ี าดว่า จะไดร้ บั ต่อไป ทงั้ น้ีควรกล่าวถงึ ความเสยี หายทไ่ี มเ่ ป็นตวั เงนิ ด้วย เช่น การเสยี สทิ ธปิ ระโยชน์ หรอื การเสอ่ื มเสยี ชอ่ื เสยี ง เป็นตน้ 3. ตวั บคุ คลผกู้ ระทาการทุจริต (Person Commit Fraud) เป็นการกลา่ วถงึ ตวั บุคคลทก่ี ระทาการทจุ รติ (ถา้ สามารถยนื ยนั ไดแ้ น่ชดั ) ว่ามใี ครบา้ ง การทุจรติ นนั้ มผี กู้ ระทาการทุจรติ เพยี งลาพงั คนเดยี วหรอื หลายๆ คน โดยใหร้ ะบชุ อ่ื ใหค้ รบถว้ น 4. ตวั บคุ คลผเู้ กี่ยวข้องหรือท่ีต้องรบั ผิดชอบ (Related Person or Responsible) เป็นการกลา่ วระบุถงึ ตวั บคุ คลทเ่ี กย่ี วขอ้ งในการกระทาการทุจรติ นนั้ ซง่ึ อาจแยกเป็น 2 กลมุ่ คอื 4.1 กลมุ่ ผมู้ หี น้าทร่ี บั ผดิ ชอบโดยตรง ซง่ึ กลมุ่ น้แี มไ้ ม่ทุจรติ เองแต่โดยหน้าทไ่ี ดม้ กี ารปล่อย ปละละเลยใหเ้ กดิ การทุจรติ ขน้ึ ไดย้ อ่ มมสี ่วนตอ้ งไดร้ บั โทษดว้ ย 4.2 กลุ่มผไู้ มม่ หี น้าทร่ี บั ผดิ ชอบโดยตรง กลมุ่ น้อี าจเป็นเพยี งผทู้ จุ รติ หรอื เอกสารหลกั ฐาน การทุจรติ พาดผา่ นตามระบบ โดยมไิ ดเ้ ป็นผกู้ ระทาการทุจรติ แต่อยา่ งใด อาจมกี ารกนั ไวเ้ ป็นพยานดว้ ย กไ็ ดใ้ นฐานะผมู้ สี ่วนรเู้ หน็ บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทจุ ริต บทท่ี 12

544 5. สาเหตแุ ละวิธีการทุจริต (Cause and Method Fruad) เป็นการกล่าวถงึ สาเหตุทท่ี าใหก้ ารทุจรติ เกดิ ขน้ึ วา่ มาจากอะไรบา้ ง ควรแจกแจงเป็นขอ้ ๆ โดย เฉพาะสาเหตุท่เี กดิ จากระบบควบคุมภายในหละหลวมหรอื มจี ุดอ่อนท่สี าคัญเพ่อื จะได้วางมาตรการ ปรบั ปรงุ แกไ้ ขไดอ้ ยา่ งเหมาะสม 6. ผลกระทบท่ีมีนัยสาคญั (Effect Significance) เป็นการกลา่ วใหเ้ หน็ ถงึ ผลกระทบทต่ี ามมาและทอ่ี าจตามมาในวนั ขา้ งหน้าอนั เกดิ ขน้ึ จากการ ทุจรติ นนั้ วา่ มอี ะไรบา้ ง ทเ่ี ป็นเรอ่ื งสาคญั ๆ ทผ่ี บู้ รหิ ารองคก์ รควรรบั รู้ 7. การสรปุ ข้อเสนอแนะ (Outlining Suggestions) ผตู้ รวจสอบควรสรปุ ความเหน็ และขอ้ เสนอแนะต่อผบู้ รหิ ารขององคก์ รเกย่ี วกบั วธิ ปี ้องกนั มใิ ห้ เกดิ การทุจรติ ขน้ึ อกี พรอ้ มกบั มาตรการทค่ี วรดาเนินการกบั ผทู้ ุจรติ ซง่ึ อาจมกี ารลงโทษทางวนิ ยั ในกรณี การทจุ รติ โดยพนกั งานขององคก์ ารเอง 8. เอกสารหลกั ฐานประกอบ (Documents) การจดั ทารายงานผลการตรวจสอบการทุจรติ ทกุ ครงั้ ตอ้ งมเี อกสารหลกั ฐานอา้ งองิ ไวใ้ หแ้ น่นหนา ครบถว้ น และเพยี งพอ โดยใหน้ าเอกสารหลกั ฐานเหล่านนั้ มาประกอบอา้ งองิ ไวใ้ นตอนทา้ ยรายงาน ดงั นัน้ การรายงานผลการตรวจสอบการทุจรติ กรณีภาคเอกชนจะมคี วามแตกต่างไปจาก ภาครฐั เน่ืองจากการสบื สวนการทุจรติ ในภาครฐั ทงั้ ส่วนราชการและรฐั วสิ าหกจิ ต้องปฏบิ ตั ติ ามขนั้ ตอน กฎหมายหรอื กฎระเบยี บทเ่ี กย่ี วขอ้ งกาหนดจนถงึ ทส่ี ดุ เพราะเกย่ี วกบั ผลประโยชน์และความเสยี หายของ ประชาชนรวมถงึ สาธารณะชนทงั้ ประเทศ แต่ในภาคเอกชนผบู้ รหิ ารอาจตงั้ คณะกรรมการสบื สวนเพ่อื หา ผกู้ ระทาความผดิ เป็นการภายใน โดยอาจใหผ้ รู้ บั ผดิ หาเงนิ มาชดใช้ หรอื การเปลย่ี นตาแหน่งหน้าท่งี าน หรอื การไล่ออก แต่อาจไม่ต้องมกี ารฟ้องรอ้ งและดาเนินคดตี ามกฎหมายจนถงึ ทส่ี ุดเพ่อื หลกี เลย่ี งการ เสยี ชอ่ื เสยี งและเสยี เวลาในการไปขน้ึ ศาล การดาเนินการกบั ผทู้ จุ ริต ผบู้ รหิ ารจะเป็นผตู้ ดั สนิ ใจในการดาเนินการกบั ผู้ทุจรติ ซง่ึ อาจกระทาไดใ้ นหลายรูปแบบ เช่น การปลดออกจากงาน การสงั่ พกั งาน การฟ้องรอ้ งตามกฎหมาย การชดใชค้ ่าเสยี หาย ทงั้ น้ีใหอ้ ย่ใู น ดลุ ยพนิ จิ ของผบู้ รหิ ารซง่ึ ตอ้ งอาศยั หลกั การวเิ คราะหแ์ ละขอ้ เสนอแนะจากฝา่ ยกฎหมายดว้ ย สานักงานคณะกรรมการข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ (2550 : 2–6) กล่าวถงึ บทกาหนดโทษตามกฎหมายของผกู้ ระทาความผดิ หรอื โทษทางวนิ ัยเพ่อื ดาเนิน บทที่ 12 บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทจุ ริต

545 การกบั บคุ คลผทู้ ุจรติ ไดแ้ ก่ 1) ความผดิ หรอื วนิ ยั ไมร่ า้ ยแรง บทกาหนดโทษท่จี ะไดร้ บั คอื ภาคทณั ฑ,์ ตดั เงนิ เดอื น ลดขนั้ เงนิ เดอื น และ 2) ความผดิ หรอื วนิ ัยรา้ ยแรง บทกาหนดโทษทบ่ี ุคคลนนั้ จะไดร้ บั คอื ปลดออกและไล่ออก ซง่ึ ประเดน็ ความผดิ ของบุคคลทค่ี วรไดร้ บั ตามเหตุการณ์กระทาการทุจรติ นัน้ อธบิ ายไดด้ งั น้ี 1. ความผิดหรือวินัยไม่ร้ายแรง (Mistake or Discipline in not Serious) ความผดิ หรอื วนิ ยั ทไ่ี มร่ า้ ยแรงของผกู้ ระทาการทุจรติ อาจเป็นการกระทาในลกั ษณะดงั ต่อไปน้ี 1.1 ไมป่ ฏบิ ตั หิ น้าทด่ี ว้ ยความซอ่ื สตั ยส์ ุจรติ เสมอภาค และเทย่ี งธรรม ตอ้ งมคี วามวริ ยิ ะ อุตสาหะ ขยนั หมนั่ เพยี ร ดแู ลเอาใจใส่รกั ษาผลประโยชน์ขององคก์ ร ตอ้ งปฏบิ ตั ติ นตามมาตรฐานและ จรรยาบรรณวชิ าชพี 1.2 อาศยั หรอื ยอมใหบ้ คุ คลอ่นื ใชอ้ านาจหน้าทข่ี องตนไมว่ ่าจะโดยทางตรงหรอื ทางออ้ มหา ประโยชน์ใหแ้ ก่ตนเองหรอื ผอู้ ่นื 1.3 ไมป่ ฏบิ ตั หิ น้าทใ่ี หเ้ ป็นไปตามกฎหมาย ระเบยี บ ขอ้ บงั คบั กฎกณฑต์ ่างๆ ของ องคก์ รทก่ี าหนดไว้ หรอื ไมป่ ฏบิ ตั ติ ามคาสงั่ ของผบู้ รหิ ารองคก์ ร 1.4 ไมต่ รงต่อเวลา ละทง้ิ หน้าทค่ี วามรบั ผดิ ชอบโดยไมม่ เี หตุผลอนั สมควร 1.5 กลนั่ แกลง้ กลา่ วหา หรอื รอ้ งเรยี นผอู้ ่นื โดยปราศจากความเป็นจรงิ 1.6 ไมว่ างตนเป็นกลางในการปฏบิ ตั หิ น้าทใ่ี ชอ้ านาจและหน้าทแ่ี สดงการฝกั ใฝส่ ง่ เสรมิ เกอ้ื กลู สนบั สนุนบคุ คลทจ่ี ะใหไ้ ดม้ าซง่ึ ผลประโยชน์ในทางทม่ี ชิ อบ 2. ความผิดหรอื วินัยรา้ ยแรง (Mistake or Serious Discipline) ความผดิ หรอื วนิ ยั รา้ ยแรงเป็นการกระทาในลกั ษณะดงั ต่อไปน้ี 2.1 ทุจรติ ต่อองคก์ ร อนั เป็นเหตุใหอ้ งคก์ รเสยี หายดา้ นทรพั ยส์ นิ หรอื ผลประโยชน์อยา่ ง รา้ ยแรงในภาพรวม 2.2 จงใจไมป่ ฏบิ ตั ติ ามกฎหมาย ระเบยี บ แบบแผนขององคก์ ร ประมาทเลนิ เลอ่ หรอื ขาด การเอาใจใส่ระมดั ระวงั รกั ษาผลประโยชน์ใหก้ บั องคก์ ร อนั เป็นเหตุใหเ้ กดิ ความเสยี หายอยา่ งรา้ ยแรง 2.3 ขดั คาสงั่ หรอื หลกี เลย่ี งไมป่ ฏบิ ตั ติ ามคาสงั่ ของผบู้ รหิ ารหรอื ผเู้ ป็นหวั หน้าองคก์ รโดย ชอบดว้ ยกฎหมายอนั เป็นเหตุใหเ้ สยี หายอยา่ งรา้ ยแรง 2.4 ละทง้ิ หน้าทโ่ี ดยไมม่ เี หตุผลอนั สมควรเป็นเหตุใหเ้ สยี หายอยา่ งรา้ ยแรง 2.5 กลนั่ แกลง้ กลา่ วหา หรอื รอ้ งเรยี นผอู้ ่นื โดยปราศจากความจรงิ เป็นเหตุใหเ้ สยี หาย อยา่ งรา้ ยแรง 2.6 กระทาการหรอื ยอมใหผ้ อู้ ่นื กระทาการหาประโยชน์อนั อาจทาใหเ้ สอ่ื มเสยี ความเทย่ี ง ธรรมซง่ึ มลี กั ษณะโดยมชิ อบ 2.7 เลน่ การพนนั เป็นอาจณิ ถงึ ขนั้ งมงายทาใหอ้ งคก์ รเสอ่ื มเสยี ชอ่ื เสยี ง ภาพลกั ษณ์ใน สงั คมอยา่ งรา้ ยแรง บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทุจริต บทที่ 12

546 ดงั นัน้ ผลของการกระทาความผดิ ไม่ว่าจะกระทาเพยี งคนเดยี วหรอื ร่วมกนั กระทาการทุจรติ หลายคนก็ตาม สงิ่ ท่ผี ู้กระทาผดิ จะได้รบั บทลงโทษจากองคก์ ร ไดแ้ ก่ ถูกสอบสวน ถูกงดพจิ ารณา ความดคี วามชอบ ขาดความไวว้ างใจจากผบู้ รหิ ารและเพ่อื นร่วมงาน ไม่ไดร้ บั การสนับสนุนส่งเสรมิ ให้ เจรญิ ก้าวหน้าในหน้าทก่ี ารงานเท่าทค่ี วร เส่อื มเสยี ช่อื เสยี งทงั้ ตนเองและครอบครวั อาจตอ้ งรบั ผดิ ทงั้ ทางอาญาและทางแพ่ง เป็นต้น ตวั อย่างกรณีความผดิ เก่ยี วกบั การปฏบิ ตั งิ านและระดบั โทษนามาสรปุ เป็นตารางเพ่อื ใหเ้ กดิ ความเขา้ ใจสาหรบั ผู้กระทาความผดิ ทจ่ี ะไดร้ บั บทลงโทษตามเหตุการณ์ต่างๆ ได้ มากยงิ่ ขน้ึ ดงั น้ี ตารางท่ี 12.4 ความผดิ เกย่ี วกบั การปฏบิ ตั งิ านและระดบั โทษ ความผิดเกี่ยวกบั การปฏิบตั ิงาน ระดบั โทษ 1. มกี ารยกั ยอกเงนิ ขององคก์ รไปใชส้ ว่ นตว้ ไล่ออก 2. เป็นกรรมการตรวจรบั พสั ดุ ลงช่อื ในใบตรวจรบั วา่ ของถกู ตอ้ ง ลดขนั้ เงนิ เดอื น ครบถว้ นภายหลงั ปรากฏว่าไมม่ ขี องใหต้ รวจรบั 3. มาสายบ่อยครงั้ โดยไมม่ เี หตุผลอนั สมควร ตดั เงนิ เดอื น 4. กลบั ก่อนเวลาเสมอๆ ตดั เงนิ เดอื น 5. ใหเ้ พอ่ื นลงชอ่ื มาทางานแทน ตดั เงนิ เดอื น 6. ลงชอ่ื มาปฏบิ ตั งิ านแลว้ ไมอ่ ยทู่ างานในองคก์ ร ตดั เงนิ เดอื น 7. เอาทรพั ยส์ นิ ขององคก์ รไปจานา ปลดออก 8. ไมป่ ฏบิ ตั งิ านหน้าทท่ี ไ่ี ดร้ บั มอบหมายใหเ้ ป็นปจั จบุ นั ตดั เงนิ เดอื น 9. ขออนุญาตผบู้ รหิ ารออกนอกสถานทเ่ี พ่อื ไปทาภารกจิ ส่วนตวั แต่ ตดั เงนิ เดอื น ผบู้ รหิ ารไมอ่ นุญาต 10. หยดุ งานและส่งใบลาลา่ ชา้ โดยไมม่ เี หตุผลอนั สมควร ภาคทณั ฑ์ ทม่ี า : (http://www.ocsc.go.th/ocsc/th/index.php?option=com_content / 7 กรกฎาคม 2558) 3. กรณีศึกษาการทุจริต (Case Study Fraud) พฤตกิ รรมการทุจรติ ของตวั บุคคลในองคก์ รนัน้ อาจมกี ารกระทาได้หลากหลายรูปแบบทงั้ โดย ความตงั้ ใจเจตนาและไมไ่ ดต้ งั้ ใจเจตนา เชน่ ตวั อย่างท่ี 1 กรณกี ล่าวหานางสาว ก. ตาแหน่งเจา้ พนกั งานการเงนิ และบญั ชี 4 ขอ้ กล่าวหา เบยี ดบงั เงนิ รายไดศ้ าลเจา้ หน้าทส่ี านักงานเขตต่างๆ จดั ส่งใหก้ รุงเทพมหานคร ปีงบประมาณ 2542 – 2544 ประเดน็ การพจิ ารณา ผูถ้ ูกกล่าวหาปฏบิ ตั หิ รอื ละเว้นการปฏบิ ตั หิ น้าท่โี ดยทุจรติ และเบยี ดบงั เงนิ รายได้ ศาลเจา้ ทส่ี านกั งานเขตต่าง ๆ จดั สง่ จรงิ หรอื ไม่ เป็นเงนิ จานวนเทา่ ไร ข้อเท็จจริงจากการไต่สวน ผู้ถูกกล่าวหาได้รับมอบหมายให้รับผิดชอบในการรับเงิน ค่าธรรมเนียมมูลนิธแิ ละรายได้ศาลเจา้ ท่สี านักงานเขตพระนคร เขตป้อมปรามศตั รูพ่าย เขตบางรกั บทที่ 12 บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทจุ ริต

547 เขตสมั พนั ธวงศ์ เขตบางกอกน้อย เขตธนบุรี เขตภาษเี จรญิ และเขตคลองศาล นาส่งเพ่อื นาเข้า บญั ชธี นาคารออมสนิ แต่ถูกกล่าวหาเม่อื ไดร้ บั ค่าเช่าอาคารและเงนิ รายได้ศาลเจา้ ซ่งึ สานักงานเขต ต่างๆ นาส่งรวม 126 ครงั้ เป็นเงนิ 1,565,277.67 บาทแลว้ แต่ไมไ่ ดน้ าเงนิ เขา้ บญั ชแี ต่ทาใบนาส่งว่าไดส้ ่ง เงนิ จานวน 305,837 บาท พรอ้ มแนบใบฝากธนาคารออมสนิ รวม 3 ฉบบั ทงั้ ทไ่ี มม่ กี ารนาเงนิ จานวน ดงั กลา่ วเขา้ ฝากแต่อยา่ งใด มติคณะกรรมการ ป.ป.ช. การกระทาของนางสาว ก. เป็นความผดิ ทางอาญาตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 147 มาตรา 157 และมาตรา 162(1) และ (4) ประกอบมาตรา 91 สาหรบั ความผดิ ทางวนิ ยั เน่อื งจากตน้ สงั กดั กรงุ เทพมหานครไดม้ คี าสงั่ ลงโทษผถู้ กู กลา่ วหาแลว้ จงึ ไมด่ าเนินทางวนิ ยั อกี ทม่ี า : (http://www.dmhweb.dmh.go.th/mhc2/data / 7 กรกฎาคม 2558) ตวั อย่างท่ี 2 กรณกี ลา่ วหา นาย ส. ตาแหน่งอธกิ ารบดี สงั กดั มหาวทิ ยาลยั แห่งหน่งึ ขอ้ กล่าวหา ทุจรติ เกย่ี วกบั การประกวดราคาจา้ งเหมารกั ษาความสะอาดปีงบประมาณ 2539 ประเดน็ การพจิ ารณา ผถู้ ูกกลา่ วหาไดก้ ระทาการทจุ รติ ในการพจิ ารณาผลการประกวดราคาจา้ ง เหมารกั ษาความสะอาดปีงบประมาณ 2539 จรงิ หรอื ไม่ ขอ้ เทจ็ จรงิ จากการไต่สวน จากการดาเนินการไต่สวนขอ้ เทจ็ จรงิ ปรากฏว่า กรณกี ารจา้ งเหมา รกั ษาความสะอาดปีงบประมาณ 2539 มผี เู้ สนอราคาจานวน 3 ราย หา้ งหุน้ ส่วนจากดั อ. เสนอราคาไม่ เกนิ วงเงนิ งบประมาณและมผี ลงานเป็นทพ่ี อใจ คณะกรรมการพจิ ารณาผลการประกวดราคาจงึ เป็นควร จา้ งหา้ งหนุ้ สว่ นจากดั ดงั กล่าวทาความสะอาดภายในมหาวทิ ยาลยั แต่ขอ้ เทจ็ จรงิ ปรากฏว่าใบรบั รองผล งานของโรงพยาบาล ร.ทห่ี า้ งหุน้ ส่วนจากดั อ.นามาแสดงต่อคณะกรรมการพจิ ารณาผลการประกวดราคา ไมไ่ ดร้ ะบเุ วลาเรม่ิ ตน้ และสน้ิ สุดรวมทงั้ วงเงนิ คา่ จา้ งไวแ้ ละหา้ งหุน้ ส่วนจากดั อ. เสนอจดั สง่ พนกั งานมา ทาความสะอาดเพยี งจานวน 44 คน ทงั้ ทต่ี ามประกาศประกวดราคากาหนดใหส้ ง่ พนกั งานมาทาความ สะอาด 45 คนซง่ึ ไมถ่ ูกตอ้ งตามเงอ่ื นไขของประกาศประกวดราคาการปฏบิ ตั หิ น้าทข่ี องคณะกรรมการ พจิ ารณาผลการประกวดราคาจงึ เป็นการไมเ่ อาใจใส่ระมดั ระวงั ประโยชน์ของทางราชการและประมาท เลนิ เลอ่ มติคณะกรรมการ ป.ป.ช. การกระทาของคณะกรรมการพจิ ารณาผลการประกวดในการประกวดราคาจา้ งเหมาทาความ สะอาดปีงบประมาณ 2539 ประกอบดว้ ยนาย ก. นางสาว ย. นาย จ. นาย ท. และนายสาว ส. เป็นความ ผดิ ทางวนิ ยั ตามพระราชบญั ญตั ริ ะเบยี บขา้ ราชการพลเรอื น พ.ศ. 2535 มาตรา 84 วรรคหน่งึ ประกอบ พระราชบญั ญตั ริ ะเบยี บขา้ ราชการพลเรอื นในมหาวทิ ยาลยั พ.ศ. 2507 มาตรา 4 ใหส้ ง่ รายงานเอกสาร และความเหน็ ไปยงั ผบู้ งั คบั บญั ชาเพอ่ื พจิ ารณาโทษทางวนิ ยั กบั ผกู้ ลา่ วหาทงั้ 5 ราย และใหด้ าเนินการ ทางแพ่งกบั ผกู้ ระทาความผดิ ดงั กลา่ ว เพ่อื เรยี กเงนิ จานวน 79,103.64 บาทคนื ใหแ้ ก่มหาวทิ ยาลยั ทม่ี า : (http://www.dmhweb.dmh.go.th/mhc2/data / 7 กรกฎาคม 2558) บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทุจริต บทที่ 12

548 ตวั อย่างท่ี 3 กรณกี ลา่ วหานาย ช. ตาแหน่งคณบดคี ณะเทคโนโลยอี ุตสาหกรรมของสถาบนั ราชภฏั ร. ขอ้ กล่าวหา ทุจรติ เบกิ เงนิ ค่านิเทศนกั ศกึ ษาของอาจารย์คณะเทคโนโลยอี ุตสาหกรรม ประจา ภาคเรยี นท่ี 2/2542 ประเดน็ การพจิ ารณา ผู้ถูกกล่าวหากระทาการทุจรติ เบกิ เงนิ ค่านิเทศนักศกึ ษาภาคการศกึ ษา 2/2542 จรงิ หรอื ไมจ่ านวนเงนิ เท่าไร ขอ้ เทจ็ จรงิ จากการไต่สวน สถาบนั ราชภฏั ร.ได้มคี าสงั่ แต่งตงั้ คณะกรรมการฝึกประสบการณ์ วชิ าชพี ประกอบดว้ ยกรรมการจานวน 10 คน มผี ถู้ ูกกล่าวหาเป็นประธานกรรมการ คณะกรรมการ ดงั กล่าวมหี น้าท่กี าหนดวธิ ีการในการจดั การเรยี นการสอนวิชาเตรยี มฝึกและฝึกประสบการณ์ของ นกั ศกึ ษาทุกคน แขนงวชิ าของคณะเทคโนโลยอี ุตสาหกรรม รวมทงั้ ขออนุมตั โิ ครงการและเบกิ จา่ ยเงนิ ค่านิเทศ ผูถ้ ูกกล่าวหาไดท้ าเร่อื งขออนุมตั โิ ครงการและเสนอใหส้ ถาบนั ราชภฏั แห่งน้ีแต่งตัง้ อาจารย์ นิเทศจานวน 30 คนและไดท้ าเรอ่ื งขออนุมตั เิ บกิ จา่ ยเงินใหก้ บั อาจารยน์ ิเทศทงั้ หมดรวม 282,500 บาท ซง่ึ สถาบนั ราชภฏั ร. ไดอ้ นุมตั ติ ามเสนอ ผถู้ ูกกล่าวหาไดร้ บั เงนิ จานวนดงั กล่าวไปและแจง้ ใหอ้ าจารย์ นเิ ทศทเ่ี บกิ เงนิ ไปรบั เงนิ ตามจานวนเงนิ ทไ่ี ดส้ รปุ ผลการปฏบิ ตั งิ านและจานวนเงนิ ค่านิเทศโดยใชเ้ กณฑ์ การเบกิ จา่ ยตามภาระงานตามมตทิ ป่ี ระชุม อาจารยน์ ิเทศไดต้ กลงรว่ มกนั ซง่ึ อาจารยน์ ิเทศรายหน่ึงเหน็ ว่าตนเองไดร้ บั เงนิ คา่ นิเทศไมถ่ ูกตอ้ ง จงึ ไมย่ อมรบั เงนิ และรอ้ งเรยี นใหม้ กี ารสอบสวน ต่อมาอธกิ ารบดี สถาบนั ราชภฏั ร. ไดเ้ รยี กประชุมผู้บริหารและอาจารยค์ ณะเทคโนโลยอี ุตสาหกรรมไดข้ อ้ สรปุ ว่าใหจ้ า่ ย ตามจานวนเงนิ ทผ่ี เู้ สยี หายเบกิ จรงิ มติคณะกรรรมการ ป.ป.ช. การกระทาของนาย ช. เป็นความผดิ ทางวนิ ัยตามพระราชบญั ญตั ริ ะเบยี บขา้ ราชการพลเรอื น พ.ศ 2535 มาตรา 85 วรรคหน่งึ ประกอบดว้ ยพราะราชบญั ญตริ ะเบยี บขา้ ราชการครู พ.ศ. 2523 มาตรา 4 ใหส้ ง่ รายงานเอกสารและความเหน็ ไปยงั ผบู้ งั คบั บญั ชาเพอ่ื พจิ ารณาโทษทางวนิ ยั กบั ผถู้ ูกกล่าวหา ทม่ี า : (http://www.dmhweb.dmh.go.th/mhc2/data / 7 กรกฎาคม 2558) ตวั อย่างที่ 4 กรณเี งนิ หลวงไมใ่ ชเ่ งนิ เรา นายโชคดี ตาแหน่งปจั จุบนั เป็นหวั หน้าสถานีอนามยั มหี น้าทร่ี บั ผดิ ชอบการเงนิ และบญั ชขี อง สถานีอนามยั และเป็นผเู้ บกิ จ่ายเงนิ ของสถานีอนามยั ไดก้ ระทาการเบกิ จ่ายเงนิ ของสถานีอนามยั ดว้ ย การเพมิ่ ตวั เลขลงในเชค็ จากจานวนเงนิ ทไ่ี ดร้ บั อนุมตั แิ ลว้ จานวน 4 ฉบบั โดยไม่มหี ลกั ฐานการเบกิ จ่าย เงนิ ส่วนท่เี พมิ่ เตมิ และปลอมลายมอื ช่อื ของสาธารณสุขอาเภอซง่ึ เป็นผูบ้ งั คบั บญั ชาลงนามในเชค็ เพ่อื การเกษตรและสหกรณ์การเกษตรจานวน 7 ฉบบั แลว้ ไปเบกิ เงนิ และนาเงนิ ไปใชจ้ า่ ยสว่ นตวั รวมจานวน ทงั้ สน้ิ 180,000 บาท ต่อมานายโชคดไี ดน้ าเงนิ จานวนดงั กล่าวมาคนื เขา้ บญั ชสี ถานีอนามยั จนครบถ้วน แลว้ บทที่ 12 บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทจุ ริต

549 บทสรปุ พฤตกิ รรมของนายโชคดดี งั กล่าว เป็นการกระทาผดิ วนิ ยั อย่างรา้ ยแรง ฐานปฏบิ ตั หิ รอื ละเวน้ การปฏบิ ตั หิ น้าทร่ี าชการโดยสุจรติ ตามมาตรา 85(1) แห่งพระราชบญั ญตั ริ ะเบยี บขา้ ราชการพล เรอื น พ.ศ. 2551 ลงโทษไลอ่ อกจากราชการ ทม่ี า : (http://www.dmhweb.dmh.go.th/mhc2/data / 7 กรกฎาคม 2558) ตวั อย่างที่ 5 กรณที ุจรติ ตอ้ งรบั ผดิ กนั ทวั่ หน้า นายยอด ตาแหน่งเจา้ หน้าทพ่ี นักงานการเงนิ และบญั ชี 5 ไดท้ าการทุจรติ ยกั ยอกเงนิ บารงุ ของ โรงพยาบาลในชว่ งระหว่างเดอื นพฤศจกิ ายน 2539 – ธนั วาคม 2543 เป็นจานวนเงนิ รวม 900,000 บาท กรมบญั ชกี ลางพจิ ารณาสานวนการสอบขอ้ เทจ็ จรงิ ความรบั ผดิ ทางละเมดิ เห็นว่านายยอดได้ทุจรติ ยกั ยอกเงนิ ดงั กล่าวและการกระทาทุจรติ ดงั กล่าวเกดิ จากผบู้ งั คบั บญั ชาตามลาดบั ชนั้ ไมไ่ ดค้ วบคุมดูแล ผใู้ ตบ้ งั คบั บญั ชาใหป้ ฏบิ ตั ติ ามกฎ ระเบยี บของทางราชการ จนเป็นเหตุใหท้ างราชการเสยี หาย จึงแยก การพจิ ารณาความรบั ผดิ ดงั น้ี 1. นายยอด มหี น้าทร่ี บั ชาระและเกบ็ เงนิ คา่ รกั ษาพยาบาลทไ่ี ดร้ บั จากผปู้ ว่ ย ไดก้ ระทาการ ทุจรติ โดยอาศยั โอกาสในการปฏบิ ตั หิ น้าท่เี บยี ดบงั เงนิ ของทางราชการ โดยเม่อื ไดร้ บั ชาระเงนิ ค่ารกั ษา พยาบาลจากผปู้ ว่ ยแลว้ ไมอ่ อกใบเสรจ็ รบั เงนิ ใหผ้ ปู้ ว่ ยแต่อา้ งองิ ใบเสรจ็ รบั เงนิ ทร่ี ะบุเลขท่ี เล่มท่ี ทม่ี อี ยู่ จรงิ ซง่ึ ไดอ้ อกก่อนหน้าน้แี ลว้ ซา้ ซอ้ นกนั และนาเงนิ จานวนดงั กล่าวไปเป็นประโยชน์ส่วนตน จงึ ใหร้ บั ผดิ ชดใชค้ า่ เสยี หายในจานวนเงนิ 900,000 บาทใหแ้ ก่ทางราชการตามนยั มาตรา 10 ประกอบมาตรา 8 แห่ง พระราชบญั ญตั คิ วามรบั ผดิ ทางละเมดิ ของเจา้ หน้าท่ี พ.ศ. 2539 2. นายหน่งึ รองหวั หน้างานการเงนิ และบญั ชี ในฐานะผบู้ งั คบั บญั ชาชนั้ ตน้ ของนายยอดมี หน้าทต่ี ้องควบคุมดูแลการทางานของนายยอดอย่างใกล้ชดิ แต่มไิ ด้ปฏบิ ตั หิ น้าท่ดี งั กล่าวด้วยความ ละเอียดรอบคอบและได้กระทาการบกพร่องต่อหน้าท่ีโดยปล่อยปละละเลยไม่มีการตรวจสอบการ ปฏบิ ตั งิ านของผใู้ ตบ้ งั คบั บญั ชาจนเป็นช่องทางใหเ้ กดิ การทุจรติ ทางการเงนิ เกดิ ขน้ึ เป็นเวลานานหลายปี ต่อเน่อื งกนั กรณเี ป็นการปฏบิ ตั หิ น้าทร่ี าชการดว้ ยความประมาทเลนิ เล่ออยา่ งรา้ ยแรงจงึ ใหร้ บั ผดิ ชดใช้ ค่าสนิ ไหมทดแทนในอตั รารอ้ ยละ 35 ของเงนิ จานวน 900,000 บาท คดิ เป็นเงนิ 315,000 บาท ตามนยั มาตรา 10 ประกอบมาตรา 8 แห่งพระราชบญั ญตั คิ วามรบั ผดิ ทางละเมดิ ของเจา้ หน้าท่ี พ.ศ. 2539 3. นายสอง หวั หน้างานการเงนิ และบญั ชี ในฐานะผบู้ งั คบั บญั ชาชนั้ สองของนายยอดมหี น้าท่ี ควบคุมกากบั ดูแลงานการเงนิ แต่มไิ ด้ปฏบิ ตั หิ น้าทร่ี าชการดงั กล่าวดว้ ยความละเอยี ดรอบคอบและได้ กระทาการบกพรอ่ งต่อหน้าทโ่ี ดยปลอ่ ยปละละเลยไมม่ กี ารตรวจสอบการปฏบิ ตั งิ านของผใู้ ต้บงั คบั บญั ชา จนเป็นช่องทางใหเ้ กดิ การทจุ รติ ทางการเงนิ เกดิ ขน้ึ เป็นเวลานานหลายปีต่อเน่อื งกนั กรณเี ป็นการปฏบิ ตั ิ หน้าทร่ี าชการด้วยความประมาทเลนิ เล่ออย่างรา้ ยแรง จงึ ใหร้ บั ผดิ ใชค้ ่าสนิ ไหมทดแทนในอตั รารอ้ ยละ 35 ของเงนิ จานวน 900,000 บาทคดิ เป็นเงนิ 315,000 บาท ตามนัยมาตรา 10 ประกอบมาตรา 8 แห่ง พระราชบญั ญตั คิ วามรบั ผดิ ทางละเมดิ ของเจา้ หน้าท่ี พ.ศ. 2539 บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทจุ ริต บทท่ี 12

550 4. นายสาม รองผอู้ านวยการฝา่ ยบรหิ าร ในฐานะผบู้ งั คบั บญั ชาชนั้ สามของนายยอดมหี น้าท่ี ควบคุมดูแลงานการเงนิ และบญั ชตี ่อจากหวั หน้างานการเงนิ และรองหวั หน้างานการเงนิ มไิ ดค้ วบคุม กากบั ดูแลและตรวจสอบการปฏิบตั ิงานของผู้ใต้บงั คบั บญั ชาให้ถูกต้องเป็นไปตามระเบียบของทาง ราชการจนเป็นช่องทางใหเ้ กดิ การทจุ รติ ทางการเงนิ เกดิ ขน้ึ เป็นเวลานานหลายปีต่อเน่อื งกนั อกี ทงั้ ทราบ พฤตกิ รรมในการทาใบเสรจ็ ซ้าซ้อนแต่ไม่วางมาตรการป้องกนั เป็นเหตุให้กระทาซ้าอกี กรณีเป็นการ ปฏบิ ตั หิ น้าทร่ี าชการดว้ ยความประมาทเลนิ เล่ออยา่ งรา้ ยแรง จงึ ใหร้ บั ผดิ ใชค้ ่าสนิ ไหมทดแทนในอตั รา รอ้ ยละ 20 ของเงนิ จานวน 900,000 บาทคดิ เป็นเงนิ 180,000 บาท ตามนยั มาตรา 10 ประกอบมาตรา 8 แหง่ พระราชบญั ญตั คิ วามรบั ผดิ ทางละเมดิ ของเจา้ หน้าท่ี พ.ศ. 2539 5. นายส่ี ผอู้ านวยการโรงพยาบาลในฐานะผบู้ งั คบั บญั ชาชนั้ สข่ี องนายยอดมหี น้าทก่ี ากบั ดแู ล การปฏิบตั ิงานของเจ้าหน้าท่ีทุกด้านรวมทงั้ ด้านการเงินด้วยแต่มิได้กากับดูแลและตรวจสอบการ ปฏบิ ตั งิ านของผใู้ ตบ้ งั คบั บญั ชาใหถ้ ูกตอ้ งเป็นไปตามระเบยี บของทางราชการจนเป็นช่องทางใหเ้ กดิ การ ทุจรติ ทางการเงนิ เกดิ ขน้ึ เป็นเวลานานหลายปีต่อเน่ืองกนั กรณเี ป็นการปฏบิ ตั หิ น้าทร่ี าชการดว้ ยความ ประมาทเลนิ เล่ออยา่ งรา้ ยแรงจงึ ใหร้ บั ผดิ ใชค้ ่าสนิ ไหมทดแทนในอตั รารอ้ ยละ 10 ของเงนิ จานวนทงั้ สน้ิ 900,000 บาท คดิ เป็นเงนิ 90,000 บาท ตามนัยมาตรา 10 ประกอบมาตรา 8 แห่งพระราชบญั ญตั ิ ความรบั ผดิ ทางละเมดิ ของเจา้ หน้าท่ี พ.ศ. 2539 อน่ึง กรณีดงั กล่าวหากไดร้ บั การชดใชจ้ ากนายยอดผู้กระทาการทุจรติ แล้ว เม่อื นามารวมกบั จานวนเงนิ ท่ผี ู้บงั คบั บญั ชาทงั้ 4 รายได้ชดใช้ไว้เกินความเสียหายก็ให้คืนเงนิ ส่วนท่รี บั ไว้เกินให้แก่ ผบู้ งั คบั บญั ชาดงั กลา่ วตามสดั ส่วนแห่งความรบั ผดิ และทไ่ี ดร้ บั ชาระไวแ้ ต่ละคน ทม่ี า : (http://www.dmhweb.dmh.go.th/mhc2/data / 7 กรกฎาคม 2558) ตวั อย่างท่ี 6 ผใู้ ตบ้ งั คบั บญั ชาไมไ่ ดท้ ุจรติ แต่กต็ อ้ งรบั ผดิ ดว้ ย นาง ก. ตาแหน่งเจ้าหน้าท่ีสรรพากร 3 ได้ทุจรติ เงนิ ค่าภาษีอากรไปหลายครงั้ รวมทงั้ ส้ิน 5,874,024 บาท กรมสรรพากรได้มคี าสงั่ เรยี กให้นาง ก. ชดใช้เงนิ คืน และมคี าสงั่ เรยี กให้นาย ข. สรรพากรอาเภอเขตปทุมวนั ซง่ึ เป็นผูบ้ งั คบั บญั ชาของนาง ก. ชดใชเ้ งนิ ดว้ ย นาย ข. เหน็ ว่าตนไม่ได้ ร่วมทุจรติ ด้วยจงึ ไม่ต้องรบั ผดิ ชดใช้เงนิ จงึ ฟ้องศาลปกครองเพ่ือขอให้เพิกถอนคาสงั่ ดงั กล่าว ศาล ปกครองสูงสุดพิจารณาแล้วเห็นว่า เม่อื นาย ข. ผู้ฟ้ องคดีมีอานานหน้าท่ีความรบั ผิดชอบในการ บรหิ ารงานของสานักงานเขตโดยควบคุมการปฏบิ ตั งิ านดา้ นการจดั เกบ็ ภาษอี ากรและผลประโยชน์ของ รฐั ใหเ้ ป็นไปตามกฎหมายและระเบยี บแบบแผนของทางราชการแต่มไิ ดม้ กี ารจดั ทาสมดุ ทะเบยี นคุมเชค็ ตามระเบยี บกรมสรรพากรว่าด้วยรบั ชาระภาษีอากรเป็นเช็ค พ.ศ. 2539 จงึ เป็นการเปิดโอกาสให้ ผูใ้ ต้บงั คบั บญั ชากระทาการทุจรติ ได้โดยง่าย และมไิ ด้ควบคุมดูแลผู้ใต้บงั คบั บญั ชาใหป้ ฏบิ ตั หิ น้าท่รี า ชารใหเ้ ป็นไปตามกฎหมายและระเบยี บของทางราชการ เป็นช่องทางให้ผใู้ ต้บงั คบั บญั ชาอาศยั โอกาส ดงั กล่าวนาเช็คของบุคคลภายนอกท่มี ไิ ด้ชาระภาษีอากรให้แก่ทางราชการและเลกิ เงนิ ตามเช็คไม่ได้ นาไปสลบั เปลย่ี นแทนทเ่ี งนิ สดแลว้ ยกั ยอกเงนิ สดไปรวมทงั้ สน้ิ 5,874,024 บาท จงึ ถอื ไดว้ ่าการกระทา ดงั กลา่ วของนาย ข. ผฟู้ ้องคดี เป็นการกระทาโดยประมาทเลนิ เลอ่ อยา่ งรา้ ยแรง เป็นเหตุใหเ้ สยี หายแก่ บทท่ี 12 บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทจุ ริต

551 ทางราชการจงึ ตอ้ งรบั ผดิ ในผลแหง่ การกระทาละเมดิ นกั บญั ชสี บื สวนทต่ี อ้ งรบั รแู้ ละตอ้ งทาความเขา้ ใจนนั้ ตามมาตรา 8 วรรคหน่งึ แหง่ พระราชบญั ญตั ิ ความรบั ผดิ ทางละเมดิ ของเจา้ หน้าท่ี พ.ศ. 2539 ทม่ี า : (http://www.dmhweb.dmh.go.th/mhc2/data / 7 กรกฎาคม 2558) แนวคิดเก่ียวกบั การบญั ชีสืบสวน การทุจรติ มโี อกาสเกดิ ขน้ึ ได้ทุกเม่อื ไม่ว่าองค์กรนัน้ จะมรี ะบบการควบคุมภายในทด่ี หี รอื กต็ าม ผทู้ จุ รติ กพ็ ยายามหาวธิ กี ารเพอ่ื ปกป้องใหต้ นเองพน้ จากความผดิ จนไดอ้ งคก์ รจงึ จาเป็นตอ้ งหามาตรการ เพ่อื ป้องกนั และคน้ หาการทจุ รติ เน่ืองจากการทุจรติ ทเ่ี กดิ ขน้ึ มที งั้ ในภาคเอกชนและภาครฐั จงึ ทาใหเ้ กดิ แนวทางการตรวจสอบแขนงใหม่ทเ่ี รยี กว่า “การบญั ชสี บื สวน” หรอื “การบญั ชนี ิตเิ วช” ขน้ึ มาในภาค เอกชนการบญั ชสี บื สวนมบี ทบาทอยา่ งมากเพราะนอกจากใชใ้ นการตรวจสอบการทุจรติ ในองคก์ รแลว้ ยงั สามารถใชเ้ ป็นเครอ่ื งมอื ช่วยใหผ้ บู้ รหิ ารสอบทานขอ้ มลู ทใ่ี ชใ้ นการวางกลยุทธ์ การปฏบิ ตั ติ ามกฎหมาย และขอ้ บงั คบั อกี ทงั้ ยงั ช่วยแก้ไขปญั หาต่างๆ ทเ่ี กดิ ขน้ึ ไดด้ ว้ ย การบญั ชสี บื สวนเป็นการตรวจสอบใน เรอ่ื งทถ่ี ูกปกปิดและมคี วามโน้มเอยี งทจ่ี ะมสี าเหตุมาจากการใชท้ รพั ยากรขององค์กรไปในทางทไ่ี ม่ควร หรอื เกิดจากการบดิ เบอื นการบนั ทกึ บญั ชี ปญั หาสาคญั อีกอย่างหน่ึงเม่อื เกดิ การทุจรติ ก็คอื การขาด ร่องรอยการตรวจสอบ ผูต้ รวจสอบภายในจงึ ต้องอาศยั ความช่างสงั เกตและการพนิ ิจพเิ คราะห์ในการ ตรวจสอบมากกวา่ การตรวจสอบตามปกติ 1. ความหมายของการบญั ชีสืบสวน (Meaning Accountancy Investigation) ผตู้ รวจสอบภายในควรทาความเขา้ ใจกบั คาศพั ทต์ ่างๆ ทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั การปฏบิ ตั งิ านดงั น้ี ฝา่ ยวชิ าการสตู รไพศาล (2555 : 11) ไดใ้ หค้ านยิ ามการสบื สวน การสอบสวนไวด้ งั น้ี การสบื สวน หมายถงึ การแสวงหาขอ้ เทจ็ จรงิ และหลกั ฐานซ่งึ พนักงานฝ่ายปกครอง หรอื ตารวจไดป้ ฏบิ ตั ไิ ปตามอานาจและหน้าทเ่ี พอ่ื รกั ษาความสงบเรยี บรอ้ ยของประชาชนและเพ่อื ทจ่ี ะทราบ รายละเอยี ดแหง่ ความผดิ การสอบสวน หมายถงึ การรวบรวมพยานหลกั ฐาน และการดาเนินการทงั้ หลายอ่นื ตามบท บญั ญตั แิ ห่งประมวลกฎหมายวธิ พี จิ ารณาความอาญา ซง่ึ พนกั งานสอบสวนไดท้ าไปเก่ยี วกบั ความผดิ ท่ี กล่าวหาเพ่อื ทจ่ี ะทราบขอ้ เทจ็ จรงิ หรอื พสิ จู น์ความผดิ และเพ่อื จะเอาตวั ผกู้ ระทาความผดิ มาฟ้องลงโทษ สานักงานคณะกรรมการข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ (2550 : 11) ไดใ้ หค้ านิยามการสอบสวน คอื การรวบรวมพยานหลกั ฐาน และการดาเนินการทงั้ หลาย อ่นื เพ่อื จะทราบขอ้ เทจ็ จรงิ และพฤตกิ ารณ์ต่างๆ หรอื พสิ ูจน์เกย่ี วกบั เร่อื งท่กี ล่าวหาเพ่อื ใหไ้ ดค้ วามจรงิ ความยตุ ธิ รรม และเพ่อื พจิ ารณาผกู้ ระทาการผดิ จะไดร้ บั โทษใด บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทุจริต บทท่ี 12

552 บญุ เสรมิ วมิ กุ ตะนนั ทน์และคณะ (2556 : 1) ใหค้ วามหมายการบญั ชี หมายถงึ กระบวนการ ของการวดั มลู คา่ การบนั ทกึ รายการ จดั หมวดหมู่ การสรปุ ผลขอ้ มลู ทางการเงนิ ตลอดจนการวเิ คราะห์ ตคี วามหมายและการนาเสนอขอ้ มลู เหล่านนั้ อยา่ งมหี ลกั เกณฑเ์ พ่ือใหผ้ ทู้ เ่ี ก่ยี วขอ้ งนาไปใชป้ ระโยชน์ใน การวางแผนและตดั สนิ ใจต่อไป ดงั นนั้ จากทก่ี ลา่ วมาขา้ งตน้ จงึ สรปุ นิยามของคาวา่ “การบญั ชสี บื สวน” ไดด้ งั น้ี การบัญชีสืบสวน หมายถึง การใช้ทักษะด้านการเงินและแนวคิดทางด้านการสืบสวน สอบสวน เพ่อื ใช้ในการตรวจสอบ สืบสวน และสอบสวนขอ้ มูลทางการเงนิ เพ่อื พสิ ูจน์หรอื เพ่อื หา หลกั ฐานประกอบขอ้ เทจ็ จรงิ เกย่ี วกบั การทจุ รติ โดยเฉพาะ 2. บทบาทของนักบญั ชีสืบสวน (Role of Accountants Investigation) การทางานของผู้ตรวจสอบภายในนอกจากทาหน้าท่ปี ระเมนิ ถงึ ความเพยี งพอของระบบการ ควบคมุ ภายในใหก้ บั องคก์ รแลว้ ยงั ตอ้ งสวมบทบาทการปฏบิ ตั งิ านทห่ี ลากหลายอยา่ งซง่ึ ตอ้ งทาตวั ใหเ้ กดิ ความเหมาะสมในการเขา้ ไปปฏบิ ตั งิ าน เชน่ นกั สบื ตารวจ นกั กฎหมาย เป็นตน้ จนั ทนา สาขากร, นิพนั ธ์ เหน็ โชคชยั ชนะ, ศลิ ปพร ศรจี นั่ เพชร (2557 : 17–13) กล่าวถงึ บทบาทของนกั บญั ชสี บื สวนทต่ี อ้ งกระทาอาจมบี ทบาทไดใ้ นหลายลกั ษณะดงั น้ี 2.1 การตรวจสอบการทุจรติ ขน้ึ อยกู่ บั ลกั ษณะงานทไ่ี ดร้ บั มอบหมายเกย่ี วกบั การทุจรติ นักบญั ชีสืบสวนต้องสามารถปฏิบตั ิงานเพ่อื ค้นหาหลกั ฐานและข้อเท็จจรงิ ตามลกั ษณะงานท่ไี ด้รบั มอบหมายไดโ้ ดยอาจทางานรว่ มกบั ผบู้ รหิ ารในฐานะผสู้ นบั สนุนงานบรหิ าร ซง่ึ อาจปฏบิ ัตงิ านโดยลาพงั หรอื ทางานรว่ มกนั เป็นทมี 2.2 การตรวจสอบการปฏบิ ตั ติ ามกฎ ระเบยี บ และขอ้ บงั คบั เน่ืองจากกฎหมายและขอ้ บงั คบั ต่างๆ อาจกาหนดสงิ่ ทผ่ี บู้ รหิ ารตอ้ งปฏบิ ตั ติ ามในการบรหิ ารในองคก์ ร บางองคก์ รตอ้ งปฏบิ ตั ติ าม กฎหมาย ข้อบงั คบั กฎเกณฑ์อย่างเขม้ งวด บางองค์กรใช้เพยี งกฎเกณฑ์ ขอ้ บงั คบั ทวั่ ไปในการ บรหิ ารงานภายในองคก์ รเท่านัน้ ดงั นัน้ นักบญั ชสี บื สวนสามารถเขา้ ไปช่วยผู้บรหิ ารในการสอบทาน การปฏบิ ตั ติ ามกฎหมายและขอ้ บงั คบั ต่างๆ เพ่อื พจิ ารณาถงึ ความเป็นไปไดท้ อ่ี งคก์ รอาจไม่ปฏบิ ตั ติ าม กฎหมายและขอ้ บงั คบั นนั้ อกี ทงั้ เขา้ ไปมสี ่วนรว่ มในการกาหนดนโยบายเพ่อื ป้องกนั การละเมดิ กฎหมาย และขอ้ บงั คบั การจดั ใหม้ รี ะบบการควบคุมภายในหรอื ระเบยี บวธิ ปี ฏบิ ตั งิ านทเ่ี หมาะสม 2.3 การสอบทานการปฏบิ ตั ติ ามเงอ่ื นไขและขอ้ บงั คบั ของกฎหมาย นักบญั ชสี บื สวนอาจ เขา้ ไปมสี ่วนร่วมในหน่วยงานภาครฐั บาลในส่วนทเ่ี ก่ยี วขอ้ งกบั การสอบทาน การปฏบิ ตั ติ ามกฎเกณฑ์ ขอ้ บงั คบั เช่น การสอบทานการปฏบิ ตั ติ ามกฎเกณฑห์ รอื ขอ้ บงั คบั ของหน่วยงานต่างๆ ตามโครงการ เงนิ อุดหนุนและเงนิ ช่วยเหลอื จากรฐั บาล หรอื เงอ่ื นไขขององคก์ รทไ่ี ดร้ บั การสง่ เสรมิ การลงทนุ เป็นตน้ 2.4 การใหค้ าปรกึ ษาทางดา้ นการบญั ชแี ละภาษอี ากร เม่อื เกดิ คดคี วามทางกฎหมายขน้ึ บทบาทอยา่ งหน่งึ ของนกั บญั ชสี บื สวนอาจใหค้ าแนะนาในฐานะทป่ี รกึ ษาแก่นกั กฎหมายหรอื ทนายความ โดยเฉพาะอย่างยง่ิ ในงานส่วนท่เี ก่ียวข้องกบั การบญั ชี คอมพวิ เตอร์ ภาษีอากร การปฏิบตั ิตาม กฎระเบยี บขอ้ บงั คบั และการปฏบิ ตั ติ ามระบบการควบคุมภายใน เป็นตน้ บทท่ี 12 บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทุจริต

553 2.5 การสอบทานระบบการควบคมุ ภายใน นกั บญั ชสี บื สวนอาจเขา้ ไปมบี ทบาทในการ สอบทานระบบการควบคมุ ภายในเพมิ่ เตมิ จากงานทท่ี าโดยหน่วยงานตรวจสอบภายใน ถึงแมว้ ่ากจิ การ แห่งน้จี ะมหี น่วยงานตรวจสอบภายในอยแู่ ลว้ กต็ าม ทงั้ น้เี พอ่ื ใหเ้ กิดความมนั่ ใจยงิ่ ขน้ึ ในเรอ่ื งต่างๆ เช่น 2.5.1 บคุ ลากรขององคก์ รไดร้ บั การฝึกอบรมอยา่ งเพยี งพอเพอ่ื ใหส้ ามารถนาความรู้ ทไ่ี ดร้ บั จากการเขา้ รบั การอบรมมาปฏบิ ตั งิ านตามหน้าทไ่ี ดอ้ ยา่ งถูกตอ้ งตามระบบการควบคุมภายในทไ่ี ด้ กาหนดไว้ 2.5.2 ระบบการควบคุมภายในจะสามารถป้องกนั ความเสย่ี งหรอื การทจุ รติ ทอ่ี าจ เกดิ ขน้ึ ได้ 2.5.3 ระบบการควบคมุ ภายในมตี น้ ทุนสงู มากเกนิ ไปหรอื ไม่ เมอ่ื เปรยี บเทยี บกบั ความเสย่ี งหรอื การทุจรติ ทอ่ี าจเกดิ ขน้ึ 2.6 การใหค้ าปรกึ ษาเกย่ี วกบั การลม้ ละลายและปญั หาทางการเงนิ นกั บญั ชสี บื สวนอาจ เขา้ ไปมบี ทบาทในการใหค้ าแนะนาแก่เจา้ หน้ี ลกู หน้ี และบุคคลทเ่ี ก่ยี วขอ้ งกบั กจิ การทล่ี ม้ ละลาย หรอื กจิ การท่กี าลงั มปี ญั หาทางการเงนิ ซ่งึ อาจให้คาแนะนาถงึ กลยุทธ์ หรอื วธิ ปี ฏบิ ตั เิ พ่อื ให้เป็นไปตาม ขอ้ กาหนดกฎหมาย 2.7 พยานผเู้ ชย่ี วชาญในศาล นกั บญั ชสี บื สวนอาจมบี ทบาทในฐานะพยานผเู้ ชย่ี วชาญใน ศาลโดยอาศยั ความรแู้ ละทกั ษะทางวชิ าชพี ทม่ี ี 2.8 การใหบ้ รกิ ารอ่นื นกั บญั ชสี บื สวนอาจใหบ้ รกิ ารอ่นื ๆ เชน่ เป็นผชู้ ่วยทนายความใน การคน้ หาขอ้ มลู หรอื เอกสารสาคญั ซง่ึ ตอ้ งใชศ้ าลสบื หาขอ้ มลู จากแหลง่ ต่าง ๆ หรอื ใหค้ าแนะนาเสนอกล ยทุ ธแ์ ก่องคก์ รเพ่อื แกไ้ ขปญั หาทางการเงนิ และบญั ชี เป็นตน้ 2.9 การสอบทานค่าสนิ ไหมทดแทนของบรษิ ทั ประกนั ภยั นกั บญั ชสี บื สวนอาจเขา้ ไปมี บทบาทในการช่วยสอบทานความสมเหตุสมผลของขอ้ มูลทใ่ี ชใ้ นการขอรบั เงนิ ค่าสนิ ไหมทดแทน หรอื คานวณผลเสยี หายทเ่ี กดิ ขน้ึ เป็นตวั เงนิ หรอื สอบทานความถูกตอ้ งของใบเสรจ็ ค่ายาทน่ี ามาเบกิ เป็นตน้ 3. ความรแู้ ละทกั ษะท่ีจาเป็นสาหรบั นักบญั ชีสืบสวน (Knowledge and Skills Necessary for Investigative Accountants) นักบญั ชสี บื สวนอาจไม่ใช่ผู้เช่ยี วชาญในทุกเร่อื งนอกจากมคี วามรพู้ น้ื ฐานทางการบรหิ ารธุรกจิ กฎหมาย เศรษฐศาสตร์แลว้ ยงั ต้องมปี ระสบการณ์ทางดา้ นบญั ชีอยา่ งแมน่ ยา เช่น มคี วามรเู้ กย่ี วกบั การบญั ชบี รหิ าร การตรวจสอบ การควบคุมภายใน การบญั ชภี าษอี ากร เป็นต้น แต่ความรเู้ หล่าน้ี จาเป็นต้องศึกษาหาความเช่ยี วชาญเพ่มิ เติมอย่างต่อเน่ือง เพราะต้องสามารถนาความรู้ในส่วนท่ี เกย่ี วขอ้ งมาใชก้ บั งานของตนได้ ดงั นนั้ นกั บญั ชสี บื สวนควรมคี วามรเู้ รอ่ื งต่างๆ ดงั ต่อไปน้ี 3.1 ความรเู้ กย่ี วกบั การทุจรติ (Fraud Knowledge) นกั บญั ชสี บื สวนควรมคี วามรแู้ ละทกั ษะ อยา่ งเพยี งพอทจ่ี ะรบั ทราบสญั ญาณบอกซง่ึ เหตุเก่ยี วกบั การทุจรติ ทอ่ี าจเกดิ ขน้ึ ประเภทของการทุจรติ โอกาสทจ่ี ะเกดิ การทุจรติ รวมทงั้ จดุ อ่อนของระบบการควบคุมภายในต่างๆ ทอ่ี าจก่อใหเ้ กดิ ความเสย่ี ง บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทจุ ริต บทที่ 12

554 หรอื การทุจรติ ซง่ึ สง่ิ เหลา่ น้จี ะช่วยใหน้ กั บญั ชสี บื สวนกาหนดวธิ กี าร ขอบเขตของการสบื สวนทเ่ี หมาะสม ต่อไปได้ 3.2 ทกั ษะความชานาญการตรวจสอบ (Investigative Competency) เน่ืองจากการทุจรติ มกั ถกู ปิดบงั ไวอ้ ยา่ งดี นกั บญั ชสี บื สวนจงึ ควรทาความเขา้ ใจถงึ สญั ญาณเตอื นและจุดอ่อนของระบบการ ควบคุมภายในว่าจะมโี อกาสก่อให้เกดิ การทุจรติ ไดอ้ ย่างไร นนั่ คอื นกั บญั ชสี บื สวนตอ้ งมที กั ษะในการ ตรวจสอบ มคี วามช่างสงั เกต พนิ ิจพเิ คราะห์ และมจี ติ นาการในการตรวจสอบ ทกั ษะการตรวจสอบน้ี จะช่วยใหน้ กั บญั ชสี บื สวนสามารถระบุ แยกแยะและวเิ คราะหข์ อ้ มลู ทไ่ี ดจ้ ากการสบื สวนนนั้ ได้ 3.3 ความรเู้ กย่ี วกบั กฎหมาย (Knowledge of Law) นกั บญั ชสี บื สวนควรมคี วามรกู้ ฎหมาย แพ่งและกฎหมายอาญาเพ่อื ท่จี ะได้เข้าใจว่าการกระทาอนั ไม่สมควรนัน้ ละเมดิ ต่อกฎหมายในเร่อื งใด และเพอ่ื ทจ่ี ะไดว้ างแผนการตรวจสอบและสามารถระบุประเดน็ ทจ่ี ะสบื สวนไดอ้ ยา่ งเหมาะสม 3.4 ความรเู้ ก่ยี วกบั หลกั ฐาน (Rules of Evidence) หลกั ฐานทไ่ี ดจ้ ากการตรวจสอบอาจมี ความแตกต่างจากหลกั ฐานทางกฎหมาย และเน่ืองจากหลกั ฐานท่รี วบรวมอาจต้องเป็นหลกั ฐานทาง กฎหมายทส่ี ามารถใชป้ ระโยชน์ในศาลได้ นกั บญั ชสี บื สวนจงึ ตอ้ งมคี วามรใู้ นเรอ่ื งกฎเกณฑข์ องหลกั ฐาน ทางกฎหมาย โดยอาจปรกึ ษาหารอื กบั ทนายความหรอื นกั กฎหมายทอ่ี ยใู่ นทมี เพ่อื ใหเ้ ขา้ ใจถงึ ลกั ษณะ และคณุ สมบตั ขิ องหลกั ฐานทางกฎหมายนนั้ 3.5 ความรเู้ กย่ี วกบั ธุรกจิ (Business Knowledge) นักบญั ชสี บื สวนควรมคี วามรเู้ ก่ยี วกบั ธรุ กจิ และอุตสาหกรรมทอ่ี งคก์ รดาเนินงานอยู่ สภาพทางเศรษฐกจิ การบรหิ ารงาน และวธิ ปี ฏบิ ตั งิ าน ขององคก์ ร ความรูเ้ ก่ยี วกบั ธุรกิจดงั กล่าวเป็นกรอบสาหรบั นักบญั ชสี บื สวนเพ่อื อ้างอิงในการใช้ดุลย พนิ ิจเยย่ี งผปู้ ระกอบวชิ าชพี ซง่ึ จะช่วยใหน้ กั บญั ชสี บื สวนสามารถนาความรทู้ ม่ี อี ยไู่ ปประเมนิ ความเสย่ี ง ระบถุ งึ ปญั หา วางแผนปฏบิ ตั งิ านตรวจสอบไดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพและประสทิ ธผิ ล อกี ทงั้ ยงั ช่วยในการ ประเมนิ หลกั ฐานการตรวจสอบใหส้ าเรจ็ ลุลว่ งได้ 3.6 ทกั ษะการตดิ ต่อส่อื สาร (Communication Skill) บ่อยครงั้ ทน่ี ักบญั ชสี บื สวนต้องทา หน้าทเ่ี ป็นพยานผู้เชย่ี วชาญในศาลเพ่อื อธบิ ายถงึ ขอ้ เทจ็ จรงิ หรอื นาเสนอหลกั ฐานขอ้ เทจ็ จรงิ ลกั ษณะ ของงานย่อมมกี ารตดิ ต่อ สัมภาษณ์ และประสานงานกบั บุคลต่างๆ ดงั นัน้ นักบญั ชสี บื สวนควรมี ทศั นะคตทิ เ่ี ป็นมติ รกบั บุคคลทถ่ี กู ตรวจสอบ และควรมคี วามรทู้ างจติ วทิ ยาเพ่อื ทจ่ี ะเขา้ ใจถงึ สาเหตุของ การปฏบิ ตั ไิ มช่ อบของบคุ คลนนั้ ๆ 3.7 ทกั ษะทางดา้ นเทคโนโลยสี ารสนเทศ (Information Technology Skill) นกั บญั ชสี บื สวน ควรมคี วามรดู้ ้านเทคโนโลยอี ย่างเพยี งพอในระดบั ทเ่ี ขา้ ใจและสามารถใชง้ านได้ เน่ืองจากบางกรณี ขอบเขตของงานสบื สวนอาจเขา้ ไปเก่ยี วขอ้ งกบั ระบบสารสนเทศทใ่ี ชค้ อมพวิ เตอร์ ซง่ึ สภาพแวดลอ้ ม ของระบบอาจมผี ลกระทบต่อการปฏบิ ตั งิ านของนักบญั ชสี บื สวน การพจิ ารณาความเสย่ี ง รวมทงั้ การ ออกแบบวธิ กี ารสอบทาน ดงั นัน้ นักบญั ชสี ืบสวนควรมคี วามเข้าใจเก่ยี วกบั ความสาคญั และความ ซบั ซอ้ นของกจิ กรรมระบบสารสนเทศทใ่ี ชค้ อมพวิ เตอร์ บทท่ี 12 บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทุจริต

555 4. ขนั้ ตอนการปฏิบตั ิงานของนักบญั ชีสืบสวน (Procedures for Investigating Accountants) การตรวจสอบการทุจรติ นัน้ ไม่อาจกาหนดเป็นหลกั เกณฑท์ ่แี น่นอนได้ เน่ืองจากการทุจรติ ใน แต่ละเรอ่ื งมลี กั ษณะทแ่ี ตกต่างกนั โดยเฉพาะ อยา่ งไรกด็ ขี นั้ ตอนการปฏบิ ตั งิ านของนักบญั ชสี บื สวนอาจ สรปุ ไดด้ งั น้ี 4.1 การรบั รปู้ ญั หา (Proplem Recognition) นกั บญั ชสี บื สวนตอ้ งสามารถตอบคาถามจาก การสบื หาขอ้ เทจ็ จรงิ ทเ่ี กดิ จากการทุจรติ ได้ เช่น ทม่ี าของปญั หาการทุจรติ เกดิ ขน้ึ อย่างไร การทุจรติ เกดิ ขน้ึ ทไ่ี หนและเมอ่ื ใด บคุ คลใดบา้ งทก่ี ระทาการทจุ รติ เป็นตน้ นกั บญั ชสี บื สวนเมอ่ื รบั ทราบสญั ญาณ เตอื นบอกเหตุเหล่าน้ีแล้วควรต้องดาเนินการสอบทานแฟ้มประวตั กิ ารทางาน ผงั องค์กร ตาแหน่ง หน้าท่คี วามรบั ผดิ ชอบ คาบรรยายลกั ษณะงาน และสภาพแวดลอ้ มทวั่ ไป เพ่อื รวบรวมขอ้ มูลเขา้ สู่ กระบวนการสบื สวนไดท้ นั ถ่วงทอี กี ทงั้ สามารถตอบคาถามของผบู้ รหิ ารไดอ้ ยา่ งครบถว้ น 4.2 การรวบรวมหลกั ฐาน (Evidence Collection) มวี ตั ถุประสงคเ์ พ่อื ใหแ้ น่ใจว่าหลกั ฐาน นนั้ มคี วามน่าเช่อื ถอื และใชป้ ระโยชน์ได้ วธิ กี ารรวบรวมการไดม้ าซง่ึ หลกั ฐานอาจรวมถงึ การสบื สวนมา จากภูมหิ ลงั เช่น คุณรคู้ วามชานาญทางวชิ าชพี ประวตั กิ ารศกึ ษา ประวตั กิ ารทางาน ภาระหน้ีสนิ เป็นตน้ ของบคุ คลทน่ี ่าสงสยั ว่าจะมกี ารกระทาการทุจรติ ในองคก์ ร และอาจใชว้ ธิ กี ารตรวจสอบอ่นื รวม ดว้ ยเพ่อื ใหไ้ ดม้ าซง่ึ ความถูกต้องของขอ้ มลู ทก่ี าลงั ดาเนินการสบื สวน เช่น การสอบถาม การยนื ยนั การวเิ คราะห์ การสงั เกตการณ์ การตรวจสอบเอกสาร เป็นตน้ ทงั้ น้ีขน้ึ อยกู่ บั แต่ละสถานการณ์นนั้ ๆ 4.3 การประเมนิ หลกั ฐาน (Evidence Evaluation) เมอ่ื รวบรวมขอ้ มลู มาอย่างครบถ้วนแลว้ นกั บญั ชสี บื สวนจะต้องประเมนิ ว่าหลกั ฐานนัน้ มคี วามเพยี งพอและเหมาะสมหรอื ไม่ซง่ึ ความเพยี งพอจะ พจิ ารณาจากปรมิ าณของหลกั ฐาน ส่วนความเหมาะสมจะพจิ ารณาจากความน่าเช่อื ถือได้และตรง ประเดน็ คณุ สมบตั ทิ ส่ี าคญั ของหลกั ฐานนนั้ ตอ้ งตอบคาถามทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั ขอ้ กาหนดทางกฎหมายได้ 4.4 การสรปุ ผล (Report Findings) นักบญั ชสี บื สวนตอ้ งมคี วามมนั่ ใจในความสามารถของ ตนทจ่ี ะนาเสนอหลกั ฐานขอ้ เทจ็ จรงิ เพอ่ื ใหผ้ ทู้ เ่ี ก่ยี วขอ้ งเขา้ ใจ การรายงานอาจทาไดโ้ ดยวาจาหรอื เป็น ลายลกั ษณ์อกั ษรกไ็ ดส้ ามารถรายงานไดท้ งั้ ในระหว่างการสบื สวนและเสรจ็ สน้ิ งานสบื สวน โดยต้องแจง้ ใหผ้ บู้ รหิ ารทราบเกย่ี วกบั สถานการณ์และหลกั ฐานทไ่ี ดร้ วมทงั้ ขอ้ สรุปจากการตรวจสอบเพ่อื ผบู้ รหิ ารจะ ไดพ้ จิ ารณาตดั สนิ ใจในการดาเนินมาตรการต่างๆ กบั ผทู้ จุ รติ 5. หน่วยงานที่เก่ียวข้องกบั การบญั ชีสืบสวนในประเทศไทย (Deparment Associate With Account it the Domestic Investigation,Thailand) จนั ทนา สาขากร, นิพนั ธ์ เหน็ โชคชยั ชนะ, ศลิ ปพร ศรจี นั่ เพชร (2557 : 17–20) กล่าวถงึ หน่วยงานทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั การบญั ชสี บื สวนว่าประเทศไทยการบญั ชสี บื สวนไดร้ บั ความสนใจจากหน่วยงาน และนักบญั ชเี ป็นอย่างมากโดยนาเอาประเดน็ ปญั หาเก่ยี วกบั การทุจรติ มาใช้ในการกาหนดกฎหมาย หรอื กฎ ระเบยี บ ขอ้ บงั คบั ต่างๆ ซง่ึ มหี น่วยงานทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั การบญั ชสี บื สวนดงั น้ี บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทจุ ริต บทที่ 12

556 5.1 สภาวชิ าชพี ในพระบรมราชปู ถมั ภ์ เป็นนิตบิ ุคคลทม่ี อี านาจในการกาหนดมาตรฐาน การบญั ชี มาตรฐานการสอบบญั ชี และมาตรฐานอ่นื ๆ ทเ่ี กย่ี วกบั วชิ าชพี บญั ชใี นทุกๆ ดา้ น รวมทงั้ การ กาหนดจรรยาบรรณสาหรบั ผู้ประกอบวชิ าชพี บญั ชี สภาวชิ าชพี บญั ชไี ด้เลง็ เหน็ ความสาคญั ของการ บญั ชีสบื สวน โดยจดั ให้มกี ารสมั มนาเร่อื งการบญั ชสี ืบสวนและการทุจรติ อย่างต่อเน่ืองและแนะนา วชิ าการบญั ชสี บื สวนเป็นวชิ าเลอื กสาหรบั นกั ศกึ ษาระดบั ปรญิ ญาตรที างการบญั ชี 5.2 สานักงานคณะกรรมการกากบั หลกั ทรพั ยแ์ ละตลาดหลกั ทรพั ย์ (กลต.) มหี น้าทก่ี ากบั ดูแลและพฒั นาตลาดทุนของประเทศ โดยเป็นผูก้ าหนดนโยบายและกฎเกณฑต์ ่างๆ ภายใต้ขอบเขต อานาจหน้าทท่ี ก่ี าหนดในพระราชบญั ญตั หิ ลกั ทรพั ยแ์ ละตลาดหลกั ทรพั ย์ พ.ศ. 2535 พระราชบญั ญตั ิ สญั ญาซอ้ื ขายล่วงหน้า พ.ศ. 2546 พระราชบญั ญตั ทิ รสั ตเ์ พอ่ื ธุรกรรมในตลาดทุน พ.ศ. 2550 พระราชบญั ญตั กิ องทุนสารองเลย้ี งชพี พ.ศ. 2530 และพระราชกาหนดนิตบิ คุ คลเฉพาะกจิ เพ่อื การแปลง สนิ ทรพั ยเ์ ป็นหลกั ทรพั ย์ พ.ศ. 2540 5.3 สานกั งานป้องกนั และปราบปรามการฟอกเงนิ (ป.ป.ง.) เป็นหน่วยงานของรฐั ซง่ึ มอี านาจ หน้าทใ่ี นการวางหลกั เกณฑแ์ ละดแู ลใหม้ กี ารปฏบิ ตั ติ ามกฎหมายว่าด้วยป้องกนั และปราบปรามการฟอก เงนิ รวมทงั้ เป็นหน่วยงานตรวจสอบวเิ คราะหข์ อ้ มลู ทางการเงนิ ทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั การฟอกเงนิ 5.4 สานกั งานคณะกรรมการป้องกนั และปราบปรามการทุจรติ แห่งชาติ (ป.ป.ช.) เป็นหน่วย งานอสิ ระของรฐั ทม่ี อี านาจหน้าทใ่ี นการป้องกนั และปราบปรามการทุจรติ ในวงราชการและการเมอื ง ตาม พระราชบญั ญตั ปิ ระกอบรฐั ธรรมนูญว่าดว้ ยการป้องกนั และการปราบปรามการทุจรติ พ.ศ. 2542 แกไ้ ข เพม่ิ เตมิ พ.ศ. 2550 (ฉบบั ท่ี 2) พ.ศ. 2544 ดงั นัน้ ความสมั พนั ธ์ระหว่างการบญั ชีสบื สวนกบั การทุจรติ จงึ ข้นึ อยู่กบั ลกั ษณะงานท่ไี ด้รบั มอบหมายแต่ถา้ นามาใชเ้ กย่ี วกบั การตรวจสอบการทุจรติ นนั้ คอ่ นขา้ งมขี อบเขตทแ่ี คบกว่าการตรวจสอบ ภายใน เน่อื งจากการตรวจสอบการทจุ รติ เป็นการตรวจสอบในเรอ่ื งทถ่ี ูกปกปิดไวแ้ ละมคี วามโน้มเอยี งท่ี จะมสี าเหตุมาจากการใช้ทรพั ยากรของกจิ การไปในทางทไ่ี ม่ควรหรอื เกดิ การบดิ เบอื นการบนั ทกึ บญั ชี ปญั หาสาคญั อกี อยา่ งหน่ึงเมอ่ื เกดิ การทุจรติ ก็คอื การขาดร่องรอยการตรวจสอบ นกั บญั ชสี บื สวนจงึ ตอ้ งอาศยั ความชา่ งสงั เกตและการพนิ จิ พเิ คราะหใ์ นการตรวจสอบมากกว่าการตรวจสอบปกติ ในกรณที ่ี นักบญั ชสี บื สวนประเมนิ ประสทิ ธผิ ลของระบบการควบคุมภายในแล้วพบว่า กิจการไม่มรี ะบบการ ควบคุมภายในทเ่ี พยี งพอหรอื ไม่มวี ธิ ปี ้องกนั การทุจรติ ทอ่ี าจเกดิ ขน้ึ ซง่ึ อาจจะนาไปสู่การทุจรติ ทเ่ี กดิ ขน้ึ ในอนาคตนักบญั ชสี บื สวนควรใชว้ ธิ กี ารตรวจสอบอ่นื ๆ ลกึ ลงไปในรายละเอยี ดโดยเพมิ่ จานวนรายการ ทดสอบ ต่อจากนัน้ นักบญั ชสี บื สวนต้องรายงานใหผ้ ู้บรหิ ารหรอื คณะกรรมการตรวจสอบทราบเพ่อื ปรบั ปรุงแก้ไขระบบการควบคุมภายในให้ทนั ท่วงที แต่หากพบข้อมูลท่อี าจเป็นเพยี งเบาะแสถงึ การ ทจุ รติ ซง่ึ ควรตอ้ งมกี ารตรวจสอบการทุจรติ องคก์ รอาจแต่งตงั้ คณะกรรมการขน้ึ มาเพ่อื สบื หาผกู้ ระทาผดิ หากนักบญั ชสี บื สวนเป็นหน่ึงในคณะกรรมการดงั กล่าว นักบญั ชสี บื สวนควรประเมนิ ข้อเท็จจรงิ เพ่อื ศกึ ษาถงึ สถานการณ์ วธิ กี าร สาเหตุท่กี ่อให้เกิดการทุจรติ และรูปแบบการทุจรติ ท่เี กิดข้นึ รวมทงั้ วางแผนเพอ่ื รวบรวมหลกั ฐานทจ่ี าเป็น บทท่ี 12 บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทุจริต

557 จากท่กี ล่าวมาข้างต้นบทบาทผู้ตรวจสอบภายในอกี บทบาทหน่ึงของการเป็นนักบญั ชสี บื สวน นามาสรปุ เป็นตารางไดด้ งั น้ี ตารางท่ี 12.5 แนวคดิ การปฏบิ ตั งิ านสาหรบั นกั บญั ชสี บื สวน หลกั การที่ต้องรบั ร้แู ละต้องทาความเข้าใจ แนวปฏิบตั ิเก่ียวกบั การปฏิบตั ิงานสืบสวน 1. บทบาทของนกั บญั ชี 1.1 ตรวจสอบการทจุ รติ 1.2 ตรวจสอบการปฏบิ ตั ติ ามกฎ ระเบยี บและ ขอ้ บงั คบั 1.3 สอบทานการปฏบิ ตั งิ านตามเงอ่ื นไขและ ขอ้ บงั คบั ของกฎหมาย 1.4 การใหค้ าปรกึ ษาทางดา้ นการบญั ชแี ละภาษี อากร 1.5 สอบทานระบบการควบคมุ ภายใน 1.6 การใหค้ าปรกึ ษาเกย่ี วกบั การลม้ ละลายและ ปญั หาทางการเงนิ 1.7 พยานผเู้ ชย่ี วชาญในศาล 1.8 การใหบ้ รกิ ารอ่นื 1.9 การสอบทานค่าสนิ ไหมทดแทนของบรษิ ทั ประกนั ภยั 2. ความรู้และทกั ษะท่จี าเป็นสาหรบั นักบญั ชี 2.1 ความรเู้ กย่ี วกบั การทุจรติ สบื สวน 2.2 ทกั ษะความชานาญการตรวจสอบ 2.3 ความรเู้ กย่ี วกบั กฎหมาย 2.4 ความรเู้ กย่ี วกบั ธรุ กจิ 2.6 ทกั ษะการตดิ ต่อสอ่ื สาร 2.7 ทกั ษะทางดา้ นเทคโนโลยสี ารสนเทศ 3. ขนั้ ตอนการปฏบิ ตั งิ านของนกั บญั ชสี บื สวน 3.1 การรบั รปู้ ญั หา 3.2 การรวบรวมหลกั ฐาน 3.3 การประเมนิ หลกั ฐาน 3.4 การสรปุ ผล บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทุจริต บทที่ 12

558 สรปุ การทจุ รติ เป็นการแสดงถงึ เจตนารมณ์ของตวั บคุ คลในการกระทาผดิ ดา้ นศลี ธรรม คุณธรรมดว้ ย ความตงั้ ใจหรอื ไมต่ งั้ ใจกต็ าม กระทาการทุจรติ คนเดยี วหรอื รว่ มกนั หลายคนซง่ึ พฤตกิ รรมเหล่าน้ีเป็นสง่ิ ทไ่ี มถ่ กู ตอ้ งทางสงั คม การทจุ รติ น้มี วี ตั ถุประสงคเ์ พ่อื ใหไ้ ดซ้ ง่ึ ทรพั ยส์ นิ เงนิ ทอง หรอื ผลประโยชน์อ่นื ใด ทจ่ี ะนาไปใชใ้ นอนาคตขา้ งหน้า ซง่ึ องคป์ ระกอบของการทุจรติ จะมดี ว้ ยกนั 4 อย่างคอื มลู เหตุจงู ใจ สง่ิ ยวั่ ยวน โอกาส และการปกปิดซ่อนเรน้ ผบู้ รหิ ารและผตู้ รวจสอบภายในมคี วามรบั ผดิ ชอบเกย่ี วกบั การ ทุจรติ ทแ่ี ตกต่างกนั โดยผบู้ รหิ ารรบั ผดิ ชอบในการคน้ หาสาเหตุและแนวทางป้องกนั ใหก้ บั องคก์ ร ส่วน ผู้ตรวจสอบภายในจะรบั ผดิ ชอบในการประเมนิ ความเสย่ี งเก่ยี วกบั ระบบการควบคุมภายในว่ามคี วาม เหมาะสมเพยี งพออยใู่ นระดบั ใด หากผตู้ รวจสอบภายในไดร้ บั ทราบสญั ญาณเตอื นภยั ทจ่ี ะทาใหเ้ กดิ การ ทุจรติ ดา้ นทรพั ยส์ นิ ขององคก์ ร ตอ้ งดาเนินการสบื สวนหาสาเหตุของการกระทาการทุจรติ แลว้ นาเสนอ ใหผ้ บู้ รหิ ารทราบทนั ทเี พอ่ื จะไดก้ าหนดบทลงโทษใหผ้ ทู้ จุ รติ ไดต้ ามส่วนของการกระทานัน้ สาหรบั นักบญั ชสี บื สวนมขี อบเขตการปฏบิ ตั งิ านทห่ี ลากหลาย ซง่ึ อาจเรมิ่ ตงั้ แต่การเป็นผู้ช่วย ของผูบ้ รหิ ารขององคก์ รในการป้องกนั และตรวจสอบการทุจรติ ไปจนถงึ การเขา้ ไปเกย่ี วขอ้ งในคดคี วาม ฟ้องรอ้ ง การปรบั ปรงุ แกไ้ ข การกระทาทไ่ี มเ่ หมาะสม หรอื การละเมดิ ขอ้ กาหนดกฎหมาย รวมทงั้ การ เป็นพยานผเู้ ชย่ี วชาญในศาล ซง่ึ อาจเป็นคดที เ่ี ก่ยี วขอ้ งกบั การบญั ชี การบรหิ าร การทุจรติ การเลย่ี ง ภาษี การรบั สนิ บน และการใช้ทรพั ยสนิ ขององค์กรไปในทางท่ไี ม่ถูกต้อง เป็นต้น นักบญั ชสี บื สวน อาจไม่ใช่ผูเ้ ชย่ี วชาญในทุกๆ เรอ่ื งทเ่ี ก่ยี วกบั การตรวจสอบ นอกจากความรทู้ างวชิ าชพี บญั ชที จ่ี าเป็น และทกั ษะในการตรวจสอบแล้ว ความรู้และทกั ษะท่จี าเป็นอ่ืนๆ ได้แก่ ความรู้เก่ียวกับการทุจรติ ความรู้เก่ียวกับกฎหมาย ความรู้เก่ียวกบั หลกั ฐาน ความรู้เก่ียวกับธุรกิจ ทกั ษะด้านเทคโนโลยี สารสนเทศ และทกั ษะการตดิ ต่อส่อื สาร ดงั นนั้ ไม่ว่าผูต้ รวจสอบภายในจะทาหน้าทป่ี ระเมนิ เก่ียวกบั ระบบการควบคุมภายในและตรวจสอบกิจกรรมด้านอ่นื ๆ ให้กับองค์กร หรอื ทาหน้าท่เี ป็นนักบญั ชี สบื สวนควรศึกษาหาความรู้ใหม่ๆ อย่างต่อเน่ืองเพ่อื นามาพฒั นาสายอาชีพงานให้เกิดทกั ษะความ ชานาญ แมน่ ยายง่ิ ขน้ึ บทที่ 12 บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทจุ ริต

559 แบบฝึ กหดั ท้ายบท ตอนท่ี 1 คาถามอตั นัย : ถาม – ตอบจากทฤษฎใี นเน้อื หาเพอ่ื ทดสอบความเขา้ ใจของผเู้ รยี น ขอ้ 1. ใหอ้ ธบิ ายเกย่ี วกบั ความหมายของการทุจรติ ตามทท่ี ่านเขา้ ใจเป็นอยา่ งไร ขอ้ 2. สญั ญาณเตอื นภยั (Red Flags) หมายถงึ อะไร เมอ่ื มสี ญั ญาณเตอื นภยั ทอ่ี าจจะเกดิ การทุจรติ เกดิ ขน้ึ ในองคก์ ร ผตู้ รวจสอบภายในจะปฏบิ ตั อิ ยา่ งไร ขอ้ 3. องคป์ ระกอบของการกระทาการทจุ รติ มอี ะไรบา้ ง ใหท้ า่ นอธบิ ายแต่ละประเดน็ มาพอเขา้ ใจ ขอ้ 4. ใหอ้ ธบิ ายเกย่ี วกบั การจดั การทุจรติ ตามความรบั ผดิ ชอบของผตู้ รวจสอบภายในแต่ละประเดน็ มา พอเขา้ ใจ ขอ้ 5. ขนั้ ตอนของการปฏบิ ตั งิ านตรวจสอบภายในตอ้ งปฏบิ ตั อิ ยา่ งไรบา้ ง ขอ้ 6. รายงานการตรวจสอบการทจุ รติ ประเดน็ ทต่ี อ้ งนาเสนอแจง้ ใหผ้ บู้ รหิ ารองคก์ รทราบมสี าระสาคญั อะไรบา้ ง ขอ้ 7. นกั บญั ชสี บื สวนมบี ทบาทหน้าทอ่ี ยา่ งไร และทกั ษะทจ่ี าเป็นประกอบดว้ ยอะไรบา้ ง ขอ้ 8. ท่านคดิ ว่าการบญั ชสี บื สวนสาหรบั ประเทศไทยในปจั จบุ นั มคี วามสาคญั หรอื ไม่ และมที ศิ ทาง เป็นอยา่ งไร ขอ้ 9. ท่านเป็นผตู้ รวจสอบภายในและเขา้ สงั เกตการณ์ตรวจนบั สนิ คา้ ประจาปีของบรษิ ทั ท่านไดร้ บั ทราบข่าวลอื ว่าพนักงานขายร่วมมอื กบั เจา้ หน้าท่รี กั ษาความปลอดภยั ของบริษทั ยกั ยอกสนิ คา้ ออกไป เป็นประจา และผลการตรวจนบั สนิ คา้ ของเจา้ หน้าทท่ี ไ่ี ดร้ บั แต่งตงั้ พบว่า สนิ คา้ ทต่ี รวจนบั ไดไ้ ม่ตรงกบั จานวนทบ่ี นั ทกึ ไวใ้ นบญั ชี ผบู้ รหิ ารคดิ ว่าเป็นหน้าทข่ี องท่านทจ่ี ะต้องตรวจใหพ้ บการทุจรติ เช่นน้ี หาก ไมพ่ บจะถอื วา่ ทา่ นปฏบิ ตั หิ น้าทไ่ี มม่ ปี ระสทิ ธภิ าพ ผบู้ รหิ ารจงึ สงั่ ใหท้ า่ นชแ้ี จงการปฏบิ ตั งิ านของท่านต่อ กรณที เ่ี กดิ การทุจรติ ขน้ึ ในกจิ การ ท่านมคี วามเหน็ อยา่ งไรกบั บทบาทหน้าทข่ี องผบู้ รหิ ารและผตู้ รวจสอบ ภายในเกย่ี วกบั การทุจรติ ในกรณนี ้ี บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทจุ ริต บทที่ 12

560 ขอ้ 10. จากการตรวจสอบฝา่ ยการเงนิ คุณเพมิ่ พูนซง่ึ เป็นผูต้ รวจสอบภายในพบว่ามเี งนิ สดขาดบญั ชี มเี งนิ รบั จากลูกหน้ีหลายรายยงั ไม่ได้บนั ทกึ บญั ชี หรอื นาเงนิ ฝากธนาคาร และมใี บสาคญั จ่ายจานวน มากทจ่ี ่ายเงนิ แลว้ นามาเบกิ ซ้าอกี ซง่ึ เป็นพฤตกิ รรมท่อี าจส่อได้ว่ามกี ารกระทาทไ่ี ม่สุจรติ เกดิ ขน้ึ แลว้ คุณเพม่ิ พนู ไดม้ าปรกึ ษากบั ท่านว่า เขาควรจะทาอย่างไรต่อไปดี ควรทจ่ี ะสบื หาหลกั ฐานใหแ้ น่ใจว่ามี การทุจรติ หรอื ไม่ และถ้ามกี รณีการทุจรติ เกดิ ข้นึ ในบรษิ ัท เขาซ่งึ เป็นผู้ตรวจสอบภายในจะต้องมี บทบาทและความรบั ผดิ ชอบเพยี งใด ในฐานะทท่ี ่านมคี วามรู้และมคี วามเชย่ี วชาญในการตรวจสอบการ ทจุ รติ มาก่อน ทา่ นจะใหค้ าแนะนากบั คณุ เพมิ่ พนู อยา่ งไร ตอนท่ี 2 แบบฝึ กหดั ปรนัย : คาสงั่ ใหเ้ ขยี นเคร่อื งหมายวงกลม ลอ้ มรอบตวั อกั ษรทถ่ี ูกต้องท่ี สดุ เพยี งตวั เลอื กเดยี วสาหรบั คาถามแต่ละขอ้ 1. “มลู เหตุจงู ใจทผ่ี ลกั ดนั ใหบ้ ุคคลทาการทุจรติ อาจแตกต่างกนั ไป เน่ืองจากพน้ื ฐานทางศลี ธรรมของ มนุษยไ์ มเ่ ทา่ กนั ” เป็นคากล่าวตามองคป์ ระกอบของการกระทาการทุจรติ ขอ้ ใด ก. การปกปิดหรอื ซอ่ นเรน้ ข. โอกาส ค. มลู เหตุจงู ใจ ง. สง่ิ ยวั่ ยวนหรอื ดงึ ดดู ใจ 2. ขอ้ ใดเป็นการทจุ รติ โดยพนกั งานหรอื ลกู จา้ ง ก. พนกั งานขบั รถสง่ ของผขู้ าย ส่งสนิ คา้ ต่ากว่าจานวนตามใบส่งของโดยยกั ยอกสนิ คา้ ไป ข. ลกู คา้ ซอ้ื สนิ คา้ หรอื บรกิ ารโดยใชบ้ ตั รเครดติ ของผอู้ ่นื ทต่ี นขโมยมา ค. รบั เงนิ สดไวน้ าไปใชส้ ่วนตวั แลว้ ค่อยนาเงนิ มาคนื ใหอ้ งคก์ รในภายหลงั ง. ผใู้ หบ้ รกิ ารส่งรายงานผลงานทท่ี าตามสญั ญาก่อสรา้ งเป็นเทจ็ 3. ภายหลงั จากการสอบทานกระดาษทาการซ่งึ บ่งช้ใี ห้เห็นว่าอาจมกี ารทุจรติ เกิดข้นึ หวั หน้าทีม ตรวจสอบภายในควรปฏบิ ตั ติ ามขอ้ ใด ก. สบื สวนต่อดว้ ยตนเองจนกวา่ จะไดร้ บั เอกสารมากพอวา่ ใครเป็นผกู้ ระทา รวมทงั้ จานวน เงนิ และเวลาทเ่ี กย่ี วขอ้ งก่อนแจง้ ผบู้ รหิ าร ข. สอบถามผบู้ รหิ ารของหน่วยรบั ตรวจเพ่อื ใหม้ นั่ ใจว่าเขา้ ใจสงิ่ ทพ่ี บนนั้ ถูกตอ้ ง ค. ตรวจสอบใหม้ นั่ ใจในหลกั ฐานทไ่ี ดม้ าทงั้ ดา้ นความถกู ตอ้ งและสมบรู ณ์ แลว้ จงึ รายงาน ต่อผจู้ ดั การฝา่ ยตรวจสอบภายใน ง. รวบรวมทมี สบื สวนทจุ รติ ภายหลงั จากไดร้ บั คายนื ยนั จากฝา่ ยกฎหมายขององคก์ ร บทท่ี 12 บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทุจริต

561 4. การป้องกนั และคน้ หาการทจุ รติ เป็นความรบั ผดิ ชอบของบคุ คลใด ก. คณะกรรมการตรวจสอบ ข. ผบู้ รหิ าร ค. ผตู้ รวจสอบภายใน ง. ผสู้ อบบญั ชี 5. ผตู้ รวจสอบภายในอาจมสี ว่ นในการจดั การทจุ รติ ไดห้ ลายอยา่ ง ยกเวน้ ขอ้ ใด ก. การลงโทษการทุจรติ ข. การสบื สวนการทุจรติ ค. การป้องกนั การทุจรติ ง. การคน้ หาการทจุ รติ 6. ผตู้ รวจสอบภายในอาจพจิ ารณาวา่ มคี วามเป็นไปไดท้ จ่ี ะมกี ารยกั ยอกทรพั ยส์ นิ จากองคก์ รเมอ่ื ใด ก. คา่ เผอ่ื หน้สี งสยั จะสญู มกั ตงั้ ไวไ้ มเ่ พยี งพอ ข. พนกั งานในแผนกการเงนิ ทางานล่วงเวลาบ่อย ค. รายงานการผลติ มกั พบรายการทผ่ี ลติ เสรจ็ ไมต่ รงกบั สนิ คา้ ทผ่ี ลติ เสรจ็ จรงิ ง. พนกั งานบญั ชแี ละพนกั งานเกบ็ เงนิ ไมใ่ ช่วนั หยดุ พกั รอ้ นเลยในระหวา่ งปี 7. นกั บญั ชสี บื สวนมบี ทบาทหน้าทห่ี ลายอยา่ ง ยกเวน้ ขอ้ ใด ก. รอ้ งทุกขแ์ ละกลา่ วโทษผกู้ ระทาความผดิ ตามกฎหมาย ข. ใหค้ าแนะนาทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั กจิ กรรมทล่ี ม้ ละลาย ค. สอบทานระบบการควบคุมภายใน ง. สอบทานการปฏบิ ตั ติ ามกฎเกณฑข์ อ้ บงั คบั และกฎหมาย 8. ขนั้ ตอนการปฏบิ ตั งิ านของนกั บญั ชสี บื สวนโดยทวั่ ไปจะเรม่ิ จากขอ้ ใดเป็นอนั ดบั แรก ก. การรวบรวมหลกั ฐาน ข. การสรปุ ผล ค. การรบั รปู้ ญั หา ง. การประเมนิ หลกั ฐาน บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทจุ ริต บทท่ี 12

562 9. ผตู้ รวจสอบภายในจะสวมบทบาทใดเมอ่ื ไดร้ บั มอบหมายใหต้ รวจสอบการทจุ รติ ก. ทนาย ข. ผพู้ พิ ากษา ค. ตารวจ ง. นกั สบื 10. ขอ้ ใด ไมใ่ ช่ ทกั ษะความรพู้ น้ื ฐานของนกั บญั ชสี บื สวนทก่ี ล่าวถงึ ก. มคี วามรดู้ า้ นการบญั ชภี าษอี ากร ข. มคี วามรดู้ า้ นภาษาองั กฤษ ค. มคี วามรดู้ า้ นกฎหมาย ง. มคี วามรดู้ า้ นเศรษฐศาสตร์ บทที่ 12 บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทจุ ริต

563 เอกสารอ้างอิง จนั ทนา สาขากร, นิพนั ธ์ เหน็ โชคชยั ชนะ, และศลิ ปพร ศรจี นั่ เพชร. (2557). การควบคมุ ภายในและการตรวจสอบภายใน. พมิ พค์ รงั้ ท่ี 1. กรงุ เทพฯ : ทพี เี อน็ เพรส. ชนมณ์ ฐั ชา กงั วานศุภพนั ธ.์ (2553). การควบคมุ และตรวจสอบภายใน. พมิ พค์ รงั้ ท่ี 1. กรงุ เทพฯ : เอก็ ซเปอรเ์ น็ท. บญุ เสรมิ วมิ กุ ตะนนั ทน์และคณะ. (2556). การบญั ชีขนั้ กลาง 1. จานวนพมิ พ์ 3,000 เล่ม. พมิ พค์ รงั้ ท่ี 7. กรงุ เทพฯ : วี พรน้ิ (1991). ประมวลกฎหมายอาญา ภาค 1(1) ลกั ษณะ 1 บทบญั ญตั ิทวั่ ไป หมวด 1 บทคานิยาม. สบื คน้ เมอ่ื 1 พฤษภาคม 2558, จาก http://www.blog.eduzones.com/froze/3317 ฝา่ ยวชิ าการสตู รไพศาล. (2555). ประมวลระเบียบการตารวจเก่ียวกบั คดีปรบั ปรงุ พ.ศ. 2555. จานวนพมิ พ์ 1,000 เล่ม. พมิ พค์ รงั้ ท่ี 2. กรงุ เทพฯ : สตู รไพศาล. พระราชบญั ญตั ิระเบยี บข้าราชการพลเรอื น พ.ศ. 2551. สบื คน้ เมอ่ื 7 กรกฎาคม 2558. จาก http://www.ocsc.go.th/ocsc/th/index.php?option=com_content พฤติกรรมที่อาจทาให้เกิดการทุจริตต่อราชการและตวั อย่างการทุจริต. สบื คน้ เมอ่ื 7 กรกฎาคม 2558. จาก http://www.dmhweb.dmh.go.th/mhc2/data/ มาตรฐานสากลการปฏิบตั ิงานวิชาชีพการตรวจสอบภายใน มาตรฐาน 1210.A2. สบื คน้ เมอ่ื 7 กรกฎาคม 2558. จาก http://www.theiiat.or.th/km/newsdesc.php?n=90202114207 ราชบณั ฑติ ยสถาน. พจนานุกรมฉบบั ราชบณั ฑิตยสถาน พ.ศ. 2525. จานวนพมิ พ์ 60,000 เลม่ . พมิ พค์ รงั้ ท่ี 5. กรงุ เทพฯ : อกั ษรเจรญิ ทศั น์ อจท. สมาคมการบญั ชไี ทย คณะพาณชิ ยศาสตรแ์ ละการบญั ชี จฬุ าลงกรณ์มหาวทิ ยาลยั . (2557). จลุ สารสมาคมการบญั ชีไทย “การต่อต้านการตดั สินบนและการคอรร์ ปั ชนั่ : บทบาทของผตู้ รวจสอบภายใน” ปี ที่ 10 ฉบบั ท่ี 2 พฤศจิกายน. กรงุ เทพฯ : ธรรมนติ เิ พรส. บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทจุ ริต บทที่ 12

564 สมาคมผตู้ รวจสอบภายในแห่งประเทศไทย. (2554). มาตรฐานสากลการปฏิบตั ิงานวิชาชีพ การตรวจสอบภายใน (international Standards fot the Professional practice of Internal Auditing). สบื คน้ เมอ่ื 8 ตุลาคม 2558, จาก http://www.op.mahidol.ac.th/ia/solution/SPPIA_2554 สานกั งานคณะกรรมการขา้ ราชการครแู ละบคุ ลากรทางการศกึ ษา กระทรวงศกึ ษาธกิ าร. (2550). ค่มู อื การดาเนินการทางวินัยสาหรบั ข้าราชการครแู ละบคุ ลากรทางการศึกษา. จานวน พมิ พ์ 10,000 เลม่ . พมิ พค์ รงั้ ท่ี 1. กรงุ เทพมหานคร : สกสค. อุษณา ภทั รมนตร.ี (2558). การตรวจสอบภายในสมยั ใหม่. พมิ พค์ รงั้ ท่ี 5. กรงุ เทพฯ : จามจรุ โี ปรดกั ท.์ บทที่ 12 บทบาทของผตู้ รวจสอบภายในกบั การทุจริต

565 บรรณานุกรม กลุ่มงานมาตรฐานดา้ นการตรวจสอบภายใน กรมบญั ชกี ลาง กระทรวงการคลงั . แนวปฏิบตั ิการตรวจสอบภายใน. สบื คน้ เมอ่ื 6 ตุลาคม 2558, จาก http://www.audit.moi.go.th/pdf_new/14-2pdf. การตรวจสอบเทคโนโลยีสารสนเทศ. สบื คน้ เมอ่ื 2 กรกฎาคม 2558, จาก http://www.bfiia.org/imges/introc_1157589704/CPIAT%252008 การตรวจสอบระบบงานที่ใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ. สบื คน้ เมอ่ื 1 กรกฎาคม 2558, จาก http://www.itghailand.com/tag/ คณะกรรมการตรวจเงนิ แผน่ ดนิ สานกั งานการตรวจเงนิ แผ่นดนิ . (2554). คาแนะนา การนา มาตรฐานการควบคมุ ภายในไปใช้เชิงปฏิบตั ิ. กรงุ เทพฯ : ครุ สุ ภา. งานประกนั คณุ ภาพการศกึ ษา กองนโยบายและแผน มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั อุดรธานี. (2554). ค่มู ือการบริหารความเส่ียง. ม.ป.พ. จนั ทนา สาขากร, นพิ นั ธ์ เหน็ โชคชยั ชนะ, และศลิ ปพร ศรจี นั่ เพชร. (2557). การควบคมุ ภายในและการตรวจสอบภายใน. พมิ พค์ รงั้ ท่ี 1. กรงุ เทพฯ : ทพี เี อน็ เพรส. จนั ทนา สาขากร. (2554). การควบคมุ ภายในและการประเมินประสิทธิภาพ. กรงุ เทพฯ : มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร.์ เจนเนตร มณนี าคและคณะ. (2558). การบริหารจดั การความเส่ียงระดบั องคก์ ร. กรงุ เทพฯ :ไฟนอล. เจรญิ เจษฎาวลั ย.์ (2554). การบริหารงานตรวจสอบภายในกบั Audit Committee. จานวน พมิ พ์ 300 เลม่ . พมิ พค์ รงั้ ท่ี 1. กรงุ เทพฯ : พอด.ี ________. (2554). การปฏิบตั ิท่ีดีที่สดุ ในวิชาชีพการตรวจสอบภายใน. พมิ พค์ รงั้ ท่ี 2. กรงุ เทพฯ : พอด.ี ________. (2553). การตรวจสอบภายในและการควบคมุ ภายใน : ฉบบั นิสิตนักศึกษา. พมิ พค์ รงั้ ท่ี 2. กรงุ เทพฯ : พอด.ี

566 ________. (2556). การวางมาตรฐานการบริหารความเส่ียง. จานวนพมิ พ์ 500 เลม่ . พมิ พค์ รงั้ ท่ี 1. นนทบรุ ี : พอด.ี ชนมณ์ ฐั ชา กงั วานศุภพนั ธ.์ (2553). การควบคมุ และตรวจสอบภายใน. พมิ พค์ รงั้ ท่ี 1. กรงุ เทพฯ : เอก็ ซเปอรเ์ น็ท. ชชู ยั สมทิ ธไิ กร. (2556). การสรรหา การคดั เลือก และการประเมินผลการปฏิบตั ิงานของ บคุ ลากร. จานวน 2,000 เลม่ . พมิ พค์ รงั้ ท่ี 4. กรงุ เทพฯ : จฬุ าลงกรณ์มหาวทิ ยาลยั . เซอร์ เอเดเรียน แคดเบอรี่ (Sir Adrian Cadbury : 2002). ความหมายการกากบั ดแู ลกิจการ ที่ดี. สบื คน้ เมอ่ื 25 มถิ ุนายน 2558, จาก http://www.independent.co.uk/.../sir adrian cadbury-pioneer of good practice in corporate ตลาดหลกั ทรพั ยแ์ หง่ ประเทศไทย, และสมาคมผตู้ รวจสอบภายในแห่งประเทศไทย. (2554). แนวทางการตรวจสอบภายใน. จานวนพมิ พ์ 12,000 เลม่ . พมิ พค์ รงั้ ท่ี 1. ปทมุ ธานี : ดบู ายเบส. ตลาดหลกั ทรพั ยแ์ หง่ ประเทศไทย. (2554). แนวทางการจดั ระบบการควบคมุ ภายใน กรงุ เทพฯ : บญุ ศริ .ิ ________. (2554). แนวทางการตรวจสอบภายในท่ีดี. กรงุ เทพฯ : อมั รนิ ทรพ์ รนิ ตง้ิ แอนพบั ลซิ งิ่ . ตวั อย่างกฎบตั รของคณะกรรมการกากบั หลกั ทรพั ยแ์ ละตลาดหลกั ทรพั ยแ์ ห่งประเทศไทย. สบื คน้ เมอ่ื 8 มถิ ุนายน 2558, จาก http://www.sec.or.th/TH/AboutUs/Documents/charterthai.pdf. ตวั อย่างกฎบตั รของธนาคารไทยพาณิชย.์ สบื คน้ เมอ่ื 8 มถิ ุนายน 2558, จาก http://www.scb.co.th/th/about-scb/corporate...of.../charter-audit-committee. ตวั อย่างกฎบตั รธนาคารออมสิน. สบื คน้ เมอ่ื 10 พฤษภาคม 2558, จาก http://www.gsb.or.th/about/img/pdf/audit-internet/charter11.pdf / ตวั อย่างกฎบตั รมหาวิทยาลยั ราชภฏั สกลนคร. สบื คน้ เมอ่ื 10 พฤษภาคม 2558, จาก http://www.iau.snru.ac.th/UserFiles/File/Charter56.pdf /

567 ตวั อย่างแบบสอบถามการความคมุ ภายใน ตามองคป์ ระกอบการควบคมุ ภายในของโคโซ่. สบื คน้ เมอ่ื 22 พฤษภาคม 2558, จาก http://www.qa.swu.ac.th/qaload/.../qa3d034b308ba7855f014d7442b4e100. ตวั อย่างแบบสอบถามการความคมุ ภายใน สานักงานการตรวจเงินแผน่ ดิน. สบื คน้ เมอ่ื 22 พฤษภาคม 2558, จาก http://www.oag.go.th/News/OrderOAG/Order02/Order02_35 ตวั อย่างแผนผงั ทางเดินเอกสาร – ระบบบญั ชีเก่ียวกบั การขายสด. สบื คน้ เมอ่ื 9 ตุลาคม 2558 จาก https://www.google.co.th/search?q=ผงั ทางเดนิ เอกสาร&espv=2&biw นฤมล สะอาดโฉม. (2553). การบริหารความเส่ียงองคก์ ร. พมิ พค์ รงั้ ท่ี 2. กรงุ เทพ : ฐานบคุ๊ . นิพนั ธ์ เหน็ โชคชยั ชนะ, และศลิ ปพร ศรจี นั่ เพชร. (2554). การสอบบญั ชี. พมิ พค์ รงั้ ท่ี 2. กรงุ เทพฯ : ทพี เี อน็ เพรส. บญุ เสรมิ วมิ กุ ตะนนั ทน์, และคณะ. (2556). การบญั ชีขนั้ กลาง 1. จานวน 3,000 เล่ม. พมิ พค์ รงั้ ท่ี 7. กรงุ เทพฯ : ว.ี พรน้ิ ท์ (1991). ประมวลกฎหมายอาญา ภาค 1(1) ลกั ษณะ 1 บทบญั ญตั ิทวั่ ไป หมวด 1 บทคานิยาม. สบื คน้ เมอ่ื 1 พฤษภาคม 2558, จาก http://www.blog.eduzones.com/froze/3317 ประโยชน์และตวั อย่างของการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสาร. สบื คน้ เมอ่ื 9 กรกฎาคม 2558, จาก http://sites.google/site/kruyutsbw/prayoyochn-laea-tawxyang ปัจจยั สาคญั ต่อความสาเรจ็ ในการบริหารความเสี่ยง. สบื คน้ เมอ่ื 11 สงิ หาคม 2558, จาก http://www.pwc.com/thailand ฝา่ ยวชิ าการสตู รไพศาล. (2555). ประมวลระเบียบการตารวจเกี่ยวกบั คดีปรบั ปรงุ พ.ศ. 2555. จานวนพมิ พ์ 1,000 เลม่ . พมิ พค์ รงั้ ท่ี 2. กรงุ เทพฯ : สตู รไพศาล.

568 พระปฐมบรมราชโองการ เนื่องในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก “เราจะครองแผน่ ดินโดย ธรรมเพื่อประโยชน์สขุ แห่งมหาชนชาวสยาม”. สบื คน้ เมอ่ื 12 พฤษภาคม 2558, จาก http:// ns2.ph.mahidol.ac.th/phklb/knowledgefiles/4_Chapter_2 พระราชบญั ญตั ิระเบยี บข้าราชการพลเรอื น พ.ศ. 2551. สบื คน้ เมอ่ื 7 กรกฎาคม 2558. จาก http://www.ocsc.go.th/ocsc/th/index.php?option=com_content พฤติกรรมท่ีอาจทาให้เกิดการทจุ ริตต่อราชการและตวั อย่างการทจุ ริต. สบื คน้ เมอ่ื 7 กรกฎาคม 2558. จาก http://www.dmhweb.dmh.go.th/mhc2/data/ พนั ธพ์ งศ์ เกยี รตกิ ุล. (2554). ค่มู ือการตรวจสอบและการควบคมุ ภายใน. พมิ พค์ รงั้ ท่ี 1. กรงุ เทพฯ : เอก็ ซเปอรเ์ น็ท. ________. (2554). ปัจจยั แห่งความสาเรจ็ ของงานตรวจสอบภายใน. พมิ พค์ รงั้ ท่ี 4. กรงุ เทพฯ : เอก็ ซเปอรเ์ น็ท. มาตรฐานสากลการปฏิบตั ิงานวิชาชีพการตรวจสอบภายใน มาตรฐาน 1210.A2. สบื คน้ เมอ่ื 7 กรกฎาคม 2558. จาก http://www.theiiat.or.th/km/newsdesc.php?n=90202114207 มหาวทิ ยาลยั ทกั ษณิ . (2555). จลุ สารงานตรวจสอบภายใน ปี ที่ 7 ฉบบั ที่ 2 ประจาเดือน เมษายน – มิถนุ ายน 2555 “การวางแผนการตรวจสอบภายใน”. สบื คน้ เมอ่ื 6 ตุลาคม 2558, จาก http://www.tsu.ac/IAU. มหาวทิ ยาลยั สโุ ขทยั ธรรมาธริ าช สาขาวชิ าวทิ ยาการจดั การ. (2554). เอกสารประกอบการ สอนชุดวิชาการใช้คอมพิวเตอรใ์ นการจดั ทาบญั ชีและตรวจสอบบญั ชี หน่วยที่ 1 – 7. จานวนพมิ พ์ 3,000 เลม่ . พมิ พค์ รงั้ ท่ี 1. กรงุ เทพฯ : มหาวทิ ยาลยั สุโขทยั ธรรมาธริ าช. มหาวทิ ยาลยั สโุ ขทยั ธรรมาธริ าช สาขาวชิ าวทิ ยาการจดั การ. (2554). เอกสารประกอบการสอน ชุดวิชาการใช้คอมพิวเตอรใ์ นการจดั ทาบญั ชีและตรวจสอบบญั ชี หน่วยที่ 8 – 15. จานวนพมิ พ์ 3,000 เลม่ . พมิ พค์ รงั้ ท่ี 1. กรงุ เทพฯ : มหาวทิ ยาลยั สุโขทยั ธรรมาธริ าช. ราชบณั ฑติ ยสถาน. พจนานุกรมฉบบั ราชบณั ฑิตยสถาน พ.ศ. 2525. จานวนพมิ พ์ 60,000 เล่ม. พมิ พค์ รงั้ ท่ี 5. กรงุ เทพฯ : อกั ษรเจรญิ ทศั น์ อจท.

569 วธั นี พรรณเชษฐ, เกยี รตศิ กั ดิ ์ จรี เธยี รนารถ. (2553). เทคนิคและวิธีการตรวจสอบภายใน. กรงุ เทพฯ : ลดาวลั ย.์ วฒุ ิบตั รวิชาชีพตรวจสอบภายใน จดั สอบโดยสมาคมผตู้ รวจสอบภายในแห่งประเทศไทย. สบื คน้ เมอ่ื 14 กนั ยายน 2558, จาก http://www.theiiat.or.th/train/cer.php?cat=90119104353. สมชาย ศุภธาดา. (2553). วารสารบริหารธรุ กิจ ปี ท่ี 33 ฉบบั ที่ 125 มกราคม – มีนาคม 2553 “หลกั การพืน้ ฐานของธรรมาภิบาล”. คณะพาณชิ ยศาสตรแ์ ละการบญั ชี มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร.์ กรงุ เทพฯ : แปลน กราฟิค. สมาคมการบญั ชไี ทย คณะพาณชิ ยศาสตรแ์ ละการบญั ชี จฬุ าลงกรณ์มหาวทิ ยาลยั . (2557). จลุ สารสมาคมการบญั ชีไทย “การต่อต้านการตดั สินบนและการคอรร์ ปั ชนั่ : บทบาทของผตู้ รวจสอบภายใน” ปี ท่ี 10 ฉบบั ท่ี 2 พฤศจิกายน. กรงุ เทพฯ : ธรรมนิตเิ พรส. สมาคมคอมพวิ เตอรแ์ ห่งประเทศไทย. (2554). เทคโนโลยีสารสนเทศพื้นฐาน : หลกั สตู ร การศึกษาขนั้ พื้นฐาน พทุ ธศกั ราช พ.ศ. 2544. กรงุ เทพ ฯ : สมาคมคอมพวิ เตอรแ์ ห่ง ประเทศไทยในพระบรมราชปู ถมั ภ.์ สมาคมนกั บรหิ ารพสั ดุแห่งประเทศไทย. (2558). ประมวลกฎหมายและระเบยี บท่ีเกี่ยวข้อง กบั การพสั ด.ุ พมิ พค์ รงั้ ท่ี 16. ม.ป.พ. สมาคมผตู้ รวจสอบภายในสากล (The Institute of Internal Auditiors : IIA ค.ศ. 2012) ความหมายการกากบั ดแู ล : ข้อมลู วิชาการ. สบื คน้ เมอ่ื 25 มถิ ุนายน 2558, จาก http://www.theiiat.or.th สมาคมผตู้ รวจสอบภายในแหง่ ประเทศไทย. (2555). แนวทางการตรวจสอบภายใน ฉบบั นักศึกษา. จานวนพมิ พ์ 500 เล่ม. พมิ พค์ รงั้ ท่ี 2. กรงุ เทพฯ : จฬุ าลงกรณ์มหาวทิ ยาลยั . ________. (2554). มาตรฐานสากลการปฏิบตั ิงานวิชาชีพการตรวจสอบภายใน (International Standards fot the Professional practice of Internal Auditing). สบื คน้ เมอ่ื 8 ตุลาคม 2558, จาก http://www.op.mahidol.ac.th/ia/solution/SPPIA_2554

570 สมาคมผตู้ รวจสอบบญั ชรี บั อนุญาตแห่งประเทศสรฐั อเมรกิ า (AICPA) สบื คน้ เมอ่ื 22 พฤษภาคม 2558, จาก, http://www.aicpa.org สมาคมส่งเสรมิ สถาบนั กรรมการบรษิ ทั ไทย. (2557). หลกั การกากบั ดแู ลกิจการของ OECD : OECD Principles of Corporate Governance 2004 Edition. OECD ปารสี : มลู นิธกิ องทนุ เพอ่ื การพฒั นาระบบตลาดทุน. สหพนั ธน์ กั บญั ชรี ะหวา่ งประเทศ (IFAC) สบื คน้ เมอ่ื 22 พฤษภาคม 2558, จาก, http://www.ifac.org สานกั งานการตรวจเงนิ แผ่นดนิ . (2554). แนวทาง : การจดั วางระบบการควบคมุ ภายใน และการประเมินผลการควบคมุ ภายใน. กรงุ เทพฯ : ซสี เตม็ โฟร์ กราฟฟิคส.์ สานักงานคณะกรรมการกากบั หลกั ทรพั ยแ์ ละตลาดหลกั ทรพั ย์ พ.ศ. 2557 ความหมาย การกากบั ดแู ลกิจการที่ดี. สบื คน้ เมอ่ื 25 มถิ ุนายน 2558, จาก http://www. sec.or.th > CorporateGovernanceCG สานกั บญั ชแี ละตรวจสอบภายใน กรมบญั ชกี ลาง กระทรวงการคลงั . (2554). มาตรฐานการ ตรวจสอบภายในและจริยธรรมของผตู้ รวจสอบภายในของส่วนราชการ. ม.ป.พ. หน่วยงานตรวจสอบภายใน สานกั งานส่งเสรมิ สวสั ดภิ าพและพทิ กั ษ์เดก็ เยาวชน ผดู้ อ้ ยโอกาส และผสู้ งู อายุ (สท.). (2554). ค่มู ือการปฏิบตั ิงานกระบวนการตรวจสอบภายใน. สบื คน้ เมอ่ื 8 ตุลาคม 2558, จาก http://www.intraner.opp-go.th/law.rules.opp/document/menu6_1-1.pdf. องคก์ รเพ่ือความรว่ มมือและพฒั นาเศรษฐกิจ (0rganization for Economic Co-operation and Development Centre : OECD) สบื คน้ เมอ่ื 25 มถิ ุนายน 2558, จาก http://www.oecd.org/daf/ca/corporategovernanceprinciples/42107649.pdf องคป์ ระกอบของการบริหารความเส่ียง 8 ประการ ตามมาตรฐาน COSO. สบื คน้ เมอ่ื 11 สงิ หาคม 2558, จาก http://ermthailand.blogspot.com/p/erm-thailand.thml อนนั ตช์ ยั คงจนั ทน์. (2557). การจดั การทรพั ยากรมนุษย.์ พมิ พค์ รงั้ ท่ี 1. กรงุ เทพฯ : ภาพพมิ พ.์

571 อุษณา ภทั รมนตร.ี (2555). การตรวจสอบและการควบคมุ ด้านคอมพิวเตอรท์ างบญั ชี. พมิ พค์ รงั้ ท่ี 1. กรงุ เทพฯ : จามจรุ โี ปรดกั ท.์ ________. (2558). การตรวจสอบภายในสมยั ใหม่. พมิ พค์ รงั้ ท่ี 5. กรงุ เทพฯ : จามจรุ โี ปรดกั ท.์ เทคโนโลยีสารสนเทศเบอื้ งต้น. สบื คน้ เมอ่ื 2 กรกฎาคม 2558, จาก http://elearning.northcm.ac.th/it/lesson1.asp เอกกมล เอย่ี มศร.ี (2555). บทความการตรวจสอบการควบคมุ การจดั การภายในระบบ IT ใน Modern Management Forum หน้า1/4. ศูนยร์ วมขอ้ มลู เกย่ี วกบั เทคโนโลยสี มยั ใหม่ สาหรบั ใชใ้ นการบรหิ ารจดั การองคก์ ร. เอกสารเผยแพร่ปัจจยั ความสาเรจ็ ของการตรวจสอบภายใน. สบื คน้ เมอ่ื 16 กนั ยายน 2558, จาก http://www.audit.sat.or.th/v2project. แนวทางการกากบั ดแู ลด้านเทคโนโลยีสารสนเทศ. สบื คน้ เมอ่ื 27 มถิ ุนายน 2558, จาก http://www.theiiat.or.th/media/km/thumbnail/29/90210161729/seccom แผนการปฏิบตั ิงานการตรวจนับเงินสดและการเกบ็ รกั ษาเงิน. สบื คน้ เมอ่ื 4 กรกฎาคม 2558. จาก http://www.auditor0216.moi.go.th/auditor/kung%20f1.doc Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission, (2004). Enterprise Risk Management-Intergrated Framework : Executive Summary. Kim, Kenneth A. and Nofsinger, John R. (2007). Corporate Governance 2nd EditionNew. Jersey : Person Education, Inc. Romney, M. B. and Steinbart, P. J. (2003). Accounting Information Systems. 9th Edition. New Jersey : Pearson Education Indochina LTD. Root S. Beyond. (1998). COSO Internal Control to Enhance Corporate Governance USA : john Wiley G Sons Inc.