รายงานวิจัย-การจัดทำแผนคุ้มครองผู้ใช้พลังงานฯ - อ.ชาตรี

ก-7 1. การสร้างกลไกเพอื่ ช่วยเหลือผยู้ ากไร้ดว้ ยการลดอตั รา ค่าบริการรายเดือนและ/หรือคา่ ใชไ้ ฟฟ้า 2. การสร้างกลไกเพอื่ ช่วยเหลือผยู้ ากไร้ดว้ ยการลดหรือยกเวน้ ค่าบริการในการต่อไฟใหม่ 3. การสร้างกลไกเพ่อื ช่วยเหลือผยู้ ากไร้ดว้ ยการใหส้ ิทธิพิเศษใน กรณีผดิ นดั ชาระหน้ีค่าไฟ เช่น ขยายระยะเวลาก่อนถกู ตดั ไฟ ฯลฯ 4. ใบเสร็จของ กฟภ ควรมีขอ้ ความชดั เจน 5. ใบเสร็จของ กฟภ ควรมีขอ้ มลู การใชไ้ ฟฟ้ายอ้ นหลงั 6 เดือน 6. ใบเสร็จของ กฟภ ควร มีรายละเอียดในการเร่ืองช่องทางการ จ่ายเงินที่ชดั เจน 7. ปรับปรุงดา้ นช่องทางการจ่ายค่าไฟฟ้า (ปัจจุบนั จ่ายค่าไฟฟ้าท่ี ....................................................................) 8. เพิม่ ระยะเวลาการตดั ไฟจาก7 วนั เป็ น 45 วนั ประกอบดว้ ย 15วนั แจง้ หน้ีคา่ ไฟใหช้ าระ > 15 วนั การแจง้ เตือนใหช้ าระ หากผิดนดั จะมีการตดั ไฟ>15วนั แจง้ เตือนสุดทา้ ยก่อนกระทาการตดั ไฟจริง -4- ลกั ษณะของการบริการที่ตอ้ งการหรือคาดหวงั วา่ จะไดร้ บั มากที่สุด มาก ปาน นอ้ ย นอ้ ย กลาง ท่ีสุด (5) (4) (3) (2) (1)  ดา้ นมาตรฐานคุณภาพบริการ (ตอ่ ) 9. สถานที่ต้งั ของศูนยบ์ ริการจ่ายค่าไฟฟ้าร่วมฯ สะดวกต่อการ ติดตอ่ เขา้ รับบริการ 10. มีระยะเวลาการจ่ายคา่ ไฟฟ้า ณ ที่ทาการไฟฟ้าท่ีรวดเร็ว 11. เพมิ่ ทางเลือกใหผ้ ดู้ อ้ ยโอกาสทางเศรษฐกิจมีวธิ ีในการจดั การ ภาระคา้ งคา่ ไฟ 12. ควรพฒั นาช่องทางการจ่ายค่าไฟฟ้าปัจจบุ นั โครงการจดั ทาแผนคุ้มครองผูใ้ ชพ้ ลงั งานภายใต้ แผนยทุ ธศาสตรก์ ารกากบั กิจการพลงั งาน ฉบบั ที่ 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ก-8 13. การปรับปรุงมาตรฐานการจ่ายกระแสไฟฟ้า 14. การใหข้ อ้ มลู ขา่ วสารก่อนการดบั ไฟฟ้า 15. การใหข้ อ้ มลู ข่าวสารเมื่อไฟฟ้าดบั  ดา้ นการคุม้ ครองผบู้ ริโภคตามกม.คุม้ ครองผบู้ ริโภคและ กฎหมายอื่น และการคุม้ ครองผใู้ ชพ้ ลงั งานโดย คพข. 1. ช่องทางการร้องเรียนที่มีประสิทธิภาพ เม่ือมีปัญหาการใช้ บริการไฟฟ้า 2. การชดเชยค่าเสียหายท่ีเกิดจากความผดิ พลาดของการทางาน ของ กฟภ 3. การใหป้ ระชาชนมีส่วนร่วมในการตรวจสอบการดาเนินงาน ของผใู้ หบ้ ริการ 4. การใหป้ ระชาชนมีส่วนร่วมในการคุม้ ครองผใู้ ชไ้ ฟฟ้า 5. การประชาสมั พนั ธ์ดา้ นสิทธิการร้องเรียนใหแ้ ก่ผใู้ ชไ้ ฟฟ้า ส่วนที่ 3 ข้อคดิ เหน็ / เสนอแนะเพม่ิ เตมิ อ่ืนๆ (เช่น งานบริการด้านอ่ืนๆทต่ี ้องการให้มี)  จบแบบสอบถาม โครงการจดั ทาแผนคมุ้ ครองผใู้ ช้พลงั งานภายใต้ แผนยทุ ธศาสตร์การกากบั กจิ การพลงั งาน ฉบบั ท่ี 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ข-1 ภาคผนวก ข แบบสอบถามเพื่อสารวจความเหน็ สัมมนาเพ่ือให้ความคดิ เห็นต่อร่างกลไกและแผนการคุ้มครองผ้ใู ช้พลงั งาน ภายใต้แผนยุทธศาสตร์ การกากบั กจิ การพลงั งาน ฉบับที่ ๒ (ปี พ.ศ. ๒๕๕๖ – ๒๕๖๐) โครงการจัดทาแผนคุ้มครองผู้ใชพ้ ลงั งานภายใต้ แผนยทุ ธศาสตร์การกากบั กจิ การพลงั งาน ฉบบั ท่ี 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ข-2 แบบสอบถามเพื่อสารวจความเห็น สัมมนาเพื่อใหค้ วามคิดเห็นต่อร่างกลไกและแผนการคุม้ ครองผใู้ ชพ้ ลงั งาน ภายใตแ้ ผนยทุ ธศาสตร์ การกากบั กิจการพลงั งาน ฉบบั ที่ ๒ (ปี พ.ศ. ๒๕๕๖ – ๒๕๖๐) -------------------------------------------------------------------- คาช้ีแจง คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลยั เชียงใหม่ ได้มีความร่วมมือกบั สานักงานคณะกรรมการ กากบั กิจการพลงั งาน ในการจดั ทา “โครงการจดั ทาแผนคุม้ ครองผูใ้ ชพ้ ลงั งานภายใตแ้ ผนยุทธศาสตร์ การกากบั กิจการพลงั งาน ฉบบั ท่ี ๒ (ปี พ.ศ. ๒๕๕๖ – ๒๕๖๐)” โดยวตั ถุประสงคห์ ลกั ในการศึกษาคือ การจดั ทากลไกและแผนการคุม้ ครองผูใ้ ชพ้ ลงั งานที่เป็ นธรรม และเป็ นท่ียอมรับของผูม้ ีส่วนไดส้ ่วน เสีย ซ่ึงขณะน้ีคณะฯ ไดจ้ ดั ทาร่างกลไกและแผนการคุม้ ครองผใู้ ชพ้ ลงั งานเรียบร้อยแลว้ แบบสอบถามฉบบั น้ี จึงจดั ทาข้ึนเพื่อสอบถามความเห็นของท่านต่อแผนการคุม้ ครองผใู้ ช้ ไฟฟ้า เพ่ือจะไดน้ าไปเป็ นขอ้ เสนอแนะเพ่ือปรับปรุงกลไกการคุม้ ครองผพู้ ลงั งานเพื่อใหเ้ กิดความเป็ น ธรรมต่อท้งั ผใู้ หบ้ ริการไฟฟ้า และผรู้ ับบริการตอ่ ไป ขอขอบพระคุณอยา่ งสูงในความอนุเคราะห์การตอบแบบสอบถามน้ี ขอ้ มูลทวั่ ไปของผตู้ อบแบบสอบถาม กรุณาทาเครื่องหมาย  ในช่อง ท่ีทา่ นตอ้ งการเลือก 1. หน่วยงานท่ีทา่ นสังกดั 1. สานกั งานคณะกรรมการพลงั งานประจาเขต 2. คณะกรรมการผใู้ ชพ้ ลงั งาน (คพข.) 3. สานกั วชิ าการพลงั งานประจาเขต /พลงั งานจงั หวดั 4. สภาอุตสาหกรรม 5. หอการคา้ จงั หวดั 6. ผใู้ ชไ้ ฟฟ้าภาคอุตสาหกรรม 7. ผใู้ ชไ้ ฟฟ้ารายยอ่ ย 8. การไฟฟ้านครหลวง โครงการจัดทาแผนคมุ้ ครองผใู้ ช้พลังงานภายใต้ แผนยุทธศาสตรก์ ารกากบั กิจการพลงั งาน ฉบบั ท่ี 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ข-3 9. การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค 10 องคก์ รปกครองส่วนทอ้ งถ่ิน 11. วทิ ยชุ ุมชน 12. อ่ืนๆ..................................................................................(โปรดระบุ) กรุณาพจิ ารณาโครงการท้งั หมด 21 โครงการในหน้าต่อไป และระบุความสาคญั ของโครงการ โดยเรียง ตามลาดับ ต้งั แต่ลาดับที่ 1 ซึ่งท่านเห็นว่ามีความสาคัญมากทส่ี ุด ไปจนถงึ ลาดับท่ี 21 ซ่ึงมีความสาคัญ น้อยทสี่ ุด โครงการจดั ทาแผนคุ้มครองผู้ใชพ้ ลังงานภายใต้ แผนยทุ ธศาสตร์การกากบั กิจการพลงั งาน ฉบบั ที่ 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ข-4 ความเห็นของท่านต่อโครงการท้งั หมด โครงการ การยกระดบั การคุ้มครองผู้ใช้ไฟฟ้า ลาดบั ความสาคญั เหตผุ ล ก่อนหลงั (1-21) คุม้ ครองสิทธิของผใู้ ชไ้ ฟฟ้าดา้ นการ โครงการประชาสมั พนั ธเ์ พื่อสร้าง ไดร้ ับขอ้ มูลข่าวสาร ตาม พรบ. 1 ความรู้ความเขา้ ใจใหผ้ ใู้ ชไ้ ฟฟ้า คุม้ ครองผบู้ ริโภค และ รับทราบถึงสิทธิและหนา้ ท่ีของตน พระราชบญั ญตั ิการประกอบกิจการ พลงั งาน พ.ศ. 2550 มาตร 92 โครงการจดั ทาหลกั เกณฑส์ ญั ญา คุม้ ครองผใู้ ชไ้ ฟฟ้า 12 ประเดน็ หลกั 2 มาตรฐานการใหบ้ ริการไฟฟ้า เพือ่ ใหเ้ กิดความเป็ นธรรมแก่ผู้ ใหบ้ ริการและรบั บริการ มีกระบวนการหรือช่องทางการ โครงจดั ทากระบวนการการรับ ร้องเรียนที่ชดั เจนและนาไปสู่การ เรื่องร้องเรียนและแกป้ ัญหาใหแ้ ก่ แกไ้ ขความเดือดร้อนเสียหายอยา่ ง 3 ผใู้ ชฟ้ ้า ของผใู้ หบ้ ริการไฟฟ้าอยา่ ง ทว่ั ถึงและเป็นรูปธรรม และทาให้ เป็ นรูปธรรม ผใู้ ชไ้ ฟฟ้าทราบสิทธิการร้องเรียนตอ่ คพข อยา่ งทวั่ ถึง โครงการจดั ต้งั กองทุนเพือ่ ชดเชย ผไู้ ดร้ ับผลกระทบจากการใหบ้ ริการ 4 ความเสียหายแก่ผไู้ ดร้ ับผลกระทบ ไดร้ ับการเยยี วยาความเสียหายใน จากการใหบ้ ริการ เบ้ืองตน้ อยา่ งทนั ท่วงที โครงการพฒั นาเครือขา่ ยของ ยกระดบั การมีส่วนร่วมของ คพข. เพื่อการคุม้ ครองสิทธิ ประชาชนในกระบวนการคุม้ ครอง 5 ประโยชนข์ องประชาชนผใู้ ช้ สิทธิ และทาใหผ้ ไู้ ดร้ ับผลกระทบ ไฟฟ้า สามารถเขา้ ถึงกระบวนการรับเร่ือง ร้องเรียนผา่ นเครือขา่ ย คพข ไดอ้ ยา่ ง ทวั่ ถึง โครงการจดั ทาแผนคุ้มครองผ้ใู ช้พลงั งานภายใต้ แผนยุทธศาสตร์การกากบั กิจการพลงั งาน ฉบบั ที่ 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ข-5 โครงการ การยกระดบั การค้มุ ครองผู้ใช้ไฟฟ้า ลาดบั ความสาคญั เหตผุ ล ก่อนหลงั (1-21) ผใู้ ชไ้ ฟฟ้าสามารถใชก้ ลไก ของ คพข 6 โครงการใหค้ วามรู้ดา้ นกฎหมาย ที่มีศกั ยภาพในการทาหนา้ ท่ีคุม้ ครอง และหลกั ปฏิบตั ิ ท่ีเกี่ยวขอ้ งกบั การ ผใู้ ชไ้ ฟฟ้าอยา่ งมีความเป็ นกลางและ คุม้ ครองผใู้ ชไ้ ฟฟ้าแก่ คพข. มีความยตุ ิธรรมที่สอดคลอ้ งกบั หลกั การของกฎหมาย และมีความ รับผิดชอบตอ่ หนา้ ที่ของตน ผใู้ ชไ้ ฟฟ้าไดร้ ับการพิจารณาเรื่อง 7 โครงการปรบั ปรุงกระบวนการ ร้องเรียนภายใตก้ ระบวนการพิจารณา พจิ ารณาการรับเร่ืองร้องเรียน โดย ที่เป็นไปอยา่ งถูกตอ้ งตามหลกั คพข. กฎหมาย หลกั ความเช่ียวชาญเฉพาะ สาขา และมีความเป็ นกลางในการ ตดั สิน โดย คพข โครงการจดั การองคค์ วามรู้ดา้ น ผใู้ ชไ้ ฟฟ้าไดร้ ับการคุม้ ครองอยา่ ง 8 การคุม้ ครองสิทธิประโยชนข์ อง ถูกตอ้ งและเป็นธรรมจากฐานความรู้ ที่มีการสงั่ สมจากผมู้ ีประสบการณ์ ผใู้ ชพ้ ลงั งาน โครงการถ่ายทอดองคค์ วามรู้ และ ผใู้ ชไ้ ฟฟ้าไดร้ ับการคุม้ ครองอยา่ ง แนวปฏิบตั ิท่ีเป็ นเลิศดา้ นการ ถูกตอ้ งและเป็นธรรมอยา่ งเท่าเทียม 9 คุม้ ครองสิทธิประโยชนข์ องผใู้ ช้ กนั จากแนวปฏิบตั ิที่เป็นแบบอยา่ งที่ดี พลงั งานแก่ คพข โครงการพฒั นาระบบติดตามและ ผใู้ ชไ้ ฟฟ้าไดร้ ับการคุม้ ครองอยา่ ง ประเมนิ ผลการจดั การความรู้ดา้ น เหมาะสมต่อสถานการณ์ที่เปล่ียนไป 10 การคุม้ ครองสิทธิและการ แกป้ ัญหาผไู้ ดร้ ับผลกระทบ โครงการจดั ทาแผนคมุ้ ครองผู้ใช้พลังงานภายใต้ แผนยุทธศาสตร์การกากบั กิจการพลงั งาน ฉบับที่ 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ข-6 โครงการ การยกระดบั การคุ้มครองผู้ใช้ไฟฟ้า ลาดบั ความสาคญั เหตุผล ก่อนหลงั (1-21) ปัญหาขอ้ ร้องเรียนของผใู้ ชไ้ ฟฟ้ามี โครงการบูรณาการฐานขอ้ มูลการ ช่องทางในการรับและส่งต่อไปยงั รับเรื่องร้องเรียนและผไู้ ดร้ ับ คพข ซึงเป็ นหน่วยงานที่มีอานาจ 11 ผลกระทบ เพ่ือติดตามการ หนา้ ที่ในการดาเนินการ ในการระงบั แกป้ ัญหาและกาหนดแนวทางใน ขอ้ พพิ าทเบ้ืองตน้ ตามที่กาหนดไวใ้ น การป้องกนั ปัญหา พรบ การประกอบกิจการพลงั งาน 2550 โครงการจดั ทาประกาศสิทธิข้นั ผใู้ ชไ้ ฟฟ้ามีหลกั ประกนั สิทธิข้นั 12 พ้ืนฐานของผใู้ ชไ้ ฟฟ้า พ้นื ฐานท่ีชดั เจน และนาไปบงั คบั ใชไ้ ดต้ ามกฎหมาย โครงการพฒั นาและจดั ทา ผใู้ ชไ้ ฟฟ้าไดร้ ับการคุม้ ครองจากการ 13 มาตรฐานคุณภาพการใหบ้ ริการ พฒั นาคุณภาพการใหบ้ ริการท่ีเพม่ิ ข้ึน (Quality of Service) โครงการจดั ต้งั กองทุนเพอื่ ผยู้ ากไร้ไดร้ ับการช่วยเหลือเพื่อแบ่ง 14 ช่วยเหลือผยู้ ากไร้ เบาภาระตามหลกั มนุษยธรรม การสนบั สนุนใหเ้ กิดการลดการ ผใู้ ชไ้ ฟฟ้ามีโอกาสและทางเลือกใน 15 ผกู ขาดการซ้ือขายพลงั งาน การไดร้ ับบริการไฟฟ้าจากผู้ โครงการปรบั ปรุงกระบวนการ ใหบ้ ริการที่มีการแข่งขนั ในตลาด ที่มี 16 พิจารณาอทุ ธรณ์ในกิจการ ผใู้ หบ้ ริการที่หลากหลาย พลงั งาน ผใู้ ชไ้ ฟฟ้าและผทู้ ่ีไดร้ ับผลกระทบ จากการดาเนินการใหบ้ ริการพลงั งาน ไดร้ ับความเป็ นธรรมในการพิจารณา อทุ ธรณ์ภายใตก้ ระบวนการพิจารณา อุทธรณ์ท่ีเป็นไปอยา่ งถกู ตอ้ งตาม หลกั กฎหมายโดย กกพ โครงการจดั ทาแผนคุ้มครองผใู้ ช้พลังงานภายใต้ แผนยทุ ธศาสตรก์ ารกากบั กิจการพลงั งาน ฉบบั ที่ 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ข-7 โครงการ การยกระดบั การคุ้มครองผ้ใู ช้ไฟฟ้า ลาดบั ความสาคญั เหตุผล ก่อนหลงั (1-21) โครงการพฒั นากระบวนการ ผใู้ ชไ้ ฟฟ้ามีสิทธิในการแสดง 17 กาหนดอตั ราคา่ บริการอยา่ งมีส่วน ความเห็นตอ่ การกาหนดอตั ราค่า ร่วมของประชาชน ไฟฟ้า โครงการพฒั นาบุคลากรดา้ นการ ผใู้ ชไ้ ฟฟ้าไดร้ ับการคุม้ ครองสิทธิ 18 ติดตามและประเมินผลการ อยา่ งตอ่ เนื่องและมปี ระเดน็ การ คุม้ ครองที่เหมาะสมกบั สถานการณ์ที่ คุม้ ครองสิทธิผใู้ ชพ้ ลงั งาน เปล่ียนแปลงไปในแตล่ ะช่วงเวลา อยา่ งเหมาะสม โครงการจดั ทาขอ้ กาหนด ใหม้ ีการ สิทธิในการไดร้ ับขอ้ มูลขา่ วสารดา้ น จดั ทาคู๋มือในการใชท้ ่ีดิน เพือ่ ให้ การวางโครงข่ายก่อนการดาเนินการ 19 ประชาชนทราบถึง ผลกระทบ และผลกระทบท่ีอาจเกิดข้ึนจาก ตา่ งๆและการอยรู่ ่วมกบั โครงขา่ ย โครงข่าย ซ่ึงส่งผลตอ่ การปรับตวั และ พลงั งานไฟฟ้า คุณภาพชีวติ 20 โครงการ การใชผ้ ปู้ ระเมินราคาท่ี ผใู้ ชไ้ ฟฟ้าและผไู้ ดร้ ับผลกระทบ ไดม้ าตรฐานท้งั น้ีโดยการปรบั ปรุง ไดร้ ับความเป็ นธรรมในการไดร้ ับคา่ ประกาศ กกพ. เรื่อง หลกั เกณฑ์ ทดแทน ซ่ึงไดร้ ับการพิจารณาจากคน วธิ ีการ เงื่อนไข เกี่ยวกบั การ กลางท่ีมีความรู้ความเชี่ยวชาญในการ กาหนดและจ่ายค่าทดแทน (ฉบบั ที่ 2) พ.ศ. 2553 ประเมินราคาที่ดิน โครงการศึกษาเพ่อื ลดภาระ ลดภาระค่าใชจ้ ่ายอตั ราคา่ บริการแก่ 21 คา่ ธรรมเนียมการจ่ายคา่ ไฟฟ้านอก ผใู้ ชไ้ ฟฟ้า และเพม่ิ ความสะดวกใน จุดรบั บริการ การจ่ายคา่ ไฟฟ้า โครงการจัดทาแผนคุม้ ครองผใู้ ช้พลงั งานภายใต้ แผนยทุ ธศาสตรก์ ารกากับกิจการพลงั งาน ฉบบั ที่ 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ข-8 ข้อคดิ เห็น / เสนอแนะเพมิ่ เตมิ อ่ืนๆ โครงการจัดทาแผนคุม้ ครองผใู้ ช้พลงั งานภายใต้ แผนยทุ ธศาสตร์การกากับกิจการพลงั งาน ฉบบั ที่ 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-1 ภาคผนวก ค ผลการวเิ คราะห์เอกสารทเี่ กี่ยวข้องกบั การคุ้มครองผู้ใช้ไฟฟ้า จากการศึกษาเอกสารท่ีเก่ียวขอ้ งต่างๆ เช่นพระราชบญั ญตั ิ ระเบียบ กฎหมายท่ีเกี่ยวขอ้ ง รวมถึงระเบียบปฏิบตั ิและกฎหมายในต่างประเทศ ที่เก่ียวขอ้ งกบั การคุม้ ครองผูใ้ ช้ไฟฟ้าและผูท้ ี่มี ส่วนไดส้ ่วนเสียของการกากบั กิจการพลงั งาน เพ่อื วเิ คราะห์ เปรียบเทียบรูปแบบการดาเนินการ โดย มีเป้าหมายหลกั ที่การสร้างความเป็ นธรรมแก่ผูใ้ ช้ไฟฟ้า และผูท้ ่ีเก่ียวขอ้ ง ท่ีมีความสอดคลอ้ งกบั ยทุ ธศาสตร์ที่วางไว้ และสอดคลอ้ งกบั บทบญั ญตั ิของกฎหมายทว่ั ไปและกฎหมายเฉพาะ มากไป กวา่ น้นั ยงั จะไดน้ าเสนอผลการวเิ คราะห์เอกสารท่ีเป็ นบริบทการคุม้ ครองผใู้ ชไ้ ฟฟ้าในต่างประเทศ อาทิเช่น จากสหภาพยโุ ป ประเทศฝร่ังเศส องั กฤษ สหรัฐอเมริกา ออสเตรเลีย และสิงคโปร์ รวมถึง การสรุปผลเพื่อแสดงขอ้ เสนอแนะจากการเปรียบเทียบรูปแบบการสร้างความการคุม้ ครองท่ีผูใ้ ช้ ไฟฟ้าเพ่ือให้เป็ นตน้ ทางในการจดั ทาแผนคุม้ ครองผูใ้ ช้ไฟฟ้าภายใตแ้ ผนยุทธศาสตร์ การกากบั กิจการพลงั งาน ฉบบั ท่ี 2 (ปี พ.ศ. 2556 – 2557) การวิเคราะห์ด้าน กฎหมาย ข้อสรุปจากการศกึ ษา การศกึ ษาสภาพปัจจบุ นั เอกสาร ของการค้มุ ครองผ้ใู ช้ ไฟฟา้ ผลการวิเคราะห์เอกสารที่ การวเิ คราะห์บริบทการ เก่ียวข้องกบั การค้มุ ครอง ค้มุ ครองผ้ใู ช้ไฟฟา้ ตาม ผ้ใู ช้ไฟฟา้ กฎหมายตา่ งประเทศ ทงั น้ีขอ้ สรุปจากการศึกษาเอกสาร เปรียบเทียบประเด็นหลกั ในการคุม้ ครองผใู้ ชไ้ ฟฟ้าอนั นาไปสู่การศึกษาขอ้ มูลจาการลงพ้นื ที่ โครงการจดั ทาแผนคุ้มครองผูใ้ ชพ้ ลงั งานภายใต้ แผนยุทธศาสตรก์ ารกากบั กิจการพลงั งาน ฉบับที่ 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-2 1 การวเิ คราะห์ด้านกฎหมาย ในการวิเคราะห์ด้านกฎหมาย ทางคณะที่ปรึกษาได้ทาการศึกษาเอกสารและมุ่งดูท่ีข้อ กฎหมายซ่ึงสามารถถือเป็ นบริบทในการคุม้ ครองผูใ้ ชไ้ ฟฟ้าได้ โดยประเด็นกฎหมายที่ทางคณะท่ี ปรึกษาไดเ้ ขา้ ไปวิเคราะห์ประกอบดว้ ย 1) สิทธิของผูใ้ ช้ไฟฟ้าตามรัฐธรรมนูญ, การคุม้ ครองผูใ้ ช้ ไฟฟ้าตามพระราชบญั ญตั ิการประกอบกิจการพลงั งานพ.ศ. 2550, 3) การคุม้ ครองผูใ้ ช้ไฟฟ้าตาม ภายใตก้ ฎหมายใหร้ ัฐวสิ าหกิจดาเนินการบริการไฟฟ้า, 4) การคุม้ ครองผใู้ ชไ้ ฟฟ้าตามกฎหมายอื่นๆ 1.1 สิทธิของผ้ใู ช้ไฟฟ้าตามรัฐธรรมนูญ สิทธิของผูใ้ ช้ไฟฟ้าไดร้ ับการคุม้ ครองตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจกั รไทย พ.ศ. 2550 ดงั น้ี มาตรา 43 บุคคลยอ่ มมีเสรีภาพในการประกอบกิจการหรือประกอบอาชีพและการแข่งขนั โดยเสรีอยา่ งเป็นธรรม การจากดั เสรีภาพตามวรรคหน่ึงจะกระทามิได้ เวน้ แต่โดยอาศยั อานาจตามบทบญั ญตั ิแห่ง กฎหมาย เฉพาะเพ่ือประโยชน์ในการรักษาความมน่ั คงของรัฐหรือเศรษฐกิจของประเทศ การ คุม้ ครองประชาชนในด้านสาธารณูปโภค การรักษาความสงบเรียบร้อยหรือศีลธรรมอนั ดีของ ประชาชนการจัดระเบียบการประกอบอาชีพ การคุ้มครองผู้บริโภค การผงั เมือง การรักษา ทรัพยากรธรรมชาติ มาตรา 61 สิทธิของบุคคลซ่ึงเป็ นผูบ้ ริโภคย่อมไดร้ ับความคุม้ ครองในการไดร้ ับขอ้ มูลที่ เป็นความจริง และมีสิทธิร้องเรียนเพื่อให้ไดร้ ับการแกไ้ ขเยยี วยาความเสียหาย รวมท้งั มีสิทธิรวมตวั กนั เพอื่ พทิ กั ษส์ ิทธิของผบู้ ริโภค ให้มีองคก์ ารเพ่ือการคุม้ ครองผบู้ ริโภคท่ีเป็ นอิสระจากหน่วยงานของรัฐ ซ่ึงประกอบดว้ ย ตวั แทนผูบ้ ริโภค ทาหนา้ ท่ีให้ความเห็นเพ่ือประกอบการพิจารณาของหน่วยงานของรัฐในการตรา และการบงั คบั ใช้กฎหมายและกฎ และให้ความเห็นในการกาหนดมาตรการต่าง ๆ เพ่ือคุม้ ครอง ผูบ้ ริโภครวมท้งั ตรวจสอบและรายงานการกระทาหรือละเลยการกระทาอนั เป็ นการคุ้มครอง ผบู้ ริโภค ท้งั น้ีใหร้ ัฐสนบั สนุนงบประมาณในการดาเนินการขององคก์ ารอิสระดงั กล่าวดว้ ย และมีแนวนโยบายพ้ืนฐานแห่งรัฐด้านเศรษฐกิจ มาตรา 84 รัฐต้องดาเนินการตาม แนวนโยบายดา้ นเศรษฐกิจ ดงั ต่อไปน้ี 1) สนบั สนุนระบบเศรษฐกิจแบบเสรีและเป็ นธรรมโดยอาศยั กลไกตลาด และสนบั สนุน ให้มีการพฒั นาเศรษฐกิจอยา่ งยงั่ ยืน โดยตอ้ งยกเลิกและละเวน้ การตรากฎหมายและ กฎเกณฑ์ท่ีควบคุมธุรกิจซ่ึงมีบทบญั ญตั ิท่ีไม่สอดคลอ้ งกบั ความจาเป็ นทางเศรษฐกิจ และตอ้ งไม่ประกอบกิจการที่มีลกั ษณะเป็ นการแข่งขนั กบั เอกชน เวน้ แตม่ ีความจาเป็ น โครงการจดั ทาแผนคุ้มครองผ้ใู ช้พลังงานภายใต้ แผนยุทธศาสตรก์ ารกากบั กิจการพลงั งาน ฉบับที่ 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-3 เพื่อประโยชน์ในการรักษาความมนั่ คงของรัฐรักษาผลประโยชน์ส่วนรวม หรือการจดั ใหม้ ีสาธารณูปโภค 2) สนบั สนุนให้มีการใช้หลกั คุณธรรม จริยธรรม และหลกั ธรรมาภิบาล ควบคู่กบั การ ประกอบกิจการ 3) กากบั ให้การประกอบกิจการมีการแข่งขนั อย่างเสรีและเป็ นธรรม ป้องกนั การผูกขาด ตดั ตอนไม่วา่ โดยทางตรงหรือทางออ้ ม และคุม้ ครองผบู้ ริโภค 1.2 การคุ้มครองผ้ใู ช้ไฟฟ้าตามพระราชบัญญตั ิการประกอบกจิ การพลงั งานพ.ศ. 2550 การศึกษาวิเคราะห์นโยบายแผนการบริหารจดั การการคุม้ ครองผูใ้ ชไ้ ฟฟ้าและผูท้ ี่มีส่วนได้ ส่วนเสียของการกากบั กิจการพลงั งาน ของสานักงานกากบั กิจการพลงั งานและสานักงานกากบั กิจการพลงั งานประจาเขตและนโยบายระดบั ชาติที่เก่ียวขอ้ งสัมพนั ธ์ โดยอาศยั แนวคิดหลกั ตาม วตั ถุประสงค์ของพระราชบัญญัติการประกอบกิจการพลังงานพ.ศ. 2550 มาตรา 7 (ราชกิจจา นุเบกษาเล่ม 124 ตอนท่ี 89 ลงวนั ที่ 10 ธันวาคม 2550) มีวตั ถุประสงคท์ ่ีเกี่ยวขอ้ งโดยตรงกบั ผูใ้ ช้ ไฟฟ้าตามขอ้ ความที่ปรากฏใน (1) (2) (5) และ (6) ดงั ต่อไปน้ี 1) ส่งเสริมให้มีบริการดา้ นพลงั งานอยา่ งเพียงพอมีความมนั่ คงและมีความเป็ นธรรมต่อ ผใู้ ชไ้ ฟฟ้าและผรู้ ับใบอนุญาต 2) ใชพ้ ลงั งานท้งั ทางดา้ นอตั ราค่าบริการและคุณภาพการใหบ้ ริการโปร่งใสและไม่มีการ เลือกปฏิบตั ิอยา่ งไมเ่ ป็นธรรม 3) ส่งเสริมให้การประกอบกิจการพลงั งานเป็นไปอยา่ งมีประสิทธิภาพ และเป็ นธรรมต่อ ผูไ้ ดร้ ับใบอนุญาตและผูใ้ ช้ไฟฟ้าป้องกนั การใช้อานาจในทางมิชอบในการประกอบ กิจการพลงั งาน 4) ปกป้องเสรีภาพของผใู้ ชไ้ ฟฟ้า ชุมชนทอ้ งถิ่นประชาชนและผไู้ ดร้ ับใบอนุญาตในการมี ส่วนร่วมเขา้ ถึงใชแ้ ละจดั การดา้ นพลงั งานภายใตห้ ลกั เกณฑ์ท่ีใหค้ วามเป็ นธรรมแก่ทุก ฝ่ าย ประกอบกบั แผนยทุ ธศาสตร์ที่ 3 ของ กกพ. ที่กาหนดใหม้ ีการคุม้ ครองสิทธิของผูใ้ ชไ้ ฟฟ้า ผูม้ ีส่วนไดเ้ สียโดย การคุม้ ครองสิทธิผูใ้ ช้ไฟฟ้าเพ่ือสร้างการยอมรับและเนน้ ความเป็ นธรรมพร้อม พฒั นาศกั ยภาพของคณะกรรมการผูใ้ ช้ไฟฟ้าประจาเขต (คพข.) ที่เป็ นกลไกการขบั เคลื่อนการมี ส่ วน ร่ วม ภ าค ป ระ ช าช น ที่ ส าคัญ ใน รู ป แ บ บ ส านัก งาน ก ากับ กิ จก ารพ ลังงาน ป ระ จาเข ต ท่ี มี โครงการจดั ทาแผนคมุ้ ครองผูใ้ ชพ้ ลงั งานภายใต้ แผนยุทธศาสตร์การกากับกิจการพลงั งาน ฉบับที่ 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-4 คณะกรรมการรับผิดชอบท้งั น้ียุทธศาสตร์ท่ี 3 มีท้งั มิติการส่งเสริมการแลกเปล่ียนเรียนรู้โดยให้ ความรู้ที่จาเป็นตอ่ การปฏิบตั ิหนา้ ท่ีในการใหค้ วามคุม้ ครองผใู้ ชไ้ ฟฟ้าในแต่ละพ้ืนท่ีมิติการส่งเสริม ดา้ นการเงินและทุนเพ่ือจดั สรรเงินกองทุนพฒั นาไฟฟ้าใหเ้ ป็ นไปอยา่ งมีประสิทธิภาพโดยชุมชนที่ อยู่รอบโรงไฟฟ้าต้องมีคุณภาพชีวิตท่ีดีข้ึนในทุกๆด้านท้ังวิถีชีวิตความเป็ นอยู่การศึกษาและ สาธารณสุขโดยตอ้ งไดร้ ับการดูแลและเยยี วยาจากกองทุนพฒั นาไฟฟ้าอยา่ งทว่ั ถึง ในการดูแลผูบ้ ริโภคด้านการซ้ือขายพลังงานไฟฟ้าน้ัน ผูใ้ ช้ไฟฟ้ามีสานักงาน กกพ. บริหารงานโดยคณะกรรมการท่ีทาหน้าท่ีกากบั ดูแลการประกอบกิจการพลงั งานของประเทศ โดย ดูแลดา้ นกิจการไฟฟ้าและกิจการก๊าซธรรมชาติ เพ่ือส่งเสริมให้มีความมน่ั คงและเช่ือถือได้ของ ระบบไฟฟ้า การให้บริการท่ีมีเสถียรภาพในราคาท่ีเหมาะสม ยุติธรรม ท้งั ต่อผูใ้ ช้ไฟฟ้า และผู้ ให้บริการ และในส่วนท่ีเกี่ยวกบั กิจการก๊าซธรรมชาติน้ัน ดูแลเฉพาะกิจการระบบโครงข่ายก๊าซ ธรรมชาติทางระบบท่อ ประเด็นหลักในหลายประเด็นท่ีเกี่ยวข้องกับการคุม้ ครองผูบ้ ริโภคท่ี สานกั งาน กกพ.ดูแลคือ การควบคุมอตั ราคา่ บริการใหม้ ีความเหมาะสม ยตุ ิธรรมกบั ทุกฝ่ าย และการ พิจารณาข้อร้องเรียน ข้อพิพาท และการอุทธรณ์ของผูใ้ ช้ไฟฟ้าหรือผูไ้ ด้รับผลกระทบ และผู้ ประกอบกิจการพลงั งาน โดยประชาชนสามารถร้องเรียนความเดือดร้อนดา้ นกิจการพลงั งานไดท้ ่ี สกพ. หรือสานกั งานคณะกรรมการกากบั กิจการพลงั งานประจาเขต ซ่ึงมีคณะกรรมการผใู้ ชไ้ ฟฟ้า ประจาเขต (คพข.) ทาหนา้ ท่ีพิจารณาวินิจฉยั ขอ้ ร้องเรียน และหากไม่สามารถหาขอ้ ยตุ ิไดห้ รือไม่ พอใจกบั คาวินิจฉยั ของ คพข. ผรู้ ้องเรียนสามารถส่งเร่ืองมายงั สานกั งาน กกพ. เพอ่ื พิจารณาได้ โดย สานักงานคณะกรรมการกากับกิจการพลงั งานประจาเขต ทาหน้าท่ีเป็ นฝ่ ายเลขานุการในการ ตรวจสอบเร่ืองและหาขอ้ เทจ็ จริงเพือ่ ดาเนินการแกไ้ ขต่อไป นอกจากปัญหาความเดือดร้อนเรื่องไฟฟ้าแลว้ กกพ. ยงั รับผิดชอบตอ่ การใหค้ วามเห็นชอบ การวางแนวสายไฟฟ้าหรือท่อส่งกา๊ ซ และประกาศใหป้ ระชาชนในพ้ืนท่ีใกลเ้ คียงไดร้ ับทราบขอ้ มูล และกาหนดค่าทดแทนท่ีเป็ นธรรมเพื่อจ่ายให้แก่เจา้ ของท่ีดิน ผูท้ ่ีไดร้ ับความเดือดร้อนเร่ืองสาย ไฟฟ้าแรงสูงหรือทอ่ ส่งกา๊ ซธรรมชาติ กกพ. หน่วยงานท่ีรับผดิ ชอบในการกาหนดค่าทดแทน สานักงาน กกพ . การรับเรื่องไดส้ ร้างกระบวนการในร้องทุกข์ และเปิ ดโอกาสให้มีการ อุทธรณ์ได้ และหากไดร้ ับการ วินิจฉัยอุทธรณ์โดย กกพ. แลว้ แต่ไม่เป็ นที่พอใจ สามารถฟ้องต่อ ศาลปกครองได้ เรื่องท่ีร้องเรียนได้ เป็ นเร่ืองท่ีผู้ใช้ไฟฟ้า หรือผูใ้ ช้บริการได้รับความเดือดร้อน โครงการจัดทาแผนคุ้มครองผใู้ ชพ้ ลงั งานภายใต้ แผนยุทธศาสตรก์ ารกากับกิจการพลงั งาน ฉบับท่ี 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-5 เสียหาย โดยมีสาเหตุมาจากการให้บริการ หรือการเรียกเก็บค่าบริการไม่ถูกตอ้ ง หรือไม่เป็ นธรรม ของ ผรู้ ับใบอนุญาต หรือหากมีขอ้ พิพาทระหวา่ งผใู้ ชบ้ ริการกบั ผใู้ หบ้ ริการ นอกจากน้ี กกพ ยงั สามารถที่จะใชอ้ านาจที่ไดใ้ หไ้ วใ้ น พระราชบญั ญตั ิการประกอบกิจการ พลงั งานพ.ศ. 2550 ในการกากบั กิจการพลงั งาน โดยเฉพาะกิจการไฟฟ้าเพ่อื ใหเ้ กิดการคุม้ ครองผใู้ ช้ ไฟฟ้าและในขณะเดียวกนั ก็ตอ้ งคานึงถึงการใหบ้ ริการไฟฟ้าภายใตร้ ัฐวสิ าหกิจ ตวั อยา่ ง มาตราที่ได้ ใหอ้ านาจ กกพ ในการกากบั กิจการไฟฟ้าซ่ึงส่งผลโดยตรงต่อการคุม้ ครองผใู้ ชไ้ ฟฟ้าไดแ้ ก่; มาตรา 57-63 ที่กาหนดขอ้ บงั คบั เก่ียวกบั การไดร้ ับใบอนุญาตของผปู้ ระกอบกิจการไฟฟ้า, มาตรา 64-71 ซ่ึงให้อานาจ กกพ ในการท่ีจะกาหนดอัตราค่าบริการไฟฟ้าต่างๆ ตาม ขอ้ เสนอจากความเห็นชอบของรัฐมนตรีว่าการกระทรวงพลงั งาน และคณะกรรมการนโยบาย พลงั งานแห่งชาติ มาตรา 72- 78 ท่ีให้อานาจ กกพ ในการกาหนดเกณฑ์ มาตรฐานและความปลอดภยั ในการ ประกอบกิจการพลงั งานไฟฟ้า โดย กกพ สามารถกาหนดการตรวจสอบและการรับรองผลการ ตรวจสอบมาตรฐานได้ มาตรา 79-87 ซ่ึงให้อานาจ กกพ ในการกากบั ดูแลการสร้างระบบโครงข่าย และการใช้ ระบบโครงขา่ ยพลงั งานตามท่ี กกพ กาหนด มาตรา 89-92 ที่ให้อานาจ กกพ ในการออกขอ้ บงั คบั ดา้ นมาตรฐานการให้บริการและการ ให้บริการอยา่ งทว่ั ถึง ท้งั น้ีใน มาตรา 90 กกพ สามารถท่ีจะกาหนดให้ผูร้ ับใบอนุญาตตอ้ งจดั ให้มี บริการดา้ นพลงั งานให้ทว่ั ถึงในทอ้ งถ่ินต่างๆ และในมาตรา 91 กกพ สามารถออกขอ้ กาหนดดา้ น สญั ญามาตรฐานเพอื่ ใหเ้ กิดการบริการไฟฟ้าที่ดีแก่ผใู้ ชไ้ ฟฟ้า มาตรา 93-97 ซ่ึงกาหนดให้มีการจดั ต้งั กองทุนพฒั นาไฟฟ้าและให้มีการใชจ้ ่ายเงินกองทุน ตามที่ กกพ กาหนด มาตรา 98-103 ที่ให้มีการจดั ต้ัง คพข ให้เป็ นหน่วยงานไกล่เกลี่ยข้อพิพาทระหว่างผู้ ใหบ้ ริการไฟฟ้าและผใู้ ชไ้ ฟฟ้า โดยในการกาหนดคุณสมบตั ิของ คพข ให้ กกพ เป็นผกู้ าหนด มาตรา 104-118 ท่ีให้อานาจ กกพ ในการกาหนดการใช้ที่ดินและอสังหาริมทรัพย์ ที่ เกี่ยวขอ้ งกบั การดาเดินงานบริการการไฟฟ้า มาตรา 119-121 ให้อานาจ กกพ ในการเป็ นองคก์ รพิจารณาขอ้ พิพาทและการอุทธรณ์ใน กิจการพลงั งานไฟฟ้า โครงการจัดทาแผนคุ้มครองผูใ้ ช้พลังงานภายใต้ แผนยุทธศาสตรก์ ารกากับกิจการพลงั งาน ฉบบั ที่ 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-6 จะเห็นไดว้ า่ โดยเน้ือหาของ พระราชบญั ญตั ิการประกอบกิจการพลงั งานพ.ศ. 2550 ไดใ้ ห้ อานาจ กกพ ในการท่ีจะกากบั กิจการพลงั งานไฟฟ้าเพื่อเอ้ือให้เกิดการคุม้ ครองผใู้ ชไ้ ฟฟ้า โดย กกพ สามารถท่ีจะออกประกาศและขอ้ บงั คบั โดยอาศยั อานาจจากมาตราต่างๆ ในพระราชบญั ญตั ิการ ประกอบกิจการพลงั งานพ.ศ. 2550เพื่อใหเ้ กิดการพฒั นาและการยกระดบั การคุม้ ครองผใู้ ชพ้ ลงั งาน ไฟฟ้า 1.3 การคุ้มครองผู้ใช้ไฟฟ้าตามภายใต้กฎหมายให้รัฐวสิ าหกจิ ดาเนินการบริการไฟฟ้า โครงสร้างหลกั ของกิจการไฟฟ้าของประเทศไทยน้นั ถูกควบคุมโดยรัฐวิสาหกิจ ผ่านการ บริหารและใหบ้ ริการโดยรัฐวิสาหกิจรายใหญ่ 3 เจา้ ดว้ ยกนั ไดแ้ ก่ การไฟฟ้าฝ่ ายผลิตแห่งประเทศ ไทยท่ีเป็นเจา้ ของและควบคุมการใหบ้ ริการในส่วน ของกาลงั การผลิตไฟฟ้า (โรงไฟฟ้า) และระบบ สายส่งไฟฟ้าแรงสูง การไฟฟ้านครหลวงที่เป็น รัฐวสิ าหกิจท่ีเป็นเจา้ ของและควบคุมระบบจาหน่าย ไฟฟ้า รวมไปถึงการให้บริการคา้ ปลีกไฟฟ้ากบั ผูใ้ ชไ้ ฟฟ้าในพ้ืนท่ีกรุงเทพฯ และปริมณฑล และ สุดทา้ ยการไฟฟ้าส่วนภูมิภาคที่ก็เป็ นรัฐวสิ าหกิจในระบบจาหน่ายทาหนา้ ที่เดียวกบั การไฟฟ้านคร หลวง เพียงแต่พ้ืนที่ให้บริการทว่ั ประเทศ (ยกเวน้ ใน ส่วนพ้ืนท่ีบริการของการไฟฟ้านครหลวง) โดยท้งั การไฟฟ้านครหลวงและการไฟฟ้าส่วนภูมิภาคจะทาการซ้ือไฟฟ้าแบบคา้ ส่งมาจากการไฟฟ้า ฝ่ ายผลิตแห่งประเทศไทย โดยโครงสร้างของกิจการไฟฟ้าน้นั ผูกกบั กฎหมายจดั ต้งั รัฐวิสาหกิจเพ่ือดาเนินการกิจการ ไฟฟ้า กฎหมายจดั ต้งั รัฐวสิ าหกิจโดยหลกั แลว้ ประกอบดว้ ย พระราชบญั ญตั ิ การไฟฟ้าฝ่ ายผลิตแห่ง ประเทศไทยพ.ศ. 2511, พระราชบญั ญตั ิ การไฟฟ้านครหลวง พ.ศ. 2501, พระราชบญั ญตั ิ การไฟฟ้า ส่วนภูมิภาค พ.ศ. 2503 ในเน้ือหาของพระราชบญั ญัติ การไฟฟ้าฝ่ ายผลิตแห่งประเทศไทยพ.ศ. 2511 ระบุการ จดั ต้งั \"การไฟฟ้าฝ่ ายผลิตแห่งประเทศไทย\" เรียกโดยย่อวา่ \"กฟผ.\" เพ่ือให้การดาเนินกิจการผลิต ไฟฟ้าไดม้ ีประสิทธิภาพ มีการประสานงานและเป็ นไปโดยประหยดั ท้งั ในดา้ นเป้าหมาย นโยบาย และในดา้ นปฏิบตั ิการ1 พระราชบญั ญตั ิ การไฟฟ้าฝ่ ายผลิตแห่งประเทศไทยพ.ศ. 2511 ไดใ้ ห้อานาจ แก่ ผูป้ ฏิบตั ิงานของ กฟผ ใหเ้ ป็ นเจา้ หนา้ ท่ีของรัฐในดาเนินการผลิต เดินสายส่ง และใชท้ ่ีดินในการ 1 พระราชบญั ญตั ิ การไฟฟ้าฝ่ ายผลิตแห่งประเทศไทยพ1122 .ศ. มาตรา 6 โครงการจดั ทาแผนค้มุ ครองผู้ใช้พลงั งานภายใต้ แผนยุทธศาสตรก์ ารกากับกจิ การพลงั งาน ฉบบั ที่ 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-7 เชื่อมโยงโครงข่ายสายส่งไฟฟ้า2 กฟผ. ตาม พระราชบญั ญตั ิ การไฟฟ้าฝ่ ายผลิตแห่งประเทศไทยยงั สามารถควบคุมดูแลรับผิดชอบในการดาเนินการและบารุงรักษาเขื่อนก้นั น้า อ่างเก็บน้า และสิ่งอื่น อนั เป็ นอุปกรณ์ของเขื่อนหรืออ่างน้นั ภายในขอบแห่งวตั ถุประสงคเ์ พ่ือใชใ้ นการผลิตกระแสไฟฟ้า3 โดย กฟผ จะเป็นผผู้ ลิตกระแสไฟฟ้าส่งใหแ้ ก่ การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค และการไฟฟ้านครหลวง ในพระราชบญั ญตั ิ การไฟฟ้านครหลวง พ.ศ. 2501 ไดก้ าหนดให้มีการ ให้จดั ต้งั การไฟฟ้า ข้ึนเรียกวา่ “การไฟฟ้านครหลวง” มีวตั ถุประสงคใ์ นการดาเนินการจาหน่ายพลงั งานไฟฟ้าธุรกิจอ่ืน ท่ีเกี่ยวเน่ือง ในเขตพ้ืนที่กรุงเทพ และปริมณฑล4 และ ให้การไฟฟ้านครหลวงมีอานาจกระทาการ ตา่ ง ๆ เช่นดาเนินการต่างๆ เพ่อื สร้าง ซ้ือ จดั หา จาหน่าย เช่า ให้เช่า เช่าซ้ือ ใหเ้ ช่าซ้ือ ยมื ใหย้ มื และ ดาเนินงาน เกี่ยวกบั เคร่ืองใช้ บริการ และความสะดวกต่าง ๆ ของการให้บริการไฟฟ้าในเขตของ การไฟฟ้านครหลวง5 ในพระราชบญั ญตั ิ การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค พ.ศ. 2503 ให้จดั ต้งั การไฟฟ้าข้ึนเรียกว่า “การ ไฟฟ้าส่วนภูมิภาค” เรียกโดยยอ่ วา่ “กฟภ.”โดยให้ กฟภ ดาเนินการใหบ้ ริการไฟฟ้าแก่ผใู้ ชไ้ ฟฟ้าใน เขตภูมิภาค โดยตอ้ งจดั ให้ได้มา จดั ส่ง และจาหน่ายพลงั งานไฟฟ้า รวมถึงดาเนินธุรกิจเกี่ยวกบั พลงั งานไฟฟ้าและธุรกิจอื่นที่เกี่ยวเนื่องหรือที่เป็นประโยชนใ์ นส่วนภูมิภาค6 ฉะน้นั โดยรวมจะเห็นไดว้ า่ มีการตรา พระราชบญั ญตั ิท้งั 3 ท่ีเสนอขา้ งตน้ ข้ึนมาเพื่อจดั ต้งั หน่วยงานรัฐวิสาหกิจซ่ึงมีหน้าที่ผลิตไฟฟ้าโดย กฟผ และ มีการจดั จาหน่ายโดย กฟน และ กฟภ ภายใต้ พระราชบญั ญตั ิท้งั 3 ท่ีเสนอขา้ งตน้ จึงนาไปสู่รูปแบบการบริการไฟฟ้าภายใตโ้ ครงสร้าง แบบรัฐวสิ าหกิจผกู ขาดโดยมีท้งั สามการไฟฟ้าเป็ นผใู้ หบ้ ริการในกิจการไฟฟ้า7 ดงั น้นั กิจการไฟฟ้า โดยทว่ั ไปประกอบไปดว้ ยส่วนประกอบท่ีสาคญั หลกั ๆ อยูด่ ว้ ยกนั 4 ส่วน ไดแ้ ก่ ส่วนที่ทาหน้าท่ี ผลิตไฟฟ้า (Generation) จากโรงไฟฟ้าที่ใช้เช้ือเพลิงชนิด ต่างๆ ส่ วนท่ีทาหน้าท่ีส่ งไฟฟ้า 2 พระราชบญั ญตั ิ การไฟฟ้าฝ่ ายผลิตแห่งประเทศไทยพ1122 .ศ. มาตรา 25 3 พระราชบญั ญตั ิ การไฟฟ้าฝ่ ายผลิตแห่งประเทศไทยพ1122 .ศ. มาตรา 28 4 พระราชบญั ญตั ิ การไฟฟ้านครหลวง พ1152 .ศ. มาตรา 6-8 5 พระราชบญั ญตั ิ การไฟฟ้านครหลวง พ1152 .ศ. มาตรา 13 6 พระราชบญั ญตั ิ การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค พ1152 .ศ. มาตรา 6-8 7 พรชยั วสิ ุทธิศกั ด์ิ, 2012, Liberalization of the Thai energy sector: a consideration of competition law and sectoral regulation, J World Energy Law Bus (2012) 5 (1): 60-77. โครงการจัดทาแผนคุ้มครองผูใ้ ช้พลังงานภายใต้ แผนยทุ ธศาสตร์การกากบั กจิ การพลงั งาน ฉบับที่ 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-8 (Transmission) ส่วนท่ีทาหนา้ ท่ีระบบจาหน่ายไฟฟ้า (Distribution) และส่วนสุดทา้ ยท่ีเป็ นส่วนคา้ ปลีกไฟฟ้า (Retail) ที่ให้บริการไฟฟ้า วดั การใช้ ไฟฟ้า อ่านหน่วย จดหน่วย เก็บเงินค่าบริการจะ เป็นการดาเนินการภายใตร้ ัฐวิสาหกิจท้งั สามการไฟฟ้า ถึงแมว้ า่ การสนบั สนุนใหเ้ กิดการลงทุนจาก ภาคเอกชนในการสร้างโรงไฟฟ้า หรือที่รู้จกั กนั อย่างดีในชื่อ Independent Power Producer (IPP) แ ล ะ Small Power Producer (SPP) แ ล ะ Very Small Power Producer (VSPP) ซ่ึ ง เร่ิ ม เปิ ด ใ ห้ ภาคเอกชนเขา้ มาแข่งขนั กนั ในการขอสิทธ์ิในการสร้างโรงไฟฟ้าก็ตาม โรงไฟฟ้าเอกชน เหล่าน้ี ยงั คงตอ้ งขายไฟฟ้าใหก้ บั การไฟฟ้าฝ่ ายผลิตแห่งประเทศไทย แต่เพียงผูเ้ ดียว โดยท่ีการไฟฟ้านคร หลวงและการไฟฟ้าส่วนภูมิภาคยงั คงตอ้ งซ้ือไฟฟ้าจากการไฟฟ้า ฝ่ ายผลิตแห่งประเทศไทย ซ่ึง รูปแบบการดาเนินการอุตสาหกรรมไฟฟ้าแบบน้ีสร้างอุตสาหกรรมไฟฟ้าแบบผซู้ ้ือรายเดียว (Single Buyer) ดงั แสดงในรูปดา้ นล่าง รูปแสดงโครงสร้างอตุ สาหกรรมไฟฟ้าของประเทศไทย Single Buyer จากรูปจะเห็นได้วา่ ในส่วนผลิตไฟฟ้าจะมีท้งั โรงไฟฟ้าที่เป็ นของการไฟฟ้าฝ่ ายผลิตแห่ง โรงไฟฟ้าที่มีเอกชนเป็นผลู้ งทุนและเป็นเจา้ ของ (IPP, SPP, VSPP) และมีไฟฟ้าบางส่วนที่ซ้ือมาจาก ประเทศเพื่อนบา้ น โดยสัดส่วนกาลงั การผลิตไฟฟ้าเกือบคร่ึงหน่ึงยงั คงเป็ นของการไฟฟ้าฝ่ ายผลิต ในส่วนของระบบส่งยงั คงเป็ นของการไฟฟ้าฝ่ ายผลิตแห่งประเทศไทยและทาหนา้ ที่เป็ นผูค้ วบคุม ระบบและผูซ้ ้ือไฟฟ้าแต่เพียงผูเ้ ดียว ในส่วนของระบบจาหน่ายน้นั ยงั คงเป็ นหน้าท่ีของการไฟฟ้า โครงการจดั ทาแผนค้มุ ครองผูใ้ ชพ้ ลงั งานภายใต้ แผนยุทธศาสตรก์ ารกากบั กิจการพลงั งาน ฉบับที่ 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-9 ส่วนภูมิภาคและการไฟฟ้านครหลวงท่ีซ้ือไฟฟ้าจากการไฟฟ้าฝ่ ายผลิตแห่งประเทศไทยและขาย ปลีกใหก้ บั ผใู้ ชไ้ ฟฟ้า โดยมีขอ้ ยกเวน้ สาหรับผใู้ ชไ้ ฟฟ้ารายใหญ่ (ประมาณ 1 %) ที่ซ้ือไฟฟ้าตรงจาก การไฟฟ้าฝ่ ายผลิตแห่งประเทศไทย ดงั น้นั จะเห็นไดว้ า่ ถึงแมว้ า่ จะมีโรงไฟฟ้าที่เป็ นของภาคเอกชน แต่ก็ยงั ไม่มีการแข่งขนั กนั ระหวา่ งโรงไฟฟ้าในการต้งั ราคา และเน่ืองจากมีผูซ้ ้ือไฟฟ้ารายเดียว เพ่ือ ลดความเส่ียงของภาคเอกชนจากเม็ดเงินลงทุนท่ีไดจ้ ่ายไปแล้ว ทาให้การซ้ือขายในโครงสร้าง Single Buyer มกั จะอยูใ่ นรูปของสัญญาระยะยาวระหวา่ งผูซ้ ้ือ (ซ่ึงในประเทศไทยก็คือการไฟฟ้า ฝ่ ายผลิต) และโรงไฟฟ้าเอกชน สาหรับในส่วนของการให้บริการค้าปลีกไฟฟ้ากบั ผูใ้ ช้ไฟฟ้า โดยเฉพาะรายยอ่ ยน้นั ก็ยงั ไม่สามารถทาได้ ผูใ้ ช้ บริการรายยอ่ ยยงั คงตอ้ งซ้ือไฟฟ้าจากการไฟฟ้า ส่วนภูมิภาคและการไฟฟ้านครหลวง (Captive Customers) ทางเลือกของผูใ้ ห้บริการยงั ไม่มีหรือ สามารถกล่าวไดว้ า่ การแข่งขนั กนั ใหบ้ ริการใน ส่วนของการคา้ ปลีกไฟฟ้ายงั ไมม่ ีนน่ั เอง หากแตท่ วา่ ในการดาเนินงานของท้งั สาม การไฟฟ้าภายใต้ พรบ จดั ต้งั ให้เป็ นหน่วยงานรัฐ รวมท้งั อยภู่ ายใตก้ ารกากบั ดูแลของ กระทรวงมหาดกระทรวงมหาดไทย8 กระทรวงพลงั งานม และ กกพ. จึงตอ้ งอยูภ่ ายใตห้ ลกั ธรรมภิบาลของกิจการรัฐ9 ซ่ึงจะตอ้ งดาเนินการการใหบ้ ริการไฟฟ้าแก่ ประชาชนภายใตก้ รอบของ - “ ความรับผดิ ชอบตอ่ ผลการปฏิบตั ิหนา้ ที่ - ความสานึกในหนา้ ที่ดว้ ยขีดความสามารถ และประสิทธิภาพท่ีเพียงพอ - การปฏิบตั ิต่อผมู้ ีส่วนไดส้ ่วนเสียอยา่ งเท่าเทียมกนั และเป็นธรรม - ความโปร่งใสในการดาเนินงานที่สามารถตรวจสอบได้และการเปิ ด เผยขอ้ มูลอย่าง โปร่งใสแก่ผเู้ ก่ียวขอ้ งทุกฝ่ าย - การมีจริยธรรมและจรรยาบรรณในการดาเนินงาน”10 8 พระราชบญั ญตั ิ การไฟฟ้าฝ่ ายผลิตแห่งประเทศไทยพ.ศ. 2511 มาตรา 5, พระราชบญั ญตั ิ การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค พ.ศ. 2503 มาตรา 5, พระราชบญั ญตั ิ การไฟฟ้านครหลวง พ.ศ. 2501 มาตรา 5 9 การไฟฟ้านครหลวง, 2013, นโยบายกากบั ดูแลกิจการที่ดี, http://www.mea.or.th/profile/index.php?l=th&tid=1&mid=1187&pid=1182 ; การไฟฟ้าฝ่ ายผลิต กากบั ดูแล กิจการท่ีดี, http://www1.egat.co.th/corporate-governance/ ; การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค, คูม่ ือการกากบั ดูแลท่ีดี, https://www.pea.co.th/introduction/SiteAssets/Pages/Control/คูม่ อื การกากบั ดูแลที่ดี.pdf 10 การไฟฟ้าส่วนภมู ิภาค, คู่มือการกากบั ดูแลที่ดี โครงการจัดทาแผนค้มุ ครองผูใ้ ชพ้ ลงั งานภายใต้ แผนยทุ ธศาสตรก์ ารกากับกจิ การพลงั งาน ฉบบั ท่ี 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-10 จากกรอบขา้ งตน้ ทาใหก้ ารดาเนินงานของการไฟฟ้าท้งั สามการไฟฟ้าแมว้ า่ จะดาเนินการ ใหบ้ ริการไฟฟ้าในโครงสร้างผกู ขาดแต่ในฐานะท่ีเป็ นรัฐวสิ าหกิจก็ยงั คงตอ้ ง อยภู่ ายใตฐ้ านของการ ดาเนินธุรกิจและบริหารจดั การด้วยหลกั คุณธรรม มีความรับผิดชอบต่อผูม้ ีส่วนไดส้ ่วนเสีย และ คานึงถึงสังคมและส่ิงแวดลอ้ มซ่ึง มุ่งเนน้ การสร้างจิตสานึกการปฏิบตั ิงานโดยยดึ หลกั คุณธรรมและ จริยธรรม ท้ังน้ีการดาเนินงานภายใต้บริบทของหลักธรรมาภิบาลของรัฐวิสาหกิจ จึงเป็ นการ คานึงถึงการคุม้ ครองผูใ้ ช้พลงั งานในการดาเนินงานของท้งั สามการไฟฟ้าในการให้บริการผูใ้ ช้ ไฟฟ้า 1.4 การคุ้มครองผู้ใช้ไฟฟ้าตามกฎหมายอื่นๆ การคุม้ ครองผูใ้ ช้ไฟฟ้าน้ันมีกฎหมายอ่ืนที่เก่ียวขอ้ ง กล่าวคือ พระราชบญั ญัติคุ้มครอง ผบู้ ริโภค พ.ศ.2522 และ พระราชบญั ญตั ิ วา่ ดว้ ยขอ้ สญั ญาที่ไม่เป็นธรรม พ.ศ. ๒๕๔๐ พระราชบญั ญตั ิคุ้มครองผ้บู ริโภค พ.ศ. 2522 ตามพระราชบญั ญัติคุ้มครองผูบ้ ริโภค พ.ศ. 2522 ซ่ึงแก้ไขเพ่ิมเติม ฉบับที่ 2 พ.ศ. 2541 มาตรา 4 ไดบ้ ญั ญตั ิสิทธิของผบู้ ริโภคท่ีจะไดร้ ับความคุม้ ครองตามกฎหมาย 5 ประการ11 คือ 1) การไดร้ ับข่าวสารรวมท้งั คาพรรณนาคุณภาพท่ีถูกตอ้ งและเพียงพอเก่ียวกบั สินคา้ หรือ บริการ ไดแ้ ก่ สิทธิที่จะไดร้ ับการโฆษณาหรือการแสดงฉลากตามความเป็ นจริงและ ปราศจากพิษภยั แก่ผูบ้ ริโภค รวมตลอดถึงสิทธิที่จะไดร้ ับทราบขอ้ มูลเกี่ยวกบั สินคา้ หรือบริการอยา่ งถูกตอ้ งและเพียงพอท่ีจะไมห่ ลงผดิ ในการซ้ือสินคา้ หรือรับบริการโดย ไมเ่ ป็นธรรม 2) การมีอิสระในการเลือกหาสินคา้ หรือบริการ ได้แก่ สิทธิท่ีจะเลือกซ้ือสินคา้ หรือรับ บริการโดยความสมคั รใจของผบู้ ริโภค และปราศจากการชกั จูงใจอนั ไมเ่ ป็นธรรม 3) การไดร้ ับความปลอดภยั จากการใชส้ ินคา้ หรือบริการ ไดแ้ ก่ สิทธิที่จะไดร้ ับสินคา้ หรือ บริการท่ีปลอดภยั มีสภาพและคุณภาพไดม้ าตรฐาน เหมาะสมแก่การใช้ ไม่ก่อให้เกิด อนั ตรายต่อชีวิตร่างกายหรือทรัพยส์ ิน ในกรณีใช้ตามคาแนะนาหรือระมดั ระวงั ตาม สภาพของสินคา้ หรือบริการน้นั แลว้ 11ที่มา: มาตรฐานการคุม้ ครองผบู้ ริโภค กรมส่งเสริมการปกครองทอ้ งถิ่น กระทรวงมหาดไทย, 2549 โครงการจัดทาแผนคุม้ ครองผูใ้ ชพ้ ลังงานภายใต้ แผนยุทธศาสตรก์ ารกากบั กิจการพลงั งาน ฉบับที่ 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-11 4) การไดร้ ับความเป็นธรรมในการทาสัญญา ไดแ้ ก่ สิทธิท่ีจะไดร้ ับขอ้ สัญญาโดยไมถ่ ูก เอารัดเอาเปรียบจากผปู้ ระกอบธุรกิจ 5) การไดร้ ับการพิจารณาและชดเชยความเสียหาย ไดแ้ ก่ สิทธิท่ีจะไดร้ ับการคุม้ ครองและ ชดใชค้ ่าเสียหายเมื่อมีการละเมิดสิทธิของผบู้ ริโภคตามขอ้ 1,2,3 และ 4 ดงั กล่าว ท้งั น้ีไดม้ ีการจดั ต้งั สานกั งานคณะกรรมการคุม้ ครองผบู้ ริโภค เพอื่ ทาหนา้ ที่ ดูแลรับผดิ ชอบ การคุม้ ครองผบู้ ริโภคตาม พระราชบญั ญตั ิน้ี ดงั น้นั ผใู้ ชไ้ ฟฟ้าซ่ึงถือเป็นผบู้ ริโภคท่ีไดร้ ับการบริการ ไฟฟ้าจึงสามารถท่ีจะอาศยั พระราชบญั ญตั ิคุม้ ครองผูบ้ ริโภค พ.ศ. 2522 ในการที่จะปกป้องสิทธิ ของผบู้ ริโภคของตนในกรณีที่ ผใู้ หบ้ ริการไฟฟ้าละเมิดสิทธิของผบู้ ริโภคในกิจการไฟฟ้า พระราชบัญญตั ิ ว่าด้วยข้อสัญญาทไี่ ม่เป็ นธรรม พ.ศ. 2540 พระราชบญั ญตั ิ วา่ ดว้ ยขอ้ สัญญาที่ไม่เป็ นธรรม พ.ศ. 2540 กาหนดให้ ขอ้ สัญญา ขอ้ ตกลง ความตกลง ความยนิ ยอม อนั ก่อให้เกิดความเป็ นธรรมต่อผบู้ ริโภคถือให้ผลบงั คบั ไดเ้ พียงเท่าท่ีเป็ น ธรรมและพอสมควร โดยในมาตรา 4 กาหนดไวว้ ่า “ข้อตกลงในสัญญาระหว่างผูบ้ ริโภคกับผู้ ประกอบธุรกิจการคา้ หรือวชิ าชีพ หรือในสญั ญาสาเร็จรูป หรือในสญั ญาขายฝากที่ทาให้ผปู้ ระกอบ ธุรกิจการคา้ หรือวชิ าชีพ หรือผูก้ าหนดสัญญาสาเร็จรูป หรือผูซ้ ้ือฝากไดเ้ ปรียบคู่สญั ญาอีกฝ่ ายหน่ึง เกินสมควร เป็ นขอ้ สัญญาที่ไม่เป็ นธรรม และให้มีผลบงั คบั ไดเ้ พียงเท่าท่ีเป็ นธรรมและพอสมควร แก่กรณีเท่าน้นั ” ท้งั น้ีไดม้ ีการขยายความสัญญาท่ีไม่เป็ นธรรม และสัญญาสาเร็จรูป คือ ขอ้ ตกลงท่ี มีลกั ษณะหรือมีผลให้คูส่ ัญญาอีกฝ่ ายหน่ึงปฏิบตั ิหรือรับภาระเกินกวา่ ที่วญิ ญูชนจะพึงคาดหมายได้ ตามปกติ เป็นขอ้ ตกลงท่ีอาจถือไดว้ า่ ทาใหไ้ ดเ้ ปรียบคู่สัญญาอีกฝ่ ายหน่ึง เช่น - ขอ้ ตกลงยกเวน้ หรือจากดั ความรับผดิ ท่ีเกิดจากการผิดสัญญา - ขอ้ ตกลงใหต้ อ้ งรับผดิ หรือรับภาระมากกวา่ ท่ีกฎหมายกาหนด - ขอ้ ตกลงให้สัญญาสิ้นสุดลงโดยไม่มีเหตุผลอนั สมควร หรือให้สิทธิบอกเลิกสัญญาได้ โดยอีกฝ่ ายหน่ึงมิไดผ้ ดิ สัญญาในขอ้ สาระสาคญั - ขอ้ ตกลงให้สิทธิที่จะไม่ปฏิบตั ิตามสัญญาข้อหน่ึงข้อใด หรือปฏิบตั ิตามสัญญาใน ระยะเวลาท่ีล่าชา้ ไดโ้ ดยไม่มีเหตุผลอนั สมควร โครงการจัดทาแผนค้มุ ครองผใู้ ชพ้ ลงั งานภายใต้ แผนยทุ ธศาสตร์การกากบั กิจการพลงั งาน ฉบบั ท่ี 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-12 - ขอ้ ตกลงให้สิทธิคู่สัญญาฝ่ ายหน่ึงเรียกร้องหรือกาหนดให้อีกฝ่ ายหน่ึงตอ้ งรับภาระ เพม่ิ ข้ึนมากกวา่ ภาระที่เป็นอยใู่ นเวลาทาสญั ญา - ขอ้ ตกลงในสัญญาขายฝากท่ีผูซ้ ้ือฝากกาหนดราคาสินไถ่สูงกว่าราคาขายบวกอตั รา ดอกเบ้ียเกินกวา่ ร้อยละสิบหา้ ต่อปี - ขอ้ ตกลงในสัญญาเช่าซ้ือท่ีกาหนดราคาค่าเช่าซ้ือ หรือกาหนดให้ผเู้ ช่าซ้ือตอ้ งรับภาระ สูงเกินกวา่ ท่ีควร - ข้อ ตกลงในสัญญาบัตรเครดิตที่กาหนดให้ผู้บริโภคต้องชาระดอกเบ้ีย เบ้ียปรับ ค่าใช้จ่ายหรือประโยชน์อื่นใดสูงเกินกวา่ ท่ีควรในกรณีท่ีผิดนดั หรือท่ี เก่ียวเนื่องกบั การผดิ นดั ชาระหน้ี - ขอ้ ตกลงท่ีกาหนดวธิ ีคิดดอกเบ้ียทบตน้ ที่ทาใหผ้ บู้ ริโภคตอ้ งรับภาระสูงเกินกวา่ ท่ีควร12 โดยในการพิจารณาขอ้ ตกลงท่ีทาให้ได้เปรียบคู่สัญญาอีกฝ่ ายหน่ึงไดเ้ ปรียบเกินสมควร หรือไม่ ตอ้ งพจิ ารณาจาก - ความ สุจริต อานาจต่อรอง ฐานะทางเศรษฐกิจ ความรู้ความเขา้ ใจ ความสันทดั จดั เจน ความคาดหมาย แนวทางที่เคยปฏิบตั ิ ทางเลือกอยา่ งอ่ืน และทางไดเ้ สียทุกอยา่ งของ คูส่ ญั ญาตามสภาพท่ีเป็นจริง - ปกติประเพณีของสัญญาชนิดน้นั - เวลาและสถานที่ในการทาสัญญาหรือในการปฏิบตั ิตามสัญญา - การรับภาระท่ีหนักกว่ามากของคู่สัญญาฝ่ ายหน่ึงเมื่อเปรียบเทียบกบั คู่สัญญาอีกฝ่ าย หน่ึง ดงั น้ันจะเห็นไดว้ า่ ผูบ้ ริโภคซ่ึงไดล้ งนามในสัญญาซ้ือขายไฟฟ้าสาเร็จรูปกบั ผูใ้ ห้บริการ ไฟฟ้าก็อาจจะสามารถได้รับการคุม้ ครองภายใตพ้ ระราชบญั ญตั ิ ว่าดว้ ยขอ้ สัญญาที่ไม่เป็ นธรรม พ.ศ. 2540 ท้งั น้ีมีตวั อยา่ งในเช่นการประกาศ คณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทศั น์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ เรื่อง การกระทาที่เป็ นการเอาเปรียบผูบ้ ริโภคในกิจการกระจาย เสียงและกิจการโทรทศั น์ พ.ศ. 2555 ซ่ึงห้ามมิให้ผูใ้ ห้บริการโทรคมนาคม เปรียบผูบ้ ริโภค โดย อาศยั การใชเ้ ครือข่ายหรือการโฆษณาอนั มีลกั ษณะท่ีเป็ นการคา้ กาไรเกินควร ในการท่ี การกาหนด 12 พระราชบญั ญตั ิ วา่ ดว้ ยขอ้ สญั ญาท่ีไม่เป็นธรรม พ.ศ. 2540 มาตรา 4 โครงการจดั ทาแผนคุ้มครองผใู้ ช้พลงั งานภายใต้ แผนยุทธศาสตร์การกากบั กจิ การพลงั งาน ฉบบั ที่ 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-13 เง่ือนไขในการให้บริการท่ีมีลกั ษณะเป็ นขอ้ สัญญาที่ไม่เป็ นธรรมตามกฎหมาย วา่ ดว้ ยขอ้ สัญญาท่ี ไมเ่ ป็นธรรม หรือขดั ต่อขอ้ กาหนดดา้ นสัญญาตามกฎหมายวา่ ดว้ ยการคุม้ ครองผบู้ ริโภค13 2 การศึกษาสภาพปัจจุบนั ของการคุ้มครองผ้ใู ช้ไฟฟ้า ในเขา้ ไปศึกษาสภาพปัจจุบนั การคุม้ ครองผใู้ ชพ้ ลงั งานและผทู้ ี่มีส่วนไดส้ ่วนเสียตามตาม เอกสารที่มีอยู่ ทางคณะที่ปรึกษาในหลายดา้ นดว้ ยกนั กล่าวคือ 2.1 ด้านอตั ราค่าบริการค่าไฟฟ้า ไดศ้ ึกษาความเหมาะสมและเป็ นธรรมของการกาหนดอตั ราค่าบริการค่าไฟฟ้า รวมถึง กระบวนการควบคุมตรวจสอบอตั ราค่าบริการค่าไฟฟ้าที่คลาดเคล่ือน และการเยยี วยาแกไ้ ขปัญหา สภาพปัญหาจากข้อร้องเรียนหรือข้อคิดเห็นของผ้มู สี ่วนได้เสีย - ราคาค่าบริการ-ค่าธรรมเนียม เช่น โครงสร้างอตั ราค่าไฟฟ้า ประเภทผูใ้ ช้ไฟฟ้า การ คานวณค่า Ft ค่าธรรมเนียมมิเตอร์ เงินประกนั การอ่านมิเตอร์ไฟฟ้า การบริการใน เร่ืองการจดั เก็บค่าไฟฟ้าท่ีตอ้ งมีการเสียค่าบริการเพิ่มถา้ ไม่ไปชาระกบั สานกั งานไฟฟ้า โดยตรง เป็ นตน้ ภาคอุตสาหกรรมซ่ึงเป็ นผูใ้ ชไ้ ฟฟ้ารายใหญ่มีปัญหาวา่ กฟภ. เป็ นผู้ ให้บริการรายเดียว ทาให้ไม่สามารถต่อรองราคาค่าไฟฟ้าได้ และกิจการขนาดเล็กตอ้ ง เสียคา่ ไฟฟ้าในอตั รากา้ วหนา้ ทาใหต้ น้ ทุนสาธารณูปโภคสูง แขง่ ขนั กบั ต่างประเทศได้ ยาก - กฟภ. ผลกั ภาระการชาระค่าไฟฟ้ากบั เคาน์เตอร์เซอร์วสิ ท่ีประชาชนตอ้ งรับภาระเพราะ การมาจ่ายเงินท่ีสานกั งาน กฟภ. ที่จอดรถก็ไม่พอเพียงและการชาระค่าไฟฟ้าตอ้ งรอ นานจึงตอ้ งไปจา่ ยท่ีเคาน์เตอร์เซอร์วสิ - ค่าไฟฟ้าแพง โดยเฉพาะในโครงการสูบน้าดว้ ยไฟฟ้าเพ่ือการเกษตร ยงั ไม่ไดม้ ีการใช้ น้าแตม่ ีการเรียกเก็บค่าไฟฟ้าที่ใชแ้ ลว้ 13 ประกาศคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทศั น์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ เร่ือง การกระทาที่เป็ นการเอาเปรียบผบู้ ริโภคในกิจการกระจายเสียงและกิจการโทรทศั น์ พ.ศ. ๒๕๕๕ โครงการจัดทาแผนคุม้ ครองผูใ้ ชพ้ ลังงานภายใต้ แผนยุทธศาสตร์การกากับกิจการพลงั งาน ฉบบั ท่ี 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-14 - ภาคอุตสาหกรรมและภาคพาณิชยกรรม ตอ้ งรับภาระค่าไฟฟ้าในระบบอตั รากา้ วหน้า ในขณะท่ีตอ้ งใช้บริการจากการไฟฟ้าส่วนภูมิภาคเพียงรายเดียวเท่าน้ัน ไม่สามารถ ต่อรองราคาค่าไฟฟ้าได้เพราะไม่มีผูใ้ ห้บริการรายอ่ืนให้เลือก แต่มาตรฐานการ ใหบ้ ริการกลบั ไม่ไดม้ าตรฐานเพยี งพอสาหรับภาคอุตสาหกรรม - โรงงานอุตสาหกรรมจะเสียค่าไฟฟ้าสูงเพราะจะอยู่ในกลุ่มการเสียค่าไฟฟ้าอตั รา กา้ วหนา้ และเสียค่าไฟฟ้าที่สูงเกินจริงเนื่องจาก การคิดค่าไฟฟ้าจะถูกคิดจากปริมาณ ไฟฟ้าท่ีสูงเกินจริงเนื่องจาก การคิดค่าไฟฟ้าจะถูกคิดจากปริมาณไฟฟ้าท่ีใช้สูงสุดไม่ คิดจาก ค่าเฉล่ียของปริมาณไฟฟ้าท่ีใชท้ ้งั หมด - โรงงานอุตสาหกรรมอยู่ในภาวะจายอมทุกกรณีไม่ว่าจะต้องค่าไฟฟ้าแพงแค่ไหน เพราะไดล้ งทุนทาโรงงานไปแลว้ ซ่ึงต่างกบั เม่ือภาครัฐ เชิญชวนให้ลงทุนและในช่วง น้นั จะจ่ายค่าไฟฟ้าที่ถูกกวา่ ที่ตอ้ งจา่ ยในปัจจุบนั มาก - การคิดค่าไฟฟ้าในอตั รากา้ วหนา้ อตั ราค่าไฟฟ้าที่เพ่ิมข้ึนทาให้ภาคอุตสาหกรรมและ พาณิ ชยกรรมมีต้นทุ นที่ เพ่ิมข้ ึนอย่างต่อเน่ื องไม่สามารถประกอบกิ จการที่ สามารถ แข่งขนั ได้ - อตั ราค่าไฟฟ้าสาหรับไฟฟ้าเพื่อการเกษตร ค่าใชจ้ ่ายดา้ นไฟฟ้าที่สูงข้ึนจะเป็ นตน้ ทุน ในการทาเกษตรกรรม และเป็นภาระใหก้ บั เกษตรกรมากข้ึน - อตั ราคา่ ไฟฟ้าปรับข้ึนอยา่ งตอ่ เน่ือง มีขอ้ สงสัยในการคิดคานวณตน้ ทุนของ กฟภ. - ในพ้นื ท่ีสาธารณะที่จดั เป็นสาธารณประโยชนส์ าหรับชุมชนหรือองคก์ รที่ใหบ้ ริการแก่ ประชาชน ควรจะมีการคิดค่าไฟฟ้าเป็ นกรณีพิเศษ ภาคประชาชนที่เป็ นมูลนิธิท่ีมี กิจกรรมเป็นสาธารณประโยชน์ตอ้ งจา่ ยค่าไฟฟ้าสูงท้งั ที่ทางานเพ่ือสงั คม ก. การกาหนดอตั ราค่าไฟฟ้าในปัจจุบัน ในปัจจุบนั เกิดคาถามจากหลายๆฝ่ ายว่าอตั ราค่าบริการไฟฟ้าในครัวเรือนของไทยมีราคา เหมาะสม (optimal) และเป็ นธรรม (affordable) หรือไม่ เม่ือพจิ ารณาราคาขายส่งจากการไฟฟ้า ฝ่ าย โครงการจดั ทาแผนคุ้มครองผู้ใช้พลังงานภายใต้ แผนยทุ ธศาสตร์การกากบั กิจการพลงั งาน ฉบบั ท่ี 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-15 ผลิต (กฟผ.) ขายให้กบั การไฟฟ้านครหลวง (กฟน.) กบั การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค (กฟภ.) จะประ กอบ ดว้ ยรายละเอียดดงั ตอ่ ไปน้ี 1. อตั ราค่าพลงั งานไฟฟ้า (ไดแ้ ก่ อตั ราค่าไฟฟ้าขายส่งตามช่วงเวลาของการใช้ (Time of Use หรือ TOU Rate และ อตั ราค่าการปรับอตั ราค่าไฟฟ้าอตั โนมตั (Ft ขายส่ง) 2. อตั ราค่าตวั ประกอบกาลงั ไฟฟ้า (Power Factor Charge) 3. ภาษีมูลคา่ เพิ่ม ซ่ึงกฟน.และกฟภ.เป็นผรู้ ับภาระจาก (ดู ภาคผนวกท่ี 1) อตั ราดงั กล่าวเป็นตน้ ทุนท่ีทางกฟน./กฟภ.รับมาจากกฟผ. เพื่อขายต่อใหก้ บั ครัวเรือนการ ไฟฟ้านครหลวงแยกประเภทการคิดราคาคา่ ไฟฟ้าเป็น 8 กลุ่มผใู้ ชไ้ ฟดว้ ยกนั กลุ่มผใู้ ชร้ ายยอ่ ย แบบ ครัวเรือนจะถูกจดั อยใู่ นประเภทท่ี 1 โดยแบ่งเป็น บา้ นอยอู่ าศยั อตั รา 1.1 คิดในอตั ราปกติ แบบ กา้ วหนา้ หรือบา้ นอยูอ่ าศยั อตั รา 1.2 จะคิดในอตั ราปกติแบบกา้ วหนา้ และบา้ นอยอู่ าศยั อตั รา 1.3 จะคิดในอตั รา TOU การคานวณอตั ราค่าบริการเรียกเก็บจากผูใ้ ชไ้ ฟฟ้าในแต่ละเดือนจะประกอบดว้ ย 3 ส่วน สาคญั คือ ส่วนท่ี 1 ค่าไฟฟ้าฐานคิดจากคา่ พลงั งานไฟฟ้าที่ใชไ้ ปต่อหน่วย (กิโลวตั ตช์ วั่ โมง (kWh)) บวกกบั อตั ราค่าบริการไฟฟ้าของทางกฟน.เขา้ ไป ส่วนที่ 2 คือค่าไฟฟ้าตามสูตรการปรับอตั ราค่า ไฟฟ้าโดยอตั โนมตั หรือ ค่าไฟฟ้าผนั แปร หรือท่ีรู้จกั กนั กนั โดยทวั่ ไปว่าค่า Ft ซ่ึงคิดจากค่าการ เปล่ียนแปลงของค่าเช้ือเพลิงและค่าซ้ือไฟฟ้า14 ในปัจจุบนั มีราคาอยูท่ ี่ 52.04 สตางค์/หน่วย และ ส่วนท่ี 3 คือภาษีมูลค่าเพิ่ม 7% ซ่ึงให้ผูใ้ ช้ไฟเป็ นผูร้ ับภาระในแต่ละเดือน ในส่วนของการไฟฟ้า ส่วนภูมิภาคก็มีการคิดอัตราค่าบริการไฟฟ้าแบบเดียวกันกับกฟน.15 แต่อาจแตกต่างกันใน รายละเอียดเพียงเล็กนอ้ ย ในปี 2555 (2011) Board of Investment แห่งประเทศไทยไดส้ รุปอตั ราค่า บริการไฟฟ้าในครัวเรือนของไปไวอ้ ยทู่ ี่ 4.46 ถึง 9.79 (US cent ตอ่ กิโลวตั ตช์ วั่ โมง)16 ข. ค่าบริการไฟฟ้า คือ ตน้ ทุนการอ่านมิเตอร์, การจา้ งพนกั งานเก็บค่าไฟ, ค่าใช้จ่าย การออกบิลค่าไฟ พบว่าปัจจุบนั มีค่าบริการที่รวมอยู่ในบิล 8.19 บาท และ 38.22 บาทต่อเดือน สาหรับผูไ้ ฟฟ้าประเภทท่ีอยูอ่ าศยั ตามบา้ นของการไฟฟ้านครหลวง (กฟน.) แต่ในบิลค่าไฟฟ้าของ การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค (กฟภ.) ไมพ่ บวา่ มีการเก็บค่าบริการไฟฟ้า 14 สูตรการคานวณคา่ Ft อยภู่ ายใตก้ ารพจิ ารณาของคณะกรรมการกากบั ดูแลกิจการพลงั งาน (กกพ.) ท้งั สิ้น. 15 ดู อตั ราคา่ ไฟฟ้าของการไฟฟ้าส่วนภูมิภาคท่ี http://www.eppo.go.th/power/pw-Rate-PEA.html 16 ดู อตั ราคา่ ไฟฟ้าโดยสรุปของ Board of Investment, Thailand ที่ http://www.boi.go.th/index.php?page=utility_costs&language=en โครงการจัดทาแผนคมุ้ ครองผู้ใช้พลังงานภายใต้ แผนยทุ ธศาสตรก์ ารกากบั กจิ การพลงั งาน ฉบับที่ 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-16 ส่วนการเสียค่าธรรมเนียมชาระค่าไฟฟ้าท่ีร้านสะดวกซ้ือ มีผูใ้ ช้ไฟฟ้าของ กฟภ. ประมาณ 3,500,000 ราย และผใู้ ชไ้ ฟฟ้าของ กฟน.ประมาณ 960,000 ราย ชาระค่าไฟฟ้าท่ีจุดบริการ ต่างๆ ซ่ึงมีค่าบริการ(5-10 บาท)ดงั น้นั ค่าบริการท่ีถูกเรียกเก็บน้ีอาจตอ้ งพิจารณาให้สอดคลอ้ งกบั ตน้ ทุนค่าบริการ ท่ีอยู่ในบิลค่าไฟฟ้า (8.19 บาท และ 38.22 บาท) การไฟฟ้าท้งั สองน่าจะพิจารณา ตน้ ทุนค่าบริการส่วนน้ี (ค่าใชจ้ ่าย จดหน่วย/พิมพบ์ ิล/ค่า พนง.บริการเก็บเงินในบาง พท./ค่าส่งใบ แจง้ หน้ี)วา่ มีความซ้าซอ้ นหรือไม่ เพอ่ื ปรับลดค่าบริการ ต่อไป ค. ค่าเงนิ ประกนั มิเตอร์ กรณีของการไฟฟ้านครหลวง 1. ขอ้ มูลจากเวป็ ไซต์ ท่ีมา: เวป็ ไซต์ ที่มา: การไฟฟ้านครหลวง http://www.mea.or.th/content/view.php?l=th&mid=288&did=180&tid=4&pid=116 2. ขอ้ มูลจาก MEA Call Center 1130 – ยกตวั อยา่ งเครื่องวดั หน่วยไฟฟ้า 15 แอมแปร์ เงินประกนั คือ 2,000 บาท แต่ถา้ พบวา่ มีการใชไ้ ฟฟ้าในอตั ราสูงกวา่ อตั ราเงินประกนั 2,000 บาทอยา่ งต่อเน่ืองเป็นเวลาติดต่อกนั 3 เดือน ทางแผนกหลกั ประกนั ของ กฟน. จะเรียกเกบ็ เงินประกนั เพิ่มในอตั รา 2 เท่าของค่าไฟฟ้าต่อเดือนเฉล่ีย 3 เดือน โครงการจดั ทาแผนคมุ้ ครองผใู้ ช้พลงั งานภายใต้ แผนยทุ ธศาสตร์การกากบั กิจการพลงั งาน ฉบบั ท่ี 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-17 3. ขอ้ มูลจากรายงานการเงินของกฟน. ปี 2555 ณ วนั ที่ 30 ธนั วาคม ของแต่ละปี จานวนเงินประกนั มียอดเงินดงั ต่อไปน้ี17 ปี 2555 12,135,526,682 บาท ปี 2554 11,557,289,305 บาท ปี 2553 12,135,526,682 บาท ปี 2552 11,567,289,305 บาท กรณีของการไฟฟ้าภูมิภาค 1. ขอ้ มูลจากเวป็ ไซต์ อตั ราตามมาตรฐานมิเตอร์ท่ี กฟภ. กาหนดใชใ้ หม่ อตั ราตามมาตรฐานมิเตอร์เก่า (ปัจจุบนั ไมม่ ีการติดต้งั แบบเก่าแลว้ ) 17 รายงานการเงินปี 2555 http://www.mea.or.th/upload/magazine/62/index.php?ref=GQOgBJp3qQWcpKuSpREgFKqIGR5gEJqAqPMcZ at2pUSgEKqRGRygLJq0qTScEUtzpQWgAaqkGRIgETqWqTIcoaucpUcgLKqaGTSgGJqsqUAcrKuG โครงการจดั ทาแผนคมุ้ ครองผใู้ ชพ้ ลงั งานภายใต้ แผนยุทธศาสตรก์ ารกากับกิจการพลงั งาน ฉบบั ท่ี 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-18 ขนาด เฟส คา่ ต่อไฟ คา่ ตรวจสอบ คา่ ส่วน คา่ ประกนั รวม มิเตอร์ (บาท) (ภายใน) เฉล่ีย (บาท) (บาท) (แอมป์ ) (บาท) (บาท) 450 3(9) 1 200 50 - 200 700 2,150 5(15) 1 300 100 - 300 4,450 4,450 10(30) 1 500 150 500 1,000 7,300 15(45) 1 750 200 1,500 2,000 20(40) 1 750 200 1,500 2,000 30(60) 1 1,000 300 3,000 3,000 ขนาด เฟส คา่ ต่อไฟ ค่าตรวจสอบ ค่าส่วน ค่าประกนั รวม มิเตอร์ (บาท) (ภายใน) เฉลี่ย (บาท) (บาท) (แอมป์ ) (บาท) (บาท) 11,900 30(100) 1 1,500 400 5,000 5,000 11,900 8,450 50(100) 1 1,500 400 5,000 5,000 15,350 15,350 10(30) 3 1,500 450 3,500 3,000 22,900 37,200 15(45) 3 2,250 600 6,500 6,000 37,200 20(40) 3 2,250 600 6,500 6,000 30(60) 3 3,000 900 10,000 9,000 30(100) 3 4,500 1,200 16,500 15,000 50(100) 3 4,500 1,200 16,500 15,000 โครงการจัดทาแผนค้มุ ครองผู้ใชพ้ ลังงานภายใต้ แผนยทุ ธศาสตรก์ ารกากบั กิจการพลงั งาน ฉบับท่ี 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-19 คา่ ตอ่ ไฟ คา่ ตรวจสอบ ค่าส่วนเฉล่ีย ค่าประกนั (บาท) (ภายใน) (บาท) (บาท) (บาท) แรงต่า 2,500 50 แอมป์ 5,000 บาท ประกอบ 1,000 แอมป์ ละ 100 บาท ซีที. 1 เฟส เกิน 50 แอมป์ คิดเพม่ิ แรงต่า 7,500 แอมป์ ละ 100 บาท ประกอบ ซีที. 3 เฟส 100 แอมป์ 33,000 บาท 3,000 เกิน100 แอมป์ แอมป์ ละ 300 บาท คิดเพิ่มแอมป์ ละ 300 บาท คา่ ตอ่ ไฟ คา่ ตรวจสอบ ค่าส่วนเฉล่ีย คา่ ประกนั (บาท) (ภายใน) (บาท) (บาท) (บาท) ไม่เกิน200 มิเตอร์ ระบบต่า แอมป์ ไม่เกิน 30แอมป์ หมอ้ แปลง หมอ้ แปลง แรงสูง กวา่ 30,000บาท 15,000 บาท เฉพาะราย เฉพาะราย 69 เคว.ี เกินกวา่ 200 ไมค่ ิดส่วน คิดเควเี อละ 400 เกินกวา่ 30แอมป์ แอมป์ 20,000 บาท เฉล่ีย บาท 40,000 บาท ระบบต้งั แต่ 10,000 บาท เควเี อ ละ 4บาท 69เควขี ้ึนไป แตไ่ มเ่ กิน 50,000 บาท โครงการจัดทาแผนคุ้มครองผู้ใช้พลงั งานภายใต้ แผนยทุ ธศาสตร์การกากบั กจิ การพลงั งาน ฉบบั ท่ี 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-20 คา่ ประกนั = เป็นหลกั ประกนั เกี่ยวกบั การชาระหน้ีไฟฟ้า ค่าตอ่ ไฟ = เป็นคา่ ใชจ้ า่ ยในการจดั หามิเตอร์และดาเนินการติดต้งั คา่ ตรวจสอบ = ค่าใชจ้ ่าย ที่ตอ้ งส่งคนไปตรวจสอบความเรียบร้อยในการเดินสายภายในของ ผใู้ ชไ้ ฟ คา่ ส่วนเฉล่ีย = คา่ ใชจ้ ่ายในการลงทุนหมอ้ แปลงท่ีจะจ่ายไฟใหผ้ ใู้ ชไ้ ฟรายน้นั ๆ ท่ีมา: เวป็ ไซต์ การไฟฟ้าภูมิภาค http://www.pea.co.th/peawiki/Pages/wiki_021.aspx 2. ขอ้ มูลจาก PEA Call Center 1129 – เจา้ หนา้ ที่ใหข้ อ้ มูลไมช่ ดั เจน 3. ขอ้ มูลจากรายงานการเงินของกฟภ. ปี 2554 ณ วนั ท่ี 30 ธนั วาคม ของแตล่ ะปี จานวนเงินประกนั มียอดเงินดงั ต่อไปน้ี18 ปี 2554 17,010,222,674.02 บาท ปี 2553 15,826,452,954.08 บาท ปี 2552 17,010,222,674.02 บาท ปี 2551 15,826,452,954.08 บาท 18 รายงานประจาปี รายงานการเงินปี 2554 http://www.pea.co.th/introduction/Pages/Introduction_018.aspx โครงการจัดทาแผนคุ้มครองผใู้ ชพ้ ลังงานภายใต้ แผนยทุ ธศาสตร์การกากบั กจิ การพลงั งาน ฉบับท่ี 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-21 เงินค่าประกนั มิเตอร์ท่ีเรียกเกบ็ จากผใู้ ชไ้ ฟฟ้า เพราะตอ้ งการป้องกนั การสูญเสียรายได้ จากการยกเลิกการใชไ้ ฟฟ้ากะทนั หนั หรือไม่สามารถชาระค่าไฟฟ้าได้ ประเด็นขอ้ ที่น่าพิจารณาวา่ ค่าประกนั มิเตอร์ท่ีเหมาะสม ควรอยูใ่ นอตั ราใด และควร คืนใหป้ ระชาชนในอตั ราเทา่ ใด จานวนเงินค่าประกนั มิเตอร์ท่ี กฟน.และ กฟภ. ถือครองจากการเก็บ ค่าประกนั มิเตอร์มีปริมาณสูง ประมาณ 1 หม่ืนลา้ นบาท สาหรับ กฟภ. และ 1.2 หมื่นล้านบาท สาหรับ กฟน. ดอกผลของเงินจานวนดงั กล่าวไมม่ ีการคืนใหแ้ ก่ผใู้ ชไ้ ฟฟ้าซ่ึงไมน่ ่าจะเป็นธรรม ง. ค่าธรรมเนียมต่อไฟฟ้า ในปัจจุบนั สัญญาการให้บริการขายไฟฟ้าของการไฟฟ้า นครหลวง (กฟน.)มีการกาหนดให้ เรียกเก็บค่าธรรมเนียมตดั ต่อไฟฯ จากการชาระค่าไฟฟ้าล่าช้า จานวน 40 บาท และการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค (กฟภ.). 107 บาท ผใู้ ชไ้ ฟฟ้าท่ีชาระค่าไฟฟ้าล่าชา้ (เกิน 10 วนั ) จะเสียค่าธรรมเนียมดงั กล่าวก็ตอ่ เม่ือถูกตดั กระแสไฟฟ้าแลว้ เทา่ น้นั 2.2. ด้านสัญญามาตรฐานในการบริการ คณะที่ปรึกษาทาการศึกษาสัญญามาตรฐานในการบริการมีความเหมาะสม และเป็ นธรรม กบั ผูใ้ ช้พลงั งานสอดคลอ้ งกบั พระราชบญั ญตั ิว่าดว้ ยขอ้ สัญญาที่ไม่เป็ นธรรม พ.ศ. 2540 หรือไม่ สอดคลอ้ งกบั มาตรฐานการคุม้ ครองผบู้ ริโภคในดา้ นการทาสัญญาซ้ือขายหรือสัญญาการให้บริการ ตามมาตรา 35 ทวิ ถึงมาตรา 35 นว แห่งพระราชบญั ญตั ิคุม้ ครองผบู้ ริโภค พ.ศ. 2522 หรือไม่ ปัญหาจากข้อร้องเรียนหรือข้อคดิ เหน็ ของผ้มู สี ่วนได้เสีย - ปัญหาการถูกตดั มิเตอร์ไฟฟ้าเป็ นปัญหาที่พบมากในทางปฏิบตั ิเป็ นปัญหาที่ทาให้ เกิดความขดั แยง้ ระหว่างชาวบ้านกบั ผูไ้ ปดาเนินการตดั มิเตอร์ไฟฟ้า ซ่ึงไม่ใช่ เจา้ หนา้ ท่ีของ กฟภ. แต่เป็นผรู้ ับจา้ งที่มาดาเนินการแทน กฟภ. ตามท่ีกล่าวมาขา้ งตน้ การคา้ ปลีกไฟฟ้าเป็ นการผูกขาดโดยการไฟฟ้าส่วนภูมิภาคและการ ไฟฟ้านครหลวง ทาใหก้ ารกาหนดสัญญามาตรฐานในการบริการจึงเป็ นเร่ืองที่ถูกกาหนดฝ่ ายเดียว โดยการไฟฟ้าส่วนภูมิภาคและการไฟฟ้านครหลวง ดงั น้นั ในการพิจารณาสัญญามาตรฐานในการ บริการของการไฟฟ้าส่วนภูมิภาคและการไฟฟ้านครหลวงจึงตอ้ งคานึงถึงความสอดคลอ้ งหลกั การ โครงการจดั ทาแผนคุ้มครองผ้ใู ชพ้ ลังงานภายใต้ แผนยุทธศาสตรก์ ารกากับกจิ การพลงั งาน ฉบับที่ 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-22 ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจกั รไทย พ.ศ. 2550 พระราชบญั ญตั ิคุม้ ครองผูบ้ ริโภค พ.ศ. 2522 พระราชบญั ญตั ิวา่ ดว้ ยขอ้ สัญญาที่ไม่เป็ นธรรม พ.ศ. 2540 และพระราชบญั ญตั ิการประกอบกิจการ พลงั งานพ.ศ. 2550 ข้อมูลเกย่ี วกบั สัญญาซื้อขายไฟฟ้า - ในส่วนภูมิภาค กฟภ. แบง่ สญั ญาซ้ือขายไฟฟ้าออกเป็น 2 ประเภท คือ 1. ผใู้ ชไ้ ฟฟ้าประเภทท่ีอยอู่ าศยั มีผลผกู พนั ตาม “คาร้องขอใชไ้ ฟฟ้า” 2. ผใู้ ชไ้ ฟฟ้าประเภทอ่ืน มีผลผกู พนั ตาม “สัญญาซ้ือขายไฟฟ้า” - ในส่วนกรุงเทพฯ กฟน. สัญญาซ้ือขายไฟฟ้าใชก้ บั ผใู้ ชไ้ ฟฟ้าทุกประเภท จากพระราชบญั ญตั ิวา่ ดว้ ยขอ้ สัญญาท่ีไมเ่ ป็นธรรม พ.ศ. 2540 พบวา่ 1. ตามมาตรา 3 สัญญาสาเร็จรูป” หมายความว่า สัญญาที่ทาเป็ นลายลกั ษณ์อกั ษรโดยมีการ กาหนดขอ้ สัญญาที่เป็ นสาระสาคญั ไวล้ ่วงหน้า ไม่วา่ จะทาในรูปแบบใด ซ่ึงคู่สัญญาฝ่ าย หน่ึงฝ่ ายใดนามาใชใ้ นการประกอบกิจการของตนน้ี ดงั น้นั การที่ผใู้ ชไ้ ฟฟ้าจะตอ้ งผกู พนั ตามสัญญาซ้ือขายไฟฟ้าท้ัง 3 ฉบับโดยมีการกาหนดข้อสัญญาที่เป็ นสาระสาคัญไว้ ล่วงหนา้ แลว้ น้นั จึงจดั วา่ เป็น “สัญญาสาเร็จรูป”19 2. ตามมาตรา 4 ของพรบ.น้ี สัญญาซ้ือขายไฟฟ้าท้ัง 3 ฉบบั มีข้อตกลงในสัญญาระหว่าง ผูบ้ ริโภคกบั ผูป้ ระกอบธุรกิจการคา้ หรือในสัญญาสาเร็จรูปท่ีผูก้ าหนดสัญญาได้เปรียบ คูส่ ัญญาอีกฝ่ ายหน่ึงเกินสมควร จึงเป็นขอ้ สัญญาท่ีไมเ่ ป็ นธรรม ผลคือ “มีผลบงั คบั ไดเ้ พยี ง เท่าที่เป็นธรรมและพอสมควรแก่กรณีเท่าน้นั ”เพราะมีขอ้ ตกลงที่เขา้ ลกั ษณะดงั ต่อไปน้ี (๑) ข้อตกลงยกเว้นหรือจากดั ความรับผดิ ทเี่ กดิ จากการผดิ สัญญา - คาร้องขอใชไ้ ฟฟ้าตอ่ กฟภ.: ข้อสัญญาที่ 7, 8 “7.ผใู้ ชไ้ ฟฟ้า/ลูกคา้ จะปฏิบตั ิตามขอ้ บงั คบั ระเบียบ คาสงั่ และประกาศของการไฟฟ้าส่วน ภูมิภาคที่เก่ียวกบั การใชไ้ ฟฟ้าทุกประการและท่ีเปลี่ยนแปลงแกไ้ ขหรือตราข้ึนใหม่ที่ไม่ทา ให้ผูใ้ ชไ้ ฟฟ้า/ลูกคา้ และการไฟฟ้าส่วนภูมิภาคเสียประโยชน์ไปกว่าขอ้ ตกลงน้ีเวน้ แต่การ แกไ้ ข น้นั เป็ นไปเพื่อปรับปรุงงานบริการประชาชนโดยรวมให้ดีข้ึน โดยการไฟฟ้าส่วน ภูมิภาคจะประกาศให้ทราบทางส่ือมวลชนล่วงหนา้ ไม่น้อย กวา่ 30 วนั หรือแจง้ ให้ทราบ พร้อมใบแจง้ หน้ีคา่ ไฟฟ้า 19 มาตรา 3 “สัญญาสาเร็จรูป” หมายความวา่ สัญญาที่ทาเป็ นลายลกั ษณ์อกั ษรโดยมีการกาหนดขอ้ สญั ญาที่ เป็ นสาระสาคญั ไวล้ ่วงหนา้ ไม่วา่ จะทาในรูปแบบใด ซ่ึงคู่สญั ญาฝ่ ายหน่ึงฝ่ ายใดนามาใชใ้ นการประกอบกิจการ ของตน โครงการจดั ทาแผนคุม้ ครองผ้ใู ชพ้ ลงั งานภายใต้ แผนยทุ ธศาสตรก์ ารกากับกิจการพลงั งาน ฉบับท่ี 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-23 8.หากผูใ้ ช้ไฟฟ้า/ลูกคา้ ไม่ปฏิบตั ิตามขอ้ ตกลงการใช้ไฟฟ้าขอ้ หน่ึงขอ้ ใดขา้ งตน้ ผูใ้ ช้ไฟ ยนิ ยอมใหก้ ารไฟฟ้าส่วนภูมิภาคงดจ่ายไฟได้ โดย การไฟฟ้าส่วนภูมิภาคไมต่ อ้ งรับผดิ ชอบ ต่อความเสียหายใดๆ ท้งั สิ้น ท้งั น้ีในการงดจ่ายไฟฟ้า การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค จะแจง้ ให้ผูใ้ ช้ ไฟทราบ ล่วงหนา้ ไมน่ อ้ ยกวา่ 3 วนั ” - สัญญาซ้ือขายไฟฟ้าระหวา่ ง กฟภ. กบั ผใู้ ชไ้ ฟฟ้า: ข้อสัญญาที่ 3.7 “3.7 ในกรณีเกิดเหตุนอกอานาจจนทา ให้คู่สัญญาฝ่ ายหน่ึงฝ่ ายใด ไม่สามารถปฏิบตั ิตาม สัญญาขอ้ หน่ึงขอ้ ใดได้ ใหถ้ ือวา่ คู่สัญญาฝ่ ายน้นั ไมต่ อ้ งรับผิดต่อความเสียหายท่ีอาจเกิดข้ึน เพราะเหตุนอกอานาจน้นั เหตุนอกอานาจ ในท่ีน้ีหมายถึง การนดั หยุดงาน, การจลาจล, การสงคราม, การเกิดวาตภยั , การเกิดอคั คีภยั , การเกิดอุทกภยั , และอื่น ๆ อนั สืบเน่ืองมาจากภยั ธรรมชาติหรือจากการ กระทา ของบุคคลท่ีสาม หรือเหตุการณ์อนั มิอาจคาดหมายได้ โดยท่ีคู่สัญญาไม่มีส่วนร่วม หรือไดร้ ับประโยชน์ในการกระทา น้นั ๆ ดว้ ย และเหตุดงั กล่าวทาความกระทบกระเทือน จนก่อใหเ้ กิดความเสียหายถึงการดาเนินงานของคูส่ ญั ญา” - ตวั อยา่ งสัญญาซ้ือขายไฟฟ้าระหวา่ ง กฟน. กบั ผใู้ ชไ้ ฟฟ้า: ขอ้ สญั ญาท่ี 4, 14, 17, 27 “โปรดดูขอ้ สัญญาตามเอกสารแนบทา้ ย” (๒) ข้อตกลงให้ต้องรับผดิ หรือรับภาระมากกว่าทกี่ ฎหมายกาหนด - คาร้องขอใชไ้ ฟฟ้าต่อ กฟภ.: ข้อสัญญาที่ 1, 4, 5, 8 “1 ผใู้ ชไ้ ฟฟ้า/ลูกคา้ จะรับผดิ ชอบและสอดส่องดูแลมาตรวดั ไฟฟ้าและอุปกรณ์ประกอบ ท้งั กรณีติดต้งั ในที่สาธารณะหรือในความครอบครอง ของผใู้ ชไ้ ฟฟ้า/ลูกคา้ มิใหช้ ารุดเสียหาย กบั ท้งั จะไม่ยนิ ยอมใหผ้ อู้ ่ืนต่อพว่ งไฟฟ้าไปใชส้ ถานที่อ่ืน นอกเหนือจากท่ีระบุไวใ้ นคาร้อง ขอใชไ้ ฟฟ้า 4 หากมีหลกั ฐานเช่ือไดว้ า่ ผใู้ ชไ้ ฟละเมิดการใชไ้ ฟฟ้าหรือมีเจตนากระทาหรือใชใ้ ห้กระทา การละเมิดการใชไ้ ฟฟ้า โดยทาลายหรือดดั แปลงแกไ้ ข มาตรวดั ไฟฟ้า และหรืออุปกรณ์ ประกอบใดๆ ตลอดจนเคร่ืองหมายหรือตราต่างๆทาให้มาตรวดั ไฟฟ้าอ่านคลาดเคลื่อน หรือเป็นผลให้ การไฟฟ้าส่วนภูมิภาคตอ้ งสูญเสียประโยชน์อนั พึงได้ หรือกระทาอื่นใดที่มี ลกั ษณะคลา้ ยคลึงกนั หรือทานองเดียวกนั หรือต่อไฟตรงโดยไม่ ผ่านมาตรวดั ไฟฟ้า ผูใ้ ช้ โครงการจดั ทาแผนคมุ้ ครองผใู้ ชพ้ ลงั งานภายใต้ แผนยุทธศาสตร์การกากับกิจการพลงั งาน ฉบบั ที่ 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-24 ไฟยินยอมชาระค่าเสียหายตามประกาศ เร่ืองการเรียกเก็บเงินในกรณีละเมิดการใช้ไฟฟ้า ลงวนั ที่ 15 กมุ ภาพนั ธ์ 2539 (เอกสารแนบ) 5 ในกรณีมาตรวดั ไฟฟ้าแสดงค่าคลาดเคลื่อน ผูใ้ ชไ้ ฟฟ้า/ลูกคา้ ตอ้ งยินยอมชาระค่าไฟฟ้า ประจาเดือนไปก่อน ตามค่าไฟฟ้าเฉล่ียของ 3 เดือน หลงั สุดที่ถือวา่ ปกติติดต่อกนั หรือค่า ไฟฟ้าท่ีคานวณบนพ้ืนฐานวิศวกรรมไฟฟ้า โดยอาศยั หลกั ฐานขอ้ มูล ซ่ึงตรวจสอบไดใ้ น ช่วงเวลาน้ัน หากภายหลงั ผลการตรวจสอบเครื่องวดั มีผลแตกต่างจากที่เรียกเก็บไปแลว้ การไฟฟ้าส่วนภูมิภาคจะเรียกเกบ็ เพิ่มหรือจ่ายคืนแลว้ แต่กรณี 8 หากผูใ้ ช้ไฟฟ้า/ลูกคา้ ไม่ปฏิบตั ิตามขอ้ ตกลงการใชไ้ ฟฟ้าขอ้ หน่ึงขอ้ ใดขา้ งตน้ ผูใ้ ช้ไฟ ยนิ ยอมใหก้ ารไฟฟ้าส่วนภูมิภาคงดจ่ายไฟได้ โดย การไฟฟ้าส่วนภูมิภาคไม่ตอ้ งรับผดิ ชอบ ต่อความเสียหายใดๆ ท้งั สิ้น ท้งั น้ีในการงดจ่ายไฟฟ้า การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค จะแจง้ ให้ผูใ้ ช้ ไฟทราบ ล่วงหนา้ ไมน่ อ้ ยกวา่ 3 วนั ” - สญั ญาซ้ือขายไฟฟ้าระหวา่ ง กฟภ. กบั ผใู้ ชไ้ ฟฟ้า: ข้อสัญญาท่ี 3.10, 4.4, 4.5, 6.1, 12 “3.10 ในกรณีที่ผซู้ ้ือเดินเครื่องกาเนิดไฟฟ้าขนานเขา้ ระบบจา หน่ายของผูข้ าย ผซู้ ้ือจะตอ้ ง ติดต้งั อุปกรณ์ป้องกนั ไม่ให้มีพลงั งานไฟฟ้าของผูซ้ ้ือยอ้ นกลบั เขา้ มาในระบบจา หน่ายของ ผขู้ ายในกรณีที่เกิดกระแสไฟฟ้าลดั วงจรในระบบจาหน่ายของผขู้ าย หรือในกรณีท่ีอุปกรณ์ ป้องกนั และสวติ ซ์ตดั ตอนของผขู้ ายเปิ ดวงจรออก เพ่ือบารุงรักษาระบบจาหน่ายของผขู้ าย โดยอุปกรณ์ป้องกนั ของผซู้ ้ือจะตอ้ งตดั วงจรออกอยา่ งรวดเร็วและจะตอ้ งไม่ปิ ดวงจรกลบั เขา้ ไปอีก จนกวา่ จะมีพลงั งานไฟฟ้าจากผขู้ ายพร้อมท่ีจะจา่ ยใหผ้ ซู้ ้ือแลว้ ผขู้ ายสงวนสิทธิท่ี จะไม่ยินยอมให้ผูซ้ ้ือเดินเคร่ืองกาเนิดไฟฟ้าขนานกบั ระบบจาหน่ายของผูข้ าย ถา้ เห็นว่า ระบบป้องกันของผู้ซ้ือไม่เหมาะสมหรือทา งานไม่ถูกต้อง ผู้ขายไม่รับผิดชอบใน ขอ้ ขดั ขอ้ งหรือความเสียหายใด ๆ ท่ีผซู้ ้ืออาจไดร้ ับจากการเดินเครื่องกาเนิดไฟฟ้าของผูซ้ ้ือ ขนานกบั ระบบจา หน่ายของผูข้ าย ผซู้ ้ือ ตอ้ งคอยตรวจสอบบารุงรักษาอุปกรณ์ป้องกนั ให้ อยใู่ นสภาพท่ีสามารถใชง้ านไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ งตลอดเวลาหากเกิดการเสียหายข้ึนไมว่ า่ กรณีใด ๆ กต็ าม ทางผซู้ ้ือจะตอ้ งเป็นผรู้ ับผดิ ชอบ 4.4 ผูซ้ ้ืออาจร้องขอให้มีการตรวจสอบมาตรวดั ไฟฟ้า ถา้ สงสัยวา่ มาตรวดั ไฟฟ้าดงั กล่าวจะ ขาดความเท่ียงตรง หากปรากฏวา่ มาตรวดั ไฟคลาดเคลื่อนเกินกวา่ ร้อยละ 2.5 ค่าใชจ้ ่ายใน การตรวจสอบผขู้ ายตอ้ งเป็นผอู้ อก แต่ถา้ คลาดเคลื่อนไม่เกินร้อยละ 2.5 ผซู้ ้ือตอ้ งเป็ นผูอ้ อก ค่าใชจ้ ่าย โครงการจัดทาแผนคมุ้ ครองผใู้ ชพ้ ลงั งานภายใต้ แผนยทุ ธศาสตรก์ ารกากบั กจิ การพลงั งาน ฉบับท่ี 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-25 4.5 ผูซ้ ้ือตอ้ งรับผิดชอบต่อมาตรวดั ไฟฟ้า และหรืออุปกรณ์ประกอบ หากปรากฏวา่ ชา รุด เสียหาย อนั มิไดเ้ กิดจากสภาพการใชง้ านตามปกติหรือมีการแกไ้ ขเปล่ียนแปลง สูญหาย ของมาตรวดั ไฟฟ้า และหรืออุปกรณ์ประกอบจากสภาพท่ีติดต้งั ไวเ้ ดิม ผูซ้ ้ือต้องชดใช้ คา่ เสียหายท่ีเกิดข้ึน ตามจานวนเงินท่ีผขู้ ายเรียกร้องใหช้ าระ 6.1 กรณี มาตรวัดไฟฟ้าคลาดเคล่ือนจากสภาพการใช้งานตามปกติ หากปรากฏว่า คลาดเคลื่อนเกินร้อยละ 2.5 ผขู้ ายจะปรับปรุงค่าไฟฟ้าใหถ้ ูกตอ้ งดงั น้ี.- 6.1.1 หากพิสูจนไ์ ดว้ า่ มาตรวดั ไฟฟ้าคลาดเคล่ือนมาต้งั แตว่ นั เวลาใด ก็จะปรับปรุงยอ้ นหลงั ถึงวนั เวลาน้นั 6.1.2 หากไม่สามารถกา หนดวนั เวลาที่มาตรวดั ไฟฟ้าคลาดเคลื่อนไดแ้ น่นอน แต่สามารถ ประมาณไดด้ ว้ ยวิธีทางสถิติซ่ึงมีความคลาดเคล่ือนไม่ต่ากว่า 6 เดือน ให้ถือ 6 เดือน เป็ น เกณฑ์ 12 การดาเนินการบงั คบั เมื่อผดิ สญั ญา หากผซู้ ้ือไม่ปฏิบตั ิตามสัญญาน้ี หรือปฏิบตั ิผดิ เง่ือนไขในการซ้ือขายไฟฟ้าขอ้ หน่ึงขอ้ ใด ผู้ ซ้ือยินยอมใหผ้ ูข้ ายงดจ่ายไฟฟ้า โดยผขู้ ายไม่ตอ้ งรับผิดชอบต่อความเสียหายใด ๆ ท้งั น้ีใน การงดจา่ ยไฟฟ้า ผขู้ ายตอ้ งแจง้ ใหผ้ ซู้ ้ือทราบล่วงหนา้ ไมน่ อ้ ยกวา่ 3 วนั ” - ตวั อยา่ งสญั ญาซ้ือขายไฟฟ้าระหวา่ ง กฟน. กบั ผใู้ ชไ้ ฟฟ้า: ขอ้ สัญญาท่ี 5, 6, 17 “โปรดดูขอ้ สัญญาตามเอกสารแนบทา้ ย” (๔) ข้อตกลงให้สิทธิที่จะไม่ปฏิบัติตามสัญญาข้อหน่ึงข้อใด หรือปฏิบัติตามสัญญาใน ระยะเวลาทล่ี ่าช้าได้โดยไม่มเี หตุผลอนั สมควร - คาร้องขอใชไ้ ฟฟ้าต่อ กฟภ.: ขอ้ สัญญาที่ 6 “6.ในกรณีที่การไฟฟ้าส่วนภูมิภาคเห็นเป็ นการจาเป็ นหรือสมควรจะหยุดหรือลดการส่ง พลงั งานไฟฟ้า เพื่อปฏิบตั ิงานตามแผนเป็ นการชวั่ คราว การไฟฟ้าส่วนภูมิภาคจะแจง้ วนั วนั เวลาดับไฟฟ้าให้ผูใ้ ช้ไฟฟ้า/ลูกค้า ทราบทางสื่อมวลชน หรือเคร่ืองขยายเสียง หรือปิ ด ประกาศให้ทราบ ล่วงหน้าไม่น้อยกว่า 48 ช่ัวโมง ก่อนการดับไฟฟ้า (เวน้ แต่ในกรณี ฉุกเฉิน)” โครงการจดั ทาแผนคุ้มครองผูใ้ ช้พลงั งานภายใต้ แผนยุทธศาสตรก์ ารกากับกิจการพลงั งาน ฉบบั ที่ 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-26 - สัญญาซ้ือขายไฟฟ้าระหวา่ ง กฟภ. กบั ผใู้ ชไ้ ฟฟ้า: ขอ้ สัญญาที่ 3.8 “3.8 ในกรณีผูข้ ายเห็นเป็ นการจา เป็ น หรือสมควรจะหยุด หรือลดการส่งพลงั งานไฟฟ้า เป็ นการชว่ั คราว เช่น เพ่ือติดต้งั ส่วนประกอบหรือซ่อมแซม หรือเปลี่ยน หรือตรวจสอบ หรือทา การบารุงรักษาระบบไฟฟ้า ผูข้ ายจะกระทา ไดก้ ็ต่อเมื่อไดบ้ อกกล่าวให้ผูซ้ ้ือทราบ ล่วงหนา้ ไมน่ อ้ ยกวา่ 48 ชว่ั โมง เวน้ แต่ในกรณีฉุกเฉิน ในกรณีตามขอ้ 3.7 หรือ 3.8 ถา้ หากระยะท่ีหยดุ ส่งพลงั งานไฟฟ้าระหวา่ งเดือนท่ีเรียกเก็บ เงินรวมในแต่ละคร้ังเกิน 15 นาทีข้ึนไป ความตอ้ งการพลงั ไฟฟ้า (ถ้ามี) ท่ีนามาคานวณ จะตอ้ งคิดลดตามส่วน” - ตวั อยา่ งสัญญาซ้ือขายไฟฟ้าระหวา่ ง กฟน. กบั ผใู้ ชไ้ ฟฟ้า: ขอ้ สัญญาที่ 15 “โปรดดูขอ้ สญั ญาตามเอกสารแนบทา้ ย” (๕) ข้อตกลงให้สิทธิคู่สัญญาฝ่ ายหนึ่งเรียกร้องหรือกาหนดให้อีกฝ่ ายหน่ึงต้องรับภาระ เพม่ิ ขึน้ มากกว่าภาระทเี่ ป็ นอย่ใู นเวลาทาสัญญา - คาร้องขอใชไ้ ฟฟ้าต่อ กฟภ.: “ไมม่ ี” - สญั ญาซ้ือขายไฟฟ้าระหวา่ ง กฟภ. กบั ผใู้ ชไ้ ฟฟ้า: ขอ้ สญั ญาที่ 8, 11.1.2, 11.1.3 “8. การเปลี่ยนแปลงอตั ราคา่ ไฟฟ้า หากผูข้ ายมีการปรับปรุงอตั ราค่าไฟฟ้าใหม่เมื่อใด ค่าไฟฟ้าที่ซ้ือขายกนั ตามขอ้ 7 จะตอ้ ง เปล่ียนไปคิดตามอตั ราใหม่ ต้งั แต่เดือนท่ีผขู้ ายไดอ้ อกประกาศเป็นตน้ ไป 11.1.2 ผซู้ ้ือยนิ ยอมปฏิบตั ิตามระเบียบขอ้ บงั คบั ของผขู้ ายเกี่ยวกบั การใชไ้ ฟฟ้าแลว้ แต่กรณี อีกส่วนหน่ึงดว้ ย 11.1.3 หากจาเป็ นตอ้ งแกไ้ ขเพม่ิ เติม เปลี่ยนแปลงใด ๆ ใหแ้ ตกตา่ งไปจากสญั ญาฉบบั น้ีการ แก้ไขเปล่ียนแปลงน้ัน ตอ้ งไม่ทาให้ผูซ้ ้ือและผูข้ ายเสียประโยชน์ยิ่งไปกวา่ เงื่อนไขตาม สญั ญาน้ี โดยการแกไ้ ขเพ่ิมเติมดงั กล่าว ผขู้ ายประกาศใหผ้ ซู้ ้ือทราบทางส่ือต่าง ๆ ล่วงหนา้ หรือแจง้ ให้ทราบพร้อมใบแจง้ หน้ีค่าไฟฟ้า และให้ถือว่าการแก้ไขเพ่ิมเติมเปล่ียนแปลง ดงั กล่าวเป็นส่วนหน่ึงของสญั ญาน้ี” โครงการจดั ทาแผนคุ้มครองผใู้ ชพ้ ลังงานภายใต้ แผนยุทธศาสตร์การกากับกจิ การพลงั งาน ฉบบั ท่ี 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-27 - ตวั อยา่ งสัญญาซ้ือขายไฟฟ้าระหวา่ ง กฟน. กบั ผใู้ ชไ้ ฟฟ้า: ขอ้ สญั ญาที่ 10, 19, 20, 23, 24 “โปรดดูขอ้ สัญญาตามเอกสารแนบทา้ ย” (๕) อตั ราดอกเบยี้ ควรจะเป็ นอตั ราร้อยละ 7.5 ต่อปี ตาม ปพพ. มาตรา 224 - คาร้องขอใชไ้ ฟฟ้าต่อ กฟภ.: “ไม่มี” - สญั ญาซ้ือขายไฟฟ้าระหวา่ ง กฟภ. กบั ผใู้ ชไ้ ฟฟ้า: ขอ้ สัญญาท่ี 9.3 “9.3 กรณีผูซ้ ้ือผิดนดั ชา ระเงินตามเวลาท่ีกา หนดไวใ้ นขอ้ 9.1 หรือ ขอ้ 9.2 ผซู้ ้ือตอ้ งชา ระ ดอกเบ้ียให้แก่ผูข้ ายในอตั ราร้อยละ 15 ต่อปี ตามจา นวนท่ีคา้ งชา ระที่ปรากฏในใบเจง้ หน้ี นบั แต่วนั ท่ีผดิ นดั เป็นตน้ ไป จนกวา่ จะชา ระเงินเสร็จอีกส่วนหน่ึง” - ตวั อยา่ งสัญญาซ้ือขายไฟฟ้าระหวา่ ง กฟน. กบั ผใู้ ชไ้ ฟฟ้า: ขอ้ สญั ญาที่ 25 “25 เบ้ียปรับ...ในอัตราดอกเบ้ียข้ันต่าของเงินกู้เบิกเกินบัญชี (MOR ) ของ ธนาคารกรุงไทย จากดั (มหาชน) บวก 2” ปัจจุบนั อตั ราดอกเบ้ียดงั กล่าวของธนาคารฯคือ ร้อยละ 7.375 ต่อปี ดงั น้ันเบ้ีย ปรับตามขอ้ 25 คืออตั ราร้อยละ 9.375 ต่อปี แต่อย่างไรก็ตาม ได้มีข้อถกเถียงกันในประเด็นว่า สัญญาบางประเภทท่ีทาข้ึนระหว่าง หน่วยงานหรือองคก์ รของรัฐที่เป็ นคู่สัญญาฝ่ ายหน่ึงกบั เอกชนท่ีเป็ นคู่สัญญาอีกฝ่ ายหน่ึงท่ีเรียกวา่ สัญญาทางปกครอง (หรือสญั ญาตามกฎหมายมหาชน) เช่น สัญญาเก่ียวกบั การจดั ทาสาธารณูปโภค ที่เป็ นรูปแบบสัญญาสาเร็จรูปน้นั จะอยูภ่ ายใตบ้ งั คบั ของพระราชบญั ญตั ิน้ีหรือไม่ ซ่ึงบางความเห็น ที่เห็นวา่ พระราชบญั ญตั ิควรใชบ้ งั คบั กบั สัญญาทางปกครองน้นั ใหเ้ หตุผลวา่ พระราชบญั ญตั ิฉบบั น้ีไม่ไดร้ ะบุชดั แจง้ วา่ ไม่ให้ใชบ้ งั คบั กบั สัญญาทางปกครองหรือสัญญามหาชน ดงั น้นั จึงใชบ้ งั คบั ได้ สาหรับบางความเห็นที่เห็นว่าพระราชบัญญัติฉบับน้ีไม่ควรใช้บังคบั กับสัญญาทาง ปกครองน้นั เพราะวา่ โครงการจดั ทาแผนคุม้ ครองผูใ้ ช้พลงั งานภายใต้ แผนยทุ ธศาสตร์การกากบั กจิ การพลงั งาน ฉบับที่ 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-28 1. พระราชบญั ญตั ิฉบบั น้ีเป็ นหลกั การท่ีใช้กบั ความเป็ นธรรมตามกฎหมายเอกชน หลกั ความเป็ นธรรมแห่งสัญญาตามกฎหมายมหาชนย่อมแตกต่างจากหลกั ความเป็ นธรรมของสัญญา ตามกฎหมายเอกชน เอกชนตอ้ งยอมรับถึงการมีอานาจเหนือกวา่ ของรัฐที่เป็นคู่สัญญาฝ่ ายหน่ึง20 2. เมื่อพิจารณาจากการร่างพระราชบญั ญตั ิฉบบั น้ี ในข้นั ตอนการร่างกฎหมายก็ไม่ไดม้ ุ่ง หมายที่จะบังคับใช้กับคู่สัญญาท่ีเป็ นหน่วยงานของรัฐ โดยได้ระบุไว้ในร่างมาตรา 3 ว่า “พระราชบัญญตั ิฉบบั นีไ้ ม่ได้บงั คับแก่ (1) สัญญาที่ทาระหว่างกระทรวง ทบวง กรมด้วยกันเอง หรือระหว่างกระทรวง ทบวง กรม กับเอกชนโดยอาศัยอานาจตามกฎหมายที่ ม่ ุงหมายจะค้ ุมครองประโยชน์ ของรั ฐและประโยชน์ สาธารณะ” ซ่ึงแมว้ า่ พระราชบญั ญตั ิท่ีออกมาบงั คบั ใชจ้ ะไม่มีบทบญั ญตั ิดงั กล่าว แต่พระราชบญั ญตั ิน้ีก็ มีเจตนารมณ์ที่จะไม่ให้ใช้บังคับกับคู่สัญญาที่เป็ นหน่วยงานของรัฐ เพราะสัญญาที่ทาโดย หน่วยงานของรัฐยอ่ มอยูภ่ ายใตก้ ฎหมายเฉพาะและกฎหมายย่อมตอ้ งคุม้ ครองประโยชน์ส่วนรวม แมว้ า่ การคุม้ ครองดงั กล่าวอาจทาใหเ้ อกชนตอ้ งสละประโยชน์ในส่วนของตนบา้ ง21 เม่ือสัญญาซ้ือขายไฟฟ้าดังกล่าวเป็ นสัญญาที่คู่สัญญาฝ่ ายหน่ึงซ่ึงเป็ นรัฐวิสาหกิจทากับ เอกชน เพื่อให้บริการสาธารณูปโภค จึงจดั วา่ เป็ นสัญญาทางปกครอง ขอ้ กาหนด เงื่อนไขจึงไม่ตก อยใู่ นขอ้ บงั คบั ของพระราชบญั ญตั ิขอ้ สัญญาไม่เป็นธรรม พ.ศ. 2540 อยา่ งไรก็ตามผวู้ จิ ยั มีความเห็นวา่ สัญญาซ้ือขายไฟฟ้าเป็ นสัญญามาตรฐานท่ีตอ้ งอยูภ่ ายใต้ พระราชบญั ญตั ิวา่ ดว้ ยขอ้ สัญญาที่ไม่เป็ นธรรม พ.ศ. 2540 หากดูจากหลกั การของรัฐธรรมนูญแห่ง ราชอาณาจกั รไทย พ.ศ. 2550 พระราชบญั ญตั ิคุม้ ครองผบู้ ริโภค พ.ศ. 2522พระราชบญั ญตั ิวา่ ดว้ ยขอ้ สัญญาที่ไม่เป็ นธรรม พ.ศ. 2540 และพระราชบญั ญัติการประกอบกิจการพลงั งานพ.ศ. 2550 ท่ี ต้องการคุ้มครองผูใ้ ช้พลังงาน ประกอบกับการให้บริการการค้าปลีกไฟฟ้าก็น่าจะมีลักษณะ ใกลเ้ คียงกบั กิจการบริการของเอกชนทานองเดียงกบั ผใู้ หบ้ ริการในอุตสาหกรรมโทรคมนาคมอยไู่ ม่ นอ้ ย นอกจากน้ีแนวทางของหลกั กฎหมายของสหภาพยโุ รปก็ถือวา่ เป็ นสัญญามาตรฐานที่ตอ้ ง อยู่ภายใต้กฎหมายสัญญาไม่เป็ นธรรมด้วยเช่นกัน นอกจากน้ัน กฎหมาย Directive 2009 ยงั มี ภาคผนวกท่ีกล่าวถึงมาตรการการคุม้ ครองผบู้ ริโภค ดงั น้ี 1. มีสิทธิที่จะทาสัญญากบั ผใู้ หบ้ ริการไฟฟ้าของเขา 20 กฎหมายสญั ญา: สถานะใหม่ของสญั ญาปัจจุบนั และปัญหาขอ้ สญั ญาไม่เป็ นธรรม (พิมพค์ ร้งั ท่ี 2, 2542), ดารา พร ถิระวฒั น์, หนา้ 93. 21 คาอธิบายนิติกรรม-สญั ญา (พมิ พค์ ร้ังที่ 14, 2552), ศนนั ทก์ รณ์ โสตถิพนั ธุ์, หนา้ 453. โครงการจดั ทาแผนคุ้มครองผู้ใชพ้ ลงั งานภายใต้ แผนยทุ ธศาสตร์การกากบั กจิ การพลงั งาน ฉบับท่ี 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-29 2. ไดร้ ับการแจง้ การแสดงเจตนาปรับเปล่ียนสัญญาและบอกกล่าวสิทธิของตนในการเพิก ถอนสัญญากรณีที่ไม่ไดร้ ับการแจง้ ผูใ้ ห้บริการตอ้ งแจง้ การเปล่ียนราคาไม่ชา้ ไปกว่า หน่ึงรอบบิลหลงั จากการข้ึนราคา และถา้ ผบู้ ริโภคไม่ยอมรับก็สามารถเลิกสัญญาได้ 3. ไดร้ ับขอ้ มูลดา้ นราคาที่ถูกตอ้ งโปร่งใส รวมถึงภาษี เงื่อนไขในการใชบ้ ริการไฟฟ้า 4. ได้รับทางเลือกในวิธีการจ่ายที่ไม่เป็ นการเลือกปฏิบตั ิเกินจาเป็ นในบรรดาผูบ้ ริโภค ระบบการจ่ายตอ้ งเป็ นธรรมและสะทอ้ นการบริโภค ความแตกต่างใดๆท่ีมีตอ้ งปรากฏ ให้เห็นในรูปของราคาที่จ่ายดว้ ย ผูบ้ ริโภคตอ้ งไดร้ ับการแจง้ ขอ้ มูลดว้ ยภาษาที่เขา้ ใจ ง่ายและชดั เจน 5. กรณีการเปล่ียน supplier ผใู้ ชพ้ ลงั งานจะไม่ตอ้ งเสียค่าปรับ 6. ได้รับประโยชน์จากข้นั ตอนการร้องเรียนที่โปร่งใส ไม่ซับซ้อน ไม่แพง โดยเฉพาะ อย่างยิ่ง ผูบ้ ริโภคท้งั หลายมีสิทธิท่ีจะไดร้ ับการบริการที่ได้มาตรฐาน การระงบั ขอ้ พิพาทนอกศาล (out-of-court dispute settlement) ตอ้ งเป็ นธรรมและรวดเร็ว ดีที่สุดคือ ภายใน 3 เดือน 7. มีขอ้ มูลการใชไ้ ฟฟ้า และสามารถใหข้ อ้ มูลน้ีแก่ผปู้ ระกอบการท่ีจดทะเบียนแลว้ 8. ไดร้ ับการแจง้ การใชไ้ ฟฟ้าและราคา เพื่อเป็ นประโยชน์ตอ่ ผบู้ ริโภคในการพจิ ารณาการ ใชไ้ ฟฟ้า ประเทศสมาชิกจดั ให้มีระบบมาตรวดั ท่ีทนั สมยั ท่ีช่วยผบู้ ริโภคมีส่วนร่วมในการใชไ้ ฟฟ้า ในตลาดสหภาพยโุ รป ดงั น้นั กฟภ. และ กฟน.ในฐานะท่ีเป็ นรัฐวสิ าหกิจที่เป็ นคูส่ ัญญาที่มีอานาจในการทาสัญญา เหนือกว่าเอกชน จะตอ้ งนาทาตามพระราชบญั ญตั ิดงั กล่าวมาปรับปรุงสัญญาซ้ือขายไฟฟ้าให้มี ความเป็ นธรรมมากข้ึน ก็จะเป็ นการทาให้ผูใ้ ชบ้ ริการไฟฟ้าหมดความกงั วลและรู้สึกว่าไดร้ ับการ คุม้ ครองสิทธิในการเป็นผบู้ ริโภคหรือผใู้ ชบ้ ริการสาธารณูปโภคจากรัฐมากข้ึน พระราชบญั ญตั ิคุม้ ครองผบู้ ริโภค พ.ศ. 2522 ซ่ึงแกไ้ ขเพ่ิมเติมโดย (ฉบบั ท่ี 2) พ.ศ. 2541 ที่ ไดบ้ ญั ญตั ิสิทธิของผบู้ ริโภคท่ีจะไดร้ ับความคุม้ ครองตามกฎหมาย 5 ประการ ดงั น้ี 1. สิทธิที่จะไดร้ ับข่าวสารรวมท้งั คาพรรณนาคุณภาพท่ีถูกตอ้ งและเพียงพอเก่ียวกบั สินคา้ หรือบริการ22 ได้แก่ สิทธิท่ีจะไดร้ ับการโฆษณาหรือการแสดงฉลากตามความเป็ นจริงและ 22 มาตรา 4 (1) พระราชบญั ญตั ิคุม้ ครองผบู้ ริโภค พ.ศ. 2522 โครงการจัดทาแผนค้มุ ครองผใู้ ชพ้ ลังงานภายใต้ แผนยุทธศาสตร์การกากับกิจการพลงั งาน ฉบบั ท่ี 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-30 ปราศจากพิษภยั แก่ผูบ้ ริโภค รวมตลอดถึงสิทธิที่จะไดร้ ับทราบ ขอ้ มูลเกี่ยวกบั สินคา้ หรือบริการ อยา่ งถูกตอ้ งและเพยี งพอท่ีจะไมห่ ลงผดิ ในการซ้ือสินคา้ หรือรับบริการโดยไมเ่ ป็นธรรม 2. สิทธิท่ีจะมีอิสระในการเลือกหาสินคา้ หรือบริการ23 ไดแ้ ก่ สิทธิท่ีจะเลือกซ้ือสินคา้ หรือรับบริการโดยความสมคั รใจของผบู้ ริโภคและปราศจากการชกั จูงใจอนั ไม่เป็นธรรม 3. สิทธิท่ีจะไดร้ ับความปลอดภยั จากการใชส้ ินคา้ หรือบริการ24 ไดแ้ ก่ สิทธิท่ีจะไดร้ ับ สินคา้ หรือบริการท่ีปลอดภยั มีสภาพและคุณภาพได้มาตรฐานเหมาะสมแก่การใช้ ไม่ก่อให้เกิด อนั ตรายต่อชีวิต ร่างกายหรือทรัพยส์ ินในกรณีใช้ตามคาแนะนาหรือระมดั ระวงั ตามสภาพของ สินคา้ หรือบริการน้นั แลว้ 4. สิทธิท่ีจะไดร้ ับความเป็ นธรรมในการทาสัญญา25 ไดแ้ ก่ สิทธิที่จะไดร้ ับขอ้ สัญญา โดยไมถ่ ูกเอารัดเอาเปรียบจากผปู้ ระกอบธุรกิจ 5. สิทธิที่จะไดร้ ับการพิจารณาและชดเชยความเสียหาย26 ไดแ้ ก่ สิทธิท่ีจะไดร้ ับการ คุม้ ครองและชดใชค้ า่ เสียหาย เม่ือมีการละเมิดสิทธิของผบู้ ริโภคตามขอ้ 1, 2, 3 และ 4 ดงั กล่าว และกาหนดมาตรการคุม้ ครองผบู้ ริโภคดา้ นสัญญาดงั น้ี มาตรา 35 ทวิ ในการประกอบธุรกิจขายสินคา้ หรือให้บริการใด ถ้าสัญญาซ้ือขายหรือ สัญญาให้บริการน้ันมีกฎหมายกาหนดให้ต้องทาเป็ นหนังสือ หรือท่ีตามปกติประเพณีทาเป็ น หนงั สือ คณะกรรมการวา่ ดว้ ยสญั ญามีอานาจกาหนดใหก้ ารประกอบธุรกิจขายสินคา้ หรือใหบ้ ริการ น้นั เป็ นธุรกิจที่ควบคุมสัญญาไดใ้ นการประกอบธุรกิจที่ควบคุมสญั ญา สญั ญาท่ีผปู้ ระกอบธุรกิจทา กบั ผบู้ ริโภคจะตอ้ งมีลกั ษณะดงั ต่อไปน้ี (1) ใช้ขอ้ สัญญาที่จาเป็ นซ่ึงหากมิได้ใช้ขอ้ สัญญาเช่นน้นั จะทาให้ผูบ้ ริโภคเสียเปรียบผู้ ประกอบธุรกิจเกินสมควร (2) ห้ามใช้ข้อสัญญาท่ีไม่เป็ นธรรมต่อผู้บริโภคท้ังน้ี ตามหลักเกณฑ์ เงื่อนไข และ รายละเอียดที่คณะกรรมการว่าดว้ ยสัญญากาหนด และเพื่อประโยชน์ของผูบ้ ริโภคเป็ นส่วนรวม คณะกรรมการว่าดว้ ยสัญญาจะให้ผูป้ ระกอบธุรกิจจดั ทาสัญญาตามแบบท่ีคณะกรรมการว่าดว้ ย สัญญากาหนดก็ไดก้ ารกาหนดตามวรรคหน่ึงและวรรคสอง ให้เป็ นไปตามหลกั เกณฑแ์ ละวธิ ีการท่ี กาหนดโดยพระราชกฤษฎีกา มาตรา 35 ตรี เม่ือคณะกรรมการวา่ ดว้ ยสัญญากาหนดให้สัญญาของการประกอบธุรกิจที่ ควบคุมสัญญาตอ้ งใช้ขอ้ สัญญาใด หรือตอ้ งใช้ขอ้ สัญญาใดโดยมีเง่ือนไขในการใช้ขอ้ สัญญาน้นั 23 มาตรา 4 (2) พระราชบญั ญตั ิคุม้ ครองผบู้ ริโภค พ .ศ.2522 24 มาตรา 4 (3) พระราชบญั ญตั ิคุม้ ครองผบู้ ริโภค พ .ศ.2522 25 มาตรา 4 (3 ทว)ิ พระราชบญั ญตั คิ ุม้ ครองผบู้ ริโภค พ .ศ.2522 26 มาตรา 4 (4) พระราชบญั ญตั ิคุม้ ครองผบู้ ริโภค พ .ศ.2522 โครงการจัดทาแผนค้มุ ครองผู้ใช้พลังงานภายใต้ แผนยทุ ธศาสตรก์ ารกากบั กิจการพลงั งาน ฉบบั ท่ี 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-31 ดว้ ยตามมาตรา 35 ทวิ แลว้ ถ้าสัญญาน้นั ไม่ใช้ขอ้ สัญญาดงั กล่าวหรือใช้ขอ้ สัญญาดงั กล่าวแต่ไม่ เป็ นไปตามเงื่อนไข ให้ถือวา่ สัญญาน้นั ใช้ขอ้ สัญญาดงั กล่าวหรือใช้ขอ้ สัญญาดงั กล่าวตามเง่ือนไข น้นั แลว้ แต่กรณี มาตรา 35 จตั วา เม่ือคณะกรรมการวา่ ดว้ ยสัญญากาหนดใหส้ ัญญาของการประกอบธุรกิจที่ ควบคุมสัญญาตอ้ งไม่ใชข้ อ้ สัญญาใดตามมาตรา 35 ทวิ แลว้ ถา้ สัญญาน้นั ใชข้ อ้ สัญญาดงั กล่าว ให้ ถือวา่ สญั ญาน้นั ไม่มีขอ้ สญั ญาเช่นวา่ น้นั มาตรา 35 เบญจ คณะกรรมการวา่ ดว้ ยสัญญามีอานาจกาหนดให้การประกอบธุรกิจขายสินคา้ หรือ ให้บริการอย่างใดอยา่ งหน่ึง เป็ นธุรกิจท่ีควบคุมรายการในหลกั ฐานการรับเงินไดใ้ นการประกอบ ธุรกิจท่ีควบคุมรายการในหลกั ฐานการรับเงิน หลกั ฐานการรับเงินจะตอ้ งมีลกั ษณะ ดงั ต่อไปน้ี (1) มีรายการและใชข้ อ้ ความท่ีจาเป็ น ซ่ึงหากมิไดม้ ีรายการหรือมิไดใ้ ชข้ อ้ ความเช่นน้นั จะ ทาใหผ้ บู้ ริโภคเสียเปรียบผปู้ ระกอบธุรกิจเกินสมควร (2) ห้ามใช้ข้อความท่ีไม่เป็ นธรรมต่อผู้บริ โภคท้ังน้ี ตามหลักเกณฑ์ เง่ือนไข และ รายละเอียดท่ีคณะกรรมการว่าด้วยสัญญากาหนดการกาหนดตามวรรคหน่ึงและวรรคสอง ให้ เป็นไปตามหลกั เกณฑแ์ ละวธิ ีการที่กาหนดโดยพระราชกฤษฎีกา มาตรา 35 ฉ เมื่อคณะกรรมการว่าด้วยสัญญากาหนดให้หลักฐานการรับเงินของการ ประกอบธุรกิจที่ควบคุมรายการในหลกั ฐานการรับเงินตอ้ งใช้ขอ้ ความใด หรือตอ้ งใช้ขอ้ ความใด โดยมีเง่ือนไขในการใช้ขอ้ ความน้นั ดว้ ย หรือตอ้ งไม่ใช้ขอ้ ความใดตามมาตรา 35 เบญจ แลว้ ให้นา มาตรา 35 ตรี และมาตรา 35 จตั วา มาใชบ้ งั คบั แก่หลกั ฐานการรับเงินดงั กล่าวโดยอนุโลม มาตรา 35 สัตต ในกรณีท่ีผูป้ ระกอบธุรกิจขายสินคา้ หรือให้บริการโดยให้คามนั่ ว่าจะทา สัญญารับประกนั ให้ไวแ้ ก่ผูบ้ ริโภค สัญญาดงั กล่าวตอ้ งทาเป็ นหนงั สือลงลายมือช่ือของผปู้ ระกอบ ธุรกิจหรือผแู้ ทน และตอ้ งส่งมอบสัญญาน้นั แก่ผบู้ ริโภคพร้อมกบั การส่งมอบสินคา้ หรือใหบ้ ริการ ถา้ สัญญาตามวรรคหน่ึงทาเป็นภาษาต่างประเทศตอ้ งมีคาแปลภาษาไทยกากบั ไวด้ ว้ ย มาตรา 35 อฏั ฐ ผูป้ ระกอบธุรกิจมีหนา้ ที่ส่งมอบสัญญาท่ีมีขอ้ สัญญาหรือมีขอ้ สัญญาและ แบบถูกตอ้ งตามมาตรา 35 ทวิ หรือส่งมอบหลกั ฐานการรับเงินที่มีรายการและขอ้ ความถูกตอ้ งตาม มาตรา 35 เบญจ ให้แก่ผูบ้ ริโภคภายในระยะเวลาท่ีเป็ นทางปฏิบตั ิตามปกติสาหรับการประกอบ ธุรกิจประเภทน้นั ๆ หรือภายในระยะเวลาท่ีคณะกรรมการว่าดว้ ยสัญญากาหนด โดยประกาศใน ราชกิจจานุเบกษาสุดแต่ระยะเวลาใดจะถึงก่อน มาตรา 35 นว ผูป้ ระกอบธุรกิจผูใ้ ดสงสัยว่าแบบสัญญาหรือแบบหลกั ฐานการรับเงินของ ตนจะเป็ นการฝ่ าฝื นหรือไม่เป็ นไปตามพระราชบัญญัติน้ี ผู้ประกอบธุรกิจผู้น้ันอาจขอให้ คณะกรรมการวา่ ดว้ ยสญั ญาใหค้ วามเห็นในแบบสัญญาหรือแบบหลกั ฐานการรับเงินน้นั ก่อนได้ ใน กรณีน้ีใหน้ ามาตรา 29 มาใชบ้ งั คบั โดยอนุโลม โครงการจดั ทาแผนคมุ้ ครองผู้ใช้พลงั งานภายใต้ แผนยทุ ธศาสตร์การกากบั กจิ การพลงั งาน ฉบับที่ 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-32 ทาง กฟภ. ไดต้ ระหนกั ถึงความเป็ นธรรมดงั กล่าวจึงไดม้ ีการปรับปรุงสัญญาซ้ือขายไฟฟ้า เม่ือวนั ที่ 1 มีนาคม 2544 เพื่อให้มีผลคุม้ ครองผบู้ ริโภคให้ดีมากข้ึน27 แต่จะเป็ นการดีย่ิงข้ึนไปหาก ได้มีการพิจารณาแก้ไขสัญญาดังกล่าวอีกคร้ัง ซ่ึงผู้วิจัยขอเสนอแนะในการแก้ไข ปรับปรุง ขอ้ กาหนด ขอ้ ตกลงจากสัญญาซ้ือขายไฟฟ้าท้งั 3 ประเภทเพ่ือให้สอดคลอ้ งกบั “สิทธิที่จะไดร้ ับ ความเป็ นธรรมในการทาสัญญา” เพ่ือให้ผูไ้ ฟฟ้ารู้สึกวา่ ไดร้ ับความเป็ นธรรมในการคุม้ ครองสิทธิ มากข้ึน แมว้ า่ ทาง กฟภ.และ กฟน.จะไม่มีความจาเป็ นท่ีจะตอ้ งนาบทบญั ญตั ิดงั กล่าวมาบงั คบั ใช้ เพราะเป็ นสัญญาทางปกครองก็ตาม ขอ้ เสนอแนะจะอาศยั แนวทางจากสัญญาประเภทธุรกิจการ ใหบ้ ริการโทรศพั ทเ์ คลื่อนที่ซ่ึงถูกกากบั ดูแลโดยสานกั งานคณะกรรมการคุม้ ครองผบู้ ริโภค (สคบ.) และคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทศั น์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ (กสทช.) โดยพจิ ารณาจากกฎหมายดงั ตอ่ ไปน้ี 1. พระราชกฤษฎีกากาหนดหลกั เกณฑแ์ ละวธิ ีการในการกาหนดธุรกิจท่ีควบคุมสัญญาและ ลกั ษณะของสัญญา พ.ศ. 2542 (ดูเอกสารแนบทา้ ย 12) 2. ประกาศคณะกรรมการวา่ ดว้ ยสัญญา เรื่องให้ธุรกิจการให้บริการโทรศพั ทเ์ คลื่อนที่เป็ น ธุรกิจท่ีควบคุมสญั ญา พ.ศ. 2543 (ดูเอกสารแนบทา้ ย 13) 3. ประกาศคณะกรรมการกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติเรื่อง มาตรฐานของสญั ญาใหบ้ ริการ โทรคมนาคม พ.ศ. 2549 (ดูเอกสารแนบทา้ ย 14) ตัวอย่างของการเปรี ยบเทียบสัญญาซ้ื อไฟฟ้ากับมาตรฐานของสัญญาให้บริ การ โทรคมนาคมของคณะกรรมการกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติและคณะกรรมการว่าดว้ ยสัญญาท่ี คุม้ ครองผบู้ ริโภค 27 ประกาศการไฟฟ้าส่วนภมู ิภาค เร่ืองการปรับปรุงสญั ญาซ้ือขายไฟฟ้า, ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 120/ตอนพิเศษ 120ง/หนา้ 49/15 ตุลาคม 2546 โครงการจดั ทาแผนค้มุ ครองผู้ใชพ้ ลังงานภายใต้ แผนยทุ ธศาสตรก์ ารกากับกิจการพลงั งาน ฉบับท่ี 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-33 ประเดน็ ข้อกาหนดตาม ข้อกาหนดตามประกาศ ข้อกาหนดตามข้อตกลงการใช้ ข้อเสนอแนะทน่ี ่าจะมี ประกาศ คณะกรรมการกจิ การ ไฟของกฟภ. หรือสัญญาซื้อ ความเป็ นธรรมต่อ คณะกรรมการว่า โทรคมนาคมแห่งชาตฯิ ขายไฟฟ้าของกฟภ. หรือ ผ้บู ริโภค ด้วยสัญญาฯ สัญญาซื้อขายไฟฟ้าของกฟน. 1. ระยะเวลา ลว่ งหนา้ ไม่นอ้ ย ล่วงหนา้ ไม่นอ้ ยกวา่ 15 - ชาระภายใน 7 วนั นบั แต่วนั ท่ี ควรแกไ้ ขเป็ น การส่งใบ กวา่ 10 วนั ก่อนวนั วนั ก่อนวนั ครบกาหนด ไดร้ ับใบแจง้ หน้ี30 ระยะเวลาการส่งใบ แจง้ หน้ี ครบกาหนดชาระ28 ชาระ29 แจง้ หน้ีล่วงหนา้ ไม่ - ชาระเงินภายใน 15 วนั นบั นอ้ ยกวา่ 15 วนั ก่อน จากวนั ที่ไดร้ ับใบแจง้ หน้ี31 วนั ครบกาหนดชาระ - ชาระภายใน 7 วนั นบั แต่วนั ท่ี ไดร้ ับใบแจง้ หน้ี32 2. การ ระบุรายละเอียด ไม่อนุญาตใหผ้ ใู้ ชบ้ ริการ - กฟภ. ตามท่ีกาหนดแตต่ อ้ งไม่ ควรกาหนดใหท้ ้งั วางเงิน เก่ียวกบั อตั ราค่า ตอ้ งวางเงินประกนั หรือ นอ้ ยกวา่ 2 เท่าของคา่ ไฟฟ้าราย กฟภ.และ กฟน.มีการ ประกนั ประกนั การใชเ้ ลข ตอ้ งชาระเงินอน่ื ท่ีมี เดือนท่ีสูงสุดในรอบปี 35 คิดดอกผลของเงิน หมายในสญั ญา33 ลกั ษณะเช่นเดียวกบั เงิน ประกนั คืนแก่ผใู้ ช้ ประกนั 34 - กฟน. . ตามที่กาหนดแต่ตอ้ ง ไฟฟ้า ไมน่ อ้ ยกวา่ 2 เท่าของค่าไฟฟ้า รายเดือนโดยเฉล่ีย36 28 ขอ้ 3 (2) ประกาศคณะกรรมการวา่ ดว้ ยสญั ญา เร่ืองใหธ้ ุรกิจการใหบ้ ริการโทรศพั ทเ์ คลื่อนที่เป็ นธุรกิจที่ควบคุม สญั ญา พ.ศ. 2543 29 ขอ้ 17 ประกาศคณะกรรมการกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติเรื่อง มาตรฐานของสญั ญาใหบ้ ริการโทรคมนาคม พ.ศ. 2549 30 ขอ้ 2 ขอ้ ตกลงการใชไ้ ฟสาหรับผขู้ อใชไ้ ฟฟ้าประเภทท่ีอยอู่ าศยั กบั กฟภ. 31 ขอ้ 9.1 สญั ญาซ้ือขายไฟฟ้าระหวา่ ง กฟภ. กบั ผใู้ ชไ้ ฟฟ้า 32 ขอ้ 3 สญั ญาซ้ือขายไฟฟ้าระหวา่ ง กฟน. กบั ผใู้ ชไ้ ฟฟ้า 33 ขอ้ 3 (1) ประกาศคณะกรรมการวา่ ดว้ ยสญั ญา เรื่องใหธ้ ุรกิจการใหบ้ ริการโทรศพั ทเ์ คลื่อนที่เป็ นธุรกิจท่ีควบคุม สญั ญา พ.ศ. 2543 34 ขอ้ 20 ประกาศคณะกรรมการกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติเรื่อง มาตรฐานของสัญญาใหบ้ ริการ โทรคมนาคม พ112 .ศ.9 35 ขอ้ 2 ขอ้ ตกลงการใชไ้ ฟสาหรับผขู้ อใชไ้ ฟฟ้าประเภทท่ีอยอู่ าศยั กบั กฟภ ,.ขอ้ 10.3 สญั ญาซ้ือขาย ไฟฟ้าระหวา่ ง กฟภกบั ผใู้ ชไ้ ฟฟ้า . โครงการจัดทาแผนคุ้มครองผูใ้ ช้พลงั งานภายใต้ แผนยทุ ธศาสตรก์ ารกากบั กิจการพลงั งาน ฉบบั ที่ 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-34 ประเดน็ ข้อกาหนดตาม ข้อกาหนดตามประกาศ ข้อกาหนดตามข้อตกลงการใช้ ข้อเสนอแนะทนี่ ่าจะมี ประกาศ คณะกรรมการกจิ การ ไฟของกฟภ. หรือสัญญาซื้อ ความเป็ นธรรมต่อ คณะกรรมการว่า โทรคมนาคมแห่งชาตฯิ ขายไฟฟ้าของกฟภ. หรือ ผู้บริโภค ด้วยสัญญาฯ สัญญาซื้อขายไฟฟ้าของกฟน. 3. การคืน 30 วนั นบั แต่วนั ไม่มีกรณีวางเงินประกนั ภายในไม่เกิน 20 วนั ทาการ38 ไม่มีขอ้ เสนอแนะ เงินประกนั เลิกสญั ญา37 ระยะเวลาคืนเงิน ประกนั 20 วนั น้นั เหมาะสมแลว้ 4. การระงบั ผิดนดั ชาระ ผดิ นดั ชาระคา่ ธรรมเนียม - กฟภ. ผใู้ ชไ้ ฟฟ้าไมป่ ฏิบตั ิ ผใู้ ชไ้ ฟฟ้า ไม่ชาระ การ ค่าบริการเกินกวา่ และค่าบริการเกินกวา่ ตามขอ้ ตกลงการใชไ้ ฟฟ้า เช่น ภายใน 15 วนั นบั แต่ ใหบ้ ริการ 15 วนั นบั แต่วนั ระยะเวลาที่กาหนดใน ไม่ชาระภายใน 7 วนั นบั แต่ วนั ท่ีไดร้ ับใบแจง้ หน้ี ครบกาหนดชาระ39 สญั ญาสองคราว วนั ท่ีไดร้ ับใบแจง้ หน้ี โดย จะตอ้ งแจง้ เตือนให้ ติดตอ่ กนั 40 จะแจง้ ใหผ้ ใู้ ชไ้ ฟทราบ ผใู้ ชไ้ ฟที่ผดิ นดั ชาระ ล่วงหนา้ ไม่นอ้ ยกวา่ 3 วนั 41 ภายใน 15 วนั มิฉะน้นั จะตดั ไฟเมื่อพน้ 15 - กฟน. ผใู้ ชไ้ ฟฟ้าไม่ชาระคา่ วนั แลว้ ตอ้ งมีหนงั สือ ไฟฟ้าภายใน 7 วนั นบั แตว่ นั ที่ แจง้ เตอื นไมน่ อ้ ยกวา่ ไดร้ ับใบแจง้ หน้ี และใหเ้ วลา 15วนั จึงจะตดั ไฟฟ้าได้ อีก 4 วนั โดยจะแจง้ ใหผ้ ใู้ ชไ้ ฟ ทราบล่วงหนา้ 42 36ข้อ 7 สญั ญาซอื ้ ขายไฟฟา้ ระหวา่ ง กฟนกับ ผ้ใู ช้ไฟฟา้ . 37 ข้อ 3 (8)(ก) ประกาศคณะกรรมการวา่ ด้วยสญั ญา เรื่องให้ธุรกิจการให้บริการโทรศพั ท์เคลอ่ื นท่ีเป็นธรุ กิจท่ีควบคมุ สญั ญา พ3452 .ศ. 38 ข้อ 3 ข้อตกลงการใช้ไฟสาหรับผ้ขู อใช้ไฟฟา้ ประเภทที่อยอู่ าศยั กบั กฟภ ,.ข้อ10.4 สญั ญาซอื ้ ขายไฟฟา้ ระหวา่ ง กฟภ ข้อ ,กบั ผ้ใู ช้ไฟฟา้ .7 สญั ญาซอื ้ ขาย ไฟฟา้ ระหวา่ ง กฟนกบั ผ้ใู ช้ไฟฟา้ . 39 ข้อ 3 (7)(ฉ อละข้อ )4 (3) ประกาศคณะกรรมการวา่ ด้วยสญั ญา เร่ืองให้ธรุ กิจการให้บริการโทรศพั ท์เคลื่อนท่ีเป็นธุรกิจท่ีควบคมุ สญั ญา พ3452 .ศ. 40 ข้อ 28 (6) ประกาศคณะกรรมการกิจการโทรคมนาคมอห่งชาติเร่ือง มาตรฐานของสญั ญาให้บริการโทรคมนาคม พ345 .ศ.9 41 ข้อ 8 ข้อตกลงการใช้ไฟสาหรับผ้ขู อใช้ไฟฟา้ ประเภทท่ีอยอู่ าศยั กบั กฟภ ,.ข้อ12 สญั ญาซือ้ ขายไฟฟา้ ระหวา่ ง กฟภกบั ผ้ใู ช้ไฟฟา้ . 42 ข้อ 6 สญั ญาซอื ้ ขายไฟฟา้ ระหวา่ ง กฟนกับ ผ้ใู ช้ไฟฟ้ .า โครงการจดั ทาแผนคุ้มครองผูใ้ ชพ้ ลังงานภายใต้ แผนยุทธศาสตรก์ ารกากบั กิจการพลงั งาน ฉบับที่ 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-35 ประเดน็ ข้อกาหนดตาม ข้อกาหนดตามประกาศ ข้อกาหนดตามข้อตกลงการใช้ ข้อเสนอแนะทนี่ ่าจะมี ประกาศ คณะกรรมการกจิ การ ไฟของกฟภ. หรือสัญญาซื้อ ความเป็ นธรรมต่อ คณะกรรมการว่า โทรคมนาคมแห่งชาตฯิ ขายไฟฟ้าของกฟภ. หรือ ผ้บู ริโภค ด้วยสัญญาฯ สัญญาซื้อขายไฟฟ้าของกฟน. 5. ค่าใชจ้ ่าย ไมม่ ี43 ไมม่ ี44 กฟภ. 107 บาท เมื่อมีระยะเวลาก่อนท่ี ในการ กฟน. 40 บาท จะตดั ไฟฟ้า 45 วนั ยกเลิกการ แลว้ ผใู้ ชไ้ ฟฟ้ายอ่ มมี ระงบั การ เวลาในการชาระมาก ใหบ้ ริการ ข้ึน การตดั ไฟอาจจะ (ตอ่ ลดปัญหาลงไดใ้ น สญั ญาณ) ระดบั หน่ึง 2.3 ด้านมาตรฐานคุณภาพบริการ คณะที่ปรึกษาไดเ้ ขา้ ไปศึกษาคุณภาพของการบริการ ความโปร่งใส และความเป็นธรรมใน การให้บริการกบั ผูใ้ ช้พลงั งานหรือไม่ กลไกในการคุม้ ครองสิทธิของผูใ้ ช้พลงั งานในกรณีที่ไม่ เป็ นไปตามมาตรฐานคุณภาบริการ รวมไปถึงสิทธิของผูใ้ ช้พลังงานในการเข้าถึงบริการด้าน พ ลังงาน อย่างเพี ยงพ อ มี ค วามมั่น ค งมี ความ เห ม าะส ม เพี ยงใด โดยพ บ ปั ญ ห าด้าน คุ ณ ภ าพ ก าร ใหบ้ ริการดงั ดา้ นล่างน้ี ปัญหาจากข้อร้องเรียนหรือข้อคดิ เหน็ ของผ้มู สี ่วนได้เสีย  มาตรฐานคุณภาพการให้บริการ เช่น ปัญหาไฟตก ไฟดบั ไฟเกิน (เป็ นเฉพาะบาง พ้ืนท่ี) ไฟกระชาก หรือแรงดนั ไฟฟ้าไม่สม่าเสมอ ก่อให้เกิดผลกระทบกบั ผูใ้ ช้ไฟ ต้งั แต่ระดบั ต่าไปจนถึงระดบั สูง โดยเฉพาะอยา่ งย่งิ ในโรงงานอุตสาหกรรม สายต่างๆ ท่ีพาดบนเสาไฟซ่ึงรกรุงรัง ปัญหาการตดั ก่ิงไม้ เป็นตน้  การเขา้ ไม่ถึงบริการ ในหลายจงั หวดั มีข้อร้องเรียนเร่ืองการไม่มีไฟฟ้าใช้ท้งั ท่ีเป็ น ครัวเรือน และไฟฟ้าสาหรับการเกษตร การใชเ้ วลานานในการขอขยายเขตไฟฟ้า และ คา่ ใชจ้ า่ ยในการขยายเขตไฟฟ้ามีราคาสูง 43 ข้อ 3 (5)(ค) ประกาศคณะกรรมการวา่ ด้วยสญั ญา เร่ืองให้ธุรกิจการให้บริการโทรศพั ท์เคล่อื นท่ีเป็นธรุ กิจที่ควบคมุ สญั ญา พ3452 .ศ. 44 ข้อ 27 ประกาศคณะกรรมการกิจการโทรคมนาคมอห่งชาติเร่ือง มาตรฐานของสญั ญาให้บริการโทรคมนาคม พ345 .ศ.9 โครงการจดั ทาแผนค้มุ ครองผู้ใช้พลงั งานภายใต้ แผนยุทธศาสตรก์ ารกากับกจิ การพลงั งาน ฉบับท่ี 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-36  กฟภ. ใช้เวลานานในการแกไ้ ขปัญหาไฟฟ้าดบั ส่วนการแก้ปัญหาระยะยาวของไฟ ปลายสายหรือขนาดหม้อแปลงไม่เหมาะสม ไม่สามารถดาเนินการไดร้ วดเร็ว ท้งั ที่ ทราบสาเหตุ กฟภ. อา้ งจานวนพนกั งาน/บุคลากร และงบประมาณมีนอ้ ย  ชาวบา้ นไม่มนั่ ใจในมาตรฐานการดูแลรักษาอุปกรณ์เกี่ยวกบั ไฟฟ้า (หมอ้ แปลง ฟิ วส์ มิเตอร์) เพราะมกั พบเหตุท่ีอุปกรณ์ชารุดจนอาจก่อให้เกิดอนั ตราย (ฟิ วส์ลุกแดงเป็ นไฟ สายไฟหยอ่ นเขา้ ใกลบ้ า้ นเรือนมาก ติดต้งั หมอ้ แปลงใกลก้ บั บา้ นเรือนมาก เสาไฟฟ้า เอียง)  ปัญหา การติดต่อกบั กฟภ. เพ่ือปรึกษาหรือแจง้ เหตุทางโทรศพั ท์ ทาไดย้ าก ส่วนใหญ่ ไม่มีผูร้ ับสาย ถา้ มีปัญหาระบบไฟฟ้าในช่วงเวลากลางคืน การแกไ้ ขปัญหาจะย่งิ ล่าชา้ มากข้ึนไปอีก กฟภ. อา้ งวา่ พนกั งานมีไมเ่ พียงพอ  ปัญหาการชาระค่าไฟฟ้าผ่านผูแ้ ทน แต่ผูแ้ ทนไม่นาส่งให้กบั กฟภ. ท้งั น้ีตอ้ งพิจารณา วา่ เป็นผแู้ ทนของ กฟภ. จริง หรือแอบอา้ ง  ปัญหาความถูกตอ้ งในการจดหน่วยมิเตอร์ไฟฟ้า  ต้องการทราบข้ันตอนการขอขยายเขตไฟฟ้าท้ังครัวเรือนและเพ่ือการเกษตร และ ตอ้ งการให้ กฟภ. ประชาสัมพนั ธ์เม่ือมีการอนุมตั ิงบประมาณใหจ้ ดั โครงการขยายเขต ไฟฟ้าในพ้นื ท่ีจงั หวดั เลย ใหก้ บั ประชาชนหรือทอ้ งถิ่นไดร้ ับทราบ  ขอติดตามเรื่องการขอขยายเขตไฟฟ้าท่ีเคยดาเนินการยน่ื เรื่องขอไปแลว้ และขอ้ สงสัย ที่ตอ้ งสนบั สนุนเงินสมทบดว้ ย ทาไมการไฟฟ้าไม่รับภาระท้งั หมด  ไฟดบั ไฟตก ไฟกระชาก หรือแรงดนั ไฟฟ้าไมส่ ม่าเสมอส่งผลกระทบโดยตรงของ โรงงานอุตสาหกรรม ทาใหเ้ กิดความเสียหายต่อมอเตอร์ไฟฟ้า นอกจากน้ียงั มี ผลกระทบต่อระบบคอมพิวเตอร์ที่ทาใหซ้ อฟแวร์เสียหาย และจานวนคร้ังของไฟฟ้าที่ ดบั จะมีผลต่อคา่ ไฟฟ้าท่ีจะเพิ่มข้ึน อนั สืบเน่ืองจากการเดินเครื่องใหม่หรือการ Restart นอกจากน้นั การชดเชยความเสียหายน้นั กไ็ มค่ ุม้ ค่ากบั ความเสียหายที่เกิดข้ึนจริง จึง ไมไ่ ดป้ ระสงคจ์ ะฟ้องร้องค่าเสียหายจากการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค  ระยะเวลาของไฟฟ้าท่ีดบั เป็นเวลานานต้งั แต่ 5 นาที – 3 ชว่ั โมง นานๆคร้ังจะดบั ตลอด วนั ซ่ึงการที่ไฟฟ้าดบั ตลอดวนั จะเป็นผลดีตอ่ โรงงานอุตสาหกรรมมากกวา่ ถา้ รับการ แจง้ ล่วงหนา้ จากการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค เพราะโรงงานจะไดห้ ยดุ การทางานในวนั น้นั เลย กรณีไฟฟ้าดบั เป็นเวลา 1-3 ชวั่ โมงจะสร้างผลกระทบใหก้ บั โรงงานอุตสาหกรรม มากท่ีสุด โครงการจัดทาแผนคุ้มครองผ้ใู ช้พลงั งานภายใต้ แผนยทุ ธศาสตร์การกากับกิจการพลงั งาน ฉบบั ท่ี 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-37  ผลกระทบจากไฟฟ้าดบั ไฟตก ไฟกระชาก และค่าไฟฟ้าท่ีแพงข้ึนเป็นลาดบั เป็ นสิ่งท่ี ภาคองคก์ รประชาชน ชุมชนและประชาชนตอ้ งยอมรับอยา่ งหลีกเลี่ยงไมไ่ ด้ จะ ฟ้องร้องกไ็ ม่ได้ และไมม่ นั่ ใจวา่ การคุม้ ครองสิทธิประโยชน์ของผมู้ ีส่วนไดเ้ สีย กาหนดไวใ้ น พรบ. ประกอบกิจการพลงั งาน 2550 จะกระทาไดจ้ ริงในทางปฎิบตั ิ  มีขอ้ สงั เกตวา่ การใหบ้ ริการของ กฟภ. อาจมีการเลือกปฏิบตั ิใหเ้ ฉพาะภาคส่วนอื่นๆที่ มีอานาจในการต่อรองมากกวา่ ภาคประชาชนท่ียากจนจะไม่ไดร้ ับการบริการอยา่ งเท่า เทียมและล่าชา้  กฟภ. ควรมีมาตรการรองรับกรณีไฟดบั ใหก้ บั ภาคอุตสาหกรรมและพาณิชกรรม เช่น มีแนวทางดึงกระแสไฟฟ้าจากแนวอ่ืนมาทดแทนใหก้ ่อน เพ่อื ไมใ่ หเ้ กิดความเสียหาย ต่อกระบวนการผลิต  เกษตรกรอยากให้ กฟภ. ขยายเขตไฟฟ้าใหบ้ ริการเป็นกรณีพิเศษ โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ ใน ฤดูการทานา ควรขยายสายส่งเขา้ ไปในเขตพ้ืนท่ีนา เพ่ือใหก้ ารบริการไดท้ วั่ ถึงมากข้ึน  ถา้ จะบริหารจดั การแบบผกู ขาด กฟภ. ควรจะสามารถใหบ้ ริการแก่ลูกคา้ ไดพ้ อเพียง และตรงตามความตอ้ งการและทนั เวลา  กฟภ. ควรจดั หน่วยงานเฉพาะ เพอ่ื ใหร้ ายละเอียดเกี่ยวกบั การติดตอ่ ประสานงานหรือ รับเรื่องร้องเรียนหรือคาร้องต่างๆ  กฟภ. สามารถประสานงานหรือประชาสัมพนั ธ์ผา่ นสถานีวทิ ยสุ ่ือสาร เพื่อการ ประชาสมั พนั ธ์เก่ียวกบั การใหบ้ ริการ เพอ่ื ใหช้ ุมชนหรือประชาชนไดร้ ับรู้รับทราบ  การดบั ไฟฟ้า กฟภ. จะแจง้ ล่วงหนา้ เสมอแตม่ ีหลายคร้ังที่ กฟภ. ไม่ไดแ้ จง้ ล่วงหนา้ หรือหนงั สือการแจง้ ดบั ไฟฟ้าน้นั จะมาถึงโรงงานเม่ือไฟฟ้าดบั ไปแลว้  ถา้ มีความตอ้ งการที่จะใชไ้ ฟฟ้าอยา่ งรีบเร่ง จะตอ้ งเสียคา่ ใชจ้ ่ายเองเพราะการใหบ้ ริการ ของ กฟภ. ไม่พอเพยี งและบางคร้ังความรู้ความเชี่ยวชาญไม่มากพอ ผปู้ ระกอบการตอ้ ง รับผดิ ชอบเอง  การขยายเขตไฟฟ้าที่ล่าชา้ มากเป็นปัญหาที่พบโดยทวั่ ไปในท้งั 8 จงั หวดั โดยเฉพาะ อยา่ งยงิ่ จ.บึงกาฬ และ จ.หนองบวั ลาภู กฟภ.ไมส่ ามารถใหก้ ารบริการไดอ้ ยา่ งพอเพียง กบั ความตอ้ งการที่มีมาก  ความยากจนทาใหม้ ีพ้นื ท่ีเพื่อทาการเกษตรอยหู่ ่างจากชุมชนและห่างจากสายส่งไฟฟ้า ค่อนขา้ งมาก การรวมกลุ่มเกษตรกรเพือ่ ขอขยายเขตไฟฟ้าเพือ่ การเกษตร เพอ่ื ใหม้ ี คา่ ใชจ้ า่ ยในการขยายเขตต่อรายอยใู่ นเกณฑท์ ่ี กฟภ. จะสนบั สนุนไดน้ ้นั จึงเป็นไปได้ ยาก การทาการเกษตรในพ้ืนที่ท่ีไมม่ ีไฟฟ้าจึงเป็นการรอน้าฝนเท่าน้นั โครงการจดั ทาแผนคมุ้ ครองผู้ใช้พลังงานภายใต้ แผนยุทธศาสตร์การกากบั กจิ การพลงั งาน ฉบับท่ี 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-38  ในการรับคาร้อง กฟภ. ควรกาหนดกรอบเวลาท่ี กฟภ. จะสามารถดาเนินการไดจ้ ะได้ ทราบผลการพจิ ารณาคาร้องขอต่างๆ เพ่ือความสามารถในการใหบ้ ริการใหไ้ ดม้ ากกวา่ และบริการในเวลาท่ีรวดเร็วกวา่ เดิม ใหอ้ งคก์ รชุมชนมีส่วนร่วมในการ บริหารจดั การ เพ่ือให้ กฟภ. สามารถบริการไดเ้ ร็วข้ึน เช่น อบต สามารถจดั ซ้ือวสั ดุอุปกรณ์ทางไฟฟ้า โดยที่ กฟภ. เป็นผูอ้ อกขอ้ กาหนดในคุณสมบตั ิเฉพาะ (Specification) ของเครื่องมือ และอุปกรณ์ เพือ่ เป็นการประกนั คุณภาพสินคา้ และขณะเดียวกนั ให้ กฟภ. ส่งทีมที่ ปรึกษาหรือพนกั งานของ กฟภ. เป็นกรรมการในคณะกรรมการตรวจรับ การจดั ซ้ือ จดั จา้ ง เป็นตน้ มาตรฐานการให้บริ การ (Utility’s Service Performance Standard) หรื อคุณ ภาพการ ใหบ้ ริการ (Quality of Supply) อย่างที่ได้กล่าวไวแ้ ล้วว่า ลกั ษณะของอุตสาหกรรมไฟฟ้าทวั่ โลกมีต้งั แต่ที่ยงั เป็ นระบบ ผูกขาด ไปจนถึงระบบท่ีมีการแข่งขนั กนั สูงมาก โดยระดบั การแข่งขนั และรูปแบบก็จะข้ึนอยูก่ บั เหตุผลและ แรงจูงใจของแต่ละประเทศ ถึงแมว้ า่ การแข่งขนั จะมีข้ึนไดใ้ นอุตสาหกรรมไฟฟ้าและ มกั จะเริ่มตน้ ท่ี กิจการผลิตไฟฟ้าก่อน ดว้ ยเหตุผลที่กล่าวไวข้ า้ งตน้ วา่ เป็ นตน้ ทุนเกือบคร่ึงหน่ึงของ อตั ราค่าไฟฟ้าท่ี ลูกค้าจะเห็น กิจกรรมระบบส่งและกิจการระบบจาหน่ายยงั คงถูกมองว่าเป็ น ลกั ษณะผกู ขาดโดย ธรรมชาติ เนื่องจากเป็ นกิจการท่ีตอ้ งมีการลงทุนมาในระยะยาวและถา้ ลงทุน ใหมด่ ว้ ยผปู้ ระกอบการเจา้ ใหม่เพ่ือใหเ้ กิดการแข่งขนั จะทาให้เกิดความซ้าซ้อนในการลงทุนโดยไม่ จาเป็ น ดว้ ยเหตุผลน้ี จึงส่งผลให้กิจการระบบส่งและระบบจาหน่ายยงั คงตอ้ งถูกควบุคม เพ่ือรักษา คุม้ ครองสิทธิของผูร้ ับ บริการ จากผูป้ ระกอบการ (หรือ ในกรณีรัฐวิสาหกิจ) ท่ีมีและอาจใชอ้ านาจ ผกู ขาดที่มีอยบู่ นั่ ทอน การใหบ้ ริการท่ีมีคุณภาพ หลักการที่มักนิยมดาเนินการกัน มักจะอยู่ในรูปแบบของการต้ังค่ามาตรฐานการ ใหบ้ ริการของ กิจการท่ีมีการผูกขาด โดยผูท้ ี่มีอานาจในการกากบั ดูแลจะเป็ นผูต้ ้งั ค่ามาตรฐานการ ให้บริการ พร้อม ท้งั มีบทปรับถา้ ไม่สามารถดาเนินการไดต้ ามค่ามาตรฐาน และแรงจูงใจในกรณีที่ สามารถดาเนินการ ไดด้ ีกวา่ ค่ามาตรฐานที่ต้งั ไว้ ดงั น้นั จะเห็นไดว้ า่ มาตรฐานการให้บริการมีความ เก่ียวขอ้ งกบั ความมน่ั คงของระบบ (ดา้ นเทคนิควศิ วกรรม) และค่าใชจ้ า่ ยของผปู้ ระกอบการเพ่ือให้ สามารถดาเนินการได้ ตามเป้าหมายมาตรฐาน (ดา้ นตน้ ทุนค่าใช้จ่าย) ดงั น้ันทาให้การกาหนดค่า โครงการจัดทาแผนคุ้มครองผ้ใู ช้พลงั งานภายใต้ แผนยทุ ธศาสตร์การกากับกจิ การพลงั งาน ฉบับท่ี 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-39 มาตรฐานการให้บริการมกั จะตอ้ งตดั สินใจ Trade Off ระหวา่ ง ตน้ ทุนค่าใชจ้ ่าย (Costs) และความ ม่นั คงของระบบ/ประโยชน์ที่ ลูกค้าจะได้รับ (Reliability/Benefits to Customers) และในหลาย ประเทศน้นั ผูม้ ีอานาจกากบั ดูแลมกั จะนาประเด็นมาตรฐานการให้บริการ (รวมไปถึงผลลพั ธ์การ ดาเนินการที่ผา่ นมา) รวมเขา้ ไปอยูก่ บั กระบวนการตดั สินใจอนุมตั ิแผนงบประมาณดาเนินงานใน ภาพรวมของรัฐวสิ าหกิจ ดงั แสดงในรูป ตวั อยา่ งดา้ นล่าง รูปแสดง หลกั การตดั สินใจ Trade Off ระหว่าง Cost และ Benefits โดยปกติทว่ั ไปแลว้ คุณภาพในการใหบ้ ริการไฟฟ้าสามารถแบง่ ออกไดเ้ ป็นหลกั ใหญ่ๆ ดงั น้ี (อยา่ งไร ก็ดีจะมีความแตกต่างกนั ไปในแต่ละประเทศ ท้งั ในแง่ของรายละเอียดการให้ ความสาคญั หรือแมก้ ระทง่ั ช่ือเรียก) คือ  Continuity of Supply หรือ Reliability หมายความถึง ความต่อเนื่องของการให้บริการ หรือความมน่ั คงของระบบ โดยมีจุดเนน้ อยทู่ ี่การหยดุ จ่ายไฟฟ้าเป็นเหตุใหผ้ รู้ ับบริการ ไม่ส ามารถใช้ไฟ ฟ้ าได้ โดยมี ดัชนี ช้ี วัดที่ นิ ยมใช้กัน ได้แก่ System Average Interruption Frequency Index (SAIFI), System Average Duration Frequency Index (SAIDI), Momentary Average Interruption Frequency Index (MAIFI), Customer Interruption (CI), Customer Minutes Lost (CML) และอื่นๆ โครงการจดั ทาแผนคุม้ ครองผู้ใช้พลงั งานภายใต้ แผนยุทธศาสตร์การกากบั กิจการพลงั งาน ฉบบั ท่ี 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)

ค-40  Voltage Quality ซ่ึงปกติมกั จะไมน่ ิยมควบคุมนกั และเกี่ยวขอ้ งกบั มาตรฐานการ ดาเนินการ ตวั อยา่ งดชั น้ีไดแ้ ก่ Frequency Variation, Voltage Variation, Voltage Dips and Swell, Harmonics, Flicker และอ่ืนๆ  Customer Service Quality จะครอบคลุมดา้ น Soft side ของการกากบั คุณภาพและ เก่ียวขอ้ ง เพยี งเลก็ นอ้ ยกบั คุณภาพของตวั ไฟฟ้าที่ใหบ้ ริการแก่ลูกคา้ ประเด็นน้ีจะมี ความยงุ่ ยากกวา่ แง่มุมอื่น เนื่องจากความพงึ พอใจของลูกคา้ จะมีความหลากหลาย ข้ึนอยกู่ บั ประเภทของลูกคา้ พ้นื ที่รับบริการ และแตกตา่ งกนั ในแตล่ ะประเทศ ตวั อยา่ ง ดชั นีไดแ้ ก่ คุณภาพการทางาน การเช่ือมลูกคา้ กลบั เขา้ สู่ระบบภายหลงั จากมีการจา่ ย หน้ีค่าไฟฟ้าแลว้ การเช่ือมตอ่ ลูกคา้ ใหม่ การอ่านค่าจดหน่วยการใชแ้ ละปัญหาต่างๆ การตอบสนองต่อขอ้ ร้องเรียน และอ่ืนๆ มีการศึกษาเปรียบเทียบมาตรฐานการใหบ้ ริการของผปู้ ระกอบการในกิจการระบบจาหน่าย ใน อุตสาหกรรมไฟฟ้าของประเทศ South Asia โดยมีการนาดชั น้ีช้ีวดั คุณภาพและมาตรฐานการให้ บริการดงั แสดงในตารางดา้ นล่างน้ี ตารางแสดงตวั อย่างดชั นีทใี่ ช้ในการศึกษาเปรียบเทยี บมาตรฐานการให้บริการของ Electricity Distribution Company ใน South Asia โครงการจดั ทาแผนคุ้มครองผ้ใู ช้พลงั งานภายใต้ แผนยุทธศาสตร์การกากับกจิ การพลงั งาน ฉบบั ที่ 2 (พ.ศ. 2556 - 2560)