2 คู่มือ แนวข้อสอบ ผู้บริหารสถานศึกษา

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 116  คูม อื เตรยี มสอบผูบรหิ ารสถานศกึ ษา 5) จะทําใหเกิดการกระจายอํานาจในการบริหารการศึกษาสเู ขตพื้นที่การศึกษา สถานศึกษา และองคก รปกครองสว นทอ งถิน่ 6) จะทาํ ใหเกดิ การมสี วนรว มของประชาชนในการจดั การศกึ ษาตามหลักการคนทั้งมวล เพ่อื การศกึ ษา (All for Education) 7) จะทําใหเกิดเอกภาพ ประสิทธภิ าพ และประสิทธผิ ลของระบบการบรหิ ารการศึกษา 8) จะทําใหชุมชนเขม แข็งและสังคมกาวหนา 9) จะสง ผลใหเ กดิ การพัฒนาทางการเมอื งและจะสง ผลใหกระบวนการปฏริ ูปทางการเมือง สมั ฤทธิผ์ ลได 2) สาระการปฏริ ปู การศกึ ษา ท่กี ําหนดไวในพระราชบัญญัตกิ ารศกึ ษาแหง ชาติ สรปุ ไดดังน้ี 2.1) การปฏริ ูปโครงสรา งระบบบริหารการศึกษา 1) ใหร วมสํานกั งานคณะกรรมการการศึกษาแหง ชาติ กระทรวงศึกษาธิการและทบวง มหาวทิ ยาลยั เปนกระทรวงศกึ ษาธกิ าร 2) กําหนดใหมโี ครงสรางการบริหารการศึกษาเปน 2 ระดับ คือ - ระดับกระทรวง - ระดับทอ งถ่นิ 2.2) การปฏริ ปู การบรหิ ารบคุ ลากร 1) ใหมีองคกรวชิ าชพี ครู ผบู ริหารสถานศึกษาและผูบ ริหารสถานศกึ ษา 2) ใหม สี ภาวิชาชพี ในกํากับของกระทรวงมีอาํ นาจหนา ท่ดี ังนี้ - กาํ หนดมาตรฐานวชิ าชพี - ออกและเพิกถอนใบอนุญาตประกอบวชิ าชพี - กาํ กบั ดแู ลการปฏิบตั ิตามมาตรฐานและจรรยาบรรณของวิชาชีพ - พัฒนาวิชาชีพครู ผูบรหิ ารสถานศกึ ษาและผบู ริหารการศกึ ษา 3) ใหค รู ผูบรหิ ารสถานศึกษา ผบู ริหารการศกึ ษา และบุคลากรทางการศึกษาอนื่ ท้ังของรฐั และเอกชนในระดับเขตพ้นื ทก่ี ารศึกษาตอ งมีใบประกอบวิชาชีพตามกฎหมายกําหนด 4) ใหมอี งคก รกลางบรหิ ารงานบุคคล โดยใหค รูและบคุ ลากรทางการศกึ ษาในระดบั สถาน ศกึ ษาและเขตพ้ืนฐานท่กี ารศึกษาเปนขาราชการในสงั กดั โดยยดึ หลกั การกระจายอาํ นาจการบรหิ ารบุคคล 5) ใหมกี ฎหมายวา ดวยเงินเดือน คาตอบแทน สวสั ดกิ ารและสทิ ธปิ ระโยชนเกื้อกลู อื่น สําหรบั ขา ราชการครูและบคุ ลากรทางการศกึ ษา 6) ใหมีกองทุนสงเสริมครู คณาจารย และบุคลากรทางการศึกษา 7) ใหหนว ยงานทางการศึกษาระดมทรัพยากรบคุ คลในชุมชนใหม สี วนรว มจดั การศกึ ษา 2.3) การปฏริ ปู การเรยี นการสอน 1) ใหผ เู รยี นเปนศูนยก ลางการเรยี นรู โดยใหเ รียนอยา งมคี วามสุข สอบครูดอทคอม

117  คมู อื เตรยี มสอบผูบ รหิ ารสถานศกึ ษา 2) ใหค รูเปนผูส นับสนุน ผูก ระตนุ ผูอ ํานวยความสะดวกในการเรียนรใู หแ กผ ูเรียน 3) ใหมกี ารเรียนการสอนเปน 3 รปู แบบคือ การศึกษาในระบบ (Formal) การศึกษานอกระบบ (Non – formal) และการศึกษาตามอธั ยาศยั (Informal) 4) ใหจ ดั การศกึ ษาโดยเนน - ความรู -คุณธรรม - กระบวนการเรียนรู และ - บูรณการตามความเหมาะสมของแตล ะระดบั การศกึ ษา 5) ใหรฐั สง เสรมิ การดาํ เนนิ งานเละการจดั ตั้งแหลงเรยี นรูตลอดชีวิตทกุ รปู แบบ ้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 6) ใหส ถานศกึ ษาจัดการประเมนิ ผูเรียนโดยพจิ ารณาจาก - พฒั นาการของผูเ รยี น - ความประพฤติ - การสงั เกตพฤตกิ รรมการเรยี นและการรวมกจิ กรรม - การทดสอบ 7) ใหม หี ลักสูตรแกนกลางและหลกั สตู รเฉพาะทอ งถิน่ สาํ หรบั การศกึ ษาขนั้ พืน้ ฐาน 2.4) การปฏริ ปู ระบบการศกึ ษา 1) ใหจดั การศกึ ษาเปน 3 รูปแบบคอื การศกึ ษาในระบบ การศกึ ษานอกระบบและการศึกษา ตามอธั ยาศัย โดยใหส ามารถเทียบโอนผลการเรยี นรรู ะหวางรปู แบบหรือระหวางรูปแบบเดียวกัน 2) ใหแ บง ระบบการศกึ ษาเปน 2 ระดับคือ - การศกึ ษาขัน้ พ้นื ฐานมี 12 ป - การศกึ ษาระดบั อุดมศกึ ษา - ตํา่ กวา ปริญญาตรี - ระดบั ปรญิ ญาตรี 3) ใหจัดการศกึ ษาภาคบังคบั จํานวน 9 ป 2.5) การออกกฎหมายและการปรับปรงุ แกไ ขกฎหมายการศกึ ษาทเี่ กีย่ วของ เพือ่ ใหการปฏิรูปการศกึ ษาเปนไปไดด ว ยดี จงึ จาํ เปน ตอ งออกกฎหมายการศกึ ษาใหมแ ละปรบั ปรุง แกไขกฎหมายการศกึ ษาท่เี กีย่ วของ ใหสอดคลอ งตามท่ีกําหนดไวใ นพระราชบัญญัตกิ ารศึกษาแหง ชาติ พ.ศ. 2542 และที่แกไขเพิ่มเตมิ (ฉบับท่ี 2) พ.ศ. 2545 3) ลักษณะการบริหารตาม พ.ร.บ.การศึกษาแหง ชาติ ลักษณะของการบริหารตามแนวปฏิบตั กิ ารศึกษาของ พ.ร.บ.การศกึ ษาแหง ชาติ 2542 ไวป ระกอบ การพิจารณาดาํ เนนิ การดังนี้ 1) เปน การบริหารแบบมสี วนรวม / การบรหิ าร โดยองคค ณะบคุ คล 1) สวนกลาง ไดแก สภาการศกึ ษา คณะกรรมการการศึกษาขนั้ พน้ื ฐาน คณะกรรมการ อดุ มศกึ ษา และคณะกรรมการการอาชีวศึกษา 2) สว นทองถน่ิ ไดแก คณะกรรมการการศึกษา เขตพ้ืนทก่ี ารศึกษา และคณะกรรมการ สถานศกึ ษา 2) เปน การบริหารทเี่ นนการดาํ เนนิ การจดั การศกึ ษาเพ่อื พัฒนาคุณภาพการศึกษาของนักเรียน 1) เปนการศกึ ษาที่ใหท กุ คน ทุกฝา ย ทุกองคกรมีสวนรวม สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 118  คมู ือเตรียมสอบผบู รหิ ารสถานศกึ ษา 2) เปนการศกึ ษาทีม่ ีหลกั การ แนวทาง รปู แบบทชี่ ัดเจน 3) เนนการบรหิ ารการเรียนการสอนใชเ ทคโนโลยี 3) เปน การบริหารที่ใชบคุ ลากรมืออาชพี (Professional) 1) มีลักษณะเฉพาะ เชน วสิ ัยทศั น เปน ผูนาํ มนษุ ยสัมพันธ 2) ตองมใี บอนญุ าตประกอบวชิ าชีพ 3) ตอ งมกี ารพฒั นาตนเองอยูเสมอ: มีสํานกั พฒั นาครูและบคุ ลากรทางการศึกษา 4) เปนการบริหารทต่ี องมกี ารตรวจสอบและประเมนิ ตามมาตรฐาน 1) ภายใน โดยหนวยงาน 2) ภายนอก โดยสาํ นกั รับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา 5) เปนการบรหิ ารท่เี นนเปน พเิ ศษที่สถานศึกษา / โรงเรยี น 1) ใชการกระจายอํานาจการบรหิ าร 4 ดา น บรหิ ารท่ัวไป งบประมาณ บคุ ลากร วชิ าการ 2) หนว ยงานระดบั ทองถ่นิ คือ เขตพืน้ ที่การศกึ ษา สถานศึกษา 6) เปน การบรหิ ารท่อี าศยั องคก รวชิ าชีพ: 1) สภาครูและบคุ ลากรทางการศึกษา(คุรุสภา) 2) องคก รกลางบริหารงานบคุ คล (ก.ค.ศ.) 7) เนน คณุ ธรรม จริยธรรม จรรยาบรรณวชิ าชีพมากขึ้น 8) เปน การบริหารท่ีเนนความทัดเทียมกนั 1) ในดานปริมาณ: ประชากร จํานวน โรงเรยี น ภมู ิประเทศ การคมนาคม 2) ในดานงบประมาณ: คา ใชจายรายหัว 9) เปนการบริหารที่ตองประกันคุณภาพใหแกผมู ีสว นไดสว นเสยี ไดแ ก นกั เรียน ผปู กครอง ชมุ ชน สังคม ภาระหนาทค่ี วามรับผดิ ชอบดังกลา วขางตน จงึ จาํ เปน ตอ งอาศยั ความรู ความสามารถหรือศักยภาพ ในการปฏบิ ตั ิของผูบ ริหารการศึกษามอื อาชีพ เพอ่ื นาํ ไปสูความสําเรจ็ ในการบริหารและการจัดการศึกษาตาม แนวทางและหลกั การทีก่ าํ หนดไวใ น พ.ร.บ.การศึกษาแหง ชาติ พ.ศ. 2542 และท่ีแกไ ขเพ่ิมเติม ( ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2545 สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 119  คมู ือเตรียมสอบผูบ ริหารสถานศึกษา หลกั การจดั การศกึ ษา 1. แนวคดิ พื้นฐานในการจดั การศกึ ษา ตามพระราชบญั ญตั ิการศึกษาแหง ชาติ พ.ศ. 2542 1.1. ความหมาย ความจําเปน และวัตถุประสงคในการจัดการศกึ ษา การจัดการศกึ ษาเปน กระบวนการท่ีมอี งคประกอบหลายประการ เพ่ือนําไปสูเ ปาหมายทพ่ี ึง ปรารถนาในการพัฒนาคุณภาพมนษุ ย การจดั การศึกษาจึงเปนความจาํ เปน ทท่ี กุ ประเทศตอ งดาํ เนินการ เพือ่ ยกระดบั คุณภาพประชากรและเพิ่มขดี ความสามารถของประเทศในการแขงขนั ระหวางประเทศ 1.)ความหมายของการจัดการศึกษา การจดั การศกึ ษาเปน กระบวนการอยางเปน ระบบ โดยมีเปา หมายชัดเจน คอื การพฒั นาคุณภาพ มนษุ ยท ุกดา น ไมว า จะเปนดา นรางกาย จิตใจ สตปิ ญ ญา คณุ ธรรม คานยิ ม ความคดิ การประพฤติปฏิบตั ิ ฯลฯ โดยคาดหวังวา คนท่มี คี ณุ ภาพนจี้ ะทําใหสงั คมมีความม่ันคง สงบสขุ เจริญกาวหนาทันโลก แขง ขันกบั สังคม อ่ืนในเวทรี ะหวา งประเทศได คนในสังคมมีความสุข มีความสามารถประกอบอาชพี การงานอยางมีประสิทธิ ภาพ และอยรู วมกนั ไดอยางสมานฉันท การจดั การศกึ ษามหี ลายรูปแบบ ไมวาจะเปน การจัดการศกึ ษาในสถานศึกษา นอกสถานศกึ ษา ตามอธั ยาศัย ยอ มขน้ึ กบั ความเหมาะสมสําหรบั กลมุ เปา หมายแตละกลมุ ท่ีแตกตางกนั ไป เนื่องจากการจดั การศึกษาเปนกระบวนการท่เี ปนระบบ ดงั นน้ั การจดั การศกึ ษาจงึ จาํ เปน ตอ งดําเนินไป อยางตอเน่อื ง มบี ุคคลและหนวยงานทร่ี บั ผดิ ชอบเขา รว มดาํ เนินการ มรี ปู แบบ ขั้นตอน กติกาและวิธีการดาํ เนิน การ มีทรพั ยากรตา งๆสนบั สนนุ และตอ งมีกระบวนการประเมินผลการจัดการศึกษาท่ีเที่ยงตรงและเชื่อถอื ได ดวย 2) ความจาํ เปน ในการจัดการศึกษา การศกึ ษาเปน เร่ืองทีต่ อ งมกี ารจดั การ ไมใ ชเ รือ่ งท่ีจะใหผูใ ดรับไปทําโดยไมมีเปา หมาย ไมม ี มาตรฐาน ไมไ ดคุณภาพ เพราะยอ มทาํ ใหการศึกษาไมมีทิศทาง ไมเปนระบบ ไมคุมคา และหากจดั ผดิ พลาดก็ยากท่จี ะแกไ ข เพราะกระบวนการศกึ ษา เชน คา นิยมตา งๆ ไดซมึ ซบั เขา ไปในใจของผูเรยี น เสยี แลว การจัดการศกึ ษาเปนเรอ่ื งของการลงทุนทจ่ี ําเปนสําหรบั การดาํ รงชวี ติ ของมนุษยแตล ะคน และเปน การลงทุนเพอื่ การอยูร อดและพัฒนาของสังคม ทงั้ นี้ เพราะการศกึ ษาสง ผลกระทบและมอี ิทธพิ ลตอ การ เปลยี่ นแปลงสังคม เศรษฐกจิ การเมือง วฒั นธรรม วทิ ยาการและเทคโนโลยีทจ่ี ําเปนในการทาํ งานและการใช ชวี ิต ย่ิงการเปล่ียนแปลงดา นตา ง ๆ ในโลกเปน ไปอยา งรวดเรว็ อนั เปนผลจากพัฒนาการทางเทคโนโลยสี าร สนเทศและเทคโนโลยดี านการส่อื สารใหมๆ พัฒนาการเหลา น้ียอ มทา ทายตอ การจัดการศึกษา เพราะไดเ ปด โอกาสและใหชองทางการเรยี นรแู กบคุ คลจํานวนมาก โดยใหรบั รูมากข้นึ และมเี สน ขีดค่ันดานระยะทางนอย ลงกวาเดมิ มาก การจัดการศึกษาจึงเปน เร่อื งจาํ เปน เพราะตอ งการทรัพยากร (คน เงนิ วสั ดุอุปกรณ เทคโนโลย)ี สนับสนนุ จาํ นวนมาก ตอ งมงุ ไปสูเปาหมายทพี่ งึ ประสงครวมกันของสงั คม ตองนาํ ไปสกู ารพัฒนา สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 120  คูม อื เตรียมสอบผบู ริหารสถานศกึ ษา คณุ ภาพของมนุษยอ ยางแทจริง ในแงน้ี การจดั การศกึ ษาจงึ ตองมกี ารกาํ หนดเพอ่ื ประกันวามนษุ ยไดร บั การ พฒั นาอยา งมคี ณุ ภาพ ตรงตามเปา ประสงคร ว มกัน รวมท้งั มกี ารใชท รพั ยากรรว มกนั อยา งมีประสิทธิภาพ การจัดการศกึ ษายงั มีความจาํ เปน เพราะตอ งการคนทีไ่ ดรับการฝกฝนเฉพาะดา น ทมี่ คี วามรู ความ เขาใจ ความชํานาญมาดูแลรับผิดชอบ ไมวาจะเปนการรับผิดชอบดานการสอน การบริหาร หรือการ สนบั สนนุ ตัวอยาง เชน ครูท่ีดีตองไดรับการศกึ ษาอบรมมาอยางดี มคี วามรคู วามชํานาญ และมคี ณุ ลักษณะ เหมาะสมกบั การเปนครู การเปน ครูจึงเปน ที่ยอมรบั วาเปน วชิ าชพี ชั้นสูง เนื่องจากสงั คมเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา การจัดการศึกษาจาํ ตอ งไดรับการปรบั เปลยี่ นพัฒนาอยา งตอเนื่อง เพ่ือใหเหมาะสมกับความจําเปนของแตล ะยคุ สมัย การจดั การศกึ ษาท่อี ยกู ับท่ยี อมหมายถึงความลาสมัย ไม เหมาะสม ไมคมุ ประโยชน ปจ จบุ นั โลกกาวเขาสสู ังคมแหงการเรยี นรู หรือเขา สูระบบเศรษฐกจิ ท่เี รยี กวา เศรษฐกจิ ฐานความรู ความรจู งึ เปน เครอ่ื งมือจาํ เปน ท่ขี าดไมไ ด ในสังคมสมยั ใหมน ้คี วามรทู ีท่ ันสมยั ท่เี หมาะสมกับสภาพการณ จะชวยแกป ญ หาได และนาํ สกู ารพัฒนาอยางตอ เนอื่ ง เปนพลังสาํ คัญสําหรับการอยรู อดและการพัฒนา ทงั้ สาํ หรับบุคคลแตละคนและสําหรับสงั คมประเทศชาติโดยรวม 3) วัตถุประสงคในการจดั การศกึ ษา ในขณะท่ีการจัดการศึกษามงุ เปา หมายระยะยาวสาํ หรับการพฒั นาของแตล ะบคุ คล และการพฒั นา สงั คม แตก ารจดั การศกึ ษาโดยท่วั ไปยอมมีวตั ถุประสงคท ่ีมุง บรรลหุ ลายประการ ไดแก 3.1 ใหบ รกิ ารทางการศกึ ษาทสี่ อดคลอ งกบั ความตองการในการดํารงชีวติ และการประกอบ อาชีพ โดยถายทอดหรือปลูกฝง เนอ้ื หาความรคู วามเขา ใจทเ่ี หมาะสม เพ่อื ใหผไู ดรับการศกึ ษาวางตวั ไดเ หมาะ สมในสังคม และมคี วามสามารถประกอบอาชพี ตามความถนัด ความสนใจ หรอื ตามโอกาสของแตล ะคนได สถานศึกษาสว นใหญท ่เี รียกวา โรงเรียน มหาวิทยาลยั ศูนยการเรียน สถานศกึ ษาปฐมวัย ทําหนา ทเ่ี ปน ผใู ห บริการทางการศกึ ษา 3.2 เตรียมเดก็ กอนวยั เรยี นใหมคี วามพรอมในการเรียนรู และจัดใหเด็กในวยั เรียนไดรบั การศกึ ษาเพอื่ การเรียนรูและการพัฒนาตนเองตอเน่ือง โดยสงเสรมิ เกอื้ หนุนใหเ ด็กกอ นวยั เรียนขนั้ พืน้ ฐาน ไดม ีพฒั นาการทั้งทางรา งกาย เชาวนปญญา ความสนใจ ที่เหมาะสม มีความพรอ มในการศกึ ษาระดบั สูงขึน้ ไป การจัดการสวนน้ี โดยท่วั ไปเปน ความรวมมือระหวางพอแมผูปกครอง สถานพัฒนาเด็กปฐมวัย ศนู ยพ ัฒนา เด็กเล็ก เปน ตน สว นเดก็ ในวยั เรียนทกุ ระดบั จะไดรับการศกึ ษาเพอื่ เปน ประโยชนส ําหรบั การเตรยี มตวั ระดบั พืน้ ฐาน และเพือ่ มคี วามรูความสามารถในการประกอบอาชีพการงานตอไป 3.3 ใหโ อกาสทางการศกึ ษา โดยเขา ถึงผรู ับบริการทไ่ี มสามารถเขา รบั การศึกษาตามปกติ ทีม่ ีอยหู ลากหลาย การจดั การศึกษาลักษณะนม้ี ุง ไปทผ่ี ูด อยโอกาสตางๆ ไมว า จะเปนผูที่มีฐานะยากจน ผูท่ี พลาดโอกาสไดร บั การศกึ ษาในบางชว งของชวี ติ ผทู ีม่ ีปญหาทางรา งกาย จิตใจ หรือสติปญ ญา การจดั การศึกษา เชนนี้มักดําเนนิ การโดยสถานศึกษาเฉพาะดาน เชน โรงเรยี นสอนคนตาบอด โรงเรียนศึกษาสงเคราะห หรอื โดยวิธีการอ่นื นอกระบบและตามอธั ยาศัย เชน ศนู ยก ารเรียนรกู ารศึกษาในระบบทางไกล เปนตน สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 121  คูม ือเตรียมสอบผบู ริหารสถานศกึ ษา 3.4 ตอบสนองความตอ งการทางการศึกษาระดบั สงู ในเชิงคุณภาพ วัตถปุ ระสงคน ม้ี ุงสง เสรมิ ใหประชาชนมโี อกาสไดพ ัฒนาความรคู วามสามารถเฉพาะดา น เพ่อื ประโยชนใ นการประกอบอาชพี ซ่ึงอาจดําเนินการโดยสถาบันอดุ มศึกษาทเี่ นนการวเิ คราะหว ิจยั ระดับสงู มุง คดิ คน เนือ้ หาสาระท่แี ปลกใหม จากเดมิ นอกจากนีย้ งั รวมถงึ การฝก อบรมเฉพาะทาง เชน ดานการเกษตร การอุตสาหกรรม วทิ ยาศาสตรสุข ภาพ เปน ตน มกั ดาํ เนนิ การในรปู แบบการประชุมสมั มนา การฝกอบรม การดงู าน การฝก ปฏิบัตเิ ฉพาะ ฯลฯ 3.5 พัฒนาศักยภาพของแตละบคุ คลใหเ ต็มตามความสามารถ และตอบสนองวิสยั ทศั นใน การพฒั นาประเทศ วัตถุประสงคในการจัดการศึกษาขอนี้เนนการพัฒนามนษุ ยในลักษณะบูรณาการ คอื ใหมี ความสมบูรณค รบถวนทุกดาน ท้ังทางรางกาย สติปญญา คุณธรรม ความคดิ ความสาํ นกึ ความรับผดิ ชอบ ฯลฯ ซงึ่ ตามปกติควรเปนหนา ทขี่ องสถานศกึ ษา แตหากสถานศกึ ษาไมส ามารถดแู ลใหค รบถวนได ก็ตอ งจัดสว น เสรมิ เตมิ ในลกั ษณะการฝก อบรมเฉพาะ การแทรกในกจิ กรรมการเรยี นการสอนปกติ หรอื การใชส ่อื ตา งๆ ชว ยเสรมิ วตั ถุประสงคส วนนย้ี งั รวมไปถึงการพัฒนาทกั ษะและคณุ ภาพของผูทีท่ ํางานแลว หรอื ผทู ่ีผานการ ศกึ ษาตามกระบวนการปกติ ใหสามารถตดิ ตามความรูใหมๆและวิทยาการท่มี ีการเปลี่ยนแปลงไดอ ยา งตอ เนอื่ ง 1.2 เปาหมายของการจัดการศึกษา เปาหมายของการจดั การศกึ ษาในภาพรวมคอื สมาชกิ ทกุ คนในสงั คม แตเน่อื งจากมวลชนเหลา น้มี ี จํานวนมากมายเกนิ กวาจะมีองคก รใดสามารถจดั การศกึ ษาใหค รบถว นครอบคลุมได จงึ ตอ งมีการแบงกลมุ ประเภทของเปา หมายออกตามความเหมาะสมในการจดั เชน แบงตามอายุ แบงตามสาระเน้ือหา แบงตาม ลกั ษณะของบคุ คล เปนตน เปา หมายของการจัดการศกึ ษาอาจแบงเปนกลมุ ตาง ๆ ดงั น้ี 1) เด็กกอ นวัยเรยี น เม่อื ทารกคลอดออกจากครรภ พอแม ผูป กครอง ปูย าตายาย ญาติ หรือคนเลีย้ งดู เปน กลุมบุคคลเรม่ิ แรกท่ีทําหนา ทด่ี ูแลเลี้ยงดู และขณะเดียวกนั กใ็ หก ารศึกษาอบรมดว ย การใหก ารศกึ ษา ลกั ษณะน้ี โดยท่วั ไปยังไมเ ปนระบบ แตเ ปนธรรมชาติ จงึ ยังไมถ อื วา เปน การจดั การศึกษา เมือ่ ทารกเตบิ โตขนึ้ พอชว ยตนเองไดแลว พอแมซ ึ่งตองมภี าระประกอบอาชีพเพ่อื หาเลย้ี งลกู ไมอาจดู แลบุตรได กป็ ลอ ยใหอยใู นการดูแลของบุคคลอน่ื เชน บุคคลในกลุม เครือญาติ หรือมฉิ ะนนั้ ก็ตอ งจางคนดแู ล ทางเลือกอกี ประการหนึง่ คอื การสงบุตรหลานเขารับการอบรมศึกษาในศนู ยก ารเรยี นปฐมวัย ศูนยร ับเลี้ยงเด็ก หรอื ศูนยพ ฒั นาเดก็ เลก็ ซ่งึ ถอื เปน สถานศึกษาเบอื้ งตน ทม่ี ีการจดั การศกึ ษา โดยมผี ดู ูแลทีไ่ ดรบั การศกึ ษาอบรม มาพอสมควรเปน ผดู แู ล เมือ่ อายถุ งึ วัยประมาณสามขวบ สถานศึกษาสําหรบั เด็กกลุมน้มี ีการจัดการศกึ ษาทีเ่ ปน ระบบและมี รปู แบบมากข้นึ ซง่ึ การจัดกิจกรรมสําหรบั เดก็ วยั นี้เปน การจัดกจิ กรรมในลกั ษณะการเตรยี มความพรอ มเพือ่ สงเสรมิ พัฒนาการท้งั 4 ดา น คือ ดา นรางกาย อารมณ สงั คม และสติปญญา ไดแก กิจกรรมการเคลือ่ นไหว ตามจงั หวะ กจิ กรรมสรางสรรค กิจกรรมกลางแจง กจิ กรรมเสริมประสบการณ กิจกรรมเกมการศึกษา เปนตน สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 122  คูม อื เตรียมสอบผบู รหิ ารสถานศึกษา 2) บคุ คลในวยั เรยี น ผูท่อี ยใู นวัยเรียนโดยทัว่ ไปหมายถึง ผูซ่งึ รฐั กาํ หนดใหผ ูป กครองตองนําไป เขา เรียน คอื อยใู นขา ยการศึกษาภาคบงั คับ โดยแตล ะประเทศกําหนดอายุไวแตกตางกันไปตามท่ีเหน็ วาเหมาะ สม สําหรับประเทศไทยกาํ หนดใหการศึกษาระดับประถมถงึ ช้ันมัธยมศกึ ษาปท สี่ ามเปน การศึกษาภาคบังคับ และหากผปู กครองมคี วามพรอ มกส็ งเสยี ใหบ ตุ รหลานของตนไดเรียนตอสูงขนึ้ ไปอีกตามกําลังความสามารถ ระดับการศกึ ษาของกลุม เปา หมายเหลา นี้อาจแบง ไดหลายระดบั ไดแ ก 2.1 การศึกษาขน้ั พื้นฐาน โดยท่ัวไป เปน การจดั การศึกษาสําหรบั บคุ คลในวยั เรียนในระบบการ เรยี นในโรงเรียน ในครอบครวั หรอื ในสถานศึกษารูปแบบอื่น ในประเทศไทย การศึกษาขนั้ พ้ืนฐานไลเ รียงกัน ไปต้ังแตร ะดบั ประถมศกึ ษา (ชัน้ ประถมปท่ีหน่ึงถงึ ชั้นประถมปท ่หี ก) ไปจนจบช้ันมธั ยมศกึ ษา (ช้นั มัธยม ศกึ ษาปท่หี นง่ึ ถงึ ช้นั มธั ยมศกึ ษาปท ่หี ก) การศึกษาขั้นพ้ืนฐานนัน้ มักใชเ วลาประมาณสบิ สองปเ ปน สว นใหญ ในชวงปลายของการศกึ ษาระดบั น้ี เยาวชนท่ีสนใจศกึ ษาสายอาชีพแทนทจ่ี ะศกึ ษาสายสามัญ กอ็ าจเลอื ก เขา เรยี นในสถานศกึ ษาสายอาชพี ซ่งึ ไดแก โรงเรียนอาชวี ศกึ ษาระดับตนตางๆ ไดใ นสถานศกึ ษาขั้นพนื้ ฐาน 2.2 การศกึ ษาระดับอดุ มศึกษา เมอื่ สาํ เร็จการศึกษาข้ันพน้ื ฐาน ผเู รยี นท่ีมงุ ศกึ ษาตอกอ็ าจเขา ศกึ ษาในสถาบันอดุ มศึกษา (ซึง่ รวมสถาบันอุดมศกึ ษาสายอาชพี ตํา่ กวา ปรญิ ญาดว ย) ในกรณที ่ีศกึ ษาระดบั ปริญญาก็อาจศกึ ษาตอเนือ่ งไปตัง้ แตร ะดับปริญญาตรี โท เอก หรือศกึ ษาเฉพาะดานหลงั จากสําเรจ็ การศึกษา ระดบั ปรญิ ญาตรี โท เอก 3) ผูดอยโอกาส หรือบุคคลลักษณะพิเศษ กลุมเปาหมายนี้เปนคนกลุมพิเศษที่มีลักษณะเฉพาะ แตกตางไปจากบคุ คลปกตทิ วั่ ไป ส่งิ ทที่ าํ ใหแตกตา งนน้ั อาจเกดิ จากฐานะทางเศรษฐกจิ คอื คนจนท่ดี อยโอกาส ในการเลา เรยี นตามปกติ เชน เด็กท่ีผปู กครองไมสง เสริมใหศ กึ ษาเลาเรยี น เดก็ ไรผ ูอปุ การะ หรือความแตกตา ง อาจเกิดจากลกั ษณะทางรา งกายจิตใจและสมอง เชน เด็กพิการ เด็กปญ ญาออน เดก็ ทม่ี ปี ญ หาทางจติ ใจและ อารมณ เด็กอจั ฉรยิ ะ เปน ตน ผูดอ ยโอกาสหรอื บุคคลลกั ษณะพเิ ศษเฉพาะเหลาน้จี ําเปน ตองไดร บั การดแู ล เปนพิเศษเพ่ือใหมีโอกาสไดรับการศึกษาที่มีคุณภาพเชนเดียวกับเด็กอ่ืน แตการจัดการศึกษาสําหรับกลุม เปาหมายนจี้ าํ เปนตอ งจดั ใหตามรูปแบบทีเ่ หมาะสมกับลกั ษณะและความจาํ เปน สาํ หรับกลุม ดว ย โดยอาจ ตอ งมคี รทู ่ไี ดร ับการอบรมมาเปน การเฉพาะ ในกรณที ่ีผูด อยโอกาสรวมเรยี นในชนั้ เรียนปกติ ครจู ําเปนตอ ง ใหค วามสนใจผูเรยี นกลุมน้เี ปนพเิ ศษ โดยเฉพาะอยางยง่ิ ตอ งใชค วามอดทน ความเมตตา ความเขาใจ และ ความละเมยี ดละไมในการปฏบิ ตั ติ อ พวกเขา สาํ หรับผูบริหารทีจ่ ดั การศึกษาสาํ หรับผูด อ ยโอกาสตองมคี วาม เขา ใจ มีทกั ษะ และไดร ับการอบรมมาโดยเฉพาะอยางพอเพยี งในการปฏิบตั ิหนาท่ขี องตน 4) ผูมีงานทาํ ผูที่ประกอบอาชีพการงานแลวเปนกลุมเปาหมายอีกกลุมหนึ่ง บุคคลเหลานี้ไดรับการ ศึกษามาแตกตา งกนั ไป และมงุ ศึกษาเพ่มิ เติมโดยมีเหตผุ ลตา งกันไป สวนหนึ่งเขาศกึ ษาระดับสงู ขนึ้ ใน สถาบนั การศกึ ษาปกตหิ รอื เขารบั การศึกษาตามโครงการพเิ ศษ (เชน โครงการศกึ ษาเฉพาะที่มผี จู ดั บรกิ ารให ในสถานท่ีทํางาน โครงการศึกษาอบรมเฉพาะดาน เปนตน) นอกจากน้ี หนวยงานทางการศึกษาอาจจัด การศึกษานอกระบบและตามอัธยาศยั ในรปู แบบตา งๆ กนั เชน การศกึ ษาสญั จรท่ีผูสอนตระเวนใหความรู การศกึ ษาผา นส่อื โทรคมนาคม การศึกษาโดยเอกสารหรือส่ือการเรยี นรูดว ยตนเองตา งๆ การจดั การศึกษา สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 123  คูมอื เตรยี มสอบผบู ริหารสถานศกึ ษา เชนนี้ อาจมกี ารรบั รองวฒุ ิใหหรืออาจไมเ ทยี บวุฒิอยางเปน ทางการกไ็ ด การจดั การอบรมสาํ หรบั ผมู งี านทาํ นั้น รวมถึงครูซง่ึ ตอ งมกี ารพัฒนาตนเองอยา งตอเนื่องดวย ครูจงึ ควรสนใจติดตามรับการอบรมตามหลกั สตู ร ตางๆ ทีจ่ ะชวยสง เสรมิ ความรคู วามสามารถในการประกอบอาชีพของตน 5) ประชาชนท่ัวไป ประชาชนโดยทัว่ ไปถือเปนกลุมเปาหมายสาํ คัญของการจดั การศึกษาดวย ทั้งน้ี เพ่ือใหส มาชิกของสังคมไดมีโอกาสเรียนรสู ่ิงแปลกใหมท เ่ี ปนประโยชนสาํ หรบั การเปนพลเมอื งที่ดีและการ เพม่ิ พนู ความคดิ ความอา นของตนอยางตอเน่ือง การจดั การศึกษาลักษณะนถี้ ือเปน สว นเสรมิ จากการทปี่ ระชาชน ไดเรียนรูจากสือ่ มวลชน จากกลุม คนใกลชดิ การจดั การศึกษาเพอื่ ปวงชนอาจทาํ โดยผานส่อื ตา งๆ ไดห ลากหลาย แตยอ มเปนไปเพอื่ การพฒั นาคุณภาพของประชากรใหร ูเทาทันสถานการณท ี่เปลี่ยนไป และปรบั ตนเองกับ ความเปลย่ี นแปลงไดอ ยา งเหมาะสม การจัดการศกึ ษาสาํ หรับกลมุ เปาหมายกลมุ น้ีมักเปน การจดั การศกึ ษา เสรมิ ในรปู การศกึ ษาตามอัธยาศยั เปนหลัก เน่ืองจากเปาหมายของการศึกษามหี ลากหลาย ผนู าํ ชมุ ชนและทอ งถ่นิ พึงมบี ทบาทในการสํารวจ กลมุ เปา หมาย กําหนดวัตถปุ ระสงคใ นการจดั การศกึ ษาสําหรบั กลมุ เปาหมาย และรว มสนับสนนุ ใหหนวยงาน ท่ีเกี่ยวของสามารถจัดบริการการศกึ ษาแกก ลุม เปาหมายใหครบถว นและเกิดประโยชนไ ดจรงิ 1.3 องคป ระกอบของการจัดการศกึ ษา องคประกอบสําคญั ของการจัดการศกึ ษามี 8 องคป ระกอบ ไดแก 1.สาระเนอื้ หาในการศกึ ษา ในกรณีทม่ี ีการจัดการศกึ ษาอยางเปนระบบ ผจู ดั การศกึ ษามกั จดั ทาํ หลกั สูตรเปนตวั กาํ หนดเนอ้ื หาสาระ หลักสูตรเหลา นี้อาจเปนหลกั สูตรกลางท่ีใชสาํ หรับการศกึ ษาแตละระดบั แต ขณะเดียวกนั ก็ควรเปดโอกาสใหสถานศกึ ษาแตละแหง สามารถจัดเนื้อหาสาระทเ่ี หมาะสมกับทองถน่ิ ไดดวย เนื้อหาสาระในการศึกษาน้ันควรทนั สมัย ทันตอ เหตุการณ เหมาะสมกับความตอ งการของผูเรยี น และสอดคลองกบั วัตถุประสงคของการจดั การศกึ ษา ทัง้ น้ีครูตอ งทบทวนเนอ้ื หาสาระท่ตี นสอนเพื่อปรับ แกไขใหถูกตองทันสมัย และใหขอมูลที่ถูกตองแกผูเรียน หากเห็นวาเนื้อหาผิดพลาดหรือลาสมัย ควรแจง ผูบริหารใหทราบ 2.ครู ผสู อน หรอื ผูใหการเรยี นรู ผถู ายทอดเน้อื หาสาระไดแ กครแู ละอาจารย ซึ่งถือเปนผูประกอบ วชิ าชพี ชั้นสูง บุคคลเหลานีต้ องไดร บั การศกึ ษาอบรมมาทั้งในดา นเน้อื หาและวิธีการถา ยทอด เพื่อใหสามารถ ถายทอดความรูและสาระวชิ าท่เี ปน ประโยชนตอ ผูเ รียนไดอยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ เง่ือนไขสําคัญประการหน่ึง สาํ หรับครูและอาจารยคือตองมคี วามต่นื ตวั อยเู สมอในการตดิ ตามเรยี นรูเนอ้ื หาวิชาการวชิ าชีพใหมๆ และ วิทยาการดานการเรยี นการสอน ตลอดเวลา บางกรณีตองมกี ารศกึ ษาคนควา วิจยั เพือ่ ใหเกิดองคค วามรใู หมๆ ดว ย อน่ึง ครูและอาจารยตองพัฒนาความสามารถในการประยกุ ตสาระเน้อื หาและองคความรใู หมใ หเหมาะสม กบั ผเู รียนแตล ะกลุม 3.สอื่ และอุปกรณสาํ หรบั การศกึ ษา สื่อและอปุ กรณตางๆ เชน อาคาร สถานท่ี โตะ เกาอ้ี กระดาน เขยี น หนังสือ แบบเรียน สมุด ดินสอ ตลอดถึงอปุ กรณท ีท่ ันสมยั ทมี่ ีราคาแพงท้ังหลาย เชน อปุ กรณในหอ ง สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 124  คูมือเตรยี มสอบผบู รหิ ารสถานศึกษา ปฏบิ ตั ิการทางวทิ ยาศาสตร เครอื่ งคอมพิวเตอร เหลา น้ี สือ่ และอปุ กรณเหลา นี้เปนสว นประกอบทจี่ ําเปน สาํ หรบั การจดั การศึกษา ครแู ละผูบรหิ ารสถานศึกษาจงึ มีหนาที่รับผิดชอบ ดูแลใหส ่งิ เหลานีม้ อี ยางเพียงพอ อยใู นสภาพใชงานได และใชส่ือเหลานีเ้ ปนสว นชวยใหเกดิ การถา ยทอดเนื้อหาความรไู ดอยางเหมาะสมและ มีประสทิ ธภิ าพ ครทู ม่ี คี ุณภาพตองสามารถผลติ และพฒั นาสอ่ื และอปุ กรณก ารศึกษาสําหรบั การสอนของตน ดวย 4.รูปแบบวธิ กี ารเรยี นการสอน การศกึ ษายคุ ใหมน ั้นมีความแตกตางไปจากการศึกษายคุ กอนซงึ่ เนน ท่ตี ัวครู ระบบการศึกษายุคใหมเ นน ความสาํ คญั ท่ตี ัวผูเรยี น ดงั นน้ั รูปแบบวิธีการเรียนการสอนใหมจึงแตก ตางไปจากเดิม จึงเกดิ คาํ วา “ปฏริ ปู การเรียนรู” ซง่ึ นาํ ไปสูกระบวนการเรยี นการสอนทีห่ ลากหลาย เชน การ ระดมความคดิ การจดั กิจกรรมการเรยี นการสอน การนําชมนอกสถานทเ่ี รียน การใชอ ุปกรณเ ครอื่ งมือ ประกอบ รูปแบบวธิ ีการเรียนการสอนใหมๆ น้ี ผูสอนพึงระมัดระวงั เลือกใชใ หเหมาะสมกับกลุมผเู รยี นแตละ กลมุ และจาํ เปน ตองใชค วามคดิ สรางสรรคป ระกอบกบั การทําความเขา ใจธรรมชาตกิ ารเรยี นรขู องผูเรยี น ของตน 5. ผูบ รหิ ารและบคุ ลากรทท่ี าํ หนา ทส่ี นบั สนนุ การศึกษา ในการจัดการศกึ ษา ยงั มีผูทรี่ ับผดิ ชอบท่อี าจ ไมไดเปน ผถู ายทอดโดยตรงอีกหลากหลาย ไดแก ผูบริหารซงึ่ มีหนา ทจ่ี ดั การศกึ ษาทตี่ นรบั ผิดชอบใหเปนไป โดยเรียบรอ ย นาํ ไปสเู ปาหมายทีต่ อ งการ และยงั จําเปน ตอ งมีบคุ ลากรทางการศึกษาอื่นรว มดวย เชน เจาหนา- ทธ่ี ุรการ งานทะเบียน งานโภชนาการและสุขอนามยั รวมทง้ั ฝายสนับสนนุ อื่นๆ 6.เงินทุนสนับสนุน การจัดการศึกษาเปนเร่ืองของการลงทุน ซ่ึงผูลงทุนอาจเปนรัฐบาลในฐานะ ผูรบั ผิดชอบการพัฒนาทรพั ยากรมนุษย ผูป กครอง ผูเรยี น ชมุ ชน เปน ตน เงินทนุ เหลานเ้ี ปน องคประกอบ สาํ คญั ทชี่ วยใหการจดั การศึกษาเกิดผลตามเปา หมาย 7. สถานทีศ่ ึกษาและบรรยากาศแวดลอ ม การจดั การศึกษาในระบบท่ยี ังตอ งอาศยั ชั้นเรียนยังเปนสิ่ง จาํ เปน ดงั นัน้ อาคารสถานท่ี หอ งเรยี น และบรรยากาศแวดลอมท่ีใชใ นการจดั การศกึ ษาจงึ เปนสวนทขี่ าดไม ได ถึงแมจ ะมีการจดั การศกึ ษาโดยใชส ือ่ ทางไกลก็ตาม กย็ ังตอ งมีสถานท่สี ําหรับการบริหารจดั การ การผลติ และถา ยทอดส่ือ หรือการทาํ งานของบุคลากรท่ีเก่ียวขอ ง ในกรณีท่ยี งั ตอ งใชอ าคารเปน สถานทีส่ าํ หรับจัดการ เรียนการสอน สิ่งทผ่ี บู รหิ ารและผจู ัดการศกึ ษาตองสนใจดูแลคอื ความเพยี งพอ เหมาะสม ปลอดภยั และการ มบี รรยากาศแวดลอมทเี่ อ้อื การเรียนรู สวนครูก็ตองรบั ผดิ ชอบในการจดั บรรยากาศในชน้ั เรยี นใหเหมาะสม หากจําเปน ตอ งใชงบประมาณปรับปรุงกค็ วรแจง ผบู ริหารใหชว ยดาํ เนนิ การ 8. ผเู รียน ผูเรยี นหรอื ผูศ ึกษาถือเปนองคประกอบทีจ่ าํ เปนท่สี ุดของการจัดการศกึ ษา เพราะผูเ รยี นคือ ผรู ับการศึกษา และเปนเปาหมายหลกั ของการจัดการศกึ ษา การปรบั เปล่ียนความรแู ละพฤตกิ รรมของผูเรยี นเปน ดัชนชี ี้วัดผลสัมฤทธขิ องการจดั การศกึ ษา การจัดการศึกษาจึงครอบคลุมขน้ั ตอนทเี่ กี่ยวกบั การเรยี นรูของ ผูเ รียน ต้งั แตการเตรยี มความพรอมสําหรับการเรียนรู การใหก ารศึกษาอบรม การประเมนิ และการสง เสรมิ ใหเกิดการเรยี นรตู อเนือ่ ง ดวยเหตนุ ้เี ปา หมายการจดั การศึกษาในภาพรวมจงึ มไิ ดจํากัดวงแคบเฉพาะในสถาน สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 125  คมู ือเตรียมสอบผูบ ริหารสถานศึกษา ท่ี แตมุง ที่ตัวผเู รยี นเปน สําคญั โดยมีปรัชญาพื้นฐานสาํ คญั คอื “ทุกคนตองเปนสวนสําคัญของการจัดการ ศกึ ษา และการศกึ ษาตอ งจัดสําหรบั คนทุกคน” 1.4 ดัชนชี ี้วดั และการประเมนิ ผลสัมฤทธ์ิของการจัดการศกึ ษา ผลสัมฤทธขิ์ องการจดั การศึกษาน้นั เนน ท่คี ุณภาพของผลผลิตของกระบวนการศกึ ษาเปนหลกั สว น ปรมิ าณเปนปจจัยรอง กลาวคอื การจัดการศึกษาตองมงุ ถงึ เปาหมายทต่ี ง้ั ไวใ นเชิงคุณภาพเปน เกณฑ โดยมี ดชั น้ีชวี้ ดั บางประการ ดงั ตอไปนี้ 1. คุณภาพของผเู รียน คณุ ภาพของผูเ รียนถือวา เปนผลที่เกิดจากการจัดการศกึ ษา คําวา \"คุณภาพของ ผูเรยี น\" มคี วามหมายครอบคลมุ หลายดา น ไมว า จะเปน ดา นความรคู วามสามารถ คุณธรรม จรยิ ธรรม ทักษะ และพฤติกรรม ดัชนชี ีว้ ัดคุณภาพของผเู รียนซึง่ จะใชวดั ผลการจดั การศกึ ษาตอ งเปนผลทางตรงหรือทางออ ม ที่มาจากการจดั การศกึ ษา ไมใ ชผ ลบังเอญิ หรอื ผลที่ไมเกีย่ วเนือ่ งกัน เชน สถานศกึ ษาอาจสอนไมด ี แตนักเรยี น ทําคะแนนผลสอบไดด ีเพราะไปรับการสอนพเิ ศษ หรือผปู กครองกวดขนั ดูแลและสง่ั สอนเพ่ิมเติม ในแง คุณภาพของผเู รยี น ครูควรกําหนดวัตถุประสงคเ ชิงพฤตกิ รรม (วัตถุประสงคท่วี ัดไดจริง) ที่มุง ใหเ กิดขึ้น อันเปน ผลจากการจดั การเรียนการสอนของครู และประเมนิ วัตถุประสงคด ังกลา วเพื่อวดั ประสทิ ธภิ าพของ วธิ ีการสอนของตน 2. คณุ ภาพของการจดั การเรยี นการสอน คณุ ภาพของการจัดการเรียนการสอนขึน้ กบั ปจ จยั หลาย ประการซ่งึ เปน ปจ จยั ชว้ี ัดในระบบประกนั คณุ ภาพการศกึ ษา เชน คณุ ภาพของครู สภาพแวดลอม รปู แบบ และระบบการเรยี นการสอน ส่อื และเทคโนโลยี กระบวนการเรยี นรู เปน ตน ปจ จยั เหลาน้ีถอื เปน สวนหน่ึงท่ี นาํ มากาํ หนดเปนดัชนีช้วี ัดคุณภาพของการจัดการศกึ ษาได ครตู อ งถอื วา การพฒั นาคณุ ภาพของการสอนนน้ั เปน ความทา ทายของอาชพี ครู และตองไมหยุดยัง้ ในการปรับปรงุ คณุ ภาพดงั กลา ว ทง้ั โดยการคน คดิ เองหรือ การเขา รบั การอบรมเพอ่ื ใหเ กิดประโยชนตอศษิ ยของตน 3. ความคุมคาในการจัดการศึกษา เนือ่ งจากการจดั การศกึ ษาตอ งใชจาย ความคมุ คาจึงถือเปนดัชนี ชี้วัดการจดั การศกึ ษาดว ย คําวาความคมุ คา นีม้ ิไดหมายถึงการประหยดั ดานงบประมาณแตเ พียงอยางเดียว แตห มายความวา คา ใชจ า ยเพ่ือการศึกษานั้นใหผ ลคมุ กบั การลงทนุ หรือไม บอ ยครั้งเราพบวา คาใชจายการ จัดการศึกษาในระบบโรงเรยี นอาจสงู กวาการจดั การศกึ ษานอกระบบ แตต อ งถอื วา คุมคา เพราะผเู รยี นมี โอกาสไดร ว มในสงั คม มีเพอ่ื น มผี ูใหคําแนะนําปรกึ ษาดานตางๆ แตใ นทางตรงกันขา ม หากพบวา การจัดการ ศกึ ษาในชั้นเรียนนําไปสูการตดิ ยาเสพยต ิด การมัว่ สุมทางเพศ ความเสอ่ื มทางศลี ธรรม หรอื ความไมปลอด ภัยตอ สขุ ภาพและชวี ติ กต็ องถอื วา การจัดการศึกษาของสถานศกึ ษาทีส่ รา งผลดงั กลาวไมค ุม คา และหากการ ศึกษาของทง้ั ระบบโรงเรยี นนาํ ไปสสู ภาวะอนั ไมพ ึงปรารถนานานปั ประการ ก็จําเปน ทผี่ รู บั ผดิ ชอบการจดั การศึกษาหรอื ผสู นับสนุนคาใชจายเพอ่ื การศกึ ษาตอ งทบทวนแกไ ขโดยเร็ว 4. ผลลัพธของการจัดการศึกษา ผลลัพธห รอื ผลสะทอนหมายถึงผลตอเนอื่ งทเ่ี กดิ จากการจดั การ ศกึ ษา เชน นักเรยี นทส่ี ําเร็จการศกึ ษาจากโรงเรียนประจาํ จงั หวัดแหง หน่งึ ไดค ะแนนระดบั ดี ถอื เปนสว นหน่ึง สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 126  คูม อื เตรยี มสอบผูบรหิ ารสถานศกึ ษา ของคุณภาพผเู รยี น สวนนักเรยี นจากโรงเรยี นน้สี ามารถสอบเขา มหาวทิ ยาลยั ท่ีมีช่อื เสียงไดเปน จาํ นวนมาก ถือเปน ผลลัพธของการจัดการศกึ ษาของโรงเรยี นนี้ และการท่ศี ิษยเกาของโรงเรยี นไปประสบความสําเรจ็ ใน อาชีพการงาน ก็ถอื เปน ผลลัพธต อเน่อื งกนั ไป สวนผลลัพธข องการจัดการศึกษาในภาพรวมของประเทศหนึ่ง กพ็ จิ ารณาไดจ ากความเจริญของประเทศ สภาพปญ หาภายในประเทศ หรือความสามารถในการแขงขันของ ประเทศ ซ่งึ เปน ผลลพั ธสวนหนงึ่ อนั เกิดจากคณุ ภาพของประชากรทไี่ ดรับการศกึ ษาของประเทศ เปนตน 2. การจดั การศึกษาตาม พระราชบญั ญตั ิการศกึ ษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 2.1 ความมงุ หมายของการจดั การศึกษา มาตรา 6 ของกฎหมายระบุวา “การจัดการศึกษาตอ งเปนไปเพอื่ พัฒนาคนไทยใหเปนมนุษยท ่ี สมบรู ณท ั้งรางกาย จิตใจ สตปิ ญญา ความรแู ละคณุ ธรรม มจี ริยธรรมและวฒั นธรรมในการดํารงชีวิต สามารถอยูรว มกบั ผูอื่นไดอ ยางมคี วามสขุ ” ตามความขางตน เปาหมายของการจดั การศึกษาจงึ อยทู ่คี นไทยโดยท่ัวไป ซ่งึ ตอ งไดรบั การพฒั นา ใหเปน คนดี มปี ระโยชน มคี วามครบถวนทกุ ดาน คือ 1.ทางกาย คือมีสุขภาพดี สมบูรณ แข็งแรง หมายความวาการจัดการศึกษาตองครอบคลุมถึงกิจ กรรมท่สี งเสริมสขุ ภาพอนามัย เชน สงเสรมิ การออกกําลังกาย สงเสริมกฬี า สงเสริมความรดู านโภชนาการ รวมทั้งจดั สภาพแวดลอ มของสถานศกึ ษาทีเ่ อือ้ ตอ สุขลกั ษณะ ปลอดจากภาวะมลพิษ ปลอดจากยาเสพยตดิ และปลอดจากภัยทั้งหลายทอี่ าจกระทบกระเทือนตอ สขุ ภาพอนามยั ของผเู รยี น ไมวาจะเปน ภยั จากมนษุ ย (อุบัติเหตุ การประทุษรา ย) หรือธรรมชาติ (น้าํ ทวม ไฟไหม พายุ โรคภยั ไขเ จ็บ) นอกเหนอื จากหนา ทใ่ี นการ สงเสริมสขุ อนามัยแลว ผูรับผิดชอบในการจดั การศกึ ษาตองคาดการณแ ละเตรียมการปองกนั ไวลวงหนาเพ่ือ ผอนคลายหรอื แกไขปญ หาไดท ันการณ 2. ทางจิตใจ คือมจี ิตใจทอี่ ดทนเขมแข็ง สามารถเผชญิ กับปญหาหลากหลายท่ีเกิดไดอ ยา งมีสติ มี ความรับผิดชอบ มรี ะเบียบวินัยในตวั เอง สามารถอดทนอดกล้นั ตอแรงกดดันตา งๆ 3.ทางสตปิ ญ ญา คอื การใชค วามคิดและเหตผุ ล 4. ความรู คอื การมุงใหผ เู รียนไดรบั ความรูท ี่เหมาะสมกับสภาพความตองการของสงั คมปจ จุบนั ไดแกความรเู กี่ยวกับตนเองและความสมั พนั ธข องตนเองกบั สังคม ความรแู ละทักษะดานภาษา คณิตศาสตร ความรูดา นวทิ ยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี ความรูความเขา ใจและประสบการณเรื่องการจดั การ การบาํ รงุ รักษา และการใชประโยชนจากทรัพยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ มอยา งสมดลุ ความรเู ก่ียวกบั ศาสนา ศิลปะ วัฒน- ธรรม การกฬี า ภมู ิปญ ญาไทย การประยุกตภมู ปิ ญ ญาไทย ความรแู ละทกั ษะในการประกอบอาชพี และการ ดาํ รงชีวติ อยา งมคี วามสขุ 5. คณุ ธรรมและจรยิ ธรรม แสดงออกในรูปของพฤตกิ รรมท่พี งึ ประสงค รกั ชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ  มีความละอายตอ การประพฤตติ นในทางเสื่อมเสยี หรือกอใหเกดิ ผลเสยี หายตอ ผูอน่ื และสงั คม สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 127  คูมอื เตรยี มสอบผูบริหารสถานศึกษา 6.มีวฒั นธรรมในการดาํ รงชวี ิต รกั วฒั นธรรมไทย มีเอกลักษณไทย มมี รรยาทและการวางตนใน สงั คม รูจกั ประมาณตนเอง 7 อยูร วมกับผอู ืน่ ไดอยางมีความสุข ผไู ดรบั การศกึ ษาจะเปนสมาชกิ ท่ดี ขี องสังคม มคี วามเอ้อื เฟอ เผ่อื แผต อ ผูอ น่ื ประนีประนอม มคี วามเมตตากรุณา มีสัมพนั ธท ดี่ ีตอ ผอู ่ืน และดําเนินบทบาทของตนเองได อยางเหมาะสม 2.2 หลักการในการจดั การศกึ ษา พระราชบญั ญัตกิ ารศกึ ษาแหงชาติ พ.ศ.2542 ไดกําหนดหลักการศกึ ษาไว และใชหลกั การดังกลาว เปนตัวกําหนดสาระเน้อื หาของกฎหมายวา ดวยการศึกษา หลกั สําคัญในการจดั การศกึ ษา (ตามมาตรา 8) กําหนดไว 3 ประการ คือการศกึ ษาตลอดชีวิต การ มสี ว นรวม และการพัฒนาตอเนื่อง ดงั นี้ 1.การศึกษาตลอดชวี ติ ถอื วาการจัดการศึกษาน้นั เปน การศกึ ษาตลอดชีวิตสําหรับประชาชน หลักการคอื คนทุกคนตอ งไดรับการศึกษาอยางตอ เนอ่ื งตลอดชีวิต การศกึ ษานต้ี อ งครอบคลมุ ทกุ ดาน มใิ ช เฉพาะชีวติ การงานเทา นั้น เพราะไมเพียงบุคคลตองพัฒนาตนเองและความสามารถในการประกอบอาชพี ของตน คนแตล ะคนตองมีสว นรวมรับผดิ ชอบในการพัฒนาชมุ ชนและประเทศโดยสวนรวม ทัง้ ดานเศรษฐกิจ ชีวิตความเปนอยู ความสัมพันธระหวางบคุ คลและวัฒนธรรมดว ย ทงั้ นี้ เพราะสังคม เศรษฐกิจ สภาพแวดลอ ม และพัฒนาการทางเทคโนโลยีเกดิ ขน้ึ อยางรวดเรว็ จึงจาํ เปน ตองศกึ ษาความเปน ไปรอบตัวเพ่อื ใหส ามารถ รองรับการเปล่ยี นแปลงไดอ ยางเหมาะสม 2. การมสี ว นรวม สงั คมตอ งมสี วนรว มในการจดั การศึกษา การมสี วนรวมนั้นแสดงออกได หลายลกั ษณะ เชน รวมเปน กรรมการ รว มแสดงความคิดเห็น รว มสนับสนุนกิจกรรมทางการศกึ ษา รว ม สนับสนุนทรัพยากร รวมติดตามประเมิน สงเสริมใหกําลังใจและปกปองผูปฏิบัติงานที่มุงประโยชนตอ สว นรวม หลักการนถ้ี ือวา อนาคตของประเทศและความจาํ เรญิ รงุ เรอื งของสังคมไทย เปนความรับผดิ ชอบของคน ไทยทุกคนมใิ ชถกู จาํ กดั โดยตรงในการจัดการศกึ ษา ดงั น้ันจงึ เปนทง้ั สิทธแิ ละหนา ทข่ี องคนไทยทุกคนที่จะ เขา มสี ว นรว มในลกั ษณะตาง ๆ โดยเฉพาะอยางย่งิ การเขามสี ว นรว มอยางสรา งสรรค เพื่อแกไ ขปญหา อุปสรรค ของการจัดการศึกษา ชว ยสง เสรมิ สนับสนุนใหเ กิดการพฒั นาและชว ยดแู ลการจดั การศึกษาเปน ไปอยางถกู ตอง ตามทํานองคลองธรรม 3.การพฒั นาตอเนื่อง การศกึ ษาเปนเร่ืองท่ตี องปรับเปล่ยี นตลอดเวลาใหท ันกับความรูท่ี กาวหนาไปไมหยุดยง้ั ดงั น้ัน การจดั การศกึ ษาตองใหความสาํ คัญกบั การพฒั นาสาระและกระบวนการเรียนรู อยางตอเน่อื ง การพัฒนานม้ี ที ั้งการคน คิดสาระและกระบวนการเรียนรูใหมๆ การประยกุ ตป รับปรุงเนอ้ื หา สาระท่มี อี ยู และการตดิ ตามเรยี นรเู นื้อหาสาระท่มี ีผปู ระดษิ ฐค ดิ คน มาแลว ผูเกี่ยวขอ งทุกฝา ยไมวา ครู ผบู ริหาร บุคลากรทางการศกึ ษา ตองถือเปน ภาระหนา ท่สี าํ คัญ ในการปรับปรงุ ตนเองใหทนั โลก และทนั สมัย แตขณะ เดียวกันก็ตองทาํ ความเขาใจสภาพแวดลอม เพ่ือประยุกตความรูไดอยางเหมาะสม ท้ังนี้ การรับความรูมา สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 128  คูม ือเตรยี มสอบผูบ ริหารสถานศกึ ษา ถายทอดโดยปราศจากดลุ ยพินจิ อาจกอ ความเสียหายโดยไมคาดคิด จึงเปนหนา ทขี่ องทกุ ฝา ยที่จะชว ยกนั ดแู ล ใหค วามรใู หมๆ เปนประโยชนต อผูเ รยี นและสงั คมอยางแทจ ริง นอกจากนี้กฎหมายยังไดระบหุ ลักในการจัดระบบ โครงสราง และกระบวนการจดั การศกึ ษาไวด ว ย (มาตรา 9) ไดแ ก 1. หลกั เอกภาพดา นนโยบาย และมคี วามหลากหลายในการปฏิบตั ิ หมายความวาการจัดการ ศึกษาจะเนนนโยบาย หลกั การ และเปาประสงครว มกัน แตเ ปดโอกาสใหผูป ฏบิ ัติงานไดใชด ุลยพินิจเลอื ก เสนทางและวธิ กี ารปฏบิ ัติใหเ หมาะสมกบั สภาพแวดลอมในการทํางานของตน 2.หลกั การกระจายอํานาจไปสูเขตพืน้ ทก่ี ารศกึ ษา สถานศกึ ษา และองคกรปกครองสว น ทอ งถิ่น นอกจากนย้ี งั ใหความสาํ คญั กบั การบริหารทีใ่ หส ถานศึกษาบริหารจดั การไดเ อง (School-based management) ตามหลักการน้ี จาํ เปนตองแยกภาระงานดานนโยบายเกณฑและมาตรฐานออกจากงานดา นปฏบิ ัติ หรืองานบริการ ท้งั นี้ หนวยงานสวนกลางทาํ หนาที่กาํ หนดนโยบาย เกณฑแ ละมาตรฐาน สว นเขตพนื้ ที่การศึกษา สถานศึกษา และองคก รปกครองสวนทอ งถิ่น มีหนาที่ดาํ เนนิ การใหเกิดผลในทางปฏิบัติ จึงจาํ เปน ตอ ง กระจายอาํ นาจใหห นว ยปฏบิ ัตดิ ูแลและรับผิดชอบ การตดั สินใจดวยตนเองโดยหนวยงานสวนกลางทาํ หนา ท่ี ติดตาม ประเมนิ ตรวจสอบ สงเสรมิ สนับสนนุ ใหห นว ยปฏบิ ัติท่ไี ดร บั มอบอาํ นาจสามารถทาํ หนา ท่ไี ดอ ยา ง มปี ระสทิ ธิภาพ 3.การกําหนดมาตรฐานการศึกษา และจัดระบบประกนั คณุ ภาพการศึกษาทุกระดบั และ ประเภทการศกึ ษา ตามหลักการน้ี ในเมือ่ หนว ยปฏิบัติไดรับมอบอํานาจใหด าํ เนินการไดอ ยา งคลอ งตัวพอ ควรแลว ก็จําเปนตอ งกาํ หนดมาตรฐานการศกึ ษาใหหนวยปฏบิ ตั ิรบั ผิดชอบ เพราะการมอบอํานาจโดยไมมี กตกิ ากเ็ ทากับมอบใหทํางานโดยไมม ีเปา หมาย ซ่ึงไมสามารถประเมินได ในเมอ่ื รฐั และองคกรปกครองสว น ทองถ่ินใหท รพั ยากรสนบั สนุนแกส ถานศึกษา และหนวยงานการศึกษา ซึ่งอาจเปรยี บเสมอื นการซ้ือสนิ คา หรอื บรกิ าร ก็ตอ งมีสทิ ธิกําหนดคณุ คา และลักษณะของสิง่ ที่ตอ งการซ้อื โดยยึดเปาหมายผลการจดั การศึกษา เปนหลกั ไดแก มาตรฐานการศกึ ษา รวมท้ังหนว ยปฏิบัตเิ องกต็ องวางระบบประกนั คณุ ภาพเพ่อื สรางความ ม่ันใจแกผซู ้ือสนิ คา และบริการของตน จากนนั้ จําเปน ตองมีการประเมนิ ผลการจดั การศกึ ษาโดยพจิ ารณาจาก มาตรฐานและระบบประกนั คุณภาพ อันจะเปน ประโยชนต อ ทุกฝา ย อยางนอยผลการประเมนิ จะสงเสริมให ผูจ ดั การศึกษาแตล ะระดบั ไดต ระหนกั วาผลการดาํ เนนิ การของตนเปนอยา งไร เมื่อเทียบกับมาตรฐานการ ศกึ ษาและเกณฑช้ีวดั ของระบบประกนั คุณภาพ และตอ งหาทางปรับปรงุ ผลการจัดการศึกษาใหไ ดตามมาตร ฐานและรักษาระดับการประกันคณุ ภาพของตนใหจ งได รวมทั้งยกระดบั การจัดการศึกษาใหสูงขึน้ ดวย 4. การสง เสริมมาตรฐานวิชาชีพครู คณาจารย และบุคลากรทางการศึกษา และการพัฒนา ตอ เนอ่ื ง โดยกาํ หนดมาตรการตางๆ เชน การกาํ หนดใหม ใี บอนุญาตประกอบวชิ าชพี การกําหนดมาตรฐาน วิชาชพี การสงเสรมิ ใหม กี ารพัฒนาตนเองอยางตอเน่อื งตามหลกั สูตรการอบรมมาตรฐานตางๆ ทั้งนี้ โดยมี เจตนาเพ่อื รักษาคุณภาพของผูร บั ผดิ ชอบในการจัดการศึกษาใหอ ยูในระดับท่พี งึ ประสงค และกระตนุ สง เสรมิ ใหพ ฒั นาปรบั ปรงุ ตลอดเวลา อนั จะเปนประโยชนตอผไู ดร บั การศึกษาโดยตรง สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 129  คูมอื เตรียมสอบผบู รหิ ารสถานศึกษา 5. การระดมทรพั ยากรจากแหลง ตา งๆมาใชเพอื่ การจัดการศกึ ษา ทรัพยากรตา งๆ ที่จาํ เปน สาํ หรบั การจัดการศึกษา ไดแก ทรพั ยากรการเงนิ วสั ดุอปุ กรณ ทรัพยากรบคุ คลทม่ี คี วามรคู วามชาํ นาญใน การเรยี นการสอน ภูมิปญ ญาทอ งถ่ิน สอ่ื และเทคโนโลยีตางๆ ลวนเปนทรัพยากรจําเปน แตรัฐไมส ามารถจดั หามาสนับสนนุ ไดอ ยางเพยี งพอ จงึ ถือเปน ภาระหนา ท่ขี องผทู ่ีมสี วนไดส ว นเสยี ทกุ คนในการจัดการศึกษา จะเขา มาชว ยเหลอื สนับสนุน เพือ่ ยกระดบั คณุ ภาพการศึกษาของหนว ยงานการศกึ ษาในแตล ะทอ งถ่ิน ตัวอยา ง เชน ครูอาจเชิญผูเฒาในหมูบานท่ีมีความรูเกี่ยวกบั ศิลปวฒั นธรรมพ้นื บานมาชว ยสาธติ หรอื สอนวิชาที่เกี่ยวของ ได 6. การมีสวนรว ม การใหความสาํ คญั กับการมีสวนรว มของบุคคล ครอบครัว ชุมชน องคก ร ชุมชน องคก รปกครองสว นทอ งถิน่ เอกชน องคกรเอกชน องคก รวชิ าชีพ สถาบนั ศาสนา สถานประกอบการ และสถาบนั สังคมอืน่ ในการจดั การศึกษา โดยบุคคล กลุมบคุ คล หรอื องคก รตางๆจะไดร บั การสงเสรมิ ใหเขา รวมเสนอแนะ กํากับติดตาม และสนบั สนุนการจัดการศึกษาเพอื่ ประโยชนของสงั คมโดยรวม 2.3 สทิ ธแิ ละหนาท่ีของรัฐในการจดั การศึกษา 1. การประกันสทิ ธกิ ารศกึ ษาข้นั พ้นื ฐาน การศกึ ษาเปน สิง่ จาํ เปนย่ิงยวดสําหรับการยกระดับคุณภาพ ประชากร ถอื เปนการลงทนุ สําคญั อยางนอยรฐั ตองมหี นา ท่จี ัดการศึกษาใหบ คุ คลมีสิทธิและโอกาสเสมอกนั โดยการรองรบั การศกึ ษาข้ันพ้นื ฐานไมน อยกวา สิบสองปอยา งทวั่ ถึงและมคี ุณภาพโดยไมเก็บ คา ใชจาย 2. การจดั แหลง เรยี นรู นอกจากการประกนั สิทธิรบั การศกึ ษาข้นั พื้นฐานแลว รฐั ยงั มีหนาที่ตองสง เสรมิ การดําเนนิ งานและการจัดตัง้ แหลงการเรยี นรตู ลอดชีวิตทุกรูปแบบ ไดแก หอ งสมดุ ประชาชน พพิ ธิ ภัณฑ หอศิลป สวนสัตว สวนสาธารณะ สวนพฤกษศ าสตร อทุ ยานวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี ศนู ยก ารกีฬาและ นนั ทนาการ แหลงขอมลู และแหลง การเรียนรูอื่น อยางพอเพียงและมปี ระสิทธภิ าพ (มาตรา 25) ทัง้ นี้ เปนไป ตามหลักทวี่ า การศกึ ษาตองครอบคลุมกลุมเปา หมายทกุ กลมุ ในฐานะท่เี ปน ประชาชนคนไทย และการศกึ ษา ตอ งเปน เรื่องทปี่ ระชาชนคนไทยสามารถแสวงหาไดโ ดยสะดวก การจดั แหลงเรยี นรูเ ชนน้ี ถือเปน ภาระ จาํ เปน ทป่ี ระเทศอารยะท้ังหลายตองสงเสริมสนับสนนุ ใหเ กดิ ผล 3. การจดั การศึกษาโดยองคกรปกครองสวนทอ งถ่นิ เม่ือกลาวถึงคาํ วา “รัฐ” แลว ตองคาํ นงึ ถึงองคก ร ของรฐั อกี รปู แบบหนึ่ง ซง่ึ รฐั กระจายอํานาจใหป ระชาชนดูแลกันเอง ภายใตก ารกาํ กบั ของรฐั นัน่ คอื องคก ร ปกครองสว นทอ งถิน่ องคกรปกครองสวนทองถิ่นเองมีสิทธิจัดการศึกษาในระดับใดระดับหนึ่งหรือทุกระดับตามความ พรอม ความเหมาะสม และความตอ งการภายในทอ งถ่ินทเ่ี ปนอยปู จจุบนั องคก รปกครองสวนทอ งถ่นิ ไดมี การจัดการศึกษาอยูแลว โดยเฉพาะอยางย่งิ การศึกษาในระบบขน้ั พื้นฐาน ตอไปองคกรปกครองสวนทอ งถน่ิ จะ ขยายบริการดานอน่ื มากขึน้ เชน การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั (เชน การจดั ตัง้ แหลงเรยี นรู ลักษณะตา งๆ การจัดการศึกษาปฐมวยั การศึกษาระดับอุดมศกึ ษา เปน ตน ) ท้ังนตี้ องเปนไปตามความเหมาะ สมและตามความตองการของทอ งถ่ินดวย สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 130  คมู ือเตรยี มสอบผบู รหิ ารสถานศกึ ษา 2.4 สทิ ธิและหนาทขี่ องประชาชนในการจดั การศกึ ษา กฎหมายกําหนดทง้ั สทิ ธแิ ละหนาทข่ี องประชาชนในการจดั การศกึ ษาไวก วางขวางกวา ทีเ่ คยเปนมา ในอดตี มาก ดังน้ี 1. สทิ ธทิ ี่ไดรับจากการจดั การศึกษาของรฐั บคุ คลตองมสี ิทธิและโอกาสเสมอกนั ในการรบั การศกึ ษา ขัน้ พ้นื ฐานไมน อยกวา สิบสองปร ัฐตองจัดการศึกษาใหอ ยางท่วั ถึงและมีคุณภาพโดยไมเ กบ็ คา ใชจ า ย สิทธิ สวนนไ้ี ดรับการประกันไวไมเพียงในกฎหมายการศึกษาเทา นั้น แตถ กู กาํ หนดไวในรัฐธรรมนญู ดวย สําหรบั บุคคลทีม่ คี วามบกพรอ งทางรางกาย จติ ใจ สติปญ ญา อารมณ สงั คม การสอื่ สารและการเรียนรู หรือรา งกายพิการ หรอื ทุพพลภาพ รวมท้งั บุคคลซ่ึงไมสามารถพ่งึ ตนเองได หรอื ไมมผี ดู แู ลหรือดอยโอกาส รฐั ตอ งจัดใหบ ุคคลดงั กลา วมสี ิทธแิ ละโอกาสไดร ับการศกึ ษาขน้ั พ้ืนฐานเปนพเิ ศษ เชน อาจจดั สถานศกึ ษา พิเศษ จัดระบบการศกึ ษาพิเศษ ใหท นุ หรอื งบประมาณพิเศษเพอ่ื ดแู ล เปน ตน 2. หนา ท่ีในการจัดการศกึ ษา กฎหมายกาํ หนดหนา ทใ่ี นการจดั การศึกษาของบคุ คลกลมุ ตา ง ๆ ดงั นี้ บิดา มารดา หรอื ผูป กครอง มหี นาท่จี ัดใหบ คุ คลในความดูแลไดร ับการศกึ ษาภาคบงั คับ ตลอดจนตอง จัดใหไ ดรับการศกึ ษานอกเหนอื จากการศกึ ษาภาคบงั คบั ตามความพรอมของครอบครัว (มาตรา 11) ตามความ ขอน้ี ประชาชนทกุ คนซึง่ มบี ุตรหลานหรือผอู ปุ การะตองมภี าระตามกําลังความสามารถ สองระดับ ภาระข้ันแรก คอื การสง บตุ รหลานหรือผูใตปกครองของตนเขา รบั การศกึ ษาภาคบังคับ (เทียบไดตัง้ แต ชนั้ ประถมไปจนถงึ ชน้ั มัธยมศึกษาปท ่ีสาม) ภาระสวนน้ีเปนภาระบังคับซ่งึ พอ แมผปู กครองทลี่ ะเลยอาจได รบั โทษได หากละเลยหรือไมป ฏบิ ตั ติ ามกฎหมาย เมื่อเยาวชนไดรับการศึกษาภาคบงั คับซ่ึงเปนพืน้ ฐานตา่ํ สุด แลว หากครอบครวั มคี วามพรอมก็พงึ รบั ภาระขัน้ ทส่ี อง ไดแก การสง เสียใหไ ดเลาเรียนสงู ขึ้นไปตามกาํ ลงั ความสามารถ เชน เรียนจนถงึ ข้นั อดุ มศึกษา เปน ตน หนาทใี่ นการสนับสนุนการศกึ ษาสว นนี้ถอื เปน การ เขา รวมจดั การศกึ ษาท้ังโดยบงั คับ และโดยกําลงั ความสามารถของประชาชน 3.สทิ ธิในการจัดการศึกษา บคุ คล ครอบครัว องคกรชุมชน องคก รเอกชน องคก รวิชาชพี สถาบัน ศาสนา สถานประกอบการ และสถาบันสังคมอ่นื มสี ทิ ธิในการจดั การศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน ซงึ่ ตองเปนไปตาม กฎกระทรวง (มาตรา 12) ดวยเหตผุ ลทีว่ า การศกึ ษาเปนเร่อื งของประชาชนทุกหมูเหลา เร่ิมต้งั แตครอบครัวเปน ตนไป ดงั นนั้ ไมเพียงประชาชนจะตอ งมหี นาที่สนับสนุนการศึกษาแกบ ุตรหลานของตนเทา น้ัน แตย ังมีสทิ ธิจัดการศึกษา ไดดวย คือตองถือวารัฐไมมีอาํ นาจผูกขาดในการจัดการศึกษา หากประชาชนสามารถจัดการศึกษาอยางมี คุณภาพไดมาตรฐาน กต็ อ งยอมใหประชาชนมีสิทธจิ ัดการศกึ ษา 4. สิทธิประโยชนจากการจดั การศึกษา เมอ่ื จัดการศกึ ษาแลวประชาชนกย็ อมมีสิทธปิ ระโยชนอยา งใด อยางหน่ึงจากรัฐ ดงั น้ี (มาตรา 13 และ 14) 4.1 การสนบั สนนุ จากรฐั เพอ่ื ใหประชาชนสามารถจัดการศึกษาไดอยา งมคี ณุ ภาพไดม าตรฐาน รฐั ตองเขา มามีสว นชวยเหลือสนบั สนุนดว ยวธิ กี ารตาง ๆ เพอื่ ใหป ระชาชนหรือผูจดั การศึกษาภาคประชาชนมี สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 131  คมู อื เตรียมสอบผบู รหิ ารสถานศกึ ษา ความรคู วามสามารถในการอบรมเล้ยี งดแู ละการใหก ารศึกษาแกบตุ ร หรือบคุ คลซงึ่ อยใู นความดูแลรบั ผิดชอบ เชน อาจชว ยเหลือทางวิชาการ การแนะนาํ ใหค ําปรึกษา การเทยี บโอนความรูและประสบการณ การ สนับสนุนใหใ ชเ วลาบางสว นเขาเรียนรว มกบั นักเรียนในชน้ั เรยี นปกติของรฐั เปน ตน 4.2 เงินอุดหนุนจากรัฐ เนื่องจากการจดั การศึกษาตองมีคาใชจ า ยเพราะเปน การลงทุนอยา งหนึ่ง ดังน้ันเมอ่ื รัฐตอ งจดั การศึกษาขน้ั พื้นฐานโดยไมเก็บคา ใชจ า ยอยูแ ลว รัฐก็พึงจดั สรรเงินอุดหนุนสาํ หรบั การ จดั การศึกษาข้นั พ้ืนฐานใหแกค รอบครวั หรอื กลุม ประชาชนดวย สวนจะมากนอ ยเพยี งใดและจัดสรรอยางไร กเ็ ปน เรอื่ งที่รฐั จะกาํ หนด โดยใหออกเปน กฎหมาย 4.3 การลดหยอนหรือยกเวน ภาษีสําหรบั คาใชจ า ยการศึกษา สงิ่ ทร่ี ัฐจะสนบั สนุนนอกจากเงนิ อุดหนนุ แลว กค็ ือการสนบั สนนุ ดานภาษี คอื ลดหยอ นหรือยกเวนภาษีในกรณีท่ปี ระชาชนตอ งเสียคาใชจ า ย การศึกษา แตท ั้งนต้ี อ งใหเ ปนไปตามทก่ี ฎหมายกาํ หนด 3. ระบบการศึกษาตามพระราชบัญญัตกิ ารศกึ ษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 3.1 รปู แบบของการจดั การศกึ ษา รูปแบบการศึกษาท่ี พระราชบัญญัติการศกึ ษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 กําหนดนั้นแบงออกเปน 3 รูปแบบ ใหญๆ ไดแ ก การศึกษาในระบบ การศึกษานอกระบบ และการศกึ ษาตามอัธยาศัย 1. การศึกษาในระบบ เปน การศึกษาท่ีกาํ หนดจุดมงุ หมาย วธิ กี ารศกึ ษา หลกั สตู ร ระยะเวลาของการ ศึกษา การวัดและประเมินผล ซึ่งเปน เงื่อนไขของการสาํ เรจ็ การศึกษาทแี่ นน อน การศึกษาในระบบเชนน้ี หมายถึงการศกึ ษาท่ีจดั รปู แบบไวแ นนอนเปนเกณฑมาตรฐานเดยี วกนั สวนใหญจ ดั ในโรงเรยี น วทิ ยาลัย มหาวิทยาลยั หรอื สถาบนั การศึกษาท่ีมีช่อื เรยี กอยา งอื่น ซึ่งเรารูจ กั คนุ เคยกันดีอยแู ลว การศกึ ษาในระบบอาจ จดั ในชัน้ เรียนหรอื เปน การศึกษาทางไกลก็ได 2.การศึกษานอกระบบ เปนการศกึ ษาทม่ี ีความยืดหยุน ในการกําหนดจดุ มุงหมาย รปู แบบ วธิ กี ารจัด การศึกษา ระยะเวลาของการศกึ ษา การวัดและประเมินผล ซง่ึ เปนเงื่อนไขสําคญั ของการสาํ เร็จการศกึ ษา โดย เนอื้ หาและหลกั สตู รจะตอ งมีความเหมาะสมสอดคลองกบั สภาพปญหาและความตองการของบคุ คลแตล ะกลุม ตัวอยางของการศกึ ษานอกระบบ ไดแก การศึกษานอกโรงเรยี น การฝก อบรมหลกั สูตรตา งๆ เปน ตน 3.การศึกษาตามอธั ยาศัย เปนการศึกษาที่ใหผูเ รยี นไดเรียนรดู วยตนเองตามความสนใจ ศกั ยภาพ ความพรอมและโอกาส โดยศกึ ษาจากบคุ คล ประสบการณสังคม สภาพแวดลอม ส่อื หรือแหลง ความรูอ่ืนๆ การศึกษารปู แบบนม้ี คี วามยดื หยนุ สงู เปด โอกาสใหผ ูส นใจเรียนรสู ามารถเลือกเนื้อหาที่สนใจเปน ประโยชน กบั ตนได และสามารถใชเ วลาทีป่ ลอดจากภารกจิ การงานอ่นื ศกึ ษาเลา เรยี นได จงึ เรียกวา เปนการศกึ ษาตาม อธั ยาศัย ท้ังน้ีรปู แบบของการศึกษาตามอธั ยาศยั มหี ลากหลาย เชน การฟง บรรยายพิเศษ การศึกษาจาก เอกสาร การเยีย่ มชม การชมการสาธิต การรบั ฟงรายการวิทยกุ ระจายเสียง รายการวิทยโุ ทรทศั น การสืบคน เนอ้ื หาสาระจากอินเทอรเน็ตหรอื แหลงเรียนรตู า งๆ เปน ตน เนอ่ื งจากรฐั มีหนา ทรี่ ว มกบั ชุมชนจัดแหลง เรียนรู สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 132  คูมอื เตรียมสอบผบู ริหารสถานศึกษา ผูบริหารและครูควรเขามามีสวนใกลชิดรว มมือกบั ประชาชนเพ่ือสง เสริมการเรียนรูตลอดชวี ิตดว ยรปู แบบ วิธีการตาง ๆ 3.2 ระดบั การศึกษา การจดั การศกึ ษาอาจแบงออกไดหลายระดบั แลว แตว ัตถุประสงคของผจู ัด เชน แบง ออกเปน การศกึ ษา ระดบั ปฐมวยั ประถมศึกษา มธั ยมศกึ ษา อุดมศกึ ษา เปน ตน พระราชบัญญตั ิการศกึ ษาแหง ชาติ พ.ศ. 2542 แบงการศกึ ษาออกเปน 2 ระดบั ไดแ ก การศึกษาระดบั ขน้ั พ้ืนฐาน และการศึกษาระดบั อดุ มศึกษา สําหรับการศึกษาระดับอุดมศึกษาแบงเปนสองระดับ คือระดับตํ่ากวาปริญญา และระดับปริญญา ดังรายละเอยี ดตอไปนี้ 4. บทบาทของผูเกย่ี วขอ งในการจดั การศึกษาตามพระราชบัญญตั กิ ารศกึ ษาแหง ชาติ พ.ศ. 2542 4.1 บทบาทของรฐั ในการจัดการศกึ ษา รัฐธรรมนญู แหงราชอาณาจกั รไทย พ.ศ. 2540 กําหนดวา “บคุ คลยอ มมสี ทิ ธิเสมอกนั ในการรับการ ศึกษาขัน้ พ้ืนฐานไมน อ ยกวาสิบสองปท่รี ัฐจะตองจัดใหอ ยา งท่วั ถงึ และมคี ณุ ภาพโดยไมเ ก็บคา ใชจาย” ซ่งึ พระราชบญั ญตั กิ ารศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 มาตรา 10 ไดระบไุ วเ ชน กนั รฐั จะจะตองจัดการศกึ ษาอบรมและสนบั สนนุ ใหเอกชนจัดการศกึ ษาอบรมใหเ กิดความรูค ูค ุณธรรม ปรับปรุงการศกึ ษาใหสอดคลอ งกับความเปลยี่ นแปลงทางเศรษฐกิจและสังคม สรา งเสรมิ ความรแู ละปลกู ฝง จิตสาํ นึกทถี่ ูกตองเกี่ยวกับการเมืองการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยท รงเปน ประมขุ สนับสนนุ การคนควา วิจยั ในศิลปวิทยาการตางๆ เรง รัดพฒั นาวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยเี พื่อการ พัฒนาประเทศ พฒั นาวชิ าชีพครู และสง เสรมิ ภมู ิปญ ญาทองถิน่ ศิลปะและวฒั นธรรมของชาติ (มาตรา 81 รฐั ธรรมนูญ) นอกจากน้ี รฐั ตอ งสง เสรมิ การดําเนนิ งานและการจัดต้ังแหลง เรียนรตู ลอดชีวติ ทกุ รปู แบบ ไดแก หองสมุดประชาชน พพิ ธิ ภณั ฑ หอศิลป สวนสตั ว สวนสาธารณะ สวนพฤกษศาสตร อทุ ยานวิทยาศาสตร และเทคโนโลยี ศนู ยก ารกฬี าและนันทนาการ แหลง ขอ มูล และแหลงรเรียนรูอ ยา งพอเพียงและมปี ระสทิ ธภิ าพ (มาตรา 25 พ.ร.บ.การศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542) การดาํ เนินการเชนน้ี ครูอาจถอื เปน โอกาสในการสง เสริม ใหผเู รยี นไดเ ยี่ยมชมหรือใชศ กึ ษาเนื้อหาวิชาทคี่ รูสอน แทนทจี่ ะตรึงผูเรยี นไวแตใ นชั้นเรียนเทานั้น 4.2 บทบาทของสถานศกึ ษาในการจัดการศกึ ษา บทบาทสาํ คญั โดยทวั่ ไปของสถานศึกษาในการจัดการศกึ ษาคือการวางแผน จัดทําหลกั สตู ร และ จดั กิจกรรมการเรยี นการสอน รวมทัง้ กจิ กรรมท่เี ก่ียวของกับการเรียนรขู องนักเรียน จดั และบริหารช้ันเรยี น จดั และดูแลรักษาอปุ กรณ ตลอดจนอาคารสถานท่ี บรหิ ารงานวิชาการ การเงิน บริหารงานบุคคล ดูแลสุขภาพ อนามยั ของผูเ รียน สรา งความสัมพันธกับชุมชน ซงึ่ พระราชบัญญตั กิ ารศกึ ษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 ซึ่งเปน กฎหมายทไี่ ดกําหนดบทบาทสําคัญไวด ังน้ี สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 133  คูมือเตรียมสอบผบู ริหารสถานศึกษา 1.จัดการเรยี นการสอน โดยจดั เนอ้ื หาสาระและกจิ กรรมในการเรยี นรูใหเ หมาะสมกบั ความสนใจ และความถนัดของผูเรียน หมายความวา ผสู อนตอ งถอื วาผเู รยี นเปนคนทีส่ ําคญั ท่สี ุด เนื่องจากผเู รียนแตล ะคน มีความแตกตางกัน การจัดการเรียนการสอนก็ตองคํานึงถึงความแตกตางดังกลาว เชน จัดใหคนเรียนชาทาํ กจิ กรรมท่ีชว ยเนนใหเขา ใจอยางคอ ยเปน คอยไป สวนคนเรียนเร็วทเ่ี ขา ใจแลว ไดร ับกจิ กรรมเสริมอยางอนื่ แตอยา งนอย ผูเ รียนท่แี ตกตา งกนั กค็ วรไดร ับความรคู วามเขา ใจเนอื้ หาวชิ าใกลเ คยี งกนั 2. ฝกทักษะและวิธีคิด สถานศึกษามหี นา ท่ฝี ก ฝนผูเรยี นใหรจู กั คิด เพม่ิ พูนทกั ษะในการจัดการ ฝก ฝน การเผชญิ สถานการณและปญหาตา งๆ และสามารถประยุกตค วามรมู าใชเ พื่อปองกันและแกป ญ หา หมายความวา การเรียนการสอนท่ีดีไมใ ชเนน ที่การทองจาํ สาระในหนงั สืออยา งเดยี ว แตต องเตรียมตัวผเู รยี นใหร จู ักคิด รจู กั แกป ญ หา เชน อาจสมมตสิ ถานการณใ หคดิ แกปญ หา และถามเหตุผล ขอดขี อ เสยี เพ่ือใหผเู รยี นมคี วามพรอ ม ในการเผชญิ ชีวิตได 3. จดั ใหเ รียนรูจากประสบการณ การเรยี นรทู ด่ี ตี องมาจากการฝกฝนปฏิบตั จิ ริงของผูเรียนโดยครู และสถานศกึ ษาควรเปด โอกาสใหผูเ รยี นไดเ ยีย่ มชมสถานท่ี และเรยี นรูจากประสบการณในชวี ติ จริง เชน พาชมโรงงาน เยีย่ มหมูบา นหัตถกรรม และจดั กิจกรรมฝก ปฏิบตั ิใหส ามารถทําไดจริง ฝก ใหร จู ักคิดเปน และสงเสริมบรรยากาศใหผูเ รยี นรกั การอานเพื่อจะไดสนใจใฝรอู ยา งตอเนือ่ ง 4.3 บทบาทขององคกรปกครองสว นทองถนิ่ ในการจดั การศกึ ษา รฐั ธรรมนญู และ พระราชบญั ญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 ไดใ หความสําคัญกบั การกระจาย อํานาจในการจัดกิจกรรมสาธารณะ ซ่ึงรวมท้ังดานการศึกษาแกองคกรปกครองสวนทองถ่ิน ในปจจุบัน องคก รปกครองสวนทองถิ่นมีบทบาทในการจัดการศึกษาอยแู ลว และมีแนวโนมทจี่ ะไดร บั บทบาทนม้ี ากขน้ึ ซง่ึ ตอ งใชร ะยะเวลาหนึ่งเพอ่ื สง เสรมิ ใหเกิดความพรอ มกวาท่เี ปนอยู 1. กําหนดหลักเกณฑ โดยรัฐมีหนาทีก่ ําหนดหลักเกณฑแ ละวธิ กี ารประเมินความพรอ มในการจัด การศึกษาของทอ งถน่ิ ซ่ึงเปน การดแู ลเชิงมาตรฐาน ในกรณีท่ีองคก รปกครองสว นทอ งถ่ินใดทย่ี ังไมไดจ ัด การศกึ ษาตองการจัดการศึกษาข้นึ เชน ตอ งการตง้ั โรงเรียนในเขตพ้นื ทีท่ ีอ่ งคก รปกครองสว นทอ งถน่ิ รับผิด ชอบ รฐั ก็ตอ งดูแลวา การจัดการศกึ ษาน้ีสอดคลองกบั ความตองการของคนในทองถิ่นหรือไม องคกร ปกครองสวนทอ งถ่ินมีความพรอมเพียงใด ทั้งนเ้ี พอ่ื ประกนั วา เมื่อองคก รปกครองสว นทอ งถนิ่ จดั การศกึ ษา แลว ประชาชนจะไดร ับการศกึ ษาที่มคี ุณภาพไดม าตรฐานอยางตอ เนือ่ งและยงั่ ยนื 2.การสนบั สนนุ รฐั มหี นา ท่ีประสานสง เสริมองคก รปกครองสวนทอ งถ่ินใหสามารถจัดการศึกษาได สอดคลอ งกบั นโยบายและไดมาตรฐาน เปน บทบาทชว ยเหลอื สง เสริม แตรฐั จะไมเขาไปแทรกแซงและ บังคบั บญั ชา ในแงน้รี ัฐมีหนาที่ใหข อ มลู ใหแ นวทาง และใหคําแนะนาํ เพอื่ ใหอ งคก รปกครองสวนทอ งถิ่น ยกระดบั การจดั การศกึ ษาของตน 3. เสนอแนะงบประมาณ กระทรวงการศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม มีหนาทเ่ี สนอแนะการจัดสรร งบประมาณอุดหนุนการจัดการศกึ ษาขององคก รปกครองสวนทอ งถ่นิ ซ่งึ ตองคํานวณคา ใชจา ยตอหัว ผเู รยี น สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 134  คูม ือเตรยี มสอบผบู ริหารสถานศึกษา และเสนอแนะใหห นว ยจดั สรรงบประมาณพิจารณา แตกระทรวงไมไดม ีหนาทจี่ ดั สรรงบประมาณการศึกษา ใหองคกรปกครองสวนทองถนิ่ 4.4 บทบาทของเอกชนในการจัดการศกึ ษา เอกชนมีบทบาทในการจดั การศกึ ษามานานแลว และรฐั สง เสริมใหเอกชนสามารถจัดการศกึ ษาได ทุกระดับและทุกประเภท โดยรัฐตองคํานึงถงึ การจดั การศึกษาของเอกชนเพื่อมใิ หการจดั การศึกษาของรฐั สง ผล กระทบกับการดาํ เนนิ การของเอกชน เชน ไมจัดสถานศกึ ษาแขงขนั ในพนื้ ทเี่ ดียวกันจนทําใหเอกชนไมสามารถ ประกอบกิจการตอไปได ในกรณีเชนน้ี รฐั ควรเขา ไปสงเสริมสนับสนนุ ใหเ อกชนยกระดบั คณุ ภาพมากกวา ในกรณีที่เอกชนจัดการศึกษาในโรงเรียน โรงเรียนตองเปนนิติบุคคล กฎหมายการศึกษายอมรับ บทบาทของเอกชนในการจัดการศึกษา และใชห ลกั การเดียวกันกบั สถานศึกษาอื่น คือ หลักการกระจาย อาํ นาจ กลาวคือรฐั จะไมเ ขายุง เก่ยี วควบคมุ การจัดการศึกษาของเอกชนจนเกินความจาํ เปน โดยการบริหาร และการจดั การศึกษาของเอกชนใหมคี วามเปน อสิ ระ แตเ อกชนก็ตองจดั การศกึ ษาใหมคี ณุ ภาพ ไดมาตรฐาน รฐั จะเขามากํากับ ตดิ ตาม และประเมินคุณภาพและมาตรฐานของสถานศกึ ษาเอกชนเชน เดียวกบั สถานศึกษา ของรฐั 4.5 บทบาทของบุคคล ครอบครัว และสถาบันสังคมในการจดั การศึกษา ผปู กครอง ครอบครวั ประชาชน และสถานบนั สงั คมมีบทบาทเขารวมในการจัดการศึกษาไดหลาย ประการ ท้งั ในการจดั การศึกษาซ่ึงตอ งไดร บั สทิ ธิประโยชนด งั ไดกลา วแลว แตต องเปนไปอยางมีคณุ ภาพ ได มาตรฐาน นอกจากน้ี ยังมบี ทบาทรว มในการจดั การศึกษาทเ่ี อกชน องคก รปกครองสว นทอ งถิน่ หรือรฐั จัดให แกบ ุตรหลานของตนอีกหลายประการ คอื 1.รวมตัดสนิ ใจเกี่ยวกบั การศกึ ษาของบุตรหลานตน เชน เลือกสถานศกึ ษาใหบตุ รหลาน รว มตัดสินใจทิศทางการศึกษาของบตุ รหลาน 2.รว มแสดงความคิดเห็นเก่ยี วกับหลกั สตู ร พฒั นาการของบตุ รหลานและการเรยี นการสอน ประจาํ วัน 3. รว มจัดทาํ หลกั สูตรและตดิ ตามผลการศกึ ษา เชน รว มแสดงความคิดเห็นหรือเสนอแนะ การจดั ทําหลักสูตรทองถ่นิ ติดตามการจดั การเรียนการสอนของสถานศึกษาและครู ใหข อคิดเหน็ เกยี่ วกบั ปญหา และใหข อแนะนาํ ในการจดั การศึกษาของสถานศกึ ษา 4.รว มในบรรยากาศการเรียนการสอนของสถานศกึ ษา ผปู กครองอาจรว มในกจิ กรรม การ เรยี นการสอน หรือรวมกิจกรรมอ่นื ทสี่ ถานศกึ ษาจดั ซึ่งหากสถานศกึ ษามแี นวทางสนับสนุนท่ดี กี จ็ ะสง ผลดี ตอ การจดั การศกึ ษาของสถานศกึ ษานน้ั เอง สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 135  คมู อื เตรียมสอบผบู ริหารสถานศึกษา การบรหิ ารโดยใชสถานศกึ ษาเปนฐาน(SBM) 1. หลักการ แนวคิด ความหมายของการบรหิ ารโดยใชโ รงเรียนเปน ฐาน การบริหารโดยใชสถานศึกษาเปนฐาน (School – Based Management) หรือการบรหิ ารโดยยดึ สถาน ศึกษาเปน ศูนยกลางในการบรหิ าร เปนการกระจายอํานาจการจดั การศกึ ษาจากสวนกลางหรือจากเขตการ ศึกษาไปยังสถานศกึ ษาโดยตรง ใหส ถานศกึ ษามอี ํานาจหนาที่ ความรับผดิ ชอบ มคี วามเปน อิสระและคลอ ง ตัวในการตัดสินใจ ในการบริหารจัดการ ในการสั่งการเกยี่ วกับการบรหิ ารโรงเรยี นท้ังดานหลักสตู ร การเงิน การบรหิ ารบุคคลและการบริหารทว่ั ไป โดยมคี ณะกรรมการโรงเรยี นซ่งึ ประกอบดว ยผูบรหิ ารโรงเรยี น ตัวแทนครู ตัวแทนผูป กครองและชมุ ชน รวมกนั บริหารโรงเรยี นใหส อดคลอ งและเปนไปตามความตองการ ของผูเรียน ของผปู กครอง และชมุ ชนมากท่สี ุด 1.1 ความเปนมา การบริหารโดยใชสถานศึกษาเปนฐานเปน แนวคิดใหมในการบริหารสถานศกึ ษา ทร่ี ิเร่ิมในประเทศสหรฐั อเมรกิ า ในชว งทศวรรษที่ 1980 แลวแพรห ลายไปยงั ประเทศอ่ืน แนวคดิ น้ีมีความ เชอ่ื มโยงกบั การปฏิรูปการศึกษาและการกระจายอาํ นาจทางการศึกษา ซึง่ เกิดจากความไมพ อใจของผเู กย่ี ว ขอ งกับระบบการบริหารจัดการศกึ ษาของรฐั มกี ารศึกษาและผลกั ดนั ใหเ กดิ นโยบายท่ชี ัดเจนและตอเนอื่ ง ปจจบุ ันมีการบริหารโดยใชส ถานศกึ ษาเปนฐานครอบคลุมทั่วประเทศสหรฐั อเมริกา แพรห ลายไปยังประเทศ อ่นื ๆ รวมทัง้ กําลงั จะถกู นํามาใชใ นประเทศไทยตามสาระบญั ญตั ิของพระราชบัญญตั ิการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 มาตรา 40 ต้งั แต เดือนสิงหาคม พ.ศ. 2545 เปนตนไป 1.2 แนวคิดพนื้ ฐาน แนวคดิ เรอ่ื งการบรหิ ารโดยใชสถานศึกษาเปนฐานน้ันไดร ับอทิ ธิพลมาจาก กระแสการเปล่ียนแปลงของโลกธุรกจิ อุตสาหกรรมท่ปี ระสบความสาํ เร็จจากหลกั การ วิธกี าร และกลยุทธ ในการทําใหอ งคก ารมีประสทิ ธภิ าพและมปี ระสทิ ธิผล ผลการปฏิบัตงิ านมคี ุณภาพ สรางกาํ ไรและความ พึงพอใจแกล กู คา และผูเก่ยี วขอ งยง่ิ ข้ึนความสาํ เร็จดงั กลาวนท้ี ําใหประชาชนและผเู กีย่ วขอ งเห็นวา การ พัฒนาคณุ ภาพการศึกษาใหด ีข้ึนนนั้ ตอ งปรบั กระบวนการและวธิ ที ีเ่ คยเนน แตเ รื่องการเรียนการสอน ปรบั ไปสกู ารบริหารโดยการกระจายอํานาจไปยงั โรงเรียนทีเ่ ปนหนว ยปฏิบตั ิและใหผมู สี วนเก่ียวขอ งไดมสี ว น รว มในกรบรหิ ารและจัดการศกึ ษาอยางแทจริง 1.3 ความหมาย จากการประมวลแนวคิดของนักวิชาการและองคก ารตาง ๆ จํานวนมาก อาจสรุปได วา การบรหิ ารโดยใชส ถานศกึ ษาเปน ฐานเปน กลยุทธใ นการปรับปรงุ การศกึ ษาโดยเปลี่ยนอํานาจหนา ที่ใน การตดั สินใจจากสวนกลางไปยังแตละสถานศกึ ษาโดยใหค ณะกรรมการศึกษา (School Council หรอื School Board) ซ่ึงประกอบดวย ผูปกครอง ครู สมาชกิ ในชุมชน ผทู รงคณุ วุฒิ ศิษยเ กา และผบู รหิ ารสถานศึกษา (บางสถานศกึ ษามตี วั แทนนกั เรยี นเปนกรรมการดวย) ไดม อี ํานาจในการบรหิ ารจดั การศกึ ษาในสถานศึกษา มีหนา ที่และความรับผดิ ชอบในการตัดสินใจที่เกยี่ วของกับงบประมาณ บุคลากร และวชิ าการ โดยใหเ ปน ตามความตอ งการของนกั เรียน ผปู กครอง และชุมชน สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 136  คมู ือเตรยี มสอบผูบริหารสถานศึกษา 1.4 หลกั การ หลกั การสาํ คญั ในการบริหารแบบ School – Based Management โดยทวั่ ไป ไดแ ก 1) หลกั การกระจายอํานาจ (Decentralization) ซึง่ เปนการกระจายอาํ นาจการจดั การศกึ ษา จากกระทรวงและสวนกลางไปยังสถานศกึ ษาใหม ากทสี่ ุด โดยมคี วามเชอื่ วาสถานศกึ ษาเปน หนว ยสาํ คญั ในการเปล่ยี นแปลงและพัฒนาการศึกษาของเดก็ 2) หลักการมสี ว นรว ม (Participation or Collaboration or Involvement) เปดโอกาสให ผเู กี่ยวของและผมู ีสวนไดสว นเสยี ไดม สี ว นรวมในการบริหาร ตดั สนิ ใจ และรว มจดั การศึกษา ทง้ั ครู ผูปกครอง ตัวแทนชมุ ชน ตัวแทนศิษยเ กา และตวั แทนนกั เรยี น การท่บี คุ คลมสี วนรวมในการจัดการศกึ ษา จะเกิดความรูสกึ เปน เจา ของและจะรบั ผิดชอบในการจดั การศึกษามากขนึ้ 3) หลกั การคืนอํานาจจดั การศกึ ษาใหประชาชน (Return Power to People) ในอดีตการจัด การศึกษาจะทาํ กนั หลากหลาย บางแหงก็ใหวัดหรือองคกรในทองถิน่ เปน ผูดาํ เนนิ การ ตอมามกี ารรวมการ จัดการศกึ ษาไปใหกระทรวงศกึ ษาธกิ ารเพือ่ ใหเ กิดเอกภาพและมาตรฐานทางการศกึ ษา แตเมื่อประชาชน เพิ่มมากขึน้ ความเจริญตาง ๆ รดุ หนาไปอยางรวดเรว็ การจดั การศึกษาโดยสวนกลางเริ่มมีขอจาํ กัด เกิดความ ลา ชาและไมตอบสนองความตองการของผูเ รยี นและชมุ ชนอยางแทจ รงิ จงึ ตองมกี ารคืนอํานาจใหท อ งถิ่น และประชาชนไดจัดการศกึ ษาเองอีกครัง้ 4) หลักการบรหิ ารตนเอง (Self – managing) ในระบบการศึกษาทว่ั ไปมกั จะกาํ หนดให สถานศกึ ษาเปน หนว ยปฏบิ ัตติ ามนโยบายของสว นกลาง โรงเรียนไมม อี าํ นาจอยางแทจรงิ สําหรับการบรหิ าร โดยใชสถานศกึ ษาเปน ฐานน้นั ไมไ ดป ฏเิ สธเรอื่ งการทํางานใหบ รรลเุ ปา หมายและนโยบายของสว นรว ม แตม คี วามเชือ่ วา วิธกี ารทาํ งานใหบรรลเุ ปา หมายน้ันทาํ ไดห ลายวิธี การทสี่ ว นกลางทําหนาที่เพยี งกําหนด นโยบายและเปาหมาย แลวปลอยใหโ รงเรยี นมีระบบบรหิ ารดวยตนเอง โดยใหส ถานศึกษามอี าํ นาจ หนาท่ี และความรับผดิ ชอบในการดําเนินงาน ซ่ึงอาจดําเนนิ การไดหลากหลาย ดว ยวิธีการทแ่ี ตกตา งกันแลว แต ความพรอ มและสถานการณของสถานศึกษา ผลทไี่ ดน า จะมีประสทิ ธภิ าพสูงกวาเดมิ ท่ที กุ อยางถกู กาํ หนด มาจากสวนกลาง ไมว าจะโดยทางตรงหรือทางออม 5) หลักการตรวจสอบและถว งดุล (Check and Balance) สวนกลางมีหนา ทก่ี ําหนดนโยบาย และควบคุมมาตรฐาน มอี งคกรอสิ ระหนา ทตี่ รวจสอบคณุ ภาพการบรหิ ารและการจดั การศึกษาเพ่อื ใหม ี คณุ ภาพและมาตรฐานเปน ไปตามกําหนดและเปนไปตามนโยบายของชาติ 2. รูปแบบการบรหิ ารโดยใชส ถานศกึ ษาเปนฐาน จากการศกึ ษาพบวามรี ูปแบบทสี่ ําคัญอยา งนอ ย 4 รปู แบบ ไดแก 2.1 รปู แบบท่ีมผี บู ริหารสถานศึกษาเปน หลัก (Administration Control: SBM) ผูบรหิ ารเปนประธาน คณะกรรมการ สว นกรรมการอ่นื ๆ ไดม าจากการเลอื กตั้งหรอื คัดเลอื กจากกลมุ ผูปกครอง ครู และชุมชน คณะกรรมการมบี ทบาทใหคําปรกึ ษา แตอ ํานาจการตดั สนิ ใจยงั คงอยทู ี่ผูบริหารสถานศกึ ษา สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 137  คูมอื เตรยี มสอบผบู ริหารสถานศึกษา 2.2 รูปแบบท่มี ีครเู ปนหลัก (Professional Control: SBM) เกิดจากแนวคดิ ท่ีวา ครู เปนผูใกลช ดิ นักเรยี นมากทส่ี ุด ยอมรปู ญ หาไดด ีกวา และสามารถแกปญหาไดตรงจุด ตัวแทนคณะครจู ะมีสัดสวนมากท่สี ุด คณะกรรมการสถานศกึ ษา ผบู รหิ ารยังคงเปน ประธานคณะกรรมการสถานศกึ ษา บทบาทของคณะกรรมการ สถานศึกษาเปน คณะกรรมการบรหิ าร 2.3 รูปแบบที่ชมุ ชนมบี ทบาทหลกั (Community Control: SBM) แนวคดิ สําคญั คอื การจัดการศกึ ษา ควรตอบสนองความตอ งการและคา นยิ มของผูปกครองและชมุ ชนมากทีส่ ุด ตัวแทนของผปู กครองและ ชมุ ชนจงึ มสี ัดสว นในคณะกรรมการสถานศึกษามากที่สุด ตวั แทนผูป กครองและชุมชนเปน ประธานคณะ กรรมการ โดยมีผบู รหิ ารสถานศึกษาเปน กรรมการและเลขานกุ าร บทบาท หนาทข่ี องคณะกรรมการสถาน ศกึ ษาเปน คณะกรรมการบรหิ าร 2.4 รูปแบบท่คี รแู ละชุมชนมบี ทบาทหลกั (Professional Community Control: SBM) แนวคดิ เร่ืองน้ี เชือ่ วา ทง้ั ครู และผูปกครองตางมคี วามสาํ คัญในการจัดการศึกษาใหแ กเ ด็ก เน่ืองจากทงั้ 2 กลมุ ตา งอยใู กลชดิ นักเรยี นมากทีส่ ดุ รับรูปญ หาและความตองการไดดีทสี่ ุด สัดสวนของครูและผปู กครอง (ชุมชน) ในคณะ กรรมการสถานศกึ ษาจะมีเทา ๆ กัน แตมากกวาตวั แทนกลมุ อื่น ๆ ผูบรหิ ารสถานศึกษาเปน ประธาน บทบาท หนา ทขี่ องคณะกรรมการสถานศกึ ษาเปนคณะกรรมการบริหาร 3. ลกั ษณะสาํ คัญของโรงเรียนท่ีบริหารแบบ SBM 1. พันธกิจของโรงเรยี นตองชดั เจน สมาชิกมีสว นรว มในการกาํ หนด เปน ทรี่ ับรูข องสมาชกิ ทุกคน 2. รูปแบบการบริหาร โรงเรียนบรหิ ารและจัดการศกึ ษาตามสภาพความตอ งการและความจาํ เปน ของโรงเรียน 3. มมุ มองเกย่ี วกบั มนุษย ใชท ฤษฎี Y มองวา ผูรว มงานทกุ คนเปน คนดี มีความสามารถ มีความ รับผดิ ชอบ สามารถเรยี นรแู ละพฒั นาได 4. การตัดสินใจในรูปแบบกระจายอาํ นาจ โดยคณะกรรมการโรงเรยี นมสี วนรวมในการตัดสินใจ 5. รูปแบบภาวะผูน าํ เกื้อหนนุ อาํ นวยความสะดวก ไมใชส ง่ั การและช้นี ํา 6. รปู แบบการใชอํานาจ ดวยเทคนิคแหงความรูความเชี่ยวชาญ 7. เทคนคิ การบรหิ ารจัดการและการใชทรพั ยากรเชิงกลยุทธ เนนท่ีผลงาน แกปญ หาไดตาม สถานการณ และรูจกั ระดมทรพั ยากรตา งๆ เชน ภมู ปิ ญญาทองถิ่น มาใชอยา งชาญฉลาด 8. บทบาทของโรงเรยี น สรางรูปแบบการพฒั นาโรงเรยี นข้ึนเอง และมุงพฒั นาทงั้ องคกร 9. บทบาทของหนว ยงานสวนกลาง เปน การกาํ หนดเปาหมายการศึกษา 10. บทบาทผบู รหิ ารโรงเรยี น เปน ผกู ระตุน และประสานงานใหบคุ ลากรรวมมือกันปฏบิ ตั งิ านและ เปน ผพู ัฒนาทรัพยากร 11. บทบาทครูเปน ผูรว มงาน เปนผตู ัดสินใจ เปนผรู ิเร่มิ และเปน ผปู ฏิบัติ 12. บทบาทผปู กครอง มสี ว นรวม สนับสนนุ โรงเรียน และเสนอแนะแนวทางแกป ญหา สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 138  คูมอื เตรยี มสอบผบู ริหารสถานศึกษา 13. บรรยากาศองคก ร เนนการทาํ งานเปน ทีม ใหความรวมมอื และเคารพฉนั ทามติ 14. คณุ ภาพผบู ริหารโรงเรียน ตอ งมคี วามรู มีเทคนคิ การบริหารท่ีทันสมยั เรยี นรตู ลอดเวลา พัฒนา อยา งตอ เน่ือง ใจกวา ง ยอมรับฟง ความคิดเห็นของทกุ คน 15. การประเมินประสทิ ธิผล ตองประเมนิ ท้งั ระบบ ทง้ั Input Process และ Output เพ่อื ประกนั คุณภาพและพัฒนาโรงเรียน 4. ประโยชนของโรงเรียนที่บริหารโรงเรยี นแบบ SBM 1. สามารถสนองความตองการของโรงเรียนและทองถิน่ ไดดีขึน้ 2. สามารถระดมผูมปี ระสบการณม าชวยเหลอื ไดม ากข้นึ ในรปู ของคณะกรรมการ 3. ครูมขี วญั กาํ ลงั ใจดขี น้ึ เพราะไดมโี อกาสคดิ เอง ทําเอง และแสดงออกมากข้ึน 4. เกดิ ความรสู กึ เปน เจา ของจากการรว มตดั สนิ ใจ 5. สรางผนู ําใหมในทุกระดบั 6. เพ่มิ การตดิ ตอ ส่ือสาร 7. ประหยดั การใชงบประมาณ 8. มคี วามโปรงใส ตรวจสอบได 9. เกิดความคิดสรา งสรรคในการพัฒนาหลักสูตร 10. แกป ญ หาความขัดแยง ไดดี เพราะครูไดม ีโอกาสแสดงความคิดเหน็ 5. การนํา SBM ไปสูก ารปฏิบตั ิ ผบู ริหารสถานศกึ ษาในฐานะผูน ําการเปล่ียนแปลง สามารถนํา SBM เขา สสู ถานศึกษาโดยใชเทคนิค และขั้นตอนดังนี้ 1. สรางความตระหนกั และความเขาใจของตนเองผบู รหิ ารสถานศกึ ษาจะตองยอมรบั วา โรงเรียนเปน ของประชาชนทกุ คน ฉะนน้ั จะตอ งเปดโอกาสใหท ุกคนเขา มามสี วนรว มในการวางแผน การปฏิบัตงิ านและ การประเมินตรวจสอบ และตองมอบหมายงานใหผใู ตบ งั คับบญั ชามากข้นึ พรอ มท้งั มีความเช่ือมน่ั ในความรู ความสามารถของครแู ละบคุ ลากรในชมุ ชน สนับสนุนใหค รูมสี วนรว มในการตัดสินใจมากขนึ้ และบรหิ าร โดยองคค ณะบคุ คล 2. พัฒนาคน พฒั นางาน และพฒั นาองคก ร เพอื่ ใหทุกคนมคี วามรคู วามเขาใจในบทบาทหนาท่แี ละ ภารกจิ ตามอยางชัดเจน จดั work shop ใหค รพู ฒั นาตนเองรวมกนั และผูบรหิ ารสถานศึกษาเปน ผูส นบั สนุน การดําเนนิ งาน 3. วิเคราะหสภาพปจ จบุ ันของโรงเรียน โดยใช SWOT Analysis ไดแก การวเิ คราะหป จ จยั ภายในวา นักเรียน ผูป กครอง ครู เปน บุคคลกลุม ใด มีปญหาอะไร มีจดุ แขง็ จดุ ออนในดานใด วิเคราะหป จ จยั ภายนอก ท้ังที่เปนโอกาสและอุปสรรค เชน พระราชบญั ญตั กิ ารศึกษาแหงชาติในหมวดตางๆ ท่รี ะบุวา ผูบริหารโรง เรยี นตองทําอะไรบา ง กฎกระทรวงวาดว ยคณะกรรมการสถานศึกษา รวมทัง้ กฎกระทรวงและระเบยี บตางๆ สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 139  คมู อื เตรยี มสอบผูบรหิ ารสถานศึกษา 4. เปด โอกาสใหท กุ ฝายเขา มามสี ว นรวมในการดาํ เนินงาน ตง้ั แตก ารวางแผนการปฏบิ ตั ิการประเมิน ผล และการพัฒนาปรับปรุง 5. กําหนดวิสยั ทศั นของโรงเรียน โดยใหท ุกคนมสี วนรวม และเผยแพรใ หเปนที่รบั รูโ ดยทั่วไป 6. กาํ หนดเปา หมายของการศกึ ษา/ผลผลติ ทางการศึกษา ซึ่งเปนผลลพั ธข้นั สุดทายของระบบการ ศึกษาเพื่อใหเ กดิ ความพึงพอใจของผูรับบริการ (Customer’s Satisfaction) เนน คุณภาพผเู รียนให มีคุณภาพ มีผลสัมฤทธิ์และคุณลักษณะท่ีพึงประสงค โดยศึกษาจากมาตรฐานการศกึ ษาแหง ชาติ 7. จดั ใหมคี ณะกรรมการสถานศกึ ษา ซ่งึ มีสวนรวมในการปรบั ปรงุ พัฒนาประสทิ ธิภาพสถานศกึ ษา ตามบทบาทท่ีกําหนด 8. กาํ หนดแผนพฒั นาคณุ ภาพสถานศกึ ษา โดยนาํ ระบบขอมลู สารสนเทศมาใช 6. ปจจัยท่เี อื้อและ อปุ สรรคตอการดาํ เนนิ การนาํ รูปแบบการบรหิ ารโดยใชสถานศึกษาเปน ฐานไปใช ปจจัยทีเ่ อ้อื ไดแก 1) กระจายอํานาจหนาทกี่ ารบริหารจากหนวยงานบริหารสว นกลางไปยังคณะกรรมการสถานศกึ ษา อยางแทจ รงิ 2) ไดรับการยอมรับจากผูเกย่ี วของทุกฝาย ท้งั หนว ยงานสว นกลาง บคุ ลากรในสถานศกึ ษา ผปู กครองและชมุ ชน 3) มกี ารประชาสัมพนั ธท ดี่ ี มีระบบการสือ่ สารทีม่ ีประสิทธิภาพ เพอื่ ใหท กุ ฝา ยไดรับรูขอ มลู สารสนเทศตรงกัน 4) บคุ ลากรในสํานักงานเขตการศกึ ษาและในสถานศกึ ษาจะตองไดรบั การอบรมหรอื ใหความรู เกี่ยวกับการบริหารโดยใชสถานศกึ ษาเปนฐาน 5) ทําการฝก อบรมคณะกรรมการสถานศึกษา เกยี่ วกบั การบริหารและการจัดการศกึ ษา เชน การ ทาํ งานเปนทมี การประชุม การตดั สินใจสั่งการ นโยบาย การวางแผนปฏิบตั ิ การบรหิ ารการเงิน การบริหาร บคุ คล การบริหารงานวชิ าการ หลักสตู รการเรยี นการสอน การประเมินผล เปน ตน 6) ไดผบู รหิ ารสถานศึกษาทม่ี ีความรูค วามสามารถและมีภาวะผนู ําท่เี หมาะสม พัฒนาความรู ทกั ษะ และภาวะผนู าํ ใหผ ูริหาร เพอื่ เปนผนู าํ การเปลย่ี นแปลง (Change Agent) ท่ีดี 7) ผูบริหาร คณะกรรมการสถานศึกษา บคุ ลากรในสถานศึกษา รูบทบาทหนาที่ของตนเอง และ ของผูเก่ียวของอยางชดั เจน 8) มกี ารใหร างวลั สาํ หรบั สถานศกึ ษาทป่ี ระสบความสาํ เร็จในการบรหิ ารและจัดการศึกษาโดยใช สถานศกึ ษาเปนฐาน ปจจยั ท่เี ปน อุปสรรค ไดแ ก การเปลี่ยนรูปแบบแตไมเปลย่ี นวิธีการบรหิ ารงานและการทํางาน อาํ นาจการตดั สนิ ใจผกู ขาดอยูทีค่ ณะกรรมการสถานศกึ ษา ไมกระจายไปทัว่ สถานศึกษา ผูบ รหิ ารยงั ใช ความคิดเหน็ สวนตวั ในการตดั สินใจ ความขัดแยงระหวางผูบรหิ าร ครู และคณะกรรมการสถานศึกษา สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 140  คมู ือเตรียมสอบผูบรหิ ารสถานศึกษา การบริหารสถานศกึ ษาขน้ั พ้ืนฐาน(นิตบิ คุ คล) 1. ที่มาของสถานศึกษาข้ันพ้นื ฐานทเ่ี ปน นิตบิ ุคคล โดยมาตรา 39 แหง พระราชบัญญัตกิ ารศึกษาแหง ชาติ พ.ศ.2542 กําหนดใหกระทรวงศกึ ษาธิการ กระจายอาํ นาจการบรหิ ารและการจดั การศึกษาทางดา นวชิ าการงบประมาณ การบรหิ ารงานบุคคล และ การบริหารทวั่ ไป ไปยังคณะกรรมการและสํานักงานเขตพืน้ ท่ีการศึกษา และสถานศึกษาในเขตพื้นท่กี ารศึกษา โดยตรง ดงั นน้ั สถานศกึ ษาทจี่ ดั การศกึ ษาขั้นพื้นฐานท้ังหลายในเขตพืน้ ทกี่ ารศกึ ษาจึงตอ งปรับเปล่ยี นระบบ บริหารงานภายในสถานศึกษาใหสอดคลอ งกบั การกระจายอาํ นาจและการบรหิ ารการศึกษาตามโครงสราง ใหมข องกระทรวงศึกษาธิการ นอกจากสถานศึกษาที่จัดการศกึ ษาขนั้ พืน้ ฐานในเขตพื้นที่การศึกษาแลวกระทรวงศกึ ษาธิการ ยังมีสถานศกึ ษาขนั้ พ้นื ฐานในสงั กัดอกี ประเภทหน่ึง คือ สถานศึกษาทีไ่ มอ ยูในเขตพื้นทกี่ ารศึกษาตามท่ี กฎหมายกําหนด ไดแ ก สถานศึกษาที่การจดั การศึกษาขนั้ พืน้ ฐานที่จดั ในรูปแบบการศกึ ษานอกระบบ หรอื การศึกษาตามอัธยาศัย และสถานศกึ ษาทก่ี ารจัดการศึกษาข้ันพื้นฐานสําหรบั บคุ คลที่มคี วามสามารถพเิ ศษ ซงึ่ ถงึ แมจ ะไมอยูภายใตบงั คับของมาตรา 39 แหงพระราชบัญญัตกิ ารศกึ ษาแหง ชาติ พ.ศ.2542 ขางตน แตก ็ จําตองปรบั เปลีย่ นระบบการบริหารงานภายในสถานศกึ ษาเชน เดียวกบั สถานศึกษาขัน้ พ้ืนฐานในเขตพ้ืนท่ี การศึกษา ทัง้ น้ี เพ่ือใหส อดคลองกับโครงสรางการบรหิ ารราชการใหมของกระทรวงศึกษาธิการ นอกจากเจตนารมณของพระราชบญั ญัตกิ ารศึกษาแหงชาติ พ.ศ.2542 ทต่ี อ งการกระจายอาํ นาจการ บริหารและการจดั การศกึ ษาทัง้ ดา นวชิ าการ งบประมาณ การบรหิ ารงานบุคคลและการบรหิ ารทัว่ ไป ไปยัง สถานศึกษา เพอ่ื ใหสถานศกึ ษามคี วามคลองตวั เปนอิสระ สามารถบริหารจัดการศกึ ษาในสถานศกึ ษาได สะดวก รวดเรว็ มปี ระสทิ ธภิ าพ และสอดคลองกบั การบริหารท่ใี ชโ รงเรยี นเปนฐาน (School Based Mangement : SBM) ดงั กลา วเบอื้ งตนแลว พระราชบญั ญตั ิระเบยี บบริหารราชการกระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ.2546 ไดก าํ หนดใหสถานศกึ ษาขัน้ พืน้ ฐานในเขตพน้ื ที่การศึกษาเฉพาะท่เี ปน โรงเรยี นเปน “นติ ิบคุ คล” เพือ่ รองรบั และสนับสนุนหลกั การดงั กลา วใหม คี วามเปนรปู ธรรมย่ิงขึ้น 2. ลกั ษณะของนิตบิ ุคคล “นิติบคุ คล” คือ กลมุ บุคคล องคกร หรอื ทรพั ยส ินท่จี ัดสรรไวเ ปน กองทุนเพ่ือดาํ เนินกิจการอัน ใดอนั หน่งึ ซงึ่ กฎหมายบัญญัตไิ วใหเ ปน บุคคลอกี ประการหนงึ่ ทม่ี ิใชบุคคลธรรมดา และใหม สี ทิ ธแิ ละหนาที่ ตามกฎหมายเชนเดยี วกับบคุ คลธรรมดา เวนแตส ทิ ธิและหนาท่ซี ึง่ โดยสภาพจะพึงมีหรอื ถึงเปนไดเ ฉพาะแก บุคคลธรรดาเทา น้นั 3 หรอื กลาวอีกนัยหน่ึง “นติ ิบคุ คล” เปนบุคคลทก่ี ฎหมายสมมตุ ิขนึ้ เพ่ือใหมสี ิทธิและ หนาท่ี รวมถงึ สามารถทํากจิ การอนั เปน การกอ นิติสมั พันธกบั บคุ คลอื่นไดภายใตขอบวตั ถปุ ระสงคที่กาํ หนด ไวน ติ บิ คุ คล แบง ออกเปน 2 ประเภท คอื สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 141  คูมือเตรียมสอบผูบ รหิ ารสถานศกึ ษา 2.1 นติ ิบุคคลในกฎหมายเอกชน นติ บิ คุ คลในกฎหมายเอกชน หมายถึง นติ บิ คุ คลทจ่ี ดั ต้ังขนึ้ โดยอาศัยอํานาจจากกฎหมาย เอกชน เชน ประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย พระราชบัญญตั บิ รษิ ัทมหาชนจํากัด พ.ศ.2535 เปนตน และ ขณะเดยี วกนั นิติบุคคลในกฎหมายเอกชนกจ็ ะตองเกดิ จากความยินยอมทจ่ี ะกระทาํ กจิ กรรมภายใตก รอบ วตั ถุประสงคร ว มกนั ของบุคคลธรรมดา หรือนิติบคุ คลท่จี ัดตัง้ ข้นึ แลว ดังน้นั การดาํ เนนิ กจิ กรรมของ นิติบคุ คลตามในกฎหมายเอกชนสวนใหญจ ึงมักเปน การดําเนินการท่ีเปน ไปเพอื่ ประโยชนข องเอกชนและ ไมม กี ารใชอ ํานาจในทางมหาชน เชน การดาํ เนินงานของหางหุนสว นจํากัด บรษิ ัท สมาคม หรือมูลนธิ ิ เปนตน 2.2 นิตบิ คุ คลในกฎหมายมหาชน นิติบคุ คลในกฎหมายมหาชน หมายถึง นิติบคุ คลท่จี ดั ต้งั ข้นึ โดยอาศัยอํานาจจากกฎหมาย มหาชน เชน กฎหมายระเบยี บบรหิ ารราชการแผน ดนิ หรอื กฎหมายลาํ ดบั รองที่อาศัยอาํ นาจจาก พระราช- บัญญัตกิ าํ หนดใหจ ัดต้ังขึ้นเปน การเฉพาะ เปนตน นอกจากนี้ การดําเนนิ กิจกรรมของนิตบิ ุคคลมหาชน จะตอ งเปน กจิ กรรมทเ่ี รยี กวา “บริการสาธารณะ” โดยใชอ าํ นาจมหาชนในการดําเนินการตามทก่ี ฎหมาย กาํ หนด เชน การบรหิ ารราชการของกระทรวง ทบวง กรม ราชการสว นภมู ภิ าคหรือองคก ารมหาชน เปนตน เม่อื มาตรา 35 แหง พระราชบัญญัติระเบยี บบรหิ ารราชการกระทรวงศกึ ษาธกิ าร พ.ศ.2546 กาํ หนดใหโ รงเรียนมฐี านะเปนนติ ิบุคคล โรงเรียนจึงจดั เปน นิติบคุ คลตามกฎหมายมหาชน มอี ํานาจ หนาท่ตี ามบทบญั ญัตแิ หงกฎหมายระเบียบบรหิ ารราชการกระทรวงศึกษาธกิ าร และกฎหมายอนื่ ซง่ึ กําหนด สิทธแิ ละหนาท่ีของสถานศกึ ษาไวโดยเฉพาะ นอกจากน้ี ยังมสี ิทธิหนา ที่เชน เดยี วกับบุคคลธรรมดา กลาวคือ สามารถทํานิตกิ รรมสญั ญา มกี รรมสทิ ธ์ใิ นทรัพยสนิ จดทะเบียนทรพั ยส นิ รับบริจาค หรือแมแตดาํ เนนิ คดี ทางศาล ฯลฯ ไดเ องโดยไมตอ งใหห นว ยงานตน สงั กดั หรอื “กรม” ซ่งึ มฐี านะเปนนติ ิบุคคล ดาํ เนินการแทน ดงั เชน ทผ่ี านมา แตเน่อื งจากพระราชบัญญัติระเบยี บบรหิ ารราชการกระทรวงศกึ ษาธิการ พ.ศ.2546 ไมไดมีการ กาํ หนดสทิ ธแิ ละหนา ที่ ตลอดจนอาํ นาจหนาท่ีในฐานะนิติบคุ คลของสถานศึกษาไวโ ดยเฉพาะนอกจากท่ี ไดม รี ะบไุ วใ นพระราชบัญญตั กิ ารศกึ ษาแหงชาติ พ.ศ.2542 มาตรา 59 วรรคหน่งึ วรรคสอง และวรรคสาม (ซ่ึงประสงคจะใชกับสถานศึกษาในระดับอุดมศึกษาที่เปนนิติบุคคล และยอ มสามารถนาํ มาใชกับสถานศึกษา ขน้ั พืน้ ฐานทีเ่ ปน นติ ิบุคคลไดดวย) ซ่ึงกําหนดไวแ ตเฉพาะในเร่ืองรายได ทรพั ยสิน และผลประโยชนบ าง ประเภทของสถานศึกษาทเ่ี ปนนิติบุคคลเทา นัน้ ดังนั้น จงึ มคี วามจาํ เปน ที่กระทรวงศึกษาธิการ โดยรัฐมนตรวี า การกระทรวงศึกษาธิการท่จี ะตอง ใชอ าํ นาจตามมาตรา 8 แหงพระราชบัญญัติระเบยี บบริหารราชการกระทรวงศกึ ษาธิการ พ.ศ.2546ออก ระเบยี บกระทรวงศึกษาธิการ วาดว ยการบริหารจัดการและขอบเขตการปฏิบตั หิ นา ที่ของสถานศกึ ษา ข้ันพ้ืนฐานท่ีเปนนิติบคุ คลในสงั กัดเขตพน้ื ที่การศึกษาขึน้ เพือ่ เปน กรอบในการกาํ หนดขอบเขตการปฏิบตั ิ หนาทแ่ี ละวางหลกั เกณฑการดําเนนิ การตาง ๆ ของสถานศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐานท่เี ปนนติ ิบคุ คลดงั นี้ สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 142  คูม ือเตรียมสอบผบู ริหารสถานศกึ ษา 3. การบริหารจัดการและขอบเขตการปฏบิ ตั ิหนา ท่ีของสถานศึกษาขน้ั พื้นฐาน(นติ ิบุคคล) ดังไดกลา วมาแลววา สภาพความเปน นิติบุคคลโดยเฉพาะนติ บิ ุคคลในกฎหมายมหาชนจะเกิดข้ึนได ก็ตอ เมื่อมกี ฎหมายกําหนด และโดยทวั่ ไปกฎหมายทจ่ี ัดต้ังนิตบิ ุคคลสว นใหญจ ะกาํ หนดขอบเขตอํานาจ หนาที่หรอื ความเปน อิสระในการบรหิ ารจดั การของนติ ิบคุ คลไวใ นกฎหมาย ทั้งนี้ เพ่ือใหการบรหิ ารงาน ของนติ บิ ุคคลเหลาน้นั เปนไปตามลักษณะ รูปแบบ หลกั การ หรือวิธีการจดั ระเบียบองคกรบริหารของรัฐ เชน องคก รปกครองสวนทอ งถ่ิน อาทิ องคการบริหารสวนจังหวดั กรุงเทพฯ เทศบาล ฯลฯ กฎหมาย ระเบียบ บรหิ ารราชการแผนดนิ ซึง่ เปนกฎหมายจดั ตงั้ บญั ญตั ิใหองคกร ปกครองสวนทองถน่ิ เปนราชการบรหิ ารสว น ทองถ่นิ ประกอบกับรัฐธรรมนญู บญั ญตั ริ ับรองความเปนอิสระขององคกรปกครองสว นทอ งถน่ิ ตามหลักการ กระจายอํานาจ (Decentralization) ไว ดงั นั้น องคก รปกครองสว นทองถิ่นจงึ มคี วามอสิ ระในการกําหนด นโยบายและการบรหิ ารงานของตนเอง แตใ นกรณีของมหาวทิ ยาลยั ของรฐั ซึง่ เปนนิติบคุ คลเชนกนั (เฉพาะ มหาวิทยาลัยที่เปนนิติบุคคลในสายการบังคบั บัญชา) แมก ฎหมายจัดตงั้ ของแตละมหาวทิ ยาลยั จะกําหนด รับรองอํานาจหนาท่แี ละความเปน อสิ ระของมหาวทิ ยาลยั ไว รวมทั้งมาตรา 36 แหงพระราชบญั ญตั ิการ ศึกษาแหงชาติ พ.ศ.2542 กําหนดใหส ถานศกึ ษาของรฐั ท่จี ัดการศกึ ษาระดบั ปริญญาเปนนิติบุคคลดาํ เนิน กจิ การไดโ ดยอิสระแตเน่อื งจากมหาวทิ ยาลัยจัดเปน สวนราชการ (กรม) ในราชการบริหารสว นกลางความ คลองตวั และเปนอิสระในการบริหารงานจึงตองเปน ไปตามทีก่ ําหมายจัดตัง้ กําหนดและไมขดั ตอ ระบบการ บริหารราชการในสว นกลาง สาํ หรบั กรณีของโรงเรยี น แมจ ะมีฐานะเปน นิตบิ คุ คลเชน เดยี วกบั มหาวทิ ยาลยั ของรัฐ แตก ็ยงั เปนหนว ยงานในสงั กดั เขตพืน้ ทกี่ ารศกึ ษา ซ่งึ เปนราชการบรหิ ารสวนกลาง และมไิ ดเ ปน สวนราชการ ตามกฎหมายระเบยี บบริหารราชการกระทรวงศึกษาธิการ หรือกฎหมายระเบยี บบริหารราชการแผน ดนิ เพราะฉะนน้ั ความเปนนติ ิบคุ คลหรือความเปนอิสระของโรงเรยี นจึงมคี วามแตกตา งจากความเปนนิตบิ คุ คล ของมหาวิทยาลัยของรฐั ตลอดจนกระทรวง ทบวง กรม ตา ง ๆ อยางไรก็ดี ความเปน นติ ิบุคคลของโรงเรียนอาจจะเทยี บเคียงไดก ับความเปนนิติบคุ คลของจัง หวดั ในฐานะราชการสวนภูมภิ าค กลา วคือ แมจ ังหวดั จะมีฐานะเปนนติ ิบุคคล แตในการบรหิ ารงาน จังหวดั จะตองปฏิบตั ิตามนโยบายจากสว นกลาง ตลอดจนการดําเนินการตาง ๆ กย็ ังคงอยูภายใตกฎเกณฑท ก่ี ําหนด จากสว นกลาง เชน การจัดซ้ือจดั จาง กต็ อ งดําเนินการภายใตร ะเบยี บสาํ นกั นายกรัฐมนตรีวาดว ย พัสดุการจดั ทํางบประมาณ กต็ อ งดําเนนิ การภายใตก ฎหมายวา ดวยวธิ ีการงบประมาณ การเบกิ จา ยก็ตอง เปน ไปตามระเบียบกระทรวงการคลัง เปนตน ดังนน้ั การเปนนิตบิ คุ คลของโรงเรียนจงึ ไมไ ดหมายความ วา โรงเรยี นจะมคี วามเปนอสิ ระในการบริหารงานหรือมอี ํานาจหนา ทข่ี องตนเองโดยปราศจากขอบเขต ของกฎหมายแตอ ยา งใด ดว ยเหตุน้ใี นการพจิ ารณากาํ หนดการบริหารจดั การ และขอบเขตการปฏบิ ัตหิ นาที่ของโรงเรียนที่ เปน นติ ิบคุ คลจึงตอ งคาํ นึงถึงลกั ษณะเฉพาะของความเปน นติ ิบุคคลของโรงเรยี นท่กี ลา วมาแลวขา งตน ประกอบกบั หลกั การกระจายอํานาจการบรหิ ารและการจดั การศกึ ษาตามมาตรา 39 แหงพระราชบญั ญัติ สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 143  คมู อื เตรยี มสอบผบู ริหารสถานศึกษา การศึกษาแหงชาติ พ.ศ.2542 โดยแนวปฏบิ ัตแิ ละขอบเขตอํานาจหนา ทีข่ องโรงเรยี นที่เปน นิตบิ ุคคล ควรจะประกอบดวย 3.1 การกาํ หนดใหผูอาํ นวยการสถานศึกษาเปนผแู ทนของนติ บิ คุ คล การเปน นติ ิบุคคลของโรงเรียนนํามาซ่ึงสทิ ธิและหนา ทีต่ าง ๆ เชนเดยี วกับบุคคลธรรมดา อาทิ การทาํ นิตกิ รรมสัญญา การถอื กรรมสทิ ธิ์ หรอื แมแ ตการดําเนินคดีทางศาล เปนตน แตเ นอื่ งจากนติ บิ ุคคล เปนส่ิงท่กี ฎหมายสมมุติข้นึ การแสดงเจตนาหรือความประสงคใ นการทํากจิ การใด ๆ ของนติ บิ คุ คล จงึ ไม อาจกระทาํ ไดเอง แตต อ งแสดงออกโดยผานทางผแู ทนของนิตบิ ุคคล ซึง่ ในกรณขี องโรงเรียนนน้ั มาตรา 39 (3) แหง พระราชบญั ญตั ิระเบยี บบรหิ ารราชการกระทรวงศกึ ษาธิการ พ.ศ.2546 กาํ หนดใหผอู าํ นวยการ สถานศึกษาเปน ผูแทนของสถานศกึ ษาในกิจการทว่ั ไป ดังนั้น เพื่อใหเกดิ ความชดั เจนในการบริหารจดั การของสถานศึกษาที่เปน นติ ิบคุ คล รัฐมนตรีวา การกระทรวงศึกษาธกิ าร จงึ ควรกาํ หนดใหผอู าํ นวยการสถานศึกษาเปนผแู ทนของนิติบคุ คลสถานศึกษาใน กิจการท่วั ไปของสถานศึกษาท่เี กี่ยวกบั บุคคลภายนอกอีกดวย อยา งไรก็ดี มขี อ สงั เกตวา การแสดงเจตนาของผูอาํ นวยการสถานศกึ ษาแทนสถานศึกษานั้นจะ ตองเปน ไปตามขอบวัตถปุ ระสงคทีก่ ฎหมายกําหนดดว ย จงึ จะถือวา เปน การกระทําท่ผี ูกพนั สถานศกึ ษา ซึ่งขอบวตั ถุประสงคดงั กลาวจะไดก ลา วถึงตอ ไป 3.2 การดาํ เนินการเก่ียวกับทรพั ยสินที่มีผอู ุทิศใหแกส ถานศกึ ษา ภายใตบ งั คับของมาตรา 59 แหงกฎหมายวา ดว ยการศึกษาแหงชาติ เมือ่ โรงเรยี นมฐี านะเปน นติ บิ ุคคลจงึ ยอ มจะมสี ิทธแิ ละหนาทีใ่ นการปกครอง ดูแล บาํ รุง รักษา ใช และจัดหาผลประโยชนจากทรัพย สนิ ของสถานศกึ ษาไดเ อง เชน ใชช อื่ โรงเรยี นในการจดทะเบยี นรถ ท่ีดิน หรอื อสังหารมิ ทรพั ยท ่มี ผี อู ทุ ศิ ให หรอื นําเงนิ หรือทรัพยสนิ ที่ไดรับการบรจิ าคมาใชในการดาํ เนินงานของโรงเรียน เปน ตน แตเน่อื งจากทรพั ย สนิ บางประเภท ไดแ ก ทีร่ าชพัสดุ หรือทรพั ยสินของแผนดนิ จะตองดาํ เนนิ การตามทีก่ ฎหมายวาดว ยที่ ราชพัสดหุ รอื ระเบยี บฯ พสั ดกุ าํ หนดไว ดงั นนั้ ทรพั ยสนิ ของสถานศกึ ษาตามนยั ของมาตรา 59 ท่ีกาํ หนด ให โรงเรียนท่มี ฐี านะเปนนติ บิ คุ คลสามารถมีสทิ ธแิ ละหนาท่ใี นการดําเนนิ การโดยอิสระจึงหมายความถึง “ทรพั ยส นิ ท่ีมผี อู ทุ ิศใหแกโ รงเรยี น” เทาน้นั แตก ารท่ีจะใหโ รงเรยี นแตละโรงเรยี นปกครอง ดูแล บาํ รุง รักษา ใช และจัดหาผลประโยชนจ าก ทรพั ยสินท่ีมีผูอุทิศใหโ ดยอสิ ระนั้นอาจจะกอ ใหเ กิดความเหลือ่ มลํ้าระหวา งสถานศึกษา และกระทรวง ศกึ ษาธกิ าร โดยสาํ นักงานคณะกรรมการการศกึ ษาข้นั พน้ื ฐาน และสํานักงานเขตพ้ืนที่การศกึ ษาไม สามารถตรวจสอบ ตดิ ตาม หรอื ประเมนิ ผลการดําเนนิ การในเรอื่ งดังกลา วไดร ฐั มนตรีวาการกระทรวง ศึกษาธกิ าร จงึ กําหนดแนวปฏบิ ตั ิสาํ หรับการดาํ เนนิ การเกย่ี วกบั ทรพั ยส นิ ทีม่ ผี ูอุทิศใหส ถานศกึ ษา ดังน้ี 1) ใหโรงเรียนมอี าํ นาจปกครอง ดแู ล บาํ รงุ รกั ษา ใช และจดั หาผลประโยชนจ ากทรัพยสนิ ท่ีมผี ูอทุ ศิ ให โดยสามารถนาํ เงนิ หรือทรพั ยส ินที่มีผอู ทุ ศิ ใหมาใชในการดําเนินกิจการของโรงเรยี น เชน จา งครอู ัตราจาง ซือ้ ขาย หรอื แลกเปลีย่ น เปนตน แตการจาํ หนายทรพั ยส ินทเี่ ปนอสงั หารมิ ทรัพยท่มี ผี อู ทุ ศิ ให สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 144  คมู ือเตรียมสอบผบู รหิ ารสถานศกึ ษา จะตองผานความเห็นชอบจากคณะกรรมการสถานศกึ ษาขนั้ พนื้ ฐาน และรายงานใหผอู ํานวยการสาํ นกั งาน เขตพืน้ ท่กี ารศกึ ษาทราบ 2) ใหโ รงเรยี นสามารถใชน ามของโรงเรียนจดทะเบยี นสิทธขิ์ น้ั ทะเบยี น หรอื ดาํ เนนิ การทาง ทะเบยี นใด ๆ เกยี่ วกับทรพั ยสินทม่ี ผี อู ทุ ิศใหได 3) ใหโรงเรยี นจดั ทาํ บญั ชแี สดงรายการรบั จายเงนิ และทรพั ยส ินทมี่ ผี ูอุทศิ ใหแ กส ถานศกึ ษา แยกจากบญั ชเี งินและทรพั ยสนิ ของแผนดนิ เพ่อื ประโยชนในการบรหิ ารจดั การและตรวจสอบ 4) ใหโ รงเรียนสรุปรายการบัญชกี ารรับจายเงนิ บริจาคหรือทรพั ยสินทีม่ ีผูอทุ ศิ ใหแ กส ถาน ศึกษารายงานใหผอู ํานวยการสํานกั งานเขตพืน้ ท่ีการศกึ ษาทุกสนิ้ ปง บประมาณ เพ่ือประโยชนในการตรวจ สอบ และพิจารณาสงเสรมิ สนบั สนนุ การบริหารจดั การศึกษาของโรงเรียนแตละแหง ตอ ไป และเม่อื ผูอาํ นวย การสํานกั งานเขตพ้ืนท่ีการศกึ ษาตรวจสอบความถูกตองของรายงานดงั กลาวแลว ใหรายงานใหเลขาธิการ คณะกรรมการการศกึ ษาขัน้ พ้ืนฐานทราบ 5) ใหเ ลขาธกิ ารคณะกรรมการการศึกษาขนั้ พ้นื ฐานมีอาํ นาจออกระเบยี บเพม่ิ เตมิ เก่ียวกับ การบรหิ ารจดั การทรพั ยส นิ ท่ีมีผบู รจิ าค ในกรณีทม่ี คี วามจําเปน เพอื่ ประโยชนใ นการบริหารจดั การทรพั ยากร เพ่ือการศึกษา เชน การจัดการทรัพยสนิ เมอื่ มกี ารยุบเลกิ สถานศกึ ษา 3.3 การดําเนนิ คดที างศาล เมอื่ กาํ หนดใหโรงเรียนทีเ่ ปน นิติบุคคลมอี าํ นาจปกครอง ดูแล บํารุง รกั ษา ใช และจดั หา ประโยชนจากทรัพยส ินของโรงเรยี นแลว หากเกดิ กรณที มี่ ขี อพพิ าทหรือมกี ารดําเนินคดที างศาลท่ีเกี่ยวกบั ทรัพยส ินของโรงเรยี น ไมวา จะเปน ทรพั ยสินทมี่ ีผอู ทุ ิศให หรอื ทรพั ยสินของแผน ดนิ โรงเรยี น ในฐานะที่ เปนผูปกครองดูแลทรัพยส นิ เหลานน้ั จงึ ควรจะมอี ํานาจหนา ทด่ี าํ เนินคดีทางศาลทเ่ี กีย่ วกับทรัพยส ินของ โรงเรียนรวมถึงกิจการอนื่ ๆ ของโรงเรยี นดวย โดยใหผูอํานวยการสถานศึกษา ซงึ่ เปน ผูแทนสถานศกึ ษา หรือผแู ทนนติ บิ ุคคล ทําหนาท่ีดาํ เนินคดีทางศาลท่ีเกี่ยวกบั กิจการของโรงเรยี นท้งั ในคดีแพง และคดีอาญา แทนโรงเรยี น อยางไรก็ดี เพอื่ ใหเกิดความชดั เจนแกโ รงเรียนในการดาํ เนนิ คดีทางศาล รัฐมนตรวี า การกระ ทรวงศึกษาธิการ จึงควรวางแนวปฏบิ ัติเกี่ยวกับการดาํ เนนิ คดที างศาลของโรงเรยี นไว ดงั น้ี 1)ในกรณีที่โรงเรยี นถูกฟองคดี หรือเปน “จําเลย” ใหโ รงเรียนรายงานตอ สาํ นกั งานเขตพนื้ ท่กี าร ศกึ ษา เพ่ือแจงใหส ํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขน้ั พื้นฐานทราบ เพอ่ื ดําเนินการแตงตง้ั ผรู บั ผดิ ชอบ ดําเนนิ คดีโดยเร็ว 2) ในกรณที โ่ี รงเรยี นใชอาํ นาจในนามของตนเพอื่ ฟองรอ งดาํ เนนิ คดใี นฐานะท่ีเปน “โจทก” ใหก ระทํา ไดเฉพาะในสวนท่ีเปน ทรพั ยส นิ ที่มผี ูอุทศิ ใหส ถานศึกษา โดยจะตองไดรับความเห็นชอบจากคณะกรรมการ สถานศกึ ษาขัน้ พืน้ ฐานและผูอาํ นวยการสํานกั งานเขตพ้นื ทก่ี ารศกึ ษาทส่ี ถานศึกษานัน้ สงั กดั เน่ืองจากอาจ มีความผดิ ทางแพง (ฟอ งแยง ) ตามมาจงึ ควรตองขอความเหน็ ชอบจากสาํ นักงานเขตพ้นื ทีก่ ารศกึ ษาดวย สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 145  คมู อื เตรยี มสอบผูบ รหิ ารสถานศกึ ษา 3.4 การบริหารจัดการงบประมาณ ดงั ไดกลา วมาแลว วา แมโ รงเรยี นจะมฐี านะเปน นิติบุคคล แตก เ็ ปนเพียงหนวยงานในสงั กดั เขตพืน้ ทก่ี ารศึกษา ซ่งึ เปนราชการบรหิ ารสว นกลาง มิไดเ ปนสว นราชการตามกฎหมายระเบียบบริหาร ราชการกระทรวงศกึ ษาธิการ หรอื กฎหมายระเบยี บบรหิ ารราชการแผน ดิน การบรหิ ารจัดการงบประมาณ ของโรงเรยี น ไมว า จะเปน การจดั ตง้ั งบประมาณ การจัดสรรงบประมาณ การเบิกจาย และการอนุมัติงบประ มาณ การโอนและการเปลีย่ นแปลงงบประมาณ ฯลฯ จงึ ยงั คงตอ งอยภู ายใตบ งั คับของกฎหมายวธิ กี ารงบ ประมาณ และระเบยี บกระทรวงการคลงั วา ดวยการบรหิ ารงบประมาณ ซึง่ สวนใหญก ําหนดใหเ ปนอํานาจ หนา ทีข่ องหวั หนาสวนราชการในการดําเนนิ การ อยางไรกด็ ี ระบบงบประมาณในปจจบุ นั กาํ ลังอยูร ะหวางปรบั ปรงุ เพือ่ นาํ ไปสรู ะบบ งบประมาณ แบบมุงเนนผลงาน (Performance-Based Budgeting) และกระจายอาํ นาจการบรหิ ารงบประมาณให สวนราชการเพือ่ ใหมคี วามเปน อิสระ และคลองตวั ในการบรหิ ารงบประมาณและการใชจ ายเงินของตนอยา ง เต็มที่ แตทั้งนี้ จะตอ งมรี ะบบการรายงานและการติดตามประเมินผลที่มีประสิทธภิ าพ ซึ่งสอดคลอ งกับ แนวทางการกระจายอาํ นาจบรหิ ารจดั การงบประมาณใหแกส ถานศกึ ษาตามมาตรา 39 แหง พระราชบัญญัติ การศกึ ษาแหงชาติ พ.ศ.2542 ดวยเหตุน้ี ในการจัดสรรงบประมาณใหแกสถานศึกษาของกระทรวงศกึ ษาธิการ จงึ ตองมกี าร ปรับปรุงวธิ กี ารจดั สรรเงนิ งบประมาณ โดยเฉพาะอยา งยิ่งเงินอุดหนนุ ผเู รียนเปน รายบคุ คล กลา วคือ เปลีย่ น แปลงจากการจัดสรรและควบคมุ ดูแลโดยสวนกลางผา นกระทรวง ทบวง กรม และสว นราชการสว นภมู ภิ าค เปน การจัดสรรใหส ถานศึกษาผานเขตพื้นท่ีการศึกษา และกระจายอํานาจการบริหารงบประมาณและการใช จา ยเงนิ ใหก ับสถานศกึ ษา เพ่อื ใหสถานศึกษามคี วามอสิ ระและคลอ งตัวในการบริหารงบประมาณและการใช จา ยเงินไดด ว ยตนเอง แตท งั้ นี้ สถานศกึ ษาเองก็จะตองมีการวางแผนบริหาร และควบคุมงบประมาณ ที่มี ประสิทธภิ าพ รวมถงึ การมรี ายงานทางการเงินและรายงานผลการดําเนนิ งาน เพ่อื ใหเขตพ้ืนท่ีการศึกษา กระทรวงการคลงั สํานกั งบประมาณและหนวยงานภายนอกอ่ืนใชใ นการตรวจสอบและตดิ ตามและประเมิน ผลดว ย ดังน้ันรัฐมนตรวี าการกระทรวงศกึ ษาธิการจึงควรกาํ หนดใหเ ลขาธกิ ารคณะกรรมการการศกึ ษา ข้ันพื้นฐานกําหนดหลกั เกณฑหรือกระบวนการบรหิ ารงบประมาณ ประกอบดว ย การจัดทาํ และเสนอขอ งบประมาณ การอนมุ ัติและการจดั สรรงบประมาณ การบรหิ ารและการควบคมุ งบประมาณ และการติดตาม และรายงาน เปนตน เพอ่ื เปนแนวทางสําหรับการบริหารจัดการงบประมาณของสถานศึกษา และใหเ ลขาธกิ าร คณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พืน้ ฐาน และผอู าํ นวยการสาํ นกั งานเขตพน้ื ที่ การศึกษามอบอํานาจการบรหิ าร จดั การงบประมาณในสวนของทีต่ งั้ ไวส าํ หรับสถานศึกษาตามไ่ี ดรับการกําหนดวงเงนิ ใหแ กสถานศกึ ษา ยกเวน งบประมาณในหมวดเงินเดือน สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 146  คมู ือเตรียมสอบผูบริหารสถานศึกษา 3.5 การบรหิ ารจดั การเก่ียวกบั การพัสดุ เนื่องจากการบรหิ ารจัดการเกีย่ วกบั การพัสดขุ องโรงเรยี นอยูภ ายใตกฎหมายท่ีกาํ หนดหลกั เกณฑใน เร่ืองดงั กลา วไวโ ดยเฉพาะ เชน ระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยการพสั ดุและกฎหมาย วา ดวยทร่ี าชพัสดุ เปน ตน ซง่ึ สวนใหญจะกาํ หนดใหเ ปน อํานาจหนาท่ขี องหัวหนา สวนราชการในการดําเนนิ การ ดงั นนั้ เพอื่ ใหก ารดําเนนิ งานของโรงเรียนท่ีเปนนิตบิ ุคคลมีความคลอ งตัว และเปน อิสระในการ บรหิ ารจดั การเกีย่ วกบั การพัสดุในสว นทีอ่ ยูใ นความดูแลรบั ผดิ ชอบหรืออยใู นวงเงินงบประมาณ รัฐมนตรี วาการกระทรวงศกึ ษาธิการ จงึ ควรจะกําหนดใหเลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขนั้ พ้ืนฐาน และผูอาํ นวย การเขตพื้นท่กี ารศกึ ษามอบอํานาจในการบริหารจัดการเก่ยี วกบั การพัสดุ เชน การจัดซ้อื จัดจา ง การควบคุม บาํ รุงรกั ษา และจําหนา ยพสั ดุ เปน ตน ใหแกผูอํานวยการสถานศึกษา อยางไรก็ดี เพือ่ ใหการบรหิ ารจดั การเกยี่ วกับพัสดุของโรงเรียนเปนไปอยางมีประสิทธภิ าพ เลขาธกิ ารคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐานจงึ ควรกําหนดหลกั เกณฑเ ก่ยี วกบั การบรหิ ารทรพั ยสินของ สถานศึกษา โดยประกอบดว ย การควบคมุ โดยวิธกี ารลงบนั ทึก ทาํ ทะเบียน และรายงานการกาํ หนด ผรู บั ผดิ ชอบ การจดั ใหมีการตรวจตราดแู ลการใชง าน การปอ งกันและจดั เกบ็ อยา งปลอดภยั และถกู วธิ ี รวมถึง การเปด เผยขอ มูลเก่ยี วกับทรพั ยสนิ แตล ะประเภท ไดแ ก ราคาซอ้ื คา ธรรมเนยี ม และคา ใชจายตาง ๆ เพ่อื ใหไดม าซ่งึ ทรพั ยส นิ เชน คาตดิ ต้ังและคา ขนสง เปนตนรวมทั้งขอ มลู อายุการใชง านและคา ใชจา ยในการ ซอ มแซมและบาํ รงุ รักษาตลอดอายุการใชง านของทรพั ยสินนน้ั เพื่อประโยชนใ นการวางแผนการจัดซอ้ื การวางแผนการบํารงุ รกั ษาการวางแผนการใชง านและการติดตามประเมินผลการใชป ระโยชนจากทรัพย สนิ วา มคี วามคุม คาหรือไม เพียงใด 3.6 การบรหิ ารจัดการเก่ียวกับการเงินและบัญชี การบริหารจดั การเกยี่ วกบั การเงนิ ของโรงเรียน มลี กั ษณะเชน เดยี วกบั การบรหิ ารจัดการเกยี่ วกบั ารพัสดุขา งตน กลาวคอื อยูภ ายใตหลักเกณฑข องกฎหมายเฉพาะ อาทิ หลักเกณฑท ีก่ ระทรวง การคลัง หนดเกีย่ วกบั การเงิน เปนตน ซ่ึงกําหนดใหเ ปนอํานาจหนา ที่ของหัวหนา ทส่ี ว นราชการในการดาํ เนนิ การ นอกจากนี้ ในสว นของการบริหารจดั การบัญชขี องสถานศึกษาจะตองเปล่ยี นระบบจากการจดั ทาํ บญั ชีแบบเกณฑเงนิ สด (Cash Basis) เปนการจัดทําบัญชแี บบเกณฑพึงรบั พึงจาย (Accrual Basis) เพ่อื ใหส ามารถแสดงผลการดําเนนิ งาน ฐานการเงนิ และวัดความสาํ เร็จหรือลม เหลวในการบริหารทาํ นอง เดียวกับระบบธรุ กิจอีกดวย ดงั นนั้ เพ่อื ใหก ารบรหิ ารจัดการเกย่ี วกบั การเงินและบัญชีสามารถสงเสรมิ การดําเนนิ งานของ โรงเรียนทีเ่ ปน นติ ิบคุ คลใหม ีความคลอ งตัว และเปนอิสระ รฐั มนตรวี า การกระทรวงศึกษาธกิ าร จึงควรจะ กําหนดใหเ ลขาธิการ คณะกรรมการการศกึ ษาข้นั พืน้ ฐานออกระเบยี บเกีย่ วกับการบริหารการเงนิ และการ บญั ชขี องสถานศึกษาขนั้ พ้นื ฐานทเ่ี ปน นิตบิ คุ คลในสังกัดเขตพ้ืนทีก่ ารศึกษา โดยกาํ หนดหลักการและ นโยบายบัญชี ผงั บัญชี วธิ บี ันทึกรายการบัญชีและรูปแบบรายงานการเงินที่สอดคลอ งกบั ประกาศของ สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 147  คูมือเตรียมสอบผูบรหิ ารสถานศกึ ษา กระทรวงการคลงั รวมท้งั มอบอํานาจในสวนท่เี ก่ียวของ เชน การเบิกเงินจากคลัง การรับเงนิ การเก็บรกั ษา เงนิ การนาํ สงเงิน การโอนเงิน หรือการกนั ไวเบิกเหล่อื มป เปน ตน ใหแ ก ผูอํานวยการสถานศึกษา 3.7 การบรหิ ารงานบคุ คล กฎหมายวาดว ยระเบยี บขาราชการครู และบคุ ลากรทางการศกึ ษาเปน กฎหมายทีก่ ําหนดเกย่ี วกบั การบรหิ ารงานบคุ คลของขาราชการครู และบคุ ลากรทางการศกึ ษา โดยมคี ณะกรรมการขาราชการครู และ บคุ ลากรทางการศึกษา หรอื เรียกโดยยอวา ก.ค.ศ. และ อนกุ รรมการขาราชการครู และบคุ ลากรทางการ ศึกษา ประจําเขตพน้ื ทกี่ ารศกึ ษา หรือเรยี กโดยยอวา อ.ก.ค.ศ. เขตพื้นท่กี ารศกึ ษาเปนผูมอบ อํานาจหนาท่ี ตามกฎหมาย การบรหิ ารจัดการและขอบเขตการปฏิบตั ิหนาที่ของสถานศกึ ษาข้ันพ้ืนฐานที่เปน นติ ิบุคคล ในสงั กดั เขตพ้ืนทีก่ ารศกึ ษาทเ่ี กี่ยวกับการบรหิ ารงานบุคคล โดยผูอาํ นวยการสถานศึกษา อาทิ การควบคมุ ดแู ลการสรรหาและบรรจแุ ตงตั้งการยา ยขา ราชการครูและบคุ ลากรทางการศกึ ษา ฯลฯ จึงตอ งเปนไปตาม หลกั เกณฑทกี่ ฎหมายวาดว ยระเบยี บขา ราชการครู และบคุ ลากรทางการศึกษากําหนด ดงั น้ี 1) ควบคุม ดูแล การบรหิ ารงานบคุ คลในสถานศึกษาใหสอดคลอ งกบั นโยบาย กฎระเบยี บ ขอ บงั คบั หลกั เกณฑแ ละวิธีการตามที่ ก.ค.ศ.และ อ.ก.ค.ศ.เขตพนื้ ทก่ี ารศกึ ษากําหนด (มาตรา 27 (1)) 2) พจิ ารณาความดี ความชอบของขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาในสถานศกึ ษา (มาตรา 27 (2)) 3) สงเสรมิ สนับสนนุ ขา ราชการครู และบคุ ลากรทางการศกึ ษาในสถานศกึ ษาใหมกี ารพฒั นา อยา งตอเนอื่ ง (มาตรา 27 (3)) 4) จัดทาํ มาตรฐาน ภาระงานสาํ หรับขาราชการครู และบคุ ลากรทางการศึกษาในสถานศกึ ษา (มาตรา 27 (4)) 5) ประเมินผลการปฏบิ ัติงานตามมาตรฐานของขา ราชการครู และบคุ ลากรทางการศกึ ษาเพอื่ เสนอ อ.ก.ค.ศ. เขตพ้ืนท่กี ารศกึ ษา (มาตรา 27 (5)) 6) ปฏิบตั ิหนา ที่ตามท่กี าํ หนดไวในกฎหมายอ่ืนหรือตามที่ อ.ก.ค.ศ. เขตพืน้ ท่ีการศกึ ษาหรือ คณะกรรมการสถานศึกษาข้นั พ้ืนฐานมอบหมาย (มาตรา 27 (6)) 7) ส่งั ใหขาราชการครู และบคุ ลากรทางการศึกษาออกจากราชการกรณีขาดคุณสมบตั ติ าม มาตรฐานตําแหนงหรอื ขาดคุณสมบตั ิพเิ ศษ (มาตรา 49) 8) บรรจุและแตง ตง้ั บคุ คลใหด าํ รงตาํ แหนง ครูผชู ว ย ตาํ แหนงครู และตาํ แหนง บคุ ลากรทาง การศกึ ษาในสถานศึกษา (มาตรา 53 (4)) 9) สง่ั ใหข าราชการครู และบคุ ลากรทางการศึกษาที่อยรู ะหวา งทดลองปฏิบตั หิ นา ท่ีราชการ ออกจากราชการ เนื่องจากมีความประพฤติไมด ี หรือไมม ีความรู หรือไมม ีความเหมาะสม หรือมีผลการ ประ เมนิ ทดลองปฏบิ ัตหิ นาท่ีราชการท่ีตาํ่ กวา เกณฑท ่ี ก.ค.ศ. กําหนด (มาตรา 56 วรรคสอง) 10) ส่งั ใหข า ราชการครู และบุคลากรทางการศึกษาทอี่ ยรู ะหวางทดลองปฏิบัตหิ นา ท่ีราชการ ปฏิบัตหิ นาทีใ่ นตาํ แหนงที่จะไดร ับแตง ต้ังตอไป (มาตรา 56 วรรคสอง) สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 148  คูมือเตรยี มสอบผบู รหิ ารสถานศึกษา 11) สัง่ บรรจุขาราชการครู และบคุ ลากรทางการศกึ ษาที่ออกจากราชการไปแลว กลับเขา รับ ราชการ โดยอนมุ ัติ อ.ก.ค.ศ. เขตพ้นื ท่ีการศึกษาตามหลักเกณฑแ ละวิธกี ารที่ ก.ค.ศ. กาํ หนด (มาตรา 65) 12) ส่งั ใหขาราชการครู และบุคลากรทางการศกึ ษารักษาการในตาํ แหนง (มาตรา 68) 13) การเลือ่ นขนั้ เงินเดือนขา ราชการครู และบุคลากรทางการศกึ ษาในสถานศึกษา (มาตรา 73) 14) ยกยองเชดิ ชเู กียรตขิ าราชการครู และบคุ ลากรทางการศึกษาทมี่ ีความคิดรเิ ร่ิม สรา งสรรค มผี ลงานดีเดน เปนที่ประจกั ษ (มาตรา 75) 15) แจง ขาราชการครู และบคุ ลากรทางการศึกษาทีไ่ ดร ับการบรรจุใหทราบถงึ ภาระงาน มาตรฐานคณุ ภาพงาน มาตรฐานวชิ าชพี จรรยาบรรณวชิ าชีพ เกณฑก ารประเมินผลงาน ระเบยี บแบบแผน หลักเกณฑและวิธีปฏบิ ัติราชการ บทบาทหนา ทข่ี องขาราชการในฐานะเปนพลเมืองทดี่ ตี ามหลกั เกณฑและ วธิ ีการที่ ก.ค.ศ. กําหนด (มาตรา 78) 16) ปฏบิ ตั ติ นเปน ตัวอยางท่ีดีแกผ ใู ตบ ังคบั บัญชาและพัฒนาผอู ยูใตบ งั คับบญั ชาใหมคี วามรู ทกั ษะ เจตคตทิ ี่ดี คุณธรรม จรยิ ธรรม และจรรยาบรรณวชิ าชีพที่เหมาะสมตามหลกั เกณฑแ ละวิธกี ารท่ี ก.ค.ศ. กาํ หนด (มาตรา 79) 17) สง เสริม สนบั สนุนผูอยใู ตบ งั คับบัญชาโดยการใหไปศกึ ษา ฝกอบรม ดงู าน หรอื ปฏิบัติ งานวิจยั และพฒั นาตามระเบยี บท่ี ก.ค.ศ. กาํ หนด (มาตรา 81) 18) รักษาวินยั โดยเครงครัดอยเู สมอ (มาตรา 82) 19) เสริมสรางและพัฒนาใหผูอยูใตบ ังคับบัญชามวี ินยั ปอ งกันมิใหอยใู ตบ ังคับบญั ชา กระทาํ ผิดวินยั และดาํ เนนิ การทางวินัยแกผ อู ยใู ตบ ังคบั บญั ชาซง่ึ มีกรณอี ันมมี ูลทีค่ วรกลา วหาวากระทาํ ผดิ วนิ ยั (มาตรา 95 และมาตรา 98) 20) พิจารณาอนุญาตหรือยับยงั้ การอนญุ าตใหลาออกของขา ราชการครู และบุคลากรทางการ ศึกษา(มาตรา 108) 21) สงั่ แตงตั้งคณะกรรมการสอบสวนขา ราชการครู และบุคลากรทางการศึกษากรณีถกู กลาวหาหรอื มีเหตุอนั ควรสงสยั วา เปน ผูไ มเ ล่ือมใสในการปกครองระบอบประชาธปิ ไตยอนั มพี ระมหา- กษตั ริยท รงเปน ประมขุ ตามรฐั ธรรมนูญแหงราชอาณาจกั รไทย (มาตรา 110 (4)) 22) สั่งใหข าราชการครู และบุคลากรทางการศึกษาออกจากราชการ กรณี 1) เจ็บปวยไมอ าจปฏบิ ัตหิ นาทีร่ าชการไดโดยสมํา่ เสมอ (มาตรา 110 (1)) 2) สมคั รไปปฏบิ ตั ิงานตามความประสงคของทางราชการ (มาตรา 10 (2)) 3) ขาดคุณสมบัติทัว่ ไป (มาตรา 110 (3)) 4) ก.ค.ศ. หรือ อ.ก.ค.ศ. เขตพน้ื ท่กี ารศกึ ษามมี ตวิ า เปนผไู มเลื่อมใสในการปกครองระบอบ ประชาธปิ ไตย อันมพี ระมหากษัตรยิ ท รงเปนประขุมตามรัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจักรไทย (มาตรา 110 (4)) สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 149  คูมอื เตรยี มสอบผบู รหิ ารสถานศึกษา 5) ทางราชการเลกิ หรือยบุ ตําแหนง (มาตรา 110 (5)) 6) ไมส ามารถปฏิบัติราชการใหม ีประสิทธภิ าพเกิดประสทิ ธิผลในระดับอนั เปน ท่พี อใจของ ทางราชการ (มาตรา 110 (6)) 23) สง่ั แตง ตง้ั คณะกรรมการสอบสวนกรณีขาราชการครู และบคุ ลากรทางการศกึ ษาถกู กลา วหาหรือมเี หตุอนั สมควรสงสัยวา หยอนความสามารถในอนั ทจี่ ะปฏิบตั หิ นา ทีร่ าชการ บกพรองใน หนา ทร่ี าชการ หรือประพฤติตนไมเ หมาะสมกบั ตําแหนงหนา ท่รี าชการ และส่งั ใหข าราชการครู และบุคลากร ทางการศึกษาออกจากราชการ กรณหี ยอนความสามารถในอนั ทจี่ ะปฏบิ ตั หิ นา ท่รี าชการบกพรองในหนา ทร่ี าชการ หรือประพฤตติ นไมเ หมาะสมกบั ตําแหนงหนาทที่ างราชการตามมติ ก.ค.ศ. หรือ อ.ก.ค.ศ. เขตพ้ืนท่ีการศึกษา (มาตรา 111) 24) สงั่ ใหขา ราชการครู และบุคลากรทางการศกึ ษาท่รี บั โทษจําคกุ โดยคาํ สงั่ ของศาลหรือ ตอ งรับโทษจําคุกโดยคําพิพากษาถึงท่สี ดุ ใหจาํ คกุ ในความผดิ ทไ่ี ดกระทําโดยประมาทหรอื ความผิดลหโุ ทษ ออกจากราชการ (มาตรา 13) จากที่กลา วมาเบ้ืองตน ความเปนนติ บิ ุคคลของโรงเรียนกอใหเ กดิ อํานาจหนาท่ตี ามกฎหมายเอกชน และกฎหมายมหาชนหลายอยาง ทําใหความรับผดิ ชอบสูงขน้ึ กวาเดมิ และมีบทบาทหนาทตี่ าม ตามระเบยี บ กระทรวงศึกษาธิการวา ดวยการบรหิ ารจัดการ และขอบเขตการปฏบิ ตั หิ นาท่ขี องโรงเรยี น พ.ศ. 2546 ดงั นี้ 1. ใหส ถานศึกษามีวตั ถปุ ระสงคและอาํ นาจหนาทเี่ พ่อื จัดการศกึ ษาขน้ั พืน้ ฐานตามกฎหมายวา ดวย การศกึ ษาแหงชาติ และกฎหมายวา ดว ยระเบียบบริหารราชการกระทรวงศึกษาธิการ 2. ในกจิ การท่ัวไปของสถานศกึ ษาที่เกย่ี วกับบุคคลภายนอก ใหผูอาํ นวยการสถานศกึ ษาเปน ผูแ ทน ของนิตบิ ุคคลสถานศึกษา 3. ใหส ถานศกึ ษามอี าํ นาจปกครอง ดแู ล บํารงุ รักษา ใช และจดั หาผลประโยชนจ ากทรพั ยส นิ ท่ีมี ผูอทุ ิศใหแ กสถานศึกษา เวนแตก ารจําหนา ยอสงั หาริมทรัพยท ่ีมผี อู ุทศิ ใหสถานศึกษาตองไดรับความเหน็ ชอบจากคณะกรรมการ เม่ือจําหนา ยอสังหารมิ ทรัพยต ามวรรคหนึ่งแลว ใหส ถานศึกษารายงานใหผ ูอํานวยการสํานกั งาน เขตพื้นทีก่ ารศกึ ษาทราบโดยเรว็ ในกรณีท่ีมีความจําเปนประโยชนในการบริหารจดั การทรัพยากรเพอ่ื การศกึ ษาเลขาธกิ ารคณะ กรรมการการศึกษาขน้ั พน้ื ฐาน อาจวางระเบยี บเกยี่ วกบั การบรหิ ารจดั การทรพั ยส นิ ทม่ี ีผบู รจิ าคตามวรรค หน่งึ กไ็ ด 4. ในกรณีทจ่ี ะตอ งมีการจดทะเบียนสิทธิ ข้ึนทะเบียนหรอื ดาํ เนินการทางทะเบยี นใด ๆ เกี่ยวกับ ทรัพยส นิ ทม่ี ผี อู ทุ ศิ ใหแกส ถานศกึ ษา ใหส ถานศึกษาสามารถดาํ เนนิ การทางทะเบียนดงั กลาวไดใ นนาม นติ บิ ุคคลสถานศึกษา สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 150  คมู อื เตรยี มสอบผบู รหิ ารสถานศึกษา 5. ในกรณีนติ บิ คุ คลสามารถถกู ฟองคดี ใหส ถานศกึ ษารายงานใหสํานกั งานเขตพน้ื ท่ีการศึกษา เพอื่ แจงใหส าํ นกั งานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพื้นฐานทราบ เพ่อื ดาํ เนินการแตงต้งั ผูร ับผดิ ชอบดําเนินคดี โดยเรว็ ในกรณที นี่ ติ บิ ุคคลสถานศึกษาจะเปน โจทกฟ อ งคดีในนามของตนใหกระทาํ ไดเ ฉพาะในสวนที่ เกยี่ วกับทรัพยส นิ ที่มผี ูอทุ ิศใหส ถานศึกษาโดยจะตอ งไดร บั ความเหน็ ชอบจากคณะกรรมการและผอู าํ นวย การสํานกั งานเขตพืน้ ท่กี ารศึกษาท่ีสถานศกึ ษานัน้ สงั กัด 6. สถานศึกษาจะมีอิสระในการบริหารจัดการงบประมาณในฐานของที่ตง้ั ไว สาํ หรับสถานศึกษา ตามทไ่ี ดร ับการกําหนดวงเงนิ และไดรับมอบอาํ นาจจากเลขาธิการคณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พ้ืนฐานและ ผอู าํ นวยการสํานกั งานเขตพ้นื ทีก่ ารศกึ ษาตามหลักเกณฑทีเ่ ลขาธิการคณะกรรมการศกึ ษาขน้ั พื้นฐานกาํ หนด ทงั้ น้ียกเวนงบประมาณในหมวดเงินเดือน 7. สถานศกึ ษามีอสิ ระในการบรหิ ารจัดการเกีย่ วกบั การพัสดุในสวนทีอ่ ยใู นความรับผดิ ชอบหรือ อยใู นวงเงนิ งบประมาณท่ไี ดรับมอบตามหลกั เกณฑท่ีระบใุ นขอ 6 ท้งั นี้ตามหลกั เกณฑท ่เี ลขาธิการคณะ กรรมการการศึกษาข้นั พนื้ ฐานประกาศกําหนด 8. การรับบริจาคเงินหรือทรัพยส นิ ที่มผี อู ทุ ิศใหแกส ถานศึกษาใหสถานศกึ ษารบั บรจิ าคตามระเบียบ กระทรวงการคลังวา ดวยการรบั เงนิ หรอื ทรพั ยส นิ ทม่ี ผี ูบริจาคใหทางราชการและตามหลกั เกณฑท เ่ี ลขาธิการ คณะกรรมการการศึกษาขั้นพน้ื ฐานกาํ หนด 9. การบริหารจัดการเกี่ยวกับเงินและบัญชขี องสถานศึกษาใหเปนไปตามระเบียบทเ่ี ลขาธิการคณะ กรรมการการศกึ ษาขัน้ พน้ื ฐานประกาศกําหนด 10. ใหสถานศกึ ษาจดั ทาํ บญั ชแี สดงรายการรบั จายเงินและทรพั ยส ินท่มี ผี อู ุทศิ ใหต ามขอ 6 ไวเ ปน หลักฐาน และใหสรุปรายการบญั ชีทรพั ยส นิ ดงั กลา วรายงานใหผูอํานวยการสํานักงานเขตพนื้ ทีก่ ารศกึ ษาที่ สถานศกึ ษาน้ันสังกดั ทราบทุกส้นิ ปงบประมาณ ใหผ ูอ ํานวยการสํานักงานเขตพื้นทีก่ ารศึกษาจดั ใหม กี ารตรวจสอบความถูกตองของบัญชที รัพยสิน ดงั กลา วแลวรายงานใหเลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขนั้ พืน้ ฐานทราบโดยเร็ว 11. การบริหารงานบุคคลของสถานศกึ ษาใหเปนไปตามหลักเกณฑท่กี าํ หนด ในกฎหมายวาดว ย ระเบยี บขาราชการครแู ละบุคลากรทางการศกึ ษา 12. เมอื่ มปี ระกาศยุบ รวม เลกิ สถานศึกษา ใหสาํ นักงานเขตพน้ื ท่ีการศึกษาจดั ใหมกี ารตรวจสอบ ทรพั ยส นิ และชําระบัญชี รวมท้ังดําเนนิ การโอนหรือจาํ หนายทรัพยส ินท่ยี งั คงเหลอื อยตู ามหลกั เกณฑและ วิธกี ารทค่ี ณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พ้ืนฐานกําหนด 13. ใหเลขาธกิ ารคณะกรรมการการศึกษาขน้ั พืน้ ฐานรกั ษาการใหเ ปนไปตามระเบียบนี้ สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 151  คมู อื เตรียมสอบผูบริหารสถานศกึ ษา การกระจายอํานาจทางการศกึ ษา 1. การกระจายอํานาจการบรหิ ารและจัดการศึกษา 1) ความหมายของการกระจายอาํ นาจทางการศึกษา การกระจายอาํ นาจทางการศึกษา หมายถึง หนว ยงานบริหารในสว นกลางยอมใหหนวยงาน ระดับลาง หรือระดบั ผูปฏิบตั ิมอี ํานาจหนา ที่ความรบั ผดิ ชอบ การตัดสนิ ใจทางการบรหิ ารและการจัดการ ศึกษาดวยตนเอง โดยอยใู นความรบั ผิดชอบและการกาํ กบั จากสวนกลาง 2) รูปแบบของการกระจายอาํ นาจทางการศึกษา การกระจายอํานาจสามารถ แบง การกระจายอาํ นาจออกเปน 4 รูปแบบ คอื การแบงอํานาจ การ มอบอํานาจ การโอนอาํ นาจ และการใหภ าคเอกชนหรอื องคก รเอกชนดําเนนิ การ ซ่งึ มรี ายละเอียดดงั ตอ ไปนี้ 2.1 การแบงอํานาจ หมายถงึ หนว ยงานสวนกลางกระจายอาํ นาจหนาท่คี วามรบั ผดิ ชอบใหแ ก หนว ยงานในทองถ่นิ ตามสายงานการบังคบั บญั ชา หรอื เปน การแบง อํานาจของหนวยงานระดับบนใหแก หนว ยงานระดับลางตามสายการบรหิ ารขององคกรนัน้ ๆ การกระจายอํานาจลกั ษณะน้ี จัดวา เปนรูปแบบการกระจายอํานาจที่ออนท่สี ุด เพราะเปน เพียง การยา ยความรบั ผิดชอบการจัดการจากสวนกลางไปยงั สว นภมู ิภาค หรือระดบั อ่นื ที่ตา่ํ กวา โดยท่สี วนกลาง ยงั คงมีอํานาจควบคุมทกุ อยา งไว 2.2 การมอบอํานาจ หมายถึง หนว ยงานในระดบั ภูมภิ าคหรือระดับทองถิ่น หรอื หนว ยงาน เฉพาะกจิ ไดรับอํานาจหนาท่ีความรับผดิ ชอบจากสวนกลางเพื่อดําเนนิ โครงการพิเศษ โดยมีอิสระในการ กําหนดนโยบาย การบรหิ ารจัดการตา ง ๆ ดว ยตนเอง แตความรบั ผดิ ชอบสงู สุดยังอยูท่สี ว นกลาง เชน การ จัดซื้อจัดจา ง การลงนามทําสญั ญา เปน ตน การกระจายอาํ นาจโดยการมอบอาํ นาจเปน วิธีการกระจายอาํ นาจทีก่ วา งขวาง โดยสวนกลาง มอบหมายใหสว นราชการระดับตํา่ กวา “ขอยมื ”อํานาจไปใช หรือบางครัง้ ก็มอบใหห นว ยงานก่ึงอิสระ ซง่ึ อํานาจทีไ่ ดมาสามารถถกู เรยี กคนื ได 2.3 การโอนอาํ นาจ หมายถงึ สว นกลางกระจายอาํ นาจหนา ที่ความรับผิดชอบทม่ี ีอยูไ ปยังองคกร ปกครองสวนทองถนิ่ อยางเต็มท่ี องคก รปกครองสว นทอ งถิ่นจะอยูเหนือการควบคมุ ของสว นกลางโดยมี กฎหมายรองรับ มีอิสระในการบรหิ ารจัดการดว ยตนเอง สวนกลางทําหนาทใ่ี หการสนับสนนุ สงเสรมิ และ ควบคุมกํากบั ทางออ ม การกระจายอํานาจโดยการโอนอํานาจเปน รปู แบบการกระจายอํานาจท่ีไปไกลทส่ี ุด และเปน การกระจายอาํ นาจไปอยา งถาวร ไมสามารถเรยี กคนื ได สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 152  คูมือเตรยี มสอบผบู รหิ ารสถานศึกษา 2.4 การใหภ าคเอกชนหรอื องคกรเอกชนดาํ เนินการ หมายถึง รัฐกระจายความรบั ผดิ ชอบกิจกรรม สาธารณะใหภาคเอกชนหรอื องคกรเอกชนรับไปดําเนินการ เชน สหกรณ สมาคมวชิ าชีพ สหภาพแรงงาน และหอการคา เปน ตน ถงึ แมว า การกระจายอํานาจจะเปน ไปในรปู แบบใดกต็ าม รฐั ก็ยงั คงรบั ผิดชอบและกาํ กบั ให เปน ไปตามนโยบายของรัฐ เพอื่ ใหการดําเนินงานขององคก รท้ังหลายมงุ ไปสทู ิศทางเดียวกันในการพฒั นา ประเทศอยา งแทจ ริง 3) ความสําคัญของการกระจายอาํ นาจทางการศึกษา การเปลยี่ นแปลงดานตา งๆตามกระแสโลกาภิวตั น ไดก อใหเ กดิ การเรยี กรองคุณภาพการจดั การศกึ ษา จนทําใหเ กดิ การปฏิรูปทางการศึกษาขึน้ เพ่อื ใหการจดั การศกึ ษาของสถานศกึ ษาและชมุ ชนเกดิ การเรียนรไู ด เทาทันตอความเปลีย่ นแปลงทเ่ี กิดข้ึน จุดเนน สําคญั ของการปฏิรปู การศกึ ษาอยูที่การปฏิรูปกระบวนการ เรยี นรู ซงึ่ จําเปน ตองระดมสรรพกําลงั ทกุ สว นในสังคมเขา มามสี ว นรวมในการจดั การศึกษา เพือ่ ใหก ารศึกษา สามารถสนองตอบตอความตองการดงั กลาวไดอยางมีประสทิ ธิภาพ ประกอบกบั กระแสประชาธิปไตยที่ เขมแข็งขนึ้ สงั คมไดเ รียกรองการมสี ว นรว มในการปกครองมากข้นึ จนทําใหเกดิ กระแสการกระจายอํานาจ การปกครองตนเองของทองถนิ่ ตามบทบัญญัตขิ องรฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศกั ราช 2540 ไดก ําหนดใหก ระจาย อาํ นาจในการปกครองแกองคกรปกครองสวนทองถิ่น จึงเกิดพระราชบัญญัติวาดวยการกาํ หนดแผนและ ข้ันตอนการกระจายอํานาจใหแกอ งคก รปกครองสว นทอ งถิ่น พ.ศ. 2542 เพื่อลดปญหาการจดั การศกึ ษาที่ เปน ไปในลกั ษณะการรวมศนู ยอ ํานาจเขา สูส วนกลาง ซงึ่ ขาดเอกภาพดานนโยบายและการบรหิ าร ขาดระบบ การกํากบั ตรวจสอบคณุ ภาพ ขาดการมสี ว นรวมของประชาชน ขาดการพัฒนานโยบายอยางตอ เน่อื ง และ ขาดความเช่ือมโยงกบั องคกรปกครองสวนทอ งถิน่ และเอกชน พระราชบัญญัตกิ ารศกึ ษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 ไดบ ญั ญัติใหม หี ลกั การการกระจายอาํ นาจในการจัดการศึกษา ใหระบบการจัดการศกึ ษาสอดคลองกับระบบ บริหารราชการแผนดนิ ท่ยี ึดหลกั การกระจายอํานาจไปสูทองถน่ิ และประชาชน สํานักงานปฏิรปู การศึกษาไดด าํ เนินการตามพระราชบญั ญัตดิ งั กลาว โดยเสนอการจัดโครงสรา ง หนา ท่ขี ององคกร การแบง สว นงานตามที่ไดบ ญั ญัตไิ วในหมวดที่ 5 ของพระราชบญั ญัตกิ ารศึกษาแหง ชาติ พ.ศ. 2542 มีจุดมุงหมายเพอื่ เพิ่มประสิทธิภาพและประสทิ ธผิ ลของการจัดการศึกษาของประเทศ 4) หลักการของการกระจายอาํ นาจทางการศกึ ษา หลักการกระจายอาํ นาจทางการศึกษาตามแนวทางการปฏิรูประบบบริหารและการจัดการศึกษา แหง ชาติ ตามพระราชบัญญตั กิ ารศกึ ษาแหง ชาติ พ.ศ. 2542 มหี ลกั การดําเนินงาน ดังน้ี 1. การมีเอกภาพดา นนโยบายและมีความหลากหลายในการปฏิบตั ิ ความเปน เอกภาพดานนโยบายและมีความหลากหลายในทางปฏิบตั ิ หมายถงึ ความเปนเอกภาพใน การกาํ หนดเปาหมายในการจดั การศึกษา มีมาตรฐานและทศิ ทางในการจัดการศกึ ษาเหมือนกัน แตเปด โอกาส สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 153  คมู อื เตรยี มสอบผบู รหิ ารสถานศึกษา ใหแตละทองถ่ินเลือกวิธีดําเนินการที่หลากหลายไดดวยตนเอง สวนกลางจะเพียงแตกําหนดนโยบาย ให คําปรกึ ษาแนะนาํ ตรวจสอบมาตรฐาน ติดตามและประเมนิ ผลการดาํ เนนิ งานเทานน้ั การเปด โอกาสใหทอ งถ่ินดาํ เนินการไดหลากหลายดวยตนเอง เปน ไปตามเจตนารมณแหงรฐั ธรรมนูญ ฉบับปจจุบันท่ีมงุ ใหมีการกระจายอํานาจไปสูองคกรปกครองสวนทอ งถนิ่ โดยกําหนดใหร ัฐจะตอ งใหความ เปน อสิ ระแกทอ งถิน่ ตามหลักการแหง การปกครองตนเอง ตามเจตนารมณข องประชาชนในทอ งถิ่น ทง้ั ยงั กาํ หนดใหองคกรปกครองสวนทองถนิ่ ทง้ั หลายมีความเปน อิสระในการกําหนดนโยบาย การปกครอง การ บรหิ าร การบริหารงานบุคคล การเงิน และการคลงั และมอี ํานาจหนาที่ของตนเองโดยเฉพาะ โดยกาํ หนดให มกี ฎหมายวาดว ยการกาํ หนดแผนและขน้ั ตอนการกระจายอาํ นาจขึน้ เพอื่ ที่จะพฒั นาการกระจายอํานาจใหแก ทองถ่ินอยางตอเนอื่ ง สําหรบั การจัดการศึกษานั้น ถึงแมว า จะใหมีการกระจายอํานาจไปสูองคกรปกครอง สวนทอ งถนิ่ รฐั ยงั ตอ งทําหนา ทกี่ าํ กับดูแลการจดั การศึกษาขององคก รปกครองสวนทอ งถิน่ ดว ย กลา วคอื กระทรวงการศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรมมอี าํ นาจหนา ทีใ่ นการกาํ หนดหลักเกณฑแ ละวิธกี ารประเมนิ ความ พรอ มในการจัดการศึกษาขององคก รปกครองสวนทองถิน่ ประสานและสงเสริมองคก รปกครองสว น ทอ งถิน่ ใหส ามารถจัดการศกึ ษา สอดคลองกับนโยบายและไดม าตรฐานการศึกษา รวมทั้งการเสนอแนะการ จัดสรรงบประมาณอุดหนนุ การจัดการศึกษาของทอ งถน่ิ ตามที่บัญญตั ไิ วใ นพระราชบญั ญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 2. การกระจายอาํ นาจไปสเู ขตพนื้ ทีก่ ารศกึ ษา สถานศึกษา และองคกรปกครองสว นทอ งถ่นิ การกระจายอาํ นาจในการจัดการศกึ ษาไดก าํ หนดใหกระจายอาํ นาจการบริหารและการจดั การศกึ ษาไปสเู ขต พื้นท่ีการศึกษา และสถานศึกษาในเขตพื้นที่การศึกษาโดยตรง ท้ังดานวิชาการ งบประมาณ การบริหารงาน บุคคล และการบริหารทั่วไป (มาตรา 39) นอกจากน้ตี ามพระราชบัญญัตกิ ารศึกษาแหงชาติ พ.ศ.2542 มาตรา 41 กําหนดใหอ งคกรปกครองสว นทอ งถิน่ มสี ทิ ธิจดั การศกึ ษาในระดบั ใดระดบั หน่ึงหรือทกุ ระดับตามความ พรอ ม ความเหมาะสมและความตอ งการภายในทองถนิ่ โดยมีเขตพืน้ ทกี่ ารศกึ ษาทาํ หนาที่ประสานและสงเสรมิ ใหองคก รปกครองสวนทองถน่ิ สามารถจดั การศกึ ษาสอดคลองกบั นโยบายและมาตรฐานการศกึ ษา 3. การมีสวนรวมของบุคคล ครอบครัว ชุมชน องคกร สถานประกอบการ และสถาบันสังคมอื่น การกระจายอาํ นาจทางการศกึ ษาโดยยดึ หลกั การมีสว นรวม เปน การเปด โอกาสใหบคุ คล ชุมชน และ องคก รปกครองสว นทองถน่ิ เขา มามสี วนรว มในการจดั การศกึ ษา ทง้ั นี้เพือ่ ท่ีจะระดมทรพั ยากรจากทุกสว น ของสังคมเขา มามีสว นรวมในการจัดการศึกษา ตามหลกั การทกุ ฝา ยมสี ว นรวมในการจัดการศึกษา (All for Education) และเปน การกระจายโอกาสทางการศึกษาใหแกช มุ ชนทองถ่นิ อยา งทว่ั ถึง การกาํ หนดใหมเี ขตพ้นื ทก่ี ารศกึ ษาและการกระจายอํานาจใหกบั สถานศกึ ษา กําหนดใหมีคณะกรรมการ การศกึ ษา ศาสนาและวฒั นธรรมเขตพน้ื ท่ีการศกึ ษา และคณะกรรมการสถานศึกษา ซ่ึงประกอบดวยผูแ ทน จากชุมชนและองคกรตางๆในทองถ่นิ เปนการเปด โอกาสใหป ระชาชน ตลอดจนผูแทนองคกรปกครองสวน สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 154  คมู อื เตรียมสอบผบู ริหารสถานศกึ ษา ทองถิ่นรูปแบบตางๆ ในพ้ืนท่ีสามารถเขามาเปนกรรมการ รวมใหการสนับสนุนและสงเสริมการจัดการ ศกึ ษาไดอ ยางท่ัวถงึ กอ ใหเ กดิ ความสมั พันธร ะหวา งชมุ ชน ประชาชน องคก รและสถาบนั สงั คมกบั เขตพน้ื ท่ี การศึกษาและสถานศกึ ษา 4. การประหยัด คมุ คา เกดิ ประโยชนสูงสุด และสามารถตรวจสอบได การกระจายอาํ นาจทางการศึกษาโดยยึดหลักการประหยัด คุมคา คํานึงถึงการดาํ เนินการท่ีลดคา ใชจ า ยในการบริหารจดั การใหไดผ ลประโยชนคมุ คา ลดปญ หาความซ้ําซอ นและความสูญเปลา ในการจดั การ โดยจัดโครงสรา งสายการบริหารที่สน้ั ลง มเี พยี งการบริหารระดับสว นกลางและการบริหารระดับองคกร ปฏิบตั ใิ นทองถิ่นเทา น้นั นอกจากนีก้ ารกระจายอํานาจยังเปดโอกาสใหม ีอิสระในการใชท รัพยากรบนหลกั การ ของความคุมคา เกิดประโยชนสูงสุดและสามารถตรวจสอบได ในการกระจายอาํ นาจทางการศกึ ษา ไดปรบั ลดหนว ยงานใหมีขนาดเลก็ กะทดั รัด เพ่ือบริหารงาน ดว ยความมีประสิทธิภาพ ใหบ ังเกิดประสทิ ธผิ ลและปรบั เปลี่ยนภารกิจจนทาํ ใหล ดจํานวนเจา หนา ท่ีในการ บริหารงานลงไดจ ํานวนมาก 5. ความเปน ธรรมและความเทาเทียมกนั การกระจายอาํ นาจทางการศกึ ษาโดยยดึ หลักการความเปนธรรมและความเทาเทียมกันเปน การเปด โอกาสใหบุคคลไดร บั โอกาสทางการศกึ ษาเพมิ่ มากขึน้ ในการกระจายอํานาจทางการศึกษาโดยการกาํ หนดเขตพืน้ ทก่ี ารศึกษาทม่ี ีพ้ืนท่ีพอเหมาะและคาํ นึงถึง ความเหมาะสมในดา นปรมิ าณงานทีใ่ กลเคียงกัน และสามารถบริหารจดั การไดอ ยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ จะทาํ ให เกิดความเปน ธรรมและเทา เทยี มกันในการจดั การศึกษา 5) การกระจายอาํ นาจในการจัดการศกึ ษา ในการกระจายอํานาจการจดั การศกึ ษา ไดกาํ หนดรูปแบบของโครงสรา งการบริหารและการจดั การ ศึกษาของชาตอิ อกเปน 2 ระดับ คอื ระดบั ราชการในสวนกลางและระดับองคกรปฏิบัตใิ นทอ งถ่นิ 1.การบริหารและการจัดการศึกษาระดบั ราชการในสวนกลาง การบรหิ ารและการจัดการศึกษาระดบั ราชการในสวนกลาง ไดป รับบทบาทจากเดิมท่เี คยมีหนาทีท่ งั้ ในดา นอํานวยการบริหารและกํากบั การปฏบิ ตั ิ มาทําหนาทดี่ า นการอาํ นวยการเพยี งอยางเดยี ว เปน การบริหาร และการจดั การศึกษาระดับนโยบาย มอี าํ นาจหนา ทตี่ ามท่ีบัญญัตไิ วในพระราชบัญญตั ิการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 เฉพาะในสวนท่เี ปนนโยบายและแผน มาตรฐาน การสนบั สนนุ ทรพั ยากร การติดตาม ตรวจสอบ การประเมินผล และการดาํ เนนิ งานท่ีตอ งปฏิบตั ิในระดบั ชาติ ตวั อยา งองคกรราชการสว นกลางท่สี าํ นกั งานปฏริ ูปการศึกษาไดเสนอไว คือ สภาและสาํ นกั งาน เลขาธิการสภาการศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรมแหงชาติ คณะกรรมการและสาํ นักงานคณะกรรมการการ สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 155  คูมือเตรยี มสอบผบู ริหารสถานศึกษา ศกึ ษาขั้นพืน้ ฐาน คณะกรรมการและสาํ นกั งานคณะกรรมการการอุดมศกึ ษา คณะกรรมการและสํานกั งาน คณะกรรมการการศาสนา และวฒั นธรรมและสํานกั งานปลดั กระทรวง 2. การบรหิ ารและการจดั การศึกษาระดับองคก รปฏบิ ตั ใิ นทอ งถ่ิน องคกรปฏบิ ัตใิ นทองถนิ่ กาํ หนดขึน้ ตามแนวทางของพระราชบัญญัติการศึกษาแหง ชาติ พ.ศ. 2542 ทต่ี อ งการกระจายอํานาจการบรหิ ารและการจัดการศึกษา ทง้ั ดา นวิชาการ งบประมาณ การบรหิ ารงานบุคคล และการบรหิ ารทั่วไป ไปยงั คณะบคุ คลท่มี าจากประชาชน ชมุ ชน และทอ งถน่ิ ในระดับเขตพื้นท่ีการศกึ ษา และระดบั สถานศกึ ษา เพอ่ื ทําหนา ทกี่ ํากบั ดูแล สง เสริม สนับสนนุ การศกึ ษาของชุมชนทองถ่นิ ใหเปนไป ตามความตองการของชุมชนและทองถิน่ โดยสอดคลองกับนโยบายและมาตรฐานการศึกษาของชาติ การบริหารและการจดั การศึกษาระดบั องคก รปฏบิ ตั ใิ นทอ งถ่ิน เปน การบรหิ ารและการดาํ เนินงาน ระดับปฏิบัติการในทองถ่นิ ที่กําหนดใหการปฏิบัตเิ สร็จสิ้นที่สถานศกึ ษาใหมากท่ีสุด โดยยดึ หลักความมี อิสระและคลอ งตัวเปนสําคัญ แตถา หากไมสามารถเสรจ็ สนิ้ ทีส่ ถานศกึ ษาได ใหส นิ้ สุดทเี่ ขตพ้นื ทก่ี ารศกึ ษา โดยตองเชื่อมโยงสมั พันธกนั ระหวางเขตพื้นทีก่ ารศึกษา สถานศึกษา และองคก รปกครองสวนทอ งถ่นิ องคกรปฏบิ ัตใิ นทอ งถิน่ แบง เปน 2 ระดับ คอื เขตพืน้ ทก่ี ารศกึ ษา และสถานศกึ ษา 2. ขอบขายการกระจายอาํ นาจใหสถานศกึ ษา โดยมาตรา 39 แหง พระราชบญั ญตั กิ ารศึกษาแหงชาติ พ.ศ.2542 กําหนดใหก ระทรวงศึกษาธกิ าร กระจายอํานาจการบรหิ ารและการจัดการศกึ ษาทางดานวชิ าการงบประมาณ การบริหารงานบุคคล และ การบริหารท่วั ไป ไปยังคณะกรรมการและสาํ นักงานเขตพื้นทีก่ ารศกึ ษา และสถานศกึ ษาในเขตพ้ืนที่การศึกษา โดยตรง ตามกฎกระทรวง ซึ่งกระทรวงศึกษาไดออกกฎกระทรวงกําหนดหลกั เกณฑแ ละวิธีการกระจายอาํ นาจ การบรหิ ารและการจัดการศกึ ษา ไดก าํ หนดกระจายอํานาจ ดา นวชิ าการ งบประมาณ บคุ คล บรหิ ารท่วั ไป ไปยงั สถานศึกษาตามขอบขา ยดงั นี้ 1.1 การกระจายอาํ นาจดา นวิชาการ มขี อบขายของงาน ดังนี้ 1) การพัฒนาหรือการดาํ เนินการเกย่ี วกับการใหความเห็นการพฒั นาสาระหลักสูตรทองถนิ่ 2) การวางแผนงานดา นวิชาการ* 3) การจัดการเรียนการสอนในสถานศกึ ษา 4) การพัฒนาหลกั สตู รของสถานศกึ ษา* 5) การพัฒนากระบวนการเรยี นรู* 6) การวัดผล ประเมินผล และดําเนินการเทียบโอนผลการเรยี น 7) การวิจยั เพอื่ พฒั นาคณุ ภาพการศึกษาในสถานศึกษา* 8) การพฒั นาและสง เสรมิ ใหม แี หลง เรียนรู 9) การนิเทศการศกึ ษา* สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 156  คูมือเตรียมสอบผูบริหารสถานศึกษา 10) การแนะแนว 11) การพฒั นาระบบประกันคุณภาพภายในและมาตรฐานการศกึ ษา* 12) การสง เสริมชมุ ชนใหมคี วามเขม แขง็ ทางวิชาการ 13) การประสานความรว มมือในการพฒั นาวิชาการกบั สถานศกึ ษาและองคก รอื่น* 14) การสงเสริมและสนับสนนุ งานวิชาการแกบุคคล ครอบครัว องคก ร หนวยงาน สถานประกอบ การและสถาบันอน่ื ท่จี ดั การศึกษา 15) การจดั ทําระเบียบและแนวปฏิบตั ิเก่ียวกบั งานดา นวชิ าการของสถานศึกษา 16) การคัดเลอื กหนงั สือแบบเรยี นเพอ่ื ใชในสถานศึกษา 17) การพฒั นาและใชสอ่ื เทคโนโลยเี พ่อื การศกึ ษา* (หมายเหตุ * หมายถงึ ภารกจิ ทเี่ นน เปน พิเศษ) 1.2 การกระจายอํานาจดานการบริหารงบประมาณ มขี อบขา ยของงาน ดังนี้ 1) การจดั ทําแผนงบประมาณและคําขอตั้งงบประมาณ 2) การจดั ทําแผนปฏบิ ัตกิ ารใชจ าย 3) เงินและการรบั จดั สรรงบประมาณจากสาํ นักงานคณะกรรมการการศึกษาขน้ั พื้นฐาน 4) การอนุมตั กิ ารใชจ ายงบประมาณ 5) การโอนและการเปลี่ยนแปลงงบประมาณ 6) การรายงานผลการเบกิ จา ยงบประมาณ 7) การตรวจสอบตดิ ตามการใชจา ยงบประมาณ 8)การตรวจสอบตดิ ตามการใชผลผลิตจากงบประมาณ 9) การระดมทุนการศึกษา 10)งานกองทนุ กยู มื เพ่ือการศึกษา 11) งานกองทุนสวัสดิการเพือ่ การศึกษา 12) การบรหิ ารจัดการทรพั ยากรเพอ่ื การศกึ ษา 13) การเบิกเงนิ จากคลัง 14) การรับเงนิ 15) การเก็บรกั ษาเงนิ 16) การจา ยเงิน 17) การนาํ เงินสง คลงั 18)การจดั ทําบัญชีการเงิน 19) การจัดทํารายงานทางการเงนิ และงบการเงิน 20) การจัดทาํ และจัดหาแบบพมิ พบ ญั ชี ทะเบียน และรายงาน สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 157  คูมือเตรยี มสอบผูบรหิ ารสถานศึกษา 21) การวางแผนพสั ดุ 22) การกาํ หนดแบบรูปรายการ หรอื คุณลกั ษณะเฉพาะของครภุ ณั ฑ หรือสงิ่ กอสราง 23) การพัฒนาระบบขอ มูลและสารสนเทศเพอ่ื การจัดทําและจดั หาพสั ดุ 24) การจัดหาพสั ดุ 25) การควบคมุ ดูแล บาํ รงุ รกั ษาและจาํ หนา ยพสั ดุ 26) การจดั หาผลประโยชนจากทรัพยส ิน 1.3 การกระจายอาํ นาจการบรหิ ารงานบุคคล มขี อบขายงาน ดงั นี้ 1) การบรหิ ารงานบุคคล ในสาํ นักงานเขตพื้นท่กี ารศึกษาและสถานศกึ ษา 2) การกระจายอํานาจดา นการบริหารงานบุคคล ดังนี้ 1) การวางแผนอตั รากาํ ลงั * 2) การสง เสรมิ ประเมนิ วิทยฐานะขาราชการครูและบคุ ลากรทางการศกึ ษา* 3) การเกลี่ยอัตรากาํ ลงั ขาราชการครแู ละบคุ ลากรทางการศึกษา 4) การสรรหาและบรรจุแตงตั้ง* 5) การเปล่ียนตาํ แหนง ใหส งู ข้นึ การยายขา ราชการครแู ละบุคลากรทางการศึกษา 6) การเลื่อนขน้ั เงนิ เดอื น* 7) การพฒั นาขาราชการครแู ละบุคลากรทางการศกึ ษา* 8) การลาทุกประเภท 9) การประเมินผลการปฏิบัติงาน 10) การสงเสรมิ และยกยอ งเชิดชูเกียรติ 11) การสงเสริมมาตรฐานวิชาชพี และจรรยาบรรณวชิ าชพี 12) การสง เสริมวนิ ัย คุณธรรมและจรยิ ธรรมสําหรับขา ราชการครแู ละบุคลากรทางการศกึ ษา 13) การดาํ เนนิ การทางวนิ ยั และการลงโทษขา ราชการครแู ละบุคลากรทางการศึกษา* 14) การส่งั พกั ราชการและการส่ังใหอ อกจากราชการไวกอน 15) การรายงานการดําเนินการทางวนิ ัยและการลงโทษ 16) การอุทธรณแ ละการรอ งทุกข 17) การออกจากราชการ 18) การสนบั สนนุ สงเสริมการขอรับใบอนุญาตและการขอตอ ใบอนญุ าตประกอบวชิ าชีพ 19) งานทะเบียนประวัติขาราชการครแู ละบคุ ลากรทางการศกึ ษา 20) การขอพระราชทานเครอื่ งราชอิสรยิ าภรณ สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 158  คมู ือเตรียมสอบผูบรหิ ารสถานศกึ ษา 1.4 การกระจายอาํ นาจดานการบริหารงานท่ัวไป มีขอบขายของงาน ดงั น้ี 1) การพัฒนาระบบและเครอื ขา ยขอมูลสารสนเทศ 2) การประสานงานและพฒั นาเครอื ขา ยการศกึ ษา 3)การวางแผนการบริหารงานการศกึ ษา 4) งานวิจัยเพื่อพฒั นานโยบายและแผน 5) การจดั ระบบการบริหารและพฒั นาองคก ร* 6) การพัฒนามาตรฐานการปฏิบัติงาน* 7) งานเทคโนโลยเี พ่ือการศึกษา 8) การดําเนนิ งานธุรการ 9) การดูแลอาคารสถานทแ่ี ละสภาพแวดลอม 10) การจัดทําสํามะโนผเู รียน* 11) การรบั นักเรียน* 12) การเสนอความเหน็ เก่ียวกบั เร่อื งการจดั ต้ัง ยุบ รวม หรือเลิกสถานศกึ ษา 13) การประสานการจดั การศึกษาระบบ นอกระบบ และตามอัธยาศัย* 14) การระดมทรัพยากรเพอ่ื การศกึ ษา* 15) การทัศนศึกษา 16) การสงเสรมิ งานกจิ การนักเรียน* 17) การประชาสัมพันธง านการศึกษา 18) การสงเสริมสนับสนุน และประสานการจัดการศึกษาของบุคคล ชุมชน องคกร หนวยงาน และสถาบันสงั คมอื่นทีจ่ ดั การศกึ ษา 19) งานประสานราชการกับสวนภมู ิภาคและทอ งถนิ่ 20) การรายงานผลการปฏบิ ตั งิ าน 21) การจดั ระบบการควบคุมภายในหนวยงาน 22) แนวทางการจัดกจิ กรรมเพ่ือปรบั เปลี่ยนพฤตกิ รรมในการลงโทษนักเรียน (หมายเหตุ * หมายถึง ภารกิจทเี่ นน เปนพเิ ศษ) 3. การมอบอาํ นาจทางการศึกษา 3.1 ความหมายและลกั ษณะของการมอบอํานาจ การมอบอาํ นาจ คือ การมอบอํานาจในการสง่ั การอนญุ าต อนมุ ัติ หรือการปฏบิ ัติราชการ ของ ผูท มี่ อี ํานาจดังกลา วพึงจะปฏิบัติ หรือดําเนนิ การตามกฎหมาย ระเบยี บ ขอ บงั คับ หรือคาํ สั่งใด หรือ มติคณะรฐั มนตรีในเรอ่ื งใดเรื่องหนงึ่ ใหแ กผูอ ืน่ เปน ผปู ฏบิ ตั งิ านดงั กลาวแทนคนโดยตองทําเปนหนังสอื แต ทงั้ นี้จะตองไมมกี ารกําหนดเรือ่ งการมอบอํานาจไวเ ปนอยางอ่ืนดว ย สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 159  คมู ือเตรียมสอบผูบรหิ ารสถานศึกษา ลักษณะของการมอบอํานาจ 1. การมอบอํานาจ เปน กรณีที่ผดู าํ รงตาํ แหนงนัน้ ไดม อบอาํ นาจใหก ารส่งั อนญุ าต อนมุ ตั หิ รือ ปฏิบัตริ าชการตามกฎหมาย ระเบยี บ ขอ บงั คบั คาํ ส่ัง หรือมติคณะรัฐมนตรใี หผอู น่ื รบั ผดิ ชอบดําเนินการ แทน 2. การมอบอาํ นาจ ใชกับกรณี การมอบอํานาจของผดู าํ รงตาํ แหนง ที่กาํ หนดไวใ นมาตรา 38 แหง พระราชบญั ญตั ิวา ดวยระเบียบบริหารราชการแผน ดนิ พ.ศ. 2534 3. การมอบอํานาจดังกลา วขา งตน ใหท าํ เปนหนงั สอื 4. เม่ือมีการมอบอาํ นาจ ผูรับมอบอํานาจจะมอบอํานาจนัน้ ใหผอู ื่นตอ ไปไมไ ด ยกเวน กรณีมอบ อาํ นาจใหผูวา ราชการจังหวัด ซึง่ จะมอบอํานาจน้ันตอไปกไ็ ด หากมอบใหแ กรองผวู า ฯ หรือ ผูชวยผูวาฯ แจง ใหผูรบั มอบอํานาจช้นั ตน ทราบ หากมอบใหแ กบคุ คลอืน่ จะกระทําการไดตอเอไดรบั ความเหน็ ชอบจาก ผูมอบอาํ นาจชนั้ ตน แลว 5. การมอบอาํ นาจจะตองทาํ เพ่ือความสะดวกแกป ระชาชนและความรวดเรว็ ในการปฏิบัตริ าชการ 6. เมือ่ มอบอาํ นาจแลว ผมู อบยังมีหนา ท่กี ํากบั และตดิ ตามผลการปฏบิ ตั ิราชการของผูรับมอบและ มอี าํ นาจแนะนาํ แกไ ข การปฏบิ ัติราชการของผรู บั มอบอาํ นาจได 3.2 เง่อื นไขความสมบูรณของการมอบอาํ นาจ การมอบอาํ นาจจะถอื วาสมบูรณไ ดนน้ั จะตองเปน กรณีที่มีกฎหมายอนญุ าตไวโดยแจง ชดั ทัง้ จะตอ งมอบใหแกผทู ่ีกฎหมายระบุไวแ ละไดท าํ ตามแบบท่ีกฎหมายกาํ หนดไวด วย 1. ตอ งมีกฎหมายขออนุญาตโดยชดั แจง การมอบอาํ นาจในฝายปกครองนั้นจะกระทําไดกต็ อ เมือ่ มกี ฎหมายระบุอนญุ าตให มอบอาํ นาจไดไวโดยชดั แจงกฎหมายท่ีกาํ หนดใหมีการมอบอาํ นาจกนั ไดนี้ อาจเปน 1) กฎหมายเฉพาะเร่อื งฉบบั ใดฉบบั หน่ึง ถากฎหมายเฉพาะเรอื่ งบญั ญตั ถิ งึ การมอบอาํ นาจไวอ ยา งไร กจ็ ะตอ งถือตามนนั้ ในกรณที ี่กฎหมายเฉพาะไมไดร ะบุอนุญาตไวจงึ ไปพิจารณา จากกฎหมายทั่วไป 2) กฎหมายทว่ั ไป กฎหมายท่ัวไปท่ีวางหลกั เรอื่ งการมอบอํานาจนั้น ไดแก พระราชบญั ญตั ิระเบยี บบริหารราชการแผนดนิ พ.ศ. 2534 2. ผรู บั มอบอาํ นาจนัน้ จะตองเปนผดู ํารงตาํ แหนงท่ีกฎหมายกําหนดไวใหเปน ผรู ับมอบอํานาจ เง่ือนไขประการนี้ นบั วามคี วามจําเปนเพราะเกยี่ วเนื่องกับความรู ความสามารถในการวนิ จิ ฉยั ส่ังการ หากมอบใหผเู ปน เจาของอาํ นาจมอบอาํ นาจของตนใหฝ า ยปกครองตําแหนงใด ๆ กไ็ ดอ าจเปนผลเสยี หาย แกร าชการ จงึ จาํ เปน ตอ งระบตุ ําแหนง ของผรู บั มอบอํานาจไวด ว ย ซ่ึงปกตมิ กั จะเปน ตําแหนง ถดั ลงมาจาก ผูมอบอํานาจ หรอื เปน ตําแหนง หัวหนา งานสําคัญ ๆ สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 160  คูม ือเตรยี มสอบผูบ รหิ ารสถานศึกษา 3 การมอบอาํ นาจตอ งทาํ ตามแบบที่กฎหมายกําหนดไวโดยท่วั ไปเพื่อใหการมอบอาํ นาจเปน ผล ผมู อบอาํ นาจจะตอ งทาํ ตามแบบท่ีกฎหมายระบไุ ว เชน - ตอ งทาํ เปนหนังสอื เชน กรณกี ารมอบอํานาจของรัฐมนตรแี กร ฐั มนตรชี ว ยวาการ - ตอ งทําเปน คาํ ส่งั เชน กรณกี ารมอบอํานาจนายกรัฐมนตรีแกป ลัดกระทรวง อธิบดี หรือ ผวู าราชการจังหวดั - ตองไดรบั อนมุ ัตจิ ากคณะรัฐมนตรแี ละใหท ําเปนคาํ สง่ั และประกาศในราชกจิ จานเุ บกษา เชน กรณที ปี่ ลัดกระทรวงจะมอบอํานาจใหอธิบดีในสงั กดั หรอื แกผวู าราชการจงั หวัด หรอื กรณที ่ีอธิบดี จะมอบอาํ นาจใหแ กผ ูวาราชการจงั หวดั เปน ตน 3.3 ผลของการมอบอํานาจ ผลของการมอบอาํ นาจที่ไดก ระทาํ ลงโดยชอบดว ยกฎหมาย มดี ังตอไปน้ี 1) เม่อื มกี ารมอบอํานาจโดยชอบ ผูรบั มอบอํานาจยอมมีอาํ นาจวินิจฉยั สง่ั การในกิจการทีร่ บั มอบ นั้นไดในนามของตนเอง กลา วคือ ผูรบั มอบอาํ นาจสามารถใชด ุลยพนิ จิ ของตนเองไดอยา งอิสระ และผูรบั มอบอํานาจยอมไมมีอํานาจน้นั ตอ ไปโดยจะมากาวกา ยแทรกแซงการใชอ าํ นาจดังกลาวหาไดไ ม 2) โดยท่ีการมอบอาํ นาจน้นั เปนเรือ่ งตําแหนง ตอ ตาํ แหนง ไมใ ชเรือ่ งของบคุ คลตอ บคุ คล ดังนั้น แมต ัวบคุ คลผูดาํ รงตาํ แหนง จะพนตําแหนง ไปไมวา จะดว ยประการใด ๆ การมอบอาํ นาจก็ยงั มผี ลสมบรู ณ อยูตลอดไป 3) การมอบอาํ นาจชว ง โดยหลักทวั่ ไปแลวฝายปกครองผูรบั มอบอาํ นาจจะมอบอาํ นาจที่ตนไดร ับ มาใหแกฝ ายปกครององคก รทส่ี ามหาไดไมเ วนแตจ ะมีบทบัญญัติของกฎหมายกําหนดไวโดยแจงชดั 4) การมอบอํานาจทส่ี มบรู ณน น้ั จะดาํ รงอยูจนกวาจะส้นิ สุดระยะเวลาทีก่ ําหนดไวห รือเมอื่ มีการ ยกเลกิ การมอบอํานาจดังกลาว สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 161  คมู อื เตรยี มสอบผบู ริหารสถานศกึ ษา คุณภาพ มาตรฐานการศึกษา 1. ความหมายของมาตรฐานการศึกษา มาตรฐานการศึกษา คือ ขอกาํ หนดเกี่ยวกับคุณลักษณะ คุณภาพท่ีพึงประสงคและมาตรฐานท่ี ตองการใหเกดิ ข้นึ ในสถานศกึ ษาทกุ แหง เพือ่ ใชเ ปนหลักในการเทียบเคยี งสําหรับการสงเสรมิ และกาํ กับดูแล การตรวจสอบ การประเมนิ ผล และการประกนั คณุ ภาพทางการศึกษา พระราชบญั ญัตกิ ารศกึ ษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 มาตรา 34 บญั ญตั ิใหค ณะกรรมการการศึกษาขนั้ พน้ื ฐาน มหี นา ท่ีพิจารณาเสนอนโยบาย แผนพัฒนา มาตรฐานและหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขน้ั พืน้ ฐานท่สี อดคลอง กบั แผนการศึกษา ศาสนา ศลิ ปะและวฒั นธรรมแหง ชาติ โดยใหคณะกรรมการและสาํ นักงานการศกึ ษา ศาสนาและวัฒนธรรมเขตพืน้ ที่การศกึ ษากาํ กบั ดแู ลสถานศกึ ษาข้ันพนื้ ฐานและสถานศึกษาระดับอุดมศกึ ษา ระดบั ต่ํากวา ปรญิ ญา ใหส ามารถจัดการศึกษาสอดคลอ งกบั นโยบายและมาตรฐานการศกึ ษา ดังแผนภูมิ แผนภูมคิ วามเช่อื มโยงมาตรฐานการศึกษาชาติและมาตรฐานการศกึ ษาระดบั ตางๆ สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 162  คูมอื เตรยี มสอบผูบริหารสถานศกึ ษา แผนภูมิความเช่อื มโยงมาตรฐานการศกึ ษาชาตกิ บั มาตรฐานการศึกษาขนั้ พน้ื ฐาน ปฐมวัย 2. มาตรฐานการศึกษาชาติ ความหมายของมาตรฐานการศึกษา พระราชบญั ญัติการศึกษาแหงชาตไิ ดใหนิยามมาตรฐานการศึกษาวา เปนขอ กําหนดเก่ียวกับ คุณลักษณะ คุณภาพท่ีพงึ ประสงคแ ละมาตรฐานท่ตี อ งการใหเกิดขึน้ ในสถานศกึ ษาทุกแหงและเพ่ือใชเปน หลกั ในการเทยี บเคยี ง สําหรับการสง เสรมิ และกาํ กบั ดแู ล การตรวจสอบ การประเมินผลและการประกัน คุณภาพทางการศกึ ษา วัตถุประสงคข องการกําหนดมาตรฐานการศึกษาของชาติ 1. เพื่อเปนเปาหมาย และแนวทางพฒั นาการจดั การศกึ ษาของชาตใิ นทุกระบบและ ทุกประเภทในระดบั มหภาค เพือ่ เปน หลักและแนวทางในการกําหนดนโยบาย แผนพฒั นาและ จดั การศกึ ษารวมทงั้ มาตรฐานการ ศึกษา ทง้ั การศกึ ษาขั้นพื้นฐาน การอาชีวศึกษา และการอดุ มศึกษา สอบครดู อทคอม

163  คูม ือเตรียมสอบผบู รหิ ารสถานศกึ ษา 2. เพอื่ เปน เครือ่ งมอื กาํ กับการตรวจราชการ การนเิ ทศ การตดิ ตามและประเมินผล รวมท้ังการประกนั คุณภาพ 3. เพอ่ื ใหท ราบสถานภาพและความกา วหนาของ การจดั การศกึ ษาของชาติระดับมหภาค 4. เพื่อเปน มาตรฐานสาํ หรับการประกันคณุ ภาพภายนอก ในระดับเขตพ้ืนที่การศึกษาและสถานศกึ ษา เพ่อื เปนพ้ืนฐานสาํ หรับการพัฒนามาตรฐานการศึกษาของชาติในระยะตอไป อุดมการณของมาตรฐานการศึกษาของชาติ อุดมการณส าํ คญั ของการจดั การศึกษา คือ การจัดใหมกี ารศกึ ษาตลอดชีวิตและการสรางสงั คมไทยให เปน สังคมแหงการเรียนรู การศกึ ษาทส่ี รา งคุณภาพชวี ติ และสงั คมบูรณาการอยา งสมดุลระหวา งปญญาธรรม คุณธรรม และวัฒนธรรม เปนการศกึ ษาตลอดชวี ติ เพื่อคนไทยทงั้ ปวง มุงสรา งพืน้ ฐานทด่ี ใี นวัยเดก็ ปลูกฝง ความเปน สมาชิกท่ดี ีของสังคม ตั้งแตว ัยการศกึ ษาขน้ั พ้ืนฐาน และพฒั นาความรูความสามารถ เพือ่ การทาํ งาน ท่ีมีคณุ ภาพ โดยใหสงั คมทุกภาคสว นมีสวนรว มในการจดั การศกึ ษาไดตรงตามความตอ งการของผเู รยี น และ สามารถตรวจสอบไดอ ยางม่ันใจวา การศกึ ษาเปน กระบวนการของการพฒั นาชวี ติ และสงั คม เปน ปจ จัย สาํ คญั ในการพัฒนาประเทศอยา งยงั่ ยนื ้บานสอบค ูร www.sobkroo.com มาตรฐานการศึกษาของชาติ มี 3 มาตรฐานและ 11 ตัวบงช้ี ไดแก มาตรฐานที่ 1 คณุ ลักษณะของคนไทยทีพ่ ึงประสงค ท้งั ในฐานะพลเมืองและพลโลก(5 ตัวบง ช้)ี มาตรฐานท่ี 2 แนวการจัดการศึกษา (3 ตวั บงช)ี้ มาตรฐานที่ 3 แนวการสรา งสงั คมแหงการเรียนร/ู สงั คมแหงความรู ( 3 ตวั บงช้)ี 3. มาตรฐานการศึกษาระดับการศึกษาข้ันพืน้ ฐาน ความหมาย เปนขอกําหนดเกยี่ วกบั คณุ ลักษณะ คณุ ภาพท่ี พึงประสงคแ ละมาตรฐานท่ตี องการให เกิดขนึ้ ในสถานศกึ ษาขั้นพน้ื ฐาน ทุกแหงและเพื่อเปน หลกั ในการเทียบเคียง สําหรบั การสงเสรมิ และกํากบั ดูแล ตรวจสอบประเมนิ ผลและประกนั คุณภาพการศึกษา อดุ มการณ เปนการจัดการศึกษาเพอ่ื ปวงชนโดยรฐั พฒั นาคนใหมีลักษณะที่พงึ ประสงคใ นฐานะ พลเมืองไทย พลเมอื งโลก เพ่อื สรา งสงั คมแหง การเรียนรแู ละพัฒนาประเทศอยางยั้ง หลกั การ การพัฒนาผเู รยี นอยา งครบถว นจดั การศกึ ษาเพื่อเปนคนไทย ความเสมอภาค12 ป การมี สว นรว ม และหลักความสอดคลอ ง ประกอบดว ย มาตรฐานการศึกษา 18 มาตรฐาน 84 ตวั บงชี้ ไดแ ก -ดานคณุ ภาพนกั เรียน 8 33 -ดานการเรยี นการสอน 2 14 -ดา นการบรหิ ารจดั การศกึ ษา 6 33 - ดา นพัฒนาชุมชนแหงการเรยี นรู 2 4 สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 164  คูมือเตรียมสอบผูบริหารสถานศึกษา มาตรฐานดา นคุณภาพผูเรยี น (มี 8 มาตรฐาน 33 ตัวบงช)ี้ มาตรฐานที่ 1 ผเู รยี นมคี ุณธรรม จริยธรรม และคา นิยมทพ่ี งึ ประสงค มาตรฐานที่ 2 ผูเรียนมีจิตสํานกึ ในการอนรุ กั ษแ ละพัฒนาสงิ่ แวดลอ ม มาตรฐานที่ 3 ผเู รียนมีทักษะในการทํางาน รกั การทํางาน สามารถทํางาน รวมกับผอู ่นื ไดแ ละมี เจตคตทิ ดี่ ตี ออาชีพสุจรติ มาตรฐานที่ 4 ผเู รยี นมีความสามารถในการคดิ วเิ คราะห คิดสงั เคราะห มวี ิจารณญาณ มคี วามคิด สรา งสรรค คิดไตรต รอง และมีวิสัยทศั น มาตรฐานท่ี 5 ผูเรยี นมีความรแู ละทักษะทีจ่ ําเปนตามหลกั สตู ร มาตรฐานที่ 6 ผเู รียนมที กั ษะในการแสวงหาความรดู วยตนเอง รกั การเรียนรู และพฒั นา ตนเองอยา งตอเนอื่ ง มาตรฐานที่ 7 ผูเรยี นมีสขุ นสิ ัย สุขภาพกายและสุขภาพจิตทด่ี ี มาตรฐานท่ี 8 ผูเรียนมีสนุ ทรียภาพและลักษณะนิสยั ดา นศลิ ปดนตรแี ละกีฬา มาตรฐานดา นการเรียนการสอน (มี 2 มาตรฐาน 14 ตัวบงช้ี) มาตรฐานท่ี 9 ครูมวี ฒุ ิ / ความรู ความสามารถตรงกับงานทรี่ บั ผดิ ชอบ หม่นั พัฒนาตนเองเขากับ ชุมชนไดด แี ละมคี รูเพยี งพอ มาตรฐานท่ี 10 ครมู ีความสามารถในการจดั การเรียนการสอนอยา งมีประสิทธิภาพและเนนผเู รียน เปน สําคญั มาตรฐานดา นการบรหิ ารและการจดั การศึกษา(มี 6 มาตรฐาน33ตวั บงชี้) มาตรฐานท่ี 11 ผบู รหิ ารมภี าวะผนู ําและมคี วามสามารถในการบริหาร มาตรฐานที่ 12 สถานศกึ ษามกี ารจัดองคก ร โครงสราง ระบบการบรหิ ารและพัฒนาองคกรอยาง เปนระบบครบวงจร มาตรฐานที่ 13 สถานศึกษามกี ารบรหิ ารและจัดการศกึ ษาโดยใชส ถานศึกษาเปน ฐาน มาตรฐานที่ 14 สถานศึกษามีการจดั หลกั สูตร และกระบวนการเรยี นรทู ่ีเนน ผูเ รยี นเปน สําคัญ มาตรฐานที่ 15 สถานศึกษามกี ารจัดกจิ กรรมสงเสริมคุณภาพผูเรยี นอยางหลากหลาย มาตรฐานท่ี 16 สถานศกึ ษามกี ารจัดสภาพแวดลอ มและการบรกิ ารทส่ี งเสริมใหผเู รียนพฒั นาตาม ธรรมชาติ เต็มตามศกั ยภาพ มาตรฐานดานการพัฒนาชมุ ชนแหงการเรยี นรู (มี 2 มาตรฐาน 4 ตวั บงช)ี้ มาตรฐานที่ 17 สถานศึกษามีการสนับสนนุ และใชแหลง เรยี นรูและภูมปิ ญ ญาในทองถิน่ มาตรฐานท่ี 18 สถานศึกษามกี ารรวมมอื กันระหวา งบา น องคกรทางศาสนา และสถาบันทา วิชาการ และ องคก รภาครัฐและเอกชน เพือ่ พฒั นาวิถกี ารเรยี นรูช ุมชน สอบครูดอทคอม

165  คูม ือเตรยี มสอบผบู รหิ ารสถานศึกษา 4. มาตรฐานการศกึ ษาระดบั การศึกษาปฐมวัย ความหมาย เปนขอ กําหนดเกย่ี วกับคณุ ลกั ษณะ คุณภาพที่ พงึ ประสงคแ ละมาตรฐานทตี่ อ งการ ใหเกดิ ขึน้ ในสถานศกึ ษาจัดการศกึ ษาปฐมวัยทกุ แหงและเพ่ือเปน หลกั ในการเทยี บเคยี ง สาํ หรบั การสง เสรมิ และกํากับดแู ล ตรวจสอบประเมินผลและประกันคุณภาพการศึกษา อดุ มการณ เปน การจัดการศกึ ษาขั้นพืน้ ฐานระดับแรกวางรากฐานใหเจรญิ สมบูรณส มวยั สมดุล ทกุ ดา น เตรยี มพรอมเขาขัน้ พนื้ ฐาน มุงเนนพัฒนาเด็ก การอบรมเล้ยี งดู ้บานสอบค ูร www.sobkroo.com หลกั การ การพัฒนาเด็กโดยองคร วมจดั ประสบการณย ดึ เด็กเปน สําคญั เสริมสรา งความเปนไทย ความรว มมือและหลักความสอดคลอ ง มาตรฐานการศกึ ษาปฐมวยั มี 18 มาตรฐาน 82 ตัวบงช้ี ไดแก -ดานคณุ ภาพเดก็ 8 32 -ดานการจดั การเรียนรู 2 14 -ดา นการบริหารและจดั การศกึ ษา6 32 -ดา นพฒั นาชุมชนแหง การเรยี นรู 2 4 5. มาตรฐานเพื่อการประเมินภายนอก มาตรฐานการศกึ ษาขน้ั พนื้ ฐาน สาํ หรับประเมนิ ภายนอกรอบโดยสํานกั งานรบั รองมาตรฐานและการ ประเมินคณุ ภาพการศกึ ษา(สมศ) มีท้ังหมด 27 มาตรฐาน 91 ตัวชวี้ ดั ซึง่ การประเมินรอบแรกตามกฎหมาย การศกึ ษาชาติ ไดผ า นพนไปแลว ขณะนี้อยูในชว งระยะเวลาการประเมนิ รอบสอง ซึ่ง สมศ. ไดก ําหนดใหมี การประเมิน เพยี ง 14 มาตรฐาน 60 ตวั ชว้ี ดั เทานน้ั นอกจากนัน้ สมศ. ยงั ไดป รับมาตรฐานใหส อดคลอ งกบั มาตรฐานการศกึ ษาขัน้ พ้นื ฐานและมาตรฐานการศึกษาปฐมวยั ดวยเพื่อความสะดวกและไมสบั สน ดงั น้ี 5.1 มาตรฐานการศกึ ษาขันพืน้ ฐาน (สําหรบั ประเมินภายนอกรอบสอง ) สอบครดู อทคอม