2 คู่มือ แนวข้อสอบ ผู้บริหารสถานศึกษา

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 416  คูมอื เตรยี มสอบผบู ริหารสถานศกึ ษา ระดบั การควบคุม และระดับการแทรกแซงไดมากนอยแตกตา งกัน ดงั นั้น การวิจัยปจ จัยปฏิบัติการอาจมี แผนแบบการวิจยั เชิงทดลอง หรือแผนแบบการวิจัยเชงิ สาํ รวจ อีกหลายแบบทม่ี รี ะดบั การควบคมุ และการวัด แตกตางกนั ไดอีกหลายแบบ 2.6) ประเภทของการวิจัยปฏิบตั กิ าร ประเภทการวิจยั ปฏบิ ัติการไดเ ปน 4 ประเภท ดังนี้ 1. การวิจยั ปฏบิ ัติการในชน้ั เรียน (Classroom Action Research = CAR) การวิจยั ในช้นั เรยี น ทาํ โดยครูผสู อนเพือ่ แสวงหาวธิ แี กไ ขปญ หาและพัฒนาการปฏิบตั งิ านใหด ีขน้ึ เพ่อื นําผลการวจิ ัยไปใชแก ปญหา และพฒั นาการเรียนการสอนในชน้ั เรียนโดยตรง 2. การวิจัยปฏิบตั ิการแบบรวมพลัง (Collaborative Action Research) การวจิ ยั นี้เปนการวจิ ยั ปฏิบตั ิการทดี่ าํ เนนิ งานโดยครูหลายคนรว มกนั ทําวจิ ัยเพอ่ื ปรับปรงุ เปลยี่ นแปลงชน้ั เรียนหลาย ๆ ชัน้ หรือ แผนกวิชา หรือภาควิชา ทมี งานนกั วิจยั มักเปนการรวมตัวกันของครผู มู คี วามสามารถ ความชาํ นาญเฉพาะ ดา นแตกตางกัน มารว มมอื กันทํางานวิจัยโดยมจี ดุ มุง หมายรวมกัน การรว มมอื รวมพลงั ทํางานจะทําใหค รู เกิดการเรียนรูแบบลุมลึก (deep leaming) จากกันและกนั ไดมากกวาการทําวิจยั คนเดยี ว (Bennet, Foreman – Peck and Higgins , 1996) 3. การวิจยั ปฏิบัตกิ ารระดับโรงเรียน (School Action Research) การวิจัยนี้เปน การวิจยั ปฏบิ ตั ิ นอกท่ีดําเนนิ งานโดยผูบริหารโรงเรยี นและบุคลากรทางการศึกษาของโรงเรยี น อาจรวมหนว ยงานนอก โรงเรยี นดว ย โดยมีเปา หมายทจี่ ะพฒั นาโรงเรียน และสภาพแวดลอมของโรงเรยี น 4. การวิจยั ปฏบิ ัติการอิงชมุ ชน (Community- Based Action Research) การวิจยั นี้เปน การวิจยั ปฏิบัติการตามแนวคิดของ Stringer (1996) ซ่ึงมีความเชื่อวาโรงเรียนและชมุ ชนมีความสัมพนั ธก ันแยก ไมออก และครูมีหนาท่ีท่ีจะตองสรางความสมั พันธแบบสองทางระหวา งโรงเรยี นและชุมชน ดงั นนั้ การทํา การวิจัยปฏบิ ตั กิ ารโดยอาศัยความรวมมอื และรวมพลงั จากชุมชน จงึ เปนวถิ ที างท่จี ะสามารถระดมทรัพยากร จากทกุ แหลง ในการพัฒนาการศกึ ษาและการพัฒนาการศึกษาและการพฒั นาชุมชนในพรอมกนั ไดอยา งมี ประสิทธิภาพ ขอบขายภาระหนาทีข่ องครูเก่ียวกบั การวิจัยปฏบิ ัตกิ าร เม่ือพจิ ารณาตามประเภทของการวจิ ัย ปฏบิ ัติการทง้ั 4 ประเภท สะทอ นใหเ หน็ ถงึ ขอบเขตการวิจยั และภาระหนาทขี่ องครูจากระดบั จลุ ภาคไป สรู ะดบั มหภาคเหมือนละลอกคลื่น ดงั แสดงในภาพท่ี 4 ครูทเี่ ปนนักวจิ ัยทเ่ี รมิ่ ตนทําการวิจยั ปฏิบัตกิ ารควร จะเริ่มตนจากการวิจัยปฏิบัติการในชั้นเรียนกอ น เม่อื มปี ระสบการณในการวจิ ยั มากข้นึ จงึ ขยายขอบเขตการ วิจยั กวางขนึ้ จนถงึ ขน้ั การวจิ ยั ปฏบิ ตั กิ ารอิงชมุ ชน นอกจากนคี้ รูแตละคนท่ที ําการวิจัยปฏบิ ัตกิ ารในช้นั เรียน อาจปรกึ ษาหารอื วเิ คราะหเ ปรยี บเทยี บผลงานแตละคน และสังเคราะหสรุปเปน รายงานการสังเคราะหงาน วจิ ัย หรือรวมกนั เปนทีมทําการวิจยั ปฏิบัตกิ ารแบบรวมพลัง (collaborative action research) หรืออาจขยาย สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 417  คูมอื เตรยี มสอบผูบริหารสถานศกึ ษา ขอบเขตการทาํ วิจัยลงสูระดับนักเรียน โดยจัดใหม ีการเรยี นการสอนใหเ กิดการเรียนรโู ดยใชการวจิ ัยเปน ฐาน (research-based leaming) ได 2.7) ความสําคญั ของการวิจยั ในเรียน 1. เปนการพัฒนาหลกั สตู รและปรับปรุงวธิ กี ารปฏบิ ัตงิ านเพ่ือพฒั นาคุณภาพการเรยี น การสอน ดว ยการวิจัย 2. เปนการพฒั นาวชิ าชีพของครู 3. เปนการแสดงความกาวหนาทางวิชาชีพครูดวยการเผยแพรค วามรูทไ่ี ดจ ากการปฏบิ ตั ิ 4. เปนการสงเสรมิ สนบั สนุนความกา วหนา ของการวจิ ยั ทางการศึกษา 2.8) เปาหมายของการวจิ ยั ในเรยี น เพอื่ พัฒนาคณุ ภาพการเรยี นการสอนใหเกิดผลดที ่สี ุด ตามจุดมุง หมายและมาตรฐาน การเรียนรู ของหลักสตู รดว ยตัวครูเอง 2.9) บทบาทของครกู บั การวิจยั ในเรยี น 1. ครใู นฐานะนกั สอน 2. ครใู นฐานะนักพฒั นาหลกั สูตร 3. ครใู นฐานะนกั วิจยั การพัฒนา ปรบั ปรงุ แกไขหลักสูตรและการพัฒนากิจกรรมการเรียนการสอนจะมีประสทิ ธิภาพ ไดต องอาศยั กระบวนการวิจัยในชนั้ เรียนโดยเม่ือไรก็ตามที่ครูมีการวางแผนการสอน(วิเคราะหห ลกั สูตร จัดทาํ แผนการจดั การเรยี นรู) นาํ แผนการจดั การเรียนรไู ปใช บันทึกผลทเ่ี กิดขึ้น ขณะจัดกิจกรรมและนาํ ผล (ขอ มูล) ทเี่ กดิ กับนกั เรยี น (ผลสมั ฤทธิ์ พฤตกิ รรมของนักเรยี น บรรยากาศ ในช้นั เรยี น) ไปเปน ขอ มูล พ้ืนฐานในการพัฒนาคุณภาพการเรียนการสอน การกระทําเชน นีเ้ ปน บทบาทของนักการสอน นกั พฒั นา หลกั สูตรและนักวจิ ัยในเวลาเดียวกนั 3. การวจิ ัยและพัฒนา (Research and Development) 3.1) ความหมายของการวจิ ยั พัฒนา (R & D) การวิจัยและพฒั นาทางการศึกษา (R & D) เปนการพฒั นาการศกึ ษา โดยพนื้ ฐานการวิจยั (Research Based Education Development) เปนกลยุทธห รอื วธิ ีการสาํ คญั หนึ่งทน่ี ยิ มใชใ นการปรับปรุงเปลยี่ นแปลง หรือพัฒนา การศึกษา โดยเนน หลกั เหตุผลและตรรกวิทยา เปา หมายหลัก คอื ใชเ ปน กระบวนการในการ พฒั นาและตรวจสอบคุณภาพของผลติ ภณั ฑทางการศกึ ษา (Education Product) สอบครดู อทคอม

418  คูมอื เตรยี มสอบผูบ รหิ ารสถานศกึ ษา R & D จะพบมากในเชงิ ธุรกิจ เชน การผลติ สินคาขึน้ มา 1 ชิน้ R จะทาํ การทดสอบคุณภาพ ของสินคา D จะทาํ การวจิ ัยการตลาดถึงสินคาตัวนค้ี วบคูไปถงึ ความพึงพอใจ นําผลท่ไี ดจาก R & D หาคาํ ตอบ ไดคาํ ตอบนาํ มาปรบั ปรงุ ไปเรอื่ ย ๆ สําหรับ R & D ในวงการศกึ ษาไมม คี วามชดั เจน R เปนการวิจัยเพ่ือหาคําตอบ พอไดคําตอบ ก็ จบการวจิ ยั รูแลว ก็แลว กนั ไป ไมมีการดําเนนิ การอะไรตอ จากคําตอบวจิ ยั ทไ่ี ด หรือวิจัยแลว ไมพ ัฒนา สําหรับคนทท่ี ําหรือพฒั นา D จะทําโดยไมไดห าคาํ ตอบกอ นวา ส่งิ ทที่ าํ มีปญหาหรือสาเหตุของปญ หาที่แท จริงคอื อะไร อาจคดิ เดาเอาเอง หรือทาํ โดยคนอ่ืนบอกใหท าํ หรอื สง่ั ใหไ ปทาํ ทาํ หรอื พัฒนาโดย ไมมีการ วจิ ัยมากอนน่นั เอง ้บานสอบค ูร www.sobkroo.com ครู ผบู รหิ าร ศึกษานเิ ทศก ตอ งทาํ R & D เปน การวจิ ยั แลวไมใหคนอนื่ มาพฒั นาให หมายความวา วิจัยเกยี่ วเพื่อพฒั นาการเรยี นการสอน เมื่อหาคาํ ตอบไดแลว ก็นาํ คาํ ตอบ (วธิ สี อน) ไปใช พัฒนาการเรยี นการสอนเอง ประเดน็ หลักของ R & D อยูท่ีการพัฒนาการเรียนการสอน โดยองิ การวิจัย ตารางวเิ คราะหค วามแตกตางวิจยั (Research) พฒั นา (Development) และวจิ ัยและพัฒนา (R &D) วจิ ยั (Research) พัฒนา(Development) วจิ ัยและพัฒนา(R & D) ปญหาคอื เรื่องการอาน ทาํ โครงการมากมาย ปญหาคือ เร่อื งการอาน เกดิ จากนโยบาย/ สาเหตคุ ือ ขาดสื่อท่ีมีประสทิ ธิภาพ การดําเนินการ สัง่ ใหท ําคิดทาํ เอง ศกึ ษาพฤตกิ รรมการเรียน การดาํ เนินการ การดาํ เนนิ การ ของนักเรียน จัดกจิ กรรมตามโครงการ สรา งและปรับปรุงสอ่ื ใหดี นาํ ไปจัดกิจรรมการเรียนการอสน สรุป สรุป บนั ทกึ ผลการใช/ ผลสําเร็จ พรอ ม ไดคําตอบแลว รแู ลวกจ็ บ ทําโดยไมไดหาคาํ ตอบวา ปญหา อุปสรรคปรับปรุงสอ่ื อกี ครง้ั ไมด าํ เนินการตอ ปญหาคอื อะไร นําไปสอนอกี เปน ครงั้ ที่ 2 บนั ทกึ “วิจัยแลวไมพัฒนา” “พัฒนาโดยไมไดว จิ ยั ” ผลสําเร็จหากมีปญ หาอกี ก็ปรบั ปรุง /พฒั นาส่อื นาํ ไปสอนอกี บันทึกผล และเปรยี บเทียบผลจนในที่สุดได สอื่ การสอนท่มี ปี ระสิทธภิ าพ สรปุ หากคาํ ตอบกอน ลงมือทํา “พัฒนาโดยอิงการวจิ ัย” สอบครูดอทคอม

419  คูมอื เตรียมสอบผูบรหิ ารสถานศกึ ษา 3.2) ความแตกตา งระหวางการวจิ ัยและการวจิ ัยในชน้ั เรียน หวั ขอ /ประเด็น การวจิ ัยในชั้นเรียน การวจิ ยั ทางการศกึ ษา ผทู าํ คณุ สมบตั ิผทู าํ ครผู ูสอน นกั วจิ ยั นักวชิ ากร นักการศกึ ษา เปาหมายในการทาํ ทาํ เม่ือไร ศกึ ษานิเทศก เริ่มตนอยา งๆ ประเด็นปญหาหรอื มคี วามรวู ิธีการแกปญ หาการ เทคนิคการวจิ ยั เนอื้ หาท่จี ะทําวิจยั คาํ ถามการวจิ ยั ทําไปทาํ ไม เรียนการสอน ้บานสอบค ูร www.sobkroo.comสถานท่ีดําเนินการ การดําเนินการ แกปญ หา/พฒั นานักเรียนใน แกป ญ หา/พฒั นา กลมุ ใหญ การสุมตัวอยาง เรื่องเลก็ แตเ ปน เรอ่ื งท่ีสําคญั เรื่องทส่ี าํ คัญ การคนควาเอกสาร เมือ่ พบปญ หา เม่ือมีงบประมาณ แรงงาน เวลา การวเิ คราะหขอมลู วเิ คราะหปญ หาท่แี ทจ รงิ เพ่ือกาํ หนดนโยบาย/แกปญหาใหญ ๆ ประเด็นปญ หาทีเ่ กิดขึ้นกับผู ตรวจสอบเอกสารทฤษฎแี ละงานวิจยั เรียน ในหอ งเรียน ทพ่ี บ ที่เก่ียวขอ ง ปญ หาทีม่ มุ กวา ง ปจจบุ ัน ปญ หาเฉพาะหนา แกปญหา / พัฒนา เพื่อใหไดองคค วามรใู หม ปรับปรุงการเรียนการสอน ในหอ งเรยี นทคี่ รูรบั ผดิ ชอบ ทุกสถานที่ ทตี่ องการหาคาํ ตอบ/ อยากรู แกป ญหาอยางรวดเร็ว ทนั ที บางคร้ังอาจแยกมาทําวิจัยตา งหากจาก ควบคกู ับการเรียนการสอนตาม การเรยี นการสอนเนนระเบียบแบบ ปกติ ไมเนน ระเบยี บแบบแผน แผนการวิจัย การวจิ ัย ไมเ นน การสุมตัวอยา ง กลุมท่ี เนนการสมุ ชนดิ ทคี่ ํานงึ ถึงความนา จะ ศกึ ษาคอื ผเู รียนทม่ี ีขอบกพรอ ง เปน เพ่อื ใหไดกลมุ ตวั อยางท่ีเปนตวั หรือตอ งการพฒั นา แทนของประชากร ใชวิธีการทางสถิติ และความนาจะเปน คน ควา อยางงา ย ๆ และอนโุ ลม ทาํ อยา งกวา งขวาง ชดั เจน และเนนใช ใหใชข อ มูลแหลงทตุ ยิ ภูมิ ขอ มูลแหลงปฐมภมู ิ ไมเ นนการทดสอบความมีนัย ใชอ นมุ านสถิติในการทดสอบความมี สาํ คัญและมีการนําเสนอขอ มูล นัยสําคัญและใชเทคนคิ ของการวจิ ัย ดิบประกอบ เชิงคุณภาพและปรมิ าณ เนน เชิงคณุ ภาพ สอบครูดอทคอม

420  คูมอื เตรยี มสอบผูบรหิ ารสถานศึกษา แบบแผนการวิจัย ตดั ขนั้ ตอนทไ่ี มจ ําเปนบางอยาง มีการควบคมุ ตวั แปรอยางเขมงวดและ ผลการวจิ ัย ออกไป ใชระยะเวลาส้ัน ไมเ ขม ใชระยะเวลายาวนาน การประยุกตใ ชผ ล งวดในการควบคมุ ตวั แปร องคความรูท่จี ะนาํ มาปรับปรุง องคความรกู วางขวางและครอบคลุมท่ี และพฒั นาการเรียนการสอนที่ สามารถสรุปอา งองิ ไปยงั กลมุ อ่ืนได ดาํ เนินการอยู/ ไมอ างอิงไปใช กบั กลุมอนื่ ยดึ ความสอดคลอ งกบั การ ยดึ ความสอดคลอ งกบั ทฤษฎี ปฏบิ ัติ ้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 4. การนําผลการวจิ ัยไปใช การนําผลการวิจยั ไปใชเ ปน ขัน้ ตอนทสี่ าํ คัญ เพราะครสู ามารถใชน วัตกรรมทค่ี นพบ ไปปรบั ปรุง และพัฒนาการเรียนการสอนใหบรรลมุ าตรฐานการเรียนรขู องหลักสตู ร ผลการนาํ ไปใชจ ะทําใหม คี วามสมบูรณและมีคณุ คามากยิง่ ข้ึน ตลอดจนผูเก่ียวของ/หนวยงาน ใช เปนขอ มูลในวางแผนพฒั นาคุณภาพการจัดการศกึ ษาตอไป 4.1) ความสาํ คญั ของการนําผลการวิจยั ไปใช 1. ทาํ ใหการจัดการเรยี นการสอนบรรลมุ าตรฐาน การเรยี นรขู องหลักสตู ร เพราะครูไดใ ชส ื่อ/ นวตั กรรมทีม่ ีคุณภาพ ผานการตรวจสอบคณุ ภาพ เชื่อถอื ได 2. ทาํ ใหค รพู ฒั นาตนเองใหมีคณุ ภาพย่งิ ขึ้น 3. ผเู รยี นไดรับการพัฒนาเต็มตามศกั ยภาพ 4. ผูบริหาร/หนว ยงานใชข อมลู ไปปรับปรุง/พฒั นา ตรงตามสภาพจริง 5. ครูใชเ ปนผลงานทางวิชาการเพื่อเลื่อนวิทยฐานะ / ความกา วหนา ในวชิ าชีพ 6. ทาํ ใหม ขี อ มลู ปรบั ปรงุ หรอื พฒั นางานและกาํ หนดนโยบายของหนว ยงานทางการศกึ ษา 4.2) จดุ มุง หมายในการนาํ ผลการวิจยั ไปใช 1. เพื่อแกป ญ หาการเรยี นการสอน 2. เพอ่ื ปรบั ปรุงหรอื พัฒนาการเรียนการสอนใหม ีประสิทธภิ าพย่ิงขึ้น 3. เพือ่ ใชเ ปน ขอ มลู ในการดาํ เนนิ งานเฉพาะดาน 4. เพื่อใชป ระเมนิ ผลและพัฒนาการปฏบิ ัตงิ านของครูหรอื หนว ยงาน 4.3) การเผยแพรผ ลงานวจิ ัย หนวยงานตน สังกดั ของโรงเรยี นตอ งดาํ เนนิ งานตอเนือ่ ง คอื การสงเสริมสนบั สนุนใหมกี ารเผยแพร ผลงานวจิ ัย และการนําผลงานวิจัยไปใชประโยชนอยา งกวางขวาง ในรปู แบบตา ง ๆ เชน การจดั ประชมุ สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 421  คูมือเตรยี มสอบผบู รหิ ารสถานศกึ ษา สัมมนาทางวชิ าการเผยแพรผ ลงานวจิ ยั การจดั ทาํ เครอื ขายการวจิ ยั เพ่อื พัฒนาการเรียนการสอนในรูปแบบ ของเว็บไซด หรือ โฮมเพจ เพือ่ นําเสนอผลงานวิจยั อยา งตอ เนอื่ งและสมา่ํ เสมอ 4.4) แนวทางการนาํ ผลการวจิ ยั ไปใช 1. นาํ ไปใชในการปรับปรุงและพัฒนาการเรยี นการสอน 2. นําไปใชเ ปน ขอ มูลพืน้ ฐานในการพฒั นาการเรยี นการสอน 3. นําไปใชพ ฒั นาวชิ าชพี 4.5) แนวทางการนาํ ผลการวจิ ยั ไปใชของครู 1. ใชแกปญ หาการเรยี นการสอนโดยตรงนาํ นวัตกรรมไปใชสอนซอมเสริม/สอนตามปกติ 2. นาํ ไปเปนขอ มูลในการปรับปรุงการเรยี นการสอน รวู า มีนวตั กรรมอะไร ใชแกป ญ หาอะไร 3. นําไปใชพฒั นาหลกั สตู ร หนวยการเรียนรู การวดั และประเมนิ ผล 4. นาํ ไปใชในการพัฒนาวชิ าชพี 4.6) แนวทางการนาํ ผลการวจิ ยั ไปใชข องผูบ รหิ าร 1. ใชในการวางแผน กาํ หนดนโยบายการเรยี นการสอนและพฒั นาหลกั สตู ร ปรบั ปรงุ / ดัดแปลงงาน/โครงการ ใหเปน ไปตามเปา หมายอยางเปนระบบ 2. กระตุน ใหค รพู ัฒนาการเรยี นการสอนโดยใชก ารวจิ ัยเปน ฐาน 3. สง เสริมใหครูคน ควา หาความรใู หม ๆ 4. สงเสริมใหครไู ดมกี ารประชมุ แลกเปลยี่ นงานวจิ ัยของตนกับผูอน่ื 4.7) จดุ ที่ควรพจิ ารณาในการนําผลการวจิ ยั ไปใช 1. กระบวนการพัฒนาสือ่ /นวตั กรรม (บทที่ 3) 2. กระบวนการพัฒนาเครือ่ งมอื เก็บรวบรวมขอ มูล (บทท่ี 3) 3. สรุปผลการวจิ ัย/ขอ คนพบการวจิ ัยเปน อยางไร (บทท่ี 5) 4. ขอบกพรอ งในการดาํ เนินงานวิจยั (ขอเสนอแนะ บทที่ 5) 5. ทาํ ไมตอ งวจิ ยั / ปญหาคืออะไร (บทท่ี 1) สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 422  คูมอื เตรยี มสอบผบู ริหารสถานศึกษา การบริหารงานสถานศึกษา ( การบริหารงานท่ัวไป) 1. การจัดระบบขอ มูลสารสนเทศในสถานศกึ ษา 1.1 ระบบสารสนเทศทางการศกึ ษา 1) ความหมายของระบบ ระบบ (System) คอื ชุดขององคป ระกอบซ่งึ มีปฏิสมั พันธ ตอ กนั ในรปู ของความเปนหนึ่งเดียว และดาํ เนนิ งานรวมไปสูเปา หมายเดยี วกนั ประกอบดวยสวนสําคญั สี่ประการ คือ 1. ขอ มูลนาํ เขา (Input) 2. กระบวนการประมวลผล (Process) 3. ผลลัพธ (Input) 4. การควบคมุ การยอ นกลับ (Feedback Control) 2) ความหมายของ ขอ มูล สารสนเทศ ขอมูล (Data) คือ ขอ เทจ็ จรงิ เกยี่ วกบั เหตุการณ หรือขอ มลู ดบิ ทีย่ งั ไมผานการประมวลผล ยงั ไมมี ความหมาย ในการนาํ ไปใชง าน ขอ มูลอาจเปน ตวั เลข ตวั อักษร สญั ลกั ษณ รปู ภาพ เสียง หรือ ภาพเคล่ือน ไหว สารสนเทศ (Information) คอื ขอมูลทผ่ี านกระบวนการประมวลผล หรอื จัดระบบแลว เพ่อื ใหมี ความหมายและคุณคา สาํ หรบั ผใู ช ระบบสารสนเทศ (Information System) หมายถงึ ชุดของคน ขอมลู และวธิ ีการ ซ่งึ ทาํ งาน รว มกัน เพอื่ ใหเกิดความสําเรจ็ ตามเปาหมายท่ีวางไว หรอื สารสนเทศ คอื ขอมูลทีผ่ านการประมวลผล บวก ลบ คณู หาร เปรียบเทียบหรือตรวจสอบแลวมคี วามชดั เจนข้ึน สามารถนาํ มาใชใ นการพิจารณาตัดสิน ใจ หรือดําเนินการใด ๆ ตอ ไปได สารสนเทศจะถกู นาํ เสนอในรปู อัตราสว น รอยละ การเปรยี บเทยี บ เชน อัตราครตู อนักเรยี น การเปรยี บเทยี บงบประมาณที่ไดร ับปจ จุบนั กบั อดตี การเปรยี บเทียบผลการดําเนินการ นับแตเรม่ิ โครงการ การเปรียบเทียบผลกาํ ไรตอ การลงทนุ ทรัพยากรที่สาํ คญั ทีส่ ุดขององคการคือคน คนคอื ผูสรา งงานผลิต เปนผใู ชบ ริการ เปนผแู กป ญหา และเปนผูตัดสินใจ คนท่ีมีคณุ ภาพจะเปน กระดูกสันหลังขององคก าร 3) ประเภทของระบบสารสนเทศ 1) ระบบประมวลผลธุรกรรม (Transaction Processing System : TPS) เปน เคร่อื งมอื ของผบู รหิ าร ระดบั ปฏบิ ัติการ (Operating Manager) เชน ระบบสารสนเทศการบัญชี 2) ระบบสารสนเทศการจดั การ (Management Information System : MIS) เปน เคร่อื งของผูบ ริหาร สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 423  คูมอื เตรยี มสอบผบู รหิ ารสถานศกึ ษา ระดบั ส่งั การ หรอื ระดบั กลาง (Tactical Manager) มี 3 ประเภท คือ รายงานตามตารางการผลติ รายงาน ตามตอ งการ และรายงานพิเศษ 3) ระบบสนบั สนนุ การตดั สินใจ (Decision Support System : DSS) เปน เคร่ืองมอื ของผูบริหาร ระดับนโยบาย หรอื ระดบั สูง (Strategic Manager) และผบู ริหารระดับส่ังการหรอื ระดบั กลาง(Tactical Manager) 4) ระบบการสนับสนนุ ระดับนโยบาย (Executive Support System : ESS) จําเปน มากสําหรับการ บริหารระดับสูง การพฒั นาระบบสารสนเทศ โดยใช วฏั จกั รของการพัฒนาระบบ SDLC เปนการตดิ ตอส่อื สาร อยา งตอเน่อื งชัดเจนระหวางผใู ช กับ 4) บุคลากรในระบบสารสนเทศ ประกอบดวย 1) ผูใ ช (User) ไดแ กบคุ คลซ่ึงใชระบบสารสนเทศเมอื่ มกี ารนําออกมาใช ไดแ ก ผูใชค อมพิวเตอร และผจู ดั การ 2) นักวิเคราะหร ะบบ (System Analyst) จะทํางานรวมกับผูใช เพือ่ ตรวจสอบความจาํ เปน ที่ตอง ใชส ารสนเทศในกระบวนการของผใู ช 3) นกั ออกแบบระบบ (System Designer) เปนผอู อกแบบระบบใหตรงกับความจําเปน ความ ตอ งการของผใู ช 4) นกั เขียนโปรแกรม (Programmer)ใชโปรแกรม เพอื่ รหสั คําสงั่ สาํ หรบั ใหค อมพวิ เตอรแ กป ญ หา 1.2 ความสาํ คัญและประโยชนของขอ มลู สารสนเทศ ปจ จุบนั IT มคี วามสําคญั ท้งั ในชีวติ ประจาํ วัน ชวี ิตการทํางาน และการดําเนินงานดา นตางๆ จนบาง คร้งั อาจเปรยี บขอมลู และสารสนเทศ ไดเสมอื นกับสายเลอื ดที่หลอเลีย้ งการทํางานทุกดานขององคก รเพราะ ถาขอมลู และสารสนเทศมีความถูกตองเปน ปจจบุ ัน ทาํ ใหการบรหิ ารจัดการมีศกั ยภาพย่งิ ขึ้น สารสนเทศ ที่ดี มปี ระโยชนในดา นตอ ไปนี้ 1) ประสิทธภิ าพ (Effciency) ไดแก 1.1 ระบบสารสนเทศทาํ ใหก ารปฏบิ ตั ิงานมีความรวดเรว็ 1.2 ระบบสารสนเทศชว ยใหการเขา ถงึ ขอมลู ขนาดใหญไ ดอยางรวดเร็ว 1.3 ระบบสารสนเทศชวยใหการตดิ ตอ ส่ือสารเปน ไปไดอยา งรวดเรว็ 1.4 ชว ยลดตนทนุ 1.5 ชว ยใหการประสานงานระหวางฝา ยตา งๆเปน ไปไดดวยดี 2) ประสทิ ธิผล (Effeciveness) ไดแก 2.1 ระบบสารสนเทศชวยใหการตัดสินใจ สง ผลใหก ารดาํ เนินงานบรรลวุ ตั ถุประสงคได สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 424  คมู ือเตรยี มสอบผูบริหารสถานศกึ ษา 2.2 ระบบสารสนเทศชวยในการเลอื กผลิตสนิ คา บรกิ ารทเ่ี หมาะสม 2.3 ระบบสารสนเทศชวยในการดําเนินงานไดอ ยา งถกู ตอ ง รวดเรว็ ขึ้นตรงกับความตอ งการ 3) ความไดเ ปรียบในการแขง ขัน (Competitive Advantage) ไดแก การมีการนําสารสนเทศมาใช และทําใหเ กิดการบรหิ าร จดั การแบบใหม เชน E- Government Re- engineering Knowledge Management เปน ตน 4) คณุ ภาพชีวติ การทํางาน (Quality of Work Life) เทคโนโลยสี ารสนเทศ ทาํ ใหเ กิเครอ่ื งมือ การทาํ งานรปู แบบใหมๆ เชน Tele/Video Conferencing Electron data Interchange Virtual Organization เปนตน ซ่ึงทาํ ใหป ระหยัดทรยั ากร และเพม่ิ ครุ ภาพชีวติ ได 1.3 ลกั ษณะขอมูลสารสนเทศทด่ี ี ในปจ จุบนั ขอ มูลสารสนเทศมีความจําเปนอยางยงิ่ ตอ การบรหิ ารจดั การ เพราะถาขอมูลมคี วาม ถกู ตองเปนปจจุบัน จะทาํ ใหการบริหารจดั การมปี ระสทิ ธิภาพยงิ่ ขึน้ ดงั นน้ั และผูปฏบิ ตั ิงานดา นขอ มูล สารสนเทศของหนว ยงาน ตอ งคาํ นึงถึงลักษณะขอ มลู ท่ีดี ดังนี้ 1. ความครอบคลุม คอื ขอมูลจะตองมีความครอบคลุมกับงานทุกๆเรอ่ื ง และสามารถนํามาใช ประโยชนไดอ ยา งมีประสิทธภิ าพ 2. ความรวดเรว็ คือ สามารถหาไดอยา งรวดเรว็ ทนั เวลาท่ีตอ งการ 3. ความถูกตอง คือ ขอมลู จะตองมีความถกู ตอ ง ไมม ขี อ ผดิ ผลาด 4. ความทันสมัย คอื มีการปรับปรงุ ขอ มลู ใหเ ปน ปจจบุ ันอยเู สมอ 5. ความนา เชื่อถือ คอื แหลงทีม่ าของขอ มูล ตลอดจนกระบวนการจดั เกบ็ ขอมลู 6. ตรวจสอบ ได คอื ขอมูลทส่ี ามารถตรวจสอบได 1.4 การจัดระบบขอ มลู สาสนเทศในสถานศกึ ษา การจัดระบบขอมลู ในสถานศึกษา มกี ารจดั ระบบท่แี ตกตา งกนั ไป สวนมากขึน้ อยูกับขอบขา ยงานของ สถานศกึ ษา เชน งานของโรงเรียนสังกัดสาํ นกั งานคณะกรรมการการประถมศกึ ษาแหง ชาติ มกี ารจัดระบบ ขอมูลสารสนเทศ แบง เปนงาน เชน ขอ มูลสารสนเทศของงานวชิ าการ งานกจิ การนกั เรียน งานบคุ ลากร งานอาคารสถานที่ งานธุการการเงนิ และพัสดุ งานความสัมพนั ธร ะหวา งโรงเรยี นกบั ชมุ ชน และงาน โครงการพเิ ศษ หรือ สถานศึกษาสงั กัดสํานกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาข้นั พืน้ ฐาน จดั เปน ขอมลู สารสน เทศงานวิชาการ งานแผนและงบประมาณ งานบุคลากร และงานบรหิ ารทวั่ ไป การจดั ระบบขอมลู สารสนเทศ อาจจดั ตามระบบประกันคณุ ภาพการศึกษา ไดเ ชน จัดทําตาม มาตรฐานการจัดการศึกษา เชน มาตรฐานดา นนกั เรยี น มาตรฐานครู มาตรฐานการบริหารโรงเรียน หรอื แยก เปน มาฐาน หรอื ตวั ชว้ี ัดยอยๆ เปนตน ท้งั นีข้ ้ึนอยูกบั หนวยงานน้ันวาจะจัดอยา งไร ถงึ จะเปน ไปตามลักษณะ ขอ มูลสารสนเทศท่ีดี ที่สําคัญถกู ตอ ง เปน ระบบ และสามารถนาํ มาใชไดอยา งมีประสทิ ธิภาพ สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 425  คูม ือเตรียมสอบผบู รหิ ารสถานศกึ ษา 1.5 กระบวนการหรอื ขนั้ ตอนการจดั ระบบสารสนเทศ กระบวนการหรอื ข้ันตอนการจดั ระบบสารสนเทศของหนว ยงาน มผี จู ดั ไวห ลายขน้ั แตกตางกนั ไป แตโดยทวั่ ไปแลว มขี้ ้ันตอนดังน้ี 1. การรวบรวมขอมลู 2. การตรวจสอบขอมลู 3. การจดั กระทําขอ มลู 4. การจัดเกบ็ ขอมลู 5. การวเิ คราะหขอ มูล 6. การนําขอ มลู ไปใช 1.6 โปรแกรมทเี กี่ยวขอ งกับขอมูลสารสนเทศในระดบั สถานศึกษา สังกัด สพฐ. 1. โปรแกรม SMIS เปนโปรแกรมท่เี ก็บขอ มูลนักเรียนรายบคุ คล สังกดั สพฐ. โดยการเก็บขอมลู แบงออกเปน 2 ระยะ คอื 1.1 ระยะแรก ใชขอ มูล ณ วนั ท่ี 10 มิถุนายน ของแตล ะป 1.2 ระยะทส่ี อง ใชขอมลู ณ วนั ท่ี 30 พฤศจกิ ายน ของแตละป 2.. โปรแกรม OBEC เปน โปรแกรมที่เกบ็ ขอมูลพ้ืนฐานทางการศึกษา โดยใชข อมูล ณ วันท่ี 10 มถิ ุนายน ของทุกป 3. โปรแกรมโปรแกรม B_OBEC เปนโปรแกรมท่เี กบ็ เกยี่ วกบั ที่ดนิ สิ่งกอสรา ง โดยใชขอ มูล ณ วนั ท่ี 30 กนั ยายน ของทุกป 4. โปรแกรม M_ OBEC เปน โปรแกรมท่ีเก็บขอ มูลเก่ียวกบั ครภุ ณั ฑ โดยใชข อ มลู ณ วันท่ี 30 กนั ยายน ของทุกป 5. โปรแกรม P_OBEC เปน โปรแกรมทีเ่ กบ็ ขอ มูลเก่ยี วกบั บคุ ลากร 1.7 ปญ หาอุปสรรคในการจดั ระบบขอ มูลสารสนเทศระดบั สถานศกึ ษา จากการดําเนินงานการจดั เกบ็ ขอมูลทีผ่ า นมาทกุ ป มกั จะพบปญ หาลักษณะคลายคลงึ กนั ทกุ ป กลาวคือ 1. ปญหาดา นคอมพวิ เตอรและโปรแกรม ซึ่งมคี อมพิวเตอรท ่ลี า สมยั ความจุไมพรอมสาํ หรับการ จัดเกบ็ ขอ มลู ขนาดใหญ โปรแกรมจดั เก็บมีการเปลยี่ นแปลงบอ ย ฐานการเก็บขนาดใหญ ทาํ ใหปรบั ปรงุ (update)ขอมลู อยูต ลอด และบางแหงไมส ามารถทาํ ได เน่อื งจากงบประมาณจาํ กัด สวนปญ หาโปรแกรม จัดเก็บขอมลู รายบคุ คล เปลยี่ นแปลงบอ ย ซับซอน ไมส มบรู ณ 2. ปญ หาบคุ ลากร ตอ งปฏบิ ัตหิ นา ท่ีสอนดวย คนทไ่ี ดรับการอบรมแลว มกี ารเปลย่ี นแปลงยา ยบอ ย คนใหมไมม คี วามรูพืน้ ฐาน จัดเก็บและทาํ ขอมลู ไดชา ไมทันเวลา และบคุ ลากรบางสวนยงั ไมใหค วามสาํ คญั กบั การจดั เกบ็ และทําขอมูลดา นนี้ สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 426  คูมือเตรยี มสอบผบู ริหารสถานศึกษา 2. การจัดระบบงานธุรการในสถานศึกษา 1) การดําเนนิ การเกีย่ วกบั หนงั สอ่ื ราชการ (งานสารบรรณ) งานสารบรรณ เปนงานเกย่ี วกบั นงั สอื ราชการ นับตั้งแตค ิด ราง เขยี น แตง พมิ พ จดจํา ทําสําเนา รบั สง บนั ทกึ ยอเรือ่ ง เสนอสง่ั การ โตตอบ จดั เกบ็ คน หา ทาํ ลาย มสี าระสาํ คญั โดยยอคอื 1. เอกสารราชการ เปนบนั ทกึ ความทรงจําของหนวยงาน 2. เปน เครอ่ื งมอื ที่ใชออางอิง ในเมือ่ เกิดการฟองรองกัน เปน ส่งิ ทีย่ อมรับกนั ในทางกฎหมาย 3. เปน เครอ่ื งชวยในการบริหารราชการ ทาํ ไปไดอ ยางสะดวก มรี ะเบยี บ เขา ใจไดง ายข้นึ โดยเฉพาะการวางแผน การอาํ นวยการ การควบคุม 4. เปนสง่ิ ทม่ี คี ณุ ตา อยางย่ิงในการศกึ ษาคน ควา เปนหลกั ฐานทางราชการ เปน ประวัตศิ าสตร สามารถชวยในการบรหิ ารราชการได 5. เปน เครอื่ งมือในการตดิ ตอสื่อสาร หนว ยงานระดับตางๆ หนวยงานทเ่ี ก่ียวขอ ง 6. การบรหิ ารเอกสารราชการ 6.1 ควรใหกลุมหรอื งานดายอาํ นวยการ เปนศนู ยกลางการบรหิ ารงานเอกสาร เพราะเปน ศูนยก ลางหนงั สอื ราชการทุกเรอ่ื ง 6.2 จัดใหมีการฝกอบรม ผรู ับผิดชอบงานดา นนี้ ในเรื่องเทคนคิ การปฏิบตั ิเก่ียวกับ การรบั สง การจดั ทาํ การเกบ็ รกั ษา การยมื การทาํ ลายหนงั สอื ราชการ 6.3 เปน ศนู ยป ระสานงานดา นหนงั สือราชการ ของสถานศกึ ษา สพท. 6.4 ควรใชร ะบบคอมพิวเตอรชวยดาํ เนนิ การ จะไดเ กิดความรวดเรว็ ตรวจสอบไดงาย 6.5 ควรมีการประเมนิ การทํางานเปน ระยะๆ เพ่อื ปรบั ปรงุ วิธีการปฏิบัตงิ านใหมีประสทิ ธิภาพ 2) การรับ-สง หนงั สอื ราชการ การรบั - สง หนังสือราชการ เปน เรอื่ งความรวดเร็ว ถูกตอ ง เรยี บรอย มีประสทิ ธภิ าพ ควรจัดระบบ การรบั สง ท่ที นั สมัย ปลอดภัย การใชร ะบบ e-mail หรอื การใชคอมพิวเตอร สนบั สนนุ การดําเนนิ การ แต ยดึ หลกั การระบบที่ทันสมัย ลดขนั้ ตอนการปฏิบตั งิ าน ลดกําลงั คน มหี ลักฐานการดาํ เนนิ งานทถ่ี ูกตอง จาํ แนกความเรง ดว น ตรวจสอบได การรับ- สงหนงั สอื ราชการ ถาจะดี ควรดาํ เนนิ การดงั น้ี 1. การออกแบบการรบั สง ใหสอดคลอ งกับโครงสรางการบรหิ ารงาน ของหนว ยงานหรือสถาน ศึกษา 2. การจัดระบบ E-mail E-office E-filing สนบั สนนุ การดําเนินงานในหนว ยงาน เพราะรวดเร็ว 3. รับ- สงตามระบบทอ่ี อกแบบไว 4. ประเมนิ ผลการทํางาน เปน ระยะเพอ่ื พฒั นาระบบงาน สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 427  คมู อื เตรียมสอบผูบรหิ ารสถานศกึ ษา 3) การทําหนังส่ือราชการ การทําหนังสอื ราชการ หมายความรวมถงึ การคดิ รา ง แตง พิมพ ทาํ สาํ เนา ผจู ัดทาํ หนงั สอื ราชการ ตอ งคดิ ทาํ ไปทำไม(ความจาํ เปน) ใครใชเ อกสารน้นั อะไร(ควรใชเ อกสารประเภทใด จดหมายราชการ บันทกึ ขอ ความ) อยางไร ( วิธกี ารจัดสงทีเ่ หมาะสม) ท่ไี หน ( สงไปท่ใี ด เพอื่ ปฏบิ ตั งิ าน หรือหลักฐาน) เมอ่ื ใด ( จัดทาํ เสร็จเม่อื ใด) การทาํ หนังสือราชการแตล ะเรอ่ื ง ควรมหี ลกั ยึดในการทํา การทําหนงั สอื ราชการ มหี ลักใหคิด มีคุณคา นา อาน คอื 1. มคี วามถูกตอง ตัวสะกด การันต วรรคตอน ไวยากรณ ถกู ความนิยม 2. ไดสาระสมบูรณท กุ ใจความ ชดั เจน กะทดั รัด ไมว กวน 3. การจัดลาํ ดับความดี แตละวรรคตอนมีเอกภาพ 4. เนือ้ ความทง้ั หมด กลมกลืน สัมพนั ธก ัน ตรงประเดน็ เนนจุดท่ตี องการ 5. สภุ าพมีความเหมาะสม การทาํ หนงั สอื ราชการ ควรยดึ แนวทาง ดงั น้ี 1. ศกึ ษาระเบยี บงานสารบรรณ และแนวทางดงั กลา วของตน 2. ออกแบบหนงั สอื ราชการทใี่ ช ทาํ เปน แบบฟอรม หรือหนังสือราชการรูปแบบตา งๆ 3. ใชร ะบบคอมพวิ เตอร เชน E-mail E-office E-filing มาชว ยดําเนินการ 4. ออกแบบการจดั พิมพ การทําสําเนาหนงั สือ ทีใ่ ชเ ปนประจาํ เพราะในการทาํ หนงั สอื ราชการ บางเร่อื ง เพยี งแตพมิ พขอความเพิ่มเทา น้นั เอง ยดึ หลกั ถกู ตอง รวดเรว็ ประหยดั มีความคุมคา 5. จดั บคุ ลากรรับผดิ ชอบในการทาํ หากงานลนมอื จางบุคลากรภายนอก รบั ไปจัดทํา ผูรบั หนา ที่ (เจา ภาพ) ทําเพียงการตรวจสอบใหเ ปนไปตามแบบแผนของทางราชการ 6. ประเมนิ ผลการทาํ งานเปน ระยะๆเพื่อการพัฒนางาน 4) การจดั เกบ็ หนังสอื ราชการ การดาํ เนนิ การจัดเกบ็ หนังสอื ราชการ ควรเร่มิ ตง้ั แต ศกึ ษาวิเคราะห การจดั เก็บเอกสารทีเ่ ปนอยูใน ปจจบุ ัน สาํ รวจวา มเี อกสารใดบา งที่อยูระหวางการปฏิบัติงาน ควรเก็บไวในบรเิ วณทีใ่ ชทํางานประจํา เอกสารทไี่ มไดใ ชบอย หรือปฏิบตั เิ สรจ็ สน้ิ แลว ควรสงไปจัดเกบ็ แตกต็ อ งสามารถคนหาได เม่อื ครบเวลา ตามกําหนด ควรเสนอทําลาย วิธกี ารจัดเก็บหนงั สอื ราชการ สามารถเกบ็ ไดห ลายวธิ ี ไดแก เก็บตามตวั อักษร เก็บตามภมู ิประเทศ เกบ็ ตามตัวเลข เก็บตามเร่อื งราว เก็บตามวนั ที่ การดาํ เนนิ การจดั เก็บหนังสอื ราชการ มแี นวปฏิบัตดิ งั นี้ 1. หาเวลาจดั แฟม เอกสารใหเรียบรอย เปนปจจุบนั 2. อยา เก็บขอ มูลที่ไมมีประโยชน เก็บเฉพาะทส่ี ําคัญ จาํ เปน เทาน้นั ทําลายเอกสารที่ไมใ ช 3. แบงงานเปนเรือ่ งๆ ถาทําทุกส่ิงในเวลาเดยี วกนั ไมได แบงเปนเรื่องๆ ทําใหเสร็จเปน เรอ่ื งๆ สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 428  คมู ือเตรียมสอบผูบรหิ ารสถานศกึ ษา 4. สํารวจรายการทต่ี องจัดทาํ เรยี งลําดบั ความสาํ คัญกอ นหลงั 5. ทาํ และลงวนั ท่ไี วแ ยกพิมพอ อกเปนเดือนๆ บันทึกเวลาการดําเนินการ ระบุวันท่เี สรจ็ งาน 6. ลงมอื ทํางาน ติดตามงาน ทาํ งานตามรายการท่ีกำหนด แผนงานควรตองตรงตามเวลา 7. จําแนกเอกสารท่ีใชเสมอ เอกสารนานๆใช เอกสารเสร็จส้นิ แลว จําแนกความสาํ คญั 8. จาํ แนกการจัดเก็บ โดยทําแฟม เกบ็ แฟมยมื ทําบตั รแตล ะประเภท เพอื่ สะดวกในการใช 9. ไมค วรเกบ็ เอกสารมากกวา 1 เร่อื ง ในแฟม เดยี วกัน อาจทาํ ใหเกิดความสับสน เกิดปญหาได 10. ในแฟม เก็บเอกสารไมควรมากเกนิ ไป ไมนาจะเกนิ 50 แผน และไมค วรเกบ็ หนงั สอื ปนกับ เอกสารในแฟม 11. ออกแบบการจดั เก็บหนังสอื ราชการ ใหสอดคลองกับระบบการรบั สง กาจัดทาํ และระบบ การจัดเก็บสากล 12. ใชคอมพิวเตอรชว ยในการดาํ เนนิ การ รวดเร็ว เปน ระเบียบและสะดวกในการคน หา 13. จัดเกบ็ หนังสอื ราชการตามท่ีออกแบบไวและระบบการจดั เกบ็ แบบสากล 14. ประเมนิ ผลการดาํ เนินการเปนระยะๆเพื่อการพัฒนา 5) การใหย มื หนังสอื ราชการ หนงั สือราชการ เปน เร่ืองทมี่ ีความเก่ียวพันกันของหนว ยงานตา งๆ หนวยงานเปนเจา ของหนงั สอื ราชการ กม็ ถี ารกิจในการจดั เก็บ หนว ยงานอ่ืนทเ่ี ก่ียวพันก็มีความจาํ เปนตองใช ตองยมื หนว ยงานทเ่ี ปน เจาของ เจาของก็กลวั หาย ฝา ยยมื กต็ อ งการใช จําเปน ตอ งจัดใหมีระบบการยมื ทมี่ คี วามสะดวกในการใหยมื สามารถติดตามกลับคืนมาได หลกั การใหย มื หนงั สอื ราชการมดี งั นี้ 1. หนว ยงานทีรบั ผดิ ชอบเรือ่ งใด ควรเปดโอกาสใหหนวยงานทีม่ คี วามเกีย่ วพนั กนั ยืมหนังสือ ราชการไปได โดยมีวธิ กี ารควบคุม ทวงถามเมอ่ื ถงึ เวลา 2. การยมื หนังสือราชการควรยืมเปน ลายลกั ษณอ ักษร โดยใชแบบฟอรมของทางราชการ หรือ หนวยงานเจาของหนังสือเปน ผจู ัดทาํ 3. ผูใ หย มื ควรเกบ็ หลกั ฐานการยมื ไว เม่ือหนังสือราชการหายจะสามารถตดิ ตามได 4. การใหยืมอาจทาํ เปน สําเนาหนังสือราชการ เวน แตไ ดรบั อนุญาตจากหนว ยทีม่ ีอํานาจในการ ดําเนินงาน 5. ไมอ นุญาตใหบ ุคคลภายนอกดหู รอื ทําสาํ เนาหนังสือราชการ เวนแตไดร บั อนุญาตจากหนว ยงาน ท่มี ีอาํ นาจในการดําเนนิ งาน 6. ถา ผูยมื ยังไมส งหนังสอื ราชการ สงใบเตอน ถา ยังไมส ง คนื ใหรายงานผูบงั คับบญั ชา 7. เม่ือกาํ หนดหลกั เกณฑแ ลว ดําเนนิ การตามหลักการทกี่ ําหนด 8. ประเมินผลการดาํ เนินงานเปนระยะๆ เพอ่ื การพัฒนา สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 429  คมู ือเตรียมสอบผบู ริหารสถานศกึ ษา 6) การทําลายหนังสอื ราชการ การทาํ ลายหนังสอื ราชการควรดําเนินการ ดังนี้ 1. หนังสอื ราชการที่ควรทาํ ลาย หมายถึง เอกสารท่ไี มมคี า ไมมีความจาํ เปน ตองใชอีก หรอื ไมม ี กฎหมายบังคับใหต อ งเกบ็ ไว 2. ภายใน 60 วัน หลงั สนิ้ ป สาํ รวจหนงั สอื ราชการทหี่ มดอายกุ ารเก็บรักษา ดาํ เนนิ การเกบ็ รักษา โดยใช ระบบคอมพิวเตอร 3. จัดทําบญั ชขี ออนมุ ัตคิ ณะกรรมการทีไ ดร ับแตง ต้ัง เพ่ีอทําลาย 4. สง บัญชกี ารขอทําลายไปกองจดหมายเหตุแหง ชาติ 5. ดาํ เนนิ การทําลายตามที่ไดร ับอนุมัติ 7) สรุปสาระสําคัญของระเบียบสํานกั นายกรัฐมนตรีวา ดว ยงานสารบรรณ พ.ศ. 2526 7.1) หนงั สือราชการ มี 6 ประเภท ไดแ ก หนงั สือภายนอก หนงั สือภายใน หนงั สอื ประทบั ตรา หนังสอื ส่งั การ ไดแก (คําสั่ง ระเบียบ ขอบงั คบั ) หนังสอื ประชาสัมพนั ธ( ประกาศ แถลงการณ ขา ว) และหนังสอื ที่เจา หนา ทที่ าํ ขนึ้ หรอื รบั ไวเปน หลกั ฐานในราชการ) ดงั นี้ 1. หนังภายนอก คือ หนังสือติดตอ ราชการท่เี ปน แบบพิธกี าร ใชกระดาษตราครฑุ เปนหนังสอื ติดตอ ระหวางสวนราชการ หรอื สวนราชการมถี งึ หนว ยงานอน่ื ซ่ึงมใิ ชสว นราชการ หรอื มีถงึ บคุ คลภายนอก 2. หนงั สอื ภายใน คอื หนังสอื ตดิ ตอราชการทเ่ี ปนแบบพธิ ีนอ ยกวา หนงั สอื ภายนอก เปนหนงั สอื ติดตอภายในกระทรวง ทบวง กรม หรอื จงั หวัดเดยี วกัน ใชกระดาษบนั ทึกขอ ความ 3. หนงั สือประทบั ตรา คือ หนงั สอื ที่ใชป ระทับตราแทนการลงชอื่ ของหัวหนาสวนราชการระดบั กรมขึน้ ไป โดยใหห ัวหนา สว นราชการ ระดบั กองหรือผไู ดรับมอบหมาย เปน ผูรับผดิ ชอบลงชอื่ ยอกํากับ ใชในกรณที ี่ไมใ ชเรื่องสาํ คัญ ไดแ ก การขอรายละเอียดเพิ่มเติม การสําเนาหนังสือ สิง่ ของ เอกสาร การ ตอบรับทราบทไี่ มเกย่ี วกบั ราชการสําคัญ หรือการเงิน การแจงผลงานท่ดี าํ เนนิ การไปแลว การเตือนเร่ือง ที่คาง เร่ืองหัวหนาสว นราชการระดับกรมข้ึนไปกาํ หนดโดยทําเปนคาํ ส่งั 4. หนังสือสง่ั การ ไดแ ก (คําสง่ั ระเบียบ ขอบงั คับ) 4.1 คําส่งั คอื บรรดาขอความที่ผูบังคบั บัญชาส่งั การใหปฏบิ ตั ิโดยชอบดวยกฎหมาย 4.2 ระเบียบ คือ บรรดาขอ ความทีผ่ มู อี ํานาจหนาท่ไี ดวางไวเ พ่อื เปน หลักปฏิบตั ิงานเปน ประจาํ 4.3 ขอบงั คับ คือ บรรดาขอ ความทผ่ี ูม อี ํานาจหนาที่กาํ หนดใหใ ช 5. หนังสอื ประชาสัมพันธ มี 3 ชนิด ไดแ ก 1. ประกาศ - เพ่ือประกาศหรอื ชีแ้ จงใหท ราบ 2. แถลงการณ - เพ่ือทําความเขาใจ 3. ขา ว - เผยแพรใ หทราบ สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 430  คูม อื เตรยี มสอบผูบรหิ ารสถานศกึ ษา 6. หนังสอื ท่ีเจาหนา ที่ทําข้นึ หรือรับไวในราชการ มี 4 ชนดิ ไดแ ก หนังสอื รับรอง รายงานการ ประชุม บันทกึ หนังสืออืน่ 7.2) ชนั้ ความเรว็ มี 3 ระดบั คือ ดวนทสี่ ดุ (ปฏิบตั ใิ นทันท)ี ดวนมาก (ปฏบิ ตั ิโดยเร็ว)และดวน (ปฏิบตั เิ ร็วกวาปกติ) 7.3) อนื่ ๆควรรู ไดแก 1. เร่อื งราชการท่จี ะดําเนินการหรอื ส่งั การดวยหนังสอื ไมทนั ใหส ง ขอความทางเคร่ืองมือสอื่ สาร เชน โทรเลข โทรศพั ท วิทยสุ ่อื สาร ใหผ รู บั ปฏิบตั เิ ชนเดียวกบั ไดรบั หนังสอื ในกรณที ีต่ อ งยืนยันเปน หนังสอื ใหทาํ หนงั สอื ยนื ยันไปทนั ที 2. การสงขอความทางเครื่องมือสอื่ สารซง่ึ ไมปรากฏหลกั ฐานชดั แจง ใหผ ูสงและผรู ับบนั ทึกขอ ความไวเปน หลักฐาน สาํ เนาคฉู บบั ใหล งชอ่ื ผูรา ง – ผพู ิมพ - ผตู รวจ (ไมม ีผูทาน) 3. อายุการเกบ็ หนงั สือ ปกตใิ หเกบ็ ไมนอ ยกวา 10 ป เวน แต บางเรื่อง เชน หนงั สอื ท่ีปฏบิ ัติงาน เสรจ็ ส้ิน แลว และเปน คูสาํ เนาทม่ี ตี นเรื่องจะคนไดจ ากทอ่ี น่ื ใหเ กบ็ ไวไมนอยกวา 5 ป หนังสือท่ีเปนเร่ือง ธรรมดา ปกตใิ หเก็บไว1 ป 4. การสํารวจหนังสอื ท่คี รบกาํ หนดอายุการเกบ็ เพอื่ จดั ทาํ บญั ชขี อทาํ ลายดําเนินการภายใน60 วัน หลังจากวันส้ินปป ฏิทนิ 5. ถาหนังสือทเ่ี ปน เอกสารสทิ ธิตามกฎหมาย หรอื หนงั สอื สําคัญทีแ่ สดง เอกสารสิทธิ สญู หาย ใหด าํ เนินการแจงความตอ (พนกั งานสอบสวน) 6. หนงั สือเวียน = หนังสือทม่ี ีถึงผูรบั เปน จํานวนมากมีใจความอยา งเดียวกนั ใหเพม่ิ ตวั พยญั ชนะ ว 7. การเกบ็ หนังสือ ไดแกการเก็บระหวางปฏบิ ตั ิ การเก็บเม่อื ปฏบิ ตั ิเสร็จแลว การเก็บไวเ พือ่ ใชใน การตรวจสอบ 8. ผูลงนามรับรองหนงั สือราชการท่เี ปนเจาของเรอื่ ง จะตอ งมตี ําแหนงระดับ 2 ขึน้ ไป 7.4) สาระสําคัญของระเบยี บสํานักนายกรัฐมนตรีวาดวยงานสารบรรณ (ฉบบั ที่ 2พ.ศ. 2548) มีสาระดงั น้ี 1. เพ่มิ นิยามศพั ท ของ อิเลก็ ทรอนิกส คือ การประยุกตใชว ธิ ีการทางอเิ ล็กตรอน ไฟฟา คลน่ื แมเหล็ก ไฟฟาหรอื วิธอี ่ืนใดในลักษณะคลายกัน และใหห มายความรวมถงึ การประยกุ ตใชว ิธีการทางแสง วิธกี ารทาง แมเหล็ก หรืออปุ กรณท ่ีเกี่ยวขอ งกับการประยกุ ตใชว ิธีตา ง ๆ เชนวา นนั้ ระบบสารบรรณอิเล็กทรอนกิ ส คือ การรบั สง ขอมลู ขา วสารหรอื หนงั สอื ผานระบบสื่อสารดว ยวิธี การทางอิเล็กทรอนกิ ส 2. หนังสอื ราชการ คอื เอกสารท่ีเปน หลกั ฐานในราชการ ไดแ ก 2.1 หนงั สือท่มี ีไปมาระหวา งสวนราชการ สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 431  คมู ือเตรียมสอบผูบริหารสถานศึกษา 2.2 หนงั สือทส่ี วนราชการมไี ปถึงหนว ยงานอ่นื ใดซ่งึ มใิ ชส วนราชการหรือที่มไี ปถงึ บคุ คลภายนอก 2.3 หนงั สือทห่ี นว ยงานอ่ืนใดซ่ึงมิใชส วนราชการ หรือบุคคลภายนอกมีมาถงึ สว นราชการ 2.4 เอกสารท่ที างราชการจดั ทาํ ขนึ้ เพอ่ื เปนหลกั ฐานในราชการ 2.5 เอกสารทีท่ างราชการจดั ทําข้นึ ตามกฎหมาย ระเบยี บ หรอื ขอบงั คับ 2.6 ขอมูลขา วสารหรือหนงั สือท่ไี ดร บั จากระบบสารบรรณอเิ ล็กทรอนิกส 3. การสง หนังสอื ทีม่ ีชัน้ ความลับ ในชน้ั ลับหรือลับมาก ดวยระบบสารบรรณอิเล็กทรอนกิ สใ หผ ู ใชงานหรือผูปฏบิ ตั ิงานทไ่ี ดร ับการแตงตัง้ ใหเ ขา ถงึ เอกสารลบั แตล ะระดบั เปนผสู งผา นระบบการรักษาความ ปลอดภยั โดยใหเ ปนไปตามระเบียบวา ดว ยการรกั ษาความลบั ของทางราชการ 4. อายุการเก็บหนังสือ โดยปกตใิ หเ ก็บไวไ มนอ ยกวา 10 ป เวน แตห นังสอื ดังตอ ไปนี้ 4.1 หนังสอื ท่ตี องสงวนเปนความลับ ใหปฏบิ ัตติ ามกฎหมาย ระเบียบวา ดว ยการรกั ษาความปลอด ภัยแหง ชาติ หรอื ระเบียบวา ดว ยการรักษาความลับของทางราชการ 4.2 หนังสอื ท่ีเปนหลกั ฐานทางอรรถคดี สํานวนของศาลหรอื ของพนกั งานสอบสวนหรอื หนงั สือ อนื่ ใดทไ่ี ดม ีกฎหมายหรอื ระเบียบแบบแผนกําหนดไวเปน พเิ ศษแลว การเกบ็ ใหเปนไปตามกฎหมายและ ระเบยี บแบบแผนวา ดว ยการน้นั 4.3 หนังสือที่มีคณุ คา ทางประวตั ิศาสตรท ุกสาขาวิชา และมคี ณุ คา ตอการศึกษาคน ควา วจิ ยั ใหเ กบ็ ไวเ ปน หลกั ฐานสําคญั ทางประวัติศาสตรข องชาตติ ลอดไป หรือตามท่สี ํานักหอจดหมายเหตุแหงชาติ กรม ศลิ ปากร กําหนด 4.4 หนังสือท่ีไดป ฏิบตั ิงานเสรจ็ สิน้ แลว และเปนคูสําเนาที่มีตน เรอ่ื งจะคนไดจ ากทอ่ี ื่นใหเ ก็บไว ไมน อยกวา 5 ป 4.5 หนงั สือทเ่ี ปน เรอ่ื งธรรมดาสามญั ซง่ึ ไมมีความสาํ คญั และเปน เร่อื งท่ีเกดิ ขนึ้ เปน ประจําเมือ่ ดําเนินการแลวเสรจ็ ใหเกบ็ ไวไมน อ ยกวา 1 ป 4.6 หนงั สือหรอื เอกสารเกยี่ วกับการรบั เงนิ การจายเงนิ หรอื การกอหนผ้ี ูกพันทางการเงนิ ท่ไี มเปน หลกั ฐานแหง การกอ เปล่ยี นแปลง โอน สงวน หรอื ระงับซงึ่ สิทธิในทางการเงินรวมถึงหนงั สือหรอื เอกสาร เก่ียวกับการรบั เงนิ การจา ยเงิน หรอื การกอ หนี้ผูกพนั ทางการเงินที่หมดความจาํ เปนในการใชเ ปน หลักฐาน แหงการกอ เปล่ยี นแปลง โอน สงวน หรอื ระงบั ซ่ึงสิทธิในทางการเงนิ เพราะไดมหี นังสือหรอื เอกสารอ่ืนท่ี สามารถนํามาใชอ า งอิงหรือทดแทนหนงั สอื หรือเอกสารดงั กลา วแลว เม่อื สํานกั งานการตรวจเงินแผนดิน ตรวจสอบแลวไมมปี ญหา และไมมีความจาํ เปน ตอ งใชประกอบการตรวจสอบหรือเพอ่ื การใดๆ อีก ใหเ กบ็ ไวไมนอ ยกวา 5 ป 4.7 หนังสือเก่ียวกับการเงิน ซ่งึ เห็นวาไมม ีความจาํ เปนตองเกบ็ ไวถึง 10 ป หรือ 5 ป แลวแตกรณใี ห ทาํ ความตกลงกับกระทรวงการคลงั สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 432  คูมอื เตรียมสอบผูบ ริหารสถานศึกษา 3. การพัฒนาองคก าร 1) แนวคดิ ในการพฒั นาองคการ นักบริหารยอ มตระหนกั ดีวา องคการหรอื หนว ยงานมีการเปลีย่ นแปลงตลอดเวลาท้งั ในสวนตัว บุคคล กลมุ และองคก าร โดยไมมีผใู ดสามารถขดั ขวางหรอื ยบั ยัง้ การเปลยี่ นแปลงได และการเปลี่ยนแปลง ดังกลาวไดกอใหเ กดิ ปญหาตาง ๆ โดยไมหยดุ ย้งั ฉะนนั้ การพยายามรกั ษาเสถยี รภาพและความเปลยี่ นแปลง จึงเปน การขัดขวางตอ กฎแหง ความจริง นกั บรหิ าร ตระหนักตอ ไปวา เมอื่ มกี ารเปลยี่ นแปลงเกดิ ขึ้น ผูทํางาน มักมปี ฏกิ ริ ยิ าตอ ตา นขดั ขืนไมพอใจเพราะเขาใจตอไปวาการเปลี่ยนแปลงเปน การขัดขวางตอฐานะและ คุณคา ของตน เชน การเปลยี่ นแปลงเพ่ือเพิ่มประสิทธภิ าพของงาน ผใู ตบ ังคับบญั ชาอาจตอตานไมพอใจ ในทางตรงขา ม ถาผใู ตบ ังคับบัญชาตอ งการใหมีการเปล่ียนแปลงเพื่อสวสั ดกิ าร ผูบงั คบั บญั ชาอาจตอตา น ขัดขนื ไมพ งึ พอใจเพราะเขาใจวา เปนการกระทบกระเทอื นตออํานาจการปกครองหรอื ความมน่ั คงใน ตําแหนง หนาทีก่ ารงานของตนดงั นีเ้ ปนตน แตถ าจะพิจารณาใหถองแทตามเหตผุ ลและความเปน จริงแลว การเกดิ แนวความคดิ ในการเปล่ียนแปลงตางหากทีท่ ําใหเ กิดประโยชนและคุณภาพใหมอ นั เปน ท่นี าพอใจ มากขนึ้ ดวยเหตผุ ลดงั กลา วทําใหเกดิ แรงจูงใจตอนกั บรหิ าร ในการสรรหาใหไดมาซงึ่ กระบวนการใด ๆ ท่สี ามารถนาํ มาแกป ญหาและควบคมุ การเปลีย่ นแปลงใหเปนไปตามความตอ งการขององคการ ในระยะสงครามโลกคร้งั ท่ีสอง มีนกั วิทยาศาสตรก ลมุ หนึง่ ในสหรัฐอเมรกิ าไดใชความพยายามรวม กันสรางวิทยาศาสตรส ังคมสาขาใหมข น้ึ ดวยการนําเอาทฤษฎีและขอมูลในวชิ าจิตวิทยา สงั คมวทิ ยา มนษุ ย วิทยา รัฐศาสตร ประวัติศาสตรแ ละเศรษฐศาสตรมาผสมกนั ตั้งสมมติฐานและทาํ การศกึ ษาคน ควาพสิ จู น สมมตุ ฐิ านดวยวิธีการทางวิทยาศาสตรจนเกิดเปน สาขาใหมของวทิ ยาศาสตรส งั คม คือสาขาพฤตกิ รรม ศาสตรอ นั เปน วชิ าที่ศึกษาคน ควา ถงึ ปรากฏการณอนั เกย่ี วกับพฤติกรรมของมนษุ ยท รี่ วมกันอยอู ยางเปน ระบบสังคม แมว าขอ ยุตทิ างพฤติกรรมศาสตรจ ะไมส มบรู ณจ าํ เปน ตองศกึ ษาคนควา ตอไป แตพบวาสมมุติ ฐานของวิชานม้ี ีประโยชนอยางมากตอ วงการบริหาร และโดยเฉพาะอยางยิ่งเปน อทิ ธิพลในยคุ ใหมท เ่ี นน หนักถึงการเปล่ยี นแปลง (Change) และการแปรเปล่ยี น (Variability) สมมุตฐิ านของพฤตกิ รรมศาสตรซ ึง่ นาํ มาประยกุ ตเ ปน กระบวนการควบคุมการเปลี่ยนแปลงองคการน้ีคอื การพฒั นาองคการ (Organization Development) หรือทเ่ี รียกกนั ยอ ๆ วา O.D. 2) องคก ารท่คี วรไดรบั การแกไ ขดว ยการพฒั นาองคการ การตดั สินใจวาจะใชแ ผนการพัฒนาองคการแกอ งคก ารใด ขึ้นอยูกบั ปญ หาทเี่ กดิ ขึน้ และปญหา ท่ีเปนส่ิงทบ่ี อกเหตสุ ําคัญทีค่ วรแกไข เชน 1. หลกั การและวธิ ีการบริหารไมดี ทาํ ใหอ งคก ารไมสามารถปฏิบัติภารกจิ ใหบรรลวุ ตั ถปุ ระสงค ทตี่ งั้ ไว 2. ขาดความรวมมือประสานงานระหวา งหนวยงาน 3. อํานาจหนาทขี่ ององคก ารกาํ หนดไวไ มแ นช ัด สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 433  คมู อื เตรยี มสอบผบู รหิ ารสถานศกึ ษา 4. หนวยงานไมท าํ งานตามหนา ที่ความรับผิดชอบทีว่ างไว มีการแยงอาํ นาจกันในระหวา งหนวยงาน 5. บรรยากาศในการทาํ งานเต็มไปดวยการแขงขนั ชิงดีชิงเดน อจิ ฉาริษยา แบงกันเปน กกเปนเหลา 6. ขาดแรงจูงใจในการทํางาน เฉ่ือยชา ไมกระตอื รอื รน ขาดความคิดริเร่มิ ทํางาน“เชาชามเยน็ ชาม” 7. คนทํางานมงุ ทํางานเพ่อื สนองความตอ งการของตนเองมากกวา องคการ 8. ภาพพจนข ององคก ารไมด ีในสายตาของคนอน่ื 9. มีปญหาตาง ๆ มาก คั่งคางและสะสางไมอ อก 10. ตองการเปล่ยี นทัศนคตขิ องคนในองคการ 11. ขาดคณะทป่ี รกึ ษาสาํ หรบั ผูบริหารหรือคณะที่ปรึกษาไมม ีประสิทธภิ าพเพียงพอ 12. ตอ งการการวางแผนงานท่ดี กี วา 13. ตองการเปลีย่ นวธิ ใี นการบรหิ ารงาน 14. ตองการเปลี่ยนโครงสรางและนโยบายขององคก าร 15. ตอ งปรบั ตัวใหเขากบั สิง่ แวดลอ ม องคก ารมปี ญ หาแคไ หน จงึ ควรใชก ารพฒั นาองคการเพื่อชวยในการแกไขปญ หามคี วามเห็นวาเพยี ง แตมีปญ หาประการหนึง่ ประการใดดงั กลาวเกิดขน้ึ กย็ อ มสมควรใชการพฒั นาองคก ารในการแกไขได 3) กระบวนการพัฒนาองคก าร 3.1) การพฒั นาองคการคืออะไร Richard Beck hard ไดใ หความหมายของการพฒั นาองคก ารไวว า เปน กระบวนการทป่ี ระกอบดว ย 1. โครงการเปล่ยี นแปลงอยางมีแผน (Planned Change) 2. บงั เกิดผลตอ ระบบงานทั้งหมด (The Total System) 3. เปนการบริหารงานจากเบอ้ื งบน (Management from the Top) 4. มจี ุดมุงหมายเพือ่ เพ่ิมประสทิ ธภิ าพและความเจรญิ กา วหนา ขององคการ (Organization Effectiveness and Health) 5. บรรลุเปาหมายที่วางไวด ว ยการใชความรทู างพฤตกิ รรมศาสตร เน่อื งจากการพฒั นาองคการเปนกระบวนการทปี่ ระกอบดว ยขน้ั ตอนในการดาํ เนนิ การสวน หนึง่ และประกอบดว ยเครื่องมอื ทางการพฒั นาองคก ารทเ่ี รียกวา สิง่ สอดแทรก อีกสวนหนึ่งซ่งึ จะตอ งเลอื ก ใชต ามความเหมาะสมในแตล ะองคการ ฉะน้นั ความเขาใจการพฒั นาองคการ คอื ความเขา ใจในขัน้ ตอนการ ดําเนินงานและสง่ิ สอดแทรกทงั้ หมด ซึง่ จะทําใหเ กดิ ความเขา ใจในลกั ษณะและขอ จาํ กดั ของการพฒั นาองค การในท่สี ดุ 3.2) ขั้นตอนของการพัฒนาองคก าร การพัฒนาองคก ารน้นั มีจดุ มุงหมายเพ่อื การปรบั ปรงุ ประสิทธภิ าพและประสิทธผิ ลขององคก ารให ดกี วาเดมิ ในกระบวนการของการพัฒนาองคก ารจึงเปน การหาคาํ ตอบใหก ับคําถามเหลา น้ี 1. องคก ารมีสภาพเปน อยอู ยางไร (Where are we?) สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 434  คมู อื เตรียมสอบผูบริหารสถานศึกษา 2. ตองการใหอ งคการเปน อยา งไร (Where do we want to be?) 3. จะสามารถบรรลุสิง่ ที่ตอ งการท่ีเปน ไปไดอ ยางไร (How do we get from where we are to where we want to be) เพ่อื ใหไ ดม าซง่ึ คาํ ตอบของคําถามดงั กลาวจงึ ไดแ บงขน้ั ตอนการพฒั นาองคก ารออกเปน 1. การรวบรวมขอ มูล (Data Gathering) 2. การตรวจวินจิ ฉยั ปญหา (Diagnosis) 3. การใสส งิ่ สอดแทรก (Intervention) 4. การประเมนิ ผล (Evaluation) การแกไขปญ หาในองคการโดยการนําการพัฒนาองคการมาใชสิ่งท่ีตอ งทําในข้ันแรกคอื แมแ บบ (Model) ซึง่ กค็ อื การดาํ เนินการรวบรวมขอมลู การตรวจวนิ จิ ฉัยปญ หา การกาํ หนดแนวปฏบิ ัติในเรื่องการ ใสสง่ิ สอดแทรก ตลอดจนการกาํ หนดวธิ เี วลาในการประเมินผล 1. การรวบรวมขอมลู คอื การรวบรวมสภาพปญ หาท่ีเปน อยูในองคการเพอ่ื จะไดตรวจวนิ จิ ฉัย ปญหา และกําหนดแนวยทุ ธศาสตรใ สสิ่งสอดแทรกที่เหมาะสมสาํ หรับองคการตอไป ตัวแปรที่ใชศ กึ ษา พฤติกรรมขององคการตามแนวพฤตกิ รรมศาสตร ไดแ ก 1. ภาวะผนู าํ (Leadership) 2. แรงจูงใจ (Motivation) 3. การส่อื สาร (Communication) 4. การติดตอประสานงาน (Interaction) 5. การกําหนดเปา หมายในองคการ (Goal Setting) 6. การควบคมุ งาน (Control) 7. ผลการปฏิบตั งิ าน (Performance) ในเรอ่ื งของการรวบรวมขอมลู มีอยู 3 วิธี คอื 1. สงั เกตการณ (Direct Observation) 2. การสัมภาษณท ีละคนหรอื กลุม (Individual or Group interview) 3. การใชแ บบสอบถามหรอื เครอื่ งมอื สาํ รวจอนื่ ๆ เชน กระจกสอ งองคการ (Organization Mirroring) การประชุมวินิจฉยั กลุม ครอบครัว (The Family Diagnosis Meeting) เปน ตน จะเลือกใชวิธกี ารใดกแ็ ลว แตความเหมาะสมขององคการ วธิ ีทใี่ ชไ ดสะดวกและใชก นั มากที่สดุ คอื ใชแบบสอบถามหรอื จะใชรวมกนั ทง้ั 3 วิธี เพ่อื ใหไ ดม าซึง่ ขอ มูลเก่ยี วกบั พฤติกรรมขององคก ารทีต่ อ งการรู ดงั กลาวขอ สังเกตอนั หนง่ึ เพ่อื ใหไดมาซึ่งแมแบบทด่ี ี คอื 1. จํานวนคาํ ถามในแบบสอบถามจะตอ งมากพอท่ีจะใชว ัดพฤติกรรมตาง ๆ ได เชน คาํ ถามจาํ นวน 3-4 ขอ เพื่อวดั พฤตกิ รรมหนึ่งอยาง เชน การวัดภาวะผนู าํ ในหนว ยงานประกอบดวยคาํ ถามดงั น้ี 1. ผูบงั คบั บัญชาใหความเชอื่ ถอื และไววางใจในตวั ผใู ตบ ังคบั บัญชาอยา งไร สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 435  คมู อื เตรยี มสอบผูบริหารสถานศกึ ษา 2. ผูบงั คับบัญชาใหความเปนอิสระในการแสดงความคดิ เห็นเกย่ี วกบั งานในหนาท่อี ยา งไร 3. ผบู ังคบั บัญชายอมรบั ฟงและใชค วามคิดเห็นของทานใหเ ปน ประโยชนใ นการแกป ญ หา อยา งไร 4. ผบู ังคบั บัญชาใหค วามสนทิ สนมและเปน กนั เองกับทา นเพียงใด สาํ หรบั การกาํ หนดคา ของคะแนนคาํ ตอบทีใ่ ชก นั มากที่สดุ คือ Rating Scale ตามวิธขี อง Likert 2. คําถามแบง ออกเปน 2 ชนดิ คอื คาํ ถามทีต่ อ งการรูล กั ษณะตามความเปน จรงิ ในพฤติกรรมของ องคการ และคาํ ถามทีใ่ หผ ตู อบกําหนดเปา หมายของแนวพฤติกรรมในองคก าร ตามที่คิดวา นาจะเปน ตาม ความคดิ เห็นของเขา 3. การต้ังคําถามในแบบสอบถามดงั กลาวควรมีการวดั ความนาเชอื่ ถือ (Reliability) และความ สมบรู ณ (Validity) ตามระเบียบวธิ ีวจิ ัยเพื่อใหแ บบสอบถามดังกลา วไดแมแบบทต่ี รงกับความเปนจรงิ ของ พฤตกิ รรมทเี่ กิดในองคการมากทส่ี ุด 2. การวินิจฉัยปญ หา (Diagnosis) ในขนั้ ตอนการตรวจวินจิ ฉยั ปญ หานม้ี ีความสําคญั มากเพราะ ผูว ินจิ ฉยั ตอ งใชวิจารณญาณ ตรรกวิจารณ และประสบการณม าประสานกนั เพ่อื ใหการตรวจวินจิ ฉัยน้นั ถกู ตอ งตามสภาพทีเ่ ปน จรงิ เพราะหากวินจิ ฉยั ผิดพลาดตงั้ แตเ รมิ่ ตน ข้นั ตอนของการตรวจวนิ จิ ฉยั ปญหาจะทาํ ไมใ ชเพยี งครง้ั เดยี วแลว ก็แลว กันไป แตจ ะทาํ อยหู ลายครั้งตราบเทาที่การพฒั นาองคก ารยงั มีอยูเพ่ือที่จะหา อาการสขุ ภาพขององคการอยูตลอดเวลา เพอ่ื ปอ งกันและรกั ษาในข้ันตอนของการใสส ิง่ สอดแทรกแนวทาง การตรวจวินิจฉัยปญ หาเริม่ จาก 1. การนําขอ มูลจากแบบสอบถามมาวิเคราะห โดยใชเครือ่ งมือทางสถติ ิ เชน การหาคา มชั ณมิ เลขคณิต (Mean) เปน ตน แลวนํามาสรุปวา พฤติกรรมขององคก ารในแตละดานทีศ่ กึ ษาเปนอยา งไร เชน ความคดิ เห็นของขา ราชการ ท่มี ตี อ ภาวะผูน าํ ของผูบ ังคับบัญชาเปนอยา งไร รวบรวมวาพฤตกิ รรมอะไร บา งในองคการท่ีเห็นวาเปนอปุ สรรคตอ การปฏบิ ตั งิ านอยางมีประสิทธภิ าพ แลว นาํ สภาพท่เี ปน ปญ หาน้ันมา วเิ คราะหห าสาเหตขุ องปญหา 2. การกาํ หนดเปาหมาย เมือ่ รสู าเหตุของปญ หา สง่ิ ท่ีจะไดคอื การหาแนวทางในการแก ปญหา การทําใหป ญ หาท่เี กดิ ขน้ึ หมดไปหรือลดลงเปนการกําหนดเปา หมายการเปลี่ยนแปลงอยางกวาง ๆ วา จะทาํ อะไรและอยา งไร 3. วเิ คราะหแ รงดัน – แรงดงึ ทีเ่ กดิ ขึ้นจากการเปล่ยี นแปลงดว ยความเชอ่ื วา ผลจากการ เปล่ยี นแปลงยอมเกดิ ข้นึ ท้ังในกลุมท่ดี วยประโยชนและกลุมที่เสยี ประโยชน แรงดัน (Driving Forces) คอื แรงสนบั สนนุ ใหเ กิดการเปล่ยี นแปลงหรือเปนฝายท่ีจะไดรบั ประโยชนถ า มีการเปลี่ยนแปลง แรงดงึ (Restraining Forces) คอื แรงตอ ตา นไมใ หเกดิ การเปล่ียนแปลงหรือเปนฝายทีจ่ ะเสีย ประโยชนถ า มกี ารเปลยี่ นแปลง สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 436  คมู อื เตรียมสอบผูบ ริหารสถานศึกษา หลกั การเบือ้ งตน ของแรงดนั – แรงดึง คอื “แรงดนั มีน้ําหนักเทากับแรงดงึ ” จงึ จะทําใหก ารพัฒนา องคการดาํ เนนิ ไปได ในการวเิ คราะหแ รงดนั - แรงดงึ จะพิจารณาในแงตาง ๆ ดงั นี้ 1. ดานสงั คม (Social Forces) 2. ดานการเมือง (Political Forces) 3. ดานเทคโนโลยี (Technological Forces) 4. ดา นเศรษฐกิจ (Economic Forces) 3. กาํ หนดยทุ ธวิธี (Tactic) หรอื การกาํ หนดสง่ิ สอดแทรก หรือการเลอื กใชส ิง่ สอดแทรกอนั ถอื เปน เคร่ืองมอื ของการพฒั นาองคก าร ซ่งึ คาดวาจะทาํ ใหปญหาท่เี กดิ ในองคการเปลย่ี นแปลงไปตามแผนท่วี างไว สิ่งสอดแทรกมอี ยูหลายรูปแบบแตล ะรปู แบบมขี อดี ขอเสีย แตกตางกนั และการเลือกใชสิง่ สอด แทรกใดกข็ ึน้ อยูกับกาลเทศะและคา นยิ มขององคก าร เพราะปญหาและเปา หมายของแตละองคก ารยอมแตก ตางกัน แผนการพัฒนาองคก ารยอ มแตกตา งกันไปจะกําหนดเปน วิธกี ารเดียวกัน แบบเดยี วกันไมไ ด การใส สง่ิ สอดแทรกหรอื ยุทธวธิ ีนีจ้ ะตองกําหนดไวในแมแบบ (Model) ของการพัฒนาองคก ารของหนวยงานจะทาํ อะไรบา งเม่อื ใด ทไ่ี หน ทาํ ใหกบั ใคร และตลอดเวลาทใ่ี ชสิ่งสอดแทรกหรอื ดาํ เนินยุทธวธิ นี ต้ี องมีการวินจิ ฉัย ปญ หามีการกระทาํ (Action or Intervention) และการประเมนิ ผลอยตู ลอดเวลาเพ่อื ใหแนใจวายทุ ธวธิ ีทีใ่ ชนัน้ ถูกตองและเหมาะสมทีจ่ ะนํามาใชแกป ญหาองคการ อนึ่ง เนอ่ื งจากยุทธวธิ หี รือการใชส งิ่ สอดแทรกนี้ ไดม ีผูศึกษาไวห ลายวิธเี ปนเรอื่ งท่ีคอนขา งจะ ละเอยี ดและเขาใจยาก เพราะเปนขน้ั ตอนในทางปฏิบัติ 4. การประเมนิ ผล คอื การประเมินผลลพั ธทีเ่ กิดข้นึ เพือ่ ใหท ราบถึงประสทิ ธผิ ลตามเปา หมายความ สาํ เร็จทน่ี อกเหนอื เปาหมายและประสทิ ธิภาพ ซ่ึงเนนผลที่ไดร ับเมือ่ เทยี บกับการลงทุนรวมท้ังความรวดเรว็ ความประหยัดและผลพลอยได อนั จะชว ยใหไดขอ มูลทเ่ี กดิ ใหมซ งึ่ จะเปน เคร่ืองมอื ในการปรับปรุงแผนและ การปฏิบัติตามแผนตอ ไป วธิ ีการประเมินผลมีหลายวธิ ี จะใชวิธใี ดวิธีหน่งึ หรือหลายวิธกี ไ็ ดข ้นึ อยูกับเวลาและขนาดขององค การและทรัพยากรทีม่ อี ยู 1. การสัมภาษณเ ปนรายบุคคลและเปนกลุม การสัมภาษณเ ปน วธิ ที ี่ดีเพราะผูสัมภาษณส ามารถใช การสงั เกตรวมไปดวย สามารถรบั รูถึงความรูสกึ ที่แทจ รงิ และรายละเอียด ผูสัมภาษณไมควรอาศยั ปากกา กบั กระดาษอยางเดยี วควรใชเ ครอ่ื งบันทึกเทปดว ย 2. ใชแ บบสอบถาม ขอ ดี คอื สะดวกในการใช ผูใหขอ มูลจะมีความเต็มใจและมโี อกาสระบายความ รูสกึ ทัง้ ทเี่ กยี่ วกบั องคก ารโดยรวมและหนวยงานของตนสง่ิ สาํ คัญทต่ี องคํานึงถงึ กค็ อื .... 3. การสาํ รวจปญหา (Problem Census) คือการประชมุ เผชิญหนา กนั รวมกันทําบญั ชรี ายการปญหา จดั อนั ดับความสาํ คัญของปญหาและกาํ หนดวธิ แี กปญ หาการวดั คือ วัดดคู า ปญหาทีถ่ ูกระบไุ ดร ับการแกไข ใหเ กดิ ความพอใจไดเ พียงใด สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 437  คูมอื เตรียมสอบผูบ ริหารสถานศึกษา 4. การหาขอมลู จากผลท่ีเกดิ ขน้ึ (Hard Data) การรวบรวมผลจากการศึกษารายงานผลการปฏบิ ัตงิ าน ขององคก ารซ่งึ ปกตจิ ะมเี ปนประจาํ เชน รายงานทปี่ ระชุมระดับกอง ระดับฝา ย การเขา ออกของพนกั งาน 5. การสังเกตการณ โดยการฟง การดู แมวาขอมูลทไ่ี ดจ ากการสงั เกตจะไมเฉพาะเจาะจงทีจ่ ะวัดได แตเปน วธิ ีท่ีไมค วรมองขาม ขอมูลจากการสงั เกตจะใชประโยชนไดด ีในการสรางกลุม ประสทิ ธภิ าพของทมี อาจมองเหน็ อปุ สรรคในการติดตอ สื่อสารการตัดสินใจ เมอ่ื รวบรวมขอมูลและสรปุ ขอ มลู ไดแ ลว ขอ มลู ท่ีไดอาจจะนําไปปรบั เปา หมายการเปล่ยี นแปลงให ดีขน้ึ หรือเปนเปา หมายใหมตอไป ขอ เสนอแนะคือ การประมวลผลควรกระทําอยางมรี ะบบและตอ เน่อื งไป ไมหยดุ ย้งั เชน เดยี วกบั กระบวนพฒั นาองคก าร ประโยชนของการประเมนิ ผลการพฒั นาองคก ารสรปุ ไดดังน้ี คอื 1. เพื่อท่จี ะรูวา การใสส่ิงสอดแทรกชนดิ ใดไดผ ลทส่ี ุด 2. เพอื่ ปรับปรงุ ทักษะการแนะนาํ ปรกึ ษาของบคุ คลในองคการ 3. เพื่อทราบความคบื หนา ของการพัฒนาองคก าร 4. เพอื่ เสริมสรางระเบยี บวินยั ทีจ่ ะทาํ ใหประสบผลสาํ เร็จยิง่ ขน้ึ ขอจาํ กดั ของการประเมนิ ผลการพัฒนาองคการ คอื เปน การวัดส่งิ ท่มี องไมเ หน็ คอื ขวัญกาํ ลังใจใน การทํางานของผใู ตบ งั คับบญั ชา และเนอื่ งจากกระบวนการการพฒั นาองคการเปน กระบวนการที่ตอเน่อื งกนั ไมหยดุ ยั้งและไมมีกาํ หนดเวลา การประเมนิ ผลจงึ เปนสง่ิ จาํ เปน ถือเปนดัชนใี หร ูวา กระบวนการพฒั นาองค การไดดําเนินการไปแคไหน ควรแกไขยุทธศาสตร ยทุ ธวธิ อี ยางไรเพอื่ ไมใ หแผนการพฒั นาองคก ารท่วี าง ไวเ ดมิ นอกลนู อกทางซ่งึ จะเสยี ทงั้ เวลาและทรพั ยากร การประเมินผลเปน สิง่ ทตี่ องเตรยี มไวตงั้ แตต น ในแมแบบ ตั้งแตก ารกาํ หนดเวลา การเลอื กเคร่ืองมอื และวธิ ีการ การประเมินผลตอ งทําในทุกขนั้ ตอนของการใสสิ่งสอดแทรก เวลาในการประเมนิ ผลชวงเวลาท่ดี ีทสี่ ุดในการประเมนิ ผลการพัฒนาองคการขึน้ อยูกับเปา หมาย ของการเปลย่ี นแปลงท่ีวางไวแ ละจะเปน การถกู ตองถาจะประเมนิ ทุก 1 เดือน หรือทกุ 1 ป เชน ถาเปา หมาย คอื การทําโครงการพฒั นาอาชีพท้ังองคการซึง่ เปนโครงการระยะยาว ชวงเวลาท่ีจะประเมินอาจเปน 2-3 ป ถา เปน การปรับปรุงประสิทธภิ าพของทีม กอ็ าจจะวัดความกา วหนา ทกุ ครัง้ ที่มกี ารประชุม ถา เปา หมายการเปลยี่ นแปลง คอื ทัศนคตแิ ละบรรยากาศก็อาจวัดความกา วหนา ไดท กุ เดือน เปนตน แนวคดิ ของการพัฒนาองคก าร เปนความตอ งการทีจ่ ะควบคุมกระบวนการเปลยี่ นแปลงองคการให เปนไปตามแผนทว่ี างไวลวงหนา โดยมีสาระสาํ คัญ 3 ขนั้ คอื การเปล่ยี นแปลงทัศนคตหิ รือคา นยิ ม เพ่ือกอให เกิดการเปล่ียนแปลงพฤติกรรมนําไปสกู ารเปล่ยี นแปลงโครงสรา งและนโยบายขององคการในทส่ี ดุ การพัฒนาองคก ารมีสาระสําคญั ท่แี ตกตางไปจากการปรับปรุงองคการและการพฒั นาการบรหิ าร หรือเครอื่ งมืออนื่ ๆ คอื สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 438  คูมอื เตรยี มสอบผบู รหิ ารสถานศึกษา 1. การพฒั นาองคก าร มีสาระสําคัญที่แตกตา งไปจากการปรบั ปรงุ องคก าร และการพฒั นาองคการ เปน สวนหนง่ึ ของการบริหารงานบุคคลในองคการ และเปน สง่ิ ทตี่ องดําเนนิ ควบคไู ปกบั การปฏิบัตงิ านใน หนาท่ตี ง้ั แตผ บู ังคับบัญชาสงู สุดลงมา 2. กระบวนการพฒั นาองคก ารไมมกี าํ หนดเวลาสนิ้ สุดเปน กระบวนการตอ เน่ือง 3. เปาหมายสดุ ยอดของการพฒั นาองคก าร คือการเปล่ียนแปลงการปฏิบัตงิ านขององคการใหดขี ้นึ กวา เดมิ โดยพยายามเปลี่ยนแปลงไปถึงคานยิ มบางอยางขององคก ารไมใ ชของแตละบุคคล 4. เน่อื งจากเครอื่ งมือของการพัฒนาองคการซึง่ เปนส่ิงสอดแทรกตาง ๆ น้ันมีลักษณะละเอยี ดออน มาก การใชเครื่องมอื บางอยางจึงจาํ เปนตอ งมีผูเ ชยี่ วชาญทางดา น “ยอมรบั ” และ “รว มมือ” เพราะการพัฒนา องคการเปน การเปลยี่ นแปลงท่เี รมิ่ จากหนว ยเหนอื หรือยอดปร ามดิ 5. การพฒั นาองคการ ตองการความรว มมือของสมาชกิ ในองคก ารทุกคน เพราะเปนสิ่งที่ตองปฏิบัติ ควบคไู ปกบั การปฏิบัติงานประจาํ 6. การพัฒนาองคการสามารถเร่ิมทาํ จากสว นใดสว นหนงึ่ ขององคการหรือแมแตส วนที่เล็กท่สี ดุ ก็ ไดห รือจะทาํ ท้งั องคการกไ็ ด 7. เปน การนาํ วธิ ีการทางวทิ ยาศาสตรมาใชใ นกระบวนการรวบรวมขอ มูล ตรวจวินจิ ฉยั และการ ประเมนิ ผลอยตู ลอดเวลาจงึ แนใจไดวา แนวทางแกไขปญ หาขององคการจะเปน แนวทางทถี่ ูกตอ ง 8. การพฒั นาองคการ ชวยผบู ริหารใหก า วหนา ในอาชีพการงาน เพราะผลการปฏบิ ัติงานตรงตาม เปา หมายและมโี อกาสพัฒนาตนเองตลอดเวลา เพอ่ื ใหการพัฒนาองคก ารไดน าํ มาใชกบั สว นราชการอยางมคี วามสําเร็จ การนาํ มาใชควรคํานงึ ถงึ ลกั ษณะพิเศษของกระบวนการพัฒนาองคการ ในวงการบรหิ ารงานบคุ คลของรฐั บาลควรยอมรบั เงอ่ื นไข บางประการของการพัฒนาองคการ ดงั ตอ ไปนซี้ งึ่ เชอ่ื วาเปนเพียงการยอมรบั ทจี่ ะแกไ ขปญหากจ็ ะเปน นิมติ ดีสําหรับระบบขา ราชการไทย 1. การพฒั นาองคการเปนกระบวนการตอ เน่ืองไมม ีส้นิ สดุ หนว ยงานที่นําการพัฒนาองคก ารใชค วร กาํ หนดเปน นโยบายหลกั ขององคก าร เพือ่ ไมใหก ารเปล่ยี นแปลงตวั ผบู ริหาร มผี ลทาํ ใหระบบการพัฒนาองค การชะงกั งนั 2. การพัฒนาองคการตอ งการความรว มมือจากขา ราชการทกุ ระดับต้งั แตผูบ งั คบั บญั ชาสงู สุดลงมา ฉะนนั้ การใหการฝก อบรมใหเขาใจวธิ ีการและเทคนคิ การพัฒนาองคการมีความจําเปนอยา งย่ิง 3. ผลของการพฒั นาองคก ารจะออกมาในรูปของขวัญและกาํ ลงั ใจ ซึ่งเปน สง่ิ ทว่ี ดั ไดยากแตเ น่ือง จากเปนกระบวนการทตี่ อเนื่อง จึงมคี วามลําบากในการประเมนิ ผล การเสนอผลงานซึง่ เปน ความลาํ บากใน การขออนมุ ัติงบประมาณดวย ฉะนนั้ จึงตองยอมรับในหลกั การวา ขวญั กาํ ลังใจทด่ี ีเปน ทมี่ าของประสทิ ธภิ าพ ของหนว ยงาน 4. ตองยอมรับวา การพัฒนาองคการเปน งานหนงึ่ ในดานพฒั นาบุคคลและองคก าร จัดเปนความรับ ผิดชอบสวนหนึง่ ของหนว ยงาน สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 439  คมู ือเตรยี มสอบผบู ริหารสถานศึกษา 4. การสรางความสมั พนั ธก บั ชุมชนและประสานความรว มมือจัดการศกึ ษา 1) การจดั การศึกษาของชุมชน การจัดการศกึ ษาท่ดี ีตอ งเปนการศึกษาท่ีสงเสริมใหบ ุคคลไดพัฒนาอยา งสมบูรณเ ต็มตามศกั ยภาพของ ตนเอง สามารถเรียนรแู ละดาํ รงชีวิตไดอยางอสิ ระ บนพ้นื ฐานทรัพยากรและส่งิ แวดลอมของตนเอง นอกจากน้ี การศึกษาที่ดีจะตองสามารถเรียนรูไดอยางตอเน่ืองตลอดชีวติ ดังน้ัน การศึกษาท่ีดีจงึ ตองสอดคลองกับบริบท ของชุมชน เพราะชุมชนเปนท้ังกลุมคนที่ติดตอสัมพันธกัน มีรากฐานความเช่ือ วิถีดํารงชีวิตท่ีคลายคลึงกัน มกี ารส่ือสารถา ยทอดความรู ความเชอ่ื และแนวทางการปฏิบัตอิ ยา งตอเนื่องตลอดชีวิต การจดั การศกึ ษาของชมุ ชนจงึ เปนการจดั การศึกษาท่ีมีเปาหมายเพ่อื ความดํารงอยู และพัฒนาชุมชน เปน การจดั การศกึ ษาเพอื่ เสรมิ สรา งความเขมแข็งของชมุ ชนโดยผา นสถาบันทางสงั คม แนวคดิ ความเชอ่ื ของ สงั คม โรงเรยี น ตลอดจนกิจกรรมตา ง ๆ ของสังคม เนื้อหาสาระเรอ่ื งการจดั การศกึ ษาของชมุ ชนประกอบดว ย ภูมิหลังและประวัติศาสตรข องชมุ ชน สภาพทางกายภาพ โครงสรา งของสงั คม ประเพณแี ละวฒั นธรรม ภมู ิปญ ญาทองถน่ิ และนวตั กรรมและ การแกไขปญหาของชุมชน โดยท่ีการจดั การศกึ ษาของชมุ ชนนี้ ครูเปนผทู ีม่ ีบทบาทสําคัญผหู นึ่งในการจัดเนอื้ หาสาระ บทเรียน กิจกรรมเสริมหลักสูตร และการประเมินผลที่มีคุณภาพ 2) หลักการจดั การศึกษาของชมุ ชน 1. ความหมายของการจัดการศกึ ษาของชุมชน ชมุ ชนเปน สถานท่ีรวมของกลมุ ประชาชนทมี่ คี วามเกยี่ วขอ งสัมพันธกัน มกี ารติดตอ สื่อสารแลกเปลย่ี น ขอมูลขาวสารกันอยางสมํ่าเสมอ ซ่ึงสามารถกลอมเกลาใหคนในชุมชนมีความเช่ือ อดุ มการณและยดึ ถือ ในจรยิ ธรรมอยางเดยี วกัน คนในชุมชนจึงมีลักษณะท่ีคลายคลึงกัน และมเี อกลักษณของตนเอง ลกั ษณะและ เอกลักษณเหลา นแี้ สดงออกใหเ หน็ ไดจากความเช่อื ทัศนะและการประพฤตปิ ฏบิ ตั ขิ องคนในชุมชนน้ัน ชุมชนจะสื่อสารถายทอดความเปนเอกลักษณและลักษณะตาง ๆ ผานคตินิยม นิทาน จารีตและ ขนบธรรมเนียมประเพณี โดยถายทอดจากคนหน่ึงไปยังอีกคนหนึ่ง คนหนึ่งไปยังกลุมคน หรือจากกลุม คนหนึ่งไปยังอีกกลุมคนหนึ่ง รวมทั้งจากคนรุนหนึ่งสูคนอีกรุนหน่ึง การถายทอดลักษณะ ความเช่ือ ขนบธรรมเนียมประเพณี และวิธีการปฏิบัติเชนนี้เปนการใหการศึกษาของชุมชน โดยมีจุดมุงหมายท่ีจะ รักษาชุมชนใหดาํ รงอยสู บื ไปอยา งมนั่ คงและเขม แขง็ ดังนั้น การจัดการศึกษาของชุมชนจึงหมายถึง การสื่อสารถายทอดความรู ความเชื่อ คานิยม นวัตกรรม วิธีการแกไขปญหา และการประพฤติปฏิบัติระหวางบุคคลในชุมชนซึ่งทําใหคนในชุมชนมี ลักษณะคลา ยคลึงกนั และมีความสมั พันธก ันอยา งตอเนอ่ื ง สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 440  คูม อื เตรียมสอบผูบริหารสถานศึกษา 2. เปาหมายของการจัดการศึกษาของชมุ ชน การจัดการศึกษาของชุมชนมเี ปาหมายเพอื่ ใหเ กิดความเขมแขง็ ของชมุ ชน ซ่ึงประกอบดวย ความสามารถ ในการพ่งึ พงิ ตนเองไดท างเศรษฐกิจ ความสามารถในการแกไ ขปญหาของตนเอง และการมเี อกลกั ษณและ ความยัง่ ยืนของชุมชน ดงั นน้ั อาจกลาวไดวา เปา หมายของการจัดการศึกษาของชมุ ชน คอื 1. ถา ยทอดความรู ทกั ษะ ภมู ิปญ ญา ในการประกอบอาชพี และการดํารงชีวติ บนพนื้ ฐาน ของทรัพยากรและสงิ่ แวดลอ มของชุมชนนัน้ 2. ถายทอดความเชื่อและคา นยิ มของชมุ ชน และทําใหสมาชิกมีลกั ษณะคลายคลึงกัน จน เปนเอกลักษณของชุมชนน้ัน ๆ และทําใหคุณลักษณะเอกลักษณข องชมุ ชนไดสบื สานตอเนอ่ื ง ย่ังยืน 3. เปนการเรียนรู และแลกเปลี่ยนประสบการณของสมาชิกในชุมชนในการแกไขปญหา ของตนเองและชุมชน โดยใชภ ูมปิ ญญาของตนเองได 3. เน้อื หาสาระในการศกึ ษาชมุ ชนเพื่อจัดการศึกษาของชุมชน ในการจดั การศึกษาของชุมชนจาํ เปนตอ งศึกษาเนอื้ หาสาระของชมุ ชน เพ่อื ใหม ีความรูความเขา ใจ ในบริบทของชมุ ชนนั้นๆ จนเกดิ เปน ความรักความหวงแหนในทองถิ่นชมุ ชนของตนเน้อื หาสาระดงั กลาว ประกอบดวย ภูมหิ ลงั และประวัติของชมุ ชน สภาพทางกายภาพของชมุ ชน โครงสรา งของสังคม ประเพณี และวัฒนธรรมของชมุ ชน ภูมปิ ญ ญาทอ งถิน่ และนวตั กรรมและการแกไ ขปญ หาของชุมชน 3.1. ภูมิหลังและประวัติของชมุ ชน เปนการศึกษาประวัติศาสตร ความเปนมาชาติพันธุของชุมชน เพื่อใหเกิดความภาคภูมิใจ และความหวงแหนในมรดกของชุมชน โดยการศึกษาประวัติการกอต้ังชุมชน จากคําบอกเลา ตํานาน นิทาน ที่บอกเลาประวัติความเปนมาของทองถิ่น บันทึกหลักฐานทางโบราณคดี เชน จดหมายเหตุ พงศาวดาร โบราณสถาน โบราณวัตถใุ นชมุ ชน เปน ตน 3.2. สภาพทางกายภาพของชุมชน เปนความรูเกี่ยวกับสภาพทางภูมิศาสตรและทรัพยากรของชุมชน ทําใหมีความรูความ เขาใจทรัพยากรธรรมชาติที่เอ้ือตอการดํารงชีวิตของคนในชุมชน เชน พื้นที่ของชุมชน อาณาเขต ลักษณะ พื้นท่ีทางภูมิศาสตร แหลงนํ้าในชุมชน ท้ังแหลงนํ้าตามธรรมชาติและแหลงนํ้าท่ีสรางขึ้น การคมนาคม สาธารณูปโภค ทรัพยากรธรรมชาติ พืชพรรณไม สัตวป า เปน ตน 3.3. โครงสรา งของสังคม เปน การศึกษาเพอ่ื ใหทราบวิถีการดําเนนิ ชวี ติ ของคนในชุมชน เชน ระบบเครอื ญาติ ระบบ เศรษฐกิจ การศกึ ษา ศาสนา การเมืองการปกครอง ระบบความเชอ่ื ผูนาํ ในชุมชน จํานวนประชากร โครงสรางของประชากร อาชพี เปนตน สอบครดู อทคอม

441  คมู อื เตรียมสอบผบู รหิ ารสถานศกึ ษา 3.4. ประเพณแี ละวฒั นธรรมของชมุ ชน เปนการศกึ ษาความเช่ือ คานิยม และวถิ ปี ฏบิ ตั ิทม่ี คี ุณคา ที่ไดถายทอดตอเน่ืองกนั มาตง้ั แต อดีตถึงปจจุบัน และประพฤติปฏิบัติอันเปนการบํารุงรักษาสมาชิกในชุมชนใหดาํ เนินชีวิตไดเปนอยางดี ทําใหช ุมชนมีเอกลกั ษณและดาํ รงอยูได เชน การแหน างแมวเพื่อขอฝนของชมุ ชนในภาคกลางและภาคอีสาน การทําบญุ เดือนสามไหวพระพุทธชนิ ราชของชาวภาคเหนือ ประเพณีงานบุญย่เี ปง ของชาวภาคเหนอื เปน ตน 3.5. ภูมปิ ญ ญาทองถนิ่ เปน นวตั กรรมและวธิ ีการแกไขปญหาทไี่ ดผ ลทีช่ มุ ชนใชใ นการดาํ รงชีวติ นับต้งั แตก าร ประกอบอาชีพ การติดตอสัมพันธกัน ไดแ ก วิธีการตา งๆทบี่ คุ คลในทอ งถน่ิ นํามาใชใ นการประกอบอาชีพ การดําเนินชีวติ ประจาํ วนั จนประสบผลสําเร็จเปน ทยี่ อมรับ เชน การทํานาหวา น การปลูกพชื ไรนาสวน ผสม การใชพืชสมุนไพรเปนยารกั ษาโรค หรือภมู ิปญ ญาทองถนิ่ ทีเ่ ปนคําอบรมสง่ั สอน เชน “เรอื นสาม นาํ้ สี่” ทีใ่ ชอบรมกุลสตรไี ทยมาแตโ บราณ “ไฟในอยา นาํ ออก ไฟนอกอยา นาํ เขา ” ที่ใชอบรมสง่ั สอนวธิ ี การครองชีวติ คู เปนตน รวมทง้ั ภมู ิปญญาที่สืบทอดตอ กันมาในลกั ษณะของวตั ถุ สิ่งกอ สราง ไดแก เคร่ืองปน ดนิ เผา เตาเผาถวยชามสงั คมโลก รปู ปน ฤาษดี ัดตนวัดโพธ์ิ และภาพเขยี นฝาผนังในโบสถ วิหารตามวัดตา ง ๆ 3.6. นวัตกรรมและการแกไ ขปญ หาของชมุ ชน เปนประสบการณของบุคคลท่ีใชแกปญหาโดยใชนวัตกรรมและวิธีการทั้งใหมและเกาจน สามารถแกไขปญหาได เปนการผสมผสานภูมิปญญาทองถ่ินท้ังเกาและใหมเขาดวยกันในการแกไขปญหา เชน การทํานาดวยวิธีเกษตรกรรมธรรมชาติของพอคําเดื่อง ภาษี จังหวัดบุรีรัมย การทําเกษตรธรรมชาติ แบบผสมผสานครบวงจรของผใู หญวบิ ูลย เข็มเฉลิม จงั หวัดฉะเชิงเทรา ครชู ุบ ยอดแกว จังหวัดสงขลาที่ ริเริม่ จัดต้ังสหกรณอ อมทรพั ยเพ่อื แกปญ หาเศรษฐกจิ ของคนในชมุ ชน เปนตน 4. วิธกี ารจัดการศึกษาของชุมชน การจัดการศึกษาของชุมชนสามารถทาํ ไดต อไปน้ี 4.1. การใชบทบาทของสถาบนั ทางสงั คม เปนการถา ยทอดการเรียนรูตามบทบาทหนาที่ของสถาบันทางสังคมในชุมชน ประกอบดว ย วดั องคกรชมุ ชน ครอบครัว และโรงเรียน ดงั แผนภูมติ อ ไปน้ี ้บานสอบค ูร www.sobkroo.com วดั คณุ ธรรมและจริยธรรม องคก รชมุ ชน ประเพณี/วัฒนธรรม ครอบครวั อาชีพ/คา นิยม โรงเรียน ทักษะพืน้ ฐานในการเปนสมาชิกชุมชน สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 442  คูม ือเตรียมสอบผูบริหารสถานศกึ ษา จากแผนภูมิแสดงใหเห็นวา วัดจะถายทอดคุณธรรมจริยธรรมใหแกบุคคลในชุมชน และ เปนแหลงรวมในการทํากิจกรรมและพิธีกรรมทางศาสนา รวมท้ังการเรียนรูของชุมชน องคกรชุมชนจะดูแล เรื่องประเพณีและวัฒนธรรม พรอมท้ังเผยแพรขาวสารตางๆ เชน ขาวสารทางราชการ สาธารณสุข ขาวการ เกษตร ขาวการเมืองการปกครอง เปนตน สวนครอบครัวจะรับผิดชอบการ อบรมส่ังสอนในเบ้ืองตน การ ถายทอดดานการประกอบอาชีพ ฝกทักษะดานอาชีพและคานิยม สําหรับโรงเรียนจะเปนแหลงเตรียมตัว สมาชกิ ใหมข องสงั คม มบี ทบาททส่ี าํ คัญในการปลูกฝงความรู ทักษะ และเจตคติในดา นตา ง ๆ 4.2. การใชน ิทานและคติความเช่อื เปนการถายทอดคติความเชื่อและปลูกฝงคุณธรรมจริยธรรมดานตาง ๆ เชน ความซ่ือสัตย ความขยัน ความอดทน ความกตัญู ใหแกคนในสังคมโดยผานนิทาน คติความเชื่อที่สะทอนการเปน เอกลักษณของสังคม ซึ่งรวบรวมไดจากคําบอกเลาของบุคคลในชุมชน เชน นิทานเรื่องกลองขาวนอยฆาแม เร่ืองพญากงพญาพาน เปนนทิ านสอนเรอ่ื งความกตญั ู เปนตน 4.3. การใชข นบธรรมเนยี มประเพณที อ งถิ่น เปนการศึกษาและฟนฟูขนบธรรมเนียมประเพณีในทองถิ่น ความเขาใจ แปลความหมาย ในบริบทของสังคมใหม แลวนํามาประพฤติปฏิบัติ ตัวอยางเชน ประเพณีการทําขวัญขาว ซึ่งเปนประเพณี ปฏิบัติของชุมชนประกอบอาชีพเกษตรกรรม ตอมาไดสูญหายไปในบางแหง ควรจะศึกษาวิธีการปฏิบัติ ความสําคญั ความหมายของพธิ กี รรมเพือ่ เรียนรู ถา ยังเปนประเพณีทีม่ คี วามหมายก็อาจฟน ฟูใหมได 4.4. การใชว ฒั นธรรมการประพฤตปิ ฏบิ ัติ เปนการใชจารีตประเพณีที่คนในชุมชนยึดถือ มาทําความเขาใจ แปลความหมายใหม แลวนํา มาเผยแพรปฏิบัติ ตัวอยางเชน การนับถือผี การเซนไหวบรรพบุรุษ การไวผมจุกของเด็กไทย การแตงชุดไทย เปนตน เปาหมายสําคัญของการจดั การศกึ ษาของชมุ ชน ก็คือความเขมแขง็ ของชมุ ชน ซง่ึ ความเขม แข็ง ของชุมชนจะเกิดข้ึนไดตอเม่ือชุมชนน้ันสามารถพึ่งตนเองได สามารถจัดการกับปญหาของตนเองได ชุมชน จะทําไดนั้นชุมชนตองมีองคประกอบที่สําคัญดังแผนภูมิ ในภาพที่ 9.1 ประกอบดวย อุดมการณความเชื่อ ความสามารถในการประกอบอาชีพ ความรูและภูมิปญญาในการดํารงชีวิต ทรัพยากรท่ีใชในการประกอบ อาชีพและการดํารงชีวิต และมีโครงสรางในการบริหารจัดการ เรื่องตางๆ อยางมีประสิทธิภาพ กรอบความคิด น้นี าํ มาใชกาํ หนดแนวทางในการจัดการศกึ ษาชมุ ชนไดเปน อยางดี สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 443  คมู อื เตรียมสอบผูบรหิ ารสถานศกึ ษา 3) การจดั การศึกษาของชุมชนตามแนวพระราชบัญญัตกิ ารศกึ ษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 พระราชบัญญัตกิ ารศกึ ษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 ไดเ สนอแนวทางในการจดั การศกึ ษาของชุมชนไวดังน้ี 1. ถายทอดจดุ มุง หมายของการจดั การศกึ ษาไวในมาตรา 7 วา จะตองมงุ ใหผูเรียนไดเรยี นรู ดวยตนเอง ภาคภูมใิ จในความเปนไทย รูจักรกั ษาผลประโยชนของสวนรวมสง เสริมการเรียนรูว ฒั นธรรม และภูมปิ ญญาทอ งถ่ินและของไทยควบคูไปกบั ความรูสากล มีความสามารถในการประกอบอาชพี พ่งึ ตนเองได แสดงวา การศกึ ษาท่จี ัดขนึ้ จะตอ งอยบู นองคค วามรูและภูมิปญ ญาของชุมชน บนพน้ื ฐาน ทรพั ยากรและสง่ิ แวดลอมของชมุ ชน จนชุมชนสามารถพ่ึงพาตนเองได 2. ยึดถือหลักการจัดการศึกษาตลอดชีวิต กลาวคือ การเรียนรูของบุคคลจะเกิดขึ้นตลอด เวลานับต้ังแตเกิดจนตาย เน้ือหาสาระที่เรียนรูจะเกิดขึ้นเสมอและตอเน่ือง ดังนั้น ชุมชนจะตองมีสวนเขาไป มีบทบาทการจัดการเรียนรูอยางหลีกเล่ียงไมได ชุมชนจึงมีบทบาทในการจัดการศึกษาของคนในชุมชน ตลอดเวลา 3. จัดการศึกษาโดยยึดถือหลักการที่จะระดมทรัพยากรทุกอยาง โดยการมีสวนรวมของ บุคคล ครอบครัว ชุมชน องคกรชุมชน และองคการตาง ๆ จึงจะเปนแนวทางที่ทําใหเกิดการจัดการศึกษา ของชมุ ชนได 4. จัดการศึกษาโดยกระจายอํานาจในการจัดการศึกษาใหกับชุมชนทองถิ่นดังนั้น ชุมชน ทอ งถ่ินจึงมีภาระทจ่ี ะตองจดั การศึกษาใหกับสมาชิกในชุมชนของตนเองอยา งตอ เนื่อง สรุปไดวา พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 เปนกฎหมายที่เนนการจัดการ ศึกษาของชมุ ชน ชุมชนจะตอ งรับผิดชอบจัดการศกึ ษา รวมท้งั เขามามีสว นรวมในการจัดการศึกษาและระดม ทรัพยากรตางๆ มาชวยการจัดการศึกษา การจัดการศึกษาจะตองจัดสาระการเรียนรูที่จะสรางใหคนในชุม ชนพึ่งตนเองได และสามารถอนุรักษและพัฒนาภูมิปญญาของทองถนิ่ 4) แนวคดิ ในการจัดการศกึ ษาของชุมชน ในการจดั การศึกษาของชมุ ชน มแี นวคดิ ทนี่ ําไปดําเนนิ การจดั การศึกษาของชุมชนไดหลายแนวทาง เชน การจดั การศึกษาผา นบทบาทของสถาบนั ทางสงั คม การจดั การศกึ ษาโดยผา นขนบธรรมเนียมประเพณี และวฒั นธรรม การจัดแหลงการเรียนรู การจัดการศกึ ษาในโรงเรียน และการจัดเวทกี ารเรยี นรู เปน ตน มีรายละเอยี ดดังตอไปนี้ 1. แนวคดิ การจดั การศกึ ษาผา นบทบาทสถาบนั ทางสังคม แนวคดิ การจดั การศกึ ษาผา นบทบาทของสถาบนั ทางสงั คม เปน การจดั การศกึ ษานอกระบบและการ ศกึ ษาตามอธั ยาศัย ทส่ี ถาบันทางสังคมไดจ ัดขึ้นเพอื่ กลอ มเกลาสมาชิกของสังคมอยแู ลว สถาบนั ทางสังคม ประกอบดวย สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 444  คมู ือเตรยี มสอบผบู ริหารสถานศึกษา 1.1 ครอบครัว มีหนาที่ส่ังสอนบุตรหลานใหสามารถประกอบอาชีพไดมีทัศนคติคานิยม และความประพฤติที่ดงี ามเปนการจัดการศึกษาตามอัธยาศัยที่เรียนรูไ ดจากการเลียนแบบและจดจาํ 1.2. วัด มหี นา ท่ีสงั่ สอนทางดา นคณุ ธรรมจรยิ ธรรม ผานพธิ กี รรมทางศาสนา การเทศนา สัง่ สอน และสถานที่ในวัดซง่ึ สอื่ ไดถ งึ ความศรทั ธา ความสงบรม เยน็ วดั จึงตองนาํ หลกั ธรรมของศาสนามา เผยแผใหกบั สมาชิกของชุมชนไดเขาใจในรปู แบบตาง ๆ 1.3. องคก รชุมชนตาง ๆ องคกรชุมชนตา งๆ จดั การศึกษาโดยผา นการฝก ฝนอบรม ใหขอ มูล ขา วสาร และฟน ฟูประเพณีธรรมเนียมปฏิบัติ และจดั สภาพแวดลอ มในชุมชนท่เี อื้อตอการเรยี นรู 2. แนวคดิ การจดั การศึกษาผานขนบธรรมเนยี มประเพณีและวฒั นธรรม แนวคดิ การจดั การศึกษาผานขนบธรรมเนียมประเพณีและวฒั นธรรม เปน การศึกษาความหมายและ วิธีการปฏบิ ตั ขิ องคนในชุมชนท่ีไดกระทําไวแ ลว นาํ มาเผยแพรห รือตคี วามจนเปน ท่ียอมรบั นบั ถือ ยดึ ถือเปน หลักปฏิบัติของชุมชนตอไป กลา วคือ ชมุ ชนจะมสี ่ิงทยี่ ึดถอื ปฏิบัตริ ว มกันอยูแลว ซงึ่ สิ่งที่ยึดถอื ปฏบิ ตั ิเหลา นัน้ ไดร บั การยอมรบั วา มีคณุ คา มคี วามหมายตอการดํารงชวี ติ ของคนในชุมชน โดยใชร ะยะเวลาสบื ทอดมา ยาวนาน ส่งิ ทม่ี คี ุณคา นจี้ ะถูกเลอื กสรรสว นท่มี ปี ระโยชนแลว ดาํ รงรักษาถายทอดตอ มา การถายทอดอาจจะ มาในลกั ษณะของขนบธรรมเนียมประเพณี ความเช่ือ คา นิยมของชมุ ชน มีระเบียบวธิ เี ปนแนวปฏิบตั ิอยาง ชดั เจน เมอ่ื เวลาผา นไปสิ่งทถี่ ายทอดดังกลา วจะมกี ารอธิบายและแปลความในบริบทใหม ทําใหค ุณคา ของ สิง่ ทดี่ งี ามเหลา น้นั ถกู ละเลยสญู หายไป เชน การไปทําบญุ ทว่ี ัดทกุ วนั พระของชาวพทุ ธซง่ึ สบื ทอดกนั มาแต ในอดตี ปจจุบันการปฏบิ ตั ดิ งั กลา วถูกละเลยไปดวยอุปสรรคตา ง ๆ เนอ่ื งจากการแปลความหมายในบริบท ใหมของสงั คม ทาํ ใหการปฏิบัติดงั กลาวกลายเปนภาระและไมส ะดวกตอการประกอบอาชพี จงึ ควรอธบิ าย คณุ คาและวัตถปุ ระสงคของประเพณีท้งั หลายกนั ใหม ดงั เชนการทําบุญวันสารทซึ่งไมน ิยมปฏบิ ตั ใิ น ปจจุบนั วตั ถุประสงคของการทาํ บุญวันสารทเปนการแสดงความกตญั ูตอบุพการีและญาติพี่นองทลี่ วงลับไป แลว ขอบคุณเทวดาทปี่ กปก รกั ษาและบนั ดาลผลผลิตท่อี ุดมสมบรู ณ และแสดงความภูมิใจในผลผลติ ท่ี เก็บเก่ียวได นอกจากนี้ เชน ประเพณีการทาํ บุญขวัญขาวซึ่งแสดงความกตัญูตอแมโพสพ ประเพณี ลอยกระทงที่แสดงถงึ ความกตญั ตู อ แมค งคา เปน ตน 3. แนวคิดการใชแ หลงการเรยี นรู แนวคิดการใชแหลงการเรียนรู เปนการใชแหลงภูมิปญญาและทรัพยากรธรรมชาติในชุมชน เชน วัด ภเู ขา สวนสัตว อุทยาน พิพิธภณั ฑ หอสมุด แหลงนา้ํ โบราณสถาน เปนตน เปน แหลง การเรยี นรซู ่ึง จะทําใหผูเรียนไดเรียนรูไดโดยตรงดวยตนเองอยางถูกตอง และเรียนรูไดตลอดเวลา ผูเรียนจะไดศึกษา สภาพท่ีจริงของส่ิงตางๆ ที่อยูในชุมชน อาทิ พืชพันธุไม พืชสมุนไพร ลักษณะของดิน หิน แร ท้ังแหลงการ เรียนรูท่ีสรางขึ้นโดยตั้งใจหรือไมต้ังใจก็ตาม สามารถใชแหลงการเรียนรูเหลาน้ีมาหลอหลอมคนในชุมชน สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 445  คูมือเตรยี มสอบผูบรหิ ารสถานศกึ ษา ทองถิ่น ใหมีความรูความเขาใจถึงส่ิงตางๆ ในชุมชน เปนการสรางเจตคติ คานิยม ความภาคภูมิใจ และ อุดมการณใ หเกิดข้ึนกบั คนในชุมชน 4. แนวคิดการใชโ รงเรยี นเปนแหลง การจัดการเรยี นรู แนวคิดการใชโรงเรียนเปนแหลงการจัดการเรียนรู เปนการใหโรงเรียนนําสาระการเรียนรูของชุมชน ไปถายทอดใหกับนักเรียนไดเรียนรูและเขาใจชุมชน ซ่ึงจัดทําไดโดยการจัดบริหารโรงเรียนท้ังโรงเรียนเพื่อ แกไขปญหาของชมุ ชน จดั บทเรียน หลักสูตรสถานศกึ ษา กจิ กรรมสงเสริมการเรียนรู และการเขาไปมีสวน รวมการพัฒนาชุมชน โรงเรียนมีหนาท่ีจะตองสรางพลเมืองใหมใหมีคุณสมบัติตามท่ีสังคมตองการ โดย ถายทอดคุณคา ความรูที่มีอยูของชุมชน สรางคุณลักษณะท่ีพึงประสงค ฝกฝนทักษะ เตรียมตัวผูเรียนเพื่อ ในอนาคต นอกจากน้ันยังเปนผูนําในการแกไขปญหาท่ีเกิดขึ้นในชุมชน โรงเรียนจึงเปนผูนําการถายทอด บรบิ ทของชุมชนและรกั ษาชมุ ชน การใชโรงเรียนเปนแหลงการเรียนรูทําไดโดยใหโรงเรียนเปนที่จําลองสภาพปญหาในชุมชน สภาพของชุมชนในแงข องความดคี วามงาม นาํ ส่ิงที่มคี ุณคาเขามาไวในโรงเรียน สามารถจดั ใหเกิดการเรียน รูในโรงเรียนได การกระทําในลักษณะเชนนี้เปนการบริหารจัดการทั้งโรงเรียนใหเปนแหลงการเรียนรู ชักนําใหครูและผูปกครองเขามาจัดกิจกรรมการเรียนรูในโรงเรียน วิธีการนี้จึงเปนการจัดทําในลักษณะ กระทําทั้งโรงเรียน มีการจัดเน้ือหาสาระในบทเรียน จัดหลักสูตรสถานศึกษา สรางกิจกรรมเสริม และ มคี วามรว มมือระหวา งโรงเรยี นกับชุมชน 5. แนวคดิ การจัดเวทีการเรยี นรู แนวคดิ การจัดเวทกี ารเรยี นรู เปนการจดั การเรียนรโู ดยองคก รชุมชนทีร่ วมตวั กนั เพอ่ื ศึกษาปญหาใด ปญ หาหนึ่ง พรอมท้ังแสวงหาวิธกี ารแกไข จัดเปน กิจกรรมการเรียนรทู ่มี ปี ระสทิ ธภิ าพมากทจ่ี ะสรา งความรู ความเขาใจใหสมาชกิ ในชุมชนอยางท่วั ถงึ ชุมชนประกอบดวย คนท่มี ธี รรมชาติหลากหลาย มีบทบาททสี่ มั พันธกนั มีการเรียนรูรว มกัน วิธกี ารจดั เวทีการเรยี นรูเ ปน วธิ ที มี่ กี ารประสานงาน ประสานความคิด ซง่ึ ทําไดโดยการนาํ ปญหาทเ่ี กดิ ขนึ้ ในชมุ ชนและเปน ที่สนใจรว มกนั ของคนในชมุ ชน ศกึ ษาวิเคราะหรว มกันใหเห็นถึงสภาพของปญ หา วเิ คราะหหาสาเหตุของปญหา จากน้นั ชวยกนั หาวิธแี กไ ขปญ หา แลว รว มกนั แกไขปญหา เชน การแกไข ปญ หายาเสพยตดิ ทเ่ี กดิ ขนึ้ กับเยาวชนในชมุ ชน การแกไ ขปญหาน้ี คนในชมุ ชนตองเรยี นรูถึงสภาพปญหา คอื สภาพความรนุ แรงของยาเสพยติดท่เี กดิ ขน้ึ โดยประชมุ แลกเปล่ียนความคิดเห็น รว มกันวิเคราะหป ญหา และชว ยกันหาแนวทางแกไขปญหาโดยรว มกนั ตดั สนิ ใจเลือกวิธีการแกไ ขปญ หา จากนน้ั ดาํ เนนิ การแกไข ปญ หาตามแนวทางทีต่ ัดสินใจรวมกนั ดังน้นั การจดั เวทีการเรยี นรูจึงเปนการเรยี นรรู วมกนั ของคนในชุม ชน รวมกันคดิ รว มกนั ตดั สนิ ใจ รวมกันดําเนินการ และรว มกนั รับผล สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 446  คูม อื เตรยี มสอบผูบริหารสถานศึกษา 5) บทบาทของโรงเรยี นในการจดั การศึกษาของชุมชน ในการสง เสริมการจดั การศึกษาของชุมชน โรงเรยี นมบี ทบาทสาํ คัญในการจัดการศกึ ษาของชุมชน โดยดําเนินการดงั น้ี 1. การบรหิ ารโรงเรียนเพ่ือสงเสรมิ การเรยี นรขู องชุมชน การบรหิ ารโรงเรียนเพ่อื สงเสรมิ การเรยี นรขู องชุมชนทาํ ไดโดยรว มมอื กับชุมชน กําหนดเปาหมาย ในการจดั การศกึ ษาของโรงเรียนเพอ่ื ตอบสนองความตอ งการของชมุ ชน ออกแบบและวางแผนดําเนนิ การ จัดการเรยี นการสอนและใชแหลง การเรยี นรจู ากทุกสว นของชุมชน การจัดโรงเรียนเพ่ือสงเสริมการเรียนรูของชุมชนน้ี เปนการสะทอนลักษณะการดํารงชีวิตของชุมชน ใหเปนบทเรียนของนักเรียน และขณะเดียวกันเปนการจัดโรงเรียนใหเปนแหลงเรียนรูของบุคคลในชุมชน ดวยแนวคิดดังกลาวโรงเรียนตองศึกษาบริบทของชุมชนวา มีสภาพแวดลอม ทรัพยากรธรรมชาติอยางไร มีกลุมประชากรประกอบดวยกลุมคนใดบาง กลุมชนเหลานั้นมีชาติพันธุอยางไร ความเช่ือ วัฒนธรรม ประเพณี มีลักษณะอยางไร ภูมิปญญาและนวัตกรรมในการแกไขปญหา การประกอบอาชีพ เปนอยางไร เปนตน การศึกษาบริบทเหลานี้จะทําใหเราสามารถวิเคราะหจุดออนจุดแข็งของชุมชน พรอมทั้งกําหนด ทิศทางในการจัดการศกึ ษาตอไป คณะครู ผบู ริหารโรงเรียน และชุมชนจะตอ งรว มกนั กําหนดทิศทางในการจัดการศึกษา โดยการ กาํ หนดปรัชญาและเปา หมายของการจดั การศกึ ษา พรอมทั้งกําหนดแผนการดําเนินงาน เพื่อใหบรรลุเปาหมาย โรงเรยี นจะตอ งออกแบบหลักสูตรและกจิ กรรมการเรียนการสอน คณะครจู ะออกแบบบทเรยี น หลกั สตู รการ เรียนรูสําหรับถายทอดใหกับผูเรียนของตนเอง คณะผูบริหารจะวางแผนกาํ หนดกิจกรรมการบริหารโรง เรียนของตน โดยทว่ั ไปแลวการบริหารโรงเรียนท่ีจะตอบสนองตอ ชุมชนลกั ษณะนี้ จะตองจดั บรเิ วณโรงเรยี นให เปนการเรยี นรูควบคกู บั กิจกรรมการเรยี นการสอนของโรงเรยี นดว ย โรงเรียนจดั สภาพแวดลอ มโดยนาํ เคร่ืองใชใ นการประกอบอาชพี การเกษตร การถนอมอาหาร และ ภมู ิปญญาทอ งถ่ินในรูปของวตั ถสุ ง่ิ ของ จดั วางไวใ นโรงเรียน และโรงเรียนก็มแี ปลงนาทดลองทําการเกษตร ทัง้ หมดนีม้ ปี ระโยชนต อ การเรยี นการสอน การเรียนรูของนักเรียน และบุคคลตา งๆ ในชุมชน โรงเรียน จึงเปน แหลง การเรียนรขู องชุมชน นอกจากน้ี การเรยี นการสอนในโรงเรียนยงั นําเน้อื หาสาระจากชุมชน ท้ังดานวิธีการประกอบอาชีพ ความเช่อื คานิยม ประเพณี และภูมปิ ญ ญาทองถิน่ มาเรียนรูใ นหอ งเรียนอกี ดว ย 2. การจัดการเรียนการสอนที่ใชเน้ือหาสาระในชุมชน การจัดการเรียนการสอนท่ีใชเน้ือหาสาระในชุมชน ทําไดโดยจัดเปนบทเรียน รายวิชา หรือหลักสูตร สถานศกึ ษา โดยนําสาระของชมุ ชนเขา ไปบูรณาการในการจดั การเรียนการสอน สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 447  คมู ือเตรียมสอบผูบรหิ ารสถานศกึ ษา การเรยี นรูช มุ ชนเปน การนําเอาเนอ้ื หาสาระในชมุ ชนมาเรยี นรู เนือ้ หาสาระประกอบดวย สภาพทาง กายภาพของชุมชน ไดแก สภาพทางภูมิศาสตร ทีด่ ิน แหลงนํา้ ปา ไม และแรธ าตุ เปน ตน ประวัตคิ วามเปนมา ของชมุ ชน ลักษณะของประชากรและชาตพิ นั ธุ ความเช่ือ ประเพณีและคานิยม ทง้ั ที่แสดงออกในรูปแบบ ของนทิ าน สภุ าษติ และประเพณี ตลอดจนสภาพปญ หาที่เปน อยขู องชุมชน เปาหมายสาํ คัญของการจัดการเรียนรคู อื ใหเ กดิ ความรูความเขาใจในตนเอง รจู กั สภาพความเปน อยู เขาใจความเปน ไปในชมุ ชนของตนจนทําใหเกิดความรกั ความภาคภูมใิ จและรักหวงแหนความเปน ชมุ ชน ของตน วิธีการจัดการศกึ ษาท่ีไดผ ลสามารถนําเนื้อหามาจัดเปน หนว ยการเรียนเปน หนวยใดหนว ยหน่ึง หรือเปน เน้ือหาในบทเรียนใดบทเรยี นหนงึ่ กไ็ ด ในบางเร่อื งสามารถจัดทําเปนเนอ้ื หาใหญใ ชเ วลาในการ เรยี นหลายคาบ มเี นอ้ื หาสาระในการเรียนรมู าก สามารถจัดทําเปนหลักสูตรระดับสถานศึกษาทม่ี ีเน้อื หา เฉพาะของทองถ่ิน หรือในบางเรื่องสามารถจัดเปนหนวยการเรียนรูที่เนนการปฏิบัติจริง เขาไปเรียนรูและ แกปญหาของทองถนิ่ นอกจากนัน้ ยังสามารถจัดเปนหนว ยการเรียนทม่ี ีลักษณะบรู ณาการ โดยใชป ระเดน็ ปญหาหรือเร่อื งราวใดเรอ่ื งราวหน่งึ เปน แกนในการบรู ณาการกไ็ ด ตวั อยางเชน การจัดหนว ยการเรียนเร่ือง การอนุรักษแ หลงนาํ้ ของชุมชน อาจจดั หนว ยการเรยี นโดยเร่ิมตน จากลกั ษณะสภาพแหลง นํา้ ในปจ จบุ นั ประวตั คิ วามเปนมาและการกอสรา งแหลง นาํ้ ผลดีผลประโยชนข องแหลงนาํ้ การบรหิ ารจัดการดแู ลแหลง นาํ้ ปญหาอปุ สรรคในการดแู ลรกั ษา สาเหตแุ ละวิธกี ารแกไ ขปญหา เปนตน รูปแบบของการจัดการศึกษาโดยใชบทเรียนนี้อาจจัดในรูปของบทเรียน แบบฝกหัด โครงงาน เอกสาร ตาํ รา หรอื หลักสูตร ก็ได 3 การจัดกิจกรรมเสริมหลักสตู ร การจัดกจิ กรรมเสรมิ หลักสตู รเปนการจดั กิจกรรมการเรียนรูทนี่ อกเหนอื จากบทเรียน มวี ัตถุประสงค ที่มงุ เนนใหน กั เรียนไดทํากิจกรรมรว มกับชมุ ชน เชน การปลกู ตนไม การรว มกจิ กรรมประเพณขี องชมุ ชน การเขียนคาํ ขวัญ เปนตน กิจกรรมเหลาน้ีนอกจากจะทาํ ใหนักเรียนไดเรียนรูชุมชนแลวยังปลูกฝงจิตสํานึก ท่ดี ตี อชมุ ชนดว ย การจัดกิจกรรมเสริมหลักสูตร เปนการกําหนดกิจกรรมใหนักเรียนไดปฏิบัติจริง นอกเหนือจาก บทเรียน การกระทําน้อี าจทําในหองเรยี นหรือนอกหองเรยี นก็ได ลกั ษณะกจิ กรรมเนนท่กี ารปลกู ฝง ทัศนคติ หรอื เปน การฝกทักษะในทางปฏิบัตทิ ่ขี ยายมาจากบทเรียน ตัวอยางเชน การจดั กจิ กรรมปลูกตนไม การจัด ทําแปลงปลูกผกั การทดลองเล้ยี งไกท ่ีบา น การจดั กลุมผลติ สนิ คา เปนตน 4 การจัดแหลงการเรยี นรูเพอื่ ใชในการจัดการศกึ ษาใหก ับนักเรยี นและเปนการใหบริการจัดการ เรียนรูก ับชมุ ชน การจัดแหลงการเรียนรูเพื่อใชใ นการจัดการศกึ ษาใหกับนักเรียน เปนการใหบรกิ ารจดั การเรยี นรกู บั ชุมชน สามารถทาํ ไดโดยการจัดทาํ ศูนยข อ มูลทอ งถิ่น พิพธิ ภัณฑชมุ ชน การจดั สวนสมุนไพร การจดั ทํา สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 448  คูมอื เตรยี มสอบผบู ริหารสถานศึกษา อทุ ยานตนไมในวรรณคดี การอนรุ กั ษมรดกไทยในวดั เปนตน โดยแหลงเรยี นรนู อ้ี าจอยูในโรงเรยี นหรอื นอกโรงเรียนก็ได การจดั ทาํ แหลง การเรยี นรู นอกจากจะจดั ในโรงเรียนแลว อาจจัดภายนอกโรงเรียนกไ็ ด การจัดภายใน โรงเรยี นทาํ ไดโ ดยการจัดหอ งสมดุ การจัดบรเิ วณโรงเรยี นใหเ ปนอทุ ยานตน ไม การจดั ปา ยนิเทศ การ บริการขาวสารขอมูล เปนตน สําหรับการจัดแหลงเรียนรูภายนอกเปนการประสานความรวมมือระหวางโรงเรียนกับชุมชน จัดพื้นที่ แหลงโบราณสถานหรือแหลงทรัพยากรธรรมชาติใหเปนแหลงสาธิต แหลงอนุรักษเผยแพร เร่ืองราวสําคัญ ของชุมชน ตัวอยางเชน การจัดแหลงสาธิตภูมิปญญาทองถิ่น วัดจัดเปนแหลงเผยแพรจริยธรรมคุณธรรม โดยผานภาพเขียนและบรรยากาศ การจัดทําอุทยาน สวนสาธารณะ เปนตน 5 การจดั กจิ กรรมระหวางโรงเรยี น วัด ชมุ ชน เพ่ือจัดกระบวนการเรียนรใู นชมุ ชน การจดั กจิ กรรมระหวางโรงเรยี น วัด ชุมชน เพ่อื จัดกระบวนการเรียนรูในชุมชน สามารถทาํ ไดโ ดย ดาํ เนนิ การดังน้ี 1. การจัดทําโครงการรณรงคแกไขปญหาของชุมชน เชน โครงการตอตานยาเสพยติด โครงการ อนุรักษมรดกของชุมชน โครงการปองกันภยั ของชมุ ชน เปน ตน 2. จัดเวทีการเรียนรู โดยรวมกับวัดและองคกรชุมชน จัดเวทีการเรียนรูข้ึนในชุมชนในเร่ืองที่จะ ตองแกไขและพฒั นา 3. จัดแหลงการเรียนรใู นชมุ ชน โดยจัดทาํ ปา ยนิทรรศการ พพิ ธิ ภัณฑ ภูมปิ ญ ญาทองถิน่ และหอ กระจายขา ว เปน ตน เพื่อสง เสริมการเรยี นรูของชมุ ชน สรปุ ไดวา วิธกี ารจดั การศกึ ษาของชุมชนนน้ั สามารถจัดไดโ ดยใชโรงเรียนเปนหลกั โดยการจดั การ เรียนการสอน การจัดกจิ กรรมเสรมิ หลกั สูตร การจัดแหลงการเรยี นรู และการจดั ทาํ กจิ กรรมเพอ่ื รวมมือ ระหวางโรงเรียนกับชุมชน โดยมีจุดมุงหมายท่ีจะใหสมาชิกของชุมชนไดเรียนรูไดอยางตอเน่ืองตลอดชีวิต 6) บทบาทของครู ผบู รหิ ารกบั การจัดการศกึ ษาของชมุ ชน ครู ผบู ริหาร เปนผทู มี่ ีบทบาทสาํ คญั ในการจดั การศึกษาของชุมชน ครมู ีบทบาท ดงั นี้ 1. ศกึ ษาชุมชน ครู ผูบริหาร อสามารถศึกษาชมุ ชนเพื่อใหเ กิดความรูค วามเขาใจลักษณะและบริบทของชุมชน โดยเฉพาะอยา งย่งิ ภูมิปญ ญาทองถน่ิ จริยธรรม อุดมการณ ประเพณีและวัฒนธรรม และปญหาตางๆ ของ ทอ งถ่ิน ครูจะเรมิ่ ศกึ ษาสภาพทางกายภาพของชมุ ชนใหเขาใจขอบเขต ลกั ษณะธรรมชาตขิ องดิน นาํ้ แร ธาตุ ปา ไม ท่เี ปนทรัพยากรหลอเลีย้ งชมุ ชน ศกึ ษาสภาพทางสงั คมซ่ึงประกอบดวยกลมุ ชน โครงสราง ประชากร ลกั ษณะการประกอบอาชพี ประวัติความเปนมาของชุมชน ชาติพนั ธุของชมุ ชนวามภี มู หิ ลังและ พัฒนาการอยา งไร เขาใจถงึ เครือขายชมุ ชนซงึ่ แสดงออกมาในรปู ของตาํ นาน นทิ านพืน้ บา น เพลงกลอ ม สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 449  คูมือเตรยี มสอบผบู ริหารสถานศึกษา เด็ก เร่ืองเลา ประเพณกี ารปฏิบัติ เพือ่ นาํ ไปประมวลเปนสาระที่จะถา ยทอด จดั การเรยี นรูใหก บั นักเรยี น ในรปู แบบตา งๆ ได หรอื นาํ มาจัดเปน ประมวลสาระความรทู จ่ี ะใหช มุ ชนไดเขา มาศกึ ษาเรยี นรู 2. จัดทาํ เน้อื หาสาระ บทเรยี น และหลักสูตร ครู ผบู รหิ าร สามารถจดั ทาํ เนื้อหาสาระ บทเรยี น และหลกั สตู รเพ่ือใชสอนนกั เรยี น ทง้ั นี้อาจเปน เอกสาร ตาํ รา หรอื หลกั สูตรสถานศกึ ษาก็ได โดยจัดทาํ เปนเนือ้ หาสาระทใี่ ชเรียนเปน รายช่วั โมง เชน การ ประยุกตห ลักการในบทเรียนไปสํารวจสภาพขอ เท็จจรงิ ในทองถน่ิ และสามารถประมวลเรื่องราวของทองถ่นิ ท้งั หมดเปนหมวดหมู แลวจดั ทําเปนหลกั สูตรที่จดั ใหน ักเรียนเรียนรู หลักสตู รลกั ษณะน้อี าจเปน หลกั สตู ร กลมุ วชิ าหรือหลักสูตรท้งั โรงเรยี น เชน หลักสูตรการจดั ทาํ ผลิตภัณฑทอ งถ่ิน นทิ านพ้นื บา น เพลงพืน้ บาน ประเพณี การละเลน ตาง ๆ หรือปา ชมุ ชน สวนสมุนไพรในชมุ ชน การรกั ษาแหลง นาํ้ ของหมบู าน ในการ จดั ทําหลกั สตู รอาจทาํ เปน ส่อื การสอน สื่อการเรยี น ประเภทเอกสาร ตาํ รา วดิ ีทศั น เทปเสียง เปน ตน การจดั การเรยี นการสอนใหเ กิดความรูทําไดโดยการใชป ญ หาทอ งถิ่นหรือเร่ืองราวในทองถิ่นเปนแกนใน การจัดทาํ หลักสูตร แลวบูรณาการเนอ้ื หาสาระอ่ืน ๆ ท้งั ในชุมชนและทั่วไป ใชใ นการเรยี นรปู ญ หาและ เรอ่ื งราวเหลาน้ัน 3. จัดกิจกรรมเสรมิ หลกั สูตร ครูผบู รหิ ารสามารถจัดกจิ กรรมเสริมหลกั สูตรโดยใชภูมปิ ญ ญาทองถน่ิ จริยธรรม ประเพณแี ละ วฒั นธรรมของชุมชนมาเรยี นรู เชน การจดั กิจกรรมการเทศนม หาชาติ การอนุรักษท รัพยากรของชมุ ชน การเพาะเล้ยี งไกในบาน เปนตน การจัดกิจกรรมเสริมหลักสตู รเปน การสรางอดุ มการณ จิตสาํ นึกของผูเรยี น ทีม่ ีตอชมุ ชน โดยจดั สถานการณใ หน ักเรยี นไปพบกับปญหาหรือสภาพทีเ่ ปนจริงของชุมชน จดั เปนกจิ กรรมการเรยี นรูใ นหนวยการเรยี นหรือกลุมการเรยี น หรอื จัดทําเปน ชมรมตา ง ๆ ทีผ่ ูเรยี นจะเขาไปเรียนรู ปญ หาของชมุ ชนไดโ ดยตรง เชน กจิ กรรมการเพาะปลกู พชื ผัก ผลไม การรวมประเพณีของหมูบ าน การบําเพญ็ ประโยชนตอสาธารณะ เปน ตน 4. จดั ทาํ แหลงการเรยี นรขู องชุมชน ครูผบู ริหารสามารถจัดทาํ แหลง การเรียนรูของชมุ ชน ไดแ ก จดั ทาํ หองสมุดชุมชน จัดสวนสมุนไพร จัดนิทรรศการประเพณีวัฒนธรรม หรือพิพธิ ภัณฑชุมชน เปน ตน อาจทําไดท ง้ั ในโรงเรียนและนอกโรง เรยี น กรณจี ดั ทําแหลงการเรยี นรใู นโรงเรียนสามารถทาํ ไดโ ดยการจดั บรเิ วณตา งๆ ในโรงเรยี นใหเปนแหลง การเรยี นรู เชน สวนสมนุ ไพร สวนรวบรวมพนั ธไุ ม อทุ ยานเทคโนโลยี สวนไมด อกไมประดบั การจดั ทาํ หอ งสมดุ ศนู ยขอมลู ทองถิ่น แฟม ปาย การแสดงนิทรรศการ เปนตน กรณีจัดทาํ แหลงการเรียนรภู ายนอกโรงเรียนทําไดโดยรวมมือกบั สถาบันตาง ๆ ในสังคม ในการ จดั กิจกรรมโดยใชสถานทีจ่ รงิ เปนแหลงเผยแพรค วามรู หรือจดั สรางสถานการณห รือสถานท่ขี ้ึนมาใหม เชน การใชว ัดเปนแหลง ปลกู ฝงคุณธรรมจรยิ ธรรมโดยทําใหรม ร่นื มีภาพเขียนทีส่ อนคติธรรม จัดสถาน สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 450  คูมือเตรยี มสอบผูบริหารสถานศึกษา การณใ หเ กดิ ศรัทธา เปน ทีพ่ ึ่งทางใจใหกับชมุ ชน หรอื การประกอบอาชีพทาํ สวนผลไมของบุคคลทปี่ ระสบ ความสาํ เร็จ คนในชมุ ชนสามารถเขาไปเรยี นรกู ารทําสวนผลไมจ ากวิทยากรท่ีมปี ระสบการณไดโ ดยตรง นอกจากนั้น สถานประกอบการอ่ืน ๆ เชน ฟารม เล้ยี งไก บอเลยี้ งปลา ยังเปนแหลง เรียนรูท ่ีดี การจดั สรา งแหลงการเรยี นรูของชุมชน ยังอาจเปน ความรว มมือระหวา งครูกบั ชุมชนที่จดั แหลงเรยี นรใู นชมุ ชน โดยจดั สรา งขึน้ เชน พิพิธภณั ฑชุมชน สวนสาธารณะ หองสมุดประชาชน และศูนยถ ายทอดเทคโนโลยี เปน ตน ครูจะเปนผูท ่ใี หความคิด ชักนําชมุ ชน รวมจัดทาํ เปน ผูด ําเนินการหลักในกิจกรรมตา ง ๆของชมุ ชน 5.ใชชมุ ชนเปน แหลง การเรยี นรขู องนักเรียน ครผู บู รหิ ารสามารถใชชุมชนเปน แหลงการเรยี นรขู องนักเรยี นโดยใชภ มู ิปญญาทอ งถิ่นเปนแหลง การเรยี นรู เชน เรียนรูธ รรมชาติจากสถานที่จรงิ ในชุมชน ใชวดั และองคก รปกครองสว นทอ งถ่ินเปนสถาน ทีเ่ รียนรู เปน ตน ในการจัดการศึกษาสมยั ใหม การเรียนรทู ี่ดีทสี่ ดุ คือการเรยี นรจู ากสถานการณจ รงิ โดย นักเรียนเขา ไปศึกษาชมุ ชนและนาํ ขอ มลู มาวิเคราะห ซงึ่ ดีกวาการเรียนรูโดยวธิ กี ารทอ งจําจากเอกสารตํารา ดังนัน้ การจัดการศึกษาจึงใชแ หลง ขอมลู ในสถานการณตาง ๆ ในชมุ ชน ชมุ ชนจึงเปนแหลงที่ใหขอ มลู การ เรยี นรูท่สี าํ คัญ เชน การสอนเรื่องการประกอบอาชพี ของชุมชน ครูสามารถใชส ถานประกอบการในชุมชน เปน แหลงการเรียนรทู ดี่ ีใหกับนักเรยี น นอกจากนนั้ สถานประกอบการในชุมชนยังถา ยทอดถึงสถานการณ การทาํ งานจรงิ การเรยี นรเู รอ่ื งการปฏบิ ัติงานท่ปี ระสบผลสําเรจ็ แหลงการเรยี นรูประเภทภูมปิ ญญาบคุ คล จะสามารถใหขอ มลู และส่งั สอนนักเรยี นไดด ี สว นแหลง การเรียนรูท เ่ี ปน ภูมปิ ญญาทางวัตถุ เชน โบราณสถาน ภูเขา ปาไม ถอื วาเปน สภาพการณจรงิ ทนี่ ักเรียน เขาไปศึกษาคนควาหาขอมูลได ดังน้ันจึงเปนบทบาทของครูท่ีตองสรางบทเรียนใหนักเรียนเขาไปศึกษา แหลง เรยี นรตู าง ๆ ทมี่ ีอยใู นชมุ ชน ไมว าจะเปนสถานที่ บุคคล องคกร ตลอดจนภูมิปญญาตา งๆ ใหเ กิด ประโยชนได 6.จัดกิจกรรมการเรียนรขู องประชาชนในชมุ ชน ครูผบู ริหารสามารถจัดกจิ กรรมการเรียนรขู องประชาชนในชมุ ชน ตวั อยางกจิ กรรมเหลา นี้ เชน การรณรงคการรกั ษาความสะอาด การจดั กจิ กรรมรณรงคตอตานยาเสพยตดิ การจดั เวทกี ารเรียนรเู รอ่ื งปญ หา ของชมุ ชน เปนตน ปจจบุ นั นถ้ี อื วา ครูเปนผนู ําชุมชนในการเช่ือมโยงขา วสารขอมลู ตา งๆ มาผนวกกับชมุ ชน ดงั นั้น ครจู งึ มบี ทบาทเขา ไปสงเสรมิ และอํานวยความสะดวก การเรยี นรูข องชมุ ชน โดยทําหนา ท่ีเฝา ระวังปญหาตาง ๆ ที่เกิดข้นึ ในชุมชน เขามาศกึ ษาปญ หาของชมุ ชน แลว วเิ คราะหป ญหา ตดั สินใจเลือก ปญหาแลว ดําเนินการแกไ ขปญ หา แลวรวมกนั รับผล เชน การแกไ ขปญหาความยากจนของชุมชน ซึ่งเปน ปญ หาสําคัญของชุมชนในประเทศไทย โดยครูกระตนุ เราใหคนในชุมชนวเิ คราะหปญ หาในดานเศรษฐกิจ เชน วเิ คราะหค า ใชจ ายวามีคาใชจายอะไรบางในแตละวนั แตล ะเดือน แตล ะป จะทาํ ใหเหน็ ภาพสาเหตุท่ี คนในชุมชนตองใชจา ยเงนิ ไป ทั้งท่ีคุม คาและไมค ุมคา ขณะเดียวกันครจู ะใหค นในชมุ ชนวเิ คราะหร ายได หลักท่ีเกดิ ขึน้ ในแตละวนั แตล ะเดอื น แตล ะป ซ่งึ จะทาํ ใหเ ห็นภาพรายไดข องชมุ ชนวา เกิดขึ้นจากแหลง สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 451  คมู ือเตรยี มสอบผูบ รหิ ารสถานศึกษา ไหน แลว เปรียบเทียบรายรับรายจายวาสมดลุ กนั หรอื ไม แลวจึงกําหนดแนวทางใหเกดิ ความสมดุลของราย รบั และรายจา ย 7.สรา งเครือขายการเรยี นรกู บั กลมุ กจิ กรรมตา ง ๆ ครูผูบรหิ ารสามารถสรางเครือขายการเรียนรกู ับกลุมกจิ กรรมตาง ๆ ในชมุ ชน เชน สมาชกิ กลมุ สตรี กลุม เยาวชน กลมุ แมบ าน กลุม อนรุ ักษทรัพยากรธรรมชาติ เปน ตน เพ่อื แลกเปล่ยี นเรยี นรู เนอ่ื งจากการ เรียนรูและแกไ ขปญหาในปจ จบุ ัน ตองอาศัยขอ มูลจากแหลง ขอ มลู ตาง ๆ ตลอดจนตอ งรวมพลงั จากกลมุ ตา ง ๆ เขามารวมแกไขปญหา ดังนั้น เครือขายการเรียนรูจึงเปนสิ่งสําคัญที่จะทําใหสามารถแลกเปลี่ยน ขาวสารขอมูลอยางตอ เน่ือง เชน เครือขา ยการแกไขปญ หาทรพั ยากรและสิ่งแวดลอ ม อาจจะประสานความ รวมมอื ระหวางชมุ ชนทศี่ ึกษาปญ หาสิง่ แวดลอมรว มกนั แลว แลกเปลย่ี นขอมลู ประสบการณในการแกไ ข ปญหาสิ่งแวดลอมแกก นั และกัน ทําใหเ กดิ การวเิ คราะหและเขา ใจปญ หามากขนึ้ หลายมุมมอง ไดข อ มลู ท่ี แตกตา งกนั นอกจากน้ันเครอื ขา ยการเรียนรูย ังเปนพลังทางสงั คมทีน่ ําไปสูการแกไ ขปญ หาตา ง ๆในชุมชน ได เม่อื มีการดาํ เนินการรวมกันแลว จะทาํ ใหเกิดพลังทางสังคมในการแกไ ขปญหาอปุ สรรคตาง ๆ ได 7) การสรางความสมั พันธร ะหวา งโรงเรียนกบั ชุมชน โรงเรยี นควรมวี ธิ กี ารสรา งความสัมพนั ธท่ีดกี บั ชมุ ชน โดยอาจใชห ลกั ใหญๆ อยู 3 ขอท่ปี ฏบิ ตั ิงา ยๆ ดว ยกัน คอื 1) การใหบรกิ ารทีด่ ีแกช มุ ชน 2) การประชาสมั พันธข อมูลขา วสารของโรงเรียนสชู ุมชน 3) การมปี ฏิสัมพนั ธทด่ี ีกบั ชมุ ชน โดยมรี ายละเอยี ดของแตละกจิ กรรมพอสังเขปดังน้ี 1) การใหบริการทด่ี ีแกชุมชน การใหบริการของโรงเรยี นแกชมุ ชน เราอาศยั ความใกลช ิดระหวาง วัด ชุมชน และโรงเรียนดวย การบอก กลา วดวยวาจา หรอื หนังสือเปน ทางการ จากเจาอาวาส นายกองคก ารบริหารสวนตาํ บล ผูนําชมุ ชน ของหมบู าน หรือจากชาวบานทวั่ ไป เพ่ือขอความชวยเหลือจากโรงเรยี นในงานตา งๆ อาทิ งานบญุ งานมงคล งานอวมงคล หรือถึงแมเราจะไมได รบั การบอกกลา วของความรว มมอื จากชุมชน ถา เราทราบเราก็จะให ความชว ยเหลอื ชมุ ชน แลว แตง านและโอกาส ซ่งึ การใหบริการสาํ คัญๆแกช ุมชนไดแ ก 1)งานบญุ ตา งๆ เชน งานทอดกฐิน งานทอดผา ปา 2)งานมงคล เชน งานแตง งาน งานบวช งานขนึ้ บา นใหม 3) งานอวมงคล เราจะใหค วามชว ยโดยการ จัดเดก็ นกั เรยี นเสริฟ์ น้ํา เขยี นโฟม เขยี นปา ย จัดดนตรี และการแสดง รว มงาน จัดขบวนกลองยาวชว ยงาน ผูกผา จดั ดอกไม จัดสถานท่ี แลว แตโอกาสและงาน สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 452  คูมอื เตรียมสอบผูบรหิ ารสถานศึกษา 2) การประชาสมั พันธข อมลู ขาวสารของโรงเรยี นสชู ุมชน เรามวี ตั ถปุ ระสงคของการประชาสมั พันธข อ มูลขาวสารของโรงเรียนกเ็ พ่ือสรางความสมั พนั ธท่ดี ี ระหวางโรงเรยี นและชุมชน และเผยแพรขอ มลู ขา วสารตางๆ ของโรงเรยี น แกชุมชน ซึงเรามวี ิธกี ารประชา สมั พันธของโรงเรียน มดี งั น้ี 1) การออกเสยี งตามสาย ตอนเชา และพกั กลางวนั ของโรงเรยี น โดยผานฝายประชาสมั พนั ธ เราจะ ถา ยทอดเนื้อหาสาระความรู และความเปนไปของโรงเรยี น 2) การออกวารสารประชาสัมพันธ โดยมีคณะกรรมการสานศึกษาเปน ผูใหค าํ แนะนํา และให ความชวยเหลือเราเผยแพรการดาํ เนนิ งานของโรงเรยี นตามฝายตา งๆและ กิจกรรมท่เี รา ชมุ ชนรวมกันทํางาน และเราไดร ับการชว ยเหลอื อะไรบา งจากชุมชน 3) การมีปฏิสมั พันธท่ดี กี บั ชุมชน ความใกลชิดและเปนกนั เองของบคุ ลากร กับชมุ ชนถือเปนสว นหนึ่งทีท่ าํ ใหเ กดิ ความสมั พนั ธ ทดี่ ีกับชมุ ชนอยางแนบแนน โรงเรยี นน้ันมีแนวปฏิบตั เิ ก่ยี วกบั ความสัมพันธกับชุมชนหลายงานดวยกนั คอื 1) งานระบบดูแลชว ยเหลอื นกั เรียน ครทู ุกคนจะตอ งมเี ดก็ ทตี่ องดูแล ดวยการออกเยย่ี มบานนัก เรียน ของบุคลากรทุกทา นเพ่อื ไดพูดคุยแลกเปลย่ี นเรยี นรู ปญ หา ความพึงพอใจ และความตอ งการของชุม ชนตอโรงเรยี น และโรงเรียนตอชมุ ชน จงึ เปนสวนหนึง่ ใหผูป กครอง นกั เรยี น และครไู ดมีสว นปฏสิ ัมพนั ธ ท่ดี ีตอกัน 2) การตอนรับผูปกครองทเี่ ขามาสู สถานศึกษาดว ยไมตรจี ิตที่ดี ทกั ทาย พดู คยุ แนะนาํ ขอมูล ดว ยความ เปน กนั เอง 3) การมโี อกาสท่ีไดพบ ปะสงั สรรค กับ ชุมชน นอกสถานศกึ ษาการใหก ารศึกษากับผเู รยี นอยา งมี คุณภาพ มปี ระสทิ ธภิ าพนั้น ทั้งฝายราชการและประชาชน จะตองรว มมอื ชวยกันดแู ลอยา งใกลช ดิ 5. การพฒั นางานอาคารสถานท่ีและส่ิงแวดลอม 1) ความหมายของงานอาคารสถานทแ่ี ละส่ิงแวดลอ ม การบริหารงานอาคารสถานท่ี คอื การที่ผูบรหิ ารใชท รพั ยากรทม่ี ีอยดู าํ เนินงานอาคารสถานท่ีรว มกบั บุคลากรในสถานศึกษาใหบรรลเุ ปาหมายที่กาํ หนดไว ขอบขา ยของงานอาคารสถานท่ีมขี อบขาย 3 ประการ กลาวคอื 1. การบรหิ ารและพฒั นางานอาคารสถานที่ 2. การจดั ส่งิ แวดลอมในสถานศกึ ษา 3. การปอ งกนั อุบัตเิ หตุในสถานศกึ ษา สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 453  คูมือเตรยี มสอบผูบ รหิ ารสถานศกึ ษา 2) ประเภทของงานอาคารสถานท่ี 1. อาคารเรียน ประกอบดว ย หองเรียน และหอ งพเิ ศษตา งๆ เชนหองสมดุ หองพกั ครู หองพยาบาล หอ งวทิ ยาศาสตร หอ งพสั ดุ ฯลฯ 2. อาคารประกอบหรอื สิง่ ปลกู สรางอนื่ ๆ เชน อาคารอเนกประสงค โรงฝกงาน โรงอาหาร เรือนเพาะชาํ รว้ั ถังประปา 3. บริเวณสถานศกึ ษา เชน สนาม สวนหยอ ม ทพี่ ักผอนหยอ นใจ แหลงการเรียนรู ฯลฯ 3) ขอบขายของงานอาคารสถานท่ี ประกอบดว ย 1. งานจัดสรางอาคารสถานที่ 2. การใชอ าคารสถานที่ 3. งานบาํ รุงอาคารสถานที่ 4. งานควบคมุ ดแู ลอาคารสถานที่ 5. งานประเมนิ ผลการใชอาคารสถานท่ี 4) กระบวนการบริหารงานอาคารสถานที่ การบริหารงานอาคารสถานที่ มีการดาํ เนนิ การตามข้ันตอน ดงั นี้ 1. การศึกษาสภาพปจจบุ นั ปญ หาและความตองการ 2. การวางแผน 3. การดําเนนิ การตามแผน 4. การประเมินผล 5) แนวทางการบรหิ ารและพัฒนาอาคารสถานท่แี ละสิง่ แวดลอ ม 1. ความสะอาด สภาพแวดลอ มสะอาด เปนระเบียบ แสดงถงึ จิตใจผคู นในหนว ยงาน 2. ความสะดวก ควรมีวสั ดุเพียงพอในการทาํ งาน ส่งิ ทีค่ วบคมุ คือผลงานทอี่ อกมา 3. ความสบาย จัดทที่ าํ งานใหเ กดิ ความสบาย มแี อรเยน็ มเี พลงฟง มนี ้าํ เย็นดื่ม มคี วามปลอดภัย 4. เกดิ ความภาคภูมใิ จ มสี ุขภาพจิตใจดี สรา งแรงจูงใจในการทํางาน 5. ควรมกี ารออกแบบการพฒั นาภายใน หนว ยงาน ส่ิงแวดลอ มหนวยงาน 6. ประสานงานเปนการภายในในหนวยงาน ทําเอกสารประกอบพัฒนา 7. กําหนดรูปแบบการพัฒนาสภาพแวดลอ มหนวยงาน รายการที่ตอ งพฒั นา การพัฒนาภมู ิทัศน 8. หาเงินงบประมาณ เงินนอกงบประมาณ ใชง านตามแผนพฒั นา 9. ดําเนินการตามท่ีไดร บั อนุมตั ิ จัดบคุ คลรับผิดชอบในการบาํ รุงรักษา การรักษาความสะอาด ความปลอดภยั ถา เปนไปไดบคุ คลทร่ี บั ผดิ ชอบในดานอาคารสถานท่ีและการรกั ษาความปลอดภัยควรเปน เจาหนา ท่ีของรัฐเฉพาะผูรบั ผดิ ชอบเทานน้ั สว นผปู ฏิบตั ดิ านรักษาความสะอาด การรักษาความปลอดภยั ควรพจิ ารณาจา งเอกชนมาดาํ เนินการ เพราะเราสามารถประเมนิ ผลงายกวา เจา หนา ทข่ี องรัฐ แมว า จะใช สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 454  คมู ือเตรียมสอบผบู รหิ ารสถานศึกษา งบประมาณแผนดินกต็ าม ไมก อใหเ กดิ ปญหาผกู งานมากจนเกินไป 10. บนั ทึกผลการตรวจสอบการทํางานกําหนดหลกั เกณฑ วธิ ีการใชอ าคารสถานที่ 11. ติดตามผล ประเมนิ ผล เพ่ือการพฒั นา 6) การปองกันอบุ ตั ิเหตใุ นสถานศกึ ษา ลักษณะอบุ ัติเหตใุ นสถานศกึ ษา อุบตั เิ หตเุ ปนส่งิ ทเี่ กิดขึน้ ไดทกุ โอกาส ท้ังจากการกระทํา หรอื งดเวน การกระทาํ ของบุคคลและ สภาพแวดลอมหรือสถานศกึ ษาตา งๆ อบุ ัติเหตใุ นสถานศึกษา แบงออกเปน 2 ประเภท คือ 1. อบุ ัตเิ หตรุ ายแรง เชน อบุ ัติเหตตุ กตนไม ตกอาคาร ตกน้ํา รถชน ฯลฯ 2. อบุ ตั เิ หตุธรรมดาไมร ายแรง เชน หกลม ถกู ของมีคมบาท ฯลฯ สาเหตทุ ีท่ ําใหเ กิดอุบตั ิเหตุในสถานศกึ ษา 1. สภาพของสถานศกึ ษา เชน อาคารเรยี นเกา ชํารุด ทรุดโทรม อาคารกําลังกอ สรา ง สระนา้ํ ฯลฯ 2. กิจกรรมทางดานกีฬา นกั เรยี นขาดการควบคุม ขาดความรู ทกั ษะในการเลน กฬี า ไมไ ดฝก ให นกั เรียนปอ งกนั และชวยเหลือตนเอง 3. การขาดการระมดั ระวงั หรอื รเู ทา ไมถึงการณ เชน ว่ิง 4. สงิ่ แวดลอมภายนอกสถานศึกษา มาตรการในการปอ งกนั อุบตั ิเหตุในสถานศึกษา 1. จัดสถานศึกษาใหถูกสุขลักษณะและปลอดภัย 2. การวางแผนการปอ งกัน และจัดรายการดา นสวสั ดกิ าร 6. การจัดการศึกษาโดยสวนรวมของผูม สี วนไดเสยี 1) การสรางเครอื ขา ยและการมสี ว นรว มในการบรหิ ารจัดการ เพื่อเพ่ิมคณุ ภาพ โอกาส ความทดั เทียมทางการศกึ ษาและประสทิ ธภิ าพการบริหารจัดการ โรงเรยี น หลายแหงอาจรวมกันเปน เครอื ขายเพอ่ื แลกเปลีย่ นเรยี นรูซ ง่ึ กันและกัน แลกเปล่ียนบุคลากรกนั พัฒนา บคุ ลากรรว มกนั จัดกิจกรรมกีฬานันทนาการเพอื่ ใหบ ุคลากรใกลชิดคุนเคยกนั นอกจากน้นั อาจแลกเปล่ยี น สอ่ื การเรียนการสอน แลกเปลย่ี นความคิดเหน็ ทางวชิ าการ ฯลฯ สถานศกึ ษาหลายแหงอาจรวมกนั เปน เครอื ขายเพ่อื ใหผเู รยี นไดก ระทํากิจกรรมรวมกนั เชน กจิ กรรม กีฬา ศิลปะ ดนตรี วชิ าการ อาสาสมคั ร ลกู เสอื ยุวกาชาด สถานศึกษาบางแหงอาจสง ตอผเู รียนที่สําเร็จการ ศึกษาระดบั ประถมศกึ ษาไปยังระดบั มัธยมศึกษาในอีกสถานศกึ ษาหนึ่ง นกั เรียนหรอื ผูเรยี นทไ่ี ดร ับการสง ตออาจเปนนกั เรียนกลุม ปกติ พิการ ดอ ยโอกาส หรืออจั ฉรยิ ะกไ็ ด สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 455  คมู อื เตรียมสอบผูบรหิ ารสถานศกึ ษา สถานศกึ ษาหลายแหงอาจสรางเครือขา ยกับสว นราชการอ่นื เชน สวนราชการสังกดั กระทรวงเกษตร และสหกรณ กระทรวงสาธารณสขุ กระทรวงมหาดไทย กระทรวงพาณิชย กระทรวงยุติธรรม ฯลฯ เพอื่ ใช แหลง เรียนรูที่เครอื ขายมอี ยเู ปนสถานท่ีศึกษาหาความรูของผเู รยี น สถานศกึ ษาหลายแหง อาจขอใหบ ุคลากร สังกดั หนวยงานดงั กลาวมาทําหนาที่เปน วิทยากรใหความรูแกผูเรียน สถานศึกษาหลายแหง อาจสรา งเครอื ขายกับองคก รปกครองสวนทองถน่ิ เปนตน วาองคการบริหาร สวนตําบล (อบต.) องคก ารบรหิ ารสวนจังหวดั (อบจ.) เทศบาลตาํ บล เทศบาลเมือง เทศบาลนคร กรงุ เทพมหานครและเมอื งพทั ยา องคก รปกครองสวนทอ งถิ่นดงั กลาวอาจใหการสนบั สนุนการจัดการศกึ ษา ดานการงานเงนิ อุปกรณ เครอื่ งมือ และวทิ ยากรใหความรใู นหลายเรือ่ งไดเปนอยา งดี ผปู กครอง เอกชน องคกรเอกชนเปนกลมุ คนอีกกลมุ หนึ่งท่ีมผี ลประโยชนไ ดเสยี โดยตรงกับสถาน ศกึ ษา ผูบ รหิ ารสถานศกึ ษาแตล ะคนตอ งสรางเครือขายกบั ผูป กครองเชอ้ื เชญิ ผปู กครองใหเขามารว มมือกบั สถานศกึ ษาในการจดั การศึกษา รวมมอื ในการอบรมคณุ ธรรมจรยิ ธรรมของบตุ รหลาน และรวมมือในการ จดั บริการใหแ กผ ูเรียนในดานทีผ่ ูปกครองมคี วามเช่ยี วชาญ เชน การจดั ทาํ อาหารกลางวนั การดแู ลนกั เรยี น ในการเดินทางไป – กลบั ระหวา งบา นกับสถานศกึ ษา ผปู กครองที่มฐี านะ มีความเช่ียวชาญพเิ ศษอาจบริจาค ส่งิ ของหรอื รับหนาที่เปนวทิ ยากรใหแ กส ถานศึกษา เอกชนและบรษิ ทั เอกชนบางรายการอาจบรจิ าคทรพั ย สินสนบั สนนุ กิจการของสถานศึกษา ศิษยเ กาของสถานศกึ ษาอาจรวมมอื กนั บรจิ าคทรพั ยสนิ เพื่อกอ สราง อาคารเรียน สนามกฬี า สนามเด็กเลน โรงอาหาร หรอื เพ่ือการจัดหาอปุ กรณด นตรกี ฬี า หรอื เพอ่ื จดั หาสิง่ ศักดส์ิ ิทธท์ิ ี่ผคู นในชมุ ชนนบั ถือ (ตัวอยางเชน พระพุทธรปู ประจาํ โรงเรยี น) เปน ตน โรงเรยี นต้ังขน้ึ เพอ่ื ใหบ ริการทางการศกึ ษาแกชมุ ชน คณุ ภาพของการบรกิ ารทางการศกึ ษาท่โี รงเรียน จัดใหแกผเู รยี นมผี ลโดยตรงตอ คณุ ภาพของผเู รียนและคณุ ภาพของคนไทย ในทีส่ ดุ โรงเรยี นจึงไมค วรแบก ความรบั ผดิ ชอบในการจดั บรกิ ารทางการศกึ ษาไวแตเพียงลาํ พงั ควรใหผ มู ีผลประโยชนไดเสยี หรือตวั แทน ผูมีผลประโยชนไดเสียเขา มามสี วนรว มในการจดั การศึกษา เขา มารว มเปนเจาของโรงเรยี นเขา มารวมดแู ล ผเู รยี นใหไดร ับบรกิ ารทางการศกึ ษาท่ีดที ่สี ดุ เขามารวมในการปรบั ปรุงอาคาร สถานที่ และ สิ่งอํานวยความ สะดวกทางการศึกษาในโรงเรยี น เขา มามีสว นรวมในการกําหนดแผนพัฒนาวชิ าการ งบประมาณ บคุ ลากร และการบริหารทั่วไปของโรงเรียน เขามามีสว นรวมในการสรา งความสัมพนั ธท่ีดรี ะหวางโรงเรยี นกับผูป ก ครองและหนวยงานอ่นื เขา มามีสวนรว มในการกํากับดูแลนกั เรียนใหป ฏิบตั ิตามระเบียบของโรงเรียน ฯลฯ ผมู ีผลประโยชนไ ดเ สียในการจดั การศึกษามากท่สี ดุ คงหนีไมพ นผูปกครอง ผปู กครองจงึ ตองเขามา มีสวนรว มในการจดั การศกึ ษาของโรงเรียนอยา งใกลช ิดนอกจากผปู กครองแลว เอกชน องคกรเอกชน และ ประชาชนปราชญสาขาตาง ๆ ในทองถิน่ จึงตองเขา มามบี ทบาทใหข อ เสนอแนะเกี่ยวกับการบริหารจดั การ ของโรงเรียน โรงเรยี นในการปฏิรปู การเรยี นรูเ พื่อพัฒนาคุณภาพผูเรยี นไดดําเนนิ การสรางเครือขายและการมสี ว น รวมในการจดั การศกึ ษาในลักษณะแตกตา งกันและประสบความสาํ เร็จในระดับท่แี ตกตางกนั ขึ้นอยูกบั บรบิ ท ของโรงเรียนแตละแหง สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 456  คูมอื เตรยี มสอบผูบริหารสถานศึกษา 2) การมีสว นรว มของชมุ ชน รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พทุ ธศักราช 2540 กําหนดใหก ารจัดการศึกษาของรัฐตองคาํ นงึ ถงึ การมสี วนรว มขององคก รปกครองสว นทอ งถ่ินและการมสี ว นรวมของชุมชนประกอบกบั พระราชบญั ญัติ การศึกษาแหง ชาติ พ.ศ. 2542 และท่แี กไ ขเพิ่มเตมิ (ฉบบั ที่ 2) พ.ศ. 2545 เปด โอกาสใหส งั คมมีสว นรวมใน การจดั การศกึ ษา พัฒนาสาระและกระบวนการเรียนรใู หเ ปน ไปอยา งตอเนอ่ื ง ดังน้นั การกระตนุ สงเสริมให ประชาชนมีความพรอ มและสนใจรว มจัดการศึกษาเปนเรื่องจาํ เปนที่ทกุ ฝายตอ งคดิ หายุทธศาสตรใ นการ ดําเนินการ 1. การมสี ว นรว มในการจัดทาํ หลกั สูตรสถานศึกษา สถานศกึ ษาเปนแหลงของการแสวงหาความรู จงึ ตอ งมหี ลักสตู รของตนเอง คือ หลกั สูตรสถาน ศึกษาซงึ่ ประกอบดว ยการเรียนรู ทั้งมวลและประสบการณอ่นื ๆทส่ี ถานศกึ ษาวางแผนเพอ่ื พฒั นาผูเรียนโดย จะตอ งจัดทาํ สาระการเรียนรู ท้งั รายวชิ าทเ่ี ปน พื้นฐานและรายวิชาทต่ี องการเรียนเพ่ิมเตมิ เปน รายป หรอื ราย ภาค จดั กิจกรรมพัฒนาผูเรยี นทกุ ภาคเรยี นและกาํ หนดคณุ ลักษณะอันพึงประสงค จึงตอ งอาศัยความรวมมือ จากชมุ ชนและบุคคลอื่นที่เก่ยี วของดงั นี้ 1.1 การสรางหลักสตู รสถานศกึ ษา ในการสรา งหลกั สตู รสถานศกึ ษา สถานศกึ ษาตองมี วสิ ัยทัศนซง่ึ ทาํ ไดโ ดยอาศยั ความรว มมือของชมุ ชน พอแมผ ปู กครอง ครู อาจารย ผเู รียน ภาคธุรกจิ ภาครัฐ ในชมุ ชนรว มกบั สถานศกึ ษา แสดงความประสงคอนั สงู สงหรือวสิ ัยทัศนท ่ีปรารถนาใหสถานศึกษาเปน สถาบนั ท่พี ัฒนาผูเ รยี นทมี่ พี นั ธะกจิ หรอื ภาระหนาทีร่ ว มกันในการกําหนดงานที่สาํ คัญของสถานศึกษาพรอม ดว ยเปา หมาย มาตรฐานแผนกลยทุ ธและแผนปฏิบัตกิ ารและการติดตามผล 1.2 การกาํ กบั ติดตาม ประเมินและรายงานการใชหลกั สูตรสถานศกึ ษาเปนกระบวนการท่ี สาํ คญั ตองดําเนินการอยางเปนระบบในลกั ษณะการสรางเครือขา ยใหค รอบคลมุ ทุกหนวยงานทุกระดับรวม ทั้งการมสี วนรวมของชุมชน ในรูปแบบของคณะกรรมการเพื่อคน หาแนวทางรวมกนั ในการพัฒนาปรับปรงุ หลักสูตรสถานศกึ ษาในปต อ ๆ ไป 2. การมสี ว นรวมในการจัดการศกึ ษา การสรางสายสัมพันธอยางแนบสนิทเปน ยุทธศาสตรท่จี าํ เปน และสาํ คัญอยา งย่ิงทีผ่ ูบรหิ ารสถาน ศึกษาจะตอ งตระหนัก และเรงพัฒนาตนเองใหเ ปนนกั บริหารมืออาชีพทมี่ เี ทคนิคการบรหิ ารจัดการท่ี สามารถพิชิตใจชมุ ชน และสรา งเครอื ขายพฒั นาอยา งอบอุนและแนบสนิทได จงึ ขอนาํ เสนอเทคนิคการสรา ง พลงั ชมุ ชน 10 ประการดังนี้ 2.1 สรา งความศรทั ธาและความเช่ือมน่ั ตอ ชุมชน โดยหมัน่ สรางสรรคแ ละช้ชี อ งทางภาพ สงางามของโรงเรยี นในอนาคต เพ่ือย่ัวยุใหร ว มเดนิ ทางไปสูเปา หมายดวยความมงุ ม่ัน ผบู ริหารตอ งเปน ผเู สียสละทุกรูปแบบใหชุมชนและเพ่ือรว มงานเพ่ือพิสจู นว าผนู าํ ของเขา คือ คนจริง สูจริง และพรอ มรว ม ทางดว ยความจรงิ ใจ สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 457  คมู อื เตรียมสอบผบู ริหารสถานศกึ ษา 2.2 ฝกใหเปนคนใจกวางจติ สาธารณะ ยอมรับการเปด เวทีและโอกาสใหชมุ ชนเพ่อื รว มงาน รว มออกแบบสรางสรรคงาน ผูบริหารมหี นาท่สี งเสริม สนบั สนนุ ปรงุ แตง ใหมีความคมชัด พรอ มใหก าร ยกยอ งชมเชย ชน่ื ชมแนวคดิ และตอ งหม่นั ประชาสมั พันธง านตอสาธารณชนอยา งมปี ระสิทธภิ าพ 2.3 ตระหนักในสิ่งจําเปนท่ีขาดแคลน ไมวางเฉยหรือรอทาที ตอ งรวมแสวงหาชองทางที่ เหลอื เพ่อื การนาํ เขา ส่ิงใหม ๆอยูเ สมอ มีความเช่อื พ้นื ฐานวา ทกุ อยางทําไดหากตงั้ ใจจะทาํ 2.4 ตอ งหมั่นสรางและปรุงแตงตนเองใหเปนบคุ คลทม่ี เี สนหเ ปนท่ีชนื่ ชมศรทั ธาของชุมชน และเพอ่ื นรวมงาน คาํ นงึ เสมอวา ทุกยา งกาวคอื ประสิทธภิ าพขององคก รและผบู รหิ ารคือ “สัญลกั ษณข อง ชุมชน” 2.5 ออ นนอ มถอมตน วางตวั เรยี บงา ย อยูรว มกบั ชุมชนและเพ่อื นรว มงานไดท ุกสถานการณ เพื่อสรา งขวญั กําลงั ใจ 2.6 หลกี เล่ยี งการโตแยงทีไ่ รเ หตผุ ล พฒั นาทกั ษะการประนปี ระนอมและการเจรจาตอ รอง ใหม ปี ระสิทธภิ าพ 2.7 ใหการตอบรับชุมชนดว ยบรรยากาศแหง มติ รภาพ อบอนุ เปนกนั เอง 2.8 พฒั นาเทคนิคการวิเคราะหช มุ ชนใหลึกซ้งึ เพื่อสาํ รวจจุดเดน จดุ ดอย เปนฐานขอ มูลใน การรว มพัฒนาชมุ ชนและโรงเรียนไปพรอ ม ๆ กนั 2.9 หม่ันแสวงหาแหลง งบประมาณ วสั ดุ ครภุ ณั ฑ จากหนวยงานอ่นื หา งราน บริษทั มูลนิธิ สมาคม โดยใชโ ครงการทม่ี ีประสิทธิภาพ นาํ เสนอขอรับความชวยเหลือ โดยเฉพาะกจิ กรรมการเรียนรูตอ ง ใหโอกาสผเู รียนไดแ สดงศกั ยภาพทกุ สถานการณต ามสภาพโรงเรยี นจะเอือ้ ได 2.10 สรา งและพฒั นาคา นยิ มเพอ่ื สรางสัมพันธภาพกบั ชมุ ชนใหแ นบสนทิ อยางตอเนือ่ ง สมํ่าเสมอ 3. บทบาทของชมุ ชนในการมสี วนรวมในการจัดการศกึ ษา 3.1 การมีสว นรว มในการจัดและสง เสรมิ กระบวนการเรยี นรูของผูเรยี นทั้งท่ีบานและท่ี สถานศกึ ษา รวมทง้ั เปนแหลง เรียนรตู า ง ๆ 3.2 การกาํ หนดนโยบาย เปา หมายในการจัดการศึกษาแกส ถานศกึ ษา 3.3 การประชาสัมพนั ธสนบั สนุนกิจกรรมทางการศกึ ษา รวมสรางความรูความเขา ใจ และ เจตคติที่ถกู ตอ งแกผเู รียน ครู ผปู กครอง และผูเก่ียวขอ งอืน่ ๆ นําไปสูก ารมีสวนรว มในการปฏิบตั ิ 3.4 การเปน ผสู นบั สนุนทรัพยากรและบคุ ลากรในการจัดการศึกษา 3.5 การตรวจสอบการจดั การศึกษา เปนการตรวจสอบจากผลการปฏบิ ตั งิ านของสถาน ศึกษาในเรื่องการวัดผลการปฏิบัติ การพฒั นาตนเองของครูและนกั เรยี น การปรบั ปรงุ บรรยากาศการจดั กจิ กรรมการเรียนรู การบรหิ ารและการปฏบิ ตั ิงานของสถานศึกษา สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 458  คมู ือเตรียมสอบผบู ริหารสถานศึกษา 4. กระบวนการมสี วนรวมของชุมชนในกรจัดการศกึ ษาของสถานศกึ ษา 4.1 การสาํ รวจความตอ งการ คือสํารวจขอ มูลพ้นื ฐาน ความตองการของสถานศึกษา วิเคราะหส ภาพของสถานศึกษา โดยการซักถาม สงั เกต สมั ภาษณ 4.2 การกําหนดมาตรฐานของสถานศกึ ษา โดยยดึ มนั่ มาตรฐานตามท่ีคณะรฐั มนตรปี ระกาศ และมาตรฐานที่เกิดจากความตองการชมุ ชน 4.3 การวางแผนการพฒั นา คือ การวางแผนการพฒั นาสถานศกึ ษาตามวิสัยทัศน พนั ธะกิจ ของสถานศกึ ษาท่ีเกดิ จากการมสี วนรว มของชุมชน โดยการจดั ทาํ แผนกลยทุ ธ และแผนปฏิบัติการประจาํ ป 4.4 กิจกรรมการปฏิบตั ิ คอื แนวทางการปฏบิ ัติท่ีจะทําไปสูความสาํ เรจ็ ตามวิสยั ทศั นของ สถานศกึ ษา 4.5 การประเมนิ ผล คือ การประเมินผลแนวทางปฏิบัตดิ า นตา ง ๆ ของการบริหารจดั การ สถานศึกษาโดยเนนผลทีเ่ กิดขึ้นกับผเู รียนเปน สาํ คัญ 4.6 การสรปุ ผลการมีสวนรว มของชุมชน คอื การนาํ ผลการประเมนิ มาใชเพื่อพฒั นาและ ปรบั ปรงุ ขอ บกพรองท่ีเกดิ จากการปฏิบัตติ ามแผนปฏบิ ัติการประจาํ ปแ ละแผนยทุ ธศาสตรเ พ่อื ใหการบริหาร การจดั การสถานศึกษา โดยการมีสวนรวมของชมุ ชนเปน ไปอยางตอ เนื่อง เกิดประโยชนสงู สุดตอผูเรยี นและ ชุมชนอยา งแทจริงนั้น ชมุ ชนและสถานศกึ ษาควรทบทวนกระบวนการทาํ งานรวมกัน 5. ผลท่ไี ดจากการมีสว นรวมของชุมชนในการจดั การศึกษา 5.1 ผเู รียนไดพฒั นาเต็มตามศักยภาพ สอดคลองกบั ความถนดั ความสนใจ และความ สามารถของตนเอง ไดเรยี นรวู ธิ ีแสวงหาความรู มีความสุขในการเรยี นรแู ละรักทจี่ ะเรียนรตู ลอดชีวิต 5.2 ครมู ีความรู ความเขาใจ และประสบการณในการจัดการเรียนการสอนโดยเนนผูเรียน เปน สาํ คญั ชว ยใหผ เู รยี นมคี วามสุขผสู อนกม็ คี วามสุข และเรยี นรูใ หพฒั นาเปน ครูอาชีพ 5.3 ผูปกครองและเขา ใจความถนดั ความสนใจ ความสามารถและศักยภาพในการศึกษา เรยี นรูของผูเรยี น มีความเขาใจบทบาทของคนในการสง เสรมิ สนับสนุนการเรยี นรขู องผเู รียน ตลอดจนมี ความสุขที่ไดม สี วนรว มในการพัฒนาการศึกษาเรียนรูข องผเู รยี น 5.4 ผบู ริหารไดพฒั นาโรงเรยี นใหมีคณุ ภาพและเกิดประโยชนสงู สุดกบั ผูเรยี นเปนโรงเรยี น ทแี่ ทจ ริงไมใ ชโ รงสอน และไดใชก ระบวนการบรหิ ารทนี่ กั เรยี น ครู ผูปกครอง ชมุ ชนมีสวนรวม 5.5 ชุมชน และสงั คมสว นรวมไดพลเมืองทมี่ ีคุณภาพ ศกั ยภาพ และมีสาํ นกึ รับผิดชอบตอ การพฒั นาชมุ ชน สงั คมและประเทศชาติ 5.6 องคก รอืน่ ๆ ไดม ีสว นชว ยประเทศในการพฒั นาบุคคลที่จะเปนพลเมืองทีด่ ี มีคุณภาพ และศกั ยภาพที่จะชว ยพฒั นาประเทศตอไป สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 459  คูมือเตรียมสอบผูบ รหิ ารสถานศึกษา 7. การบริหารและการจัดการศึกษาโดยคณะกรรมการสถานศกึ ษา การบรหิ ารและการจัดการศึกษาโดยคณะกรรมการสถานศกึ ษา เปน แนวคิดการบรหิ ารแบบมสี ว น รวมโดยคณะบคุ คล เปน การบรหิ ารซงึ่ สอดคลองกับเจตนารมณของพระราชบัญญัตกิ ารศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 และทีแ่ กไขเพ่ิมเตมิ (ฉบบั ที่ 2) พ.ศ. 2545 แตการบรหิ ารโดยใชส ถานศกึ ษาเปนฐาน ซ่ึงเนนการมีสว น รว มของคณะกรรมการสถานศกึ ษา ตามมาตรา 40 นั้น อาจกลา วไดวายังเปนเรอื่ งทค่ี อนขา งใหมสําหรับการ บรหิ ารแผนใหมใ นโรงเรียนของไทย โดยเฉพาะในการบรหิ ารสถานศกึ ษาในระดับทีเ่ ปนการศึกษาข้นั พื้นฐาน ซง่ึ แตเ ดมิ มีระบบบริหารท่ีเนนรูปแบบการบริหารแบบรวมอํานาจจากสวนกลางคอ นขา งมาก บทบาทหนา ท่แี ละการมสี ว นรวมในการบรหิ ารจัดการศึกษาของคณะกรรมการการศกึ ษานั้น ถา หากไดย อ นไปพิจารณาในรายละเอียดและขอความรทู ี่เกี่ยวขอ งในสวนที่วาดว ยระบบการปกครององคก าร หรือเรือ่ งการกํากับดแู ลกิจกรรมขององคกร (Organization Governance) ใหชัดเจน รูถึงสาระสาํ คญั พืน้ ฐาน ทเ่ี กี่ยวกบั องคก ารและการบรหิ ารองคการพนื้ ฐานและความเขา ใจเก่ียวกบั การกาํ กับควบคมุ หรือการปก ครองขององคกร (Organization Governance) คณะกรรมการอาํ นวยการกับบทบาทและภารกิจในการบรหิ าร องคก าร การกํากับดแู ลกจิ กรรมในองคก ารธรุ กิจ อตุ สาหกรรม องคก ารกุศลและราชการ ความสัมพนั ธ ระหวา งคณะกรรมการอํานวยการและผบู ริหาร พัฒนาการของคณะกรรมการสถานศึกษาในประเทศไทย คณะกรรมการสถานศกึ ษาและบทบาทของคณะกรรมการสถานศกึ ษาในการบรหิ ารจัดการสถานศกึ ษานาจะ เปน พื้นฐานที่ชว ยใหทําความเขา ใจเกีย่ วกับรูปแบบ บทบาท และการมสี ว นรวมในการบริหาร และการจัด การศึกษาของคณะกรรมการสถานศึกษาในการบรหิ ารจัดการสถานศกึ ษาในประเทศไทยไดดยี ิ่งข้นึ ความรูค วามเขาใจขั้นตน ที่สาํ คัญในเรื่องการปกครองระบบหรือองคกรน้นั เปน เร่อื งทีเ่ กย่ี วกบั การ กาํ กบั ดูแลกิจการขององคก าร (Organization Governance หรือ Corporate Governance) เปนระบบการ บรหิ ารสวนบนของการบริหารจดั การองคก าร เปน เร่อื งทีเ่ กีย่ วกบั การจัดระบบท่ีดี เพือ่ ใหม กี ารกํากับดูแล การบริหารจัดการองคการ ใหดําเนนิ งานไปสวู ตั ถปุ ระสงคหรือเปาหมายขององคก ารไดอยา งแทจรงิ และมี ประสิทธภิ าพ โดยการมผี แู ทนของเจาของกิจการ หรอื คณะบุคคลจํานวนหนึ่ง ทาํ หนา ท่เี ปนตวั แทนปฏิบัติ การกาํ กับดแู ลการบริหารจัดการฝา ยบรหิ าร และทาํ หนา ที่ติดตามผลและดแู ลการดําเนินงานขององคการให เปนไปตามวัตถปุ ระสงคข ององคการ ตามทีไ่ ดกาํ หนดไว ซ่ึงส่งิ เหลา นี้จะไดม าก็ดว ยการสรา งระบบท่ดี ขี ้นึ ในองคก าร มิใชสิง่ ทเ่ี กิดขน้ึ ไดเ องตามธรรมชาติจะตองมีการจดั การใหเกิดข้ึนและจะตอ งมีระบบรองรบั ท่ี แนนอนชัดเจน ปกตแิ ลว จะมฝี า ยทสี่ ําคัญเกยี่ วขอ งอยู 3 ฝา ยในเร่ือง Corporate Governance คอื (1) ฝา ยเจาของ กจิ การ (Owner) เปน ผูลงทนุ หรือผถู อื หนุ (Share – holders) ไดแ ก ผูรเิ รมิ่ ผกู อ การหรือผูทฐ่ี านะเปน เจา ของ กจิ การกลมุ นค้ี อื เจาของกจิ การตัวจรงิ (2) ฝา ยคณะกรรมการกํากบั ดแู ลองคก าร (Governing Board หรือ Governing Body) ซึ่งเปนฝา ยนโยบาย หรอื ฝายอาํ นวยการ เปน ตวั แทนเจา ของทําหนาทกี่ าํ กบั ดแู ลการบรหิ าร จัดการองคก ารแทนผูท่ีมีฐานะเปนเจา ของกจิ การ มกั เปนในรปู คณะกรรมการอํานวยการ (Board of Directors สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 460  คูมือเตรียมสอบผบู ริหารสถานศกึ ษา หรือ Governing Board) และ (3) ฝา ยบริหารจดั การขององคก าร (Administration หรอื Executive) ซึ่งมักจะ นิยมเรียกกันในแบบงา ย ๆ วาฝายบรหิ าร หรอื ฝายจดั การ เปน ฝา ยทมี่ ีบทบาทหนาที่และรับผิดชอบการ ปฏิบัตกิ ารประจําภายในองคก าร ซ่ึงในองคการภาครัฐมักจะมตี ําแหนง ในสายหรอื แนว Administration สว นในองคก ารในภาคเอกชนมักจะนยิ มมีสายตาํ แหนงการบรหิ ารในระบบ Executive และ Manager เปนหลกั ดังในปจ จุบันทีจ่ ะไดย นิ การกลา วถงึ กนั มากคือ CEO หรอื Chief Executive Office ซ่งึ เปนตาํ แหนง ประธานคณะผบู ริหารหรือหัวหนา คณะผบู รหิ าร เนือ่ งจากโรงเรยี นในประเทศไทยจํานวนมาก ยังคุนเคยอยูกบั ระบบบริหารราชการการศกึ ษา และ การบรหิ ารจากสวนกลางมาเปน เวลาชานานการปรับเปลี่ยนในระเบียบกฎเกณฑ ขอ กฎหมาย แนวปฏบิ ัติ ทางดานการเงนิ การงบประมาณ การบรหิ ารบุคคลและการบรหิ ารทัว่ ไป ซึ่งอาจมสี วนใหก ารเปลยี่ นแปลง พฤตกิ รรมการบริหารมปี ญหาไดมาก ดงั นน้ั การใหความรูความเขาใจเก่ยี วกับระเบยี บ ระบบและกฎเกณฑ ท่ยี งั คงผกู พนั ตอเนอื่ ง ควรจะไดรบั การเอาใจใสดําเนนิ การเปนพิเศษ ทัง้ สําหรับผูบ ริหารสถานศึกษาและ คณะกรรมการสถานศกึ ษาโดยเฉพาะเร่ืองการปฏิบัตหิ รอื ดาํ เนนิ การทมี่ ีผลมาตามกฎหมายหรอื ระเบียบทยี่ งั ผูกพนั กบั อดตี ควรเปนงานรวบรวมในระดบั กระทรวง แตใหผูบรหิ ารท่ีสถานศึกษารับผดิ ชอบดําเนินการ เผยแพร รบั ผดิ ชอบตอ การใหค วามรูค วามเขาใจ และเสนอขอมลู ขาวสารสารสนเทศตอคณะกรรมการสถาน ศกึ ษาโดยกระบวนการเรยี นรูจากการปฏิบัติ (Active Learning) งานในหนา ทแี่ ละตามบทบาททสี่ ถานศึกษา โดยตรง 1. สาํ นกั งานเขตพื้นท่ีการศกึ ษาควรมบี ทบาทและรับผิดชอบตอการพฒั นาหรอื เพมิ่ สมรรถนะใน การบรหิ ารตนของโรงเรยี น พฒั นาความสามารถของคณะกรรมการสถานศึกษาและการบรหิ ารแบบมีสวน รว มที่ระดบั โรงเรียนที่อยใู นพ้ืนท่ี ถาสาํ นกั งานเขตพ้นื ทีก่ ารศึกษามีแผนยุทธศาสตรการพัฒนาคณะ กรรมการสถานศึกษาในพนื้ ทขี่ องตนอยางชัดเจน เนนการบรหิ ารแผนแบบมุงเนนผลสมั ฤทธิ์ จัดใหมีระบบ เครอื ขา ยคณะกรรมการสถานศกึ ษาในพ้นื ทขี่ น้ึ มีแผนการฝกอบรมและเสริมความรูแ ละทกั ษะทส่ี ําคัญ ๆ สาํ หรับงานในบทบาทและหนาที่คณะกรรมการสถานศึกษาที่เปน ระบบ และมกี ารพฒั นาอยางตอ เนอื่ ง เชอ่ื วาจะดําเนนิ การไดผ ลโดยไมตอ งใชง บประมาณเพม่ิ เติมมากนกั และผลนาจะเกิดท่ีการพัฒนาคณุ ภาพการ ศึกษาของทง้ั เขตโดยรวมในระยะเวลาท่ีไมม ากนัก 2. การกําหนดอํานาจหนาทส่ี ําหรับคณะกรรมการสถานศึกษาไมควรจะใหมากมาย ควรระบุแต เร่ืองท่ีสําคญั และจาํ เปน ตองเปนภารกจิ หลักของคณะกรรมการสถานศกึ ษาเทา น้นั คณะกรรมการสถาน ศกึ ษา ไมใชคณะบริหารสถานศกึ ษา บทบาททคี่ วรอยทู ก่ี ารกํากบั และการสงเสริมสนบั สนนุ เปนหลัก สําคัญ เพื่อชว ยไมใ หผ ูบริหารจะเกดิ ความยุง ยากในการปฏิบตั ใิ นฐานะผบู รหิ ารมอื อาชพี รา งกฎกระทรวง ระเบยี บและคําสั่งจากสวนกลางควรระบแุ ตบ ทบาทหนา ท่ีหลกั ๆ เทา นัน้ เชน 1) กาํ หนดนโยบายและแนว ทางการดาํ เนนิ งานของสถานศกึ ษา 2) เปนผูแทนดแู ลการดาํ เนนิ กิจการของสถานศึกษาและผลประโยชน ของพอ แม ผปู กครอง ผเู สยี ภาษี นักเรียน และคุณภาพการศึกษา 3) รวมตดั สินใจในเรอ่ื งสาํ คัญ ๆ ของสถาน ศึกษา 4) พจิ ารณาและอนมุ ัตงิ บประมาณประจาํ ปของสถานศกึ ษา 5) พิจารณาแตงต้ังผบู รหิ าร 6) ตดิ ตาม สอบครดู อทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 461  คมู อื เตรยี มสอบผบู ริหารสถานศกึ ษา ประเมินผลการปฏบิ ัตงิ านของสถานศกึ ษาและของผบู ริหารสถานศกึ ษา ฯลฯ เปนตน หรือเปดใหกําหนด อํานาจ หนาทีภ่ ายใตขอบเขตท่เี หมาะสม ดังตัวอยางทกี่ ําหนดหรอื ปฏบิ ตั ิกันในประเทศแคนนาดา ออสเตร- เลยี นวิ ซแี ลนด ฯลฯ ก็ได แตไ มควรจะใหม ีรายการมากมายจนกาวล้ําเขาไปในการดาํ เนนิ งานประจาํ วนั ตามระเบียบ ตามระบบปกติของสถานศึกษาเน่อื งจากงานภายในนน้ั จะตอ งมีผรู ับผดิ ชอบท่ีแนน อนอยูแ ลว และงานคณะกรรมการสถานศึกษาเปน งานทม่ี ธี รรมชาตเิ ปนแบบอาสาสมคั ร อยากมสี วนรวมมีสว นชว ย เหลือ ในการพฒั นาไมใ ชบรหิ ารจัดการ จึงมักจะไมม คี า ตอบแทนทีเ่ ปน รายไดห รือทรัพยส นิ บทบาทสาํ คัญ จะอยู ทก่ี ารเขา มามสี ว นกํากบั ดแู ลใหล ูกหลาน หรอื ใหเดก็ ในสถานศึกษาไดรับบรกิ ารทางการศกึ ษาทมี่ ีคุณ ภาพเปน หลักสาํ คญั ไมใชก ารบรหิ ารการจดั การ 3. ในการพฒั นาคณะกรรมการสถานศึกษา ควรเนน กระบวนการเรียนรจู ากการปฏบิ ตั ิ (Active Learning) งานตามบทบาทและหนา ทท่ี ่สี ถานศึกษาเปนหลัก และควรใหส ถานศึกษาเปน ผรู ับผิดชอบคา ใชจายจากงบประมาณของสถานศึกษาเอง เพอื่ จะไดแ ยกตน ทนุ การบรหิ ารของสถานศกึ ษาใหไดช ดั เจนดว ย วิธนี ้ีเชอื่ วา ทางสถานศกึ ษาจะพิจารณาการใชจา ยในประเด็นตา ง ๆ ของสถานศกึ ษาไดร อบคอบยิ่งขึ้น ชวย ปองกนั ความสิน้ เปลอื งอนั อาจเกดิ จากการจดั ฝก อบรมอยางเปนทางการ แบบเปน พธิ ีรีตองโดยไมตรงกบั ความตองการอันจาํ เปน (Needs) ขององคก ารหรอื สถานศกึ ษานนั้ โดยตรงคาใชจา ยสวนนี้ตอ งพจิ ารณาให เปนตนทุนของการบรหิ าร ดา นการบรหิ าร เชน เดยี วกบั ทีน่ ิยมปฏบิ ตั ิกนั ในวงการธรุ กิจ – อตุ สาหกรรม บรกิ ารอน่ื ๆ ของเอกชน และรวมถึงทัง้ NGO ที่มีประสิทธภิ าพดวย และการดาํ เนนิ ดวยวธิ ีดงั กลา ว จะเปน สวนประกอบ ในการประเมินผลงานของคณะกรรมการสถานศกึ ษาไดโ ดยตรง 4. สาํ นกั งานเขตพื้นที่การศกึ ษาควรจดั ประชมุ คณะกรรมการสถานศึกษา ในแบบทีเ่ ปนการประชุม ประจาํ ป เพอ่ื เผยแพรข อมลู สารสนเทศสถานภาพทางการศกึ ษาของเขตพนื้ ที่ เสนอขอมูลที่เก่ียวเนื่องกับราย งานผลงานการบริหารเขตพน้ื ที่การศกึ ษา โดยปฏบิ ตั ติ อคณะกรรมการสถานศกึ ษาเสมือนเปนผแู ทนทางการ ศึกษาของทอ งถิ่น หรือของชุมชนทางการศึกษาพื้นฐาน (Basic Education Community) ของสํานกั งานเขต พ้นื ท่กี ารศกึ ษา เสนอใหท ราบถงึ การเคลื่อนไหวใหมทางการศึกษาที่จะสง ผลถึงการพัฒนาคณุ ภาพการศกึ ษา จัดเปน การประชมุ ทางวชิ าการของเขต ใหม ีการเสนองานและความกา วหนาเปด โอกาสใหคณะกรรมการได อภิปรายแลกเปลีย่ นเรียนรูประสบการณ และทราบความเคล่ือนไหวทางการศกึ ษาในสถานศึกษาในเขต โดยใหม ีการแปรหวั เรื่อง (Theme) ไปในแตละปห รอื ตามสถานการณท างการศกึ ษา แตควรมีจดุ เนนอยทู ่ี สถานการณท างการศกึ ษาและคุณภาพการศึกษาข้ันพนื้ ฐานในสาํ นักงานเขตพ้นื ท่ีเปน หลกั สําคัญ 5. ระดับโรงเรียนหรอื สถานศึกษานน้ั ทัง้ น้ผี บู ริหาร ครแู ละบคุ ลากรควรจะรเู ขาใจการปฏิรปู การ ศึกษา และการบรหิ ารงานแนวใหมท ีร่ ะดบั โรงเรียนตามแนวทางในมาตราตา ง ๆ ในพระราชบญั ญตั ิการ ศึกษาฯ และโดยเฉพาะมาตรา 39 และมาตรา 40 ทส่ี ะทอนถงึ งาน บทบาท หนาทขี่ องคณะกรรมการสถาน ศกึ ษา และแนวการบรหิ ารแบบมสี ว นรว ม ซ่งึ ปกติแลวบุคลากรสว นใหญใ นโรงเรียนคุนเคยกนั มากพอสม ควรอยูแ ลว สอบครดู อทคอม

462  คมู ือเตรียมสอบผบู ริหารสถานศกึ ษา 6. สถานศกึ ษาควรจัดใหม ีกิจกรรมพบปะสงั สรรคในเชิงสงั คมสัมพันธใ นโอกาสตา ง ๆ ทีเ่ หมาะสม แบบไมเ ปน ทางการ ระหวางบคุ ลากรในสถานศกึ ษากบั คณะกรรมการสถานศึกษา แบบเปน คร้งั คราว เพ่อื การสรา งความคุนเคย ความเขาใจความรว มมือ การยอมรบั การไมเหน็ เปนคนนอก ทําให การมสี วนรว มใน การสงเสรมิ สนับสนุนกจิ การอื่น ๆ ของสถานศกึ ษามโี อกาสเปน ไปไดม ากและเหมาะสมยิ่งขึน้ กจิ กรรมน้ี ควรแยกตางหากจากการประชมุ พบปะพอแม – ผูป กครองและงานวันประเพณหี รือกจิ กรรมตา ง ๆ ของ สถานศกึ ษา 7. สาํ หรับผูทเ่ี ปนคณะกรรมการสถานศึกษา ควรศึกษาระเบยี บ กฎเกณฑและขอ มลู สารสนเทศท่ี เกย่ี วของกบั งานในบทบาทหนาที่กรรมการสถานศกึ ษาใหชัดเจน อุทิศตน และใชความรคู วามสามารถและ ประสบการณ เพือ่ ชว ยสถานศกึ ษาในการพัฒนาคณุ ภาพการศึกษาของสถานศกึ ษา เปน สาํ คญั ทาํ หนา ทดี่ วย ความตงั้ ใจจริง ไมแสวงประโยชนซ บั ซอนจากกิจการของสถานศกึ ษา และชว ยประชาสมั พันธก บั ความ เคล่ือนไหว กจิ กรรม ผลการพัฒนาคณุ ภาพสถานศึกษาสชู ุมชน สาํ หรบั คณะกรรมการสถานศึกษาขนั้ พืน้ ฐาน ตามคมู ือการปฏบิ ตั ิงานคณะกรรมการสถานศกึ ษา ขน้ั พ้นื ฐาน สํานักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขนั้ พ้นื ฐาน กระทรวงศกึ ษาธกิ ารไดเสนอบทบาทหนา ท่ี ของสถานศึกษาขั้นพ้ืนฐานและคณะกรรมการสถานศกึ ษาขัน้ พืน้ ฐาน ตลอดจนเทคนิคการประชุมของ คณะกรรมการการศึกษาขนั้ พ้นื ฐานไวดงั นี้ บทบาทหนาท่ีของสถานศกึ ษาขนั้ พื้นฐานและคณะกรรมการสถานศกึ ษาขั้นพืน้ ฐาน ้บานสอบค ูร www.sobkroo.com บทบาทหนาท่ีของสถานศึกษาข้นั พนื้ ฐาน บทบาทหนา ท่คี ณะกรรมการสถานศกึ ษาขัน้ พ้ืนฐาน 1. ดานวชิ าการ 1. ดา นวิชาการ 1.1 พัฒนาหลักสูตรสถานศกึ ษาใหส อดคลอ งกบั 1.1 ใหค วามเหน็ ขอเสนอแนะในการพัฒนาหลกั หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้นื ฐานและความ สูตรของสถานศกึ ษาใหส อดคลอ งกับหลกั สูตรแกน ตองการของผเู รียนชุมชนและทองถิ่น กลางการศกึ ษาขน้ั พื้นฐานและความตอ งการของผู 1.2 จดั การเรียนการสอน สภาพแวดลอม เรียน ชมุ ชนและทอ งถน่ิ บรรยากาศการเรยี นการสอนทเ่ี หมาะสมและสง 1.2 ใหขอ เสนอแนะและสง เสริมสนับสนนุ ในการ เสรมิ กระบวนการเรียนรทู ่เี นน ผเู รยี นเปนสาํ คญั จดั บรรยากาศสภาพแวดลอม กระบวนการเรยี นรู ตลอดจนการปรบั ปรุงและพฒั นาคุณภาพการจดั การ แหลง เรยี นรูภูมปิ ญญาทองถน่ิ ฯลฯ เพอ่ื การปรบั ปรงุ ศกึ ษาตอเนอ่ื ง และพัฒนาคณุ ภาพการจัดการศึกษาของสถานศึกษา 1.3 จดั ใหม รี ะบบประกันคณุ ภาพภายในสถาน อยางตอเน่ือง ศึกษา และรายงานผลการประเมินใหคณะกรรมการ 1.3 รับทราบ และใหข อเสนอแนะเก่ียวกบั การจดั สถานศึกษารบั ทราบ ระบบและการดําเนินการตามระบบประกนั คุณภาพ ภายในสถานศกึ ษา สอบครดู อทคอม

463  คูม อื เตรียมสอบผบู ริหารสถานศกึ ษา 2. ดา นงบประมาณ 2. ดา นงบประมาณ 2.1 จัดต้งั และรับผิดชอบการใชจา ยงบประมาณ 2.1 ใหความคิดเหน็ ขอ เสนอแนะเกย่ี วกบั การจัด ของสถานศกึ ษาตามทีก่ ฎหมาย ระเบยี บ ประกาศ ตงั้ และการใชจา ยงบประมาณของสถานศึกษา ฯลฯ กําหนด 2.2 ใหค วามเห็นขอ เสนอแนะในการออกระเบยี บ 2.2 ออกระเบยี บ ขอ บงั คบั ประกาศ และแนว ขอ บงั คบั ประกาศ และแนวปฏิบัตเิ กี่ยวกบั การ ปฏบิ ตั ิ ฯลฯ เกยี่ วกับการบรหิ ารการเงินและการจดั บริหารการเงินและการจดั หารายไดจากทรัพยส นิ ของ ้บานสอบค ูร www.sobkroo.com หารายไดจากทรัพยสนิ ของสถานศึกษา ท้งั นี้ ตามที่ สถานศกึ ษาหรือปฏบิ ตั ิหนาท่อี นื่ เกีย่ วกบั เรือ่ งน้ตี ามท่ี กฎหมายระเบยี บ ประกาศ ฯลฯ กําหนด กฎหมาย ระเบยี บ ประกาศ ฯลฯ กาํ หนด 3. ดา นการบรหิ ารงานบคุ คล 3. ดานการบริหารงานบุคคล ดาํ เนินการตามทกี่ ฎหมายวาดว ยระเบยี บขา ราช ปฏบิ ตั ิตามทก่ี ฎหมายวาดวยระเบยี บขา ราชการครู การครูและบคุ ลากรทางการศกึ ษากาํ หนด และบุคลากรทางการศกึ ษากําหนดใหเ ปนอาํ นาจหนา ทข่ี องคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพืน้ ฐาน 4. ดา นการบรหิ ารทว่ั ไป 4. ดา นการบรหิ ารท่วั ไป 4.1 จัดทาํ นโยบาย แผนพฒั นาการศึกษาของ 4.1 ใหความเปน เสนอแนะ และใหค ําปรึกษาใน สถานศกึ ษาใหส อดคลอ งกับนโยบายและแผน ของ การจดั ทํานโยบายแผนพฒั นาการศึกษาของสถาน กระทรวงศึกษาธกิ าร สํานกั งานคณะกรรมการการ ศึกษาใหสอดคลองกับนโยบายและแผนของ ศึกษาข้นั พืน้ ฐาน สํานักงานเขตพ้นื ท่กี ารศกึ ษารวม กระทรวงศึกษาธกิ าร สาํ นกั งานคณะกรรมการการ ทั้งความตองการของชุมชนและทอ งถนิ่ ศกึ ษาข้นั พนื้ ฐาน สํานกั งานเขตพน้ื ท่ีการศกึ ษา รวม 4.2 ดาํ เนนิ การและกาํ กับ ตดิ ตามและประเมินผล ทง้ั ความตองการของชมุ ชนและทองถิน่ งานตามแผนงานโครงการของสถานศกึ ษา 4.2 รับทราบ ใหความเปน และขอ เสนอแนะใน 4.3 ระดมทรัพยากรเพอ่ื การศกึ ษา รวมท้งั ปก การปรบั ปรงุ และพัฒนาคุณภาพการศกึ ษาและกิจการ ครองดูแลบํารุงรกั ษา ใช และจัดหาผลประโยชน ของสถานศึกษาใหสอดคลอ งกบั กฎ ระเบียบ จากทรัพยสนิ ของสถานศกึ ษาตามทกี่ ฎหมาย ประกาศ คาํ ส่ัง ตลอดจนนโยบายและแผนของ ระเบยี บ ประกาศ ฯลฯ กําหนด กระทรวงศึกษาธิการ สํานักงานคณะกรรมการการ 4.4 ออกระเบยี บ ขอบงั คบั ประกาศ แนวปฏิบัติ ศึกษาขั้นพื้นฐาน สํานกั งานเขตพ้ืนทกี่ ารศึกษาและ ฯลฯ ในการดําเนินงานดานตาง ๆ ตามกฎหมาย ความตอ งการของชมุ ชนและทองถ่นิ และรายงาน ระเบียบ ประกาศ ฯลฯ กาํ หนด สํานักงานเขตพ้นื ทีก่ ารศกึ ษาเมอื่ สถานศึกษาไม ปฏิบัติตามกฎหมาย กฎระเบยี บ ประกาศ คาํ สัง่ ตลอดจนนโยบายและแผนของกระทรวงศกึ ษาธกิ าร สอบครดู อทคอม

464  คมู อื เตรียมสอบผบู ริหารสถานศึกษา 4.5 สง เสรมิ ความเขมแขง็ ในชุมชนและสรา ง สาํ นกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาข้นั พน้ื ฐาน สํานกั ความสัมพนั ธก บั สถาบันอ่ืน ๆ ในชมุ ชนและทองถิน่ งานเขตพ้ืนทีก่ ารศึกษา และความตองการของชมุ ชน 4.6 ปฏบิ ัติหนาที่อนื่ เกี่ยวกบั กจิ การของสถาน และทอ งถิน่ ศึกษาหรือตามท่ีไดรับมอบหมายและตามที่กฎ 4.3 ใหความเปน ขอ เสนอแนะประสาน สง เสรมิ ระเบียบ ประกาศ ฯลฯ กําหนด สนบั สนนุ เกยี่ วกับการระดมทรัพยากรเพอื่ การศกึ ษา รวมทงั้ ปกครองดูแลบาํ รงุ รักษา ใช และจัดหาผล ้บานสอบค ูร www.sobkroo.com ประโยชนจ ากทรพั ยส ินของสถานศึกษาตามท่ี กฎหมายระเบียบ ประกาศ ฯลฯ กําหนด 4.4 ใหความเห็น ขอเสนอแนะ และใหค าํ ปรกึ ษา ในการออกระเบยี บ ขอ บังคบั ประกาศ แนวปฏบิ ัติ ฯลฯ ในการดาํ เนนิ งานดานตาง ๆ ของสถานศึกษา ตามที่กฎหมาย ระเบยี บ ประกาศ ฯลฯ กําหนด 4.5 ใหความเห็น ขอเสนอแนะ และใหค ําปรกึ ษา ในการสงเสริมความเขมแข็งในชมุ ชนและสราง ความสัมพนั ธกบั สถาบันอ่นื ๆ ในชมุ ชนและทอ งถิ่น 4.6 ปฏิบตั ิหนาท่ีอ่นื เกีย่ วกบั กจิ การของสถาน ศกึ ษาตามทีก่ ฎหมาย ระเบยี บ ประกาศ ฯลฯ กําหนด ใหเปน อํานาจหนา ที่ของคณะกรรมการสถานศึกษา ข้นั พน้ื ฐาน ในกรณคี ณะกรรมการสถานศกึ ษาขนั้ พ้นื ฐานเห็นวาการดําเนินงานของสถานศึกษา ไมส อดคลอง หรือไมปฏบิ ตั ติ าม กฎหมาย กฎ ระเบียบ ประกาศ หลักเกณฑ นโยบาย ใหคณะกรรมการสถานศกึ ษา ขน้ั พน้ื ฐานเสนอความเหน็ ดงั กลา วใหสํานักงานเขตพน้ื ทีก่ ารศึกษารับทราบเพอื่ พจิ ารณาส่ังการใหสถาน ศกึ ษาปฏบิ ัตใิ หเปนตามกฎหมาย กฎระเบียบ ฯลฯ ตอ ไป สอบครูดอทคอม

้บานสอบค ูร www.sobkroo.com 465  คมู อื เตรยี มสอบผูบริหารสถานศกึ ษา บรรณานุกรม กรมวิชาการ. (2545). การวจิ ยั เพือ่ พัฒนาการเรยี นรูต ามหลักสตู รการศกึ ษาขั้นพื้นฐาน. กรุงเทพฯ : โรงพิมพค รุ สุ ภาลาดพรา ว. กรมวิชาการ. (2545). คูม อื พัฒนาส่ือการเรียนร.ู กรงุ เทพฯ : โรงพิมพค ุรสุ ภาลาดพรา ว. กรมวิชาการ. (2545). แนวทางการจัดทาํ หลักสูตรสถานศึกษา. กรุงเทพฯ : โรงพมิ พค รุ สุ ภาลาดพรา ว. กรมวชิ าการ. (2545). แนวทางการวัดและประเมนิ ผลการเรยี นร.ู กรุงเทพฯ : โรงพมิ พค ุรุสภาลาดพราว. กระทรวงศกึ ษาธกิ าร. (2550). เอกสารประกอบการพฒั นาหลักสตู รผูนําการเปล่ยี นแปลงเพ่อื รองรบั การ กระจายอาํ นาจสาํ หรบั ผูบริหารการศึกษาและผบู ริหารสถานศึกษา. กรงุ เทพฯ: สํานักพมิ พค ณะ รัฐมนตรีและราชกจิ จานเุ บกษา. กระทรวงศึกษาธิการ. (2550). เอกสารประกอบการพัฒนาหลักสตู รผูน ําการเปลย่ี นแปลงเพ่ือรองรับการ กระจายอาํ นาจสําหรบั ครู และศกึ ษานเิ ทศก. กรงุ เทพฯ : สาํ นกั พมิ พค ณะรฐั มนตรีและราชกจิ จา นุเบกษา. กระทรวงศกึ ษาธกิ าร. (2548). ประมวลกฎหมายการศกึ ษา เลม 1. กรงุ เทพฯ : โรงพิมพครุ ุสภาลาดพราว. กระทรวงศึกษาธิการ. (2546). คมู ือการปฏิบตั ิงานสํานกั งานเขตพื้นทก่ี ารศกึ ษา. กรุงเทพฯ: หจก.โรงพิมพ คลงั นานาวทิ ยา. กระทรวงศกึ ษาธกิ าร. (2546). พระราชบัญญัตริ ะเบยี บบริหารราชการกระทรวงศึกษาธกิ าร พ.ศ. 2546 และกฎกระทรวงแบง สวนราชการ. กรุงเทพฯ:โรงพมิ พอ งคก ารรบั สงสนิ คา และพสั ดภุ ัณฑ( ร.ส.พ.). กระทรวงศกึ ษาธิการ.(2546). พระราชบญั ญตั กิ ารศกึ ษาแหง ชาติ พ.ศ. 2542 และแกไ ขเพ่ิมเติม (ฉบบั ที่ 2) พ.ศ. 2545 พรอม กฎกระทรวงที่เกี่ยวของ และพระราชบญั ญัตกิ ารศึกษาภาคบงั คบั พ.ศ. 2545. กรุงเทพฯ: โรงพิมพองคก ารรับสงสนิ คา และพสั ดุภัณฑ (ร.ส.พ.). กระทรวงศึกษาธกิ าร. (2546). คมู อื การบริหารสถานศกึ ษาขั้นพื้นฐานทเ่ี ปน นิตบิ ุคคล. กรงุ เทพฯ : โรงพิมพองคการรบั สงสินคาและพสั ดุภัณฑ (ร.ส.พ.). กระทรวงศึกษาธิการ. (2545). หลักสตู รการศึกษาขั้นพื้นฐาน พทุ ธศักราช 2544. กรุงเทพฯ : โรงพมิ พ คุรุสภาลาดพรา ว. กระทรวงศึกษาธิการ. บทความสาํ หรบั ครู อาจารย. http://www.moe.go.th/article02.shtml. เกษม วฒั นชยั . (2545). การพัฒนาคุณภาพการศึกษา. กรงุ เทพมหานคร: สาํ นักงานคณะกรรมการการศกึ ษา แหงชาต,ิ กระทรวงศกึ ษาธิการ. ไกรฤกษ ไมตรวี งศ . “ เทคนคิ และจติ วิทยาในการใหบรกิ ารประชาชน” http://www.dopa.go.th/iad/subject/tservice.doc สอบครูดอทคอม