tripitaka_05

พระวนิ ยั ปฎ ก ภิกขุนีวภิ งั ค เลม ๓ - หนาที่ 101 บทวา อนนโุ ลมิเกน คือ ไมส มควรแกพ วกบรรพชติ . สามบทวา กายิเกน วาจสิเกน ส สฏา มคี วามวา ผคู ลกุ คลีดว ยการคลุกคลีอนั เปน ไปทางกาย มีการซอ มขาว หุงขาว บดของหอม รอยพวงดอกไมเปนตน เพ่ือพวกคฤหสั ถ และดว ยการคลุกคลกี ันอนั เปนไปทางวาจา มีการรบั สงขาวสาสนแ ละขา วสาสนตอบ และการชกั สือ่ เปน ตน แกพ วกคฤหสั ถ. เกียรตศิ พั ทของพวกภิกษุณีเหลา น้เี สียหาย เพราะฉะนนั้ จึงช่ือวาผูมีเกยี รติศัพทเ สียหาย. ความเปน อยู กลาวคอื อาชพี ของพวกภิกษณุ ีเหลา น้ีเลวทราม เพราะฉะนนั้ จงึ ช่ือวา ผมู อี าชพี เลวทราม. คาํ ทเี่ หลือพรอมท้งัสมุฏฐานเปนตนต้นื ท้งั น้ัน. อรรถกถาสงั ฆาทิเสสสิกขาบทท่ี ๙ จบ สงั ฆาทิเสสสิกขาบทที่ ๑๐ เรือ่ งภกิ ษณุ ีถุลลนันทา [๘๕] โดยสมยั นัน้ พระผูม พี ระภาคพุทธเจา ประทบั อยู ณ พระเชตวันอารามของอนาถบณิ ฑิกคหบดี เขตพระนครสาวัตถี ครง้ั นนั้ ภกิ ษณุ ถี ุลลนนั ทาถกู สงฆส วดสมนุภาสแลว ยังกลา วกะภกิ ษุณที ้ังหลายอยา งนว้ี า แมเ จาทงั้ หลายทา นทง้ั หลายจงอยูค ลุกคลีกันเถิด อยา ตางคนตางอยเู ลย ภกิ ษณุ ีแมเ หลา อนื่ทีม่ อี าจาระเชน นี้ มีเกียรตศิ พั ทเชน น้ี มีอาชีวะเชน นี้ มกั เบยี ดเบยี นภิกษณุ ีสงฆเชนนี้ ชอบปกปด โทษของพรรคพวกกนั เชน น้ี ก็ยงั มีในหมูสงฆ ไมเ ห็นสงฆว า อะไรภกิ ษณุ ีเหลา นน้ั พวกทา นเทา น้ันถกู สงฆวากลา วดว ยความดูหมนิ่ดว ยความไมส ภุ าพ ดวยความไมอ ดกล้นั ดว ยความขูเขญ็ และเพราะความท่ี

พระวนิ ยั ปฎก ภกิ ขุนวี ิภังค เลม ๓ - หนา ที่ 102พวกทานเปนคนออ นแออยา งนี้วา พนี่ อ งหญงิ ทง้ั หลายแล อยูคลกุ คลีกนั มีอาจาระทราม มีเกียรตศิ ัพทไมงาม มีอาชวี ะไมช อบ มกั เบยี ดเบียนภิกษณุ ีสงฆชอบปกปดโทษของพรรคพวกกัน แมเ จาทัง้ หลายจงแยกกันอยเู ถิด สงฆย อ มสรรเสริญความสงัดอยา งเดียวแกพีน่ องหญิงทัง้ หลาย ดังน.้ี บรรดาภกิ ษุณีท่เี ปน ผูม กั นอ ย สนั โดษ. . . ตา งก็เพงโทษติเตียนโพนทะนาวา ไฉนแมเจา ถลุ ลนนั ทาถูกสงฆส วดสมนภุ าสแลว จงึ ยังกลาวกะภิกษุณีท้งั หลายอยา งนี้วา แมเจาทงั้ หลาย ทา นทั้งหลายจงอยคู ลกุ คลีกันเถดิอยา ตางคนตา งอยเู ลย. . . แมเ จา ทงั้ หลายจงแยกกนั อยูเถดิ สงฆย อ มสรรเสรญิความสงดั อยา งเดียวแกพ่นี อ งหญิงทัง้ หลาย ดังนเี้ ลา . ทรงสอบถาม พระผูมีพระภาคเจา ทรงสอบถามภิกษุท้งั หลายวา ดกู อ นภกิ ษุท้ังหลายขา ววาภกิ ษุณถี ุลลนนั ทาถกู สงฆส วดสมนภุ าสแลว ยังกลาวกะภิกษณุ ีทง้ั หลายอยางน้วี าแมเ จาทัง้ หลาย ทานทั้งหลาย จงอยูคลกุ คลกี นั เถดิ อยา ตางคนตา งอยเู ลย. . . แมเจาทั้งหลาย จงแยกกันอยูเถดิ สงฆย อมสรรเสรญิ ความสงัดอยา งเดยี วแกพน่ี องหญิงทง้ั หลาย ดังนี้ จรงิ หรอื . ภิกษทุ งั้ หลายทลู รบั วา จรงิ พระพุทธเจาขา . ทรงติเตยี นแลว บญั ญตั ิสกิ ขาบท พระผมู ีพระภาคพุทธเจา ทรงติเตยี นวา ดกู อ นภิกษทุ ้งั หลาย ภิกษุณีถุลลนันทาถูกสงฆส วดสมนภุ าสแลว ไฉนจึงยงั กลา วกะภกิ ษณุ ที งั้ หลายอยางนีว้ าแมเจาทัง้ หลาย ทานทัง้ หลายจงอยูค ลุกคลีกันเถดิ อยา ตางคนตา งอยูเลย . . .แมเ จาทัง้ หลายจงแยกกนั อยเู ถิด สงฆย อ มสรรเสรญิ ความสงดั อยางเดียวแกพ่-ี

พระวนิ ยั ปฎ ก ภกิ ขนุ ีวิภงั ค เลม ๓ - หนาท่ี 103นองหญงิ ท้ังหลายดังนเี้ ลา การกระทําของนางนั่น ไมเปนไปเพือ่ ความเลือ่ มใสของชุมชนทย่ี ังไมเล่อื มใส. . . ดูกอนภิกษุท้ังหลาย ก็แลภกิ ษุณที ง้ั หลายพึงยกสิกขาบทนีข้ น้ึ แสดงอยางน้วี า ดงั นี้ :- พระบญั ญัติ ๒๑. ๑๐. อน่ึง ภิกษณุ ีใด กลาวอยา งนีว้ า แมเจาท้ังหลายทานท้งั หลายจงอยูคลุกคลกี นั เถดิ อยาตา งคนตา งอยูเ ลย ภกิ ษณุ แี มเหลา อืน่ ที่มอี าจาระเชนน้ี มีเกียรตศิ ัพทเ ชน น้ี มอี าชวี ะเชนนี้ มกัเบียดเบยี นภกิ ษณุ สี งฆเชนน้ี ชอบปกปดโทษของพรรคพวกกนั เชน น้ีกย็ งั มีในสงฆ สงฆไมวากลา วอะไรภิกษุณีพวกนัน้ สงฆวากลา วเฉพาะพวกทา น ดวยความดหู ม่นิ ดวยความไมส กุ าพ ดว ยความไมอดกล้ัน ดวยความขูเ ข็น แลเพราะความที่พวกทานเปนคนออนแออยา งนวี้ าพี่นองหญงิ ทั้งหลายแล อยูคลกุ คลกี ัน มอี าจาระทรามมเี กียรตศิ ัพทไ มงาม มีอาชีวะไมช อบ มักเบียดเบียนภกิ ษุณสี งฆชอบปกปด โทษของพรรคพวกกัน แมเจาทงั้ หลาย จงแยกกันอยูเ ถิดสงฆยอมสรรเสริญความสงดั อยา งเดียวแกพ่ีนอ งหญงิ ท้งั หลาย ดังน้ีภกิ ษุณนี ้ัน อันภกิ ษณุ ที ง้ั หลายพึงวากลา วอยางน้วี า แมเ จาอยา ไดกลาวอยางน้ีวา แมเ จาทัง้ หลาย ทา นท้งั หลายจงอยคู ลุกคลกี นั เถิดอยา ตางคนตา งอยเู ลย ภิกษุณีแมเหลาอืน่ มอี าจาระเชนนี้ มีเกียรต-ิศัพทเ ชน น้ี มอี าชีวะเชนนี้ มกั เบียดเบยี นภิกษณุ ีสงฆเชนน้ี ชอบปกปด โทษของพรรคพวกกนั เชนนี้ กย็ งั มใี นสงฆ สงฆไมวา กลา วอะไรภกิ ษุณเี หลานัน้ สงฆว า กลาวเฉพาะพวกทานดวยความดูหมิ่น

พระวินัยปฎก ภิกขนุ วี ภิ งั ค เลม ๓ - หนา ที่ 104ดว ยความไมส ุภาพ ดวยความไมอดกล้นั ดวยความขเู ข็ญ แลเพราะความท่ีพวกทา นเปน คนออนแอ อยา งน้ีวาพนี่ องหญงิ ทั้งหลายแล อยูคลกุ คลีกนั มอี าจาระทราม มเี กยี รติศพั ทไ มงาม มอี าชวี ะไมชอบมักเบียดเบยี นภิกษุณีสงฆ ชอบปกปดโทษของพรรคพวกกัน แมเ จาทง้ั หลายจงแยกกนั อยเู ถิด สงฆย อ มสรรเสรญิ ความสงัดอยางเดียวแกพนี่ องหญิงท้งั หลาย ดังน้ี แลภกิ ษณุ ีนัน้ อนั ภกิ ษณุ ีทั้งหลายวากลาวอยอู ยางนี้ ยงั ยกยอ งอยอู ยา งนั้นเทยี ว ภิกษณุ นี น้ั อนั ภกิ ษณุ ีทงั้ หลายพงึ สวดสมนุกาสกวาจะครบสามจบ เพือ่ ใหสละวตั ถุนนั้หากเธอถกู สวดสมนุกาสกวา จะครบสามจบอยู สละวัตถุน้ันเสยี สละไดอ ยางนี้ นน่ั เปน การดี หากไมสละ ภิกษณุ ีแมนกี้ ต็ องธรรมคือสังฆาทิเสส ชือ่ นิสสารณยี ะ มีอันใหตองอาบตั ิในเมอื่ สวดสมนภุ าสครบสามจบ. เรอื่ งภิกษุณถี ลุ ลนันทา จบ สกิ ขาบทวภิ ังค [๘๖] บทวา อน่ึง . . .ใด ความวา ผใู ด คือ ผเู ชนใด. . . บทวา ภกิ ษุณี ความวา ทชี่ ือ่ วา ภกิ ษุณี เพราะอรรถวา เปนผูขอ. . . นี้ช่อื วา ภิกษณุ ี ทท่ี รงประสงคใ นอรรถน.ี้ บทวา กลาวอยา งนี้ คือ กลาววา แมเจา ทั้งหลาย ทา นท้งั หลายจงอยูค ลุกคลีกันเถิด อยาตางคนตา งอยเู ลย ภกิ ษุณีแมเ หลาอืน่ ที่มีอาจาระเชนนี้มีเกียรตศิ พั ทเชน นี้ มอี าชวี ะเชนน้ี มกั เบยี ดเบียนภกิ ษณุ ีสงฆเชนนี้ ชอบปกปดโทษของพรรคพวกกันเชนนี้ ก็ยงั มอี ยูในสงฆ สงฆไมวากลาวอะไรภิกษณุ ีพวกนน้ั สงฆว ากลา วเฉพาะพวกทา นเทาน้นั .

พระวินัยปฎก ภิกขนุ วี ภิ ังค เลม ๓ - หนาที่ 105 บทวา ดวยความดหู ม่ิน ไดแ ก การดถู กู . บทวา ดว ยความไมส ุภาพ ไดแก ความหยาบคาย. บทวา ดวยความไมอ ดกล้ัน ไดแก การโกรธเคอื ง. บทวา ดว ยความขเู ขญ็ ไดแก ความไมกาํ หราบ. บทวา เพราะความทีพ่ วกทานเปน คนออ นแอ คอื มีพวกนอย. สงฆวากลา วอยา งนว้ี า พ่นี องหญิงทง้ั หลายแล อยูคลกุ คลกี นั มอี าจาระทราม มีเกยี รติศัพทไมง าม มอี าชีวะไมชอบ มกั เบยี ดเบียนภกิ ษุณสี งฆ ชอบปกปดโทษของพรรคพวกกนั แมเจาท้งั หลายจงแยกกนั อยูเ ถดิ สงฆย อ มสรรเสริญความสงดั อยางเดียวแกพี่นอ งหญงิ ท้ังหลาย ดังนี.้ บทวา ภกิ ษุณีนน้ั ไดแ ก ภิกษณุ ีรูปทมี่ ักกลา วเชนน้ี. บทวา อนั ภกิ ษณุ ีท้งั หลาย ไดแ ก ภกิ ษณุ พี วกอ่นื คอื จาํ พวกทีไ่ ดเ ห็นไดทราบเหลา นัน้ พึงกลาววา แมเจาอยาไดก ลา วอยา งนี้ วา แมเ จาทั้งหลาย ทานทง้ั หลายจงอยคู ลกุ คลีกันเถิด อยาตางคนตา งอยูเลย. . . แมเ จาทั้งหลายจงแยกกันอยูเถดิ สงฆยอ มสรรเสริญความสงดั อยา งเดยี วแกพ ี่นองหญิงทง้ั หลาย ดังน้ี พงึ วากลา วแมคร้ังที่ ๒ พึงวา กลา วแมครัง้ ท่ี ๓ หากนางสละไดการสละไดอ ยางนี้ นั่นเปน การดี หากไมส ละ ตองอาบตั ิทุกกฏ ภิกษุณที ัง้ หลายทราบแลวไมว ากลา ว กต็ อ งอาบัตทิ ุกกฏ. ภกิ ษณุ ีนน้ั อนั ภิกษุณที ้ังหลาย พงึ คุมตวั มาแมส ทู ามกลางสงฆแลวกลา ววา แมเ จา ทานอยาไดก ลา วอยางนว้ี า แมเ จา ทั้งหลาย ทานทง้ั หลายจงอยูคลกุ คลกี นั เถิด อยาตา งคนตางอยูเลย. . . แมเ จา ทัง้ หลายจงแยกกันอยเู ถิด สงฆยอ มสรรเสริญความสงัดอยางเดียวแกพ ีน่ อ งหญิงทั้งหลาย ดงั นี้ พงึ วากลา วแมครงั้ ที่ ๒ พึงวา กลาวแมคร้ังที่ ๓ หากนางสละได การสละไดอ ยา งน้ี นนั้เปน การดี หากไมส ละ ตอ งอาบตั ทิ ุกกฏ.

พระวินัยปฎก ภิกขุนีวภิ งั ค เลม ๓ - หนา ท่ี 106 วธิ สี วดสมนุภาส [๘๗] ภิกษณุ นี ัน้ อันสงฆพ งึ สวดสมนุภาส ดกู อ นภกิ ษทุ ้ังหลายกแ็ ลสมนุภาสน้นั พึงสวดอยา งนี.้ ภกิ ษณุ ผี ฉู ลาด ผสู ามารถ พึงประกาศใหส งฆทราบดว ยญตั ตจิ ตตุ ถ-กรรมวาจา วา ดังนี้ :- กรรมวาจาสมนุภาส แมเจา เจาขา ขอสงฆจงฟงขาพเจา ภกิ ษุณมี ชี อื่ น้ีผนู ้ี ถูกสงฆส วดสมนภุ าสแลวยังกลา วกะภิกษณุ ีทัง้ หลายอยา งนวี้ า แมเจาทั้งหลาย ทา นทัง้ หลายจงอยคู ลกุ คลกี นั เถิด อยาตา งคนตา งอยูเ ลยภกิ ษณุ ีแมเหลา อน่ื ทม่ี อี าจาระเชน น้ี มเี กยี รติศัพทเ ชนนี้ มอี าชีวะเชนนี้ มักเบียดเบยี นภิกษณุ ีสงฆเ ชนน้ี ชอบปกปด โทษของพรรค-พวกกันเชนนี้ กย็ ังมีในหมูส งฆ สงฆไมว า กลาวอะไรภกิ ษณุ พี วกนน้ั สงฆว า กลาวเฉพาะพวกทานดว ยความดหู ม่ิน ดว ยความไมสภุ าพดวยความไมอ ดกลนั้ ดว ยความขเู ข็ญ แลเพราะความที่พวกทานเปนคนออนแอ อยา งนวี้ า พน่ี องหญิงท้งั หลายแล อยูคลุกคลีกันมีอาจาระทราม มีเกยี รติศพั ทไมงาม มอี าชีวะไมช อบ มกั เบียดเบียนภกิ ษณุ สี งฆ ชอบปกปดโทษของพรรคพวกกัน แมเ จาทงั้ หลายจงแยกกนั อยเู ถดิ สงฆย อมสรรเสรญิ ความสงดั อยางเดียวแกพ่นี องหญงิทงั้ หลาย ดงั นี้ นางยงั ไมส ละวตั ถุนั้น ถาความพรอ มพร่งั ของสงฆถึงทแี่ ลว สงฆพ งึ สวดสมนภุ าสภิกษุณีมชี ่ือนี้ เพอื่ ใหสละวตั ถุนนั้น่ีเปนญัตติ.

พระวนิ ัยปฎก ภกิ ขุนวี ภิ งั ค เลม ๓ - หนาที่ 107 แมเ จาท้ังหลาย ขอสงฆจ งฟงขา พเจา ภกิ ษุณมี ชี ่ือนี้ผูน้ี ถกูสงฆสวดสมนุภาสแลว ยังกลา วกะภกิ ษุณที ั้งหลายอยา งน้วี า แมเจาทง้ั หลาย ทานทง้ั หลายจงอยูคลกุ คลีกันเถดิ อยาตางคนตา งอยเู ลยภิกษณุ แี มเหลา อืน่ ทีม่ อี าจาระเชน น้ี มีเกียรติศพั ทเ ชนนี้ มีอาชีวะเชน นี้ มักเบียดเบยี นภิกษณุ สี งฆเชน น้ี ชอบปกปดโทษของพรรค-พวกกนั เชน นี้ ก็ยงั มอี ยูในหมสู งฆ สงฆไมว ากลา วอะไรภิกษณุ ีพวกนน้ั สงฆวากลาวเฉพาะพวกทานดว ยความดหู ม่ิน ดวยความไมสุภาพ ดวยความไมอดกลนั้ ดว ยความขเู ข็ญ แลเพราะความที่พวกทานเปนคนออ นแอ อยางนว้ี า พ่นี อ งทัง้ หลายอยคู ลุกคลกี นัมอี าจาระทราม มเี กียรตศิ พั ทไ มงาม มีอาชวี ะไมช อบ มกั เบียด-เบยี นภกิ ษณุ สี งฆ ชอบปกปด โทษของพรรคพวกกนั แมเ จา ทง้ั หลายจงแยกกนั อยเู ถดิ สงฆย อ มสรรเสริญความสงดั อยางเดียว แกพ น่ี องหญิงท้งั หลาย ดังนี้ นางยังไมสละวัตถุนน้ั สงฆส วดสมนุภาสภกิ ษุณีมชี ือ่ น้ี เพ่อื ใหสละวตั ถนุ น้ั การสวดสมนุภาสภิกษณุ มี ีช่อื นี้ เพ่อืใหสละวดั ถนุ ั้น ชอบแกแมเ จา ผใู ด แมเ จา ผูน้ันพึงเปนผนู ิง่ ไมชอบแกแ มเจาผใู ด แมเจาผูน้ันพึงพูด. ขา พเจา กลาวความนแ้ี มคร้ังท่ีสอง. . . ขา พเจา กลา วความนี้แมครั้งที่สาม. . . ภกิ ษณุ ีมชี ื่อน้ี อนั สงฆสวดสมนภุ าสแลว เพ่ือใหสละวัตถุน้ัน ชอบแกสงฆ เหตนุ ั้นจงึ นง่ิ ขาพเจา ทรงความน้ไี วด วยอยางนี้. [๘๘] จบญัตติ ตองอาบตั ิทุกกฏ จบกรรมวาจาสองคร้ัง ตองอาบัติถุลลัจจัย จบกรรมวาจาครั้งสดุ ตอ งอาบตั สิ งั ฆาทิเสส เมือ่ ตองอาบัตสิ งั ฆา-































































พระวนิ ยั ปฎ ก ภกิ ขุนีวิภังค เลม ๓ - หนา ท่ี 139 ปต ตวรรค สิกขาบทที่ ๖ เรอ่ื งภิกษณุ ีหลายรปู [๑๑๘] โดยสมยั นั้น พระผูมีพระภาคพุทธเจา ประทับอยู ณ พระ-เชตวนั อารามของอนาถบณิ ฑกิ คหบดี เขตพระนครสาวตั ถี ครงั้ นัน้ พวกอุบาสกอบุ าสกิ าพากนั รวบรวมสงิ่ ของเคร่ืองใชท่เี ขาเต็มใจทาํ บุญเพือ่ เปน มลู คาจวี รสาํ หรบั ภกิ ษณุ สี งฆ ฝากไวทร่ี านพอคา ผา คนหน่งึ แลวไดเขา ไปหาภิกษณุ ีทง้ั หลายกลา วคาํ น้วี า แมเ จาทัง้ หลาย เจา ขา กัปปย ภัณฑเ พ่ือประโยชนแกจวี ร พวกขาพเจาไดฝากไวท่รี านพอคา ผาชื่อโนน ขอทา นทัง้ หลายกรณุ าใหไวยาวัจกรไปนําจวี รจากรานพอ คา ผนู ้นั มาแจกกันเถดิ เจา ขา . ภกิ ษุณที ้งั หลายใหเ ปลี่ยนกปั ปย ภัณฑน ้ันเปน เภสชั แลว บรโิ ภคเปนสวนตวั . พวกอุบาสกอบุ าสิการเู ร่อื งแลวพากันเพง โทษ ติเตียน โพนทะนาวาไฉนภกิ ษณุ ีท้งั หลาย จึงไดใ หเ ปลยี่ นกปั ปย ภณั ฑท ่ีเขาถวายไวเพอื่ ประโยชนแกปจ จยั อยา งหน่งึ อุทิศไวอยางหน่งึ ซง่ึ เขาตงั้ ใจถวายสงฆ เปนปจจัยอยางอ่ืนไปเลา . . . ภิกษณุ ที ้ังหลายไดยินอุบาสกอุบาสกิ าเหลา นั้นพากนั เพงโทษ ตเิ ตียนโพนทะนาอยู บรรดาทเ่ี ปนผมู กั นอย. . . ตางกเ็ พง โทษ ติเตียน โพนทะนาวาไฉนภกิ ษุณีท้ังหลาย จึงไดใหเ ปล่ียนกัปปย ภัณฑทเี่ ขาถวายไวเพ่อื ประโยชนแกปจ จยั อยางหน่งึ อุทิศไวอยา งหน่งึ ซึ่งเขาตง้ั ใจถวายสงฆ เปนปจจัยอยา งอนื่ ไปเลา. . .

พระวินยั ปฎก ภกิ ขุนีวิภงั ค เลม ๓ - หนาที่ 140 ทรงสอบถาม พระผมู ีพระภาคเจา ทรงสอบถามภิกษทุ ง้ั หลายวา ดูกอนภกิ ษทุ ้ังหลายขา ววา ภิกษุณที ้ังหลายใหเ ปล่ยี นกปั ปย ภณั ฑท ่เี ขาถวายเพ่ือประโยชนแ กปจ จัยอยา งหน่ึง อทุ ิศไวอยางหนงึ่ ซึง่ เขาตั้งใจถวายสงฆ เปน ปจจัยอยางอ่นื ไปจริงหรือ. ภกิ ษทุ งั้ หลายกราบทลู วา จริง พระพทุ ธเจาขา. ทรงตเิ ตยี นแลว บัญญัตสิ ิกขาบท พระผูม พี ระภาคพทุ ธเจา ทรงติเตียนวา ดูกอ นภิกษุทั้งหลาย ไฉนภิกษณุ ีทัง้ หลาย จึงไดใหเปลี่ยนกัปปยภณั ฑท เ่ี ขาถวายไวเ พือ่ ประโยชนแ กป จ จยัอยางหนึ่ง อุทิศไวอ ยา งหนึ่ง ซง่ึ เขาต้ังใจถวายสงฆ เปนปจ จัยอยา งอนื่ ไปเลาดกู อนภกิ ษุทั้งหลาย การกระทาํ ของพวกนางนั่น ไมเ ปน ไปเพอื่ ความเล่ือมใสของชุมชนท่ยี ังไมเลอ่ื มใส . . . ดูกอนภิกษุท้งั หลาย ก็แลภกิ ษุณที ัง้ หลาย จงยกสกิ ขาบทนีข้ ึ้นแสดงอยา งนวี้ า ดงั น้:ี - พระบัญญัติ ๓๑. ๖. อนึง่ ภกิ ษุณใี ด ใหเปล่ียนซงึ่ ปจจยั อยา งอน่ื ดว ยกัปปยภัณฑทีเ่ ขาถวายไวเพื่อเปน มลู คา แกปจจัยอยา งหน่งึ อุทิศไวอยางหนึ่ง ซ่งึ เขาต้ังใจถวายสงฆ เปน นิสสคั คยิ ปาจิตตยี . เรื่องภกิ ษณุ หี ลายรปู จบ

พระวนิ ัยปฎ ก ภกิ ขุนวี ิภังค เลม ๓ - หนา ท่ี 141 สิกขาบทวภิ ังค [๑๑๙] บทวา อนึ่ง . . .ใด ความวา ผูใ ด คอื ผูเชนใด. . . บทวา ภกิ ษุณี ความวา ทีช่ ่อื วา ภกิ ษุณี เพราะอรรถวา เปน ผูขอ. . . นช้ี ื่อวา ภกิ ษุณี ทีท่ รงประสงคในอรรถน.ี้ คาํ วา ดวยกัปปย ภณั ฑท่ีเขาถวายไวเ พอ่ื เปน มลู คา ปจ จัยอยา งหนึ่ง อทุ ศิ ไวอ ยา งหนึ่ง คือท่ีเขาถวายไวเพือ่ ประโยชนแ กป จ จยั อยางอ่ืน. บทวา ซ่งึ เขาตง้ั ใจถวายสงฆ คอื เพ่ือประโยชนแกส งฆ ไมใ ชแกคณะ ไมใชแ กภ ิกษณุ รี ูปหน่งึ . บทวา ใหเ ปล่ียนซ่งึ ปจจัยอยา งอืน่ ความวา ทายกถวายกัปปย-ภณั ฑไวเพ่อื ประโยชนแกปจจยั ใด เวนปจจยั นน้ั ใหเปล่ยี นเปน ปจจัยอยา งอ่นืเปนทุกกฏในประโยค เปน นสิ สัคคียด ว ยไดป จจัยน้ันมา ตอ งเสยี สละแกสงฆคณะหรอื ภกิ ษุณีรูปหน่งึ . ดูกอ นภกิ ษทุ ้งั หลาย ก็แลปจจยั อยา งอื่นทไี่ ดมาน้นั อนั ภิกษณุ พี งึเสียสละอยา งน้.ี วธิ ีเสียสละ เสยี สละแกส งฆ ภิกษุณีรูปนน้ั พึงเขาไปหาสงฆ . . .แมเ จา ปจ จัยอยางอ่นื นี้ ของขาพเจาใหเ ปล่ียนมาดวยกปั ปย ภณั ฑท ่ีเขาถวายไวเพื่อประโยชนแกปจ จัยอยางหน่งึอทุ ศิ ไวอยางหนงึ่ ซง่ึ เขาตง้ั ใจถวายสงฆ เปนของจําจะสละ ขาพเจาสละปจ จัยอยางอืน่ นีแ้ กสงฆ. . . สงฆพ งึ ใหปจจัยอยา งอน่ื นี้ แกภกิ ษณุ ีมีชอื่ น้ี ดังน้.ี

พระวินยั ปฎ ก ภกิ ขนุ ีวิภังค เลม ๓ - หนาท่ี 142 เสยี สละแกคณะ ภิกษุณีรูปน้นั พึงเขาไปหาภิกษุณีหลายรูป. . . แมเจาทัง้ หลาย พงึ ใหปจจัยอยางอืน่ น้ี แกภ ิกษุณีมีชอ่ื นี้ ดงั น้.ี เสียสละแกภ กิ ษณุ ีรปู หนึง่ ภิกษณุ รี ูปน้ันพงึ เขา ไปหาภกิ ษณุ ีรูปหนง่ึ . . . ขาพเจา ใหป จ จยั อยา งอ่ืนน้ี แกแ มเจา ดังน.ี้ บทภาชนีย ตกิ ะนิสสคั คิยปาจิตตีย [๑๒๐] กัปปย ภัณฑท่เี ขาถวายไวเพือ่ เปน มลู คา ปจ จัยอยางหนึง่ ภกิ ษณุ ีสาํ คญั วา เขาถวายไวเพือ่ เปนมลู คา ปจจัยอยางหนง่ึ ใหเปล่ยี นเปนปจ จยั อยางอื่นเปน นสิ สคั คยี  ตอ งอาบตั ปิ าจติ ตยี . กัปปย ภัณฑทีเ่ ขาถวายไวเพื่อเปน มูลคาปจจัยอยางหน่ึง ภิกษุณีสงสัยใหเ ปลย่ี นเปน ปจจยั อยา งอน่ื เปนนิสสคั คีย ตอ งอาบตั ิปาจติ ตยี . กปั ปย ภณั ฑท ีเ่ ขาถวายไวเ พ่อื เปน มูลคา ปจ จยั อยางหนง่ึ ภิกษณุ สี ําคญัวาเขามไิ ดถวายไวเ พอ่ื เปนมูลคา ปจจัยอยา งหน่งึ ใหเ ปลยี่ นเปนปจจัยอยา งอื่นเปนนสิ สคั คยี  ตองอาบัติปาจิตตยี . ไดปจ จยั ท่ีเสยี สละแลวคืนมา พงึ นอ มไปในปจ จยั ตามทเ่ี ขาถวายไวเดิม.

พระวินยั ปฎ ก ภิกขนุ วี ิภงั ค เลม ๓ - หนาที่ 143 ทุกะทุกกฏ มิใชกัปปย ภณั ฑท ี่เขาถวายไวเ พอ่ื เปน มูลคาปจจัยอยางหนึง่ ภิกษุณีสาํ คญั วา เขาถวายไวเ พ่อื เปนมลู คาปจ จยั อยางหนง่ึ . . .ตอ งอาบัตทิ ุกกฏ. มใิ ชกปั ปย ภณั ฑท เ่ี ขาถวายไวเ พื่อเปนมลู คา ปจจัยอยางหน่ึง ภิกษุณีสงสัย. . . ตอ งอาบัตทิ กุ กฏ. ไมต อ งอาบัติ มใิ ชกัปปย ภณั ฑท ่เี ขาถวายไวเพอ่ื เปน มลู คา ปจ จยั อยา งหนงึ่ ภกิ ษณุ ีสําคญั วา เขาไมไ ดถวายไวเ พือ่ เปน มูลคา ปจจยั อยางหนึง่ ไมต อ งอาบตั ิ. อนาปตติวาร [๑๒๑] นอ มกัปปย ภัณฑท ่เี หลอื ไป ๑ ขออนญุ าตจากเจา ของ แลวนอ มไป ๑ มีอันตราย ๑ วกิ ลจริต ๑ อาทิกัมมกิ า ๑ ไมตองอาบตั ิแล. ปต ตวรรค สกิ ขาบทท่ี ๖ จบ อรรถกถาปต ตวรรค สิกขาบทที่ ๖ วินจิ ฉยั ในสกิ ขาบทท่ี ๖ พึงทราบดังน:ี้ - คาํ วา ฉนฺทก นี้ เปน ชอ่ื แหงบริขาร (ส่ิงของเครือ่ งใช) ที่เขาถวายอันกอใหเ กดิ ความพอใจ และความชอบใจแกคนเหลาอ่ืน แลว ถือเอาอยา งนว้ี า พวกเราจกั ทาํ กิจชอบธรรม (บุญกรรม) ชอื่ น้ีทานท้ังหลายจงใหสงิ่ ของท่ีพวกทา นอาจจะใหได .

พระวนิ ยั ปฎก ภิกขุนีวภิ งั ค เลม ๓ - หนาท่ี 144 บทวา อฺทตฺถเิ กน คือ ทเ่ี ขาถวายไวเพ่อื ตอ งการเปนมลู คา แกปจ จัยอยา งหนงึ่ . บทวา อฺุทฺทสิ เิ กน คือ ที่เขาถวายเจาะจงไวอ ยา งหน่งึ . บทวา สงฺฆเิ กน คือ ท่ีเขาตงั้ ใจถวายแกสงฆ. สองบทวา เสสก อุปเนติ มีความวา ส่งั ใหจ า ยปจ จัยทเี่ ขาถวายกัปปยภัณฑไ วเปน มูลคา แลว นอมของทเี่ หลอื ไปเพื่อประโยชนแ กปจจัยอืน่ . สองบทวา สามิเก อปโลเกตวฺ า มีความวา ขออนุญาตจากเจาของแลวนอ มไปอยา งนวี้ า พวกทา นถวายกปั ปย ภัณฑไ วเ พ่ือเปนมูลคาแหง จวี รและจวี รของพวกเรามอี ยู แตมีความตองการดวยน้ํามันเปนตน . บทวา อาปทาสุ มีความวา เพราะอนั ตรายเชนน้ัน พวกภกิ ษณุ ีพากันท้ิงวดั อพยพหนี ในอนั ตรายมรี ปู เห็นปานน้นั จะแลกเปลยี่ นส่ิงใดส่งิหนงึ่ ควรอยู. คําทีเ่ หลอื ต้นื ท้ังน้นั . สกิ ขาบทนี้ มสี มุฏฐาน ๖ เปนทัง้ กริ ิยาทั้งอกิรยิ า โนสญั ญาวิโมกขอจติ ตกะ ปณ ณตั ติวชั ชะ กายกรรม วจีกรรม มจี ิต ๓ มีเวทนา ๓ ฉะน้แี ล. อรรถกถาปต ตวรค สกิ ขาบทที่ ๖ จบ

พระวนิ ัยปฎ ก ภิกขนุ วี ภิ งั ค เลม ๓ - หนา ที่ 145 ปตตวรรค สิกขาบทท่ี ๗ เร่อื งภกิ ษณุ หี ลายรูป [๑๒๒] โดยสมยั น้นั พระผูมพี ระภาคพทุ ธเจา ประทับอยู ณ พระ-เชตวนั อารามของอนาถบิณฑกิ คหบดี เขตพระนครสาวัตถี คร้งั น้ัน พวกอบุ าสกอุบาสกิ าพากันรวบรวมส่งิ ของเคร่อื งใชท ีเ่ ขาเตม็ ใจทําบุญเพ่อื เปน มูลคาจวี รสําหรับภกิ ษุณสี งฆ ฝากไวท ่รี านพอคา คนหนง่ึ แลว ไดเขาไปหาภิกษุณีทงั้ หลายกลาวคํานว้ี า แมเ จา ท้ังหลาย เจาขา กัปปย ภัณฑเ พ่ือเปน มูลคา จวี รพวกขาพเจา ฝากไวท ่รี านพอคาผา ช่ือโนน ขอทานท้ังหลายกรุณาใหไวยาวัจกรไปนาํ จวี รจากรา นพอ คา ผาผนู ้นั มาแจกกนั เถิด เจา ขา . ภกิ ษุณีทั้งหลายไดขอใหเปล่ียนกปั ปย ภณั ฑนน้ั แหละเปนเภสชั ไปบร-ิโภคเปนสว นตัว. อบุ าสกอบุ าสกิ าท้ังหลายทราบเร่ืองแลว พากันเพงโทษ ตเิ ตียน โพน-ทะนาวา ไฉนภกิ ษุณีทัง้ หลายจงึ ไดใ หเปลีย่ นกปั ปย ภณั ฑท เี่ ขาถวายไวเพอ่ื เปนมลู คา ปจ จัยอยา งหนง่ึ อทุ ิศไวอยางหน่งึ ซง่ึ เขาตั้งใจถวายสงฆ ไปเปน ปจ จยัอยา งอ่ืน ทั้งขอมาเปนสวนตัวดวยเลา. ภิกษุณีทง้ั หลายไดย นิ อุบาสกอบุ าสิกาเหลา นนั้ เพง โทษ ตเิ ตียน โพน-ทะนาอยู บรรดาทีเ่ ปน ผมู ักนอย. . . ตางกเ็ พงโทษตเิ ตียนโพนทะนาวา ไฉนภกิ ษุณที ้ังหลายจงึ ไดใ หเ ปลย่ี นกปั ปยภณั ฑทีเ่ ขาถวายไวเพือ่ เปน มลู คาปจ จยั อยางหน่ึง อุทิศไวอ ยางหนึง่ ซงึ่ เขาตัง้ ใจถวายสงฆ ไมเ ปนปจจัยอยา งอ่นื ท้ังขอมาเปน สวนตวั ดว ยเลา . . .

พระวนิ ยั ปฎก ภิกขนุ ีวภิ ังค เลม ๓ - หนา ที่ 146 ทรงสอบถาม พระผมู พี ระภาคเจา ทรงสอบถามภิกษุทั้งหลายวา ดูกอ นภิกษทุ ้ังหลายขาววา ภิกษณุ ีท้งั หลายไดใ หเ ปลีย่ นกัปปยภัณฑท่ีเขาถวายไวเพือ่ เปนมลู คาปจจยั อยา งหนึง่ อทุ ิศไวอยางหน่งึ ซึ่งเขาตัง้ ใจถวายสงฆ ไปเปน ปจจยั อยางอืน่ ทง้ั ขอมาเปนสว นตัวดวย จริงหรอื . ภิกษทุ งั้ หลายกราบทลู วา จริง พระพทุ ธเจา ขา. ทรงตเิ ตียนแลวบญั ญัติสกิ ขาบท พระผูมพี ระภาคพุทธเจา ทรงตเิ ตียนวา ดูกอ นภกิ ษทุ ง้ั หลาย ไฉนภกิ ษุณีทั้งหลาย จงึ ไดใ หเ ปลี่ยนกัปปย ภัณฑ ทเ่ี ขาถวายไวเ พอ่ื เปนมูลคาปจ จยัอยา งหนึ่ง อทุ ศิ ไวอยางหนง่ึ ซ่ึงเขาตง้ั ใจถวายสงฆ ไปเปน ปจ จยั อยางอื่นท้ังขอมาเปนสวนตัวดว ยเลา การกระทาํ ของพวกนางนัน่ ไมเปน ไปเพื่อความเล่ือมใสของชมุ ชนทยี่ ังไมเ ลื่อมใส. . . ดูกอนภกิ ษุทั้งหลาย กแ็ ลภิกษณุ ที ัง้ หลายจงยกสกิ ขาบทนีข้ ึ้นแสดงอยางน้ี วาดงั น้:ี - พระบญั ญัติ ๓๒. ๗. อนง่ึ ภิกษุณีใด ใหเปลยี่ นซง่ึ ปจ จัยอยางอน่ื ดวยกัปปย ภัณฑท่ีเขาถวายเพือ่ ไวเ ปน มลู คาปจ จัยอยางหนง่ึ อทุ ศิ ไวอ ยางหน่งึ ซง่ึ เขาตั้งใจถวายสงฆ แตข อมาเปนสว นตัว เปนนิสสัคคยิ -ปาจติ ตีย เรือ่ งภกิ ษณุ ีหลายรปู จบ

พระวนิ ยั ปฎ ก ภิกขนุ วี ิภังค เลม ๓ - หนา ท่ี 147 สิกขาบทวิภังค [๑๒๓] บทวา อนึง่ . . .ใด ความวา ผูใด คอื ผูเชน ใด . . . บทวา ภกิ ษณุ ี ความวา ทชี่ ือ่ วา ภกิ ษุณี เพราะอรรถวาเปน ผูขอ. . . น้ีชือ่ วา ภิกษณุ ี ทท่ี รงประสงคในอรรถน.ี้ คําวา ดว ยกปั ปย ภณั ฑทเ่ี ขาถวายไวเพอ่ื เปน มลู คาปจจยั อยา งหนึ่ง อทุ ศิ ไวอยา งหน่งึ คอื เขาถวายไวเพอ่ื ประโยชนแกปจจยั อยางหนึ่ง บทวา ซ่ึงเขาต้ังใจถวายสงฆ คือ เพอ่ื ประโยชนแ กสงฆ ไมใชแกค ณะ ไมใชแ กภ กิ ษณุ รี ูปเดียว. บทวา ขอมาเปนสว นตวั คอื ขอรองเขาเอง. บทวา ใหเ ปล่ยี นซึง่ ปจ จัยอยา งอ่ืน ความวา ทายกถวายกัปปย-ภณั ฑไ วเพอ่ื ประโยชนแ กปจจัยใด เวน ปจ จัยน้ัน ใหเ ปลี่ยนเปน ปจ จัยอยางอืน่เปนทุกกฏในประโยค เปน นิสสัคคยี ด วยไดป จ จยั นน้ั มา ตองเสียสละแกส งฆคณะหรอื ภกิ ษุณรี ปู หนงึ่ . ดกู อนภกิ ษทุ ้งั หลาย ก็แลปจจัยทีไ่ ดม าน้นั อันภกิ ษุณพี ึงเสยี สละอยา งน.้ี วธิ ีเสยี สละ เสียสละแกสงฆ ภิกษุณรี ูปน้นั พึงเขา ไปหาสงฆ . . . แมเจา ปจ จัยอน่ื ส่ิงนข้ี องขาพเจาใหเปล่ยี นมาดว ยกัปปย ภณั ฑท ่ีเขาถวายไวเ พอื่ เปน มลู คา ปจจัยอยางหนึ่ง อุทิศไวอ ยา งหนึง่ ซ่งึ เขาตัง้ ใจถวายสงฆ แตข อมาเปนสว นตัว เปนของจําจะสละขา พเจา สละปจจยั อ่นื สง่ิ นี้แกสงฆ. . . สงฆพ ึงใหป จจัยอื่นสิ่งนแ้ี กภิกษณุ ีมีชื่อนี้ดังน.้ี

พระวินัยปฎก ภิกขุนวี ิภังค เลม ๓ - หนา ที่ 148 เสยี สละแกค ณะ ภิกษุณรี ูปนนั้ พงึ เขา ไปห าภกิ ษณุ ีหลายรปู . . . แมเ จา ท้งั หลายพงึ ใหปจจยั อืน่ ส่งิ นแ้ี กภ กิ ษณุ มี ชี ่ือน้ี ดงั นี้. เสยี สละแกภิกษุณรี ูปหน่ึง ภิกษณุ รี ปู นนั้ พงึ เขาไปหาภกิ ษณุ รี ูปหน่ึง. . . ขา พเจาใหปจจัยอ่ืนสงิ่นีแ้ กแมเจา ดงั น.้ี บทภาชนยี  ตกิ ะนสิ สัคคิยปาจติ ตยี  [๑๒๔] กปั ปย ภณั ฑทีเ่ ขาถวายไวเพอื่ เปน มลู คา ปจ จัยอยา งหน่ึง ภิกษุณีสาํ คญั วา เขาถวายไวเ พ่อื เปน มลู คา ปจจัยอยา งหนงึ่ ใหเปลีย่ นเปน ปจจัยอยางอ่ืน เปน นิสสัคคยี  ตอ งอาบตั ปิ าจิตตยี . กัปปย ภณั ฑท ่ีเขาถวายไวเพ่อื เปนมูลคา ปจ จัยอยา งหนึง่ ภิกษณุ สี งสัยใหเปล่ยี นเปน ปจ จยั อยา งอ่นื เปนนสิ สคั คีย ตองอาบัตปิ าจิตตยี . กัปปยภัณฑท่ีเขาถวายไวเพื่อเปน มูลคา ปจจัยอยางหนึ่ง ภกิ ษณุ สี ําคญัวา เขามไิ ดถวายไวเ พื่อเปนมูลคาปจจยั อยา งหนงึ่ ใหเปลี่ยนเปน ปจจัยอยางอ่ืนเปน นสิ สคั คีย ตอ งอาบตั ปิ าจิตตยี . ไดป จจยั ท่เี สยี สละแลว คืนมา พึงนอมเขา ไปในปจจัยตามทท่ี ายกถวายไวเดมิ .

พระวนิ ัยปฎก ภิกขนุ วี ภิ งั ค เลม ๓ - หนา ท่ี 149 ทุกะทกุ กฏ มใิ ชก ปั ปย ภณั ฑที่เขาถวายไวเพอ่ื เปนมลู คาปจจยั อยางหน่งึ ภกิ ษุณีสาํ คัญวา เขาถวายไวเพอ่ื เปนมูลคาปจ จัยอยางหนงึ่ ตอ งอาบัตทิ ุกกฏ. มิใชก ปั ปย ภณั ฑท เี่ ขาถวายไวเ พ่ือเปน มูลคาปจจัยอยา งหนง่ึ ภกิ ษณุ ีสงสัย ตองอาบัตทิ ุกกฏ. ไมตองอาบตั ิ มิใชกปั ปยภณั ฑท่เี ขาถวายไวเพื่อเปน มูลคา ปจจยั อยางหนึ่ง ภกิ ษณุ ีสําคัญวา เขามิไดถ วายไวเพือ่ เปน มลู คาปจ จัยอยางหน่ึง ไมตองอาบตั .ิ อนาปต ตวิ าร [๑๒๕] นอมกปั ปยภณั ฑท่เี หลอื ไป ๑ ขออนญุ าตจิ ากเจา ของแลวนอมไป ๑ มีอันตราย ๑ วกิ ลจริต ๑ อาทิกัมมกิ า ๑ ไมต อ งอาบัตแิ ล. ปตตวรรค สิกขาบทท่ี ๗ จบ อรรถกถาปตตวรรค สิกขาบทท่ี ๗ วนิ ิจฉยั ในสิกขาบทที่ ๗ พงึ ทราบดงั นี:้ - บทวา สญฺ าจิเกน คอื ทีต่ นขอมาเปนสว นตัวเอง. บทนแี้ หละทาํ ใหต างกันในสกิ ขาบทท่ี ๗ น.ี้ บทท่เี หลือเปนเชนกบั สิกขาบทท่ี ๖. ท้งันน้ั แล. อรรถกถาปต ตวรรค สกิ ขาบทท่ี ๗ จบ

พระวนิ ัยปฎก ภกิ ขุนีวภิ ังค เลม ๓ - หนาท่ี 150 ปตตวรรค สิกขาบทท่ี ๘ เรือ่ งภิกษุณีหลายรูป [๑๒๖] โดยสมัยนั้น พระผูมพี ระภาคพุทธเจา ประทบั อยู ณ พระ-เชตวนั อารามของอนาถบิณฑิกคหบดี เขตพระนครสาวตั ถี ครงั้ น้ัน ภกิ ษณุ ีทง้ั หลาย ผอู าศยั อยใู นบริเวณหาหมูบ า นตาํ บลหนงึ่ อัตคัดดวยขาวยาคู จึงชาวบานตําบลนน้ั ไดร วบรวมส่งิ ของเคร่ืองใชท่ีเขาเต็มใจทาํ บญุ เพอ่ื ประสงคเปน มลู คาขาวยาคู สําหรบั ภกิ ษณุ ีทง้ั หลาย ฝากไวท ร่ี านชาวตลาดคนหนึ่ง แลว ไดเขาไปหาภกิ ษณุ ีท้ังหลาย กลา วค านีว้ า แมเ จา ทั้งหลาย เจาขา กปั ปย ภัณฑเพอื่เปน มลู คาขา วยาคู พวกขาพเจาไดฝากไวท ่รี านของชาวตลาดช่ือโนน ขอทา นทั้งหลายจงใหไวยาวัจกรไปนาํ ขา วสารจากรา นชาวตลาดผูน นั้ มาหุงตมั ฉันเถดิ . ภกิ ษณุ ีทงั้ หลายไดใหเ ปลีย่ นกัปปย ภณั ฑน้นั เปนเภสชั ไปบริโภค. ชาวบานตําบลนน้ั ทราบเร่อื งแลว พากนั เพงโทษ ติเตยี น โพนทะนาวาไฉนภกิ ษุณที ั้งหลายจงึ ไดใ หเ ปล่ียนกปั ปยภณั ฑท่ีเขาถวายไวเ พ่ือเปน มูลคาปจ จัยอยางหนงึ่ อทุ ศิ ไวอยางหน่ึง ซง่ึ เขาต้ังใจถวายแกภกิ ษณุ ีหมมู าก เปน ปจ จัยอยางอน่ื ไปเลา . ภิกษณุ ีทงั้ หลายไดยนิ เขาเพงโทษ ตเิ ตียน โพนทะนาอยู บรรดาที่เปน ผมู กั นอ ย . . . ตางก็เพง โทษ ตเิ ตยี น โพนทะนาวา ไฉนภิกษณุ ที ัง้ หลายจึงไดใหเปลี่ยนกัปปย ภัณฑทเ่ี ขาถวายไวเ พอ่ื เปนมูลคาปจ จยั อยา งหนึง่ อทุ ิศไวอยา งหนงึ่ ซึง่ เขาต้ังใจถวายแกภิกษณุ ีหมูมาก มาเปน ปจจยั อยา งอืน่ ไปเลา . . .