tripitaka_63

พระสตุ ตนั ตปฎก ขทุ ทกนกิ าย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนา ท่ี 1 พระสุตตันตปฎก ขทุ ทกนิกาย ชาดก เลม ๔ ภาคที่ ๒ขอนอบนอมแดพระผมู ีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพทุ ธเจา พระองคน ั้น มหานิบาตชาดก ๑. เตมิยชาดก วาดวยพระเตมียทรงบําเพญ็ เนกขัมมบารมี [๓๙๔] พออยา แสดงวา เปนคนฉลาด จงใหชน ทงั้ ปวงรูก ันวา พอ เปนคนโง ชนในทนี่ ั้นทั้งหมดจะได ดหู มนิ่ พอวา เปน คนกาลกรรณี ความปรารถนาของ พอจักสาํ เรจ็ ไดด ว ยอุบายอยา งน้.ี [๓๙๕] ดกู อนเทพธดิ า ขา พเจาจะทาํ ตามคําของ ทาน ท่ที านกลา วกะขา พเจา ขาแตแมเ ทพธิดา ทา น เปนผใู ครป ระโยชน เปน ผูใ ครเ กอื้ กูลแกข าพเจา . [๓๙๖] แนะ นายสารถี ทา นจะรบี ขดุ หลุมไปทาํ ไม เราถามทา นแลว ทา นจงบอกแกเราเถดิ เพื่อน ทาน จักใชห ลมุ ทาํ ประโยชนอ ะไร.

พระสตุ ตนั ตปฎก ขทุ ทกนิกาย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนา ท่ี 2 [๓๙๗] พระโอรสของพระราชา เปนใบ เปนหนวกเปนงอ ยเปล้ีย เหมือนไมมพี ระมนัส พระราชาตรัสส่ังขา พเจาวา ฝงลกู เราเสยี ในปา. [๓๙๘] ดกู อ นนายสารถี ขา พเจา มิไดเ ปน คนหนวกนี้ไดเปนคนใบ มิไดเปนคนงอ ยเปลี้ย มไิ ดมีอินทรียวกิ ลวกิ าร ถาทา นฝง ขา พเจาในปา ทา นก็ทาํ สงิ่ท่ีไมเ ปนธรรม เชญิ ทานดขู าและแขนของขา พเจาและเชิญฟงคําภาษติ ของขา พเจา ถา ทานฝงขาพเจาเสยี ในปา ทานก็ทาํ สง่ิ ทไ่ี มเปน ธรรม. [๓๙๙] ทา นเปน เทวดาหรอื คนธรรพ หรือเปน ทาวสักกเทวราชผใู หทานในกอน ทานเปนใคร หรือเปนบตุ รของใคร พวกเราจะรจู กั ทานไดอยางไร. [๔๐๐] เรามิใชเ ทวดา มใิ ชค นธรรพ มิใชท าวสัก-กะผูใหท านในกอ น เราที่ทานจะฆาเสยี ในหลุม เปนโอรสของพระเจากาสิกราช เราเปนโอรสของพระ-ราชาผทู ท่ี า นพึงพระบารมเี ลยี้ งชีพอยเู สมอ แนะนายสารถี ถา ทา นฝง เราเสียในปา ทานก็ทําสิ่งที่ไมเปนธรรม บคุ คลนงั่ หรือนอนท่ีรม เงาของตน ไมใด ไมพงึ หกั รานกง่ิ ของตน ไมน้นั เพราะผูป ระทุษรายมติ รเปนคนลามก พระราชาเปน เหมอื นตน ไม เราเปนเหมอื นก่งิ ไม ตัวทานเปน เหมอื นคนอาศยั รม เงา ถาทา นฝง เราเสียในปา ทานก็ทาํ สง่ิ ที่ไมเปนธรรม.

พระสุตตนั ตปฎก ขุททกนิกาย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนาที่ 3 [๔๐๑] บคุ คลผใู ดมิไดประทุษรายเหลามติ ร ชนเปนอันมากอาศัยบุคคลผูน้ันเลย้ี งชพี บคุ คลผูน ้ันจากเรือนของตนไปทไ่ี หน ๆ ยอมมีภกั ษาหารมากมาย.บคุ คลผูใดมไิ ดประทุษรายเหลา มิตร บุคคลผูน น้ั ไปสูชนบท นคิ ม ราชธานใี ด ๆ ยอมเปน ผูอันหมูช นในที่นั้น ๆ ทง้ั หมดบูชา. บุคคลผูใ ดมไิ ดป ระทษุ รา ยเหลามิตร โจรท้งั หลายไมขมเหงบุคลผนู ้ัน กษัตรยิ ก ็มิไดดูหม่นิ บุคคลผนู ้ัน บุคคลผนู น้ั ยอมขามพนหมูอมิตรท้ังปวง. บุคคลผูใ ดมิไดป ระทุษรา ยเหลา มิตร บุคคลผนู ั้นจะมาสเู รือนของตนดวยมิไดโ กรธเคืองใคร ๆ มาไดค วามยนิ ดีปรดี าในสภาทป่ี ระชุม เปน ผสู ูงสุดของหมญู าต.ิ บคุ คลผใู ดมไิ ดประทษุ รา ยเหลามติ ร บุคคลผนู ้นั สกั การะคนอ่ืน ก็จะเปน ผูอันคนอ่นื สกั การะตนเคารพคนอื่น ก็จะเปนผูอันคนอนื่ เคารพตน ยอมเปนผไู ดรบั ความยกยอ งและเกียรติคุณ. บุคคลผใู ดมิไดประทษุ รา ยเหลามติ ร บคุ คลผูนั้นบูชาผูอ ื่น กย็ อ มไดบชู าตอบ ไหวผอู ่ืน กย็ อ มไดไหวตอบ และยอ มถงึยศและเกียรติ. บุคคลผูใดมไิ ดป ระทษุ รายเหลามติ รบุคคลผนู ัน้ ยอมรงุ เรืองดจุ กองเพลิง ยอมไพโรจนดจุเทวดา มีสิรปิ ระจําตัว. บุคคลผูใดมไิ ดประทษุ รา ยเหลา มติ ร โคทงั้ หลายของบคุ คลผนู ั้นยอ มเกิด พืชที่หวานไวในนายอ มงอกงาม บุคคลผูน น้ั ยอ มไดบ รโิ ภค

พระสตุ ตนั ตปฎก ขุททกนิกาย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนา ท่ี 4ผลของพชื ทีห่ วา นไว. บุคคลผูใ ดมไิ ดป ระทุษรา ยเหลา มิตร บุคคลผูนั้นตกเหว ตกภูเขา หรือตกตนไมยอ มไดท พ่ี ง่ึ อาศัยไมเ ปนอันตราย. บคุ คลผูใ ดมิไดประทุษรายเหลา มติ ร เหลา อมติ รยอมยํา่ ยบี ุคคลผนู นั้ไมได ดจุ ตนไทรมีรากและยานงอกงาม พายุไมอ าจพดั พานใหล ม ได ฉะน้นั . [๔๐๒] ขอพระองคเสดจ็ มาเถดิ ขาพระบาทจกั นาํพระองคซ ึ่งเปน พระราชโอรสกลบั สมู ณเฑียรของพระองค ขอพระองคจ งครองราชสมบตั ิ ขอพระองคจงทรงพระเจริญ. พระองคจักทรงทําอะไรในปา. [๔๐๓] แนะนายสารถี เราไมต องการดวยราช-สมบตั ทิ เ่ี ราจะพงึ ไดดวยการประพฤตอิ ธรรม พรอ มดวยญาติและทรพั ย. [๔๐๔] ขา แตพ ระราชบุตร พระองคเ สด็จกลบั จากที่นี้ จะทําใหขา พระองคไ ดร างวลั เครอื่ งยินดี เมอ่ืพระองคเ สด็จกลบั ไปแลว พระชนกและพระชนนีจะพระราชทานรางวลั เคร่อื งยนิ ดีแกข า พระองค. ขาแตพระราชบุตร เมื่อพระองคเ สดจ็ กลบั ไปแลว นางสนมกมุ าร พอ คา และพราหมณเ หลา น้ัน จะยินดีใหรางวลั แกข าพระองค. ขาแตพระราชบตุ ร เมื่อพระองคเ สดจ็ กลบั ไปแลว กองทัพชาง กองทัพมากองทพั รถ กองทัพราบ แมเ หลาน้นั จะยินดใี หรางวัล

พระสตุ ตนั ตปฎ ก ขทุ ทกนิกาย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนาท่ี 5แกขา พระองค. ขาแตพระราชบุตร เมอ่ื พระองคเสด็จกลบั ไปแลว ชาวชนบท ชาวนคิ ม ผูมธี ัญญาหารมากจะประชมุ กนั ใหเ ครอ่ื งบรรณาการแกขาพระองค. [๔๐๕] พระชนกและพระชนนแี ละเราแลว ชาวแวน แควน ชาวนิคม และกมุ ารทัง้ ปวงกส็ ละเราแลวเราไมม เี หยาเรอื นของตน พระชนนที รงอนญุ าตเราแลว พระชนกก็ทรงสละเราจริง ๆ แลว เราจะบวชอยูในปา คนเดียว ไมปรารถนากามคณุ ท้ังหลาย. [๔๐๖] ความหวงั ผลของเหลาบุคคลผูไ มร บี รอนยอ มสําเร็จแนน อน เรามีพรหมจรรยสําเร็จแลว ทานจงรอู ยา งนเ้ี ถิด นายสารถี ประโยชนโ ดยชอบของเหลาบุคคลผูไมรีบรอ น ยอมใหผ ลแนนอน เรามีพรหมจรรยสาํ เร็จแลว ออกบวชแลว จะมีภัยแตไหนเลา . [๔๐๗] พระองคมพี ระดํารัสไพเราะ และมีพระ-วาจาสละสลวยอยางน้ี เหตไุ ฉนจงึ ไมต รสั ในสํานกัแหงพระชนกและพระชนนีในกาลนน้ั เลา . [๔๐๘] เราเปนงอ ยเปลีย้ เพราะไมม เี ครอ่ื งติดตอก็หาไม เราเปน หนวกเพราะไมม ีชอ งหกู ็หาไม เราเปน ใบเ พราะไมม ีลน้ิ กห็ าไม ทา นอยาเขาใจวา เราเปนใบ เราระลกึ ชาติปางกอน ท่ีเราสวยราชสมบตั ิได เราไดเสวยราชสมบัติในกาลนั้นแลว ตอ งไปตก-นรกอันกลา แขง็ เราไดเ สวยราชสมบตั ิในกาลน้นั

พระสุตตนั ตปฎก ขุททกนิกาย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนา ท่ี 6ยส่ี ิบป ตอ งหมกไหมอ ยใู นนรก ๘๐,๐๐๐ ป เรากลวั จะตอ งเสวยราชสมบตั ิน้นั ขอชนทัง้ หลายอยา พึงอภิเษกเราในราชสมบตั ิเลย เพราะเหตุนน้ั เราจึงไมพูดในสํานักของพระชนกและพระชนนใี นกาลน้นั พระชนทรงอุมเราใหน ั่งบนพระเพลา แลว ตรสั ส่ังขอความวาจงฆา โจรคนหนงึ่ จงจองจําโจรคนหนง่ึ จงเอาหอก-แทงโจรคนหนึ่ง แลวเอานาํ้ แสบราดแผล จงเสยี บโจรคนหนึ่งบนหลาว ตรสั ส่งั เจา หนาที่นั้นอยางนี้เราไดฟงพระวาจาอนั หยาบคาย ทีพ่ ระชนกตรัสนน้ัจึงกลัวการเสวยราชสมบัติ เรามิไดเ ปน ใบ ก็ทําเหมอื นเปน ใบ มิไดเปนงอยเปลี้ย กใ็ หคนเขาใจวา งอยเปลี้ยแกลง นอนเกลอื กกล้ิงอยูในปสสาวะและอจุ จาระของตน ชีวิตนัน้ เปนของลําบาก เปนของนอยท้ังประกอบดว ยทกุ ข ใครเลา จะอาศัยชีวิตน้ี ทาํ เวรดวยเหตกุ ารณหนอ ยหนงึ่ ใครเลา จะอาศยั ชีวติ น้ี ทําเวรดว ยเหตุการณหนอ ยหน่งึ เพราะไมไดปญ ญา เพราะไมเ ห็นธรรม ความหวงั ผลของเหลา บคุ คลผูไมร ีบรอ นยอ มสําเร็จแนนอน เรามพี รหมจรรยสาํ เรจ็ แลว ทา นจงรอู ยา งนี้เถิด นายสารถี ประโยชนโดยชอบของเหลา บคุ คลผูไมร บี รอ น ยอมใหผ ลแนน อน เรามีพรหมจรรยสาํ เรจ็ แลว ออกบวชแลว จะมภี ยั แตไหนเลา.

พระสุตตนั ตปฎก ขทุ ทกนิกาย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนาท่ี 7 [๔๐๙] ขาแตพ ระราชบุตร แมขาพระองคก จ็ ักบวชในสาํ นักของพระองค ขอพระองคไดโ ปรดตรัสเรยี กใหขาพระองคบ วชดว ยเถิด ขอพระองคจงทรงพระเจริญ ขา พระองคช อบบวช. [๔๑๐] แนะนายสารถี ทา นจงไปมอบคนื รถแลวเปนผูไมมหี นเ้ี ถดิ เพราะผูไ มม หี น้ีจึงบวชได การบวชนัน้ ทานผแู สวงหาคณุ อนั ย่ิงสรรเสรญิ แลว. [๔๑๑] ขาพระองคไ ดทําตามพระดํารสั ขอพระ-องคจ งทรงพระเจริญ พระองคควรจะทรงทําตามคําที่ขา พระองคทูลวงิ วอน ขอพระองคจงประทับรออยู ณทน่ี ี้ จนกวาขา พระองคจะนําพระราชาเสดจ็ มา อยางไรเสยี พระราชบดิ าของพระองคทอดพระเนตรเห็นแลวคงทรงพระปติโสมนสั เปน แน. [๔๑๒] แนะ นายสารถี เราจะกระทาํ ตามคําของทานทีท่ ี่ในกลาวกะเรา แมตัวเรากอ็ ยากเหน็ พระชนกของเราเสด็จมาในทนี่ ้ี จงกลบั ไปเถดิ เพ่อื รัก ทา นจงทูลแกพ ระญาติทง้ั หลายดว ยก็เปนการดี ทานเปน ผูท่เี ราส่ังแลว จงกราบทลู ถวายบังคมพระชนกพระชนนีของเรา. [๔๑๓] นายสารถี จบั พระบาทท้งั สองของพระกมุ ารและกระทําประทักษิณพระกุมารแลว ขึน้ รถเขาไปสปู ระตูพระราชวัง.

พระสตุ ตันตปฎก ขทุ ทกนกิ าย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนา ที่ 8 [๔๑๔] พระชนนที อดพระเนตรเหน็ รถเปลา แตนายสารถมี าคนเดยี ว กม็ พี ระเนตรทง้ั สองนองไปดว ยพระอสั สุชล ทรงกนั แสดงทอดพระเนตรดนู ายสารถีนนั้ ดวยเขาพระหฤทัยวา นายสารถีนฝ้ี งโอรสของเราเสยี แลว โอรสของเรานายสารถฝี ง เสียในแผน ดินถมแผนดินแลวเปน แน ปจจามิตรทง้ั หลายจะยนิ ดีศัตรทู งั้ หลายจะอ่มิ ใจเปน แน เพราะเห็นนายสารถมี าแลว เพราะฝงโอรสของเราแลว พระชนนีทอดพระ-เนตรเหน็ รถเปลา นายสารถกี ลับมาแตผ เู ดยี ว กม็ ีพระเนตรทงั้ สองนองไปดว ยพระอสั สุชล ทรงกันแสงตรัสสอบถามนายสารถีน้ันวา โอรสของเราเปน ใบหรอื เปนงอยหรือ ตรสั อะไรบา งหรอื ในเวลาทถ่ี ูกทา นฝง ในแผนดนิ จงบอกเนอ้ื ความนนั้ แกเราเถิดนายสารถี โอรสของเราเปน ใบเ ปน งอย เขากระดิกมือเทาอยางไรบา งไหม ในเมอ่ื ถกู ทานฝง ในแผนดินเราถามทานแลว ทา นจงบอกความน้ันแกเรา. [๔๑๕] ขาแตพ ระแมเจา ขอพระแมเจา โปรดประทานอภัยแกข าพระองค ขาพระองคขอกราบทลูตามท่ไี ดฟง ไดเ หน็ ในสํานักของพระราชโอรส แดพระองค. [๔๑๖] ดกู อ นนายสารถีผูสหาย เราใหอภยั แกทา นทา นไมตอ งกลัว จงกลา วตามท่ีทา นไดฟงหรอื ไดเห็นในสํานกั ของพระราชโอรส.

พระสตุ ตนั ตปฎก ขทุ ทกนกิ าย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนาที่ 9 [๔๑๗] พระราชโอรสนั้นมิไดเปน ใบ มไิ ดเ ปนงอ ยเปลีย้ พระองคม ีพระวาจาสละสลวย ไดย นิ วาพระองคกลัวราชสมบตั ิ จึงไดท รงทําการลวงเปนอนัมาก พระองคท รงระลึกถึงชาตกิ อ น ทพ่ี ระองคไดเสวยราชสมบัติ พระองคเสวยราชสมบตั ใิ นกาลน้ันแลว ตอ งไปตกนรกอันกลา แขง็ พระองคเ สวยราช-สมบัตใิ นกาลน้นั ๒๐ ป แลวตองหมกไหมอ ยูใ นนรก๘๐,๐๐๐ ป พระองคกลวั จะตองเสวยราชสมบัตินั้นทรงอธษิ ฐานวา ขอชนทัง้ หลายอยาพึงอภเิ ษกเราในราชสมบตั ิเลย เพราะฉะนั้น พระองคจงึ ไมตรัสในสาํ นักของพระชนกและพระชนนีในกาลนั้น พระราชโอรสทรงสมบูรณด ว ยองคาพยพ มีพระรูปงดงามสมสว น มีพระราจาสละสลวย มพี ระปญญา ทรงดาํ รงในมรรคาแหง สวรรค ถาพระแมเจามพี ระ-ราชประสงคจะทอดพระเนตรเหน็ พระราชโอรสของพระองค. กข็ อเชญิ เสดจ็ เถดิ ขาพระองคจกั นาํ เสดจ็พระแมเ จาไปใหถ ึงทที่ ีพ่ ระเตมยิ ราชโอรสประทับอย.ู [๔๑๘] เจา หนาทีท่ ้ังหลายจงเทียมรถเทียมมา จงผูกเคร่อื งประดบั ชา ง จนกระท่ังสงั ขแ ละบัณเฑาะวจงตีกลองหนาเดียว จงตีกลองสองหนา และรํามะนาอันไพเราะ ขอชาวนิคมจงตามเรามา เราจักไปใหโอวาทแกลูกชาย นางสนม กมุ าร พอ คา และ

พระสตุ ตนั ตปฎก ขุททกนกิ าย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนาท่ี 10พราหมณท ้ังหลาย จงรบี เตรยี มยาน เราจกั ไปใหโอวาทแกลกู ชาย พวกกองพลชา ง กองพลมา กองพลรถ กองพลราบ จงรบี เตรียมยาน เราจกั ไปใหโอวาทแกล กู ชาย ชาวชนบทและชาวนคิ ม จงมาประชมุ รีบเตรยี มยาน เราจักไปใหโอวาทแกล กู ชาย. [๔๑๙] นายสารถที งั้ หลายจงู มา ท่ีเทยี มรถและมา -สินธพซึ่งเปน พาหนะวอ งไว มายังประตูพระราชวงัแลวกราบทลู วา มาทงั้ สองพวกนี้เทียมเสรจ็ แลว. [๔๒๐] มาอว นเสอ่ื มความวองไว มาผอมเส่อื มถอยเรีย่ วแรง จงเรนมาผอมและมา อวนเสีย จัดเทียมแตมาท่สี มบรู ณ. [๔๒๑] แตน้นั พระราชรีบเสดจ็ ขนึ้ ประทับบนมา สินธพอันเทยี มแลว ไดต รสั กะนางขางในวา จงตามเราไปทกุ คน เตรียมเคร่ืองราชกกธุ ภณั ฑ ๕ คือพดั วาลวิชนี พระอุณหสิ พระขรรค เศวตฉัตร และฉลองพระบาททอง ใหข นขน้ึ รถไปดวย แตนนั้ พระราชาตรัสสั่งใหน ายสารถีนาํ ทาง เสดจ็ เคลอื่ นขบวนเขาไปถงึ สถานท่ที ีพ่ ระเตมิยราชฤๅษี ประทับอยโู ดยพลัน. [๔๒๒] พระเตมยิ ราชฤๅษี ทอดพระเนตรเหน็ พระ-ราชบิดากาํ ลงั เสด็จมา ทรงรงุ เรืองดว ยพระเดชานภุ าพทรงแวดลอ มไปดว ยหมอู มาตย จึงถวายพระพรวา ขอถวายพระพร มหาบพิตรทรงปราศจาลพระโรคาพาธ

พระสุตตนั ตปฎก ขทุ ทกนิกาย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนา ท่ี 11หรอื ทรงเปนสุขสาํ ราญดหี รอื ราชกญั ญาของพระองค และโยมมารดาของอาตมภาพ ไมม ีพระโรคา-พาธหรือ. [๔๒๓] พระลกู รกั ฉนั ไมมโี รคาพาธ สุขสาํ ราญดี ราชกัญญาทงั้ ปวงของดิฉัน และโยมมารดาของพระลกู รกั หาโรคภัยนี้ได. [๔๒๔] ขอถวายพระพร มหาบพิตรไมเ สวยนํา้ -จณั ฑไ มท รงโปรดนํ้าจณั ฑห รือ พระหฤทัยของมหา-บพิตรทรงยินดใี นสัจจะ ในธรรมและในทานบา งหรอื . [๔๒๕] พระลูกรัก ดิฉนั ไมด ่ืมนํ้าจัณฑ ไมโ ปรดนํ้าจัณฑ อน่ึง ใจของดฉิ นั ยินดใี นสจั จะ ในธรรมและในทาน. [๔๒๖] พาหนะมมี า และโคเปนตน ของมหาบพิตรทเี่ ขาเทยี มในยาน ไมม โี รคหรอื นาํ อะไร ๆ ไปไดห รือมหาบพติ ร ไมมพี ยาธิทีเ่ ขา ไปแผดเผาพระสรีระหรอื . [๔๒๗] พาหนะมีมา และโคเปนตน ของดิฉนั ท่เี ขาเทียมในยาน ไมมโี รค อนึง่ พาหนะนําอะไร ๆ ไปได และดฉิ นั ไมม พี ยาธิท่เี ขา ไปแผดเผาสรีระ. [๔๒๘] ปจ จนั ตชนบทของมหาบพิตร ยงั เจริญดีอยหู รือ คามนิคมในทามกลางรฐั สีมาของมหาบพติ รยงั เปนปก แผนดหี รอื ฉางหลวงและพระคลังของมหาบพติ รยงั บรบิ รู ณด อี ยูห รือ.

พระสุตตนั ตปฎก ขุททกนกิ าย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนาท่ี 12 [๔๒๙] ปจ จันตชนบท ของดฉิ นั ยังเจริญดอี ยู คามนคิ มในทามกลางรฐั สีมาของดฉิ ัน ยงั เปน ปกแผน ดีอยู ฉางหลวงและพระคลังของดิฉันท้งั หมด ยงั บริ-บรู ณด ีอยู. [๔๓๐] ขอถวายพระพร มหาบพิตรเสด็จมาดแี ลวพระองคเ สด็จมาไกลก็เหมือนใกล ราชบุรุษท้งั หลายจงทอดราชบัลลงั กใ หป ระทบั เถดิ . [๔๓๑] ขอเชญิ มหาบพติ รประทบั นัง่ บนเครอ่ื งปูลาดใบไมท ่ีเขากาํ หนดลาดไว เพื่อพระองคใ นที่น้ีจงทรงเอานา้ํ แตภาชนะน้ี ลา งพระบาทของมหา-บพติ รเถดิ . [๔๓๒] มหาบพิตร ใบหมากเมา ของอาตมภาพน้ีเปน ของสุก ไมมีรสเค็ม อมหาบพิตร ผเู สดจ็ มาเปนแขกของอาตมภาพ จงเสวยเถดิ . [๔๓๓] ดฉิ นั ไมบ ริโภคใบหมากเมา โภชนะของดิฉนั ไมใ ชอยา งนีเ้ ลย ดฉิ นั บริโภคขาวสุกแหงขา วสาลที ่ีปรุงดว ยมังสะอนั สะอาด. [๔๓๔] ความอัศจรรยยอ มแจม แจง แกดฉิ นั เพราะไดเหน็ ลูกรัก อยใู นทีล่ ับแตผ เู ดียว บรโิ ภคอาหารเชนน้ีเหตุไรจงึ มีผิวพรรณผอ งใส. [๔๓๕] มหาบพติ ร อาตมภาพนอนผเู ดยี วบนเครอ่ื งลาดใบไมที่ปูลาดไว เพราะการนอนผูเดียวนน้ั

พระสุตตันตปฎ ก ขทุ ทกนิกาย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนา ท่ี 13ผิวพรรณของอาตมภาพจึงผอ งใส กองรกั ษาทางราช-การท่ีผกู เหนบ็ ดาบของอาตมภาพไมม ี เพราะการนอนผูเ ดียวนน้ั ผวิ พรรณของอาตมภาพจงึ ผอ งใส ขอถวายพระพร อาตมภาพไมตามเศรา โศกถึงอารมณท ่ลี วงไปแลว ไมปรารถนาถึงอารมณย งั ไมมาถงึ ยังอัตภาพใหเปน ไปดว ยส่งิ ทีเ่ กิดข้ึนเฉพาะหนา เพราะเหตุน้ัน ผิวพรรณจงึ ผอ งใส คนพาลทงั้ หลายยอมเห่ยี วแหง เพราะเหตุ ๒ อยา งนนั้ คือเพราะปรารถนาอารมณทย่ี งั ไมมาถงึ เพราะตามเศรา โศกถงึ อารมณลวงไปแลว ดุจไมออท่ยี งั เขียวสด ถกู ถอนทิ้งไวท ี่แดด ฉะนน้ั . [๔๓๖] ลูกรัก ดิฉันขอมอบกองพลชา ง กองพลรถกองพลมา กองพลราบ และกองพลผูกเกราะ ตลอดถงึ พระราชนเิ วศอันเปน ทีร่ ื่นรมยแกพ อ และขอมอบนางสนมกํานัลใน ผูประดับดว ยเครื่องอลงั การ พรอมสรรพแกพอ พอ จงปฏิบตั ใิ นนางเหลา น้นั จงเปนพระราชาของดิฉันท้งั หลาย สตรี ๔ คน เปน ผฉู ลาดในการฟอนราํ และการขับรอ ง ศึกษามาดีแลว จกั ทําใหล กู ร่ืนรมยในกาม พอ จะทําอะไรในปา ดิฉันจกันําราชกญั ญาจากพระราชาเหลา อนื่ ทต่ี กแตง แลว มาเพ่อื พอ พอ จงใหน างเหลา นนั้ มโี อรสมาก ๆ แลวจงึผนวชตอ ภายหลัง พอ ยงั เยาวเปน หนุมแนน ตง้ั อยูใน

พระสตุ ตันตปฎก ขทุ ทกนิกาย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนาท่ี 14ปฐมวัย มีเกศาดําสนทิ จงครองราชสมบตั ิเถดิ ขอพอ จงเจรญิ จักทําอะไรในปา. [๔๓๗] คนหนมุ ควรประพฤติพรหมจรรย ผูประ-พฤติพรหมจรรยควรเปน คนหนมุ การบรรพชาควรเปนของคนหนุม ขอนนั้ ทานผูแ สวงหาคณุ ธรรมทัง้ -หลายสรรเสริญแลว คนหนุม ควรประพฤตพิ รหมจรรยผูประพฤติพรหมจรรยค วรเปนคนหนุม อาตมภาพจักประพฤติพรหมจรรย ไมตองการราชสมบตั ิ อาตม-ภาพเหน็ เด็กชายของทา นท้ังหลาย เรียกมารดาบิดาซง่ึเปน บุตรท่รี ัก อนั ไดมาโดยยาก ยังไมท นั แกก ต็ ายเสยีแลว อาตมภาพเหน็ เด็กหญิงของทา นทั้งหลาย ซง่ึ เปนเดก็ หญิงที่สวยงามนาชม สิน้ ชวี ิต เหมือนหนอไมไ ผยังออ นทถี่ กู ถอนฉะนนั้ จรงิ อยู นรชนจะเปนชายหนมุหรอื หญิงสาวกต็ าม ตายทั้งนนั้ ใครเลาจะพึงวางใจในชีวติ วา เรายงั หนุมอยู อายุของคนเรา เปน ของนอยนัก เพราะวนั คืนลวงไป ๆ เหมือนอายุของฝูง-ปลาในนํา้ นอย ความเปนหนุมสาวในวัยนั้นจักทําอะไรได สตั วโลกถูกครองงาํ และถูกหอมลอ มอยูเปน นติ ย เมอ่ื สิง่ ท่ไี มเ ปนประโยชน เปน ไปอยูมหาบพิตรจะอภิเษกอาตมภาพ ในราชสมบตั ทิ ําไม. [๔๓๘] สตั วโลกถกู อะไรครอบงาํ ไว และถูกอะไรหอมลอมไว สง่ิ ทีไ่ มเปน ประโยชนอะไรเปนไปอยู ดีฉนั ถามแลว พอ จงบอกขอนนั้ แกด ฉี นั .

พระสุตตันตปฎ ก ขทุ ทกนกิ าย ชาดก เลม ๔ ภาค ๒ - หนาท่ี 15 [๔๓๙] สัตวโ ลกถูกความตายครอบงาํ ไว ถกูความแกห อ มลอมไว สง่ิ ทไ่ี มเปน ประโยชน คอื คนื วันเปน ไปอยู มหาบพิตรจงทราบอยา งนี้ ขอถวายพระพรเม่ือดา ยทเี่ ขากําลงั ทอ ชางหกู ทอไปไดเทาใด สวนที่จะตอ งทอ กย็ ังเหลืออยูน อ ยเทา นั้น แมฉันใด ชีวิตของสตั วท ้ังหลายกฉ็ ันนน้ั แมน ้ําท่เี ตม็ ฝง ยอมไมไหลไปสูทีส่ งู ฉันใด อายุของมนุษยท ง้ั หลาย ยอ มไมกลับไปสูความเปน เด็กอีก ฉันนั้น แมนํา้ ทีเ่ ต็มฝงยอ มพดั พาเอาตน ไม ท่เี กิดอยูรมิ ฝง ใหห ักโคน ไปฉนั ใด สตั วท ั้งปวงยอมถูกชราและมรณะพดั พาไปฉนั นั้น. [๔๔๐] ลกู รกั ดิฉนั ขอมอบกองพลชาง กองพลรถ กองพลมา กองพลราบ และกองพลผกู เกราะตลอดถึงพระราชนเิ วศ อันเปนทีร่ น่ื รมยแ กพอ และขอมอบนางสนมกํานลั ในผปู ระดบั ดว ยเครอื่ งอลังการพรอมสรรพแกพ อ พอจงปฏบิ ัติในนางเหลา นั้น จงเปน พระราชาของดีฉันท้ังหลาย สตรี ๔ คน เปนผูฉลาดในการฟอนราํ และการขับรอง ศกึ ษามาดีแลวจกั ทาํ ใหลกู รนื่ รมยใ นกาม พอจกั ทําอะไรในปา ดฉี ันจักนาํ ราชกัญญาจากพระราชาเหลา อื่น ทต่ี กแตงแลวมาเพอ่ื พอ พอ จงใหน างเหลานน้ั มโี อรสมา ๆ แลวจึงผนวชตอภายหลงั ลกู รัก ดิฉนั ขอใหฉ างหลวง