tripitaka_13

พระสตุ ตันตปฎ ก ทฆี นิกาย มหาวรรค เลม ๒ ภาค ๑ - หนาท่ี 301ใกลป ระตโู รงกระเดอื่ ง. ครงั้ นั้น บุรุษคนหนง่ึ ออกจากหมมู หาชนนัน้ เขามาหาเรา อภิวาทเราแลว ย่ืนอยู ณ ทสี่ มควรสวนขา งหนง่ึ . เราไดกลา วกะบรุ ุษนน้ั วา ดกู อ นผมู ีอายุ หมูม หาชนนัน้ ประชมุ กันทาํ ไมหนอ. ขา แตพ ระองคผเู จริญ เมอื่ ก้นี ้ี เมื่อฝนกาํ ลังตก ก็อยางหนัก ฟา -แลบ ฟา ผา อยู ชาวนาสองพีน่ อ งและโคผู ๔ ตวั ถูกสายฟาฟาด หมมู หาชนประชุมกนั แลว ในทีน่ ้ี ก็พระองคอ ยูในท่ีไหนเลา. เราอยูในท่นี ้ีเอง. กพ็ ระองคไดเ ห็นอะไรหรอื . เราไมไดเ ห็น. ก็พระองคไดยนิ เสียงอะไรหรือ. เราไมไ ดยิน. ก็พระองคหลบั หรือ. เราไมไดห ลับ. ก็พระองคย ังมสี ญั ญาอยูหรือ.อยา งน้ันทานผูมีอาย.ุ กพ็ ระองคมสี ัญญาต่ืนอยเู ม่ือฝนกําลังตก ตกอยา งหนกัฟาแลบอยู ฟา ผาอยู ไมไดเ ห็นท้งั ไมไดย นิ เสียงหรอื . อยา งนัน้ ทา นผมู ีอายุ. ดกู อ นปุกกสุ ะ บุรุษนนั้ ไดมคี วามคิดอยางนีว้ า นา อศั จรรยห นอ เหตุไมเคยมี ก็มีมาแลว พวกบรรพชติ ยอมอยูด วยวหิ ารธรรมอันสงบหนอ ดงั ผูมีสัญญาตนื่ อยู เมื่อฝนกาํ ลงั ตก ตกอยา งหนกั ฟาแลบอยู ฟา ผาอยู ไมไดเหน็ไมไดย นิ เสยี ง. ประกาศความเลื่อมใสอยางยิ่งในเรา กระทาํ ประทกั ษิณแลวหลีกไป. ปุกกุสมลั ลบตุ รเปนอบุ าสก เมื่อพระผมู ีพระภาคเจา ตรัสอยางนแี้ ลว ปุกกุสมัลลบุตรไดก ราบทลู วาขา แตพ ระองคผูเจรญิ ขา พระองคโปรยความเล่ือมใสในอาฬารดาบสกาลาม-โคตร ลงในพายใุ หญ หรอื ลอยเสียในแมน าํ้ มีกระแสเชีย่ ว ขาแตพระองคผ ูเจรญิ ภาษิตของพระองคแจม แจง นกั ขา แตพ ระองคผ เู จรญิ ภาษิตของพระองคแจม แจง นกั บคุ คลหงายของที่คว่าํ เปด ของทีป่ ด บอกทางแกคนหลงทาง หรอื สองประทบี ในทม่ี ืด ผมู จี กั ษุจักเหน็ รปู แมฉ ันใด พระผมู ีพระภาคเจา

พระสุตตันตปฎก ทีฆนิกาย มหาวรรค เลม ๒ ภาค ๑ - หนา ท่ี 302ทรงประกาศธรรมโดยอเนกปริยายฉนั นน้ั เหมอื นกัน ขาพระองคนี้ ขอถึงพระ-ผมู ีพระภาคเจา พระธรรมและภกิ ษุสงฆวา เปนสรณะ ขอพระผูม พี ระภาคเจาจงทรงจําขาพระองควา เปนอุบาสก ผูถงึ สรณะตลอดชวี ิตตั้งแตว นั นี้เปน ตนไป. ลาํ ดบั นน้ั ปกุ กสุ มลั ลบตุ ร สั่งบุรษุ คนหน่งึ วา ดูกอ นพนายทานจงชว ยนําคผู าเนอื้ เกลี้ยง มสี ดี งั ทองสงิ คีซึ่งเปน ผา ทรงของเรา. บรุ ุษน้นั รบั คําของปุกกสุ มัลลบตุ รแลว นําคผู า เน้ือเกล้ียงมสี ดี ังทองสิงคี ซ่งึ เปน ผา ทรงมาแลว . ปุกกสุ มัลลบุตรนอ มคูผ า เนอื้ เกล้ียงมสี ีดังทองสิงคี ซ่ึงเปน ผา ทรงนนั้เขา ไปถวายแดพ ระผูม พี ระภาคเจา วา ขา แตพระองคผ ูเจรญิ คผู า เนือ้ เกลีย้ งน้ีมีสีดังทองสงิ คี เปน ผาทรง ขอพระผมู ีพระภาคเจาจงอาศยั ความอนุเคราะหทรงรบั คผู าน้นั ของขา พระองคเ ถดิ . พระผมู พี ระภาคเจา ตรสั วา ดูกอ นปกุ กุสะถา เชน น้ัน ทา นจงใหเราครองผืนหน่งึ ใหอ านนทค รองผืนหน่งึ .ปกุ กสุ มัลล-บตุ รทูลรบั พระดาํ รสั พระผูม พี ระภาคเจา แลว นอมถวายพระผูมพี ระภาคเจาทรงครองผืนหน่ึง ถวายทา นพระอานนทค รองผืนหน่ึง. พระผมู พี ระภาคเจาทรงยงั ปกุ กสุ มัลลบุตรใหเห็นแจง ใหสมาทาน ใหอ าจหาญ ใหร ่นื เรงิ ดวยธรรมีกถาแลว ปุกกุสมัลลบตุ รอนั พระผมู ีพระภาคเจา ใหเห็นแจง ใหส มาทานใหอ าจหาญ ใหรนื่ เรงิ ดว ยธรรมีกถาแลวลกุ จากอาสนะ ถวายบังคมพระผมู ีพระภาคเจา กระทําประทักษณิ แลวหลกี ไป. ผวิ กายพระตถาคตผองใสย่ิงใน ๒ กาล [๑๒๒] คร้งั นัน้ ทานพระอานนท เมื่อปกุ กสุ มัลลบตุ รหลีกไปแลวไมนาน ไดนอ มคูผ าเนอื้ เกลี้ยงมีสดี งั ทองสงิ ดี ซึ่งเปน ผาทรงนัน้ เขา ไปสพู ระกายของพระผมู ีพระภาคเจา . ผา ท่พี ระอานนทน อมเขา ไปสพู ระกายของพระมพี ระ-ภาคเจานนั้ ยอมปรากฏดังถา นไฟทป่ี ราศจากเปลวฉะนั้น. ทา นพระอานนท

พระสุตตันตปฎก ทฆี นกิ าย มหาวรรค เลม ๒ ภาค ๑ - หนาที่ 303ไดก ราบทูลพระผมู พี ระภาคเจาวา ขาแตพ ระองคผ ูเจริญ นาอศั จรรย เหตุไมเคยมี กม็ มี าแลว พระฉววี รรณของพระตถาคตบรสิ ุทธ์ิผดุ ผอ งย่ิงนกั คูผาเนอื้ เกล้ียงมีสีดังทองสงิ คี ซ่งึ เปน ผาทรงนี้ ขา พระองคน อมเขาไปสพู ระกายของพระผมู พี ระภาคเจา แลว ยอ มปรากฏดงั ถา นในที่ปราศจากเปลวฉะนน้ั . พระผมู พี ระภาคเจาตรสั วา ขอน้เี ปนอยา งนน้ั อานนทในกาลท้ัง ๒กายของตถาคต ยอมบริสทุ ธ์ิ ฉวีวรรณผดุ ผอ งยงิ่ นัก ในกาลทงั้ ๒ เปน ไฉนคือ ในเวลาราตรีที่ตถาคตตรสั รูอนตุ ตรสัมมาสัมโพธิญาณ ๑ ในเวลาราตรีท่ีตถาคตปรนิ พิ พานดวยอนปุ าทเิ สสนพี พานธาตุ ๑ ในกาลทง้ั ๒ นี้แล กายของตถาคต ยอ มบริสุทธิ์ ฉวีวรรณผุดผอ งยงิ่ นัก ดูกอ นอานนท ในปจฉมิ ยามแหงราตรีวนั นแ้ี ล ตถาคตจักปรินิพพานในระหวา งไมสาละท้งั คู ในสาลวนั แหงมัลลกษัตรยิ ท้งั หลาย เปนทแ่ี วะเวยี นไป ณ เมืองกสุ ินารา มาเถดิ อานนท เราจักไปยังแมนํา้ กกุธานท.ี ทา นพระอานนททูลรบั พระดํารัสของพระผูมพี ระ-ภาคเจา แลว . [๑๒๓] ปกุ กุสะนาํ คูผ า เนื้อเกล้ยี งมีสดี ังทองสงิ คี เขา ไปถวาย พระศาสดาทรงครองคผู าน้นั แลว มีวรรณดังทอง งดงามแลว. แมน ้ํากกธุ านที [๑๒๔] ครัง้ นนั้ พระผมู ีพระภาคเจา พรอมดวยภกิ ษสุ งฆหมใู หญไปยังแมน้ํากกุธานที เสด็จลงสแู มนาํ้ กกุธานที ทรงสรงแลว ทรงดมื่ แลว เสดจ็ ขึ้นเสดจ็ ไปยงั อัมพวันตรสั กะทา นพระจุนทกะวา ดกู อ นจนุ ทกะ ทา นจงชวยปูผาสังฆาฏพิ บั เปน ๔ ชั้นใหเรา เราเหนอ่ื ยนัก จักนอน. ทา นพระจุนทกะทลู รบัพระดํารัสของพระผูมพี ระภาคเจา แลว ปูผา สงั ฆาฏิพับเปน ๔ ชัน้ . ลําดบั นั้น

พระสตุ ตนั ตปฎก ทฆี นกิ าย มหาวรรค เลม ๒ ภาค ๑ - หนา ท่ี 304พระผมู พี ระภาคเจาทรงสาํ เรจ็ สีหไสยา โดยพระปรศั วเบือ้ งขวา ทรงซอ นพระ-บาทดวยพระบาท มสี ตสิ มั ปชัญญะ ทรงมนสกิ ารอุฏฐานสญั ญา สว นทานพระจุนทกะน่ังเฝา อยเู บือ้ งพระพกั ตรข องพระผูมีพระภาคเจาในทีน่ นั้ แหละ. [๑๒๕] พระพุทธเจาผูศาสดา ผูพระตถาคตหา ผเู ปรียบมไิ ดใ นโลก ทรงเหนื่อยเสด็จถึง แมนาํ้ กกธุ านที มนี ้ําใสจดื สะอาด เสดจ็ ลงแลว. ทรงสรงและทรงดื่มนา้ํ แลว อันหมู ภกิ ษุแวดลอ มเสด็จไปในทามกลาง พระ- ผมู ีพระภาคเจาผูศาสดา ทรงแสวงหาคณุ อันย่ิงใหญ ทรงเปนไปในธรรมนี้ เสดจ็ ถึง อัมพวนั แลว. ตรัสกะภกิ ษชุ ่อื จุนทกะวา เธอจง ชวยปลู าดผา สังฆาฏิพบั เปน ๔ ชนั้ ใหเ รา เราจะนอน พระจนุ ทกะนัน้ มีตนอบรมแลว อันพระองคทรงเตอื นแลว รบี ปูลาดผา สังฆาฏิพับเปน ๔ ชั้นถวาย พระศาสดา ทรงบรรทมแลว หายเหนื่อย แมพ ระ- จนุ ทกะก็นงั่ เฝาอยูเฉพาะพระพักตรใ นที่ น้นั . บณิ ฑบาตทาน ๒ คราวมีผลเสมอกัน [๑๒๖] ครง้ั นั้น พระผมู พี ระภาคเจา รบั สั่งกะทานพระอานนทว าดูกอนอานนท บางทีใคร ๆ จะทําความรอ นใจใหเ กดิ แกนายจนุ ทกัมมารบุตรวา

พระสตุ ตันตปฎ ก ทีฆนกิ าย มหาวรรค เลม ๒ ภาค ๑ - หนาท่ี 305ดกู อนจุนทกะ ไมเปน ลาภของทา น ทานไดไมดแี ลว พระตถาคตไดบ รโิ ภคบณิ ฑบาตของทานเปน ครั้งสดุ ทายแลว เสดจ็ ปรินิพพานดงั นี้ เธอพึงชว ยบนั เทาความเดือดรอ นของนายจนุ ทกัมมารบุตรเสยี อยา งนีว้ า จนุ ทกะเปนลาภของทา นทา นไดดีแลว พระตถาคตไดบริโภคบิณฑบาตของทา นเปน ครั้งสดุ ทา ยแลวเสดจ็ ปรนิ ิพพาน เรื่องน้ีเราไดยินมาไดรับมาเฉพาะพระพักตรของพระผูม ีพระภาคเจาวา บณิ ฑบาตสองคราวน้ี มผี ลสมํ่าเสมอกนั มวี บิ ากสม่าํ เสมอกันมีผลใหญก วา และมีอานสิ งสใหญกวา บณิ ฑบาตอน่ื ๆ ย่งิ นัก. บิญฑบาตสองคราวเปน ไฉน. คอื พระตถาคตบรโิ ภคบณิ ฑบาตใดแลว ตรสั รอู นุตตรสัมมา-สัมโพธญิ าณอยา งหนึ่ง พระตถาคตบริโภคบณิ ฑบาตใดแลว เสดจ็ ปรนิ ิพพานดว ยอนปุ าทเิ สสนพิ พานธาตอุ ยา งหน่งึ บิณฑบาตสองคราวน้ี มีผลสม่าํ เสมอกนัมวี บิ ากสมํ่าเสมอกัน มผี ลใหญกวาและมอี านสิ งสใหญก วา บิณฑบาตอนื่ ๆ ย่งินกั กรรมทนี่ ายจนุ ทกมั มารบตุ รส่งั สมกอสรางแลว เปนไปเพอ่ื อาย.ุ . .วรรณะ. . .สุขะ. . . ยศ . . . สวรรค. . . และเปนไปเพ่อื ความเปน ใหญย ่งิ ดกู อนอานนท เธอพึงชว ยบันเทาความรอนใจของนายจนุ ทกมั มารบุตรเสยี ดว ยประการฉะน้ี. พทุ ธอทุ าน ลําดบั นั้น พระผมู พี ระภาคเจา ทรงทราบความน้นั แลว ทรงเปลงพระอุทานนี้ในเวลานัน้ วา [๑๒๗] บุญยอมเจรญิ แกผ ใู ห เวรยอ มไมกอแกผ ู สํารวมอยู คนฉลาดเทียว ยอ มละกรรมอนั ลามก เขาดับแลวเพราะราคะ โทสะ โมสะ สน้ิ ไป. จบภาณวารที่ ๔

พระสตุ ตันตปฎก ทีฆนิกาย มหาวรรค เลม ๒ ภาค ๑ - หนาที่ 306 บรรทมอนุฏฐานไสยา [๑๒๘] ครั้งน้ัน พระผมู ีพระภาคเจาตรัสกะทา นพระอานนทวามาเถดิ อานนท เราจกั ไปยงั ฝงโนนแหงแมน ํา้ หริ ัญวดี เมืองกสุ ินาราและสาลวนัอนั เปน ท่ีแวะพักแหง มัลลกษัตริย. ทานพระอานนททูลรบั พระดาํ รสั ของพระ-ผูม ีพระภาคเจา แลว . ลาํ ดบั น้ัน พระผมู พี ระภาคเจา พรอมดว ยภิกษุสงฆหมูใหญ เสดจ็ ไปยังฝงโนนแหงแมนา้ํ หิรัญวดี เมอื งกสุ ินาราและสาลวันอนั เปนทแี่ วะพักแหงมัลลกษัตรยิ  รับสั่งกะทานพระอานนทว า เธอจงชวยตงั้ เตยี งใหเรา หันศีรษะไปทางทศิ อุดรระหวางไมส าละทัง้ คู เราเหนือ่ ยแลวจักนอน.ทานพระอานนทท ูลรับพระดํารสั ของพระผมู ีพระภาคเจาแลว ตั้งเตียงหนั พระ-เศยี รไปทางทิศอดุ รระหวางไมส าละทั้งคู. พระผูมีพระภาคเจาทรงสําเร็จสีหไสยาโดยปรัศวเ บื้องขวา ทรงซอนพระบาทดว ยพระบาท มพี ระสตสิ มั ปชัญญะ. ทรงปรารถสกั การบชู า [๑๒๙] สมัยนน้ั ไมส าละท้ังคเู ผล็ดดอกบานสะพร่ังนอกฤดูกาลดอกไมเ หลา นนั้ รวงหลน โปรยปรายลงยงั พระสรีระของพระตถาคตเพอ่ื บูชาพระตถาคต. แมดอกมณฑารพอนั เปนของทพิ ยก ต็ กลงมาจากอากาศ ดอกมณฑารพเหลานัน้ รวงหลนโปรยปรายลงยังพระสรรี ะของพระตถาคตเพือ่ บูชาพระตถาคต. แมจณุ แหง จนั ทนอันเปน ของทพิ ย กต็ กลงจากอากาศ จณุ แหงจนั ทนเ หลา นน้ั รว งหลน โปรยปรายลงยงั พระสรีระของพระตถาคต เพ่ือบชู าพระตถาคต. ดนตรีอนั เปนทิพยเลา ก็ประโคมอยูในอากาศ เพื่อบชู าพระ-ตถาคต. แมส งั คีตอันเปน ทิพย กเ็ ปน ไปในอากาศ เพื่อบูชาพระตถาคต. ครัง้ นั้น พระผมู ีพระภาคเจารบั สงั่ กะทานพระอานนทวา ดกู อนอานนทไมสาละทง้ั คู เผลด็ ดอกบานสะพร่งั นอกฤดกู าล รว งหลนโปรยปรายลงยงั พระ-

พระสตุ ตนั ตปฎ ก ทีฆนิกาย มหาวรรค เลม ๒ ภาค ๑ - หนาที่ 307สรรี ะของพระตถาคตเพื่อบูชาพระตถาคต. แมด อกมณฑารพอนั เปนของทพิ ย. . . แมจ ณุ แหงจันทนอันเปน ของทิพย. . . แมด นตรอี นั เปนทิพยเ ลา. . . แมสังคีตอันเปน ทิพย ยอมเปนไปในอากาศ เพือ่ บชู าพระตถาคต ดูกอนอานนทพระตถาคตจะช่อื วา อนั บรษิ ัทสักการะ เคารพ นบั ถือ บูชานอบนอ มดวยเคร่อื งสกั การะประมาณเทานห้ี ามิได ผใู ดแลจะเปนภิกษุ ภกิ ษุณี อุบาสก หรอื อุบาสิกาก็ตาม เปน ผูปฏิบัตธิ รรมสมควรแกธ รรม ปฏิบัตชิ อบ พระพฤติตามธรรมอยูผูนัน้ ยอมชอ่ื วาสักการะ เคารพ นับถอื บชู า ดว ยการบชู าอยา งยง่ิ เพราะเหตุน้นั แหละ อานนท พวกเธอพึงสําเหนยี กอยา งนีว้ า เราจกั เปน ผปู ฏิบัติธรรมสมควรแกธ รรม ปฏิบัติชอบ ประพฤติตามธรรมอย.ู เรื่องอุปวาณเถระ [๑๓๐] สมัยนัน้ ทานอปุ วาณะยืนถวายงานพดั พระผมู ีพระภาคเจาเฉพาะพระพกั ตร. คร้งั นั้น พระผูมีพระภาคเจา ทรงขับทา นพระอปุ วาณะวาดูกอ นภิกษุ เธอจงหลีกไป อยายนื ตรงหนา เรา. ทานพระอานนทไดมีความดําริวา ทา นอุปวาณะรูปน้ีเปน อุปฏ ฐากอยใู กลช ดิ พระผมู พี ระภาคเจา มาชา นานก็แหละเมอื่ เปน เชน น้นั ในกาลครงั้ สดุ ทา ย พระผมู พี ระภาคเจาทรงขับทา นอุปวาณะวา ดูกอ นภกิ ษุ เธอจงหลีกไป อยา ยนื ตรงหนา เราดังน้ี อะไรหนอเปนเหตุ อะไรหนอเปนปจ จัย ใหพ ระผูมพี ระภาคเจา ทรงขับทา นอุปวาณะวาดูกอนภิกษุ เธอจงหลกี ไป อยา ยนื ตรงหนาเรา. ทานพระอานนทไดก ราบทลูพระผูมพี ระภาคเจาวา ขาแตพระองคผูเจรญิ ทานอปุ วาณะรูปน้ี เปนอปุ ฏ ฐากอยูใกลช ิดพระผมู ีพระภาคเจา มาชานาน. . .พระผูมพี ระภาคเจา ตรัสวา ดูกอ นอานนท เทวดาในหมื่นโลกธาตุมาประชุมกนั โดยมากเพื่อจะเห็นตถาคต เมืองกสุ ินาราสาลวันอนั เปนทแ่ี วะพักแหง มัลลกษตั รยิ เพยี งเทาใด โดยรอบถงึ ๑๒

พระสตุ ตันตปฎก ทฆี นิกาย มหาวรรค เลม ๒ ภาค ๑ - หนา ที่ 308ตลอดทเ่ี พียงเทา นี้ จะหาประเทศแมมาตรวาเปนจรดลงแหงปลายขนทรายอันเทวดาผูมีศกั ดิ์ใหญ มิไดถ กู ตองแลว มไิ ดมี พวกเทวดายกโทษอยวู า เรามาแตทไ่ี กลเพื่อจะเห็นพระตถาคต พระตถาคตอรหันตสมั มาสัมพทุ ธเจา จะเสดจ็อุบตั ิในโลก ในบางครงั้ บางคราว ในปจฉิมยามแหงราตรีวนั น้แี หละ พระ-ตถาคตจักปรินพิ พาน ภกิ ษุผมู ีศกั ด์ิใหญรปู นี้ ยนื บงั อยเู บื้องพระพักตรพระผูมีพระภาคเจา เราไมไ ดเ พื่อเหน็ พระตถาคตในกาลเปน ครงั้ สุดทาย. ขา แตพระองคผเู จรญิ กพ็ วกเทวดา กระทาํ ไวใ นใจเปน อยา งไร อานนท มีเทวดาบางพวกสําคญั อากาศวา เปนแผน ดิน สยายผมประคองแขนทัง้ สองครา่ํ ครวญอยูลม ลงกลงิ้ เกลือกไปมา เหมือนเทา ขาดแลว ราํ พนั วา พระผมู ีพระภาคเจา จักปรินพิ พานเสยี เร็วนัก พระสคุ ตจักปรนิ พิ พานเสยี เรว็ นัก พระองคผ มู พี ระจกั ษุในโลกจักอนั ตรธานเสียเร็วนักดงั นี้ เทวดาบางพวกสาํ คญั แผน ดินวาเปนแผน -ดนิ . . . พระองคผ ูมีพระจักษุในโลกจกั อันตรธานเสียเรว็ นักดังน้ี สว นเทวดาท่ีปราศจากราคะแลว มีสติสัมปชญั ญะ อดกล้ันโดยธรรมสงั เวชวา สงั ขารทัง้หลายไมเ ท่ียง ขอนั้น จะหาไดใ นสังขารน้แี ตท ไี่ หน. สงั เวชนยี สถาน ๔ ตําบล [๑๓๑] ขา แตพระองคผ เู จรญิ ในกาลกอน พวกภิกษุอยูจําพรรษาในทศิ ทงั้ หลายพากันมาเพอื่ เหน็ พระตถาคต พวกขาพระองค ยอมไดเ หน็ไดเ ขาไปนั่งใกล ภิกษุผูใหเ จรญิ ใจเหลาน้นั พวกขา พระองค โดยลว งไปแหงพระผูม พี ระภาคเจา จกั ไมไดเหน็ จักไมไดเขาไปน่ังใกลภกิ ษผุ ใู หเจริญใจ. ดกู อนอานนท สังเวชนยี สถาน ๔ แหงเหลาน้ี เปน ท่ีควรเหน็ ของกลุ บุตรผมู ศี รทั ธา. สังเวชนียสถาน ๔ เปนไฉน. สังเวชนียสถานเปนทค่ี วรเหน็ ของกุลบตุ รผมู ีศรทั ธาดว ยระลึกวา พระตถาคตประสูตใิ นทนี่ ี่ ๑ สงั เวชนยี -

พระสตุ ตันตปฎ ก ทีฆนกิ าย มหาวรรค เลม ๒ ภาค ๑ - หนาที่ 309สถานเปน ทค่ี วรเห็นของกุลบุตรผูมีศรทั ธาดว ยระลึกวา พระตถาคตตรสั รูอ นตุ -ตรสมั มาสมั โพธิญาณในทน่ี ี้ ๑ สังเวชนียสถานเปนท่คี วรเหน็ ของกลุ บตุ รผมู ีศรทั ธาดว ยระลกึ วา พระตถาคตยังธรรมจักรอนั ยวดยิ่งใหเ ปน ไปแลวในท่ีนี้ ๑สงั เวชนียสถานเปน ที่ควรเห็นของกุลบุตรผูมีศรทั ธาดวยระลกึ วา พระตถาคตเสด็จปรนิ ิพพานดว ยอนปุ าทิเสสนพิ พานธาตุในทน่ี ้ี ๑ อานนท สงั เวชนยี สถาน๔ แหง เหลา น้นั แล เปนทีค่ วรเห็นของกุลบตุ รผมู ศี รทั ธา ภกิ ษุ ภกิ ษณุ ีอุบาสก อบุ าสิกา ผมู ศี รัทธาจักมาดวยระลกึ ถึงวา พระตถาคตประสูตใิ นท่ีนี้บา ง พระตถาคตตรสั รอู นุตตรสัมมาสมั โพธญิ าณในท่ีนบ้ี าง พระตถาคตยงัธรรมจักรอนั ยวดยงิ่ ใหเ ปนไปในทีน่ บ้ี า ง พระตถาคตเสร็จปรนิ ิพพานแลว ดวยอนุปาทเิ สสนิพพานธาตุในที่นบ้ี า ง ดูกอ นอานนท ชนเหลาใดเทย่ี วจาริกไปยงัเจดียม ีจิตเล่อื มใส จกั กระทํากาละ ชนเหลา นั้นทั้งหมดเบ้ืองหนา แตต ายเพราะกายแตก จกั เขา ถึงสคุ ตโิ ลกสวรรค. วิธปี ฏบิ ตั ใิ นสตรี และพระพุทธสรรี ะ [๑๓๒] ขาแตพระองคผูเจรญิ พวกขา พระองคจะปฏบิ ตั ใิ นมาตุคามอยางไร. ไมด ู อานนท. เมอ่ื มีการดจู ะพึงปฏิบัติอยา งไร. ไมพ ูดดว ยอานนท.เมอื่ มกี ารพูดจะพงึ ปฏิบตั อิ ยางไร. พึงตัง้ สตไิ ว อานนท. [๑๓๓] ขาแตพ ระองคผเู จริญ พวกขา พระองคจ ะปฏบิ ตั ิในพระสรรี ะของพระตถาคตอยางไร. อานนทพวกเธออยาขวนขวายเพ่อื บชู าสรีระของพระ-ตถาคตเลย พวกเธอจงสืบตอในประโยชนตน ประกอบตามในประโยชนต นไมประมาทในประโยชนตน มตี นสงไปแลวอยูเถดิ อานนท กษตั รยิ ผูเ ปนบัณฑติ บา ง พราหมณผ ูเปนบัณฑติ บาง คฤหบดีผเู ปน บณั ฑติ บา ง เลอื่ มใสในพระตถาคตมอี ยู เขาเหลานนั้ จักกระทําการบูชาสรรี ะของพระตถาคตเอง.

พระสุตตันตปฎ ก ทฆี นกิ าย มหาวรรค เลม ๒ ภาค ๑ - หนา ท่ี 310 ก็ขา แตพ ระองคผ เู จรญิ พึงปฏิบตั ใิ นพระสรีระของพระตถาคตอยางไร.พึงปฏิบัตใิ นพระสรีระของพระตถาคต เหมือนทีเ่ ขาปฏิบตั ิในพระสรีระของพระ-เจาจักรพรรด.ิ เขาปฏิบัติในพระสรรี ะของพระเจาจกั รพรรดิเปน อยา งไร.อานนท เขาหอ พระสรรี ะของพระเจาจักรพรรดดิ วยผาใหม ครัน้ หอ แลวซบั ดวยสาํ ลี ครน้ั ซบั ดวยสาํ ลแี ลว หอดว ยผาใหม โดยอุบายนี้ หอ พระสรีระของพระเจา จักรพรรดดิ วยผา ๕๐๐ คู เชิญลงในรางเหล็กอนั เตม็ ดว ยนํา้ มนั ครอบดว ยรางเหลก็ อน่ื กระทําจิตกาธานดวยของหอมทุกชนดิ ถวายพระเพลงิ พระ-สรรี ะของพระเจา จักรพรรดิ สรา งพระสถปู ของพระเจา จักรพรรดไิ วใ นทางใหญ๔ แพรง อานนท เขาปฏิบตั ิในพระสรรี ะของพระเจาจกั รพรรดอิ ยา งนแี้ ลว พึงปฏบิ ัติในพระสรรี ะของพระตถาคตเหมอื นเขาปฏบิ ตั ิในพระสรีระของพระเจาจกั รพรรดฉิ ะน้นั พึงสรา งพระสถปู ของพระตถาคตไวในทางใหญ ๔ แพรงชนเหลาใด จกั ยกขึ้นซึ่งมาลัยของหอมหรือจุณ จกั อภิวาท หรอื ยงั จติ ใหเ ลอื่ มใสในพระสถปู น้นั ขอ นน้ั จกั เปนไปเพื่อประโยชน เพอ่ื ความสขุ แกช นเหลาน้นัตลอดกาลนาน. ถูปารหบคุ คล ๔ [๑๓๔] ดกู อนอานนท ถปู ารหบคุ คล ๔ เหลาน้ี. ถปู ารหบุคคล ๔เปน ไฉน. คอื พระตถาคตอรหันตสัมมาสมั พทุ ธเจา ๑ พระปจ เจกสัมพทุ ธเจา ๑สาวกของพระตถาคต ๑ พระเจา จกั รพรรดิ ๑. ดกู อ นอานนท เพราะอาศัยอาํ นาจประโยชนอ ะไร พระตถาคตอรหันต-สัมมาสัมพทุ ธเจา จึงเปนถูปารหบคุ คล. ชนเปนอนั มาก ยอมยังจติ ใหเลอื่ มใสวา นเี้ ปนพระสถูปของพระผมู ีพระภาคอรหนั ตสมั มาสัมพุทธเจานั้น ชนเหลาน้ัน ยงั จติ ใหเ ล่ือมใสพระสถูปน้ันแลว เบ้อื งหนา แตตายเพราะกายแตก ยอ ม

พระสุตตนั ตปฎ ก ทฆี นิกาย มหาวรรค เลม ๒ ภาค ๑ - หนา ท่ี 311เขาถึงสุคตโิ ลกสวรรค อานนท เพราะอาศยั อาํ นาจประโยชนน ีแ้ ล พระตถาคตอรหนั ตสมั มาสมั พทุ ธเจา จึงเปน ถูปารหบคุ คล. ดกู อ นอานนท เพราะอาศยั อํานาจประโยชนอะไร ๆ พระปจเจกสมั -พุทธเจา จงึ เปนถปู ารหบุคคล ชนเปนอนั มาก ยังจติ ใหเลื่อมใสวา นี้เปนสถูปของพระปจ เจกสัมพุทธเจานั้น ชนเหลา นน้ั ยงั จิตใหเล่ือมใสในสถปู น้ันแลวเบอ้ื งหนา แตตายเพราะกายแตกยอ มเขา ถงึ สคุ ติโลกสวรรค อานนท เพราะอาศัยอํานาจประโยชนน ้ีแล พระปจ เจกสัมพทุ ธาเจา จงึ เปน ถปู ารหบคุ คล. ดกู อ นอานนท เพราะอาศยั อํานาจประโยชนอะไร สาวกของพระ-ตถาคตจึงเปนถูปารหบคุ คล. ชนเปน อนั มาก ยังจติ ใหเลื่อมใสวา นเ้ี ปนสถูปสาวกของพระผูมีพระภาคอรหนั ตสัมมาสมั พทุ ธเจา พระองคน ัน้ ชนเหลานนั้ยังจิตใหเล่ือมใสในสถูปนน้ั แลว เบื้องหนาแตตาย เพราะกายตาย ยอ มเขาถงึสคุ ติโลกสวรรค อานนท เพราะอาศยั อาํ นาจประโยชนนแ้ี ล สาวกของพระ-ตถาคตจงึ เปนถปู ารหบุคคล. ดูกอนอานนท เพราะอาศยั อํานาจประโยชนอะไร พระเจา จักรพรรดิจงึ เปน ถปู ารหบุคคล. ชนเปน อันมาก ยังจติ ใหเ ลื่อมใสวา นเ้ี ปน พระสถูปของพระธรรมราชา ผทู รงธรรมพระองคนนั้ ชนเหลา น้ัน ยงั จิตใหเ ล่อื มใสในพระสถูปนน้ั แลว เบ้อื งหนาแตต ายเพราะกายแตก ยอ มเขา ถงึ สุคติโลกสวรรคอานนท เพราะอาศยั อาํ นาจประโยชนนแ้ี ล พระเจา จกั รพรรดิจึงเปน ถูปารห-บุคคล อานนท ถปู ารหบุคคล ๔ เหลา นแ้ี ล. ประทานโอวาทแกพระอานนท [๑๓๕] ครั้งนนั้ ทานพระอานนทเ ขาไปสูวิหาร ยืนเหน่ียวสลกั เพชรรองไหอ ยูวา เรายงั เปน เสขบคุ คลมีกจิ ท่ีจะตอ งทําอยู แตพระศาสดาของเรา