tripitaka_48

พระสตุ ตนั ตปฎ ก ขทุ ทกนิกาย วมิ านวัตถุ เลม ๒ ภาค ๑ - หนา ท่ี 451ไดต รัสวธิ ีสมาทานสกิ ขาบทเหลา นนั้ แกม าณพผูนอ มรับอยา งนแี้ ลวมาณพนั้นทบทวนแมว ิธสี มาทานนนั้ ดว ยดี มใี จเลอื่ มใส กราบทูลวาขา แตพ ระผูม ีพระภาคเจา ขาพระองคจ กั ไปละ แลว ระลึกคณุ พระรัตนตรยัเดินไปตามทางนั้นเอง แมพ ระผูมีพระภาคเจา มีพระพทุ ธดํารวิ า กุศลเพยี งเทาน้ีของมาณพนี้ พอที่จะใหเกิดในเทวโลก แลวไดเสด็จไปพระ-วิหารเชตวนั อยา งเดมิ . เมื่อมาณพมจี ติ เลื่อมใส ตง้ั อยใู นสรณะทั้งหลายดวยความเปน ผมู ีจิตตปุ บาทเปน ไปวา ขา พเจาเขาถึงสรณะ ดงั นี้ โดยกาํ หนดคุณพระ-รตั นตรัย และทิ้งอยูในศีลทงั้ หลาย ดวยอธฐิ านศีล ๕ ตามนยั ท่พี ระผมู -ีพระภาคเจาตรัสไวน นั้ แล กําลังเดินระลึกถึงคุณพระรตั นตรยั ตามนยั นั่นแลพวกโจรกก็ รูกันมาท่ีหนทาง มาณพไมใ สใจพวกโจรเหลา นั้น เดนิ ระลึกถงึ คุณพระรตั นตรัยอยา งเดียว โจรคนหนงึ่ ยืนซอนในระหวา งพุม ไม เอาลูกธนูอาบยาพษิ แทงอยางฉับพลัน ทาํ ใหเ ขาสนิ้ ชวี ิต แลวยึดหอ กหาปณะหลีกไปพรอ มกับพวกสหายของตน ฝา ยมาณพทํากาละแลวตายไปบังเกดิในวมิ านทอง ๓๐ โยชน ในสวรรคช ้ันดาวดงึ ส เปนเหมอื นหลับแลวต่นื ขึ้น มีอัปสรพันหนึง่ แวดลอ ม มีอัตภาพประดบั ดวยเครอื่ งประดบัมภี าระ ๖๐ เลม เกวียน รัศมขี องวิมานน้ันแผไ ปกวา ๒๐ โยชน. ครง้ั น้นั พวกมนุษยช าวเสตัพยนครเหน็ มาณพทาํ กาละแลว จึงไปเสตพั ยนคร บอกแกบิดามารดาของมาณพนัน้ พวกชาวบานอุกกัฏฐะก็ไปอุกกฏั ฐนคร บอกแกโปกขรสาติพราหมณ บิดามารดาของมาณพน้นัพวกญาติและมติ ร และโปกขรสาติพราหมณพ รอมดวยบริวาร มนี ํ้าตาไหลอาบหนารองไหไ ปประเทศน้ัน สว นมากชาวเสตพั ยะ ชาวอุกกฏั ฐะ

พระสุตตนั ตปฎก ขุททกนิกาย วิมานวัตถุ เลม ๒ ภาค ๑ - หนาท่ี 452และชาวอิจฉานังคละ ก็ไดประชมุ กัน. คร้งั น้ัน พระผูม ีพระภาคเจามีพระดํารวิ า เม่อื เราไป ฉตั ตมาณพ-เทพบตุ รจะมาพบเรา เราจกั ใหเขาผูมาแลว กลา วถึงกรรมทท่ี าํ ไว ใหท ําผลแหง กรรมใหประจักษ แลว เราจักแสดงธรรม มหาชนจักตรัสรูธรรมดว ยอาการอยางนี้ คร้นั มีพระดําริแลว พรอมดว ยภกิ ษุหมูใ หญเ สด็จเขา ไปยงั ประเทศนน้ั ประทับนง่ั เปลงพระพุทธรงั สีมพี รรณ ๖ ประการ ณ โคนตนไมแ หงหนง่ึ ครงั้ น้นั แมฉ ตั ตมาณพเทพบตุ รตรวจดูสมบัติของตนทบทวนเหตแุ หง สมบตั ินน้ั เห็นการถึงสรณะและการสมาทานศลี เกดิความประหลาดใจ เกิดความเล่อื มใสมากในพระผมู พี ระภาคเจา คิดวาเราจกั ไปถวายบังคมพระผมู ีพระภาคเจา และไหวภิกษสุ งฆ ในบดั น้แี หละและจกั ทาํ คณุ พระรัตนตรยั ใหปรากฏแกม หาชน เทพบตุ รอาศยั ความเปนผูกตญั ู กระทาํ ประเทศแหงปา นั้นท้ังหมดใหมแี สงสวางเปนอนั เดียวกนัมาพรอ มกบั วิมาน ลงจากวิมาน ปรากฏองคใหเ หน็ พรอ มดว ยบรวิ ารหมูใหญ เขา ไปหมอบถวายบังคมดว ยเศียรเกลา แทบพระยุคลบาทของพระผูมีพระภาคเจา แลว ยนื ประคองอญั ชลอี ยู มหาชนเหน็ ดงั นัน้ มคี วามประหลาดอศั จรรยว า นี้ใครหนอ เทวดาหรือพรหมพากันเขาแวดลอมพระผูมีพระภาคเจา. พระผมู พี ระภาคเจา เพอ่ื จะทรงทําบญุ กรรมที่เทพบุตรนัน้ กระทําไวใหปรากฏ ไดต รสั ไตถ ามเทพบุตรน้นั วา พระอาทติ ยในทอ งฟา กไ็ มส วา ง พระจันทรก ็ ไมสวาง ดาวฤกษผสุ สะกไ็ มส วางเหมอื นวิมานน้ี มี

พระสุตตันตปฎก ขทุ ทกนิกาย วมิ านวตั ถุ เลม ๒ ภาค ๑ - หนาท่ี 453 รศั มสี วางมาก ไมมที ่ีเปรยี บ ทานเปน ใคร จาก ดาวดงึ สม าสแู ผนดิน รัศมีมีเกิน ๒๐ โยชน ตดั รังสี พระอาทติ ย และทาํ กลางคืนใหเ ปนเหมอื นกลางวนั วิมานของทา นงามบริสทุ ธิผ์ ดุ ผอง มดี อกปทมุ มาก มี ดอกบุณฑริกงามเกลอื่ นกลาดไปดวยดอกไมทงั้ หลาย งามไมนอย คลมุ ดวยขายทองท่ปี ราศจากละออง ธลุ ี สวางอยูในอากาศ เหมือนดวงอาทติ ย วิมาน ของทานบรบิ รู ณดวยเหลาอปั สรผทู รงผาแดงและผา เหลือง หอมตลบดวยกฤษณา ประยงค และจนั ทน มอี งคและผวิ พรรณเปลงปลั่งดังทอง เหมือนทองฟา เตม็ ไปดว ยดวงดาวท้ังหลาย ทวยเทพบุตรและเทพธดิ า ในวิมานนม้ี มี าก หลายหลากวรรณะ มอี าภรณ ประดบั ดวยดอกไม มใี จดี มกี รองทอง นงุ หมดวย อาภรณท่ีเปน ทอง โชยกลนิ่ หอมลอยไปตามลม นี้ เปน วิบากแหง การสํารวมอะไร ทา นเกดิ ในวมิ านน้ี ดว ยผลแหงกรรมอะไร และทา นไดว ิมานน้โี ดยวธิ ีใด ทานถูกเราถามแลว เชิญบอกตามสมควรแกว ิธนี น้ั ดว ยเถิด. บรรดาบทเหลา น้ัน บทวา ตปติ แปลวา ยอมสวา ง. บทวานภสฺมึ แปลวา ในอากาศ. บทวา ผสุ โฺ ส แปลวา หมดู าวฤกษผุสสะ.บทวา อตุล แปลวา ไมมีทเ่ี ปรยี บหรือประมาณไมได ทานอธบิ ายคาํ นี้

พระสตุ ตันตปฎก ขุททกนกิ าย วิมานวัตถุ เลม ๒ ภาค ๑ - หนาท่ี 454ไวว า วิมานของทานนี้ ไมมที ีเ่ ปรยี บ ประมาณไมได สวา งมาก คอื สวา งไปในอากาศ จากวิมานนัน้ ๆ แหละ เพราะผองใสฉันใด ดวงดาวทั้งหลายยอ มไมส วา งเหมอื นฉันน้ัน พระจันทรก ็ไมส วา ง ดาวเหลาน้ันไมตอ งพูดถงึ แมพระอาทิตยกย็ งั ไมส วา งเทา ทา นเปน ใครถึงไดเปนอยา งน้ี จากเทวโลกมายงั ภมู ิประเทศนี้ ขอจงบอกกลาวแกม หาชนนี้ทําความขอนัน้ ใหปรากฏ. บทวา ฉนิ ทฺ ติ แปลวา ตัดขาด ความวา ตอ ตา นไมใหเ ปนไป.บทวา ร สี แปลวา รัศมีทงั้ หลาย. บทวา ปภงฺกรสสฺ แปลวา ของดวงอาทติ ย กร็ ศั มีของวิมานนัน้ แผไ ปโดยรอบ ๒๕ โยชน เพราะเหตุนนั้ ทานจึงกลา ววา สาธกิ วีสตโิ ยชนานิ อาภา ดังน้ี. บทวา รตตฺ ิมฺปจ ยถา ทวิ  กโรติ ความวา วิมานของทา นกาํ จดั ความมืดดว ยรัศมีของตน ทาํ แมภาคราตรใี หเ ปนเหมือนภาคกลางวัน ชอื่ วา บริสุทธิ์ เพราะสะอาดทัง้ ภายในและภายนอก โดยรอบ ๆ ชือ่ วา ผุดผอง เพราะไมมีมลทินโดยประการทัง้ ปวง ชอ่ื วา งาม เพราะด.ี บทวา พหุปทมุ วจิ ติ ฺรปณุ ฑฺ รีก ไดแก ดอกบัวแดงหลายอยา งมากมาย และดอกบวั ขาวมสี ีงดงาม อาจารยบางพวกกลาววา ดอกบวั ขาวช่อื วา ปทมุ ดอกบวั แดงชอื่ วา บณุ ฑริก. บทวา โวกิณฺณ กสุ เุ มหิความวา เกลอื่ นไปดว ยดอกไมอ ืน่ ๆ นานาชนดิ . บทวา เนกจิตตฺ ความวา งามอยา งตา ง ๆ ดวยมาลากรรมและลดากรรมเปน ตน. บทวาอรชวิรชเหม ชาลจฉฺ นฺน ความวา ปราศจากละอองเอง และคลุมดวยขายทองทีป่ ราศจากธลุ ี ไมมโี ทษ.

พระสุตตนั ตปฎ ก ขุททกนกิ าย วิมานวัตถุ เลม ๒ ภาค ๑ - หนา ที่ 455 บทวา รตตฺ กมฺพลปต วาสสาหิ แปลวา ดว ยผาแดงทง้ั หลาย และดวยผาเหลืองทัง้ หลาย จริงอยู เทพธดิ าองคห น่ึงนงุ หม ผา ทิพยส แี ดง ยอ มทําใหผ าทพิ ยส ีเหลอื ง เหลอื ยิ่งขึน้ อีกองคหนงึ่ นงุ หมผาทิพยสเี หลอื งยอ มทําใหผ า ทพิ ยส ีแดง แดงยิง่ ขึ้น ทา นหมายความดงั น้ัน จงึ กลา ววารตฺตกมพฺ ลปตวาสสาหิ ดังน้.ี บทวา อครุปยงคฺ จุ นทฺ นุสสฺ ทาหิ ความวาหอมฟงุ ดวยกล่นิ กฤษณา ดว ยดอกประสงค และดว ยกลิน่ จนั ทนท้งั หลายอธิบายวา อบอวลไปดวยกลนิ่ กฤษณาอนั เปนทพิ ยเ ปน ตน. บทวากฺจนตนนุ นฺ ภิ ตตฺ จาหิ แปลวา มีผิวละเอียดออ นคลายทอง. บทวา ปรปิ รู ความวา เตม็ ไปดวยเทพธิดาผเู ที่ยวไปในทน่ี ั้น ๆ และขบั รอ งเสียงประสาน. บทวา พหุเกตฺถ แปลวา ในวมิ านนม้ี าก. บทวา อเนกวณณฺ าแปลวา มีรปู ตา ง ๆ. บทวา กสุ มุ วภิ ูสติ าภรณา ความวา มที ิพยาภรณประดบั ดว ยดอกไมท พิ ยท้ังหลาย เพอ่ื โชยกลนิ่ หอมเปนพิเศษ. บทวาเอตฺถ แปลวา ในวมิ านน.้ี บทวา สุมนา แปลวา มใี จดี คอื มจี ิตเบกิ บาน. บทวา อนลิ ปมุฺจติ า ปวนฺติ สุรภึ ความวา ยอ มโชยกลนิ่หอมของดอกไมทงั้ หลายทมี่ ีกล่นิ ลอยไปตามลม เพราะเปน ดอกไมแกและบานแลว เหมอื นพวงกลบี หลุดดว ยลม อาจารยบางทานกลาววา อนิล-ปธูปตา อันลมขจัดแลว ดงั นก้ี ม็ ี ความวา ดอกไมทองถกู ลมพดั แผว ๆชื่อวา มกี รองทอง เพราะเคร่ืองประดบั มเี ปลือกไมทองเปนตนแผไ ปท่ีชอ งผมเปน ตน ช่ือวา นุงหมดว ยอาภรณท่ีเปนทอง เพราะมสี รีระปกปดดวยอาภรณอ นั เปนทองโดยมาก ดวยบทวา นรนาริโย ทรงแสดงวาในวิมานของทานน้ี มีเทพบตุ รและเทพธิดามาก.

พระสตุ ตันตปฎ ก ขุททกนิกาย วิมานวัตถุ เลม ๒ ภาค ๑ - หนาที่ 456 บทวา องิ ฺฆ เปน นิบาต ในอรรถวา เตือน. บทวา ปฏุ โ แปลวา อันเราถามแลว อธิบายวา เพื่อผลกรรมประจักษชดั แกมหาชนน.้ี ลาํ ดับน้นั เทพบตุ รไดพ ยากรณด วยคาถาเหลา นวี้ า พระศาสดาเสด็จมาพบมาณพในทางน้ี ดว ย พระองคเ อง เม่ือทรงอนุเคราะห ไดต รัสสอนแลว ฉตั ตมาณพฟงธรรมของพระองคผเู ปนรัตนะอันประ- เสรฐิ ไดก ราบทลู วา ขาพระองคจกั กระทาํ ตาม พระองคตรัสสอนวา เธอจงเขา ถงึ พระชนิ วรผู ประเสริฐ ทง้ั พระธรรมและภกิ ษุสงฆ เปนสรณะ ขา แตพ ระองคผเู จรญิ ทแี รกขา พระองคไ ดกลาววา ไมรู แตภายหลังไดกระทาํ ตามพระดํารัสของ พระองค อยางนั้นทีเดียว พระองคต รัสสอนวา จง อยาฆาสตั ว อยาประพฤตกิ รรมไมส ะอาดตาง ๆ ผมู ี ปญญาทัง้ หลายไมส รรเสริญความไมส าํ รวมในสตั ว ทง้ั หลายเลย ขาแตพ ระองคผ เู จรญิ ทีแรกขา พระ- องคไ ดก ลาววา ไมรู แตภายหลังไดก ระทําตามพระ- ดํารัสของพระองค อยา งน้ันทีเดยี ว พระองคต รสั สอนวา อยา เปน ผมู คี วามสําคญั ของท่เี จา ของมิไดใ ห แมท่ีชนอื่นรกั ษาไว วาเปน ของควรถอื เอา ขา แต พระองคผ ูเจรญิ ทแี รกขาพระองคไดกลาววา ไมร ู