HighAreaHighAreaNew-60

การวจิ ยั การศึกษาเปรยี บเทยี บการพัฒนาบนพ้ืนทีส่ งู ในอดตี และปจั จุบนั 273 ความสามารถในการเรียนรู้ต้องมากขึ้น ความสามารถในการปรับตัวต้องมีอยู่ตลอดเวลา ซ่ึงจะอยู่รอด และปลอดภัย ผลการวิเคราะห์ข้อมูลด้านปัจจัยแห่งความสาเร็จในการพัฒนาราษฎรบนพื้นท่ีสูง คือ การพัฒนา ตนเองของคนในชมุ ชนบนพื้นทสี่ ูงได้มีความรู้ ให้มีความทันสมัย มีข้อมูลขา่ วสารแห่งการเป็นไป และการ เปล่ียนแปลง ชอบสังคมโลกกว้าง มีผู้นาชนเผ่าท่ีมีความมุ่งม่ันความทุ่มเท พัฒนาคน และพัฒนาชุมชน สู่การเรียนรู้ รอบด้าน ให้เป็นคนใฝ่รู้ ใฝ่พัฒนาไม่หยุดนิ่ง ไม่ท้อแท้ ใช้ชีวิตแบบเรียบง่ายแต่งดงาม ด้วยคุณธรรมหลกั ความดี อยู่กบั วัฒนธรรมประเพณีอันดีงาม ท่ีต้องอนุรกั ษ์ส่งเสริมและพฒั นา มีส่วนรวม กันทุกฝ่ายในชุมชน พัฒ นาท้องถ่ินให้มีความเจริญ มีดุลยภาพระหว่างความคิดแบบดั้งเดิม กับสาธารณูปโภคสมัยใหม่ สร้างแบรนด์ความเป็นชนเผ่าให้เป็นท่ีรับรู้ได้ ให้คนรู้จัก ให้สังคมยอมรับ ในความเป็นชนเผ่าที่พัฒนาต่อเนื่อง เรียนรู้ตลอดเวลา รักษาหวงแหนแผ่นดินเกิด ไม่ทิ้งถ่ิน ไม่ลืมชุมชน ท่ีเติบโตมา พรอ้ มกับการมีส่วนรว่ มมือ รวมใจ รวมสตปิ ัญญา กันทกุ ภาคสว่ น สนับสนุนกับการมีนโยบาย การพัฒนาราษฎรบนพ้ืนที่สูงท่ีชัดเจนต่อเน่ืองและจริงใจ ให้บริการ ส่งเสริมการพัฒนา รอบด้าน ทุกมิติ ทง้ั ด้านเศรษฐกจิ ปากท้อง ประชาชน สังคม แห่งความสามคั คี มีความรักใคร่ปรองดอง เป็นหน่ึงเดียวกัน แสวงหาโอกาสในการพัฒนา มีเวทีแห่งการเรียนรู้ สร้างมูลค่าเพ่ิม จากคน ชุมชนและวัฒนธรรม ความเป็นอยู่ชนชนเผ่าสมัยใหม่ ท่ีไม่ลืมส่ิงดีๆ ด้ังเดิมทุกคนมีสิทธิ์กลับคืนบ้านเกิด มีจิตสาธารณะ เพื่อส่วนรวม พร้อมเสียสละเวลา ทรัพย์สินอันมีค่าให้กับส่วนร่วม ทุกภาคส่วนในสังคมให้มีความเสมอภาค ให้ความเป็นธรรมกับทุกเผ่าทุกฝ่ายอย่างจริงใจ ทุกคนมีจิตสาธารณะ พร้อม เสี่ยงจะอุทิศตน เพือ่ สว่ นรวม เพื่อสงั คมชุมชนและชนเผ่าให้วัฒนธรรมยงั คงเขม้ แข็ง ให้ภาษาเผา่ ยงั คงมีอยู่ ในการแตง่ กาย คงเป็นอัตลกั ษณ์ ท่ีโดดเด่นในสังคมไทยท่ีคนเชื่อม่ัน ศาสนา ศรัทธา ภาคภูมิ ทุกภาคส่วน เกื้อกลู พัฒนา อย่างมีธรรมภิบาล ด้วยความถูกต้อง ไม่เน้นถูกใจ ให้ความเป็นธรรม มีความเสมอภาคกับคนไทยพื้นราบ ให้ความโปร่งใสชัดเจนสบายใจแก่ทุกฝ่าย ไม่เอารัดเอาเปรียบ ไม่มีอคติกัน พร้อมร่วมมือกัน สร้างสรรค์ ส่ิงดใี ห้แผ่นดนิ ไทย ปัจจยั แห่งความลม้ เหลว ในทางตรงกันข้ามของปัจจัยแห่งความสาเร็จก็คือ ปัจจัยแห่งความล้มเหลวของการ พัฒนาราษฎรบนพนื้ ท่ีสูง ซ่ึงอธบิ ายเปน็ ชุดความคิดได้วา่ สภาพปัญหาของชุมชน หากชุมชนไม่แก้ปัญหาแล้วใครจะช่วยได้ ความเป็นชุมชนให้ทุกคน ร่วมเป็นเจ้าของในทุกสรรพสิ่ง ทั้งเป็นเจ้าของความสาเร็จและเป็นผู้รับผิดชอบความล้มเหลว ท่ีมีคน ทุกฝ่ายท้ังในและนอกชุมชนต้องเข้ามามีส่วนร่วมช่วยกันอย่างไร้รอยต่อแห่งการพัฒนา ความล้มเหลว ของชุมชนและสังคมบนพ้ืนที่สูงจะเกิดขึ้นถ้าทุกคนไม่เห็นคุณค่าและความสาคัญของสังคมวัฒนธรรม ประเพณี อันดีงามของตน ไม่มีการปฏิบัติตาม ไม่มีการถ่ายทอดสู่ลูกหลาน สิ่งดีงามต่างๆ หมดไป สูญหายไปท้ังภาษา การแต่งกาย ศิลปหัตถกรรม งานฝีมือต่างๆ ทุกคนต้องมีจิตอาสาเพื่อส่วนรวม หากชนชาติพันธ์ุ ไม่มุ่งแต่ทามาหากินจนลืมสืบสานวัฒนธรรมประเพณี มีส่วนร่วมให้สิ่งดีๆยังคงมีคุณค่า ในสังคมไทยตลอดไป ร่วมด้วย ช่วยกัน ปกป้อง วัฒนธรรมต่างถิ่นแบบวัตถุนิยม ทุนนิยม ไม่เข้ามา ครอบงา ความคิด ความเชื่อและวิถีชีวิตของชุมชน ทุกคนต้องร่วมมือกันในการสร้างอาชีพ สร้างงาน คุณภาพออกสู่ตลาดสังคม ในภาพกว้าง ท้ังในประเทศ และต่างประเทศ ภาครัฐจะได้ช่วยส่งเสริม ใหก้ ารสนับสนุนอย่างเปน็ รปู ธรรมจนประสบผลสาเร็จ ใหท้ กุ ฝา่ ยทาอยา่ งตอ่ เนอื่ ง ไม่ขาดหายไป หาตลาด

274 การวจิ ยั การศกึ ษาเปรียบเทียบการพัฒนาบนพ้นื ทส่ี งู ในอดตี และปจั จบุ ัน และพัฒนาตลาดสินค้า และผลิตภัณฑ์พ้ืนเมืองชนเผ่าให้ขายได้ มีรายได้เป็นรายได้หลัก ทุกคนต้อง ไม่เกียจคร้าน ขยันหม่ันเพียร มีความเพียรในการปฏิบัติ มีจิตมุ่งม่ันทุมเทเพื่อส่ิงท่ีเราทา ทาให้สาเร็จ แล้วไตร่ตรอง ใคร่ครวญพิจารณาปรับปรุงแก้ไขให้ดีย่ิงข้ึน ซ่ึงสามารถวิเคราะห์ข้อมูล เป็นกรอบ เปรียบเทียบการวจิ ยั ได้ ดังนี้ ระดับ ปัจจยั แห่งความสาเร็จ ปจั จยั การพฒั นา (1) ระดบั บุคคล (Key Success Factor : KSF) ปัจจัยแหง่ ความลม้ เหลว (2) ผู้นาชุมชน 1. คนมคี วามร้มู ากขึ้น 2. คนมีความรักถิ่นเกดิ (Critical Failure Factors : CFF) (3) ระดบั ชนเผ่า 3. คนมีจิตสาธารณะ 1. คนไม่ไฝ่รู้ 4. คนมีอาชพี /รายได้ 2. คนไม่พัฒนาตนเอง 5. คนมคี วามใฝร่ ู้ 3. ขาดจิตสาธารณะ 4. ไมร่ ่วมมือกนั สรา้ งชมุ ชน 1. ผู้นาชมุ ชนเขม้ แข็ง 2. ผนู้ าบรหิ ารทอ้ งถิน่ รว่ มมือ ขาดความสามัคคีเพื่อสว่ นรว่ ม 3. ผนู้ าจติ วิญญาณสนบั สนนุ 4. ปราชญช์ าวบ้านร่วมมอื 1. ขาดการรวมกลมุ่ ท่ีดี 1. 1. การมีอตั ลักษณช์ นเผ่า 2. ต่างคนตา่ งอยู่ 2. 2. รักษาวฒั นธรรมชนเผ่า 3. ขาดศนู ย์รวมจิตใจ 3. 3. สืบทอดประเพณอี ันดีงาม 4. ขาดการรเ่ิ ร่ิมงานพฒั นา 4. 4. มศี นู ย์การเรยี นรู้และถ่ายทอด 1. ไม่รว่ มกันรกั ษาวัฒนธรรมประเพณี 5. 5.วฒั นธรรมมคี วามสามัคครี ว่ มมอื 2. ไมม่ ีการถ่ายทอดวฒั นธรรมสู่ลูกหลาน 6. กนั ทกุ ชนเผา่ 3. เดก็ -เยาวชนซึมซบั รับวัฒนธรรม ภายนอก 4. วถิ ีชวี ติ เป็นแบบวตั ถนุ ิยม ทุนนยิ ม 5. ไมส่ บื ทอดภาษาและ การแต่งกาย

การวิจยั การศกึ ษาเปรยี บเทยี บการพฒั นาบนพนื้ ทส่ี ูงในอดตี และปัจจบุ ัน 275 สรุปได้ว่า กระบวนการพัฒนาราษฎรบนพื้นที่สูง ยังต้องแสวงหาปัจจัยเชิงบวกที่จะส่งผลสาเร็จ ของการพัฒนา ต้องเรียนรู้ปัจจัยเชิงลบที่จะส่งผลต่อความล้มเหลว ในการพัฒนาทั้งในระดับ บุคคล/ ประชาชน ระดับชุมชนและระดับความเป็นชาติพันธ์ุ ต้องรับรู้อย่างรอบคอบเป็นการเรียนรู้ อย่างรอบด้าน หย่ังรู้และปฎิบัติอย่างรู้จริงจึงจะเกิดกระบวนการพัฒนาราษฎรบนพ้ืนท่ีสูงได้อย่าง มปี ระสทิ ธภิ าพตามแผนภาพ แผนภาพ 4.26 : ระบบการพัฒนาราษฎรบนพื้นทีส่ งู ที่เกี่ยวข้องกับปัจจยั แห่งความสาเร็จและปัจจัย แหง่ ความล้มเหลว

276 การวจิ ยั การศึกษาเปรียบเทียบการพัฒนาบนพน้ื ที่สงู ในอดีตและปัจจุบัน 7. การบรหิ ารจัดการพพิ ธิ ภณั ฑ์ศนู ย์เรียนรู้ราษฎรบนพื้นท่ีสูง (Discovery Museum) ผลการวิเคราะห์ข้อมูลวิจัยในด้านการบริหารจัดการพิพิธภัณฑ์ศูนย์เรียนรู้ราษฎร บนพืน้ ที่สงู สรปุ ได้วา่ มีกรอบการวเิ คราะหแ์ ละนาเสนอ 4 ประการ คอื 1. กรอบการวิเคราะห์การจดั การภายนอกอาคาร 2. กรอบการวิเคราะห์สาระเนื้อหาการจัดการแสดง 3. กรอบการวิเคราะห์ การบริหารจดั การศนู ย์ฯ 4. กรอบการวเิ คราะหด์ า้ นบุคลากรผรู้ บั ผดิ ชอบ โดยท่แี ตล่ ะกรอบการวเิ คราะห์มผี ลการวจิ ยั ดังนี้ 1. กรอบการวิเคราะห์ การจัดการภายนอกอาคาร 1.1 มสี ถานท่แี ละพน้ื ที่อยู่ในทาเลท่ดี ี 1.2 มสี ิ่งอานวยความสะดวกด้านการเดนิ ทางและการเขา้ ถึง ศูนยก์ ารเรยี นรู้ 1.3 มรี ูปลกั ษณ์ของอาคาร สถานที่ นา่ เขา้ ชม ดงึ ดดู การเรยี นรู้ 1.4 สถานท่/ี อาคารมีความโดดเด่นเรียบง่ายอยา่ งงดงาม บ่งบอกถงึ ความเปน็ ชนเผา่ 1.5 มปี ้ายสอ่ื สารของอาคารสถานท่ีและบอกพิกัดจดุ ต่างๆในระบบ Google Map และ GPS 1.6 มพี ้นื ที่จอดรถสะดวกเพียงพอ 1.7 มีจุดขายของอาคารมีจุดเด่น ของสถานท่ี เป็น Magnet Point เพ่ือการเย่ียมชม และทอ่ งเที่ยวท่นี า่ ภาคภมู ใิ จ 1.8 จัดสภาพแวดล้อมและการตกแต่งอาคารพิพิธภัณฑ์ที่สวยงาม มีความเป็น ธรรมชาติ 1.9 มีการจัดระบบความปลอดภัยของการเข้ามาเย่ียมชมพิพิธภัณฑ์ ครบวงจร (ทัง้ ภายในและนอกอาคาร) 2. กรอบการวิเคราะห์ สาระเนอ้ื หาการจัดแสดง 2.1 เปน็ ศูนย์รวบรวมข้อมูลข่าวสารความรเู้ ชงิ ชนเผ่าท่ีครบวงจรและทันสมยั 2.2 เปน็ ศูนย์ฯแสดงความเป็นอตั ลกั ษณช์ นเผ่าอยา่ งชดั เจนทกุ ชนเผา่ 2.3 มชี ดุ แต่งกายหรอื ชดุ ผ้าสวมใส่แต่ละชนเผ่าครบถ้วน 2.4 มชี ดุ แสดงความร้เู ก่ยี วกบั ภาษาแต่ละชนเผ่าอยา่ งเปน็ รปู ธรรม 2.5 มีองค์ความรู้ จากการศึกษาด้วยการวิจัยเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ ปูมหลัง และความเป็นมาของแต่ละชนเผ่าครบถ้วนสมบูรณ์ “ มาเยี่ยมชมศูนย์การเรียนรู้เพียง 1 วัน แต่รู้จักชนเผ่า นับ 1,000 ปี” 2.6 มีชุดขอ้ มูลจดั แสดงดา้ นอารยชีวิต เกิด แก่ เจบ็ ตาย ของแตล่ ะชนเผ่าอย่างชัดเจน 2.7 จัดแสดงนิทรรศการและสง่ เสรมิ ภมู ิปญั ญาของชมุ ชนบนพน้ื ท่ีสงู 2.8 จัดแสดง เร่ืองเล่า เกร็ดชีวิต และ วัฒนธรรมประเพณี อันมีคุณค่าต่อผู้เข้าเย่ียม ชมทุกกลุ่ม เพศ วยั 2.9 จัดแสดงวตั ถศุ ิลปแ์ ละชิ้นงานหตั ถกรรมพื้นบ้านผลิตภัณฑช์ นเผ่าอย่างเหมาะสม

การวจิ ัยการศึกษาเปรยี บเทียบการพัฒนาบนพ้นื ทส่ี งู ในอดตี และปัจจบุ ัน 277 คาอธบิ าย 2.10 มีเอกสารรวบรวมความรู้และข้อมูลสาคัญ มีภาพประกอบสวยงามพร้อม คาอธิบาย 3.2ก.ร1อ0บมกีเาอรกวิเสคารราระวหบ์ดร้าวนมกคารวบารมหิ ราู้แรลจะดั ขก้อารมศูลูนสยา์ คัญ มีภาพประกอบสวยงามพร้อม 3.1 มรี ะบบบรหิ ารจดั การท่ีเปน็ มืออาชพี (ซึ่งไมใ่ ช่ระบบงานแบบราชการ) 3. กร3อ.2บกมาีอรงวคิเค์ควราามะหรแู้ด์ ลา้ ะนศกลิ าปรบะกรหิาราบรจรัดหิ การาจรศัดนูกายร์ สมบรู ณแ์ บบ 33.1.3มมรี นีะบวตับกบรรรหิ มากราจรัดบกราหิ ราทรีเ่ แปลน็ ะมเือทอคาโชนพีโลย(ซีใงึ่นไกมา่ใรชนร่ ะาเบสบนงอาคนรแบบถบว้ รนาทชนักสารม)ัย 33.2.4มอีมงีวคัสค์ ดวุาอมุปรกแู้ รลณะศ์ ิลแปละะกวาัตรบถุรดิหิบารมจีหดั กลาักรฐสามนบหูรณุ่นแ์จบาบลองหรือผลิตภัณฑ์ชนเผ่า ท่มี คี ุณภาพและมีคุณ3.ค3่ามนี วัตกรรมการบริหารและเทคโนโลยใี นการนาเสนอครบถว้ นทันสมยั 33.4.5 มมี วีชั สุดดรุ ะอบุ ปบกกราณร์จแัดลกาะรวศั ตูนถยุ ด์ฯิ บท่ีสมัมี หพลันั กธฐ์สาอนดหคลุ่ น้อจงากลันอตงั้งหแตรื่นอโผยลบิ ตาภยรั ณะฑบบ์ ชบนรเิหผ่ าาร ทงม่ี าคี นุณวิชภาากพาแรล/งะามนคี สุณนคบั า่ สนุนการปฏบิ ตั ิ ตามแผนภาพ 3.5 มีชุดระบบการจัดการศูนย์ฯที่สัมพันธ์สอดคล้องกันตั้งแต่นโยบายระบบบริหาร งานวชิ าการ/งานสนับสนนุ การปฏบิ ตั ิ ตามแผนภาพ (1) (2) ร(ะ1ด) บั นโยบาย (3) ร(ะ2ด) ับบริหาร ระดชับดั นเโจย(น1บ/)าตยอ่ เนอ่ื ง ระดับมรวะ(อี 3ิชดง)าคับ(ก3์ควา)วิชราามกราูม้รี ระเดปบั ็นบรระิห(บ2าบ)รมีความ ชัดเรจะนด/ตับอนเโนยื่อบงาย มอี งรคะคดวับงาาวมนิชรวามู ิจกีัยาร เปน ระระบดบเับมขบคีม้ รวแหิาขมาง็ ร เปเขน็ มรแะขบ็งบมีความ ชดั เจน/ต่อเนือ่ ง งมาีอนงวคจิ ค์ ยั วามรมู้ ี เขม้ แขง็ งานวจิ ัย การกศจกานู ัดรายรจกศกจัดานู าดัรกยรพกาเก์ รราิพาียรพิธรพนิพภเริพรธิณั ยีู ิธภนฑภัณรัณู้ฑฑ์ ์ ศนู ยก์ ารเรยี นรู้ (4) (5) ระดับรปะ(4ดฏม)ับบิ(ีเ4จปตั )า้ฏกิ ภาิบารัตพิการ มสี งิรมมอะีสีรําดะงิ่รนบัอบดะวาดบัก(ยนบั5ากบครว)การวสย(ราิก5านคสรา)มวสับนรสานทสบั ะมับนกุสดสสนุนวะนุนกดุนวก รมะีเจดมาับกีภปาาฏรพจบิ ัดตั กิกาารร มีรมะกีสบิจง่ อบการบนรรมวกิ ยคาครรบทวาวุกมงจสระดวก กจิมกรี ระรบมบคบรรบิกวางรจทรุก มมกี กี าารรมคจีเวัดจบา้กคภามุรากพากับดแู ล กิจกรรมครบวงจร มกี ารควบมคีกมุารกจาํ ัดกกับาดรแู ล มกี ารควบคมุ กากบั ดูแล แผนภาพ 4.27 : ระบบการจัดการพิพธิ ภณั ฑ์ศูนย์การเรียนรรู้ าษฎรบนพืน้ ท่สี ูง แผนภาพ 4.27 : ระบบการจัดการพิพิธภณั ฑ์ศูนยก์ ารเรียนรูร้ าษฎรบนพื้นทส่ี ูง

278 การวจิ ยั การศกึ ษาเปรียบเทียบการพัฒนาบนพน้ื ทสี่ ูงในอดตี และปัจจบุ ัน 3.6 มีนวัตกรรมและเทคโนโลยี เพื่อการเย่ียมชมพิพิธภัณฑ์ศูนย์การเรียนรู้ราษฎรบน พ้ืนที่สูง ผ่านระบบ Digital Contents และ Digital Technology ด้วยช่องทาง Applications ของ social media ทุกรูปแบบ 3.7 มีระบบการบรหิ ารงาน ทั้งการเงินงบประมาณ และการติดตามการประเมนิ ผลทกุ มติ ิ มีประสทิ ธิภาพการจดั การครบวงจรดว้ ยระบบธรรมาภบิ าล ทกุ ประเด็น 4. กรอบการวเิ คราะหด์ ้านบคุ ลากรผ้รู บั ผดิ ชอบฯ 4.1 มีผู้นาการบริหารท่ีเป็นมืออาชีพ ทั้งความรู้ ความชานาญและประสบการณ์ ทเี่ พยี งพอ 4.2 มีบุคลากรพัฒนางานท่ีมีคุณภาพ มีคุณธรรมและความเต็มใจ ทาหน้าท่ที กุ สว่ นงาน 4.3 มีพนักงานที่เป็นฝ่ายบริหาร ฝ่ายวิชาการ ฝ่ายวิจัย ฝ่ายบริการ และฝ่าย สนบั สนนุ มีแนวทางรว่ มกนั ได้อยา่ งลงตัว 4.4 บุคลากรมีค่าตอบแทน เงินเดือน สิ่งจูงใจในการทางาน ทั้งให้มีการรับรายได้ เป็นเดือน เบ้ียขยนั และมีขวญั กาลังใจทีด่ ี ทกุ ระดบั บคุ ลากร 4.5 บุคลากรทุกระดับงาน มีองคค์ วามรู้ในการถ่ายทอด มีทักษะเทคนิคการนาเสนอ มีความเป็นวทิ ยากร ผู้เชยี วชาญ ที่ทางานด้วยใจรัก ศรทั ธางาน สรปุ ไดว้ า่ ชุดความรู้หรือความคดิ เห็นของผู้ให้ข้อมูลวิจยั ต่างอยากเห็นการจดั การพพิ ิธภณั ฑ์ ศูนย์การเรียนรู้ราษฎรบนพื้นที่สูงที่มีประสิทธิภาพ เป็นศูนย์การเรียนรู้ท่ีมีชีวิต มีการพัฒนา มีการ เจริญเติบโตอย่างต่อเน่ือง มีช่ือเสียง มีภาพลักษณ์ที่ดี จูงใจ นาพาผู้สนใจมาเข้าเย่ียมชมเพื่อการเรียนรู้ เพื่อการพักผ่อน และซื้อสินค้าของที่ระลึก เป็นจุดท่องเท่ียวเชิงวัฒนธรรมที่มีคุณค่า มีความหมาย ทาให้ สังคมรับรู้ความเป็นราษฎรบนพ้ืนที่สูง เรียนรู้วิถีชีวิต เข้าใจความเป็นมาของชุมชนราษฎรบนพ้ืนท่ีสูง อย่างถูกต้อง มีทัศนคติท่ีดีต่อทุกคน ทุกชนเผ่า ทุกชุมชนบนพื้นท่ีสูงในการจัดการศูนย์การเรียนรู้ราษฎร บนพนื้ ที่สูง ตามแผนภาพ แผนภาพ 4.28 : ระดับการจดั การพิพธิ ภณั ฑ์ ศนู ย์การเรียนรู้ราษฎรบนพืน้ ที่สงู แตล่ ะพืน้ ที่แตล่ ะระดบั

การวจิ ัยการศกึ ษาเปรียบเทยี บการพฒั นาบนพ้ืนท่ีสงู ในอดตี และปจั จบุ ัน 279 ระบบการจัดการที่ดีทั้ง 4 กรอบความคิด จะนามาซึ่งประสิทธิภาพการดาเนินงาน ให้สังคมไทย มีความตระหนักให้ความสนใจและให้ความสาคัญกับพ่ีราษฎรบนพ้ืนท่ีสูง มีความรู้ท่ีถูกต้อง มีความเข้าใจท่ีดีต่อคนไทยบนพ้ืนท่ีสงู สร้างการยอมรับและอยู่รว่ มกันได้กบั คนไทยพื้นที่อ่ืนๆ อย่างลงตัว ตามแผนภาพดังตอ่ ไปน้ี แผนภาพ 4.29 : ระดับการจัดการพิพิธภณั ฑ์ ศนู ย์การเรยี นรูท้ ่ดี ี

280 การวจิ ัยการศึกษาเปรยี บเทียบการพฒั นาบนพน้ื ทส่ี ูงในอดตี และปจั จุบนั แผนภาพ 4.30 สรปุ ผลการวิเคราะห์ข้อมูลจากการสนทนากลุ่มยอ่ ย

การวิจยั การศึกษาเปรยี บเทียบการพฒั นาบนพน้ื ทส่ี งู ในอดตี และปจั จุบนั 281 จากแผนภาพ กลา่ วได้ว่า ผลการสนทนากลุ่มยอ่ ย จากผูใ้ ห้ขอ้ มูลวจิ ัยทาให้ไดท้ ราบประเด็น ปญั หาของการพัฒนาราษฎรบนพ้ืนท่ีสงู ทั้งสภาพปัญหาท่ียังคงมีอยู่ในปัจจบุ ัน ด้านการอาศัยอยู่กับพ้ืนที่ ความเป็นป่าไม้ บางพ้ืนท่ีมีการบุกรุกทาลายผืนป่าจนเป็นภูเขาหัวโล้น ชาวเขาไม่มีศักยภาพที่จะทาลาย ได้ขนาดน้ัน ยกเว้นแต่จะมี พ่อค้า นายทุนผู้มีอิทธิพลเท่าน้ันซึ่งจะสามารถทาได้ ปัญหาที่ดินทากินซ่ึงยัง ขาดด้านหนังสือรับรองเอกสารสิทธิ์ เพ่ือใช้เป็นหลักทรัพย์ใช้เป็นสินเชื่อเพื่อการลงทุนประกอบอาชีพได้ รวมถึงสภาพปัญหาด้านปริมาณท่ีดินที่มีแต่เดิม แด่จานวนประชากรลูกหลานมากขึ้น ไม่เพียงพอ หรือปัญหาเกี่ยวกับการจัดการน้าในชุมชน ทั้งน้าด่ืมน้าใช้เพ่ืออุปโภคและเพ่ือการเพาะปลูกการเกษตร ปัญหาด้านการประกอบอาชีพที่ไม่มั่นคง ขาดความรู้ ขาดการดูแลท่ีถูกต้องทาให้ได้ผลผลิตน้อยและราคาถูก มีปัญหาด้านหนี้สินจากการกู้ยืมกองทุนและหน้ีเพื่อการลงทุนอาชีพ ทุนการศึกษา บุตร-หลาน มีปัญหา ด้านสัญชาติไทยที่ยังไม่ได้รับอีกจานวนหน่ึง ทาให้ขาดสิทธิ์ในการเข้าถึงบริการภาครัฐในด้านต่างๆ ตามมาอีกหลายด้านท้ังด้านการดูแลสุขภาพ การเข้าถึงระบบสวัสดิการสังคมด้านต่างๆ ปัญหายาเสพติด ในชุมชนซ่งึ มีการแพร่ระบาด โดยท่ัวไป ทัง้ การค้ายาเสพติดและการลาเลยี งขนสง่ ท่ีมาจากภายนอกชุมชน รวมถึงปัญหาจากการเปล่ียนแปลงทางสังคมและนวัตกรรมเทคโนโลยี การสื่อสารทาให้เกิดการซึมซับ วัฒนธรรมภายนอกต่างถ่ินเข้ามาในชุมชนมีค่านิยมฟุ่มเฟือยและส้ินเปลือง ทาให้ห่างเหินและละเลย การปฏิบัติที่ไม่เห็นคุณค่าของวัฒนธรรมชนเผ่าในทุกด้านเป็นปัญหาของชุมชน เม่ือปัญหาเก่าๆ ยังไม่ได้ แก้ไขก็สะสมมาเป็นปัญหาใหม่ๆ ในปัจจุบันท่ีต้องร่วมมือกันป้องกันปัญหาใหม่และเข้าใจปัญหาเก่าต่อไป ในขณะที่ชาวบ้านก็ยังมีความหวังว่าจะได้รับการดูแลด้านเอกสารสิทธ์ิท่ีดินทากิน มีระบบการจัดการน้า ของชุมชนมีการส่งเสริมการประกอบอาชีพอย่างครบวงจร ตั้งแต่การผลติ จนถงึ การตลาดที่ทาให้ชาวบ้าน ขายผลผลิตได้ราคาดี ไม่มีหนี้สินกับพ่อค้าคนกลาง และไม่เป็นหนี้ธนาคาร ราษฎรบนพ้ืนท่ีสูงต้องการ การส่งเสริมให้วัฒนธรรมชนเผ่ายังคงมีอยู่อย่างมคี ุณค่า มีความหมาย มีการถา่ ยทอดส่งต่อลูกหลานอย่าง ต่อเน่ือง ท้ังด้านภาษาพูด ภาษาเขียน การแต่งกาย และวิถีความเชื่อ บรรพบุรุษ ผู้อาวุโสการนับถือผี และส่ิงศักดิ์สิทธิ์ในหมู่บ้าน ในพิธีกรรมต่างๆของแต่ละชนเผ่า ราษฎรบนพ้ืนที่สูง ยังคงต้องการให้มีการ จดั การด้านนโยบาย ท้ังแผนงานท่ีจะต้องป้องกันไม่ให้ราษฎรบนพื้นท่ีสูงไม่เกี่ยวข้องกับยาเสพติดในทุกๆ รูปแบบ ไม่ว่าจะเป็นการป้องกัน การมีส่วนร่วมการผลิต การขนส่ง การขายและการเสพยาเสพติด เป็นปัญหาทพี่ ่ีน้องราษฎรบนพื้นท่สี ูง พร้อมจะให้ความร่วมมือกับทุกภาคส่วน โดยเฉพาะภาคสังคมต่างๆ ที่ควรจะร่วมกัน สร้างพลังเชิงการป้องกันให้มากข้ึน ถ้าจะใช้ข้าราชการปกติท่ัวไปท่ีทาอยู่อาจไม่ได้ผล และไม่สาเรจ็ ไดง้ ่าย จากการท่ีชาวบ้านท่านหนึง่ กล่าวว่า “ ได้มีสว่ นรว่ มเป็นคณะกรรมการชุมชนด้านการแก้ไข ปัญหายาเสพติด เป็นกรรมการมา 20 ปี แล้วยังสถานการณ์ ด้านยาเสพติด เหมือนเดิม ยังไม่ดีข้ึนเลย” นอกจากน้ันแล้วชาวเขายังคงต้องการให้ทุกภาคส่วนร่วมกันจัดระบบสวัสดิการสังคมในชุมชนสาหรับ ราษฎรบนพ้ืนทสี่ ูงอย่างต่อเนอ่ื ง ให้ทุกคนเขา้ ถึงการบรกิ ารตง้ั แต่เกดิ จนตาย ได้รบั สวัสดิการทีด่ ีทุกชว่ งวัย อย่างครบวงจรเน้นการมีส่วนร่วมอย่างเป็นรูปธรรม จากทุกภาคส่วน ทั้งหน่วยงานท้องถ่ิน ท้องท่ี ภาคสังคม และภาคเอกชน รวมถึงภาคชุมชนด้วย หากมีการจัดการที่ดี มีความต่อเน่ือง จะนามา ซ่ึงคุณภาพชีวิตที่ดีของชาวเขา นามาซึ่งคุณภาพชีวิตท่ีดีของชาวเขา นามาซ่ึงความมั่นคงในชีวิตของความเป็น ราษฎรบนพื้นที่สูงและสามารถเข้าใจปัญหาหนี้สินและปัญหาความยากจนของชาวบ้านได้อย่างยั่งยืน เพราะโดยพ้ืนฐานชีวิตแล้วชุมชนของราษฎรบนพื้นท่ีสูง มีวิถีเกษตรแบบเศรษฐกิจพอเพียง ไม่เน้นความ ฟุ่มเฟือยและไม่ต้องการการมีชีวิตแบบคนพ้ืนราบ ท่ีต้องดิ้นรนแข่งขันและใช้เงินเป็นปัจจัยสาคัญ

282 การวิจยั การศึกษาเปรยี บเทียบการพฒั นาบนพนื้ ทีส่ ูงในอดีตและปัจจบุ นั ในการแข่งขัน และใช้เงินเป็นปัจจัยสาคัญในการดาเนินชีวิต ท้ายสุดแล้วชาวบ้านราษฎรบนพื้นท่ีสูง ต้องการการมีส่วนร่วม ในการพัฒนาชุมชนให้สามารถพ่ึงพาตนเองได้ มีส่วนร่วมในการพัฒนาคุณภาพ ชีวิตของตนเอง มีความพร้อมที่จะให้ความร่วมมือกับการแก้ไขปัญหาในชุมชนในทุกด้าน และพร้อมท่ีจะ อยู่ร่วมกับป่าได้อย่างสมดุล พร้อมรักษาป่า ดูแลป่า อนุรักษ์ป่า และรักษาทรัพยากรธรรมชาติส่ิงแวดล้อมให้ มน่ั คงได้ จากสภาพปัญหาและประเด็นความต้องการของชุมชนราษฏบนพื้นที่สูงข้างต้น นามาซ่ึงแนวทาง การกาหนดบทบาทหน้าท่แี ละความรบั ผดิ ชอบในการปฏิบัติงานของความเปน็ ศูนย์พฒั นาราษฎรพ้ืนท่ีสูง ที่จะใช้เป็นจุดยืนหลักของการทางานที่มีความชัดเจน ผลการวิเคราะห์ ชุดความคิดของผู้ให้ขอ้ มูลท้ังมวล กลา่ วได้ว่า ศูนยพ์ ัฒนาราษฎรพ้ืนทสี่ งู .. ต้องสามารถเปน็ ศนู ยก์ ลางการประสานการพฒั นาราษฎรบนพ้ืนท่ี สูงจากทุกภาคส่วนเป็นศูนย์ฯที่พร้อมในการประสานทุกด้าน ท้ังด้านการใช้เป็นแหล่งรวบรวมข้อมูล การพฒั นา ขา้ งต้น โดยเฉพาะขอ้ มูลดา้ นการประกอบอาชีพข้อมูลดา้ นภูมปิ ัญญา และวัฒนธรรมประเพณี ที่ควรอนุรักษ์ ควรพัฒนาและส่งเสริมให้มีคุณค่าอย่างเป็นระบบ ให้วัฒนธรรมประเพณีมีความหมาย ในเชิงจิตวิญญาณท่ีได้รับการยอมรับศรัทธาจากสังคมไทยพ้ืนราบและสังคมโลก มีวัฒนธรรมอันดีงาม เป็นทรัพยากรการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม ที่ศูนย์พัฒนาราษฎรพื้นที่สูงสามารถประสานการดาเนินงาน ได้ ทั้งจากหน่วยงานด้านวัฒนธรรมจังหวัดและการท่องเที่ยวจังหวัด รวมถึงกับสถาบันการศึกษาอื่นๆ ท่ีควรเข้ามาจัดการให้เกิดมูลค่าเพ่ิม ผ่านระบบและช่องทางการสื่อสารสู่สาธารณะอย่างกว้างขวาง และรับรู้ได้ท่ัวไป ศูนย์พัฒนาราษฎรพ้ืนท่ีสูงต้องแสดงจุดยืนเป็นหน่วยประสานความร่วมมือจากทุกภาคส่วน ในการแก้ปัญหาทุกด้านให้กับราษฎรบนพื้นท่ีสูงร่วมกันสร้างสรรค์ระบบสวัสดิการชุมชนพ้ืนบ้าน และสนับสนุนดา้ นระบบสวัสดิการสังคม ให้แก่ราษฎรบนพื้นท่ีสูงเพ่อื ให้มีคุณภาพชีวติ ทีด่ ีพร้อมมีส่วนรว่ ม ในการพัฒนาตนเอง สู่ความเป็นคนไทยยุค 4.0 ท่ีมีการพัฒนาเชิงสร้างสรรค์เช่นเดียวกับคนไทยพ้ืนราบ และคนไทยทั่วไป โดยเฉพาะความพร้อมของชาวบ้านท่ีจะอยู่ร่วมกับป่าในลักษณะของการจัดการ ปา่ ชุมชนตามกฎหมาย และกฎระเบียบของหน่วยงานท่ีเก่ียวข้อง เพื่อให้คนกับป่า อยู่ร่วมกัน คนกับส่ิงแวดล้อม เกื้อกูลกัน คนกับธรรมชาติดูแลซึ่งกันและกัน นามาซ่ึงการพัฒนาราษฎรบนพื้นที่สูงที่มีแนวคิดให้คน เปน็ ศนู ยก์ ลาง ให้ชุมชนมคี วามเป็นเจ้าภาพ ใหภ้ ูมิสงั คมเปน็ ปจั จยั เกอื้ กลู ความสาเรจ็ อยา่ งยงั่ ยนื ฉะน้ันแนวทางการพัฒนาศักยภาพชุมชนคือ การพึ่งพาตนเองได้ในทุกมิติของการพัฒนา ผ่านกระบวนการสร้างความเข้มแข็งของชุมชนด้วยหลักการ “ระเบิดจากข้างใน” ให้ชุมชนตระหนักถึงปัญหา เปน็ เจ้าของปญั หาอยา่ งเป็นระบบ ใชท้ นุ ทางสังคมในชมุ ชนแก้ปญั หาอยา่ งย่งั ยืน ตามแผนภาพ 4.30

การวจิ ยั การศึกษาเปรียบเทยี บการพัฒนาบนพน้ื ท่ีสูงในอดีตและปัจจบุ นั 283 แผนภาพ 4.31 : ระบบทุนทางสังคมในชมุ ชนเพ่ือการพฒั นาชมุ ชนราษฎรบนพ้ืนท่สี งู หากทุกภาคส่วนได้ร่วมกันวางแผนเตรียมการและดาเนินการอย่างจริงจัง จริงใจ และทาให้ เกดิ ผลจรงิ แล้ว ภาพอนาคตของความเป็นราษฎรบนพ้นื ท่ีสงู ทเี่ ข้มแขง็ และมนั่ คง ก็จะเกดิ ขน้ึ เปน็ คุณภาพ ชีวิตแบบด้ังเดิมท่ีสวยงาม มีความสมถะเรียบง่าย และมีความพร้อม มีส่วนร่วมในการพัฒนาเป็นชุมชน พ่ึงพาตนเอง มีความพร้อมร่วมอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ไม่เกี่ยวข้องใดๆ กับภัย คุกคามยาเสพติดในทุกกรณี เป็นชนเผ่าท่ีมีคุณภาพ เป็นชุมชนท่ีมั่นคง เป็นสังคมราษฎรบนพื้นที่สูง ที่เข้มแข็ง และเป็นชุมชนราษฎรบนพื้นท่ีสูงที่มีการพัฒนาอย่างย่ังยืน ทั้งน้ีจะต้องมีระบบการจัดการ ที่ กอปรด้วยปัจจัยแห่งความสาเร็จ ท้ังในระดับบุคคล ระดับชุมชนและระดับชนเผ่า เช่น คนมีความรู้ มากขึ้นมีการเรยี นรู้อย่างต้ังใจมากข้ึน มีความใฝ่รู้การพัฒนามากข้ึน ทุกคนมีความรักถิ่นเกิดรักความเป็น ชนเผ่า ศรทั ธาตนเอง เชื่อมั่นในความดีของประเพณีวัฒนธรรมของตน มีจิตสานึกสาธารณะพร้อมเก้ือกูล กันในสังคม ผู้นาชุมชนมีความเข้มแข็งม่ันคงร่วมกับผู้นาการพัฒนาชนเผ่า ผู้นามีจิตวิญญาณแห่งการ อนุรกั ษส์ ่ิงดีเกา่ สร้างสรรคส์ ง่ิ ดใี หม่ เปน็ ชนเผ่าคุณภาพท่ีมีวัฒนธรรมรว่ มสมยั ปูมหลังประวัติศาสตร์และร่องรอยแห่งอารยะธรรมการพัฒนาราษฎรบนพื้นท่ีสูง ต้ังแต่ อดีต ปัจจุบัน และสิ่งท่ีควรเป็นในอนาคตในทุกมิติของการพัฒนา รอบคอบ รอบด้าน ควรได้มีการจดจา บันทึก และจัดหมวดหมู่ของข้อมูลให้มีความเป็นระบบ เป็นรูปธรรม ที่สัมผัสได้ จับต้องได้ รับรู้และ มองเห็นได้ ถึงเส้นทางการพัฒนา แนวทางการฟันผ่าต่อสู้และบุกเบิกด้วยความบากบั่น มานะพยายาม และทุ่มเทของผู้บริหาร นักวิชาการและนักปฏิบัติในนามของคนเดินดอย เพื่อการพัฒนาไปอย่างต่อเน่ือง ในอดีตถึงปัจจุบันและพร้อมจะให้แนวทางการพัฒนาและรู้อนาคตในรูปแบบของการจัดการ พิพิธภัณฑ์ ศูนย์เรียนรู้ราษฎรบนพ้ืนที่สูง (Discovery Museum) ซ่ึงมีการจัดการอย่างเป็นระบบ มีองค์ประกอบ

284 การวิจยั การศึกษาเปรยี บเทยี บการพัฒนาบนพื้นที่สงู ในอดตี และปัจจบุ ัน และปัจจัยการบริหารอย่างเป็นระบบ มีองค์ประกอบและปัจจัยการบริหารอย่างครบถ้วน ต้ังแต่ระบบ การจัดการภายนอกอาคาร มีสถานท่ี และทาเลท่ีตั้งสง่างาม มีส่ิงอานวยความสะดวกครบถ้วน จัดสภาพแวดล้อมเชิงภูมิสถาปัตย์ท่ีเป็นเอกลักษณ์ของพิพิธภัณฑ์ศูนย์การเรียนรู้ความเป็นชนเผ่า มีการ จัดการเชิงเนื้อหาสาระที่น่ารู้ น่าศึกษา น่าจดจา เป็นความรู้ที่เป็นภูมิปัญญาการดารงชีวิตของราษฎร บนพื้นท่ีสูง มีการจัดแสดงวัฒนธรรม ศิลปหัตถกรรม ครบครัน ทาให้ผู้เยี่ยมชม ได้รับอรรถรสและมีการ เรียนรู้อย่างรอบคอบรอบด้าน ลึกซ้ึง แยบยล ด้วยระบบการจัดการภายในที่สอดคล้องกัน ต้ังแต่ระดับ นโยบาย ระดับบริหาร ระดับวิชาการ การปฏิบัติและการสนับสนุนที่มีคุณภาพ ว่าพิพิธภัณฑ์ศูนย์ การเรยี นร้รู ะดับชมุ ชน ระดบั สังคม ระดบั ภาค ระดับชาติและระดบั สากล 4.2.4 ข้อคิดเหน็ จากเวทีวิพากษ์วจิ ารณ์ผลการวจิ ัย ในวันที่ 13-14 กรกฎาคม 2560 คณะทีมมางานวิจัย ได้จัดให้มีกระบวนการวิพากย์ ผลงานการวิจัยก่อนจัดทาบทสรุปฉบับสมบูรณ์ ณ โรงแรมฮอลิเดย์การ์เด้น อาเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ มีบทสรปุ ของขอ้ คิดเหน็ และคาแนะนาอนั เป็นประโยชนอ์ ย่างยง่ิ ต่อการวิจยั คร้ังนี้ คือ ท่าน อิระวัชร์ จันทรประเสริฐ ประธานที่ปรึกษาอธิบดีกรมพัฒนาสังคม และสวัสดิการ ท่านเป็นผู้รอบรู้และเป็นผู้ทรงคุณวุฒิสูงในงานด้วนการพัฒนาราษฎรบนพ้ืนท่ีสูง ได้แสดง ทัศนะและความเห็นเชิงวิพากษ์ผลงานวิจัย ควรได้กล่าวถึง ผลงานความสาเร็จในอดีตที่กรม ประชาสงเคราะห์และบุคลากรที่ผ่านมา ได้บุกเบิกริเริ่มทุ่มเททางานการพัฒนาชาวเขามาอย่างต่อเนื่อง ทาให้ได้เรียนรู้และเกิดบทเรียนการทางานอันมีคุณค่าต่อการนามาประยุกต์ใช้ให้งานการพัฒนาชาวเขา ในยุคปัจจุบันให้ประสบความสาเร็จอย่างเหมาะสม ตัวอย่างเช่น กระบวนการค้นหา สารวจปัญหาชุมชน ในรูปแบบ Problem Sensus หรือการทาสามะโนปัญหา การพัฒนากระบวนการวางแผน พัฒนาการ ตามแบบล่างสู่บน (Bottom up) ผลการปฏิบัติงานร่วมกับองค์กรยูนิเซฟ ปี พ.ศ. 2515 ซ่ึงได้เข้ามา มีส่วนช่วยพัฒนาชุมชนบนพื้นที่สูง พัฒนาเด็ก สตรี มีการบริจาคอุปกรณ์การศึกษา สนับสนุน เงินงบประมาณ และทางานร่วมกับอาจารย์จากคณะครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มาช่วยสอน อบรมการอ่านหนังสือให้กับชาวบ้านและเด็กเยาวชนบนพื้นท่ีสูง ช่วยอบรมชาวเขาให้มีความรู้ เป็นครูช่วย สอน นับว่าได้ผลดีมาก หัวใจสาคัญของการวิจัยครั้งนี้ คือ ทาอย่างไรจึงทาให้รัฐบาล เห็นคุณค่าและให้ ความสาคัญ ของการพัฒนาราษฎรบนพ้ืนท่ีสงู ทาอย่างไรให้มีนโยบายท่ีชดั เจนในดา้ นที่อยู่อาศัย ท่ีดินทากิน สิทธิการครอบครองและกฎหมายสาคัญต่างๆ ให้ชาวเขามีความมั่นคงในชีวิต มีแหล่งน้า เพียงพอ มีการส่งเสริมการปลูกพืชเกษตรท่ีสูง ประเด็นสาคัญเริ่มต้นคือ ต้องให้มีการแต่งต้ังคณะกรรมการบริหาร การพัฒนาบนพ้ืนท่ีสูงแห่งชาติ ซ่ึงในอดีตเคยมีมาแล้ว ซ่ึงเป็นสิ่งสาคัญมากท่ีต้องมีคณะกรรมการชุดน้ี เปน็ คณะกรรมการดแู ลการพัฒนาชาวเขาระดับชาติ แลว้ จะมีนโยบายตามมาให้เป็นทิศนาทางการบริหาร การพัฒนาชุนชนและราษฎรบนพื้นที่สูง อาจให้มีการบูรณาการหน่วยงานต่างๆ ที่เกี่ยวข้องมาร่วมด้วย ช่วยกัน กาหนดให้มีหน่วยงานเจ้าภาพหรือหน่วยประสานงาน โครงการต่างๆ ท่ีจะต้องกาหนดประเด็น ปัญหาการบริหารและการพัฒนาต่างๆ ให้เหมาะสมท้ังด้านการอนุรักษ์ส่ิงแวดล้อม การดูแลป่าไม้ ทรัพยากรธรรมชาติ การจัดการด้านเศรษฐกิจชุมชน การส่งเสริมงานการเกษตรที่สูง งานการพัฒนา ดา้ นสังคม ด้านการศกึ ษาและสาธารณสุข อนั เปน็ ประโยชนต์ อ่ การพฒั นาคนและชุมชนราษฎรบนพื้นท่สี ูง

การวิจัยการศกึ ษาเปรยี บเทียบการพัฒนาบนพื้นทส่ี งู ในอดตี และปจั จบุ ัน 285 ซึ่งแต่ละประเด็นงานก็ควรจะมีเจ้าภาพ ผู้รับผิดชอบที่ชัดเจน เรยี นรู้จากประสบการณ์ในอดีต มีมากมาย แทบจะไม่ต้องไปแสวงหาความรู้ใดใดมาทางาน เป็นการทางานตามแบบโครงการหลวง ที่ใช้หลักคิดตาม ศาสตร์พระราชา พัฒนาทุกด้านตามภูมิสังคม โดยหลักการทั่วไปของการพัฒนาพื้นที่สูง จึงไม่ควรอพยพ คนบนเขาลงมาพ้ืนราบ หรือให้คนพ้ืนราบบุกรุกข้ึนไปอยู่บนพื้นที่สูง ซ่ึงไม่เหมาะสมแนวทางการพัฒนา ในยุคปัจจุบันก็ควรจะมีความชัดเจนว่า จะพัฒนาชาวเขา แล้วให้ชาวเขาทาอะไร ใหม้ ีที่อยู่อาศัยแบบครบวงจร อย่างไร ให้เขาเป็นหน่วยอนุรักษ์ป่า ดูแลทรัพยากรป่าไม้ ให้ผลิตผลไม้บนพื้นท่ีสูง เป็นผลไม้เมืองหนาว หรือผลิตกาแฟ เป็นหน่วยผลิตทางเศรษฐกิจของประเทศ ให้เขาเลี้ยงตัวเองได้ ให้ชุมชนอยู่กับ หลักเศรษฐกิจพอเพียงตามศาสตร์พระราชา ระบบการเกษตรที่สูง ให้ชาวเขาได้มีอาชีพมั่นคง ให้ชาวเขา มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น ให้เขาอยู่ได้ตามภูมิสังคม เคยได้มีโอกาสเสนอให้มีการจัดต้ังหน่วยงานด้านการ พฒั นาชาวเขา โดยการเสนอใหใ้ ช้ชื่อกองว่า “กองพัฒนาพืน้ ท่ีพิเศษภูมิสงั คม” แต่หาคนเข้าใจอยา่ งลึกซึง้ ไดย้ าก ช่ือกองนี้จึงไม่เกิดขึ้นหลังจากท่ีมีคณะกรรมการบริหารพัฒนาที่สูงระดับชาติแล้ว ในระดับจังหวัด ก็ควรมีคณะอนุกรรมการพัฒนาราษฎรบนพื้นท่ีสูงจังหวัด ทาหน้าท่ีกาหนดทิศทางการทางานเชื่อมโยง การบริหารระหว่างนโยบายกับการปฏิบัติในแต่ละจังหวัด แต่ละพ้ืนที่ และเป็นรูปแบบการทางาน เชิ งบู ร ณ าก า ร จ า ก ทุ ก ภ า ค ส่ ว น ซ่ึ ง จ ะ เป็ น หั ว ใจ แ ห่ งค ว า ม ส า เร็ จ ใน ก า ร บ ริ ห าร ก า ร พั ฒ น าช า ว เข า ในยุคปัจจุบัน โดยไม่ต้องกังวลเรื่องการมีกฎหมายรองรับ การทางานของกระทรวงการพัฒนาสังคม และความมั่นคงของมนุษย์ มีกฎหมายคนไร้ท่ีพ่ึงดูแลคนที่อยู่ในสภาวะยากลาบากในการดาเนินชีวิต จากการมีข้อมูลที่ครบถ้วนทั้งข้อมูลด้านคน หมู่บ้าน ชุมชน ครัวเรือน แต่ละชนเผ่า มีสวัสดิการพัฒนา ทกุ ดา้ น ท้ังด้านเศรษฐกิจ สงั คมและปัญหาตา่ งๆ ใชข้ ้อมูลเป็นหลักในการพัฒนาราษฎรและชุมชนบนที่สูง และควรได้มีการพฒั นาคน 2 กลุ่ม คือการพัฒนาบุคลากรเจ้าหน้าที่ ของ พม.ปรับเปล่ียนแนวการทางาน คอื สร้างการมสี ่วนรวมใหร้ ู้จักวางแผนชุมชนที่ถกู ตอ้ ง และมีการพัฒนากลมุ่ ราษฎรบนพน้ื ที่สูงหรือชาวเขา ให้มีความรู้การประกอบอาชีพให้มีศักยภาพพึ่งพาตนเองให้ได้ แล้วมีการบริหารงานแบบ Small and Smart มเี ครอื ข่ายอาสาสมคั รมาชว่ ยทางาน สรา้ งการมีสว่ นรว่ มกับ ทอ้ งถิ่น เทศบาล อบต. ในรูปแบบ ประชารัฐ ร่วมใจ มุ่งเน้นให้ชุมชนชาวเขาพัฒนาตนเอง โดยใช้ทุนทางสังคม ทุนทางวัฒนธรรม ประเพณี ทุนความรู้สึก ความสามัคคี ทุนทางอัตลักษณ์ชนเผ่าและประเพณีความเช่ือในชุมชนท่ีดีงาม ให้มีการ จัดการพิพิธภัณฑศ์ ูนย์การเรียนรูช้ ุมชนแตล่ ะชนเผ่า เป็นสาขายอ่ ยพิพธิ ภัณฑ์ราษฎรบนพื้นท่ีสงู เชียงใหม่ เป็นการจัดการในรูปแบบ Discovery Museums ซึ่งเป็นศูนย์รวบรวมข้อมูลประวัติศาสตร์ปูมหลัง ความเป็นอัตลักษณ์และศิลปวัฒนธรรม สนับสนุนการท่องเท่ียว วัฒนธรรมภูมิสังคม ได้สัมผัส ทั้งภูมิอากาศ ภูมิประเทศ ภูมิวัฒนธรรมและภูมิสังคมท่ีมีชีวิตของแต่ละพ้ืนท่ี ตามปรัชญาศาสตร์ พระราชา ทาให้เป็นพิพิธภัณฑ์ท่ีมีจิตวิญญาณของคนในชุมชน ส่วนในการพัฒนาแต่ละพ้ืนท่ี ต้องมีการ จัดสร้างระบบให้ดี มีคณะอนุกรรมการพัฒนาชาวเขา จังหวัด มีระบบฐานข้อมูลชาวเขา ระบบการจัด สวัสดิการสังคม ข้อมูลวฒั นธรรม ภมู ิวัฒนธรรม และข้อมูลเชิงอัตลกั ษณ์ชนเผา่ ถ้ามีการจัดทาแผนแมบ่ ท เพ่อื การพัฒนา ต้องดาเนินการเชงิ บูรณาการไม่แยกระบบ ไมแ่ ยกกระบวนการวเิ คราะห์ จาแนกศกั ยภาพ ชุมชนบนท่ีสูงแต่ละแห่ง แล้วออกแบบวิธีการพัฒนาให้เหมาะสมกับศักยภาพชุมชน ซึ่งควรมุ่งเน้น การพัฒนาคนเป็นตัวต้ัง คนเป็นหัวใจการทางาน ทางานกับคน ทางานเป็นคนไม่ยึดติด ให้คนและชุมชน ระเบิดแรงบันดาลใจและความต้องการจากภายใน คนและชุมชนใช้หลักเศรษฐกิจพอเพียงตามภูมิสังคม

286 การวจิ ัยการศกึ ษาเปรียบเทยี บการพฒั นาบนพื้นท่สี งู ในอดตี และปัจจบุ นั พัฒนาให้เหมาะสม งานวิจัยเร่ืองน้ี ศูนย์พัฒนาราษฎรบนพื้นท่ีสูง ต้องนาไปศึกษาและปรับใช้ในการ ปฏิบตั ิงาน อย่าได้กลวั ท่ีจะคดิ สง่ิ ใหม่ใหม่ในการทางาน วัฒนธรรมจังหวัดเชียงใหม่ (ท่านสิริยา บุณณศิริพากษ์) ได้เสนอแนะโดยบันทึกข้อคิดเห็น เป็นข้อเสนอเกี่ยวกับงานวจิ ัยครงั้ น้ี สรุปความได้วา่ ในดา้ นการส่งเสรมิ วัฒนธรรมชนเผ่าควรได้มีการบ่มเพาะ ผลิตภัณฑ์ทางวัฒนธรรม จากคุณค่าสู่มูลค่าของการนาเอาวัฒนธรรมชนเผ่าแต่ละจังหวัดผ่านการจัดทา แผนแม่บทการพัฒนาราษฎรบนพ้ืนที่สูงแล้วให้มีการประกาศใช้อย่างเป็นทางการโดยมีทุกหน่วยร่วมมือ กันทาใหป้ ระสบผลสาเร็จ ส่วนทางด้าน พมจ.เชียงราย (ท่านอณิรา ธินนท์) ได้กรุณานาเสนอความคิดเห็นสรุปความ ได้ว่า ในอดีตเราเคยมีแผนแม่บทการทางานเพ่ือพัฒนาท้ังด้านเศรษฐกิจสังคมและส่ิงแวดล้อม โดยมี กรมประชาสงเคราะห์ (ในขณะนั้น) เป็นเชิงนโยบายซึ่งการทางานในปัจจุบัน ควรได้มีการจัดทาแผน ยุทธศาสตร์การบริหารท่ีคานึงถึงความสอดคล้องกันของยุทธศาสตร์ชาติ ด้านการพัฒนาคนและสังคม ยุทธศาสตร์กระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์ (พม.) ตามนโยบาย 9-5-5 และความ สอดคล้องกับยุทธศาสตร์จังหวัดแต่ละแห่ง อันจะนามาซ่ึงการพัฒนาราษฎรบนพื้นที่สูง ที่มีทิศทาง ตามตัวช้ีวัด งานทุกระดับ เกิดความเสมอภาคเป็นธรรมและเดินไปข้างหน้าโดยไม่ทิ้งใครไว้ข้างหลัง ในขณะเดียวกัน ท่ี ศพพ.ควรได้มีจุดยืนการทางาน ที่ต้องร่วมกันจัดสวัสดิการ 7 ด้านของชุมชน ส่งเสริม แนวทางเชิงนโยบายของ พม. 9-5-5 ส่งเสริมในความเป็นรูปธรรมของการพัฒนาความมั่นคงของมนุษย์ และควรยึดหลักการทางานตามปรัชญาศาสตร์พระราชาเป็นหลักสาคัญ ศพพ. ต้องมีความชัดเจนว่า ภารกิจใดเป็นผู้ปฏิบัติหลัก งานใดใครเป็นผู้ประสานการดาเนินงาน และงานใดต้องทาร่วมกัน และรู้ด้วย ว่าภารกิจใดควรยุติความรับผิดชอบได้แล้ว โดยมีแนวทางการจัดทาแผนการพัฒนาชุมชนราษฎรบนพ้ืนท่ีสูง ในรูปแบบของ ล่างสูบ่ น (Bottom-up) ท่ีมแี ผนงานโครงการพฒั นาที่สอดคล้องกบั แต่ละภูมสิ งั คม นอกจากนี้แล้ว ในเวทีวิพากษ์ผลงานวิจัย ยังได้มีการจัดแบ่งกลุ่มย่อย เพ่ือช่วยกันระดม สมอง หาคาตอบเชิงสร้างสรรค์ว่า งานวิจัยเร่ืองนี้ มีคุณค่าทางวิชาการ การบริหารและการปฏิบัติในการ พัฒนาชุมชนและราษฎรบนพ้ืนท่ีสูงควรได้มีการกาหนด แผนงาน โครงการอย่างไร และผู้เข้าร่วม การสัมมนาได้เรียนรู้อะไรในการพัฒนาชุมชนราษฎรบนพื้นท่ีสูงในปัจจุบันและอนาคต ผลการนาเสนอ บทสรุปแต่ละกลุ่มจากคาถามข้างต้น ได้ข้อสรุปเป็นภาพรวมว่า คุณค่าของงานวิจัยครั้งนี้ คือ การท่ี ผู้ปฏิบัติงานการพัฒนาบนพ้ืนท่ีสูง จะได้นาบทสรุปหรือข้อค้นพบการวิจัย ตลอดจน องค์ความรู้ทีไ่ ด้ไปใช้ อ้างถึงเชิงวิชาการ ซึ่งเป็นงานจากกระบวนการวิจัยที่ดีมาก สามารถใช้ผลการวิจัยเป็นทิศทางการทางาน ของศูนย์พัฒนาราษฎรบนพ้ืนที่สูง ได้นาผลการศึกษาไปสื่อสาร ทาความเข้าใจและประชาสัมพันธ์ กับราษฎรบนพ้ืนที่สูง แล้วร่วมกันกาหนดกระบวนการพัฒนาชุมชนทุกมิติ ได้อย่างเหมาะสมจะสามารถ แก้ปัญหาและพฒั นาทสี่ ูงได้ ทัง้ ในปจั จบุ ันและอนาคต ตามตารางแนวทางการใชผ้ ลการวจิ ยั ต่อการพัฒนา พื้นทีส่ งู

การวจิ ยั การศกึ ษาเปรยี บเทียบการพฒั นาบนพ้นื ที่สงู ในอดตี และปจั จบุ ัน 287 ตารางแนวทางการใชผ้ ลการวจิ ัยต่อการพฒั นาบนพ้นื ทส่ี ูง ชว่ งเวลา เป้าหมาย : คน เปา้ หมาย : ชุมชน ปัจจบุ นั แกป้ ัญหา พัฒนา แก้ปญั หา พัฒนา อนาคต เพือ่ การแก้ปญั หา เพื่อการพัฒนาคน เพือ่ แก้ไขปญั หา เพื่อการพฒั นา คนในปจั จบุ ัน ในปัจจบุ นั ชมุ ชนในปจั จบุ นั ชุมชนในปจั จบุ ัน เพ่ือการป้องกัน เพ่ือการพัฒนาคน เพ่อื การแกป้ ญั หา เพือ่ การวางแผน ปัญหาคนในอนาคต ในอนาคต ชมุ ชนในอนาคต พัฒนาชมุ ชน ในอนาคต ผลผลติ หรือผลงานของ ศพพ. ควรเน้นความสาเรจ็ ในด้านการสรา้ งสวสั ดิการสงั คมในชุมชน อย่างครบวงจร การมีแนวทางการพัฒนาพื้นที่สูงตามแนวคิด ศาสตร์พระราชา มีผลงานการฟื้นฟูอนุรักษ์ เพื่อส่งเสริมวัฒนธรรมในชุมชนพื้นท่ีสูงสอดคล้องกับภูมิสังคม ให้เป็นการพัฒนาแบบวัฒนธรรมภูมิสังคม ท่สี ่งเสริมคุณภาพชีวิตท้ังวิถีชวี ิตแบบดั้งเดมิ และการใช้ชีวติ ร่วมสมัยที่มีคุณภาพ โดยมีแนวทางการพัฒนา ชมุ ชนและราษฎรบนพ้นื ที่สงู ในรปู แบบของการจดั ทาแผนงานหรือโครงการทเ่ี หมาะสม เชน่ 1. โครงการการส่งเสริมอาชพี เกษตรตามหลกั เศรษฐกิจ พอเพียง 2. โครงการส่งเสริมการจดั การการท่องเทยี่ วเชิงภูมิวฒั นธรรม 3. โครงการสรา้ งสรรค์นวตั กรรมเพือ่ ความเปน็ อัตลักษณ์ชนเผา่ 4. โครงการสง่ เสรมิ ความตระหนกั รู้และเห็นคณุ คา่ วฒั นธรรมชมุ ชน 5. โครงการส่งเสริมระบบสวัสดิการสังคมในชุมชนครบวงจร 6. โครงการถา่ ยทอดภมู ปิ ัญญาชนเผา่ สู่เยาวชน ลกู -หลาน 7. โครงการพัฒนาความสมดุลในการให้คนอยู่ร่วมกับปา่ 8. โครงการจัดทาพพิ ธิ ภัณฑศ์ นู ย์การเรียนรูแ้ ละถา่ ยทอดวฒั นธรรมชมุ ชน 9. โครงการส่งเสริมอาชพี เกษตรทีส่ ูงแบบครบวงจร 10. โครงการแปรรูปผลิตภัณฑ์และผลผลิตทางการเกษตรให้เกดิ มูลคา่ เพิ่มสงู สดุ 11. โครงการปอ้ งกนั และปราบปรามยาเสพตดิ เชิงรุกในชมุ ชน 12. โครงการพัฒนาความเข้มแข็งและสรา้ งความอบอ่นุ แก่ครอบครัว ผลการทากิจกรรมกลุ่ม สรุปว่า ไดเ้ รยี นรอู้ ะไรจากการวิจยั ครงั้ น้ี มีบทสรุปดังนี้ 1. เรียนรู้การทางานการพัฒนาชุมชนและราษฎรบนพื้นท่ีสูงนั้น สามารถเรียนรู้และทา ความเขา้ ใจได้จากหลากหลายวธิ ีการ เช่น 1.1 เรยี นรูจ้ ากประสบการณ์ความสาเรจ็ ในอดีต 1.2 เรียนรูจ้ ากการลงมอื ปฏบิ ตั ิอยา่ งเป็นระบบ 1.3 เรยี นรู้จากการวิจยั ศกึ ษาคน้ คว้าอย่างมีแบบแผน 1.4 เรยี นร้จู ากการอ่านบันทกึ ประวัติปูมหลงั 1.5 เรียนร้จู ากผู้รู้ จากครู-อาจารย์ผเู้ ชีย่ วชาญ

288 การวจิ ยั การศกึ ษาเปรยี บเทียบการพฒั นาบนพ้ืนทสี่ ูงในอดีตและปจั จบุ ัน แหล่งที่มาของความรู้และเป็นวิธีการเรียนรู้อย่างเป็นระบบ ด้วยการวิจัยและศึกษา จจตาาากกมผผนลลยิ งงาาามนนทวว่วีจิ จิ ่าแัยัยหซใซชงึ่ลงึ่ เ้ก่เงปปาท็นร็นี่มวววิจิธาิธกีัยขกี เาอาปรรงน็เเคขขฐ้าว้าาถานถึงมึงกออรางงู้แรคคเล์คร์คะียววาเนาปมรม็นรแู้ รู้กลวู้กาะิธารกีรกพพาาัฒรัฒรทนเนราาีงายชาชนุมนุมรชชู้ตอนนายหหม่ารแรงอื ือผเกปกนา็านภรรพารพพะัฒัฒบนนบาาสสดังัง้วคคยมมกไไดดา้อร้อยวย่าิจ่างังยเเปแป็นล็นระรูปูศปธึธกรรษรรมาม ตามนิยามที่วา่ ใช้การวิจัยเปน็ RฐeาsนeaกnาcรhเรBียaนseรdแู้ ละการทางาน ตามแผนภRาeพseanch Based ReseRaenscehLaenBacarhsneiBndagsed ReseRwaenoscrekhwawinnoBogcrarkhskieninBdggased LearLneinagrning การเกรกยีาารนรเรเรรูจยี ยีานนกรรกูจ้ จู้าาารกกวกิจกาัยารรววจิ จิ ยั ยั การทกํางาารนทจางาากนกจาารกวจิกัยารวิจยั การทางานจากการวจิ ัย แผนภาพ 4.32 : กระบวนการใชก้ ารวจิ ยั เปน็ ฐานการเรียนรู้และการทางาน กแลผ่านวภไดา้วพ่า4จ.3าก2ก:ากรรทะมี่ บีกวานรกวิาจรัยใคชร้กั้งานรี้แวลจิ ว้ยั มเปีกน็ารฐนานามกาาเรผเรยยี แนพรรูแ้ ่ใลหะ้เกกิดากรทารารงบัานรู้ มกี ารวิเคราะห์ เเวเสเวชชิพชชิพาิื่งอิ่ืงอามวามวกมิชากิโชษรโายษายถ์กง์กแงนถาแถาลารึงลรึงไะทปะทปปสี่เัจสกี่เัจตหังหจัลงจอ่เมเุบมค่าุบยคาวัรานอรัะนไะาแาดดสแะสะลแ้วมลหมหะ่าละ์หทส์หะทสจาาปาาาาาบมใบรกมใหทาะหทกา้ผรยส้ผราสถู้เกุรถรู้เกรวกุตปทวุี่ปยาี่ยใ์าทม่ี วงทชวงีกี่ดแข้เี่ดแขพา้ีผอ้ีผอจร่ือจนงนงวึงเกึงกเกนิจกกนาาิยัดับาริดับรคครพไคปไดปรวดฒัวฏ้งั้วาฏ้วานนิมบ่าิมบ่า้ีแเาเัตเปเัตขบลปขิใ็้ิาใน้วนน็้านนใมเใอพจเทอจทีกนใน้ื นคในาคนาทนารงนคง่สีคนิาคิาคตูงตนาวนวไไมไิทกดดิทกดาาย้ห้เาย้เเปรผปาลราพ็นกพยา็นกัฒอากแัฒอารยหพรนยนเ่าลเรร่าาราง่ใีายรงียดรหยดานานี้เมษีรอกษรอิตู้เฎิงดู้เฎชงิชครกคเิรงิช์งแคาร์แคร่นลรวะลวะราะบาะบับมชมบชบรรุมรุมแูู้้แชู้มจชลจลนีกานะาะกทากกทกรกี่สาก่ีสาวาูรงาูรงเิ รใทครใทนวนวราาิจอางิจองัยดาะัยดานนีหตนนีต้ี์ ้ี สามารถนาไปต่อยอดและประยุกตใ์ ช้เพื่อการพฒั นาบนพน้ื ที่สงู ได้หลากหลายมติ ิ เช่น แผนภาพ 4.33 แนวทางการประยกุ ต์ใชค้ วามร้จู ากการวิจยั สู่การปฏบิ ตั ิ แผนภาพ 4.33 แนวทางการประยุกตใ์ ชค้ วามรจู้ ากการวจิ ยั สู่การปฏบิ ัติ

การวิจยั การศกึ ษาเปรียบเทียบการพฒั นาบนพ้นื ท่สี ูงในอดีตและปจั จบุ ัน 289 ประการต่อมาคอื การใหเ้ ห็นว่า พลวัตรของการพัฒนาบนพ้ืนท่สี งู ท่ีมีต่อประเด็นงานการ พัฒนาดา้ นตา่ งๆปรมะากามราตย่อทม่ตี า้อคงือนกาาไรปใพหัฒ้เหน็นาวพ่ารพอ้ มลกวัตนรทขอั้งกงการาวราพงฒั แผนนาบแลนะพพื้นัฒทน่ีสงูาทค่ีมนีต่อคปรอระบเคดร็นัวงาชนมุ กชานร สังพคัฒมนสาง่ิ ดแา้ วนดตล่า้องมๆ สมาธกามราณยูปทโีต่ ภ้อคงแนลาะไประพบฒั บนสาวพสั รดอ้ กิ มากรันสงั ทค้ังมกสาารหวราับงแคผนนพแื้นลทะส่ี พงู ฒัทเ่ีนปา็นครนปู ธครรอมบตคารมัว ชุมชน แผสนงั คภมาพสติง่ อ่แไวปดลอ้ ม สาธารณูปโภคและระบบสวัสดกิ ารสังคมสาหรบั คนพน้ื ท่ีสงู ท่ีเป็นรูปธรรม ตาม แผนภาพตอ่ ไป ระบบการพัฒนาเชงิ บูรณาการ ระบบการพัฒนาเชงิ บูรณาการ การพคัฒนชนกนาากรคเาผพุณคราัฒพนภคชฒันานนพาชนคเนาผุณคเา่ ผุณภ่าาภพาพ กคารรอพบฒั คนกรคาาัวกรรคคชาอพณุรรนบัฒอพเภคผบัฒนาราคพานวั ครชาวัณุ นคชณุเภนผาเภ่าผพาา่ พ สกวาสั รดพิกัฒาสรนกวสสาากัสงัรรวาดคพะสั รกิมบดัฒพาชบกิ ัฒรนนางสารนาเังรผสนาคะาังรมบคะชบมบนงชบาเนผงนาเา่ ผน่า การพฒั บนกนาากรพสาพภนืรัฒาพทพบฒันสี แนูงบานวพสนาดภ้นืพสลาทภื้นอพี่สาทมแพงู ่ีสวแูงดวลด้อลม้อม กปาารไอมน นุรกกัปิเาวษกา่รปศาไทอน่ามรรนไอว้ ัพมนรุิทน้ักยเิยนุรวาษักาเิศกว์ทบษนรศรน์ทธว์ นัพพรทิรว์ยรพันืยทิมายาทยกชบาสีารากนูงบธตรพรนิธรืน้พรมทร้นืชมส่ีทาชูงตสี่ าิูงติ แผนภาพ 4.34 : ระบบการพัฒนาบนพ้ืนท่ีสงู เพ่ือการพัฒนาเชิงบูรณาการจากหลากหลายมติ ิ แผนภาพ 4.34 : ระบบการพัฒนาบนพน้ื ทส่ี ูงเพอ่ื การพฒั นาเชิงบรู ณาการจากหลากหลายมติ ิ

290 การวิจยั การศึกษาเปรียบเทียบการพฒั นาบนพนื้ ท่ีสูงในอดีตและปัจจุบัน 4.2.5 การคนื ขอ้ มูลการวจิ ยั ส่ชู ุมชนและการปรบั ตัวสูก่ ารปฏบิ ัติ วันท่ี 24 กรกฎาคม 2560 คณะผู้วิจัยได้จัดเวทีคืนข้อมูลสู่ชุมชนโดยจัดเวทีนาเสนอ ผลงานวจิ ัยในเบื้องต้นก่อนจัดทาเป็นบทสรุปฉบับสมบูรณ์ และได้จดั ให้มีเวทีวพิ ากษ์ประเด็นงานการวิจัย ท่สี าคัญ ซึ่งสมาชิกผู้เข้ารว่ มประชุมรับฟังการคืนข้อมูลผลการวจิ ยั ได้เลือกหวั ข้อการเสวนานาผลการวิจัย สู่การปฏิบัติ ได้หัวขอ้ ดงั นี้ (ศนู ย์การเรยี นรู้ฝกึ อบรมนิคมดอยเชียงดาว จ.เชียงใหม่ 24 กรกฎาคม 2560) 1. การสร้างวัฒนธรรมเชงิ ภมู ิสงั คมการท่องเทย่ี วเชงิ ภูมวิ ัฒนธรรม 2. แนวทางการขบั เคลื่อนชมุ ชนราษฎรบนพ้นื ท่ีสูงสคู่ วามพร้อมของประเทศไทย 4.0 3. วางแผนสง่ เสริมอัตลกั ษณ์และวิถชี ุมชนบนพน้ื ทีส่ ูง 4. วางแผนสง่ เสรมิ การทอ่ งเทีย่ วในชุมชนโดยชุมชนเพอื่ ชมุ ชน 5. เตรยี มการยกระดับศนู ย์การเรียนรู้เพ่อื พฒั นาคุณภาพชีวติ ชาวชมุ ชนบนพื้นท่สี งู ผลการสนทนากลุ่มย่อยในประเด็นวิจัยสาคัญจากเวทีวิพากษ์ข้อมูลผลการวิจัย เบอ้ื งตน้ 2 ประเด็นจากราษฎรบนพน้ื ทส่ี ูง บ้านแมส่ าใหม่ อ.เชียงดาว จ.เชยี งใหม่ ประเด็นที่ 1 แนวคิดและแนวทางการสร้างวัฒนธรรมภูมิสังคมสาหรบั การท่องเท่ียว เชิงภูมิวัฒนธรรมชนเผ่า ได้ข้อสรุปที่น่าสนใจ คือ ในชุมชนบ้านแม่สาใหม่ จ.เชียงใหม่ มีความพร้อมมาก ในการท่ีจะส่งเสริมการทอ่ งเที่ยวเชิงภูมิวัฒนธรรม ชนเผ่า จากวัฒนธรรมภูมิสังคม จึงเห็นดว้ ยอย่างย่งิ ท่ี จะดาเนินการตามแนวคิดข้างต้น เพราะชุมชนมีทั้งความสวยงาม ความเข้มแข็งของวัฒนธรรม สงิ่ ดงึ ดดู ที่น่าสนใจ รวมถึงประเพณอี ันดีงาม คอื 1. มีผ้าทอพื้นบ้านผ้าใยกันชง เป็นผ้าทอมือ มีลวดลายงดงามมาก เป็นอัตลักษณ์ ความเปน็ ชนเผา่ ม้งของหมบู่ า้ น แม่สาใหม่ 2. ผ้าเขียนเทียน เป็นเทคนิคและศิลปะการเขียนและการจัดทาลวดลายบนผืนผ้า ใยกนั ชงทีส่ วยงามมากมลี วดลายเฉพาะ 3. มีพืชสมุนไพร มากมายท่ีใช้เป็นยาพื้นบ้าน ป้องกันโรค ดูแลสุขภาพและการรักษา อาการเจบ็ ป่วยพื้นฐานทว่ั ไป 4. มีการปลูกพืชเกษตร ผักสวนครัว ผักผลไม้ ที่ปลอดสารพิษ ไม่ใช้ยาฆ่าแมลง คนปลกู กนิ ได้ทุกอยา่ งทปี่ ลูก 5. มีงานประเพณีปีใหม่ม้ง ที่มีการเล่นการแสดงมากมาย เช่นการโยนลูกช่วง การยิงธนู การตีลูกข่างและการสงั สรรคใ์ นหมูญ่ าตพิ ี่น้องรว่ มกนั อย่างมีความสขุ 6. มีส่ิงแวดล้อมที่สวยงามเป็นธรรมชาติเป็นระบบนิเวศน์ที่สมบูรณ์ด้วย ภูมิประเทศ ภูมอิ ากาศทบี่ ริสุทธ์ิ 7. มีอาหารการกินพื้นบ้านท่ีเป็นอัตลักษณ์ เช่น ไก่ต้มสมุนไพร (ย่ังชวนถัว) ทีม่ ีรสชาตอิ รอ่ ยและมปี ระโยชนเ์ ปน็ ยาด้วย 8. มีประเพณีผูกข้อมือ อันเป็นพิธีกรรมสาคัญของการรับแขกผู้มาเยือนให้เป็น ศิริมงคลและให้ศีลให้พรจากผู้ใหญ่ในชุมชน ถ้าเป็นแขกสุภาพบุรุษจะมีการผูกข้อมือด้านซ้ายถ้าเป็น สุภาพสตรีจะผูกข้อมือดา้ นขวา

การวิจยั การศกึ ษาเปรยี บเทียบการพฒั นาบนพ้ืนทสี่ ูงในอดตี และปจั จบุ ัน 291 9. วถิ ีชีวติ ของคนอยู่กับป่า โดยไม่ทาลายป่า ให้คนท่ัวไปรับรู้ได้ว่า ชาวเขา รักป่า ดูแลป่า และพร้อมจะอยู่ร่วมกับป่าอย่างพอเพียงที่เก้ือกูลกัน การทาลายป่าท่ีทาให้เกิดภาพเขาหัวโล้น ทาลายผืนป่า ต้นน้า ทาลายความสมดุลของธรรมชาติไม่ใช่เป็นการกระทาของชนเผ่า แต่อาจมาจาก นายทุนตา่ งถ่นิ ตา่ งพนื้ ที่ ซ่ึงไม่ใช่ราษฎรบนพ้ืนทีส่ งู 10. มีจุดขายของหมู่บา้ นท่ีเป็น “ต้นไม้ของพอ่ ” ซ่ึงพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยหู่ ัว รชั กาลที่ 9 ทรงปลูกไว้ และพร้อมทจ่ี ะตกแต่งบรู ณะให้มีการเย่ยี มชนได้ 11. “มโี รงสีดั้งเดิม” ตงั้ แต่สมยั โบราณตั้งอยู่กลางชมุ ชน ทปี่ ัจจบุ ันไม่มีการใช้งาน แล้ว ควรไดมีการบรู ณะและตกแต่งใหเ้ ป็นผลิตภณั ฑก์ ารท่องเทีย่ วของชุมชนได้ 12. มีเส้นทางเดิน “ตามรอยพ่อ” ซึ่งเป็นเส้นทางในอดีตจากดอยปุยมาบ้านแม่สา นอ้ ย ระยะทางยาวนาน 5 กม. รายรอบดว้ ยววิ ทวิ ทศั น์ธรรมชาตแิ ละนิเวศนอ์ ันงดงาม 13. มเี ส้นทางเดินของพอ่ ขุนวิลงั คะ อันเป็น ประวัติศาสตร์ ปูมหลังและมเี ร่อื งเล่า ของผู้นาชุมชนในอดตี ท่นี ่าศกึ ษาเรยี นรู้ 14. มีใบไม้กลายเป็นหิน ซ่ึงเป็นต้มไม้เก่าแก่ดั้งเดิมครั้งโบราณ และกลายเป็นหิน แขง็ นา่ สนใจ ศึกษา เช่นกัน 15. มีบ่อนา้ หนิ ซ่ึงเป็นบอ่ นา้ ท่ีเกดิ จากปล่องกอ้ นหนิ มีนา้ สะอาดใช้ด่มื ได้ตลอดปี 16. มีแผ่นหินเอียงทามุม 45 องศา เป็นแผ่นหินท่ีมีอยู่จากธรรมชาติขนาดใหญ่ รถยนต์ว่ิงลอดได้ 17. ออดู่รู้ฟ้า มีลักษณะเป็นโพรงหลุมลึกปากกว้างราว 5 วา ลึกลงไปในดิน ราว 100 เมตร เปน็ แหลง่ ทอ่ งเทีย่ วได้ 18. ศิลปะการปลูกป่าของ ม้ง เป็นเทคนิควิธีการปลูกป่าเชิงภูมิปัญญา โดยปลูก เป็นหย่อมๆ มีการปลูกพืชไร่แซมระหว่างหย่อม มีการขยายพันธุ์พืชตรงพ้ืนท่ีว่างจากการกินผลไม้ และขับถา่ ยของนก จนเกิดการปลูกต้นไม้ในพ้นื ทว่ี า่ งด้ายวธิ ธี รรมชาติ แนวทางการปฏิบัติเพื่อการสรา้ งวฒั นธรรมภูมสิ ังคมสง่ เสริมการท่องเทย่ี วเชิงอัตลกั ษณ์ 1. สร้างแนวความคิดในการสร้างวัฒนธรรมภูมิสังคม ส่งเสริมการท่องเที่ยว เชงิ อัตลักษณ์รว่ มกันทงั้ ชุมชน 2. มีเป้าหมายและวางแผนร่วมกันจากทุกภาคส่วน ท้ังท้องถ่ิน ท้องท่ี ศูนย์พฒั นา ของราษฎรบนพนื้ ที่สงู รวมถงึ หนว่ ยงานดา้ นการท่องเทยี่ วจงั หวัด วัฒนธรรม จังหวัด อาเภอ 3. รวบรวมจุดเด่นของสถานที่ วัตถุ หรือผลิตภัณฑ์การท่องเที่ยว บริการการ ท่องเที่ยวในชุมชน แล้ววางแผนพัฒนาสู่การรองรับนักท่องเท่ียวจากภายนอกชุมชน สร้างมูลค่าเพ่ิม เสรมิ รายได้ให้ชมุ ชน 4. พัฒนาจุดท่องเท่ียวทุกแห่งให้มีคุณภาพ มีคุณค่าและมีมูลค่าทั้งด้านเศรษฐกิจ วัฒนธรรมและจติ ใจ 5. มีคณะทางาน ประสานการพัฒนาการท่องเที่ยวชุมชน ท้ัง ท้องถิ่น ท้องท่ี ศพพ. วัฒนธรรมจังหวัด การท่องเท่ียวจังหวัดและภาคี เครือข่ายการพัฒนาอ่ืนๆ ได้มีเงินกองทุน สนบั สนุนมีนติ บิ ุคคลเพ่ือการจดั การอย่างถกู ต้องและยง่ั ยนื

292 การวจิ ยั การศึกษาเปรยี บเทียบการพัฒนาบนพ้นื ทส่ี ูงในอดตี และปจั จบุ นั 6. ทุกคนทั้งชุมชน ทุกช่วงวัย ร่วมใจกันสร้างสิ่งดีดีให้มีอยู่ในชุมชนและป้องกัน สงิ่ ทไ่ี มด่ ี ไม่ใหม้ ใี นชุมชน เช่นปัญหายาเสพติด ปัญหาขยะและความไม่ร่วมมือรว่ มใจกนั ในส่วนการเสวนาประเด็นที่สองเกี่ยวกับการรับรู้ทิศทางแนวโน้มของการพัฒนา ประเทศจากยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี ท่ีมุ่งเน้นสู่การเป็นประเทศไทย ยุค 4.0 เป็นคนไทยยุค 4.0 ท่ีต้องมี การพัฒนาประเทศ ปฏิรูปประเทศ ในทุกๆด้าน ไปพร้อมกัน โดยมีหลักคิดของผู้นารัฐบาลว่า “จะไม่ท้ิง ใครไว้ข้างหลัง” แม้แต่พ่ีน้องคนไทยในพ้ืนที่สูงทุกชนเผ่า ก็ต้องรับรู้ยอมรับและปรับตัวสู่การเป็นชนเผ่า 4.0 เช่นเดียวกนั ผลการเสวนาได้ข้อสรุปเป็นฉันทามติว่าทุกคนก็เห็นด้วยในแนวคิดเชิงการขับเคล่ือน ประเทศสู่การพัฒนาแล้วมีรายได้ของประชาชนในระดับสูง มีคุณภาพชีวิตท่ีดี ด้านการใช้ความรู้ทาการ บริหาร ใช้เทคโนโลยีทาการพัฒนาประเทศ ทุกภาคส่วน ตองมีความพร้อมสู่การใช้นวัตกรรม ดาเนินชีวิต อย่างท่ัวถึงและมีประสิทธิภาพ ฉะน้ันการท่ีจะให้พ่ีน้องราษฎรบนพื้นท่ีสูงเป็นชาวเขา 4.0 จึงต้องมี การจัดการทด่ี ี เช่น ดา้ นการป้องกนั ไม่ให้เยาชนเกย่ี วขอ้ งกบั ยาเสพตดิ - ให้ชุมชนต้องร่วมมือกัน ไม่มีใครเห็นแก่ได้ เห็นแก่ตัว เก่ียวข้องกับยาเสพติด ทจี่ ะทาให้ชมุ ชนออ่ นแอ และพฒั นาต่อไปไมไ่ ด้ ดา้ นการจัดการระบบวชิ าการ - เดก็ และเยาวชนต้องใส่ใจกับการศึกษาให้มากยิ่งข้ึน - เด็กและเยาวชนต้องมีความตระหนักรู้ในการใช้เทคโนโลยีเชิงสร้างสรรค์ เพ่ือการเรียนรู้ เพ่อื การพฒั นาตนเอง ไมใ่ ชเ่ พ่อื การเลน่ เกมและการใชส้ ื่อออนไลน์แบบไรส้ าระ - ผปู้ กครองตอ้ งสนับสนนุ และส่งเสริมการเรยี นร้ขู องเดก็ และเยาวชนให้เหมาะสม มากย่งิ ขนึ้ ด้านการจัดการเชงิ นโยบาย - รัฐและหน่วยเก่ียวข้องกบั การพัฒนาต้องมกี าร ประชาสัมพันธ์ มีการสื่อสารกัน ให้เกิดความเข้าใจในการพัฒนาตนสคู่ วามเป็นคนไทย 4.0 หรอื เปน็ ชนเผา่ 4.0 ดา้ นการสรา้ งศกั ยภาพการพฒั นาชมุ ชน - ทุกคนทุกช่วงวัยต้องเปิดใจ ยอมรับและปรับทัศนคติและปรับตัวให้ทัน การเปลย่ี นแปลงกับสงั คมภายนอก - เชื่อว่าถ้าทุกคนมีใจในการพัฒนา ไม่ปฏิเสธการเปล่ียนแปลง ไม่ต่อต้าน การพฒั นา 20 ปี นา่ จะเป็นไปได้ในการเปน็ คนไทย 4.0 รว่ มกัน ด้านปัจจัยภายนอก - สงั คมคนพนื้ ราบต้องมีพื้นทใ่ี ห้โอกาสคนทส่ี ูง อยา่ งเสมอภาคเท่าเทียมกันทุกด้าน ดา้ นพัฒนาวฒั นธรรมชนเผา่ - ชุมชนต้องส่งเสริมวัฒนธรรมประเพณีที่เข้มแข็งเป็นอัตลักษณ์พร้อมๆ กับ การเรยี นรู้การใชเ้ ทคโนโลยีรว่ มสมัยพฒั นาไปพร้อมๆ กนั

การวจิ ัยการศึกษาเปรียบเทียบการพัฒนาบนพืน้ ทีส่ งู ในอดตี และปจั จบุ ัน 293 4.2.6 สรุปจดุ รว่ มของความเหน็ จากเวทคี ืนข้อมูลชุมชน จากผลงานการจัดเวทีวิชาการคืนข้อมูลการวิจัยสู่ชุมชน 11 พื้นท่ี โดย สสว. 4 8 และ 9 ร่วมกับศูนย์พัฒนาราษฎรบนพ้ืนที่สูงท้ัง 8 ศูนย์ ดาเนินการจัดเวทีวิชาการคืนข้อมูลสู่ชุมชน สสว. ละ 1 เวที ส่วน สสว.10 ได้ดาเนินการจัดเวทีวิชาการคืนข้อมูลสู่ชุมชน 8 เวที ในพ้ืนที่ศูนย์พัฒนา ราษฎรบนพ้ืนที่สูง 8 จังหวัด ตั้งแต่วันที่ 24 กรกฎาคม 2560 - 10 สิงหาคม 2560 มีผลการวิเคราะห์ ไดข้ ้อมลู สรปุ ความน่าสนใจ ซง่ึ มีความเห็นสอดคลอ้ งกัน คือ 1 แบบแผนพฤติกรรมชนเผ่ารุ่นใหม่ เด็กและเยาวชนพี่น้องราษฎรบนพื้นท่ีสูงเป็นชาวเขารุ่นใหม่ เกิดหลัง 2540 เป็นต้นมา จะอยู่ในช่วงวัยเรียนและวัยรุ่นท่ีต้องเผชิญกับปัจจัยแวดล้อมใหม่ๆ ในเมือง ที่ไปเข้ารับการศึกษา จากการเรียนในหลักสูตรสมัยใหม่ เป็นเน้ือหาสาระท่ีกาหนดจากส่วนกลาง เรียนรู้ เรื่องความเป็นไป ของโลก ภูมิภาค ภูมิอากาศ ภาษาอังกฤษ แต่ไม่ได้เรียนภาษาตนเอง มีการเลียนแบบอุปนิสัยพฤติกรรม การอยู่ในสังคม ซมึ ซับรับเอาค่านิยมและวิถีชวี ิตคนพ้ืนราบเขา้ มาในชุมชนดัง้ เดิม คร้นั เมื่อกลับมาท้องถ่ิน ชนเผ่าเข้ามาอยู่ในชุมชนเก่าบ้านเกิด ก็ขาดผู้อาวุโสถ่ายทอดภูมิปัญญา วัฒนธรรมประเพณีอันดีงาม สู่ลูกหลานเพราะขาดโอกาส ขาดเวที ขาดการส่งเสริมและรวมถึงการเอาใจใส่ดูแลของบุตรหลาน ท่ีมีต่อ ปู่ ย่า ตา ยาย ผู้อาวุโส และส่ิงที่ผู้อาวุโสมีคือ ส่ิงท่ีอยู่ในตัวตนและประสบการณ์อันล้าลึกของแต่ละคน แบบอย่างพฤติกรรมชนเผ่ารุ่นใหม่ ซึ่งเป็นแบบใหม่จะไม่รับส่ิงดีๆ แบบเก่าไว้ รับเอาวิถีชีวิตใหม่ ซึ่งไม่ใช่ ตัวตนของชนเผ่า เมื่อลงไปพื้นราบก็ไม่สนิทใจ กลับมาในชุมชนของตนใหม่ก็ไม่กลมกลืน จึงเป็นประเด็น ทน่ี ่าเป็นห่วงของเยาวชนชนทุกชนเผ่า แนวทางของปญั หาเก่าทีต่ ้องเข้าใจ เป็นผูส้ ูงวยั ต้องใส่ใจ ลูกหลาน แนะนาความเป็นชนเผ่าที่มีคุณภาพ ภูมิใจมากขึ้น พยายามถ่ายทอดสิ่งที่ดีท่ีมีอยู่ในตัวตนในชุมชน ในวัฒนธรรมและในความเป็นชนเผ่าให้ลูกหลานได้ตระหนัก ได้เรียนรู้เยาวชนรุ่นต่อไปอย่างต่อเนื่อง ในขณะเดียวกัน มีคนรุ่นใหม่ควรใส่ใจท้ังตัวตนคนรุ่นเก่าและผลิตภูมิปัญญาท่ีคนรุ่นเก่ามีอยู่ หาโอกาส ให้เวลากับสิ่งดีท่ีมีคุณค่า ในความเป็นตัวตนความเป็นชุมชนและชนเผ่าของตนเองให้มากขึ้น ความลงตัว ก็จะเกิดข้ึนกับคนรุ่นเก่าและคนรุ่นใหม่ในสังคมชนเผ่าที่จะได้นาความคิด องค์ความรู้ เห็นคุณค่า ภูมิปัญญา และร่วมกันถ่ายทอด ความคิด ส่ิงดีและวัฒนธรรมประเพณี อันดีงามของตน ของชนเผ่า และชุมชนราษฎรบนพ้นื ที่สงู สู่เยาวชนคนรุ่นหลงั ใหเ้ หน็ เชิงประจกั ษ์ไดอ้ ย่างสงา่ งาม ตามแผนภาพ

294 การวจิ ัยการศกึ ษาเปรียบเทยี บการพฒั นาบนพนื้ ทสี่ งู ในอดีตและปัจจุบนั แผนภาพ 4.35 : แบบแผนความคิดด้านการแสดงออกของคนรุ่นใหม่ (เกิดหลัง พ.ศ.2540) คนบนพ้ืนท่สี ูง

การวิจยั การศึกษาเปรียบเทียบการพฒั นาบนพ้นื ท่ีสูงในอดตี และปัจจุบัน 295 คนรุ่นใหม่ควรภาคภูมิใจในความดีที่มีอยู่ในชุมชนและส่ิงดีดีท่ีมีภูมิสังคมชนเผ่า เช่น อัตลักษณ์ความเป็นภูเขาสูง มีวิถีชีวติ ด้ังเดมิ ท่ีเรียบง่าย งดงาม สขุ สงบ มีการแต่งกาย ที่เป็นสีสันสวยงาม โดดเด่น น่าภาคภูมิใจในความเป็นชาวเขาของไทย เป็นชนเผ่า ที่มีคุณภาพของอาเซียนและเป็นชาติพันธ์ ท่ีอาระยะชนของโลก มีภาษาการส่ือสารของตนเอง นาภาษาพูดและภาษาเขียน มีประเพณีอันดีงามท่ีมี ตรรกะเหตุผลความเช่ือและความศรัทธามีวิถีชีวิต มี ความเพียงพอในชีวิตมีความเชื่อ หลังเศรษฐกิจ พอเพียงในชีวิต มีความเชื่อกับหลักเศรษฐกิจพอเพียงของพระเจ้าอยู่หัวรัชการที่ 9 มีทุนทางสังคม มากมายท่ีพ้ืนราบไม่มีและมีทุนทางธรรมชาติ เป็นแหล่งท่องเที่ยวภูมิวัฒนธรรม หลากหลายสร้างคุณค่า และมูลค่าไดไ้ มม่ ีสิน้ สุด 2 การอนุเคราะห์เกือ้ กลู คนไทยไรส้ ญั ชาติ เป็นชุดข้อมูลซึ่งเป็นบทสรุปของสภาพปัญหาราษฎรบนพ้ืนที่สูงอีกประเด็นท่ีซ่ึง ยังคงมี ประชาชนคนไทยท่ียังไร้สัญชาติออย่างถูกต้องตามกฎหมาย ทาให้ชาวบ้านเหล่านั้นขาดความสามารถ ในการเข้าถึงสิทธิ์ความเป็นคนไทยท่ีควรได้รับบริการทางสังคมต้องรับสิทธิและมีหน้าที่ ตามหลัก ความเป็นพลเมืองไทย ทาให้ชุมชน ต้องแสวงหาแนวทางการเก้ือกูลกันทุกรูปแบบแต่ก็ไม่สมบูรณ์ ไม่ถูกต้อง และไม่ยั่งยืนราษฎรขาดสิทธิ และที่ประชุมมีข้อเสนอว่าควรมีแนวทางการช่วยเหลือเกื้อกูล คนเหลา่ น้ี 2.1 มีความเปน็ กัลยาณมติ ร 2.2 มคี วามเขา้ ใจในความเปน็ มนุษย์ 2.3 มคี วามเกอ้ื กลู กัน เอื้อเฟ้อื ดว้ ยหลกั มนุษยธรรม (เอาใจเขามาใสใ่ จเรา) 2.4 ไมเ่ ลอื กปฏิบตั กิ บั กลมุ่ คนใดๆ ทีม่ ีฐานะทางเศรษฐกิจและสังคมแตกต่างกนั 2.5 ใหค้ วามเสมอภาคและความเปน็ ธรรมทีส่ ่วนหนง่ึ เขาคือคนไทยแตย่ ังไม่ไดส้ ัญชาติ 2.6 ขั้นตอนดาเนินงานต่างๆของทางราชการควรกระชับเวลา ลดขั้นตอนและมีประสิทธิภาพ ไมเ่ น้นการขอเอกสารท่ไี ม่มี 2.7 ทุกกระบวนการควรมีการตรวจสอบ เส้นทางการดาเนินงาน ผลการปฏิบัติของ เจา้ หน้าที่ได้ 2.8 การตรวจพิสูจน์ DNA ควรมีความสะดวกสบายไม่ยุ่งยาก ไม่ซับซ้อน และต้องใช้ เวลารอคอยผลงาน

296 การวิจยั การศกึ ษาเปรยี บเทยี บการพัฒนาบนพื้นท่ีสงู ในอดตี และปจั จุบัน แนวทางการจัดการเพื่อการเก้ือกูลคนไทยไร้สัญชาติที่เหมาะสมสามารถสรุปสังเคราะห์ เปน็ แบบจาลองการจัดการได้ ดังน้ี แผนภาพ 4.36 : แนวทาง การเก้ือกลู คนไทยผู้ไรส้ ัญชาติ ในชุมชนราษฎรบนพื้นท่ีสูง 3. ราษฎรบนพน้ื ทส่ี ูงต้องการมีทพ่ี ่งึ จากหน่วยงานและท่ีปรึกษาที่จรงิ ใจ จากประสบการณ์ หลายปีท่ีผ่านมาราษฎรบนพื้นที่สู งได้รับความกรุณ าจาก ศูนย์สงเคราะห์ชาวเขา เข้ามาดูแล สนับสนุนส่งเสริมส่ิงดีดีได้มีให้เกิดข้ึนในชุมชนมากมายเป็นทีมงาน ที่จริงจังเป็นหน่วยงานที่จริงใจ มีความใกล้ชิดมีความสนิทสนมเชิงกัลยาณมิตรและวันหน่ึงกลับหายไป ในขณะท่ีการพัฒนายังไม่สาเร็จ ชาวเขายังต้องการที่พึ่งพาทั้งด้านกายภาพในชุมชนและด้านจิตใจ ของชาวบ้าน อยากขอความอนุเคราะห์ให้หน่วยส่งเคราะห์ชาวเขามีความต่อเนื่อง ทางานจริง สาเร็จผล ตามความคาดหวังทีเ่ คยมีร่วมกนั ในอดตี 3.1 มีคณะทางานที่สนบั สนนุ งานชาวเขาระดบั ชาติ 3.2 มีคณะทางานทด่ี แู ลระดับจงั หวัด 3.3 มีความต่อเนื่องระดับนโยบายจากกระทรวงและกรมทีด่ ูแล 3.4 มคี วามต่อเนอ่ื งของแผนงานและโครงการช่วยเหลือต่างๆ 3.5 มคี วามตอ่ เนื่องในเชิงได้การสนบั สนุนการอาชพี อยา่ งครบวงจร 3.6 มีความขัดเจน จริงใจและเป็นรูปธรรม การพัฒนาประเพณี พิธีกรรมของชาวเขา ไม่ใช่ทาโชว์เปน็ เพยี งสนิ คา้ การทอ่ งเทยี วเทา่ นนั้

การวิจยั การศึกษาเปรียบเทียบการพัฒนาบนพืน้ ท่ีสูงในอดีตและปจั จบุ ัน 297 4. เปน็ ราษฎรบนพนื้ ท่สี งู 4.0 เป็นชนเผ่าคณุ ภาพ เป็นประเด็นคาถามมี่น่าสนใจจากชุมชนราษฎรบนพื้นที่สูง ที่รับฟังและรับรู้ข้อมูล ข่าวสารที่ทันสมัย ในการที่ประทศไทยมียุทธศาสตร์ที่มุ่งม่ันความเป็นประเทศ 4.0 ที่มีการศึกษาดี มีความรู้มีภูมิปัญญา ใช้นวัตกรรมเทคโนโลยี เพื่อการดาเนินชีวิตและเพ่ือสร้างศักยภาพในการแข่งขัน ของชาติสู่อารยะประเทศ สอดคล้องกับทิศทางพัฒนาราษฎรบนพ้ืนที่สูง มีข้อสรุปว่าทุกคน ทุกชนเผ่า อยากเป็นชาวเขาท่ีทันสมัย เป็นชนเผ่าท่ีมีคุณภาพ มีวิถีชีวิตแบบด้ังเดิม เรียนรู้วิถีชีวิตร่วมสมัย พัฒนา และเติบโตพร้อมๆกับคนไทยพื้นราบตามวลี เชิงนโยบายของผนู้ าประเทศ ในปัจจุบันว่า “เราจะไม่ทง้ิ ใคร ไว้ข้างหลัง” บทสรุป ของกลุ่มตัวอย่างผู้เข้าร่วมเสวนา เวทีวิชาการคืนข้อมูลการวิจัยสู่ชุมชน สรุปความ ได้ว่า พี่น้องราษฎรบนพ้ืนท่ีสูงไม่ปฏิเสธแนวคิดเชิงยุทธศาสตร์ และการจัดการเชิงนโยบายการพัฒนา ประเทศไทยสู่ความเป็นชาติพัฒนา 4.0 และการยอมรับการเรียบง่ายจากประเทศไทย สภาพเดิม เป็นคนไทย รุ่นเก่าและพลเมืองไทยปัจจุบันสู่ความเป็นคนไทย 4.0 เช่นเดียวกับชนเผ่าคุณภาพเป็นราษฎรบนพ้ืนท่ีสูง 4.0 กต็ ้องมีการปรบั ตัว ปรบั ทัศนคตแิ ละมีพฤตกิ รรมใหม่ เชน่ 4.1 ราษฎรบนพ้ืนท่ีสูงต้องเตรียมใจ ยอมรับและพร้อมรับการเปล่ียนแปลงตนเอง สู่ความเปน็ คนไทย 4.0 4.2 ภาคสังคมได้ประชาสัมพันธ์การเปล่ียนประเทศและพัฒนาคนสู่ความเป็นคนไทย 4:0 ใหเ้ ข้าถงึ ประชาชนทุกหมู่เหล่าทกุ หมูบ่ ้านอยา่ งต่อเนื่อง 4.3 ราษฎรบนพื้นท่ีสูงต้องรับรู้เรียนรู้การเปล่ียนแปลงตนเอง ชุมชนและความเป็น ชนเผ่าอย่างเป็นรูปธรรม เช่น การเปิดรับข้อมูล ข่าวสาร จากภาครัฐท้ังส่วนกลาง ส่วนภูมิภาค และสว่ นท้องถิ่น อย่างมีประสทิ ธภิ าพ 4.4 ราษฎรบนพื้นที่สูงควรได้รับโอกาสในการอบรม เรียนรู้และปรับปรุงตนเอง และครอบครวั สู่ความเปน็ คนไทย ยคุ ใหม่ คนไทย 4.0 4.5 ราษฎรบนพื้นท่ีสูง ได้โอกาสสงเคราะห์ทางการศึกษาให้สูงขึ้นตามความสามารถ ของผเู้ รียนเพ่อื นาความรู้ภมู ิปญั ญากลบั มาพัฒนาชนเผ่าและชุมชนให้เจรญิ งอกงามมากกวา่ เดมิ 4.6 ราษฎรบนพ้ืนท่ีสูงต้องสร้างจุดเด่นตามอัตลักษณ์และมีจุดขายส่งเสริมความเป็น ชนเผา่ คุณภาพ เปน็ คนทีม่ สี ่วนรว่ มการพฒั นาประเทศ 4.7 ราษฎรบนพื้นที่สูง ยุคใหม่ในเด็กและเยาวชนคนรุ่นปัจจุบัน ต้องมีจิตสานึก สาธารณะมุ่งม่ันการเรียนรู้และการดาเนินชีวิตเพ่ือส่วนรวมมากกว่าส่วนตนให้มีจิตสานึกสาธารณะขั้นสูง เขม้ แข็งและยงั่ ยนื 4.8 ความเป็นชุมชนของคนราษฎรบนพ้ืนที่สูง 4.0 ต้องปลอดยาเสพติดในทุกรูปแบบ ทั้งไม่มีการผลิตไม่มีการซื้อขายไม่มีการเสพติดและไม่ใช้ชุมชนเป็นทางผ่านเป็นหมู่บ้านช่วยลาเลียงยาบ้า จะต้องปราศจากความเกี่ยวข้องกับยาเสพติดทุกชนิด อย่างสินเชิง เป็นหมู่บ้านสีขาว ท่ีทุกฝ่ายมีความ เข้าใจ ทุกหน่วยงานเจ้าหน้าท่ีมีความจริงใจ และระดมสรรพกาลังกันเพื่อการป้องกัน ปราบปรามยาเสพติด ให้หมดไปใหไ้ ดจ้ ากแผ่นดินไทย

298 การวจิ ยั การศกึ ษาเปรียบเทยี บการพฒั นาบนพนื้ ท่ีสูงในอดีตและปัจจุบนั จากข้อความเชิงเสนอแนะความเห็นข้างต้นให้คนไทยบนพ้ืนท่ีสูง พัฒนาสู่ความ เป็นคนไทย 4.0 ท่ีมีความเจริญมีการพัฒนา มีการเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตและพฤติกรรม การใช้ชีวิตใหม่ ที่ไม่ทิ้งสิ่งดีด้ังเดิม ไม่ปิดกล้ันโอกาสใหม่ในการเรียนรู้และรับ เอาด้านเทคโนโลยีสารสนเทศ มาเปน็ เครื่องมือชีวิตสร้างคณุ ภาพชวี ิตท่ีดีกวา่ เดมิ ตามแผนภาพ แผนภาพ 4.37 : ประเด็นความพร้อมของชมุ ชนสคู่ วามเป็นชนเผ่าคุณภาพเปน็ ชาวเขา 4.0

การวจิ ยั การศึกษาเปรยี บเทยี บการพัฒนาบนพืน้ ท่ีสงู ในอดตี และปจั จบุ ัน 299 จากแผนภาพจะเห็นได้ว่าการเป็นชนเผ่าคุณภาพ เป็นชาวเขา 4:0 ต้องร่วมกันหลายฝ่าย ต้ังแต่ราษฎรบนพื้นท่ีสูงทุกคนต้องรับรู้ข้อมูล ข่าวสาร ต้องยอมรับพร้อมการเปล่ียนแปลงต้องปรับ ทัศนคติความคิดเห็นสู่ความเช่ือเชิงบวกในความเป็นไปได้ มีการฝึกอบรม มีการเรียนรู้ และดาเนินการ พัฒนาในทุกๆด้านไปพร้อมกัน โดยเฉพาะความร่วมมือร่วมใจกัน ในการแก้ปัญหายาเสพติดให้ลุล่วงได้ ด้วยดี คุณสมบัติของการเป็นชนเผ่าคุณภาพ เป็นชาวเขา 4.0 ก็จะเกิดขึ้นสอดคล้องและรองรับ คุณลักษณะจังหวัดตามนโยบายของรัฐบาล ปัจจุบันท่ีต้องแสวงหาคุณลักษณะความเป็นจังหวัด 4.0 ของแต่ละจงั หวัดใหไ้ ด้ด้วยตนเอง แตโ่ ดยการรว่ มมอื แต่ละจังหวดั 4.0 จะต้องมคี ุณสมบตั ิดังน้ี 1) เป็นจังหวัดแห่งการต่ืนรู้ประชาชนมีความตระหนักในความเป็นคนไทยท่ีมีสิทธิ และหนา้ ท่ีในการพัฒนาประเทศ 2) มีการพัฒนาคนพัฒนาสังคมและภาพรวมของจังหวัดมุ่งสู่การตอบโจทย์ยุทธศาสตร์ ชาติ 20 ปี 3) เป็นจังหวัดท่ีใช้ทุนทางสังคมให้เกิดประโยชน์ต่อการพัฒนาจังหวัดและพัฒนา ประชาชน ด้วยการใช้นวัตกรรมเทคโนโลยีเข้ามาสร้างมลู คา่ ให้เกดิ ขึ้นได้ อย่างเป็นรูปธรรม 4) แต่ละจังหวัดต้องแสวงหาจุดเด่นจุดยืนและสร้างเป็นจุดขายจังหวัดเป็น แบรนด์ ภาพลักษณ์ ของจังหวัดท่ีทุกคนรู้จักยอมรับและศรัทธาผ่านกระบวนการคิดการปรับปรุงและพัฒนา คุณลักษณะจังหวัด 4.0 ด้วยการใช้คุณค่าของนวัตกรรมและเทคโนโลยีที่เหมาะสม เป็นมิตรกับชุมชน และส่งิ แวดล้อมอย่างย่ังยนื 5) ความสาเร็จที่จะเกิดขึ้นเป็นคุณลักษณะจังหวัด 4.0 ตอ้ งมีแผนงานโครงการกิจกรรม รองรับเชิงประชารัฐให้เอกชนชุมชนริเร่ิมและภาครัฐให้การสนับสนุนและทุกกิจกรรมต้องเกิดข้ึนจากการ มีส่วนรว่ มจากประชาชนทุกภาคส่วนในจงั หวดั น้ันๆ 5. การรกั ษาพฒั นาและสง่ เสริมอตั ลักษณช์ นเผ่าอย่างเขม้ แขง็ และยั่งยืน พื้นท่ีเป้าหมายในการวิจัยครั้งน้ีมี 10 ชนเผ่าของราษฎรบนพ้ืนที่สูง ซึ่งแต่ละพ้ืนที่ มีแต่ละชนเผ่าก็จะมีอัตลักษณ์ความเป็นตัวตนแต่ละชนเผ่าที่แตกต่างกัน มีความหมายมี ขุ่มพลังแห่ง ความเช่ือ เชิงวัฒนธรรม ประเพณีท่ีไม่เหมือนกัน แต่ไม่ขัดแย้งกัน เป็นสีสันความงามแห่งจิตใจ จิตวิญญาณของความเป็นมนุษย์ชาติพันธ์ุท่ีน่าสนใจศึกษา เรียนรู้อย่างไม่รู้จบ ชุดของความคาถาม การรักษาพฒั นาและส่งเสริมความเป็นอัตลักษณ์ชนเผา่ อยา่ งเข้มแข็งและย่ังยนื คือ 5.1 จะส่งเสริมรักษาและพฒั นาอะไร ที่เรยี กว่า อตั ลกั ษณ์ชนเผ่า 5.2 จะส่งเสริมอยา่ งไรให้เกดิ อัตลกั ษณแ์ ต่ละชนเผา่ ทเ่ี ข้มแขง็ มน่ั คงและย่ังยนื 5.3 หน่วยงานใด หรือใครจะมบี ทบาทเปน็ เจ้าภาพเป็นผใู้ หก้ ารสนบั สนนุ และมีส่วนร่วม

300 การวิจยั การศกึ ษาเปรียบเทยี บการพัฒนาบนพนื้ ทีส่ งู ในอดตี และปจั จุบัน มีบทสรุปทีเ่ ป็นแนวทางการดาเนินงานการพัฒนาอตั ลกั ษณช์ นเผา่ ดงั นี้ ลาดับ จะพฒั นาอะไร จะพฒั นาอยา่ งไร หน่วยงานใดเปน็ เจา้ ภาพ (เขม้ แขง็ มัน่ คง ยงั่ ยืน) และผู้ให้การสนับสนนุ 1 วฒั นธรรมทางความเชื่อของชน 1.การสืบทอดประเพณใี ห้คงอยู่ 1. อปท.เป็นเจา้ ภาพ เผ่าและประเพณที ีด่ งี าม ตอ่ ไป 2. คณะกรรมการชุมชนเป็นผู้ให้ 2.ใหผ้ อู้ าวโุ สของหมบู่ ้านมบี ทบาท การสนับสนนุ มีหน้าท่ีถ่ายทอด 3. วัฒนธรรมจงั หวัดและ อาเภอ 3. ให้เยาวชนคนร่นุ หลงั ตระหนกั มสี ่วนร่วม และหวงแหน 4. ใหม้ กี ารมสี ว่ นร่วมจากคนทกุ วัยในชุมชน 2 การแตง่ กายของแตล่ ะชนเผา่ 1. ส่อื สารประชาสมั พนั ธใ์ ห้ทุกคน 1.วฒั นธรรมจังหวัดและอาเภอ ทกุ ชนเผ่า ภาคภูมใิ จในการแตง่ เป็นเจา้ ภาพ กายของตนเอง 2. การท่องเทยี่ วจงั หวดั เป็น 2. เผยแพร่ความรู้ ข้อมลู ชนเผ่า ผ้สู นับสนุน คนไทย บนพื้นท่ีสูงให้คนไทย 3. ส่ือมวลชนทกุ แขนงในจังหวัด ท่วั ไปได้ร้จู ักและเข้าใจ สนบั สนุน 3. สงั คมสาธารณะให้เกียรติและ ย่นื ยันความงามของชนเผ่าพร้อม ใหก้ ารสนับสนนุ และอนุรักษ์ให้ ยง่ั ยนื 4. สื่อมวลชนมีกจิ กรรมการทา สารคดเี ชงิ ขา่ ย(Scoop) เผยแพร่สู่ สาธารณชนอยา่ งตอ่ เนอ่ื ง 3 ศิลปะหัตกรรมและการแสดง 1. ให้มีการจดั การฝึกฝน พฒั นา 1. อปท.แตล่ ะชุมชนเปน็ เจ้าภาพ ของชนเผ่า ศิลปะ หตั กรรม และการแสดงให้ 2. พาณิชย์จังหวัดวัฒนธรรม มีมาตรฐาน สินคา้ และบริการ จงั หวดั และ พมจ.เป็นผสู้ นับสนนุ สากล 3. พัฒนาชุมชนและ 2. ส่งเสรมิ การทาศลิ ปะ หัตกรรม คณะกรรมการ OTOP จังหวัด และการแสดงชนเผ่าใหเ้ ปน็ อาชพี มสี ว่ นรว่ ม หลักของชนเผา่ 4. สอื่ มวลชนเผ่าทกุ แขนงทุก 3. วางแผนบรหิ ารงานเชงิ การตลาดอยา่ งครบวงจรของ อาชีพส่อื ร่วมประชาสัมพนั ธ์ ศิลปะ หัตกรรมและการแสดงของ ชนเผ่า

การวิจัยการศึกษาเปรยี บเทียบการพฒั นาบนพื้นท่สี ูงในอดีตและปจั จบุ ัน 301 ลาดับ จะพัฒนาอะไร จะพัฒนาอยา่ งไร หน่วยงานใดเปน็ เจา้ ภาพ (เข้มแขง็ มนั่ คง ยัง่ ยนื ) และผู้ใหก้ ารสนับสนุน 4. รว่ มมอื กับพฒั นาชุมชนจงั หวัด พาณิชย์จังหวัด และ พมจ. จัด งานการสง่ เสรมิ การตลาดและการ ขายศลิ ปหตั ถกรรมและการแสดง ชนเผา่ 4 ภาษาเขียนหรือภาษาพูดแต่ละ 1. จัดใหม้ หี ลกั สตู รการส่งเสรมิ 1. อปท.แต่ละพ้นื ที่เปน็ เจา้ ภาพ ชนเผ่า ชนเผา่ หรอื ชาวเขาวิทยาทั้งการ 2. ศธ. จะเปน็ ผสู้ นบั สนุน พูดการเขียน 3. สอ่ื มวลชนทกุ แขนงมสี ่วน 2. จัดใหม้ ีกิจกรรมการนาเสนอปูม ร่วมงานเผยแพร่ภาษาวิทยาชน หลังประวตั ศิ าสตร์และความเป็น เผ่า ภาษาชนเผ่า 3. ส่งเสริมให้เยาวชน คนรนุ่ ใหม่ ใช้ภาษาชนเผ่าการสื่อสารกนั เอง 4. ใหม้ กี ารจัดทาตารา เอกสาร ภาษาชนเผ่าเพอื่ การศึกษาค้นควา้ การอนรุ ักษแ์ ละการถา่ ยทอดสู่ เยาวชนไดอ้ ย่างถูกต้อง 5 วิถชี ีวติ ดั้งเดิมและภูมิวัฒนธรรม 1. สง่ เสริมคุณภาพชีวิต ชนเผา่ 1. อปท.แตล่ ะพน้ื ทเ่ี ปน็ เจ้าภาพ แบบวถิ ีชีวิตดั้งเดิม ท่ีสมถะเรียบ 2. วฒั นธรรมจังหวดั ให้การ งา่ ยให้สงั คมประจกั ษ์ สนับสนุน 2. พฒั นาสขุ ลักษณะที่อยู่อาศัยให้ 3. การท่องเทย่ี วจังหวดั ให้การ สะดวกปลอดภัยจากอันตรายทกุ สนับสนนุ ดา้ น 4. ส่ือมวลชนทุกสาขามสี ว่ นร่วม 3. เรียนรู้แบบแผนชีวติ แบบ พอเพียงและความเป็นอตั ลักษณ์ วถิ ชี ีวติ 4. จัดทาปูมหลงั เชงิ ชวี ประวัติ ศาสตรข์ องแต่ละชมุ ชนให้เป็น แหลง่ เรยี นรขู้ องเยาวชนและ สงั คมพืน้ ราบ 5. ส่งเสรมิ ภมู ิวฒั นธรรมของแต่ ละชนเผา่ กับวิถชี วี ิตด้งั เดมิ ให้มี จุดเด่นเปน็ จุดยืนของชุมชนและ เป็นจุดขายของชนเผ่า

302 การวจิ ยั การศกึ ษาเปรียบเทียบการพัฒนาบนพ้ืนทสี่ งู ในอดตี และปจั จบุ ัน 6. การบรหิ ารการส่งเสรมิ การทอ่ งเทยี่ วเชงิ ภมู ิวัฒนธรรม คณะผู้วิจัยและผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่ายตระหนักและรับรู้แล้วว่า ในแต่ละชุมชน ท้องถ่ิน หรือท้องที่ของราษฎรบนพ้ืนท่ีสูง นั้น มีผลิตภัณฑ์การส่งเสริมการท่องเท่ียวมากมายทั้งท่ีมีอยู่จาก ธรรมชาตคิ วามเป็นวัฒนธรรมชุมชน หรือการมีอยู่จากการเป็นศิลปะ หตั ถกรรมหรอื การแสดงต่างๆ สิ่งดี ดีที่มีอยู่เหล่าน้ีสามารถนามาบริหารจัดการให้เป็นชุมชนแห่งการท่องเท่ียวเชิงภูมิวัฒนธรรมได้อย่าง เหมาะสมและมอี นาคตหากแตล่ ะชุมชนทอ้ งถ่ินได้มีการจดั การที่ดี สรุปความได้ดงั นี้ 6.1 จดั ทาประชาคมหมู่บา้ น เพือ่ ลงฉนั ทามติให้มีการจดั การส่งเสริมการท่องเทีย่ ว เชิง ภูมิวัฒนธรรมในชมุ ชนของแตล่ ะหมู่บา้ นชนเผา่ 6.2 มีคณะทางานดาเนินการและศึกษาชุมชนวางแผนชุมชน วางแผนการส่งเสริม การทอ่ งเท่ยี วและมีกิจกรรมดาเนินการอย่างเป็นขั้นตอนจากตน้ น้าสู่กลางนา้ และสาเร็จได้ท่ีปลายนา้ 6.3 แสวงหา จัดสรร รวบรวม ชุดผลิตภัณฑ์ หรือ บริการ การท่องเที่ยว แล้วจัด หมวดหมสู่ ถานท่ี เพ่อื การสร้างมูลคา่ เพิ่มอยา่ งเป็นระบบ 6.4 ออกแบบแผนท่ีชุมชนและแผนท่ีท่องเท่ียว( เดินรถ/เดินเท้า) ท่ีครอบคลุม และเข้าถึงจุดบริเวณการทอ่ งเที่ยวเชิงวัฒนธรรม วถิ ีเกษตรชนเผ่าและชุดผลติ ภณั ฑ์ หรอื บรกิ ารท่องเท่ียว เชิงภูมิวัฒนธรรม อ่ืนๆ 6.5 มีการฝึกอบรมเยาวชนและประชาชนผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับเส้นทางหรือวงรอบ การนาเทยี่ วภูมวิ ฒั นธรรม เช่น 1) เป็นไกด์นาเทย่ี วแต่ละจดุ 2) เปน็ ผู้นาทางสู่สถานทท่ี อ่ งเท่ียว 3) เป็นผ้จู ัดทาอาหาร/เคร่ืองดม่ื 4) เป็นผู้ให้บรกิ ารห้องพกั /โฮมสเตย์ 5) เป็นผใู้ หบ้ ริการดูแลความปลอดภยั 6) ชาวบ้านหรอื เด็กเยาวชนที่เป็นผู้แสดงศลิ ปวฒั นธรรมหรือการแสดงชนเผา่ 7) เป็นผู้ทาปฏิทนิ การท่องเทีย่ วแตล่ ะเดือน /ไตรมาส 6.6 มีคณะทางานการจัดทาส่ือประชาสมั พันธ์ออกส่ือ วิทยุ ส่ือทีวี โทรทัศน์ ดาวเทียม และสื่อสังคมออนไลน์ด้วยการจัดทา WEBPAGE/เฟสบุ๊ค/สร้างไลน์ การเผยแพร่ ข้อมูลข่าวสาร การท่องเทยี่ วใหเ้ ข้าถึงกล่มุ เปา้ หมาย 1) นักท่องเท่ยี วในจังหวัด 2) นกั ท่องเที่ยวคนไทยท่ัวไป 3) นักท่องเที่ยวจากภมู ภิ าคอาเซยี น 4) นกั ท่องเท่ียวจากทวั่ โลก 5) นักท่องเที่ยวด้านการศึกษาเรียนรู้และการวิจยั

การวจิ ยั การศกึ ษาเปรียบเทยี บการพัฒนาบนพืน้ ทีส่ ูงในอดตี และปัจจบุ นั 303 6.7 มีการกาหนดกฎกติกาของชุมชนท่ีทุกคนร่วมกันร่างและรบั รองการปฏิบัติตามอย่าง เต็มใจ 6.8 ป้องกันและเข้าใจสิ่งไม่ดีไม่ไห้มีอยู่ในชุมชนส่งเสริมการท่องเท่ียวเชิงภูมิวัฒนธรรม เช่น ไม่มียาเสพติด ในชุมชน ไม่มีการเล่นพนันในชุมชน ไม่มีความแตกแยก ไม่การทะเลาะขัดแย้ง ในชุมชนหรือการมขี ยะในชมุ ชน จากแนวทางการดาเนินการการจดั การสร้างชมุ ชนส่กู ารส่งเสรมิ การท่องเท่ียวภมู ิวัฒนธรรม ต้องเกิดจากความใส่ใจความเข้าใจ และความร่วมใจจากคนทุกฝ่ายในชุมชน ตั้งแต่เด็กและเยาวชนจนถึง ผู้สูงอายุในชุมชนหรือผู้นาทางธรรมชาติ ประเพณีและผู้นาท้องถ่ิน/ท้องท่ี ซ่ึงต้องมีทิศทางเป้าหมาย รว่ มกนั ดงั ภาพ แผนภาพ 4.38 ชดุ ข้อมลู การจัดการชุมชนสง่ เสรมิ การท่องเที่ยวภมู ิวัฒนธรรม จากแผนภาพข้างต้นนี้ คือการมองเห็นภาพรวมขนาดใหญ่ของการจดั การชุมชนส่งเสริมการ ทอ่ งเทยี่ วภูมวิ ฒั นธรรมในชมุ ชนซง่ึ ตอ้ งระบุให้ชดั เจนมากขึ้นวา่ นกั ท่องเทย่ี วจากไหนจะดูชมอะไรในชุมชน

304 การวจิ ัยการศกึ ษาเปรียบเทยี บการพฒั นาบนพ้ืนที่สงู ในอดตี และปจั จุบัน 7. ชดุ ผลิตภณั ฑก์ ารทอ่ งเทีย่ วภมู ิวัฒนธรรมและมูลค่าเพม่ิ ในแต่ละชมุ ชนท้องถิ่นของราษฎรบนพ้นื ท่ีสูงซ่ืงย่อมมีภูมิศาสตร์ ภูมิประเทศ ภูมิอากาศ ภูมิปัญญาและภูมิสังคมท่ีแตกต่างกันไป วัฒนธรรม ศิลปะการแสดง หัตถกรรม ประเพณีภูมิวัฒนธรรม ย่อมแตกต่างกันไปด้วย ฉะนั้นการแสวงหาชุดผลิตภัณพ์หรือบริการการท่องเที่ยวภูมิวัฒนธรรม จึงต้องมี กระบวนการบริหารการสร้างมูลค่า เพิ่ม ต้ังแต่การแสวงหาการค้นหา การคัดเลือก การจัดการ สร้างสรรค์และส่งเสริมให้มีจุดเด่น เป็นจุดขายของแต่ละสถานที่หรือแต่ละบริการเหล่าน้ันแล้ว วางแผน ดาเนนิ การใหเ้ หน็ คณุ ค่าและมลู คา่ ของแต่ละสถานท่ีเหลา่ นัน้ ให้ชดั เจน ตัวอย่างการจัดการของชุมชนบ้านห้วยตาดและหมู่บ้านแม่สาใหม่ ศูนยก์ ารเรียนรู้ดอยเชียงดาว อ.แมร่ ิม จ.เชยี งใหม่ มีแนวทางการจัดการ ดงั นี้ ชุดผลติ ภณั ฑ์ หรอื การจดั การ บริการการ ลาดับ ท่องเท่ียว จดุ ขาย คณุ คา่ มูลคา่ - ทาให้มคี วามเป็นหน่งึ เดยี ว - เปน็ ประเพณีท่ีมรี ากฐาน - เปน็ อตั ลักษณ์ของชนเผา่ 1 ประเพณีกนิ วอ ในภูมิภาคผา่ นสื่อทกุ ความเชอ่ื ของชมุ ชนที่ - เปน็ สิง่ ท่ีหาชมไดย้ ากใน ชอ่ งทาง สร้างสรรค์ โลกน้ี ในภมู ภิ าคน้ี - เปน็ ถา้ เกา่ แกโ่ บราณหลาย - เป็นจดุ ทอ่ งเที่ยวที่ - เปน็ จดุ ถา่ ยรปู รอ้ ยปี ปลอดภัย - เปน็ พ้นื ท่ีค้าขายของท่ี 2 ถ้าห้วยตาด - มีความสวยงามตาม - หนา้ ถ้ามจี ุดชมวิว ระลึก ธรรมชาติ -เปน็ เมนอู าหาร - ทานแล้วมีคุณค่าตอ่ การ - ใหน้ ักทอ่ งเที่ยวได้มาชิม 3 ไก่ต้มสมุนไพร อตั ลกั ษณช์ นเผา่ บารุงรา่ งกาย และสมั ผสั รสชาติจริง 4 การแสดงการเต้น -เป็นศลิ ปะการแสดงท่ี - เตน้ ตอ้ นรบั แขกของ -ให้ผูม้ าเยอื นประทับใจ จะคี งดงามของชาวบ้าน หมู่บ้านดว้ ยความยนิ ดี และกลบั มาอกี อย่างมี ความสขุ -เปน็ การแสดงของชนเผ่าที่ - เป็นการผสมผสมอาชีพ -ให้นกั ท่องเที่ยวเห็นวิถี ใช้ใบชาเปน็ ส่วนประกอบ เกบ็ ใบชากับศลิ ปะการแสดง ชีวติ ของชนเผ่าทีเ่ รียบง่าย 5 ระบาใบชา การเต้นระบา พนื้ บา้ นชนเผา่ สมถะแตม่ ีความสขุ แบบ พอเพียง - เปน็ แหลง่ รวบรวมขอ้ มูล 6 ศนู ย์เรยี นรู้ - เปน็ ศนู ย์รวมความรู้ ภมู ิ - เปน็ การแสดงวฒั นธรรม การศึกษาการถา่ ยทอด 7 พิพธิ ภณั ฑ์ ปญั ญาชนเผา่ ทุกดา้ นของวิถี ความเช่อื ประเพณผี ่านการ และการวจิ ัยชนเผ่า 8 เผ่ามง้ /ละหู่ จดั การศนู ยเ์ รียนรู้ ชีวิต หนิ เอยี งลาด 45 เปน็ ปรากฏการณ์ธรรมชาติ บอ่ น้าทคี วามศกั ดสิ์ ิทธติ์ าม เปน็ แหลง่ รวบรวมข้อมลู องศา ทีม่ ีแหง่ เดียวในภาคเหนอื ความเช่ือตัง้ แต่อดตี ไมเ่ คย การศึกษาธรรมชาตแิ ละ 9 - ไมก้ ลายเปน็ หิน แหง้ วทิ ยาศาสตร์ - บอ่ น้าทิพย์

การวจิ ยั การศึกษาเปรยี บเทียบการพฒั นาบนพน้ื ท่สี ูงในอดตี และปจั จบุ ัน 305 ชุดผลติ ภณั ฑ์ หรอื การจัดการ บรกิ ารการ จดุ ขาย คณุ ค่า มูลค่า ลาดบั ท่องเท่ียว เป็นจุดชมวิวยามเช้าและ เปน็ จดุ ชมวิวถา่ ยรปู และ ยามเย็นสวยมาก มคี วามงดงาม มีจดุ สนใจปา่ ขายของท่รี ะลกึ สวยงาม 10 ทะเลหมอกแมส่ า มีความงดงามตามความ แห่งน้ี มาก ใหม่ เปน็ อตั ลกั ษณท่ีมีมานาน บง่ บอกถึงความมอี ารยธรรม มีความสวยงามและมี เปน็ รอ้ ยปสี ญั ลักษณ์ของชน มคี วามเจรญิ ทางการคดิ ความหมายเป็นทต่ี อ้ งการ 11 - ผ้าใยกัญชง เผา่ ที่มคี วามหมายมาก สติปญั ญาและความเชือ่ ท่ีดี ของนักทอ่ งเทย่ี วหนึง่ 12 - การแตง่ กายชน เดียวของโลก 13 เผ่า - ผกู ข้อมือเรียก ขวญั 14 รูก๊ิดรเู หลา มคี วามเป็นจดุ ท่องเทีย่ ว มีความอศั จรรยน์ ่าศกึ ษา นกั ท่องเทย่ี วจะไดร้ ูป้ มู 15 - อูโด้ ธรรมชาตเิ ป็นชอ่ งลึกลงดิน เรยี นร้แู ละคน้ คว้า หลังความเปน็ มาและ 16 - ป่าดงเช่ง และเปน็ หลุมลกึ ในป่าใหญ่ ประวตั ิศาสตรแ์ ละ ประทับใจกบั สถานทอี่ นั วิทยาศาสตร์ หนา้ พิศวงในชมุ ชน 17 บา้ นตมี ดี เปน็ จดุ ท่องเท่ียวทมี่ ชี วี ิตได้ เป็นวัฒนธรรมและอารย เปน็ จดุ เย่ียมชมท่ีมี 18 วิถีชวี ิตด้งั เดมิ ชนเผา่ สัมผสั กับความมสี สี ันของชน ธรรมภูมปิ ญั ญาท่ถี า่ ยทอด ความหมายและมชี ีวิตจรงิ 19 เกษตรวถิ ชี นเผา่ เผ่าด้ังเดมิ มาชา้ นาน ของสีสันชนเผ่า จากตารางสถานที่บริเวณ หรอื จุดบริการการท่องเที่ยวข้างต้น เพียง 19 แห่ง ทช่ี ุมชนยกมา เป็นตัวอย่างเท่านั้น ความจริงมีมากกว่าน้ีอีกมากมายซึ่งแหล่งผลิตภัณฑ์การท่องเท่ียว ทั้ง 19 แห่งนี้ ถ้าใช้เวลาเย่ียมชนและท่องเท่ียวเฉลี่ยจุดล่ะ 1 ชั่งโมงเป็นอย่างน้อยจะต้องใช้เวลาทั้งสิ้น 20 ช่ัวโมง การเยี่ยมชมคือใช้เวลา 2 วันเต็ม สาหรับการสืบค้นความรู้และค้นหาความสุขจากการท่องเท่ียว ภูมิวัฒนธรรมนักท่องเที่ยวจะใช้เวลาอยู่ในชุมชนอย่างน้อย 2 วัน 1 คืน มีค่าใช้จ่ายเฉล่ียรวมประมาณ 10000 บาท ตอ่ คนใน แต่ละปคี วามสามารถเชิญชวนนักท่องเท่ียวเขา้ มาในชมุ ชนได้ ราว 200-300 คน/ปี ขุมชนจะมีรายได้จากการได้บริการนักท่องเที่ยวราว 2-3 ล้านบาท/ปี ซ่ึงจะเป็นเงินสดหมุนเวียนให้เกิด สภาพคล่อง (Cash Flow Liquidity) ในชุมชนท่ีมีมูลค่าจาการสร้างคุณค่าของผลิตภัณฑ์หรือบริการ การทอ่ งเทย่ี วภมู วิ ฒั นธรรมในชุมชน

306 การวิจยั การศึกษาเปรยี บเทียบการพฒั นาบนพืน้ ท่ีสงู ในอดตี และปัจจุบัน 8. การจัดการตนเองของชมุ ชนราษฎรบนพ้นื ท่สี ูง ผลการ คืนข้อมูลการวิจัยชุมชนท่ีกระตุ้นเร้าให้เกิดแนวคิดต่อยอดการวิจัยเพ่ือการ พัฒนาชมุ ชนภาครฐั บนพืน้ ทส่ี ูง มี 2 แนวคดิ พืน้ ฐานและเกิด 1 แนวคดิ ต่อการจัดการวจิ ัย คือ 1. แนวคดิ การพฒั นาศกั ยภาพชมุ ชนราษฎรบนพืน้ ท่สี ูง 2. แนวคิดการพึ่งตนเองของชมุ ชนราษฎรบนพน้ื ท่ีสงู 1. แนวคดิ การพัฒนาศกั ยภาพชุมชนราษฎรบนพืน้ ที่สงู 2. แนวคิดการพ่ึงตนเองของชมุ ชนราษฎรบนพ้นื ทีส่ ูง ทําใหเกดิ แนวคิดตอยอดการวิจัย ทาให้เกิดแนวคดิ ต่อยอดการวจิ ัย แนวคดิ การจัดการตนเองของชมุ ชนราษฎรบนพน้ื ที่สูงยุค 4.0 แนวคิดการจดั การตนเองของชมุ ชนราษฎรบนพ้ืนทีส่ ูงยคุ 4.0

การวิจยั การศกึ ษาเปรยี บเทยี บการพฒั นาบนพ้นื ทสี่ งู ในอดตี และปจั จุบนั 307 บทสรุปของการสร้างชุด แนวคิดการจัดการตนเองของราษฎรและชุมชนบนพ้ืนท่ีสูง ส่คู วามสมสมยั ในปจั จุบันและอนาคต ควรไดม้ แี นวทางการจัดการ ดังน้ี แผนภาพ 4.39 : การจดั การ 5 ด้าน

308 การวิจยั การศึกษาเปรยี บเทียบการพัฒนาบนพื้นทสี่ ูงในอดตี และปัจจุบัน จากแผนภาพข้างต้นกล่าวได้ว่า แนวทางการจัดการตนเองของชุมชนราษฎรบนพ้ืนที่สูง ข้างต้นน้ี สอดคล้องกับหลักการบริหารการจัดการตนเองของชุมชนและท้องถ่ินของ รศ.ดร.โกวิทย์ ทองงาม (2551) แห่งคณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ซึ่งกล่าวถึงหลักการบริหาร การจัดการตนเองของชุมชน เมื่อมีชุดความคิดแนวทางการจัดการตนเองของชุมชนเพ่ือการพัฒนาแล้ว ทีป่ ระชุมได้มีแนวทางการจัดการ สรุปความได้ว่า มีสาระสาคญั ของการดาเนินงานอยู่ “5 ดา้ น” ดังน้ี แผนภาพ 4.40 : ชุดความคิดในการจัดการตนเองของชุมชน “แบบ 5 ดา้ น”

การวิจยั การศึกษาเปรียบเทยี บการพฒั นาบนพื้นท่ีสงู ในอดีตและปัจจบุ ัน 309 แนวคแิดแนกนวาวครคดิจดิ กัดกาการารจรจัดตดั กนกาเาอรรตงตขนนอเอเงอชงงขมุ ขอชองนงชรชุมามุ ชษชนฎนรราบาษษนฎพฎรรน้ืบบทนนี่สพพูงนื้ นื้ ปททรีส่ ่สีะูงูงกปอปรบระดะกว้กอยอบบสดดาว้ ้วรยยะสสาารคระญั ะสสดาางัคนคญั ัญี้ ดดงั งันน้ี ้ี แนวคดิ กา1รจ. ัดมกีเป1า1.้าร.หมตมเีนมปเี าเปอา้ยา้หงทหขมามอางางยกยชทาทุมราาชพงงกนัฒการานรารพาษพทัฒฎัฒ่ชี รนดันบาเานทจทพน่ชี ชี่ ดัืน้ ดัเเทชจเจน่สี่นนูงเปชเช่นร่นะกอบดว้ ย สาระสาคญั ดงั นี้ 1. มีเป้าหมายทางการพัฒนาทช่ี ดั เจน เชน่ 1111111111.....23154.....42351คคกกกคคกกกาาาวว11111รรราาาาาวว1111111111.....สพสรรรมมาา42153..........54123สพสมมงร่ยเ15423ัฒขเคคกกกา้่รงยฒั่งัสคคกกกขนม้เง้าาาววยัง่สราาาววจนม้งรรรแาายืนมิรรราาจิตพสสศมมาแขืนขิมสพสมมกติศส่งรกัขยเัฒ็งขอรง่ขกเยาเฒัา้สกาขย็ง่ังขสอเา้งนร้มาง่ังนยาขสยอภน้มกงรงพจยาแนืนอกึรภงจกมิาาาแพติืนศึ่งขชมิกึชขพติารศากขตส่งึักขช็งุมชกพมุอพรสักชาต็งนาขยอมุชมุาพงชราขัฒยุมนนอเภงรชกนชนพนฒัอมุภชกึกเงนพานานอึกง่งึชชนาาชนพรางึ่ชตไชพนรุมมุพตดชาชไมุนมุพชชดชชนมุ้ัฒมุชเชัฒนมุมุ้นอชเชนนนอชชงนนนางไนนาไดชดชุม้ มุ้ ชชนน 22. .มมที ีท2ิศ2.ิศท.ทามมงาที กงีทิศกาิศทราทพราาพงฒั งกัฒกนาานรารพชาพชมุัฒัฒุมชนชนนานทาชทชี่ชมุ มุ่ชีัดชชดัเนจนเทจนทนี่ชเ่ชีชดัเชัด่นเจน่เจนนเชเชน่ ่น 2.1 ท22กุ2..1ค.11นททใกุนุกคชคนุมนใชในนชมชมุ มุสี ชว่ชนนมรมีสว่ ีส่วมว่ นนรร่ว่วมม 333... มม22222ีก2222.....ีก3ร524313....ะร3524.ะบมทกใทมชบมทใกาีควุกุมช2222ท้กี ร2222าคีนวุกคฝ2222ีก....ท้ รสรุน....น4235าวฝก่า....น3254ระ4523สุน่งมาแยกา่าะใบเกใมท่งแเลยนรใาสบกมใทชเปาคีวนกุ ชเลพรใะสรช้ทาีควุกปรนน็วฝพชท้ะภิมรฒัมุนสวฝุนน็ากช่าอภมุิสัฒนุกูมาชง่กา่มนแยอามุสิ ชง่กูมมาเแิปยนานเลรใาสิสเชรนาปิปเลรในสญัมพตาะประรพนมพะ็นัญรตชสีภนิมะใฒัญพน็ มง่ึชภคีมิัฒนอุมว่ใญกมูเต่งึอมุคีนาวนอกูมิสนกชเานตปิ นทสิาาวอชงกิปรารรนนาทัญมเาทรตอ้รงนะร่วาพัญอมตเะท้อพรนงี่ชพใรญมองง่ึ คีนในญ่วถรงีช่พดัึง่เคีัตไฒนาวอม่ถเ่ินกตดดั เัไฒาวอนทกามจงนิ่มดาน้ทเางมเท้อาจนนราือ้อมเทอ้ รรนงอช่ีพตาืองรง่ชีพว่ถเตดังนัไฒช่วถมัดเ่นิัไฒดนเมชน่ิน่ดจนมเอ้ เจน่นม้นอาืองนาือตงตเนชเนชเ่นอเ่นองง 3. มีก3ร3.ะ.มบมกี วีกรนระกะบาบวรวนพนกัฒกาานรรพาพตัฒฒันนเนอาาตงตทนนี่ชเอเัดองเงทจทนีช่ ช่ี ัดัดเเชจเจน่ นนเชเช่นน่ 3. มีกระบวนการพัฒนาตนเองท่ีชดั เจน เชน่ 3333..12..12มก33มีกาค33..ีกา1332ร.ว.ร1า2.ร.จา12ศรจัมดมศกึกคมัดตกทีกึคษาวกีอ้ทาาาษวราาางรราสาจวามรกศจมสเิวัาดศตาคึกัดติเามึกอ้ทรครษมอ้ทะษงาราางะกาโาสวกนโสาะหวิเาานรคปหิเาช์มรคปรมัช์ญุ ะราัญะุมชาโะหโชนะนหหนาหนปช์าแป์ชัญมุแลัญมุ ชละหชนหะกนาากาแแาหลลหนะะนกดกดาาหหนนดด 333333...435...345รปมค333ว่รปมีกร333มว่ว...กีะรา435333ม...ากะรเ453า...มมก534นัวรเมรตมปินนัาวปรมปว่นิอ้งาีกแรปว่ฏมกีรแงะแาลมฏิบะแกาผกรเละกิบมรเผันตัวนาะปมนัวินัตรานติปพปินราปงิตแาพฏบัฒังรแแฏมลาแับัฒิบปลผนมแะิบผปัตนะรแปาผัตนุงปิตรพแาผนริตกพงุาแรลนบััฒกาามบัฒัละปมรานแปะจนจรแาผจัดรจดัุงาผแนดัุงกกแดักนลกกาาลกาะารารระาจรตรจรจจดัตนดั ัดัดกนกเกอกาเาาอรงารรตรงตนนเอเองง แแผผนนภภาแพแาผพผน4นภ4.4ภ.า41าพ1พ:4:แ4.แ4น.4น1ว1คว:คดิ:แิดกแนกานวราวคจรคดิจัดิดกัดกกากาารรารจตรจดัตนดั กนเกอาเาอรงรขตงตขอนนองเอเชงอชงมุ งขมุชขอชนองนรงชารชมุ ษามุ ชษฎชนฎรนรบราบนาษษนพฎฎพื้นรรื้นบทบทนสี่ น่สีูงพพูงนื้ นื้ ทท่สี ่สี ูงงู

310 การวจิ ัยการศึกษาเปรียบเทียบการพฒั นาบนพ้นื ที่สงู ในอดตี และปจั จุบัน กระกบระวบนวกนารกดาราดเนาินเนงนิานงาทนั้งทปั้งวปงจวะงจสะาเสราจ็ เลรจ็ลุ ลว่ ุลงว่ ไงดด้ไดว้ ด้ยด้วยีในดกีในารกจาดัรจกัดารกตารนตเอนงเขอองขงชอมุงชมุนชแนลแะลทะ้อทงถ้อ่ินงถรน่ิาษราฎษรฎร บนบพนน้ื พทน้ื ่สี ทงู จี่สะงู จตะอ้ ตงอ้ างศอาัยศปยัจปจัจยจเทยั ่าเทคว่าคามวาสมาเสรา็จเร2จ็ ป2รปะกระารกคารือคือ 1. 1ป.ัจปจจัยจภยัาภยใานยชในุมชมุนชน 111...123111...คภ132ควาวภคารคามะวา111มวขาจร...าร132มะอรมว่ งิขจงมรจผอรว่มังินู้งมขือจผามองัขู้นชขอืงมุาทอขงชงท้ออมุนทงงอ้ชถท้องนิ่นงถ้อถ่นิงิ่นถิน่ 1.41.4คณคะ1ณท.4ะาทงาานงาทน่ีจทริงจี่ ใรจิงใจ โดยโดเฉยพเฉาพะากะากรจารัดจกัดากรเาชริงเชภิงูมภิปูมัญิปญัญาญหารหือรทือุนททุนาทงสาังสคังมคในมใชนุมชชุมนชซน่ึงซม่ึงีอมยีอู่ มยาู่ มกามกามยาเยช่นเช่น ทุนทธุนรรธมรรชมาชตาิแตลิแะลสะิ่งสแ่ิงวแดวลด้อลม้อทมุนททุนาทเลาทเลี่ตทั้งี่ตท้ังีสทวีสยวงายมงาเหมมเหามะาสะมสทมุนทมุนนมุษนยุษ์ (ยผ์ ู้น(ผาู้นชาุมชชุมนชทนุนทภุนูมภิปูมัญิปญัญาญา ในใทน้อทง้อถ่ิงนถท่ินั้งทดั้งาดน้าวนิถวีชิถีวีชิตีวิคตวคาวมาเชม่ือเช่ืปอรปะรเพะเณพี ณแีลแะลภะูมภิปูมัญิปญัญาญวิาถวีเกิถษีเกตษรตชรนชเผน่าเผท่าุนททุนาทงวาัฒงวนัฒธนรธรรมรม กากรแารตแ่งตก่งากยาอยาอหาหราอรัตอลัตกลษักณษ์ชณน์ชเผน่าเผร่วามร่วถมึงตถึ้งนตท้นุนทดุน้าดน้าคนวคามวารมักรคักวคามวาสมาสมาัคมคัคีคควีคามวาเปม็นเปก็นลกุ่มลชุ่มาชตาิพตันิพธัน์ ธ์ คุณคภุณาภพาพ 2. 2ป.จั ปจัจยจภัยาภยนายอนกอชกมุ ชมุนชน เป็นเปป็นัจปจัจยจสัยาสคาัญคทัญ้ังทป้ังจปจัจยจดัย้าดน้าหนนห่วนย่วงายนงารนาชรากชากราหรนห่วนย่วงยานงาดน้าดน้ากนากรสารังสคังมคสมงสเคงรเคาะราหะ์ ห์ แลแะลหะนหว่ นย่วงายนงาดนา้ นด้ากนารกพารัฒพนัฒานขอาขงเอองกเอชกนชเนชน่ เชน่ 22222.....4531222222.....เหหหอ13524คา22222นนนรสหหเหอ.....่วว่ว่คอื31452านนนยยยขรส่วว่ว่งงงอื่ามาาาายยยยขสนนนัคงงงอา่ มาาารสรกยานนนัคกาือ่าสอชรารกสรารกกพาอ่ืาาพสพชาารรัฒสาฒัรรกพัฒมาพนพทานรฒัวนฒัาราฒัมลานาเทงนวสชอนสสาาลงันากังาเังคสชอชคสคสมงันกนมงัมงั คชคคมนมม สรสุปรคุปวคามวาไดม้วได่าเ้วว่าทเวี ทิชีวาิชกากรคารืนคขืน้อขม้อูลมผูลผกลากรวาิจรวัยิจสัยู่ชสุมู่ชชุมนชเนพื่อเพใหื่อ้เใกหิด้เกคิดวคามวาเขม้าเขใจ้าในจใผนลผงลานงาน กากรวาิจรวัยิจแัยลแะลสะรส้างรส้างรสรครร์สค่ง์สเส่งรเสิมรแิมนแวนควิดคกิดากรตาร่อตย่อยดอกดากรนารานผาลผกลากรวาิจรวัยิจไปัยปไปรปะยระุกยตุก์ใชต้ใ์ นช้กในากรแารกแ้ไขกป้ไขัญปหัญาหา แลแะลพะัฒพนัฒานชุามชุมนชรนาษราฎษรฎบรนบพน้ืนพท้ืน่ีสทูงอ่ีสยูงอ่างยเ่าหงมเหามะสาะมสแมลแ้วลได้ว้เไกดิด้เกบิดทบสทรสุปรซุป่ึงเซป่ึง็นเปค็นวคามวาคมิดคเหิด็นเหร็น่วมร่วจมากจแากตแ่ลตะ่ละ เวทเวี ทิชวีากชิ ารกใานรพในืน้ พทนื้ ่ีกทารี่กคารืนคขืน้อขม้อูลมสูลช่ สมุ ชู่ มุนช8น ป8รปะเรดะน็ เดสน็าคสัญาคดญั งั นดังี้ นี้

การวจิ ยั การศึกษาเปรยี บเทยี บการพฒั นาบนพ้ืนท่สี งู ในอดตี และปัจจบุ นั 311 แผนภาพ 4.42 ชดุ ความคดิ รว่ มจากผลการคนื ขอ้ มูลการวิจยั สูช่ ุมชนเพ่ือการพัฒนาราษฎรบนพ้ืนท่ีสงู ซึ่งการดาเนินงานในแต่ละประเด็น ตามบทสรุปของผู้เข้าร่วมเวทีวิชาการคืนข้อมูลสู่ชุมชน ไดม้ ขี อ้ แนะนาไวอ้ ยา่ งครบถว้ นเพียงพอแล้วขา้ งต้นน้ัน

312 การวิจยั การศกึ ษาเปรียบเทยี บการพัฒนาบนพ้นื ท่ีสูงในอดตี และปจั จบุ ัน บทท่ี 5 บทสรปุ อภปิ รายผลและขอ้ เสนอแนะ บทสรปุ ผลการวจิ ัย การวิจัยคร้ังนี้เป็นการศึกษา พัฒนาการของการพัฒนาชาวเขาหรือราษฎรบนพื้นที่สูง โดยมีความมุ่งหมายการวจิ ัยทมี่ สี าระสาคัญ 4 ประการ ดังน้ี 1. เพอ่ื ศึกษาวเิ คราะห์สภาพและประเดน็ ปญั หาการพฒั นาของราษฎรบนพนื้ ทสี่ ูง 2. เพอ่ื ศึกษาวเิ คราะห์ความตอ้ งการการพฒั นาราษฎรบนพื้นทส่ี งู 3. เพือ่ นาเสนอรปู แบบการบริหารการพฒั นาราษฎรบนพื้นทีส่ ูงในมิตกิ ารพฒั นาด้านต่างๆ 4. เพ่ือนาเสนอนโยบายการจัดการบรหิ ารและพฒั นาราษฎรบนพ้ืนที่สงู ทเี่ หมาะสม วิธีวิทยาของการวิจัยในครั้งน้ี เป็นการวิจัยแบบผสานวิธี (Mixed Method Research) โดยใชก้ ารวจิ ยั ทง้ั เชิงปรมิ าณและเชงิ คุณภาพ มชี ุดของเคร่อื งมอื การวิจยั 4 แบบ คือ 1. แบบการศึกษาชุมชน (Community Study) 2. แบบสอบถามความคิดเห็น (Questionnaires) 3. แบบสัมภาษณ์เชิงลกึ (In-depth Interview) 4. แบบสนทนากล่มุ ยอ่ ย (Focus Group) โดยมีกลุ่มประชากรและกลุ่มตัวอย่าง เป็นบุคลากร เจ้าหน้าที่ ของศูนย์พัฒนาราษฎร บนพ้ืนที่สูง 16 แห่ง ในจังหวัดพื้นท่ีวิจัย รวมถึง กลุ่มตัวอย่างของราษฎรบนพื้นท่ีสูง จานวน 960 ชุด ใช้การสัมภาษณ์กล่มุ บุคคล เจ้าหน้าที่ของศูนย์พัฒนาราษฎรบนพ้ืนท่ีสูงจานวน 400 ชดุ การสนทนา กลุ่มย่อย (Focus Group) กลุ่มผู้ให้ข้อมูลการวิจัยจากราษฎรบนพื้นท่ีสูง จานวน 16 ครั้ง รวม 240 คน นอกจากนั้นแล้ว คณะทีมงานการวิจัยยังได้ดาเนินการสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้บริหารงานพัฒนาราษฎร บนพื้นท่ีสูงในปัจจุบัน ผู้บริหารการพัฒนาราษฎรบนพ้ืนท่ีสูงในอดีต และนักวิชาการท่ีเกี่ยวข้อง จงึ ทาให้ได้ผลสรุปการวจิ ัย ดังนี้ 5.1 สภาพปัญหาและประเดน็ ปัญหาของการพัฒนาราษฎรบนพนื้ ท่ีสงู ร า ษ ฎ ร บ น พื้ น ที่ สู ง ยั ง ค งมี ส ภ า พ ปั ญ ห า ท้ั ง ใน อ ดี ต แ ล ะ ส ภ า พ ปั ญ ห า ใน ปั จ จุ บั น ในสภาพเดิม คือ ปัญหาสิทธิทากินบนพื้นท่ีกับพ้ืนท่ีจัดสรรซ่ึงไม่พอเพียงต่อความต้องการในปัจจุบัน รวมถึงการจัดการมอบเอกสารสิทธ์ิการถือครองท่ีดินที่สามารถใช้เป็นเครดิตในการลงทุนประกอบ อาชีพได้ ถ่ายโอนให้ถูกต้องได้ มีสภาพปัญหาด้านการประกอบอาชีพไม่ยั่งยืนขาดปัจจัยการประกอบ อาชีพที่เพียงพอ ขาดความรู้ ความเข้าใจในการทางาน ทาอาชีพท่ีถูกต้อง ขาดเงนิ งบประมาณ ในการลงทุน ด้านการเกษตร ท้ังต้นทุนด้านเมล็ดพันธุ์ การปรับเตรียมดิน การบารุงดิน การดูแลพืชผล รวมถึง ความรู้ในการดูแลเก็บเกี่ยวและการจัดการด้านการตลาด การขาย ในราคาที่ดี ไม่ขาดทุน การทา การเกษตรในลักษณะท่ีเป็นทุกข์ขณะทา และย่ิงทางานยิ่งต้องลงทุนสูงแล้วขายผลผลิตไม่ได้ราคา

การวจิ ัยการศึกษาเปรียบเทยี บการพฒั นาบนพ้นื ที่สูงในอดตี และปัจจบุ ัน 313 ทาให้ขาดทุนมาก เป็นหนี้พ่อค้าคนกลาง เป็นหนี้ธนาคารและแหล่งทุนอื่นๆ ความยากจนก็ตามมา เมื่อมีปัญหาด้านร่างกายการเจ็บป่วย จากการประกอบอาชีพ (ยาฆ่าแมลง ยาปราบศัตรูพืช) ต่างๆ ก็จะไม่มีเงินไปรักษาและต้องมีค่าใช้จ่าย ค่าเดินทาง ค่าใช้จ่ายในการดาเนินชีวิตต่างๆ มากมาย เม่ือไปถงึ โรงพยาบาล ก็ขาดความสามารถในการติดต่อกับแพทย์พยาบาลหรือเจา้ หน้าท่ีเพราะส่ือสาร ภาษากันไม่เข้าใจ เกิดภาพของการให้บริการท่ีขาดคุณภาพ ขาดความเสมอภาคและความเป็นธรรม ของราษฎรบนพื้นที่สูงและราษฎรบางคนขาดเอกสิทธ์การเป็นราษฎรไทย ไม่มีสัญชาติไทย ก็ขาดโอกาสในการได้สิทธ์ิการรักษาพยาบาล และสิทธิสวัสดิการสังคมอื่นๆ ในชุมชนก็ยังมีปัญหา ยาเสพติดแพร่ระบาดเข้ามาในหมู่บ้านในชุมชน ท้ังในลักษณะเป็นเส้นทางผ่านการเดินยา การขนส่ง การลาเลียงการเป็นจุดพักยาหรือพื้นที่จดั จาหน่าย เปน็ แหล่งขาย ทาให้มีผู้ขายยาเสพติดและมีผู้ติดยาเสพติด มากขึ้น เป็นปัญหาทางสังคมการทะเลาะเบาะแว้ง การลักขโมย และกิจกรรมท่ีสร้างความเดือดร้อน ราคาญให้กับผู้อ่ืนในชุมชน ประกอบกับสังคมอยู่ในช่วงของการเปล่ียนแปลงสู่สังคมแห่งนวัตกรรม เป็นสงั คมเทคโนโลยดี ิจติ อล ทาให้เกิดปัญหา ค่านยิ ม ความฟุ่มเฟือย มีรายจ่ายมากกว่ารายรบั และมี ค่าใช้จ่ายด้านเทคโนโลยีมากขึ้น จากลูก-หลาน ในครอบครัวท่ีมีพฤติกรรมใช้ชีวิตเหมือนกับ คนพนื้ ราบ และการเข้าไปตดิ ตอ่ คา้ ขายกบั คนในเมือง การเขา้ รับการศึกษาจากสงั คมพน้ื ราบ จากประเด็นสภาพปัญหาดังกล่าวข้างต้นของชุมชนราษฏรบนพ้ืนที่สูง ซึ่งเป็นท้ังปัญหา เก่ามาแตอ่ ดตี และเป็นปญั หาปจั จบุ ันที่ยังคงอยู่หรือเกดิ ขึ้นใหม่ บทสรุปความได้ดัง้ นี้ 1. ปัญหาเก่าตอ้ งรว่ มมือกนั แก้ไข 2. ปัญหาใหม่ ตอ้ งร่วมมอื กันปอ้ งกนั 3. สิ่งดเี กา่ ต้องร่วมกันรกั ษาไว้ 4. สงิ่ ดีใหม่ ตอ้ งร่วมกนั พฒั นา แผนภาพ 5.1 ชดุ ของประเดน็ ปัญหาการพัฒนาราษฏรบนพ้ืนทสี่ งู

314 การวจิ ยั การศกึ ษาเปรียบเทียบการพฒั นาบนพื้นที่สงู ในอดีตและปจั จบุ นั จากแผนภาพ อธิบายได้ว่าบทสรุปของสภาพปัญหาการพัฒนาราษฏรบนพื้นท่ีสูง ทั้ง 8 ประเด็นหลักเป็นปัญหาโดยภาพรวมโดยท่ีประเด็นปัญหาเหล่านี้ มีผล และส่งผล ถึงคุณภาพ ชวี ิตของราษฏรและชมุ ชนบนพ้นื ท่ีสงู ทัง้ ในสภาพปจั จุบนั และอาจสง่ ผลตอ่ เนือ่ งไปถงึ อนาคต สรุปได้ว่า สภาพปัญหาและประเด็นปัญหาทางสังคมด้านเศรษฐกิจ คุณภาพชีวิตส่งผล ถึงสุขภาพอนามัย ความยากจน และการประกอบอาชีพ เหล่านี้ ยังรอการดาเนินการแก้ไขให้ปัญหาเก่า ใหห้ มดไป ปญั หาใหม่ไมเ่ กิดขนึ้ อย่างย่ังยนื 5.2 ความตอ้ งการการพัฒนาราษฎรบนพืน้ ท่สี งู ราษฎรบนพื้นที่สูงมีจุดยนื ในการกาหนดประเด็นความตอ้ งการ 2 แนวทาง คือ คุณภาพ ชีวิต แบบสมถะเรียบงา่ ย และคุณภาพชวี ิตท่ีอยอู่ ย่างสะดวกสบายในรูปแบบของความเปน็ คนพื้นราบ ที่ต้องมีรายได้ท่ีเพียงพอต่อค่าใช้จ่ายท่ีมากข้ึนมีส่ิงอานวยความสะดวกท่ีมากข้ึนกว่าชีวิตด้ังเดิม ตามแผนภาพ คแคณุ แบุณบภบ(ภบาด1(าพด1ัง)พเง้ั)ชดเชีวดมิ ีวติ ิมิต รราคาษคควษคุณฎวาุณฎรามภรบมภตาบนตาพอ นพพ้องชพกงนืชวี ก้ืนาีวทิตารทิตสี ร่สีูงงู แคบแแุณคคบบบุณุณภบบส(ภภา2มสส((พาา)22ยัมมพพช))ใยยัั ีวชชหใใติีววีหหมตติิมม่่ เรเรียียบบงางา่ยยงดงดงางามม สสบบาายยฟฟุงุ้เงฟเฟอ ้อ คคณุ ณุ ภภาาพพชชีวีวิตติ คคณุ ทณุ ภทสี ภา่สีมาพมดพชดุลชีวลุ ีวิตติ ช(ตช(วี ตาีวิตมาติเมชภเชภิงมู อิงมูิสอนิสงั นุรคังักรุคมกัษม)ษ)์ (ท(ทา ชมา่ ชวี มกวีิตกลติเลาชเงาชงิ คงกิงควกาวารามาพรมพสฒั สมัฒนมสนาสมามัยัย)) แผนภาพ 5.2 ความต้องการคุณภาพชวี ติ ราษฎรบนพืน้ ท่สี งู ในปัจจุบัน

การวิจัยการศกึ ษาเปรยี บเทยี บการพัฒนาบนพื้นท่สี งู ในอดีตและปจั จบุ ัน 315 กลา่ วคือ ราษฎรบนพน้ื ทสี่ ูงยังคงมีความคาดหวังต่อภาครัฐในประเด็นสทิ ธใิ นทีด่ ินทากิน แ ล ะ ก า ร อ ยู่ อ า ศั ย ท่ี เพี ย ง พ อ เป็ น เอ ก ส า ร สิ ท ธ์ิ เป็ น เค ร ดิ ต ข อ งค ร อ บ ค รั ว ที่ ใช้ เป็ น ห ลั ก ป ร ะ กั น ความมีทรัพย์สินส่วนบุคคลได้ถ่ายโอนสู่บุตร-หลานได้ แม้เป็นเพียงโฉนดชุมชนท่ีทุกคนในชุมชน เป็นเจ้าของช่วยกันดแู ลก็ยังดี ที่ดินทากินและท่ดี นิ เพื่อการอยูอ่ าศัยท่ีเพยี งพอ ยังคงเป็นความต้องการ พ้ืนฐาน เบื้องต้นของชาวบ้าน ลาดับต่อมาเป็นเร่ืองอาชีพท่ีม่ันคงมีรายได้เพียงพอในการดาเนินการ ลงทุนไม่มากแต่รายได้ผลประกอบการไม่น้อย ต้องการการรองรับอาชีพที่ต้องมีความรู้ทักษะ และวิธีการจัดการ พืชผลทางการเกษตรท่ีถูกต้อง มีรัฐบาลดูแล เชิงเกษตรอินทรีย์ เกษตรปลอด สารพิษ รวมถึงมีระบบการตลาดรองรับผลผลิตที่จะออกจาหน่ายอย่างเพียงพอ ทาให้ได้ราคาดี และไม่ขาดทุนในการประกอบอาชีพแม้จะไม่คิดคา่ แรงของตนและคนในครอบครัวก็ตาม และต้องการ อาชีพท่ีสุจริต อาชีพม่ันคง มีรายได้ประจาเพียงพอต่อการดูแลคนในครอบครัว และสามารถส่งให้ บุตร-หลาน เข้าไปรับการศึกษาในชุมชนเมืองได้จนสาเร็จการศึกษาและพร้อมทางานได้ในชุมชน ของแตล่ ะคน แตล่ ะเผา่ ตามแผนภาพ

316 การวจิ ัยการศึกษาเปรยี บเทียบการพัฒนาบนพ้นื ทสี่ ูงในอดตี และปจั จบุ ัน (1) ความตอ งการการ (3) (4) สงเสรมิ อาชีพ ความรูและทักษะ การเกบ็ เกีย ว (2) รอการจําหนา ย การเตรียมดิน การดแู ลเชงิ และเมล็ดพันธุ เกษตรอนิ ทรยี  ระบบการตลาดครบวงจร วงจร ขายผลติ ผลไดใ นราคาดี (1) มเี งนิ ทนุ ไดรับการศกึ ษา (3) ของบุตรหลาน คา ใชจ า ยในดา น คาใชจ ายในดา น การศึกษา (2) การหางานทํา เคดา นิ ใทชาจ งาทยพีดาักนอกาศารยั เปน ผูพัฒนาชาติพันธุ/ ชนเผา คณุ ภาพ เปน บัณฑิตชมุ ชน แผนภาพ 5.3 ระบบความตองการสงเสริมอาชีพมรี ายไดใหการศึกษาแกบตุ ร-หลาน

การวิจยั การศึกษาเปรียบเทยี บการพัฒนาบนพื้นท่สี ูงในอดีตและปจั จบุ ัน 317 ผู้อานวยการศูนย์ราษฎรบนพ้ืนที่สูง จังหวัดน่าน (นายมนตรี ศรีสมบัติ) กล่าวไว้ว่า (7 มีนาคม 2560) ราษฎรบนพ้ืนท่สี ูง ต้องการพัฒนาตน สู่การเปน็ ราษฎรบนพื้นทส่ี ูง หรอื เป็นชนเผ่า ท่ีมีคุณภาพ กินดี มีศักดิ์ศรี เป็นชาวเขาท่ีอยู่ร่วมกับป่า ดูแลรักษาป่าชุมชนเป็นสิ่งแวดล้อมท่ีดี ของพื้นท่ีสูง แต่ปัจจุบันสถานการณ์ทางสังคมเปล่ียนไปมากมาย ชาวเขาก็ต้องพยายามเรียนรู้ส่ิงใหม่ และพยายามรักษา วัฒนธรรม ประเพณีเก่าๆไว้ โดยเฉพาะการแต่งกายท่ีสวยงามเป็นอัตลักษณ์ สอดคล้องกับความคิดเห็นของ คุณนุช (3 มีนาคม 2560) ซ่ึงเป็นชนเผ่าเมี่ยน และเป็นทีมงาน ของ ศพพ. จ.เชียงราย กล่าวว่า เดี่ยวนี้ความเป็นชนเผ่าก็เปล่ียนมาก ท้ังค่านิยม ความเชื่อ ประเพณี ต่างๆ แม้แต่การแต่งกาย ก็ไม่พยายามรักษา ไม่ค่อยแต่งชุดชนเผ่า ภาษาชนเผ่าด้ังเดิมก็ไม่พูดกัน สอ่ื สารกนั ดว้ ยภาษาคนพนื้ ราบหรอื ภาษาเมอื ง รวมถงึ การประกอบอาชีพการเกษตรวิถดี ัง้ เดมิ ท่ีปลอดสารพิษ ไม่ใช้ยาฆ่าแมลงก็ไม่ทา เดี่ยวนี้ใช้สารเคมี ใช้สารฆ่าแมลง เป็นสารพิษสะสมไว้ในร่างกาย แล้วก็ เจ็บป่วย สุขภาพไม่ดีกันถ้วนหน้า และกไ็ มม่ ีเงินเดินทางไปรักษาในเมือง เป็นปัญหาครอบครวั ขณะท่ี สมชาติ จาก อบต. แม่ยางมิ้นท์ จ.เชียงราย (11 มีนาคน 2560 ) กล่าวความเห็นสรุปความได้ว่า อยากให้ชุมชนชาวเขา กลับไปเหมือนก่อน ท่ีมีความสุขกว่าน้ี อยู่กันแบบพอเพียง สมถะ พอมีพอกิน มีใช้ ต่อมาสังคมเปลี่ยนแปลงไปมาก ชาวเขาก็เปลี่ยนตามทั้งๆท่ีไม่ควรเปล่ียนตาม และไม่พร้อม เปลย่ี นแปลง เป็นปัญหา เป็นหนี้ มีความทุกข์ แม้กระทั่งทางการให้ บุตรหลาน มกี ารศกึ ษาภาคบงั คับ ครอบครัวก็ต้องมีค่าใช้จ่าย ค่าแต่งกาย เสื้อผ้า ชุดกิจกรรมเรียนรู้ มีค่าใช้จ่ายด้านเทคโนโลยี การส่ง รายงาน ลูกหลานก็รับเอา ค่านิยม จากสังคมพ้ืนราบที่ฟุ้งเฟ้อมากมาย เกิดปัญหาหนี้สิน จากกองทุน หมู่บ้าน ซ่ึงเป็นรายจ่ายที่ไม่มีรายรับ ประจาของครอบครัว เป็นหนี้กองทุนกันท้ังหมู่บ้าน อยากให้ ศูนย์สงเคราะห์ชาวเขากลับมาทาหน้าท่ีเหมือนเดิม สงเคราะห์ชาวบ้านในชุมชนให้มีอาชีพที่ดี มีความรู้การทาอาชีพ มีรายได้ มีความมั่นคงในชีวิต มีความม่ันใจในสิทธ์ิท่ีดินทากินและไม่ต้อง หวาดระแวงกับ การขอคืนผืนป่าจากนโยบายของทางราชการ ซึ่งชีวิตทุกครอบครัวหวาดผวา และอยทู่ ่ามกลางความเสี่ยงทุกวนั ราษฎรบนพ้ืนที่สูงยังคงมีความคาดหวังต่อการดูแลด้านสวัสดิการสังคม ในชุมชนทุกช่วงวัย เป็นสวัสดิการเชิงรุกที่รัฐและภาคีเครือข่าย ร่วมกับท้องถิ่นและชาวบ้านจัดการให้เกิดขึ้น ด้วยความ ร่วมมือร่วมใจและบริหารจัดการ ระบบงานสวัสดิการให้มีความสาเร็จลุล่วงไปด้วยดี เป็นสวัสดิการ สังคมเชิงรุกและให้บริการทุกช่วงวัย ทุกกลุ่มคนในชุมชน ท้ังด้วยการศึกษา การประกอบอาชีพ การสาธารณสุข คุณภาพชีวิต การมีงานทา มีรายได้ รวมถึงการต้ังกองทุน สวัสดิการที่อยู่อาศัย การช่วยเหลือเกอ้ื กูล งานสาธารณะภัย ตลอดจนการดูแลผู้สูงวัยอยา่ งเหมาะสมใหเ้ กียรติและเป็นผู้สูงวัย ที่ได้รบั ความเคารพและมคี ุณค่าตอ่ ชมุ ชน ลกู หลาน และชนเผา่ แตล่ ะชนเผ่า เชื่อมโยงถึงการได้รับการ ตอบสนองด้านการสร้างคุณภาพและคุณค่าของวัฒนธรรมชุมชน อันเป็นวิถีชนเผ่า เป็นประเพณี

318 การวจิ ยั การศึกษาเปรยี บเทยี บการพัฒนาบนพื้นทีส่ ูงในอดีตและปัจจบุ นั ด้ังเดิม เป็นความเช่ือโบราณที่ควรไดน้ ามา รงั สรรค์ สร้างสรรค์ ใหเ้ กิดเปน็ มูลคา่ ทง้ั ในเชิงการอนุรกั ษ์ และการพัฒนาท่ีมีประสิทธิภาพอันจะส่งผลให้วัฒนธรรมประเพณี ศิลปหัตถกรรมและวิถีชนเผ่า เป็นที่รู้จัก เป็นท่ีศรัทธาและยอมรับในการเป็นส่วนหน่ึงของวัฒนธรรมชนเผ่า วัฒนธรรมสร้างสรรค์ ของไทย ดงั แผนภาพ ระบบสวสั ดิการสังคมในชมุ ชน ระบบสวสั ดกิ ารสังคมในชุมชน มีคุณภาพ/มคี ณุ ค่า/มคี ณุ ธรรม มีคณุ ภาพ/มีคณุ คา/มีคณุ ธรรม ระบบสวสั ดกิ ารสงั คม ระบบสวสั ดิการสงั คม ระบบสวเชัสงิดรกิ ุการสงั คม ระบบทสกุวัสชดว่ ิกงวาัยรสังคม เชิงรกุ ทกุ ชว งวัย ให้บริการเชิงรกุ ทกุ มิติ ใหบ้ ริการเชิงระบบทกุ ช่วงวัย ใหบริการเชิงรุกทุกมิติ ใหบริการเชงิ ระบบทุกชว งวยั ส่งเสรมิ สนับสนนุ การศึกษา สง เสรมิ สนบั สนุนการศึกษา สสง่งเเสสรรสสมิิมง่งเเกกสสาารรรรมิมิ ปปใใรรนนะะออกกาาออชชบบีพีพออาาชชีพพี สง่ เสรมิ ศลิ ปะพธิ ีกรรม หัตถกรรม สงเสรมิ ศลิ ปะพธิ กี รรม หตั ถกรรม ส่งเสรมิ วัฒนธรรมชาติพนั ธ์ุ/ชนเผา่ สง เสรมิ วัฒนธรรมชาติพนั ธุ/ชนเผา การอนรุ กั ษว์ ัฒนธรรม การพัฒนาวัฒนธรรม การอนุรกั ษวฒั นธรรม การพฒั นาวฒั นธรรม ให้สงั คมรู้จัก เเปปน็นททีศ่ีศ รรทัทั ธธาา สร้างมลู คา่ เพ่มิ ใหสังคมรจู ัก สรา งมลู คา เพิ่ม แผนภาพ 5.4 ระบบสวัสดกิ ารสังคมในชุมชนทด่ี ีสง่ ผลต่อการสรา้ งมลู ค่าทางวฒั นธรรมอยา่ งย่ังยืน แผนภาพ 5.4 ระบบสวัสดกิ ารสงั คมในชุมชนท่ีดสี ง่ ผลตอ่ การสร้างมูลคา่ ทางวฒั นธรรมอยา่ งยงั่ ยืน

การวิจัยการศกึ ษาเปรยี บเทยี บการพฒั นาบนพน้ื ทีส่ งู ในอดีตและปัจจุบนั 319 ครูสุชน แห่งหมู่บ้านสันติสุข จังหวัดลาปาง ( 4 มีนาคม 2560) กล่าวว่า อยากให้ ทางการมีระบบสวัสดิการสังคมในหมู่บ้านชาวเขาท่ีส่งเสริมคุณภาพชีวิตในปัจจุบัน ให้อยู่ได้ มีสวัสดิการด้วยการประกอบอาชีพที่ยั่งยืน มีสวัสดิการด้านการฝึกอบรม ความรู้การดาเนินชีวิต การทามาหากินใหม้ รี ายได้ม่ันคง รวมถงึ มีระบบสวัสดิการส่งเสรมิ การศกึ ษาของบตุ รหลานทคี่ รอบครัว พ่อแม่ซึ่งยากจนไม่ต้องมีภาระค่าใช้จ่ายเพ่ิมเติม รัฐควรให้การศึกษา ที่ไม่สร้างภาระ ให้ครอบครัว ต้องเป็นหน้ี มีระบบสวัสดิการผู้สูงวัยให้มีอาชีพ มีงานทา ถ่ายทอดความรู้โบราณ ภูมิปัญญาด้ังเดิม แก่ลูกหลาน เป็นสวัสดิการที่ทาให้ทุกคนอยู่ได้ โดยไม่ลาบากในการใช้ชีวิตประจาวันสอดคล้อง กับความเห็นของผู้ช่วยผใู้ หญ่บ้าน บ้านห่างทางหลวง ช่ือจัน จังหวดั น่าน ( 6 มีนาคม 2560) กล่าวว่า อยากให้ ศูนย์สงเคราะห์ชาวเขากลับคืนมาส่งเสรมิ สวสั ดิการสงั คมพนื้ บา้ น ชว่ ยให้ชาวบ้านมแี หล่งน้า ทาการเกษตร มีการอนุรักษ์ป่าต้นน้า มีอาชีพ มีรายได้ มีคาแนะนาการดูแลสุขภาพการดาเนินชีวิต ที่ถูกสุขลักษณะ ให้บ้านเรือนมีสุขอนามัยท่ีดี มีท่ีอยู่อาศัยที่ปลอดภัย ลูกหลานดูแลผู้อาวุโส ผู้สูงอายุ ให้มีคุณค่าให้ถ่ายทอด ภูมิปัญญาพื้นบ้านและวัฒนธรรมความเชื่อประเพณีที่ดีงามของบรรพบุรุษ ท่ีส่ังสมไว้ ในขณะที่ อัจฉรา หัวหน้าเขตพัฒนาชาวเขา ของ ศพพ. จ.ลาปาง ( 2 มีนาคม 2560) กล่าวถึง แนวทางการสร้างสวัสดิการสังคมของชาวเขาว่า ควรต้องมีสวัสดิการ ให้กับราษฏรบนพ้ืนท่ีสูง เพ่ือยกระดับคุณภาพชีวิตให้ชาวเขาเข้มแข็ง พึ่งตนเองให้ได้ มีเกียรติศักด์ิศรีในความเป็นคนไทย มีความหมายภูมใจในความเป็นชนเผ่า สร้างสวัสดิการเชิงสร้างสรรค์ ยิ่งให้ชาวเขายิ่งเข้มแข็ง ไม่ใช่ ยง่ิ ใหย้ ่ิงอ่อนแอ ให้เขาคิดเป็นให้เขาทางานเป็นพัฒนาชุมชนได้ด้วยตนเอง รักษาอัตลักษณ์ ความเป็น ชนเผ่าไวใ้ ห้ยาวนานท่สี ดุ

320 การวิจยั การศกึ ษาเปรยี บเทยี บการพัฒนาบนพน้ื ที่สูงในอดตี และปัจจบุ นั แผนภาพ 5.5 แบบจาลองระบบพทุ ธบรู ณาการการจัดการป่าชมุ ชน

การวจิ ยั การศึกษาเปรยี บเทียบการพฒั นาบนพ้ืนทีส่ ูงในอดตี และปจั จบุ ัน 321 จากแผนภาพ 5.5 ระบบพุทธบูรณาการ การจัดการป่าชุมชน มีสาระสาคัญซ่ึงควรให้ อธิบายเพมิ่ เติมดจังานก้ี แผนภาพ 5.5 ระบบพุทธบูรณาการ การจัดการป่าชุมชน มีสาระสาคัญซ่ึงควรให้ อธิบายเพ่มิ เ1ต.มิ บดทงั บนาี้ ทของปา่ ชุมชน ตเป้นต็นไน้ธมรไ้ แมรมล้ แะชลสาะตง่ิ สแิข่ิงวอแ1ดงว1111.ลสด....บอ้ตั21341111ลมทว....ป้อ2ปปป134์พใบา่มนา่่่าาืชปาปชปปใชรชชแทา่นุมา่่่าาปูุมุมุมชลขชชรชชชแชชุมะอูปุมนุมุมนบนนสชงเชแชชเปบนปรเเนบปนปนปรน็ขเ่าเปบ็นเพ็นเ็นชอปแปปน็ทขศสมุหสงน็็น็นอแริงู่นชลถทวศหัพสงในง่ายนนรูนลถสยนว์กพัศปง่ารยานทาสยานา้่าก์กรศ่ีพสงรชารทาเรา้ากตัรุมกอรี่าพสงรียรชผันเยรตัรกอ์ชนน่าอไมียรดผนัมุยรนคีช์น่อแ้ไชมู้คณุใดุมรลนนีควนแ้ชู้คะคาุณใเลนแวนชมา่ ะคหาขิงเเแชปม่าศลอหขิงเ็นงู่นงปศลออชธย็น่งูานงุมร์รอหชธยชรวามุารม์รนมหรชรวชใกามนมนาราชรใตกรนาปูิาทรวตรแ่อปูิทิทบวงแย่บอเิทบทาขงยบทเ่ียอทาข่ีกงวท่ียอปอเชี่กงวา่ปปิงอเเรศชนา่ปดริงเิเรศษน้ววดรยศฐิเษ้ววกวดยศฐจิิทกินวชยดิจิทมุ าินนชยชคุม้านานวชคาป้านวม่าาปม่า เป็นธรรมชา2ต.ิขรอะงบสัตบวก์พารืชจแัดลกะาสรรปรพ่าชสุมงิ่ ชในนป่าชมุ ชน ปตาา่ ปมไม่าแไ้ผอมนัน้ อภเปันาพเ็นปสน็ มส2บ22ม.ตั ..บ12ขิ22รัต.อ.ะร1ร2ขิ บงะะอสรบรบบงะว่ะบกสบนบบากว่ กรบรบนาวาจกรกรมรัดาจวาเวรกัดปมราจากเน็วงัดปราาแทปก็นรงผรา่าแทพันคชรผรวยงุมพันคาาาชวยมงนกนาาาเรกปมนกขาเ็นรกอรปขทางจ็นอชรรัดทงจาัพกชตรัดยาาัพิแการตลยกาปิแะารร่ลากเปชปชะรมุ่าุเ็นมชปชชสชมุ ุน็นมมนชสชบนทมนทตัรบท่ีติัขพทัตร้ออย่ีติัขพงงา้ออแยดกงงผาารแดกน่เธนผารรดน่เิธนรินนรดมกินรนิชามการชตาอาริแยตอล่าิแยะงล่าทคะงรรทคัพบรรยวัพบงายวจกงารรจกรร ตามแผนภาพ Planning การPPวาllaaงnnแnnผiiนnngg กกาารรววาางงแแผผนน Arraigning กาอAAรกกงจrrาาคออrrัดรรaaก์งงจจกiiคครggดััดากก์nnรกกรรiinnาารรgg Reporting ระบบ การRRรeeาppยooงาrrttนiinngg Staffing การกกจาาัดรรชกจจาัดดั ุมรกกปชรราาะะ่ารรนบบชปปบบา่าุมชชชมุมุ นชชนน การSSจttัดaaกffffiาiรnngg กกาารรรราายยงงาานน ชชมุมุ ชชนน บกกคุ บบาาลรรคุคุาจจกลลััดดราากกกกาารรรร Contorting กาCCรคooวnnบttooคrrมุ ttiinngg Directing การดDDาเiirrนeeนิ ccงttiiาnnนgg กกาารรคคววบบคคุมมุ กกาารรดดําาเเนนนินิ งงาานน แผนภาพ 5.6 ระบบการจดั การป่าชมุ ชน แผนภาพ 5.6 ระบบการจดั การปา่ ชุมชน

322 การวจิ ยั การศกึ ษาเปรยี บเทียบการพัฒนาบนพ้ืนทสี่ งู ในอดีตและปัจจบุ นั 22..33 รระะบบบบกกาารรมมีสีสว่ว่ นนรรว่ว่ มมจจาากกททุกกุ ภภาาคคสสว่่วนนใในนรรปููปแแบบบบเเชชงิิงอองงคคร์์รววมม 2.3 ระบบการมีสว่ นรว่ มจากทุกภาคส่วนในรปู แบบเชงิ องค์รวม รร่วว่ มมคคิดิด ร่วมคิด รว่ มวางแผน ร่วมตดั สนิ ใจ ร่วมวางแผน ร่วมตัดสนิ ใจ ร่วมวางแผน ร่วมตัดสินใจ รร่ว่วมมปปรระะเเมมินนิ ผผลล รรว่ ว่ มมดดาาเเนนินินกกาารร แแผผรน่วนมภภปาารพพะเ5ม55.7นิ..77ผลรระะบบบบกกาารรมมีสสี ว่่วนนรรว่่วมมบรบว่ ออมงงดคคา์รเร์ นววนิมมการ แแผผนนภภาแาพพผน55ภ..77าพรระะ5บบ.7บบกกราะารรบมมบสีสี ก่วว่ านนรรรม่วว่ ีสมมว่ จจนาารกก่วภภมาาบคคอสสง่วว่ คนน์รใใวนนมรรูปปู แแบบบบอองงคค์ร์รววมม กกาารรททาาคคววาามมเเแ2ขข.ผา้้า4ในใจจ2ภ2ร.ก.าก4ะ4พาาบรรรบปร5ปะะ.ครร7บบะวะบสรบาสะามคาคบนนสววงบาังมาาามกมพนนสาสันแแรัมัมลธมลพพ์ะรีสะันกะันกว่ หาธนาธร์รรว์รรสสะ่าว่ะรหรงมหา้้าจววงจง่าาค่านคกงงววทภาจาจ.มามรนนครัฐรททว่สก่ว.มว่.มัรบรนมัมฐัฐชือใกือกุมนจัจบับชรังงัชปูชนหหุมุมแวทวชดับชัด่ีตนนบ้อ44ททอง””ี่ตเง่ีตปคC้อC้อ็นร์ งงควคไเเปปมอืปือ็นใ็นนไไปเปชใใิงนนสเเรชช้าิงิงงสสสรรร้า้ารงงคสส์รรรรคค์์ การทาความเขา้ ใจ การประสานงานและการสร(1้า)งคCวoาmมmรว่ uมnมicือaจtiงัoหnวัด 4” C คอื (1()1ก)C((า1(o2C2ร))m)ทoกกกCาmCmCาาาคooรomรรuวmทoทปoาnuาrmมารridคncdคะเiauขวiinสวcntาn้าาaาaiaมoใมiนttctจiเiniเooงaขoขาtnnา้ nา้ iนoใใจจn (2()2)CoCooกroาdรridnปiaรntะaioสtinาoนnงาน การ(ป3)ระCสoานoงpาeนration ((33)) C(กCก3oาoา)oรรoสpCสpรeรoe้าา้rorงaงapคtคtieวoiวoาrnาanมมtรรioว่ ว่ nมมมมอื ือ การสรา้ งความรว่ มมือ ก((44า)ร) สCCรrreา้eaงaสttiiรvvรeeค์ ((44))CกCrาreeรaสattรivi้าveงeสรรค์ การสรา้ งสรรค์ แแผผนนภภาาพพ 55..88 รระะบบบบคคววาามมสสัมัมพพนัันธธ์รร์ ะะหหววา่่างง จจนนทท..รรฐัฐั กกบัับชชมุมุ ชชนน แผนภาพ 5.8 ระบบความสัมพันธ์ระหวา่ ง จนท.รฐั กับชมุ ชน