HighAreaHighAreaNew-60

การวิจัยการศกึ ษาเปรียบเทียบการพฒั นาบนพ้ืนที่สงู ในอดตี และปัจจบุ ัน 323 3. ชมุ ชนเปน็ ศนู ย์กลางการแกไ้ ขปญั หาปา่ ชมุ ชนท่ตี อ้ งดาเนนิ การ 6 ประการ 3.1 ให้ชุมชนเปน็ ผู้รเิ ริ่มการจดั การ 3.2 ให้ชมุ ชนมีการเรียนรูป้ า่ ชุมชนและการจัดการ 3.3 ใหช้ มุ ชนมีสว่ นรว่ มเชงิ องคร์ วมครบวงจร 3.4 ให้มภี าคเี ครือข่ายจากภาครัฐช่วยดาเนินการ 3.5 ประชาชนทกุ คนในชุมชนต้องรว่ มใจ 3.6 รฐั ทกุ ภาคส่วนท่เี กยี่ วขอ้ งใหก้ ารเสริมหนนุ 4. การประยกุ ตใ์ ชห้ ลกั พทุ ธธรรมเชงิ บรู ณาการ เพ่อื การสรา้ งความตระหนกั ใหก้ บั ชุมชน 4.1 ใหท้ กุ คนในชมุ ชนตระหนักวา่ (1) “ป่าชมุ ชน”เปน็ ทรพั ยากรของส่วนรวม (2) “ป่าชุมชน” เป็นทรัพยส์ ินของชาติ (3) “ ปา่ ชมุ ชน” เป็นสมบัติของแผ่นดนิ 4.2 มีการประยุกต์ ใช้หลกั พุทธธรรม อปริหานิยธรรม 7 เพื่อสร้างพุทธวิถี ประชุม การจัดการปา่ ชุมชน คือ (1) รว่ มประชุมกันสมา่ เสมอ (2) มคี วามพร้อมเพรยี งกัน (3) ร่วมกันกาหนดหลักการกติกา (4) เคารพความอาวโุ สและใหเ้ กียรติกัน (5) ให้ความเสมอภาคกับทุกเพศวัย (6) เคารพเชื่อถอื ศรทั ธาสิง่ ดงี าม (7) มีความปรองดองสมานฉันท์สามคั คี 4.3 มหี ลักธรรมเพอ่ื สร้างผู้นาการจัดการที่ดี คอื ปาปณิกธรรม 3 (1) มีผู้นาทม่ี ีวิสยั ทศั นด์ ี (2) มีผนู้ าท่ีมคี วามเชย่ี วชาญ รอบรู้ ในงาน ปา่ ชุมชน (3) มผี นู้ าที่มีมนษุ ย์สัมพันธด์ กี บั ทกุ ฝา่ ย โดยเฉพาะชุดของความคิดและความรู้ในการอนุรักษ์ส่งเสริมวัฒนธรรมท้องถิ่น ของชนเผ่า ชาวบ้านต้องการเสริมหนุนการจดั การอย่างเปน็ ระบบเพ่อื ใหว้ ัฒนธรรมชุมชนมีองค์ความรู้ เป็นภูมิปัญญาของชาติพันธุ์ มีผู้รู้ ผู้คิดค้น พร้อมการถ่ายโอนและมีศูนย์การเรียนรู้วัฒนธรรมเชิงชาติ พนั ธุ์ อย่างเข้มแข็ง ท่ีพร้อมจะเป็นสถานท่ีอบรมบ่มเพาะถา่ ยทอดภมู ิปญั ญา เชงิ วัฒนธรรมท่ีมปี ราชญ์ ชาวบ้านหรือภูมิปัญญาทอ้ งถ่ินไดม้ จี ิตอาสาถ่ายทอดให้กบั เด็กและเยาวชนและผสู้ นใจโดยไมค่ ดิ ค่าเลา่ เรียน อบรมบ่มเพาะ เป็นการจัดการการความรู้สกู่ ารจัดการภูมิปัญญาสู่การพัฒนา ความดีของคนในชุมชน และสังคม ทกุ ชนเผา่ ให้สง่างามในเวทรี ะดับชาติ ในภมู ภิ าคและนานาชาติ ตามแผนภาพ

324 การวิจยั การศกึ ษาเปรยี บเทยี บการพัฒนาบนพืน้ ทส่ี ูงในอดีตและปัจจุบัน การอนรุ กั ษและการสงเสรมิ วฒั นธรรมชุมชน การอนุรักษแ์ ละการสง่ เสรมิ วัฒนธรรมชุมชน มกี ามรกี จาดั รกจาดั รกคาวราคมวราู มรู้ มมีผีผูร้รู ู ู้แแหหลลง ่งคคววาามมรรู ู้ มมีสีสถถาานนทที่ /ี /มมีศศี นู นู ยย์กก าารรเรเรยี ียนนรรู้ ู มีเวทีกลางถายทอดวัฒนธรรม มเี วทีกลางถ่ายทอดวัฒนธรรม เชิงการอนรุ ักษสงิ ดีงาม เชงิ การพัฒนาภูมิวฒั นธรรม เชงิ การอนุรักษส์ ่ิงดงี าม เชงิ การพัฒนาภูมิวัฒนธรรม สรา งอัตลักษณชนเผา สร้างอตั ลกั ษณช์ นเผ่า สรา งมลู คาเพมิ วฒั นธรรม สรา้ งมลู ค่าเพม่ิ วฒั นธรรม เปนทนุ ทางสงั คมเพือ การพฒั นา เป็นทนุ ทางสงั คมเพ่ือการพฒั นา เปน ทรพั ยากรการสงเสริมการการทองเทยี วเชงิ ภมู วิ ฒั นธรรม เปน็ ทรัพยากรการสง่ เสริมการการท่องเทย่ี วเชงิ ภูมิวฒั นธรรม เปนแหลงเรยี นรแู ละถา ยทอดวัฒนธรรมชุมชน เป็นแหลง่ เรียนรู้และถา่ ยทอดวัฒนธรรมชมุ ชน ระดบั สงั คม ระดบั ชาติ ระดับภมู ิภาค ระดบั นานาชาติ ระทดีอบั บสองั นุคม ระทดมี ับันชคางติ รเปะนดับทภยี อมู มภิ ราบัค รเะปดนบั แนบาบนอายชา างติ ที่อบอนุ่ ท่มี ั่นคง เป็นท่ียอมรบั เป็นแบบอยา่ ง ที ที่ แผนภาพ 5.9 ชดุ ความคิดในการอนุรักษ สง เสรมิ วฒั นธรรมชุมชนอยา งเปนระบบ แผนภาพ 5.9 ชุดความคิดในการอนรุ ักษ์ สง่ เสรมิ วฒั นธรรมชมุ ชนอย่างเป็นระบบ

การวจิ ัยการศกึ ษาเปรยี บเทียบการพัฒนาบนพื้นทส่ี งู ในอดตี และปัจจบุ นั 325 นอนกอจกาจกานก้ีแนลี้แ้วลก้วากราดราดเนาินเนชินีวชิตีวแิตลแะลกะากราใชร้ชใชีว้ชิตีวอิตยอ่ายงป่างกปตกิสตุขิสุขยังยคังคมงีคมวีคาวมาตม้อตง้อกงากรานร้าน้า ท้ังทนั้ง้านด้าื่มดื่มน้ านใ้ชา้ใชน้ านอ้าุปอโุปภโคภ ครวรมวถมึ งถจึ งาจนาวนนวนน้ านท้ า่ี จทา่ี จเปา็เนปต็น่อตก่อากราเพรเาพะาปะลปู กลแู กลแะลกะากราทราทกาากราเกรษเกตษรต ร ใหใ้จหา้จนาวนนวปนรปิมราิมณามณีคมวีคาวมาเมพเียพงียพงอพตอ่อตก่อากราเพรเาพะาปะลปูกลแูกลแะลกะากราทราทกาากราเกรษเกตษรตในรใฤนดฤูกดาูกราเพรเาพะาปะลปูกลูก ซึ่งซใน่ึงใสนภสาภวาะวปะัจปจัจุบจันุบเมัน่ือเมด่ือาดรงาชรงีวชิตีวอิตยอู่ในยู่ใแนหแลห่งลน่ง้านธ้ารธรรมรชมาชตาิ ใตชิ ้นใช้า้นจ้าจกาธกรธรรมรชมาชตาิทต่ีจิทะ่ีจมะีฝมนีฝตนาตมาฤมดฤูกดาูกราร มามกานก้อนย้อเทย่าเทไร่าไไรม่อไมา่อจาคจาคดากดากรไาดร้ไวดิถ้ วีชิถีวีชิตีวิตจึงจตึง้อตง้อระงรมะัดมรัดะรวะังใวนังใกนากรใาชร้นใช้า้นอ้ายอ่ายงย่าง่ิ ยริ่งาษราฎษรฎบรนบพน้ืนพทื้นี่สทูง่ีสูง จึงจมึงีคมวีคาวมาคมาคดาหดวหังวอังยอ่ายง่ายง่ิ ยว่ิงาวจ่าะจไดะ้ไรดับ้รกับากราดรูแดลูแสลนสับนสับนสุนนุนกากราจรัดจกัดากราใหรใ้มหีน้ม้าีนด้า่ืมดื่มน้านใ้ชา้ใเปช้็เนปน็น้าน้า เพ่ือเพกื่อากรเากรษเกตษรตทรี่เพที่ยเพงียพงอพไมอ่ตไม้อ่ตง้อวิตงวกิตกกังกวลังวกลับกปับรปิมราิมณาแณลแะลคะุณคภุณาภพานพ้านม้ามเตาิมเตเติม็มเตใ็มหใ้ หน้ใสนภสาภพาธพรธรมรรชมาชตาิ ติ ใหใ้มหา้มเทาา่เทนา่นั้ นต้ันาตมาแมผแนผภนาภพาพ กากราจรัดจกดั ากราดรา้ ดนา้ นนาํ้  นในา้ ใชนมุ ชชุมนชน ปรปิมราิมณานณํา้ นา้ นํา้ นอ้าปุ อโปุภโคภค คุณคภณุ าภพานพาํ้  นา้ น้าํ นปบ้ารปโิ ภรโิคภค ในชใน่ว ชงเ่ววงลเวาลทาี่เ หทมี่เหามะาสะมสม นํา้  นเพา้ ือ่เพกื่อากรเาพราเพะาปะลปูกลูก ในฤในดฤกู ดาูกลาทลีเ่ หทมี่เหามะาสะมสม นา้ นเพา้ ่ือเพกื่อากรเาลร้ยีเลงี้ยสงัตสวัต์ ว์ แผแนผภนาภพา5พ.150.1ร0ะรบะบบกบากรจารัดจกัดากรดาร้าดนา้นน้านใน้าชในมุ ชชมุ นชรนาษราฎษรฎบรนบพนนื้ พทื้น่ีสทงู สี่ งู

326 การวจิ ัยการศกึ ษาเปรียบเทยี บการพัฒนาบนพ้ืนทสี่ ูงในอดีตและปจั จบุ ัน สภาพปัญหาด้านยาเสพติดในชุมชนก็เป็นส่ิงที่ค้างคาใจในทุกฝ่าย ทั้งที่ราษฎรบนพ้ืนที่ สูงก็ลาบากใจ ที่คนพื้นราบ และเจ้าหน้าทบี่ ้านเมืองเพ่งเล็งตั้งข้อสงสยั กบั บนพ้ืนทส่ี ูงบางส่วน บางคน บางชนเผ่ามีสว่ นเกี่ยวขอ้ งกับ ยาเสพตดิ ท้ังการผลติ การเป็นแหลง่ พกั ยา เป็นพ้ืนที่ลาเลียงยา มคี นค้ายา ซึ่งข้อเท็จจริง บางส่วนบางคน ก็เป็นเช่นนั้น แต่ราษฎรบนพ้ืนที่สูงชนเผ่าส่วนใหญ่แทบทุกคน ทุกหมู่บ้าน ไม่มีพฤติกรรมเช่นน้ัน ทุกคนท่ีได้ให้ข้อมูลการวิจัย ไม่ปฏิเสธว่ามีการเสพยาเสพติด ในชุมชน และมีทั่วไปทุกพ้ืนท่ี ทั้งคนไทยพ้ืนที่ราบ และชาวไทยราษฎรบนพ้ืนท่ีสูง บางพ้ืนที่อาจเป็น เส้นทางพักยาหรอื เสน้ ทางไปยังพน้ื ท่ีกลางทางรอสง่ ต่อไปยังเครอื ข่ายพ้ืนราบต่อไป ราษฎรบนพ้ืนที่สูง ต้องการมีส่วนร่วมในการป้องปราม ป้องกัน และแก้ไขปัญหา ยาเสพติด ท้ังระบบ อยากเห็นเยาวชน ทุกคน ทุกชุมชนบนพื้นที่สูง ปลอดจากยาเสพติด ไม่ต้องการเกี่ยวข้องกับยาเสพติด แต่ถ้ามีบางคน บางชุมชน บางชนเผ่า ถูกจับได้จากการทาผิด ทางการควรลงโทษ ให้จริงจัง และควรระบุ เป็นชื่อบุคคล เป็นรายบุคคลไม่อยากให้ เรยี กเหมารวมว่าเป็นชนเผ่า บ้างเป็นพวกชาวเขาบ้าง เป็นชนชาติพันธุ์บ้าง “หรือบางครัง้ ก็ ระบุ วา่ เป็นพวกขนยาบ้าเผ่า (X)” ซึ่งไม่ควรเขียนเช่นนั้น และความจริงแล้วคนเพียง คนเดียวในเผ่าไม่สามารถอ้างว่า มีคนทาผิดทั้งชนเผ่านั้นๆ ได้ และที่สาคัญต้องการให้ทางการมี นโยบายที่จะป้องกัน ปราบปราม ไม่ให้ราษฎรบนพื้นที่สูง เข้าไปเก่ียวข้องกับยาเสพติดทั้งโดยตรง และโดยอ้อม โดยเฉพาะแทบทุกชุมชนมีกติกาธรรมนูญ ชุมชุน ห้ามทุกคนไม่ให้ยุ่งเกี่ยวกับยาเสพติด เขยี นและอธบิ ายอย่างชัดเจน ตามแผนภาพ

การวจิ ยั การศกึ ษาเปรียบเทียบการพฒั นาบนพ้นื ท่สี งู ในอดตี และปจั จุบนั 327 ความตอ้ งการด้านการแกป้ ัญหายาเสพตดิ ในชุมชนชุมชน คนพ้ืนราบ ราษฎรบนพื้นทสี่ ูง เจา้ หน้าที่บา้ นเมือง มองว่า ชนเผาเป็นกลมุ่ คา้ เพ่งเล็งว่า ชาวเขามีส่วน ยาเสพตดิ เกี่ยวขอ้ งกบั ยาเสพตดิ ต้องการรว่ มแกไ้ ขปัญหายา เสพติดอยา่ งครบวงจร มีธรรมนญู ชุมชน ตอ้ งการให้ จนท. บา้ นเมืองมี นโยบายแกไ้ ขปญั หายาเสพติด ห้ามเสพ ปอ้ งปราม ห้ามค้าขาย ปอ้ งกนั ห้ามเก่ียวข้องกบั ยาเสพติด ปราบปราม ห้ามฝ่าฝืนมบี ทลงโทษ ลงโทษ แผนภาพ 5.11 ระบบการจดั การปัญหายาเสพติด

328 การวิจยั การศกึ ษาเปรยี บเทียบการพัฒนาบนพื้นท่ีสูงในอดตี และปัจจบุ ัน ในชุมชนท่ีทุกฝ่ายต้องร่วมมือกันจัดการปัญหาอย่างเป็นระบบระบบ คุณภาพชีวิต ของราษฎรบนในพช้ืนุมทชี่สนูงทย่ีทังคุกงฝต่า้อยงตก้อางรรส่ว่งมเสมรือิมกดันูแจลัดใหก้ทารุกปคัญนทหุกาชอุมย่ชางนเปม็นีครวะามบเบปร็นะชบุมบชนคพุณึ่งภตนาพเอชงีวไิดต้ ขมอีศงักรยาภษาฎพรคบวนาพม้ืนพทรี่ส้อูงมทย่ีังจคะงแตก้อ้ไงขกปาัญรสห่งาเขสอริมงชดุมูแชลนใหป้ท้อุกงคกนันทปุกัญชุมหชานขอมงีคชวาาตมิพเันป็ธน์ุ ชแุมลชะนพพัฒึ่งนตานปเอัจงจไัดย้ สมีาศคักัญยภต่าพงๆควในามชพนรเผ้อ่ามใทห่ีจ้มะีคแุณกภ้ไขาปพัญชีวหิตาทขี่ดอีโงดชยุมทช่ีไนม่คปา้อดงหกวันังปทัญี่จะหใาชข้ชอีวงิตชแาบตบิพคันนธพุ์ แื้นลระาพบัฒในนลาักปษัจณจัะย สวัตาถคุนัญิยตม่างทๆุนนในิยชมนหเรผือ่าแใหฟ้มชั่นีคนุณิยภมาแพตช่มีวีคิตุณท่ีภดีาโดพยชทีวิต่ีไมท่คีเลาี้ยดงหชวีพังรทอี่จดะแใลชะ้ชอีวยิตู่ไดแ้อบยบ่าคงมนั่นพค้ืนงรราะบดใับนเลปัก้าหษมณาะย วกัตารถพุนัฒิยมนาทคุนุณนภิยามพชหีวริตือจแงึฟมชีเั่นพนยี งิยเมท่าแนตั้น่มีคทุณั้งใภนาดพ้านชีวสิตุขทภาี่เลพี้ยองชนีพามรอัยดทแี่อลยะอู่ ายศู่ไดัยใ้อนยช่าุมงมชนั่ ครงวมระถดึงคับวเปาม้ารหอู้ มื่นาๆย ทกา่จี ระพนัฒามนาซค่ึงุณกภาารพสชรา้ีวงติ จสึง่งมเสีเพริยีมงแเทล่าะนพ้ันฒั ทนั้งาใคนุณดา้ ภนาสพุขชภีวาติ พราอษนฎามรัยบนทพ่ีอ้นืยอู่ทา่ีสศูงัยคในือชกุมาชรนแรกวไ้ มขถปึงัญคหวามในรู้อดื่น้านๆ ทสิทจี่ ะธนิในามพา้ืนซทึง่ กี่ทาารกสินร้ากงาสร่งจเสัดรกิมารแเลระ่ือพงฒัน้านากคาุณรภจัดาพกชาีวรติปร่าาชษุมฎชรนบนทพั้ง้ืนคทนีส่อูงยู่กคัือบปก่ารอแยก่าไ้งขยปั่งัญยืนหารในวมด้าถนึง สกิาทรธจิใัดนกพา้ืนรทได่ีท้อายก่าินงเกปา็นรรจะัดบกบารอเรันื่อจงะนน้าาสกิ่งาดรีดจีมัดากใาหร้ชปา่าวชบุม้าชนนมทีคั้งุณคภนาอพยชู่กีวับิตปท่า่ีสอวยย่างงายม่ังยมืนีควราวมมสถุขึง กแลาระจมัดีพกลาังรในไดก้อารยส่ารง้าเปงแ็นลระะพบัฒบนอาันสังจคะมนแาลสะ่ิงปดรีดะีมเทาใศหไ้ชทายวขบอ้างนเรามรีค่วุมณกภันาพรวชมีวถิตึงทกี่สาวรมยีคงาุณมภมาพีคชวีาวมิตทสุี่ขดี ใแหล้ชะามวีพเขลัางใมนีคกวาารมสรรู้ค้าวงาแมลพะพร้อัฒมนแาลสะังไคดม้ลแงลมะือปปรฏะิบเทัตศิ ตไทายมขหอลงักเปรารรัช่วญมากชันีวิรตวเศมรถษึงกฐากริจมพีคอุณเพภียางพชมีวคิตวทาี่มดี ใเรหีย้ชบางว่าเยขสามถีคะวงาดมงราู้คมวใานมกพารใ้อชมช้ แีวลติ ะแไบดบ้ลวงิถมดี ือ้ังปเดฏิมิบดัตง่ั ิคตรางั้ มในหอลดักตี ปทรีผัชา่ ญนามชาีวติ าเศมรแษผนฐกภิจาพอเพียง มีความ เรียบง่ายสมถะงดงามในการใช้ชคคคีวิตณุณณุุ แภภภบาาาบพพพวชชชิถีววีวีีดิตติิ้ังเขขดออิมงงดรร่งั าาคษษรฎฎ้งั ใรรนบบอนนดพพีตนน้ื้ืทททีผีสี่่สา่ นูงงู มา ตามแผนภาพ มมมสีสีีสุขุขขุ ภภภาาาพพพอออนนนาาามมมยยยััั อออตัมตััตมมลลลกีีีกกกักัักาาารรรษษษสสสณณณืบืบบื ชช์ช์ทททนนนอออเเเดดดผผผาา่่า มีอาชพี มน่ั คง มีอาชพี ม่ันคง มมมสีสีสี ทททวววสััสสัุกกุกุ ดดดชชชิกิิกกววว่่ งงงาาาวววรรรัยยัยัชชชีวีีววิติิตต คุณภาพชีวิต มมมีรีรรี าาายยยไไไดดดเเ้้เพพพียยียี งงงพพพอออ มมมีสีีสสวววสสสััั ดดดกิกกิิ าาารรรผผผสสสููู้้ ูงูงูงวววยยยััั คคณุุณภภาาพพชชีววี ิติต มมมสีีีสสวววสัสสัั ดดดกิิกกิ าาารรรสสสังังงั คคคมมม วววปปปฒััฒฒัสสสรรรงง่่งนนนะะะเเเสสสธธธเเเพพพรรรรรริมิมมิณณณรรรมมมีีี เพือ่ ความอยรู่ อด เเเสสสพพพง่่งงือ่่อืื่อเเเสสสคกกรรรวาามิิมมิ รราใใใมปปนนนอรรอออบบััยาาา่รูตตชชชอัวัวีพีพีพดไไดด้้ เพ่ือการอยู่อยา่ งพอเพยี งมีความสขุ เพอ่ื การอยู่อย่างพอเพยี งมคี วามสขุ แผนภาพ 5.12 คณุ ภาพชวี ิตของราษฎรบนพ้ืนท่ีสูง แผนภาพ 5.12 คณุ ภาพชีวิตของราษฎรบนพ้นื ที่สงู ราระบบ

การวิจัยการศกึ ษาเปรยี บเทียบการพัฒนาบนพื้นที่สงู ในอดตี และปัจจบุ นั 329 55..33 รรปู ูปแแบบบบกกาารรพพัฒัฒนนาาชชุมุมชชนนรราาษษฎฎรรบบนนพพื้นน้ื ทที่สส่ี ูงงู 5.3 รูปแบบกจารกพผฒัลกนาารชรุมวชบนรรวามษขฎ้อรมบูลนกพารน้ื วทิจ่สี ัยูงทั้ง 4 แบบ จากกลุ่มผู้ให้ข้อมูลที่หลากหลายตั้งแต่ เพผตเผพตคชบสเชเบคสรกกคคูป้บูบู้่ิงงิ่อ่อุุ่ณาณานนน่ี่นี ่่าารรดดตตแกกรรพพอ้้อซซืืออคคีีใใิิบิิหพหพาางง้ืนนื้่ึึ่หหงง่่ขขาารรใใบาาัันนมมออทท่่าามมนนววรรกีีออยยยยธธ่่ี่ส่สีิจจิๆๆชชกกา์ุุ์ูู่่ขขเเยยกกัยยัูงงูมุุมรสสรรททูู่่ไอเไอเาาคคะะมมชชพดดดดรรค่ีคี่งงรรททนนออิิมมด้ด้ฒัพพชชจพพวว้ัั้งงรรชชังงัแแนนารรนนััฒฒรรนนื้้นืววนนาาลลจจกวว้ี้ีเเเเาททงงตตนนปปี้ี้ผผมมะะะะผกกไ่ีี่ชชพิิพาาว็น่็น่ไไปปาาถถลาาดดุมมุสส้มมัันนึึอองงรัรัญญก4้้รรชชัังงสสีีพพสสธธยยาู้เเู้หหคคนนิ่ิ่งงแุช์์ุช่ิิ่หหง่ง่าาััฒฒรดดมมาาคคดดงงบนนร็็นนใในนีียยใใททววีีดดวบเเหหใใหหผผ่ิิ่งงาาาาุุกบกนนีีขขดมมมมมมสสา่่าภภชชสสอรองัทท่่่่ๆๆๆๆังงัเเนวุุมมาาาางงปปคค้ัั้งงมมมคเคเทท้ีชชใใน็น็มมดดนนาา11ขสสนน่ี่ีคครรแแิิมมรร00ชช้่่อววาาววใใลลถถมมนนุุมมนนษษมรรชชะะสสาาจจยยชชูลททฎฎคคนนรรกกะะคุุคนนกุุรรกกววุุปปเเไไมมโโผผบบจจาาาดดหหผผลลาาา่า่มมระะนน้้รรนนลลกกยยวตตมมูู้้ไไพพททกก่่าาววททดดิจาาั่่ันนภภน้ืนื้ยยไ่ีี่ไาา่ี่ี้้ัตตเเยมมดดคครรหหิิงงววทท้้ออทมมก้ก้ววาางงัฒฒั็็นน่ีสส่ี งงิิขขั้เเาานนงรรคคใใูงงูนนรรททุุณณออนนภภยย4รรัักก์์่ีี่งงตตชชาาังงัาาแแาาษษมมแ้้ออคคใใคคุุะะมมลลหหนนาาบงงงงหหีีขขชชะะหหมมมมุุ้้ขษขษบออนน์ข์ขยยีีวว้ออ้สีีสววยย้้คุคุอองงิิงงธธไไมมภภจส์ส์มมสสมมแแีีใใกกููลลาััาางงาาููลลนน่่ปปหหาากพพคครรรรออคครริิดดนนกมมสสปปปููปดปดปววกกลนนใใญัญัแแาาีีตตแแ้้ออนนั้ั้นนุ่มเเมมบบหหแแททลลงงชชผคคไไบบกกลลาาะะศศุุมมมมู้ใิิดดััททนนกกะะออหชช่่ปปดดปปาาี่่ีตตใในน้คคนนขิิดดหหจิจิรร้ออ้ััจจุุรร้ววอบบใใพพิิตต้้ชชงจงจัักกจจาามนนออัฒฒัจจััดดุบบุมมษษูลใใลลดัดัพพเเัันนเเนนนน์์ใใจจทหหกก้ืื้นนหหตตาา44กกนนี่็็นนาาหททชช้้ลลมม..าารร00ลุมุมรรรร่ีี่สสออีีคคททแแรรววาชชููขขงงดดุุกกณณี่ี่เเัับบกมมปปนนออจจ้้ไไแแภภหกกถถขข็็นนงงแแนนลลาาึึไงไงาาลลลปปเเททททะะรรใใจจพพาะะนนรรถถตตั้ง้งัยย้้าายรระะปป่่าาชชััววแแหหาาตโโโโยยุุแแมมััญญลลษษยยนนดด้ังโโททชชชชะะออแยยหหฎฎ้้าานนนนนนมมททตนนมมาารรีี์์่ี่ี่ีี รูปแบบการพฒั นาไว้ 4 แบบดังนี้ (1) (2) “ปตญั อ้ งห(แ1าก)เกไ้ปข่าญ ”ห(1า)เกา “ปตัญ้อ(2งห)ปาอ้ใหงปกมญ(นั่2ห”)าใหม ปญั หาเ“กต่าองแกไข” ปัญหาใ“หตมอ ่ งปอ งกนั ” “ตอ้ (3ง)แก้ไข” “ต้อง(4ป)อ้ งกัน” “รสสกั ิ่ง่ิง(ษดด3เีเีา)กกไ“วา่า่ ร”้ ักงษดเีากไวา” “ตสส้อิง่งิ่ง(4ดดพ)ใีใี ฒั “หหตนมมอ่่าิงง”ดพีใัฒหนมา” “รักษาไว”้ “ต้องพฒั นา” แผนภาพ 5.13 ชุดความคดิ ในการบรหิ ารการพัฒนาชมุ ชนราษฎรบนพ้นื ท่ีสูงยุคปจั จุบนั แผนภา1จ23132จ4พ.......าากกปปสปสปส5แแ่งิ่งิิ่งัญัญญัญั.1ดดดผผหหหห3ีเเีใีนนกกหาาาาภภชา่า่เใเใมกกาาหหุด่ พพ่า่ามมค่่วววาตตติเเิตตตตมคคอ้อ้้ออ้อ้อ้อ้ ครรงงงงงงงาาดิปปพแแรระะใกััก้้ออกกัฒหหนษษงง้ไไ้ ์์กนขขกกาาไไาาดดันนัไไรววว้้วบ้้า่่าร-------ิห--------------า-------ร--------กมมมมามมมรสีีสีสสีีสีสีสพ่ิง่ิงงิ่ง่ิ่ิิ่งง่งิ ใใใใใใใฒั ดดดดดดดบบนบบบบบา้้าาา้า้า้า้า้ งงงชงงงงเเมุเชชเเชเเชชชชชน่น่ ่น่น่นนน่น่ สสวรววิททิยยิถาัฒฒั ธธาาษชี ิิททเเนนีวฎสสี่ดดี่ธธติรพพรรินนิรบตตรรว่ททนมมิดดิมาาพกกใใสกกนนาามื้นินนิ รรชชยัทแแกกมุมุ ่ีสวตตาาชชงูรรฒั่่งงนนยจจกกนุคััดดาาภภธกกปยยรัยยัาาจัรภภรรททมจนนาาาารบุ า้้าษษงงว่ ใในัสสาามนนชชังังสชชคคนนมุุมมมมเเชชัยผผนนา่า่ 4. ส่งิ ดใี หม่ ต้องพฒั นา ------ มสี ิ่งใดบ้าง เชน่ วถิ ีชวี ติ รว่ มสมัย วฒั นธรรมรว่ มสมยั

330 การวจิ ัยการศึกษาเปรยี บเทยี บการพัฒนาบนพื้นทส่ี งู ในอดีตและปจั จบุ ัน นอกจากชุดความคิดในการจาแนกประเด็นการบริหารการพัฒนาท้ัง 4 แนวทางข้างต้น แล้วยังมีชุดความคิดอีก 1 ชุดท่ีจะใช้ในการบริหารจัดการ คือ ชุดความคิดเชิงความสอดคล้อง ของระบบการบริหารจดั การพัฒนาบนพนื้ ท่ีสูง คือ นอกจากชุดความคิดในการจาแนกประเด็นการบริหารการพัฒนาทั้ง 4 แนวทางข้างต้น แล้วยังมีชุดความคิดอีก 1 ชุดท่ีจะใช้ในการบริหารจัดการ คือ ชุดความคิดเชิงความสอดคล้อง ของระบบการบริหารจดั การพัฒนาบนพื้นทีส่ ูง ครอื ะ(1บ)บ(น1โ)ยบาย ระบชบดั เนจโนย/บตา่อยเนื่อง (2) ชัดเจนร/ตะอบเบน(น1อื โ)งยบาย (3) ร(ะ2บ)บบรหิ าร ร(ะ3บ)บจดั การ ระมบีกบาบรรจหิ ัดากรารเชิง มระชี บดุ บควจาัดมกคาดิรมีองค์ บรู ณาก(2า)รณ์ ชดั เจน/ต่อเน่ือง มคชี วดุคาควมวารมากู รมราะคู้กรบาพดิ บรมฒั(พ3จอี น)ัฒดังาคกนา าร มกี ารจดัรกะาบรบเชบิงรหิ าร มชี ดุ ความคิดมีองค์ บูรณมาีกกาารรจณัดการเชงิ ความร้กู (5า)รพัฒนา บูรณา(ก4า)รณ์ ระบ(4บ)ปฏบิ ตั ิการ ระ(บ5บ) สนบั สนุน มเี ปมารหเีะปบม้าาบหยรมปม/ะีทฏมาบริบยเี บคัพ/ตั ปมรยกิ(ือ4เีฏาาคข)กบิรรารตัือยกิข/า่ารย/ ให้มรีสะบงิ่ อบาสนนวบั ยสคนวาุนมสะดวก เชงิ องคร์(5ว)ม ใหม ี งิ อาํ นวยระคบวาบมสสนะบั ดสวนกุน แผนภมมาเีพีทปร้า5พั หม.ยม1ทีาา4กรยพัร/ชมยดุ เีาคคกรวรือาขม่าคยิด/ ความสอดคล้องของระบบการบรหิ ใาหรเช้มชิงสี ุมอิง่ ชงอเคนชารนงิทวอวมสี่งยคูงค์รววามมสะดวก จากแผนภาพอธิบายได้ว่าความชัดเจนของแต่ละปัจจัยการบริหารต้องมีอยู่ท้ัง 5 กรอบ กมาีเอรปกรภะาสพากนแาสผรอแนจดผภัดนคากภลพา้อารพง5แก.51ัตน.4่1ล(4ะSชyปดุชnคัดุจcวคจhาวัยrมาoอมคnยคดิiz่าดิคiงnควคgวา)รามบทมสส้ังวอรองดะดจคบครลบลอ้เอ้ทปงงุก็ขนขอออรงงูปงครรธ์ปะะรบบรระบบมกกกอเาากบรริดบบตผรร้อหิลหิงามสารรีสาชชัมเมุรมุ พ็จชชันนไนดธทบ์เ้ ี่สชนูงิงพอบก้นืวจทกาต่สี ก่อูงนก้ัันน และร่วมมือกนั ใจหา้งกานแบผนรรภลาผุ พลอใธหิบ้ทากุ ยคไนดม้ว่าีคคววามามสชขุ ัดคเจวนามขพอองแใจต่ลในะปผลัจงจาัยนกทาีแ่รบทจ้ริหริงารต้องมีอยู่ทั้ง 5 กรอบ มีเอกภาพการจัดการแต่ละปัจจัยอย่างครบวงจร เป็นรูปธรรมเกิดผลสาเร็จได้ นอกจากนั้น การประสานสอดคล้องกัน (Synchronizing) ทั้งระบบทุกองค์ประกอบต้องมีสัมพันธ์เชิงบวกต่อกัน และรว่ มมือกันใหง้ านบรรลผุ ลให้ทกุ คนมีความสขุ ความพอใจ ในผลงานทแี่ ท้จรงิ

การวจิ ยั การศกึ ษาเปรียบเทยี บการพฒั นาบนพน้ื ทสี่ งู ในอดีตและปจั จุบนั 331 ปรปะกรสะันกาสทันนาัง้ สนรองสะรดบอะคดบบลคบ้อลงอง มเี มอีเกอภกาภพาทพุกทรุกะรบะบบบ ควคาวมาชมรดัะชรเบัดะจบเบนจบแนตแล่ ตะล ะ (Pรo(ะPlรบoicะlบyบicนบSyโyนยSsโบytยeาsบtยmeายm) ) (M(aMnaanรgะaeรบgmะeบบmeบบnรeบtหิnรSาtหิ yรSาsyรtestmem) ) (A(cAaรcdะaรeบdะmบeบวmiบcชิ วiาScชิ กyาSาsกytรeาstรmem) ) (O(pOรeะpรบreะaบtบraiปoบtฏniปoิบฏnSตั บิyิกSsตั yาtกิesราtmeรm) ) ระรบะบบสบนสบั นสบั นสุนนุน(Su(Spuppoprot rStySsytestmem) ) แผนภาพ 5.15 ระบบการจดั การพัฒนาราษฎรบนพ้ืนท่ีสูงทต่ี ้องประสานสอดคลอ้ งกัน

332 การวจิ ยั การศึกษาเปรยี บเทยี บการพฒั นาบนพนื้ ท่สี ูงในอดตี และปจั จบุ นั ในสว่ นของเน้ือหาสาระของรูปแบบการจดั การบรหิ ารการพัฒนาชมุ ชน และราษฎร บนพนื้ ท่สี ูงน้นั ใมนสี สาว่ รนะขสอางคเญันื้อดหังนาส้ี าระของรูปแบบการจดั การบริหารการพัฒนาชมุ ชน และราษฎร บนพืน้ 1ท. ่สีกงูารนจนั้ ดั มกสีาราเรชะิงนสโายคบัญายดังนี้ 1. นโยบายมคี วามชัดเจน 11.. กกาารรจจดััดกกาารรเเชชงิงิ นนโโยยบบาายย 32112... นนมนแีโโโยยยผบบบนาาางยยยามมมนคีคีคี/โวววคาาารมมมงตชตชกดัดัออ่ าเเเรจจนเนนชออื่ ิงงยทุ ธศาสตร์ 2.ศพพ.มีศักยภาพ 23.. นมแีโยผบนางยามนีค/โวคารมงตกอ่ าเรนเช่อื ิงงยทุ ธศาสตร 13.. ศมพแี ผพน. งมาศี นกั /ยโคภรางพกเาขรม้ เชแิงขย็งุทธศาสตร์ 22แแ..ลลศศะะพพจจพพุดุด..มมยยศีีศนืืนกัักชชยยดััดภภเเจจาานนพพ 2231123..... ศพพ. มมมมมีบศีีบรศีรีระะะกักัคุุคบบบยยลลบบบภภาากกกกาาพพรราาาททรรรเเขขจจจมี่มี ดดดม้มััั ีคคี กกกแแววาาาขขารรรง็็งมมธธธสสรรราารรรมมมมมาาาาารรภภภถถิิบบิบาาาลลล และจุดยนื ชัดเจน ศศศศพพพพพพพพ.... 31.. ชศุมพชพน. มมีกีบาุครลพาฒั กรนทารม่ี อคี บวาดม้าสนามารถ 3. มีการพฒั นาศกั ยภาพ 3212321..... ชชชชมุุมมุุมชชชชนนนนมมพมมีศีีศกีศกง่ึ ตาากัักกั รรนยยยพพเภภภอัฒัฒาาางพพพนนไดกกกาา้ใาาารรนรรรออกพพพบบาัฒฒััฒดดรา้านนนพนนาาาัฒนา 3. มมชกีีกุมาารรชพพนัฒฒัพง่ึนนตาานศศเกักั อยยงภภาาพพ 3. ชมุ ชนพึ่งตนเอง 1.3.มชี พุมรชบน.รพอึง่งตรบันกเอารงบไดรหิใ้ นารก(าพรรพบัฒ.คนนไารท้ พ่ี งึ่ ) 4. มี พรบ./กฎหมาย 3121223..... มมมมมีีกีีกกีกพพฎฎฎฎรรบบหกหหก..ตตมมมรรกิิกาาาออยยยาางงรรใใรรหหบัับอออกกก้กงงงาารรราารรับัับบรรบบสสกกกรรนนาาาหิิหรรรบับัาาจจจรรสสดดดััั(นนพกกกนุุนราาาบกกรรร.คาารรนททไรําา้ทงง่พีาานน่งึ ) รร44ออ..งงมมรรีีับับพพกกรราาบบรร..ดด//กกาาํ เเฎฎนนหหนินิ มมงงาาายยนน 3.1ม.กี มฎรี กะตบิกบาสใวหสั ก้ ดากิราสรนสบั ังสคนมนุในกชามุรทชานงาน รองรบั การดาเนินงาน 5. มีสวสั ดิการสังคม 1233212..... มมมมมรีรกรีรีีีกะะะะาาบบบบรรจจบบบบดัดั สสสสกกววววาาสสสสัััั รรดดดดสสิกกิิิกกววาาาาสสัั รรรรดดทสททสิกิกงัังุกุกุกาาคคชชชรรมมวว่่วออใใงงงยยนนวววา่าชชยัยยัั งงุมมุ เเปปชชนน็นนรระะบบบบ 5. มมีสีสใใววนนสััสชชดดุมุมิกิกชชาานนรรสสังงั คคมม 5. ในชุมชน 31.. มมกีีกาารรจเรดั ยี กนารรหู้ สลวกัสั เดศกิ ราษรฐอกยจิ า่ พงเอปเน็พรียะงบบ 6. สง่ เสรมิ หลักเศรษฐกิจ 132121323.......มมมมมมมแี กีีกกีีกกีีกหาาาาาาลรรรรรร่งลลตตลเตเรรเงงงิดดิดิรยยีี มมมยีตตตนนือืออืนาาารรปปปมมมรหู้หู ู้วแแแฏฏฏลลัฒลลลบิิบบิ กัักะะะนตตตัััเเปปปศศจิจจิิธรรรรรรรษษะะะริงงิงิ เเเมฐฐมมมชกกนนิิินมุจิิจคคคพพชวววนออาาาเเมมมพพสสสียียาาํางงเเเรรรจจจ็็็ 6. สสง่งเเสสรรพพมมิิ ออหหเเพพลลกัักียียเเงงศศรรษษฐฐกกจิจิ 6. พอเพียง 7. มีศนู ย์การเรียนรู้ 1223132..... มมมมอีีแีออีกแหหางงงคคครลลสคค์์ค่งงรวววเเรรา้าายีียงมมมมนนรรรูลรรูกก้้กูู ูว้วูคาาาัฒฒั่ารรรเจจจนนพดดดััั ธธิม่ กกกรรวาาารรัฒรรรมมวววนชชัฒัฒฒั ธุมุมรนนนชชรธธธนนมรรรชรรรมมมุ ชน แแลล77ะะ..ถถมมาา่ ศีีศยยูนูนททยยออก์ก ดดาาววรรฒััฒเเรรนนียยี ธธนนรรรรรรู้ู มม 1.3ม. มีเปีกา้ าหรมสารย้างเชมิงูลอคน่าาเพคตม่ิ ชวฒัมุ ชนนธรรมชุมชน และถา่ ยทอดวัฒนธรรม 8. มภี าพอนาคตและ 2312213..... มมมมมเีีกเียกยีียปปุททุุทาาา้ารรธธธหหจจศศศมมดัดั าาาาากกสสสยยาาตตตเเรรรรรชชคคม์ม์มิงิงววอองงุุุ่่งาาสสสนนมม่อูู่ออู าารรนนนคควว่ าาาตตมมคคคชชมมตตตุมมุอืือชชสสนนอูู่อนนาาคคตต 88ก..ามมรีภภีจดัาาพพกออารนนทาา่ีชคคดัตตเแแจลลนะะ 3. มกี ารจดั การความร่วมมอื สอู่ นาคต การจดั การท่ชี ดั เจน แผนภาพ 5.16 ประเดน็ การจัดการพฒั นาราษฎรบนพืน้ ที่สูง แผนภาพ 5.16 ประเด็นการจดั การพัฒนาราษฎรบนพน้ื ที่สูง

การวิจัยการศกึ ษาเปรียบเทยี บการพัฒนาบนพ้ืนทีส่ งู ในอดีตและปจั จุบัน 333 จากแผนภาพขางตน ทําใหเห็นไดวาชุดความคิดในการบริหารการพัฒนาราษฎรบน ืน สูง ประกอบดวย 4 แนวทางบริหาร 5 ประสานสอดคลอง 8 ประเด็นการจัดการสูแผนภาพการจัดการ บริหารการพฒั นา ดัง ี 12 4 แนวทางบริหาร 5 ประสานสอดคลอง 1. ปญหาเกา : แกไข 1. นโยบาย 2. ปญหาใหม : ปองกนั 2. การบริหาร 3. สิงดีเกา : รักษาไว 3. งานวชิ าการ 4. สงิ ดีใหม : พฒั นา 4. ปฏบิ ัตกิ าร 5. การสนับสนุน 7 38 4 KM 4 จุดยืน ศพพ. 4 KM 1. ศึกษาชุมชน 2. การวิจัย R&D ชมุ ชน 1. ประสานภาคีเครอื ขาย 1. สรา งคณุ ภาพชวี ิตคนในชมุ ชน 3. พฒั นาชมุ ชน 2. จดั ระบบสวัสดิการสงั คม 2. สรา งสวสั ดิการสังคมในชมุ ชน 4. สงเสรมิ อาชีพชมุ ชน เชิงรกุ 3. สรางศกั ยภาพการพฒั นาชุมชน 3. เนน เศรษฐกจิ พอเพียง 4. สรางมลู คา เพมิ วัฒนธรรมชุมชน 4. ใชหลกั ธรรมาภบิ าล ครบวงจร 4 12 มติ ิการจัดการ ศพพ. 5 4 มติ ิภายใน 6 4 ปจ จัยภายนอก 1. ทาํ ตามนโยบาย ผูน ําเขม แขง็ 1. มี พรบ./กฎหมายรองรับ 2. ศพพ. มีศกั ยภาพและจุดยืน บคุ ลากรมี 2. มีศูนยเรียนรชู มุ ชนครบวงจร 3. ชุมชน งึ ตนเอง ความสามารถ 3. สรางเครือขายใหมีชวี ติ 4. มีระบบสวัสดิการชมุ ชนเชิงรกุ ชมุ ชนรว มมอื 4. มีภาพอนาคตชดั เจน เครือขายรว มใจ แผนภาพ 5.17 รปู แบบการบรหิ ารการพัฒนาชุมชนราษฎรบน นื ทีสงู

334 การวิจยั การศกึ ษาเปรยี บเทยี บการพฒั นาบนพ้นื ที่สงู ในอดีตและปัจจบุ นั จากแผนภาพข้างตน้ ทาให้ได้ข้อสรุปว่า รูปแบบการบรหิ ารการพฒั นาชมุ ชนราษฎร บนพน้ื ท่ีสงู มีองคป์ ระกอบสาคญั อยู่ 8 ปัจจัย คอื 1. มี 4 แนวทางการบรหิ าร 1. สภาพปญั หาเก่าต้องแกไ้ ข 2. สภาพปัญหาใหมต่ ้องป้องกัน 3. สิ่งดีเก่าๆในชุมชนตอ้ งรกั ษาไว้ 4. ส่ิงดีใหม่ๆ ในชมุ ชนต้องพัฒนา 2. มีระบบการจดั การ ประสานความสอดคล้อง 5 ประการ (1) การจัดการเชิง นโยบาย (2) (3) การจัดการระบบ การจดั การระบบ บรหิ าร วชิ าการ (4) (5) การจัดการ การจดั การระบบ ระบบปฏิบตั ิการ สนับสนนุ แผนภาพ 5.18 ระบบการจดั การ ประสานความสอดคล้อง 5 ประการ

การวิจัยการศึกษาเปรียบเทียบการพฒั นาบนพน้ื ท่สี งู ในอดตี และปัจจุบนั 335 4 จดุ ยนื ศูนย์พฒั นาราษฎรบนพ้นื ทส่ี งู 1. ทาหน้าที่ประสานภาคีเครือขา่ ยพัฒนาสังคมในชมุ ชน 2. จัดระบบสวสั ดกิ ารสงั คมเชิงรุกในชุมชนเน้นประชาชนเป็นศนู ยก์ ลาง 3. เนน้ การพัฒนาเศรษฐกิจพอเพยี งเปน็ วัฒนธรรมชุมชนหลักทุกชมุ ชน 4. ใชห้ ลกั ธรรมาภบิ าลครบวงจร 4 มติ ิการพัฒนาจากภายใน 1. การบริหารงานดว้ ยนโยบาย 2. ศนู ย์พัฒนาราษฎรบนพน้ื ท่ีสงู มีศกั ยภาพเข้มแข็งและมีจุดยืนชดั เจน 3. ใหช้ มุ ชนพึง่ ตนเองได้ 4. ใหช้ มุ ชนมรี ะบบสวัสดกิ ารสงั คมเชงิ รุก 4 มิตปิ จั จัยภายนอก 1. มี พรบ. / กฎหมายรองรับการบรหิ ารงาน 2. มีศูนย์เรียนรู้วัฒนธรรมชุมชน 3. สรา้ งภาคีเครือข่ายให้มีชวี ิต 4. มคี วามหลากหลายชมุ ชน ชาตพิ นั ธ์ุทช่ี ัดเจน 4 ปัจจัยแหง่ ความสาเรจ็ ของศูนยพ์ ัฒนาราษฎรบนพ้นื ทสี่ งู 1. ผ้นู ามคี วามเขม้ แขง็ 2. บคุ คลมีความสามารถ 3. ชมุ ชนใหค้ วามร่วมมือ 4. มภี าคีเครอื ขา่ ยรว่ มใจ

336 การวิจยั การศึกษาเปรยี บเทยี บการพัฒนาบนพื้นทส่ี ูงในอดีตและปจั จุบัน 8 มิติองคค์ วามรู้ 1. องคค์ วามรู้ : การศึกษาชมุ ชนเชงิ องค์รวม 2. องคค์ วามรู้ : การวจิ ยั R&D ชมุ ชน 3. องค์ความรู้ : การพัฒนาชุมชนอยา่ งเปน็ ระบบ 4. องค์ความรู้ : การสง่ เสริมอาชพี ชมุ ชน 5. องค์ความรู้ : สร้างคณุ ภาพชีวิตคนในชมุ ชน 6. องค์ความรู้ : สวสั ดิการสังคมในชุมชน 7. องคค์ วามรู้ : สร้างนวตั กรรมการพัฒนาชมุ ชน 8. องคค์ วามรู้ : สร้างมูลคา่ เพ่ือวัฒนธรรมชุมชน Policy มีนโยบาย การบริหาร Purpose Plan มจี ุดมุ่งหมาย มกี ารวางแผนเชงิ ชดั เจน ยทุ ธศาสตร์ Productivity Participation มผี ลผลติ คุณภาพ มีสว่ นรว่ มทกุ ภาค สว่ น ในทกุ ข้ันตอน แผนภาพ 5.19 KSF (ปจั จยั ความสาเรจ็ ) : 5’P การจดั การโดยรวม

การวจิ ัยการศึกษาเปรยี บเทยี บการพัฒนาบนพื้นทส่ี งู ในอดีตและปัจจุบนั 337 5.4 แนวทางการจัดการเชงิ นโยบายเพ่ือการบริหารการพฒั นาราษฎรบนพ้นื ท่ีสูง ผลการวิเคราะห์ข้อมูลจากกลุ่มตัวอย่างทาให้ได้ข้อสรุปของประเด็นการจัดการเชิง นโยบายเพอ่ื การบริหารการพัฒนาราษฎรบนพน้ื ทสี่ ูง ดังนี้ นโยบายการสืบสานงาน นโยบายการสร้างเสรมิ นโยบายส่งเสริมให้ อปท.มี วัฒนธรรมชาติพันธุ์ ศักยภาพชุมชน บทบาทการพัฒนาชาติพันธ์ รนาษโคยฎุณบรภาบยานพสพง่ชเื้นีวสทิตรีส่ิมงู แนวการจัดการเชิง นโยบายใหม้ ีตวั แทน นโยบาย ชนเผา่ ด้านวัฒนธรรม นโยบายการสนบั สนุนให้ ชุมชนมีส่วนรว่ มพฒั นาชนเผ่า นโยบายการส่งเสริมระบบ ระดบั ชาติ สวสั ดิการสงั คมในชมุ ชน เชิงบรู ณาการ นโยบายการปอ้ งกนั ไม่ใหช้ น เผ่าเกย่ี วขอ้ งกบั ยาเสพตดิ แผนภาพ 5.20 ชดุ นโยบายการจัดการพฒั นาราษฎรบนพนื้ ที่สูง จากแผนภาพ กล่าวได้ว่า กลุ่มตัวอย่างให้ความสาคัญกับประเด็นงาน การจัดการ เชิงนโยบายเพื่อการบริหารการพัฒนาบนพื้นท่ีสูงใน ประเด็นสาคัญ แรก 8 นโยบาย คือ ควรมีการ จัดการเชิงนโยบายเพ่ือการสร้างเสริมศักยภาพชุมชนให้มีความเข้มแข็ง สามารถพ่ึงพาตนเองได้ และเป็นชุมชนเพ่ือการพัฒนาหรือแก้ไขปัญหา สังคมชนเผ่าได้ด้วยตนเอง และจะเป็นการพัฒนา หรือปัญหาอย่างย่ังยืน ประเด็นต่อมาคือ หรือการจัดการเชิงนโยบาย ส่งเสริมให้ องค์กรปกครอง ส่วนท้องถิ่น ทุกระดับ ทุกแห่ง ที่ชุมชนชาติพันธุ์อาศัยอยู่ ได้ให้ความสาคัญกับวิถีชีวิต วิถีทาง และวัฒนธรรมประเพณีอันดีงามของชนเผ่าหรือชาติพันธ์ สาหรับการถ่ายทอดและการเรียนรู้ให้กับ ลูกหลาน ได้เห็นคุณค่า และความหมายต่อการเป็นชนเผ่าท่ีมีคุณภาพ ให้มีนโยบายส่งเสริมการมี ตัวแทนด้านวัฒนธรรม ระดับชาติ ที่จะ ทาหน้าที่แทบทุกชนเผ่าในการอนุรักษ์ส่งเสริมหรือพัฒนา วัฒนธรรมประเพณีชนเผ่า เกิดการรับรู้และยอมรับ เช่ือถือศรัทธา กันโดยท่ัวไป สาคัญอย่างย่ิง คือ การที่ภาครัฐการได้มีนโยบายป้องกันและดูแลไม้ให้ชนเผ่าทุกแห่ง ทุกจังหวัด ไม่ได้เข้าไปมีส่วน เกี่ยวข้องกับยาเสพติด ไม่ว่าจะเก่ียวข้องแบบใด ท้ังการไม่ซ้ือขาย ไม่ผลิต ไม่ขนส่ง ลาเลียง หรือกิจกรรม อนื่ ใด ซึ่งไม่ถูกต้องตามกฎหมาย และเป็นกิจกรรมไม่สร้างสรรค์คุณค่าของชนเผ่าให้เกิดข้ึน นโยบายต่อมา

338 การวิจยั การศกึ ษาเปรียบเทียบการพัฒนาบนพน้ื ท่สี งู ในอดีตและปจั จุบัน คือ การมีสวัสดิการสังคมในชุมชนและมีความเข้มแข็งของระบบสวัสดิการสังคมในชุมชนเกิดขึ้น ดูแลสุขภาพ ดูแลอาชีพ ศิลปหัตถกรรม งานเย็บปัก ถักร้อย จักสานของชุมชน ให้มีคุณภาพมีคุณค่า และมีมลู ค่าอย่างเหมาะสม มีนโยบายเพื่อสนับสนุนใหช้ ุมชนมสี ว่ นร่วมในการพัฒนา มีสว่ นร่วมในการ แบ่งทิศทางความเป็นอยู่ของตนเองให้โครงการภาครัฐ สอดคล้องกับความต้องการของชุมชนราษฎร บนพื้นท่ีสูง และควรมีส่วนร่วมอย่างครบวงจรรับรู้ข้อมูล การพัฒนารับรู้แผนงานโครงการ และเป้าหมายความสาเรจ็ ของการมีส่วนร่วมจากทุกภาคสว่ น นอกจากนั้นแล้ว ภาครัฐควรได้มี แนวทางการจัดการเชิงนโยบาย สาหรับการสืบสาน วัฒนธรรมประเพณีอันดีงาม ให้ลูกหลานได้ เรียนรู้ผ่านการศึกษา ในหลักสูตร ฝึกอบรม อย่างเป็นระบบ มีศูนย์ถ่ายทอดวัฒนธรรมท่ีสมบูรณ์แบบท่ีเป็นศูนย์นาเสนอผลงาน การพัฒนาวิจัยและการพัฒนา ราษฎรบนพื้นทสี่ ูง อย่างชัดเจน ประเด็นของการจัดการเชิงนโยบายการบริหารการพัฒนา กลุ่มตัวอย่างได้มีข้อคิดเห็น เสริมหนนุ เพิ่มเตมิ สรุปได้ดังน้ี 1. ควรดาเนนิ การอยา่ งแทจ้ ริงเปน็ ระบบเชิงองคร์ วม 2. ควรมีการจัดการเชิงนโยบายในการขับเคลื่อนการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง ไม่ขาดช่วง และทาแบบ “ไรร้ อยต่อ” 3. ควรมีหน่วยงาน เจ้าภาพดาเนินการให้บรรลุผลสาเร็จของานอย่างเป็นรูปธรรม จากการแสดงบทบาทใดใด ดงั นี้ (1 ) การเปน็ ผนู้ าบรหิ าร (Leader) (2) การเปน็ ผูใ้ ห้การสนับสนุน (Supporter) (3) การเปน็ ผปู้ ระสานงาน (Co -Coordinator) (4) การเปน็ ผ้อู านวยความสะดวก (Facilitation) (5) การเป็นผู้ตามทีด่ ี (Follower) (6) การเปน็ ผรู้ บั ผดิ ชอบ (Responsibility) นอกจากผลการวิเคราะห์ข้อมูลจากชุดคาถามด้านนโยบายข้างต้นแล้ว กลุ่มตัวอย่าง ผู้ตอบแบบสอบถามยังได้มีข้อคิดเห็นข้อเสนอแนะในตอนท้ายของแบบสอบถาม ( Open End Question) ซง่ึ มีข้อสรุปดงั นี้ (1) อยากให้ช่วยประสานการปฏิบัตกิ ับหน่วยงานด้านสทิ ธิทีด่ ินทากินให้มีข้อสรุปที่ดี และชดั เจนรว่ มกนั (2) ใหม้ หี น่วยงานเจา้ ภาพดาเนินการให้ชุมชน มนี า้ อปุ โภค บริโภค เพียงพอใช้ตลอดปี (3) อยากให้มีลานชุมชน มีพื้นท่ีขายสินค้าชนเผ่า เข้มแข็ง เป็นพ้ืนท่ีกลางจะทาให้มี รายไดเ้ ล้ียงชพี (4) ควรมีการปรับความคิดทัศนคติของคนในสังคมเรื่องการมองชนเผ่า ด้วยความ หวาดระแวง คนไม่เช่ือใจ ไม่เข้าใจและไม่สนใจด้านการบุกรุกทาลายทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม (5) การพัฒนาชุมชนบนพื้นที่สูง ควรเน้น คนเป็นสาคัญเป็นศูนย์กลางการพัฒนา ใหค้ วามรู้ ให้วิธคี ดิ ใหม้ คี วามพร้อม และสรา้ งความร่วมมอื ในการพฒั นา

การวิจยั การศกึ ษาเปรยี บเทยี บการพฒั นาบนพืน้ ที่สงู ในอดตี และปัจจบุ ัน 339 (6) การเข้ามาทางานร่วมกับราษฎรบนพ้ืนที่สูง ต้องมีช่วงเวลาที่เหมาะสมกับการใช้ เวลาในชีวิตประจาวันของแต่ละชนพ้ืนที่ซึ่งอาจว่างไม่เหมือนกัน จึงได้เวลาสะดวกของชาวบ้าน เป็นหลัก นอกจากน้ีจะทาใหช้ าวบ้านมาตามเวลาที่ทางการกาหนด (7) ควรพฒั นาราษฎรบนพ้นื ทสี่ ูง ใหม้ ี ความพอดีมีความสมดุลยร์ ะหวา่ งการอนุรักษ์ ซึ่งเทา่ กับการพฒั นาสงิ่ ใหมใ่ ห้เกดิ ขึน้ ในชมุ ชน (8) ควรมีแนวทางการพัฒนาเชิงยุทธศาสตร์ที่ย่ังยืนระยะยาว มองเห็นผลลัพธ์ อย่างชดั เจนทท่ี ุกฝ่ายมเี ปา้ หมายสาคญั ร่วมกัน (9) ทุกกิจกรรมการพัฒนาชนเผ่าควรได้มีการสอบถามและสร้างการยอมรับจากชนเผ่า ถึงความเหมาะสมและการมสว่ นร่วมการทางาน กล่าวได้ว่า การดาเนินงานการพัฒนาบนพื้นท่ีสูงข้างต้น เป็นทิศทางและแนวโน้ม สาคัญ ที่ศูนย์พัฒนาราษฎรบนพื้นที่สูงจะต้องศึกษาวิเคราะห์ วิจัยแนมทางการปฏิบัติให้มีแนวคิด แนวทางและแนวปฏิบัติสอดคล้องกับแนวโน้มของภาวการณ์ที่เป็นอยู่ในปัจจุบันของราษฎรบนพ้ืนท่ี สูง ซ่ึงเป็นที่ชัดเจนว่า โครงสร้างประชากรของราษฎรบนพ้ืนที่สูงจะมีผู้สูงวัยในชุมชน มีสัดส่วน กลุ่มประชากร(ตามวัย) สูงข้ึนทุกชุมชนในขณะท่ีอัตราการเกิดเท่าเดิมหรือลดลงแต่อัตราการตาย นอ้ ยลง จานวนผมู้ ีสุขภาพแข็งแรงและมีอายุยืนเพ่ิมมากข้ึน ในขณะที่ เด็ก- เยาวชน วัยรุ่นในปัจจุบัน ลงไปศึกษาเล่าเรียนในสถานศึกษาพ้ืนราบมากข้ึน มีเวลากันมาบ้านเกิดน้อยลง จบแล้วหางานทา ในเมือง ในจังหวัด หรือ กรุงเทพมหานคร ตลอดจนการเดินทางไปยังจังหวัดอ่ืนๆหรือประเทศอื่นๆ เม่ือมีความรู้ (Education or Knowledge) มีโอกาส (Opportunity) และเม่ือมีความต้องการ (Requirement)การมีเป้าหมายใหม่ (Target)ของชีวิตย่อมเกิดขึ้นเป็นไปตามแนวคิดเชิงทฤษฎี ของ นภัทร์ แก้วนาค และ ธีระยุทธ วระพินัย (2550) ซึ่งกล่าวว่าถึงการเคล่ือนย้ายประชากรเข้าสู่ เมืองใหญ่หรือการเดินทางไปยังประเทศท่ีเจริญมากกว่า ด้วยหวังว่าจะสร้างคุณภ าพชีวิตใหม่ได้ มสี งิ่ สาคัญตามทฤษฎี TERO Theory คือ

340 การวจิ ัยการศกึ ษาเปรียบเทียบการพัฒนาบนพน้ื ที่สงู ในอดีตและปัจจบุ ัน % TERO Theory 100 เวลา TERO 75 Opportunity (O) มโี อกาส 34 50 Requirement (R) มคี วามตอ้ งการ 25 Education (E) มกี ารศกึ ษา 0 Target (T) มเี ปา้ หมาย 2 เร่ิม 1 แผนภาพ 5.21 เส้นกราฟแสดงปัจจัยการเคลื่อนย้ายประชากร สทู่ ่ีใหม่ท่ีดีกวา่ เดิม สอดคล้องกับแนวทางการดูแลคนในชุมชน ผู้วิพากษ์ผลงานวิจัยซ่ึงเป็นตัวแทน จากหน่วยงาน โครงการหลวง ซึ่งท่านได้กล่าวสรุปใจความได้ว่า โครงการหลวงพัฒนาเรื่องเศรษฐกิจ งามสังคมความเป็นอยู่ของชนชาวไทยในชุมชนพื้นที่สูง ดูแลสุขภาพ สวัสดิภาพ สวัสดิการ และการ ให้บริการภาครัฐด้วยเป้าหมายว่า ให้ชุมชนเข้มแข็ง อยู่ได้ด้วยตนเอง พึ่งพาตนเอง อยู่ร่วมกันพัฒนา ชุมชนร่วมกัน ด้วยกลุ่มชุมชนของตนเองมีการจัดการให้มีองค์กรหรือองค์คณะบุคคลมารองรับ การจัดการ และคาดว่าในอนาคนอนั ใกล้ ชุมชนบนพ้นื ทีส่ ูง จะเป็นสังคมผู้สูงอายุเป็นสัดส่วนส่วนใหญ่ ในชุมชน เด็ก เยาวชนคนกลุ่มใหม่จะมีน้อยในชุมชน เพราะลงไปศึกษาเรียนรู้และมีงานทาในเมือง ชุมชนของคนไทยพื้นราบ โครงการหลวง ช่วยเหลือชุมชนให้ชาวเขาอยู่ร่วมกับป่าได้ โดยไม่กระทบ ถึงคนพื้นราบ ศึกษาร่วมกับชุมชน ดูแลความต้องการของชุมชนที่ชัดเจน ซ่ึงสอดคล้องกับบทวิพากษ์ งานวิจัยของท่านอิระวัชร์ จันทรประเสริฐ (14 กรกฏาคม2560) ซ่ึงท่านมีจุดเน้นในการทางาน กับราษฎรบนพ้ืนท่ีสูง สรุปความว่า ต้องพัฒนาแบบย่ังยืนให้ชุมชนระเบิดจากภายในในชุมชนริเร่ิม คิดทาเอง โดยเฉพาะเร่ือง สัญชาติ การจัดสวัสดิการ สังคมและวัฒนธรรม ต้องทาให้ต่อเน่ืองไม่ขาดช่วง ตอนการพัฒนาทาตามท่ีผู้แทน โครงการหลวงพูดถึง ให้คนอยู่กับป่าอยู่ร่วมกันให้ได้ ไม่ควรท่ีจะไป อพยพคนออกจากป่า จัดระบบการทามาหากินให้เป็นระบบ ให้เรียนรู้ภูมิสังคมต้องรู้ภูมิศาสตร์ ภูมิประเทศ จะทาอะไรให้ชุมชนต้องส่ือสารให้เขายอมรับก่อน เน้นเลือกคนกับพ้ืนที่ ให้อยู่ร่วมกัน พัฒนาร่วมกัน เน้นให้ชัด ยุทธศาสตร์ จะทาอะไรและยุทธวิธีจะทาอย่างไร มีวิสัยทัศน์มีเป้าหมาย และมีแผนงานโครงการท่ีชัดเจน ในอดีตศูนย์พัฒนาและสงเคราะห์ชาวเขาทางานกับชาวเขาแล้ว ได้รบั การยอมรบั มากว่า 30 ปีท่ีผ่านมาสอดคล้องกับทัศนมุมมองความเห็นของท่าน นายก อบต.แสนเจริญ ท่านยาภี จเู ปาะ กล่าวถงึ การทางานของศูนย์พัฒนาและสงเคราะห์ชาวเขาในอดีตวา่ มีหนว่ ยเคลี่อนที่ ซ่ึงมีเจ้าหน้าท่ี 3 คน เป็นหัวหน้าหน่วย 1 คน รู้เรื่องการเกษตรบนพื้นท่ีสูงและรู้เร่ืองสุขภาพ สร้างความศรัทธาจากประชาชนในนามของหน่วยงานภาครัฐท่ีดูแลงานด้านความม่ันคง ทาให้ชุมชน

การวจิ ยั การศกึ ษาเปรยี บเทียบการพฒั นาบนพนื้ ทส่ี ูงในอดีตและปจั จบุ นั 341 ชาวเขามีกานัน มีผู้ใหญ่บ้าน มีโรงเรียนและมีสถานีอนามัย มีโครงการความร่วมมือกับต่างประเทศ เช่น โครงการร่วมมือ ไทย-เยอรมัน มีพระธรรมจาริกเผยแพร่พุทธศาสนา ทาให้การพัฒนาที่ตรงกับ ความต้องการของราษฎรบนพ้ืนท่ีสูงจะเป็นการปฏิวัติสู่ความย่ังยืนของการพัฒนา โดยอิงกับศาสตร์ พระราชา ด้านเศรษฐกิจพอเพียงเกษตรทฤษฏีใหม่ ซึ่งจะช่วยฟื้นฟูชุมชน การพัฒนาท้องถ่ิน ต้องชัดเจนในด้านปัญหาและองค์ความรู้ ข้อมูล ข่าวสารและการจัดการ สร้างการมีส่วนร่วมจาก ทุกภาคส่วน บุคลากรของหน่วยงานภาครัฐต้องได้รับการพัฒนาศักยภาพ ให้มีความก้าวหน้าให้ท่าน เหล่านี้มีความพร้อม มีความม่ันใจและมีความสุขกับการทางานร่วมกับชุมชนราษฎรบนพ้ืนที่สูง กล่าวได้ว่าชุดความคิดและระบบการปฏิบัติงานการพัฒนาชาวเขา มีทั้งดาเนินการในรูปแบบ มีคณะกรรมการมีนโยบาย มีมติ ครม. มีการจัดต้ังหน่วยงานต่างๆ และมีการจัดการเชิงโครงการ พัฒนาตา่ งๆ มากมาย ผ ล ลั พ ธ์ ข อ ง ก า ร บ ริ ห า ร ก า ร พั ฒ น า บ น พ้ื น ที่ สู ง ใน อ ดี ต ท า ให้ เกิ ด ป ร ะ สิ ท ธิ ภ า พ การทางานและมปี ระสิทธิผลของงานมากมายในหลากหลายมติ ิ เช่น 1. ผลลพั ธก์ ารพฒั นาเชิงพ้ืนที่ เป็นประสิทธผิ ลของการพฒั นาบนพน้ื ทีส่ ูงมี 1.1 ผลตอ่ ชาวบ้าน 1.2 ผลต่อชมุ ชน 1.3 ผลตอ่ สงั คม 1.4 ผลตอ่ ความเป็นชาตพิ ันธ์/ชนเผ่า 2. ผลลัพธก์ ารพฒั นาเชิงประเด็น การพฒั นาด้าน การพฒั นาด้านสงั คม เศรษฐกิจ วฒั นธรรม การพฒั นาด้านสทิ ธิ การพฒั นาด้านความ มนษุ ย์ธรรม มน่ั คง แผนภาพ 5.22 ผลลพั ธก์ ารพัฒนาเชงิ ประเด็น

342 การวิจยั การศกึ ษาเปรียบเทียบการพฒั นาบนพื้นทีส่ งู ในอดีตและปัจจบุ นั 3. สมั ฤทธิผลในการพัฒนาเกิดการหลอมรวมเป็นวิธีการบริหารการพัฒนาท่ีเข้มแข็ง ท้งั 6 ระดับ 1.เป็นชุดข้อมูล 2.เปน็ ชดุ ความคิด 3.เปน็ ชดุ ความรกู้ ารพัฒนา 4.เป็นองคค์ วามร้กู ารพัฒนา 5.เปน็ ระบบการจัดการการพัฒนา 6.เปน็ หลักการดาเนนิ งานการพัฒนา แผนภาพ 5.23 ผลสัมฤทธขิ์ องการบริหารการพัฒนาที่เขม้ แข็ง แผนภาพ 5.23 สมั ฤทธผ์ ลในการพัฒนาท่ีเขม้ แขง็

การวจิ ยั การศกึ ษาเปรยี บเทยี บการพัฒนาบนพน้ื ท่ีสงู ในอดตี และปจั จุบนั 343 เม่ือสังเคราะห์และเชื่อมโยงชุดความคิดแต่ละช้ันเข้าด้วยกันจะมองเห็นชุดข้อมูลที่บ่งบอก ความสาเร็จเป็นผลการทางานการพัฒ นาชาวเขาตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบันในลัก ษณ ะแบบจาลองผล แหง่ การพฒั นาชาวเขา ตามภาพ ผลงานการพฒั นา ราษฎรบนพืน้ ท่สี งู ดา้ น ดา้ นสงั คม ดา้ น ดา้ น เศรษฐกจิ วฒั นธรรม ความม่ันคง ชาติพันธุ์/ ชนเผา่ เกดิ คณุ ภาพ ผลงาน ชาวบา้ นบนพืน้ ทีส่ ูง ชมุ ชนบนพ้นื ทีส่ ูง ชาตพิ นั ธ์ุบนพน้ื ที่ สงั คมบนพื้นท่ีสงู สงู ชุดขอ้ มูล ชดุ ความคิด ชดุ ความรู้ องคค์ วามรู้ ระบบการจดั การ หลกั การดาเนินงาน แผนภาพ 5.24 ประสทิ ธผิ ลของการบริหารการพฒั นาชุมชนบนพน้ื ทีส่ งู

344 การวิจยั การศึกษาเปรยี บเทยี บการพฒั นาบนพืน้ ทีส่ งู ในอดีตและปจั จุบนั บทสรปุ ผลการวิจัยจากสถาบันวจิ ัยพัฒนาพน้ื ที่สูง (องค์กรมหาชน) (2550) ได้สรปุ ไว้ว่า แนวทางการพัฒนาชมุ ชนบนพน้ื ท่สี ูงที่มนี ัยสาคญั ต่อความสาเรจ็ ในการพฒั นา คอื ดงั น้ี ต้องมกี ารวางแผน พัฒนาท่ชี ัดเจน ใชท้ นุ ทางสงั คม การพัฒนา มกี ารกระตนุ้ เรา้ ในชมุ ชน ราษฎร ส่งเสริม ใชก้ ระบวนการ การพฒั นา ดาเนนิ งาน ใหเ้ ขม้ แขง็ มอี งค์ความรกู้ าร พฒั นาเชงิ บรู ณาการ แผนภาพ 5.25 ชุดความคดิ แนวทางการพฒั นาที่มนี ยั สาคัญตอ่ ความสาเรจ็ โดยมีวิธีการจดั การท่ชี ัดเจนเพือ่ การจัดการใหป้ ระสบผลสาเร็จ คอื 1. ทางานเชงิ บรู ณาการ (ทุกมิตเิ ช่ือมโยงกัน) 2. ทางานเป็นทมี อยา่ งเขม้ แข็งจริงจังและทศิ ทางเดียวกนั 3. ทางานการพฒั นาให้กบั พนั ธกิจทุกด้านของการสรา้ งคุณภาพชวี ิต 4. เปน็ วธิ วี ทิ ยาการมีส่วนรว่ มทางานการพฒั นา 5. มเี ครือขา่ ยการทางานทง้ั ในและนอกชุมชน ราษฎรบนพ้นื ท่ีสงู 6. เน้นการบริหารการพฒั นาทีส่ อดคล้องกบั ภูมสิ ังคมและไม่ทาลายสภาพแวดลอ้ ม

การวจิ ยั การศึกษาเปรียบเทยี บการพัฒนาบนพ้นื ทสี่ งู ในอดตี และปัจจบุ ัน 345 ส่วนแนวทางการพัฒนาชุมชนและราษฎรบนพื้นที่สูงนั้น มีแนวทางการจัดการ เชงิ อนาคตทีน่ า่ สนใจ 10 ประการ คอื 1. ควรมีหน่วยงานระดับกรมรับผิดชอบการจัดการเชิงนโยบายการบริหารการพัฒนา อยา่ งต่อเน่ือง 2. ควรมีการออกแบบยุทธศาสตร์การบริหารการพัฒนาชุมชนบนพ้ืนที่สูงเชิงรุกและ บรู ณาการ 3. ควรมกี ลไกการประสานการปฏบิ ตั ิการพัฒนาราษฎรบนพ้นื ทส่ี ูงอยา่ งเปน็ ระบบ 4. รูปแบบการบริหารการพัฒนาควรเนน้ การพัฒนาราษฎรบนพนื้ ทสี่ งู เป็นศนู ยก์ ลาง 5. ควรสนับสนุนการรวมกลุ่มเกษตรกร ในพื้นทเ่ี พื่อสร้างกลไกการตลาดผลผลิตแปรรูป ใหม้ มี ลู ค่าสูง 6. ควรมีระบบและกลไกการส่งเสริมการศึกษาราษฎรชนเผ่าทุกช่วงวัยให้มีความรู้ มีปญั ญาและมอี าชีพทดี่ ี 7. ควรมีแนวทางการสร้างเสริมโครงสร้างพ้ืนฐานกิจการสาธารณะในชุมชนให้เข้มแข็ง ทงั่ ถงึ เปน็ ธรรม 8. ควรได้มีการสื่อสารการประชาสัมพันธ์ ผลงาน ช้ินงาน และระบบการดาเนินงาน ในชุมชนสสู่ าธารณะสังคมอยา่ งเหมาะสม 9. มีการรวบรวมและบริหารจัดการระบบฐานข้อมูลการพัฒนาราษฎรบนพื้นท่ีสูง ทีเ่ หมาะสมเปน็ ระบบและทันสมัย 10. มีแนวทางการบริหารการพัฒนาและการอนุรักษ์ให้พอดีระว่างการสร้างส่ิงใหม่ ในชมุ ชนกบั การรักษาสง่ิ ดใี นสงั คมราษฎรบนพนื้ ทสี่ ูง

346 การวจิ ยั การศกึ ษาเปรียบเทียบการพัฒนาบนพืน้ ทสี่ ูงในอดตี และปัจจุบัน 5.5 ข้อค้นพบใหมจ่ ากการวิจยั ผลจากการวิเคราะห์แล้วสังเคราะห์ข้อมูลเป็นบทสรุปการวิจัยได้ ข้อค้นพบว่ามี สาระสาคญั ที่น่าสนใจ จากการวิจยั ดังนี้ 1. ชดุ ขอ้ มูลทนี่ า่ สนใจใหม่ แนวคิด (1) 1. สทิ ธทิ ากินในทีด่ ินจดั สรร สภาพปัญหาเดมิ ที่ 2. การจดั การน้าในชมุ ชน 3. การสง่ เสริมอาชีพครบวงจร ยงั คงมีอยู่ 4. การส่งเสริมวัฒนธรรมใหเ้ กดิ คณุ คา่ และมลู คา่ (1) แนวคดิ (2) 1. การเปลีย่ นแปลงทางสงั คมสมยั ใหม่ ชดุ ขอ้ มลู ที่ สภาพปัญหาปญั หา 2. ยาเสพตดิ ของชมุ ชน น่าสนใจใหม่ ใหมท่ กี่ าลังเกดิ ขน้ึ 3. สภาพแวดล้อมเสอ่ื มโทรมลง 4. การใชช้ วี ิตใหมย่ คุ เทคโนโลยสี ารสนเทศ แนวคดิ (3) 1. วฒั นธรรมพื้นบา้ นของชุมชน สิ่งดีเกา่ ในชุมชนท่ี 2. ศลิ ปะหัตถกรรม/การแตง่ กาย 3. วถิ ชี วี ติ ชนเผา่ และภาษา ควรรกั ษาไว้ 4. ประเพณี ความเช่อื และพิธีกรรมโบราณ แนวคิด (4) 1. แรงบนั ดาลใจในการพฒั นาชมุ ชน สิ่งดใี หม่ทีค่ วร 2. 1 ชมุ ชน 1 นวัตกรรม ศนู ยก์ ารทอ่ งเทย่ี ว สง่ เสริมใหด้ ขี ้ึน 3. สง่ เสรมิ ธรุ กจิ การทอ่ งเท่ยี วเชงิ วฒั นธรรมแบบ ครบวงจร 4. สร้างเครือข่ายพฒั นาสงั คมราษฎรบนพนื้ ท่ีสงู แผนภาพ 5.26 ชุดความคดิ ข้อค้นพบใหม่จากการวจิ ัย (จาก 4 แนวคดิ )

การวจิ ัยการศกึ ษาเปรยี บเทยี บการพฒั นาบนพนื้ ทีส่ ูงในอดีตและปจั จบุ ัน 347 2. ขอ้ เสนอของชมุ ชนระหวา่ งวัฒนธรรมกบั ปากท้อง ความหลากหลายของชุมชนที่ศึกษาวิจัยทาให้ไดเ้ หน็ วา่ มที ้ังชุมชนทีช่ าวบ้านมีฐานะดี มีรายได้ จากการประกอบอาชีพ เพราะมที ี่อย่อู าศยั ม่ันคง มีสภาพชมุ ชนทเ่ี ป็นระเบียบเรียบร้อย เป็น ชุมชนน่าอยู่กับอีกชุมชนหน่ึงกับมีสภาพท่ียังขาดความเข้มเข็ง ในอาชีพ รายได้ และมีฐานะยากจน บทสรปุ ของแตค่ ุณลักษณะรูปแบบแตกตา่ งกันชัดเจนคอื “ชุมชนท่ีมีเศรษฐกิจของชาวบ้านดี ประชาชนมีอาชีพ มีรายได้ มีคุณภาพชีวิตดี จะมี ข้อเสนอความต้องการและให้ความสาคัญกับการรักษาขนบธรรมเนียมประเพณี มีความใส่ใจกับ วัฒนธรรมชุมชน ประเพณี และวิถีทางของชนเผ่า อย่างชัดเจน อยากอนุรักษ์และส่งเสริมและ พัฒนาให้เป็นรูปธรรม ชุมชนที่มีสถานะทางเศรษฐกิจไม่ดี ไม่มีรายได้ที่ม่ันคงชุมชนยังเป็น แบบเดิม ท่ีอยู่อาศัยไม่แข็งแรง จะมีข้อเสนอความต้องการและให้ความสาคัญกับการทามาหากิน เร่ืองปากท้อง รายได้ รายรับและการใช้เวลาส่วนใหญ่อยู่กับการทางานขาดการมองเห็นคุณค่า ของวฒั นธรรม ประเพณี หรือ คณุ ค่าศิลปหัตกรรมทที่ กุ คนพดู ถงึ กันนอ้ ยมาก ” ทาให้ได้ข้อสรุป ว่า ถ้าจะส่งเสริมพั ฒ นาหรืออนุรักษ์วัฒ นธรรมประเพ ณี ศิลปหัตถกรรม คือความเป็นสัญลักษณ์ชนเผ่า ในกิจกรรมใดๆ ด้วยการมีส่วนร่วมของชุมชนจะต้อง สร้างความกินดีอยู่ดมี ีสุขท่ีเพยี งพอให้เกิดขนึ้ ก่อน ให้กนิ อม่ิ นอนอุ่น คนในครอบครัวมีสุขภาพดีทุกคน มีความพอใจในชวี ิต ความตระหนกั ในวฒั นธรรมประเพณีอนั ดีงามกจ็ ะเกิดขึ้น พร้อมมีสว่ นรว่ มพฒั นา อย่างจรงิ ใจทุ่มเทและทาให้สาเร็จ

348 การวจิ ยั การศกึ ษาเปรียบเทยี บการพัฒนาบนพ้นื ท่สี ูงในอดตี และปัจจบุ ัน คุณลักษณะชมุ ชนกบั ความสนใจวัฒนธรรมพนื้ บ้าน ชุมชนทมี คี ุณภาพชีวติ ดี ชมุ ชนท่ียังมีคณุ ภาพชวี ิตไม่ดี ประชาชนจะให้ความสาคญั กับปากทอ้ ง ประชาชนตระหนักและเหน็ คณุ ค่าของ วฒั นธรรมประเพณี คนในครอบครัว แนวทางการพฒั นาวัฒนธรรมพ้ืนบา้ น ในชมุ ชน 3 ส่งสเ่งสเรสมิริมวัฒในนอธารชรีพมพน้ื บา้ นใน ชมุ ชน 2 สร้างคุณภาพชีวติ คนในครอบครวั ส่งเสรมิ ในอาชีพ 1 สรา้ งความอยูด่ มี ีสุข ส่งเสรมิ วัฒนธรรมชาตพิ ันธุ์ แผนภาพ 5.27 แนวทางการส่งเสริมวัฒนธรรมพน้ื บา้ นในชุมชนราษฎรบนพืน้ ท่สี งู 3. ดุลยภาพของการส่งเสรมิ สิง่ ใหมก่ บั การอนุรกั ษ์ส่งิ ดงี าม แนวคิดในการพัฒนาบนพื้นที่สูงเพื่อให้เกิดการอยู่รอด ดารงสภาพต่อไป และมี ศักยภาพความพร้อมท่ีจะพัฒนาต่อยอด ให้เกิดการพัฒนาอย่างเหมาะสมและยั่งยืน คือ การผสมผสานและไตร่ตรองความพอดีระหว่างการพัฒนาให้ดีขึ้นกับการอนุรักษ์หรือส่งเสริมสิ่งดีเก่า ให้คงความมีค่าเชิงสร้างสรรค์ ซึ่งไม่ใช่การหยุดน่ิง (Staff) สิ่งใดใดไว้เพียงสภาพเดิมเท่านั้น ดุลยพินิจ เพ่ือการบริหารการพัฒนาวัฒนธรรมประเพณีและศิลปหัตถกรรมอ่ืนๆ ให้เกิดดุลยภาพ ซึ่งต้องมี ความพอดีความลงตัวท่ีจะไม่ปิดก้ันการเปลี่ยนแปลงสรรพสิ่งใดๆในชุมชน คุณภาพของการพัฒนา คอื การเกดิ มลู ค่าเพม่ิ และคุณค่าเพมิ่ ของส่ิงนน้ั ๆ ดังนี้

การวจิ ยั การศกึ ษาเปรยี บเทียบการพัฒนาบนพื้นทส่ี งู ในอดีตและปจั จุบัน 349 ดลุ ยภาพการอนุรักษ์และส่งเสริม วฒั นธรรมพื้นบ้านในชมุ ชนท่ีสูง การคงสภาพและการอนุรกั ษอ์ ยา่ ง การพัฒนาปรับปรุง สรา้ งสรรค์ เปลยี่ นแปลงใหด้ ขี น้ึ (1) เกณฑ์ผลลัพธก์ าร (3) จัดการ สร้างมูลคา่ เพ่ิม สรา้ งคณุ คา่ ให้มากขนึ้ (2) สรา้ งการยอมรับ ความศรัทธา คนเห็นประโยชนแ์ ละความสาคญั เกดิ มลู ค่าใหม่ เกดิ อาชีพสร้างรายได้ แผนภาพ 5.28 ดลุ ยภาพการอนุรักษ์และส่งเสริมวัฒนธรรมพ้นื บา้ นในชุมชน จากแผนภาพข้างต้น ซ่ึงกล่าวได้ว่าวัฒนธรรมดั้งเดิมหรือประเพณีท้องถิ่น ร่วมถึง ศิลปหัตถกรรม ชนเผ่า ภาษา การแต่งกาย อาหาร วิถีชีวิตต่างๆ มีคุณค่า มีความสาคัญในตนเอง หากจะพัฒนาเพ่ือการอนุรักษ์หรือเพ่ือการพัฒนาในแนวทางใดก็ควรได้สร้างผลลัพธ์การจัดการ ทั้ง 3 ประเภท ขา้ งต้น

350 การวจิ ัยการศกึ ษาเปรยี บเทยี บการพฒั นาบนพื้นท่สี ูงในอดตี และปจั จุบัน 4. การพัฒนาชุมชนราษฎรบนพนื้ ทสี่ งู ตอ้ งเร่มิ จากภายในเพอ่ื ทาโครงการพัฒนา ภาคีเครือข่ายของการพัฒนาสังคมราษฎรบนพ้นื ท่ีสูง มาจาก 4 กลมุ่ คือ 4.1 ภาคราชการ 4.2 ภาคชุมชน/ทอ้ งถิน่ 4.3 ภาคประชาชน/ชาวบ้าน 4.4 ภาคเอกชน/NGO/หนว่ ยงานสาธารณชน ในสภาพปกติของการพัฒนาชุมชนมักเป็นแนวทางของภาคราชการที่จะต้องหนุนเสริม ให้ชุมชนดาเนินการพัฒนาตนเองโดยมีภาคท้องถิ่น และภาคเอกชน องค์กร NGO บางแห่งเข้ามา เสริมใหโ้ ครงการดาเนนิ ไปไดอ้ ยา่ งลุล่วงหรือประสบผลสาเร็จ ภาคราชาการ กระตุน้ หนนุ ภาคชุมชน/ โครงการ ส่วนงานต่างๆ เสรมิ ใหร้ ิเร่ิม ทอ้ งถ่นิ สาเร็จลุลว่ ง โครงการ ภาคเอกชน/ สาธารณะชน แผนภาพ 5.29 รปู แบบการทางานโครงการเพ่ือการพฒั นาชมุ ชนราษฎรบนพื้นทสี่ ูง รูปแบบการทางานโครงการข้างต้นเป็นวิธีการทางานแบบด้ังเดิมที่ภาคราชการทาง าน ตามวงจร วงรอบ ของเงินงบประมาณประจาปี มีเป้าหมายของงานโครงการตามตัวช้ีวัดที่ส่วนกลาง กาหนดข้ึน ซ่ึงอาจสอดคล้องกับความต้องการของชุมชน หรือไม่สอดคล้องก็ได้และเม่ืองานโครงการ หมดงบประมาณแล้วทุกส่วนราชการก็ต้องกลับไปตั้งต้นใหม่กับการขอต้ังเงินงบประมาณในโอกาส ต่อไป ซึ่งอาจจะได้มาแบบต่อเนื่อง หรืออาจไม่ได้ก็เป็นไปได้ ในขณะท่ีงานการพัฒนาชุมชนราษฎร บนพ้ืนที่สงู ก็ยังคงต้องทาต่อไป ทาต่อเนอื่ ง จนกว่าผลการพัฒนาจะประสบความสาเร็จเกิดผลลัพธท์ ี่ดี ต่อชุมชนและชาวบ้าน ให้มีคุณภาพชีวิตที่สวยงาม มีความสุขอย่างต่อเน่ืองซ่ึงกล่าวได้ว่า กระบวนการพัฒนาชุมชนราษฎรบนพื้นท่ีสูง จะมีความต่อเนื่องและดาเนินการตอบสนอง ความต้องการของชุมชนอย่างแท้จริง ( ไม่ใช่ทางานตามตัวช้ีวัดของส่วนราชการเท่าน้ัน ) ชุมชน จึงควรอย่างยิ่งที่จะริเริ่มงานโครงการพัฒนาชุมชนของตนเองอย่างเป็นรูปธรรม และจะสามารถ วิเคราะห์ประเด็นปัญหาความต้องการของชุมชนรู้กาลังความสามารถของชุมชนและความสามารถ

การวจิ ัยการศกึ ษาเปรียบเทียบการพัฒนาบนพื้นที่สงู ในอดตี และปจั จุบนั 351 รบั ผดิ ชอบดูแลโครงการได้อยา่ งต่อเน่ืองด้วยความมุง่ มน่ั ทุมเท เป็นเจ้าภาพ เจ้าของงาน เจ้าของพื้นท่ี และเจา้ ของผลงาน ความสาเรจ็ หรือความลม้ เหลวของชมุ ชนตนเองอยา่ งแทจ้ ริง จึงสรุปได้ว่า ระบบและกระบวนการพัฒนาชุมชนราษฎรบนพื้นที่สูง จะสาเร็จได้ เป็นอย่างดีโครงการพัฒนามีความต่อเน่ืองต้องริเร่ิมจากภายใน ทั้งจากภายในใจของคน และจากทุกคน ในชมุ ชน และผลกั ดันขบั เคลื่อนแผนงานโครงการใหส้ าเร็จลลุ ว่ งได้ดี หนุนเสรมิ จากภาค ริเรม่ิ จากภายใน เสรมิ หนนุ ด้วยภาคี ราชการ จติ ใจคน เครอื ขา่ ย คนของชุมชน คณะทมี งาน การพัฒนาชุมชน ตามตัวชีว้ ดั ผลงาน บรหิ ารจดั การแผนงานโครงการ ตามประเดน็ ความ ราชการ ตอ้ งการของชุมชน เกดิ ผลลัพธ์ตอ่ คน ส่งเตสอ่ริมชุมในชอนาชีพ ต่อสงั คมชาติพันธอุ์ ย่างยั่งยืน แผนภาพ 5.30 กระบวนการพฒั นาชุมชนท่ีเริ่มดว้ ยจากคนในชมุ ชน

352 การวจิ ัยการศกึ ษาเปรยี บเทยี บการพัฒนาบนพ้ืนทีส่ ูงในอดตี และปจั จุบนั 5. การทางานทถ่ี กู ต้องและมีความมั่นใจการมกี ฎหมายรองรับ พ้ืนที่การทางานกับราษฎรบนพื้นท่ีสูงต้องเก่ียวข้องกับหน่วยงานหลายภาคส่ วน เกี่ยวข้องกับกฎหมายหลายฉบับเพ่ือรองรับแผนงาน โครงการ กิจกรรมการดาเนินงานต่างๆ ให้ถูกต้องตามข้อกฎหมายและมีความถูกใจกับชุมชนเป้าหมายและหน่วยงานภาคีเครือข่ายอ่ืนๆ อย่างชัดเจน การทางานภาคสังคมของศูนย์พัฒนาราษฎรบนพื้นที่สูง กรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์ จึงควรได้มีกฎหมาย พระราชบัญญัติรองรับ ทั้งการสนับสนุนให้ทาได้และไม่มีข้อห้ามการปฏิบัติ ไม่ว่าระเบียบการดาเนินงานด้านสิทธิท่ีดินทากิน การจัดการแหล่งน้า การประสานงาน การก่อสร้างถนนหนทางการขอใช้ไฟฟ้าเข้าไปในชุมชน การเจรจาด้านสัญชาติให้กับผู้เรียกร้อง หรือการดาเนินงานด้านการศึกษา ของบุคคลของชนเผ่า การใช้สิทธิการเข้ารับการรักษาพยาบาล การเจรจาต่อรอง การพัฒนากับท้องถ่ิน/ท้องท่ี หรือแม้แต่ การส ร้างเส ริม ส วัส ดิการสั งคมกับ คนทุ กช่ว งวัยก็เกี่ยวข้อ งกับ หน่ วยงาน ราช าการอีกห ลายส่ ว น ทง้ั หนว่ ยงานด้านเดก็ และเยาวชนของกระทรวง ดา้ นคนพิการ สตรีและครอบครัว ตลอดจนหนว่ ยงาน ด้านการพัฒนาการเกษตร สาธารณสุข การพาณิชย์ และอุตสาหกรรม การประกอบอาชีพต่างๆ แทบทุกกระทรวงของราชการที่ต้องเข้าไปเกี่ยวข้อง โดยเฉพาะ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติ และส่ิงแวดล้อม กรมชลประทาน กรมทางหลวงชนบท กรมท่ีดิน กรมพัฒนาที่ดินกรมส่งเสริมฯลฯ หน่วยงานด้านพัฒนาสังคมที่มีกฎหมายรองรับการดาเนินงานก็จะเกิดความถูกต้อง ถูกใจ มีความมั่นใจ มคี วามเบาใจ และมีความเต็มใจที่จะทางานด้วยความถูกต้อง เสียสละ และไม่กังวลต่อความผิดพลาด จากการทางานในเร่อื งใดๆ ตามแผนภาพ

การวจิ ัยการศึกษาเปรยี บเทียบการพฒั นาบนพนื้ ท่ีสงู ในอดตี และปจั จุบนั 353 ให้ดาเนินการได้ กฎหมาย/ระเบยี บ ไมม่ ขี อ้ ห้ามใหด้ าเนนิ งาน ปฏบิ ตั ิ /มติ ครม. พระราชาบัญญัติท่เี กยี่ วข้อง ผลการดาเนนิ งานของ ศพพ. ทุกแห่ง แผนงาน/โครงการ เชงิ สรา้ งสรรค์ พฒั นาคน สพ่งเัฒสรนมิ าใชนมุ อชานชีพ พฒั นาส่ิงแวดลอ้ ม พัฒนาชาตพิ ันธุ์ แผนภาพ 5.31 ระบบการออกแบบแผนงานโครงการเพ่ือการพฒั นาชุมชนทมี่ ีกฎหมายรองรับ

354 การวจิ ยั การศกึ ษาเปรียบเทียบการพัฒนาบนพืน้ ท่สี งู ในอดตี และปจั จบุ นั 6. ชมุ ชนมที นุ ทางสังคมท่ีสรา้ งมูลคา่ เพ่มิ ได้ ในชุมชนราษฎรบนพื้นท่ีสูง มีทุนทางสังคมมากมายท่ีสามารถนามาพัฒนา ศึกษา และนามาต่อยอดให้เกิดคุณภาพ มีคุณค่าและมีมลู คา่ มีคณุ ประโยชน์มากยิ่งขึ้น ทัง้ น้ีต้องอาศัย มุมคิด ของผมู้ ีวิสยั ทัศน์ท่ีจะเป็นผนู้ าการบรหิ ารการพัฒนาและนาการเปล่ยี นแปลงสู่ความใหมท่ ด่ี ีกว่าดังน้ี การบรหิ ารทุนทางสังคมในชุมชน Tangible Resource Intangible Resource 1. ประเพณ/ี พธิ กี รรม 1. วัฒนธรรมพืน้ บ้าน 2.วิถีชวี ิตดง้ั เดมิ 2.ศาสนา/ความเชื่อ 3. การแต่งกายชนเผา่ 3. ทุนทางปญั ญา/ภมู ปิ ัญญา 4. ภาษาชนเผ่า 4. จติ สานกึ การเปน็ คนไทย การจัดการมลู ค่าเพม่ิ แผนงาน โครงการ เชิงสร้างสรรค์ เกดิ มลู คา่ สร้างคณุ คา่ มีคุณภาพ สง่ เสริมในอาชีพ สง่ เสริมในอาชพี ส่งเสรมิ ในอาชพี แผนภาพ 5.32 การบริหารต้นทุนทางสงั คมในชุมชนเชงิ สร้างสรรค์

การวจิ ัยการศึกษาเปรยี บเทยี บการพฒั นาบนพน้ื ท่ีสูงในอดตี และปัจจุบนั 355 7. การสร้างมลู คา่ เพ่ิมของวัฒนธรรมสู่ผลติ ภณั ฑ์/บริการการท่องเท่ียวสมบรู ณแ์ บบ ชุมชนราษฎรบนพ้ืนที่สูง มีวัฒนธรรมประเพณีอันดีงามมีความเป็นอัตลักษณ์ ของความเป็นชนเผ่าที่น่าชื่นชมน่าสนใจ และควรค่าแก่ศึกษาค้นคว้าอารยธรรม ประวัติศาสตร์ ความเป็นมาและภูมหิ ลัง อดีต ทีม่ ีความเป็นมาอยา่ งน่าสนใจ ใช้ชวี ิตท่ีมีสสี ันท้ังการต่อส้ดู ้ินรน การยังชีพ การเรียนรู้ การปรับตัว และการพัฒนาตนเองมาไม่น้อยกว่าร้อยปี ในขณะที่ยังคงรกั ษา อนุรกั ษ์ความดีที่ มีอยู่แต่ละชนเผ่าได้อย่างม่ันคง ท้ังภาษา ประเพณี พิธีกรรม ความเชื่อ การบูชาผี ในตระกูลต่างๆ ตรรกะการดาเนินชีวิตท่ีมีกฎกติกา ขอ้ ห้าม ข้อนิยม ให้ปฏิบัติ ลว้ นเป็นส่ิงดีที่มีอยู่ในทุกชนเผ่า ที่ควร ศึกษาค้นคว้าและถอดรหัสความหมาย ให้เกิดการถ่ายโอน บันทึก และเห็นคุณค่าของตนเองอย่าง แท้จริง ชุดความคิดในการสร้างสรรค์พัฒนา “1 ชุมชนเป็น 1 ผลิตภัณฑ์และบริการการท่องเท่ียว ท่ีมีความหลากหลาย เป็นจุดปลายทางแห่งการเรียนรู้ครบวงจร : อยู่ในชุมชน เพียง 7 วัน เข้าใจ ชนเผา่ นานไมน่ อ้ ยกวา่ รอ้ ยปี” โดยมกี ารจดั การพนื้ ฐานตามแผนภาพ (ตัวอย่าง) เผ่าอาข่า ชมุ ชนแห่งการทอ่ งเทีย่ วเชงิ ภมู ิ วัฒนธรรม ประวตั ศิ าสตรแ์ ละ อาหารและสมุนไพร ปมู หลัง สขุ ภาพ ศิลปะการแสดงและ ชดุ แต่งกายเสือ้ ผ้า อารยะธรรมทด่ี ี ชนเผา่ ประเพณี/พธิ ีกรรม และความเชอื่ สมยั วฒั นธรรมการดาเนนิ ศิลปวัฒนธรรมใน ชน โบราณ ชวี ิตและวถิ ีเกษตร เผ่า แผนภาพ 5.33 ระบบการจัดการสร้างสรรคว์ ฒั นธรรมท้องถ่ินสพู่ ื้นท่กี ารท่องเท่ียวเชงิ อนรุ ักษ์

356 การวิจยั การศกึ ษาเปรียบเทียบการพฒั นาบนพืน้ ท่ีสงู ในอดีตและปัจจบุ นั จากแผนภาพอธิบายได้ว่า ชุมชน ราษฎรบนพ้ืนท่ีสูงแทบทุกหมู่บ้านของอารยธรรม ชนเผ่าจะมีวิถีชีวิต และร่องรอยหลักฐานที่แสดงให้นักท่องเท่ียวคุณภาพ เห็นได้ว่าในชุมชนมีจุดแข็ง มีจุดขาย มีจุดดึงดูด (Magnet Point) ที่น่าสนใจ น่าท่ึง และย้อนอดีต เพื่อจะศึกษาเรียนรู้อะไรบ้าง ต้องมีการจัดการร่วมกัน โดยให้ชุมชนเป็นเจ้าภาพทุกคนเป็นเจ้าของโครงการชุมชนส่งเสริม การท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมครบวงจรอย่างยั่งยืน มีการจัดการเผยแพร่ข้อมูลข่าวสาร มีการแสดงโชว์ คุณค่าภูมิปัญญาและวิถีชีวิตท่ีเรียบงา่ ยแต่งดงาม มีชุดผลิตภัณฑ์ หัตถกรรม ให้แสดงและจัดจาหน่าย ในราคาย่อมเยา เป็นผลผลิตทาด้วยมือแห่งเดียวและน้อยชิ้นในโลก เผยแพร่ผ่านส่ือสารการโฆษณา ทุกช่องทาง สื่อหลัก สื่อสังคมออนไลน์ และส่ือด้วยปากต่อปาก ชุมชนก็จะเป็นท้ังท่ีแห่งการเรียนรู้ มกี ารส่งเสริม มีการพฒั นาอย่างจริงจังตั้งใจ ต่อเนื่อง จนประสบความสาเรจ็

การวิจยั การศึกษาเปรยี บเทียบการพฒั นาบนพ้นื ทสี่ งู ในอดตี และปจั จบุ ัน 357 5.6 ขอ้ เสนอแนะจากการวิจยั ข้อเสนอแนะเชงิ นโยบาย 1. หน่วยงานทเ่ี กี่ยวข้องมีการจัดการเชงิ นโยบายท่ีจะสรรค์สรา้ งสัมพนั ธภาพท่ีดีระหวา่ ง ศพพ. กับชุมชนราษฎรบนพื้นท่สี งู ทุกแห่งใหเ้ กดิ ขึ้นใหม่อย่างสมบรู ณแ์ บบ 2. หน่วยงานพัฒนาควรได้มีชุดความคิดเชิงนโยบายที่จะผลักดันขับเคล่ือนการพัฒนา บนพืน้ ทส่ี งู อย่างเป็นระบบครบวงจรและมคี วามตอ่ เนื่องไมข่ าดตอนและทางานรว่ มกนั 3. หน่วยงานท่ีเกี่ยวข้องควรได้มกี ารกาหนดและจัดทายทุ ธศาสตรก์ ารบริหารการพัฒนา ศักยภาพ และคุณภาพชุมชนราษฎรบนพ้ืนที่สูง ระยะยาว 20 ปี ที่แบ่งช่วงตอน ทุกพื้นที่และทาเป็น ทีม เช่น ทมี (A) - สร้างสมั พันธภาพทีด่ ตี อ่ กนั - สร้างระบบพน้ื ฐานการพัฒนาทตี่ อ่ เนื่องครบวงจร - สร้างศกั ยภาพชุมชนุ ราษฎรของพ้ืนทีส่ ูงทกุ แหง่ - สร้างภาคเี ครอื ขา่ ยใหพ้ ร้อมทางานการพฒั นาร่วมกนั ทีม (B) - สง่ เสริมศกั ยภาพชมุ ชนุ ใหพ้ งึ่ ตนเองไดใ้ นการพัฒนา ทีม (C) - สรา้ งการมสี ว่ นร่วมจากทุกภาคี เครอื ขา่ ยใหร้ ่วมกับพฒั นาชุมชน ทมี (D) - สรา้ งมลู คา่ เพิม่ จากวฒั นธรรมประเพณีและส่ิงดีๆ ในชมุ ชนใหเ้ กดิ ผล อยา่ งเป็นรูปธรรม - สร้างชุมชนชาติพันธุ์ให้เป็นแหลง่ เรยี นรู้และแหล่งทอ่ งเทย่ี วเชงิ วฒั นธรรม - สร้างทนุ ทางสงั คมใหเ้ ข้มแขง็ เพม่ิ มูลคา่ เพือ่ การจดั การอย่างยัง่ ยืน - สร้างแผนงาน โครงการ พฒั นาเชิงนวัตกรรม ให้ความเป็นชาติพนั ธุ์ ได้มีการยอมรับดว้ ย - สรา้ งวิถชี วี ติ ดั้งเดมิ ทส่ี มถะ เรยี บง่าย ไม่ฟุ้งเฟอ้ และสงบสนั ติ ให้เปน็ ชุมชนต้นแบบด้านเศรษฐกจิ พอเพียงทุกหมูบ่ ้าน -ประเมนิ ผลเชงิ กระบวนการตามเป้าหมายเชงิ ยุทธศาสตร์ -ประเมินและปรบั ปรงุ แผนงานโครงการเชิงยุทธศาสตร์ ม่งุ สอู่ นาคตชุมชน ราษฎรบนพนื้ ท่ีสงู -พฒั นา นวตั กรรม การขบั เคล่ือนคณุ ภาพและศักยภาพชุมชนชาติพนั ธุ์สู่ ประชาคมโลก

358 การวจิ ัยการศกึ ษาเปรยี บเทียบการพฒั นาบนพนื้ ท่ีสูงในอดีตและปจั จุบนั ขอ้ เสนอแนะเชงิ วิชาการ 1. ควรให้มกี ารศึกษาต่อยอดให้เกดิ ความต่อเนื่องในเชิงวิชาการดา้ นการวิจัยชดุ โครงการ ภาพอนาคต คณุ ภาพชีวิตราษฎรบนพื้นทสี่ ูงใน 20 ปีขา้ งหนา้ (ดว้ ยกระบวนการวิจยั EDFR) 2. ควรพัฒนารูปแบบวัฒนธรรมของท้องถ่ินเพื่อการเผยแพร่สู่สากลให้เป็นจุดเด่น มีจุดแขง็ และพรอ้ มนาคุณคา่ และมลู คา่ แก่คนทั้งโลก 3. ควรพัฒนาแบบจาลองระบบ และกลไกการบริหาร การพัฒนาชุมชนราษฎรบนพื้นที่สูง โดยมปี ระชาชนเป็นศูนย์กลาง ครบวงจร 4. ออกแบบระบบการวิจัยให้ได้ชุดคาตอบท่ีจะเสริมหนุนให้ภาครัฐบาลเห็นคุณค่า และความสาคัญของการมีนโยบายบริหารการพฒั นาบนพื้นทีส่ งู แบบครบวงจร

การวิจัยการศึกษาเปรยี บเทียบการพฒั นาบนพนื้ ทสี่ ูงในอดตี และปจั จบุ นั 359 บรรณานกุ รม ภาษาไทย กมล งามสมสุขและคณะ. 2550 ยุทธศาสตร์ของรัฐบาลกับการแก้ไขปัญหาความยากจนแบบมีส่วนร่วม ในภาคเหนือ. กรุงเทพมหานคร : สานักงานคณะกรรมการการวจิ ยั แหง่ ชาติ. กรมประชาสงเคราะห์. \"ชาวเขา\" ตามนโยบายการพัฒนาและสงเคราะห์ชาวเขา. เข้าถึงได้จาก http://suebpong.rmutl.ac.th /Vernweb/tribe/ hilltribe.htm กรมประชาสงเคราะห์. 2545 ประชากรและการกระจายตัวของชาวเขา ในประเทศไทย. เชยี งใหม่ : สถาบันวิจยั ชาวเขา. กรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ. ชาวเขา การกระจายตัวของชาวเขา. ข้อมูลกลางประชากรชาวเขา และชมุ ชนบนพ้ืนทีส่ งู 20 จงั หวดั ในประเทศไทย พ.ศ.2540 -2541 เขา้ ถึงได้จาก chm-thai.onep.go.th/chm/mountain/detail/hilltri_01.html กรมพัฒนาสงั คมและสวสั ดกิ าร. โครงการคลังปัญญาการพัฒนาชาวเชา 53 ปี. เอกสารการจดั การความรู้ งานพฒั นาและสงเคราะหช์ าวเขา กรมพัฒนาสังคมและสวสั ดิการ.2559 ทาเนียบชุมชนบนพ้ืนที่สงู ครอบคุลมบนพ้นื ที่ 20 จังหวดั ของ ประเทศไทยประจาปี 2559 กิติพัฒน์ นนทปัทมะดุลย์ \"สังคมสงเคราะห์ : การทางานซ่ึงไมต่ ้องใชท้ ฤษฎี \" นติ ยสารการ ประชาสงเคราะห์ 31(4) (กรกฎาคม - สงิ หาคม) จินตนา ยูนพิ นั ธ์ \"การพง่ึ พาระหว่างกัน.\" วารสารสงขลานครินทร.์ 6 (มกราคม - มีนาคม 2529) จริ ศกั ดิ์ เลา่ ศักดก์ิ ติ โิ บราณ. 2535 \"แรงสนับสนุนทางสังคมตอ่ พฤตกิ รรมการป้องกนั โรคเอดสข์ อง ผรู้ ับคาปรึกษาทางโทรศัพท์\". วิทยานิพนธ์สงั คมสงเคราะห์ศาสตร์มหาบณั ฑิต คณะสงั คมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร์ ทวิช จตุวรพฤกษแ์ ละคณะ.2558 บ้านกลางธรุ กจิ ชมุ ชนและทรพั ยากรส่วนรวม ตาบลบา้ นดง อาเภอแมเ่ มาะ จงั หวดั ลาปาง เชียงใหม่ นนั ทกานต์การพิมพ์ ทวชิ จตุวรพฤกษแ์ ละคณะ.2558 โจ๊ะมอวาคี โรงเรียนชมุ ชนจดั การตนเอง ตาบลแมว่ ิน อาเภอแม่วาง จังหวดั เชียงใหม่ เชยี งใหม่ นนั ทกานต์การพิมพ์ เชยี งใหม่ นนั ทกานต์การพิมพ์ ทวิช จตวุ รพฤกษแ์ ละคณะ.2558 มือเจะคี ป่าสนและธรรมาภิบาลทอ้ งถ่นิ อาเภอกัลปย์ าณิวัฒนา จงั หวดั เชยี งใหม่ นวพร เรอื งสกลุ : การบรหิ ารงานใหส้ าเร็จการบริหารงานใหส้ าเร็จ. 26 ศตวรรษ พระพุทธเจา้ สุดยอด ซ.ี อี โอ . 2549

360 การวิจยั การศึกษาเปรยี บเทยี บการพัฒนาบนพน้ื ท่สี งู ในอดีตและปจั จุบนั บุญเยี่ยม ตระกูลวงศ์.2528 \"จิตวิทยาสังคมกับสาธารณสุข.\" สังคมวิทยาการแพทย์.กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพช์ วนพิมพ์ เบญจพรรณ เอกะสิงห์และคณะ. 2558 โครงการศึกษาการเปลี่ยนแปลงคุณภาพชีวิตของชุมชนบน พืน้ ท่สี ูง.สถาบนั วิจัยและพัฒนาพื้นทสี่ งู (องคก์ ารมหาชน). พิพิธภัณฑ์เรียนรู้ราษฎรบนพ้ืนที่สูง จังหวัดเชียงใหม่. 2560 ถิ่นฐานเดิมชนเผ่า. จุดเร่ิมต้นงานพัฒนา และสงเคราะห์ชาวเขา-ปัจจบุ นั . พิมพวัลย์ ปรีดาสวัสด์ิ.2530. การดูแลตนเอง ทัศนทางสังคมวัฒนธรรม นครปฐม : ศูนย์การศึกษา นโยบายสาธารณสขุ มหาวิมยาลยั มหิดล พูนพร ศรีสะอาด.2534 การศึกษาเปรียบเทียบการสนับสนุนทางสังคมที่มีผลต่อความวิตกกังวลของ นักศึกษาพยาบาลขั้นปีที่ 1 และช้ันปีท่ี 4 ของวิทยาลัยพยาบาลสรรพสิทธิ์ประสงค์ อุบลราชธานี วิทยานิพนธ์สังคมสงเคราะห์ศาสตร์มหาบัณฑิต คณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์ สถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นท่ีสูง(องค์การมหาชน). 2554 โครงการศึกษาเพื่อจัดทาแผนบูรณาการ พัฒนาทสี่ ูงในล่มุ น้าปงิ และลุม่ น้าน่าน . สถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นท่ีสูง(องค์การมหาชน). 2559 แนวทางการพัฒนาศักยภาพชุมชนบนพ้ืนท่ีสูง. โครงการถ่ายทอดองค์ความรู้โครงการหลวงและพัฒนาศักยภาพชุมชนบนพ้ืนที่สูง เข้าถึงได้จาก https://hdkn.hrdi.or.th/about_us/page/Guidelines สมเกยี รติ วนั ทะนะ. \"นโยบายสังคมสาหรบั ประเทศไทย.\" รายงานการประชมุ ทางวชิ าการประจาปี2536 สถาบันวจิ ยั เพ่ือการพฒั นาประเทศไทย ระหว่างวันท่ี 10 - 11 ธันวาคม 2536 ชลบุรี สารณี ไทยานันท์และคณะ. การต่อสู้ดิ้นรนของครอบครัวคนจน. สถาบันวิจัยชาวเขา กรมประชาสงเคราะห.์ 2545 สวุ มิ ล ว่องวานิช.2550 : การวจิ ัยประเมินความต้องการจาเป็น. กรุงเทพมหานคร : ม.ป.พ. สุภัสตรา เก้าประดิษฐ์ ทรัพย์ชูกุล (2535) ความสัมพันธ์ระหว่างการสนับสนุนทางสังคมกับการดูแล สุขภาพตนเอง ของคนงานในโรงงานอุตสาหกรรม : ศกึ ษาเฉพาะกรณีโรงงานร่วมแสงพัฒนา อุตสาหกรรม. วิทยานิพนธ์สงั คมสงเคราะห์ศาสตร์มหาบณั ฑิต คณะสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ สานักงานเศรษฐกิจการเกษตร.2552 ปัญหาการพัฒนาบนพ้ืนที่สูง.ศูนย์สารสนเทศการเกษตร และสานักวจิ ัยเศรษฐกจิ การเกษตร. อภิญญา เวชยชัยและกิตติพัฒน์ นนทปัทมะดุลย์. (2546) ลักษณะบูรณาการของการดาเนิน ชีวติ ประจาวนั ในมิตติ ่าง ๆ อุไรวรรณ แสงศรและคณะ. 2547 \"ระบบสวัสดิการสังคมบนท่ีสูงกับความหลากหลายทาง วฒั นธรรม กรณีศึกษาหมบู่ ้านชาวเขาในเขตโครงการหลวง.\" อาไพรัตน์ อักษรพรหม 2534 ความตอ้ งการการเก้ือกูลทางสังคมของผูป้ ว่ ยโรคประสาท โรงพยาบาล สมเดจ็ เจา้ พระยา วิทยานิพนธ์ คณะสังคมสงเคราะหศ์ าสตร์ มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์

การวิจัยการศกึ ษาเปรยี บเทียบการพัฒนาบนพื้นท่ีสูงในอดีตและปัจจบุ นั 361 แผนแมบ่ ทเพือ่ การพฒั นากลุม่ ชาตพิ ันธ์แุ ละชนเผ่าพ้ืนเมืองแ ห่งประเทศ ไทย . เข้าถึงได้จาก http://suebpong.rmutl.ac.th /Vernweb/tribe/ hilltribe.html. ภาษาอังกฤษ Camey,Terry and Peter Hanks.1986 Australian Social Security Law, Policy and Administration Melbourne:Oxford University Press Cobb, Sidney 1976 \"Social Support as a Moderate of life Stress,\" Psychosomatic Medicine.38 (Sept - Oct) Gottlieb, Benjamin H. 1982. Social Network and Social Support. London : Sage Publications Magwire,Lambert.1983 Understanding Social Network. London : Sage Publication. Titmuss,R.1974. Social Policy : An Introduction. London : ALlen and Unwin

362 การวจิ ัยการศกึ ษาเปรยี บเทียบการพฒั นาบนพื้นท่สี ูงในอดตี และปจั จุบัน ภาคผนวก ก

การวิจยั การศกึ ษาเปรียบเทียบการพัฒนาบนพนื้ ที่สงู ในอดตี และปจั จุบนั 363 ภาคผนวก เครื่องมอื การวจิ ยั 4 ชดุ เครอ่ื งมอื : การศึกษาขุมชน (ชดุ ท่ี1) 1.ชอื่ ชมุ ชน............................................................................................................................. ....... 2.ประวัตคิ วามเปน็ มา................................................................................................................... 3.ภมู ปิ ระเทศ 3.1 อดตี .................................................................................................................................... 3.2 ปจั จบุ ัน............................................................................................................................... 3.3 แนวโน้ม/อนาคต................................................................................................................ 4.ภูมิอากาศ 4.1 อดตี ................................................................................................................................... 4.2 ปัจจบุ ัน................................................................................................................. ............. 4.3 แนวโน้ม/อนาคต............................................................................................................... 5.สภาพสงิ่ แวดล้อมชมุ ชน 5.1 อดตี ................................................................................................................................... 5.2 ปัจจบุ นั ....................................................................................................................... ....... 5.3 แนวโน้ม/อนาคต............................................................................................................... 6.โครงสร้างชุมชน 6.1 ผ้นู าชุมชน/บทบาท........................................................................................................... 6.2 โครงสร้าง/จานวนประชากร.............................................................................................. 6.3 กติกา/กฎ/ระเบยี บชุมชน................................................................................................... 7.สภาพเศรษฐกจิ /อาชพี 7.1 กลุม่ อาชพี .......................................................................................................................... 7.2 การเกษตรกรรม................................................................................................................. 7.3 แหลง่ รายได้........................................................................................................................ 7.4 ศิลปหตั ถกรรม....................................................................................................................

364 การวจิ ัยการศึกษาเปรียบเทยี บการพฒั นาบนพนื้ ทส่ี งู ในอดีตและปจั จบุ นั 8. สภาพสังคม 8.1 การศกึ ษา/สถานศึกษา......................................................................................................... 8.2 ศาสนา/ความเช่ือ/ลทั ธ.ิ ........................................................................................................ 8.3 ศาสนสถาน/สัญลักษณ.์ ........................................................................................................ 9.การสาธารณสขุ /สขุ ภาพชุมชน 9.1 สภาวะสุขภาพกาย/ใจ.......................................................................................................... 9.2 โรคพื้นบ้าน/การรกั ษาพื้นบ้าน.............................................................................................. 9.3 สมนุ ไพรพ้นื บ้าน.................................................................................................................... 9.4 หมอพื้นบ้าน.......................................................................................................................... 10.วัฒนธรรมชมุ ชน 10.1 วฒั นธรรมชนเผา่ ............................................................................................................... 10.2 ประเพณีพื้นบา้ น............................................................................................................... 10.3 ศลิ ปะการแสดง................................................................................................................. 10.4 การแต่งกาย...................................................................................................................... 10.5 อาหาร................................................................................................................... ........... 11.สภาวการณ์ อน่ื ๆ..................................................................................................................... หมายเหตุ 1. ชุดข้อมลู ทุกประเด็นควรมสี าระสาคัญ ในรูปแบบการวิเคราะห์ และสรุปเชงิ สงั เคราะห์พรอ้ มภาพถ่าย ทส่ี อดคล้องกับขอ้ มลู 2. ประเดน็ การศึกษาแตล่ ะพื้นที่/ทอ้ งถ่ินแต่ละหวั ขอ้ ควรศึกษาอะไร อยา่ งไร เปน็ ดุลพนิ ิจในการเกบ็ ข้อมูลการวิจยั ของทีม/นักวจิ ยั ท่เี หน็ ว่าเป็นประโยชน์ตอ่ การสร้าง คุณภาพและคุณคา่ งานวิจัย

การวิจยั การศกึ ษาเปรยี บเทยี บการพัฒนาบนพ้ืนทสี่ ูงในอดีตและปจั จบุ ัน 365 แบบสอบถามการวจิ ัย (ชดุ ที่ 2) เรือ่ ง โครงการศกึ ษาวจิ ัยเปรียบเทียบการพฒั นาพื้นท่สี ูงในอดตี และปัจจุบนั คาชี้แจง แบบสอบถามการวจิ ัยคร้ังน้ี มีความมุ่งหมายในการเก็บรวบรวมข้อมูลจากกลุ่มตัวอย่างที่สามารถ ให้คาตอบ หรือแสดงความคิดเห็นที่จะเป็นประโยชน์ในด้านการสารวจสภาพปัญหาของการพัฒนา ราษฎรบนพ้ืนที่สูง การวิเคราะห์ความต้องการของชุมชน แนวทางการจัดการเชิงนโยบายและการ ไดม้ าซง่ึ องค์ความร้เู พือ่ การพัฒนาชุมชนพนี่ ้องชนเผา่ อย่างถูกต้องและเหมาะสม ตอ่ ไป สว่ นท่ี 1 ขอ้ มลู พ้นื ฐาน ของกลม่ ตวั อยา่ ง 1. เพศ (1) ชาย 2. อายุ (2) หญิง 3. อาชีพ (3) เพศทางเลือก (1) ตา่ กวา่ 35 ปี (2) อายุ 36-50 ปี (3) มากวา่ 50 ปี (1) เจ้าหน้าท่ขี องรัฐ (2) เกษตรกรรม (3) อน่ื ๆ (ระบุ)............................... หมายเหตุ : เกณฑใ์ นการแสดงความคิดเหน็ ข้อมลู ในสว่ นท่ี 2 และ 3 5 = มีความเหน็ ดว้ ยมากท่ีสุด 4 = มคี วามเหน็ ด้วยมาก 3 = มคี วามเหน็ ดว้ ยปานกลาง 2 = มีความเห็นด้วยน้อย 1 = มคี วามเห็นด้วยน้อยทสี่ ดุ

366 การวจิ ยั การศึกษาเปรยี บเทียบการพฒั นาบนพนื้ ทส่ี ูงในอดีตและปจั จบุ นั สว่ นที่ 2 ความคดิ เหน็ ด้านตา่ งๆ (ชุดที่ 2) ระดบั ความคิดเห็น ลาดับ ประเด็นและคาถาม 54321 สภาพปญั หาของราษฎรบนพ้นื ทสี่ งู 1 ราษฎรบนพื้นที่สูงยงั มีปญั หาดา้ นคณุ ภาพชีวิต 2 สุขภาพอนามยั ยังขาดระบบการดแู ลที่ดีจากภาครฐั 3 ราษฎรบนพ้นื ที่สงู ยงั ขาดระบบสวสั ดกิ ารสงั คมที่ชัดเจน 4 ผูส้ งู วัยในชมุ ชนยังขาดการดแู ลด้านสุขภาพจติ ใจทีด่ จี ากครอบครัว 5 การประกอบอาชีพเกษตรกรรมของชุมชนยังคงทาแบบด้งั เดิม 6 ราษฎรบนพน้ื ทส่ี ูงควรได้รบั สิทธใิ์ นความเป็นมนุษย์อย่างเสมอภาค เท่าเทียมกัน 7 การมีส่วนร่วมจากราษฎรบนพื้นทีส่ ูงในการพฒั นาชมุ ชนมีนอ้ ย 8 วัฒนธรรมชุมชนของความเป็นราษฎรบนพ้ืนทีส่ ูงควรไดร้ ับการ ส่งเสรมิ มากยิ่งขน้ึ 9 ทกุ ภาคส่วนควรใหก้ ารสนบั สนนุ ด้านศลิ ปหัตถกรรมในชมุ ชน 10 ทศั นคติของชาวไทยพ้ืนราบต่อราษฎรบนพ้นื ทสี่ ูงท่เี หมาะสม 11 ปจั จุบันราษฎรบนพื้นทส่ี ูงไม่ประกอบอาชีพท่ผี ดิ กฎหมาย 12 ปัจจบุ ันราษฎรบนพื้นทส่ี ูงไม่มีพฤติกรรมการทาลาย ทรัพยากรธรรมชาติ 13 ราษฎรบนพน้ื ทส่ี ูงไมม่ ีส่วนเก่ียวข้องยาเสพตดิ 14 ภูมิปัญญาพื้นบา้ นของราษฎรบนพน้ื ท่ีสงู ควรไดร้ บั การส่งเสริมใหม้ าก ขนึ้ 15 ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมีความเหมาะสมกบั วถิ ีชีวิตราษฎรบนพื้นที่ สงู

การวจิ ยั การศึกษาเปรียบเทียบการพฒั นาบนพนื้ ทส่ี งู ในอดีตและปจั จุบนั 367 (ชดุ ท่ี 2) ลาดับ ประเดน็ และคาถาม ระดบั ความคดิ เหน็ ประเด็นความต้องการของชุมชน 5 4321 1 ราษฎรบนพืน้ ทส่ี ูงยังมคี วามต้องการคณุ ภาพชีวิตทด่ี ีขน้ึ 2 สภาพชุมชนบนพื้นทีส่ งู ควรได้รบั การสง่ เสรมิ พัฒนาใหเ้ ป็นสังคมราษฎร บนพน้ื ที่สงู ที่มคี ุณภาพ 3 ความเป็นชุมชนชาตพิ นั ธ์ุควรไดร้ ับการส่งเสริมพฒั นาอย่างมีอตั ลักษณ์ 4 ราษฎรบนพ้ืนที่สงู มีความต้องการในการมีส่วนรว่ มพัฒนาชมุ ชนให้ เข้มแข็ง 5 ราษฎรบนพ้ืนทีส่ งู มีความต้องการไดร้ ับการดูแลด้านสขุ ภาพทดี่ ี 6 เยาวชนของราษฎรบนพน้ื ทส่ี ูงควรไดร้ ับการศึกษาทีเ่ พยี งพอต่อการ ดาเนนิ ชวี ิตท่ีดี 7 ผสู้ ูงวัยในชมุ ชนควรได้รบั การเสรมิ หนนุ ดา้ นการถ่ายทอดภมู ิปัญญา พ้นื บา้ น 8 ราษฎรบนพืน้ ทสี่ ูงมีความต้องการ การสนบั สนุนอย่างมปี ระสิทธิภาพ ดา้ นการประกอบอาชีพภาคเกษตรกรรม 9 ชุมชนบนพื้นที่สูงควรมีการจัดการศนู ย์การเรยี นรู้ชาตพิ นั ธ์ุที่มีคุณภาพ 10 ราษฎรบนพื้นที่สูงควรไดร้ ับการสง่ เสรมิ ดแู ล เรือ่ ง สทิ ธคิ วามเปน็ พลเมอื งมากข้นึ 11 วฒั นธรรมชุมชน ประเพณีดงี าม ควรมกี ารอนรุ กั ษ์และสง่ เสรมิ อยา่ ง ยัง่ ยืน 12 วถิ ชี วี ิตดั้งเดมิ ของราษฎรบนพ้ืนทส่ี ูงควรไดร้ บั การส่งเสรมิ อย่าง เหมาะสมมใิ ชเ่ ปน็ เพยี งสนิ ค้าการท่องเทยี่ ว

368 การวจิ ยั การศกึ ษาเปรยี บเทยี บการพัฒนาบนพืน้ ทส่ี ูงในอดตี และปัจจบุ นั (ชดุ ที่ 2) ลาดับ ประเดน็ และคาถาม ระดับความคดิ เหน็ ประเดน็ แนวทางการจดั การเชงิ นโยบาย 5 4 3 21 1 องค์กรปกครองส่วนท้องถ่นิ (อบต./เทศบาล) ควรมีนโยบายใหก้ ารสนับสนนุ ความเป็นชมุ ชนราษฎรบนพื้นทส่ี ูง 2 ชุมชนควรมีคณะกรรมการจากทุกภาคสว่ นรว่ มกาหนดนโยบายการพัฒนา ราษฎรบนพืน้ ทสี่ ูง 3 คนทุกชว่ งวยั ในความเป็นราษฎรบนพนื้ ท่ีสูงควรได้รับการดูแลนโยบาย การศกึ ษาทดี่ ีและการอบรมที่ดี 4 รฐั ควรใหก้ ารเสรมิ หนนุ ระบบการจดั การดูแลสขุ ภาพแบบคู่ขนานท้งั ภมู ิปัญญา พ้ืนบ้านและการสาธารณสุขสมัยใหม่ 5 ทกุ ภาคสว่ นควรได้มีแนวทางเชงิ นโยบายกาหนดระบบสวสั ดกิ ารสังคมใน ชุมชนอย่างย่ังยืน 6 ชุมชนควรไดร้ ับการสนบั สนนุ ด้านการมลี านแสดงวัฒนธรรมที่มคี ุณภาพหรือ เวทแี หง่ การแสดงศิลปะราษฎรบนพ้นื ทีส่ งู 7 ควรมีระบบการจัดการเชิงนโยบายสรา้ งสรรคป์ ้องกนั ราษฎรบนพ้ืนท่สี ูงเข้าไป มีสว่ นเกี่ยวข้องกบั ยาเสพตดิ 8 รฐั ควรใหก้ ารเสรมิ หนนุ ดา้ นนโยบายการสรา้ งเสริมศักยภาพชุมชน ราษฎรบนพนื้ ท่ีสงู ใหเ้ ขม้ แขง็ 9 รฐั ควรมีนโยบายให้โอกาสกลุ่มราษฎรบนพน้ื ที่สงู ไดเ้ ข้าไปมีบทบาทการพัฒนา ประเทศทุกระดับ 10 ควรมีผู้แทนของราษฎรบนพ้นื ท่ีสูงได้มีโอกาสเป็นตวั แทนกลุ่มชาตพิ ันธใ์ุ นการ มบี ทบาทด้านวัฒนธรรมระดับชาติ

การวจิ ยั การศกึ ษาเปรียบเทยี บการพัฒนาบนพื้นทสี่ งู ในอดตี และปัจจบุ นั 369 (ชุดท่ี 2) ส่วนท่ี 3 : ความคิดเหน็ อิสระของผตู้ อบแบบสอบถาม ................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................... ..................... ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ .......................................................................................................................................... ...................... “ขอขอบคุณในความร่วมมอื ตอบแบบสอบถาม”

370 การวิจยั การศึกษาเปรยี บเทียบการพฒั นาบนพน้ื ทสี่ งู ในอดตี และปจั จบุ ัน (ชดุ ท่ี 3) แบบสมั ภาษณ์ 1. คาช้แี จง แบบสัมภาษณ์ เพื่อการวิจัยนี้ มีความมุ่งหมายในการรวบรวมข้อมูลการวิจัยในเชิงของข้อคิด ความเหน็ ความรอบรู้ ประสบการณแ์ ละผลกึ ภูมิปัญญา จากผู้ใหข้ ้อมูลสาคัญทุกท่าน ซึง่ ผลสมั ภาษณ์ คณะผู้วิจัยจะนาไปสรุป เป็นภาพรวม โดยไม่มีผลกระทบใดๆ เท่านี่จาเป็นกับผู้ให้สัมภาษณ์ (อาจมี การระบุชอ่ื อ้างองิ ในกรณีของความคดิ ความเหน็ เชิงสร้างสรรค์ ซ่ึงควรเผยแพร่ เท่าน้นั ) 2. ขอ้ มลู พน้ื ฐาน : ผใู้ หส้ มั ภาษณ์ 2.1 ชอ่ื / สกลุ .................................................................................................................................... 2.2 อายุ ..................................... ปี 2.3 ตาแหนง่ / บทบาท / (ระบ)ุ ........................................................................................................... 2.4 เกย่ี วข้องกับชาติพนั ธ์โุ ดย ………………………………………………………………………………………………… 2.5 คณุ วฒุ ิ/ระดับการศึกษาของผูใ้ หส้ ัมภาษณ์ ………………………………………………………………………… 3. ขอ้ คาถามการสมั ภาษณ์ ลาดับ สภาพปญั หาในอดีต สภาพปญั หาปัจจุบัน 1 สภาพปัญหา ของการพัฒนาราษฎรบนพนื้ ท่ีสูง ท้ังในอดีต และปจั จุบนั เป็นอย่างไร 2 คุณภาพชีวิตของราษฎรบนพื้นท่สี ูง ในอดีตและปจั จบุ ัน

การวิจัยการศกึ ษาเปรยี บเทียบการพฒั นาบนพนื้ ท่ีสงู ในอดตี และปจั จบุ ัน 371 ลาดับ สภาพปัญหาในอดตี (ชุดท่ี 3) สภาพปญั หาปจั จุบัน 3 ทศั นคติของคนไทยพนื้ ราบ ตอ่ ชาวไทยราษฎรบนพน้ื ทสี่ งู ในอดีตและปัจจบุ นั เปน็ อย่างไร 4 ทุนทางสงั คมของชมุ ชนราษฎรบนพนื้ ทส่ี ูงควรเปน็ อย่างไร 5 ชดุ ความคิด ในการศึกษากลุ่มราษฎรบนพน้ื ทีส่ งู ควรเป็น แบบ Inside out หรอื Out side in 6 ชดุ ความรู้ ในการศึกษา กลุ่มราษฎรบนพนื้ ท่สี ูง ในแบบ วัฒนธรรมข้ามคนหรือคนข้ามวฒั นธรรมเปน็ อยา่ งไร 7 จดุ ยนื ของศูนยพ์ ฒั นาราษฎรบนพ้นื ทสี่ ูงควรมีการจดั การ เชิงนโยบาย เพอ่ื พฒั นาราษฎรบนพ้นื ท่ีสูงอย่างไร

372 การวิจยั การศกึ ษาเปรยี บเทยี บการพัฒนาบนพน้ื ท่สี งู ในอดตี และปัจจุบัน ลาดับ สภาพปญั หาในอดีต (ชดุ ที่ 3) สภาพปญั หาปจั จุบัน 8 ชุดขอ้ มลู ในการอธบิ าย วถิ ชี ีวติ ความเปน็ ราษฎรบนพืน้ ที่ สูงในอดีต ปัจจุบนั และอนาคต ควรเป็นอย่างไร 9 กระบวนการศึกษาสถานะ หรอื สภาวะ ความเป็น วฒั นธรรมพ้นื บ้านของราษฎรบนพืน้ ท่สี งู ควรเปน็ แบบ หยดุ นิง่ (Static) หรอื เปน็ แบบพลวตั ร (Dynamic) 10 ชมุ ชนราษฎรบนพื้นท่ีสูงควรมีศูนย์พัฒนาและส่งเสริม สวัสดิการทางสงั คมอย่างไร หมายเหตุ : 1. ชุดความคิด หมายถึง กลุ่มของระบบหรือประเดน็ ความคดิ ที่หลอมรวม ประกอบกนั เปน็ ชุดของความคดิ หนึ่ง ๆ เพ่อื ใช้ในการอธิบายปรากฏการณ์ต่าง ๆ 2. ชดุ ความรู้ หมายถงึ กลุ่มของระบบความร้หู รือความหลากหลายของความร้ทู ห่ี ลอมรวม