بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده قاسملوو چۆن ژیا....؟ گفتگۆ لهگهڵ عهبدوڵڵا حهسهن زاده. ئامادهکردنی :خالید موحهممهدزادهرۆژێکى گهرمى هاوینى ٨٢١٢بوو که ههواڵى تیرۆر کرانـى د .عهبـدولرهحمانى قاسـملوو لـه ناخـهوه عهبـدوڵڵاى حهسـهن زاده ىههژاند .ئهو ههر لهو ساتهوه دهرکى بهوه کرد کـه تێپهرانـدنى ئـهم کارهسـاته گهورهیـه بـۆحیزبى دێمـوکراتى کوردسـتانى ئێـرانههروا کارێکى ئاسان نابێت و زۆر چـاکیش دهیزانـى کـه کوشـتنى کهسـایهتی یـهک لـه قـهبارهى قاسـملوو تـا ئایندهیـهکى نادیـارسایهى شوومى به سهرحیزبى دێموکرات و بزووتنهوهى کوردیش دا دهکێشێ و جێ پرکردنهوهى گـهلێک ئهسـتهمه .چونکـه قاسـملوویهکێک بوو لهو سهرکرده کارامه و پراگماتیسته دهگمهنانهى کورد که به زیاتر له ههشت زمان دهدوا و تـۆڕێکى پێوهنـدىی چـروپڕیشى له پێوهندیى دیپلۆماسى و لهگهڵ دهیان سیاسهتمهدار و ئهکادیمیى و رۆژنامهنووسى بهناوبانگى جیهـان چـێ کردبـوو٨١ .سالهى کۆچى د .قاسملوومان به دهرفهت زانى کـه لهگـهڵ عهبـدوڵڵاى حەسـەن زادە لـهم بارەیـهوه بـدوێین ،چونکـه هـیچ گۆمـانمنهبوو که ئهو دهتوانێ زۆر شتى تازهى له سهر د .قاسملو پێ بێ و پـێش بینـی یهکـهى ئێمـهش وەڕاسـت گـهڕا و ئـهم دانیشـتنهى ئێمهش ئهم دیمانهى لێکهوتهوه که زۆر شتى تازهى له خۆ گرتوه:پرسیار :مامۆستا با له ماڵهباوانى د .قاسملووهوە دهست پێ بکهین ،دایک و باوکى قاسملوو کوێ بووون و کوهى و لوه کووێش لوه دایک بووه؟وهڵام :بـاوکى د .قاسـملوو \"موحهممـهدئاغاى وسـووق\" یـهکێک بـووه لـه گـهوره پیـاوانى ناوچـهى ورمـێ و بهتـهعبیرى قـهدیم لـهفیئۆداڵهکان و ئاغایهکى گهوره\" بووه و تایفهیهکى گهورهش بووه ،دیاره ناوى \"قاسملوو\"ش له کوڕ و کچـهکانى موحهممـهدئاغاىوسووقهوه هاتوه ،گوندهکهشیان ناوى گونـدى قاسـملوویه کـه لـه دۆڵـى قاسـملووش ههڵکـهوتوه ،بۆیـه ئـهو نـاوه لـهوهڕا هـاتوه، ئهگینا با ب و باپیرى قاسملوو ئهو ناوهیان له سهر نهبووه. پرسیار :ئێستا ئهو بنهماڵهیە کێ یان له ژیان دا ماون و له کوێن؟وهڵام :دیاره دوو براى ماون .یهکیان براى ههره گهورهیانه که ئهندازیار حوسێن قاسملوو ناویهتى که رهنگه تهمهنى ئێستا لـهنێوان ١٣تا ٢١سالدا بێ ،چونکه زۆر گهورهتر بوو له دوکتـۆر قاسـملوو ..دوکتـۆر قاسـملوو ئێسـتا ئهگـهر مابایـه ،تهمـهنى ١٢ ساڵ دهبوو .ئهوى دیکهشیان دوکتۆر عهلى قاسملوویه که دوکتۆرى لابراتوار له ئێرانه و پێموایه ئێستاش له ورمێ ئازمایشگاى ههبێ. 151
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده پرسیار :ئهى دوکتۆر قاسملوو چهند منداڵى ههن و ئێستا منداڵهکانى له کوێن؟وهڵام :جارێکیـان نووسـیبوویان کـه قاسـملوو نـاوى منداڵهکـهى لنینـه! بۆیـه رۆژنامهنووسـێکى ئێرانـى لێدهپرسـى راسـته ئەتـۆکوڕهکهتت ناو ناوه لنین؟ ئهویش دهڵێ ئەمن ههر کوڕم نیه تا ناوى لنین بێ! .قاسملوو دوو کچى ههن .یـهکیان نـاوى \"مینـا\"یـهکه گهورهکهیانه .مێردى کردوه بـه پیـاوێکى سـوئیدى کـه ماوهیـهک لـه سـوئید دهژیـا ،بـهڵام ئێسـتا نیشـتهجێی پـڕاگ پێتـهختى چێکه .مێردهکهى تیجارهتى دار و تهختهى دهکرد و ئێستا له پراگ دهژى .سێ کوڕى ههن له مێردهکهى.کچهکهى دیکهشى ناوى \"هیوا\"یه .ئهویش مێردى کردوه و مێردهکهشى سوئیدی یه .کچێکى ههیه که رهنگه ئێستا تهمـهنى ٢٣سـاڵبێ .خۆى و کچهکهى ئێستا له فهرانسه دهژین .ههم بۆ خوى سهڵته و ههم ئهوهندهى من بزانم کچهکهشى مێردى نهکردوه .دیـاره پێکهوهش ناژین ،دایکى له پاریس دهژى و ئهویش له شارێکى دیکهى فهرانسهیه. پرسیار :ئهى دوکتۆر قاسملوو چۆن ئاشنا دهبێ له گهل هێلین قاسملوو؟وهڵام :پێموابێ هێلین خانم که پێى دهڵێین نهسرین بۆخۆى باسى کردوه ،له وتووێژێک دا .له زانکۆ پێکهوه ئاشـنا دهبـن و لـه پاشان بڕیارى ئیزدواج دهدهن. پرسیار :ئهى ئێستا نهسرین قاسملوو له کوێیه و کارى چیه؟وهڵام :نهسرین خانم که د .قاسملوو شههید بوو مایهوه و مێردى نـهکردهوه .ئێسـتا رهنگـه ١٣سـاڵ تهمـهنى هـهبێ .بههـهرحاڵماوهیهک له پراگ دهژیا له بهر کچهکهى ،خۆشى دیاره خهڵکى پراگه .پاشان گهرایهوه پاریس و دوو سێ ساڵ لـه پـاریس ژیـا. بهڵام ئهو سهفهرهى بۆمى باس کرد که دهگهڕێتهوه پراگ و رهنگه بۆ ههمیشه له پراگ بمێنێتهوه. پرسیار :باشه پێوهندیى ئهو بنهماڵه یە له گهل بزووتنهوهى کوردستان چۆنه؟ ئایا دانهبڕاون؟وهڵام :وهک دابڕان پێم وانیه .کچهکانى له پێوهندیى له گهڵ حیزبى دێموکرات دا تێکۆشانێکیان نهبووه .نهسرین خانم ئیجگارزۆر زهحمهتى بۆ حیزبى دێموکرات کێشاوه .ماوهیهکى زۆر له تاران بووه ،له عێراق بووه ،بـه تـهنیا ژیـاوه و بـه نهینـى ژیـاوه.زۆر کارى بۆ حیزبى دێموکرات کرد .رهنگه خهڵک نهزانێ ئهو ئارمهى ئێسـتاى حیزبـى دێمـوکراتى کوردسـتان دهسـتکردى نهسـرینقاسملوویه .چونکه خانمێکى دهست رهنگین و بههرهمهنده ،یان تهڕڕاحیى سـهر کتێبهکـهى دوکتـۆر قاسـملوو ،کتێبـى \"کوردسـتان وکورد\"یـش تـهرحى نهسـرین قاسـملوویه .ماوهیـهکى زۆر سهرپهرسـتى ئـهموال و دارایـى حیزبـى دێمـوکرات بـوو .دواى شـههیدبوونى 152
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهدوکتـۆر قاسـملوو کـه هێنـدێک ئیشـکالات هاتـه پێشـێ و کارهکـه بـوو بـه ئۆرگـانى ،لـه دهسـتى دا نـهما .پێوهنـدیى بـه حیزبـىدێموکراتهوه ههرماوه .بهڵام ئهگهر بلێم ئهو پێوهندی یه وهک جاران گهرمـه ،رهنگـه موبالەغـهم کردبـێ .پێونـدی یهکـهى زیـاتر پێوهندی یهکى عادى و له گهل هێندێ کهسیش له نێو حیزبى دێموکرات دا پێوهندیى دوستانهى ماوه.ههروهها هێندێ کارى دیپلوماتیمان له رێگـاى ئـهوهوە دهبـوو .پێوهنـدیى حیزبـى دێمـوکرات لـه گـهل دانیـهل میتـران و تهنانـهتپێوندیى کورد لهگـهڵ دانیـهل میتـران بـێ تهئسـیر نیـه لـه کـار و تێکۆشـانى نهسـرین خـانم .چونکـه ئاشـنایهتیى دوورودرێژیـانپێکهوه ههیه .له گهل زۆر کهسایهتیى دیکه پێوهندیى بۆ حیزبى دێموکرات پێک هێناوه .ئهویش زمان بـاش دهزانـى و کـوردییش دهزانێ و فارسی یهکى باشیش دهزانێ ،که قسه دهکا غهیره فارس نازانێ که فارس نیه. پرسیار :دوکتۆر قاسملوو نووسین و کتێبى ههیه که تا ئێستا بڵاو نهکرابێتهوه؟ وهڵام :پێموانیه شتێکى واى ههبێ که بڵاو نهکرابێتهوه. پرسیار :ئهى کتێبى\"چل ساڵ خهبا \" گوایه بهرگى سێیهمهکهى به فهرانسهیى بلاو کراوهتهوه ئهوه راسته؟وهڵام :چل ساڵ خهبات\" بۆ خۆى له پێشهکی یهکهدا باسى دهکا که ئهو کتێبه سێ بهرگ دهبێ .بهرگى یهکهمى بـڵاو کـردهوه لـهجێژنى ٩١ساڵهى حیزب دا .بۆیه نـاوى نـابوو \"چـل سـال خـهبات\" .بریـار وابـوو دوو بـهرگى دیکـهى دواتـر بنووسـێ .بـه داخـهوهبهرگى دووههمیشى بۆ تهواو نهبوو .تـهنیا دوو فهسـڵى نووسـى ،بـه داخـهوه شـههید بـوو کـه دواى شـههیدبوونى ئـهو دوو فهسـڵه وهک بهرگى دووههم چا ،کرا. پرسیار :ئهى مامۆستا نووسینى ههیه به زمانهکانى دیکه که نهکرابێ به کوردى؟ وهڵام[ :وتاری زۆرن بەڵام وەک کتێب] پێم وانیه ههبێ. پرسیار :باشه تۆ چۆن وهسفى د .قاسملوو دهکهى؟ وهڵام :باشترین شت ئهوهیه بڵێین دوکتۆر قاسملوو ئینسان بوو .دوکتۆر قاسملوو ئهو رستهیهى له بارهى زۆر کهسهوه دهگوت کهدهیگوت\" نـه فرشـتهیه و نـه شـهیتانه بـهڵکوو ئینسـانه\" .قاسـملوو ئینسـانێکى گـهورهبوو و بـه دیـدێکى ئینسـانی یـهوه تهماشـاىههموو شتێکى دهکرد .بهڵام قاسملوو ئینسانێک بوو که ئێسـتاش تێکۆشـهرانى رێگـاى ئـازادى دهبـێ لێـوهی فێـر بـن .پیـاوێکى بـه 153
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهفهرههنگ ،ئههلى خوێندنهوه ،زۆر زانا بوو .به قهد سهد کهسى وهک ئێمـهى دهزانـى ،بهوحاڵـه بـه قـهد سـهدان کـهس لـه ئێمـه موتاڵاى دهکرد ،ههمیشه له حاڵى فیربوون دا بوو. پرسیار :مامۆستا بهرنامه و ئهساسنامهى حیزب کێ نووسیویهتى تۆ یا دوکتۆر قاسملوو؟وهڵام :ئهگـهر ئەمـن شـانازی یـهکم بـووبێ رهنگـه ئـهوهبێ کـه شـاگردێکى بـه وهفـاى دوکتـۆر قاسـملوو بـووم .لـه کـونگرهى دوودابهرنامه و ئهساسنامهیهکمان ههبوو که زۆر دورودرێژ بوو بهڵام له ئاستى سیاسى دا به راستى نزم بوو ٨٢١١ .که جـارێکى دیکـههاتینه سهر ئهو باوهڕه بهرنامهو ئهساسنامه بنووسین ،دوکتۆر قاسملوو داىڕشت و له پاشـان مـهمانیش دهسـتمان تێیـدا هـهبوو.دیـاره ژمارهیـهک بـووین وهک کـاک حهسـهن رسـتگار و کـاک کـهریم حیسـامى و کـاک مـوحەممەدئەمین سـیراجى و هـێمن بـووین وئێمـهش راى خۆمـان گوتـوه ،بـهڵام ئـهوه راسـتی یهکـه کـه پـاش یهکـهم جـار بهرنامـه و ئهساسـنامهى حیزبـى دێمـوکرات هـهموو دهستکاری یهکانى بۆ کونگرهکان ئهمن کردوومه جگه له کونگرهى ٨٥ههر چهند لهویش دا دهستم ههر ههبوو. پرسیار :باشه ههبووه دوکتۆر قاسملوو ئهو دهستکاری یانه تۆى قبووڵ نهبێ؟وهڵام :دیاره شتێکى وام له بیر نایه ،بهڵام ئهمن ئهو شتانهى که فێریش بووم ههر له خـۆى فێـر بـووم .ئـهفکارى مـن لـهو زۆرنیزیک بوو .تهنانهت ئهگهر کهمێکیش به قازانجى خۆمیش بێ پێمخۆشه ئهوه بڵێم کـه برایـهکى کـاک دوکتـۆر سـهعید ههیـه کـهئێستاش له پـاریس دهژى .سـاڵى ٨٢١٣ئـهمن نوێنـهرى حیـزب بـووم لـه دهرهوه ،زۆر هاوکـاریى منـى دهکـرد و زۆر خزمـهتى منـىدهکرد ،ئهمنیش زۆر سپاسم دهکرد ،جارێکیان لهگهڵم دههات بۆ لاى دوکتۆرى چاو دووباره سپاسم کردهوه و گوتم سپاسـت دهکـهمبۆ ئهو ههموو زهحمهته ی لهگهڵ من دهیکێشى ،گوتى کاکه ئەتۆ ئهو ههموو سپاس سپاسهت له چیه؟ خۆ من بـۆ تـوى ناکـهم بـۆحیزبى دهکهم .گوتى بۆیه بۆ حیزبى دهکهم دوکتۆر سهعید گوتوویهتى ئهگهرخوانهخواسـته سـبهى دوکتـۆر قاسـملوو بمـرێ هـهمووئهوراقى حیزبى دێموکراتیش بفهوتێ ،غـهمێک نیـه چونکـه عهبـدوڵڵاى حەسـەن زادە دهی نووسـێتهوه .ئهمـهم بۆیـه گێرایـهوه بـۆئهوه بوو که بلـێم ئەمـن لـه فیکـرى دوکتـۆر قاسـملوو نیزیـک بـووم .بۆیـه شـتێکم لـه بیـر نیـه کـه ئەمـن نووسـیبێتم و ئـهو رهدىکردبێتهوه .زۆر جـار نووسـینهکانى خـۆى بـه مـن دهدا .مهسـهلهن لـه کـونگرهى ٣زۆر سـهرقال بـوو .راپـۆرتى کومیتـهى مهرکـهزىههمووى به من سپارد .ئهمن نووسیم ،بۆ کونگرهى ٩ئهمن ئهندامى کومیتهى مهرکهزى نهبووم ،بهڵام چهنـد بهشـێک لـه راپـۆرتىکومیتهى مهرکهزى که دهبوا ئهو بینووسیایه وهک سکرتێر ،به منـى سـپارد کـه بیـان نووسـم .پاشـان بـه راسـتى زۆر بـه گـهورهیییهوه دهىڕوانیه من بۆ ئهوشتانه .لوتفى زۆر ههبوو به من .تهنانهت بهرگى یهکهمى کتێبى\"چل ساڵ خهبات\"ى کـه نووسـى ئەمـنله دهرهوه بووم ،نوسخهیهکى ئیمزا کردبوو بۆى ناردبووم بۆ دهرهوه .ئهمن هێندێک تێ بینیم لـه سـهر کتێبهکـهى هـهبوون و پـێمگوت با رۆژێک پێکهوه دانیشین و لهسهرى قسه بکهین ،گوتى دانیشتنى ناوێ ،ئهتۆ له سهر نوسخهى خۆت ئیسلاحیان بکـه ئـهوشتانهى که پێت وایه وا نین ،ئهمن تایپى دهکهمهوه و له چاپى دووههم نوسخهت بۆ ئیمـزا دهکـهم .تـهنیا ئهنـدامى رێبـهرى کـه 154
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهنووسخهى ئیمزاکراوى له چاپى دووههمى \"چل ساڵ خهبات\" ههیه ئـهمنم .یـانى یـهک کتێـب کـه نووسـیبووى کـه گـوتم تـێ بینـیم ههیه ،گوتى بۆخوت ئیسلاحى بکهو بیده به تایپ .تهنانهت تەماشاى ههر نهکردهوه .ئهو ئیعتمادێکى سهیرى به من ههبوو. پرسیار :مامۆستا تۆ رۆژى تیرۆرکردنى دوکتۆر قاسملوو له کوێ بووى؟وهڵام :ئهو کاته دهفتهرى سیاسى له قهندیل بوو .بهیانی ئهو رۆژهى کـه دوکتـۆر شـههید بـوو هـهینى بـوو و جێژنـى قۆربـانیشبوو ،لهماڵ دانیشتبووم .دوکتۆر سهعید ناردى به شـوینم دا .کـه پێمـانى گـوت دوکتـۆر قاسـملوو شـههید کـراوه .دوکتـۆر قاسـملووپێش شههیدبوونهکهى دیمانهیهکى کردبوو له سهر کیمابارانکردنى ههڵهبجه کـه لـه بـارهى دهوڵـهتى عێراقـهوه قسـهى کردبـوو.ئـهمن گـوتم کـارى دهوڵـهتى عێراقـه .دوکتـۆر سـهعید گـوتى نـهوهڵڵا شـتێک ههیـه (ئـهوکات ئەمـن ئهنـدامى دهفتـهرى سیاسـى وکومیتهى مهرکهزى نهبووم) که رهنگه ئاگات لێ نهبێ .ئهویش ئهوهیه کـه دوکتـۆر قاسـملوو دیـدارێکى هـهبووه لهگـهڵ نوێنـهرانى کۆمارى ئیسلامى به ناوى وتووێژ .ئهوکات تێگهیشتم ئهوه کارى ئێرانه. پرسیار :دهفتهرى سیاسى ئاگادارى دانیشتنهکه بووه؟وهڵام :بهڵێ به تهواوى ئاگادار بووه .ئهوه له دوو سێ جێگاش گوتراوه .ئهو وتووێژه که لـه سـهرهتاى سـاڵى ٨٢١٢و ئـاخیرىساڵى ١١جارێک رووى داوه .لهوێدا یهکیهتیى نیشتمانى و شهخسى مام جهلال و پێموایه کاک نهوشـیروانیش بهشـدار بـوون لـهدانیشتنهکهدا و راپۆرتهکهشى دراوهتـهوه بـه کومیتـهى ناوهنـدى و لـه پاشـان بـۆ جـارى دووهـهم کـه لـه ژووئیـهدا بـوو جمهـوریىئیسلامى به ناوى ئهوهى که یهکیهتیى نیشـتمانى زار بـههاواره و شـت دهدرکێنـێ ،یهکیـهتى نیشـتمانیى لابـرد لـه دانیشـتنهکهدا.بۆچى؟ چونکه دهیانزانى ئهگهر یهکیهتیى نیشتمانى بهشدار بووایه ئهوان نهیان دهتوانێ تیرۆرى بکهن .چونکه جارى یهکهم کـهیهکیهتیى نیشتمانى بهشدار دهبێ و سهرپهرشتىی دهکا دهقیقهن ٨٢کهسـى یهکیـهتى ئیسـکۆرتى ئـهو دانیشـتنهیان کـردوه .بۆیـهئهوان تێگهیشتوون ئهگهر یهکیهتیى نیشتمانى بهشدار بـێ ئـهو تیرۆرهیـان بـۆ نـاکرێ ،لەبەر ئەوه ،دوکتـۆر قاسـملوویان قـانیعکردوه که جهلال تاڵهبانى زاربههاواره و یهکیـهتیى نیشـتمانى زاربـههاواره بـا بهشـدار نـهبێ .تهنانـهت ئهحمـهد بـن بـلاش کـه جارى پێشوو لهگهڵ بووه ئهویشیان لابردوه چونکه نهیانویستوه بیکوژن. پرسیار :باشه کێ ئهم قهناعهتهى له دوکتۆر قاسملوودا پێک هێنابوو که به بێ بهشداریى یهکیهتى بچیته ئهو وتووێەهوه؟وهڵام :دیاره رهنگه ئهوه بهد شانسیى میللهتى کورد بێ که عهقلى دوکتۆر قاسملوو به دهست ئهوانـه ئیحاتـه کرابـێ ،دهنـا چـۆندهبوو دوکتۆر قاسملو بهو ههموو ئهزمونهوه له گهڵ ئهوان دابنیشێ .لهو نێوه دا کهسى دووههم دوکتـۆر فازیـل رهسـووڵ دهبـێ کـهقسـهیان لهگـهل کـردوه و ئـهویش قسـهکانى بـه دوکتـۆر گهیانـدوه .لێـرهدا بـا بلـێم هێنـدێک کـهس دەڵـێن رهنگـه دوکتـۆر فازیـل 155
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهرهسووڵ تهئسیرى ههبووبێ لهوکارهدا ،بهڵام دوکتۆر فازیل به تهواوى ئێنسانێکى خاوێن بوو .دیاره گهنجێکى زۆر عاشـقی نـاو وناوبانـگ بـوو .کاتێـک کۆمۆنیسـتێکى تونـد بـوو ،پاشـان بـوو بـه ئیسـلامی و گۆڤـارێکى دهردهکـرد بـه نـاوى\"الحـوار\" کـه ئـهفکارىئیسلامیى بلاو دهکردهوه و لهگهڵ بهنى سهدر دۆستایهتیى ههبوو .پاشان له گهڵ کۆمارى ئیسـلامى پێوهنـدیى پهیـدا کـرد ،بـهڵامدوکتۆر فازیل رهسووڵ به هیچ جۆر وا نهبوو که بیهوێ دوکتۆر قاسملو لهداو بهاوێ .وهک نیهتى خێر دوکتۆر قاسـملووى هێنـابووکه ئهو وتووێژه بکرێ و مهسـهلهى کـورد لـه ئێـران دا چارهسـهر ببـێ .بـهڵام کۆمـارى ئیسـلامى ئهویشـی لهگـهڵ دوکتـۆر قاسـملوو تیرۆر کرد بۆ ئهوهى نهێنی یهکه دهر نهکهوێ .چونکه دوکتۆر فازیل رهسوول مابایه حهتمهن نهێنی یهکانى ئاشکرا دهکرد.پرسیار :باشه مامۆستا باست لهوه کورد کوه دوکتوۆر قاسوملوو پوێش شوههیدکرانى لوه وتوووێەێکى دا باسوى کیمیابواران کردنوى ههلهبجه دهکا .دهکرێ بڵێى چى گوتوه لهو پێوندی یهدا؟وهڵام :جارێک ئهمن له رانیه بووم گوتیان قاسملوو شتێکى نووسیوه که دهڵێ عێراق دهستى لهو کیمیابارانهدا نهبووه .ئهمه وامله بیره له گۆڤارى \"کل العرب \"دا بـوو .ئـهمـه هـهڵڵاى نایـهوه بـهڵام ئـهو گوتبـووى لـه ههڵهبجـه تـهنیا عێـراق شـیمایى بـهکارنههێناوه ،ههر دوو وڵات بهکاریان هێنـاوه .هـهر چهنـد گۆڤارهکـه لـه تیتـرى دیمانهکـهى دا نووسـیبوى \":دوکتـۆر قاسـملوو دهڵـێعێراق چهکى شیمیایى بهکار نههێناوه\"بهلام له خوارهوه نووسیبووى که قاسـملوو دهڵـێ هـهم عێـراق و هـهم ئێـران لـه هەڵهبجـهچهکى شیمیایى یان به کار هێناوه .دوکتـۆر قاسـملوو لـه بـارهى حیزبـى بهعسـهوه ههڵوێسـتێکى سـهربهخۆیخوازانهى هـهبووه کـهجێگاى تهقدیر بوو .ئهو سهربهخۆیى سیاسى حیزبـى پاراسـت .ئـهوه یهکـهمجار نـهبوو .جارێـک رێژیمـى بـهعس زینـدانى حیزبـىبۆمباران کرد که پێمان دهگوت زیندانى دۆلهتوو .راگهیهندنێکمان دهرکرد که به توندى مهحکووممان کرد و به کارێکى فاشیسـتىناومان هێنابوو .دواى ئهوه ئهمن و دوکتۆر قاسملوو سهفهرێکى دهرهوهمان کرد .لـه کـهرکووک دهعوەتێـک بـۆ دوکتـۆر سـاز کرابـووکه دهبووایه لامان دابایه .ئهمن مهسئوولى تهبلیغات بووم .دوکتۆر قاسـملوو کـه ئـهوانى دهناسـى وهک پێناسـاندن گـوتى ئهمـهشوهزیـرى ئیعلامـى ئێمهیـه! دوکتـۆر قاسـملوو ئێنسـانێکى شـوخ تـهبع بـوو .کـابراى عـهڕهب گـوتى ئـهوه راگهیانـدراوى دۆلـهتووىنووسیوه؟ ئهمنیش گوتم ئهتۆ دهستوورى بۆمباران کردنى دۆلهتووت دابوو؟ ئهمه دهقاودهق وشهکان بوون کـه هێنامانـه زمـان .کـهدانیشتین دوکتۆر قاسملوو فهرمووى بهیانى دۆلهتوو ئـهمن نووسـیومه .چـۆن ئـهتو ئیجـازه بـه خـۆت دهدهى زینـدانى مـن بۆمبـارانبکهى؟ زینـدانیم بکـۆژى؟ پێشـمهرگهم بکـوژى؟ بـهڵام ئیجـازه بـهمن نـادهى کـه مـهحکوومى بکـهم؟ حیزبـى دێمـوکرات پێوهنـدیى وا قبووڵ ناکا .پرسیار :ئهم پێوهندی یه سالمهى باسى دهکهى ،له سهردهمى دوکتۆر قاسملوو دهست پێدهکا یوا پوێش دوکتوۆر قاسوملووش ئوهم پێوندی یه ههر ههبووه؟وهڵام :لهواقیع دا ئهوه دهگهرێتهوه بۆ پـاش بـهیانى ٨٨ى ئـازار کـه ئـهمن لـه کتێبـى \"نێـوه سـهده تێکۆشـان\"یـش دا ئیشـارهیهکمپێکردوه .ئێمه خۆمان ئهسلهن له فیکرى ئهوهدا نهبووین که پێوهندیى لهگهل حیزبـى بـهعس بگـرین .چونکـه بـهیانى ٨٨ى ئـازار 156
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهدهرچووبوو و کورد لهگهڵ دهولهتى عێراق رێککهوتبوو .پێمـان وابـوو لـه کانـالى بزووتنـهوهى کـوردهوه لـه عێـراق دهتـوانین ئـهوپێوهندی یانه جێ بهجێ بکهین و پێوهندیمان لهگهڵ ئهوان هەبێ .تهنانهت چووینه لاى مهرحوومى بارزانى بۆ ئهوهى داواى لـێبکهین که مهحدوودیهتێکمان لهسهر بووه ئهو مهحدوودیهتهمان لهسهر هـهڵبگیردرێ .کـهچى مـهرحووم بـارزانى رێنـوێنیى کـردینکه لهگهڵ دهولهتى عێراق پێوهندیى بهرقهرار بکـهین .بـاوهڕ بکـه ئێمـه وا حـاڵى بـووین کـه بـارزانى گۆمـانى لێمـان هـهبێ کـهگوایا ئێمه پێوهندیمان به دهولهتى عێراقهوه ههبێ گوتمان ئێمه چى و دهولـهتى عێـراق چـى؟ ئێمـه بـۆ دهبـێ لهگـهل دهوڵـهتىعێراق پێوهندیى بهرقهرار بکهین؟ ئێمه هاتووینهته لاى جهنابتان که پێوهندی یهکى دیکهمان هـهبێ .بـارزانى فـهرمووى ئێسـتادهولهتى عێراق دهولهتى جاران نیه و ئێستا ئهوه حوکمى زاتى ههیه و وهزیـرى کـورد ههیـه .لـهواقێع دا تێـى گهیانـدین ئـهواننایانهوێ راستهوخۆ پێوهندیى لهگەڵ ئێمه پتهو بکهن .ههر لهو سـهروبهندهش دوکتـۆر قاسـملوو گهرایـهوه و ئـهو پێونـدی یـهشبهرقهرار بوو .ئەمن له کتێبهکهم دا روونم کردۆتهوه و ههرکـهس پێـى خـۆش بـێ دهتـوانێ بـی خوێنێتـهوه کـه ئـهم پێوهنـدی یـه چۆن بووه. پرسیار :باشه مامۆستا دوکتۆر قاسملوو چ رۆڵێکى ههبوو له هێورکردنهوهى شهرى نێوان کۆمهڵه و حیزبى دیموکرا ؟وهڵام :ئهمن جارێکى دیکـه باسـم کـردوه بـهڵام بـڵاو نهکراوهتـهوه .لـه دێ یـهکى ناوچـهى سهردهشـت کـه وهک پایـهگاى کۆمهڵـهدهناسرا و خهڵکێکى زۆرى کۆمهلهى لێ بوو ،پێشمهرگهى ئێمه دهوریان دابوون کـه یـان تهسـلیم دهبـن یـان دهکـوژرێن ،دوو شـهوورۆژ ئهوگوندهیان گهمارۆ کردبـوو .دوکتـۆر قاسـملوو دهتـوانم بلـێم کـه ئیـدى تهقییـهوه .گـوتى یـانى سـازمانێکى کوردسـتانى لـهمکوردستانه حهقى نیه گوندێکى ههبێ .دهبێ ئێستا دهورى ئهو دێ یه بهرەڵڵا بکهن .چما قهتڵوعامیان دهکهن؟ باوهر بکه ئهگهرهێزى پێشمهرگه یان دهفتهرى سیاسى موقاوهمـهتیان بکردایـه لـه بهرانبـهر ئـهو داوایـهى دوکتـۆر قاسـملوودا ئـهوه دهسـتى لـهکاردهکێشایهوه .بۆیه ههمیشه لایهنگرى ئهوه بوو که ئهو مهسهلانه له رێگاى دیالۆگهوه چارهسهر بکرێن .ئـهو هـیچ کـات لایـهنگرى ههلایسانى شهڕى نێوان کۆمهڵه و حیزبى دێموکرات نهبوو.پرسیار :مامۆستا ١٩سال به سهر تیرۆرکرانى دوکتۆر قاسملوودا رادهبرێ ،ئهو ئهندیشانهى ئهو تا چ رادهیوهک نههادینوه کوراون یا له بزووتنهوهى کوردستان کارى لهسهر دهکرێ؟وهڵام :دهزانـى چۆنـه؟ شـتهکه نـابێ بـه \"مفلـق\" چـاو لـێ بکـهین .بهشـێک لـه ئـهفکارى دوکتـۆر قاسـملوو ئهگـهر بۆخـوى مابـادهیگۆڕىن .چونکه ههر دهورانێک فیکرێک و سیاسـهتێکى دهوێ .بـهلام هینـدێ شـتى نـهگۆڕ ههیـه نـابێ بگـۆڕدرێن .مهسـهلهن بـهئهرزش زانینى سهربهخۆیى سیاسى ،دیفا له ئازادى ،پابهندبوون به ئاشتى و ئازادى و عهداڵهتى کۆمهڵایهتى و مافى مرۆڤ وئهوانه کۆمهڵه چهمکێک بوون که له لاى دوکتۆر قاسملوو نهدهسڕانهوه .بهڵام ئهگهر حیزبـى دێمـوکرات بـهپێى زهمـان شـتێک لـهئهفکارى دوکتۆر قاسملوو بگۆرێ ئهوه کوفر نیه .لهبیرمه له کونگرهى ٨٢دا مهسهلهى ئهوهى کـه ئێمـه شـیعارهکهمان بگـۆرین بـه 157
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهفیدرالیزم لەلایەن هێنـدێک رهفیقـهوه بـاس دهکـرا ،بـهڵام موخالیفـانى ئهوکهسـانه دنیایـان پـر کردبـوو لـه تـهبلیغات کـه ئـههائهوانه دهیانهوێ رێبازى دوکتۆر قاسـملوو کـوێر بکهنـهوه ،کـهچى بـۆ خۆیـان لـه کـونگرهى ٨٥دا قـانیع بـوون کـه نـهخەیر دهبـێبگۆردرێ .دیاره ئێمه رهنگه ههموومان نهمان توانیبێ رووحـى فهلسـهفهى دوکتـۆر قاسـملوو دهرک بکـهین بـهڵام ئـارهزووم ئهوهیـهحیزبى دێموکرات فهلسهفهى فیکرى دوکتۆر قاسملوو قـهت وهلا نـهنێ چونکـه بـه راسـتى رێبـازێکى راسـت و ئینسـانیى بـۆ حیزبـى دێموکرات دارشت .پرسیار :مامۆستا تو زیاتر له ٢١سال له گهل د .قاسملوو ژیاوى دهتوانى بلێى چى لاى تۆ به جێ هێشتوه و چ کاریگوهری یوهکى له سهرخو ههبووه؟وهڵام :دوکتۆر قاسملوو تهعلیماتى بۆ ههموومان ههبوو .رهنگه هێندێکان خۆیان به بێ نیـاز زانیبـێ کـه لێـى فێـربن ،بـهڵام لـهسهر من ئهوهنده تهئسیرى ههبووه که دهتوانم بلێم له بارى سیاسی یهوه منى دروست کردوه .وانیه که ههوڵێکى زیـاترى لهگـهڵمن دابـێ .بـهڵام ئەمـن بـاوهڕم بـه پێشـکهوتووىی ئهندیشـهى دوکتۆرقاسـملوو لـه چـاو رهفیقـهکانى دیکـهمان هـهبوو .بـاوهرم بـهسەلامهتى فیکر و عهقلیهتى قاسملوو ههبوو .بۆیـه ئـهوهى لـه دنیـاى سیاسـهت دا فێـری بـووم زۆربـهى لـه دوکتـۆر قاسـملوو فێـر بووم .ههر بۆیهش دهتوانم بلێم مامۆستام بووه و دروستىکردووم.پرسیار :باشه مامۆستا تۆ بیست ساڵ لهگهڵ د .قاسملوودا ژیاویت به تایبه له بوارى نووسین و وهرگێران و داڕشوتنى بهڵگوه ونووسینه حیزبی یهکان دا ،ئێوه پرستان بوه یوهک دهکورد و ئاگوادارى زۆر شوتى نووسوراو لوه حیزبوى دێمووکراتى ،بوۆ توا ئێسوتانههاتووى ئهم بهرههمانه کۆ بکهیتهوه و جیاکاری یهکیش پێک بێنیت که کامانه نووسینى دوکتۆر قاسملوویه و کامه نووسوینىتۆ یا ئهندامێکى دیکهى حیزبی یه؟ ئێستا جۆرێک تێکهڵى دهبینرێ .بۆ نموونه زۆر وتار و نووسین ههیه دیار نیوه لوه نووسوینى کێ یه؟وهڵام :ئهوه ههم کـارى دهوێ و هـهم حهوسـهلهى دهوێ کـه ئـهمن ئهوکاتـهم نـهبووه .دیـاره ئەمـن دواى خوێندنـهوهى نووسـینێکدهزانم هى منه یان هى من نیه .ئهوه که کێ نووسیویهتى ئاسـان نیـه .ئەمـن بـۆ خـوم نووسـینهکانى د .قاسـملو زوو دهناسـمهوه.ههرچهند دوکتۆر قاسملووش وهک زۆر رێبهرى دیکه جاروبار خهڵک وهک ئهحادیسى نهبهوى چى یان پێخـوش بـێ حهدیسـێکى بـۆساز دهکهن و دەڵێن پێغهمبهر واى گوتوه یان یهکێک شتێک که بۆ خۆى پێى خوشه بیڵێ سازى دهکا و دهلێ دوکتۆر قاسـملوو واىگوتوه .ئەمن ئهگهر بێم ئهوانه دهستنیشان بکهم شتى وا دهبینم که به زمانى دوکتۆر قاسملووهوه دهگوترێ که له فیکـرى دوکتـۆر قاسملوو دووره بهڵام کابرا بۆخوى واى پێ باشه .دیاره ئهو کاره ههر بۆ دوکتۆر قاسملوو نهکراوه ،بۆ خهڵکى دیکهش کراوه. پرسیار :مامۆستا دوکتۆر قاسملوو وهسیهتنامهى ههبووه؟ 158
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهوهڵام :وهسیهت نامه وهک ئهوشێوهىە که باوه نا .بهڵام یهک وهسیهتى ههبووه ئهویش ئهموالى حیزبـى کـه هـهبوو لـه ئورووپـابهناوى ئهو بوو ،حیسابێکى بانکى و خانوویهکمان که هـهبوو بـهناوى ئـهو بـوو .بـۆ ئـهوه وهسـیهتنامهیهکى نووسـیبوو کـه دهڵـێئهوهى من ههمه لـه ئـهموالى مەنقـوول و غـهیره مـهنقوول هـهموى هـى حیزبـى دێموکراتـه .دهشـلێ ئهگـهر مـن شـتێکم بهسـهرهاتئـهرکى خێزانمـه کـه هـهمووی کـۆ بکاتـهوه و تـهحویلى حیزبـى دێمـوکراتى بـدا .ئـهوه تهنانـهت کتێبـهکانى خۆیشـى گرتـهوه.بنهماڵهى دوکتۆر قاسملوو نهبوونه خاوهنى هیچ شـتێکى دوکتـۆر قاسـملوو تهنانـهت کتێبهکانیشـى .تهنانـهت لیباسـهکانى خۆشـى درا به حیزب. سهچاوه :ماڵپهڕی گیارهنگ /ڕێکهوتی٨٥ :ی جوولای ٢١١٢ 159
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده عهبدوڵڵا حهسهنزاده: \"ئەمن نهبوومایه خهته فیکری یهکانى دوکتۆر قاسملوو له مێە بوو سڕابوونهوه\" سازدانى دیمانه :خالید محهممهدزادهعهبدولڵا حهسـهن زاده سـکرتێرى پێشـووى حیزبـى دێمـوکرات و کهسـایهتیى دیـارى ئـهم پارتـه لـهم چاوپێکهوتنـهدا هـهموو ئـهوتۆمهتانـه رهد دهکاتـهوه کـه لـه پێوهنـدیى لهگـهڵ دوکتـۆر قاسـملوو لـهم رۆژانـهدا دهخرێتـه پـاڵى .ئـهو گـوتى \":نـهگوتراو ونهبیستراوم زۆر پێیه ،ئاواتمه ئهو رۆژه نهیه که ناچار بم ههمووى بخهمه ڕوو\" .ئهو که دهڵـێ \":ئـهمن سـێ جـار بوومـه جێگـرىدوکتور قاسملوو\" نهیارانى خۆى به \"شهمشهمه کوێره\" ناو دهبا له ههمان کات دا داوایان لێ دهکا \":رۆژێک دهمامک له سـهر رووى خۆیان لادهن و له پشت میکرۆفۆن یان لهسهر ئانتێن به ناوى خۆیان قسه بکهن و جواب وهربگرنهوه\".پرسیار :ماوهیهکه دهنگۆى ئهوه بڵاوه که توو لوه سوهردهمى سوکرتێربوونى خوۆ لوه حیزبوى دێمووکرا دا عهکسوى دوکتوۆرقاسملوو قهدهغه کردبوو .ئهمه تاچهنده راسته؟ دیاره ئهمهش وهک پرسویارێک لوهم رۆژانوهدا لوه نامهیوهکى سوهرئاواڵهش لوه یهکێک له سایتهکان دا رووبهروو بۆتهوه .تۆ دهڵێى چى؟وهڵام :ئهوهندهى وهپاڵدرانى تۆمهتى ناڕهواى کوێرکردنهوهى رێبازى دوکتور قاسـملوو بـۆ مـن ناخۆشـه ،زۆر لـهوه زیـاتر بـۆ مـنتاڵه که لـهو بارهیـهوه دیفـا لـه خـۆم بکـهم .کـورد گوتـهنى \"مـهبارهک نـهبێ\" پـاش بیسـت سـاڵ هاوسـهنگهرى و هاوخـهباتى وهاوکاریى نزیک له گـهڵ دوکتـور قاسـملوو ئێسـتا بـه قسـهى کهسـانێک کـه تـهنیا وهک ئـامراز کـهڵک لـه نـاوى بـهرزى دوکتـورى شههید وهردهگرن ،ئهمن دهبێ بێم پاکانه بکهم که وا نهبووه و وانیه؟ بهڕاستى دژواره.دوو حـهوتوو دواى کـۆنگرهى سـێزده ئـهمن لـه وتارێـک دا بـۆ سـهدان کـادر و پێشـمهرگهى حیـزب باسـێکم لـهو بابهتـه کـرد کـهبیسـتوومه ئـهم دوایىیانـه (بهداخـهوه) کهوتۆتـه سـهر سـایتهکانیش .ئێسـتا لـهبیرم نیـه لـهوێ دا چـیم گوتـوه .بـهڵام دووپـاتکردنـهوه بـێ یـان شـتى تـازه ،لـهو بارهیـهوه هێنـدێک دهدوێـم .ئهوهنـدهى پێوهنـدیى بـه عهکسـى دوکتـور قاسـملوو یـان دوکتـورسهعیدهوه ههیه داستانهکه بهم جۆره بووه که زیاتر له سێ ساڵ پێش ئێستا ئهمن پێشنیارم کرد که له جیاتى ئـهوهى عهکسـىههر سێ رێبهر له ژوورى کارى هاوڕێیان ههڵواسین ،وهک ههموو حیزبهکانى دیکه یهک عـهکس دابنێـین ،جـا هـهر کامێکیـان بـێقهیدى نیه ،بهڵام بۆخۆم عهکسى پێشـهوا وهک دامهزرێنـهرى حیـزب و کۆمـار و یهکـهمین رێبـهرى حیـزب و یهکـهمین سـهرکۆمارى شههید پێشنیار دهکهم .بهڵام هاوڕێیان گوتیان باشتر وایه ههر سێکیان ههڵاوهسین و لهو رۆژهوه تا ئێستا که پێموایه سێ 160
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده ساڵ و نیو دهبێ عهکسى ئهو سێ رێبهره له ژوورى کارى تهواوى بهرپرسانى حیزب به دیوارهوه دهبینرێ.بهڵام به داخهوه هێندێک کهس وهک فارس دهڵێ تا ئێستاش \"استفاده ابزارى\" لـهو مهسـهلهیه دهکـهن و ئـهو بوختانـه نـاڕهوایـهدهڵـێن و دهڵێنـهوه .ئـهگینا ئـهوه ژوورى کارهکـهى مـن و ژوورى کـارى هـهمووانیش دهبینـى کـه عهکسـى هـهر سـێ رێبـهریان لــێههڵاوهسراوه و ئهگهر بێیه ماڵهکهشم دهبینى که سێ عهکسى دوکتور له ژوورى دانیشتنم دا هـهن جگـه لـه دهیـان عـهکس کـه لـه ئاڵبۆمى عهکسهکانم دا راگیراون. پرسیار :باشه ،مهبهست له \"کوێرکردنهوهى رێبازى قاسملوو\" که باست کرد و گوایه خراوهته پاڵت چیه؟وهڵام :ئهو کهسهى بڕیارى داوه درۆ بکا و بوختان ههڵ بهستێ کارى بـهوه نـهداوه راسـتىیهکه چیـه؟ هـهروهک وهختـى خـۆى بـۆدوکتورى شههیدیان ههڵبهست که نۆ میلیۆن دۆلار پووڵى له ناتۆ وهرگرتوه ،ئێسـتاش ئـهو تۆمهتـه بـێ شـهرمانهیه دهدهنـه پـاڵمن ،بێ ئهوهى له هیچ کامیان دا خۆیان ناچار بزانن که بهڵگهیهک بۆ ئیددیعاکهیان بێننهوه .ئهگینا ئهمن دهپرسم ئهو کاتـهىدوکتورى شههید له نێومان دا مابوو ،ئهوانه له کوێ بوون؟ ئهمن سێ جار بوومه جێگرى دوکتور قاسملوو .جارێکیان بـۆ خـۆم لـهسهفهر بووم ،دوکتور به سهفهر چووبوو .لـه سـهر پێشـنیارى وى ئـهمن کرابوومـه جێگـر .ئـهو کاتـه جێگـرى سـکرتێر لـه پێـڕهوىنێوخۆدا دانهنرابوو .دووجارهکهى دیکه ئهمن و شـههید دوکتـور شـهرهفکهندى کاندیـدا بـووین ،هـهردوو جـار ئـهمن هـهڵبژێراوم و ههردوو جاریش دوکتور قاسملوو دهنگى به من داوه .لهو بارهیهوه پێمخۆشه هێندێ بهڵگهى دیکهش بێنمهوه:نیزیکیى فیکریى من له دوکتۆرى شههید به رادهیهک بوو که له بهرهبهرى کۆنگرهى چواردا ئهوکاته که دهبـوو راپـۆرتى کومیتـهىناوهندى بۆ کۆنگره بنووسێ و زۆریش پڕکار بوو ،لهگهڵ ئهوهى ئهمن ئهندامى کومیتهى ناوهندى نهبووم داواى له من کرد چهنـدبهشێکى راپۆرتهکهى بۆ بنووسم و ئهمن تهنیا کهس بووم که لهو بارهیهوه یارمـهتیى دا .لـه رۆژانـى پـێش کـۆنگرهى پێنجـهمیشدا که ئهوکاته ئهمن ئهندامى دهفتهرى سیاسى بووم ،نووسینى تهواوى راپۆرتى کومیتهى ناوهنـدیى بـه مـن سـپارد و کاتێـک بـۆمبردهوه بێ ئهوهى یهک دێـڕى دهسـکارى بکـا داى بـه کومیتـهى ناوهنـدى و پـاش پهسـندى کومیتـهى ناوهنـدى هـهر بـه خـهتى مـن پێشکێشى کۆنگرهى پێنجهمى کرد.سـاڵى ٨٥٢٩بـۆ مـاوهى شـهش مانـگ وهک نوێنـهرى حیـزب لـه پـاریس بـووم .کـاک رهسـووڵ قـادرى دایـک بـراى شـههید دوکتـورشهڕهفکهندى یهکجار زۆرى رێز لـێ دهگـرتم و زهحمـهتى پێـوه دهکێشـام .ئـهمنیش زۆرم سـوپاس دهکـرد .جارێکیـان کـه لـه گـهڵمدههات بۆ لاى دوکتورى چاو دیسان داواى لێبـووردنم کـرد و گـوتم نـازانم چـۆن سوپاسـى ئـهو زهحمهتانـهت بکـهم .کـاک رهسـووڵگوتى :ئهرێ ئهو سوپاس سوپاسهت له چیه؟ خۆ ئهمن بۆتۆى ناکهم ،بۆ حیزبى دهکـهم .گـوتم جـا ئـهوه کـارى بهسـهر حیزبـهوهچیه؟ گوتى کاک سهعید گوتوویهتى ئهگهر خوانهخواسته ئهمڕۆ دوکتور قاسملوو شههید بێ و ههرچى ئهدهبیاتى حیـزبیش ههیـه 161
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهبفهوتێ ،مهسهله نیه ،چونکه فڵانکـهس (عهبدولڵاحهسـهن زاده) هـهمووى دێنێتـهوه سـهر کاغـهز .کهوایـه ئـهمن لـه بـهر خـاترى حیزب یارمهتیى تۆ دهدهم.پاش کۆنگرهى ههشت له خزمهت دوکتور قاسملوودا لـه مهجلیسـێک دانیشـتبووین کـه زۆر کهسـی دۆسـتى حیزبـى لــێ بـوو .روویـانکرده دوکتورو پرسیان چۆنه فڵانکهس (واته ئـهمن) نهبۆتـهوه ئهنـدامى کۆمیتـهى ناوهنـدى و دهفتـهرى سیاسـى! فـهرمووى جـا لـهخۆى بپرسن .قسه هات و قسه چوو .لێکڕا گوتیان پێویسته بچیهوه نێو رێبهرى .ئهمنیش گوتم جا خۆ بـه گـۆتره نـابێ .ئهگـهروابێ ئهمنیش وهک هاوڕێیانى \"رێبهرایهتیى شۆرشگێڕ\" داواى کۆنگرهى نائاسایى دهکهم .دوکتور قاسـملوو هاتـه جـواب و فـهرمووى ئهتۆ قهول بده ببیهوه ئهندامى رێبهرى ،به شهرتى پیاوان ههتا مانگێکى دیکه کۆنگرهى نائاسایى پێک دێنین.تهنانهت کاتێک شههیدیش بـوو ،دوکتـور سـهعیدى شـههید داواى لـه مـن کـرد کـه وهک نیزیکتـرین یـارى دوکتـۆر قاسـملوو بچمـهپاریس و لـه رێوڕهسـمى بـهخاک سـپاردنى دا بهشـدار بـم .ئهگـهرچى ئهوکاتـه ئـهمن ئهنـدامى کومیتـهى ناوهنـدى نـهبووم و کـاکحهسهنى شهرهفى وهک ئهندامى دهفتهرى سیاسى ئهندامى دیکهى ههیئـهتى دهفتـهرى سیاسـى بـوو .بـهڵام نووسـین و خوێندنـهوهىوتار لهسهر گڵکۆى شههیدان و وتووێژى چاپهمهنى و ههر شـتێکى لـهو پێوهندییـهدا دههاتـه گـۆڕێ بـه پلـهى یهکـهم رووى دهمـن بوو.وتارێک که لهسهر گڵکۆى دوکتور قاسملوو خوێندمهوه ئهوهنده له دڵهوه ههڵقوڵیبوو و له دڵان دا جێى خۆى کردهوه که جگه لـهزمانى کوردى به چهند زمانى دیکه تهرجهمه کرا و بڵاو کرایهوه .لهبیرمه خـانمێکى فهرانسـهیى بـه کۆمـهگى هاوڕێیـهکى حیزبـىوتارهکـهى کـرده فهڕانسـهیى و دوایـهش کـردى بـه ئینگلیسـى .لـێم پرسـى گـوتم :ئێمـه سـهلیقهى ئورووپایىیـهکان ناناسـین .بـهبـاوهڕى تـۆ ئـهم وتـاره بـۆ ئورووپایىیـهکان چـۆن بـوو؟ خانمهکـه بـه یـهک رسـته وهڵامـى دایـهوه\" :وتـارێکى مێژوویـى بـوو لـه بۆنهیهکى مێژوویى دا\". پرسیار :ئهى ئهم قسانه چیه پشت سهرى تۆ دهکرێن؟وهڵام :به کورتى تا دوکتـۆر لـه ژیانـدا مـابوو ئـهمن نیزیکتـرین یـار و یـاوهر و هـاوبیر و هاوسـهنگهرى دوکتـور قاسـملوو بـووم.نـازانم لـهو سـێ چـوار سـاڵهى دوایـى دا و ٨٣ - ٨٩سـاڵ پـاش شـههید بـوونى خ ناکۆکىیـهک لـه نێوانمـان دا سـهرى ههڵـداوه!!ئاواتى من ئهوهیه ئهو شهمشهمهکوێره شهوپهرستانه که ههر له پشت پهرده و له ژوورى داخراودا قسـه دهکـهن ،رۆژێـک دهمامـک لهسهر رووى خۆیان لادهن و له پشت میکرۆفۆن یان لهسهر ئانتێن به ناوى خۆیان قسه بکهن و جواب وهربگرنهوه \"تا سیه روى شود هرکه در او غش باشد \". 162
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده نهگوتراو و نهبیستراوم لهو پێوهندىیهدا زۆر پێیه ،ئاواتمه ئهو رۆژه نهیه که ناچار بم ههمووى بخهمه ڕوو. پرسیار :یانى ئێوه به ههموو بیر و ئهندێشهکانى دوکتور قاسملوو وهفادارن؟وهڵام :ئهمن وهفا بۆ دوکتـور قاسـملوو بـهوه نـازانم کـه لـه حیـزب و سیاسـهتهکانی دا هـیچ ئاڵوگۆڕێـک پێـک نـههێنین .چونکـهئهگهر بۆخۆشى مابا ،ئاڵوگۆڕى پێک دێنا .بهڵام به راشکاوى دهڵێم له ههموو ئهندامانى ئێسـتاى حیـزب کـهس بـه قـهد مـن لـهدوکتـور نزیـک نـهبووه ،کـهس هێنـدهى منـى لهگـهڵ نـهژیاوه ،کـهس بهقـهد منـى لــێ فێـر نـهبووه ،کـهس هێنـدهى منـى لـه سـهرنهنووسیوه و هێندهى منى لهسهر نهگوتوه و کهسیش هێندهى منى پێ وهفـادار نـهبووه و نیـه .دوکتـور قاسـملوو لـه گـهڵ خـوێن وگۆشتى من تێکهڵ بووه .ههمیشه یادى له ویژدانم و نـاوى لهسـهر زمـانم حـازره .تهنانـهت چهنـد جـار کهسـانێک کـه خۆیـان لـهدوکتور به نزیک دهزانن ،سوپاسیان کردووم که چۆن ئهوهنده لهسهر یادى دوکتور حوزوورى زهینم ههیـه و ئهوهنـده یـادى دهکـهم و ئاموژگارىیهکانى وهبیر دێنمهوه. پرسیار :کهواته تۆ ئهمانهى له سهر دهگوترێ رهد دهکهیتهوه؟وهڵام :بـه تـهواوى .نامـهوێ روونتـر بـدوێم .بـهڵام زۆر لـه خهتـه فیکرىیـهکانى دوکتـور قاسـملوو هـهن کـه ئێسـتاش دروسـت وبهجێن و ئهگهر پێ داگرتنى من نهبووایه له لایهن هێندێک کهسهوه که خۆیان به پارێزهرى رێبـازى قاسـملوو دهناسـێنن (نـاڵێمدهزانن) لهمێژ بوو سڕابوونهوه .ههر ئهوهنده دهڵێم که حهی بۆ ناو و یادى گهوره پیاوێکى وهک دوکتور قاسملوو که له لایـهنهێندێ کهسى قاسملوو نهناس و قاسملوو نهدیوهوه بکرێنه پهیژه بۆ سـهرکهوتن بهسـهر رێبـوارانى راسـت و بـێ رووکێشـى رێبـازىدوکتورى شههید و ئامۆژگارىیه ههمیشه زیندووهکانى دا .ئهمن دهڵـێم هـهموو موخالیفـانى قاسـملوو و هـهر کهسـێکیش کـه هـهوڵ بدا کهڵکى خرا ،له ناوى قاسملوو وهربگرێ مهحکووم دهکهم. سهرچاوه :ماڵپهری گیارهنگ /ڕێکهوتی٨٥ :ی جوولای ٢١١٢ 163
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده تایبهتمهندی و كهسایهتیی دوكتور شهرهفكهندی ،له روانگهی رێبهرانی حیزبهوه.پرسیار :بهڕێز مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده! له ساڵرۆژی شههیدكرانی كواك دوكتوور سوهعیددا دهربوارهی تایبهتمهندییوهكانی ئهخلاقی و شێوهی مودیریهتی كاك سهعید بۆ خوێنهرانی رۆژنامهی \"كوردستان\" به كورتیش بێ ،بدوێن؟وهڵام :زۆر بهخێر بێن ،لهم فورسهته ئیستیفاده دهكهم بۆئهوهی سڵاوێك بۆ گیانی شههیدی لهیادنهچوو كـاك دوكتـور سـهعید وههموو شههیدانی كوردستان و به تایبهتی شههیدانی رێبهرمان بهڕێ بكهم .بۆ ئهوهی واریدی بهحسهكه بـم ،دهبـێ بڵـێم دوكتـورسـهعید یـان وهكـوو نـاوی ئهسـڵیی خـۆی بڵێـین \"دوكتـور موحهممـهد سـادیق شـهرهفكهندی\" ئینسـانێكی بێئهنـدازه زیـرهك بـوو،بێئهندازه بههۆش بوو ،حافیزهیهكی ناڵێم بێوێنه ،بهڵام بهڕاستی كهم وێنهی ههبوو ،شـتی لـهبیر نـهدهچوو ،لهعـهینی حاڵـدائینسانێكی موتەوازیع ،ئینسانێكی خۆش بهرخورد لهگـهڵ رهفیقـانی ،ئینسـانێكی خـاكی و ئینسـانێك بـوو كـه زۆر زوو دهی تـوانیلهگهڵ خهڵك ببێتە ئاشنا و خهڵكی جهزب بكا .شتێكی دی كه له دوكتور سـهعیددا زۆر بهرجهسـته بـوو ،ئـهو سـیفهته بـوو كـهدوكتور سهعید پیاوێكی ئازا بوو ،ئازایـهتی زۆر جـار خـهڵك بـه ئازایـهتیی لـه مهیـدانی شـهڕدا لـه بهرابـهر خهتـهردا دهبینـێ،ئهمن ئازایـهتی هـهر لـهوێ دا خولاسـه ناكهمـهوه ،بـهڵام لـهو سـیفهتهش دا ئینسـانێكی بهڕاسـتی بـهوره بـوو ،لـهوهختی هجـومیدوژمن دا ،لهوهختی بۆمباران و تۆ ،باراندا ،لهو وهختانهدا كه مهرگ نیزیك دهبۆوه دوكتور سـهعید بـه هـیچ جـۆر نهدهخـهجڵا ودهستوپێی خۆی ون نهدهكرد ،حـهتا جاروبـار دهگهیشـته حـهدی ئـهوه كـه بـهبێ موبـالاتی حیسـابه و بـه كهمتهرخـهمی حیسـابه.بهڵام لهوه زیاتر ئازایـهتیی ئـهخلاقیی هـهبوو ،توانـای دهربڕینـی بیروبـاوهڕی خـۆی هـهبوو .لـهكن ئـهو كهسـانه كـه موخـالیفیبیروباوهڕی ویش بوون .ئهمن ئهو كهسانه به ترسهنۆك دهزانم كه نهزهری خۆیـان دهردهبـڕن بـۆ ئـهوهی تـهڕهف پێـی خـۆش بـێ.ئینسان كه له بارهی ئهخلاقهوه ئازا بێ و شههامهتی ههبێ ،دهبێ بیروباوهڕێك كه بۆخۆی پێی قانیعـه ،بیڵـێ ،جـا بـا یـهكێك موافیقی بێ ،یهكێك موخالیفی بێ ،لهم بارهیهشهوه ئینسانێكی بهتهواوی شوجا و ئازا بوو.دوكتور سهعید دهتوانم بڵێم ،له باری شێوهی كاركردنهوه لهگهڵ خهڵك شێوهكاركردنێكی باشی هـهبوو ،دهیتـوانی لهگـهڵ خـهڵكبگونجێ ،رهنگه جارێك تووڕه بووبێ ،ئهو تووڕهبوونه تهڕهف نارهحهت دهكا یـان ئـازار دهدا ،رهنگـه جارێـك حـهق بـێ ،جارێـكناحهق ،چونكـه خـۆ شـهرت نیـه ههمیشـه حـهق لـه تـهرهفی ئـهو كهسـه بـێ كـه گـهورهتره .بـهڵام لهسـهریهك لهگـهڵ هاوكـارانیرابیتهیهكی دۆستانه و رهفیقانهی بهرقهرار دهكرد .خهسڵهتی باشـی زۆر تێـدا بـوون .دیـاره دوكتـور سـهعید بهداخـهوه زۆر تـازهبوو له كاری رێبهریدا .یانی زۆر له كاری حیزبیدا نهمایهوه .وهكوو دهزانین مهرحوومی دوكتـور سـهعید لـه سـاڵی ٨٥٣١دا بۆتـهئهنـدامی رێبـهریی حیـزب ،سـاڵی ٨٥١٨یـش شـههید بـووه .هـهموو عومرهكـهی لـه رێبـهریی حیزبـدا ٨٥سـاڵه ،بـهڵام رێبـهری بـهمهعنای سكرتێری ماوهیهكی كهمتریش بوو .ههتا جارێك دوكتور مهحموود قسهیهكی خۆشی گێڕایهوه ،گـوتی ئێرانییـهكان لێیـان 164
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهپرسیوم ئهرێ ئهوه پیاوێكی چۆنه و چۆن نیه ،گوتوومه بابه ،خۆ هێشـتا جێـی خـۆی خـۆش نـهكردوه ،كـوێڕا خـهریكن بیكـوژن؟ههر له ئێسـتاوه بهرنامـهی كوشـتنی ههیـه؟ گـوتی ،گوتیـان جـا بـۆ پێتوایـه ،دوكتـور قاسـملوو ئێمـه كوشـتوومانه ،گوتوومـه خـۆ ئهمنیش نهزانم ،ئێوه دهزانن كه بۆخۆتان كوشتووتانه.پرسیار :بهڕێز مامۆستا ،وهك هواوڕێ و هاوسوهنگهرێكی دوكتوور سوهعید شوێوهی مودیرییوه و رێبوهریی كواك سوهعید چوۆن ههڵدهسهنگێنی؟وهڵام :یـهكێك لـه نوختـه قووهتـهكانی دوكتـور سـهعید لـه ئـهمری رێبـهری دا ،بهڕاسـتی مودیرییـهت و بهرنامـه بـوو .دوكتـورقاسملوو مهعلوومه له ههموومان و یهك لهوان له دوكتور سـهعیدیش بـه چهنـدین پلـه گـهورهتر و شـارهزاتر بـوو .بـهڵام لـهباریبهرنامهی كارهوه دوكتور سهعید لـه دوكتـور قاسـملوو بهبهرنامـهتر بـوو .هـهموو ئـهو کارانـه كـه دهبـوو بیانكـا بهرنامـهی بۆیـانهـهبوو ،دهینووسـی ،دهفتـهری یادداشـتی هـهبوو ،وهرهقـهی یادداشـتی هـهبوو ،موراجهعـهی پێـدهكرد ،لـه وهختـی پێویسـت دادهگهڕایهوه سهریان ،بێجگه لهوهی گوتم ،حافیزهیهكی وای ههبوو ،كه باوهڕم پێبكه زۆر ئیحتیاجی بـهو دهفتـهر و شـته نـهبوو.بهڵام له عهینی حاڵدا بۆخۆی ئهو خهسڵهتهی تێدا بوو كـه شـتهكانی لـه دهفتـهردا یادداشـت دهكـرد ،دهگهڕایـهوه سـهریان ،لێـیدهپرسینهوه .كه ئهوه له مودیریهت دا زۆر موهیممـه ،كارێـك كـه بهكهسـێك دهسـپێردرێ هـهروا بـهرهڵڵا نـهكرێ ،وێڵـی نـهكا بـهئومێدی خودا ،جارێكی دیكه لـێی بپرسێتهوه ،ئـاخۆ گهیشـتۆته كـوێ ،كارهكـه لـه قۆنـاغی جێبـهجێكردن دا گهیوهتـه كـوێ؟ چـیدیكهی دهبێ بۆ بكرێ؟ دوكتور سهعید ههم بۆ كاری خۆی ئهوهی ههبوو ،ههم بۆ رهفیقانی و بۆ هاوكارهكـانی .لـه بـاری رێبـهرییهوه رێبهرێكی قاتیع بوو .له موقابیل كهمكاری و ئهوانهدا له سهر ههسـت بـوو ،زۆر حهسـاس بـوو .قبـووڵی نـهدهكرد ،دووبـارهئهوهی دهڵێمهوه ،رهنگه جاروبار بهرخوردی توندی لهگهڵ رهفیقان كردبێ بهڵام پێموایـه دهتـوانم شـاهیدیی بـۆ بـدهم كـه رهنگـهوهك ههموو كهسێك یهكێكی خۆش ویستبێ و یهكێكی خۆش نهویستبێ ،بهڵام ئهو بهرخوردانـهی نـه لهبـهر ئـهوه بـوو كـه كـابرایخۆش دهوێ یان خۆشی ناوێ ،لهبهر ئهوه بوو كه ئهو كارهی ئهو پێی وایه دهبێ بیكا ،كابرا ئهنجامی داوه بـه شـێوهیهكی بـاشیان نا ،بۆیه بهرخوردی پێكردوه .بهههرحاڵ دووباره ئهوهی تكرار دهكهمهوه یهكێك له نوخته قووهتـهكانی دوكتـور سـهعید لـه كاری حیزبی و به تایبهتی له كاری رێبهری دا مودیرییهت و بهرنامه بوو.پرسیار :بهڕێز مامۆستا! ئهوكا دروشمی ستراتیەیی حیزبهكهمان دیمۆكراسوی بوۆ ئێوران و خودموختواری بوۆ كوردسوتان بووو، دوكتور سهعید چۆن دهی ڕوانیه مافی دیاریكردنی چارهنووسی گهلهكهمان؟وهڵام :جارێ لهپێش دا با بڵێم مافی دیاریكردنی چارهنووس ،ههر چهند هێنـدێ جـار گـوتراوه كـه مـافی چـارهنووس بـۆ گـهلانمهعنای واقیعیی هـهر ئهوهیـه كـه وڵاتـی سـهربهخۆ ،دهوڵـهتی سـهربهخۆیان هـهبێ ،بـهڵام مـافی دیـاریكردنی چـارهنووس تـهنیائیستقلال نیه ،مافی دیاریكردنی چارهنووس ئهوهیه كه میللـهتێك ئـازادیی پێبـدرێ بۆخـۆی بـهو شـێوهیه كـه بۆخـۆی پێـی باشـه 165
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهچارهنووسی خۆی دیاری بكا .پێی خۆش بێ لهگهڵ یـهكێكی دیكـه بـژی بـه شـێوهی خودموختـاری ،فیـدرالیزم ،كونفـدرالیزم ،هـهرتهعیینی سهرنویشته ،پێی خۆش بێ موستهقیل بێ و دهوڵهتی سهربهخۆ پێـك بێنـێ هـهر بڕیـاردانی چارهنووسـه .هـهر جـۆرێكیبۆخۆی بیههوێ سیستمێكی سوسیالیستی بێ ،بیههوێ سیستمێكی ئیسـلامی بـێ ،بیهـهوێ سـهرمایهداری بـێ ،بیهـهوێ هـهرچی بـێ،مادام ئازادانه بۆخۆی تهعیینی بكا ،ئهوه مافی دیاریكردنی چارهنووسه .بهڵام ئهگهر بڵێین لـه نێـوان خودموختـاری و وهرگرتنـی حهقی یهكگرتنهوه و دامەزراندنی دهوڵهتی سهربهخۆی كورددا نهزهری چۆن بوو ،ئهو وهخت دهكرێ ئاوا جواب بدهینهوه:دوكتور سهعید ئینسانێكی حیزبـی بـوو ،لـه مـاوهی حیزبایـهتیی خۆشـیدا چهنـد مـانگی ئـهوهڵ نـهبێ ،كـه هـهر ئهنـدامی سـادهیحیزب بوو ،دهنا ئهندامی كومیتهی ناوهندی و پاش چهند مانگان ئهندامی دهفتهری سیاسی بوو ،پاشـانیش بـۆ ماوهیـهك جێگـریسكرتێر بووه ،دوایی بۆته سكرتێر ،یـانی چهنـد سـاڵێك لـه سـهدری رههبـهریدا بـووه .كهسـێكی ئـاوا دیـاره تـابیعی سیاسـهت وشوعاری ئیستراتیژیكیی حیزبهكهی دهبێ و تهبلیغی بۆ دهكـا .كـهوابێ ئـهو موبـهللیغی خودموختـاری بـوو ،وهك شـێوهیهكی حـهقیتـهعیینی سهرنویشـت ،كـه حیزبـی دێمـۆكراتی كوردسـتان بۆخـۆی دیـاری كردبـوو و ئـهو دیاریكردنـهش بـهبێ شـك هـهڵقوڵاوی لێكدانهوهیهكی قووڵی سیاسی و واقیعگهرایانه بووه.ئهمما ئهوه كه داخوا بیری بۆ یهكگرتنهوهی كورد چۆن بووه؟ دهتوانم بڵێم به هـهموو عـومقی ئیمانـهوه بـاوهڕی بـهوه هـهبوو كـهمیللهتی كورد یهك میللهته ،خاكهكهی یهك خاكـه ،دهبـێ رۆژێـك لـه رۆژان ئـهو خاكـه و ئـهو میللهتـه یـهك بگرنـهوه ،دهوڵـهتیموستهقیلیان ههبێ ،ههر بۆیه له پێنـاوی هاوكـاری لهگـهڵ بهشـهكانی دیكـهی بزووتنـهوهی كـورددا ئامـادهی زۆر فیـداكاری بـوو،ئامادهی زۆر هاوكاری بـوو ،ئامـادهی گـوزهران و چاوپۆشـی لـه مـهنافیعی كـاتیی حیزبـی دێمـۆكراتی كوردسـتان بـوو بـه قـازانجیبهشێكی دیكه له بزووتنهوهی كورد .قهت لهبیرم ناچێ ،عهكسێكی یادگاریشم ههیه لهگهڵی ،لـه ئێوارهیـهك دا كـه خهبـهر بـڵاوبۆوه كهركووك ئازاد بووه ،دهتوانم بڵێم ئهو پیاوه دهستوپێی خۆی لـێون ببوو ،له خۆشحاڵی یان ،چونكـه كوردسـتان هـهمووی،شـاری كـهركووك بـه شـارێكی هـهره گرنگـی كوردسـتان دهزانـێ ،لهعـهینی حـاڵ دا خهتـهر لهسـهر ئـهوهی كـه كـهركووك لهگـهڵكوردسـتانی ئـهمڕۆ یـان كوردسـتانێكی یـهكگرتوو نهخرێتـهوه ههمیشـه لـه هـهموو شـارێكی دیكـه پتـره .لهبـهر ئـهوهی سـهرچاوهی ژێرزهمینیی زۆر و بهنرخی تێدایه.ئهو كابرایه ئهگهر عهكسهكهی ببینی وهكوو دهڵین لهبنان گوێیان پێدهكهنێ ،ئهوهنده خۆشحاڵه ،ههمیشـه چـاوی لـهوه بـوو كـهكـورد بگاتـه رۆژێكـی ئـاوا كـه بتـوانێ خاكهكـهی وهسـهر یـهك خاتـهوه و وڵاتێكـی موسـتهقیللی خـۆی هـهبێ ،ئـهوهی بـه حـهقیموسهللهمی خۆی دهزانی ،لهعهینی حاڵیشدا وهك گوتم ئهندامی حیزبێك بوو ،رێبهری حیزبێك بوو كه شوعارهكهی خودموختـاری بوو ،تهبلیغی بۆ ئهوه دهكرد.پرسیار :بهڕێز مامۆستا! قوناغهكانی جۆراوجۆری خهباتی گهلهكهمان لهسهر شانی لاوان بووه ،دوكتور سهعید چوۆن دهیڕوانیوه لاوان به گشتی؟ 166
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهوهڵام :پێموایه خهباتی میللهتی كورد یان ههر میللهتێكی دیكه وا بهش نـاكرێ .زۆربـهی لهسـهر شـانی ئهوهیـه ،رهنگـه زۆربـهیزۆری لهسهر شانی زهحمهتكێشان بێ ،چونكه زهحمهتكێشـان زۆربـهی جامیعـهی ئێمـه پێـك دێـنن .دهنـا تهقریبـهن لهسـهر شـانیههمووانــه ،یــهعنی لاوان رهنگــه نهقشــی ئیجرائــی یــان پتــر بــێ لــه موبــارزهدا ،بــهڵام سیاســهت گــوزاری مهعموولــهن كــاریگهورهترهكانه ،ئی به تهجروبهترهكانه .با موبالەغه نهكهین له نهخشی هیچ توێژێكی كۆمهڵایهتیدا ،دیاره لاوان ههم ئێنـرژییان زۆره ،ههمیش به تایبهتی له قۆناخی ئهخیری ژیانی میللهتی كورددا ،لاوان بهشی زیاتریان بـهر دهكـهوێ ،بهتایبـهتی لـهههلومهرجی ئێستامان دا .ئهوهی پێی دهڵێن \"جمعیت جوان\" جهمعییهتی جهوان پتره له جهمعییهتی پیـر .دوكتـور سـهعید وهكـووههموو كهس ،وهكوو رێبـهرێك بـاوهڕی بـهوه هـهبوو كـه دهبێبـایەخ بـه لاوان بـدرێ ،لاوان ئامـاده بكـرێن ،پـهروهرده بكـرێن بـۆبهعۆدهگرتن و وهئهستۆگرتنی ئهو مهسئوولییهتانه كه دهبێ له دوارۆژدا ئهوان بیگرنـه دهسـت .لاوان وهسـیلهی جێبـهجێكردنن لـهكاتی لاویدا ،وهسیلهی بهرنامهریزی و رێبهریكردنن له كـاتی بهسـاڵ داچـوون دا .بـهڵام ئـهوهی كـه رهنگـه دوكتـور سـهعیدی لـهیـهكی دیكـه جـودا كردبێتـهوه ،ئهوهیـه دهگـهڵ ئـهوهی فاسـیلهی زهمـانیی عـومری لەگەڵ لاوهكـان زۆر بـوو ــ بههـهر حـاڵ دوكتـورسهعید كه شـههید بـوو ٣٢سـاڵی تهمـهن بـوو ــ بـهڵام لـه لاوهكـان نیزیـك بـوو ،زۆر تێكـهڵاو بـوو لهگـهڵ لاوان .دهتـوانم بڵـێمجاروبار موبالەغهشی دهكرد ،ئهساسهن له باری تهوازوعهوه دوكتور سهعید زۆرجار زیادهڕۆیی دهكرد .بـۆ وێنـه لهبیرمـه دوكتـورقاسملووی رهحمهتی به سهفهر چووبوو ،ئهویش جێگری سكرتێر بوو ،رۆژێكی چووم تهماشام كـرد نیگابـانی نیـه ،ئـهمنیش گـوتمبۆ نیگابانت نیه؟ گوتی وهڵڵا گوتم با بۆخۆیان ئیسراحهت بكهن .گوتم كارێكی زۆر خراپت كـردوه ،یـانی چـی؟ بـۆ هـهر دوكتـورقاسملوو خهتهری لهسهره؟ یانی چی ئهتۆ بهوهی دهڵێی توازو ،ئهوه توازو نیـه ،ئـهوه بێموبالاتییـه .دوایـه بـانگی بـرادهریبهرپرسی پێشـمهرگهكانی نیگابـانم كـرد كـه ئێسـتا لێرهیـه ،گـوتم ئـهوه بـۆ كـاك دوكتـور سـهعید نیگابـانی نیـه؟ گـوتی بۆخـۆیگوتوویهتی نامهوێ ،گوتم نهخەیر ئێوه بۆخۆتان لهبههانه بهندن بۆ تهمبهڵی ،ئهتۆ بڕۆ بۆی دابنێوه ،جا ئهگهر گوتی نـابێ، بڵێ فڵان كهس گوتوویهتی ،ئهمن دهچم جوابی دهدهمهوه .ئیدی ئهوه بوو بهقسهی كردم و نیگابانیی دانایهوه.دوكتور سهعید وهسهر خۆی نههێنا ،نهیگوت بۆ ناردووتهتـهوه .ئـهو بهڕادهیـهك موبالهغـهی لـه تـوازو و فرووتـهنی دا دهكـرد.دهتدی وهڕێ دهكهوت ههر چهند له باری ئهمنییهتهوه جاروبار ئهوه بـه قازانجیشـه ،بـهڵام بـهخۆی و دوو پێشـمهرگهوه دهچـووهسهفهر ،لهو ههلومهرجـهدا .بـه كـورتی هـهم نیزیـك بـوو لـه لاوان هـهم موتەوازێعانـه لهگـهڵ لاوهكـان و خـهڵكی دیكـه رهفتـاریدهكـرد .لهگـهڵ ئـهوهی وهكـوو گـوتم ئـهو وهختـه كـه نـۆرهی قاتیعییـهت دههـات پیـاوێكی قـاتیع بـوو ،پیـاوێكی بـه بڕشـت بـوو، پیاوێكی وا نهبوو بڵێی دهستوپێ سپی یهو كاری لهدهست نایه. ڕۆژنامهی کوردستان ژماره ٩٢٨ سهرچاوه :ماڵپهری کوردستان مێدیا / .ڕێکهوتی ٨٥ :ی سێپتامبری ٢١١٢ 167
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده عهبدوڵڵا حهسهنزاده :باس له جیابوونهوهکهی حیزبی دیموکرا دهکا سازدانی هیلال ئیبراهیمپرسیار :ئهمڕۆ بهیانێکتان بڵاوکردوه و تیایدا جیابوونهوهی خۆتان له حیزبی دیمووکرا ڕاگهیانود ،هۆکواری ئوهم جیابوونوهوه چیه؟وەڵام :ئێمه لهبهیاننامهکهدا نهمانگوتوه جیا بووینهتهوه بـهڵکوو لـهتبوونمان قبـووڵ کـردوه .ئێمـه جیـا نهبووینهتـهوه چونکـهئێمه پێمان وانیه حیزبێک ههبێ ئێمه لێی جیا ببینـهوه .حیزبێـک ههیـه کـه ئێمـه نـهمان توانیـوه تێیـدا ئیـداره بکـهین و لـهتبـووین .لـهت بوونهکـه دوو سـاڵه ههیـه و بهشـێک حـاکم بـووه و بهشـێکیش مـهحکووم .نهگهیشـتینه رێککـهوتنێک چونکـه ئـهوان بڕیاری خۆیان دابوو .ئێمه جیا نهبووینهوه چونکه ئهگهر پێش ههموویان هی ئێمه نهبێ ،ئهوا بهشێک بووین لهو حیزبه.پرسیار :له ماوهی دوو ساڵی رابردوودا لهنێو راگهیاندن دا وا بڵاو ببۆوه که ئێوه کهمینهن و ئهوان زۆرینه ،کهواته ئێوه لوهوان جیا بوونهتهوه نهک له بوون.وەڵام :ئێمه ههمیشه گوتوومانه ،تهنانهت لهیاداشتهکهش دا نووسیومانه کـه دهسـتهواژهی کهمینـه و زۆرینـه دروسـت نیـه چونکـهتا ئێستاش مهعلووم نیه کام لا زۆرینهیه و کام لا کهمینه .پاشان ئهو شـتانه ههمیشـه قـابیلی گـۆڕانن بـهڵام لـهنێو ئهنـدامانی کۆمیتهی ناوهندی دا ئهوان زۆرینهن و ئێمه کهمینه .ئهوه ڕاسته .پرسیار :ئایا حکومه و پهرلوهمان و حیزبوهکانی باشوووری کوردسوتان بهتایبوهتی پوارتی و یوهکێتی هویچ هوهوڵ و نواوبەیوانی یهکیان نهبوو بۆ چارهسهرکردنی کێشهکان؟وەڵام :ئهمه چهندین جاره حکوومهت و لایهنه سیاسی یهکان و سهرکردهکانی کورد و حیزبهکانی دیکە و بهناوی پهرلهمانیشـهوهدوو جـار هـاتوون و ئێمـه گوتوومانـه کـه بـهردهوام پێشـوازی لـهنێوبژیوانی دهکەن بـهڵام ئـهوان رهتیـان کردۆتـهوه و گوتوویانـه ئهوانه کێشهی ناوخۆیین و ئێمه بۆ خۆمان حهلیان دهکهین و ئێوه قسهی لێ مهکهن. پرسیار :ئهم لهتبوونه وهک تۆ ناو لێنا ،کار ناکاته سهر رهوتی بزووتنهوهی کورد لهرۆژههڵاتی کوردستان؟ وەڵام :بێگومان شتێکی باش نیه .ئێمه بهپێچهوانهی مهیلی خۆمان کردوومانه .بهڵام ئێمه گهیشتبووینه بارودۆخێک که ئهو 168
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهلهتبوونه باشتر بوو لهو پێکهوهبوونهمان چونکه تواناکانمان لهململانێی یهکتردا خهرج دهکرد .بـههۆی ئـهوه بـوو کـه ئێمـه ئـهولهتبوونـهمان قبـووڵ کـرد دهنـا نـهمان دههێشـت قبـووڵ بکـرێ .بـۆ ئـهوهی تواناکـانی ئێمـه چیتـر لـهنێوخۆدا خـهرج نـهبێ هـهر کهسهمان بهجیا ههوڵهکانمان ئاراستهی جهمهووریی ئیسلامی بکهین لهپێناو بهدیهێنانی ئامانجهکانی میللهتی کورددا. پرسیار :کهمپهکانتان و خێزانهکانتان تێکهڵ بهیهکن ،ئهی ئهمه کێشه دروست ناکا ،چۆن ئهم کێشهیه چارهسهر دهکهن؟وەڵام :بارهگانمان و کهمپهکانمان تێکهڵن و دهبێ لێک جیا بکرێنهوه .داوامان کردوه که ئهو رهفیقانه بۆ خۆیـان کۆمـهک بکـهنبهشێوهیهکی زۆر شارستانی یانه و دۆستانه وا بکهین تێکهڵاو نهبن و ههر کهسه و بچێته جێگایهک .ئهگـهر ئـهوانیش هاوکـاریینهکهن ئهوا ئهو ئهرکه دهکهوێته سهر ئهستۆی دهسـهڵاتدارانی ئێـره و ئێمـه داوامـان لهحکوومـهت و پهرلـهمان و هـهردوو پـارتی دهسهڵاتدار کردوه که یارمهتیمان بدهن تاکوو بتوانین بهبێ هیچ گیروگرفتێک و رووداوێکی ناخۆش لێک دوور بکهوینهوه.پرسیار :ئهزموون ههیه که ئهو ناکۆکی یانه پێکدادان و توندوتیەی لێ-کهوتۆتهوه ،ههروهک حیزبی دیموکرا و رێبهرایهتییشۆڕشگێر لهرابردوو یان ههر دوو رێکخراوی کۆمهڵوه ،توۆ ههسوت ناکوهی نواکۆکیی ئوهمجارهش تونودوتیەی و پێکودادانی لوێ بکهوێتهوه؟وەڵام :بهش بهحاڵی خۆم پێموایه راسته ،لهلایهکهوه ههر شهڕ و ههڵڵا ههڵدایسێ بهڵام ئهگـهر هـهردوو لا ئامـادهی شـهڕ بـن.ئێمه ئامادهی وهشاندنی زللهیهکیش نیین و نامانهوێ هیچ روو بدا .لهبهر ئهوه نیه که ئێمه کهمینهین بهڵام بههیچ جۆر مـل بەهیچ جۆره کارێـک و تهنانـهت قسـهیهکی خـراپیش نـادهین .هیـوادارم کـه هـیچ شـتێکی خـرا ،روو نـهدا بهتایبـهتی ئێمـه لهسـهرزهویی خۆمان نیین و بهگوێرهی ئهو ئهزموونه تاڵانهی ههمانه بۆ نموونه لهگهڵ کۆمهڵـهدا کـه چهنـد سـاڵێک لهحاڵـهتی شـهڕدا بووین ،بهڵام لهم بهشهی کوردستاندا هیچ کارێکمان بهسهر یهکترهوه نهما . پرسیار :ئایا پارتی و یهکێتی دهوریان نیه لهنزیک کردنهوه و ناکۆکی یهکان -دا؟وەڵام :ئهوهی راستی بێ دهوریان گێڕاوه و ههوڵیان داوه بـۆ نزیـک بوونـهوهمان .ئێمـه پێمـان گوتـوون کـه پێمـان خۆشـه خۆمـانچارهس ـهری کێش ـهکان بکــهین بهپێچهوان ـهش زۆر پێشــوازی لهه ـهوڵ و یارم ـهتی یــهکانی ئێــوه دهکــهین و زۆر سوپاســی هاتنــه ناوهوهشتان دهکهین .بهڵام لایهنی بهرامبهر هیچ دانێکی پێدا نهناوه بۆ هاتنه ناوهوهی هیچ لایهن و نێوبژیوانێک. پرسیار :بهچ ناوێکهوه درێەه بهچالاکی یه سیاسی یهکانتان دهدهن و ئایا فۆرم و شێوازی کارکردنتان دهگۆڕن یا نا؟ وەڵام :ئێستا ئێمه کۆمهڵێک له ئهندامانی دهفتهری سیاسی و کۆمیتهی ناوهندی و جێگران و موشاویرانی کۆمیتهی ناوهندیین. 169
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده دوایهش حهقی خۆمانه ناوێک بۆ خۆمان دیاری بکهین .حهقی خۆشمانه حیزبی دیموکراتی کوردستان بین. پرسیار :یانی ههر بهناوی حیزبی دیموکراتهوه ؟ وەڵام :ئهگهر واش بێ ئاسایی یه بهڵام ئێمه ههر حیزبی دیموکراتی کوردستانین.پرسیار :ئهمه چۆن دهبێ ،یهک ناو و یهک دهزگای راگهیاندن و یهک رێکخراو ،ههست ناکهی ئهمه بهرهو توندوتیەیتان بهرێت؟وەڵام :ههندێک شت ههیه لێکمان جیـا کاتـهوه .بـا لێـت نهشـارمهوه کـاتی خـۆی کـه حیزبـی دیمـوکرات و رێبهرایـهتی شۆڕشـگێرههبوو ،ئهمن وهکوو خۆم ههمیشه لهدژی ئهوه بووم که نابێ ناوهکهیان وهک یهک بێ ،ئێستهش ههروایـه .بـۆ نموونـه کۆمهڵـه و کۆمهڵه .چریکهای فیدایی ههبوون به چهندین ناوهوه .بۆیه شتێکی ئاسایی یه.پرسیار :لهرۆژههڵا دا رێکخراوێک نهبووه جیا ببێتوهوه و توهجاوزی ئوهو حاڵهتوه بکوا کوه بوهفۆرم و شوێوازێکی نوێووه بێتوه مهیدان؟وەڵام :با نهبێ ،بهڵام مومکینه لهئاینده شتی وا روو بدا .لهگهڵ ئهوهش دا هـیچ گونـاهێکی تێـدا نیـه .هـیچ کهسـێک بـۆی نیـه موحاسەبهی ئهو کهسه بکا که ناوی کوڕێکی بنێ بهڵام ئهو ناوه ههبێ . پرسیار :ئێستا زۆربهتان لهکۆیهن ،ئایا داوای ئهوه ناکهن که باڵی زۆرینه کۆیه بهجێ بهێڵێ و بڕوا بۆ ههولێر؟وەڵام :بۆ داوای ئهوه بکهین .ئێمه ههموومان لهژێر سێبهری حکوومهتی ههرێمی کوردستان دا دهژیین .ئێمه ههوڵهکهمان ئهوهیـهبۆ خۆمان بتوانین ماڵهکانمان و بنکهکانمان لێک جیا ببنهوه .ئهگهر نهمان توانی داوای هاوکاری له حکوومهتی هـهرێم دهکـهینلهم بارەیەوه هاوکاریمان بکهن .ئهگینا ئێمه هیچ کێشهیهکمان نیه لهکوێ بین .ئێمه لێره بین یان له ههولێر ،ئهوان لێـره بـن یان له ههولێر ،هیچ کێشهیهکمان نیه. سهرچاوه :ماڵپهڕی ڕێنێسانس نیوز /ڕێکهوتی ١ :ی دێسامبری ٢١١٢ 170
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده کۆنگرهى ڕۆژنامهوانیى مامۆستا عهبدوڵڵا حەسەن زادە\" ئاماده کردن :هێەا مهنگوڕ.کـاتژمێر ٢ى پـاش نیـوەڕۆى ٨٥ى دیسـهمبرى ٢١١٢ى زایینـى کۆنگرهیـهکى رۆژنامـهوانى بـه بهشـداریى راگهیهنـهره کوردسـتانى ودهرهکـی یـهکان لـه شـارى هـهولێر (هوتێـل هـهورامان ) بـۆ بـهڕێز ،عهبـدوڵڵا حهسـهن زاده( ،ئهنـدامى ههیئـهتى بهرێوهبـهریی حیزبى دێموکراتى کوردستان)سهبارهت به دووکهرت بوونى حیزبى دێموکراتى کوردستانى ئێران ساز درا، ئهمهش دهقى وتهکانیەتی:سهرهتا بهرێزیان به ناوى کورد و کوردستان و به ناوى خوێنى شههیدانى حیزبى دێمۆکراتى کوردستان له ڕیـزى پێشـهوه قـازى،قاسملوو و شهرهفکهندى ،قسهکانى خۆى دهست پێکرد و وێـراى بـه خێرهێنـانى پـهیامنێر و راگەیێنـهرهکان ،وتـى :هـهر وهک لـهڕاگهیهندراوى ٢ى دیسهمبرى ٢١١٢دا هاتوه ،بهشێک له ئهندامانى دهفتهرى سیاسى ،کومیتهى ناوهندى ،جێگـران و ڕاوێژکـارانىکومیتـهى ناوهنـدى و کـادر و پێشـمهرگهى حیزبـى دێمـۆکراتى کوردسـتانى ئێـران ،ڕهسـمهن بـهجیا کـارکردنى حیزبـى خۆیـان لـهزۆرینهى کۆمیتهى ناوهندى ڕاگهیاند و چالاکیى حیزبى خۆیان له ژێر ناوى (حیزبى دێموکراتى کوردستان)دا دهست پێکرد !! .بـاههموو لایهک ئاگادار بن کهس له حیزبى دێموکراتى کوردستان جیا نهبۆتهوه! نه ئێمه نه برایانى دیکهمان! .حیزبى دێمـوکراتىکوردستانى ئێران به داخێکى گرانهوه له ئهنجامى پێشێلکردنى هێندێک له پرێنسیپه دێموکراتیکهکان ،که (ههم جێـى شـانازیىحیزب و ههم جێى شانازیى دۆستان و بزوتنهوهى گهلى کورد بوون) نهیانتوانى به یهکهوه درێـژه بـه خـهبات بـدهن ،لـه مـاوهىزیاتر له دوو ساڵ و نیوى رابردوودا بهشێکى زۆر له ئهندامانى ڕیزى ههره پێشهوهى حیزبى دێموکراتى کوردستان ،لـه بـهر ئـهوبۆچوونه بیرتهسکانهى پاوانخوازان دا خرابوونه پهراوێز و ههوڵ و تهقهلایهکى زۆرى ئهو بهشهى که به ناوى ئۆپۆزسیۆن نـاوىدهرکرد! به ئاکـام نهگهیشـت .نێوبژیـوانیى بهشـێکى زۆر لـه ئـهحزابى کوردسـتانى لـه نێوانیـان دا دوو حیزبـى دهسـهڵاتدارى ئـهمبهشـه لـه کوردسـتان (پـارتى دێمـوکراتى کوردسـتان و یهکیـهتیى نیشـتمانى کوردسـتان) و زۆر لـه ئـهحزابى دیـکەى ئـهو بهشـهىکوردستان و هێندێک له ئهحزابى کوردستانى کوێستان (ڕۆژهـهڵات) و هێنـدێک کهسـایهتیى نێوخـۆى حیـزب و دهرهوهى حیـزب وئهندامانى پارڵهمانى هـهرێمى کوردسـتان ،هـهمووى ئهوانـه لـه ئاکـامى گـوێ ڕانـهگرتنى بهشـى زۆرینـهى کومیتـهى ناوهنـدى بـێئاکام مانهوه .کار گهیشتبووه جێگایهک که ههر وهک له بهیاننامهى ئهوان دا هـاتبوو بـهکردهوه حیـزب دوو کـهرت ببـوو .حیـزبواى لێ هاتبوو له جیاتى ههوڵهکان و تواناکان بۆ بهربهرهکانى بـه دژى دوژمنـانى مـاف و ئـازادی یـهکان و وهدیهێنـانى هیـوا و 171
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهئاواتهکانى گهلى کورد خهرج بکرێن ،سهرفى بهربهرهکانى له گهڵ یهکتر دهکران ،دهکرێ بگوترێ که ئهو حیزبه له زۆر بـارهوهفهلهج ببوو .کاتێک ئێمه له ههوڵهکانمان نائومێد بووین ،پێمان باش بوو که تواناکان و ههوڵهکانمان ئـازاد بکـهین ،بـهجوداکار بکهین و لهجیاتى ئهو ململانێیه ناڕهوایه بکهوینه ململانهیهکى پیرۆز ،ههوڵ بدهین ههر لایهنه و به جودا کـار بـۆ گهیشـتنبه ئامانجهکانمان ،بۆ خزمهت به خهبات و گـهلى کـوردیش وهک دادوهر هـهڵبژێرین .ئێمـه کارمـان خهباتـه بـۆ وهدهسـت هێنـانىمــاف و ئــازادى بــۆ خــهڵکى کوردســتانى ئێــران و ڕووى خــهباتمان لــه کۆمــارى ئیســلامیى ئێــران و ئــهو دهوڵهتــه داگیرکــهر وزۆردارانهیه که دهسهڵاتى زاڵمانهیان به سهر گهلى کوردستان دا سهپاندوه .کارى ئێمه بـه هـیچ شـێوهیهک بهربـهرهکانى لهگـهڵرهفیقهکان و هاوسهنگهرهکانى پێشوومان نیه .نه له بوارى پڕوپاگهندهدا و نه له هیچ بـوارێکى دیـکەدا ،ئێمـه لـه هـیچ بوارێـکدا دهست پێشخهر نابین .بهو هیوایه که ئهوانیش ئهو رێگایه بگرنه بهر ،بهباوهڕى من ئهگهر ئـهوانیش ئـهو رێگایـه بگرنـه بـهرئهو نائۆمێدی یه که هێندێک لایهنى گرتۆتهوه و ئهو خهمانه که چوونهته دڵى بهشـێکى زۆر لـه خـهڵکى کوردسـتان دهڕهونـهوه.زۆر کهس گریاوه ،به دڵنیایی یهوه دهڵێم ئهگهر باش کار بکهین ئهو فرمێسـکانه دهبنـه قاقـاى پێکـهنین .ئـهو حیزبـه لـه مێـژبوو پێویستیى به نوێ بوونهوه ههبوو ،راسته حیزبێکى به دیسیپلین بـووین و شـانازى بـه رابردوومانـهوه دهکـهین ،بـهڵام حیـزبنابێ له سهر رابردووى خۆى بژى ،دهبێ بهردهوام لهحاڵى نوێ بوونهوهدا بێ .ئهوه قسهى ئهمڕۆم نیه .پتـر لـه سـێ سـاڵ پـێشئێستا بهرنامهم بۆ ئهو کاره داوه که لە کومیتهى ناوهندى پهسهندیش کراوه ،بهڵام بـهدهلایلێک کـه لێـرهدا مـهجال نیـه باسـیانبکهم جێبهجێ نهکرا .کهواته باوهڕ بهئاڵوگۆڕ له نێو ئێمهدا ئهمڕۆ دروسـت نـهبووه و ئـهو ململانـه نێوخـۆیی یـه نـهی دههێشـتئاڵوگۆڕ دروست بێ .ئێستا ئێمه له جیاتى ئهوهى به دژى لایهنى بهرامبهر خۆمان تهعری کهین ،ههر وهکوو ئـهو خاڵانـهى کـهلـه ژێـر نـاوى هێڵـه گشـتی یـهکان دا بڵاومـان کردۆتـهوه ،ئێمـه دهمانـهوێ ئـاڵوگۆڕ لـه شـێوهى سیاسـهت کـردن و بهرێوهبـهرى وسـازماندههى و بهرنامـه و پـهیرهودا پێـک بێنـین .ئـهو ههوڵـه ڕهنگـه بههیمـهتى ئـهو چهنـد کهسـهى کـه وهک رێبـهریى حیـزبناسراون نهیهته دى .ئێمه لهو بوارهدا پشتمان به هێزى ئهو لاوانه و ئهو نوخبه و خوێندکارانه بهسـتوه کـه بـه ڕۆحـى سـهردهمپهروهرده بوونه و دهیانهوێ کۆمهڵگا بهرهوپێش بهرن و چون حیزب وهسیلهیهکه بۆ ئهو کاره دهیانهوێ له نێو ڕیزهکانى حیزبـىدێموکراتى کوردستان دا خهبات بکهن ،بۆ نوێ بوونهوهى حیزبهکهمان .ئێمه باوهڕمان به ئازادیى موتڵـهق ههیـه لـه نێـو حیزبـىدێموکڕات دا ،تا ئهو جێگایهى ئازادىی فهردێک نهبێته مـانیعى ئـازادیى فـهردێکى دیـکە یـان قـازانجى گشـتى نهخاتـه مهترسـییـهوه .ئـازادیى بیروبۆچـوونى گـروو ،لـه نێـو حیزبـدا بهرهسـمى دهناسـین ،باوهڕمـان بـه زهرورهتـى کـهڵک وهرگـرتن لـه هـهمووتواناکانى ئهندامانى حیزب ههیه ،به بێ له بهرچاوگرتنى ناوچه و ڕهگـهز و هـهر مهزهـهب و دینێـک! باوهڕمـان بـه زهرورهتـىموشارەکهتى گشتى له بڕیاردان دا ههیه ،ههر کهس له مەوقیعیهتى خۆى ،ئهنـدامانى کومیتـهى ناوهنـدى جۆرێـک بهشـداری یـانههیه ئهندامانى دیکەش به جۆرێک ،به واتاى ئهوەیه که دهبێ بریارى ئهم حیزبه له خوارهوه بۆ سهرهوه خـهڵکى تێـدا بهشـداربـێ .بهرامبـهر بـه کۆمـارى ئیسـلامى ،ئـهو ڕێژیمـه بە دژمنـی مـاف و ئـازادیی گـهلى کـورد و هـهموو گـهلانى ئێـران دهناسـین ،بـهرێژیمێکى تیرۆریست و تیرۆریستپهروهر دهناسین ،سیاسهتهکانى له بارهى ئاژاوهنانهوه لهناوچهدا ،له بـارهى دژایـهتیى ئاشـتىنێونهتهوهیى و ئاشتى له ناوچهدا له بارهى خۆتهیارکردن بهچهکى ئهتۆمى مهحکووم دهکهین .کۆمـارى ئیسـلامى لـهحاڵێک دا بـه 172
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهملیاردهـا دۆلار خـهرجى وهدهسـتهێنانى چـهکى ئـهتۆمى دهکـا کە زۆربـهى خـهڵکى ئێـران هـهژار و برسـین و نـان نیـه بیخـۆن .رۆژلهگهڵ رۆژ قیمهت له بازارهکان ههڵدهکشێ و وهدهستهێنانى نانێک بـۆ ژیـان موشـکیله ،رێژیمێـک کـه رێژیمێکـى گـهلى و دڵسـۆز بێ له جیاتى چهکى ئهتۆمى نان به خهڵکى خۆى دهدا.له نێو هێزه کوردستانی یهکان هـهڵمان ئهوهیـه کـه پێوهنـدى دۆسـتانه و برایانـهمان لهگـهڵ هـهموو هێـزه کوردسـتانی یـهکان داههبێ ،لهگهڵ ئهوهش دا ههر لایهنهى بارودۆخى تایبهتیى خـۆى ههیـه ،هـهر وهک گوتومانـه دوو حیزبـى گـهوره لـه کوردسـتانىگهرمێن جێى تایبهتی یان ههیه ئهوه لهبهر ئهوه نیه که ئێمه لێرهین ،رهنگه گلهیی زۆرمـان لـهو دوو حیزبـه هـهبێ ،بـهڵام بـهیارمهتیى کۆمهڵانى خهڵکى کوردستان شانازی یان بۆ کورد له ههموو بهشهکانى کوردستان زیاتر بهدهست هێناوه ،ئهو بهشـه لـهکوردستان و ئهو رۆڵهى کورد له بنیات نانى عێراق دا ههیبووه کوردى ههموو جیهانى پێ سهربهرز بووه ،به نیسبهت کوردسـتانىئێرانهوه باوهرمان به پێویستیى لێک نزیک بوونهوهى هێزه کوردستانی یهکان ههیه ههتا دهگاته پێکهێنانى بـهره یـان ئێئتـیلافیان هاوپهیمانى یان ههر ناوێک که له سهرى رێک دهکهون .له چوارچێوهى ئێران دا باوهرمان بهوه ههیه که دهبێ ههموو هێزهسیاسی یهکانى ئۆپۆزسیون پێکهوه لهسهر مهسهلهکان کار بکهن بۆ رزگـاریى ئێـران لـهو بارودۆخـهى کـه تێیدایـه ،لـه نێـو هێـزهسیاسی-یـهکانى ئێـران دا خۆمـان لـهو کهسـانه بـهنزیک دهزانـین کـه باوهریـان بـه دوو ئهسـڵى زۆر بنـهرهتیى دێمۆکراسـى و مافـهنهتهوایهتی یـهکان هـهبێ لـه پاشـانیش ئـهو رێکخـراو و حیزبانـهى نوێنهرایـهتیى گـهلانى زۆر لێکـراوى ئێرانـى دهکـهن ،چونکـهئهوان هاودهردى ئێمهن .بهرامبهر به وڵاتانى دراوسێ سیاسهتى ئێمه ئهوهیه که دهبێ هۆکارى ئارامى و ئاسـوودهیى لـه ناوچـهدابـین ،پێوهنـدىی دۆسـتانهمان لهگـهڵ وڵاتـانى درواسـێ دا هـهبێ بـه بـێ دهسـت وهردان لـه کاروباریـان و بـهبێ لهدهسـت دانـى سهربهخۆیی خۆمان.ههر لهو کاتهدا پێمان وایه زهروورهتى ههیه که کورد له ههر بهشێکى کوردستان پشـتیوانى لـه بهشـهکانی دیـکە بکـا .ئهمـه بـههیچ جۆر به ماناى دهست تێوهردانی کارى وڵاتانى دراوسێ نیه .ئێمه میللهتێکین ،کوردستان یهک وڵاته و به سهر چـوار وڵاتـدادابهش کراوه ،کهواتـه حـهقى خۆمانـه پشـتیوانى لـه مـافى بهشـهکانى دیـکەى کوردسـتان بکـهین .بـۆ چـى بـۆ ئێمـه رهوایـه لێـرهپشتیوانى له خهڵکى گواتیمالا بکهین ئهگـهر گرفتێکیـان هـهبێ ،بـۆ رهوا نیـه پشـتیوانى لـه هـاوخوێن و هاورهگـهزهکانى خۆمـانبکهین ،له بوارى نێونهتهوهیى دا ههروهک باسمان کردوه باوهرمان به هـهموو ئـهو پهیماننامـه نێونهتـهوهیی یانـه ههیـه کـه لـهپێنـاوى ئاشـتى و ئـازادى و دێموکراسـى و مـافى مـرۆڤ دا بهسـتراون و خۆمـانى پـێ پابهنـد دهزانـین و بـه پێویسـت دهزانـینپێوهندىی دۆسـتانه و چالاکمـان لهگـهڵ هـهموو دهوڵـهتانى پـارێرهزهرى ئـازادى و دێموکراسـى دا هـهبێ و رۆژ بـه رۆژ پتـهوترىبکـهین .هـهر وهک باسـمان کـرد ئێمـه بـۆ دوژمنایـهتیى لایهنهکـهى دیـکە سـاز نـهبووین ،پێمـان خۆشـه هـهر دووکمـان بکهوینـهململانێیهکى مهشروعهوه بزانین کامەمان وهپێش دهکهوین ،زهمینهیهک بخوڵقێنین که بتوانین لـه داهاتوویـهکى نزیـک دا لهگـهڵیهکتر هاوکارى بکهین له چوارچێوهى بهرهى کوردستانى دا هیچ گرفتێکمان نیه ،هیچ موشکیلێکمان له سهر ناویشیان نیـه و هـیچ 173
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهمافێکیش بهوان نادهین ناو بۆ ئێمـه دیـارى بکـهن ،حیزبـى دێمـۆکراتى کوردسـتان ئـى ههموومانـه ،مـافى هـهر دوولایـه لەو نـاوهکهڵک وهرگرن ،بهتایبهتى ئهگهر چاو له ریزهکانیشمان بکهن ئهوانهى ئێسکیان لهو حیزبهدا ورد بووه زۆربهى ههره زۆریان لـه لاى ئێمهن ،سهرکهوتن بۆ بزووتنهوهى رزگارى خوازى گهلى کورد له ههموو بهشهکانى کوردستان بەئاوات دهخوازم. ***تێبینی( :ئهندامى ههیئهتى بهرێوهبهرى حیزبى دێموکراتى کوردستان) له حیزبـی دێمـۆکراتی کوردسـتان دا وجـوودی نیـه و ئـهمنووسینه تهنیا نووسهری ئهم رێپۆرتاژه نووسیویهتی و مامۆسـتا وهک کهسـاتی یـهکی سیاسـیی گۆڕهپـانی خـهبات لـه نێـو حیزبـیدێمۆکراتی کوردستان دا بۆ ڕوونکردنهوه و ڕهوشـهنگهری لـه سـهر لـهت بـوونی حیزبـی دێمـۆکراتی کوردسـتانی ئێـران لـهو کـۆنگره ڕۆژنامهوانییهدا بهشداریی کردوه. سهرچاوه :ماڵپهڕی گیارهنگ /ڕێکهوتی٨٥ :ی دێسامبری ٢١١٢ 174
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانی بۆ عەبدوڵڵا حەسەنزادە عەبدوڵڵا حەسەنزادە :ئەوەتا ئەمن هەم لەبەر کورسی ڕامکردوە و کورسی بەدوای مندا هاتوە خالید موحەممەدزادەبەدوای دووکەرتبوونی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێرانـدا رۆژی ٨٥ی دیسـامبری ٢١١٢کـۆنگرەیەکی ڕۆژنـامەوانی بـۆ عەبـدوڵڵاحەسـەنزادە ،کەسـایەتیی دیـاری ئەم حیـزبە ،لەشـاری هەولێـر پێـکهـات .نـاوبراو بە دوای پێشکەشـکردنی باسـێک لەسـەر ئەودووکەرتبـوونەی حیزبـی دێمـوکرات ،وەڵامـی پرسـیاری کۆمەڵێـک لە ڕۆژنامەنووسـانی بەشـداری ئەو کونفرانسـەی دایەوە .ئەوەی لێرەدا دەخرێتە ڕوو ئەو پرسیار و وەڵامانەیە کە لە نێوان ڕۆژنامەنووسان و حەسەنزادەدا هاتوونەتە گۆڕێ.زاگورۆس :لایەنوی بەراموبەر ئێووەی وەک لادەر نواو هێنواوە .هەوڵوێسوتی ئێووە چویە؟ پرسویاری دواتورم لە پێوەنودیی لەگەڵجیابوونەوەی باڵێکی دیکەی حیزبە بە ناوی ئارارا کە ئەمانیش جیوابوونەوەی خۆیوان ڕاگەیانود .توا چەنودە ڕاسوتە .پرسویاری دواتر ئەوەیە ئایا ئێوە لە کۆیە دەمێننەوە؟عەبودوڵڵا حەسوەنزادە :لەپـێشدا لەسـەر ئەو نـاوانە پێمخۆشـە ئەوە بڵـێم کە ئەوە یەکێـک لەو شـتانەیە کە ئـێمە ئـارەزوونـاکەین ببـێ ،ئەویـش ئەوەیە کە ئەو شـتانە سـواون و زۆر کـۆن بـوون .نیـزیکەی بیسـت سـاڵ پـێش ئێسـتا بـۆ جەمعێـک کە لەکۆنگرەی هەشتدا ڕیزی خۆیان جیا کردەوە ،بەکار دەبرا .ئەو ئیستیلاحە زۆر کۆن بووە و ئیستاش ئەوانە هەوڵیـان ئەوەیە بڵـێنئەوە هەر ئەوانن .ئیـددیعا دەکەن خـۆ ئێسـتا جیـابوونەوەیەک نەبـووە ،جیـابوونەوەیەکی دائـیم هەبـووە و جـارێکی دیـکە ئـیعلانکراوەتەوە .باشە ئەوان ئەوکات لە چییان لادابـوو؟ چووبـوونە پـاڵ کۆمـاری ئیسـلامی؟ ئەوانە ئەو کـات بەشـێک لە سـادق تـرینتێکۆشەرانی حیزبی دێموکرات بوون .ئەمن نالێم نەدەبوو بیکەین ،چونکە تازە کراوە .بە نەدەبـوو هـیچ عیلاجێـک نـاکرێ .بەڵامئەوە مەنتیقێکی باش نیە هەر کەس لەگەڵ ئێمە نەبوو دۆژمنمانە .یانی چـی؟ ئەو کەسـە دوژمنـی ئـێمەیە کە لەگەڵ دوژمنمـانە.نەک هەر کەس لەگەڵمان نەبوو دوژمنمانە .هەر کەس دوژمنمان نەبوو دۆستمانە .ئێمە پێڕەوی لەم مەنتـیقە دەکەیـن ،نەک لەومەنتیقە .ئێستاش ئێمە لە سەنگەری پێشەوەی خەباتداین .ئەوەی کە حیزبی دێموکرات وەک سیاسەت و پرەنسیپ پێڕەویـی لـێ-دەکـا ئەگەر رۆژێـک دانیشـتین بە داوەری هێنـدێک داوەری بە ئینسـافی بـێلایەن سـابیتی دەکەیـن کە پرەنسـیپە دێموکراتیکەکـانیحیزبـی دێمـوکرات پـاش ڕێبەرانـی شـەهیدمان ،قـازی ،قاسـملوو و شـەرەفکەندی هەمـوو بەرهەمـی ئەو بەشـەیە کە ئێسـتا ئەو بەڕێزانە ئەو ناوەی لەسەر دادەنێن. 175
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهلەسەر مەسەلەی مانەوەمان لە کۆیە ،ئێمە لە ئەوەڵەوە گوتوومانە نە ئێمە ئەوانمان پێ دەردەکـرێ و نە ئەوانـیش ئێمەیـان لەکـۆیە پـێ دەردەکـرێ .حکـوومەتی هەرێمـی کوردسـتانیش کە لەوێ حـاکمە ئەگەر بـیەوێ هەموومـان دەربکـا خـۆ مقـابلەی لەگەڵناکەین ،بەڵام هیچ مەنتیقی تێدا نیە ئێمە بۆ ئەوان دەربکا یان ئەوان بۆ ئێمە دەربکا .لە عەینی حاڵیشدا ئەگەر بـێن دەزانـنکە لە کۆیە چەندی لای ئێمەیە و چەندی لای ئەوانە .کەوابێ ئێمە لە کۆیە دەبین و ئەوانیش لە کۆیە دەبـن .بەڵام دەبـێ لێـکجیا بکرێینەوە .تـا ئەو کەفوکـوڵە دادەمرکـێ و شـەڕە قسـە نەبـێ .ماشـەڵلا ئەوان کەمێکـێش لەو بـارەیەوە ئـازان ،هەمیشـە لەهەوڵی هێرشدان کە ئەوە ئازایەتی نیە .بۆ هـیچ کەس شـانازی نـیە تفەنـگ بە ڕۆڵەی کـوردەوە بنـێ .ئەمـن ئێسـتا و لەبەردەم ئێوەدا دەڵێم نەفرەت لەهەر گوللەیەک دەکەم کە لەدەستی کوردێک دەرچووبێ بەرەو کوردێک.ڕۆژهەڵا تیڤی :لە بەیاننامەکەتاندا باسی لەتبوونی حیزبی دێموکراتتان کردوە بەو مانایە کە بواڵی بەڕێوز مسوتەفا هیجوری بەحیزبی دێموکرا دەزانن ،کەواتە مەسەلەی ئەنودامەتی ئێووە لە ئینتەرناسویۆنالی سۆسیالیسوتدا بە موافی خۆتوان دەزانون یوان ئەوان؟ دووەم پرسیار ،سیاسەتتان بەرامبەر بە کۆمەڵە چۆن دەبێ؟عەبدوڵڵا حەسەنزادە :ئێمە پێمانوایە هیچ ناکۆکییەک نیە لەوەی ئێمە حیزبی دێموکرات بین و ئەوانـیش حیزبـی دێمـوکراتبن ،ئەو ناوە سەبتی هیچ لایەک نیە .هەر دووکمـان میراتگـری شـانازییەکـانی حیزبـی دێمـوکراتین .کەوابـێ زۆر سروشـتییە کەهەر دووکمان لێی ئیستفادە بکەین .ئێمە گوتوومانە ئینتەرناسیۆنالی سۆسیالیست وەک بنەماڵەی گەورەی خۆمان سەیر دەکەین وهەوڵ دەدەیـــن پـــلەی ئەنـــدامەتیی خۆمـــان لەوێـــدا بەریـــنە ســـەرێ .بەڵام ئەوە پێویســـتی بەوە هەیە لەگەڵ بەرپرســـانیئینتەرناسیۆنالی سۆسیالیست قسە بکەین کە داخوا هەر دووکمان وەردەگرن بە ئەندام یان یەکێکمان دەناسـن ،ئەوە مەسـەلەیەکنـیە کە ئێسـتا بتـوانین بڕیـای لەسـەر بـدەین و سـاغی بکەیـنەوە .لە عەینـی حاڵـدا مەسـەلەیەکی زۆر مـوهیمیش نـیە ،بەڵاممەسـەلەی پێوەنــدیی لەگەڵ هێــزە کوردســتانییەکـان زۆر مــوهیمە .ئــێمە لەگەڵ هەمــوو رێکخـراوە کوردســتانییەکــان باوەڕمــانبەدۆستایەتی هەیە ،باوەڕمان بەهاوکاری هەیە .کۆمەڵەش لەڕیزی پێشـەوەی ئەو هێـزانەیە کە لە کوردسـتانی ئێـراندا خـاوەنیڕابردووی سیاسی و نفوزی سیاسین و هەڵوێستیشان بەرامبەر بە ئێمە لە ٢١ - ٨٣ساڵی ڕابردوویشدا دۆستانە و برایانە بـووە و پێوەندییشمان بەردەوام دەبێ.کوردستان ڕاپۆر :جەنابی مامۆستا ،ئێوە خەتی تیرەتان لە ناوی حیزبەکەتاندا داناوە .ئەمە بۆ تخکردنی خەبواتی نەتەوەیوییەیان تەنیا بۆ جیاکارییە لەگەڵ باڵەکەی دیکەی حیزبدا؟ ئایا ئێوە ئەگەر هەڵنەبەێردرێنەوە بە سوکرتێر لەگەڵ ئەو حیوزبە کوار دەکەن؟ پێتان وانیە کەسانێک تووشی نائۆمیدی بوون لەم رووداوە .بۆ نموونە خۆلادانی کەسێک وەک بابا عەلی مێهرپەروەر؟عەبودوڵڵا حەسوەنزادە :ئەمـن ئێسـتاش هەر سـکرتێری ئەو رێکخـراوە نـیم .کاریشـیان لەگەڵ دەکەم وەک سـەربازێک .ئەگەرئەوان لوتفیـان لەگەڵــم هەیە وەک ئەنــدامێکی کــارا قبووڵیــان ک ـردووم ،شــانازیی پێــوە دەکەم .بەڵام وەک پێشــمەرگەیەک لەخزمەتیان دام .ئەوەی مەربووتە بە کاک باباعەلی ،پێموانیە کاک بابەعەلی نائۆمید بـێ ،بەڵام ئیعتـرازی کـاک بـابەعەلی زۆر 176
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهبەجێیە چونکە کاک بابەعەلی جگە لەوەی تێکۆشەرێکە ٢١ساڵە لەم حیزبەدا ژیان بەخـت دەکـا ،هەوڵیکـی یەکجـار شەریفیشـیدا بــۆ ئەوەی ئەم حیــزبە دووچــاری ئەوە نەبــێ .یەکێــک لە چــالاکترین دڵســۆزان بــوو کە لەو بــوارەدا تــێکۆشــا کە بەداخەوەهەوڵەکانی ئەویش بە هیچ جێگایەک نەگەیشتن و تەنانەت زۆریش بێحورمەتییان پێکرد .ئێمە لە جـوابی ئەو کشـانەوەی ئەوداشتێکمان نووسی و ئێستاش دەیڵێم کە زۆر بەداخین لەو هەڵوێسـتەی و هیـواداری هەڵوێسـتی قەتعـی نەبـێ .زۆر بە شـانازییەوەحازرین لە ریزی هەر پێشەوەی ڕێبەریی حیزبدا لە خرمەتیدا هاوکاری بکەیـن .ئـارەزووم ئەوەیە ئەو تـووڕەیییە جێگـای خـۆێبـدا بە گەڕانەوە .خەڵکـی دیـکەش ڕەنـگە دوچـاری نائۆمیـدی بـووبن ،بەڵام ئەگەر ئـێمە کـار بکەیـن کە بـۆ ئەوەش کـار دەکەیـنئـارەزووم ئەوەیە کە ئەو نائۆمیـدییە تەبـدیل بێـتەوە بە ئۆمیـد .بەڵام ئەو داشـەمان کە دانـاوە چەنـد مانـا دەتـوانێ ببەخشـێ،یەکێکیان کە لە هەموویان موهیمترە بۆ ئێمە ئەوەیە کە گەڕاویـنەتەوە سـەر ئەسـڵ .حیزبـی ئـێمە تـا سـاڵی ٨٢١١نـاوی حیزبـیدێموکراتی کوردستان بووە .ئەو حیزبەی بەدەستی بەتوانای پێشـەوا قـازی مـوحەممەد دانـرا نـاوی حیزبـی دێمـوکراتی کوردسـتانبوو .هیچی دیکەی لەگەڵ نەبوو .شتێکی دیـکەی کە تێـدایە ئەوەیە کە ئەمـڕۆ وەختـی ئەوە هـاتوە کە کوردسـتان وەک کوردسـتانبناسین .هەڵوێستی دەوڵەتەکان بەرانبەر بە کورد بەوە ناگۆڕێ کە ناوی خـۆت بنێـی حیزبـی دێمـوکراتی کوردسـتانی ئێـران یـانتورکیا یان سووریە .ئەوان دایانناوە کە ئێمە جیاوازیخوازین .ئەوەی لەگەڵمان کراوە دەیکەن .بەڵام ئێستا کـاتی ئەوەیە ئـێمە خۆمان پێناسە بکەینەوە وەک میللەت و خاکێک .کەوایە ئامانجمان ئەوەیە کەمێک پڕڕەنگ تر بێ.کوردستان تیڤی :دەسەڵاتی سیاسیی ئێرە تا چەند ئاگاداری ئەم جیابوونەوەی ئێوەیە؟ ئەم جیابوونەوەیە لە چویەوە سوەرچاوەی گرتوە .هەست دەکرێ پەشیمانبوونەوەیەک هەیە؟ ڕای ئێوە لەسەر ڕاپۆرتی بیکەر هاملتۆن چۆنە؟عەبدوڵڵا حەسەنزادە :ئەوانەی پێیان خۆشە هەموو شتێک بە ڕەشبینییەوە ببینن هێندێک شـتی خـرا ،دەڵـێن وەک ئەوەی کەڕەنـگە ئەم لایەن و ئەو لایەن تەئسـیریان هەبـووبێ لەم کـارە .ئەمـن لێـرە بە مەسـئولییەتەوە رادەگەیەنـم کە لە هـیچ هێزێکـیسیاسی و هیچ ئینسانیک غەیری هەوڵ بۆ یەکپارچەیی هیچمان نەدیـوە و ئەوەی دیـکە هەمـووی بوختـانە .دیـارە ئـێمە ئێسـتا بـۆچارەسـەری کێشـەکانی خۆمـان حکـوومەتی کوردسـتانمان ئاگـادار کـردۆتەوە ،چـونکە ئەو بـرادەرانەی ئـێمە بە نەفەسـێک چـاو لەمەسـەلەکە دەکەن کە پێیـانوایە کە ئەوان بەتەنیـا حیزبـی دێمـوکراتن و ئەوانـی دیـکە هـیچ نـین کە هەر ئەو مەنتـیقەش بـووحیزبـی دێمـوکراتی دوچـاری ئەوە کـرد .ئـێمە پێمـانوایە حیزبـی دێمـوکرات دەبـێ حیزبـی هەمـووان بـێ بە مـافی وەک یەک و بەئەرکی وەک یەکەوە و بە بیروباوەڕی جیاوازەوە .حیزبێک یەکدەنگیی تێدا بێ حیزب نـیە .چـونکە یـان دیکتـاتۆریی تێـدایە یـانیەکێک بیر دەکاتەوە ئەوانـی دیـکەش دەبـێ وەدوای بـکەون و هەقـی بیرکردنەوەیـان نـیە .ئەوەش حیـزب نـیە .باسـی پەشـیمان-بوونەوە کرا .شتێک بەناوی پەشـیمانبـوونەوە لە ئـارادا نـیە .ئـێمە لە ئەوەڵەوە موخـالیفی لەتبـوون بـووین .بەڵام وەزعێـک کەپێشهاتبوو حیزبی دێموکراتی فەلەج کردبوو .ئـێمە گەیشـتینە ئەو بـاوەڕە کە ئەگەر ئەو وەزعە درێـژەی هەبـێ حیـزب هەمـوویدەمرێ .بەڵام ئەگەر بەجودا کارەکانمان بکەین سـەعی دەکەیـن ئەو بەشـەی خۆمـان ببـووژێنینەوە .ئارەزوومـان ئەوەیە بەشـەکەیدیـکەش پـێش بـکەوێ .ئـارەزووم ئەوەیە بەشـەکەی دیـکەش بێتەسـەر ئەو بیـرە نیشـتمانی و نەتەوەیـییەی پـێکەوە کـار بکەیـن. 177
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهئەگەر نەمانتوانی لەنێو حیزبیکدا بین با لە دەرێی حیزب پێکەوە کار بکەین .تەنـانەت ئـارەزووم ئەوەیە فەزایەک بخـوڵقێنینکە بتوانین جارێکی دیکە پێکەوە بین .لە یەک کەلامدا ئێمە یەکیەتیخوازین ،بەڵام یەکدەستخواز نیـین ،نامـانەوێ تەنیـا یەکدەنگ هەبێ .دەمانەوێ پلووڕالیزمی فیکری لەنێو حیزبدا هەبێ و ئەو حیزبەش دەتوانی زۆر بیروبۆچوونی جیاوازی تێدا هەبـێ.بەڵام لە پێوەندیی لەگەڵ ڕاپۆرتی بیکەر هاملتون،ئە من قەت دوچاری نائۆمیدی نابم ،بۆ من زۆر شتێکی تازە نەبوو .پێمـوابێشـــتی وا هەر دەبـــێ بەڵام مەوقیفـــێکە زۆر خـــرا ،بـــوو .نە لەگەڵ مەســـڵەحەتی ئەمریکایییەکـــان ڕیـــک دەکەوێ ،نە لەگەڵمەسـلەحەتی عیراقییەکـان ،نە لەگەڵ کـورد و نە لەگەڵ بڕیـاری عێراقییەکـان کە سـاحیبی قەزیـیەکەن ڕێـکدەکەوێ .عێراقـی-یەکـان بۆخۆیـان ڕێـک کەوتـوون لەسـەر ئەوەی کە مەسـەلەی کەرکـووک بخـرێتە ڕیفرانـدۆمەوە .ئێسـتا بـۆچی یەکێـک لەوسـەری ئۆقیانووسەکانەوە بێ و پێشنیار بکا ئەوە دوابخرێ؟کوردستان ئۆنلاین :مامۆستا ،ئەمە چەندین جارە حیزبی دێموکرا لە دەبێ .ئەمە چۆن دەبینوی و ئایوا جیواوازی هەیە لەگەڵلەتبوونەکانی دیکە؟ ئایا ئێوە دوای ئەو هەڵوێستانە بەرنامەتان هەیە بۆ گەڕانەوە بۆ ئێوران و کوارکردن لەگەڵ ڕوونواکبیران و نوخبەی کوردی لە ئێران؟عەبودوڵڵا حەسوەنزادە :ڕنـگە ئەو شـتانەی لە حیزبـی دێموکراتـدا ڕوویـان داوە زیـاتر بـن لە سـێ و چـوار جـار .هێنـدێکیانکشـاونەوە و دووبـارە پەیوەسـتبـوونەوە .لە واقیـعدا پەیوەسـتبوونەوە پەیوەسـتبوونەوەی ڕێبەرایەتیـی شۆڕشـگێڕ بـوو لە سـاڵی٨٢٢٢دا بوو .ئەوانەی دیکە وەک فەرد گەڕاونەتەوە .بەڵام ئایا جیاوازی هەیە یان نا؟ لێم گەری بـا بەشـێکی زۆری هەڵگـرم بـۆئاینـدە .بەڵام لێـرەدا دەمەوێ دوو شـت بڵـێم :ئـێمە گوتوومـانە زۆرایەتیـی کـۆمیتەی ناوەنـدی و کەمـایەتیی کـۆمیتەی ناوەنـدی.نەمانگوتوە زۆرایەتیی حیزب و کەمایەتیی حیزب .هەتا لە جێگـایەکیش لە ڕۆژنـامەی کوردسـتاندا نووسـیومانە کە ئەوە دروسـتنیە ئەو ئیسلاحە بەکار بێ .چونکە ئێستا نە ڕوونە و نە مەعلوومە و بۆ داهاتوویش قابیلی گـۆڕانە .هەر ئێسـتا ئەگەر تەماشـابکەی حیزبی دێموکرات لە زۆر جێگادا بەشی زۆری لای ئێمەیە و لە هێندێک جێگاشدا لەلای ئەوانە بەڵام بێجگە لەوە هێنـدێکفەرقی دیکەش هەیە کە هیوادارم هاوڕێیانی موقابیلمـان دوچـاری تەوەهـوم نەبـن .مەسـەلەن ئێسـتا لەگەڵ سـاڵی ٨٢١١بەراوردناکرێ .یەکەم ئەوکات [هاوڕێیـانی ڕێبەرایەتیـی شۆرشـگێڕ] هـیچ ئەنـدامێکی کـۆمیتەی مەرکەزییـان لەگەڵ نەبـوو .ڕێبەرایەتیـیشۆڕشگێڕ یەک ئەندامی کۆمیتەی مەرکەزیی لەگەڵ نەبوو .چونکە کۆنگرەیەک گیرابوو هـیچ کـام لەوان خۆیـان کاندیـد نەکردبـوو. ٢کەسـیان کاندیـد بـوون بەڵام نەیـانکرد .ئەوە فەرقـی زۆرە .لە پاشـان بلیمەتێکـی وەک دوکتـور قاسـملوو لە مەیدانـدا بـوو.کەسانێکی ئەوکات هەبوون بە وەزنی حیزبی دێموکرات دەناسران لەولایە ،بەڵام ئێسـتا تەماشـای وەزنەکـان و سـیماکانی حیزبـیدێموکرات بکەین ئەو کەسـانەی شـارەزان ڕەنـگە قەزاوەتێکـی دیـکە بـکەن .ئـارەزووم ئەوەیە هاوڕێیـان خۆیـان لە جێگـای دوکتـور قاسملوو دانەنێن .هیچمان ناگەینە قاسملوو ،بەڵام ئیتر با ئەو تەوەهومە بۆ ئەوانیش پەیدا نەبێ. فەتاح کاویان :من یەکێک لەو کەسانە بووم کە مامۆستا بووم کە باسی کرد لە حیزب جیابووینەوە .پێمخۆشە ئەوە بڵێم لێرە 178
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهژمارەی ئەو برادەرانەی کە ئەوکات لەگەڵ ئێمە بوون و ئێستا لەگەڵ خەتی حیزبی دێمـوکراتی کوردسـتان و مامۆسـتادان لەسـەداپێـنج کەمتریشـن .کەوابـێ سـەدا ٢١ی ئەو کەسـانەی کە خەتـی مامۆسـتایان قبـووڵ کـردوە هەمـوو ئەو کەسـانەن کە وەفـادارانەلەگەڵ دوکتور قاسملووی شەهید مـاونەوە .کەوابـوو بە هـیچ جۆرێـک نـاتوانن ئەوانە کەلـیمەی لادەر بەکـار بێـنن .ئەوکـاتیش لە خەتی ئەساسیی حیزب لامان نەدابوو ،بەڵام ئێستا هەر کەس ئەوە بڵێ بۆخۆی باش دەزانی سەد لە سەد درۆ دەکا.عەبدوڵڵا حەسەنزادە :ئـێمە بەوانمـان دەگـوت لادەر ،چـونکە ئەوان لە بڕیـاری کـۆنگرەی ١لایـان دابـوو .ئیسـتا ئەوان دەڵـێنلادەر ٩ ،جار خۆی لادەرە ،بۆ؟ لە کۆنگرەی ٨١ئێمە قبووڵمان کردوە دەبینەوە یەک حیزب .لە کۆنگرەی ٨٨هەر ئەوەیـان قبـووڵکردوە و لو کۆنگرەی ٨٢و ٨٥یش قبووڵمـان کـرد کە ئەمـانە وەک هەموویـان ئەنـدامی حیزبـی دێمـوکراتن .ئەگەر ئێسـتا کەسـێکبەوان بڵێ لادەر لە بڕیاری چوار کۆنگرە لایداوە .لەپاشان بۆ ئەوەی بزانن ئەو وشەیە چەندە نادروستە بزانن کاتی خـۆی ئـێمەڕێککەوتننامەیەکمـان ئیمـزا کـرد لەسـاڵی ٨٢٢٢دا کە لە بەنـدی ١یدا هـاتوە هەر بڕیـارێکی لە ٢ی مارسـی ٨٢١١بەدواوە لەلایەن هەر لایەنێکمـانەوە دەرچـووە هەر بەخشـنامەیەکی دەرچـووە ئەگەر پـێچەوانەی ئەم ڕێککەوتننـامەیە بـێ بەتـاڵە .کەواتەهەر ئەوکات بڕیارمان دا کە ئەو کەلیمەیە مەحکووم و بەتاڵە .پاشان لەسەر بەرنامەمـان بۆنێـو ڕوونـاکبیران؛ جـا ئەگەر ئـێمەئەوە نەکەین چی دەکەین؟ کاری نوێ بەفیکری نـوێ دەکـرێ .ئەوە پێویسـتیی بەهێـزی نـوێ و خوێنـدنەوەی نـوێ هەیە .کەوابـێ دەچینە نێو ڕووناکبیران و ڕووناکبیران دێنە نێو حیزب.کۆمەڵ تیڤی :میکانیزمێکتان لەبەرچاو گرتوە بۆئەوەی لە نێوانتاندا شەڕ بەرپا نەبێ؟ دەتوانەوێ لە داهواتوودا کوۆنگرە بگورن؟ئایوا ئەمە شوەڕی دەسوەڵا نویە؟ ئەو فشوارانەی کە ئێسوتا لەسوەر ئێوران هەن دەوریوان بینیووە لەسوەر ئەو لەتبووونەی حیزبوی دێموکرا ؟عەبدوڵڵا حەسەنزادە :میکانیزمی ئێمە بۆ ئەوکارە سەبرو تەحەممولە .هەر وەک لەو رۆژانەدا هەموو شتێکمان کرد بـۆ ئەوەیشــتی خــرا ،ڕوو نەدا و ئەمەش بەردەوام دەبــێ .ئارەزوومــانە ئەو ڕەفیقــانەی دیکەشــمان ئەو کــارە بــکەن و ئــاواتمە هێــزەکوردسـتانییەکـانی دیـکەش چـاوەدێر بـن بەسـەرمانەوە و ئەو لایەنە بە کـورد بناسـێنن کە خەتابـارە .بەڵام بـۆ کـۆنگرەگرتن،مەعلوومە ئەگەر یەک بوایەتین هەر کۆنگرەمان دەگرت .ئێستا کە بووین بە دوو ،حەتمەن کۆنگرە دەگرین ،ئێستا دەمـانەوێ زۆرئاڵۆگۆڕ بکەین ،ناتوانین بیکەین .دەبێ بچینە کۆنگرە .بۆ نموونە ئێستا بەرنامە و پێڕەوی نێوخۆی حیزبی دێمـوکرات پێویسـتیبە گۆڕین هەیە .ئێمە ناتوانین بیگۆڕین تا نەچینە کۆنگرە .کەواتە کار دەکەین تا کۆنگرە .شەرعییەتیشمان هەیە .بـۆ؟ چـونکەکۆمیتەی ناوەندی لەت بووە .بەشێکی لەگەڵ ئـێمەیە و بەشـێکی لەگەڵ ئەوانە .بە چەنـد عەدەد کەم و زۆر شـەرعییەت لەدەسـت نادا .کەوابێ شەرعییەتمان هەیە بۆ کۆنگرە و پاشان دەچینە کۆنگرە و ڕێبەرییەکی تازە و خەتێکی تازە هەڵدەبژێرین. لەسەر شەڕی دەسەڵات دوو شت بڵێم :ئەوەڵەن شەڕی دەسەڵات تاوان نیە .هەر حیزبێک کە دادەمەزرێ بەو ئاواتە دادەمەزرێ 179
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهبەو جۆرەی کە بۆخۆی بە مەسڵەحەتی میللەت دەزانێ بەرنامەکەی بەرێـوەبەرێ .ئەمە سروشـتییە .لە پاشـان ئەگەر شـەڕ لەسـەردەسەڵات تاوانە ،شەڕ بۆ پاوانکردنی دەسەڵاتیش چوار جـار تـاوانە .ئیختلافـی ئـێمە لەگەڵ ئەو هاوڕێیـانە ئەوە بـوو کە ئەواندەسـەڵاتیان پـاوان کردبـوو لە دەسـت خۆیـاندا .ئەوان لە دێموکراسـی ئەو تەعبیرەیـان هەبـوو کە دێموکراسـی مانـای ئەوەیە کەکەمایەتی دەبێ پێڕەوی لە زۆرایەتی بکا .لەحاڵێکدا ئێوە هەمووتان ڕووناکبیرن ،ئەوە پێناسەی دێموکراسی نـیە .ئـێمە تەنیـادیکتاتۆری و دێموکراسیمان نیە .دیکتاتۆریی فەردیمان هەیە ،دیکتاتۆریی کەمایەتیمـان هەیە ،دیکتـاتۆریی زۆرایەتیمـان هەیە،دێموکراسیمان هەیە .سەرەتایی ترین ئەلفوبێی دێموکراسی موراعاتی مـافی کەمیـنەیە لە لایەن زۆرایەتـییەوە ،کە بەداخەوە لەقامووسی ئەو هاوڕێیانەدا هیچ جێگایەکی نیە .بەڵام دەمەوێ بڵێم شەڕی دەسەڵاتی چی؟ ئەوانەی کە ئەو حەرەکەتەیـان بەڕیـوەبـردوە چەنـد کەسـێکن ،بەشـێکیان ئەنـدامی دەفـتەری سیاسـی و کـۆمیتەی ناوەنـدین و لەدەسـەڵاتدان .چـی دیکەیـان دەوێ؟ خـۆلەدەسـەڵاتدا بـوون .بەشـێکی دیکەشـیان کەسـانی وەک مـنن .ئەمـن سـەددی پـۆڵایینم لە بەرانـبەر دەسـەڵاتدا دروسـت کـردوە.لەواقیعدا بە زەبری من بەنـدێک لەنێـو پێـڕەوی نێوخـۆی حیـزب جێگیـر کـرا کە ئیجـازە بەمـن نەدا بـۆ جـاری سـێیەم بـبمەوە بەسـکرتێر .یـانی کەسـێک عاشـقی دەسـەڵات بـێ کـاری وا دەکـا؟ نەخەیـر ڕاسـت بـۆ ئەوەی نەبـمەوە بە سـکرتێر ئەو بەنـدەم دانـا.ئەساسنامەی ئێمە بەندێکی تێدایە دەڵێ :هیچ کەس دوای دوو دەورە سکرتیری ناتوانێ ببیتەوە بە سکرتێر .ئەوە پێشـنیاری مـنبوو .لە کۆنگرەی ٨٢دا دەیانویست لایبەرن ،گوتم ئەوەتان پێ بڵێم عومری من لەحیزبدا بەقەد عـومری ئەو مـاددەیەیە ،ئەگەر ئەمڕۆ لایبەرن من ئیستعیفا لە حیزب دەکەم و دەڕۆم .کەوابێ مەسەلە شەڕی دەسەڵات نیە.بەڵام بە نیسـبەت ئەو فشـارانەی لەسـەر ئێـران هەن ،بـۆ ئـێمە بەپـێچەوانە شـکانەوە .دەبـوا هەر دوو لامـانی هـان بـدایە کـاربکەین(ئێمەی هان دا) .ئەمن پێنج ساڵ پێش ئێستا بە نووسین نووسیومە کە هەلومەرجێک خۆڵقـاوە دەتـوانین ئیسـتیفادەی لـێ-بکەین ،بەڵام بۆ ئەوەی ئیستیفادەی لێبکەین تەنیا یەک رێگامان هەیە ،ئەویش ئەوەیە بەهێز بین .نووسـیبووم ئـێمە دەتـوانینلە چوار پلەدا خۆمان بەهێز بکەین .ئەوەڵ ،ڕیزەکانی خۆمان بەهێز بکەین .دووەم ،ڕیزی هێزە کوردسـتانییەکـان پـتەو بکەیـن.سـێیەم ،ڕیـزی خۆمـان لەگەڵ ئەو هێـزە ئێرانـییـانە پـتەو بکەیـن کە نـوێنەری هێزێکـی میللـین .دواتـریش لەگەڵ هەمـوو هێـزە ئێرانییەکان .بەڵام وەک دەڵێن دەستێک تەنیا دەنگی نایە منداڵێک بۆی ناکرێ کایە.ڕۆژنامەی نوێ :جەنابت گوتت لەگەڵ برادەران مەسەلەی سیاسیمان نەبووە و مەسایلی رێکخراوەیوییە زیواتر .پێوتوانویە هەرچوارچێوەی رێکخراوەیییە جۆرێک تێڕوانینی سیاسیی لەپشتە؟ پرسیاری دووەمم ئەوەیە کە جەنابوت لە رۆژنوامەی چواوەدێرباسی ئەوە کردوە کە ئێمە تاکەی لەسەر سفرەی قازی ،قاسملوو و شەرەفکەندی نان بخوێن .ئەمە چۆنە؟ ئایە ئێوە ڕوانگەتان وەک برادەران وایە بە نیسبە ڕابردووی حیزبەوە؟عەبدوڵڵا حەسەنزادە :زۆر جار خەڵک دەڵێ ئەوە شتی سیاسـیی تێـدا نـیە و شـەڕە لەسـەر دەسـەڵات .ئوسـوولەن شـەڕە لەسـەرئەوە کە ئێمە بە شێوەی دێموکراتێک ڕەفتار بکەین یان یەکێکمان ببین بە ساحیبی ڕۆحیشـیان .ئەوە بۆچـوونێکی تەواو سیاسـی- 180
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهیە .تەنانەت کاتی خۆی کە ئێمە بەرنامەمان هەبوو لەگەڵ ڕێبەرایەتیی شۆڕشگێڕ یەک بگرێنەوە ئەوە ئیختلافێکی سیاسـی بـوو.ئێمە پێمان وابوو یەککەوتنەوەی ڕیزەکانمان باشە .ئەوان پێیان وابوو نەخەیر ئەو ناکۆکییە نیعمەتی خـوایە و نـابێ لەدەسـتیبـدەین ئەوانەی ئەو کـاتەی کە لە ڕێبەرایەتـی شۆڕشـگێڕدا بـوون ئێسـتا لە تەرکیبـی ئـێمە پێـنج لە سـەدن بەڵام دەبـێ ئەوەشبگوترێ ئەو سەدی پێنجە .سەدی پێنجێکی بە کەیفیەت و بەوەزن و باشن .دەبێ ئەوە بگوترێ .لە پاشـان هەر دوو ئەوانەمـاننکە وەحدەتخواز بووین .یەکیەتیی ڕیزەکانی ئەو حیزبەمان دروست کرد و پاشـان پاراسـتمان .بەچـی پاراسـتمان؟ بە ئیمتیـازدان بە تەرەفی بەرانبەر.لەسـەر مەسـەلەی قـازی و قاسـملوو؛ ئەوە دوو مانـای هەیە :یەکیـان سروشـتییە .ئەو ئەفکـارە کە قـازی هێنـای بـۆ کـاتی خـۆیپێشکەوتووترین بیری سەردەم بوو ،بەڵام کـۆن دەبـێ .ئەوەی قاسـملوو هێنـاویەتی کـاتی خـۆی بـاش بـووە بەڵام مابـا دەیگـۆڕی.کەوابـێ نـابێ هەر بەدوای ئەوە بکەویـن .دەبـێ شـت بگـۆڕین .ئەوان خۆیـان مابـان دەیـانگۆڕی .تەنـانەت ئەو ئەفکـارەی ئەوانهێناویانە ئەگەر تازەش مابن ،نابێ دەوڵەمەند بکرێ؟ نابێ شتی دیکەشی بخرێتە سەر .بۆ؟ ئەگەر ئـێمە نیمـانە بـا ئەو لاوانەلەگەڵمان بـکەون کە منـداڵی ئەو عەسـرەن .عەرەب دەڵـێ :هەر ڕۆژگارێـک دەوڵەتـی خـۆی و پیـاوانی خـۆی دەوێ .بـا بـیدەیـنەدەست ئەو لاوانە .مانای دیـکە ئەوەیە کە لە پشـت سـەنگەری دوکتـۆر قاسـملوویەوە تەقە لە خەڵکـی بـکەی .مەسـەلەن نووسـیانعەبدوڵڵا حەسەنزادە کوێرکەرەوەی ڕێبازی قاسـملوویە .بە بەشـداریی هەموویـان گـوتم ئەری کێتـان بە قەد مـن لەگەڵـی ژیـاوە؟کێتان بەقەد من لێی فێر بووە؟ کێتان بەقەد من لەسەری نووسیوە؟ کێتان بەقەد مـن باسـتان کـردوە؟ ئەو کـاتیش کـاک مسـتەفاهیجــری هەســتا گــوتی ســپاس بــۆ مامۆســتا و لە کەســێکی وەک مامۆســتاش هەر ئەوە چــاوەڕوان دەکــرێ .بەڕابردووداچــوونەوەئـازایەتیی دەوێ ،یـانی هـیچ تـاوان نـیە هەسـتی بڵێـی ئەو فیکـرەم خـرا ،بـوو .ئەوەش دوو مانـای هەیە ،ئەویـش ئەوەیە کەئەوکات چاک بووە و ئێستا بەکار نایە .مەسەلەن ئەو کات ئیمە کە جیـا بـووینەوە و لە کتێـبەکەی خۆیشـمدا نووسـیومە چـاو لەئەدەبیـاتی ئەو حیـزبە بـکە کە زۆری جنێـودانە بەوی دیـکە .دەباشـە بـابە بـۆ جنێـو بەمـن دەدەی بـڕۆ کـاری خـۆت بـکە .دوکتـورقاسملوو دەیگوت وای دادەنێین دوو دوکاندار لە پاڵ یەکەوە میوە دەفرۆشن .هەر دووکیان هەقیان هەیە بڵێن میوەی مـن تـازەیە،بەڵام حەقیـان نـیە بڵـێن میـوەی جیـرانەکەم کرمـۆڵە .بـا تەعریفـی کـالای خـۆی بکـا .ئەوانەی کە هیچیـان پـێ نـیە خۆیـان بە جنێودان بە خەڵکی دیکە پێناسە دەکەن.چاوەدێر :باس لەوە دەکرێ لایەنەکەی دیکە خوازیاری بەسوتنی کوۆنگرەیەک بوۆ چارەسوەرکردنی کێشوەکان بووون بەڵام ئێووە ڕازی نەبوون .پرسیاری دووەم ،هۆکاری دروستنەبوونی بەرەی کوردستان لەچیدا دەبینی؟عەبدوڵڵا حەسەنزادە :لە بارەی پرسیاری ئەوەڵەوە بەڕەسـمی ئەو بـرادەرانە پێشـنیاری پێـکهێنـانی کـۆنگرەی نائاسـایییـاننەکردوە .ئەمما ئەگەر پێشنیار بکرایە ئێمە موخالەفەتمان دەکرد .چونکە کـۆنگرەی ئاسـایی و نائاسـایی لەو فەزایەی تێـیدایـنوەک یەکە .ڕەفێقێکی ئەوان لە کۆبوونەوەیەکی دەرەوەی وڵاتدا گوتوویەتی نیگەرانی کۆنگرەی ٨٩مەبـن ،لە ئێسـتاڕا دەزانـین لە 181
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهکـۆنگرەی ٨٩خ کورسـییەک کێـی لەسـەر دانیشـتوە .جـا ئەو کـۆنگرەیە بە ئاسـایی بگیـرێ یـان نـا ،مەعلـوومە نەتـیجەکەی لەکۆنگرەی ٨٥چاکتر نابێ .بۆ ئاگاداریتان هەتا ئێستا ئەو هاوڕێیـانە نەیـانهێشـتوە بە ئـازادی لە پشـت میکرۆفـۆن ئـێمە قسـەیخۆمـان بکەیـن ،قەت ئیجـازە نەدراوە .ئەو خەڵـکەی کە لەگەڵیشـیانە تەنیـا یەک قسـەیان بیسـتوە و ئیجازەیـان نەداوە قسـەیموخالی ببیسـتن .خەڵکێکـی ئاوایـان لە دەوری خۆیـان کـۆ کـردۆتەوە .پـێم باشـە ئامـاژە بە خاڵێـک بـکەم .ئـاخرین پـاراگرفیکۆمیتەی مەرکەزی بۆ کۆنگرەی ٨٥ئەوە بـوو کە دەڵـێ \" :هاوڕێیـانی خۆشەویسـت ،زامنـی سـەرکەوتن لە هەمـوو ئەو بـوارانەی کەبــاس کــران و لەهەر بــوارێکی دیــکەی کــاری حیزبــی و ڕێکخراوەییمــاندا بەســتراوەتەوە بە پاراســتن و پتەوتــر کردنــی ڕیــزیتەشـکیلاتیمان .ئەگەر لە خۆمـان نەگـۆڕێن هەمـوو کـادر و پرسـنێلی حیـزب بـۆ بەڕێـوەبردنی ئەرکەکـانی سەرشـانمان و لابردنـیکۆسپەکانی سەر ڕێگامان بەڕاستی کەم و ناتەواوە هەتا دەگا بەوەی کە ئەم حیـزبە نەتـوانێ لە هەمـوو تواناکـانی خـۆی کەڵـکوەربگـرێ و بەشـێکیان تووشـی دوورەپەرێـزی بکـا ،یـان لەوەش خراپتـر بیـانخـاتە پەراوێـزەوە .حیزبـی دێمـوکرات لە دەسـتهێندێک ململانێی ناڕەوا زۆری چەشتوە و زیانی دیـوە .بـا پەیمـان بـدەین ئەم نەخۆشـییە خاشـەبڕ بکەیـن و وەرن لەگەڵ خـوێنیشـــەهیدان و لەگەڵ گەل و نیشـــتمان پەیمـــانی ژنـــان و پیـــاوانی بەرپـــرس تـــازە بکەیـــنەوە کە نەک هەموومـــان ،هەر کەسلەبەرخۆیەوە هەستی دووبەرکی لەخۆماندا بکوژین ،بەڵکـوو لەهەر کەسێشـمان دی یەکپـارچە برگژیـدا بچێـنەوە \" ئەو پـاراگرافەبە زۆرایەتییەک کە ئەوان هێنایـانە کـۆنگرە ڕەد کـرایەوە .یـانی لە کـۆنگرەدا هاوکـاری و پێکەوەکارکردنیـان ڕەد کـردەوە .ئەوە دەردەخا مەسەلەکە چیە.دەلایلــی س ـەرنەکەوتنی بەرەی کوردســتانی یەک و دوان نــین ،بەڵام ئەگەر تێــیدا س ـەرنەکەوتین هــۆیەکەی ئەوە نەبــووە کە لەئامانجەکـاندا یەکمــان نەگرتــۆتەوە .لەسـەر ئامانجەکانمــان ئەگەر کەمێکــیش تەفاوەتمــان هەبـووبێ کەم بــووە زیــاتر لەســەرمیکانیزمی پێکەوەکارکردنی ئەو بەرەیە تێک چۆتەوە نەیتوانیوە درێژەی هەبێ .هیوادارم لە داهـاتوودا بە ڕۆحێکـی دیـکە و بە نەفەسێکی دیکەوە بۆ ئەو مەسەلەیە بچین.گۆڤاری ژنان :مامۆستا ،بۆ ژنان لە حیزبی دێموکرا و بەتایبە لە ڕێبەریی ئەم حیوزبەدا ڕۆڵوی بەرچاویوان نەبوووە؟ حیزبوی ئێوە بۆ تێکۆشانی ژنان و ڕۆڵی ئەوان لە ڕیبەریدا چی لە بەرنامەدایە؟عەبدوڵڵا حەسەنزادە :ئەمن هەمیشە سەرنجی ئەوەم داوە پیاوەکـان کە پرسـیار دەکەن باسـی پیـاوان نـاکەن ،بەڵام کە ژنـان پرسیار دەکەن باسی ژنان دەکەن! فەتاح کاویان :زۆڵمیان لێکراوە ،بۆیە. عەبدوڵڵا حەسەنزادە :لێرەدا دەگەرێمەوە سەر یەکێک لە قسەکانی دوکتور قاسملوو کە زۆر بە سەراحەت دەیگوت :پیاوانی 182
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهحیزبی دێموکرات لە بەرانبەر مەسەلەی ژناندا کۆنەپەرستن .ئەوە لەنێـو حیزبـی دێمـوکرات هەبـووە .ئەمـن لە ڕێبەرانـی حیزبـیدێموکراتم دیوە کە ڕازی نەبووە کچەکەی بە ئارەزووی خۆی مێـرد بکـا .ڕازی نەبـووە کـچەکەی بچێـتە بـواری تێکۆشـانی ژنـانەوە.کەوابێ ئەوە دیـدێکی کۆنەپەرسـتانە بـووە کە لەسـەرمان زاڵ بـووە .ئـێمە گوتوومـانە دەبـێ میکـانیزم هەبـێ ،پێمخـۆش نـیە ئەومیکانیزمە زۆر بەوردی باس بکەم بەڵام دەبێ میکانیزمێک دروست بکەین کە مەجبوورمان بکـا بەشـێک لە دەنگەکانمـان بـدەین بە ژنان .ئەو میکانیزمە ئێستا لای من هەیە.هەولێر پۆست :مامۆستا ،ئێوە ئەندامی دیکە لە بەشەکانی دیکەی کوردستان وەردەگرن؟ دەنگوۆی ئەوە هەیە کە لە هێنودێک لە شارەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان ناڕەزایەتی دەربڕین بۆ ئەو لەتبوونەی حیزب هەیە ،ئێوە پەیامتان چیە بۆ ئەو خەڵکە؟عەبودوڵڵا حەسوەنزادە :لە بەشـەکانی دیـکەی کوردسـتان ئـێمە ئەساسـنامەمان تـا ئێسـتا دەڵـێ ئەو کەسـانە دەبـنە ئەنـدامیحیزبی دێموکرات ،یان کوردی ئێران بن یان دانیشتووی کوردستانی ئێـران بـن .کەوایە بەپێـی ئەو خـاڵە حەقـی ئەنـداموەرگـرتنلە بەشەکانی دیکەی کوردستان بەخۆمان نـادەین .بەڵام یەکپـارچەیی و پێکەوەبـوون لەگەڵ بەشـەکانی دیـکەی کوردسـتان لەوێـدابە باشــی بــاس کــراوە .لەگەڵ ئەوەی لەهەر وڵاتێ ـکدا مەلــومەرج و سیاس ـەتێک هەیە بەڵام خــاڵی هــاوبەش زۆرن و ئیمکــانی هاوکاری لەگەڵ یەکتر زۆرە.لەسەر ئەو مانگرتن و نارەزایەتییە کە گوایە دەبێ ببێ ،ئەمن هێندێک شتم پێگەیشتوە بە ناوی ناڕەزایەتی لە هەموومان یـانگوایا ناڕەزایەتی لە لایەکمان .بەڵام پەیامی من ئەوەیە ئەو ناڕەزایەتییە کە هەیانە لەسەر سەرو سـەر چـاوم .خەتـای ئـێمەیتێدایە ئەمن لەپشت ئەو تریبوونەوە بە هەموو دڵەوە داوای لێبووردن لە خەڵکی کوردسـتان دەکەم .لەگەڵ ئەوەی ویژدانـی خـۆمبە شاهید دەگرم بەشێکی یەکجار زۆر کەم لەو خەتایەم بەر دەکەوێ .ئێستا مەجالی ئەوە نیە کە ئەو شتانە بـاس بـکەم ،بریـا کاتی هاتبایە.ئاڵای ئازادی :باشە ئەو جیابوونەوەیە چۆن دوو ساڵ دوای کۆنگرەتوان ڕووی دا؟ پاشوان لەسوەر چ بنەموایەک دەڵوێن سوەدی ٥١ی خەڵکی ڕۆژهەڵاتی کوردستان لەگەڵ ئێوەدایە؟ چەندەتان توانیوە دێموکراسی لەنێو حیزبدا جێگیر بکەن؟عەبوودوڵڵا حەسووەنزادە :لەڕاســتیدا هەر دوای کــۆنگرەی ٨١کە ئــێمە بڕیــاری یەکگــرتنەوەی حیزبمــان دا لەو رۆژەوە ئەوانهەوڵیـان داوە ئەو بڕیـارە هەڵوەشـێننەوە .پێشـتر ئەمـن لە پـێش کـۆنگرەی ٨١کە کـاک مسـتەفا سـکرتێر بـوو و ئەمـن جێگـریسکرتێر بووم ،دوو جار چوومە لای .پێمگوت یەکگرتنەوەی حیزب داخوازی خەڵکە ،خەڵک دەیەوێ .ئەوە شانازییەکـی گەورەیە،با ئەو شانازییە بە تۆ ببڕێ .ئەوکات پێیوابـوو ئەوە خیـانەتە؛ ڕاسـت گـوتی \" بە خیـانەتی دەزانـم \" .بەڵام دواتـریش چەنـدجار باسی کردوە کە \" ئەمن تەسلیم بووم ،بەڵام پێم کارێکی غەڵەت بووە \" هەر بۆیە لە ماوەی ئەو ٨١ساڵەدا هیچ کات ناوی 183
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده لادەر لە زاری موبارەکیان نەکەوت .هەروەک چۆن ئێستا بەکاری دەبەن.ئەمـن عەرزم نەکـردی نیـوەی خەڵکمـان لەگەڵە ،ئەمـن عەرزم کـردی هەر ئێسـتا تەماشـا بکەیـن لە نێـو ڕیزەکـانی حیـزبدا لەجێیەک نیوە زیاترمان لەگەڵە و لە جێیەک نیوە کەمترمـان لەگەڵە .ئەوەش پاشـان داهـاتوو ڕوونـی دەکـاتەوە .بـۆیە ئیـددیعایوام نەکردوە چونکە بە زەحمەت نیوەی خەڵکی کوردستان لەگەڵ حیزبی دێموکراتە .خەڵکی کوردستان ڕەنگە یەک لە سـێی کـاریبە کـاری حیزبـایەتی نەبـێ .هەر چەنـد حیزبەکـانی دیـکەش هەن بەڵام بەبـاوەڕی مـن هەتـا ئێسـتاش زۆرتـری لەگەڵ حیزبـیدێمـوکراتە .بەڵام ئەی حیزبەکـانی دیـکە؟ کەسـی دیکەیـان لەگەڵ نـیە؟ بـۆیە واقیعبینـانە نـیە بڵێـین نیـوەی خەڵکـی کوردسـتانلەگەڵ حیزبـی دێمـوکراتە .لەسـەر ئەوەی چەنـدەمان توانیـوە دێموکراسـی لەنێـو حیـزبدا جێگیـر بکەیـن ئەمـن دەتـوانم بڵـێم لەکۆنگرەی ٨١ەوە ئێمە هەوڵمان داوە دێموکراسی لەنێو حیزبدا سەقامگیر بکەین .دیموکراسی لەنێو حیزبدا وەک پێوەندیی حیزبـیهەمیشە هەبووە بەڵام یەک شت نەبووە لە نێو حیزبدا ،ئەویش حەقی بیڕوڕای موخالی بەرانـبەر بە سیاسـەتەکانی حیـزب .لەکۆنگرەی ٨١دا بڕیارێکمان پەسند کرد کە ئەوە لە شەش مانگ پـێش کـۆنگرە وەئـازادە .لە کـۆنگرەی ٨٨گۆڕیمـان بەوەی کە هەرلە دوای کۆنگرەوە هەموو کەسێک ئازادە لەنێو حیزبدا ڕای موخالیفی حیزب بڵاو بکـاتەوە .لە کـۆنگرەی ٨٢دا کردمـانە بڕیـار کەدەستەبەندیی نهێنـی تـاوانە تاسـەر حەددی خیـانەت بەڵام هەمـوو کەسـێک هەقـی هەیەلەسـەر هەر سیاسـەت و هەر شەخسـێک و هەر بڕیارێکی حیزب و ئۆرگانێک ڕایەکی موخالیفی هەیە بە ئاشکرا لە کۆبوونەوەکاندا باسی بکا.رادیۆ نەوا :باسی کۆنە پەرەستیی نێو حیزبت کورد ،بەرنوامەی ئێووە چویە بوۆ لابردنوی ئەم کۆنەپەرسوتییە و بەشوداریی ژنوان؟ حیزبی داهاتووتان ناوی دەنێی چی و ئایا خۆتان دەکەن بە سکرتێر؟عەبودوڵڵا حەسوەنزادە :ئەوەی کە کارمـان نەکردبـی ،وا نـیە ،بەڵام گـوتم دەبـێ میکانیزمیـک هەبـێ بـۆ بەشـداریی ژنـان لەئیدارەی حیزب و کۆمەڵدا .ئەوەی دیکە سکرتێریی عەبدوڵڵا حەسەنزادە ،ئەسڵەن ئەو مەسـەلەیە .ڕاسـت نـیە .دەنـا ئەوانەی لەنیزیکەوە شاهیدن و تەنانەت موخالیفینی منیش دەزانن لەوەتا ئەمن هەم لەبەر کورسی ڕامکردوە و کورسی بەدوای مندا هـاتوە. ئەمن قەت بەدوای کورسیدا ڕامنەکردوە.فەتاح کاویان :من بۆ تەئییدی ئەو قسەی مامۆستا یەک شـت دەڵـێم .کەم کەس لە حیزبـدا هەیە لەو هەڵوێسـتانەی مامۆسـتا کەدەیگوت سکرتێری ناکەم ناڕەحەت نەبووبێ .پێش کۆنگرەی چواریش ئەندامەتیی کۆمیتەی مەرکەزیی نەکرد .لە کۆنگرەی ١یشـدانەیکرد .قبووڵاندن و بە تەسویبگەیانـدنی ئەوەی کە سـکرتێر حەقـی نـیە زیـاتر لە دوو دەورە سـکرتێر بـێ مامۆسـتا خـۆی بـووباسی کرد .یەکێک لەو کەسانەی کە زیاتر لەهەر کەسێکی دیکە قەڵس بووە لەو هەڵوێسـتانەی مامۆسـتا ،ئەمـن بـووم .هەمیشـە کورسی بەدوای ئەو کەوتوە. 184
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهڕۆژهەڵا تیڤی :مامۆستا ،باسی ئەوە کرد کە نیوەی خەڵک لەگەڵ حیزبی دێموکراتە .ساڵانی ڕابردوو باسی ئەوەتوان دەکوردکە زیوواتر لە %٩١ی خەڵووک لەگەڵ حیزبووی دێموووکراتە .چووۆنە ئێسووتا باسووی ئەوە دەکەن کە نیوووەی خەڵووک لەگەڵ حیزبوویدێموکراتەکوانە؟ پێوتوانویە ئەم سیاسوەتە یەکێوک لەو هۆکوارانەیە کە نەیهێشوتوە بەرەی کوردسوتانی بە ئاکوام بگوا ؟ ئەمە سیاسەتێکی پاوانخوازانە نیە کە بەسەر حیزبی دێموکرا دا زاڵ بووە؟عەبودوڵڵا حەسوەنزادە :ئەمـن پرسـیارەکەت ڕاسـت دەکەمەوە کە ئەمـن قەت وام نەگوتـوە .گوتوومـانە لە هەڵبژاردنێـکدا کەساڵی ٨٥٣٢بەڕێوە چوو حیزبی دێموکرات بەتەنیا سـەدی ١٢ی دەنگەکـانی کـۆ کـردەوە .ئەو ئامـارە هەیە و مـاوە .تەنیـا شـتێکم گوتوە کە دەلێلێک بۆ گۆڕانی ئەوە نیە .نە بە موسبەت نە بە مەنفی.ڕۆژنانەی کوردستان :مامۆستا ،لایەنی بەرانبەر ئێوە تاوانبار دەکەن کە هەموو هەوڵەکان بۆ چارەسەرکردنی کێشوەکانتان وەڵام نەداوەتەوە ،ئەمە چۆنە؟ گۆیا ئێوە نێوبەیوانیی خەڵکی دیکەتان ڕەد کردۆتەوە؟عەبدوڵڵا حەسەنزادە :ئێمە گوتوومانە تەوافوقێـک کە دەکـرێ دەبـێ ئیمـزا بکـرێ .تەنـانەت داوامـان کـردوە کە زەمـانەتێکیئیجرایی هەبێ و دۆستێکێش لە نێوانماندا هەبێ بۆ ئەوەی سبەینێ ئەو لایەنەی کە لێی لادەدا بە خەڵکی بناسێنین .لە لایەکـیدیکەشـەوە لەو ڕۆژەوە کە داخوازەکانمـان پێشـان داون گوتوومـانە خەڵکێکـی زۆر دەرکـراون لەبەر هۆکـاری جینـاحی .کەوابـێ ئەوبڕیارانە ڕابگرن و بەوانی دیکەشدا بچنەوە .کەچی هەر لەو ماوەیەدا بە دەیان کەسی دیکەیان دەرکردوە بێ هیچ دەلیلێک ،جـگەلە بۆچوونی جیابیری .بەڵام لە بـاری نێوبژیـوانیی خەڵکـی دیـکەوە ڕۆژنـامەی چـاوەدێر ڕۆژێـک پرسـیاری لە مـن کـرد کە لەگەڵنێوبژیوانیی خەڵکی دیکە دەڵێن چی؟ ئەمن بەڕاستی پێشـم وانەبـوو بـۆ چـاپکردنە ،گـوتم ئەمـن داوای نێوبژیـوانی نـاکەم بەڵامنێوبژیوانی بەشتێکی زۆر سروشتی دەزانم و پێم باشە .ئەوە دەسـتتێوەردان نـیە .ئەمـن خـۆم چـووم لە نێـوان پـارتی و یەکیتـیدانێوبژیوانیم کردوە .ئایا ئەوان سەربەخۆیی یان لەدەست دا؟ لە نێـوان پـارتی و پەکەکە و لە نێـوان پەکەکە و هەر دوو حیزبـیکوردستان لە ساڵی ٨٢٢٢دا نێوبژیوانیم کردووە .ئایا ئەو حیزبانە سەربەخۆیییان لەدەست داوە؟ کـاک مسـتەفا هیجـری هەر لەوژمارەی چاوەدێر دا نێوبژیوانیی ڕەد کردۆتەوە .بۆیە ئێمە نێونژیوانیمان ڕەد نەکـردۆتەوە .ئەوان هەوڵـی نێوبژیـوانییـان لە بـار بردوە. بەرێوەبەری کۆنفرانسەکە و ئامادە کردنی ئەم دەقە :خالید موحەممەدزادە دێسامبری ٢١١٢ماڵپەڕی گیارەنگ 185
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده عەبدوڵڵا حەسەنزادە: ململانێی ناڕەوا تائێستا حیزبی دیموکراتی ورد کردوە و ئەمجارەش هەر وردی دەکا ڕۆژنامەی میدیاعەبدوڵڵا حەسەنزادە کە لە کۆنگرەکانی ٨١و ٨٨و ٨٢دا سکرتێری حیزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران بوو ،لە دوای کۆنگرەی ٨٥کە مستەفا هیجری بوو بە سکرتێری حیزب کەوتە باڵی ئۆپۆزیسیۆن و کەمینەوە ،کە دواجار ئەو باڵە لە رۆژی / ٨٢ / ٢ ٢١١٢بەیاننامەی کارکردنی خۆیان بەجیا بەناوی ( حیزبی دیموکراتی کوردستان -ئێران) بڵاو کردەوە. عەبدوڵڵای حەسەنزادە ئەوە رەت دەکاتەوە کە ئەوان جیابووبنەوە بەڵکوو دەڵێ حیزبەکە لەت بووە: ڕۆژنامەی میدیا :نەدەکرا پێکەوە بمێننەوە و حیزبەکە لە نەکەن؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئێمە هەوڵی دنیامان دا کە ئەو حیزبە لەت نەبێ ،بەڵام ئەوان پێکەوە بوونێکیان دەویست کە بەشێکساحیبی حیزبەکە بن و بەشێکێش بێگانە و بێ دەسەڵات بن .ئیمە قەت باوەڕمان بەهاوبەشیی وا لە حیزبدا نەبووە ،هەمیشەگوتوومانە حیزب دەبێ هی هەمووان بێ ،بەدەسەڵات و ئەرکی وەک یەکەوە ،بەڵام بەبیروباوەڕی جیاوازەوە .دەبێ لە حیزبدارێگەی دەربڕینی بیروڕا بۆ هەمووان هەبێ ،بەڵام ئەوان رێی هیچ ئازادییەکی بیروڕا هەروەها مەجالی هیچ هاوبەشییەکیان لەبڕیاریشدا نەدەدا .لەو بارەشەوە نموونە یەکجار زۆرن بۆ نموونە بە دەیان بڕیاری دەفتەری سیاسی دراون کەچی ئەندامانیدەفتەری سیاسی لەو قۆلەی ئەوان بەنامەحرەمی دەزانن ئاگایان لێنەبووە .زۆر کار تاکلایەنە کراون .نموونەیەکی دیکە،ئەوانەی شارەزای حیزبی دیموکراتن دەزانن ئەوانەی ئێستا لەگەڵ ئێمە هاوفکرن کەسانی بەتوانایان لە بواری نووسین و کاریرادیۆ و تەلەڤزیۆدا یەکجار زۆر تێدان ،بەڵام کە تەلەڤزیۆنی تیشک دانراوە یەک نەفەریشی بۆ نموونە لەو بەشە تێدا نەبووەکە ئەوان بەنامەحرەمیان زانیوە ،هەموویان لە خۆیانن .لە زۆر شتی دیکەشدا وایانکردوە کە ئەو حیزبە دەبێ یەکدەست بێ وهەموو شتێک لەوان بێ .لەبەر ئەوەش نەمانتوانی چیتر ئاوا درێژە بە لەگەڵ یەکترمانەوە بدەین ،زۆر خەڵکیان سزا دا و زۆرخەلکیشیان ناچار کرد بڕوا .ئەوەندە ئاڵوگۆڕەی لە نێو حیزبی دێموکراتی کوردستاندا کراون جورج بوش کە بووەتە سەرۆک ئەوەندە ئالوگۆڕەی لە ئەمریکایەکی ٥١١ - ٢١١میلیۆن کەسیدا نەکردوە. 186
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده ڕۆژنامەی میدیا :بوونی ئەو کوتلەبەندییە لە ناو حیزبی دێموکرا دا دەگەڕێتەوە بۆ کەی؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :دوو جۆر بیرکردنەوە لە حیزبێکی دێموکراتدا شتێکی ئاسایییە و ،دەتوانم بڵێم لە رۆژی دامەزرانیحیزبی دێموکراتەوە هەیە ،لە رۆژی دامەزرانی پارتی ،لە رۆژی دامەزرانی حیزبی شیوعییەوە و لە رۆژی دامەزرانی موجاهیدینیخەلقەوە هەبووە بەڵام گرنگ ئەوەیە کە چۆن مامەڵەی لەگەڵ دەکرێ .ئەمن دوو جار لە جەناحدا بووم ،پێش کۆنگرەی ٨١لەجەناحدا بووم و پاش کۆنگرەی ٨٥یش لە جەناحدا بووم ،ئەگەر نا هەمیشە وەک کەسێکی بێلایەن رەفتارم کردوە ،پێشکۆنگرەی ٨١ئێمە جیاوازییەکی سیاسیمان هەبوو ،ئێمە یەکخستنەوەی حیزبی دێموکرات و حیزبی دێموکراتی کوردستان -رێبەرایەتی شٶڕشگێڕمان بەکارێکی باش دادەنا ،بەڵام ئەوان زۆر جار ئەوەیان بەخیانەت ناو دەبرد .دوای کۆنگرەی ٨٥لەئەنجامی کردەوە پاوانخوازییەکانیاندا ئەمن لەگەڵ جەناحێک کە لە کەمایەتیدا بوون کارم کردوە ،ئەوان لە کۆنگرەی ٨٥دا لەهەموو کۆنگرە ١کەسیان لە موخالیفانیان دانابوو لەکۆمیتەی ناوەندی و ٨٣کەسیان بۆ خۆیان دانابوو .ئەوانی دیکەش دەیان-توانی لە کۆنگرەکانی دیکەدا وا بکەن ،بەڵام هیچ کاتێک لە دوو کەس زیاتر تەفاوەتی ئەندامانی کۆمیتەی ناوەندییان دانەناوە لە کەمایەتییەکانی دیکە ،بۆ ئەوەی ئەو حیزبە هی هەمووان بێ.ڕۆژنامەی میدیا :بەڵام حەسەنی شەرەفی دەڵێ ئەو کوتلەبەندییە بەو شێوەیە لە کۆنگرەی ١١و لەسەردەمی بوونی تۆ بەسکرتێر دەستی پێکردوە ،کاتێک پێش کۆنگرە دەنگۆتان لەسەر مستەفا هیجری بڵاو کردوونەتەوە بۆ ئەوەی ئەو بە سکرتێر دەرنەچێتەوە کە دوای تیرۆرکردنی شەرەفکەندی ببووە سکرتێر؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئەوە بۆخۆی شتێکی عەنتیکەیە بەوە بڵێی سەرەتای جەناحبەندی ،چونکە لە دوای راپەرینی گەلانیئێران دژی رێژیمی شا دوو جار لەتبوون لە حیزبی دیموکراتدا رووی داوە ،جارێکیان لە کۆنگرەی چوارەمدا کە کۆمەڵێک خۆیانناونا (پەیڕەانی کۆنگرەی چوارەم) لە حیزب جیا بوونەوە ،ئیتر ئینشیعابی تەواو بوو ،بەڵام چونکە چوونەوە نێو حکوومەتشەرعیەتی شۆڕشگێڕانەیان لە دەستدا .جارەکەی دیکەش لە کۆنگرەی هەشتەمدا کۆمەڵێک بەناوی ڕێبەرایەتیی شۆڕشگێڕەوە جیابوونەوە کەسیان لە کۆمیتەی ناوەندیدا نەبوو ،بەڵام شەرعیەتی شۆڕشگێرانەی خۆیان پاراست لە سەنگەری پێشمەرگایەتیدامانەوە ،کە جەناحبازی نەبوو چۆن دوو ئینشیقاقی لێ کەوتەوە؟ لە کۆنگرەی ٨١یەکگرتنەوە بووە .بەڵام کە ئەوە دەڵێن دانبەشتێکدا دەنێن کە ئەوان دژی یەکیەتیی ریزەکانی حیزبی دێموکرات بوون لەسەردەمی مندا هەوڵ دراوە حیزبی دێموکرات کەدوو پارچە بوو یەک بگریتەوە .دواتر جگە لەوەی حەقمانە لەنێو خۆی حیزبدا بەبەرەکانیی یەکتر بکەین ،با یەک بەڵگەبێننەوە کە ئەمن لە دەرەوە قسەیەکم دژی کاک مستەفا هیجری یان کاک حەسەنی شەرەفی یان هەر کەسێکی دیکە کردبێ، ئەگەر توانیان هەرچی گوتویانە با ڕاست بێ.ڕۆژنامەی میدیا :تۆ دەڵێی ئێمە حیزبێکی دێموکراتی دوو پارچەمان کردوە بەیەک ،کەچی خۆشت کە ئەوکا لە سەرکرایەتیدا بووی بە ڕێبەرایەتی شۆڕشگێڕتان دەگو لادەر ،ئێستا پێتوایە ئەوە هەڵە بوو کە واتان پێدەگوتن؟ 187
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهعهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئەو بڕیارە کە بەسەر ئەواندا درا لەبەر ئەوە بوو چونکە ئەوان لە بڕیارەکانی کۆنگرەی هەشتەم لایاندابوو ،دواتریش لادەر هێندە جنێوێکی عەجیب و غەریب نیە دیارە شتی زۆر ناڕەوامان بەیەکتر گوت ،ئەمن ٨١ساڵ پێش لەکتێبی خومدا وەک خاڵێکی رەشی حیزبی دێموکراتی کوردستان دامناوە ،ئەوان ئەوکات لە بڕیاری کۆنگرە لایان دابوو ،ئەوانیشدیسان لە ماوەی ئەو ٨٢ساڵەدا وشەی لادەریان بۆ ئەوان بەکار هێناوە ،ئیستاش بەرامبەر ئێمە بەکاری دەهێنن ،کە خۆیانچوارجار لادەرن ،چونکە ئەوە بڕیاری کۆنگرەی ٨١بووە ،کۆنگرەکانی ٨٥ ،٨٢ ،٨٨تەئییدیان کردوەتەوە .ئیمە لەکاتییەکگرتنەوە دا رێککەوتنیکمان ئیمزا کرد کە لە یەکێک لە بەندەکانیدا هاتوە هەر بڕیار و بەیاننامەیەک لە دوای / ٨٢ / ٢٢ )٨٢١١(٨٢٢٢لەلایەن هەرلایەکەوە دەرچووبێ ئەگەر پێچەوانەی نێوەرۆکی ئەم رێککەتننامەیە بێ بەتاڵ و بێ ئیعتیبارە.ئەگەر ئێمە بەوانمان گوتوە لادەر بەتاڵە ئەگەر ئەوان بە ئێمەیان گوتوە فراکسیۆن بەتاڵە ،ئەگەر ئێمە ئەوانمان لە حیزبدەرکردوە بەتاڵە و بە پێچەوانەشەوە .گرنگیشە بزانرێ کاتی خۆی لە لایەن ئێمەوە حەسەنی شەرەفی ئیمزای کرد و لەلای ئەوانیشەوە فەتاحی کاویان. ڕۆژنامەی میدیا :بەڵام ئەوان دەڵێن ئێمە بەوانمان نەگوتوە لادەر؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :نەخێر دەیڵێن ،هیچ کات ئەو وشەیە لەزاریان نەکەوتوە و ئێستاش دەیڵێن ،بە تایبەتییش لەژێر پەردەدا ئێستا پێماندەڵێن لادەری کۆن و نوێ ،کەوابێ ئەوانیش لە بڕیاری ٩کۆنگرە لایان داوە.ڕۆژنامەی میدیا :حەسەنی شەرەفی لە بارەی کەمینەی کۆنگرەکانی پێشوو ،دەڵێ کە کەمینە ئەو کا بەبێدەنگی مابووەوەهی ئەوە نەبووە زۆرینە زۆر بە لوتف بووە لە گەڵیان ،بەڵکوو هی ئەوە بووە کە کەمینەی ئەو کا پابەندی رێبەرایەتیبووە ،هەروەها دەڵێ کەمینەی ئەوکا رۆژێک وەک کەمینەی ئێستا کێشەکانی نەخستە ناو راگەیاندن و نەخستە سەر سایتەکان؟عەبدوڵڵا حەسەن زادە :لە ماوەی ئەو دوو ساڵو نیوەدا چەندین جار بەو برادەرانەمان گوتوە ئێوە کە لە کەمایەتیدا بوونخۆتان زۆر بەمەغدوور دەزانن ،هەموو هەوڵیکتاندا بۆئەوەی خۆتان لەو غەدرە رزگار بکەن ،باشە لەو سێ کۆنگرەیەدا لەکامیان لەهەمووان مەغدوورتر بوون ئاوا دەگەڵ ئێمە رەفتار بکەن ،هەر کەس پێی خوار دانا بە تاوانبار و خاینی دادەنێین،ئامادە نەبوون بیکەن ،ئیمە لە کۆنگرەی ٨٢دا بڕیاریکمان پەسەند کردبوو کە دەڵێ کوتلەبەندیی نهێنی تاوانە تاسنووریخیانەت ،هەموو کەس دەستی لێهەڵگرت ئەوان دەستیان لێهەڵنەگرت بۆ ئەوەی لە کۆنگرەی ٨٥دا سەرکەون ،کۆنگرەی ٨١کەلە هەولێر بەسترا زۆرایەتییەکی زۆر موتلەق بەبێ دەستەبەندی نهێنی لەدەست ئێمەدا بوو،بەڵام تەفاوەتی زۆرایەتی وکەمایەتی لە کۆمیتەی ناوەندیدا بە سێ کەس دەرچووە ،پێش کۆنگرە ٩کەس لەوان لە مەکتەبی سیاسیدا بوون و ئەمنبەتەنیا لایەک بووم ،لەدواییدا بە هەوڵی من ئەو مەکتەب سیاسییە وەکوو خۆی هەڵبژێردرایەوە ،لەکاتی کار دابەشکردنیشدا هەرچی کۆمیسیۆن و پۆستی گرنگە درایە ئەوان ،ئەوەش وای کرد رووبەڕووی نارەزایەتییەکی زۆری هاوڕێیانم ببمەوە 188
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهو پێیان دەگوتم بۆ هێندە ئیمتیازیان دەدەیێ ،ئەمنیش پێمدەگوتن ئێمە هەموو هەوڵێکمان دا بۆ ئەوەی بەشێک لە حیزب کەلێمان دوور بوو لەگەڵ حیزب یەکبگرێتەوە ،ئێستا کە بەشێکمان هێناوەتەوە چۆن وا بکەین بەشێکی دیکە بڕوا .لێرەدا پێم-خۆشە ئەو نموونەیەش بێنمەوە جارێک لە نێو خێزانەکاندا باس کرابوو ،خێزانی رەفیقێک کە ئەو کات لە کەمایەتیدا بوونگوتبووی :ئێوە بەچییەوە دەنازن ،هەتانەو نیتانە سکرتێرێکی رەق و رووق ،کەچی بەرپرسی پێوەندییەکانی هەولێر ،سلێمانی،بەغدا ،فەرانسەو ئورووپا هەموویان لە ئیمەن ،راستیشی دەکرد ،ئێمە بەو شێوەیە بووین لە گەڵیان ،بەڵام ئەوان هەرچیبێرەحمی بوو لە کار دابەشکردندا دەیانکرد ،هەروەها هەوڵیان دەدا مرۆڤە بە تواناکان لە لایەنی موقابیل حەزف بکەن نەک مرۆڤە بێتواناکان .پاشتریش وەک مرۆڤی پلە دوو تەماشای کەسانی دیکەیان دەکرد جا لە هەر بەرپرسایەتییەکدا بووبن.ڕۆژنامەی میدیا :ئەوان دەڵێن ئێمە لە ٢١خاڵەکەی ئێوە نزیکەی ١٥خاڵی ئێوەیان قبووڵ کردن ،کەچی دواتر ئێوە (پێش- شەر )تان بۆ داناون تا لەگەڵیان دابنیشن بۆچی پێششەرتتان دانان؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :حەسەن شەرەفی لە چاوپێکەوتنەکەی ئێوەدا دەڵێ :عەبدوڵڵای حەسەنزادە گوتی ئەمن پێش شەرتمهەن .بۆخۆی دەزانێ کە وانیە ،ئەسڵەن وشەی پێششەرت بەسەر زاری مندا نەهاتوە .لە بیست خاڵەکەی ئێمە تەنیا یەکخاڵیان بەتەواوی قبووڵ کردوە کە ئەویش ئەوەیە رێگە بەکادرانی حیزبی بدرێ هەم کاری حیزبی بکەن و هەم بخوێنن .کەچی ٨٢خاڵی دیکە کە باسیان کردوون یان بۆ رەتکردنەوە باسیان کردوون یان بۆ شێواندن .نەمانگوتوە پێششەرت ،بەڵکوو گوتمانموافەقەتنامەیەک کە پێیدەگەین دەبێ ئیمزای بکەین چونکە ئێمە متمانەمان بەیەکتر نەماوە ،هەتا ئێمە لەگەڵ ئەوە بوویننێوبژیوانێکی دەرەوەی حیزبیشی تێدابێ .هەروەها لە ماوەی گفتوگۆکاندا بەدەیان کەسیان بەهۆی ئەوە کە لە باڵەکەی دیکەن دەرکرد ،گوتمان دەبێ ئەوانە بگەڕینەوە ئەو بڕیارانە دەبێ هەڵوەشێنەوە.ڕۆژنامەی میدیا :ئەوان دەڵێن ئێوە گوتووتانە پێش گفتوگۆکان دەبێ ئیمزا بکەین کە حیزب دووباڵە ،ئەوانیش بە ئێوەیان گوتوە ئێمە گفتوگۆ بۆ ئەوە دەکەین کە نەبێتە دوو باڵ نەک لە ئێستاوە ئیمزا لەسەر ئەوە بکەین؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :جیاوازی یەکی ئێمە و ئەوان ئەوەیە کە ئێمە شتەکان بەئاشکرا دەڵێین .بەڵام ئەوان بەدزیەوەدەیانڵێن ،هەمووکات گوتوومانە جەناحبوون نەتاوانە ،نەگوناحەو نەجنێوە .بەڵام وەرن باجەناحەکان بەشێوەیەکی شارستانیانەپێکەوە رەفتار بکەن ،لەیەکێک لەبیست خاڵەکەدا شتێکیان نووسیوە کەهەر وەکوو ئێوە کاتی خۆی لە کەمایەتیدا بوونحیسابتان بۆ کراوە و قسەتان دەگەڵ کراوە و بە تەرەفێک دانراون ،ئێوەش تەرەفەکە بەرەسمی بناسن .مەبەستیش لەوبەرەسمیناسینە ئەوە نەبووە کە بەرەسمی بنووسن بەڵكوو لەوەوە هاتوە کە کاک مستەفا هیجری کەمن لەگەڵی دانیشتوومدەیگوت نە جەمعم قبووڵە ،نە جەناحم قبووڵە نە تۆماریشم قبووڵە ،تۆماریش لەوەوە هاتوە کە لە یەک تاکە کۆبوونەوە کەقسەی ئازادمان دەکرد ،کەسێک هات و بەناوی عرفانی رەهنموون دەستی بە جنێوان کرد ٢٢١ ،ئیمزا کۆکرایەوە کە دەبێ ئەو 189
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهبرایە سزا بدرێ .ئەوە تۆمارەکە بوو ،هیچ سزایان نەدا و ئێستا کردوویانەتە نوێنەر لە سلێمانی ،بۆیە دەمانگوت دەبی قبووڵبکەن کە جەناحیک هەیە ،ئێستا ئینشاڵڵا بۆیان دەرکەوتبێ کە ئەوەی ئەوان دەیانگوت چەند پێشمەرگە و کادرێک لە حیزب جیا بوونەوە چین و چەندن.ڕۆژنامەی میدیا :ئەوە قسەی ئەوانی دیکە نیە ،بەڵام قسەیەکی وا هەیە کە دەڵی :دەوری یەکیەتی و کۆمەڵە لە جیابوونەوەی ئێوە و دەرکردنی بەیاننامەی جیابوونەوەی ئێوەدا هەبووە .لەو بارەوە چ دەڵێن؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئەوە قسەی ئەوانە ،بەڵام قسەی دزییانە ،قسەی ئاشکرایان ئەوەیە کەحەسەنی شەرەفی لەچاوپێکەوتنەکەدا دەڵی کەس نەبوو ،ئەوەش راستە ،چونکە لەماوەی ئەو دوو ساڵ و چوار مانگو نیوەدا یەک حیزب یەک کەسلەو دنیایەدا قسەیەکی وایان بە ئێمە نەگوتوە کە بۆنی ئەوەی لێبێ ،کە پێیانخۆشە ئەو حیزبە لەت بێ ،هەموویان هاواریانکردوە کە هەوڵ بدەن رێک بکەون ،ئەو قسانە هەمووی بوختانە .کە ناتوانن ئیسپاتی بکەن ،بەدزییەوە دەڵێن بە قسەی سەلاحی موهتەدییان کردوە.ڕۆژنامەی میدیا :ئێوە قە گوتووتانە ئەوانی دیکە یان خودی مستەفای هیجری تەمایول و هاوسۆزییەکی لەگەڵ پارتی هەیە؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئێمەش تەمایول و هاوسۆزیمان لەگەڵ پارتی دیموکراتی کوردستان هەیە ،ئێمە هەوڵی یەکجار زۆرمانداوە کە تەنانەت بە قەدەر میلیمیتر و میلیگرامیش جیاوازی لە پێوەندیی رەسمیی ئێمە لەگەڵ هەر یەک لە پارتی و یەکیەتیوەک دوو هێزی دەسەڵاتدار نەمێنێ .بەڵام کاتی خۆی کە کاک مستەفا هیجری وتووێژێکی لەگەڵ ئێوە کردبوو دەڵێ :ئێمە هەرلە زەمانی د .قاسملووەوە تەعادولمان لە پەیوەندیمان لەگەڵ ئەو دوو هێزەدا پێکهێناوە ،ئێستا کۆمیتەی ناوەندی دەیەوێئەگەر ئەو تەعادولە گۆڕاوە راستی بکاتەوە ،چووم پێمگوت ئەوە چیە گوتووتە ،لە یەک قسەدا دوو ئیددیعات کردوە کە هیچیوانیە ،یەکێکیان ئەوەیە کە تۆ دەڵێی لە زەمانی د .قاسملووی ئەو تەعادولە هەبووە ،زۆر بەداخم کە وابووە بەڵام لە زەمانید .قاسملوودا ئێمە شەڕمان دەگەڵ پارتی هەبوو ،بریا نەبووایە ،بەڵام بووە ،لەگەڵ یەکیەتی شەڕمان نەبوو ،ئەوە کوێیتەعادولە ،دوای ساڵونیوێک لە شەهیدبوونی د .قاسملوو ئەو جا پەیوەندیی ئێمەو پارتی بەرەسمی دەستی پێکردۆتەوە،حاڵەتی شەڕ و ناخۆشیمان بەخۆشییەوە نەبوو ٢١ ،پێشمەرگەی ئەوان بۆ ماوەی دوو هەفتە لە نێو بارەگاکانی ئێمەدا بوونپاراستوومانن لە هێرشی سوپای عێراق ،پێشمەرگەی ئێمە لە ئێران چووبوونە نێو بارەگاکانی ئەوان و پەنایان دابوون ورەتیانکردبوون ،بەڵام حاڵەتی رەسمیی پەیوەندییەکە تا ساڵونیوێک دوای شەهیدبوونی د .قاسملوو نەگەراوەتەوە ،لەپاشانپێم بڵێ لە کوێدایە ئەو پەیوەندییە تێکچووە ،گوتی وەڵڵا مەبەستم ئەوە نەبووە ،گوتم ئەی بۆ وادەڵێی ،نەخەیر دەتەوێ وا نیشان بدەی کە گوایە پەیوەندی بەلایەکدا کەوتوە و مەبەستیشت ئەوەیە پەیوەندیی من لەگەڵ یەکیەتی خوشتر بووە و 190
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده ئێستا دەتەوێ راستی بکەیەوە .کەنگی وایە ،قەت وانەبووە.ڕۆژنامەی میدیا :ئەوان دەڵێن پێمانگوتن وەرن با لە کۆنگرە مەسەلەکان یەکلا بکەینەوە ئێوە ئەوەتان رە کردوە ،ئێوە بۆچی رازی نەبوون؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :هیچ کاتێک پێشنیارێکی وا لەلایەن ئەوانەوە نەکراوە ،بەڵام ئەگەر ئەوەشیان گوتبا ئێمە رەتماندەکردەوە .چونکە وەک چۆن کۆنگرەی ٨٥یان ئامادە کردبوو .کۆنگرەی ٨٩شیان ئامادە کردبوو .کابرا دوو ساڵ پێش گوتوویەتی نیگەرانی کۆنگرەی ٨٩مەبن لە ئێستاوە دەزانین خ کورسییەک کێی لەسەر دادەنیشێ .دەیویست بمانباتە ئەو کۆنگرەیە.ڕۆژنامەی میدیا :دەنگۆی ئەوە هەیە کە جەلیلی گادانی گوتوویەتی ئێمە دەمانزانی دەرناچینەوە بۆیە دەبووا جیا بێنەوە، حەسەنی رستگاریش گوتبووی ئەو حیزبە لە دەکەین .ئایا ئەوە راستن؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئەمن هیچ ئەو شتانەم نەبیستوە ،بەڵام ئەوەی ئەوە دەڵێ با ئیسپاتی بکا .دوو رۆژ پێش ئیعلانی ئەومەسەلەیە کاک جەلیل گادانی هەر دوو رۆژ لەسەریەک هاتۆتە لای من گوتوویەتی کوڕە بزانن رێگایەک پەیدا نابێ ،دەتوانم بڵێم یەکێک لەوانەی زیاتر لە هەمووانی پێناخۆش بووە جەلیلی گادانی بووە.ڕۆژنامەی میدیا :تۆ دەڵێی دەبێ مومتەلەکاتی حیزب لە نێوان هەر دوو لاتاندا بەش بکرێ ،بەڵام ئەوان رازی نین و دەڵێن هیچ حیزبێک نیە مومتەلەکاتی لەگەڵ لێجیابووەکانی دابەش کردبێ ،وەڵامی ئێوە چیە؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :دوای لەتبوونەکە دیدارێکمان پێکەوە هەبوو ،ئەو قسەیان فەرموو کە لە ناوی حیزبەوە بگرە تا هەمووشتەکانی دیکە هەمووی هی حیزبی دێموکراتە ،ئێوەش لە حیزبی دێموکرات رۆیشتوون و دەچنە کوێ بڕۆنە ئەوێ .ئەمنیشپێمگوتن هەر ئەو عەقلیەت و مەنتیقەیە حیزبی دێموکراتی گەیاندە ئەو رۆژەی .باشە ئێمە دەیبەینە لای دادگا ،لای یاسایحکوومەتی هەرێم داخوا خ یاسایەک رێ بەوە دەدا حیزبێک کە لەت بووە مومتەلەکاتی ئەو حیزبە لای یەکێک بێ .شەریفترین و مرۆڤانەترین کاریش ئەوەیە کە تۆ لە جیاتی ئەوەی بۆخۆت تۆڵە بستێنێ بچی موراجەعە بە یاسا بکەی. ڕۆژنامەی میدیا :بەڵام ئێوە حیزبێکی باشووری کوردستان نین و لێرە مۆڵەتتان نیە؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :جا چیە ،خۆ کۆمەڵە کەسێک هەین .ئەوجارە جیاواز لەئینشیقاقەکانی پێشوو ٢ئەندامی مەکتەبیسیاسی و ٩ئەندامی کۆمیتەی ناوەندی ٣ئەندامی یەدەگی کۆمیتەی ناوەندی و ٢ئەندامی راوێژکاری کۆمیتەی ناوەندی بەگشتی دەکاتە ٨٥کەس لەگەڵ ئێمەن .پاشان با بێین تەماشا بکەین لە قاعیدەی حیزبدا خ نەخش و نیگارێکە ،داخوا کێ لەولایە 191
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده کێ لەملایە .بەڵام ئێمە ئەوە دەدەینە دەست یاسا.ڕۆژنامەی میدیا :دەگوترێ گوایە تۆ داوا کردبوو بکرێی بە سەرۆکی حیزبی یان سەرۆکی دەستنیشان کردنی بەرژەوەندی حیزب؟عەبدوڵڵا حەسەن زادە :نەخەیر ئەوە لە بنەرەتەوە راست نیە و ،هەموو ئەو تۆمەتانەش ئەوان دروستیان دەکەن .هەرچەندەشتێکی خراپیشە ،بەڵام ئەمن لەتەواوی ژیانی خۆمدا لە بەر کورسی هەڵاتووم .ئەگەر وێڵی دەسەڵات بام چۆن لە کۆنگرەی ٨٨داپێشنیارم دەکرد نابێ هیچ کەس زیاتر لەدوو دەورەی لەسەریەک خۆی بۆ سکرتێرایەتی حیزب بپاڵیوێ ،لەکۆنگرەی ٨٢دەیانویست ئەو مادەیە لاببەن ،گوتم کەیفی خۆتانە ،بەڵام عومری من لەحیزبی دێموکراتدا بەقەد عومری ئەو مادەیەیە، ئەمڕۆ لایبدەن ئەمنیش هەر ئەمڕۆ ئیستیقالە دەکەم لە حیزبی دیموکرات. ڕۆژنامەی میدیا :ئێستا تۆ دەتوانی بڵێی من قەتعەن نابم بە سکرتێر و سەرۆکی ئەو باڵەی کە جیا بووەتەوە؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :با رۆژان و رووداوەکان ئەوە نیشان بدەن ،بەڵام بۆ قەتعەن نەبم ئەگەر میللەتی کورد و ئەو بەشەیحیزبی دیموکرات کە منی تیدام پێیوابوو زەروورە ببم بۆ بڵێم نابم .جارەکانی دیکەش هەروا بوومێ .لە کاتی کۆنگرەی ٨٢دائەمن گوتبووم خۆم بۆ ئەندامەتیی کۆمیتەی ناوەندی هەڵنابژێرمەوە ،رازی ببون ،مابووەوە پایەی سکرتێری ،دوو باڵ بوونلەسەر ئەوە رێکنەکەوتن .هەر دووکیان یەک لەوان جەنابی کاک مستەفای هیجری و کاک حەسەنی شەرەفی نەجارێک دە جارهاتنە لام دەیانگوت نابێ بکشێیەوە دەبێ ئەو حیزبە و یەکگرتوویی ئەو حیزبەی رزگار بکەی .دوایێش کاک حەسەنی شەرەفیبەدەستی خۆی گوڵێکی گەورەی سازکرد و کاک مستەفای هیجرییش پێشکێشی کردم وەک رێزگرتنێک لە رۆڵی من لە رزگارکردنی یەکڕیزیی حیزب لە تێکچوون. ڕۆژنامەی میدیا :پارە و حیسابی بانکییەکانی حیزب لەدەست ئێوەدان یان ئەوان؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :دیارە کاک حەسەنی شەرەفی لەو رووەشەوە خۆی لە راستییەکان لاداوە ،کە دەڵێ ئاگام لە هیچ نیەلەو بارەوە ،ئەوە راست نیە .ئێمە کاتی خۆی هەیئەتێکمان بۆ دروست کرد ،بەڵام خەرجکردن و دەرهێنانی پارە لەو حسابە بانکییانە بەدەست سکرتێر و جێگری سکرتێر و کەسێک کە لە ئوروپایە ،بە ئیمزای ئەوان دەبێ ،کەوابێ بەدەست ئەوانەوەیە. ڕۆژنامەی میدیا :ئەی ئێوە پارە لەکوێ دێنن؟ عهبدوڵڵا حهسهنزاده :داوا دەکەین ئەو پارەیەی کە هەمانە بەشی بکەین ،ئینجا ئەوان لە کوێی پەیدا دەکەن ئێمەش لەوێی 192
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده پەیدا دەکەین. ڕۆژنامەی میدیا :ئەوان دەڵێن نە پارتی و نە یەکیەتی هاوکاریی دارایی نادەنە حیزبی دێموکرا ؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :هەر ئەوەندە دەڵێم کە لێرەشدا راستییەک نەگوتراوە ،بۆجارێکیش بووایە دەبووا راستی بگوترابایە، بەوە دەگوترێ ناسپاسی.ڕۆژنامەی میدیا :ئەوان دەڵێن بەکارهێنانی ناوی حیزبی دیموکرا و رۆژنامەی کوردستان و لە ئایندەدا بە کارهێنانی ناویرادیۆی دەنگی کوردستانی ئێران ،ناوی بەکێشەن لە نێوان ئێمە و ئەواندا ئەگەر ئەو ناوانە هەڵگرن لەسەر خۆتان ئامادەین وەک دوولا هاوکاری و هاوپەیمانییان بکەین؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئیمەش بەهەمان شێوە دەڵێین ئامادەین هاوکارییان بکەین ئەگەر ئەوان ئامادە بن ناوی حیزبی دیموکرات لەسەر خۆیان لابەرن. ڕۆژنامەی میدیا :بەڵام ئەوان دەڵێن ئێمە زۆرینەین؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :دەی جا چیە ئەوان زۆرینەن .ناوی حیزبی دیموکرات لەسەر کەس تاپۆ نەکراوە ،لەگەڵ ئەوەشدا بۆئەوەی لەگەڵ ئەو عەقلیەتە دوچاری کێشە نەبین ئێمە هاتووین گەڕاوینەتەوە سەر ئەسڵی حیزبەکەمان کە ئەو حیزبە لە سەرەتاوە کە دامەزراوە ناوی حیزبی دێموکراتی کوردستان بووە.سەرچاوە :ڕۆژنامەی میدیا ژمارە - ٢١٨ :ڕێکەوتی٢٢ :ی دێسەمبەری ٢١١٢193
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده دیمانەیەکی ئاژانسی کوردستان بۆ دەنگوباس لە گەڵ مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده دیمانە :عومەر عەلیعهبوودوڵڵا حهسووهنزاده :نووسـەر و سیاسـەتوانی ناسـراوی کوردسـتانی ئێـران ،سـکرتێری پێشـووی گشـتیی حیزبـی دێمـوکراتیکوردستان بوو ،کە لەم دواییەدا دوچاری لەتبوون هات ،لە دیمانەیەکی کە ئاژانسی کوردسـتان بـۆ دەنگوبـاس(ئاکـانیوز) لەگەڵـیسـاز کـرد ،پێـداگریی لەسـەر ئەوە کـرد کە ئەو لێکتـرازانەی لە نێـو حیـزبە کـوردییەکانـدا روو دەدات بەپـلەی یەکەم بـۆ شـێوەی بەڕێوەبردنی حیزب و جۆری پێوەندیی کەمینەو زۆرینە لە حیزبەکاندا دەگەرێتەوە.پرسیار :دیاردەی لەتبوونی حزبە کوردییەکان ،بەجیاوازیی ئایدیۆلۆجیاکانیانەوە ،دیارەیەکی بەرچاوە لە مێوەووی بوزووتنەوەیسیاسیی کوردستاندا و تا ئێستەش درێەەی هەیە ،ئێوە وەک قاڵبوویەکی دنیا سیاسە و سوەرکردەیەکی بوزووتنەوەی کووردی لە کوردستانی ئێران ،هۆکاری ئەم دیارەیە بۆچی دەگێڕیەوە؟وەڵام :ڕينگە دیاردەی لەتبوون تەنیا تایبەت بە حیزب و ڕێکخـراوە کوردییەکـان نەبـێ ،ئـێمە برینـی خۆمـان دێشـێ بـۆیە زیـاترئەوان دەبینین ،ئەگینا لەنێو حیزبە ئەوروپایی و ئەمریکـایی و عەرەب و فارسەکانیشـدا دیـاردەی لەتبـوون بـووە و هەیەو ڕەنـگە لە داهاتوویشدا هەرببێ.لەبارەی حیزبە کوردییەکانەوە ڕەنگە هۆی جۆراوجۆر هەبێ ،بەڵام مەرخ نییە ئەوەی من دەیڵێم هەموو حیزبەکان بگـرێتەوە .بگـرەزیـاتر پێوەندیـدارە بە حیزبـی دێمـوکراتی کوردسـتانی ئێـران ،کە لەوبـارەوە وەک دەڵـێن رێکـوردی شـکاندووە ،چـونکە هەنـدێلەتبوون لەنێو حیزبی دێموکراتدا هەبـوون کە ئێسـتەش خەڵـک نایـانزانێ ،بـۆ نمـوونە وەختێـک کـۆمیتەی شۆڕشـگێڕی لـێ دروسـتبوو ،وەختێک بەڕیوەبەرایەتیی کاتی لێ دروست بوو ،ئەوەی مەشوورە \"قیادەی موەقەت\" لە پارتی دیموکراتی کوردسـتاندا دروسـتبووە لە کاتیکدا زۆر پێش ئەوە لە لە حیزبی دێمـوکراتی کوردسـتانی ئێرانـدا دروسـت بـوو کە نیـوی \"ڕێبەرایەتیـی کـاتی\" کە ئەو کات ناوی ئێرانی هەر لەگەڵ نەبوو.ئەوەی مـن لە حیزبـی دێموکراتـدا دەیبیـنم بەشـی زۆری نـاگەرێتەوە سـەر ئەوە کە نـاکۆکیی بیروبـاوەڕ لەسـەر پرسـە سیاسـییەکانهەبـێ ،بـۆ نمـوونە دوایـن لەتبـوون لە حیزبـی دێمـوکرات کە روویـداوە ،ئـێمە لە کـۆنگرەیەک هەسـتاوین کە هەمـوو ئەو شـتانەی پەسند کراون لەوێ ،یەکێک لەو لایانەی کە دوای لەتبوون ئامادەی کردووە ،ئێمە لەوبارەوە بە رێکەوتنێکی فیکری گەیشتووین. 194
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهلەبەرئەوە بـابەتەکە زیـاتر دەگەریـتەوە سـەر شـێوەی مـودارا کـردن لەگەڵ یەکتـرو شـێوەی لەبەرچـاوگرتنی مافەکـانی ئەنـدامانیحیزب لەلایەن سەرکردایەتیی حیزبەوە ،یان بڵێین گـوێڕایەڵیی کەمـایەتییە بـۆ زۆرایەتـی ،کە مـن بەشـبەحاڵی خـۆم بـاوەڕم بەو کەمایەتی و زۆرایەتییە نییە ،یان لەبەرچاوگرتنی مافی کەمایەتییە لەلایەن زۆرایەتییەوە.من باورەم بە زۆرایەتی و کەمایەتی نییە ،چونکە کەمایەت و زۆرایەتـی ئەگەر هەمیشـەیی بـێ لە حیزبـدا شـتێکی زۆر ترسـناکە،کەمایەتی و زۆرایەتی هەیە ،یاسایەکی بۆ دانراوە ،بەو پێیە کەمـایەتی دەبـێ پێـڕەوی لە بڕیـاری زۆرایەتـی بکـات ،بەڵام ئەوەنابێ هەر دووکیان لە قالب کرابن ئەم دەستە کەمایەتی و ئەو دەستەیەکی زۆرایەتییە ،بۆ نموونە ئەندامانی کـۆمیتەی ناوەنـدییحیزبێک ٢٨کەسن ،جارێکیان ٨٣یـان دەبـنە زۆریـنەو شەشـەکە دبـنە کەمیـنە ،جـارەکەی تـر ٣لەم شـەش کەسـە و ٨١لەو ٨٣کەی پێشوو دبنە زۆرینە و بەو شێوەیە.پرسیار :ئەگەر لە ئەزموونی حیزبی دێموکرا دەرچین و بە گشتی سەیری دیاردەی لەتبووونی حیوزبە کوردییەکوان بکەیون ،بوۆنموونە لە کوردستانی عێراق ،هۆکارەکەی بە رای ئێوە چییە ،جیاوازیی بۆچوون و مەبوادینە ،بەرژەونودییە ،یوان دەسوتیوەردانی دەرەکییە؟وەڵام :ئەوەی من دەیزانم بەشـی هەرە زۆری هۆکـارەکە جـۆری بەڕێـوەبەرایەتی و ئیـدارەی حیـزبە ،ئەگینـا نەک لەنێـو لەتبـوونیحیزبەکاندا بگرە لەنێو حیزبەکانیشـدا ئەگەر تەماشـا دەکەی ئەو لێکـدووری و جیـاوازی بیروبـاوەڕ نیـیە ،بـۆ نمـوونە دوو حیزبـیسەرەکیی باشووری کوردستان وەرگـرین پـارتی دیمـوکراتی کوردسـتان و یەکیتیـی نیشـتمانیی کوردسـتان ،لە شـیکردنەوەی کۆتاییـدا هەردووکیان یەک شتیان دەوێ ،چی بنەڕەتی و سەرەکی هەیە کە ئەم دووانە تێیدا کۆک نەبن.پرسیار :راستە بە گشتی وایە ،بەڵام ئەی بۆچی دوو حیزب هەڵگری هەموان ئایودیۆلۆجیان ،حیزبێکیوان لە دەبوێ ،کەچوی ئەوی تریان کە ڕەنگە گەورەترو بەتەمەنتریش بێ درزی تێناکەوێ؟وەڵام :کام حیزبی گەورە هەیە تێی نەکەوتووە؟ پارتی دیمـوکرات کەمـی تێکەوتـووە؟ ئایـا گەورەتـرین و بەرابردووتـرین حیزبـیباشووری کوردستان تێی نەکەوتـووە؟ هەمـوو تێـی کەوتـووە ،ڕەنـگە هەنـدێ حیـزب مـاوەیەکی پتـری بـوێ ،لەپاشـان هەنـدێ شـتڕۆڵی خوی ببینێ ،بۆ نمـوونە لە پـارت یـدا ،شـتێک هەیە لەزمـانی بیانیەکانـدا پێـی دەڵـێن \"ئۆتـۆریتە\" ،سـەرکردایەتیی پـارتیئۆتــۆریتەیەکی تــایبەتی هەیە ،وەختــی خــۆی بەرجەســتە بــووە لە خوالێخۆشــبوو مســتەفا بــارزانی و ئێســتەش بەخــودی کــاکمەسعوودەوە ،ئەوە ناوی لێ نانێم دەسەڵات سەپاندن ،بۆ خۆی مەرکەزییەتێک هەیە خەڵکەکە گـوێڕایەڵیی زیـاتری بـۆ قسـەکانی ئەو هەیە. پرسیار :واتە مەرکەزییەتی حیزب ئەو سوودەی هەیە یەکپارچەییی حیزب دەپاریزێ ،بەڵام بەدیوێکی تردا بوونی رای جیاواز 195
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهو ململانەی ئاراستەکان لە نێو حیزبیکدا ،کە ڕەنگە لەتبوونیشوی لوێ بکەوێوتەوە ،گەرموگووڕی و کێبەرکوێ لەنێوو ئەو حیوزبەدا دروست دەکا ،کە شتێکی ئەرێنییە ،چۆن ئەو دوو خاسییەتە ئەرینییەی ئەو دوو مۆدێلە لە حیزب کۆ بکەینەوە؟وەڵام :پێمـوایە نەبـوونی حیزبگەلـی جۆراوجـۆر نەبـوونی کـوتلە جێـی مەترسـییە ،ئەگەر نەبیـتە دەسـتەبەندی لە بەرامبەریـدا، هەردووکیان نیشانەی پێگەیشتنی فیکری و فرەیی و کرانەوەن ،هەموویان شتی باشن ،ئەوەی خراپە پێکەوە هەڵنەکردنە.پرسیار :ئەگەر لەتبوون دیاردەیەکی باو بێ لە کوردستان و دنیوادا ،ئایوا ئەمە ئەوە دەگەیەنوێ ئوێمە هەر حیزبیوک دروسوت بووو چاوڕێ بین ئەمڕۆ یان سبەی تووشی لەتبوون ببێ؟وەڵام :پێموایە مەرج نییە هەمیشە تووشی لەتبـوون بـبن ،هەق وایە لە دەروونـی حیزبیکـدا هەوڵ بـدەین ئەو پێوەنـدییانە وابـنخەڵــک ناچــار نەبــن لەبەر ئەوە بیروڕایــان جیــایە لە حیــزبەکە جیــا ببــنەوە یــان وابــکەن لەت ببــێ ،ئەوەیــش رووبەروویڕێبەرایەتییەکە دەبێتەوە .با بوارێ ساز ببێ ئەوەی رای جیاوازی هەیە لە نێو حیزبدا بیخاتە روو ،بانگەشـەی بـۆ بکـات ،بـا لە کۆنگرەیەکی تردا ئەو ببێ بە زۆرینە و سەرکردایەتی بەدەستەوە بگرێ و ئەوانی تر پێڕەوی لێبکەن. پرسیار :پێت وانییە پێویستە بیرو بەرژەوەندیی هاوبەش لەباریاندا بێ بەسەر ناکۆکییەکانی نێوخۆی حیزبدا زاڵ بن؟ وەڵام :دەبێ وابی ،دەبێ وابێ. پرسیار :چێ بکەین بۆ ئەوەی وابێ؟وەڵام :دەبێ قبووڵ بکەین ئێمە مـرۆڤین ،بـوونەوەری زینـدوو بیـرکەرەوەین ،لەقالـب نەدراویـن هەمـوو وەک یەک بیـر بکەیـنەوە، دەبێ ڕی بدرێ لە نێو حیزبدا بیروباوەڕی جۆراوجۆر بخرێتە روو ،بێ ئەوەی کەس لەسەر ئەوە دەربکرێ. پرسیار :ئەری ڕۆڵی توێەی رووناکبیری نێو حیزب لەو کێشەیەدا چییە؟ وەڵام :پێموایە رووناکبیر دەبێ زیاتر ئەفکاری نوێ بینێ و بەقەناعەت پێکردن بڵاوی بکاتەوە. پرسیار :چەندە لەگەڵ ئەوەی نابێ رووناکبیر لە نێو حیزبدا بێ؟ وەڵام :من ئەسڵەن لەگەڵ ئەو رایە نیم کە رووناکبیر لە بەرامبەر حیزبییەکان دادەنێ و پێموایە کەسێک کە دەبێتە حیزبی بۆ 196
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهخــۆی روونــاکبیرە ،جــونکە روونــاکبیری رێــژەییە ،حیزبییەکــان روونــاکبیرن ئەوانــیش روونــاکبیرن ،بەڵام هەنــدێ کەس دەڵــێن رووناکبیری پابەند(مولتەزیم) نابم ئەوەیان رەحەتترە. پرسیار :کامیان ڕۆڵی زیاترو گرینگترە ،رروناکبیری پابەند یان ناپابەند؟وەڵام :پێمـوایە روونـاکبیری پابەنـد گرینگتـرە و پتـر کـاری پـێ دەکـرێ لەوەی دەیەوێ ئـازاد بـێ و هەر قسـان بکـات چـونکەروونـاکبیرانی دەرەوە ئەگەر هەمـوو یەک بـن ئەوە حیـزبین ،ئەگەر یەک نـابن تـاکەکەس دەبـن ،تاکەکەسـیش نـاتوانێ کـاریگەریدابنێ ،ئێستە هەزار رەخـنە دەگـرن لە حیزبەکـان بە تـایبەت لە باشـووری کوردسـتان لە دوو حیزبـی گەورە ،باشـە خوانەخواسـتەمەترســییەک رووی لە وڵاتەکە کــرد ،لە هەمــوو روونــاکنیرێکی ئــازاد دەپرســم :کــی بەرگــری دەکــات و بەرگــری رێــک دەخــات،حیزبەکـان یـان رووناکبیرەکـان؟ زۆر ناخۆشـە بڵێـین \"رووناکبیرەکـان و حیزبییەکـان\" ئەی بـۆ حیزبەکـان تـاریکبیرن؟ ئایـا لەوەخراپتر دەڵێن \"رووناکبیرەکان و سیاسییەکان\" ئایا رووناکبیر هەیە سیاسی نەبێ؟ دەتوانی بڵـێ مـن روونـاکبیری ئـازادم و حیزبـینیم ،بەلام ناتوانی بڵی سیاسی نـیم ،هەر ئەوەی کە دەڵـێ سیاسـی نـیم بـۆ خـۆی سیاسـەتە ،ئـاخر لە نێـو میللەتـی زۆرلێکـراو دادەتوانی بڵێیت کەس نییە سیاسی نەبـێ .هەنـدێ دەربـڕین بەکـار دیـنن کە تەماشـایان دەکەیـت ڕەنـگە جـوان بـن و کارێگەریشـیان لەسەر گویگر هەبێ ،بەڵام کە لێیان دەکۆڵیتەوە وانییە.پرسیار :رۆرێک لە حیزبە کوردییەکان لە رابردوودا لە خەباتی سیاسییاندا شوێنکەوتووی ئایدیۆلۆجیای موارک بووون ،ئێسوتەیشحیزبی کوردی هەن پیڕەوی لە ئایدیۆلۆجیای ئایینی دەکەن ،پێتانوایە ئایدیۆلۆجا چەندە خزمەتوی بوزووتنەوەی سیاسویی کوورد دەکا ؟وەڵام :ئایدیۆلۆجیا بەواتای واقیعیی خۆی ،کەشتی فیکرییە ،بەبڕوای من هیچ وەختێـک بـاش نەبـووە ئێسـتەش هەر بـاش نیـیە،نە مارکسـیزمم پـێ باشـە ببێـتە ئایـدیۆلۆجیای حیزبێـک ،نە ئیسـلامیزمم پـێ باشـە ،هەرکەس موسـڵمانە کەیفـی خـۆیەتی ،بەڵام ئەگەر ئایدیۆلۆجیا بەواتای بیروبۆچوونی سیاسی ،ئەوە حیزبایەتی و سیاسەت بەبێ ئەوە مومکین نییە و هەر دەشمێنێ. ---------------------عەبدوڵڵا حەسەن زادە جگە لەوەی یەکێک بووە لەسـەرکردە کوردییەکـانی بـزووتنەوەی ئـازادیخوازی کوردسـتانی ئێـران ،نووسـەر ووەرگێڕێکی ناسراویشە ،یەکێک لە کارە دیارەکانی بەکوردیکردنی رۆمانی \"حەمەدۆک\"ی یەشار کەمال ،رۆماننوسـی ناسـراوی کـوردی تورکیایە( .ئاکانیوز) ئاژانسی کوردستان بۆ دەنگوباس 197
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده عهبدوڵڵا حهسهنزاده :حیزبهکانی ڕۆژههڵا ههر كهسهی له شوێنێك و له خێمهیهك دانیشتوون دیمانه :فهرهیدوون بێوارفهرهیدوون بێووار :حیزبوه كووردی یوهكانی كوردسوتانی ڕۆژهوهڵا لهلایوهنی بوهرهی چهكوداری كوهمتر چوالاكن ،ئهموهش دووخوێندنهوهی بۆ دهكرێت ،خوێندنهوهیهك كه پێی وایه پارتی و یوهكێتی ڕێگوا نوادهن ئوهو شوێوازه خهباتكردنوه بوهكار بهێونن، ئهوهی تریان پێی وایه ،حیزبهكان بهخۆیان قهناعهتیان به بهردهوامیی خهباتی چهكداری لاوازه؟عهبدوڵڵا حهسوهنزاده :ئهمانـه هـهردووكیان ڕاسـتن ،سـهبارهت بـه ئێمـه هـهر لهسـهرهتاوه شـێوازی خـهباتی مـهدهنی و ئاشـتییانهمان پێ باشتر بووه ،هیچ میللهتێك حـهز ناكـا هـهر بكـوژێ و لێـی بكـوژرێ .بهشـێكی دیكـهی وهڵامهكـه ئهوهیـه كـه هەرێمـیكوردستان شوێنی حهوانهوه و پهناگهی ئێمهیه نابێ گیروگرفتی بۆ دروست بكهین ،حهز ناكـهم نـاو لـهو مهسـهلهیه بنـێم فشـاریپارتی و یهكێتی ،چونكه هیچ كاتێك بارودۆخه کە بهوه نهگهیشتوه كه ئـهوان فشـارمان بـۆ بێـنن تـا واز لـه خـهباتی چهكـداریبێنـین .ڕهنگـه بـه داخـوازی یـهكی برایانـه داوایـان لـه ئێمـه كردبـێ كـه موراعـاتی وهزعـی ناسـكی كوردسـتان بكـهین ،جارێكیـانلهبیرمه چهند نوێنهرێكی حكوومهتی ئێران هاتبوون بۆ سهڵاحهدین ،منیش ههر لهوكاتهدا به نوێنهرایهتی حیـزب لـهوێ ئامـادهبووم ،ئهوكات ههردوو سهرۆكی كورد لهوێ بوون ،به مـام جـهلالم گـوت :هـهر ڕێكـهوتنێك كـه لهگـهڵ حكوومـهتی ئێـران دهیكـهنیهكهم خاڵی با ئهوه بـێ كـه حكوومـهتی هـهرێمی كوردسـتان بڕیـاری دا هـهموو چـالاكی یـه سـهربازی یـهكانی حیزبـی دیمـوكراتڕاگرێ ،ئێمە بۆخۆمان ڕای دەگرین .مام جهلال گوتی ئەتۆ دهزانی خ دهڵێی؟ گوتم :بهڵێ ،ئهوه قسهی خۆم نیه بهڵكوو بڕیـاریمهكتهبی سیاسیی حیزبه ،مادام حكوومهتی ئێران ئاماده بـێ ڕێكکـهوتن لهگـهڵ \"حكوومـهتی هـهرێمی کوردسـتان\" مـۆر بكـا ،ئێمـهئـهو ههڵوێسـته وهردهگـرین و بڕیـاری خۆمـان دهكهینـه قوربـانی ،ئـهوه هـهر ئێسـتا نیـه كـه ئێمـه شـێوازی خـهباتی مـهدهنیمانههڵبژاردوه تهنانهت بڕیاری ئاشتیخوازانه یان ههڵبژاردنی شێوازی خهباتی مهدهنی وای له ههنـدێك لایـهن كردبـوو كـه خـهڵكهان بدهن تا خۆپیشاندان دژی ئێمه و پارتی بكهن ،بڵێن دیموكرات و قیاده ڕهنجی كوردیان بهبا دا ،چهندین جار ئێمـه ڕامـانگهیاندوه كه ئهگهر حكوومهت ئاماده بێ تهنیا خودموختاری بـه كوردسـتان بـدا پێشـمهرگهكانمان دهنێـرین شـان بهشـانی سـوپای ئێران شهڕی سهربازانی عێراق بكات ،ئهوهمان چهند جار لهكاتی شهڕی نێوان عێراق و ئێران دا گوتوه.فهرهیدوون بێوار :باشه بۆچی ههوڵتان نهدا له سهردهمی خاتهمی كه ئهوكا سیاسهتی ئێران كوهمێك كراوهتور بووو ،پوڕۆژهی خودموختاریی كوردستان زیندوو بكهنهوه؟ عهبدوڵڵا حهسهنزاده :موحهممهد خاتهمی ئهدیبه ،قسهی جوانی كردوه ،بهڵام هیچ كاتێك باسی له خودموختاری یان 198
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهخودگهردانی نهكردوه ،خودگهردانی پڕۆژهیهك بوو كـه حیزبـی تـووده گهڵاڵـهی كـرد ،بـهڵام هـیچ كاتێـك خاتـهمی لـهو سـهردهمهنههاتوه ئیشی لهسهر بكا ،ئهوان ههمیشه لهدوای فرسهتێك دهگـهڕان ،تهنانـهت قسـهیهكی خوالێخۆشـبوو \"خومـهینی\" ئـهو كاتـهزۆر باس دهكرا كه گوتبووی ،یهكهمجار گهمارۆیان بدهن ئهو جا قسهیان لهگهڵ بكـهن ،ئـهوان نـهیان دهویسـت گفتوگـۆ لـه گـهڵ كورد بكهن ،بهڵكوو تهنیا دهیانەویست كورد بخافڵێنن.فهرهیدوون بێوار :پهیوهندیتان لهگهڵ موجاهیدینی خهڵقی ئێران چۆنه ،ئایا تاچهند لهگهڵ بیروڕای حیزبه كوردسوتانی یوهكانن كه ئهو ڕێكخراوه به یارمهتیدهری بهع دژ به خهڵكی كوردستان له قهڵهم دهدهن؟عهبوودوڵڵا حهسووهنزاده :لهگـهڵ ئـهوهش دا ئێمـه موجاهیـدین بـههێزێكی گـهورهی ئۆپۆزسـیۆنی ئێـران دهزانـین ،بـهڵام هێـزهسیاسـییهكانی كوردسـتان كـهمتریان پهیوهنـدی یـان لهگـهڵ ههیـه ،پێمـوابێ ئـهو شـته بـهو جـۆره نیـه ،دهڵـێن لـه سیاسـهت دانهدۆستایهتیی یهكجاری و نه دوژمنایهتیی یهكجاری ههیه ،چهند لهو هێزانه كه پێشتر لـه یـهكتریان دهكوشـت و یـهكتریان بـهخـائین نـاو دهبـرد ئـهمڕۆ هاوپـهیمانی یـهكترن ،ئێسـتا ئـهمریكا موجاهیـدینی لـه لیسـتی تیرۆریسـتان نههێناوهتـه دهرهوه وپارێزگارییشیان لێ دهكا ،تهنانهت سهبارهت به پهكهكهش ئهمریكا بهجۆرێك له جۆرهكان گفتوگۆ لهگهڵ ئهو هێزه دهكـا كـهچی له لیستی تیرۆریستانیش دای ناوه.فهرهیدوون بێوار :بۆچی تاوهكوو ئێستا حیزبه سیاسی یهكانی كوردستانی ڕۆژهوهڵا پڕۆژهیوهكی چارهسوهری نهتوهوهیی یوان نهبووه؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :پڕۆژه ههبووه بهتایبهتی لهلایهن حیزبی دیموكرات و كۆمهڵه كـه هێشـتا لـهت نـهببوون ،بـهڵام بـهڕایمن كێشهی گهوره لێرهدا ئهوهیه كه زۆربهی ئهو حیزبانه له دهرهوهی وڵاتن و لهسەر خـاكی خۆیـان نـین ،لـهنێو خـهڵكی خۆیـاننین ،ئهو زهروورهته بهو جۆرهی كه ههیه سوودی لێ نابینین ،ههر كهسهی له شـوێنێك و لـه خێمهیـهك دانیشـتوون لـه مهیـدانیخهباتهكهدا نین كه ئهو زهروورهته ههسـت پـێ بكـهن ،و فشـاریان لهلایـهن كۆمـهڵانی خهڵكـهوه لهسـهر نیـه ،مهبهسـتم دهرهوهی خاكی كوردستانی ڕۆژههڵاته واتا كوردستانی عێراقیش.فهرهیدوون بێوار :ههست دهكرێت كه كهمتر حیزبه كوردی یهكانی كوردستانی ڕۆژههڵا جهماوهریان ههیه ،ئهوهش بۆ ئهوهدهگێڕنهوه كه حكوومهتی ئێران گرنگی یهكی تهواو به دێهاتوهكان و شواره كووردی یوهكان دهدا و خزموهتگوزاری یوان بوۆ دهبا بۆیه كهمتر خهڵك ڕوو له پێشمهرگایهتی دهكا ؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :نازانم ئهنـدامی حیزبـهكان بـۆ كـهمن ،ئەگـهر ئهنـدامانی حیزبـهكان هـهر ئهوهنـدهن كـه لێـرهن بـابڕۆن بارهگا داخهن و خواحافیزیان بێ ،ئێمه بهشی ههرهكهممان له دهرهوهین ،بهشی ههره زۆریشمان له نێوهوهی وڵاتین، 199
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده تهعبیرێكی دیكه بهكار دێنین :ئهوانهی ترساون ههڵاتوون و ئهوانه كه ئازان لهوێ ماون.بـهڵام بـۆ دهبـێ پێمـان وابـێ میللـهتێك هـهر دهبـێ برسـی بـێ ئهوسـا حیزبـی سیاسـیی هـهبێ ،خـۆ گەلانـی تێـریش هـهر حیزبـیموعارهزیـان ههیـه ،بـهڵام خـهڵك بـهژیری و وشـیاریی خـۆی توانیویـهتی دهوڵـهت بـهڕێوه ببـا نـهك بـه بهرنامـهداری دهوڵـهت،سهڕهڕای ئهوهش بهپێی ئامارهكانی وڵاتی ئێران %٥٣ی خـهڵكی كوردسـتان لـهژێر هێڵـی هـهژاری دا دهژیـن ،خـهڵكێك ههیـه لـه كوردستان حهزیان لهكاری حیزبایهتی و سیاسی نیه ،بهڵام ئهوانه ژمارهیهكی یهكجار كهم له خهڵكی كوردستان پێك دێنن.فهرهیدوون بێوار :له كوردستانی ئێران چهندین ڕۆژنامهو بڵاڤۆك به زمانی كوردی دهردهچن ،خوێندن له زانكۆكان بوه زموانی كوردی ههیه ،ئایا ئهمه جۆرێك نیه له دهرفهتدان به ئازادیی ڕادهربڕین؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :لهپێش دا با ئهوهتان بۆ ڕوون كهمهوه كه تاوهكوو ئێستا له كوردستان زانكۆی كوردی نیه ،بهڵكوو دووبهش ههیـه كـه بـه زمـانی كـوردی بخوێنـدرێ نـازانم دهسـت پێكـراوه یـان نـا ،پێـنج شـهش سـاڵه بڕیـاری لێـدراوه و زۆریـش بـهدەسکەوتێكی گهوره له قهڵهم دراوه ،لهحاڵێكـدا لـه زهمـانی شـادا لـه كوردسـتانی ئێـران دوو بهشـی زمـانی كـوردی ده خوێنـدرا،ئهوانه زانكۆ نین بهڵكوو كۆلێژی زمـانی كـوردین كـه بهتـهمان بخوێنـدرێن ،ئـهو ڕۆژنامـه و گۆڤـاره كـوردی یانـهش كـه دهردهچـنبهڕاستی به دهسـكهوتی خـوێنی چهنـدین سـاڵهی گـهلی كـوردی دهزانـم ،لهگـهڵ ئـهوهش دا نـابێ حاشـا لـهوه بكـهم كـه ڕێژیمێـك چهنده دژی ئازادییش بێ ئەگهر خاڵی ئیجابیی ههبوو دهبێ باس بكرێ.فهرهیدوون بێوار :پاش كهرتبوونهكهی حیزبی دیموكرا باس لهوه دهكرا كه هوهر لایوهكتان لوهو دووباڵوه یوهكێك لوه حیزبوه سهرهكی یهكانی كوردستان پاڵپشتیتان دهكا ؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئەمن ناڵێم خهڵك ئهو قهزاوهته ناكا ،بهڵام ئهوه دهڵێم ئهوهندهی لهنێو ئهو حیزبهی خۆماندا بوومهبه تهواوی ئهوه ڕهت دهكهمهوه ،حیزبی دیموكراتی كوردستان نهسهر بهپارتی یه و نهسهر به یـهكێتی یـه ،و نهسـهر بـه پـارتیدهبێ و نه سهر یهكێتی دهبێ ،بهڵام دۆستی ههردوو لایانه .جا خهڵك بۆخۆی خ دهڵێ خۆ زاری خهڵكی توورهگـه نیـه ئەمـن بـیبهستم ،ئەمن دیسانهوه دهڵێم نه لهپێش لهتبوونێ نه لهپاش لهتبوونێ نه له سهرهوه نه لهخوارهوه قسهیهكم نهبیسـتوه بـاسله پێ خۆشبوونی لهت لهت بوون بكهن ،ههوڵی زۆریش درا لهلایهن ههردوو لاوه تاوهكوو نههێڵێن ئهو لـهت بوونـه دروسـت بـێ، بهڵام لهیهك دوور بووین.فهرهیدوون بێوار :پاش هاتنی ئهمریكا بۆ عێراق و هاتنهئارای قسهوباسی لێدانی ئێران لهلایهن ئوهمریكا هویچ بهرهیوهكتان پێوك نههێناوه؟ 200
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 255
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 266
- 267
- 268
- 269
- 270
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- 282
- 283
- 284
- 285
- 286
- 287
- 288
- 289
- 290
- 291
- 292
- 293
- 294
- 295
- 296
- 297
- 298
- 299
- 300
- 301
- 302
- 303
- 304
- 305
- 306
- 307
- 308
- 309
- 310
- 311
- 312
- 313
- 314
- 315
- 316
- 317
- 318
- 319
- 320
- 321
- 322
- 323
- 324
- 325
- 326
- 327
- 328
- 329
- 330
- 331
- 332
- 333
- 334
- 335
- 336
- 337
- 338
- 339
- 340
- 341
- 342
- 343
- 344
- 345
- 346
- 347
- 348
- 349
- 350
- 351
- 352
- 353
- 354
- 355
- 356
- 357
- 358
- 359
- 360
- 361
- 362
- 363
- 364
- 365
- 366
- 367
- 368
- 369
- 370
- 371
- 372
- 373
- 374
- 375
- 376
- 377
- 378
- 379
- 380
- 381
- 382
- 383
- 384
- 385
- 386
- 387
- 388
- 389
- 390
- 391
- 392
- 393
- 394
- 395
- 396
- 397
- 398
- 399
- 400
- 401
- 402
- 403
- 404
- 405
- 406
- 407
- 408
- 409
- 410
- 411
- 412
- 413
- 414
- 415
- 416
- 417
- 418
- 419
- 420
- 421
- 422
- 423
- 424
- 425
- 426
- 427
- 428
- 429
- 430
- 431
- 432
- 433
- 434
- 435
- 436
- 437
- 438
- 439
- 440
- 441
- 442
- 443
- 444
- 445
- 446
- 447
- 448
- 449
- 450
- 451
- 452
- 453
- 454
- 455
- 456
- 457
- 458
- 459
- 460
- 461
- 462
- 463
- 464
- 465
- 466
- 467
- 468
- 469
- 470
- 471
- 472
- 473
- 474
- 475
- 476
- 477
- 478
- 479
- 480
- 481
- 482
- 483
- 484
- 485
- 486
- 487
- 488
- 489
- 490
- 491
- 492
- 493
- 494
- 495
- 496
- 497
- 498
- 499
- 500
- 501
- 502
- 503
- 504
- 505
- 506
- 507
- 508
- 509
- 510
- 511
- 512
- 513
- 514
- 515
- 516
- 517
- 518
- 519
- 520
- 521
- 522
- 523
- 524
- 525
- 526
- 527
- 528
- 529
- 530
- 531
- 532
- 533
- 534
- 535
- 536
- 537
- 538
- 539
- 540
- 541
- 542
- 543
- 544
- 545
- 546
- 547
- 548
- 549
- 550
- 551
- 552
- 553
- 554
- 555
- 556
- 557
- 558
- 559
- 560
- 1 - 50
- 51 - 100
- 101 - 150
- 151 - 200
- 201 - 250
- 251 - 300
- 301 - 350
- 351 - 400
- 401 - 450
- 451 - 500
- 501 - 550
- 551 - 560
Pages:
