بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهعهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئێمه له كۆنهوه هـهوڵمان داوه پهیوهنـدیمان لهگـهڵ ئـهمریكادا هـهبێ لهكۆنـهوه لهسـاڵهكانی (- ٨٢٢٩)٨٢٢٣ـەوه ،ئێمـه پهیوهنـدیمان لهگـهڵ ئـهمریكا ههیـه ،مهسـهلهی هاوكـارییش لهگـهڵ ئێمـهدا ،هاوكـاریی مـاددی تائێسـتا شـتیوانهبوو ،ڕاستی یهكهی ،ئهمریكا ئهو نیازه جددی یهی كه بۆ ڕوخانی ڕێژیمی عێراق ههیبوو بۆ ڕێژیمی ئێرانێ نـهیبووه ،ئـهواننایانهوێ دهوڵهتی ئێرانی بگۆڕن بهڵكوو دهیانهوێ سیاسهتی دهوڵهتی ئێران بگۆڕن ،جـا بۆیـه تائێسـتاش گـهمارۆی ئـابووری و ئهو فشاره سیاسی یهیان بهكار هێناوه. فهرهیدوون بێوار :پهیوهندیتان لهگهڵ وڵاتانی ئهورووپا چۆنه ئایا هاوكاریتان دهكهن لههیچ ڕوویهكهوه؟عهبودوڵڵا حهسوهنزاده :لـه زۆربـهی ئـهو وڵاتانـهی ئهنـدامی حیزبیمـان ههیـه ،نوێنهرایـهتیمان ههیـه ،پهیوهنـدیمان لهگـهڵحیزبهكان و پهرلهمانتارهكان ههیه ،بهڵام دیاره پشتیوانیی ئهو وڵاتانه هاوكاریی سیاسی و مهعنـهوی یـه ،هاوكـاریی عهمـهلیناكهن ،ڕهنگه لهههلومهرجێكی دیكهدا هاوكاریی عهمهلییش بكهن ،له كوردسـتانی باشـووریش تـا ئـهو گۆڕانكـاری یـه ڕووی نـهدا هاوكاریی عهمهلی یان نهكرد. فهرهیدوون بێوار :ڕهوشی ژیانی كوردهكانی ڕۆژههڵا لێره ناههموار.ه ههوڵی ئێوه بۆ چاكتركردنی ئهو بارودۆخه چیه؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :دهبووایه ئهو پرسیاره له كاربهدهستانی هەرێمی كوردستان بكهی ،ئەمن لهكاتی خۆیـدا نامـهم بهدهسـتو خـهتی خـۆم بـۆ هـهردوو سـهركردهی حیزبـه كـوردی یـهكان نـاردوه ،باسـی بارودۆخهكـهم كـردوه ،بـهڵام سـهڕهڕای ئـهوهش ئێمـهمهمنوونی حكوومهت دهبین ،بۆ نموونـه ئێسـتا بهرنامـهی نـهوت بهرامبـهر بـه خـۆراك یـان ئـهو بایـهعی یـهی كـه دهدرێ شـموولیئێمـهش دهكــا ،وهك هاونیشـتمانێكی كوردســتان ل ـه كارهبـا و ئــاو و نیشـتهجێبونی ئ ـهو وڵات ـه سـوودمهندین ئێمــهش ئــهوهمان لهبهرچاوانه ،بهڵام گهر ههوڵ بدرێ ،زیاتر ژیانیان باشتر بكرێ دیاره ژمارهیان گهلێك زۆرنیه و دهكرێ چاك بكرێ.فهرهیدوون بێوار :زۆرجوار سیاسوهتوانانی كوورد بواس لوه خوهونی دروسوت بووونی دهوڵوهتی كووردی دهكوهن ،بوۆچی ئێووهش نهبوونهته بهشێك له دروست بوونی ئهو پڕۆژهیه؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :جا نامان كهنه بهشێك لهو پڕۆژهیـهی كوردسـتانی گـهوره ،گـهر ئێسـتا سـهیری \"پـژاك\" بكـهین دهبینـیندهڵێ ئێمه بۆ بسته خاكێكی كوردستان شهڕ ناكهین ،دهنـا پـڕۆژهی كوردسـتانی گـهوره ئەگـهر لهخـهمی چوارچێوهیـهك دا بیگـری،ئهمڕۆ لهههلومهرجی ئێستامان دا لهدهیهی ئهخیردا ،دهبێ دهست پێشخهری یهكی كوردستانی باشوور بێ به تایبـهتی دوو پارتـه سهرهكی یهكه ،ئهو موبادهرهیه به ئێمه ناكرێ ئەگینا ئێمه به ڕهسمی ڕامان گهیاندوه كه لهگهڵ یهكپارچهیی كوردستان داین. فهرهیدوون بێوار :ڕهوشی كوردستانی باشوور چۆن دهبینی ،پێتوایه له بهرنامه و ستراتیەیهتی ئهمریكا هیچ پڕۆژهیهك ههیه 201
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده بهناوی كوردستانی گهوره؟عهبوودوڵڵا حهسووهنزاده :لـهباری سیاسـی یەوە پێموایـه ههلومـهرجێكی سیاسـیی گونجـاو لـه كوردسـتان ههیـه ،لـه باشـووریكوردستان .ئەمن ناڵێم كـورد و ئـهمریكا هاوپـهیمانن ،بـهڵام ئێسـتا ئـهو دوو لایهنـه بهرژهوهنـدی یـان پێكهوهیـه ،بـهڵام ئەگـهربڵێین هاوپهیمانی یەكی رهسمی ههیه ئەمن شتی وا ناڵێم ،چونكه پێم خۆش نیه قسهكانم لهمانای خۆیـان گـهورهتربن ،بـهڵامدهرفهتێكی باش بۆ كورد ڕهخساوه كه گهورهترین هێزی دنیا هێزی لهم وڵاته ههیه ،قازانجهكانیشی لهگهل قـازانجی كوردسـتانیـهكتر دهخوێننـهوه ،پێشـموایه ڕێبهرایـهتیی كـورد خـرا ،سـوودی لـهو هـهلومهرجـه وهرنـهگرتوه ،لـهبارهی ئـهوهش كـه ئـهمریكانهخشهی كوردستانێكی گهورهی له جانتاكهی دا بێ ئەمن شتی وا نـابینم ،جارێكیـان شـتێكی وام بـهرگوێ كـهوت كـه بهرپرسـێكیئهمریكایی گوتوویهتی تا ئهمریكا له عێراق دا بێ ناهێڵێ كهركووك بگهڕێتهوه سهر كوردسـتان ،جـا ئەگـهر ئـهوان ئامـاده نـهبن پارچهیهكی وا بچووك بگهڕێتهوه سهر كوردستان چۆن دهوڵهتێكی كوردی گهوره دروست دهكهن. فهرهیدوون بێوار :پێتوایه لهڕووی نهرمی نواندان و سهلماندنی مافی كورد ڕێەیمی ئێران باشتر بووه یان عێراق؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :مهسهلهیهكی كوردی ههیـه دهڵـێ\" :نـه بـووك بـێ و نـه خهسـوو\" لـهبارهی حكوومهتـهكانی حـاكم بهسـهركوردستان دا ،ئەمن ههمیشه وام گوتوه كه ناكرێ ههر كامێكیان بگـری و حـوكمی موتڵـهقیان لهسـهر بـدهی ،بـۆ نموونـه لـهبارهیئهوهی كه حاشا له كورد و ناو نهكراوه ئێـران لـهپێش ههموانـهوه بـووه ،لـهبارهی ههنـدێك مومارهسـاتی دیموكراتیكـهوه توركیـالـهپێش ههمووانـهوه بـووه ،لـهبارهی ئیعتـرافیش بـه كـورد و زمـانی كـوردی یـهوه عێـراق لـهپێش ههمووانـهوه بـووه ،لـهبارهی كهمتربوونی زهخت سووریا لهپێش ههمووانهوه بووه. فهرهیدوون بێوار :رووی داوه لهكاتی شهڕكردن دا له سهنگهردا بیر له خۆشهویستهكه كردبێتهوه؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :دهبێ ههم له سهنگهر و ههم له خۆشهویستی بزانین مهبهستمان چیه ،ئەگـهر مهبهسـت ئـهو سـهنگهرهیهكه تۆ دانیشتوو تفهنگی لێداوێی ،ئەمـن قـهت نهچوومـه ئـهو سـهنگهرهوه ،بـه حـهیاتم تفـهنگم بـهڕووی دوژمنـهوه نههاویشـتوه،بهڵام لهگهڵ هێرشی تانك و فڕۆكه و تۆ ،ڕوو بهڕوو بوومه و ئێستا پێم سهیره كه ماوم ،ئەگـهر خۆشهویسـتییش ئـهوه بـێ كـه كوڕێك كچێكی خۆش بوێ ،ڕهنگه ئهوهش ههر درهنگ بێ ،چونكه لهو كاته ژنم ههبووه و لهو مهسهلانه چوومهته دهرێ.سهرچاوه :ماڵپهڕی دهنگهکان202
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده حیزبێک ئەگەر بیروڕای جیاوازی تێدا نەبێ حیزب نیە وتووێەی کاوان عومەر سەلامی لەگەڵ مامۆستا عەبدوڵڵا حەسەنزادەکاوان عومەر سەلامی :حیزبی دیموکراتی کوردستان بەنیازە بەم نزیکانە کۆنگرە ببەستێت ئایوا کوۆنگرەی ئەمجوارە کوۆنگرەی ریفۆرم دەبێت یا خود کۆنگرەیەکە بۆ ڕزگار بوون لە قەیرانی ڕێبەرایەتی؟عەبدوڵڵا حەسەنزادە :ڕەنگە هیچیان بەو دەقاوەقییە باس نەکەین باشتر بـێ ،چـونکە زۆر بـاوەڕم بەشـتێکی وا نـیە کە پێـیدەڵێن قەیرانی ڕێبەری ،لە مێژووی حیزبی دیمـوکراتی کوردسـتاندا ،جـگە لە هەردوو ڕێـبەر پێشـەوا قـازی مـوحەممەد و دوکتـۆرقاسملوو ،ڕەنگە ڕێبەرانی دیکە کەموکووڕییان هەبووبێ لەچاو ئەو ئەرکە گەورەیەی کە لەسەر شـانیان بـووە ،دیـارە ئەگەر ئەوەبە قەیران دابینێن ،پێموایە بێئەدەبی نابێ ئەگەر بڵێم کەم و زۆر حیزبە کوردییەکان تووشی ئەو قەیرانە هاتوون ،تەنـانەتئەگەر بڵێین ئەو قەیرانەش هەیە خۆ ئێمە ڕێبەر هەر لە نێو ئەندامانی حیزبی دیمـوکرات هەڵدەبژێـرین ،خـۆ نـاچین ئابراهـام لینکوڵن یان میتران بکەین بە ڕێبەری حیزب ،کەواتە بەو مانایەش قەیرانی ڕێبەرێ چارەسەر ناکەین.ئەگەر باسی ڕیفۆرم و گۆڕانکاری بکەیـن ،ئەوا حیزبـی دیمـوکراتی کوردسـتانی لە هەمـوو کـۆنگرەیەکدا ئـاڵوگۆڕی بەسـەر خۆیـداهێناوە ،بەڵام لەڕاسـتیدا دەورانـی ئـێمە ،تـاڕادەیەکی زۆر دەورانێکـی نـوێیە و هەنـدێک نێـوەرۆک و چەمکـی سیاسـی هەبـوون کەئێستا کاتیان بەسەر چووە و ڕەنگە لەکاتی خۆیدا باشمان نەپێکابێ ،بـۆیە دەبـێ ئێسـتا بیـانگۆڕین و دەبـێ حیـزب چـاو بەسـەر ئەو شتانەدا بخشێنێ و بیانگۆڕێ.لە هەمان کاتیشدا دونیای ئەمڕۆ جیـاوازی زۆرە لەگەڵ دونیـای دوێنێـدا کە هەنـدێک لەو چەمکـانەی پێشـتر کاریـان پـێکـراوە،ئێستا کاریان پێناکرێ بە جۆرێکی دیـکە بڵێـین دونیـای ئێسـتامان لەگەڵ دونیـای پێشـکەوتوویی ئەمـڕۆ زۆر یەکتـریەوە نـزیکە،بـۆیە مەفهـوومی نـوێ هەن کە دەبێـت بێـنە نـاو کاروبـاری سیاسـیمانەوە ،دیـارە ئەمـانە وا دەکەن کە هەنـدێک ئـاڵۆگۆڕ بەسـەربەرنامەکانماندا بێنین ،بەڵام دیسان نامەوێت ناوی لێ بنێم کـۆنگرەی ریفـۆرم ،چـونکە تەنـانەت ئەگەر لە تواناشـماندا هەبـێ،ڕەنـگە هەمـووی لە توانـای ئـێمەدا نەبـێ بەهـۆی ئەوەی کە کۆمەڵەکەمـان ئەو شـتانەی بەسـەردا سـەپاندووین و خـۆ ڕزگـارکردنلەوانە کارێکی ئاسان نیە ،بەڵام ئێمە هەوڵ دەدەین ڕێبەری بەهێز بکەین بەتایبەتی ئـێمە بەدوای لەتبوونێـکدا ئەو کـۆنگرەیەدەبەسـتین ،کە لەو لەتبـوونەدا لە ڕێبەریـی حیـزب بەشـێکی کەمـی لای ئـێمەیە هەرچەنـدە لە نێـو کادرەکـانی حیزبـدا ڕادەکە 203
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهبەتەواوی پێچەوانەیە ،بەتایبەتی کاتێک چاو لەو کەسـانە بکەیـن کە حیزبـی دێموکراتیـان پـێ دەناسـرێت ئەوانە بەشـێکی زۆر زۆر بەرچاویان لەلای ئێمەن ،کە %١١دەبێ ،کەواتە لەو بارەیەشەوە بەهێزتر و بەتواناتر دێینە ئاراوە.کواوان عوومەر سوەلامی :عەبودوڵڵا حەسوەنزادە وەک کەسوێکی کاریزموا چواوی لوێدەکرێوت لە حیوزبدا ،جەنابوت پێوتوانویە کاریزمایی کۆمەڵێک ئاستەنگ دروست بکا لە بەرامبەر ئەو گۆڕانکارییانەی کە بەڵێنتان داوە؟عەبدوڵڵا حەسەنزادە :بەشبەحاڵی خۆم ئەوە وەک لوتفێکی جەنابت وەردەگرم ،چـونکە خـۆم بە کەسـایەتییەکـی کاریزماتیـکنـازانم ،بەڵام بێگومـان جێگـایەکی خـۆمم هەیە لەنێـو حیزبـی دێمـوکراتی کوردسـتاندا کە هەوڵ و تێکۆشـان و هـاوڕێیەتییە لەخـزمەت ڕێبەرانـی شـەهیدماندا کە لەوانەیە ئەوانە شـتێکیان پێـکهێنـابێ ،بەڵام پـێموایە ئەوە هـیچ جۆرێـک ئاسـتەنگ دروسـتناکا ،چونکە عەبدوڵڵا حەسەنزادە ئەگەر یەک هونەری هەبێ ئەوەیە کە هەموو کاتێـک بـاوەڕی بە گـۆران و دەستاودەسـتکردنـی دەسەڵات و دیموکراسی هەبووە.پێمناخۆشـە ئەوە بڵـێم ،بەڵام ڕەنـگە خەڵکـی دیـکە شـاهیدیم بـۆ بـدا کە ئەو کـاتەی نەبـوومە ئەنـدامی ڕێبەریـی حیـزب بـۆیەکەمجار ،بۆ ددوهەمجار ،بۆ سێیەمجار لە کۆنگرەکاندا هەندێک مەفهوومی تازەم هێناونەتە نێو ئەدەبیـاتی حیزبـی دیمـوکراتکە تا ئەو سەردەم لەنێو حیزبدا نەبـوون و هەمووشـیان لە خزمەتـی پەڕەپێـدانی دیموکراسـی و دەستاودەسـت کردنـی دەسـەڵات وئازادی و دەربڕینی بیروڕای جیـاواز بـووە لە نێـو حیزبـی دیمـوکراتدا ،پـێموایە گەورەتـرین ئەرکێـک کە لەم کـۆنگرەیەدا لەسـەرشانم دەبێ ئەوەیە کە دیسـان هەوڵ بـدەم ئەو مەفهوومـانە جێگیـر بکـرێن ،کەواتە ئەمـن نەک هەر کوسـپی سـەر رێگـای ئـاڵوگۆر نابم ،بەڵکوو هیوادارم و دڵنیاشم یەکێک لەو کەسانە دەبم کە گۆڕانکاری پێکدێنن.کاوان عوومەر سوەلامی :دەنگوۆی ئەوە هەیە کە لە حیزبوی دیمووکراتی کوردسوتاندا باڵێوک هەیە بەڕێبەرایەتیوی مەلا حەسوەن رەستگار ئەمە تاچەند راستە؟عەبوودوڵڵا حەسووەنزادە :دیــارە حیزبێــک ئەگەر بیــروڕای جیــاوازی تێــدا نەبــێ حیــزب نــیە و دیکتــاتۆری بەســەریدا زاڵدەبـێ.حیزبێـک تەنیـا یەک دوو کەسـی شـت بـزانن و ئەوانـی دیـکە هەموویـان نەزان بـن و چاویـان لەدەمـی ئەوان بـێ ،بەحیـزبنازنم ،کەواتە ئەمن لەگەڵ مەلا حەسەن رەستگار یان هەر رەفیقێکی دیـکە لەنێـو حیزبـدا جیـاوازیی بۆچوونمـان دەبـێ ،دیـالۆگدەکەیـن بە دۆسـتانە و ڕەنـگە رای مـن سـەرکەوێ یـان رای ئەو ،دیـارە لە کۆمەڵگـایەکدا ئەگەر خەڵـک تەوافوقیـان کـرد ئەوەباشە ،دەنا ئەوکات خەڵک بڕیار دەدا .ئەمن بەتەواوی رەدی دەکەمەوە و هەرکەسیش لە دۆست و دوژمن کیسـەی بـۆ هەڵدووریـوە دڵنیای دەکەمەوە کە بەو ئاواتە ناگا. کاوان عومەر سەلامی :لەم کۆنگرە دا چۆن باس لەوە دەکەن کە پەیوەندی لەگەڵ موجاهیدینی خەلقی ئێران دروست 204
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده بکەنەوە؟عەبدوڵڵا حەسەنزادە :پێموانیە ئەوە ببێتە قسەو باسێک کە ئەم کۆنگرەیە خـۆی پێـوە خەرێـک بکـا ،لەگەڵ موجاهیـدین هـیچدوژمنــایەتییەکمــان نــیە ،هــیچ ناکۆکیمــان نــیە ،بەڵام لە هەمــانکــاتدا هــیچ پەیوەنــدییەکیشــمان نــیە ،ئــێمە وەک هێزێکــیئۆپۆزیسیۆنی ئێرانی تەماشایان دەکەین و لەریزی هێزە نیشتمانپەروەرەکان دامانناون ،بەڵام کاتی خۆی ئێمە لەگەڵ ئەواند لەشوورای نیشتمانیی بەرگـریدا بـووین ،دیـارە هەنـدێک بیانوویـان سـاز کـرد بەڵام لە نـاوچەکەدا ئـێمە هێزێـک بـووین کە نایـان-دەتوانی بمانسڕنەوە و پێیان وابوو کۆسپێکین لەسەر ریگایان ،هاتن دەریانکردین لە شووراکە و بەپێـی نێـوەڕۆکی شـووراکە ئەودەرکردنە ناڕەوا بوو ،هەر بۆیە ئێمە لە شوورا هاتینە دەرێ ،دواتر ئـێمە پەیوەنـدیمان لەگەڵدا گـرتن و پێمـان راگەیانـدن کەئەگەر نەمانتوانیوە لەشوورادا پێکەوە هاوکاریمان هەبێ ،پێمانخۆشە وەکوو دوو هێزی ئۆپۆزیسیۆنی ئێرانـی هاوکـاریی یەکتـریبکەیـن ،ئەوان هـاتن بـۆ ئەو دۆسـتایەتییە مەرجیـان بـۆ ئـێمە دانـا ،ئـێمە گوتمـان دۆسـتایەتی بەمەرج لەگەڵ هـیچ کەس و لایەنێک ناکەین. کاوان عومەر سەلامی :مەرجەکانیان چی بوون؟عەبدوڵڵا حەسەنزادە :یەکێکیان ئەوە بو کە هێـرش بکەیـنە سـەر یەکیەتیـی نیشـتمانیی کوردسـتان و مەحکوومیـان بکەیـن بەوئیختیلافـانەی کە لەگەڵ موجاهیـدین هەیـانە .دووهەمـیش ئـێمە بەڵـێن بـدەین هەتاهەتـایە لەگەڵ رێژیمـی کۆمـاری ئیسـلامیی ئیراندا دانیشتن نەکەین ،دیارە لەو کاتەوە پێوەندیمان نیە. کاوان عومەر سەلامی :بۆ ژمارەیەک لە کادرەکانی ئێوە لە کۆنفرانسەکانی کوردستانیان بایکۆ کردوە\"عەبدوڵڵا حەسەنزادە :پێم شک نـایە تەنیـا یەک نەفەر نەبـێ کە ئەویـش نەیگوتـوە تەحریمـی دەکەم بەڵکـوو نەهـاتۆتە نـاو کۆنفرانسەکەوە ئەگەر ناوت لایە حەز دەکەم بزانم ،چونکە شتی وام هەر نەبیستوە ،تەنیا یەک نەفەر نەهاتوە و بەس.کاوان عومەر سەلامی :بۆچی لەدوای چەندین کۆبوونەوە لەگەڵ دەفتەری سیاسی ،بەرنوامە و پێوڕەوی یەکیەتیوی خوێنودکارانیکورد کە لەلایەن ئەندامانی حیزبی دیموکرا و کۆمەڵێک خوێندکاری سوەربەخۆی کوورد دانرابووو پەسوەند نەکورا لەکاتێوکدا بەڵێنی ئەوەتان دابوو پەسەندی بکەن؟عەبودوڵڵا حەسوەنزادە :ڕەنـگە هیچیـان وا نەبـێ هـیچ بەڵێنێـک نەدراوە کە ئـێمە شـتێک پەسـەند بکەیـن ،لە کۆبـوونەوەیەکیبەربــڵاو کە لەگەڵ خوێنــدکارەکاندا گرتبوومــان ئەوان تــۆمەتی ئەوەیــان دایە پــاڵ حیزبــی دیمــوکرات کە بــاوەڕی بەوە نــیە ڕێکخراوێکی سەربەخۆی خوێندکاری هەبێ ،ئەمن گوتم ئەگەر یەکێک هەبێ کە باوەڕی بە رێکخراوی سەربەخۆ نەبێ ئیوەن و 205
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهئێـوە دەتـانەوێ رێکخراوێکـی سـەربەخۆی خوێنـدکاری دروسـت بـکەن بـۆ دێـنە لای حیزبـی دیمـوکرات ،خۆتـان بەرنـامە دابنـێن وسیاسەت دارێژن و باسی حیزبی دێموکرات مەکەن .بەڵام ئەگەر دەتانەوێ رێکخراوێک دروست بکەن بـۆ خوێنـدکاران ،سـبەینێ بـۆ مامۆستایان بۆ قوتابییان و لەسەر حیزبی دیموکرات حیساب بێ و حیزبی دیموکرات مافی خۆیەتی لەسەریان بۆچوونی هەبێ. کاوان عومەر سەلامی :پارتی دیموکراتی کوردستان عێراق بۆچی بارەگای پێوەندییەکانی ئێوەی لە هەولێر داخست؟عەبودوڵڵا حەسوەنزادە :پـارتی بارەگـای پێوەنـدییەکـانی ئـێمەی دانەخسـت بەو مانـایە دروسـت نـیە ،بەڵام نـوێنەری حیزبـیدیموکراتی کوردستانی ئێران پێش لەتبـوون ،رەفیقێـک بـوو ئێسـتا ئەنـدامی دەفـتەری سیاسـیی ئـێمەیە و ماڵەکەشـی لەوێ بـوو،ماڵەکەش ماڵی حیزبە ،ئێمە پێمان وابوو دەسەڵات دەبێ کۆمەک بکا بە شێوەیەکی عەقڵانی و دۆستانە ئەو سەروەت و سامانەیکە هەمانە لەوێ بەش بکرێ لەگەڵ تەرەفی بەرانـبەر ،پـارتی دیمـوکراتی کوردسـتان ئەوەی نەکـرد و بەنـاوی ئاسایشـەوە کـرا،دیارە ئاسایش لە خۆوە کار ناکا و فەرمانی پێدراوە ،بۆیە هاتنە نێو ماڵەکەوە و بەو رەفیقەی ئێمەیان گوت ماڵەکە چـۆڵ بکـابەڵام بۆ وا؟ ئەوە پرسیارێکە ئەگەر بۆتـان دەکـرێ پـێمخۆشـە بچـن لە پـارتی دیمـوکراتی کوردسـتان لە بەرزتـرین پـلەیەوە تـا نزمترین پلەی بپرسن.کوواوان عووومەر سووەلامی :ئۆرگانەکووانی ئێوووە لە ژێوور دەسووەڵاتی پارتیوودا هێشووتا دابەش نەکووراون وەک جەژنیکووان و دیووگەڵە، چارەنووسیان بەکوێ دەگا؟عەبدوڵڵا حەسەنزادە :زۆر جێگـای داخە کە پـارتی دیمـوکراتی کوردسـتان ئەو کـارە ئاسـان و ئینسـانییەی جێبەجـی نەکـردوە چونکە لەوێ مەسەلەکە زۆر ئاسانە ،ئێمە لەوی دوو کەمپمان هەن یەکێکیان جەژنیکان و ئەوی دیکەیان دێگەڵە.دێگەڵە لە جەژنیکان بچووکترە لەوێدا ئەوان لە ئێمە زۆرترن بە پێچەوانەی کۆیە کە دوو بەرابەری ئەوانین ئـێمە لەوێ بەهەردوو کەمپەکەوە ڕەنگە ٢٣بۆ ٥١ماڵ بین و ئەوان لە نێوان ٣١بۆ ١١ماڵن ،ئـێمە هەر زوو پێشـنیارمان دا کەمـپە بچـووکەکە بـۆئــێمە و گەورەکە بــۆ ئەوان بــێ ،دیــارە لەکەمــپە گەورەکەشدا ئەوەنــدی هەیــانە جێگایــان دەبێــتەوە و زیــاتر لە ٣١خــانوویبەتاڵیشیان بۆ دەمێنێتەوە ،بەڵام نەکراوە هیـوادارم پـارتی دیمـوکراتی کوردسـتان ئەوکـارە وەک کـارێکی ئینسـانی ئەنجـام بـدا.دەبێ وای دابنێین کە حیزبیش نین و خەڵکی ئەو وڵاتەن خۆ دەبـێ لە شـوێنی خۆیـاندا بـن و جێگاورێگاێکیـان هەبـێ .ئێسـتا لەشوێنەکانی خۆیان دەرکراون و لە دوو بینای حکوومەتیدا نیشتەجێ کراون کە هیچ پێداویستییەکی تیدا نیە بە شـێوەیەک کە ٢سـەر خێـزان لە ژۆرێـکدا دەژیـن و تەنـانەت ژوری تیـدایە کە پەنـجەرەی تێـدانیە .ئەمە دوورە لە مرۆڤـایەتییەوە ،هیـوادارم چارەسەری بکەن. 206
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهکاوان عومەر سەلامی :تاچەنود راسوتە کە دەڵوێن حیزبوی دیمووکراتی کوردسوتان سوکرتێر دیواری ناکوا و دەیەوێوت بە شوێوەی شوورایی کارەکانی بەرێوەبەرێت و دەنگۆی ئەوەش هەیە خالیدی عەزیزی وەک بەرێوەبەری شوراکە دابنرێت؟عەبدوڵڵا حەسەنزادە :ئەمە بۆ یەکەم جارە دەیبیستم و باسێک لەوە نەکراوە کە ئەم حیزبە لە داهاتوودا بە شێوەی شووراییئیدارە بکرێ ،دیارە شوورا هەر هەیە .چونکە کۆمیتەی ناوەندی هەر هەیە و ڕێبەری بەشێوەی بەکۆمەڵە بەڵام وەک ئەوەی بڵـێن سکرتێری نەبێ بە هیچ شێوەیەک باسی لێنەکراوە. کاوان عومەر سەلامی؟ میکانیزمی ئێوە بۆ گۆڕانکاری نێو کۆنگرە چیە؟عەبدوڵڵا حەسەنزادە :گۆڕانکاری لە کۆنگرەدا نابێ .دیارە وەک هەموو کۆنگرەی دونیا دەبێ لەپێشدا ئامادە بکرێ وەک تیۆریو لە کـۆنگرەشدا پەسـند بکـرێ ،بەڵام چـاوەڕوان دەکەیـن ئاڵۆگۆڕەکـان بەرچـاو بـن بەتـایبەتی لەبـاری گەشـەی دیموکراسـی،سـپاردنی ئەرکەکـان و دابەشکردنـی عـادیلانەی دەسـەڵات لە نێـوان ڕێبەریـدا تەنـانەت لە نێـوان ڕێـبەری و ئەنـدامانی حیـزبداپێوەنـدییەکـی باشـتر دروسـت بکـرێ ،پاشـان بەشـدارییەکـی زیـاتری ژنـان لە کاروبـاری حیزبـیدا بەتـایبەتی لە ئۆرگاکـانی بەرێوەبەریدا. کاوان عومەر سەلامی :واتە لەم نوێبوونەوەدا مەجالی زیاتر بە ژن دەدرێ؟ عەبدوڵڵا حەسەنزادە :بەتەئکید وادەبێ. کاوان عومەر سەلامی :لە کۆنگرەدا ناوی حیزبی دیموکرا وەک خۆی دەمێنێتەوە یان گۆڕانی بەسەردا دێ؟عەبدوڵڵا حەسەنزادە :ناتوانم پێش کۆنگرە بڕیار بـدەم چـونکە لە جیـاتی کـۆنگرە نـاتوانم قسـە بـکەم بەڵام مـن باسـی خـۆمدەکەم حیزبی دیموکراتی کوردسـتان وەک نـاوی خـۆی دەمێنێـتەوە نە زیـاد دەبـێ و نەکەم دەبـێ چـونکە یەکێـک لە شـانازییەکانیئێمە ئەوەیە کە گەڕاوینەتەوە بۆ ئەو ناوەی کە رۆژی یەکەمەوە حیزبی دیموکراتی کوردستانی پـێ نـاو نـراوە ئەو وشـەی ئێـرانە لەبەر بەعزە هۆکارێک لە سیوچوارەمین ساڵی تەمەنی حیزبی دیموکراتی کوردستان هاتە نێو حیزبەوە.کاوان عومەر سەلامی :پێوەندیی ئێوە لەگەڵ پەاکدا چۆنە؟ بەتایبە دوای دانیشتنەکەی مەلا حەسەن رەسوتگار لەگەڵ حواجی - ئەحمەدی دا؟ عەبدوڵڵا حەسەنزادە :ئەوە یەکەم دانیشتن و ئەخیر دانیشتنمان نیە ئێمە دانیشتنمان لەگەڵ هەموو کەس دەبێ بەڵام وەک 207
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهبڵێین هاوپەیمانیمان هەیە شتی وا لە ئارادا نیە .دیارە هەندێک کەس یان هەندێک خەتـی سیاسـی بۆخۆمـان بڕیـار دەدا ،ئەمەحیـزب نـیە ئەوە قسـەیەکی سیاسـی نـیە چـونکە ئەگەر چەنـد کەس پـێکەوە هـاوڕا و هـاوبیر نەبـوون و رایـانگەیانـد کە ئـێمەرێکخراوێکین دیارە ئەوە حیزبن و بە ئیرادەی من نابنە حیزب و بە ئیرادەی منیش لە حیزبایەتی ناشـۆرێنەو دیـارە نە گرفتمـانلەگەڵیـاندا هەیە و نەهاوپەیمانیشـمانن بەڵام تێبینیمـان لەسـەریان هەیە کە ئەوەیـش ئەمەیە پـژاک تائێسـتا وەک حیزبێکـیسەربەخۆ لە پارتی کرێکارانی کوردستان خۆی نیشان نەداوە ئەگەر سەربەخۆبن لە پارتی کرێکارانی کوردسـتان رێگـای هاوکـاری زیاتر دەبێ. * عەبدوڵڵا حەسەنزادە ساڵی ( )٨٢٥١لە گوندی سیسێر لە نزیک سەردەشت لە دایکبووە. * مەدرەسەی علومی دینی لە مەهاباد تەواو کردوە و بڕوانامەی دیپلۆمی ئیلاهییاتی لە زانکۆی تاران وەرگرتوە. * ساڵی( )٨٢٣٢لە تەمەنی ( )٨٥ساڵیدا بووەتە ئەندامی حیزبی دیموکراتی کوردستان. * بۆ سێ خول جێگری سکرتێری حیزبی دیموکرات بووە. * سێ خولیش سکرتێری حیزب بووە.* زیاتر لە( )٨٥کتێبی لە بوارە جیاجیاکاندا بۆ سەر زمانی کوردی وەرگێراوە و ( )٢کتێبیشی لەسەر مێـژووی حیزبـی دیمـوکرات بە ناونیشانی (نیوسەدە تێکۆشان) نووسیوە و چەندین وتار و بابەتی لە زۆربەی رۆژنامەکاندا بڵاو کردۆتەوە. * خاوەنی ( )٩کوڕ و ( )٥کچە. * ئێستا کەسایەتییەکی سیاسیی ناسراوە. ئەم دیمانەیە لە ژمارە \" ٢٩١ئاسۆ\" دا بڵاو بۆتەوە. 208
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده پوختهیهك له :وتووێەی رۆژنامهنووسی بهناوبانگی ئهمریكایی جاناتان راندال و خانمی سیسیل ئهنتیۆن ههواڵنووسی لۆمۆند لهگهڵ عهبدوڵڵا حهسهنزادهراندال :زۆر خۆشحاڵم كه لێره لهلای ئێوهم .ئوهمن پێشوتر دۆسوتێكی زۆر نزیكوی د .قاسوملوو بوووم .ههفتهیوهك پوێش ئوهوهی دوكتۆر تێرۆر بكرێ ،له فهرانسه له ماڵهكهی ئهو بووم و میوانی بووم.عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئهمنیش به سهردانی جهنابت زۆر خۆشحاڵم .بۆ منیش دیتنی جاناتان راندال لـهو بارهیـهوه زۆر گرنگـهكه دۆستێكی نزیكی د .قاسـملوو بـووه .جـوانترین كـهلیماتی لـه بـارهی د .قاسـملووهوه نووسـیوه .بـه تایبـهتی بۆیـه بـهو قسـانهخۆشحاڵم چونكه شوجاعهت و ئازایهتیی جهنابت له باسی شهخسییهته كوردهكان و تهنانهت ئهمریكایی یـهكانیش دا پـێم دهڵـێ كه ئهوهی نووسیوته له ئیخلاسهوه هاتوه. راندال :ئهمن هیوادارم تراژیدیایهكی دیكه له بهینی كورد و ئهمریكایی یهكان دا بهڕێوه نهبێ ،بهس دڵنیاش نیم كه وانهبێ.عهبدوڵڵا حهسوهنزاده :بـهو قسـهیهش هـهر خۆشـحاڵم .چونكـه ئـهو نیگـهرانی یـه لـهلای منـیش هـهر ههیـه ،جـهنابت زۆر بـهراشكاوی ههر لهو كاتهدا زۆر ئازایانـه باسـی مهسـهلهكان دهكـهی .رهخنـهت لـه رێبـهرانی كـورد ،لـه رێبـهرانی ئـهمریكا هـهمووی نیشانهی ئازایهتی و دڵسۆزی بۆ مهسهلهكانه. راندال :مهسهلهیهك ههیه دهڵێ :ئهو كهسهی زۆر خۆش دهوێ دهبێ زۆر به راشكاوی رهخنهی لێ بگری.عهبدوڵڵا حهسهنزاده :له كوردییش دا شتێكی زۆر جوان ههیه دهڵێ :دۆسـت ئهوهیـه بـت گریێنـێ ،دوژمـن ئهوهیـه بـت خـهنێنێ، یانی دۆست ئهوهیه رهخنهت لێ بگرێ تا بت گریێنێ بهڵام دوژمن ئهوهیه به ناههق پێت ههڵا بڵێ و بتخاته پێكهنین. راندال :پێتوایه جۆرج بووش لهگهڵ ئێران دهكهوێته شهڕهوه ،یان ئهو قسانهی ئێستا تهنیا شهڕی ئهعسابن؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :بهداخهوه نیشانهكان ئهوه به پیاوی دهڵێن كه ئیحتیمالی ئهو شهڕه زۆر دوور نیه .پێموایـه ئهگـهر بـهمهنتیق بیر بكهینهوه سهرۆك بووش نابێ شهڕێكی ئاوا دهست پێبكـا ،چونكـه راسـتی یهكـهی ئهوهیـه سـهرۆك بـووش و دهوڵـهتیئهمریكا و هاوپهیمانهكانی تا ئێستا مهسهلهی ئهفغانستان و عێراقیان تهواو نـهكردوه و بهدهسـتیانهوه گرفتـارن .لـهو حاڵـهداكردنهوهی جهبههیـهكی دیكـه مـهنتیقی نایهتـه بـهرچاو ،بـهڵام سـهرڕهقی و كهللهشـهقیی رێبـهرانی ئێـران بهتایبـهتی ئهحمـهدی 209
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهنهژاد و له عهینی حاڵ دا ئهوه كه بۆ ئهمریكا بۆتـه شـتێكی حهیسـییهتی ،ئـهو نیگـهرانی یـه بهرهبـهره زیـاد دهكـا كـه شـهڕێكیوهكوو عێڕاق له ئێرانیش روو بدا .كه باسی نیگهرانی دهكهم ،لهبهر ئهوه نیه پێمان ناخۆش بێ كۆمـاری ئیسـلامی بڕووخـێ .لـهئێـرانێش وهك عێراقـێ رووخـانی دیكتـاتۆری خۆشـه .بـهڵام گرفتـاربوون بـهو چارهنووسـهوه كـه ئێسـتا عێـڕاق -بـه خۆشـی یـهوه كوردستانهكهی ژێر دهسهڵاتی كوردی لهگهڵ نیه -گرفتاری بووه پێموایه ئارهزووی هیچ كهس نیه.راندال :كهواته پێتوایه ههر ئهو ئهمری واقیعهی له ئێران ههیه باشتره لهوهی ئوهمریكا یوان هوهر دهوڵوهتێكی دیكوه پوهلاماری ئێران بدا.عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئهو ئهمری واقیعهی له ئێران ههیه به هیچ جۆر له هیچ شتێك باشتر نیه ،بهڵام پێموایه دهبێ رێگـای دیكه بگیرێته پێشێ.راندال :لهو راپۆرتهی بیكهرو هامیلتۆن كه لهو دوایی یانهدا چاپ بوو پێشنیاری ئهوهیان كردبوو كه ئوهمریكا لهگوهڵ ئێوران و توركیا گفتوگۆ بكا .ئێوه دژی ئهو پێشنیارهن یان نا؟عهبدوڵڵا حهسوهنزاده :لهگـهڵ ئـهوه كـه كۆمـاری ئیسـلامی دهوڵـهتێكی مهسـئوول نیـه و بـه هـیچ جـۆر جێـی بـاوهڕ نیـه ،بـهشبهحاڵی خۆم و ههروهها بهپێی سیاسهتی حیزبیش ،دیالۆگ لهگهڵ ههموو تهرهفهكان به شتێكی مهنتیقی دهزانم و بـه باشـترینرێگای چارهسهری موشكیلاتی دهزانم .پێموایه بۆ گۆڕینی وهز له ئێراندا ،بێجگه له دیالۆگ رهنگه رێگای دیكهش ههبن .نـه بـهتهنیا دیالۆگ و نه شهڕ رهنگه هیچیان كارساز نهبن .بهڵام رێگای دیكـه ههیـه بـۆ ئـهوهی دهوڵـهتی ئێرانـێ مـهجبوور بـه گـۆڕانبكرێ .وا بیر دهكهمـهوه هـهم عێڕاقـی سـهدام حوسـێن و هـهم ئێرانـی كۆمـاری ئیسـلامی بـه كۆمـهگی ئـهو دهوڵهتانـه بوونـه ئـهو خهتهره ،كه دوایه فكریان لهوه كردۆتهوه بهزۆر بیان ڕووخێنن.راندال :ئهمن پێموایه ئهگهر شهڕێكیش له نێوان ئێران و ئهمریكادا روو بدا ،بهو شێوهیه نابێ كه وهكوو عێوڕاق هێوزی زهمینویبنێرێ بۆ ئهوهی ئێران داگیر بكا .لهوانهیه شتهكه زیاتر به شێوهی بۆمبارانی ههوایی بوێ .بوهس لوه هوهمان كاتودا ئوهوه ئێوران تهحریك دهكا كه هێندێك عك العملی ههبێ.عهبدوڵڵا حهسهنزاده :لهواقیع دا خهتهرهكه لهوهدایه .چونكه بۆمبارنی ئێـران ،ئهوهڵـهن ئـهو ههدهفـه ئهسـڵی یانـه نـاپێكێ،چونكـه ئـهو شـوێنانه كـه بـه ئیحتیمـالی زۆر ئێـران خهریكـه چـهكی ئـهتۆمی یـان لـێ سـاز دهكـا هـهتا ئێسـتا كهشـ نـهبوون.بۆمبارانی نیرووگای \"بووشەهر\" و \"نهتهنز\" و ئهوانه چاری مهسهلهكه ناكا .له پاشان ئهم رێژیمه بـه بۆمبـارانی فـڵان مهركـهزینیزامی یان فڵان مهركهزی ئهتۆمی ناڕووخێ .رێژیمهكه هەروا دهمێنێ هارتر لهوهی كه ئێستا ههیه ،له پاشانیش رێـژیم دهسـتی 210
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهبه ئهمریكا ڕاناگا ،دهستی به ئورووپا راناگا .بهڵام خۆ دهستی به دۆستانی ئهمریكا و بـه پایـهگاكانی ئـهمریكا لـه مهنتهقـهدا رادهگا .ئهو وهختی شهڕێك دهست پێدهكرێ كه رهنگه دهست پێكردنی هاسان بێ بهڵام تهواو كردنی زهحمهت بێ. راندال :ئهتۆ باسی ئهوه كرد كه لهبهینی شهڕ و دیالۆگ دا رێگایهكی دیكه ههیه ئهو رێگایه چیه؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :وهكوو گوتم ههم ئێران ،ههم عێراق به كۆمهگی فهننی و تـهكنیكی و چـهكی وڵاتـانی دیكـه بوونـه ئـهممهترسی یه .بڕینی ئـهو كۆمهگانـه لـه تـهڕهف كۆمـهڵگای نێونهتـهوهیی یـهوه ،بـهڵام نـهك یـهكێك بـی پچـڕێو ئـهوی دیكـه نـا،دهتـوانێ باشـترین رێگـا بـێ بـۆ لاوازكردنـی رێژیمـی ئێـران و لـه نهتیجـهدا بـۆ رووخانـدنی .لـه پاشـانیش هاوكـاری لهگـهڵئۆپۆزسیۆنی ئێرانی .یهكێك له ئیشكالهكانی سیاسهتی ئهمریكا ئهوهیه كه ئهو دوایانه نهبێ كـهمێك گـۆڕاوه باسـی ئێرانێـی كـهكردوه گوتوویهتی ئێران وڵاتێكه ئهتۆم دروست دهكا ،موخالیفی سوڵحی ئهعراب و ئیسرائیله ،تێرۆریزم سادر دهكا .ئهوه باشـه،بهڵام ئهوه بۆ خهڵكی ئێرانێ زۆر مهفهووم نیه .ئهمریكا و هاوپهیمانـهكانی نـههاتوون لـه سـهر پێشـێل كردنـی مـافی مـرۆڤ لـه ئێران و لهسهر پێشێلكردنی ئازادی یهكان پێ داگرن تا خهڵكی ئێران تێیان بگا و وهریبگرێ.راندال :ئهمن تێ دهگهم كه بۆچوونی جهنابت وایه كه ئهمریكایی یهكان و غهربی یهكان به گشتی دهبێ ئوهو یارموهتی یانوهیان بۆ ئێران بپچڕێنن.عهبدوڵڵا حهسهنزاده :وا تێدهگهم ئهوه باشتره .دیاره لـه عیـراقیش بـهباوهڕی مـن ئـهمریكا ههڵـهی هـهبوو .كـه هـات گـوتیعێڕاق چهكی ئهتۆمیی ههیه ،پێوهندیی به قاعیدهوه ههیه ،چهكی شیمیایی ههیه .نههات بڵێ سهدام حوسێن خـهڵكی دهكـوژێ،تا ئهو گۆڕه بهكۆمهڵانه شاهیدیی بۆ بدهن ،هات عیراقی گرت ،نه چهكی ئـهتۆمیی دهسـت كـهوت نـه تهنانـهت چـهكی شـیمیاییكه زۆریشی بهكار هێنابوو ،دهست كـهوت .نـه پێوهندییشـی لهگـهڵ قاعیـده بـۆ سـوور بـوو .لـه ئاخیرهكـهی دا مـهجبوور بـوو بڵـێ مهعلووماتهكهم غهڵهت بووه .له ئێرانێش ئهگهر ئهوهی بكا دیسان ههڵهكهی دووباره دهبێتهوه.راندال :ئهوه راسته بهڵام ئهمریكا ئهگهر ئهو شتانهی دروست نهكردبایه هویچ كاتێوك نوهی دهتووانی هێورش بكاتوه سوهر عێوڕاق. تهفسیری جهنابت لهمهڕ هێرشی ئهمریكا بۆسهر بنكهی ئێران له ههولێر چیه؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئهمن وهختی خۆی لهسهر ئهوه قسهم كرد ،گـوتم ئهگـهر زووتـریش كرابـا باشـتر بـوو ،چونكـه ئـهمریكایان دهبێ عێراقێ بۆ كۆماری ئیسلامی بهجێبهێڵێ یان دهبێ كۆمـاری ئیسـلامی لـه عێـڕاق دهربكـا .ئـهوهش دیـاره كـه ئـهو شـوێنه كونسولگهری نهبوو ،نوێنهرایهتیی ئیتیلاعات له ههولێر بوو. راندال :موشكیلهكه ئهوه بوو كه ئهو شته له كوردستان كرا ،رێك لهو كاتهدا كرا كه بووش ستراتیەیی خۆی راگهیاند و 211
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادههوشدارییهكی زۆری به ئێران و به سووریه دا كه لهمهولا لهگهڵیان توند دهبێ .بهس له ههمان كوا دا ئوهم كواره كێشوهیهكی زۆری بۆ حكوومهتی ههرێم دروست كردوه له كوردستان .یانی ئهمریكا هاتوه لهسهر خاكی ئهوان له ئێران بدا.عەبدوڵڵا حەسەن زادە :ئهمن لهو بارهیهوه بهداخم كه ئهو حهملهیه لهناوچهی ژێر دهسهڵاتی حكوومـهتی هـهرێم كـرا كـه دۆسـتیواقیعیی ئهمریكا له عێڕاق دا كوردهكانن پێموایه دهبووایه به ئاگـاداریی كوردهكـان بـێ .بـهڵام وا دیـاره ئـهو بهرنامهیـه پێشـتردارێژرابوو ،بۆیه لهوێ جێ بهجێ كرا و ئهوه ئهوهڵین تهجرهبهی عهمهلیی بهرنامهی تـازهی جـۆرج بـووش بـوو كـه گـوتی ئێمـهشوێنهكانیان دهناسین و له بهینیان دهبهین .دهنا ئهمنیش گوتم كه دهبوو به هاوكاری لهگهڵ حكوومـهتی هـهرێم بـێ .پاشـانیشدهكرێ ئهو گیروگرفته بهوه حهل بكرێ كه ئهو بیانگرێ و حكوومهتی هـهرێمیش نـاڕهزایی دهربـڕێ .واتـه ههركـهس كـاری خـۆی بكا.راندال :ئهمن له بۆچوونهكهی جهنابت تێدهگهم ،بهڵام ئهگهر ئهوهمان لهبهر چاو بێ \"جعفور حوحرارودی\" شوهوێك بوهر لوهوهمیوانی كاك مهسعوود بوو له مهحیف ،ئهمه شتێكی ناخۆش بوو چونكه ئوهو میووانی كواك مهسوعوود بووو ئوهمریكایی یوهكان ویستبوویان بیگرن. عهبدوڵڵا حهسهنزاده :بهداخهوه نهگیراوه ،ئهگهر گیرابا بایی ئهو پێ ناخۆشبوونه دهبوو . راندال :ئهمن و تۆ لهوانهیه وای بۆ بچین بهس نازانم كاك مهسعوود... عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئارهزوو دهكهم ئهویش ههروای بۆ بچێ. راندال :ئهو هێرشه كه كرا ههدهفی ححرارودی بوو.عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئهمن پێموایه ئهو هێرشه زووتر رێكخرابوو ،زووتر بهرنامهی بۆ دارێژرابوو .چونكـه هـاتنی صـحرارودی دوو رۆژ پێشتر بوو .ئهو شناسایی و (استفلا )ـه كه بۆ ئهم كاره كرابوو ،پێموایه زووتر بوو.سیسیل ئهنیون :جهنابت باسی ئهوه كورد كوه ئوهمریكا دهبووایوه زووتور عهموهلی بكردایوه بهرامبوهر بوه ئێوران ،پێتوایوه ئوهونفووزهی كه ئێستا ئێران له عێڕاق ههیوهتی چهنوده ،یوانی بوه بوهراورد لهگوهڵ دهسوهڵاتێك كوه حكووموهتی مهركوهزیی عێوڕاق ههیهتی .پێتوایه ئێرانی یهكان چهند نفووزیان زیاتره؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :بهداخهوه رهنگه تـهنیا ئێـران نـهبێ بـهڵام ئـهوهی ئێسـتا لـه عێڕاقـدا هـهموو جـارێ كـه باسـی عێـڕاقدهكهم حكوومهتی كوردستانی لێ دهرداوێم له عێڕاق دا ئهوهی له ههمووان پتر دهستی دهڕوا تێرۆریستهكانن نه دهوڵهتی عێڕاق 212
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهو نه تهنانهت ئهمریكا بهو ههمووه دهسـهڵاتهی خۆیـهوه .چونكـه ئـهوان چییـان پـێ خـۆش بـێ دهیكـهن ،لـه حاڵێكـدا دهوڵـهتی عێڕاق وا نیه.راندال :كه وایه پێتوایه به مقایسه لهگوهڵ حكووموهتی مهركوهزیی عێوڕاق ،حكووموهتی هوهرێم زیواتر توانیویوهتی كوۆنترۆڵی وهزعهكه بكا ؟ عهبدوڵڵا حهسهنزاده :تهنیا پێوابوون نیه ،بهڵكوو راستییه.راندال :پار هێندێك تهزاهوڕا و خۆپێشاندان له شاره كوردهكانی ئێران كرا ،ئێستا پاش چهند مانگ توۆ ئاكوام و تهئسویری ئوهو خۆپێشاندانانه چۆن دهبینی؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئهو خۆپێشاندانه دهتوانم بڵـێم لـه كـاتی خۆشـی دا هـهر ئهوهنـده فایـدهی هـهبوو كـه نیشـان بـدا ئـهومیللهته داخوازی له دهوڵهت ههیه و ئهو میللهته زیندوویه ،سهركوت نهكراوه .ئهگینا نه ئێران هـهمووی لـه كوردسـتانهوه رزگـاردهكـرێ و نـه كوردسـتان دهتـوانێ بـهو حهرهكهتـه یـان بـه حهرهكـهتێكی دیكـه لـه ئێرانـێ جـودا وهبـێ .كـهوابێ تهئسـیری یـهك لاكهرهوهی نابێ.راندال :ئهگهر ئێستا سهیرێكی دواوه بكهین و سهیرێكی ئهو خۆپێشاندانانه بكهین ،چۆن دهستی پێكرد؟ شوتێكی لوه خوۆوه بووو، له نێو خهڵكهوه دهستی پێكرا یان شتێكی رێكخراو بوو؟عهبوودوڵڵا حهسووهنزاده :لـه راسـتیدا دهسـپێك و ئیدامهكـهی فـهرقی ههیـه .دهسـپێكهكهی بههانهیـهك بـوو كـه خهڵكهكـهی ئامادهیه ،خهڵكهكه دهستی پێكردوه ،بهڵام دواتر حیزبه سیاسی یهكان هیدایهتیان كرد. راندال :بۆچی ههر لهو كاتهدا خهڵك ئاوا تووڕه بوون له رێەیم؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئهوه رووداوێك بوو كه له مـههابادێ رووی دا .لاوێكیـان بـه نـاوی (شـوانه سـهید قـادر) بـه شـێوهیهكیزۆر دڕندانه كوشت ،ئهوه بوو بـه هـۆی لێـدرانی سـتارتهكه ،لـه پاشـانیش سـاڵڕۆژی شـههیدبوونی د .قاسـملووی بهسـهردا هـات،ئهوهش بوو به بههانهیهك كه ههم له مههاباد و ههم له شـارهكانی دیكـه حهرهكهتـه ئیعتیـرازی یهكـه وهڕێ بكـهوێ .ئـهوه زۆر شاری گرتهوه وهك مههاباد ،بۆكان ،سهقز ،شنۆ ،سهردهشت... راندال :گوتت حیزبه كوردییهكان بهشدار بوون ،ههر ئێوه بوون یوان ئوهوانی دیكوهش بهشودار بووون؟ هاوكواری لوه هیدایوه كردنی دا ههبوو؟ 213
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهعهبدوڵڵا حهسهنزاده :هاوكاری نهبوو .بهڵام تهقریبهن ههموویان ،دیاره بهشی زۆری هـی حیزبـی دیمـوكرات بـوو ،چونكـه لـه نێو خهڵك نفووزی زیاتره. راندال :جهنابت گوتت كه ئهو هێرشهی له ههولێر كرایه سهر بنكهی ئێرانییهكان له ههولێر ،پێشتر بهرنامهی بۆ دانرابوو. عهبدوڵڵا حهسهنزاده :وا فكر دهكهمهوه ،خۆ من ئاگام لێی نیه. راندال :پێتوایه رێكهو بوو كه ححرارودی رێی كهوته ئهوێ؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئهو كه هاتۆته ئهوێ رێكهوت نیه ،چونكـه ئـهو كـه هـاتوه سـهردانی ئـهوێ دهكـا ،ئـهوه شـتێكی سـهیر نیه .پێموایه ئهوهیان كه سهحراروودی لهوێ بووه ،زیاتر رێكهوته تا ئهوهی له پێش دا بهرنامهی بۆ داڕێژرابێ . رانداڵ ئێستێ پێم بڵێ جعفر ححرارودی لهوێیه یان لهوێ نیه؟ وەرگێڕ :له ههولێر؟ عهبدوڵڵا حهسهنزاده :نا مهبهست ئهوهیه گیراوه یان نهگیراوه؟ راندال :ئهمن پێموایه ئهوانه هیچ بیرێكیان له وه نهكردۆتهوه كه سهحراروودی له وێ بێ.عهبدوڵڵا حهسهنزاده :یهكێك به منی گوت كه سهحراروودی لـه سـهد میتریـی ئـهو جێگایـه بـووه ،رهنگـه ئـهوان جێـی دیكـهیان ههبێ ،گوتی له سهد میتریی ئهو جێگایه بووه كه ئێرانی یهكانی لێ گیراون. راندال :شهوی پێشتر میوانی كاك مهسعوود بووه ،پێموایه شهوێ لهوێ مابێتهوه له حلاح الدین.عهبدوڵڵا حهسهنزاده :خهبهرنیگارێكی ئهمریكایی بوو كه ئهو قسهیهی بهمن گـوت ،گـوتی سـهحراروودی لـه سـهد میتریـی ئـهوشوێنه بـووه كـه ئهوانـهی لـێ گیـراون .جـا لـه رووی چیـهوه دهڵـێ ،نـازانم .دهنـا ئـهوهی دهزانـم رۆژی پـێش دا چـاوی بـه كـاك مهسعوود كهوتوه و رۆژی پێشتریش چاوی به مام جهلال كهوتوه. راندال :پێوهندیی ئێوه لهگهڵ كۆمهڵه چۆنه ئهم رۆژانه؟ 214
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده عهبدوڵڵا حهسهنزاده :له سهر یهك دۆستانهیه ،كۆمهڵه دوون ،لهگهڵ ههردووكیان ههر پێوهندی یهكانمان دۆستانهیه.سیسیل :ئایا ئێوه لهو ماوهیهدا كه ئهمریكا لێره بووه ،هویچ موحاوهلهیوهكتان كوردوه كوه چاوتوان پێیوان بكوهوێ و بۆچووون و روانگهی خۆتانیان پێبگهیهنن؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئێمه نهك ههر لێره زیاتر له واشـینگتۆن هـهوڵمان داوه پێوهنـدیمان لهگـهڵ ئـهمریكایی یـهكان هـهبێ. له ساڵی ٨٢٢٣هوه ئێمه نهوعێك پێوهندیمان لهگهڵ ئهمریكایی یهكان ههبووه.سیسیل :پێتوایه ئێستا ئهمریكایی یهكان تێگهیشتنیان ههیه له روانگهی كوردی ئێران ،وهزعیهتهكه و دهربوارهی روانگوهی ئێووه بۆ داهاتووی مهسهلهكان؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :پێموایه زۆر ئاسانه كه ئهوان له روانگهی ئێمه حاڵی بن ،بـهڵام ئـهوهی سیاسـهت بـهوان دیكتـه دهكـا، روانگهی ئێمه نیه ،روانگهی خۆیانه.راندال :ئایا هیچ شتێك له ئارادا ههیه كه ئهوان بیانهوێ ئێوه بهكار بێنن بۆ رووخاندنی كۆماری ئیسلامی ،چونكه راپۆر ههیوهكه ئهوان به تهمای ههندێ پێوهندیی لهو جۆرهیان لهگهڵ موجاهیدینی خهڵك ههیه ،له كاتێوك دا بوهباوهڕی مون موجاهیودینی خهڵك رێكخراوێكی بێئیعتیبارن.عهبدوڵڵا حهسهنزاده :بهڵێ موجاهیدینی خهڵك ئهوان به تێرۆریستیان ناسیون ،لهمێژه ،بهڵام لـه عـهینی حـاڵ دا پێوهنـدییان لهگهڵیان ههیه .حیزبی دێموكرات به حیزبێكی به پرهنسیپ ناسراوه .كهوابێ بۆ دهبـێ لهگـهڵ حیزبـی دێمـوكرات پێوهنـدی-یـان نـهبێ؟ ئـهمن پێموایـه لهسـهریهك هـهروهختێك ئـهمریكا یـان هێزێكـی دیكـه بیهـهوێ لـه ئێرانـێ دا گۆڕانێـك پێـك بێنـێ،كوردهكان فاكتهرێكن كه نابێ لـه بیـر بچنـهوه .پـاش كوردهكـانیش ئـهو میللهتانـهی ئێرانـێ كـه بـه میللـهتی زۆرلێكـراو حیسـابن وهكوو ئازهری یهكان ،بهلووچهكان ،توركهكان ،عهرهبهكان ،ئهوانیش فاكتهرێكن كه دهبێ حیسابیان بۆ بكرێ. سیسیل :پێتوایه كه ئهوان بهو شێوه پێویست و جیددییه بایهخ به ئێوه یان به حیزبهكانی دیكه نادهن؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :پێموایه ههتا ئێستێ ئـهو بایهخـه نـهدراوه بـه دهلیلـی ئـهوهی ئـهوان تـا ئێـره یـان لانـی كـهم تـا ئـهوبهینانه ،بهرنامهیهكی جیددی یان له دژی ئێران بهدهستهوه نهبووه .پێمخۆشه ئهوهش زیاد بكهم كه قهت حهز ناكـهم ئـهو شـتهببیسم كه ئێمه بهكار دێـنن ،یـانی وهكـوو ئامرازێـك بـهكارمان دێـنن .پێمـان خۆشـه وهكـوو دوو دۆسـت ،دوو كـهس یـان وهك دوو لایهن كه قازانجیان پێكهوه دهخوێنێتهوه ،پێوهندیمان ههبێ نهك ئهوه كه ئێمه ئامراز بین به دهستی ئهوانهوه. 215
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهراندال :ئهوە شتێكی زۆر ئاقڵانهیه ،دهبێ ههروا بێ .بهس هێندێك قسوهوباس ههیوه كوه ئوهمریكایی یوهكان پوەاك بوهكار دێونن.تهحریكی دهكهن له دژی كۆماری ئیسلامی ،كه وێ ناچێ ئهمه شتێكی زۆر ئاقڵانه بێ چونكه تهسهوری گشتی وایه كه پەاك به نهوعێك پێوهندیی به P.K.Kوه ههیه و توركهكان لوهوه زۆر دڵگوران دهبون ،چونكوه ئوهوان بە ئوهمریكایی یوهكان دهڵوێن . P.K.Kحیزبێكی تێرۆریسته و پێیان قبووڵ نیه كه ئهمریكا یارمهتیی پەاك دهدا له دژی ئێران ،له كاتێك دا كوه توركیوا دژی ههر دوو حیزبهكهیه ،قبووڵ ناكا كه ئهمریكا یارمهتی بهو دوو حیزبانه بدا. عهبدوڵڵا حهسهنزاده :نازانم یارمهتی دهكا یان نا. راندال :جهنابت خهریكه زۆر دیپلۆماتیك رهفتار دهكهی .عهبدوڵڵا حهسهنزاده :نا به پێچهوانه ئهمن پێمخۆشه له دیالۆگ دا زۆر سهری بم و لهجێدا دیپلۆماسیم زۆر پـێ خـۆش نیـه، رهنگه عهیبی كاری من ئهوه بێ و ئهگهر دیپلۆماسیم بهكار هێنابا وام نهدهگوت.راندال :من ئینسانێكی به تهمهنم تهجروبهیهكم ههیه لهو بارهیهوه و پێموایه بهراستی ئهو شتانهی ئوهمریكا دهیوان¬كوا زۆریوان ئاقڵانه نین.عهبدوڵڵا حهسهنزاده :بهڵێ ،ئهمریكا بهتایبهتی له عیراق زۆری ههڵـه كـردوه .ئهمریكایییـهكان بۆخۆشـیان ئێسـتا پێـی لـێ دهنێن.راندال :دوای نهمانی جورج بووش له ئهمریكا و كاتێك كه رهئی جمهورێكی تازه دێ ئیحتمالی ئهوه نادهی كه لهوانهیوه ئوهوسهركۆمارهی دێ هێزهكانی ئهمریكا له عیراق بكێشێتهوه یان ژمارهی هێزهكان كهم بكاتهوه؟ ئهگهر ئهوهش روو بودا ،پێتوایوه ئهوه چۆن تهئسیر له ههرێمی كوردستان و پێگهی كورد دهكا؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :پێموایه ئهو پرسـیاره دهبـێ ئـهمن لـه مسـتهر رانـدال بكـهم چونكـه ئـهو شـارهزای ئـهمریكا و سیاسـهتیئهمریكایه ،نه ئهمن .بهڵام بهههرحاڵ رهئیی خـۆم دهڵـێم :پێموایـه ئـهمریكا لهگـهڵ ئـهوهی دوو حیزبـی ههیـه و دوو سیاسـهتیههیه ،له ستراتیژیی گشتی دا ئهو دوو حیزبه ناتوانن ئهوهنده فهرقیان ههبێ .پاشـان پێموایـه ئـهمریكا مهحكوومـه بـهوهی لـهعیراقێ سهركهوێ .چونكه ئهگهر له عیراقێ بشكێ له رۆژههڵاتی نێوهراست دهشكێ .بۆیـه پێموایـه ئـهمریكا دهبـێ دیسـان حـازر بێ نرخی زیاتر بدا بۆ سهركهوتن له عیراقێ .نرخی زۆری داوه .واقعییهت ئهوهیه پێش بینیی نهكردبوو.راندال :ئهو بۆچوونهی جهنابت راسته و لێره له زۆر كهسی دهبیسین .بهڵام راسوتی یوهكی دیكوهی حاشوای لوێ نواكرێ .ئوهویش ئهوهیه كه تهنانه زلهێزهكانیش شهڕهكان دهدۆڕێنن. 216
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهعهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئهوه راسته .ههر ئهمریكا بۆخۆی وێتنامی دۆڕاند و تهنانهت سۆمالیشی دۆڕاند .بهڵام مهسهلهی عێـڕاق به باوهڕی من زۆر گرنگتره تهنانهت له وێتنامیش.راندال :ئهو بۆچوونهی جوهنابت راسوته ،بوهڵام مهسوهلهكه ئهوهیوه كوه ئوهو شوهڕه بوۆ ماوهیوهكی زۆر درێوەهی كێشواوه ،هویچئاسۆیهكی روونیش دیار نیه كهی تهواو دهبێ .له ههمان كا دا بووش پشتگیریی خهڵكی ئهمریكای لهدهسوت داوه ،پشوتگیرییخهڵكی عێڕاقیشی لهدهست داوه .لوهوهش خراپتور خهریكوه پشوتگیریی حیزبهكوهی خۆشوی لهدهسوت بودا .لوه هوهمان كوا دا حافیزهی ئهمریكایی یهكان حافیزهیهكی كورتبینانهیه .لهوانهیه ئهوهندهی ئێستا دهبینن ،ئهوهنده رابردوو نهبینن.عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئهمن زۆر جارم گوتوه سهرۆك بووش ده رۆژ دوای رووخانی سهدامی گوتی شهڕ لـه عێڕاقـێ تـهواو بـوو. بهڵام ئهگهر ئێستا لێی بپرسن شهڕ كهنگێ تهواو دهبێ ،رهنگه بڵێ خوا دهزانێ.راندال :بۆچوونهكان له نێو خۆی ئهمریكا زۆر فهرقی ههیه ،ئێستا خوهڵك زۆر بوه جیوددی دهیانوهوێ ئوهمریكا لوه عێوڕاق بێتوهدهرێ .بهس دهبێ ئهو واقیعهش لهبهرچاو بگرین كه له ئهمریكا ههر دوو سواڵ جارێوك هوهڵبەاردن بوۆ كوۆنگره دهكورێ ،هوهرشهش ساڵ جارێك ههڵبەاردن بۆ سهنا دهكرێ ،ههر چوار ساڵ جارێك ههڵبەاردن بۆ سهركۆمار دهكرێ و زۆر ئیحتیمالی ههیوهله ههڵبەاردنی داهاتووی ئهمریكادا ئهو كهسه بتوانێ ببێ به سهركۆمار كه پلاتفۆرمی ئهسڵیی حیزبهكهی ئوهوه بوێ لوه عێوڕاق بێته دهرێ .ههرچهند ئهوه شتێكی مهنتیقی نیه و زۆر خهڵكیشی لهگهڵ نیه ،بهڵام رهنگه ئهو شته لهنهكاو روو بدا.عهبدوڵڵا حهسهنزاده :بهههر سووڕهت پێش بینی ناكرێ بهڵام راستی یهكـهی ئهوهیـه شـكانی ئـهمریكا لـه عێـڕاق كارهسـاتێكیزۆری بهدواوه دهبێ .ههم بۆ ئهمریكا و سیاسهتی ئهمریكا و ههم بۆ مهنتهقهكه .ئێستا نهخشهی رۆژههڵاتی نێوهڕاسـتی گـهورهیئـهمریكا چـی لـێ دێ؟ ئـهمریكا لـهوهدا بشـكێ لـه راسـتیدا تـهواوی بهرنامـهكانی تێـك دهچنـهوه .كارهسـاتێكی گـهوره دهبـێ بـه نیسبهت حهرهكهتی دیموكراتیزاسیۆن لهو مهنتهقهیهدا.راندال :ئێوه وهك كورد دهبێ ئهو راستییهتان لهبهر چاو بێ كه ئێستا له ئهمریكا هویچ كهسوێك بواس لوه نهخشوهی رۆژهوهڵاتینێوهڕاستی گهوره ناكا و شتهكه بهیهكجاری لوهبیر چۆتوهوه .ئوهوه هوی ئوهو سوهردهمه بووو كوه بوووش موهغروور بووو و ئوهودهسكهوتانهی تازه وهدهست هێنابوون .ئێستا له ئهمریكا روانگهی گشوتی لوه نێوو سیاسوهتمهدارهكان ئهوهیوه كوه چوۆن بتووانناتحادێك له نێوان دهوڵهته عهرهبییه سوننییهكان دروست بكهن ،بوۆ ئوهوهی رێگوه لوه نفوووزی شویعه لوه عێوڕاق بگورن .بۆیوهههرچهنوده پێشوتر دوای شوهڕهكه ئوهمریكا دهیگوو دهبوێ دێموكراسوی دهسوت پێبكوا لێورهوه ،بهتایبوهتی فشواریان لهسوهرسعوودیه دادهنا .بهڵام ئێستا بهتهواوی گۆڕاوه ،خواخوایانه ئهوان ببن بوه هاوپوهیمانیان بوۆ ئوهوهی پوێش بوه ئێوران و شویعهكان بگرن. عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئهگهر ئهمریكایییهكان لێره نهبن ،ئهوانیش ناتوانن پێش به نفووزی ئێران بگرن. 217
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهراندال :پهنجا ساڵ بهرله ئێستا فهرانسهیی یهكان و بریتانیایی یهكان ،رۆژههڵاتی نێوهڕاستیان كوۆنتڕۆڵ دهكورد ،بوهڵام لوه كواتیرووداوهكهی كاناڵی سویزهوه دهسهڵاتی ئهوان كۆتایی پێها و ئهمریكا هاته جێگایان .ئێستاش پاش پهنجا ساڵ لوهو رووداوه، لهوانهیه مهسهلهی عێڕاقیش كۆتایی ئهمریكا له رۆژههڵاتی نێوهڕاست بێ.عەبدوڵڵا حەسەن زادە :ههر بۆیه له پێشدا گوتم دهبێ ئهو پرسیاره لـه تـۆ بكـهم .بـهڵام دیسـان بـهش بـهحاڵی خـۆم ئـارهزوویئهوه ناكهم كه ئهمریكا دوچاری شكستێكی ئاوا گهوره ببـێ چونكـه عـهرزم كـردی تراژیـدیی تێـدا دهبیـنم بـۆ گـهلانی رۆژهـهڵاتی نێوهڕاست.رانداڵ :پێموایه ئهگهر سهرۆكی ئهمریكا گوێی له راسپاردهكانی لیەنهی بیكهر و هاملتۆن بگرتایه و قسهكردن لهگوهڵ ئێوران و سوریای دهست پێبكردایه ،لهوانه بوو رێگهی لهو تراژیدیا گهورهیه بگرتایه.عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئهمن له پێشهوه عهرزم كردی كـه پێموایـه رێگاحـهل بـۆ هـهموو مهسـهلهكان پـێش هـهموو شـتێك دهبـێدیالۆگ بێ .پێموایه نه سووریه ،حهتتا نه ئێران ،كه دهسهڵاتێكی گـهورهتره ــ ئـهو ههڕهشـهیه نـین .نـه بـۆ ئـهمریكا و نـه بـۆئورووپا و تهنانهت نه بۆ ئیسرائیلیش ،بهڵام ئـاڵۆزتركردنی ناوچهكـه دهتـوانێ فاجیعـه بـۆ هـهموو لایـهك بـهبار بێنـێ .كـهچیحهرهكـهتی ئیـدارهی بـووش ئێسـتا بـهرهو ئـهوه دهچـێ كـه قهزیهكـه گـهورهتر بكـا .هـهر هێنـانی بیسـتویهك هـهزار و پێنسـهدسـهربازی زیـادی بـۆ عێـراق و ئـهو كاردروسـتایی یانـه كـه ئێسـتا دهیـان بینـین وا نیشـان دهدهن كـه لهوانهیـه بهرنامـهی بـۆ بهرهنگاربوونهوه لهگهڵ ئێرانیش ههبێ.راندال :ئهمنیش لهگهڵ ئهوهدام كه رهنگه وهك جهنابت گوتت ئاماژهكان بۆ ئهوه بچن كوه ئوهو بهرهنگاربوونهوهیوه گوهورهتربێ ،بهڵام ئهمه حهتمهن بهو مانایه نیه كه ئهو گیروگرفته چارهسهر بكوا .بوووش شوهڕێكی دهسوت پێكوردوه كوه ئێسوتا خۆشوینازانێ چۆن تهواوی بكا ،ئهگهر ئیحتیمالی ئهوه ههبووایه كه لهگهڵ ئێران و سووریه قسهی بكردایه رهنوگ بووو بتووانێ توۆزێمهسهلهكان خاوتر بكاتهوه و باشتر كۆنترۆڵی بكا .لهوانهیه له روانگهی ئێووهوه وهكووو حیزبێكوی ئۆپۆزیسویۆنی ئێوران ،ئوهوهبۆخۆی جۆره بهڕهسمی ناسینێكی ئێران بێ كه دوای بیستوههشت ساڵ ئوهمریكا دهچوێ لهگوهڵ ئێرانودا گفتۆگوۆ دهكوا .بوهڵاملهلایهنه عهمهلییهكهشهوه لهوانهیه ببێته هۆی كۆتایی هێنان به مهسهلهكان ،ههرچهنده لهوانهیه له چاوی ئێووهوە ببێتوه هوۆی به هێزكردنی ئێران.عهبدوڵڵا حهسهنزاده :بمانههوێ نهمانههوێ ئێران واقیعییهتێكه ،كهس ناتوانێ ئینكاری بكا ،بهڕهسمی ناسراوه و دهوڵهتێكهههیه و یهكێكیش له دهسهڵاته گهورهكانی ئهو مهنتهقهیهیه .لهگهڵ ئـهوهش دا پێموایـه ههرچهنـد بـه ڕهسـمی ئـێعلان نـهكراوه،ئاڵتـهرناتیڤی قسـهكردن لهگـهڵ ئێـران هـهتا ئێسـتا لـه ئاژهنـدای ئـهمریكا نهچۆتـه دهرێ .پێموایـه ئێسـتاش لـه بهرنامـهیئهمریكادا ههیه لهگهڵ ئێـران وتـووێژ بكـا .وانیـه كـه ئـهوهی بـه تـهواوی وهلا نـابێ .رهنگـه وتـووێژێكی ئابڕوومهندانـه لهگـهڵئێران یان تهنانهت لهگهل سووریهش رێگایهكی باشتر له لهشكركێشی بێ .ئابڕوومهندانهش ئهوهیـه كـه لـه عـهینی حـاڵ دا كـه 218
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهتــهزمین دهدهن بــه ئێــران كــه رێژیمهكــه نــهڕووخێنن ،هێنــدێك تــهزمیناتیش لــهبارهی دیموكراســی و حقــووقی ئینســانی و تهجاوزنهكردن بۆ دراوسێكان له ئێران وهربگرن.راندال :له ئهمریكاش شتێكی وا ههیه كه دهڵێن شتهكه زیاتر پێوهندیی بهو شهڕه گهورهیهوه كه ئێستا له بهغدا قهراره بیكوهن،ئهم پلانه ئهمنی یه تازهیه .دهڵێن كه ئهگهر بوووش لوهو پلانوه سوهركهوێ و ئوهمریكا بیباتوهوه ،ئوهو كاتوه بوووش دهتووانێ لوهههڵوێستی بههێزترهوه قسه بكا و بڵێ باشه ئێستا ئهمن دهتوانم لهگهڵ ئێرانیش هێندێك قسه بكهم .بهڵام ئهگهر بێوت و بودۆڕێ،ئهوكاته ناچار دهبێ جۆرێكی دیکە لهگهڵ ئێراندا قسه بكا .بۆیه شوتهكان زیواتر پێوهنودی یوان بوهوهوه ههیوه ،بوهڵام ههرچهنود دهكهم بڕوا ناكهم بووش ئهوهنده زیرهك بێ لهو شتانه تێ بگا.عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئهمن نـاڵێم زۆر زیـرهك نیـه ،بـهڵام بـهش بـهحاڵی خـۆم زۆر ئومێـدم بـه سـهركهوتنی ئـهو نهخشـهیهیتازهشیان نیه .چونكه تهجروبهی چهند ساڵ نیشانی داوه نهخشهكانیان زۆر عهمهلی نین .ههتا نهخشهیهك دادهڕێـژن ،تهماشـا دهكهی جموجۆڵی تێرۆریستهكان و موخالیفانی سهقامگیربوونی وهزعهكه زیاتر دهبێ. راندال :له كوردستان چی؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :پێموایه له ههرێمی كوردستان تا ئێستاش ئهمریكا نفووزی خـۆی هـهر پاراسـتوه ،لهگـهڵ ئـهوهی گلـهیی یان لێی ههیه. راندال :یانی خهڵكیش ههستی باشه بهرامبهریان؟ عهبدوڵڵا حهسهنزاده :بهڵێ پێموایه.راندال :ئێستا با ئهو سیناریۆ رهشه لهبهر چاو بگرین كه ئهمریكا چۆ دهرێ ،ئهگهر وا دابنێی كه ئهمریكا له عێڕاق رۆیشوته دهر،پێتوایه حكوومهتی ههرێم دههتوانێ ئهو شتانهی كه تا ئێسوتا وهدهسوتی هێنواون و ئوهو وهزعیهتوه كوه ههیوهتی بپوارێزێ ،یوانوهزعهكه ئهوهنده تێك دهچێ كه لهلایوهك ئێوران و لهلایوهكی دیكوه توركیوا و لهلایوهكی دیكوهوه هوهر وڵاتێوك بۆخوۆی دێتوه ژوورهوه...عهبدوڵڵا حهسهنزاده :پـێش بینـی یـهكی زۆر تاڵـه ،لـهو حاڵـهدا حكوومـهتی هـهرێم لهگـهڵ وهزعێكـی دژوار بـهرهوڕوو دهبـێ.چونكه لهگهڵ ههموو ئیختیلافاتێك كه پێكهوهیان ههیه ،ئهو دهوڵهتانه بهرامبهر به مهسـهلهی كـورد و بهرامبـهر بـه كوردسـتانههموویان موتتهفیقن .لـه حاڵێـك دا بـۆ حكوومـهتی كـوردی بهربـهرهكانی لهگـهڵ یهكێكیشـیان هـهر زهحمهتـه .هـهر ئهوهشـه كـه دهڵێم ئهگهر ئهمریكا لێره بڕوا كارهسات دهقهومێ. 219
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده راندال :ئهمنیش ههر بۆچوونی تۆم ههیه.ئێمه وامان بیستوه كه لهتبوونێك لهم دوایی یانهدا له نێوو حیزبوی دێمووكراتی كوردسوتانی ئێوران رووی داوه .پێتوایوه بتووانن بهسهر ئهو ئیختیلافاته دا زاڵ بن؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :پێم ناخۆشه قسهكهم درێـژ دهكهمـهوه ،بـهڵام مهسـهلێك دێنمـهوه ،دهڵـێن كـابرا گـوتی ژن بـۆ كوڕهكـهمدێنم ،گوتیان كێی بۆ دێنی؟ گوتی كچی پاشای بۆ دێنم ،گوتیان جا شـتی وا مومكینـه؟ گـوتی بـهڵێ .نیـوهی مهسـهلهكه حهللـه،ئهمن و كوڕهكهم رازیـین ،هـهر مـاوه پاشـا و كچهكـه رازی بـن .ئهوهنـدهی پێوهنـدیی بـه منـهوه ههیـه ،ئهگـهر بـه مـن بایـه ئـهو لهتبوونه ههر نهدهبوو .ئێستاش ههر ئارهزوو دهكهم ئهو لهتبوونه تهواو بێ. راندال :ئهوه كهی بوو؟ عهبدوڵڵا حهسهنزاده :رۆژی ٢ی دیسامبری ٢١١٢ راندال :ئهوه كه باسی مهسهلهكه كرد كێ پاشایه و كێ پیاوهكهیه؟ عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئهمن پیاوهكهم. سهرچاوه :ماڵپهڕی کوردستان و کورد /ڕێکهوتی٢١ :ی فێوریهی ٢١١١ 220
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده عهبدوڵڵا حهسهن زاده :هێزه سیاسیه سهرهكیهكانی ئێران ،هیچیان موافق نین بۆ هێرش كردنه سهر ئێران. وتووێەی نیشتمان نێت له گهڵ بهرێز مامۆستاعهبدوڵڵا حهسهنزاده گفتوگۆ :ئامانج عهبدوڵڵا سوورحزبی دیمـوكراتی كوردسـتانی ئێـران بـهدرێژایی شهسـت سـاڵی خـهباتی وهك حزبێكـی سـهرهكی لـه رۆژهـهڵاتی كوردسـتان پێگـهیبـهرچاویان ههیـه و ،بهشـێكی سـهرهكی هاوكێشـه سیاسـیهكانی نێـو ئێـرانن ،تـا ههنوكـه 88كۆنگرهیـان گرێـداوه و لـه دوایـنكۆنگرهیاندا ستراتیژی خۆیان له دروشمی (دیموكراسی بۆ ئێران ،خود موختـاری بـۆ كوردسـتان) گـۆڕی بـۆ (دیموكراسـی بـۆ ئێـران فیدرالیزم بۆ كوردستان).ه ـهر لــهدوای ئ ـهم كۆنگرهیــهوه نێــوی كهمینــه و زۆرین ـه كــه جێكهوتهیــهكی مێژوویــی ههیــه ،تــا وای لێهــات حــزب ببێــت بــهدووكهرتهوه ،باڵێكیان به ناوی (حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێـران) بـهردهوام بێـت دیـاره ئـهم باڵـه مامۆسـتا مسـتهفا هیجـریسهركردایهتی ئهكات و له كۆنگرهدا زۆرینهی كۆمیتهی ناوهندی بهدهست هێناوه و باڵی دووهمیان مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهن زادهسـهركردایهتی ئـهكات ،كـه لـه ده سـاڵی رابـردوودا زۆرینـه بـوون و ئێسـتاش بـه قـهولی خۆیـان زۆرینـهی كـهوادر و ئهنـدام لـهدهوریـان كۆبۆتـهوه ،بهپێویسـتمان زانـی بـۆ بـهدواداچوونی ئـهم دۆسـیهیه و ههڵسـهنگاندنی بـارودۆخی رۆژهـهڵاتی كوردسـتاندیـداریان لهگهڵـدا سـازبكهین .جێـی ئاماژهیـه كـه مامۆسـتا مسـتهفا هیجـری ئامـادهی دیدارهكهنـهبوو بـهو پاسـاوهی كـه ئـهوان ماڵپهڕی خۆیان ههیه!!. بهڵام مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده پێشوازی لێكردین بۆ ماڵپهری \"نیشتمان نێت\" به روونی و راشكاوی دوا..نیشتیمان نێت :ئێران له بارودۆخێكدایه فشارێكی نێودهوڵهتی رووبهڕووی بووهتهوه لوه بهرامبوهر پیتانودنی یۆرانیوۆم ،ئوهبینینرۆژێك ئهحمهدی نهژاد به زمانێكی پڕ له دانوسوتان و نوهرمڕهوی دهدوێ لهسوهر ئاسوتی میودیای جیهوانی و رۆژێكوی دی زۆر تونده ،له سوفڕای جهماوهریدا ههڵسهنگاندنتان بۆ ئهم دۆخه چییه؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :كاربهدهستانی جمهوری ئیسلامی دهیانهوێت خهڵكی ههمیشه له مهیدان گهرم رابگرن به ههوڵی خۆیان، 221
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهبهتایبهتی ههندێك جار وابكهن لهوهی به ئیعلام ئهوهنـده بهقوهتـه دهتوانێـت ململانێـی هێـزه گـهورهكانی جیهـان بكـات ،بهشـیخۆشی گوێگریان ههیه لهو شێوازهی كه خۆیان حكومهتیان لهسهر بنیاتنـاوه ،تـا ئێسـتاش كهسـانێك هـهن باوهڕیـان پێـدهكات ودێنه مهیدان( .الله اكبر)یان بۆ دهڵێ ،بهڵام ئهوهی كه من دهیبیـنم هـهم دنیـای دهرهوه لـه بهرامبـهر ئێـران لهگـهڵ مـهحزوراتیڕووبهڕوویدا ههم كاربهدهستانی ئێران ههلومهرجهكهیان تاڕادهیـهك بـاش ههڵسـهنگاندووه .دونیـای دهرهوه ئێسـتا لهگـهڵ ئێـرانزۆر بهئاسانی ناتوانێ بهرهنگاری بێتهوه ،دوو شتی تێـدا ههیـه :یـهكێكیان ئهوهیـه كـه ئـهو شـتانهی ئێـران ئیـدیعای دهكـات بـۆبهدهستهێنانی وزهی ئهتۆمی ئهوه ئاستی نێودهوڵهتی ئهو حهقهی داوه به ئێران كـه ئیسـتیفاده بكـات بـۆ وهسـائیلی ژیـان و ئـهوشـتانهی كـه پێیانـدهڵێن شـتی ئاشـتیخوازانه ،هـهتا ئێسـتاش دنیـای دهرهوه نـهیتوانیوه لهسـهری سـابت بكـات و دهلیلـی قـانعیبهدهسـتهوه نییـه ،كـه ئێـران خـهریكی دهسـتپێكردن یـان دروسـتكردنی چـهكی ئهتۆمـه .بۆیـه ئهحمـهدی نـهژاد و دارودهسـتهكهیئهیانهوێ چاوڕا بكهن ،چونكه دهزانن كاتی ئهوه نههاتووه ،بهڵام بهش بهحاڵی خۆم واههست دهكهم جمهـوری ئیسـلامی فرسـهتلهدهست نادات تا دهست بهسـهر چـهكی ئهتۆمیـدا بگرێـت و هـهیبێت\" ئـهوان لایـان گرنـگ نییـه میللـهت چـی لـێ بهسـهردێت! وهك جمهوری ئیسلامی ئێران ،بێگومان سیاسهت له ئهگهر راوهستاوه له ئهگهری ئهو وهزعییهتهی له عێراق دروست بوو.نیشتیمان نێت :له ئێران پڕۆژهتان بۆ ئازادی رۆژههڵا چییه؟ ئێمه له باشوور بهرهیهكمان وهك دیفاكتۆ ههبوو تا دوای سواڵێك پهرلهمانمان ههڵبەارد .بۆ تا ئێستا بیرتان له دروستكردنی بهرهیهك نهكردۆتهوه؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئهمه دوو مهسهلهیه ،یهكیان ئهوهیه داخۆ ئـهو سـیناریۆیه لـه ئێـران دوپـات دهبێتـهوه وه یـان نـا؟ بـهبهردهوامی دوپات بوونهوهی ئهو سیناریۆیه لـه ئێـران ئهگـهریش مـومكین بـێ نزیـك نییـه؟ هـهم لهبهرئـهوهی بیانویـهك نییـه بـۆپهلاماردانی ئێران وهك ئهوهی له عێراق ههبوو .لهلای دیكهشهوه خهڵكی عێراق ،حزبه سیاسـیهكانی عێـراق بـه كـورد و غـهیرهكوردهوه .موافق بوون لهسهر رووخانی سهدام لهحاڵێكدا هێزه سیاسیهكانی ئێران بهتایبـهتی هێـزه سیاسـیه سـهرهكیهكانی ئێـرانلهگهڵ ئهوهی موخـالیفن بـه جمهـوری ئیسـلامی ،دهتـوانم بڵـێم هیچیـان موافـق نـین بـۆ هێرشـكردنه سـهر ئێـران!! .ئهمـه بـۆ خـۆیكۆسپێكه بۆ پهلاماردانی نزامی بهرفراوان بۆ سهر ئێران ،بـۆ مهسـهلهی دیكـه ئێمـه لـه كوردسـتان بهرهیـهكمان هـهبێت ،مـن پـێموایه جهبههی كوردستان كه شهرت نییه نـاوی جهبهـه بێـت مـن هـهموو جـارێ كـه قسـه دهكـهم وا دهڵـێم رێككـهوتنی نێـوان هێـزهسیاسیهكانی كورد حهتمهن ناوی بهرهی لهسهر دابنرێت ،چونكه من رای تایبهتی خـۆمم ههیـه لـهو بارهیـهوه ،بـهڵام رێككـهوتنیهێزه سیاسیهكانی كوردستان و پێكگهیشتنیان لهسهر پلاتفۆرمێكی سیاسـی و كاركردنیـان پێكـهوه خ ئـهمریكا لـه مهنتیقـهدا بێـتیـان لـه مهنتیقـهدا نـهبێت چـی نیشـتیمانی هجـوم ئـهبێت یـان نـا؟ ئـهو رێككهوتنـه شـتێكی زهرووریـه .ئـهوهی كـه ئێسـتا هێـزهسیاســیهكانی رۆژهــهڵات تــا ئێســتا بــه جێگایــهك نهگهیشــتوون .بمانــهوێ و نهمانــهوێ ،بیڵێــین یــان نــهیڵێین قســورێكه بــۆههمووانمان .ئهگهر چانسێك ههبێ بۆ رووبهڕووبوونهوه لهگهڵ جمهـوری ئیسـلامی مومكینـه بێتهپێشـێ خ بـههۆی نـاوخۆوه بێـت خدهرهوه بێــت ،چارهنوســهكه ئهوهیــه كــه ئــهو هێزانــه پێكــهوه كاربكــهن ،شــهرت نییــه كوردســتان ئــازادیش بێــت ئهگــهر هێــزه كوردستانییهكان نهتوانن هاوكاریهك و ههنگاو رێكخستنێكیان ههبێ كه پێكهوه وڵاتهكه رزگار بكهن ،میللهتهكه دهتوانێ 222
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده لهباتی ئهوهی قازانجی لێ بكات توشی ههندێك میحنهت و ناخۆشی ببێت .كه زهرهری پتر بێت له قازانجهكهی.نیشتیمان نێت :ئایا گفتوگۆكردن لهگهڵ جمهوری ئیسلامی ئێران بهشێكه له كارنامه و خهباتی دیموكرا ؟ یان ههر بهیهكجاری ئهمه له پرۆژهی ئێوهدا نییه؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :كاتی خۆشی كه ئێمه به جۆرێك كه هودنهمان لهگهڵ جمهـوری ئیسـلامی هـهبووه زیـاتر لـهوهوه هـاتووهكه گفتوگۆ جۆرێكه له خهبات ،رۆحی شاد بێت (دكتۆر قاسملۆ) جارێكیان وتارێكی دا وتـی :خـهڵك بـه ئێمـه دهڵـێ مفـاوهزهچینداخـوازی وتووێژیـان ههیـه خۆیـان بـه زهعیـ دهزانـن وتـی :بـهڵێ ئێمـه دهزانـین بـه چهنـد هـهزار كڵاشـینكۆفێكهوه جمهـوریئیسلامیمان پێ نـاڕوخێ كـه خهباتهكـهمان بـۆ ئـهوه دهكـهین ،دهوڵهتهكـه بهخهبـهر بێـت بڵـێ :بابـه بـۆ وادهكـهن چیتـان دهوێ؟كهواته دانوستان عهیبێكی تیادا نییه ،بهڵام ئهوه تهنها شتێكی مهبدهئیه ،ئـهگینا هـیچ باوهڕمـان وانییـه كـه جمهـوری ئیسـلامیلهجێدا باوهری به حهلی مهسهلهی كوردی ههبێت .یان به حهلی مهسهلهی نهتـهوهیی لـه ئێرانـدا هـهبێت .واتـه باوهڕمـان بـهوهنییه كه جمهوری ئیسلامی لهگهڵ كورد و گهلانی ئـازادیخواز وتـووێژ بكـات ،بـهڵام ئهگـهر جمهـوری ئیسـلامی داوای وتـووێژ بكـاتئێمه خۆ ناتوانین بڵێین نا؟ به دوو دهلیل ،یهكێكیان ئهوهیه كه ئێمـه جمهـوری ئیسـلامیمان پـێ نـاڕوخێ ،دهلیلـی دووهم ئهوهیـهخهڵكهكهمان پێمان دهڵێ :ئێوه مناڵی كورد بۆ به كوشت دهدهن ،ئهوه نییه وڵات حازره دانوسـتانتان لهگـهڵ بكـات؟ بـهڵام ئێمـهقهت ئامادهنین داوابكهین جمهوری ئیسلامی مفاوهزاتمان لهگـهڵ بكـات ،چونكـه دهزانـین جوابهكـهی خ دهبـێ هـهروهكو مفـاوهزاتی خهباتی باكوور لهگهڵ تورك.دنیای دهرهوه بهتایبهتی ئهو تهجرهبهی كه له عێراق گوزهرا ئتیهامی عێراق كرا كه چـهكی ئـهتۆمی بهدهسـتهوهیه ،یـا خـهریكیدروستكردنی چهكی ئهتۆمه ،تهنانهت چهكی كیمیایی كه ئهوهش بهكاری هێنابوو پاشان كه عێراق كهوته دهسـتی هێـزی بیـانی،نهیانتوانی ئهو تهئسیساته ئهتۆمیانه ،ئهو سیلاحه كیمیاویانه دهست بخهن كه من بۆ خۆشـم نـازانم ئـهو چهكـه كیمیاویـهی كـهههبوو نازانم چی لێ كرا؟ كه ههبوو بهكاریشی هێنا ،بهههرحاڵ ئهمه ئهزمونێك دهداته ئـهوان كـه بـه ئحتیاتـهوه كاربكـهن تـابهڵگهیهكیان بهدهست نهكهوێ ،ئێستا نـاتوانن حهملهیـهكی گـهوره بـۆ سـهر ئێـران بكـهن بهتایبـهتی لـه بـواری عهسـكهرییهوه..لهلایهكی دیكهوه دنیای دهرهوه كه ئێستا رێبهرایهتیهكـهی بـه ئهمریكایـه .ئـهمریكا لـه عێـراق لـه ئهفغانسـتان لهگـهڵ شـهڕێكیسهخت بهرهو رووی شهڕ لهگهڵ دوژمنێكی نادیار بوو .تهجرهبهی شهڕهكانی ئهمریكا نیشانی وایه لهگـهڵ دوژمنێـك كـه ئاشـكرایهو دهستێكی بـاڵای ههیـه بینیمـان عێـراق و ئهفغانسـتان بـه ٥ههفتـه رژێمهكـهی رووخـا ،بـهڵام ئێسـتا دوژمنێكـی نادیـاری ههیـهنازانێ چی بكات و له كوێ بدات .ئهوان بهئاسانی نایانهوێت جهبههیهكیتر له ئێران بكهنهوه .بـه جهبهـهی ئێـرانیش ئـهزانین له پان و بهرینیدا 9تا 0بهرامبهر عێراقه. نیشتیمان نێت :تا ئێستا دهوڵه هاتۆته پێشهوه بۆ دانوستان؟ 223
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهعهبدوڵڵا حهسهنزاده :نهك جارێك دهیان جار ئامادهبوون ،بهڵام ئێمه ئاگادارمان كردوون بۆ به دزی بۆ ئاشكرا نهبێت؟ ئێمهئامادهنین بهدزیهوه دانوستان بكهین وتویانه :فهرموون با دانوستان بكهین بـه عهمـهلی نـه لـه ئێـران نـه لـه كوردسـتان نـه لـهماڵی وان نه له ماڵی خۆمان با له وڵاتێكا ههردوولا موتهفیق بین له سهری دانوستان بكهین به چـاودێری ، UNچونكـه ئێمـه بۆ دانوستانێك ناچین كه تیرۆرمان بكهن!.نیشتیمان نێت :حزبی دیموكرا لهماوهی ٠١ساڵ خهباتی خۆی خاوهن دروشمێك بووه ،دیموكراتی بوۆ ئێوران و خودموختواریبۆ كوردستان ،كهچی به بێ هۆ و ههل و مهرجێك ههست پێكراوه و گۆڕانێكی بهرچاوی دۆخهكه ئهم ستراتیەیهتهی گۆڕی بوۆ فیدڕاڵی بۆ كوردستان هۆكاری ئهمه چییه؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :گۆڕاوی دروشم لهڕاست بیروڕای گشت خهڵكی كوردستان بوو ،گۆڕینی دروشم مهرج نییه ببهسترێتهوه بـههـهل و مهرجـهوه ،ئێمـه سـاڵی 8313لـه كـۆنگرهدا ئهگـهر هـهموو ماددهكـانی پـهیڕهو و پڕۆگـرام 9رۆژی خایانـد بـێ ئـهوهسـتراتیژیهتی حـزب بـه تـهنیا 9رۆژی خایانـد ،سـهرهتا گهشـتینه ئـهو بڕوایـهی كـه فیـدڕالیزم شـێوازێكی پـانتره بـۆ حـهلیمهسهلهی كورد له ئێران بهتایبهتی ،چونكه له ئێراندا یهك میللهتی زوڵم لێكراو ناژی ،بـهڵكو 9میللـهتی زوڵـم لێكـراو دهژی.بهڵام وتمان :ئهگهر ئێستا ئێمه داوای فیدڕالیزم بكهین و ساڵێك و ده ساڵی تـر میللـهتانی دی ئێـران رانهپـهڕن ئێمـه بهتـهنیابین كه ئهو داوایه دهست نهخهین مهجبور دهبین ستراتیژیهتمان بگۆڕین بهخود موختاری ،ئهو وهخته ئهوه دهبێت بـه هـهنگاوێكبهرهو دوا ،بهڵام ئهگهر ههلومهرج گۆڕدرا و گهلانی دیكهی ئێران هاتنهوه مهیدان و تێكڕا قوهتێكی تازهمان هـهبوو ،شـیعارمان دهگۆڕین ئهوكاته ههنگاوێكه بهرهوپێش.زۆر بهداخهوه ئێستا ههستی نهتهوهی له ئێران به خهبهرهاتهوه ،بهڵام حزوری گهلانیتری ئێران حزورێكی بـهرچاو نییـه لـهملاو لا نهبێت كهواته گۆڕاوی ستراتیژیهت له گۆڕانی ههلومهرجـدا نـهبوو كـه دروشـمی خودموختـاری بگـۆڕین بـه فیـدڕالیزم ،بـهڵامئهو مهسهله چڕ بووه لهسهر زاری خهڵكی ،بۆیه به ویستی خـهڵكی داواكـهمان گـۆڕی ،ئهمـهبوو بـه ویسـتێكی جـهماوهری ئێمـهشقبوڵمان كرد .بۆ خهڵكی ئێران گرنگ نییه داخۆ چهكی ئهتۆمی دروست دهكات یان نا؟ بهڵام گرنگه دنیـا بـه جـواب بێـت لهسـهر مافی مرۆڤ و كوشتن و بڕین و قهتل و عامی ئافرهتان و لهناوبردنی میللهت برسی و قاتوقڕی. نیشتیمان نێت :ئێوه هیچ هیوایهكتان لهسهر حكومهتی باشووری ئازادی كوردستان ههڵچنیوه؟عهبوودوڵڵا حهسووهنزاده :هـهرێمی باشـوور نمونهیهكـه بـۆ هـهموو كوردسـتان ،ئهوهنـدهی مـن بـزانم حكومـهتی كوردسـتان لایكوردهكــانی دهرهوه زۆر خۆشهویســتتره لــه كوردهكــانی نــاو كوردســتان بــه دهلیلــی ئــهوهی خ ـهڵكی هــهرێمی كوردســتان ،چونكــهئازادییهكیان نهچهشتووه! رهنگ بێـت گلـهییان هـهبێ لـه حكومـهت ،بـهڵام خـهڵك لـه دهرهوهی كوردسـتان یـان لـه پارچـهكانیترتهماشای ئهوه دهكهن كه ئهو ئومێده ،ئومێدێكه بۆ ههموو گهلی كورد ،نمونهیهكه یان دهروازهیهكه بۆ ئـازادی بـهڕهووی ئهوانـدا 224
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهئهگـهر لـه كوردسـتان تـهواو ئیسـتقرار نـهبێت نـاتوانین و نـاكرێ بـه پێگهیـهك بـۆ پارچـهكانی تـر و لێـدانی دوژمنـان ،چونكـهتهنراوه به داگیركهر ،ههروهك ههموو جار به نمونه دهیهێنینهوه چوار برا له زیندانـدا بـن یـهكێكیان ئـازاد بێـت بـۆ ئـهوانی دیدهسـكهوته ،یـهكێكیان ئهوهیـه برایـهكیان ئـازاد بـووه ،یـهكێكی تـر ئهوهیـه ئـهمڕۆ برایـهكیان ئـازاده ،بـهڵكو سـبهی برایـهكیدیكهشیان ئازاد دهبێـت تـا هـهموویان ئـازاد دهبـن ،یـهك لـهدوای یـهك هـهرێمی باشـوور لهگـهڵ هـهموو خۆشـی و ناخۆشـیهكانیداپارچهكانیتر بۆی دێنه مهیدان ،تهنانهت خۆیان بـه گـرتن و لێـدان و لـه نـاوبردن ئـهدهن لـهپێناوی زامنـی سـهركهوتن لهگـهڵ باشووری كوردستان.نیشتیمان نێت :خوێندنهوهتان بۆ لێدوانهكهی ئهم دواییهی سهرۆكی كوردستان چییه سهباره به كهركوك ،بهرامبوهر دهوڵوهتی توركیا ،چهند پشتگیری دهكهن؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئهو وتـاره بـاجی خـۆی هـهبوو ،بـهڵام بـهش بـهحاڵی خـۆم ئـهوه بـه ههڵوێسـتێكی نهتـهوهیی مێژوویـیدهزانم .ههرچهندێ خواههڵناگرێ له رێبهرانی كورد شتی دیكهی ئاوهام دیتووه ،بـهڵام ئهمـهیان ههڵوێسـتێكی مێژویـی بـوو ،بـاباجی خۆشی لهسهر بدرێت ،چونكه ماوهیهكه فهزایهكی ئاڵۆز كردووه ههڕهشه و گوڕهشهی توركیـای بـهدوادا هـاتووه ،بـهڵام پـێموایه ههڵوێستێكی مێژوویی بوو ،رهنگه له ههندێ شتدا زمانهكهی وهك زمانی دبلۆماسی كهسێك توند بوو ،بهڵام ئهسـڵی ئـهوهیبهدهنگ هاتبێ لهسهر مافی كورد له پارچـهكانیتر ئـهوه شـتێكی پیـرۆزه ،چونكـه شـتهكه حسـابییه .تـورك بـۆ خ بـهجواب بێـتلهسهر تورك له هـهموو كوردسـتان و عێـراقیش بـۆ ئـهوهی لهسـهر نیـو ملـوێن توركمـان بـهجواب بێـت كـهچی كـورد حـهقی ئـهوهینهبێت لهسهر لایهنی هاوبهستهگی لهگهڵ 23ملێون كورد لـه توركیـا و چهنـدی دیكـهش لـه عێـراق و سـوریا بـهجواب بێـت ئهمـه ههقێكی تهئریخیه بهڕاستی. نیشتیمان نێت :ئێوه ئومێدتان لهسهر ئهم ههڵوێسته ههڵچنیوه؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ههر ئهوه كه حوكمهتێكی كوردی لهئارادایه حهقیقهتی یهك پارچـهیی و یـهك ههڵوێسـتی كـورد نیشـان دهدات و ههڵوێست دهربڕێ ئهوه شتێكی پیرۆزه.نیشتیمان نێت :دهگهڕێینهوه سهر وهزعی رۆژههڵا ،باسی ئهوهتان كرد كه خهڵكی روژههڵا ئومێدیان لهسهر باشوور دانواوه،كهواته ئوازاری كوردێوك لوه هوهر پارچهیوهك دابێوت ،ئوازاری ههمووانوه ،بۆیوه بوه نیگهرانییوهوه لوه كوهرتبوونی دیمووكراتیدهڕوانین ،دیاره لهناو حیزبهكانیتریش ئهمه روویدا به نمونه كۆمهڵوه ،دیواره دیمووكرا بهیوهك نواوهوه لوهدوای ئهنجامودانیكۆنگرهیهك ،پهرتبوو .ئێمه ناڵێین بۆ؟ چونكه پرسیارێكی نهریتیه ،بهڵام بۆیتر ههیه چواوهڕوانی وهڵام ئهكوهین بۆنمونوه ئێووه حزبی دیموكراتی كوردستان ،بهڵام ئهوان ناویان (ح.د.ك) ئێرانه ئهم جیاوازییه ئهگهڕێننهوه بۆ چی؟ 225
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهعهبوودوڵڵا حهسووهنزاده :بـێ شـك ئـهوهی كـه گۆشـهی ئێرانمـان لـهناومان لابـردوه ئـهو بهشـهی تێـدا ههیـه كـه بڵێـین بـارهنهتهوهیهكه پتـر بهرجهسـته بكـهین و نیشـان بـدهین ،بـهڵام زیـاتریش بـۆ ئـهوه بـوو ئهوهنـده ناومـان لهیـهك نـهچێ و بههانـهلهدهست بهرامبهر دهربهێنین كه بۆ ئهوهی كێشـهمان پـێ بفرۆشـێت یـان ئـاڵۆزی و كێشـه لهنێوانـدا سـاز بكرێـت .ئـهوه بـوو پـێشكۆنگره ناومان گۆڕی دهنا دهسهڵات لهدهست كۆنگرهیه ،بهڵام وتمان قهیناكه لهم ماوهیهدا وهك مـاوهی گواسـتنهوه بـا ئیسـتیفادهلـهو نـاوه بكـهین و ئاڵۆزیـهك لهسـهری دروسـت نـهبێ ،ههرچهنـده بهداخـهوه جـۆره ئاڵۆزییـهك دروسـت بـووه لـه لایـهن ئـهورهفیقانهوه كه پێیان وایه موڵكی ئهوانه تهنیا به دهلیلی ئهوهی له كۆنگرهی رابردوودا ئهندامی كۆمیتـهی ناوهنـدی زۆربـهی لایئهوان بووه ،پێم وایه ئهمه دهلیلی باش نییه .كهواتـه گـۆڕینی نـاو گهڕانـهوه بـو بـۆ ئهسـڵ لـه سـهرهتا حزبهكـه بـۆ مـاوهی دوومانگ ناوی كۆمهڵی دیموكراتی كوردستان بـووه (ح.د.ك) وشـهی ئێـران پـاش رووخـانی لـه سـاڵی 8313دا نـاوی ئێرانـی بـهدوادا لكاوه به حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران. نیشتیمان نێت :پرسیارێك خۆی ئهسهپێنێ ئهكرێت بڵێین جیاوازی ئایدیایه یان كۆنگره و ههڵبەاردن؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :نا ههڵبژاردنی ناو و كۆنگرهكـه بـههیچ جـۆره دهلیلـی ئـهوه نـهبوو لهگـهڵ هـهموو مولاحـهزاتێك كـه لـهمیكانزمی پێكهێنانی كۆنگره ههمان بووه ،بـهڵام سیسـتمی ئیـدارهی نـاو حـزب ههنـدێ موشـكیلهی بـهدواوه بـوو ،ئـهوه داوای كـردلهیهك دووركهوینهوه ،بهڵام لهههندێ شتدا روانگهكانی فهرقیان ههبووه ،ئهگهر لهو دواییـهدا ئـهوان ئهكسـهریهتیان بـوو ئـهوابۆ سـێ كـۆنگره و ده سـاڵ خـهڵكی دیكـه دهرچـووه باوهڕمـان بـه موشـارهكهی هـهمووان بـووه باوهڕمـان وابـوو هـهموو خـاوهنی ئـهوحزبهن بـا كهمایـهتیش بـن باوهڕمـان بـه دیموكراتیـهت و شـهفافیهت هـهبووه و ههیـه ئـهوان لـهو بارهیـهوه كـهمێك لایـان وابـووئهوانهی به جودا بیریان دهناسین له مافی حزبی بێبهشیان دهكردن ههر بۆیه ئهوان بوون لهت بوون .ئێمـه جیـا نهبووینـهوه نـهئێمه جیابووینهوه له دیموكرات نه ئهوان جیابوونهوه .ئێمه ئهكسهریهتین ،بهڵام لـه قائیـدهی حزبیـدا لهنزیكـهوه تهماشـابكهنله كوردستانی عێراق و باشـوورهوه حـهجمێكی یـهكجار زۆری كـهوادرو ئهنـدامان لـهلای ئێمهیـه ئهوانـهی شـارهزان دهتـوانن بڕیـاربدهن كه حزبی دیمـوكرات لـهتبووه لهتـه باشـهكهی لای ئێمهیـه ،لـه سـهركردایهتی ئـهوان پتـر ،بـهڵام لـه بـاری چهندایـهتی و چۆنایهتی له ئێمه زیاتر نییه.نیشتیمان نێت :ئهوان پێیانوایه ئێوه شهرعیهتتان نییه ،چونكه كۆنگره لهپشت ئهوانه؟ ئێوه بۆ هوهوڵتان نوهدا كۆنگرهیوهك گورێ بدهن بۆ وهرگرتنی شهرعیه ؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :دیاره ئهو كۆنگرهیهی لهپشت ئهوانهوهیه ههر ئهو كۆنگرهیهش لهپشت ئێمهشهوهیه .چونكێ كۆنگرهیهككـه ئهنـدامانی كۆمیتـهی ناوهنـدی كـه هـهڵبژێردراون بهشـێكی لای ئـهوان بهشـێكی لای ئێمهیـه ئهمـه بۆخـۆی شـتێكی عهنتیكهیـهكـۆنگره ئـهو وهختـهی كـه ئـهوی هـهڵبژاردوه شـهرعیه كـه منـی هـهڵبژاردووه شـهرعی نییـه بـۆ خـۆی نهزهرییـهكی تۆزێـك سـهرنج 226
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهراكێشه بۆ؟ ئهوهی له كۆمیتهی ناوهندی ههڵبژیردراون و لای ئێمهن ههر لهو كۆنگرهیه ههڵنهبژێردراون؟ ئێمه موشكیلهمان لـهوهنییـه ئهكسـهریهتن نـا كـاك مسـتهفا سـكرتێر بێـت یـا نـه؟ ئـهوان موشـكیلهیان ئهوهیـه مـادام ئهكسـهریهتن هـهموو شـتێكیان بـۆحهڵاڵه ،وانییه خۆ دیموكراسیهت تهنها ئهوه نییه ئهقڵیـهت دایـم ئـهبێت تـابعی ئهكسـهریهت بێـت .ئهوهڵـهن لـه حزبـدا نابێـتئهكسهریهت و ئهقڵیهتی ههمیشهی ههبێت ئهوهڵهن ئێمه ئۆرگـانێكی حـزبین ئهگـهر 89كـهس بـین بـۆ ههمیشـه نۆمـان تـهرهفێكبین شهشمان جیاواز بین ئهوه حزبایهتی نییه .دهبێت گۆڕان هـهبێت لـه ژمارهیـان و ئهقهلیـهت و ئهكسـهریهت لـهبارهی دۆزێكـیسیاسیهوه ئێمه دهڵێن تهنها دكتـاتۆری و دیموكراسـیهت نییـه ،ئێسـته دكتـاتۆری تاكهكهسـی ههیـه ،دكتـاتۆری ئهقڵیـهت ههیـه،دكتاتۆری ئهكسهریهت ،ئینجا دیموكراسیهت ههیه .كهواته دیموكراسیهت بهرامبهر ئهو سێ لایهنه وهسـتاوه ئـهوهی تـهواو بـڕواتپێی ههیه لهباتی ئهوهی دیموكراسی بن دیكتاتۆری ئهكسهریهتن .ئهگهر مهسهله ئهوه بێت ئـهوا ئهكسـهریهتن دهی ئێمـه بـۆ لـهكوردستان ،خ له رۆژههڵات خ له باشـوور بـۆ خ داوای حـهق دهكـهین مهگـهر لـه عێـراق عـهرهب ئهكسـهریهت نییـه؟ لـه ئێـرانیشههروایه ئهوهتا %86 - 89ی ئێران كورده ،یهعنی ئهحمهدی نهژاد چونكه ئهكسـهریهتی ههیـه ئـهبێت مـافی پێشـێل نـهكات كـه ئهقڵیهته؟ ئهمه وانییه بۆچوونێكی خراپه بۆ دیموكراسیهت.نیشوتیمان نێوت :وهك دهزانوین لوه سواڵانی رابوردوودا دیمووكرا جیابوونهوهیوهكی بوهخۆوه بینوی بوه نواوی (ح.د.ك) ئێورانرێبهرایهتی شۆڕشگیردا تهفسیر ئهكرا ،كۆمهڵه پشتیوانیان بكا پاشان كۆمهڵه رووبهڕووی جیابوونهوه ها ،پاشان ئیدیعا كورا كه دیموكرا دهستی ههبێت لهم باره ئاڵۆزهی نێو كۆمهڵهدا ئێستا نهزهری ئێوه له ئیتیهامی خهڵكی چییه؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئـهوه زۆر زۆر سـادهیه كـه هـهموو دهوڵهتـهكان و تهنانـهت حزبـه سیاسـیهكانیش ئهوهیـه كـه مهشـاكیلیخۆیان ئهخهنه ئهستۆی خهڵكیتر .پێكبهردهبین و یهك دهكوژین دواتر كه ئاشتبووینهوه دهڵێین خهتای خهڵكی دی بوو .لـهیادمناچێت له زهمانی بلۆكی سۆسیالستدا پرسیارێكم له بهڕێز مامۆسـتا عـهزیز یـادی بـهخێر كـرد پۆلۆنیاسـازی كرێكـاری پهیـداببووئیتحادی سۆفیهت دهیویست رزگاریان بكات گوتم :ئێوه ئاگاداری له هاوبهسـتهگی سۆسیالسـتن ،چـۆن ئیتهامـه؟ زۆر جـوان وهڵامـیدامهوه وتی وهختێكی له وڵاتێكی سۆسیالزمیدا ئاڵۆزییهك ههیه تهبیعیه وڵاتێكی سهرمایهداری كهڵكی لێ وهربگرێت ،بـهڵام تـۆبڵێی 2ملیۆن كرێكار نۆكهری ئیمپریالزم بێت؟ نهخێر خهتای خۆمانین بهئینسافهوه قسه بكهین ،مهعلوم دووكهرت بوون كـارێكیخراپه ،بهڵام وهختێك ئینسانێك له نهخۆشیدا دهستی خۆی دهبڕێتهوه پێی خۆشه؟ ئهگهرنا دهسـتهكهی نهبڕێتـهوه ئـهبێ هـهمووبـهدهنی تیـابچێ ،وهختێـك حزبێـك توشـی نهخۆشـییهك دهبێـت كـه حزبهكـه لـهنێو خۆیـدا دهخـوات رهنگـه لـهتبوون باشـتر بێـت،لهتبوون له خۆیدا خراپه ،بهڵام لهتبوون كارهسات نییه پاشان حزبی دیمـوكرات لـه ئیشـیش نهبوایـه یـان ئهگـهر ئێسـتایهكیشبكرێتهوه خۆی حزبی دیموكرات تهنها هێزی مهیدانی خهباتی كورد له رۆژههڵاتی كوردستان نییـه ،خـهڵكی دیكـهش ههیـه دهبـێلهگهڵیان شهڕ بكهین؟ نا مهبهستم ئهوهیه ئێستاكه نهمانتوانیوه پێكـهوهبین ،باشـه وهكـو دوو هێـز لـهو مهیدانـه خـهباتی خـۆیبكات .با ململانێكهمان لهسهر شتی باش بێت بهشێوهیهك خهڵكی بۆ لای خۆمان رابكێشـین ههركـهس لـهلای خۆیـهوه نـه بـه شـهڕنه به جنێودان .بهڕهحمهت بێت دكتۆر قاسملۆ زۆر جار دهیگـوت :خـهباتی سیاسـی حـزب یـان رێخراوهكـان وهكـو بـازاڕ وایـه ،دوو 227
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهدووكان پێكهوه میوه دهفرۆشن ههریهكهیان بۆی ههیه ئیدیعا بۆ خۆی بكا ،بهڵام ههقی ئـهوهی نییـه پڕوپاگهنـده و تهشـهیر بـه دوكانهكهی كهوه بكات.نیشتیمان نێت :ههواڵی ئهوه ههیه كه پۆلی و ئاسایش لهنێوانتاندایه توا شوهڕ نهكهوێتوه نێوانتانوهوه ،ئێووه كوهڵكتان لوه شوهڕی براكوژی پارتی و یهكێتی وهرنهگر ؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :كهڵكمان وهرگرتـووه كـه ئهقڵـهن لـههیچ جێگهیـهك مراجهعـهت بـه قـانون عـهیب نییـه بهتایبـهتی لـهوڵاتی ئێمهدا ههرچی دزی و تهعدای لێ بكرێت ئهبێت موراجهعه به قانون بكـات نـهك وهڵام بداتـهوه .ئێمـه دهڵێـین بـا هێـزی ئاسایش و پۆلیس ههبێت بۆ ئهوهی شهڕ لهنێوانماندا روونهدات. نیشتیمان نێت :پرسیاری من ئهوه نییه كه عهیب بێت پۆلی لهنێواندا بێت ،نهخێر من دهڵێم بۆ كار بگاته ئهوه؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :تكات لێ دهكهم ئهو پرسیاره بـهره بـهردهم برادهرانـی ئهوبـهر ،چونكـه ئێمـه لـه رۆژی روونـدا وتومانـهئێمه دوژمنیان نین ،ئێمه دۆستایهتی ئهكهین ،ئێمه هـهر لـه سـبهیڕا ئامـادهین لـه رابیتـه و گفتوگـۆ و پهیوهنـدی دۆسـتانه یـانبرایانـهمان لهبـهینا بێـت لـه خـهفادا و لـه عهلهنـدا ئـهو وهختـهی بـهیانمان وهرگرتـووه ،ئـهو وهختـهی لـه ژوورێ دانیشـتوین،تهنانهت وتومانه 833جار سهلامیان لێ بكهن و جواب نهدهنهوه ئهبێ ههر سهلامیان لێ بكهن .بۆ خۆشم پێت دهڵێم خـهڵكی واههیه ،نهفهری وا ههیه ههتا ئێستا رهنگبێ 93جار توشی بووبم 93 ،جار سـهلامم لـێ كـردووه وهڵامـی نهداومهتـهوه ،ئێسـتاشتوشـی بـم هـهر سـهلامی لـێ دهكـهم .ههنـدێ روو پێیـان خۆشـبوو حكومـهتی هـهرێمی كوردسـتان ،دهزگاكـانی ئاسـایش ئهوهنـدهمهسهلهكه به قهولی عهرهبی تهسیس نهكهن ،بتوانن بڵێن قهزاوهت بكهن داخۆ ئـهو رووداوهی كـه بـوو یـان كـێ خـهتاباره داخـۆ %٢١خهتای ئهوان نهبووه كه من تاكه یهك حاڵهتم پێ شك دێت ههتا ئێستاش لێم نهبڕیونهتهوه و باسی دهكهم. نیشتیمان نێت :ههتا ئێستا كێ ههوڵی ناوبەیوانی داوه و چهند رێز له ناوبەیوان گیراوه؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :لهپێش ئهوهیدا كه دوچاری ئهم لهتبوونه بین زۆر كـهس هاتنـه نێوانـهوه ،پـارتی و یـهكێتی وهك دوومهكتهب سیاسی ههردوو سهرۆك كاك مهسعود و مام جهلال بهناوی سهرۆكی ههرێم و سهرۆك كۆمار ههردوو مهكتـهبی سیاسـی كـههـاتن وتیـان ئێمـه نوێنـهری ئـهو چـوارهین .بهداخـهوه پـێش ئـهوهی ئهوانـه بـێن مـن تهلـهفونم بـۆ كـرا لـه لایـهن رۆژنامـهیچـاودێرهوه ،ههنـدێ پرسـیار كـرا وتـم مـن پـێم خـۆش نییـه مهسـهلهی نـاوخۆی حـزب بـۆ دهرهوه بـاس بكـهم ،لـه پاشـان باسـینێوبژیوانی كرد ،وتی :لـه سـهر ئـهوه نـهزهرت چییـه؟ وتـم :مـن داوای نێوبژیـوانی ناكـهم ،بـهڵام نـاوبژیوانی زۆر تهبیعیـه ،زۆرپیرۆزه ئهگهر دۆستانمان ناوبژیوانی بكهن ئێمه پشتیوانی لێدهكهین .ئیـدی پـێم وانـهبوو بـۆ بڵاوكردنـهوه بشـێ بـۆ ڕۆژی دواتـر 228
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهرۆژنامـهی چـاودێر دهرچـوو\" تهماشـا دهكـهم ئـهو پرسـیاره لـه منـیش كـراوه لـه كـاك مسـتهفای هیجـریش كـراوه\" كـاك مسـتهفافهرموویهتی :كه نهخێر ئێمه موخالفی ناوبژیوانین ئهمنیش دهڵـێم مـوافقین .داوا ناكـهم ،بـهڵام بهشـتێكی پیـرۆزی دهزانـم كـاكمستهفای هیجری ههر ئهوهندهی به لیژنهیهك جواب دهدا كه ئێمه موشـكیلهمان ههیـه ،بـهڵام بـۆ خۆمـان حـهلی دهكـهین .یـهعنیدهیگوت ئێوه قسهی لێ مهكهن ،بهڵام ئێمه دهمانگوت مهشاكیلمان ههیـه و پێشـمان خۆشـه ئێـوه وهك دۆسـت و شـاهید حـازر بـن.جگـه لـهوهی حزبـهكانی دیكـهش خ حزبـهكانی باشـووری كوردسـتان خ رۆژهـهڵاتی كوردسـتان هـاتن لهوانـه (حزبـی شـیوعی -یـهكگرتوو -زهحمهتكێشـان -خـهبات -شۆڕشـگێڕان) ،بـهڵام لـه تـهرهفی موقابیلـهوه بـه شـتێكی خـرا ،وهرگیـرا .هـهتا مـن بـهنموونه ئهوهم هێنایهوه ،دهمگوت ئێمه حزبێكی ناودار بووین زۆرجار رۆڵی نـاوبژیوانی پـارتی و یـهكێتی كـه دوو حزبـی گـهورهی كوردستان بوون به ناوبژیوان ئهوان ئهیانوت عهیبه ئێوه خ كارهن .بۆ خ ئهوان لهنێومان قسه بكهن به عهیبه حساب بكرێت. نیشتیمان نێت :بهڵام كاك مستهفای هجری پێی وایه ههركهس با بگهڕێتهوه سهر كاری خۆی و كێشه كۆتایی پێ بێت؟عهبدوڵڵا حهسوهنزاده :ئێسـتا ئهگـهر یهكگرتنهوهیـهك هـهبێت ئێمـه پێمـان خۆشـه ،پیـرۆزه ،بـهڵام یهكگرتنـهوه بـۆ لـه یـهكجودابوونهوه و لهتبوونهوه ناكهین ،یهكبوونهوهیهك دهكهین كه لهت بوونهوهی بهدوادا نهبێت .بۆئهوهی یهكبوونـهوه لـهت بـوونیبهدوادا نهیهت ئهبێت ئهسبابی لـهت بـوون لهبـهین بچێـت ئیـدی ئـهو قهوانـه لێنادهینـهوه كـه بڵـێ ئێمـه ئهكسـهریهتین ،نـهخێرئێستا ئێمه به كردهوه دوو حزبین دهنا با ههركهس له ماڵی خـۆی و هـهر كـهس حزبـی خـۆی ههیـه بـا ئـهو خـهڵكی كوردسـتانهلهبهیندا ههڵیبژێرێ كێ ئێمه ههڵدهبژێرێ موبارهكـه ،كـێ ئـهوان ههڵـدهبژێرێ موبـارهكی بێـت حازریشـین لـه ههگبهیهكـدا لـه پلاتفۆرمێكا بهیهكهوه كاربكهین دۆستایهتی بكهین ،ههموو رۆژێك سهردانی یهكتر بكهین به ههموو توانای خۆمانهوه. نیشتیمان نێت :پهیوهندیتان لهگهڵ حزبه كوردستانییهكانی رۆژههڵا چۆنه؟ عهبدوڵڵا حهسهنزاده :پهیوهندیمان لهگهڵ ههموویان باشه ،لهماوهی رابروودا ئێمه سهردانی ههموویانمان كردووه. نیشتیمان نێت :پهیوهندیتان لهگهڵ دوو حزبه سهرهكیهكهی كوردستان پارتی و یهكێتی له چ ئاستێكدایه؟ عهبدوڵڵا حهسهنزاده :وادهزانم پهیوهندیهكی زۆر باشه. نیشتیمان نێت :هاوكاری دهكرێن؟ عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئهگهر هاوكاری نهكرێین ناتوانین تهنانهت لێرهش دابنیشین. 229
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده نیشتیمان نێت :لهو بڕوایهدای ئێوه به میراتگری پهیامهكانی قاسملۆ دهزانرێن؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئێمه له ئهساسدا بۆچوونێكی دیكهمان ههیه بـۆ ئـهو مهسـهلهیه ،ئێمـه پـاوهنخوازی رهت دهكهینـهوه نـهئێمه به تهنیا میراتگری پێشهوا قاسـملۆین نـه ئـهوان هـهردوو لامـان لـهو حزبـهدا خـهباتمان كـردووه ،هـهر دوو لا بهشـمان بـهشانازیهكانییهوه ههیه ،بهشمان به مهسئولیهتهكانییهوه ههیه .ههمووی موشـتهرهكه ،بـهڵام مـن دوو سـێ جـاری دیكـه قسـهیهكیكاك مستهفای هجریم گێڕاوهتهوه كه قسهیهكی زۆر حسابی بوو (دوو تـوێی قهیرانـه حزبیهكـه بـهش بكـهین ،بـهڵام گـهر بهشـیبكهین بهشی زۆرتر بهو كهسانه دهبڕێ كه پتریان زهحمهت تێدا كێشـاوه ،ئهوهشـی ئـهوه مـنم واتـه عهبـدوڵڵای حهسـهن زادهم،چونكی رێبهرایهتی بهشی وان یـهك نهفـهری تێـدا نییـه پـێش رووخـانی رژێمـی شـا كـه ئهنـدامی حـزب بووبێـت ،هـهموویان دوایرووخانی رژێمی شا بوونهته ئهندامی حزب بووبێت .تیادایه تا عومری ٨١ساڵی جهوان بڕۆن سهیری بكهن ئێمـه نـه خۆمـان بـه میراتگر دهزانین نه وان با بێن تهنهزول بكهین پێكهوه بزانین چۆنه. سهرچاوه :ماڵپهری نیشتمان نێت /ڕێکهوتی ١ :ی مای ٢١١١ 230
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده ههوڵمان داوه پهیوهندیمان لهگهڵ پەاك و پهكهكه باش بێ\" عهبدوڵڵا حهسهنزاده -حیزبی دیموكراتی كوردستان ئا :ئاری سابیرلــهمانگی ڕابــردوودا وهفــدێكی یــهكێتی و پــارتی لهســهر ئاســتی مهكتــهبــی سیاســی ســهردانی شــاری كۆیــهیان كــرد و لهگــهڵسـهركردایهتیی هـهردوو حیزبـی لـهتبووی دیمـوكراتی كوردسـتانی ئێـران بـه سـهرۆكایهتیی عهبـدوڵڵای حەسـەن زادەو موسـتهفایهیجــری كۆبوون ـهوه ،بهمهبهســتی گــوێگرتن لهكێشــه و گرفت ـهكانی ب ـهردهم ی ـهك نهگرتنــهوهی ئ ـهو دوو حیزب ـهو ههوڵــدان بــۆچارهسهركردنی كێشهكانی نێوانیـان ،پێشـتریش سـهرۆكی هـهرێمی كوردسـتان بـۆ هـهمان مهبهسـت لهگـهڵ هـهردوو لادا كۆبـووهوه، بهڵام تا ئێستا ئهم ههوڵانه ئهنجامێكی ئیجابیی نهبووه و نهگه یشتوونهته دوابڕیار.له چاوپێكهوتنێك دا لهگهڵ عهبدوڵڵا حهسهنزاده سكرتێری [پێشووی] حیزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران گفتوگۆ لهسهر ئـهو مهسهلانه دهكهین. هاوڵاتی :مهسهلهی یهكگرتنهوهی ههردوو حیزبی دیموكرا گهیشته كوێ؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده\" :خۆش نیه پیاو بهڕهشبینی قسه بكا ،بهڵام بهداخهوه نهك تاكوو ئێستا هیچ نهكراوه ،زۆریش گهشبیننیم ،ئۆمیدیشم بهوه نیه یهك بگرێتهوه بهدهلیلی ئهوهی هیچ ههنگاوێكی بـۆ نـهنراوه تـهنها ههنـدێك قسـه لـهزاری ئـهم و ئـهوكـراوه جگـه لـهوهش ئـهو دۆسـتانهی پێشـوومان لـهتكردنی حیزبیـان بـهلاوه ئامـانج و سـتراتیژی بـوو .بۆیـه هـیچ باوەڕێكیـانبهیهكگرتنهوه نیه ئهگهرنا ئێمه قهت لـهت بـونی ئـهو حیزبـهمان نهویسـتوه و دژیشـی بـووین .هـهموو كـات پێمـان خۆشـه یـهكحیزب بین ،چهندی ههوڵیشـمان دا ئـهو لـهت بوونـهی كـه بـهكردهوه دووسـاڵ بـوو هـهبوو لـهنێو حیزبـی دیمـوكراتی ئـهو كاتـهدانهبێته شـتێكی ڕهسـمی ،بەڵام لهیهكـهم بـهیان دا كـه دهرمـان كـرد ،دانمـان پێـدا نـابو كـه ئێمـه نـهمان تـوانی یـهكڕیزی بهسـهر ئهواندا بسهپێنین و ئهوان توانیان لهت بون بهسهر ئێمهدا بسهپێنن». هاوڵاتی :كێشهكانی بهردهم یهكگرتنهوهی ههردوولا چیه؟ 231
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهعهبودوڵڵا حهسوهنزاده« :وهك عـهرزم كـردی نههاتینـه سـهر ئـهوهی باسـی ئهومهسـهلانه بكـهین ،لهجێـدا ئـهو دۆسـتانه هـیچمهیلیان بهلای ئهوهوه نیه تاكوو قسهی لهسهر بكهین ،بهڵام ئهگهر بڵێین كێشهكان چین و چۆن دهتـوانین یهكبگرینـهوه دهتـوانمئهوهت پێ بڵێم كه حیزبی دیموكراتی کوردستانی ئێران لهت بووه ،لهبهر هۆكارێك لهت بووه ،خۆ لـهخۆڕا لـهت نـهبووه .ئهگـهرئـهو حتزبـه بیـهوێ یهكبگرێتـهوه ،دهبـێ ئـهو شـتانهی بوونـه هـۆی لێكپچـڕان لـهبیر بچـن كـه وام دێتـه بـهرچاو ڕهفیقـهكانیبهرامبـهرمان ئامـاده نـین نـهك هـهر ئـهو شـتانه لـهبیر بـهرن ،بـهڵكوو هـهر باسیشـی بكـهن لهبـهر ئـهوه هـیچ ئومێـدێكم بـهو یهكگرتنهوهیه نیه». هاوڵاتی :یهكێتی و پارتی تاچهند ڕۆڵیان ههبوو له نزیك كردنهوهی ههردوو لادا؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده« :ههندێك قسهی خێریان كرد ،بهڵام لهوانهیـه بۆیـان دهركـهوتبێ بۆچوونـهكانی ئـهو دوو لایهنـه لێـك دوورن .بۆیە لهڕاستی دا دوای ههوڵ و تهقهلای دوو مانگ وازیان هێنا». هاوڵاتی :دهوترێت یهكێتی و پارتی كهمتهرخهم بوونه لهناوبەیوان كردنهكه،ئهم بۆچوونه تاچهند ڕاسته؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده« :ئەمن نـاڵێم كهمتهرخـهم بـوون .ئـهوه غـهمی ئـهوان نیـه ،ئەمـن لهگـهڵ ئـهو مهبدهئـه نـیم ،زۆر جـاردهساڵ شهڕ دهكهین دواتر دهڵێین خهتای ئیسـتعمار بـوو .ئـهو ههوڵانـهی كـه داویانـه جێگـای ڕێـزن ،بـه كهمتهرخـهمیان نـازانم.گلهییشـم لـهو بارهیـهوه لێیـان نیـه ،پێمخۆشـه لێـرهوه ئـهوه بڵـێم كـه وا باشـە حكوومـهت و هـهردوو حیزبـی دهسـهڵاتدار ئـهو بارهگایانهی ئێمه لێك جیا بكهنهوه ههریهكهمان له جێگایهك دابنێن\".هاوڵاتی :زۆربهی سیاسهتمهداران و ڕۆشنبیران گلهیی ئهوه دهكهن ئێوه لهبوهر پۆسوت و كورسوی بهرژهوهنودیی گشوتیتان وهلا ناوه گوێتان لێ نهگرتون ؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده\" :جارێ كهم ههوڵیان داوه ،دهمهوێ ئـهوه بڵـێم پـێش لـهتبوونی حیـزب ئێمـه ههمیشـه پێشـوازیمان لـهوكهسـانه كـردوه كـه هـهوڵیان داوه حیـزب وهك خـۆی بمێنێتـهوه .ئـهوان موخالهفـهیان كـردوه( ،كـاك مسـتهفا هیجـری) بهڕهسـمیلهڕۆژنامهی چاودێر گوتی كه موخالیفی نێوبژیوانین ههر لهو ژمارهیهدا ئەمن گوتم داوای نێوبژیوانی ناكـهم ،بـهڵام نێوبژیـوانیمقبووڵه ،ئهوكاتـهی برادهرانـی حیزبـه كوردسـتانی یـهكان دههـاتن ئـهو برادهرانـه دهیـانگوت خیلافاتمـان ههیـه ،بـهڵام بۆخۆمـانچارهسهری دهكهین یانی ئێوه قسهی تێدا مهكهن ،وەڵامی ئێمه ئهوه بووه كه كێشهمان ههیـه پێمـان خۆشـه ئێـوه وهكـوو دۆسـت ووهكوو برا ههوڵ بدهن بۆ ئهوهی چارهسهر بكرێ ،لهبارهی دهسهڵاتهوه ئەمن بهش بهحاڵی خۆم پێم شهرم بووه وهرگرتنی پۆسـتلهحیزبی دیموكرات دا بهدهسهڵات بزانین بە ههموومان جێگای قهبرێكمان لهخاكی خۆمان لـهژێر دهسـت دا نیـه ،دهسـهڵاتی چـی؟ 232
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهپاشان كه سكرتێری حیزب بووم پێشنیاری ئهوهم كرد پهیڕهوی حیزب ڕێگه نهدا لهدوو خول زیاتر كهسـێك سـكرتێر بـێ .ئهگـهرئاشقی دهسەڵات بوومایه چۆن ئهو پێشنیارهم دهكرد؟ كێشهی ئێمه لهسهر ئهوه بوو كه كادیرانی خوارهوه لهگـهڵ سـهرهوه بهیـهك چاو سهیر بكرێ گوێیان لێ بگیرێ\".هاوڵاتی :برادهرانی تر دهڵێن ئێمه چهندین ساڵ كهمینه بووین ،ڕازی بووین ئهوان زۆرینه بوون وودهسهڵا لهدهستی ئوهوان دا بوو ،كێشه نهبوو .بهڵام كه ئهوان بوونه زۆرینه ئێوه رازی نهبوون؟عهبودوڵڵا حهسوهنزاده« :ئەمـن ئـارهزوو دهكـهم ئـهو برادهرانـه ڕازی بـن لـه كـهناڵێكی جیهـانی یـاخود ڕادیۆیـهك یـاخود بـهئامادهبونی خهڵكێكی زۆر قسه لهسهر ئهوه بكهین بزانین ئهوان كهمینهیهكی باشتر بوون له ئێمه؟ یان ئێمه زۆرینهیهكی باشـترلەوان بووین؟ ئهگهر ئهوان ئاماده بن لهبهرامبهر خهڵك دا قسه بكهین ،ئەمن ئامادهم ،تاكوو ڕون بێتهوه ڕهفتاری ئێمـه باشـتربووه یان هی ئهوان كهتوانیومانه یهكڕیزی بپارێزین ،ئێمـه لهبـهر ئـهوهی باوهڕمـان بـه یـهكڕیزی هـهبوو ،حیـزب دوولـهت بـوو، یهكمان خستهوه بۆماوهی دهساڵ وهك گلێنهی چاو پاراستمان ئهوانهی كهمینه بوون ئیمتیازاتی زۆرترمان دابوونێ\".هاوڵاتی :قسهیهك زۆر دووباره دهكرێتهوه لهلایهن ههر دوو لاوه كه دهڵێن ئێمه زۆرینهین ئامارێكتان لهبهر دهست دایه تواكوو بزانن كام لاتان زۆرینهن؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده« :لهماوهی ڕابردوو لێره سهرژمێری یهك كرا .لهلایهن ئیدارهی ناوچهكهوه دهركهوت ئێمه له دهوروبـهریكۆیه دوو بهرابهری ئهوانین ،دووسهد ماڵ بهسهد ماڵین كه زۆرینهی حیزب لهكۆیهیه .له ههولێر ئـهوان پـهنجاوپێنج مـاڵ بـوون ئێمه چواردهماڵ بووین .زۆرینه و كهمینه گرنگ نیه ،گرنگ ئهوهیه له داهاتوو كێ دهتوانێ مهسهله سیاسی یهكان بباتهوه؟\" هاوڵاتی :بهنیاز بوون كۆنگره ببهستن .بۆ دواكهتن؟عهبوودوڵڵا حهسووهنزاده« :بڕیارم ـان داوه كـۆنگره دهبهسـتین ،بـهڵام كـاتی دهوێ ،ک ـۆنگرە بـهڕۆژێك و دوو ڕۆژو ههفتهیـهك نابهسترێ بهردهوامین و كاری بۆ دهكهین». هاوڵاتی :ئێوه دهڵێن زۆربهی مومتهلهكاتی حیزب و پێداویستی یهكان ئهوان بردوویانه .چۆن كارهكانتان ڕادهپهڕێنن؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده \" :ڕاسته لهبهر ئهوهی زۆرینهی كۆمیتهی ناوهنـدی ئـهوان بـوون شـتهكان لـهژێر دهسـتی ئـهوان دا بـوون و كهوتنه لای ئهوان ،بهڵام ئێمه كاری خۆمان ڕادهپهڕێنین\". 233
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادههواوڵاتی :هێلوین قاسوملوو دهڵێوت دوای قاسوملوو كهسوێكی توری وهك ئوهو هوهڵ نهكهوتۆتوهوه لوهناو حیزبوی دیمووكرا و نهتوانراوه ڕابهرایهتیی حیزب بكرێت .گلهیی ئهوهش دهكا كه ئێوه لێی ناپرسنهوه .بۆ؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده\" :بهڵێ ڕاسته تاكوو ئێستا سهركردهیهكی وهك قاسملوو دروست نهبۆتهوه لهنێو حزبـی دیمـوكرات و جگـهلــه (پێشــهوا قــازی موحهممــهد) ســهركردهی بــهتواناتر پێشــتریش نــهبووه ،بــهڵام لهســهردهمی قاســملووش دا كێشــه هــهبووه.لهسهردهمی سكرتێریی ئهودا دوو جار لهت بون ڕووی داوه لهدوای ئهوهوه یهكجار لهت بوون ههبووه ،ڕهنگه كهموكوڕی هـهبووبێ،بهڵام بهردهوام ئەمن سهردانم كردوه (واته هێلین قاسملوو) تهلهفۆنم بۆی كردوه لهوهیـه هۆكـاری ئـهوه بـێ ئـهو لـه دهرهوهیـه و دووره لهئێمه\".هاوڵاتی :دهنگۆی ئهوه ههیه لهگهڵ (پەاك) بهرهیهك پێك بهێنن ئێوهش بچنه شاخ بۆ خوهباتی چهكوداری .مهسوهلهیهكی واتوان باس كردوه؟عهبودوڵڵا حهسوهنزاده :ئەمـن تـاكوو ئێسـتا شـتی وام نهبیسـتوه ،بـهڵام زهرووره هـهموو حیزبـهكانی ڕۆژ هـهڵات هاوپـهیمانییهكتربن( .پژاك) خۆی به بهشێك له پهكهكه دهزانێ ،و حزووریشی ههیـه نكـوولیی لـێ نـاكرێ .ئێمـه پهكهكـهش ئـاوا تهماشـادهكهین ههمیشه باوڕهمان بهوهش ههبووه كهپهكهكه گهورهترین هێزی كوردستانی یه له گهورهترین بهشـی كوردسـتان ،هـهوڵمان داوه پهیوهندیمان لهگهڵیان باش بێ\". هاوڵاتی :ئێستا كێشهی ئێران لهگهڵ ئهمریكا و ئهورووپا لهئارادایه .تاچهند لهگهڵ لێدانی ئێرانن؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده \" :ئێمه ئهو بڕیاره نادهین لهبهر ئهوهی ئهمریكا بهقسهی ئێمه ناكا ،بۆخۆی بڕیار دهدا .پێشمان خۆش نیه لانی كهم له دهربڕینی بیروباوهڕی سیاسی دا ،پێش ڕووداوهكان بكهوین سهرچاوه :ماڵپهڕی هاوولاتی /ڕێکهوتی٢ :ی جوونی ٢١١١ 234
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده پێکگەیشتنی ئەمریکا و جمهوریی ئیسلامی زۆر کارێکی ئاسان نیە. دیمانەی رادیۆی دەنگی کوردستان لەگەڵ بەڕێز مامۆستا عەبدوڵڵا حەسەنزادەئەو دەوڵەتانە کە قازانجیان لە وەزعی عێراقدا کەوتۆتە مەترسییەوە ،ئیستقراری عێراق وەکوو نموونەیەک لە رێژیمێکی تازە و نەوعێک دێموکراسی لەو مەنتەقەیەدا بە زەرەری خۆیان دەزاننرۆژی دووشەممەی ٨٥١٢ / ٥ / ١هەر دووک وەڵاتی ئێران و ئەمریکا لە بەغدای پێتەختی وڵاتی عێراق بە شێوەی رەسمیپێکەوە دانیشتن و سەبارەت بە بارودۆخی ئەمنیی عێراق و کێشە پێوەندیدارەکانی هەر دوولا وتووێژ و دانوستانیان کرد .بۆتێشکخستنەسەر لایەنەکانی ئەم دانیشتنە و دەرەنجامەکانی رادیۆی دەنگی کوردستان دیمانەیەکی لەگەڵ مامۆستا عەبدوڵڵاحەسەنزادە پێکهێناوە .لەبەر گرنگیی ئەم دیمانەیە \"کوردستان\" بە پێویستی زانی دەقی ئەو دیمانەیە بخاتە بەرچاوی خوێنەرانی.دەنگی کوردستان :بەڕێز مامۆستا! بەخێر بین بۆ ستۆدیۆی رادیۆی دەنگی کوردستان .وەک ئاگادارن رۆژی دووشەممە حەوتیجۆزەردان دوو وڵاتی ئەمریکاو ئێران لە ئاستی سەفارەتەکانیان لە بەغدا کۆبوونەوە بۆئەوەی لەسەر هێندێک مەسائیل قسانبکەن .وەک راگەیەنەکان باسی لێوە دەکەن گۆیا زیاتری باسەکانیان و نیوەرۆکی باسەکانیان مەسائیلی ئەمنیەتیی عێراق و بارودۆخی ئێستای عێراق بووە .حەز دەکەین جەنابتان بیرو بۆچوونی خۆتان لەو بارەیەوە دەربڕن.عهبدوڵڵا حهسهنزاده :سپاست دەکەم بۆ تەرتیبدانی ئەم وتووێژە .هەر لەو رێگەیەشەوە سڵاو لە گوێگرەکانتان دەکەم .بەباوەڕی من ئەو مەسەلەیە دوو جەنبەی هەیە بەشێکیان مەربووتە بە ئەمریکایییەکان .بە بێشک مەسەلەی ئەمنییەت لە عێراق-دا بۆ وان موهیممەو ئەوەی ئەوان لە ئێرانی دەخوازن ئەوەیە کە کۆمەک بکا بە ئەمنییەت لەعێراقدا کە ئەگەر بیشیکەینەزمانیێکی خۆمانە یانی دەست لە دەستێوەردان و خرابکاری لەعێراقدا هەڵبگرێ .بەڵام لایەنی ئێرانییش بە بێشک قازانج ومەنافیعی خۆی هەیە ،زۆر مەعقوول نیە کە بڵێین لایەنی ئێرانی هەر دێ گوێ بۆ قسەکانی ئەمریکا رادەگرێ ،بێ ئەوەی هیچئینتیزارێکی لەوی هەبێ .کەوابێ ئەوانیش حەتمەن داخوازییان هەن کە هەرچەند تا ئێستا ئیعلان نەکراون بەڵام هیچمەنتیقێک نابینم لەوەیدا کە ئەوان حەتتا لەو یەکەمین دەوری وتووێژانەدا داخوازییەکانی نەهێنابێتە گۆڕێ .بە بێشکئێرانییەکانیش داوای ئەمنییەتی خۆیان دەکەن ،داوای قەتعی ئەو خەتەرانە دەکەن کە لەلایەن ئەمریکا و هاوپەیمانەکانیەوە(بالقوە) لەسەر ئێرانێ هەن .کەوابێ دەبێ چاوەروان بین بزانین دەوری دیکە هەیە بۆ ئەو وتووێژانە کە بە ئیحتیمالی زۆر 235
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادههەم ئەمریکا رەنگە پێویستیی بە ئیدامەی ئەو وتووێژانە هەبێ هەم بۆ ئێرانیش سەرەڕای هەموو ئەو چاووڕاوانە کە دیکەن وخۆ بەزلزانین و هەڕەشەو گوڕەشانە ئیحتیاجیان بەوە هەیە کە لەگەڵ ئەمریکا و هاوپەیمانەکانی بە جۆرێک لە جۆران ڕیککەون و ئەو خەتەرانە کە لەسەر خۆیان ئیحساسی دەکەن رەفع بکەن .جا دەبێ بزانین وتووێژەکانی ئایندە چیان لێ شین دەبێتەوە، ئەووەختی پیاو زیاترو چاکتر دەتوانێ قەزاوەتی لەسەر بکا.دەنگی کوردستان :مامۆستا چەند رۆژ پێش ئەوەی وتووێەەکان دەست پێبکەن هێندێک لە بڵاوکراوە کوردییەکانی ئێرەباسیان لەوە کرد کە ئێرانییەکان لە وتووێەەکانیان لەگەڵ ئەمریکایییەکاندا باس لە مەحددوودکردنەوەی چالاکییئۆپۆزیسیۆنی کوردی رۆژهەڵاتی کوردستان دەکەن ،پێتوایە ئەم دانیشتنانە لەو ئاستەدا بتوانێ کاریگەرییەک بخاتە سەر چالاکیی ئەو هێزانە؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئەمن پێموایە پێکگەیشتنی ئەمریکا و جمهوریی ئیسلامی زۆر کارێکی ئاسان نیە .ئیختیلاف لە زۆر شتداهەیە .بەباوەڕی من ئەوەی کە خواستەکان و داخوازەکانی ئیران لە ئەمریکا هەر پێوەندی بە ئۆپۆزیسیۆنی کوردی وئۆپۆزیسیۆنی ئێرانەوە هەیە ڕەنگبێ لە تەحلیلی نەهاییدا پێوەندیی بە کوردی عێراقیشەوە هەبێ ،چونکە بە پێچەوانەی ئەوریابازییە کە سەرانی جمهوریی ئیسلامی دەینوێنن بە هیچ جۆر لەو وەزعە کە لە کوردستانی باشووریش پێکهاتوە خۆشحاڵ وخۆشنوود نین ،ئەگەر بۆیان بکرێ کۆسپ دەخەنە سەر رێی مافەکانی گەلی کورد لە کوردستانی عێراقیش .کەوابێ ڕەنگبێخۆشبینانە بێ یان واقیعبینانە نەبێ ئەگەر بڵێین لەگەڵ ئەمریکا دادەنیشێ وتووێژ دەکا .بەڵام مەسەلەی ئۆپۆزیسیۆن ،ئەمنناڵێم بەتایبەتی کورد ،ڕەنگبێ سەحیحتر بێ بەتایبەتی بڵێین موجاهیدین چونکی حەساسییەتیان بەوان پترە و ئەوانیش کەلە عێراق ژێر دەسەڵاتی حکوومەتی مەرکەزیدا دادەنیشن ،حەتمەن لەسەر ئەوەش قسان دەکەن .بەڵام مەسەلەکە ئەوەیە کەئەو تەفسیرانە چۆن دەبێ بە بێشک پێکگەیشتنی ئەمریکا و ئێران حەتمەن بەستراوەتەوە بەوەی کە هەڵوێستی ئەمریکا ودەوڵەتی عێراق بەرانبەر بە ئۆپۆزیسیۆنی ئێرانی لە عیراق خ دەبێ .ئەو قسەیە منی وەبیر وتووێژێک خستەوە کە ساڵی٨٢١٣پێش رێککەوتنی ئەلجەزایر لەگەڵ محەممەدرەزاشا،پادشای ئەو وەختی ئێرانیان کرد .خەبەرنگارێک لێی پرسی کە خەڵکیپێیوایە ئێوە دەتانەوێ موعامەلە بە کوردەکان بکەن ،ئێوە ئەو بیروبۆچوونە چۆن لێکدەدەنەوە تا چەندە ئەوەی تەئیید دەکەنیان رەت دەکەنەوە؟ شا گوتی :خۆ ئێمە نامانەوێ کوردەکان بفرۆشین بەڵام وەختێک دوو تەرەف رێک دەکەون تەرەفی سێهەمشتێک هەر دەدۆڕێنێ ،کە بەداخەوە دیتمان شتەکە زۆر لەوە زیاتر بوو کەتەنیا شتێک بێ ،بەڵکوو بەجارێک پشتی بزووتنەوەیکوردیان بەردا و لەواقیعدا لە پشتەوەڕا خەنجەریان لێ دا بە جۆرێک کە بزووتنەوەی کورد مەجبوور بوو ئەگەر بۆ ماوەیەکیکورتیش بووە پاشەکشە بکاو نوشستێکی گەورەی بەسەردا هات .ئێستاش هەر وایە بە بێشک ئەگەر ئەمریک او ئێران رێک کەونحەتمەن ئۆپۆزیسیۆنی ئێرانی بە کورد و غەیرە کوردەوە رەنگبێ هێندێک موشکیلاتی بۆ بێتە پێشەوە .ئەو موشکیلاتەش هەرنەبێ جاروبار لە تاریخدا رووی داوە بەتایبەتی لە نێو دەوڵەتەکانی مەنتەقەدا کە تێکۆشەرانی لایەنی موقابیل بگرن و 236
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهتەسلیمیان بکەنەوە و ئەوانە .بەڵام دەبێ چاوەڕوان بین ئەگەر ئەوان رێککەوتن هێندێک مەحدوودییەتیش بۆ ئۆپۆزیسیۆن بەکورد و غەیری کوردەوە بێتە پێشێ ئەگینا زۆر خۆشبینانە دەبێ زۆر ساویلکانە دەبێ کە بڵێین لەسەر ئەمنییەتی عێراق بێ ئەوەی لەو بارەوە ئەوان هیچ شەرتێک هیچ داخوازییەک بێننە گۆڕێ ڕێک دەکەون.دەنگی کوردستان :مامۆستا! دوای ٢٩ساڵ پێموابێ ئەوە یەکەم دانیشتنە ئێران و ئەمریکا بە شێوەی رەسمی و بە ئاشکرادەیکەن .هێندێک لە چاوەدێرانی سیاسی ئەم دانیشتنانە بەگشتی وا لێکدەدەنەوە ئەوە کە نەوعێکی دەستەوەستانی و زەبوونیی ئەمریکا و نەوعێک ئیمتیازدانی ئەمریکا بە ئێرانە چونکە ئێران رۆڵێکی کارای هەیە لە تێکدانی سەقامگیریی عێراقدا؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :لەو بارەیەوە ئەمن هێندێک نەزەرم هەیە ئەوەڵەن ڕەنگە ئەمە بەرەسمی و بە ئیعلان کردن یەکەمیندانیشتنیان بێ بەڵام یەکەمین دانیشتنی بەینی ئەمریکا و ئێرانی نیە ،داستانی ئێران کۆنترامان لەبیرە کەسەرەڕای ئەوشیعارانەی کە ئێران دەیدان سیلاح و وەسایلی یەدەکیی هەواپەیماکانی لە ئەمریکا دەکڕی ،لەشەڕی فەلەستین و ئیسرائیلدا لەلوبنان ئەو چەکانە کە ئیسرائیل بە غەنیمەتی گرتبوون لە فەلەستینییەکان ،ئێران وەکوو شتێکی هەڕاجی بە قیمەتێکی زۆرهەرزان لێی کڕینەوە لەگەڵ ئەوە زۆریشی شیعار بەنەفعی فەلەستینییەکان دەدا .کەوابێ جاری دیکە دانیشتوون ،یان لە زەمانیرەئیس جمهووریی کلینتوندا مادلین ئۆڵبرایت لەواقێعدا ئیمتیازێکی زۆر گەورەیدا بەئێران کەگوتی وەختی خۆی خەتای ئەمریکابووە کەحکوومەتی موسەددیق رووخاوەو عوزری بۆ ئێران هێنایەوە .ئەوانە هەموو ئیمتیازاتێک بوون کەدراون بە ئێران .ئێستاشکە باسی دەستەوەستانی دەکرێ ئەمن پێموابێ ئەوە کەمێک موبالەغەی تێدایەو واقیعبینانە نیە ئەمریکا دەستەوەستان نیە.ئەمریکا ئەگەر بیهەوێ بکەوێتە شەڕێکی سەختەوە ڕەنگە ئیستاش بتوانێ یان بەسێ حەفتە یان بەدوو حەفتە جمهوورییئیسلامیی ئێران وەکوو رێژیمێک دوچاری شکستێکی گەورە بکا ،بەڵام ،بە بێشک ئەمریکا موشکیلاتی جیددیی لەعێراقدا هەیە.لەوبارەیەوە دەبێ بڵێین ئەمریکا موشکیلی هەیە نەک ئەوە دەستەوەستانە یان زەلیل و زەبوونە لە موقابیل جمهووریی ئیسلامی-دا .لە عەینی حاڵیشدا واقێعبینانە نیە ئەگەر ئێمە پێمان وابێ موشکیلاتێک کە بۆ ئەمریکا یان بۆ دەوڵەتی عێراق پێکدێهەمووی ئی جمهووریی ئیسلامییە .نەخەیر پاشماوەکانی رێژیمی پێشووی عێراق ،عەناسیری مەربووت بەئەلقاعیدە ،ئەودەوڵەتانە کەمەنافیعیان لەوەزعی عێراقدا کەوتۆتە خەتەرەوە ،ئیستقراری عێراق وەکوو نموونەیەک لە رێژیمێکی تازەونەوعێک دێموکراسی لەو مەنتەقەیەدا بەزەرەری خۆیان دەزانن .ئەوانە هەموویان دەتوانن کاریگەر بن لە تیکدانی وەزعیعێراقدا بەڵام بە بێشک هەر وەکوو ئێوە باستان کرد ئێران خ بیهەوێ نەخشی باش یاری بکا خ بیهەوێ تێکبدا دەستی زۆردەڕوا ،چونکی ئەوەڵەن دەوڵەتێکی گەورەیە بمانەوێ و نەمانەوێ دەوڵەتێکی گەورەیە .لەپاشان لە هەموو بارێکەوە دەستیدەروا و یەکێک لەو ئیمتیازانە کەئێران هەیەتی ئەوەیە کە لەباری مەزهەبییەوە پێوەندییەکی نیزیکی لەگەڵ بەشی زۆریکۆمەڵی عێراق هەیە .تەنانەت بەشێکی بەرچاو لە کوردەکانیش لەباری مەزهەبییەوە شیعەن و نزیکایەتییان لەگەڵ ئێرانهەیە .بۆیە شانسی ئەوەی کە وەکوو گوتت بە موسبەت یان بە مەنفی لە عێراق و بەتایبەتی لە بەشی شیعەی عێراقدا نەخش بازی بکا ئەو شانسەی لە سەڕێیە. 237
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهدەنگی کوردستان :وەکوو دوایین پرسیار خودی عیراقییەکان زۆر چاوەڕوانییەکی ئەوتۆیان لەو دانیشتنانە نەبوو .بەڵاموەکوو دەسپێکی لێکنزیکبوونەوەی ئەو دوو وڵاتە باسیان لێ کردوون بۆ نموونە وشیار زێباری باسی ئەوە دەکا کە ئێمە هیچ پێمان وانیە موعجیزەیەک روو بدا بەڵام فۆرمولی ئەمنییەتیی عێراق پێتانوایە بەچی دەتوانێ ئاکامی باشی لێ بکەوێتەوە؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئەوەی بەڕێز کاک هوشیار زێباری گوتی شتێکی زۆر واقیعبینانەیە ،ناکرێ دوو رێژیم پاش نزیک بە ٢١ساڵ دوژمنایەتی و لێکدووری و ئەوانە دانیشن لەیەک جەلەسەدا بە نەتیجەیەکی تەواو بگەن و موعجیزە بخوڵقێ .شتی وامومکین نیە .بەڵام وەکوو دەستپێکردن وەکوو هەنگاوی یەکەم پێموایە هیچیان ئیزهاری ناڕەزایەتییان لێنەکرد ،پێیان وایەموسبەتە .لەپاشان پێموایە گوتم ئەمنیەتی عێراق تەنیا بەرێککەوتن لەگەڵ ئێرانی پپکنایە ،یانی تەواو نابێ ،یان تەئمیننابێ .بە باوەڕی من تەئمینی ئەمنیەت لە عێراق پێویستیی بەوە هەیە کە عێراق تەئکیدێکی زیاتر بکاتەوە لەسەر ئەو شتەیکە پێیدەڵێن ئاشتبوونەوەی نیشتمانی .ئەو هێزانەی کە عێراقدا کار دەکەن بەشێکیان رەنگبێ خاریجی و بێگانە بن یەک لەوانئێرانییەکانن بەڵام بەشێکیشیان ئەو هێزانن کە لەعیراق هەن و خەڵکی عێراقن و بەجۆرێک لەجۆران ناڕازین ،هەر وەکوودەوڵەتی عێراق و مەسئوولینی دەوڵەتی عێراق زۆر جار گوتوویانە پێموایە بەشێکی زۆریان کە دەگەڵ تیرۆریستەکان و ئەوانەنەبێ کە سەر بە ئەلقاعیدەن ،دەگەڵ ئەوانی دیکە دەبێ وتووێژ بکەن و سەعی بکەن ئاشتبوونەوەیەکی نیشتمانی و ئەوەی پێێدەڵێن موسالەحەیەکی نیشتمانی ،ئەوە بکەن ،ڕەنگە ئەوە تەنیا رێگەی تەئمینکردنی ئەمنییەت بە تەواوی لە عێراقدا بێ.ئەگینا ئەگەر ئینکاری لایەنەکانی دیکە بکرێ لەگەڵ ئێرانیش ئاشت ببنەوە ،ئێرانیش دەست لە دەستێوەردانی عێراق هەڵبگرێ ئەوە تەنیا کافی نابێ بۆ تەئمینی ئەمنییەت لەو وڵاتەدا. سەرچاوە :رۆژنامەی کوردستان ژمارە - ٩٢٩ :ڕێکەوتی ٨١ی جوونی ٢١١١ 238
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده مامٶستا حەسەنزادە لە وتووێە لەگەڵ رادیۆی دەنگی کوردستاندا: نەباسی ئەوەم کردوە کە وتووێەمان لەگەڵ کۆماری ئیسلامی هەیە و نە باسی ئەوەم کردوە وتووێە لەگەڵ کۆماری ئیسلامی دەکەیندەنگی کوردستان :بەڕێز مامۆستا! ماوەیەک لەمەوپێش نووسەری لاوی کورد کاک عیرفان قانیعیفەرد چاوپێکەوتنی لەگەڵجەنابتان پێکهێناوە ،سەبارە بە هێندێک مەسەلەی مێەووی سیاسی ،بەڕێز قانیعیفەرد چەند ڕۆژێک لەوە پێش نووسینێکیسەبارە بەو چاوپێکەوتنە لەگەڵ بەڕێزتان بڵاو کردۆتەوە کە باسی هێندێک مەسەلەی کردوە کە هێندێک جەنجاڵی لە نێوماڵپەڕە کوردییەکاندا پێکهێناوە .باسەکە زیاتر ئەوەیە کە دەبێ بەڕیزتان باستان لە وتووێە لەگەڵ کۆماری ئیسلامی کردبێ. تکایە ئەگەر دەکرێ لەو پێوەندییەدا رای خۆتان دەرببڕن.عهبدوڵڵا حهسهنزاده :سڵاو لەئێوە و لەڕێگای ئیوەشەوە سڵاو لەگوێگرانی رادیۆی دەنگی کوردستان ،پێش هەموو شتێک دەبێبڵێم کە وتووێژی من دەگەڵ کاک عیرفان قانیعیفەرد ئەوەندەی من ئاگام لێیە بڵاو نەبۆتەوە ،ئەوەی کە بڵاو بۆتەوە وتارێکەیا بڵێین پێشەکییەکە کە بۆ بڵاوکردنەوەی ئەو وتووێژەی من کە نزیک بە هەفتەیەک لەوە پێش کاک عیرفان بڵاوی کردۆتەوە.ئەوە هەروەک باستان کرد جاروجەنجاڵی تەبیلغاتی یان سیاسیی لێ ساز بوو .زۆر کەس بەتەلەفوون لەمیدیاکانەوە قسەیاندەگەڵ من کردو پرسیاریان لێکردم .جوابی من تەنیا ئەوەندە بوو کە ئەو وتووێژە بڵاو نەبۆتەوە ،هەتاکوو وتووێژەکە بڵاو نەبێتەوە و نەی بینم قسەیەکم بۆ کردن نیە ،وەختێکی بڵاو بۆوە ،ئەو وەختی قسەی خۆمی لەسەر دەکەم.بەڵام بەداخەوە (ڕەنگە ئەوە گلەیییەکیش بێ لە میدیای کوردی) بێ ئەوەی ئەمن بڵێم شتێکم هەیە یان دەگەڵ ئەوەی کە منتەئکید دەکەم قسەیەکەم بۆگوتن نیە ئەوشتانەی کەدەڵێی مەیانڵێن بڵاویان دەکەنەوە .لەئاکامدا وا دیار بوو فشارێک هاتبووەسەر ئەو دۆستە ،کاک عیرفانی قانیعیفەرد ،پەیامێکی بەئیمەیل ناردبوو کەمن خراپەیەکم نەکردوە ،کەچی ئەتۆ وەدرۆتخستوومەتەوە .حەتا نووسیبووی کە ئەمن تووشی کێشە بووم نامەوێ کەلیمەکە بەتەوای بڵێم ،ئەمنیش،ئیمەیلێکم بۆ کرد گوتمتەنیا شتێک کە تا ئەمڕۆ گوتوومە و نووسیومە ئەو ئیمەیلەیە کە پێمخۆشە دەقاودەق بیخوێنمەوە .پاش سڵاو نووسیومە کە \"من لەهیچ جێیەک جەنابتم وەدرۆ نەخستۆتەوە چەندکەس تەلەفونیان بۆکردووم جوابم ئەوە بووە کە چونکە وتووێژەکەم نەدیوەهیچ قسەیەکم نیە ،ئەگەر دیتم و خوێندمەوە ئەودەم قسەی لەسەر دەکەم .ئەوەی بۆ خۆشت بۆت ناردووم ،وتووێژەکە نییەتەنیا قسەی خۆت یان ریپۆتاژێک لەسەر دیدارەکەیە\" بەڵام وادیارە کاک عیرفان کە بۆخۆی کەوتۆتە ژێر فشارێک لە تەرەفخوێنەرانی ئەووتارەوە بۆ ئەوەی لەژێر ئەوفشارە نەجاتی بێ پەیامەکەی منی کردۆتە فارسی و کەمێکیش ئازادی کردوەبەفارسی لەڕۆژنامەکان و سایتەکاندا بڵاوی کردۆتەوە .دەنا ئەمن هیچ شتێکم نەداوە بەسایتان هیچ شتێکم نەداوە بە رۆژنامەکان و ئەمە یەکەمجارە کە دەمهەوێ بەرەسمی لەسەر ئەوە قسە بکەم و جوابی پرسیارێک بدەمەوە. 239
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهلەسەر ئەوەی کە من لەگەڵ عیرفانی قانیعیفەرد باسی وتووێژم کردوە یان نەمکردوە ئەوەندە دەڵێم کە ئەمن لەو وتووێژەدانەباسی ئەوەم کردوە کە وتووێژمان لەگەڵ کۆماری ئیسلامی هەیە نەباسی ئەوەم کردوە لەگەل کۆماری ئیسلامی وتووێژ دەکەینبەڵام وەکوو پرەنسیپ ،وەکوو ئوسوول هێندێک شتم باس کردوە کە ئێستێش باسیان دەکەم .باسەکە ئەوەیە کەئێمە لەسەرەتایهەڵگیرسانی بزووتنەوەی چەکدارانەی قۆناغی ئەخیرمانەوە کە لە ساڵی ٨٥٣١وە دەست پێدەکا هەتا ئێستا هەمیشە نەزەرمانوابووە (وەکوو حیزبی دێموکرات) کەمەسەلەی کوردستان ڕێگەچارەی نیزامیی نیەو شێوەی خەباتی چەکدارانە بۆ حیزبیدێموکرات و میللەتی کورد شێوەیەکی دڵخوازانە نیە بەڵکوو شێوەیەکە رێژیمەکان بەسەر بزووتنەوەی کوردیدا دەسەپێنن.گوتوومە و ئیستاش دەیڵێمەوە کە ئێمە پێمانوایە وەکوو باوەڕ و وەکوو پرەنسیپ کە ڕێگاچارەی ئاشتیخوازانە تەنیا ڕێگایچارەسەری مەسەلەی کوردە .بەڕێگای نیزامیدا ،نەدەوڵەت دەتوانی کوردان وا لێبکا واز لە داخوازەکانیان بێنن ،نەمیللەتیکوردیش دەتوانی مافەکانی لە دەوڵەت بستێنێ ،یان خاکەکەی لە بەشێک لە کوردستان لە دەوڵەتەکەی بستێنێتەوە و دەوڵەتیسەربەخۆی تێدا دامەزرێنێ .کەوابێ ڕێگای سەحی بۆ چارەی ئەو مەسەلەیە ڕێگاچارەی وتووێژە بەو شەرتەی ئەو وتووێژە،وتووێژێکی ئوسوولی بێ ،لەو بارەشەوە ئەمن زۆر بەدرێژی وارید بووم کە گوتوومە هەر وەک لەپێشدا گوتوتراوە شتی تازەنیە ،هەموو قسەکانم رەنگە لەوێدا نەگوتبن ،لێرەدا قسەکانی خۆم دەکەم .پێمان وابووە کە وتووێژ دەگەڵ دەوڵەتی کۆماریئیسلامی یان هەر دەوڵەتێک کە لەسەر کار بێ لە ئێراندا شتێکی رەوایە و بەشێکە لە خەبات بەو شەرتەی ئەو وتووێژە لەسەرداخوازەکانی میللەتی کورد بێ ،ئەو وتووێژ عەلەنی بێ ،ئاشکرا بێ ،هیچ شتێک لەخەڵکی کوردستان نەشارینەوە ،ئەو وتووێژەبە بەشداریی لایەنی سێیەم بێ .گوتوومانە کە ئێمە نە لە تاران وتووێژ دەکەین نە لە کوردستان وتووێژ دەکەین ،چونکیباوەڕمان بە کۆماری ئیسلامی نیە و تەجرەبەی تاڵمان لەسەری هەیە ،دەمانەوێ لە وڵاتێکی بێگانە کە هەر دووکمان لەسەریڕێکدەکەوین بەئاگاداریی دەوڵەتی ئەو وڵاتە و بەپارێرگاریی پۆلیسی ئەو وڵاتە وتووێژ بکەین .حەتتا وەختی خۆی گوتوومانەکە ئێمە داوا دەکەین وتووێژێک کە دەیکەین هەمووی بە کاسیت و بە ویدیۆ تۆمار بکرێ هەر دوو لامان نوسخەمان هەبێ یانیتەواوی ئەو شتانەمان باس کردوە .ئیدی ئەوە کە ئێمە ئێستا وتووێژمان هەیە یان ئێمە وەک حیزبی دێموکرات وتووێژ دەکەینباسی شتی ئاوام نەکردوەو عەکسی ئەوە ،هەموو وەختێک باوەڕم وایە کە ئێمە بۆ خۆمان بەتەنیا وەک حیزبی دێموکرات دروستنیە واریدی موزاکەرە لەگەڵ دەوڵەتی کۆماری ئیسلامی بین چونکی ئێمە تەنیا هێزی سەرسەحنەی تێکۆشانی ئازادیخوازانەی میلللەتی کورد لە کوردستانی ئێران نیین .هێزی دیکەی سیاسی هەن و دەبێ هەموویان بەسەر یەکەوە بن.ئەمن پێمخۆشە لێرەدا بۆ یەکەمجار نەهێنییەک -بدرکێنم کەچونکە شتەکە جیددی نەبوو لەگەڵ هیچ کەسم تائێستانەهێناوەتە گۆڕێ بەڵام نزێک بەپێنج مانگ پێش ئێستا کەمێک زیاتر یان کەمترە هیچ موهیم نیە -دۆستێک هاتبوو بەپەیامێکەوە لەتەرەف وەزارەتێکی کۆماری ئیسلامییەوە (ئێمە هەموو وەختێکیش گوتوومانە وتووێژ لەگەڵ کوللی کۆماری ئیسلامیدەکەین نەک لەگەڵ وەزارەتێکی لەگەڵ شەخسیەتێکی لەگەڵ ئیدارەیەکی) .ئەوە کە جاری دیکەش هاتبوو پەیامێکی ئاوای پێ 240
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهبوو کە ئێمە وەختی خۆی داوای وتووێژمان کردو سەرنەکەوت بەڵام ئێستا ئێمە حازرین لەگەڵ حیزبی دێموکراتی کوردستانوتووێژ بکەین .ئەمن گوتم ئێمە وەک حیزبی دێموکرات بەتەنیا واریدی وتووێژ نابین .چونکی ئێمە تەنیا حیزبی سیاسییمەیدانەکە نیین .ئەوان ئەگەر راست دەکەن و باوەڕیان بەحەللی ئاشتیخوازانەی مەسەلەی کورد هەیە با ئیعلان بکەن ،ئەوەختەهێزە سیاسییەکانی میللەتی کوردیش لەنێو خۆیاندا قسە دەکەن و دڵنیام وتووێژێکی جیددی هیچیان رەدناکەنەوەو هەیئەتێکبە نوێنەرایەتی لەنێو هەموو ڕێکخراوە کوردییەکان یان لەنێو بەشی عومدەیاندا ساز دەبێ ئەو وەختی وتووێژیان لەگەڵدەکەین .کەوابێ ئەمن باسی وتووێژی خۆمانم بە تەنیا نەکردوە ئێستێش باوەڕم بەوە نیە کە هێزێک لە هەلومەرجی ئێستایڕۆژهەڵاتی کوردستاندا هەقی هەیە یان دەتوانێ بە تەنێ وتووێژ بکا و ئەو وتووێژە سەرکەوتوو بێ حەتتا ئەگەر حوسنی نییەتی دەوڵەتیشی تێدابێ.دەنگی کوردستان :بەڕێز ماموستا! لە بەشێکی دیکەی نووسینەکەی کاک عیرفاندا هاتوە کە باس لە مەسەلەی کێشەی کورد ودەوڵەتی ناوەندی دەکا ،دەبێ جەنابت گوتبێتت یانی ڕۆژهەڵاتی کوردستانت بە ئوستانێک دانابێ کە گوتبیتیان زۆر ساویکانە و منداڵانەیە کە ئێمە باس لە جیابوونەوەی ئوستانێک لە ئێرانی بکەین؟ حەز دەکەین روونکردنەوەیەکتان هەبێ لەسەری.عهبدوڵڵا حهسهنزاده :لە تەواوی ئەو وتووێژەدا وشەی ئوستان بە زمانی مندا نەهاتوە حەتتا وەکوو باسکردنیش ،ئەسڵەنوشەی ئوستانم بەزماندا نەهاتوە و بەڵکوو باسی پڕەنسیپەکەم کردوە ،باسی ئەوەم کردوە کە ئەگەر میللەتی کورد لەوڵاتیخۆماندا لەئێران هەموو ماف و ئازادییەکانی هەبن بیر لەوە ناکەمەوە کە خەڵکی کورد بیهەوێ لەئێران جیا ببێتەوە کە ئەگەرتەماشای نەقشەی ئێران دەکەی وەکوو پەراوێزێکی چووکەڵە بەداوێنی بەشێک لە نەخشەی ئێرانەوە کوردستان هەیە .ئەو بەشەبۆ دەیهەوێ لەئێران جودا وەبێ ئەوە شتێکی شاراوە نیە .هەر ئەو ڕۆژانە لە ساڵیادی شەهیدبوونی د .قاسملووی نەمردا ئەمنکەقسەم کرد (ڕۆژی ٢٢ی پووشپەڕ) لەوێدا ئەمن گوتوومە کەئەمن باوەڕم وایەو وابیردەکەمەوە کە حیزبی دیموکراتی کوردستانوەکوو حیزب باوەڕی وایە میللەتی کورد یەک میللەتە لەت کراوە .ئەو لەتبوونە لە خاریجی ئیرادەی میللەتی کورد بووە .هەقیمیللەتی کوردە داوابکا بۆ یەکگرتنەوەی ئەو وڵاتەو ئەو میللەتەی .بەڵام لەعەینی حاڵدا هەروەکوو ئیشارەم بە ئاموژگارییەکانو سیاسەتەکان و ڕێبازەکانی د .قاسملوو کرد ئەوە هیچ ناتەبایی لەگەڵ ئەوە نیە کەمەسەلەی کورد لەچوارچێوەی ئەو وڵاتەداچارەسەر بێ .ئەمن ئێستاش دەڵێم ئێران ئێرانی هەمووانە ،ئەگەر هەموو خاوەنی مافی بەرابەرن ،ئەگەر کەس هاونیشتمانیدەرەجە یەک و کەس هاونیشتمانی دەرەجە دوو نیە و هەموو هاونیشتمانی حقووقیەکسانن ،نە کورد نە بلووخ و نە ئازەری و نەهیچ میللەتێکی دیکە نایهەوێ لەئێرانی جودا وەبێ بەتایبەتی ئێمە لەدەورانێکدا دەژیین کەوڵاتانی ئازادو سەربەخۆ دەیانهەوێلە یەک وڵاتدا بژین و پێکەوە بن .وڵاتانی دیکە نایانهەوێ لەت بن بەڵام ئەگەر کابرا لە وڵاتەکەی خۆیدا میوانە بێگانەیە ڕەنگە بەرەو ئەوە بچێ کە بڵێ ماڵەکەی خۆم جودا دەکەمەوە.کوردستانی ئێران لە نێو چوار ئوستاندایە ،ئیلام ،کرماشان ،کوردستان و ئەوە کە پیی دەڵێن ئازەربایجانی غەربی لە روانگەی 241
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهمنەوە کوردستان کوردستانە ئیستێ لە تەقسیماتی جوغرافیاییدا کردوویانەتە ٩ئوستان ،سبەینێ بیکەنە ٢ئوستان ،بیکەنە ٢ئوستان ،ئەوە هیچ لە مەسەلەکە ناگۆڕێ .کوردستان کوردستانە و دەبێ وەکوو واحیدێک لە چوارچێوەی ئێراندا سەیری بکرێ لە هەر جۆرە چارەسەرێکی مەسەلەی کورد لە ڕۆژهەڵاتی کوردستاندا.دەنگی کوردستان :بەڕێز مامۆستا! مەسەلەیەکی دیکەش هەر لەو پێوەندییەدا ئەوەیە کە جەنابت باسی ئەوە کردوە کە منئامادەم بیروبۆچوونی خۆم دەربڕم تەنانە ئامادەم لەگەڵ ڕۆژنامەکانی \" کیهان\" و \"رسالت\" وتووێە بکەم جا ئەمەمناقشەیەکی توندی دروست کردوە و هێندێک کەس و لایەن دەیانهەوێ کە زەقی کەنەوە کە دەبێ کفرێک کرابێ ،لەم پێوەندییەدا دەمانهەوێ تەوزیحاتی جەنابت ببیسین؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :پێمخۆشە ئەوە بڵێم کە ئەو بەشە لە وتووێژێکدا نەبوو کە بە رێکۆردێر تۆمار دەکرا ،دوای نانخواردندانیشتبووین و قسەمان دەکرد هەروا عادی ئەمن قسەیەکی وام کردوە بەڵام باسی ریسالەتم هەر بەدەمدا نەهاتوە گوتم حازرمدەگەڵ کیهانیش موساحەبە بکەم جا لێرەدا مەسەلەکە بەمجۆرە دێتە پێش کەهێندێک کەس یان هێندێک لایەن یان هێندێکڕەسانەی خەبەری بیانهەوێ لەوە بۆخۆیان نانێک پەیدا بکەن ئەوە شتێکی دیکەیە .دەنا ئەوە خ عەێبێکی تێدا هەیە؟مەسەلەن ئەگەر ئەمن دەگەڵ ڕۆژنامەیەکی ئێراقی ،تورکی ،سعوودی ،کووەیتی ،میسری ،فەرانسەیی ،رووسی ،ئینگلیسی،ئەمریکایی ،ئیسرائیلی موساحەبە بکەم کەس ناڵی بۆ دەیکەی ئەدی باشە بۆ لەگەڵ ڕۆژنامەیەکی ئێرانی کە ئی وڵاتی مەیە بۆعەیب و عارە ،هیچ ئیرادێکی تێدانیە .ئەمن دەمهەوێ قسەی خۆم بکەم بە تایبەتی ئێستا ئێمە ڕۆژنامەیەکمان هەیە ڕۆژنامەیکوردستان کەمانگی دووجار دەردەچێ .ڕەنگە چەند دە نوسخەی یان چەند سەد نوسخەی بە قاچاخی لێ بگاتە دەستی خەلکیکوردستان لەشار یان لەدێ ،لەو حاڵەدا کەیهان ڕۆژنامەیەکی ڕۆژانەیە کە هەزاران نوسخەی لەڕۆژدا بەئازادی لێ دەچێتەهەموو شارەکانی کوردستان و هەموو شارەکانی ئێران و بەشێکی زۆر لە دێهاتی ئێران و کوردستان کە وابێ ئەوە خ عەیبێکی تێدا هەیە؟لە پاشان با بڵیین ئێمە ئۆپۆزیسیۆنین ،بەڵام دوکتور قاسملوو دوو ساڵ تەقریبەن ئەوەندەی کە قسەمان لەگەڵ دەوڵەتیمەرکەزی هەبوو ،ساڵو نیوێک بوو ،دووساڵ بوو ،چەند بوو هەوڵی دا بۆ ئەوەی نیو سەعات یان ئەگەر بکرێ سەعاتێک ڕیگایبدەن لەرادیۆ تەلەفیزیۆن قسە بۆ خەڵکی ئێران بکا .بۆ ئەوەی هەموو خەڵکی ئێران بزانن میللەتی کورد و حیزبی دێموکراتیکوردستان چیان دەوێ .لەوە زیاتریش ئێمە لەحاڵی خەباتی چەکدارانەدا بووین ،لەشەڕی ٥مانگەی ساڵی ٨٥٣١دا لە هەمووبەشەکانی کوردستان کە حزووری پێشمەرگەی تێدا هەبوو شەڕی زۆر سەخت لەئارادا بوو بەڵام د .قاسملوو لە ئاخرین نوقتەیحدوودی بەینی ئێران و عێراق لەشوێنێکی زۆر دوورکەوتوو کە پێیاندەگوت ئاشی پشکاوێ لەگەڵ خەبەرنیگاری کەیهان وئیتیلاعات موساحەبەی دەکرد ئەوە خ ئیرادێکی تیدا هەیە؟ ئێستاش دەڵێم پێمخۆشە رادیۆ تەلەفیزیۆنی ئێران ،هی هەر 242
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهجێیەکی دیکە بێ ڕۆژنامەی هەر جێیەکی بێ تەنیا بەو شەرتە ئەو سەداقەتە هەبێ ئەو عیززەتە هەبێ کە پەیامی من و قسەی من وەک ئەوەی هەیە ئاوا بڵاو بکەنەوە موساحەبەیان لەگەڵ بکەم.زۆریشم پێخۆشە ئەو وتووێژە کە موقەددەمەی بۆ ساز کراوە بڵاو بکرێتەوە .بەڵام ئەمن داوا لە عیرفانی قانیعیفەرد دەکەم کەئەم وتووێژە بەدەنگیش بڵاوبکاتەوە .چونکە لەتەرجەمەدا رەنگە دیققەتی تەواو بەخەرج نەدرێ ،رەنگە حاڵیبوون لەعیبارەتەکان بۆ من بۆ کەسێکی دیکە فەرقی هەبێ .ئەوە دەقەکەی هەیە لەسەر ویبلاگی خۆی یان لەسەر سایتێکی دیکە بڵاویبکاتەوەو خەڵک بزانێ .دیارە ئەگەر لەوێدا ئیشتبایەکەم کردبێ ،شتێکم گوتبێ کەپێچەوانەی رەئیی خۆم بێ خەیر،پێچەوانەی ویستی میللەتی کورد بێ زۆر بە ئازایەتییەوە دەڵێم ئەوە ئیشتیبا بووە .بەڵام ئەوەندەی فکر دەکەمەوە شتێکموەبیرنایە کەلێی پەشیمان ببمەوە چونکە ئەوە نەزەراتی خۆمە گوتوومە ،وەکوو خۆشم ئەو وتووێژەم کردوە و زیاتر وەکوو بڵێینوەک نوێنەری حیزبی دێموکراتیش قسەم نەکردوە بەڵام دیسانەکە ئەگەر شتیکی تێدا بوو پێچەوانەی حیزبی دێموکرات ئەو ئازایەتییە لە خۆمدا شک دەبەم کە بە دەنگی بەرز بڵێم ئەوە غەڵەت بووە.دەنگی کوردستان :بەڕیز مامۆستا! عەبدوڵڵا حەسەنزادە زۆر جار باسی ئەوەی کردوە کە حەز ناکا ئێران وەک عێراقی لێ-بێت تەنانە لەو وتووێەەشدا لە نووسراوەکەی کاک عیرفانیشدا باسی کراوە کە گۆیا ئەوە هێندێک شتی دروست کردوە یائەوەی کە نەخەیر ،پێیان خۆش نیە ئێران برووخێ ،نەخەیر ئەوە بە جۆرێکی دیکە بیر دەکەنەوە ،حەز ئەکەین خوێندنەوەی ئەوەی ناتهەوێ وەکوو عێراقی لێ بێ بۆمان باس بکەێ؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئەمن ئەندامی حیزبێکم کە شوعاری ڕووخاندنی کۆماری ئیسلامیی هەیە ناشمهەوێ داوای لێبووردن لەجمهوریی ئیسلامی بکەم هەررۆژێک جمهوریی ئیسلامی منی دەست کەوێ مەعلوومە تەکلیفی وی لەگەڵ من چیە .کەوابی ئەوەمەسەلەیەک نیە .مەعلوومە ئەمن خوازیاری لەبەین چوونی سیستمی کۆماری ئیسلامیم ،نیزامەکە ،نەک لەبەین چوونیئینسانەکان .ئەمن ئینسانکوژ نیم و حەزیش لەخوێنڕشتن و خوێنڕژان و خەڵک کوشتن ناکەم ،بەڵام لەبەینچوونی جمهورییئیسلامی ئارەزو و خواستی منە .کەوابێ ئەوە لەلایەکە ،بەڵام بەڵێ هەموو وەختێک گوتوومە ئێستاش دەڵێم نە پێمخۆشە تارانوەک بەغدای لێبێ ،نەپێمخۆشە کرماشان وەکوو کەرکووکێ ببینم ،نەپێمخۆشەو حەز دەکەم ورمێ ببێتە موسڵی ئێستا،نەپێمخۆشە هیچ پایتەختێک لە هیچ جێی دنیایەو هیچ شارێک لەهیچ جێی دنیایە تووشی وێرانی و کوشتارو مەرگ و ماڵوێرانیببێ و ببێتە مەیدانی تاختوتازی هێزە تیرۆریستییەکان و هێزی ئەملاوئەولاو لەوێدا بەشەڕ بێن .بەڵێ ئەوە بە گوناح نازانمشتیکە کە گوتوومە و ئێستاش دەیڵێم هەر ئارەزوو ناکەم شەڕو ئینسان کوشتن و ئینسانکوژران لە هیچ جێی دنیادا بەرقەرار ببێ .ئەوەی بە گوناح نازانم و حازرم مەسئوولییەتی ئەو قسانەم ئیستاش هەر قبووڵ بکەم.دەنگی کوردستان :بەڵێ مامۆستا! وەک دوایین پرسیار ئێستە لەو دەرفەتە کەڵک وەردەگرین حەز دەکەین بگەرێینەوە بۆ ئەوئوسوول و پڕەنسیپانەی کە حیزبی دێموکراتی کوردستان بەتایبە ئێستا ئەگەر شتێک هاتە پێش بە ناوی وتووێە کە بکرێ حەز 243
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده ئەکەین ئەو ئوسوول و پڕەنسیپانەی کە حیزبی دێموکرا دیاری کردوە دیسان لە زمان جەنابتەوە ببیسین؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده :کۆماری ئیسلامی باوەڕی بەچارەسەری ئاشتیخوازانەی مەسەلەی کورد نیە ،باوەڕی بەحەللیئاشتیخوازانەی هیچ مەسەلەیەک نیە .ئەگەر رۆژێک لەرۆژان لەهەر مەسەلەیەکی نێوخۆیی یان نێونەتەوەییدا مل رابکێشێ ئەوەلەو وەختەدایە کە ناچارە ،کە هیوادارم تووشی ئەو ناچارییە ببێ .بەڵام بەهەر سوورەت وەکوو پڕەنسیپ ئێمە دوێنێ و پێرێقسەیەکی تازەمان لەسەر پرەنسیپەکانی وتووێژ نەکردوە بەڵام باوەڕمان بەسیاسەتەکان و بەبڕیارەکانی پێشووی حیزبیدێموکراتی کوردستان هەیە مەگەر بڕیارێک دەورانی بەسەر چووبێ کەحەقمان هەیە بیگۆڕێن ،چون ئێمە نابێ هەر لەرابردوودا بژیین ،دەبێ لەعەسری خۆماندا بژیین .ئەوە بەجێی خۆی .جا ئەو پرەنسیپانە بەباوەڕی من لەسەر جێی خۆیاننموزاکەرە رەت ناکەینەوە موزاکەرە شێوەیەکە لەخەبات هیچ شەڕێک لەدنیادا بەبێ موزاکەرە تەواو نابێ .شەڕ بەو شێوەیە تەواودەبێ یان یەکێک لەدوو تەرەف ئەوی دیکە لەبەین بەرێ ،بەچووکیدا بێنێ ،یان دانیشن لەسەر مێزی وتووێژ .شەری نێوانمیللەتان و نێوان دەوڵاتان تەماشا بکە هەموو بە قوناغێکی ئاوادا تێپەرێون .بەڵام ئەو وتووێژە وەکوو لەپێشدا گوتم ،دەبێلەسەر داخوازەکانی میللەتی کوردی بکەین مەسەلەن نەواری وتووێژەکانی ڤیەن کە دوکتور قاسملوو تێیدا شەهید بوو و گوێملێگرتوە [ئەوە] وتووێژ نیە .وتوویژ ئەوەیە بێین بڵێین میللەتی کورد داخوازەکانی چیە و دەوڵەت تا خئەندازە ئامادەیەجوابی موسبەت بەو داخوازانە بداتەوە .گوتوومانە وتووێژ لەگەڵ کوللی حاکمییەت بێ نەک لەگەڵ ئەم جەناح و ئەو جەناح وئەم وەزیر ،لەگەڵ کوللی حاکمییەت بێ .بەئاشکرا بێ .بەوەساتەتی لایەنی سێیەم بێ کە ئەگەر سازمانی میلەلی موتتەحید بێباشترە .دەنا دەوڵەتێکی خاریجی بێ لەوڵاتێکی خاریجی بێ .بەسەراحەت هەموو جارێکی گوتوومانە ئێمە حازر نیین بێینلەتاران وتووێژ بکەین و حەقیشمانە ،چونکە ئیوە سکرتێری ئێمەو ڕێبەری ئێمەتان بانگ کرد بۆ وتووێژو لەوێ تیرۆرتانکرد .کەوابێ باوەڕمان پێتان نیە .باشە گوتوومانە دەبێ بەئاگاداریی دەوڵەتێک بێ لەژێر حیفازەتی پۆلیسی دەوڵەتێکی خاریجیدا بێ ،تەنانەت وەکوو گوتم هەر دوو لامان تۆماری بکەین ،هەر دوو لامان لە ئیختیارماندا بێ.بەڵام جگە لەوە شتێکی کە زۆر پێویستە دووبارە تەئکیدی لەسەر بکەینەوە ئەوەیە کە ئەمڕۆ لە کوردستان هیچ هێزێکی کوردیو یەک لەوان حیزبی دێموکرات بۆی نیە خۆی بە ساحەبی قەزیەی کورد بزانێ و خۆی بەساحەبی کوردستان بزانی و بە تەنێخۆی لەگەڵ دەوڵەتی جمهووریی ئیسلامی یان دەوڵەتێکی کە ئیحتمالەن لە ئایەندەدا بێتە سەرکار بە تەرەف بزانێ .،بەڵێئەمن ئێستاش باوەڕم بە وتووێژ هەیە ،بەڵام بەو ئوسوولە کە سەعی بکەین هەموو هێزە کوردییەکان تێیدا بەشدار بن .ئەگەرلەملا و لەولا یەکێک حازر نەبوو ئەویش بەتایبەتی لەو هێزانە کە ڕەنگە هێزی زۆر گەورە نەبن و هێزی ئەسیل نەبن شتێکیدیکەیە ،دەنا دەبێ هەموویانی تێدا بەشدار بن و وتووێژ بە تاوان نازانم .هێندێک کەس ڕەنگە وا مەسەلەکە مەترەح بکەن کەکۆماری ئیسلامی لەحاڵی رووخاندایەو بۆ باسی وتوویژ دەکەن ،ئێمە داوای وتووێژمان نەکردوە .ئێمە دەڵێین ئەگەر وتووێژهەبێ قەبووڵی دەکەین .لە پاشانیش ئەمن ئارەزوو دەکەم ئەو قسانەی کە خەڵک دەیکەن و هێندێک کەس دەیانکەن راست بنو کۆماری ئیسلامی قەت مانگێکی دیکە لەسەرکار نەمێنێ ،بەڵام بەشبەحاڵی خۆم رووخانی رێژیم ئاوا بەنیزیک نابینم کە بڵێم 244
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهبە دوو مانگی دیکە دەرووخێ تا بڵێم بۆ دوو مانگ بۆ وتووێژی لەگەڵ بکەین؟ نەخەیر ،کۆماری ئیسلامی ئیستا پێمان خۆش بێو پێمان ناخۆش بێ فەرقی نیە ،پێی لەسەر لێوی قەبری نیە .کەوابێ کە داوای چارەسەری ئاشتیخوازانەی کرد بۆ میللەتیکوردو بۆ هێزە سیاسییەکانی دروست نیە کە بڵێن ئێمە خۆمان لەوە لادەدەین .مەرحوومی دوکتور قاسملوو زۆر جار دیگوت ئەگەرئێمە وتووێژی ئاشتیخوازانە رەد کەینەوە دوو نەتیجەی لێوەردەگیرێ ،یەکێکیان ئەوەیە کە قسەکانی کۆماری ئیسلامی راستدەردەچن کەگویا ئێمە بەتەحریکی بێگانە دەستمانداوەتە چەکو دیفاعی چەکدارانە دەکەین ،یەکی دیکە ئەوەیە کەخەڵکەکەمانلێمان تووڕە دەبێ! چەند ساڵە شەڕە خەڵک کوڕی دەکوژرێ کەس ئیعترازی بەمە نەکردوە کە بۆچی ئەو شەڕەتان دەست پێکردوەو کوڕی مە بەکوشت دەدەن .بەڵام ئەگەر دەوڵەت بڵێ موزاکەرە دەکەین و حیزبی دێموکرات و هێزە سیاسییەکانی کورد بڵێن نایکەین ئەووەختی خەڵک دەڵێ باشە کوڕی ئێمە بۆ بەکوشت دەدەن؟ لەحاڵێكدا دەوڵەت حازرە وتووێژی ئاشتیخوازانە بکا. دەنگی کوردستان :مامۆستا گیان زۆر سپاست دەکەم عهبدوڵڵا حهسهنزاده :ئەمنیش سپاستان دەکەم مووەففەق بن ئەم وتووێژە ٢١ی ٩ی ٨٥١٢لە رادیۆی دەنگی کوردستان بڵاو بۆتەوە سەرچاوە :ڕۆژنامەی کوردستان ژمارە / ٩٢١ :ڕێکەوتی٣ :ی ئاگۆستی ٢١١١ 245
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده \"ئاواره\" هاوڕێى رێگاى ژیان و خهبا ،ئهو کهسهى قه لهبیرم ناچێ دیمانهیهک له گهڵ بهرێز مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده ،سهباره به شههید مهلا ئاواره دیمانه :شلێر حهسهنپووردیمانهیهک له گهڵ بهرێز و تێکۆشهر مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده ،یهکێک له تێکۆشهره سیاسییه ناودارهکانی گهلی کـورد لـهڕۆژههڵاتی کوردستان سهبارهت به ژیان و به سهرهاتی سهرکردهیهکی شههیدی کـورد مامۆسـتا ئهحمـهد شڵماشـی ناسـراو بـه مـهلا ئاواره. ٥١ســاڵ ب ـه س ـهر ل ـه ســێدارهدانی ڕۆڵ ـهی ههڵک ـهوتووی گــهل خ ـهباتکاری ڕێگــای ئــازادیی کوردســتان ،ی ـهکێک لــه ســهرکردهناودارهکانی جووڵانهوهی ساڵهکانی ٩١ ، ٩٢ی ههتاویی ڕۆژههڵاتی کوردستان ،به ناوی مـهلا ئهحمـهد شڵماشـی ناسـراو بـه مـهلائاواره تێپهری ،به پێویسـتم زانـی بـۆ ڕێزلێنـان لـه خزمـهت و خـهباتی شـههید مـهلا ئـاواره و شـههیدانی ئـهو جووڵانهوهیـه لـهنێزیکهوه کۆمهڵێک له هاوڕێیان و کهس و کاری ئهو شههیده پایهبهرزهی گهلهکهمان که لهو کات و سهردهمهدا له گـهڵی ژیـاونبه سهر بکهمهوه ،و به هاوکاریی ئهو بهڕێزانه هێندێک تیشکمان خستبێته سهر ژیان و تێکۆشانی شههید مهلا ئـاوارهی هـهرگیزنـهمر .لـهو پهیوهندییـهدا بـه هـهلم زانـی چهنـد پرسـیارێک ئاراسـتهی بـهرێز مامۆسـتا عهبـدوڵڵا حەسـەن زاده بکـهم بـۆ زیـاتر ناساندنی شههید مهلا ئاواره. پرسیار :بهرێز مامۆستا دهکرێ بۆمان باس بکهی که له کوێ و له چ ساڵێکدا شههید مهلا ئاوارهتان بۆ یهکهم جار چواو پێکوهو و ههروهها تیشک بخهیه سهر شیوهی ههڵسوکهوتی ئهو شههیده ههرگیز نهمرهی گهلهکهمان؟عهبدوڵڵا حهسهنزاده\" :ئاواره\" هاوڕێى رێگاى ژیـان و خـهبات ،ئـهو کهسـهى قـهت لـهبیرم نـاچێ دووربـهدوور نـاوى یـهکترمانبیستبوو ،ئهو چى منى بهدڵ دا چوو بـوو نـازانم و بهداخـهوه لـه نێویشـماندا نـهماوه لێـى بپرسـم .بـهڵام شـتێک کـه دووراودوور،مهلا ئهحمهدى شڵماشیى لهلاى من خۆشهویست کردبوو ئهوه بوو که دهیانگوت فهقێیهکى زۆر زیرهکـه ،زۆر بـه ئـهدهب و ئهخلاقـهو زۆریش قسه خۆش و مهشرهفخۆشه .ئاخرو ئۆخرى پاییزى سـاڵى )٨٢٣٣( ٨٥٥٩لـه گونـدى \"بێشاسـپ\"ى ناوچـهى سوێسـنایهتى[ناوچەی سەردەشت] قیسمهت و نسیبمان وێک کهوت .ئهو لهوێ دهى خوێند و ئهمن به سهفهر چووم .وهک دهیان ساڵ بێ یـهکتربناسین باوهشمان به یهکدا کرد و یهکترمان ماخ کرد ،به چهند سهعات وا رموودهى یهکتر بووین که ساغ بووینـهوه ئـهمنیش بـهزاراوهى فهقێیایهتى \"جێگا وهخوازم\" مامۆستاى ئاوهدانى فـهقێى تـهواوى لـه خزمـهت بـوون و راگرتنـى منـى کـهمێک لهبـهر گـران 246
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهبوو .بهڵام مهلا ئهحمهد پێى داگرت و ئهویش دڵى نههات قسهى بشکێنێ .رهفیقه فهقێیهکانى دیکهش زۆریان پـێ خـۆش بـوو وتهنانهت گوتیان بهشهنانى خۆمانى دهدهینێ و وهختـى دهرسـى خۆشـمانى لهگـهڵ بـهش دهکـهین .بههـهرحاڵ مامۆسـتا قسـهى پـێ نهما و دامهزرام.وهسبهینێ ڕا چوومهوه شوێنى پێشووم ئهسبابهکانم بێنم .ئهمه زاراوهى نێو فهقێیان بوو .دهنا ئهسبابى چى؟ لێفهیـهک کـه هـهمرایهخ بوو ههم پێخهف ،دوو کتێبى شڕو شهپهتووڕ\" ،بوخچه\"یهکى یهک میترى که کتێـب و \"لیبـاس\"ه! زیادىیـهکانمى تێـدابوون،و ئاوێ بێنهو دهستان بشۆ .مهلا ئهحمـهد بۆخـۆى لهگـهڵم هـات گـوتى ئهسـبابهکانت لهگـهڵ ههڵـدهگرم .گـوتم کـاکى خـۆم چـیملهگهڵ ههڵدهگرى؟ بارى پشیلهیهکى شـهل نـابن .گـوتى حهتمـهن دێـم .تومـهز دهترسـا پـهژیوان بمـهوه یـان پـهژیوانم بکهنـهوه.بهڵێ بووینه هاوڕێى فهقێیهتى .ههردووکمان یهک کتێبمان دهخوێند .بهڵام ئهو کهمێک له پـێش منـهوه بـوو .بـه تهمـهنیش دووتا سێ ساڵ لهمن گهورهتر بوو .خوێندنیش خ عهرز کهم .رۆژێ دوو جار ،جارێ نیو سهعات تا ٩١دهقیقه دهرسـمان دهخوێنـد وشهوانهش دهورى سهعاتێک موتاڵاى دهرسى رۆژى دواترمان دهکرد .ئیدى وهختمان بهتاڵ بوو ،یـان بـهزاراوهى ئـهمڕۆ ئـازاد بـوو.کهچى قهت لێمان نهدهبڕا ،شهو و ڕۆژ پێکهوه بووین ،قسهمان دهکرد ،بهسهرهاتمان بۆ یهکتر دهگێڕایهوه ،بوخچـهى دڵمـان بـۆیهکتر دهکردهوه ،دهردى دڵمان دهکرد و سهرمان به ههموو مهسهلهیهکهوه گهرم دهکرد .زۆر جار پاش چراکوژانهوهش بـه تـاریکێ و به سرته (لهبهر هاوڕێکانمان) قسهمان دهکرد ههتا خهو بهلاى دا دهبردین.سهیر ئهوه بـوو هـهردووکمان ئهنـدامى حیزبـى دێمـوکرات بـووین .بـهڵام وا گـۆش کرابـووین هـهتا دهورانـى پێشـمهرگایهتیى مـهلائهحمهد که ئێستا ببووه مهلا ئاواره هـهرگیز لـهلاى یـهکتر نـهمان درکانـد کـه ئهنـدامى حیـزبین ،ههرچهنـد بـه ڕاشـکاوى هـهموو شتێکمان لهلاى یهکتر دهگوت متمانهى تهواومان پێک ههبوو.گهڕیدهیى و ماڵ بهکۆڵیى خوێندنى فهقێیایهتى لێکى جیا کردینهوه و بۆ ماوهى چهند ساڵ لێک دابـڕاین .وهختێـک بیسـتم وازىله خوێندن هێناوه و رووى کردۆته کاسبى و خهریکى کڕین و فرۆشتنى تووتنه ،ئهویش تووتن له ئێران و راسـتیش لـه ناوچـهىسهردهشت که بۆخۆى له شیعرى \"هاوارى تووتنهوانێکى ناوچهى سهردهشت\"دا له ههموو کهس باشـترى ناسـیوه و ناسـاندوه .دواتـرئاگادار بووم که قاچاغ بووه ،وهک زۆر کهسـى دیکـه پـهناى بردۆتـه بـهر کوردسـتانى گـهرمێن ،لانکـى خـهباتى کوردایـهتى و لـه نیزیک مهکتهبى سیاسیى پارتى دێموکراتى کوردستان گیرساوهتهوه.سـاڵ هـات و سـاڵ رابـرد ،بـههارى سـاڵى ٨٥٩٨ئـهمن کـه خوێنـدنى مهلایـهتیم تـهواو کردبـوو لـه گونـدى شیوهسـهڵى ناوچـهىسوێسـنایهتى بوومـه \"مـهلا\" .لهگـهڵ ئـهوهى ئێسـتا مـهلا ئهحمـهد کـه ببـووه مـهلا ئـاواره لـه عیـراق دهژیـا و لـه چـاوى رێژیمـىپاشایهتىیهوه ناوبردنیشى قاچاغ بوو ،ناوى و یادى و باسى رهفتاره جوانـهکانى و قسـه شـیرینهکانى نـوقڵى هـهموو مهجلیسـان 247
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهبوو .له ژیانمدا کهسێکى دیکهى وام نهدیوه که ئهوهنده خۆشهویستى ههمووان بێ .ههر لـه دهورانـى خوێنـدنى دا خـهڵکى هـهمووئاوایىیهکانى ناوچه به ئاوات بوون مـهلا ئهحمـهدى شڵماشـى لـه دێیهکـهیان بخـوێنێ .بۆیـه لهگـهڵ ههرکـهس دادهنیشـتم ئهگـهر دهرفهت ههبایه باسى ئاواره دهکرا و به تاسهوه یادى دهکرایهوه.کهوتینه ساڵى )٨٢٢٥( ٨٥٩٢مهلا ئاواره سهروسۆراغى پهیدا بۆوه .بهڵام ئهم جارهیان نه فهقێ بوو نـه مـهلا و نـه تـووتنکڕ وتووتن فرۆش .ئـهم جـاره کـادرى حیزبـى دێمـوکراتى کوردسـتان بـوو .ئـهویش خ کادرێـک؟ خۆشهویسـتى هـهمووان ،جێـى متمانـهىهـهمووان و میـوانى مـاڵى هـهمووان .ئـهى لـهو هـهموو فیـداکارى و سـهبر و سـیکهدانهیه!! جـارى وابـووه چهنـد رۆژ لـه گۆشـهىکۆنهکادێنێک و تهنانهت شوێنى حهوانهوهى مهڕوماڵات دا ماوهتهوه ،بێئهوهى کهس ههست به بوونى لهو شـوێنه بکـا یـان کـهسگلهیى لـێ ببیسێ یان نێوچاوانى به گرژى ببینـێ .سـهیر ئـهوه بـوو هـهموو کاتێـک ئاگـاى لـه رووداوهکـانى سهرانسـهرى ناوچـهىسهردهشت ههبوو .چونکـه رایهڵکهیـهکى واى پێـک هێنـابوو کـه هـهرچى رووى دابایـه پێـى دهگهیشـتهوه و لێـى خهبـهردار دهبـوو.زۆربـهى زۆریـش بـه تـاقى تـهنیا بـه خـۆى و بڕنۆیـهکى درێـژ و دوو قـهد فیشـهکدانهوه دهگـهڕا .ئیـدى لهشـکر و مـهفرهزه وجبهخانـهى بـهدواوه نـهبوو ،بهڵکـه وهک ماسـى لـه دهریـاى میللهتهکـهى دا دهژیـا و بـاکى لـه هـیچ نـهبوو .تهنانـهت جارێکیـانلهبیرمه له ماڵى جووتیارێک میوان بوو که دهستهیهک ژاندارم به دێى وهربوون و ئهمنیش لهلاى بـووم .سـهعات نیزیـک دوازدهىنیوهڕۆى رۆژێکى سهرهتاى بـههار بـوو .هـهموومان نیگـهران بـووین کـه بـهدواى ئـاوارهدا بگـهڕێن .بۆیـه ئـهومان بـه جلێکـى شـڕ وقوڕاوى کاسبکارێکهوه وهدهر نا و ئهمنیش تفهنگ و فیشهکدانهکهیم لهبن جلوبهرگى مهلایـهتى دا شـاردهوه و لـه ئـاوهدانى وهدهر کهوتم و تهحویلم دانهوه.ئـهو ســاڵانه گـوزهران تــا ســاڵى )٨٢٩٢( ٨٥٩٢سـاڵى س ـهرههڵدانى بزووتنـهوه چهکدارىی ـه ه ـهژده مانگىیهکـهى بهشــێک لــهتێکۆشهرانى حیزبى دێموکراتى کوردستانى ئێران که ناوى \"کۆمیتهى شۆرشگێرى حیزبـى دێمـوکراتى کوردسـتان\"یـان لهسـهر خۆیـاندانابوو .هێندێک پێشهات بۆ پێشمهرگهکانى حیزبى دێموکرات لـه کوردسـتانى گـهرمێن هاتنـه پـێش کـه بـه جۆرێـک بـهدگومانیىلهلاى کاربهدهستانى بزووتنهوهى کورد لهو بهشهى کوردستان بهرامبـهر بـهو هاوڕێیانـه دروسـت کـرد .بۆیـه پـێش نـوێ بوونـهوهىساڵى )٨٢٢١( ٨٥٩٢له نێـو هێنـدێک لـه پێشـمهرگهکان و تهنانـهت کادرهکانیشـدا بیـرى گهڕانـهوه بـۆ ئێـران و ههڵگیرسـاندنى\"شۆرشى چهکدارى\" گهراى بهست .بهڵام مهلا ئاوارهى ورد و به بیر دژى ئهو بۆچوونـه بـوو .لـه نامهیـهک دا کـه بـۆ منـى نـاردبوونووسیبووى حهتمهن ئاگادارى که ماوهیهکه مقۆمقـۆى شۆرشـى چهکـدارى سـهرى ههڵـداوه .شۆرشـى چهکـدارى بـهبێ چـهک ،شۆرشـىچهکدارى بهبێ تهشکیلاتى پتهو ،شۆرشى چهکدارى بهبێ پشـتى جهبهـه و ...تکایـه بـه هـهر جـۆر بـۆت دهکـرێ هـهوڵ بـده ئـهو خهیاڵه له سهرى کهسانى نیزیک خۆت بهریه دهر. کهچى رهوتى رووداوهکان به جۆرێک چووه پێش که نه ئهو کارێکى له دهست هات ،نه ئهمن و نه هیچ کهسى دڵسۆز بۆ ئهوهى 248
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزادهبزووتنهوهیهکى ناوهخت و ئاماده نهکراو هـهڵ نهگیرسـێ .نێوهڕاسـتى مـانگى جـۆزهردانى ٨٥٩٢بـوو یادداشـتێکى چهنـد دێـڕیم لـهمهلا ئاوارهوه بۆ هات که نووسـیبووى نیزیـک بـه پـهنجا کـهس لـهو رهزانـهى پشـتى گوندهکـهتانین .تکایـه نـان و پێخۆرمـان بـۆبنێره و بهیانى بۆخۆشت سهرمان بده .دهورى سهعات سێى پاش نیوهشهو بـوو کـه نامهکـهى گهیشـت .چهنـد کهسـى بـاوهڕپێکراومله خهو ههستاندن و کارهکهم بۆ باس کردن ،پـێش دنیاروونـاک بـوون بهشـى زیـاتر لـه ٨١١کـهس نـان و پێخـۆر و قهنـدوچایانخڕکردهوه و بۆیان بردن .بهیانى پێش تاوههڵات بۆخۆشم چووم ،دیتم جگه له نیگابانهکان دوو دوو و سێ سـێ ههرچهنـد کـهسلهبن دهوهنێک نووستوون و له حاڵى حهسانهوهدان ،دواتـر کـه ههسـتان دیـتم شـههید سـولهیمانى مـوعینى (فـایق) چهنـد کهسـىدیکه له ئهندامانى رێبهرى و کادرهکان لهگهڵن و زوو تێیان گهیاندم که به یهکجارى گهڕاونهوه .که پرسیم نیازى چییان ههیـهگوتیان له کوردستانى عیراق جێمان پێ لێژ بووه و ناشمانهوێ خۆمان تهسلیمى دهوڵـهتى عیـراق بکـهین .بۆیـه هاتووینـهوه لـه وڵاتى خۆمان بحاوێینهوه ههتا دهکوژرێین و نیازى شۆرشى چهکدارانهشمان نیه.کهچى به پێچهوانهى بهرنامهى خۆیان نـهک شۆرشـى چهکـدارى بـهڵام زۆر زوو بهربهرهکانىیـهکى چهکدارانـهیان بهسـهردا سـهپا.رێژیمى پاشایهتى که ههستى به گهڕانهوهیان کردبـوو ،شـیوودۆڵ و چیـاوچۆلى بـه جـاش و ژانـدارم و جاسـووس و خـۆفرۆش لــێتـهنین و کهوتـه راونانیـان .بـه ناچـار لـه زۆر جێگـا تووشـى تێکـهڵچوونى چهکدارانـه بـوون .ههرچهنـد ئـهو راپهڕینـه ئامـادهنــهکرابوو و بهســهر تێکۆشــهرانى دێمــوکرات و گــهلى کــورددا ســهپابوو ،بــهڵام بهڕاســتى هــهردوو لا قارهمانــهتىیان نوانــد وحهماسهیان خوڵقانـد .زۆر جـار هێزێکـى ده پـازده کهسـیى پێشـمهرگه لهگـهڵ سـهدان چهکـدارى دوژمـن بـهرهوڕوو دهبـوون کـه بـهتۆپخانـه و هێلـى کـۆپتێر و تـازهترین چـهکى شـهڕ تـهیار بـوون .کـهچى بوێرانـه بـهرهنگاریان دهبوونـهوه ،زیـانى قورسـیان لـههێزهکانى دوژمن دهدا و سهربهرزانه خۆیان له گهمارۆى دوژمن رزگار دهکرد .دیاره لهو شهڕانهدا به داخـهوه پۆلێـک لـه باشـترینکــادر و پێشــمهرگهکانى دێمــوکڕاتیش گیانیــان لهدهســت دا کــه ههریهکــهیان بــۆ بزووتنــهوهى کــورد ســهرمایهیهک بــوون و لهدهستچوونیان بهڕاستى خهسارێکى گهوره بوو.شـتى زۆر جێگـاى شـانازى پشـتیوانیى کۆمـهڵانى خـهڵک لـه تێکۆشـهرانى دێمـوکرات بـوو .لهگـهڵ ئـهوهى بـهکرێگیراوانى دهوڵـهتههموو رهفتارێکى دژى ئینسانىیان دژى ئهو خهڵکه بهکار دێنا .بهڵام قهت پشتیان له پشتیوانیى رۆڵهکانیان سارد نهبۆوه .لـهههر جێگایهک ههسـتیان بـه بـوونى پێشـمهرگه کردبایـه نـان و پێخـۆرو بـهرگ و پـێڵاو و فیشـهک و بـه کـورتى پێویسـتىیهکانىخۆڕاگرتنیـان پـێ دهگهیانـدن .تهنانـهت لـه جهنگـهى شـهڕ و بهرهبـهرهکانى و ئاگربـارانیش دا کیـژ و لاوانـى چاونـهترس و بـهئهمهگى کـورد نـانى تـازه و دۆى سـارد و چـاى گـهرمیان بـۆ دهگهیاندنـه سـهنگهر و هێنـدهى دیکـه وره و بـاوهڕ و متمانـهیان پـێ دهبهخشین. بهڕاستى دهوڵهتى گهوره و گرانى حهمهڕهزاشا ترسى ڕێ نیشتبوو .چونکه ئهوان توانیبوویان \"جزیرهى ئارام\"ى حهمهڕهزاشا 249
بەشێک لە هەڤپەیڤینەکانی مامۆستا عهبدوڵڵا حهسهنزاده بشڵهژێنن و گۆمى مهندى بهرههمى زهبروزهنگى ژاندارمه بشڵهقێنن .لهو نێوهدا نهخشى مهلا ئاواره تایبهتى بوو .ئهو ئێستاشههر له نێو دهریاى بێ بڕانـهوهى گـهلى خـۆى دا دهژیـا .جـارى وابـوو سـێ شـهوان لـه یـهک ئـاوایى دا دهمایـهوه ،بـهڵام جگـه لـهکهســانى تایب ـهتى هــهموو ک ـهس پێــى وابــوو رۆیشــتوه و دووریــش رۆیشــتوه .ش ـێوهى جــوانى بــۆ نهێنىکــارى دادێنــان و دوژمــننهىدهتوانى شوێنى هـهڵگرێ .زۆر کـهمیش وابـوو لـه دووسـێ کـهس زیـاترى بـه دهورهوه بـێ ،هـهر لهوکاتـهدا چـواردهورى هێـزىپارێزهر واته هێزى له بڕانهوه نههاتووى خهڵک بـوو .جارێکیـان ئهفسـهرێکى پایهبـهرز کـه فهرمانـدهى گشـتیى عهمـهلیات دژىشۆرشگێرانى کورد بوو ،به زهبـوونى پێـى لـهوه نـابوو کـه بهدهسـت مـهلا ئـاوارهوه دامـاوه ،چونکـه هـهرچى دهکـا نـاتوانێ شـوێنىههڵگرێ .گوتبووى شهوێ له ههر دێیهک بێ بهیانى دهزانین ،بـهڵام نـاتوانین بـزانین شـهوى دواتـر لـه کـوێ دهبـێ تـا بتـوانین گهمارۆى بدهین.ههر ئهمهش بووه هۆى ئهوه که دوژمن بۆ له داوخستنى مهلا ئاواره به هاوکاریى چهنـد بـهکرێگیراوێک پیلانێـک رێـک بخـهن کـهمــهلا ئــاواره بــێ ئــهوهى بــی هــهوێ ،دوو شــهو لــه جێگایــهک وهمێنــێ .پیلانهکــه بــهم جــۆره بــوو :خــهڵک زۆر جــار کێشــهکۆمهڵایهتىیهکانیان دهبرده لاى مهلا ئاواره که بۆیان چارهسهر بکا .بۆ له داوخستنى ئاواره راست لهو رێگایه کهلک وهردهگـرن:کێشهیهکى زهوى و زار دهبهنه لاى ئاواره که چارهسهریان بۆ بدۆزێتهوه و کارهکهش وا ڕێک دهخهن که دوو لایهنى کێشهکه رێـکنهکهون ههتا رۆژ رووناک دهبێ .لهو کاتهش دا بهناوى دڵسۆزى رێگا نادهن مهلا ئاواره لـه ئـاوایى بچێتـه دهر چونکـه بـهردهوامهێلــى کــۆپتێر بهســهر هــهموو ناوچهکــهدا دهگــهڕا و مهترســیى ئاشــکرابوونى زۆر بــوو .لهولاشــهوه خهبــهر دهدهن کــه هێزێکــىپۆشتهوپهرداخى دوژمن بێن دهورى گوندى \"دیواڵان\" بگرن و بهو زمانهى که کاربهدهسته فێڵبـاز و ناپاکـهکان دهىـزانن داواى لــێبکـهن خـۆى تهسـلیم بکـا .هێنـدێک دهڵـێن دهرمانـداو کـراوه و بـه بێهۆشـى گیـراوه ،بـهڵام نامهیـهکى کـه پـاش گـهمارۆدرانى بـۆپێشــمهرگهکانى نووســیبوو نیشــانى دهدا ک ـه ئ ـهوه راســت نی ـه .بهه ـهرحاڵ خهیان ـهتى پــێ ک ـرا و ب ـه دههــۆ لــهداو خــرا و بــه بارهقهڵڵایهکى دوژمن فرۆشرا. پرسیار :کاریگهریی گیران و شههیدکرانی مهلا ئاواره ،له نێو خهڵک و تێکۆشهران دا چۆن بوو؟عهبودوڵڵا حهسوهنزاده :گیرانـى مـهلا ئـاواره و هاوڕێکـانى :مـهلا کهچـه ،مـوحەممەدى وهتمـان چاوشـین و فـهقێ رهحمـان بـۆهاوڕێکانى و بۆ ههموو خهڵکى کوردسـتان بهتایبـهتى خـهڵکـى ناوچـهى سهردهشـت رووداوێکـى دڵتـهزێن بـوو لـه بـوارى سیاسـىداحیزبى دێموکرات رێبهرى زاناتر و بهئهزموونتر له ئاوارهى ههبوون .بـهڵام هـیچ زیادمـان نـهگوتوه ئەگەر بڵێـین ئـهم حیزبـه تـائێستاش نه کادرێکى وا خۆشهویست و نه کادرێکى تهشکیلاتیى وا کارامه و لێزان و به ئهزموونى بهخۆیـهوه دیـوه .هـهر ئهوهنـدهبهسه کـه بـزانین پـاش تێکشـکانى بزووتنـهوه چهکدارانهکـهى سـاڵانى ٨٥٩٢ - ٩١خـهڵکێکى زۆر لـه ناوچـهى سهردهشـت گیـران. بهڵام لهسهر کهسیان سابیت نهبوو که ئهندامى حیزبى دێموکراتن .ئهمهش ئاکامى رێنوێنىیه تهشکیلاتىیهکانى ئاواره بوو که فێرى کردبوون چۆن ههموو بهڵگهیهک له دهست وێڕاگهیشتنى پۆلیس بپارێزن. 250
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 255
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 266
- 267
- 268
- 269
- 270
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- 282
- 283
- 284
- 285
- 286
- 287
- 288
- 289
- 290
- 291
- 292
- 293
- 294
- 295
- 296
- 297
- 298
- 299
- 300
- 301
- 302
- 303
- 304
- 305
- 306
- 307
- 308
- 309
- 310
- 311
- 312
- 313
- 314
- 315
- 316
- 317
- 318
- 319
- 320
- 321
- 322
- 323
- 324
- 325
- 326
- 327
- 328
- 329
- 330
- 331
- 332
- 333
- 334
- 335
- 336
- 337
- 338
- 339
- 340
- 341
- 342
- 343
- 344
- 345
- 346
- 347
- 348
- 349
- 350
- 351
- 352
- 353
- 354
- 355
- 356
- 357
- 358
- 359
- 360
- 361
- 362
- 363
- 364
- 365
- 366
- 367
- 368
- 369
- 370
- 371
- 372
- 373
- 374
- 375
- 376
- 377
- 378
- 379
- 380
- 381
- 382
- 383
- 384
- 385
- 386
- 387
- 388
- 389
- 390
- 391
- 392
- 393
- 394
- 395
- 396
- 397
- 398
- 399
- 400
- 401
- 402
- 403
- 404
- 405
- 406
- 407
- 408
- 409
- 410
- 411
- 412
- 413
- 414
- 415
- 416
- 417
- 418
- 419
- 420
- 421
- 422
- 423
- 424
- 425
- 426
- 427
- 428
- 429
- 430
- 431
- 432
- 433
- 434
- 435
- 436
- 437
- 438
- 439
- 440
- 441
- 442
- 443
- 444
- 445
- 446
- 447
- 448
- 449
- 450
- 451
- 452
- 453
- 454
- 455
- 456
- 457
- 458
- 459
- 460
- 461
- 462
- 463
- 464
- 465
- 466
- 467
- 468
- 469
- 470
- 471
- 472
- 473
- 474
- 475
- 476
- 477
- 478
- 479
- 480
- 481
- 482
- 483
- 484
- 485
- 486
- 487
- 488
- 489
- 490
- 491
- 492
- 493
- 494
- 495
- 496
- 497
- 498
- 499
- 500
- 501
- 502
- 503
- 504
- 505
- 506
- 507
- 508
- 509
- 510
- 511
- 512
- 513
- 514
- 515
- 516
- 517
- 518
- 519
- 520
- 521
- 522
- 523
- 524
- 525
- 526
- 527
- 528
- 529
- 530
- 531
- 532
- 533
- 534
- 535
- 536
- 537
- 538
- 539
- 540
- 541
- 542
- 543
- 544
- 545
- 546
- 547
- 548
- 549
- 550
- 551
- 552
- 553
- 554
- 555
- 556
- 557
- 558
- 559
- 560
- 1 - 50
- 51 - 100
- 101 - 150
- 151 - 200
- 201 - 250
- 251 - 300
- 301 - 350
- 351 - 400
- 401 - 450
- 451 - 500
- 501 - 550
- 551 - 560
Pages:
