พจนานุกรมการสาธารณสุขไทย พ.ศ. ๒๕๖๑ ฉบับ ๑๐๐ ปีการสาธารณสุขไทย โดยกระทรวงสาธารณสุข

บัญชีเสมอื น บญั ชีเสมือน น. จ�ำนวนเงินท่ีกนั จากคา่ บริการ ในการพิจารณาความก้าวหน้าในวิชาชีพ ผู้ป่วยนอกท่วั ไปไวจ้ �ำนวนหน่ึงแบบบญั ชีเสมือน และเตรียมความพร้อมสู่การได้รับต�ำแหน่ง รายจังหวัด ส�ำหรับการหักบัญชีระหว่างกัน ที่สูงข้ึน มีความส�ำคัญต่อการธ�ำรงรักษา (clearing house) แทนหนว่ ยบริการประจำ� บุคลากรทางการพยาบาลให้คงอยู่ในระบบ กรณีผู้ป่วยนอกรับส่งต่อและบริการผู้ป่วย บริการพยาบาล และได้รับการยอมรับจาก นอกกรณีอุบัติเหตุและเจ็บป่วยฉุกเฉิน สหสาขาวิชาชีพ ควรมีความสอดคล้องกับ ในจังหวดั . (อ. virtual account). โครงสร้างองค์กรพยาบาล และระเบียบ ข้อบงั คับของสภาการพยาบาล. (อ. nursing บญั ญตั ิธรรม น. สิง่ ท่ีก�ำหนดข้นึ เพื่อเปน็ การสอื่ career ladder). ในการติดต่อปฏสิ มั พนั ธร์ ะหวา่ งกลุม่ ชนหน่ึง ๆ บันทึกการละลาย น. ข้อมูลการละลาย หรือเพื่อใช้ช้ีเฉพาะถึงสิ่งใดสิ่งหน่ึง เพื่อให้ ของเภสัชภัณฑ์ท่ีจุดเวลาต่าง ๆ ต่อเน่ืองกัน เกิดความเข้าใจท่ีสอดคล้องกัน และยังช่วย ภายใต้สภาวะท่ีก�ำหนด. (อ. dissolution ในการให้ค�ำจ�ำกัดความอธิบายส่ิงใดส่ิงหน่ึง profile). ตามลักษณะของส่ิงนั้น ๆ อาจจะใช้ในรูป บนั ทกึ ความเข้าใจ น. เอกสารท่ฝี า่ ยหนึ่งแสดง ของค�ำท่ีเป็นช่ือเฉพาะ สัญลักษณ์ต่าง ๆ ความสมัครใจจะปฏิบัติการอย่างหน่ึงอย่างใด หรอื คำ� จ�ำกดั ความ. และตามเงื่อนไขท่ีปรากฏในเอกสารน้ัน กับอีกฝ่ายหนึ่ง เป็นการแสดงความต้องการ บณั ฑโุ รค (พท.) น. โรคผอมเหลอื ง โรคเพ่อื ดี. หรือเจตจ�ำนงของผู้ลงนามว่าจะปฏิบัติดังที่ บัตรเครดิตราชการ (กฎ) น. บัตรเครดิต ได้ระบุไว้และอีกฝ่ายหน่ึงก็มีความเข้าใจ อย่างเดียวกัน. [อ. memorandum of ท่ีสถาบันผู้ออกบัตรเครดิตได้จัดท�ำขึ้นตามท่ี understanding (MOU]. ส่วนราชการของผู้ถือบัตรเครดิตได้แจ้งเป็น บันทึกสรุปกระบวนการผลิต น. เอกสารราย หนังสือ โดยบัตรเครดิตดังกล่าวจะระบุช่ือ ละเอียดของการผลิตวัคซีนท่ีผู้ประกอบการ ขา้ ราชการ พนกั งานของรัฐ พนักงานราชการ ยื่นขอการรับรองรุ่นการผลิตวัคซีนแต่ละรุ่น หรือลกู จ้างประจ�ำของทางราชการ ผูถ้ ือบตั ร โดยข้อมูลต้องเป็นตามท่ีจดแจ้งในการขึ้น เครดิตราชการสามารถน�ำบัตรเครดิตราชการ ทะเบยี นยาและเป็นปัจจุบัน. [อ. summary ไปใช้จ่ายตามภารกิจที่ก�ำหนดไว้ ได้แก่ production protocol (SPP)]. คา่ ใชจ้ า่ ยในการเดินทางไปราชการ ค่าใชจ้ า่ ย บัฟเฟอร์ (เคมี) น. สารละลายที่สามารถรักษา ในการฝึกอบรม การจัดประชุม การจัดงาน ระดับความเป็นกรด-ด่างไว้ให้ใกล้เคียง การจัดนิทรรศการ ค่ารับรองชาวต่างประเทศ ค่าเดิมได้เม่ือได้รับการรบกวนจากการเติม ค่าโดยสารเครื่องบินส�ำหรับข้าราชการหรือ กรดหรือด่าง. (อ. buffer). บุคคลภายนอกท่ีได้รับทุนการศึกษาที่ด�ำเนิน การโดยส�ำนักงาน ก.พ. บนั ไดวิชาชีพทางการพยาบาล น. ขอ้ ก�ำหนด 276 พจนานุกรมการสาธารณสุขไทย พ.ศ. ๒๕๖๑

บา้ นพักชั่วคราว บัวบก (พท.) น. พืชที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า บาดเจ็บท่ีสมอง ก. บาดเจ็บจากแรงภายนอก Centella asiatica (L.) Urb. ในวงศ์ ที่มากระแทกศีรษะทั้งทางตรงและทางอ้อม Apiaceae เป็นไม้ล้มลุก ล�ำต้นส้ัน มีไหล ส่งผลให้เกิดความผิดปรกติหรือการเปลี่ยนแปลง ใบเป็นใบเดย่ี ว เรยี งเวยี นถ่ีดคู ลา้ ยเป็นกระจกุ ภายในกะโหลกศีรษะและสมอง ท�ำให้ ท่ีบริเวณโคนต้น ขอบหยักมนหรือหยักแหลม ความรู้สึกตัวและการท�ำงานของสมอง ด้านบนสีเขียวเข้มกว่าด้านล่าง ช่อดอกแบบ เปลี่ยนแปลง การบาดเจ็บศีรษะเร่ิมต้ังแต่ ชอ่ ซีร่ ่มขนาดเลก็ ออกตามซอกใบ กลีบดอก ระดับเล็กน้อย ไม่ปรากฏความเปลี่ยนแปลง สีเขียวหรือสีม่วงแดง ผลแบบผลแห้งแยก ที่ชัดเจน จนถึงระดับปานกลาง และระดับ แล้วแตก รูปกลม ค่อนข้างแบนด้านข้าง รุนแรง. (อ. traumatic brain injury). เปลือกมีสันเต้ียเป็นแนวตามยาว มีขนเล็ก นอ้ ยเมอื่ อ่อน เมลด็ ขนาดเลก็ มาก, ผักหนอก บาดทะยัก น. โรคที่เกิดจากตัวเช้ือโรค ก็เรียก. (อ. Asiatic pennywort, barmi, บาดทะยกั (Clostridium tetani) เขา้ สู่แผล gotu kola, Indian pennywort หรือ แล้วปล่อยสารพิษออกมาท�ำลายระบบประสาท Indian water navelwort). ท�ำให้มีอาการเกร็ง กล้ามเนื้อกระตุก ชัก ตวั แข็ง หลังแอน่ โดยมากถึงตาย. บัวหิมะ น. ๑. ช่ือยาจีนในรูปแบบยาครีม ขนานหนึ่ง มีตัวยาหลายส่ิง เช่น น้�ำมันงา บาท (พท.) น. ๑. มาตราเงินตามวิธีประเพณี การบูร เกล็ดสะระแหน่ ใช้ทาภายนอกเพื่อ ๑๐๐ สตางค์ หรือ ๔ สลึง เท่ากบั ๑ บาท, รักษาแผลไฟไหม้น�้ำร้อนลวก แก้แมลงกัด อักษรย่อว่า บ. ๒. ช่ือมาตราชั่งตามวิธี ต่อย เป็นต้น, เปา่ ฟหู่ ลงิ กเ็ รียก ๒. ช่ือดอก ประเพณี สําหรับกําหนดน้ําหนักเท่ากับเงิน ของพืชสกุล Saussurea (วงศ์ Asteraceae) หนกั ๑๕ กรัม. หลายชนิด ที่ส�ำคัญ เช่น S. involucrata Matsum. & Koidz. พบข้ึนตามที่สูงทาง บา้ นกง่ึ วถิ ี น. การสงเคราะห์แกบ่ ุคคลซ่ึงไม่สามารถ ภาคตะวันตกของจีน ตั้งแต่ซินเกียงถึงทิเบต อาศัยอยู่ในบ้านแต่พร้อมหรือจ�ำเป็นจะต้องออก มีฤทธ์ิเย็น แก้ไข้ แก้ข้ออักเสบ บ�ำรุงหัวใจ จากสถาบัน (สถานสงเคราะห์ โรงพยาบาลจิตเวช เป็นตน้ . (อ. snow lotus). ฯลฯ) เช่น ผู้ป่วยโรคจติ ทยี่ ังไม่พร้อมทีจ่ ะทำ� งาน แต่ยังคงต้องการการดูแล โดยมีขอบเขตของ บาซิลลัส น. แบคทีเรียท่ีมีรูปร่างเป็นท่อน. การสงเคราะห์ชั่วคราวส�ำหรับผู้ต้องการที่อยู่ (อ. bacillus). มีลักษณะก�้ำกึ่งระหว่างเป็นบ้านพักค้างคืน กับบา้ นพกั ถาวร. (อ. half way home). บาดเจบ็ ก. เกิดบาดแผลหรอื เจ็บปวด เนื่องจาก เหตุภายนอกท่ีสมควรได้รับการตรวจรักษา บ้านพักชั่วคราว น. บริการที่พักช่ัวคราวและ จากแพทย์ เช่น เกิดจากอุบัติเหตุการต่อสู้ ให้การค้มุ ครองปกปอ้ งบคุ คล เช่น หญงิ ทีถ่ กู และเหตุการณ์รุนแรง. (อ. injury). สามที ุบตี ทารณุ บคุ คลเรร่ ่อน เด็กถูกทารณุ - กรรมและถูกทอดทิ้ง ผู้ประสบภัยธรรมชาติ. กระทรวงสาธารณสขุ 277

บาลซัม (อ. shelter). โดยไม่พักค้างในหนว่ ยบ�ำบัด. บาลซัม น. ของเหลวท่ีไหลออกมาเม่ือพืช บ�ำบัดฟื้นฟูผู้ป่วยใน ก. รักษาผู้ป่วยใน มีบาดแผล นานข้ึนจะเหนียวและข้น หน่วยบ�ำบัดแบบผู้ป่วยใน โดยพักค้างคืน จนกลายเป็นของแข็ง น�ำมาใช้ในผลิตภัณฑ์ ในหน่วยบำ� บดั . ยา เครอ่ื งสำ� อาง เปน็ ต้น. (อ. balsam). บ�ำบัดรักษาด้านสุขภาพจิตและจิตเวช ก. บ�ำบดั กาย-จิตดว้ ยตนเอง ก. บ�ำบัดโดยการกระท�ำ ด�ำเนินงานโดยเน้นการให้ผู้เชี่ยวชาญ ต่อตนเองตามค�ำแนะน�ำของผู้รู้หรือครู ส่งผล ทางวิชาชีพเข้ามามีบทบาทในการช่วยเหลือ ให้มีสุขภาพท่ีดีขึ้น เช่น โยคะ การฝึกพลัง แก้ไขปัญหาสุขภาพจิตและจิตเวชด้วย ลมปราณหรือชกี่ ง สมาธบิ ำ� บัด การสวดมนต์ หลักวิชาการและแนวทางปฏิบัติท่ีเหมาะสม บำ� บดั . (อ. mind-body intervention). ตามวิชาชีพ เพ่ือให้ผู้มีปัญหาสุขภาพจิต บ�ำบัดด้วยความร้อน ก. ใช้ความร้อนเพ่ือลด หรือผู้ป่วยจิตเวชมีอาการทุเลาหรือหาย อาการปวดกลา้ มเนอื้ และขอ้ ตา่ ง ๆ ซึ่งแบง่ ออก จากปญั หาหรอื โรคทางจิตเวช. ได้เป็น ๒ ชนิด คือ ความร้อนลึก และ บ�ำรุง (พท.) ก. ท�ำให้ดีขึ้น ท�ำให้มากขึ้น ความร้อนตื้น. (อ. heat therapy). เช่น บ�ำรุงน�้ำนม รักษาให้อยู่ในสภาพที่ดี บำ� บดั ดว้ ยไบโอเมตรกิ ก. รกั ษาโรคทีเ่ กิดจาก เชน่ บำ� รงุ สขุ ภาพ บ�ำรุงร่างกาย. ความเส่ือมของเซลล์อวัยวะต่าง ๆ โดยมี บ�ำรุงก�ำลัง (พท.) ก. ท�ำให้มีก�ำลังมากข้ึน หลักการรักษาด้วยการใช้เซลล์ซ่อมเซลล์ มกั เรม่ิ ด้วยการทำ� ให้รา่ งกาย สมบรู ณแ์ ข็งแรง (การซอ่ มเซลลด์ ้วยซโี นจนี กิ เพปไทด์ (xenogenic ก่อนจงึ จะมีเร่ียวแรงมากขึน้ . peptide) ซึง่ เปน็ โปรตนี อยูภ่ ายในไซโทพลาซึม บำ� รุงดวงจิตใหช้ ่มุ ชื่น ดู บ�ำรงุ หวั ใจ. ของเซลล์ เป็นการรักษาท่ีต้นเหตุ คือ บ�ำรุงธาตุ (พท.) ก. ๑ รักษาให้ธาตุท้ัง ๔ การซ่อมเซลล์ที่เส่ือมสภาพโดยการใช้สารชีว- ในร่างกายอยู่ในสภาพท่ีดี. ๒. ท�ำให้ระบบ โมเลกลุ ท่สี กดั จากเซลลน์ ้นั . (อ. biomolecular ย่อยอาหารท�ำงานไดด้ ขี ้นึ คำ� “ธาต”ุ ในท่นี ้ี therapy). หมายถงึ ธาตุไฟสำ� หรับย่อยอาหาร (ปริณา- บ�ำบัดทางสังคม ก. แก้ไขปัญหาหรือบรรเทา มัคคี) สมุนไพรหรือเคร่ืองยาที่มีสรรพคุณ ปัญหาทางสังคมจิตใจของผู้ใช้บริการเป็น บ�ำรุงธาตุ ส่วนใหญ่มักมีรสเผ็ดร้อน เช่น รายบุคคล กลุ่ม และครอบครัว เพ่ือให้เกิด เบญจกลู . ความสมดุลในการด�ำรงชีวิต สามารถดูแล บ�ำรุงนำ้� นม (พท.) ก. ท�ำใหม้ ารดาหลังคลอด ตนเองได้. มีน้�ำนมมากขึน้ . บ�ำบัดฟื้นฟูผู้ป่วยนอก ก. รักษาผู้ป่วยใน หน่วยบ�ำบัดแบบไป-กลับแบบผู้ป่วยนอก 278 พจนานุกรมการสาธารณสขุ ไทย พ.ศ. ๒๕๖๑

บุหรีไ่ ฟฟ้า บำ� รงุ ร่างกาย (พท.) ก. ทำ� ใหร้ า่ งกายสมบรู ณ์ บคุ ลากรด้านสุขภาพจิต น. บคุ ลากรสายงานหลัก แข็งแรง มสี ขุ ภาพดหี รอื ท�ำให้ร่างกายท�ำงาน ด้านสุขภาพจิต ได้แก่ จิตแพทย์ พยาบาล ไดด้ ีข้นึ . จติ เวชนักจิตวิทยาคลินิกนักสงั คมสงเคราะห์ นกั กิจกรรมบ�ำบดั ทป่ี ฏิบัตงิ านในสถานบรกิ าร บ�ำรุงเลอื ด, บ�ำรุงโลหิต (พท.) ๑. ก. ท�ำให้ สาธารณสขุ ท้งั ในและนอกสงั กดั กรมสขุ ภาพจติ . เลือดมากข้ึนหรือดีขึ้น. ๒. ว. ซึ่งท�ำให้เลือด มากขนึ้ หรอื ดีขน้ึ . บุคลิกภาพ น. การแสดงออกถึงพฤติกรรม ของบคุ คลหนึ่ง ๆ ตอ่ สง่ิ กระทบในด้านตา่ ง ๆ. บำ� รงุ หัวใจ (พท.) ก. ท�ำใหเ้ ลือดลมเดินสะดวก มีเลือดไปเล้ียงหัวใจและสมองมากข้ึน ท�ำให้ บุฟเฟต์ น. อาหารที่จดั วางไว้ตามโตะ๊ ในงานเลย้ี ง รสู้ ึกสดชน่ื แจ่มใส, บำ� รงุ ดวงจติ ใหช้ ุ่มชน่ื กว็ า่ . หรือโรงแรม เป็นต้น เพ่ือให้แขกตักบริการ ตนเอง. บินดิชิโรธารา น. การผสมผสานระหว่าง การฟื้นฟูความกระปรี้กระเปร่าด้วยสมุนไพร บุหรี่ น. ยาสูบตามกฎหมายว่าด้วยยาสูบ กับการบ�ำบัดแบบชิโรธาราเพื่อให้ร่างกาย และผลิตภัณฑ์อ่ืนใดที่มีส่วนประกอบของ และจิตใจผอ่ นคลาย. (อ. Bindi shirodhara). ใบยาสูบ [Nicotiana tabacum L.] ไม่ว่า จะใชเ้ สพโดยวิธสี บู เข้าไปในปาก. บีตาเซลล์ น. กลมุ่ เซลลเ์ ล็ก ๆ ในไอสเ์ ลตออฟ แลงเกอร์ฮานส์ของตับอ่อนท�ำหน้าที่สร้าง บุหร่ีแบบมีควัน น. บุหรี่ที่ผลิตจากโรงงาน อินซูลนิ . (อ. beta-cell; β-cell). บุหร่ีมวนเอง ซิการ์ ไปป์ยาสูบท่ีสูบผ่านน้�ำ เช่น (บารากู ฮกุ กา ชิชา) บหุ รไ่ี ฟฟ้า บารากู บีเอชเอ น. กรดจากธรรมชาติและสังเคราะห์ ไฟฟ้าแบบแท่ง ชนดิ มคี วนั . เชน่ กรดซาลไิ ซลิก ท�ำใหผ้ วิ หนงั ผลดั ตวั เร็วข้นึ หากใช้ความเข้มข้นสูงจะท�ำให้ผิวหนัง บหุ ร่ไี ฟฟา้ น. อปุ กรณ์อเิ ล็กทรอนกิ สช์ นิดหนึ่ง ระคายเคือง ลอก แดง ผิวไวต่อแสงแดด ซึ่งใช้แบตเตอร่ีในการท�ำงานเพ่ือสร้างความร้อน ต้องใชใ้ นความเขม้ ขน้ ทีค่ ่อนขา้ งต่ำ� . (อ. beta และไอน้�ำท่ีประกอบไปด้วยสารต่าง ๆ เช่น hydroxy acid). นิโคติน (nicotine) โพรพิลีนไกลคอล (propylene glycol) กลีเซอรีน (glycerine) บโี อดี ดู ความตอ้ งการออกซเิ จนทางชีวเคมี. สารแต่งกลิ่นและรส (flavoring) และน้�ำ บุคคลที่มีความบกพร่องทางด้านร่างกาย น. เม่ือเปิดเครื่องจะมีไฟสีแดงขึ้นพร้อมกับ การท�ำงานของแบตเตอร่ี เกิดความร้อน บุคคลท่ีมีอวัยวะไม่สมส่วน อวัยวะส่วนใด ท�ำให้น�้ำยาที่บรรจุอยู่ภายในระเหยข้ึนมา ส่วนหน่ึงหรือหลายส่วนขาดหายไป กระดูก เป็นควัน เม่ือสูบเข้าไปในปอดร่างกายจะได้ และกล้ามเนื้อพิการ เจ็บป่วยเรื้อรังรุนแรง รับนิโคตินก่อนท่ีจะถูกพ่นออกมา ไม่มีควัน มีความพิการของระบบประสาท มีความลำ� บาก จากการเผาไหม้เหมือนบุหรี่ปรกติท่ัวไป ในการเคลอ่ื นไหว. บุหร่ีไฟฟ้าจึงไม่มีส่วนประกอบของน�้ำมันดิน หรือทาร์ (tar) และคาร์บอนมอนอกไซด์ กระทรวงสาธารณสุข 279

บุหรม่ี ือสาม (carbon monoxide) ซึ่งเป็นสาเหตุของ เบญจเกลือ ดู เกลือทั้ง ๕. โรคมะเร็งและโรคเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจ. เบญจเกสร ดู เกสรทั้ง ๕. (อ. electronic cigarette). เบญจขันธ์ ดู ขนั ธ์ ๕. บุหรี่มือสาม น. อนุภาคละอองไอสารเคมี เบญจเทยี น, เบญจเทยี ร ดู เทียนท้งั ๕. ท่ีเป็นพิษจากควันบุหร่ีท่ีตกค้างเกาะติดอยู่ เบญจศีล น. การเว้นจากการท�ำลายชีวติ เวน้ จาก ตามส่ิงต่าง ๆ ในสถานที่ท่ีมีการสูบบุหรี่ แม้บหุ รี่จะดับไปแลว้ กต็ าม ซ่งึ รูส้ กึ ได้จากกล่นิ การถอื เอาของทีเ่ ขาไมไ่ ดใ้ ห้ เว้นจากการประพฤติ ทยี่ ังอบอวลอยู่ในหอ้ ง หรือจากตัวผสู้ ูบเอง. ในกาม เว้นจากการพูดเท็จ เว้นจากเคร่ือง บุหรี่ไร้ควัน น. ยาฉุน (ท่ีใช้อมหรือจุกปาก) หมักดองของเมา. ยานัตถุ์ หมากพลูท่ีมียาเส้น (รวมบุหร่ีไฟฟ้า เบญจอินทรีย์ (พท.) น. ส่วนรับความรสู้ ึกทั้ง ๕ แบบไร้ควัน). ของร่างกาย ไดแ้ ก่ ตา หู จมกู ลิ้น และกาย บูรณาการ น. ๑. การท�ำให้เป็นเน้ือเดียวกัน ซ่ึงแพทย์แผนไทยว่า เป็นที่ต้ังหรือท่ีแรกเกิด โดยรวมหรอื ผสมผสานสว่ นต่าง ๆ เขา้ ด้วยกนั ของโรค, ปัญจอินทรีย์ กเ็ รยี ก. เช่น การสอนภาษาแบบบูรณาการ หมายถึง เบาหวาน น. ๑. โรคท่ีเซลล์ร่างกายมีความผิด การรวมทักษะการพูด ฟัง อ่าน เขียน ไว้ใน ปรกติในกระบวนการเปล่ียนน้�ำตาลในเลือดให้ วิชาเดียวกัน. ๒. การประสานกับส่ิงอื่น เป็นพลังงาน เม่อื ไม่ได้ใช้น้�ำตาลจงึ ท�ำใหร้ ะดบั หรือหน่วยงานอ่ืน เช่น โรงเรียนหลายแห่ง น�้ำตาลในเลือดสูงขึ้นกว่าระดับผิดปรกติ บูรณาการภูมิปัญญาท้องถิ่นเข้ากับศาสตร์ ระดับน้�ำตาลในเลือดท่ีสูงเป็นเวลานาน สมัยใหม่ เพื่อให้เกิดการพัฒนาองค์ความรู้ ก่อให้เกิดอาการปัสสาวะบ่อย กระหายน�้ำ ที่มีรากฐานจากความเป็นไทยและน�ำไปสู่ และหิวเพิ่มข้ึน หากไม่ได้รับการรักษา การพฒั นาประเทศที่ยั่งยนื . เบาหวาน อาจก่อให้เกิดภาวะแทรกซ้อน เบญจกลู (พท.) น. ๑. พิกดั ยาชนดิ หนงึ่ จ�ำกัด เฉียบพลัน เช่น ช็อกจากน�้ำตาลในเลือดต่�ำ ตัวยา ๕ อย่าง ได้แก่ ดีปลี รากช้าพลู ทำ� ให้หมดสติหรือเสยี ชวี ิตได.้ (อ. diabetes เถาสะค้าน รากเจตมูลเพลิง และขิงแห้ง mellitus). ในปรมิ าณเทา่ กนั โดยน�้ำหนกั พกิ ัดนีม้ รี สเผ็ด เบาหวานขึ้นจอประสาทตา น. การมีระดับ ร้อน สรรพคุณขับลม ขับเสมหะ บ�ำรุงธาตุ น�้ำตาลสูงในเลือดเป็นเวลานานท�ำให้เกิด เป็นต้น. ๒. ยาแผนไทยขนานหนงึ่ ใช้ขับลม ความผิดปรกติของหลอดเลือดของจอตา. แกท้ อ้ งอดื ท้องเฟ้อ บำ� รงุ ธาตุ แก้ธาตไุ มป่ รกติ (อ. diabetic retinopathy). ประกอบด้วยตัวยา ๕ ชนิด ได้แก่ ดีปลี เบาหวานชนิดที่สอง น. เบาหวานที่เกิดใน ช้าพลู สะค้าน เจตมูลเพลิง และขิงแห้ง ในปริมาณเท่ากันโดยน�้ำหนัก ปัจจุบันยา ขนานนี้จัดเป็นยาแผนไทยหรือยาแผนโบราณ ในบญั ชยี าหลกั แห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๕๙. 280 พจนานกุ รมการสาธารณสขุ ไทย พ.ศ. ๒๕๖๑

แบบมาตรฐาน ผู้ป่วยท่ีมีอายุมากกว่า ๓๐ ปีและมักจะอ้วน แบบบันทึกการตรวจสุขภาพด้วยตนเอง น. ผู้ท่ีเป็นเบาหวานชนิดนี้อาจจะไม่มีอาการ เครื่องมือตรวจสุขภาพของตนเอง เพื่อค้นหา เหมือนผู้ป่วยเบาหวานชนิดท่ี ๑ เพราะ ความผดิ ปรกตขิ องร่างกายและจิตใจ. อาการค่อย ๆ เกิดข้ึนโดยท่ีผู้ป่วยไม่รู้ตัว บางรายเกิดโรคแทรกซ้อนต้ังแต่วินิจฉัยได้. แบบบันทึกข้อมูลผู้ป่วย น. เอกสารหรือแบบ (อ. type 2 diabete). บันทึกข้อมูลการรายงานผู้ป่วยทั่วไป หรือ เบิร์นเอาต์ซินโดรม น. การท่ีสมดุลชีวิตงาน พบได้ยาก หรือแปลก หรือเป็นรายแรก และชีวิตส่วนตัวไม่ปรกติ ท�ำงานหนักเกินไป อาจเป็น ๑ รายหรอื มากกว่า ซงึ่ ประกอบดว้ ย จนเกดิ ความเหน่ือยลา้ สะสม มคี วามตึงเครยี ด ประวตั ิ อาการสำ� คญั ที่น�ำผปู้ ว่ ยมาโรงพยาบาล จนขาดความกระตือรือร้นในการท�ำงาน, การตรวจร่างกาย การตรวจทางห้องปฏิบตั ิการ โรคหมดไฟ ก็เรียก. (อ. burn-out syndrome). การวินจิ ฉยั การรักษาและการปอ้ งกนั มีการ เบ่อื เมา (พท.) ก. อาการวงิ เวียน คลนื่ เหียน อภิปรายเน้นถึงความส�ำคัญและประโยชน์ อาเจียน มึนงง เป็นต้น อาจท�ำให้หมดสติ ในรายงานผู้ป่วยหัวข้อใดหัวข้อหนึ่ง เช่น หรอื ตายได.้ การวินิจฉัยโรค การรักษา การป้องกันหรือ แบคทีเรีย น. ส่ิงมีชีวิตเซลล์เดียวพวกหน่ึง อย่างอ่ืน พร้อมทั้งมีการอ้างอิงถึงรายงาน มีรูปร่าง ๓ แบบ คือ รูปทรงกลม รูปท่อน ท่ีมีมาแล้วในประเทศหรือต่างประเทศ และ และรูปเกลียว ภายในเซลล์ไม่มีคลอโรฟิลล์. การสรปุ . (อ. bacteria). แบคทีเรียกินเน้ือ น. การติดเช้ือแบคทีเรีย แบบแผนพฤติกรรมที่มีผลต่อสุขภาพ น. ท่ีผิวหนังชั้นลึกถึงระดับเน้ือเย่ือหุ้มกล้ามเนื้อ แบบแผนของความคิดหรอื การกระทำ� ต่าง ๆ มีอาการและอาการแสดงรุนแรง มักมีไข้ ของบุคคลที่อยู่ในสังคมท่ีส่งผลต่อสุขภาพ ปวดบวมแดงร้อนและมีอาการอักเสบร่วม ทั้งในด้านดี เช่น การออกก�ำลังกายเป็น ดว้ ย หากวนิ จิ ฉยั และรกั ษาในระยะตน้ ของโรค ประจ�ำ และในดา้ นไมด่ ี เช่น การชอบอาหาร จะลดอัตราการเสยี ชีวติ ได้. (อ. necrotizing ไขมันสูง. fasciitis). แบคทีเรียดอื้ ยา น. แบคทเี รียทใ่ี ช้ยาปฏชิ วี นะ แบบฟอรม์ ว. ๓/๑ น. แบบฟอร์มที่ใช้ในการเบิก รกั ษาแลว้ ไม่ได้ผล. วัคซีน. แบคทีเรยี ไมใ่ ช้ออกซิเจน น. แบคทีเรยี ทไ่ี มใ่ ช้ ออกซิเจนอิสระเป็นองค์ประกอบในการ แบบมาตรฐาน น. แบบก่อสร้างที่สามารถ เจรญิ เติบโต. (อ. anaerobic bacteria). นำ� ไปใชก้ อ่ สรา้ งได้ โดยทั่วไปโดยต้องตอบสนอง และสอดคล้องตามความต้องการของผู้ที่จะน�ำ แบบไปกอ่ สรา้ ง ทั้งดา้ นการใช้งาน ดา้ นขนาด ความเหมาะสมของสถานที่ต้ัง กฎหมาย ที่เก่ียวข้อง และงบประมาณการก่อสร้าง อาคาร. กระทรวงสาธารณสขุ 281

แบบแสดงความยนิ ยอมอาสาสมคั รวจิ ัย แบบแสดงความยินยอมอาสาสมัครวิจัย น. ใบอนุญาตประกอบวิชาชีพการพยาบาล เอกสารเป็นลายลักษณ์อักษรที่เข้าใจได้ง่าย การผดุงครรภ หรือการพยาบาลและ ซึ่งแสดงความยินยอมของผู้ท่ีจะเป็นอาสาสมัคร การผดุงครรภ์ น. ใบอนุญาตซ่ึงสภา ในการเขา้ ร่วมการศึกษาวจิ ยั โดยระบถุ งึ สิทธิ การพยาบาลออกใหแกผูประกอบวิชาชีพ ของอาสาสมัครท่ีเข้าร่วมการศึกษาวิจัย การพยาบาล การผดุงครรภ หรอื การพยาบาล แบบแสดงความยินยอมประกอบด้วยช่ือ และการผดุงครรภ. (อ. license for ของการศึกษาวิจัย ชื่อผู้วิจัย วัตถุประสงค์ professional practice in nursing and และรายละเอียดของการวจิ ยั อันตรายที่อาจ midwifery). เกิดข้ึนและผลประโยชน์ท่ีคาดว่าจะได้รับ ทางเลือกในการรักษา ข้อตกลงในการรักษา ใบอนุญาตเป็นผู้ประกอบโรคศิลปะ (กฎ) น. ความลับ ข้อมูลที่จะเก็บรวบรวม และระยะ ใบอนุญาตเป็นผู้ประกอบโรคศิลปะ ตาม เวลาที่จะเก็บรักษาข้อมูล วธิ ีเก็บรกั ษาขอ้ มูล พระราชบัญญัติการประกอบโรคศิลปะ ผู้ที่สามารถเข้าถึงข้อมูล และข้อความแสดง พ.ศ. ๒๕๔๒ และที่แก้ไขเพมิ่ เติม. สิทธิของอาสาสมัครในการถอนตัวจากการ ศกึ ษาวจิ ยั เมือ่ ใดก็ได้. (อ. consent form). ใบอนุญาตใหดาํ เนินการสถานพยาบาล (กฎ) น. ใบอนุญาตให้ผู้ประกอบวิชาชีพสาขาต่าง ๆ โบทอกซ์อัณฑะ ก. ฉีดโบทอกซ์เข้าถุงอัณฑะ ประกอบวิชาชีพในสถานพยาบาล ตาม เพ่ือลดความเหีย่ วยน่ . (อ. scrotox). พระราชบัญญตั ิสถานพยาบาล พ.ศ. ๒๕๔๑ โดยใบอนุญาตฯ มอี ายุ ๒ ปี. ใบน�ำส่ง น. แบบพิมพ์หรือแบบบันทึกส�ำหรับ ใช้ส่งต่อผู้ป่วยหรือวัตถุน�ำส่งตรวจระหว่าง ใบอนุญาตใหประกอบกิจการสถานพยาบาล หน่วยงาน. (อ. request and referral (กฎ) น. ใบอนุญาตให้บุคคลหรือนิติบุคคล form). เป็นผู้ได้รับอนุญาตให้ประกอบกิจการสถาน พยาบาล ตามพระราชบัญญตั ิสถานพยาบาล ใบบวั บก น. ส่วนเหนือดนิ ของบัวบก [Centella พ.ศ. ๒๕๔๑ โดยใบอนญุ าตฯ มีอายุ ๑๐ ปี. asiatica (L.) Urb. วงศ์ Apiaceae มสี รรพคณุ ทางยา. ไบเซก็ ชวล น. (ปาก) คนรกั สองเพศ. (อ. bisexual). ไบโพลาร์ ดูที่ โรคอารมณ์แปรปรวนชนิดสองขว้ั , ใบรบั รองการตรวจสอบการวิจัย น. ใบรบั รอง ที่ผู้ตรวจสอบการวิจัยออกให้เพ่ือแสดง โรคอารมณ์สองข้ัว. วา่ การวจิ ัยได้รับการตรวจสอบแล้ว. ไบโอทิน น. วิตามินท่ีละลายได้ในน�้ำ หรือ ใบรับรองแพทย์ (กฎ) น. เอกสารซ่ึงออกให้ ที่หลายคนร้จู ักกนั ในช่ือของ วิตามนิ เอช หรือ หรอื รบั รองโดยแพทย.์ วติ ามนิ บี ๗ ไบโอทินเป็นส่วนสำ� คญั ทที่ �ำให้ผม หรอื เล็บ และผวิ หนงั มสี ุขภาพด.ี (อ. biotin). ใบอนุญาต (กฎ) น. ใบอนุญาตท�ำงาน. 282 พจนานุกรมการสาธารณสขุ ไทย พ.ศ. ๒๕๖๑

ปฏิญญา ป ปฏิกิริยาคายความร้อน น. ปฏิกิริยาท่ีดูด เคลือบฟันเหลืองจากยาเททระไซคลีน, พลังงานเข้าไปสลายพันธะน้อยกว่าที่คาย อาการไมพ่ ึงประสงค์จากยา ก็ว่า. [อ. adverse ออกมาเพ่ือสร้างพันธะ โดยในปฏิกิริยาดูด drug reaction (ADR)]. ความร้อนนี้สารตั้งต้นจะมีพลังงานสูงกว่า ปฏิกริ ิยารีดกั ชัน น. ปฏกิ ิริยาเคมีทไ่ี อออน อะตอม ผลิตภัณฑ์ จึงให้พลังงานความร้อนออกมาสู่ หรือโมเลกุลของสารมีการรับอิเล็กตรอน สิ่งแวดล้อม ท�ำให้อณุ หภมู ิสูงขน้ึ เมือ่ เอามือ หรือมีเลขออกซิเดชันลดลง. (อ. reduction สัมผัสภาชนะจะรู้สึกร้อน. (อ. exothermic reaction). reaction). ปฏิกิริยาเคมี น. กระบวนการที่เกิดจากการที่ ปฏิกิริยาลูกโซ่พอลิเมอเรส น. เทคนิคเพิ่ม สารเคมีเกิดการเปล่ียนแปลง แล้วส่งผลให้ สารพันธุกรรมในหลอดทดลองท่ีเลียนแบบ เกิดสารใหมข่ น้ึ มา ซึ่งมสี มบตั ิทางเคมีเปล่ียนไป ธรรมชาติ เป็นเทคนิคท่ีมีความไวสูงและ จากเดิม. (อ. chemical reaction). สามารถตรวจหาสารพันธุกรรมท่ีมีปริมาณ น้อยมากในตวั อยา่ งส่งตรวจ ใช้ในการวินจิ ฉยั ปฏิกิริยาดูดความร้อน น. ปฏิกิริยาท่ีดูด โรคตา่ ง ๆ อย่างแพรห่ ลาย. [อ. polymerase พลังงานเข้าไปสลายพันธะมากกว่าท่ีคาย chain reaction (PCR)]. ออกมาเพ่ือสร้างพันธะ โดยในปฏิกิริยาดูด ความร้อนนี้สารต้ังต้นจะมีพลังงานต่�ำกว่า ปฏิกิริยาเหนือชีวิต น. ปฏิกิริยาแห่งชีวิตที่ยัง ผลิตภัณฑ์ จึงท�ำให้สิ่งแวดล้อมเย็นลง ด�ำเนินต่อไปในอวัยวะบางอย่างภายหลังคนตาย อุณหภูมิลดลง เมื่อเอามือสัมผัสภาชนะจะ ทั้งนี้ เมื่อหัวใจหยุดเต้นแล้วอวัยวะต่าง ๆ รู้สึกเย็น. (อ. endothermic reaction). ภายในร่างกายจะขาดออกซิเจน แต่เซลล์ ของอวยั วะต่าง ๆ ยงั ท�ำงานตอ่ ไปได้อกี ระยะ ปฏิกิริยาไม่พึงประสงค์จากยา น. ปฏิกิริยา เวลาหน่งึ . (อ. vital reacting). ตอบสนองต่อยาที่เป็นอันตรายแก่ร่างกาย เกิดข้ึนเองเมื่อใช้ยาในขนาดปรกติเพื่อการ ปฏิกิรยิ าออกซเิ ดชัน น. ปฏกิ ริ ิยาทไ่ี อออน อะตอม ปอ้ งกัน วนิ จิ ฉยั บำ� บัดหรอื บรรเทาโรค หรือ หรือโมเลกุลของสาร เสียอิเล็กตรอนไปหรือ เพือ่ เปลยี่ นแปลงแกไ้ ขการทำ� งานของอวยั วะ มีเลขออกซิเดชันเพ่ิมขึ้น. (อ. oxidation ในร่างกาย แต่ไม่รวมถึงการใช้ยาในขนาดสูง reaction). ทั้งโดยต้ังใจหรือมิได้ต้ังใจ หรือจากการใช้ยา ในทางท่ีผิด ตัวอย่างเช่น อาการกล้ามเน้ือ ปฏิญญา น. ๑. ความตกลงระหว่างประเทศ สลายจากการกินยาลดไขมนั กลมุ่ อาการไรย์ ซึ่งมีลักษณะผูกพัน. ๒. ปฏิญญาฝ่ายเดียว (Reye’s syndrome) จากยาแอสไพริน ซึ่งก่อสิทธิและหน้าท่ีให้แก่ประเทศอ่ืน. กระทรวงสาธารณสุข 283

ปฏทิ ินกจิ กรรมสาธารณสขุ ๓. ปฏิญญาซ่ึงรัฐหน่ึงแถลงให้รัฐอื่นทราบ การประเมิน ดูแล เคล่ือนย้าย ล�ำเลียง ความเห็นและเจตนาของตนในเรื่องบางเรื่อง. นำ� สง่ ต่อ ตรวจวนิ จิ ฉยั และบ�ำบัดรักษาพยาบาล (อ. declaration). รวมถึงเจาะหรือผ่าตัด ใช้อุปกรณ์หรือ ปฏิทินกิจกรรมสาธารณสุข น. ก�ำหนดการ เครอื่ งมอื แพทย์ ให้หรอื บริหารยาหรือสารอนื่ การด�ำเนินกิจกรรมท่ีส�ำคัญต่าง ๆ เกี่ยวกับ หรือสอดใส่วัตถุใด ๆ เขา้ ไปในร่างกายผู้ป่วย นโยบายการด�ำเนินงานด้านสาธารณสุข ฉุกเฉิน และให้หมายรวมถึงการรับแจ้งและ กระทรวงสาธารณสขุ . จ่ายงานให้ผู้ปฏิบัติการอ่ืนกระท�ำโดยตรงต่อ ปฏิบตั ิการฉกุ เฉนิ (กฎ) น. การปฏบิ ัติการด้าน ผู้ป่วยฉุกเฉิน รวมทั้งการปฏิบัติการฉุกเฉิน การแพทย์ฉุกเฉินนับแต่การรับรู้ถึงภาวะ ที่ต้องกระท�ำตามค�ำส่ังการแพทย์ด้วย แต่ไม่ การเจ็บป่วยฉุกเฉิน จนถึงการด�ำเนินการ รวมถงึ การกระทำ� ใดอนั เปน็ การปฐมพยาบาล. ให้ผู้ป่วยฉุกเฉินได้รับการบ�ำบัดรักษาให้พ้น ปฏบิ ัติการแพทยข์ ้นั พน้ื ฐาน (กฎ) น. การปฏบิ ัติ ภาวะฉกุ เฉิน ซ่ึงรวมถึงการประเมนิ การจดั การ การแพทยด์ ้วยการใชอ้ ุปกรณ์หรือเครื่องมอื แพทย์ การประสานงาน การควบคุมดูแล การตดิ ต่อ และการบรหิ ารยาพืน้ ฐาน โดยไมท่ ําหัตถการ สอื่ สาร การล�ำเลียงหรอื ขนสง่ ผปู้ ว่ ย การตรวจ ในร่างกาย รวมทั้งการกระทําอ่ืนใดที่คณะ วินิจฉัย และการบ�ำบัดรักษาพยาบาล กรรมการการแพทย์ฉุกเฉินกําหนดเพ่ิมเติม ผู้ป่วยฉุกเฉินทั้งนอกสถานพยาบาลและ ให้เปน็ ปฏิบตั กิ ารแพทยข์ ้ันพ้ืนฐาน. (อ. basic ในสถานพยาบาล. (อ. emergency medical medical practice). operation). ปฏิบัติการแพทย์ขั้นสูง (กฎ) น. ปฏิบัติการ ปฏิบัตกิ ารฉุกเฉนิ กอ่ นโรงพยาบาล น. การปฏบิ ัติการ แพทย์ซึ่งต้องมีการบริหารยา การใช้อุปกรณ์ ฉกุ เฉนิ ต้งั แตท่ เี่ กดิ เหตุ ระหว่างการน�ำส่งจนถงึ การแพทย์ฉุกเฉินที่ซับซ้อน และการทํา สถานพยาบาลทเี่ หมาะสม. (อ. pre-hospital หัตถการในร่างกาย ซ่ึงเป็นประโยชน์ต่อ emergency medical care). การป้องกันการเสียชีวิตหรือการเจ็บป่วย ปฏบิ ัตกิ ารฉกุ เฉนิ ในโรงพยาบาล น. การปฏบิ ัติการ ของผู้ป่วยฉุกเฉิน แต่หากมีการกระทํา ฉุกเฉินในห้องฉุกเฉินของสถานพยาบาล ไม่ถูกต้องหรอื ไมเ่ หมาะสม กอ็ าจก่ออนั ตราย โดยนับต้ังแต่การรับผู้ป่วยต่อจากการปฏิบัติการ ต่อผู้ป่วยฉุกเฉินได้ย่ิงกว่า. (อ. advanced ฉกุ เฉินก่อนโรงพยาบาล จนผูป้ ่วยพน้ ภาวะฉุกเฉิน medical practice). ตามศกั ยภาพของสถานพยาบาล. (อ. hospital ปฏบิ ตั กิ ารอ�ำนวยการ (กฎ) น. การปฏิบัตกิ าร emergency medical care). ฉุกเฉินที่ไม่ได้กระท�ำโดยตรงต่อผู้ป่วยฉุกเฉิน ปฏบิ ัตกิ ารแพทย์ (กฎ) น. การปฏบิ ัตกิ ารฉุกเฉิน ประกอบด้วยการจัดการ การประสานงาน ที่กระท�ำโดยตรงต่อผู้ป่วยฉุกเฉินเกี่ยวกับ การควบคุมดแู ล และการติดตอ่ ส่ือสาร อนั มี ความจ�ำเป็น เพ่ือให้ผู้ป่วยฉุกเฉินได้รับ การปฏิบัติการแพทย์ที่ถูกต้อง สมบูรณ์ 284 พจนานกุ รมการสาธารณสขุ ไทย พ.ศ. ๒๕๖๑

ประคบสมุนไพร และทนั ทว่ งท.ี เส้นประสาท ในสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง ปฏสิ นธิ น. การรวมกนั ของเซลลส์ บื พันธ์ุเพศผู้ บางชนิดปมประสาทจะท�ำหน้าที่คล้ายสมอง. (อ. nerve ganglion). คือ สเปิร์ม (sperm) และเซลลส์ ืบพนั ธเ์ุ พศเมีย ปรสิต น. สัตว์พวกพยาธิที่อาศัยอยู่ในมนุษย์ คือ ไข่ (egg) ทำ� ใหเ้ กดิ เป็นไซโกตซง่ึ จะเจริญ และสัตว์ หรือพืชที่เกาะเบียนต้นไม้อื่น เช่น ตอ่ ไป. กาฝาก, ตวั เบียน ก็เรียก. (อ. parasite). ปฐมพยาบาล (กฎ) ก. การเร่ิมต้นกระท�ำ ปรอทวัดไข้ น. อุปกรณ์การแพทย์ชนิดหนึ่ง เพ่ือรักษาชีวิตหรือช่วยเหลือผู้ป่วยฉุกเฉิน ใช้ส�ำหรับวัดอุณหภูมิร่างกายดูว่าเป็นไข้หรือไม่. ขณะรอคอยปฏิบัติการฉุกเฉินการแพทย์ (อ. themometer). จากผู้ประกอบวิชาชีพหรือผู้ช่วยเวชกรรม ประกันสังคม น. โครงการท่ีจัดต้ังขึ้นโดยรฐั บาล ซ่ึงต้องไม่มีการท�ำหัตถการในร่างกายเว้นแต่ มีวัตถุประสงค์ที่จะสร้างความม่ันคงหรือ การให้ยาสามัญประจ�ำบ้านหรือยาของผู้ป่วย หลักประกันให้แก่ประชาชน โดยมีวิธีการ ตามที่แพทย์ส่ังไว้และหมายรวมถึงการแจ้ง จัดเก็บรายได้ส่วนหน่ึงจากประชาชนที่มีรายได้ การเจ็บป่วยฉุกเฉิน การฟื้นคืนคล่ืนหัวใจ เงินที่เก็บน้ีน�ำมาสมทบรวมกันเป็นกองทุน ด้วยไฟฟ้าแบบอัตโนมัติ และการปฏิบัติการ กลางเพื่อใช้จ่ายเป็นค่าทดแทนให้แก่ประชาชน ฉุกเฉินที่กระท�ำตามค�ำแนะน�ำของผู้ปฏิบัติการ ตามเง่ือนไขที่ก�ำหนด หากเป็นกรณีเก็บจาก ซ่ึงเป็นผู้ประกอบวิชาชีพ ผู้ช่วยอ�ำนวยการ ผู้ท่ีท�ำงานรับจ้าง ก็อาจให้นายจ้างจ่ายสมทบ หรือผู้ช่วยเวชกรรมตลอดจนการช่วยผู้ปฏิบัติการ สว่ นหนึ่ง และในบางกรณีรัฐบาลจะจ่ายสมทบ ดังกล่าวซ่ึงปฏิบัติการฉุกเฉินในท่ีเกิดเหตุการณ์ ด้วย. และขณะเคล่ือนย้ายผู้ป่วยฉุกเฉิน รวมท้ัง ประกันสุขภาพ น. การประกันภัยท่ีบริษัท การกระท�ำอ่ืนใดที่คณะกรรมการการแพทย์ ประกันภัยตกลงท่ีจะชดเชยค่าใช้จ่ายที่เกิดข้ึน ฉุกเฉินก�ำหนดเพ่ิมเติมให้เป็นการปฐมพยาบาล. จากการรักษาพยาบาลของผู้เอาประกันภัย (อ. first aid). ไม่ว่าค่ารักษาพยาบาลน้ันจะเกิดข้ึนจาก ปฐมวยั (พท.) [ปะถมไว, ปะถมมะไว] น. วยั ต้น การเจ็บป่วยจากโรคภัย หรือการบาดเจ็บ แพทย์แผนไทยนับตั้งแต่แรกเกิดจนถึงอายุ จากอบุ ัตเิ หตุ ให้แกผ่ เู้ อาประกนั ภัย. ๑๖ ป.ี ประคบ (พท.) ก. นาบและกดคลึงตามส่วนต่าง ๆ ปฐวธี าตุ, ปถวธี าตุ, ปถั วธี าตุ ดู ธาตุดิน. ของรา่ งกายด้วยความรอ้ นหรอื ความเยน็ . ปนเปอ้ื น ว. ผสมอย,ู่ ปะปนอยู่, รวมอย.ู่ ปมประสาท น. กลุ่มของเซลล์ประสาท ประคบสมุนไพร ก. ใช้สมุนไพรหลายอย่าง มีลักษณะพองใหญ่กว่าบริเวณอื่น ๆ ของ มาห่อรวมกันเป็นลกู ประคบ นำ� มาน่งึ ให้รอ้ น กระทรวงสาธารณสขุ 285

ประจ�ำเดอื น ประคบ นาบ หรือกดคลึงบริเวณท่ีปวด เน้นการสร้างประชาคมที่ให้ความส�ำคัญ หรือเคล็ดขัดยอก สมุนไพรส่วนใหญ่มีน�้ำมัน แก่ประชาชน เอื้ออาทรและรู้จักแบ่งปัน หอมระเหย เม่อื ถูกความร้อนจะระเหยออกมา มีสภาพความเป็นอยู่ที่ดี มีการพัฒนาในทุกด้าน ความร้อนจากลูกประคบจะช่วยกระตุ้น เพ่ือยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชน การไหลเวียนโลหิตใหด้ ีข้นึ และยงั มสี ารส�ำคัญ ส่งเสริมการใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างย่ังยืน จากสมุนไพรบางชนิดท่ีซึมเข้าทางผิวหนัง และส่งเสรมิ อตั ลกั ษณข์ องอาเซียน. [อ. ASEAN ชว่ ยรักษาอาการเคล็ดขัดยอก และลดอาการ Socio-cultural Community (ASCC)]. ปวดได้. (อ. herbal compress). ประชาชนวัยท�ำงานกลุ่มเส่ียง น. ประชาชน ประจำ� เดอื น น. ผนังชัน้ ในของมดลกู ท่ีหลดุ ลอก วัยท�ำงานท่ีมีปัญหาโรคเร้ือรัง มีปัญหา แล้วถูกขับออกมาทางช่องคลอด เน่ืองจาก ความรนุ แรงในครอบครัว ซ่งึ เสีย่ งตอ่ การเกิด ไมม่ ีการปฏิสนธ.ิ (อ. menstruation). ปญั หาสขุ ภาพจิต และไดร้ บั การประเมนิ จาก ประจุ (พท.) ก. ขับออก ถา่ ยออก. โรงพยาบาลชุมชน และ/หรือโรงพยาบาล ประชากร น. หน่วยของข้อมูลทุกหน่วย ส่งเสริมสุขภาพต�ำบลท่ีอยูใ่ นพน้ื ที่ ด�ำเนินการ ในขอบเขตที่ศึกษา อาจเป็นคน สัตว์ หรือ ตามโปรแกรมสร้างสุขวัยท�ำงานในชุมชน เหตกุ ารณท์ เ่ี ป็นไปไดท้ ัง้ หมดที่ต้องการศกึ ษา. และสถานประกอบการ ภายใตร้ ะบบสุขภาพ ประชากรกลุ่มเสี่ยง น. ประชากรท่ีมีความไว ระดบั อ�ำเภอ (DHS) ในเขตสุขภาพท่ี ๑-๑๒ รับต่อการเกิดโรคที่ก�ำลังท�ำการศึกษา. ด้วยแบบประเมินความเครียด (ST-5) และ (อ. population at risk). หรือแบบคัดกรองโรคซึมเศร้า ๒ ค�ำถาม (2Q) และมีผลการประเมนิ ว่า “ม”ี ในข้อใด ข้อหนึ่ง หรอื ทั้ง ๒ ข้อ และควรได้รับการดูแล ชว่ ยเหลอื อย่างต่อเนอ่ื ง. ประชากรสาธารณสุขตา่ งด้าว น. ๑. ประชากร ประชาชนไม่ใช่สิทธิหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ต่างด้าว (ท้ังต่างด้าวแท้และต่างด้าวเทียม) น. ประชาชนไทยท่ีไม่มีสิทธิภายใต้กองทุน ทีเ่ ข้ามาอาศยั อยู่ในประเทศไทย. ๒. ประชากร หลกั ประกันสขุ ภาพแห่งชาติ ไดแ้ ก่ ข้าราชการ สัญชาติไทยที่กลายเป็นคนต่างด้าวใน รวมท้ังครอบครวั ทีไ่ ดร้ บั สวสั ดิการรักษาพยาบาล ต่างประเทศ. (อ. alien health population). จากรัฐ พนักงานรัฐวิสาหกิจ พนักงานหรือ ลูกจา้ ง องค์กรปกครองส่วนท้องถน่ิ ผู้ประกนั ประชากรสูงอายุ น. กระบวนการที่ประชากร ตนในระบบประกันสังคม ครูเอกชน. มีอายุสูงข้ึน วัดได้จากสัดส่วนของประชากร [อ. non universal coverage (non-UC)]. สูงอายุหรืออายมุ ัธยฐานท่ีเพม่ิ สูงขึน้ . ประชาชนสิทธิหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ประชาคมสังคมและวัฒนธรรมอาเซียน น. น. ประชาชนไทยซ่ึงไม่มีสิทธิในกองทุน เสาหลักของประชาคมอาเซียนด้านสาธารณสุข สุขภาพระบบอ่ืน อาทิ สิทธิประกันสังคม 286 พจนานุกรมการสาธารณสุขไทย พ.ศ. ๒๕๖๑

ประชุมแบบโตะ๊ กลม สิทธิสวัสดิการข้าราชการ สิทธิครูเอกชน มีแบบแผนพิธีการที่แน่นอน ชัดเจน จึงจะมีสิทธิภายใต้กองทุนหลักประกันสุขภาพ องคป์ ระชุมประกอบดว้ ย ประธาน รองประธาน แหง่ ชาต.ิ [อ. universal coverage (UC)]. เลขานุการ และสมาชิกผู้เข้าร่วมประชุม. ประชุม น. การที่บุคคลตั้งแต่ ๒ คนขึ้นไป (อ. general conference หรือ general มาร่วมปรึกษาหารือ แลกเปล่ียน แสดง meeting). ความคิดเห็น เพ่ือกระท�ำกิจกรรมให้บรรลุ ประชุมทีมงานภายในหน่วยงาน น. การประชมุ วัตถุประสงค์อย่างใดอย่างหน่ึงหรือหลายอย่าง ที่ผู้บริหารหรือหัวหน้า ประชุมกับผู้ร่วมงาน ภายใต้ระยะเวลาทีก่ �ำหนด โดยอาจมีระเบียบ ลูกน้อง หรือทีมงาน เพ่ือปรึกษาหารือกัน วิธีการประชุมทช่ี ดั เจนตายตวั มีการหาขอ้ สรุป ในหน่วยงาน เปน็ เรื่องเฉพาะ เป็นการภายใน เปน็ มตทิ ีป่ ระชมุ หรือไมม่ ีก็ได้. (อ. meeting). ของหน่วยงาน เพอ่ื ประโยชน์ในการบรหิ ารงาน. ประชุมคณะกรรมการ น. การประชุมเฉพาะ (อ. staff meeting). กลุ่มของคณะผู้ท�ำงาน ซึ่งจัดอยู่ในรูป ประชมุ แบบกลุ่มยอ่ ยเฉพาะกจิ น. การประชมุ ค ณ ะ ก ร ร ม ก า ร ห รื อ ค ณ ะ อ นุ ก ร ร ม ก า ร ก ลุ ่ ม ย ่ อ ย ข อ ง ผู ้ ท่ี มี ค ว า ม ส น ใ จ ร ่ ว ม กั น เป็นกลุ่ม หรือคณะบุคคลท่ีมีการแต่งตั้ง หรือได้รับมอบหมายในการพิจารณาปัญหา หรือได้รับมอบหมายให้พิจารณาด�ำเนินงาน ใดปญั หาหนึง่ หรือเร่ืองย่อยเรื่องใดเรือ่ งหนึง่ ในเรอื่ งใดเรอ่ื งหนึง่ โดยเฉพาะ. (อ. committee ซ่ึงที่ประชุมใหญ่ได้มอบหมายให้สมาชิก meeting). ในกล่มุ ย่อยรว่ มกันคิด อภปิ ราย ใหค้ วามเหน็ ประชุมเชิงปฏิบัติการ น. การประชุมที่ต้องมี โ ด ย ใ ช ้ ก ร ะ บ ว น ก า ร ป ร ะ ชุ ม ก ลุ ่ ม ย ่ อ ย . การฝึกปฏิบัติส�ำหรับผู้เข้าร่วมประชุม (อ. syndicate). เป็นหลักส�ำคัญ โดยปรกติแล้วจะมีสมาชิก ประชุมแบบซิมโพเซียม น. การประชุม ที่เข้าร่วมประชุมจ�ำนวนไม่มาก คือมีจ�ำนวน ทางวิชาการ มีลักษณะคล้ายปาฐกถา ท่ีพอเหมาะกับอุปกรณ์และเครื่องอ�ำนวย เป็นคณะ โดยหมู่หรือคณะผู้เช่ียวชาญซึ่งมา ความสะดวกในการฝึกปฏิบัติการ ซ่ึงในการ เข้ากลุ่มอภิปรายแล้วอธิบายหรือบรรยาย ประชุม สมาชิกจะต้องร่วมการศึกษา รับฟัง ตามหวั ขอ้ เฉพาะของตน ตามที่ประธานหรือ การบรรยาย หรือศกึ ษาค้นคว้า ท�ำความเข้าใจ ผู้ด�ำเนินการอภิปราย เชิญให้พูดตามหัวข้อ และฝึกปฏิบัติ เพ่ือเพิ่มพูนประสิทธิภาพ และตามเวลาที่ก�ำหนด เม่ือผู้เชี่ยวชาญ ในการปฏิบัติงานเฉพาะอย่าง ตามหัวข้อ อภิปราย บรรยายให้ความรู้จนจบ หรือจบ ของการประชุม หลักส�ำคัญของการประชุม ในแต่ละตอนแล้ว มักจะให้ผู้ฟังซักถามได้. คือการเรียนรู้ ฝึกปฏิบัติ และน�ำไปปฏิบัติ (อ. symposium). ในการปฏิบตั งิ านจรงิ . (อ. workshop). ประชุมแบบโตะ๊ กลม น. การประชุมกลมุ่ แบบหน่ึง ประชุมทั่วไป น. การประชุมที่เป็นทางการ นิยมจัดโดยให้สมาชิกท่ีมาประชุมทุกคน กระทรวงสาธารณสุข 287

ประชมุ ระดมความคิด น่ังรอบโต๊ะกลมด้วยกัน และสมาชิกแลกเปลี่ยน สาครประเทศ และสาธารณประเทศ คัมภีร์ ข้อคิดเห็น ข้อมูล รายละเอียด ในเรื่องที่ วรโยคสาร แบ่งออกเป็น ๓ ประการ คือ สนทนาสู่กัน โดยบรรยากาศในห้องประชุม อะนปุ ะระมะประเทศ ชงั คะละประเทศ และ ค่อนข้างจะเป็นกนั เอง. (อ. round table). สาธาระณะประเทศ. ประชุมระดมความคิด น. การประชุมท่ีมุ่ง ประธานกรรมการบริหารงานเขตสุขภาพ น. ให้เกิดความคิดแบบเร่งด่วน เพื่อประมวล บุคคลที่มีอ�ำนาจและความรับผิดชอบสูงสุด ความคิดเห็นและข้อเสนอแนะจากสมาชิก ในองค์การมีหน้าที่ ๑) บริหาร สนับสนุน ให้มากท่สี ุดเท่าท่ีจะคิดได้ ด้วยเทคนิคเฉพาะ การท�ำงานขององค์การ ๒) ออกแบบ วางแผน เพ่ือการระดมความคิดอย่างกว้างขวาง. ตลาด ประชาสัมพันธ์ การผลิต การบริการ (อ. brain storming). ๓) บริหารจดั การด้านการเงนิ ภาษี การจดั การ ความเส่ียง ๔) การบริหารจัดการทรัพยากร ประชุมสัมมนา น. การประชุมแบบเปน็ ทางการ บุคคล ๕) การเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ ทสี่ มาชิกผมู้ าร่วมการประชุม เปน็ ผทู้ ีม่ คี วามรู้ ๖) จดั การด้านงบประมาณเพอื่ พัฒนาองคก์ าร. มปี ระสบการณ์ มีความสนใจในเรอื่ งเดยี วกัน [อ. chief executive officer (CEO)]. มาประชมุ รว่ มกันดว้ ยความตงั้ ใจ เพ่ือรว่ มกนั แลกเปล่ียนประสบการณ์ ศึกษา ค้นคว้า ประเภทและขอบเขตบริการสาธารณสุขส�ำหรับ ปรึกษาหารือ หรือร่วมคิด ร่วมแก้ปัญหา ประชาชนผู้มีสิทธิหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ในเร่ืองท่ีจดั สัมมนาครัง้ นน้ั โดยทัว่ ไปมกั จะมี (กฎ) น. ตามพระราชบัญญัติหลักประกัน การเชิญผู้เชี่ยวชาญ หรือผู้ทรงคุณวุฒิ สุขภาพแห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๔๕ มาตรา ๕ มาร่วมด้วยในฐานะผู้ให้ความรู้เสริม ช่วยชี้แนะ ก�ำหนดให้บุคคลทุกคนมีสิทธิได้รับบริการ และให้ค�ำแนะนำ� ปรกึ ษา. (อ. seminar). สาธารณสุขท่ีมีมาตรฐานและมีประสิทธิภาพ โดยประเภทและขอบเขตของบริการสาธารณสุข ประตูลม (พท.) น. ต�ำแหน่งบริเวณส่วนของ ท่ีบุคคลจะมีสิทธิได้รับให้เป็นไปตามที่คณะ รา่ งกาย เช่น ขมบั ขาหนีบ ข้อเทา้ ซึง่ ใชก้ ด กรรมการก�ำหนด โดยครอบคลุมบริการ เพื่อปิดการไหลเวียนของเลือดลมช่ัวคราว ๑) การส่งเสริมสุขภาพและการป้องกันโรค ในทางการนวดไทยนิยมใช้ต�ำแหน่งบริเวณ ๒) ค่าตรวจวินิจฉัยโรค ๓) ค่าตรวจและรับ ขาหนีบเปน็ หลกั . ฝากครรภ์ ๔) คา่ บำ� บดั และบริการทางการแพทย์ ๕) การคลอดบุตรไม่จ�ำกดั จำ� นวนคร้ัง ๖) คา่ ประเทศสมุฏฐาน (พท.) น. สถานที่อยู่ ท่อี าศยั อาหารและคา่ ห้องสามัญ ๗) ค่าบริบาลทารก อันเป็นที่ต้ังหรือท่ีแรกเกิดของโรค ต�ำรา แรกเกดิ ๘) ค่ายา คา่ เวชภณั ฑ์ คา่ อวัยวะเทยี ม เวชศึกษาแบ่งออกเป็น ๔ ประการ คือ และค่าอุปกรณท์ างการแพทย์ ๙) คา่ รถพยาบาล ประเทศร้อน ประเทศอบอุ่น ประเทศเย็น หรือค่ายานพาหนะรับส่งต่อผู้ป่วย ๑๐) ค่า และประเทศหนาว คัมภีร์ธาตุวิวรณ์ ยานพาหนะรับส่งต่อผู้ป่วย ๑๑) ค่าฟื้นฟู แบ่งออกเป็น ๓ ประการ คอื กณั ห์ประเทศ สมรรถภาพร่างกายและจิตใจ ครอบคลุม 288 พจนานกุ รมการสาธารณสุขไทย พ.ศ. ๒๕๖๑

ประสิทธผิ ล การฟื้นฟูสมรรถภาพทางการแพทย์ จนสิ้นสุด กระดูกสันหลัง เส้นประสาทส่วนปลาย และ การรักษา ๑๒) ค่าใช้จ่ายอื่นที่จ�ำเป็นเพื่อการ ระบบหลอดเลือดสมองนอกกะโหลกศีรษะ บริการสาธารณสุข. ดว้ ย. (อ. neurosurgery หรือ neurological ประสะ (พท.) ก. ๑. การทำ� ความสะอาดตัวยา surgery). หรือล้างตัวยา. ๒. การท�ำให้พิษของตัวยา ประสาทสมองเส้นที่ ๒ ดู จกั ษุประสาท. สมุนไพรลดลง เช่น การประสะยางสลัดได ประสาทหลอน น. ความผิดปรกติทางการรบั รู้ เพื่อให้พิษลดลง ใช้เป็นตัวยาได้ปลอดภัย ด้วยประสาทสัมผัสทั้ง ๕ โดยไม่มีส่ิงเร้าจริง มากข้ึน. ๓. มีน�้ำหนักเท่าตัวยาอ่ืนท้ังหมด เกิดข้ึน แต่ผู้ป่วยกลับรับรู้ เช่น ได้ยินเสียง ในต�ำรับยารวมกัน มักใช้เป็นช่ือยา เช่น ประหลาด โดยที่ไม่มีเสียงนั้นเกิดขึ้นจริง. ยาประสะกะเพรา คือ มีน้�ำหนักกะเพรา (อ. hallucination). เท่าตัวยาอ่ืนท้ังหมดในต�ำรับรวมกนั . ๔. ท�ำให้ ประสาทหเู ทยี ม น. ชดุ อุปกรณท์ ี่ผา่ ตัดฝงั เขา้ ไป สะอาด บรบิ รู ณ์ หรือมมี ากขึ้น เชน่ ประสะน�ำ้ นม ในหูส่วนในของผู้ที่หูหนวก เพื่อกระต้นุ ประสาท คือ ท�ำให้น�้ำนมของมารดาที่กินยานี้บริสุทธ์ิ หชู ัน้ ใน (cochlea) ให้รูส้ กึ ไดย้ ินเสยี ง อปุ กรณ์ ปราศจากโรค และมีมากข้ึน ใช้เลี้ยงทารก ที่ฝังจะท�ำงานร่วมกับไมโครโฟนภายนอก ได้อย่างปลอดภยั . ระบบประมวลสัญญาณและส่งวิทยุ และ ประสาทการเห็น, ประสาทตา ดู จักษุประสาท. ระบบรับวิทยุท่ีต่อกับชุดประสาทหูเทียม. ประสาทวิทยา น. การแพทยเ์ ฉพาะทางทเี่ กีย่ วข้อง (อ. cochlear implant). กับความผิดปรกติของระบบประสาท กล่าว ประสาทอักเสบ น. ภาวะหน่ึงของเสน้ ประสาท คือ เกี่ยวข้องกับการวินิจฉัยและรักษาโรค ซึ่งท�ำหน้าท่ีรับส่งค�ำสั่งจากสมองและ ที่จัดว่าเก่ียวข้องกับระบบประสาทกลาง ไขสันหลังไปยังอวัยวะต่าง ๆ ในร่างกาย ระบบประสาทนอกส่วนกลาง และระบบ เกิดความเสียหายหรือเกิดโรคบางชนิด ประสาทอิสระ รวมท้ังหลอดเลือด เนื้อเย่ือ อาจท�ำใหเ้ กดิ อาการ เชน่ อ่อนแรง ปวดและ ปกคลุม และอวัยวะที่ประสาทส่ังการ เช่น ชาตามมือและเท้า หรืออวัยวะส่วนอ่ืน ๆ กล้ามเนื้อ แพทย์ผู้เช่ียวชาญด้านประสาทวิทยา ของร่างกาย โดยอาการปวดและชาท่ีเกิดขึ้น จะได้รับการฝึกเพื่อการสืบค้น การวินิจฉัย จากโรคบางชนิดบรรเทาได้ด้วยการกินยา. และรักษาความผิดปรกติของระบบประสาท. (อ. peripheral neuropathy). (อ. neurology). ประสาทศัลยศาสตร์ น. การแพทยเ์ ฉพาะทาง ประสิทธิผล น. การเปรียบเทียบระหว่าง สาขาหน่ึงทางศัลยศาสตร์ ดูแลเก่ียวกับ ผลลัพธ์กับเป้าหมายหรือวัตถุประสงค์ การป้องกัน วินิจฉัย รักษา ฟื้นฟูโรคที่เก่ียวข้อง ของโครงการท่วี างไว้. (อ. effectiveness). กับระบบประสาท รวมถึงสมอง ไขสันหลัง กระทรวงสาธารณสขุ 289

ประสิทธิภาพ ประสิทธิภาพ น. การเปรียบเทียบระหว่าง ปริมณฑลเพื่อสุขภาพ น. สถานที่หรือบริบท ผลผลิตกับปัจจัยน�ำเข้า (ทรัพยากร เวลา ทางสังคมซึ่งประชาชนใช้เป็นที่ประกอบกิจกรรม วชิ าการ เทคโนโลยี การทมุ่ เท). (อ. efficiency). ประจ�ำวัน ซึ่งภายในขอบเขตดังกล่าวจะมี การปฏสิ มั พนั ธ์ของปจั จยั ต่าง ๆ ทางสงิ่ แวดลอ้ ม ปรับธาตุ (พท.) ก. ท�ำให้ธาตุท้ัง ๔ สมดุล องค์กรและปัจจัยส่วนบุคคลท่ีก่อให้เกิด เพือ่ ท�ำหน้าท่ไี ดต้ ามปรกต.ิ ผลกระทบต่อสุขภาพและความผาสุก. (อ. setting for health). ปรับพฤติกรรมสุขภาพเปลี่ยนสุขภาพคนไทย ก. ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพโดยการ ปรมิ าณรังสีสะสม (กฎ) น. ผลรวมของปริมาณ ออกก�ำลังกายควบคู่กับการกินอาหาร รงั สที ีร่ า่ งกายไดร้ ับ. อย่างถูกต้อง เพ่ือป้องกันและลดความเส่ียง ต่อการเกิดโรค ท�ำให้มีสุขภาพแข็งแรง ปริมาณสารอาหารอา้ งอิง น. คา่ แนะน�ำปริมาณ สร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรค และยังลดภาระ ของสารอาหารท่ีคนปรกติควรได้รับประจ�ำวัน ค่าใช้จ่ายในการดูแลรักษาพยาบาลโรค เพื่อสุขภาพที่ดี ใช้ก�ำหนดแผนและปริมาณ ท่ีป้องกันได้ทั้งในระดับครัวเรือนระดับชุมชน อาหาร เพอื่ ป้องกนั โรคและหลกี เลยี่ งการไดร้ ับ และระดบั ประเทศ. สารอาหารมากหรอื นอ้ ยเกนิ ไป. [อ. dietary reference intake (DRI)]. ปรากฏการณ์ดอปเพลอร์ น. การเปลี่ยน ความถ่ีของเสียงหรือระดับเสียงท่ีผู้รับฟังได้ยิน ปรมิ าตรกระจายตวั , ปรมิ าตรกระจายตัวชัดเจน เน่ืองจากการเคลื่อนที่สัมพัทธ์ระหว่างแหล่ง น. ปริมาตรซ่ึงจ�ำนวนยาควรจะกระจายตัว ก�ำเนิดเสียงกับผู้รับฟัง เช่น เมื่อรถพยาบาล อย่างสม�่ำเสมอเพ่ือการสังเกตในความเข้มข้น เล่นเข้ามาใกล้ จะได้ยินเสียงไซเรนมีความถี่ ของเลอื ด ใชบ้ อกปริมาณการกระจายตวั ของยา สงู กว่าเมื่อแล่นห่างออกไป. ทั่วท้ังร่างกายหลังจากกินยาหรือฉีดยาเข้าเส้น. [อ. volume of distribution (VD)]. ปราศจากเชื้อ น. ไม่มีเช้ือจุลินทรีย์ทุกชนิด รวมทั้งสปอร์ของแบคทีเรยี . ปล่อยปลิง (พท.) ๑. ก. น�ำปลิงมาวางไว้ ต�ำแหน่งท่ีต้องการให้ดูดเลือดเสียออก. ปริณามัคคี (พท.) [ปะรินามักคี] น. ไฟย่อย ๒. น. วิธกี ารบ�ำบัดโรคแบบการแพทยแ์ ผนไทย อาหาร ท�ำให้อาหารที่กินแหลกละเอียด วธิ หี น่งึ โดยการนำ� ปลิงมาวางไว้ตามต�ำแหน่ง เป็นองคป์ ระกอบ ๑ ใน ๔ ชนิดของธาตุไฟ. ต่าง ๆ ของร่างกายท่ีตอ้ งการใหด้ ดู เลอื ดเสยี ออก, วางปลิง หรือ วางชัลลกุ ะ กเ็ รยี ก. ปรทิ ัยหัคคี (พท.) [ปะรไิ ทหกั คี] น. ไฟทำ� ให้ ร้อนภายใน หรือไฟร้อน ระส�่ำระสาย เป็น ปลาการารฟู า น. ปลานำ�้ จดื ทม่ี ีชื่อทางวิทยาศาสตร์ องคป์ ระกอบ ๑ ใน ๔ ชนิดของธาตุไฟ. ว่า Cyprinion macrostomus มพี ฤตกิ รรม เกาะและตอดในลักษณะส่ันแบบช็อตไฟฟ้า 290 พจนานุกรมการสาธารณสุขไทย พ.ศ. ๒๕๖๑

ปจั จยั นำ� (spark vibration) ท�ำหนา้ ท่ีดูดเซลล์ผิวหนงั (อ. pneumonia). ท่ีตาย แบคทีเรีย และเช้ือราท่ีก่อให้เกิด ปอดอุดก้ันเรื้อรัง น. โรคปอดตดิ เชอื้ ชนิดเร้อื รงั กลิน่ อบั ทีเ่ ทา้ อกี ทง้ั น้�ำลายของปลาการารฟู า ยังปล่อยเอนไซม์ไดอะทานอล (diathanol) ที่ผู้ป่วยจะมีพยาธิสภาพของถุงลมโป่งพอง ซ่ึงท�ำหน้าที่กระตุ้นผิวให้เกิดเซลล์ใหม่และ (emphysema) และ/หรือหลอดลมอักเสบ ชว่ ยซอ่ มแซมเซลลผ์ ิวเก่าทสี่ ึกหรอ ช่วยใหผ้ วิ เร้ือรัง (chronic bronchitis) เกิดร่วมกัน ดูชุ่มชื่นขึ้นและช่วยรักษารอยแตกที่ส้นเท้าได้ อาการหลักคอื ไอ มเี สมหะ หรืออาการหายใจ ปลาการารูฟาจะมอี ายุ ๖-๗ ปี ความยาวเต็มท่ี เหนอ่ื ยและเปน็ มากขน้ึ เรื่อย ๆ. ประมาณ ๗ เซนติเมตร ในทางการแพทย์ ปจั จยั ก�ำหนดสขุ ภาพ น. ปัจจยั ทีม่ อี ิทธิพลหรอื ถือว่าการใช้ปลาการารูฟาบ�ำบัดเป็นวิธีการ ส่งผลต่อการมีสุขภาพท่ีดีของมนุษย์ ได้แก่ ธรรมชาติบ�ำบัดท่ีได้ผลดีที่สุดทางหนึ่ง ปัจจัยด้านบุคคล ปัจจัยด้านสังคม และ ปัจจุบันปลาชนิดนี้ในตะวันออกกลางถือเป็น สภาพแวดล้อม ปัจจัยด้านระบบบริการ สัตว์สงวน. (อ. doctor fish, nibble fish, สุขภาพ เป็นแนวคิดการมองปัญหาผ่าน kangal fish และ redish log sucker). ปัจจัยทีก่ ำ� หนดหรอื ปัจจยั ท่สี ง่ ผลตอ่ สขุ ภาพ. ปลาบ�ำบัด น. การบ�ำบัดด้วยการใช้บ่อน้�ำวน (อ. determinants of health). ท่ีมีปลาที่ชื่อว่า ปลาการารูฟา ว่ายอยู่ใน ปัจจัยคกุ คามสุขภาพ น. ปจั จยั ท่มี ีผลกระทบ บอ่ น้ำ� นน้ั โดยการบำ� บัดนีจ้ ะอาศัยพฤติกรรม ต่อภาวะสุขภาพท่ีท�ำให้เกิดโรค ป่วย และ ของตัวปลาท่ีชอบเกาะและตอด เพอื่ รกั ษาผิว ตาย ในด้านส่ิงแวดล้อมถือว่าปัจจัยคุกคาม และการขจัดเซลล์ผิวเก่าตายแล้วให้หลุดลอก สุขภาพท่ีก่อโรคมะเร็งอยู่ในเกณฑ์ที่มีความ ออกไปอยา่ งง่ายดาย. (อ. fish therapy). รุนแรงสูงสุด จ�ำเป็นต้องลดความชุกของ ปอดติดเชื้อ น. อาการทป่ี อดตดิ เช้อื โรคประเภท ปัจจัยน้ันให้เป็นศูนย์ เพ่ือลดอัตราเกิดโรค ต่าง ๆ ตัง้ แตแ่ บคทีเรยี เชอ้ื ไวรัส พยาธิ เช้ือรา และตาย. (อ. health hazard). อื่น ๆ ทที่ ำ� ใหเ้ กดิ อาการอกั เสบ ถงุ ลมจะเตม็ ไป ปัจจยั ต้านสารอาหาร น. สารท่ยี บั ยง้ั หรอื ทำ� ให้ ด้วยน�้ำ ปอดจะท�ำงานหนักเพื่อพยายาม คณุ ค่าอาหารลดลงหรือเสยี ไป เชน่ สารยับยงั้ แลกเปล่ยี นเปน็ แก๊ส. ทรปิ ซนิ ทำ� ให้ร่างกายไมส่ ามารถยอ่ ยโปรตีนได.้ ปอดบวม น. ปอดทต่ี ิดเชอ้ื และเกดิ ภาวะอักเสบ (อ. antinutritive factor). โดยการติดเช้ือเกิดจากแบคทีเรีย เช้ือไวรัส ปจั จยั นำ� น. ปัจจยั ภายในตวั ของบุคคล ซ่งึ เปน็ เช้ือรา หรือพยาธิ. ปัจจัยพ้ืนฐานท่ีเป็นแรงจูงใจให้บุคคลกระท�ำ ปอดอักเสบ น. ปอดทต่ี ิดเชอื้ และเกดิ ภาวะอกั เสบ พฤติกรรมสุขภาพอย่างมีเหตุมีผล อันจะน�ำ โดยการติดเชื้อเกิดจากแบคทีเรีย ไวรัส ไปสู่การกระท�ำพฤติกรรมท่ียั่งยืน ถาวร เช้ือรา พยาธิ สารเคมี หรือยาบางอย่าง. กระทรวงสาธารณสุข 291

ปจั จยั รบกวน ปัจจยั น�ำทีส่ �ำคัญแบ่งได้เป็น ๒ กลุ่มหลัก คือ ขึ้นมีความยั่งยืน หรือเป็นระบบท่ียับยั้ง ปัจจัยด้านความรู้ การรับรู้ เจตคติต่อพฤติกรรม พฤติกรรมก็ได้, ปัจจัยสนับสนุน ก็ว่า. ความเช่ือ ค่านิยม และความพึงพอใจ และ (อ. reinforcing factor). ปจั จยั ดา้ นประชากร เช่น อายุ อาชีพ สถานะ ปัจจัยเส่ียง น. สถานะทางสังคม เศรษฐกิจ ทางสังคม. (อ. predisposing factor). หรือทางชีวภาพตลอดจนพฤติกรรมหรือ ปจั จัยรบกวน น. เหตกุ ารณ์หรือปัจจยั ภายนอก ส่งิ แวดลอ้ มตา่ ง ๆ ทีส่ ัมพนั ธ์กับสาเหตุ หรอื ที่ไม่ใช่ปัจจัยหลักที่สนใจจะศึกษา แต่มี เป็นสาเหตุของการเพ่ิมโอกาสท่ีจะป่วยจาก อิทธิพลต่อความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัย โรคบางชนิด หรือการได้รับบาดเจ็บมากขึ้น. (ตัวแปรต้น) กับผลลัพธ์ (ตัวแปรตาม) (อ. risk factor). ท่สี นใจศกึ ษา. (อ. confounder). ปัจจัยเอื้อ น. ปัจจัยภายนอกท่ีส�ำคัญและ ปัจจัยสนับสนนุ ดู ปัจจัยเสรมิ . จ�ำเป็นต่อการกระท�ำพฤติกรรมของบุคคล ปจั จยั สังคมกำ� หนดสุขภาพ น. สภาพแวดลอ้ ม ได้แก่ ทรัพยากรต่าง ๆ และการเข้าถึง ที่บุคคลเกิด เติบโต ท�ำงาน ด�ำรงชีวิต ทรัพยากรเหล่าน้ัน ซ่ึงเกี่ยวข้องกับราคา อยู่ จนถงึ วาระสดุ ทา้ ยแห่งชีวิต รวมถงึ ปจั จยั คา่ ใชจ้ า่ ย ระยะทาง เวลา ความยากงา่ ยของ และระบบต่าง ๆ ท่ีเข้ามามีส่วนก�ำหนด การเข้าถึงบริการ รวมถึงทักษะที่ส�ำคัญใน สภาพแวดล้อมเหลา่ นน้ั ไดแ้ ก่ นโยบาย และ การแสดงพฤติกรรมสุขภาพ. (อ. enabling ระบบเศรษฐกจิ ทิศทางการพัฒนา บรรทัดฐาน factor). ในสังคม นโยบายทางสังคม และระบบการเมอื ง ปัจฉิมวัย (พท.) [ปัดฉิมไว, ปัดฉิมมะไว] น. การปกครอง. (อ. social determinants of วัยตอนปลาย วัยชรา แพทย์แผนไทย health). นับตั้งแต่อายุ ๓๒ ปีเป็นต้นไป แต่ในคัมภีร์ ปัจจัยสังคมเอื้อต่อสขุ ภาวะ ดู ส่งิ แวดล้อมเออ้ื สมุฏฐานวินิจฉยั นับตัง้ แตอ่ ายุ ๓๐ ปีเป็นตน้ ไป. ต่อสุขภาวะ. ปญั จอนิ ทรีย์ ดู เบญจอนิ ทรีย.์ ปัจจัยส่งิ แวดลอ้ ม น. ปัจจยั ทางกายภาพ เคมี ปญั ญา (กฎ) น. ความรทู้ ัว่ รู้เท่าทัน และความ และชีวภาพที่อาจมีผลกระทบต่อสุขภาพ เข้าใจอย่างแยกได้ในเหตุผลแห่งความดี ของมนษุ ย์ โดยไมร่ วมถงึ พฤติกรรมทเี่ กยี่ วข้อง ความช่ัว ความมีประโยชน์และความมีโทษ กับส่ิงแวดล้อมทางสังคม วัฒนธรรม และ ซึ่งน�ำไปสู่ความมีจิตอันดีงามและเอื้อเฟื้อ พนั ธกุ รรม. เผื่อแผ่. ปจั จัยเสรมิ น. ปัจจยั ภายนอกทางสงั คมท่ชี ว่ ย ปัญหาสุขภาพจิต น. สภาวะทางจิตใจท่ี สง่ เสริม สนับสนุนให้พฤตกิ รรมสุขภาพทเ่ี กดิ แสดงออกทางพฤติกรรม อารมณ์ และความ 292 พจนานกุ รมการสาธารณสขุ ไทย พ.ศ. ๒๕๖๑

ปิด๊ โปง่ คิดที่เปลี่ยนไป ท�ำให้บุคคลขาดความสามารถ ใน ส่วนด้านนอกเริ่มจากบริเวณสะโพก ในการปรับตัวให้เข้ากับสังคม และส่ิงแวดล้อม แล่นลงมาถึงตาตุ่มด้านนอก เรียก เส้น รอบข้าง จึงไม่สามารถด�ำรงชีวิตอย่างเป็น ปตั ฆาตนอก. ๒. โรคลมชนดิ หนึ่ง ผูป้ ว่ ยมกั มี ปรกติสขุ . อ า ก า ร ป ว ด เ มื่ อ ย ต า ม แ น ว เ ส ้ น ป ั ต ฆ า ต ปัญหาหมอกควัน น. ปญั หามลพษิ ทางอากาศ เคล่ือนไหวไม่สะดวก, ลมปัตฆาต ก็เรียก, ที่ เ กิ ด จ า ก ก า ร ส ะ ส ม ข อ ง ค วั น แ ล ะ ฝุ ่ น เขียนว่า ปัฏฆาต ปัตคาด ปัตฆาฏ หรือ ในอากาศ โดยเกิดข้ึนจากการลุกติดไฟหรือ ปัตะฆาฎ กม็ ี. เผาไหม้ของวัสดุต่าง ๆ เช่น การเกิดไฟป่า ปัสสาวะบ�ำบัด น. การใช้ปัสสาวะของตัวเอง การเผาเศษวัสดทุ างการเกษตร ฯลฯ รวมถงึ เพือ่ วตั ถุประสงคใ์ นการรกั ษาโรค. (อ. urine การใช้เช้ือเพลิงจากภาคคมนาคมและ therapy). อุตสาหกรรม ซ่ึงมีการปลดปล่อยสารมลพิษ ปัสสาวะเล็ด ก. ปสั สาวะออกมาเลก็ นอ้ ยเวลา ทางอากาศ เช่น ฝุ่นละอองขนาดเล็ก ไอหรือจาม เกิดจากกล้ามเน้ืออุ้งเชิงกราน แก๊สคาร์บอนมอนอกไซด์ ไนโตรเจนได- ที่พยุงท่อปัสสาวะและกระเพาะปัสสาวะ ออกไซด์ ซัลเฟอร์ไดออกไซด์ โอโซน ฯลฯ หยอ่ นยาน. ออกมาสะสมอยู่ในบรรยากาศภายนอก โดย ปากขม (พท.) ว. อาการท่ีรู้สึกขมในปาก สัดส่วนขององค์ประกอบสารแต่ละชนิด เม่ือเวลาเป็นไข,้ ขมปาก ก็เรยี ก. มีความแตกต่างกัน ข้ึนอยู่กับประเภทของ ปากมดลูกอักเสบ น. การอักเสบบริเวณปาก เช้ือเพลิง ระดับความชื้นในอากาศ อุณหภูมิ มดลูก มีอาการบวม แดง ท�ำให้มีตกขาวผิด ของไฟ ความกดอากาศ ความเร็วและทศิ ทาง ปรกติ หรือมเี ลอื ดออกงา่ ยเมือ่ สัมผสั สาเหตุ ลม ซ่ึงท�ำให้เกิดผลกระทบต่อประชาชน มีทั้งท่ีเกิดจากการติดเชื้อและไม่ติดเชื้อ ท้ังทางด้านสุขภาพ เศรษฐกิจ คมนาคม แต่ส่วนใหญ่เกิดจากการติดเชื้อทางเพศ วถิ ีชีวิต. สัมพนั ธ์. (อ. cervicitis). ปฏั ฆาต, ปัตคาด, ปัตฆาฏ, ปัตะฆาฎ ดู ปตั ฆาต. ป๊ิด (พบ.) (ถ่นิ -เหนอื ) น. ส่งิ ทที่ ำ� ใหเ้ กิดการเจบ็ ปตั ฆาต (พท.) น. ๑. เส้นท่มี จี ุดเร่มิ ตน้ บรเิ วณ ป่วย ทีไ่ มม่ ตี วั ตน เชอ่ื วา่ เป็นอาถรรพท์ อ่ี ยูใ่ น ขอบเชิงกรานด้านหน้า แล่นถึงตาตุ่ม ตัวผู้ป่วย ซึ่งอาจเกิดจากส่ิงเหนือธรรมชาติ เส้นด้านบนจะแล่นไปทางด้านหลังขึ้นข้าง คุณผี คุณไสย เกิดจากระบบไหลเวียนของ กระดกู สนั หลงั (ถัดออกมาจากเสน้ รัตตฆาต) เลือดลมเดินไม่สะดวก หรือเกิดจาก ถึงบรเิ วณต้นคอ ทา้ ยทอย ขนึ้ ศีรษะ แลว้ ลง ธรรมชาติ เชน่ ลม น้ำ� พชื สัตว์ อาหาร. มาท่แี ขน เส้นที่อย่ดู ้านขวา เรยี ก เสน้ ปตั ฆาตขวา ปิด๊ โป่ง (พบ.) (ถิน่ -เหนือ) น. อาการปวดบวม เส้นที่อยู่ด้านซ้าย เรียก เส้นปัตฆาตซ้าย ส่วนเส้นด้านล่างจะเร่ิมจากบริเวณหน้าขา แลน่ ลงมาถงึ ตาตมุ่ ดา้ นใน เรยี ก เส้นปัตฆาต กระทรวงสาธารณสขุ 293

ปิ๊ดย�ำ ร้อนตามข้อ ส่วนใหญ่จะเกิดกับขา บางคร้ัง ปีชีวิตท่ีทุพพลภาพ น. จ�ำนวนปีที่ผู้ป่วยหรือ ท�ำให้แข้งขาลีบ. ผู้ที่ได้รับผลกระทบจากเทคโนโลยี มีชีวิต ป๊ดิ ย�ำ (พบ.) (ถ่ิน-เหนือ) น. อาการเจบ็ ปวดเปน็ อยู่อย่างหย่อนก�ำลังความสามารถท่ีจะ ครั้งคราว แต่บริเวณปวดอาจสามารถเคล่ือน ประกอบการงานตามปรกติ อันเนื่องมาจาก ย้ายได้. ร่างกายไมส่ มบรู ณ.์ [อ. disability adjusted life years (DALY)]. ปิดสถานพยาบาล น. การออกค�ำส่ังทาง ปีสุขภาวะ น. จ�ำนวนปีที่ผู้ป่วยหรือผู้ที่ได้รับ ปกครองท่ีก่อให้เกิดผลทางกฎหมายต่อ ผลกระทบจากเทคโนโลยีมีชีวิตอยู่อย่าง สถานพยาบาลท่ีกระท�ำความผิดกฎหมาย มคี ณุ ภาพทั้งร่างกายและจิตใจ. [อ. quality ให้สถานพยาบาลหยุดการให้บริการท้ังหมด adjusted life year (QALY)]. โดยค�ำสั่งนั้นได้ก�ำหนดระยะเวลาให้สถาน พยาบาลปฏิบัติด้วยเหตุที่ใช้ในการปิดสถาน ปูน ดู กำ� ลังวัวเถลงิ . พยาบาล มี ๓ เหตุ ดังน้ี ๑. ผรู้ บั อนุญาตหรือ ปูลอย, ปเู ลย ดู ไพล. ผู้ด�ำเนินการสถานพยาบาลกระท�ำการหรือ เป็นลม ก. อาการท่สี ามารถเกดิ ขนึ้ ได้ทุกขณะ ละเว้นกระท�ำการจนเป็นเหตุให้เกิดอันตราย เกิดความเสียหายอย่างร้ายแรงแก่ผู้ที่อยู่ใน และเกิดขึ้นกะทันหัน ท�ำให้หมดสติไป สถานพยาบาล ๒. ผูร้ ับอนญุ าตหรือผู้ดำ� เนนิ ในระยะเวลาสน้ั ๆ. (อ. faint). การสถานพยาบาลไม่ปฏิบัติตามค�ำส่ังของ เป็นลมหมดสติ ก. อาการท่เี กิดขนึ้ โดยฉบั พลนั ผู้อนุญาตตามมาตรา ๔๕ ๓. ผู้รับอนุญาต ซ่ึงผู้ป่วยจะมีอาการเหง่ือออกมาก พูดเพ้อ หรือผู้ด�ำเนินการสถานพยาบาลไม่ปฏิบัติ หมดสติ อาจชักอุณหภูมิของร่างกายสูง ตามค�ำสัง่ ของพนักงานเจ้าหน้าท่ตี ามมาตรา ๔๙. จนเกนิ ๔๑ องศาเซลเซยี ส การเกิดภาวะเช่นนี้ เรียกว่าศูนย์ควบคุมอุณหภูมิของร่างกาย ปิตตะ น. พลังงานพ้ืนฐานตามศาสตร์แห่ง ในสมองเสียหน้าท่ีไป ซึ่งเป็นภาวะที่รุนแรง. อนิ เดีย ประกอบดว้ ย “ธาตไุ ฟ” มีหน้าท่ีเผา (อ. heat stroke หรือ hyperpyrexia). ผลาญอาหารและให้ความอบอุ่นแก่ร่างกาย เปรียบเทียบปรับ น. บทลงโทษตามพระราช- รวมทั้งช่วยในเร่ืองการมองเห็น ควบคุมการ บัญญัติสถานพยาบาล พ.ศ. ๒๕๔๑ และที่ ย่อยอาหาร การดูดซึม การดูดซับธาตุสาร แก้ไขเพ่ิมเติม พ.ศ. ๒๕๕๙ ในความผิดท่ีมี อาหาร กระบวนการเผาผลาญอาหารให้เกิด อัตราโทษปรับสถานเดียวหรือหากมีโทษจ�ำคุก พลังงานอุณหภูมิของร่างกาย สีผิว ความ ดว้ ยต้องมีอตั ราโทษไม่เกนิ ๑ ปี ผตู้ อ้ งหาจะ สุกใสแวววาวของดวงตา รวมท้ังความฉลาด ถูกเปรียบเทียบปรับโดยคณะกรรมการ ความสามารถในการเรียนรู้ สรีรวิทยาส่วน เปรียบเทยี บคดี หากคณะกรรมการฯ เหน็ วา่ กายภาพ. (อ. pitta). ปกี มดลกู ดู ท่อน�ำไข่. 294 พจนานุกรมการสาธารณสุขไทย พ.ศ. ๒๕๖๑

แปรรูปอย่างหยาบ ไม่ควรถูกฟ้องร้องหรือได้รับโทษถึงจ�ำคุก และสนับสนุนการมุ่งสู่การบรรลุเป้าหมาย หรือพนักงานสอบสวนส่งเร่ืองให้เปรียบ ดังกล่าวของประเทศ. [อ. sustainable เทียบปรับ ในกรณีท่ีผู้ต้องหายินยอมให้ development goal (SDG)]. เปรยี บเทียบปรบั ตอ้ งดำ� เนนิ การเสยี คา่ ปรบั เปา้ หมายสุขภาพ น. การเนน้ การเปลย่ี นแปลง ภายใน ๓๐ วัน นบั แต่วนั ท่ีมีการเปรยี บเทียบปรบั ท่ีจะเกิดแก่ประชากรกลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง เม่ือเสียค่าปรับตามก�ำหนดแล้ว ให้ถือว่าคดี โดยเฉพาะ ซ่ึงใช้ตัวชี้วัดสุขภาพเป็นเกณฑ์ เลิกกัน ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณา ในระดับท่ีมีความเป็นไปได้ในช่วงเวลาหนึ่งท่ี ความอาญา หากผู้ต้องหาปฏิเสธหรือไม่ ก�ำหนดไว้ เป้าหมายมักก�ำหนดให้เกิดการ ยินยอมให้เปรียบเทียบปรับ หรือไม่จ่ายค่าปรับ เ ป ล่ี ย น แ ป ล ง ผ ล ลั พ ธ ์ ด ้ า น สุ ข ภ า พ ห รื อ ภายในก�ำหนดหรือไม่ยินยอมยกของกลาง ผลลัพธ์ด้านสุขภาพระยะกลางในส่วนใด ให้ตกเป็นของแผ่นดิน ให้คณะกรรมการ ส่วนหน่ึงโดยเจาะจงและสามารถวัดได้. เปรียบเทียบคดี มอบกรมสนับสนุนบริการ (อ. health target). สุขภาพ เพ่ือด�ำเนินการแจ้งความร้องทุกข์ แปง้ น. สารอาหารพวกคาร์โบไฮเดรตที่มีขนาด ต่อพนักงานสอบสวนท่ีมีอ�ำนาจในท้องท่ี โมเลกุลใหญ่ ประกอบด้วยน้�ำตาลโมเลกุลเดีย่ ว ที่สถานพยาบาลนั้นตั้งอยู่ เพื่อด�ำเนินการ เเปมน็่ือจย�ำ่อนวยนสมลาากยมโดสี ูตยรเเอคนมทีไซว่ั มไป์ห(รCือ6Hต1้ม0Oก5ับ)n ตามกฎหมายต่อไป. สารละลายกรดจะได้กลูโคส. (อ. starch). เปลตัก น. เปลสำ� หรับเคล่อื นย้ายผ้ปู ่วยบาดเจบ็ แปง้ ฝุ่น น. แปง้ ที่เปน็ ผงละเอยี ด ส่วนใหญ่มีสี โดยเฉพาะผู้มีปัญหาด้านกระดูก และมี ขาวและสเี นอ้ื ใชผ้ ัดหนา้ หรือทาตัว. อาการบาดเจบ็ รุนแรง. (อ. scooper). แปรงสีฟันติดดาว น. แปรงสีฟันที่มีคุณภาพ เปลนอน น. เปลนอนชนิดล้อเล่ือนส�ำหรับ ผ่านเกณฑม์ าตรฐานวิชาการของกรมอนามัย ผู้ป่วย. (อ. stretcher). แ ล ะ มี ฉ ล า ก ถู ก ต ้ อ ง ต า ม ป ร ะ ก า ศ ข อ ง เปลสนาม น. เปลส�ำหรับเคลอื่ นยา้ ยผู้ป่วยบาด ส�ำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค เจ็บ. (อ. pitchfork). ส�ำนักนายกรฐั มนตรี. เป่าฟ่หู ลงิ ดู บวั หมิ ะ. เปา้ หมายการพฒั นาท่ีย่ังยนื น. เป้าหมายร่วม แปรรปู อยา่ งหยาบ (กฎ) น. การปรงุ แต่งหรือ กันของประชาคมโลกและประเทศไทย เปลี่ยนแปลงสภาพหรือสมบัติของสมุนไพร ซึ่งจะน�ำมาใช้เป็นเครื่องมือในการพัฒนา ท�ำให้ได้สารสกัดแบบรวมด้วยกรรมวิธีแบบ ประเทศ โดยผลักดันผ่านยุทธศาสตร์ชาติ ดั้งเดิมและแบบที่พัฒนาข้ึน โดยมิได้สกัด ระยะ ๒๐ ปี สง่ ผลให้การกำ� หนดยทุ ธศาสตร์ แยกสารบริสทุ ธิเ์ ป็นรายชนิดหรอื รายตวั . ระดับประเทศด้านต่าง ๆ ต้องใหค้ วามสำ� คญั กระทรวงสาธารณสขุ 295

โปรแกรมสร้างสุขวยั ท�ำงาน โปรแกรมสรา้ งสขุ วยั ท�ำงาน น. โปรแกรมทีใ่ ช้ โปรตีน น. สารอาหารประเภทท่ีให้พลังงาน เป็นแนวทางการจัดกิจกรรมเพ่ือเสริมสร้าง เป็นพอลิเพปไทด์ที่ประกอบด้วยกรดแอมิโน ความสุขคนวัยท�ำงาน ซ่ึงพัฒนาโดยส�ำนัก จ�ำนวนมากเรียงต่อกัน สารอาหารชนิดน้ี สง่ เสรมิ และพัฒนาสขุ ภาพจิต ดังนี้ ๑) โปรแกรม จ�ำเป็นต่อสิ่งมีชีวิต คือช่วยให้ร่างกายเจริญ สร้างสุขวัยท�ำงานในชุมชน ประกอบด้วย เติบโตและเสรมิ สร้าง ซ่อมแซมสว่ นที่สึกหรอ เคร่ืองมือ ๘ รายการ คือ เครื่องมือท่ี ๑ ใหค้ งสภาพปรกติ. (อ. protein). ค้นหาจุดดีของตนเอง เคร่ืองมือท่ี ๒ ค้นหา จุดดขี องผู้อื่น เครื่องมือท่ี ๓ เพ่มิ ๓ อ. ขจัด โปลิโอ น. โรคติดต่อทีส่ ามารถทำ� ใหเ้ กดิ อาการ สุรา สารเสพติด บุหร่ี เครื่องมือท่ี ๔ ร้ายแรง สาเหตุของโรคเกิดจากเช้ือไวรัส ครอบครวั อบอุ่น เครือ่ งมือที่ ๕ มสี มดุลชวี ิต ซึ่งอาจไปท�ำลายระบบประสาทจนส่งผลให้ ดว้ ยหลกั ๘-๘-๘ เครื่องมอื ท่ี ๖ การเปน็ จิต ผู้ติดเชื้อมีภาวะอัมพาต หายใจล�ำบาก หรือ อาสาและท�ำประโยชน์ให้ผู้อื่นเครื่องมือที่ ๗ ถึงแก่ความตายได.้ การมีเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจ และเครื่องมือ ที่ ๘ ความพึงพอใจในส่ิงท่ีมี ๒) โปรแกรม สร้างสุขวัยท�ำงานในสถานประกอบการ ประกอบด้วย ๖ มอดลู (module) คอื มอดลู ที่ ๑ ฝึกมองโลกในแง่ดี มอดูลที่ ๒ ปรับ เปล่ียนความคิด มอดูลที่ ๓ ความเข้มแข็ง ทางใจ มอดูลที่ ๔ การสร้างวัฒนธรรมการ มีสว่ นรว่ ม เพื่อนำ� ไปสู่องคก์ รสรา้ งสุข มอดลู ที่ ๕ หลักพักใจในการดำ� เนินชีวิต มอดลู ท่ี ๖ พงึ ใจในสง่ิ ทีม่ ี พอดีในความพอเพียง. 296 พจนานุกรมการสาธารณสุขไทย พ.ศ. ๒๕๖๑

ผลท่ีตามมาของการเปน็ โรค ผ ผ.บ.ก. ดู หลักสูตรผู้บริหารการสาธารณสุข ผมหงอก น. ผมท่ีเปล่ียนจากสีเดิมเป็นสีขาว. ระดบั กลาง. (อ. grizzle). ผ.บ.ต. ดู หลักสูตรผู้บริหารการสาธารณสุข ผลกระทบต่อสุขภาพจากการเปลี่ยนแปลง ระดบั ตน้ . สภาพภูมิอากาศ น. การเจ็บป่วยและเสีย ชีวิตท่ีเช่ือมโยงกับการเปลี่ยนแปลงสภาพ ผงกรอบ ดู บอแรกซ.์ ภูมิอากาศทั้งทางตรงและทางอ้อม เช่น ผงชรู ส น. สารปรงุ แต่งอาหาร ชอ่ื ทางเคมีคือ โรคติดต่อน�ำโดยแมลง (ไข้เลือดออกและ มาลาเรีย) โรคจากความร้อน การเจบ็ ปว่ ยจาก monosodium l-glutamate monohydrate น้�ำทว่ ม ภยั แล้ง โรคระบบทางเดินหายใจ. มเปีส็นูตผรเลคกึ มรี Hปู OเขOม็ CCมHสี 2ีขCาHว2ดCา้Hน(NลHะ2)ลCาOยOไNดa้ใน.Hน2O�ำ้ . (อ. monosodium glutamate). ผลการวิจัย น. ผลงานในลักษณะฝึกความคิด ผงนัว (พบ.) น. พืชผักสมุนไพรหลายชนิด เช่น ริเริ่ม ปรับปรุงแก้ไขสิ่งท่ีเป็นอยู่หรือมีปัญหา ใบหม่อน ใบผักหวาน ใบกระเทียม ให้ดีขึ้น เป็นการใช้ความรู้ทางวิชาการ ใบมะขาม ใบชะมวง ที่น�ำมาแปรรูปโดย ในสาขาน้นั ๆ อยา่ งลกึ ซึ้งและกวา้ งขวาง. การห่ันและตาก บดให้ละเอียดเพื่อใช้เป็น เคร่ืองปรุงรสแทนผงชูรส มักใส่ในแกง ลาบ ผลขา้ งเคยี งจากยา น. ผลไมพ่ งึ ประสงค์อันเกดิ ก้อย และอาหารอ่ืน ๆ. ข้ึนจากยานอกเหนือจากฤทธิ์ยาที่มุ่งหวัง ผงเอสเตอร์ซี น. วิตามินซีรูปแบบหนง่ึ . (อ. ester-c เพอื่ การรกั ษา. (อ. side effect). powder). ผลได้ด้านสุขภาพ น. สิ่งที่แสดงให้เห็นถึง ผลลัพธ์ด้านสุขภาพที่ได้รับการปรับปรุง ให้ดีขึ้น. ผด น. โรคผวิ หนงั ชนิดหนึ่ง มีเมด็ เล็ก ๆ ขึน้ เปน็ ผลท่ีตามมาของการเป็นโรค น. ส่ิงที่เกิดขึ้น ผน่ื ตามผิวหนงั มกั เกิดในเวลาทมี่ ีอากาศร้อน หลังการเป็นโรคหรือการบาดเจ็บ เช่น อบอ้าว ทำ� ใหเ้ กดิ อาการคนั . ผลตามมาของการเป็นเบาหวาน คือ พยาธิ สภาพของไตจนท�ำให้เกิดไตวาย ตาบอด ผมร่วง น. เส้นผมท่ีหลดุ จากหนังศรี ษะ สาเหตุ หรือติดเช้ือรุนแรงที่อาจต้องตัดแขนหรือขา อาจเกิดจากการถ่ายทอดทางพันธุกรรม ถ้าไม่สามารถควบคุมระดับน�้ำตาลในเลือดได้. การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน ยารักษาโรค (อ. sequelae). เปน็ ต้น. (อ. hair loss). กระทรวงสาธารณสุข 297

ผลผลิต ผลผลิต น. ส่ิงของหรือบริการท่ีเป็นรูปธรรม นโยบายสาธารณะท่ีส่งผลต่อกิจกรรม หรอื รบั รไู้ ด้ ส่ิงทจ่ี ัดท�ำหรือด�ำเนินงานเพ่อื ให้ ส่งเสริมสุขภาพ. (อ. health promotion บุคคลและองค์กรภายนอกใช้ประโยชน์. outcome). (อ. output). ผลลพั ธ์ด้านสขุ ภาพ น. เคร่ืองชว้ี ดั สุขภาพของ ผู้ป่วยหรือประชากรท่ีได้รับผลจากการจัด ผลไม่พึงประสงค์ ดู เหตกุ ารณ์ไมพ่ งึ ประสงค.์ บริการสุขภาพ เดิมหมายถึง การป่วยและ ผลไม่พึงประสงค์จากเคร่ืองมือแพทย์ น. การตาย ต่อมาได้รวมถึงประเด็นอ่ืน ๆ เช่น ความพึงพอใจของผูป้ ว่ ย คณุ ภาพชีวิต ระดบั ผลอันเกิดจากการท�ำงานผิดปรกติหรือ การพึง่ พาหรอื ความพิการไว้ด้วย. (อ. health ก า ร เ สื่ อ ม ส ภ า พ ใ น คุ ณ ลั ก ษ ณ ะ ห รื อ outcome). ประสิทธิภาพของเคร่ืองมือแพทย์หรือ ผลลัพธ์ที่เป็นตัวแทน น. ค่าท่ีวัดได้จากห้อง มีปัญหาข้อผิดพลาดจากการใช้งาน ซึ่งเป็น ปฏิบตั กิ าร. (อ. surrogate outcome). สาเหตุท�ำให้ผู้บริโภคบาดเจ็บหรือเสียชีวิต. (อ. adverse event on medical device). ผลลัพธ์ น. ผลประโยชน์ท่ีสาธารณะและ ผลลัพธ์สุดท้าย น. ค่าสัญญาณทางกายภาพ องค์กรภายนอกได้รับจากการใช้ประโยชน์ เป็นสิ่งที่มีคุณค่าและมีความส�ำคัญส�ำหรับ ผลผลิตและบริการท่ีหน่วยงานจัดท�ำข้ึน. (อ. ผปู้ ่วย เช่น ความร้สู ึกการปฏบิ ตั ิหนา้ ท่ี รวมถงึ outcome). การรอดชวี ติ . (อ. final outcome). ผลลพั ธ์การเรียนร้ขู องหลกั สตู ร น. ความคาดหวงั ผลสัมพัทธ์ของการรักษา น. ความแตกต่าง พฤติกรรมท่ีเป็นรูปธรรมของผู้เรียนท่ีเป็นผล ของผลลัพธ์ทางสุขภาพ ซ่ึงรวมท้ังผลดีและ ส�ำเร็จ แสดงออกถึงความรู้และความเข้าใจ อาการไม่พึงประสงค์ที่ผู้ป่วยได้รับจากทาง ที่เกิดจากกระบวนการเรียนรู้ตลอดหลักสูตร เลือกต่าง ๆ ท่ีต้องการเปรียบเทียบ เช่น ผลลัพธ์การเรียนรู้ของหลักสูตรจะเป็น ความแตกต่างของผลลัพธ์ทางสุขภาพเม่ือใช้ ข้อความอธิบายพฤติกรรมอย่างกว้าง ๆ ยาใหมเ่ ปรียบเทียบกับยามาตรฐาน. (อ. relative ในขณะที่ผลลัพธ์การเรียนรู้ของแต่ละวิชา treatment effect). จะเป็นพฤติกรรมจ�ำเพาะของผู้เรียนแต่ละขั้น ท่ีจะก้าวไปสู่ผลลัพธ์การเรียนรู้ของหลักสูตร. ผลิตเชื้อโรคหรอื พิษจากสตั ว์ (กฎ) ก. เพาะ (อ. curriculum learning outcome). ผสม ปรงุ แปรสภาพ เพิม่ ปริมาณ สังเคราะห์ แบง่ บรรจุ หรอื รวมบรรจเุ ช้ือโรคหรือพษิ จาก ผลลัพธด์ ้านส่งเสริมสุขภาพ น. การเปล่ยี นแปลง สตั ว์. ลักษณะเฉพาะและทักษะส่วนบุคคล ธรรมเนียม ปฏิบัติ และกิจกรรมตา่ ง ๆ ทางสงั คม และ/ ผลติ ภัณฑ์เขม้ ขน้ ไบคารบ์ อเนต น. ผลติ ภัณฑ์ หรือการด�ำเนินงานขององค์กร รวมทั้ง เข้มข้นท่ีเตรียมจากโซเดียมไบคาร์บอเนต 298 พจนานกุ รมการสาธารณสุขไทย พ.ศ. ๒๕๖๑

ผลิตภณั ฑ์ยาสูบ เมื่อเจือจางด้วยน�้ำและใช้ร่วมกับผลิตภัณฑ์ ในการรักษาโรคผลติ จากพลาสมาของคน. เข้มข้นแอซิดจะได้น�้ำยาสําหรับใช้ในการ ผลิตภัณฑ์ชีววัตถุอ้างอิง น. ยาชีววัตถุท่ีสูตร ฟอกเลอื ด. (อ. bicarbonate concentrate หรอื B-concentrate). ต�ำรับได้รับการข้ึนทะเบียนในประเทศไทย ผลิตภัณฑ์เข้มข้นสําหรับการฟอกเลือดด้วย ด ้ ว ย เ อ ก ส า ร อ ย ่ า ง เ ต็ ม รู ป แ บ บ ต า ม ท่ี เคร่อื งไตเทยี ม น. ส่วนผสมของสารเคมีและน�้ำ ส�ำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา หรือส่วนผสมของสารเคมีที่อยู่ในรูปแบบผง ก�ำหนด, ยาชีววัตถุอ้างอิง กเ็ รียก. หรือสารละลายเข้มขน้ ซง่ึ นําไปทําเปน็ น�้ำยา ผลิตภณั ฑ์ตน้ แบบ น. ผลิตภณั ฑ์ยาท่สี ูตรตำ� รับ สําหรับฟอกเลือด เพ่ือใช้ในการแลกเปล่ียน ได้ขึ้นทะเบียนเป็นคร้ังแรกภายใต้เง่ือนไข ตัวถูกละลายท่ีเป็นของเสียจากเลือด ผ่าน การข้ึนทะเบียนด้วยเอกสารอย่างเต็มรูปแบบ เยื่อบุที่มีสมบัติยอมให้สารละลายบางชนิด ข้อบ่งใช้ท่ีได้รับการอนุมัติซึ่งผ่านการพิจารณา ผ่านได้ที่อยู่ภายในตัวกรองของเครื่องไตเทียม ขอ้ มลู ด้านคณุ ภาพ ประสิทธิภาพ และความ ได้แก่ ผลติ ภณั ฑ์เข้มขน้ แอซิด ผลิตภัณฑ์เขม้ ข้น ปลอดภยั อย่างครบถว้ น. ไบคาร์บอเนต ผลิตภัณฑ์เข้มข้นแอซีเทต. ผลิตภัณฑ์ที่ใช้ในการวิจัย น. ผลิตภัณฑ์ยาท่ี (อ. concentrate for haemodialysis). เป็นสารออกฤทธิ์หรือยาหลอกท่ีใช้ทดสอบ ผลิตภัณฑ์เข้มข้นแอซิด น. ส่วนผสมของ หรือใช้เป็นตัวเปรียบเทียบในการวิจัย สารประกอบเกลือเข้มข้นที่มีฤทธิ์เป็นกรด ซ่ึงรวมถึงผลิตภัณฑ์ท่ีได้รับอนุมัติให้จ�ำหน่าย เมื่อเจือจางด้วยน้�ำและใช้ร่วมกับผลิตภัณฑ์ ในตลาดแล้วแต่น�ำมาใช้หรือเปล่ียนแปลง เข้มข้นไบคาร์บอเนตจะได้น�้ำยาสําหรับ สูตรต�ำรับ น�ำมาบรรจุในรูปแบบท่ีต่างจาก ฟอกเลือด. (อ. acid concentrate; ท่ีได้รับอนุมัติหรือน�ำมาใช้ในข้อบ่งใช้ใหม่ A-concentrate). ที่ยังไม่อนุมัติ หรือน�ำมาศึกษาหาข้อมูล ผลิตภัณฑ์เข้มข้นแอซีเทต น. ส่วนผสมของ เพม่ิ เติมตามข้อบง่ ใช้ทอี่ นุมัติแล้ว. เกลือที่ประกอบด้วยแอซีเทต เมื่อเจือจาง ผลิตภณั ฑเ์ ปรยี บเทียบ น. ผลติ ภัณฑ์ทีอ่ ย่ใู นขัน้ ด้วยน�้ำจะได้น�้ำยาสําหรับฟอกเลือดที่ไม่มี การวิจัยหรือผลิตภัณฑ์ที่จ�ำหน่ายในตลาดแล้ว ไบคารบ์ อเนต. (อ. acetate concentrate). (กรณีเปรยี บเทยี บกบั สารมฤี ทธ)์ิ หรือยาหลอก ผลิตภัณฑ์จากปิโตรเลียม น. สารที่ได้จาก ซงึ่ ใชเ้ ปน็ ตวั เปรยี บเทียบในการวจิ ยั ทางคลินกิ . การกล่ันล�ำดับส่วนปิโตรเลียม เช่น น�้ำมัน ผลิตภัณฑ์ยา น. ยาส�ำเร็จรูปพร้อมใช้ท่ีมีส่วน ตา่ ง ๆ ทินเนอร์ สารฆา่ แมลง. (อ. petroleum ประกอบหลักเป็นตัวยาส�ำคัญและอาจมีสาร product). อืน่ ประกอบอยูด่ ว้ ย. ผลติ ภัณฑจ์ ากเลอื ด น. ผลติ ภณั ฑ์ชวี วตั ถทุ ใี่ ช้ ผลิตภณั ฑ์ยาสบู น. ผลติ ภัณฑ์ทม่ี สี ่วนประกอบ กระทรวงสาธารณสขุ 299

ผลิตภณั ฑ์ยาสูบมคี วนั ของใบยาสูบ และให้หมายความรวมถึง ผลิตภัณฑ์สุขภาพ น. ผลิตภัณฑ์ที่จ�ำเป็นต่อ ผลิตภัณฑ์อื่นใดท่ีมีสารนิโคตินเป็นส่วน การด�ำรงชีวิตและผลิตภัณฑ์ท่ีมีวัตถุประสงค์ ประกอบ ซงึ่ บรโิ ภคโดยวิธสี ูบ ดดู อม เค้ียว การใช้เพ่ือสุขภาพอนามัย รวมถึงผลิตภัณฑ์ กิน เปา่ พ่นเข้าไปในปากหรือจมูก ทา หรอื ที่เก่ียวข้องกับการประกอบวิชาชีพด้าน โดยวิธีอื่นใดเพ่ือให้ได้ผลเช่นเดียวกัน ทั้งน้ี การแพทยแ์ ละสาธารณสขุ ตลอดจนผลิตภัณฑ์ ไมร่ วมถึงยาตามกฎหมายว่าด้วยยา. ท่ีอาจมีผลกระทบต่อสุขภาพอนามัย โดย ผลิตภัณฑ์ยาสูบมีควัน น. บุหรี่ทุกชนิดและ อ้างอิงดังน้ี ๑. อาหาร ตามกฎหมายว่าด้วย ผลติ ภณั ฑย์ าสบู มคี วันทกุ ชนดิ . อาหาร ๒. ยา ตามกฎหมายว่าด้วยยา ผลิตภัณฑ์ยาสูบมีควันชนิดอื่น น. ผลิตภัณฑ์ ๓. เคร่ืองมือแพทย์ ตามกฎหมายว่าด้วย ยาสบู ท่ไี ม่ใชบ่ ุหรี่ ใชว้ ธิ ีการสูบแลว้ เกดิ มีควัน เครื่องมือแพทย์ ๔. เคร่ืองส�ำอาง ตาม ท่ีเกิดจากการสูบ เช่น ไปป์ ซิการ์ทุกขนาด กฎหมายว่าด้วยเครื่องส�ำอาง ๕. วัตถุ ซิกาเรลโล ผลิตภัณฑ์ยาสูบผ่านน�้ำทุกชนิด อันตราย ตามกฎหมายว่าด้วยวัตถุอันตราย บารากู ฯลฯ. ๖. วัตถุออกฤทธ์ิต่อจิตและประสาท ตาม ผลิตภัณฑ์เลือด น. สารที่เตรียมได้จากเลือด กฎหมายว่าด้วยวัตถุออกฤทธ์ิต่อจิตและ ของคนรวมทั้งส่วนประกอบของเลือดและ ประสาท ๗. ยาเสพติดใหโ้ ทษ ตามกฎหมาย พลาสมา. (อ. blood product). ว่าด้วยยาเสพติดให้โทษ ๘. สารระเหย ตาม ผลิตภัณฑ์สมุนไพร น. ๑. ยาจากสมุนไพร กฎหมายวา่ ดว้ ยสารระเหย. หมายความว่า ยาแผนไทย หรือยาตามองค์ ความรู้การแพทย์ทางเลือกอื่น และให้มี ผลติ ภัณฑ์สขุ ภาพชุมชน น. ผลิตภัณฑ์สขุ ภาพ ความหมายรวมถึงยาแผนโบราณท่ีใช้กับ ที่ผลิตโดยผู้ประกอบการชุมชนที่รวมกลุ่มกัน มนษุ ยต์ ามกฎหมายวา่ ดว้ ยยา เพอื่ การรกั ษา และข้ึนทะเบียนเป็นกลุ่มผู้ประกอบการกับ บ�ำบัด บรรเทา หรือป้องกันโรค ความเจ็บ หน่วยงานภาครัฐ เช่น กลุ่มวิสาหกิจชุมชน ป่วยของมนุษย์. ๒. ผลิตภัณฑ์จากสมุนไพร (กรมส่งเสริมการเกษตร กระทรวงเกษตร ท่ีไดจ้ ากพชื สัตว์ จุลชีพ หรอื ธาตวุ ัตถุ หรือท่ี และสหกรณ)์ หรอื กลุ่มผผู้ ลิต ผูป้ ระกอบการ มีส่วนประกอบสำ� คัญท่ีเปน็ หรือได้จากพืช สัตว์ หนึ่งต�ำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ “OTOP” (กรม หรือแร่ หรือจุลชีพ ซ่ึงพร้อมท่ีจะนำ� ไปใช้แก่ การพัฒนาชุมชน กระทรวงมหาดไทย) มนุษย์ได้ ที่มุ่งหมายให้เกิดผลแก่สุขภาพ ประกอบไปด้วยผลิตภัณฑ์สุขภาพ ๔ หรือการทำ� งานของร่างกายทดี่ ขี ึ้น เสรมิ สรา้ ง ประเภท ได้แก่ อาหาร ยาสมุนไพร เครื่อง โครงสร้างหรือการท�ำงานของร่างกาย ลด ส�ำอาง และวตั ถุอันตรายท่ใี ชใ้ นบ้านเรือน. ปจั จัยเส่ียงของการเกิดโรค. ผลิตภัณฑ์สุขภาพได้มาตรฐาน น. ผลิตภัณฑ์ สุขภาพที่สุ่มตัวอย่างตรวจสอบแล้วพบว่าได้ มาตรฐานที่ส�ำนักงานคณะกรรมการอาหาร และยาก�ำหนดหรือให้ความเห็นชอบ (ตาม พระราชบัญญตั ิอาหาร พ.ศ. ๒๕๒๒ พระราช- 300 พจนานุกรมการสาธารณสุขไทย พ.ศ. ๒๕๖๑

ผา้ อนามัยแบบสอด บัญญัติยา พ.ศ. ๒๕๑๐ พระราชบัญญัติ ผกั หนอก ดู บัวบก. เครื่องส�ำอาง พ.ศ. ๒๕๓๕ พระราชบัญญัติ ผงั ยทุ ธศาสตร์ ดู แผนยุทธศาสตร์. เครื่องมอื แพทย์ พ.ศ. ๒๕๕๑ พระราชบญั ญตั ิ ผ้าก๊อซ น. ผ้าบาง โปร่ง ที่ใช้ปดิ แผลหรอื พนั แผล. วัตถุอันตราย พ.ศ. ๒๕๓๕ พระราชบัญญัติ วตั ถเุ สพตดิ ให้โทษ พ.ศ. ๒๕๒๒ พระราชบัญญตั ิ (อ. gauze). วัตถอุ อกฤทธต์ิ อ่ จติ และประสาท พ.ศ. ๒๕๑๙). ผลติ ภัณฑ์เสริมอาหาร (พล.) น. ผลติ ภัณฑ์ทไี่ ด้ ผ้าคล้องแขน น. วัสดุการแพทย์ชนิดหน่ึง จากการสกัดสารส�ำคัญจากพืชหรือสัตว์ ใช้ส�ำหรับกรณีกระดูกต้นแขนหักหรือกระดูก มีลักษณะเข้มข้นและน�ำมาผลิตในรูปแคปซูล ปลายแขนหัก เมื่อตกแต่งบาดแผลและ ผง ของเหลว เจล หรืออัดเม็ด กลุ่มสาร เข้าเฝือกช่ัวคราวเรียบร้อยแล้วจะคล้องด้วย ส�ำคัญในผลิตภัณฑ์ประเภทนี้ เช่น วิตามิน ผ้าคล้องแขนเพื่อป้องกันอาการบวมหรือ เกลือแร่ กรดแอมิโนชนิดต่าง ๆ กรดไขมัน อกั เสบ. (อ. arm sling). โอเมกา ๓ สารตา้ นอนุมูลอิสระ สารสกดั จาก สมุนไพร สารต้านมะเร็ง สารต้านแบคทีเรีย ผา่ ตดั เล็ก ก. ท�ำการผ่าตดั โดยใช้ยาระงบั ความ และไวรัส สารช่วยระบบทางเดินอาหาร โดย รู้สึกระยะสั้นเฉพาะที่ หรือไม่ใช้ ท�ำในห้อง ม่งุ หวงั ฤทธ์ิการต่อตา้ นและป้องกนั โรคต่าง ๆ ผ่าตัดเล็กหรือห้องผ่าตัดใหญ่ ยกเว้นการ ในร่างกายซึ่งสามารถรักษาได้. (อ. dietary ขูดมดลูก การเข้าเฝือก และการท�ำแผล. supplement หรอื food supplement). (อ. minor operation). ผลิตภาพทางการพยาบาล น. ผลติ ภาพทีเ่ ป็น ผาบไฟ ดู พธิ กี รรมดับพิษไฟ. ผลจากการใช้ทรัพยากรในการดูแลผู้ป่วย ผ้าปดิ ปาก น. วสั ดกุ ารแพทยท์ ใ่ี ชส้ ำ� หรับปดิ ปาก เป็นส่ิงหนึ่งท่ีแสดงถึงการบริหารจัดการ ระหว่างผลท่ีได้มากับปัจจัยการผลิตหรือ ปิดจมูกป้องกันเชื้อโรคแพร่เข้าสู่ร่างกาย ต้นทุนที่ใช้ในกระบวนการท�ำงาน เป็นตัวช้ี ตนเองหรือจากร่างกายตนเองไปสู่ผู้อื่น. วัดสากลท่ีชี้ให้เห็นถึงประสิทธิภาพการใช้ (อ. mask). ทรัพยากรเพ่ือการผลิตบริการพยาบาลของ ผ้าพันแผล น. วัสดุการแพทย์ท่ีใช้ส�ำหรับ ผู้บรหิ าร (อ. nursing productivity). ห้ามเลือด ป้องกันการติดเช้ือ พันเฝือก ในรายกระดูกหัก ใช้ยึดผ้าปิดแผลให้อยู่กับท่ี ผักปลกู น. พรรณพืชท่นี ำ� มาจากถนิ่ อืน่ ๆ หรือ ยึดกระดูกที่หักหรือแพลง มีท้ังแบบธรรมดา จากตา่ งประเทศ มาปลูกเพอื่ บรโิ ภค. และแบบยืดได.้ (อ. bandage). ผา้ อนามยั แบบสอด น. ผ้าอนามยั ชนดิ หน่ึงใช้ ผกั พนื้ บ้าน น. พรรณพืชพนื้ บ้านหรือพรรณไม้ ซับเลือดประจ�ำเดือนสตรี ลักษณะเป็นแท่ง พ้ืนเมืองในท้องถ่ินซึ่งชาวบ้านน�ำมาบริโภค เปน็ ผกั ตามวฒั นธรรมการบรโิ ภคของท้องถน่ิ . กระทรวงสาธารณสุข 301

ผิวเปลอื กสม้ กลม ยาว เรียว ใช้สอดเข้าไปในช่องคลอด รั ก ษ า คุ ณ ภ า พ ส่ิ ง แ ว ด ล ้ อ ม แ ห ่ ง ช า ติ ขณะมีประจ�ำเดือน เพ่ือซับเลือดประจ�ำเดือน พ.ศ. ๒๕๓๕ (กฎ) น. ผ้ไู ดร้ บั ใบอนญุ าตให้ ไมใ่ หเ้ ลือดไหลออกมาภายนอก. (อ. tampon). ทำ� การควบคมุ ตรวจสอบ วิเคราะห์ ด�ำเนิน ผิวเปลือกส้ม ดูที่ เซลลูไลต์. การ และบ�ำรุงรักษาระบบบ�ำบัดน�้ำเสีย ผิวหนังอักเสบ น. ภาวะอักเสบของผิวหนังท่ี ระบบก�ำจัดของเสียหรืออุปกรณ์ เคร่ืองมือ เกิดข้ึนได้จากหลากหลายสาเหตุและหลาย เครื่องใช้ส�ำหรับการควบคุม บ�ำบัด หรือ รูปแบบ สว่ นมากมกั มผี ื่นคัน บวม หรือแดง ก�ำจัดมลพิษอ่ืนใด ซ่ึงเจ้าของหรือผู้ครอบ ตามผวิ หนงั บางชนดิ อาจเกดิ เปน็ แผลพุพอง ครองแหล่งก�ำเนิดมลพิษจัดสร้างให้มีข้ึนเพ่ือ มีน�้ำหนอง หรือตกสะเก็ดร่วมด้วย. (อ. การบ�ำบัดน�้ำเสีย ก�ำจัดของเสียหรือมลพิษ dermatitis). อื่นใดด้วยการลงทุนและเสียค่าใช้จ่ายของ ผ้ึงบ�ำบัด น. การบ�ำบัด การบรรเทา หรือ ตนเอง. การรักษาอาการโดยใช้ผลิตภัณฑ์จากผ้ึง ผู้จัดการพยาบาลดูแล น. ผู้ท่ีมีอายุไม่ต่�ำกว่า อันได้แก่ น้�ำผ้ึง นมผึ้ง เกสรผึ้ง ไขผึ้ง ๒๕ ปีบริบูรณ์ จบการศึกษาไม่ต่�ำกว่า พรอพอริส และพษิ ผง้ึ . (อ. apitherapy). ปริญญาตรีด้านการแพทย์หรือการพยาบาล ผืน่ น. ตุ่ม เมด็ ริว้ แถบ หรอื แผ่น ที่ผุดขนึ้ มา มีประสบการณก์ ารปฏบิ ัติงานไม่น้อยกวา่ ๓ ปี เปน็ พืดหรือเป็นวงตามผิวหนงั . มีความสามารถในการจัดท�ำข้อมูลผู้สูงอายุ ผ่นื ลมพิษ น. อาการทางผวิ หนังท่พี บเหน็ กนั ได้ การดูเหลือช่วยเหลือทั้งเชิงรับและเชิงรุก บ่อย เกิดจากร่างกายมีปฏิกิริยาตอบสนอง ประเมินคัดกรอง จัดท�ำแผนการดูแล ต่อส่ิงที่เป็นตัวกระตุ้นให้เกิดอาการแพ้ รายบคุ คล บรหิ ารจดั การ และควบคมุ กำ� กบั โดยจะปรากฏเป็นผ่ืนบวมนูนสีขาวล้อมด้วย การประเมินแผนงาน และผลการปฏิบัติงาน สีแดง มีขนาดและรูปร่างแตกต่างกันไปข้ึน เชิงระบบเพื่อปรับปรุงพัฒนา ซึ่งผู้จัดการ อยกู่ บั สิ่งกระตนุ้ ทที่ �ำให้เกดิ ปฏกิ ิริยา. รายกรณี ๑ คน ดแู ลผ้ปู ่วย ๕-๗ คน และ ผูกพันทางจิตใจ น. ๑. ความสัมพันธ์พิเศษ ดูแลผู้สูงอายุกลุ่มเป้าหมายไม่น้อยกว่า พัฒนาข้ึนต้ังแต่เกิดระหว่างทารกกับมารดา ๓๐-๓๕ คน. หรือผู้เล้ียงดู. ๒. แนวโน้มที่เด็กเลียนแบบ ผู้จัดการระบบการดูแลระยะยาวด้านสาธารณสุข บุคคลที่มีอายุมากกว่าท้ังทางพฤติกรรมและ น. ผู้ท่ีมีหน้าท่ีหลักในการบริหารจัดการและ ความคิด. (อ. attactment). ประสานให้ผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงได้รับ บริการด้านสาธารณสุข ตามชุดสิทธิ ประโยชน์ภายใต้ประกาศกองทุนหลัก ประกันสุขภาพในระดับท้องถ่ินหรือพื้นที่ ฉบบั ที่ ๒ พ.ศ. ๒๕๕๙. ผู้ควบคุมตามพระราชบัญญัติส่งเสริมและ ผูจ้ ดั การรายกรณี น. กระบวนการสรา้ งความ 302 พจนานุกรมการสาธารณสขุ ไทย พ.ศ. ๒๕๖๑

ผตู้ ิดเชื้อวณั โรค ร่วมมือในการประเมิน วางแผน ด�ำเนินการ ผดู้ ูแลผ้ปู ว่ ยสูงอายตุ ิดเตียง น. ผ้ทู ท่ี �ำหนา้ ท่ีหลกั ปฏิบัติ ประสานงาน ติดตาม และประเมิน ในการดูแลผู้ป่วยสูงอายุติดเตียง ได้แก่ สามี ทางเลือกและบริการ เพ่ือตอบสนองต่อ ภรรยา พี่ นอ้ ง บุตร และหลาน ซ่ึงอาศัยอยู่ ความต้องการของผู้ป่วยแต่ละราย ด้วยการ ในครอบครัวเดียวกันและท�ำหน้าที่ในการ สื่อสารและการใช้ทรัพยากรท่ีมีอยู่ อันน�ำไป ดูแลผปู้ ่วยสงู อายุติดเตยี งอยา่ งตอ่ เน่อื ง. สู่ผลลัพธ์ที่มีคุณภาพและคุ้มค่า. (อ. case manager). ผู้ดูแลผู้สูงอายุ น. พนักงานผู้ดูแลผู้สูงอายุ ผู้แจ้งความนำ� จับ น. ผู้รอ้ งเรยี นท่แี จง้ เบาะแส และอาสาสมัครสาธารณสุขประจ�ำหมู่บ้าน เกี่ยวกับการกระท�ำผิดกฎหมายเกี่ยวกับ (อสม.) ท่เี ชีย่ วชาญดา้ นผูส้ งู อายุ มปี ระสบการณ์ ผลติ ภณั ฑ์สขุ ภาพ โดยแจง้ ความประสงคเ์ งิน การดูแลผู้สูงอายุไม่น้อยกว่า ๑ ปี อายุ สินบนรางวัล ทั้งนี้ต้องมาแสดงตนต่อ ไมต่ ำ�่ กว่า ๑๘ ปบี ริบูรณ์ การศกึ ษาไมต่ ำ่� กว่า ผู้มอี �ำนาจรบั แจง้ ความน�ำจบั ด้วย. มัธยมศึกษาหรือเทียบเท่า มีความสามารถ ผู้ช่วยแพทย์แผนไทย น. ผู้มีความรู้ ความ ให้การดูแลผู้สูงอายุให้ได้รับความสุขสบาย สามารถและความช�ำนาญในการสนับสนุน ชว่ ยเหลือในกิจกรรมตา่ ง ๆ การประคบั ประคอง งานการแพทย์แผนไทย และแพทย์แผนไทย ทางด้านร่างกาย และจิตใจ สนับสนุนและ ประยุกต์อย่างเหมาะสมแก่การปฏิบัติงานใน ส่งเสริมให้ผู้สูงอายุท�ำกิจกรรมตา่ ง ๆ ไดด้ ้วย หน้าท่ี คือ ช่วยแพทย์แผนไทย และแพทย์ ตนเองตามความสามารถทีม่ ีอยู่ ใหค้ ำ� ชมเชย แผนไทยประยุกต์ในการตรวจวนิ ิจฉยั บ�ำบดั ยกย่อง และเป็นผู้ประสานงานและเช่ือมโยง รักษาผู้ป่วยด้วยการนวดไทย ฟื้นฟูสภาพ ระหวา่ งบุตรหลานและญาตมิ ิตรกับผูส้ งู อาย.ุ ส่งเสริมและป้องกันโรค ทั้งน้ี ต้องได้รับ ประกาศนียบัตรไม่ต�่ำกว่ามัธยมศึกษาตอนต้น ผู้ติดเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ (น.) บุคคลที่ด่ืม หรือเทียบเท่าและได้รับประกาศนียบัตร เคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์จนเกิดผลเสียต่อสุขภาพ หลักสูตรผู้ช่วยแพทย์แผนไทย ๓๓๐/๓๗๒ ร่างกาย หรือจิตใจ โดยการด่ืมน้ันมีลักษณะ ชว่ั โมงหรอื ประเภทการนวดไทย ๘๐๐ ชวั่ โมง ท่ีต้องเพ่ิมปริมาณมากข้ึน และเม่ือหยุดดื่ม จากสถาบันการศึกษาหรือสถานพยาบาล จะมีอาการแสดงของการขาดเคร่ืองดื่ม การแพทย์แผนไทยหรือหน่วยงานท่ีผ่านการ แอลกอฮอลใ์ นร่างกาย. รบั รองหลกั สตู รจากสภาการแพทยแ์ ผนไทย. ผู้ใช้ยาด้วยวิธีการฉีด น. ผู้ใช้ยาหรือสารเสพ ผู้ติดเช้ือมาลาเรีย น. ผู้ซ่ึงได้รับการตรวจพบ ติดด้วยวิธีฉีดจ�ำแนกเป็นกลุ่มเป้าหมายย่อย เชือ้ มาลาเรียในกระแสเลือด (ทั้งแสดงอาการ ๒ กล่มุ ไดแ้ ก่ ชาย และ หญิง. [อ. people และไม่แสดงอาการทางคลินิก) โดยวิธีการ who inject drugs (PWID)]. ตรวจวินิจฉัยทางห้องปฏิบัติการท่ีมีการ ควบคุมคณุ ภาพ. ผตู้ ดิ เชอ้ื วณั โรค น. คนท่ีสูดหายใจเอาอากาศที่ มีเชื้อวัณโรคเข้าสู่ร่างกาย ซ่ึงโดยปรกติ กระทรวงสาธารณสขุ 303

ผู้ติดเชอ้ื วณั โรคระยะแฝง เชื้อจะถูกท�ำลายด้วยระบบภูมิคุ้มกันของ ผู้ที่ต้องพ่ึงพิง น. ผู้ป่วยหรือผู้ใช้บริการที่มีข้อ รา่ งกาย แต่หากเชื้อถูกทำ� ลายไมห่ มดจะแบ่งตัว จ�ำกัดในการดูแลตนเองในกิจวัตรประจ�ำวัน ท�ำให้เกิดการติดเชื้อวัณโรค คนท่ัวไปมีโอกาส จากการเปล่ียนแปลงของระดับความรู้สึกตัว ติดเชื้อวัณโรคได้ร้อยละ ๓๐ ผู้ติดเชื้อวัณโรค และ/หรือขอ้ จำ� กัดการเคล่อื นไหว อนั เน่ืองจาก ประมาณร้อยละ ๙๐ จะไม่มีอาการป่วยและ โรค ความเจบ็ ป่วย อาการบาดเจบ็ หรอื จาก ไม่สามารถแพร่เช้ือไปสู่ผู้อื่นได้ มีเพียงร้อยละ ความสูงวัย. (อ. dependent person). ๑๐ เทา่ นัน้ ท่ีจะปว่ ยเป็นวณั โรค โดยรอ้ ยละ ๕ จะป่วยเป็นวัณโรคภายใน ๒ ปี และอีก ผู้ที่น่าจะเป็นวัณโรค น. ผู้ที่มีอาการหรือ ร้อยละ ๕ จะไม่พัฒนาเป็นผู้ป่วยวัณโรค อาการแสดงเขา้ ไดก้ บั วัณโรค เช่น ไอทุกวันเกนิ ถา้ ระดับภูมคิ ุ้มกันโรคในร่างกายยงั ปรกต.ิ ๒ สปั ดาห์ ไอเปน็ เลอื ด นำ้� หนักลดผิดปรกติ ผูต้ ิดเชื้อวณั โรคระยะแฝง น. ผู้ทีไ่ ดร้ บั เช้อื และ มีไข้ เหง่ือออกมากผิดปรกติตอนกลางคืน. ติดเช้ือวัณโรคแฝงอยู่ในร่างกาย แต่ร่างกาย (อ. presumptive TB). มีภูมิคุ้มกันสามารถต่อสู้ยับยั้งการแบ่งตัว ของเชื้อโรคได.้ (อ. latent TB infection). ผู้แทนโดยชอบธรรม น. บุคคลหรือศาลหรือ ผู้ติดเช้ือเอดส์ น. ผู้ท่ีได้รับเช้ือไวรัสเอชไอวี องค์กรอ่ืนท่ีมีอ�ำนาจโดยชอบธรรมตาม แบง่ เป็น ๓ กลมุ่ ได้แก่ ผู้ตดิ เชอ้ื ที่ไมป่ รากฏ กฎหมาย ในการให้ความยินยอมแทนผู้ที่จะ อาการ (asymptomatic) ผู้ตดิ เชือ้ ทีม่ ีอาการ เป็นอาสาสมัครที่จะเข้าร่วมการวิจัยทาง (symptomatic) และผปู้ ว่ ยเอดส์. คลนิ ิก. ผตู้ ิดสารระเหย น. ผู้ซ่ึงตอ้ งใช้สารระเหยบำ� บดั ความต้องการของร่างกายเป็นประจ�ำโดย ผูน้ ำ� ปรบั เปล่ียนพฤตกิ รรมสขุ ภาพ น. บุคคล สามารถตรวจพบสภาพเช่นว่าน้ันได้ตาม ที่มีบทบาทในการขับเคล่ือนการพัฒนา หลกั วิชาการ. คุณภาพงานสุขศึกษาให้มีประสิทธิภาพและ ผู้ติดสารเสพติด น. ผู้ท่ีเสพสารเสพติดเป็น ขับเคลื่อนสถานบริการสุขภาพได้มาตรฐาน ประจ�ำและต้องเพ่มิ ขนาดข้นึ เรือ่ ย ๆ เม่ือหยดุ งานสุขศึกษา เพื่อการพัฒนาพฤติกรรม ใช้จะเกิดอาการขาดสารเสพติด และใช้นาน สุขภาพให้ไปสู่ความส�ำเร็จตามเป้าหมาย จะเกดิ ผลเสยี ท้งั รา่ งกาย จติ ใจ และสขุ ภาพ. ทำ� ใหเ้ กิดความรว่ มมือของทกุ ภาคส่วน. ผู้ถูกอาศัย น. สิ่งมชี วี ติ ทมี่ ีปรสิตเข้าไปอาศยั อยู่ เช่น ต้นไม้ท่ีมีกาฝาก คนที่มีพยาธิ, ผู้บริโภค น. ผู้ซื้อหรือผู้ได้รับบริการจาก ตัวถกู เบียน กว็ า่ . (อ. host). ผู้ประกอบธุรกิจ หรือผู้ซ่ึงได้รับการเสนอ หรือชักชวนจากผู้ประกอบธุรกิจ เพ่ือให้ซ้ือ สินค้าหรือรับบริการ และหมายความรวมถึง ผู้ใช้สินค้าหรือผู้ได้รับบริการจากผู้ประกอบ ธุรกิจโดยชอบ แม้มิได้เป็นผู้เสียค่าตอบแทน กต็ าม. 304 พจนานุกรมการสาธารณสขุ ไทย พ.ศ. ๒๕๖๑

ผู้ประกอบวิชาชพี กายภาพบำ� บดั ผู้ปฏบิ ตั งิ านด้านการแพทยแ์ ผนไทย น. ผทู้ ่ีรับ ผปู้ ระกอบกิจการอาหาร (กฎ) น. บคุ คลหรอื ประกาศนียบัตรหรือวุฒิบัตรด้านการแพทย์ นิติบุคคลท่ีได้รับใบอนุญาตหรือหนังสือ แผนไทย (อายุรเวท) และปฏิบัติงานด้าน รับรองการแจ้งจัดต้ังสถานที่จ�ำหน่ายอาหาร ดังกล่าว. และให้หมายความรวมถึงผู้ที่ได้รับมอบหมาย ให้ควบคุม ก�ำกับ หรือดูแลการด�ำเนินการ ผ้ปู ระกอบการ น. ผู้ผลิตหรอื ผู้นำ� เข้าผลิตภณั ฑ์ ของสถานที่จำ� หน่ายอาหารนน้ั . ยาสูบ และให้หมายความรวมถึงผู้ได้รับ ใบอนุญาตขายยาสูบส�ำหรับการขายส่งตาม ผู้ประกอบกจิ การตลาด น. ผู้ท่ีได้รบั อนุญาตใน กฎหมายวา่ ดว้ ยภาษสี รรพสามิต. การจัดตงั้ ตลาดประเภทท่ี ๑ ตามกฎกระทรวง ฉบับที่ ๔ (พ.ศ. ๒๕๔๒) ออกตามความ ผปู้ ระกอบการบ�ำบดั โรคสตั ว์ชนั้ สอง (กฎ) น. ในพระราชบัญญตั ิการสาธารณสุข พ.ศ. ๒๕๓๕ ผู้ได้รับอนุญาตเป็นผู้ประกอบการบ�ำบัดโรค หรือผู้ท่ีได้ท�ำสัญญาในการเช่าด�ำเนินกิจการ สัตว์ช้ันสอง (ก) สาขาอายุรกรรมตาม ต่อจากผู้ได้รับใบอนุญาต หรือหน่วยงานท่ีมี กฎหมายว่าด้วยการควบคมุ การบ�ำบัดโรคสตั ว์. อ� ำ น า จ ห น ้ า ท่ี ใ น ก า ร จั ด ต้ั ง ต ล า ด ต า ม กฎหมาย เช่น องค์การตลาดเพื่อเกษตรกร ผปู้ ระกอบการบ�ำบดั โรคสัตวช์ นั้ หนงึ่ (กฎ) น. กรุงเทพมหานคร เทศบาลเมืองพัทยา ผู้ได้รับอนุญาตเป็นผู้ประกอบการบ�ำบัดโรค องค์การบริหารส่วนจังหวัด องค์การบริหาร สัตว์ช้ันหน่ึงตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุม ส่วนต�ำบล. การบ�ำบดั โรคสัตว.์ ผู้ประกอบโรคศิลปะแผนโบราณ (กฎ) น. ผู้ประกอบการอาหารรายเก่า น. ผปู้ ระกอบการ ผู้ประกอบโรคศิลปะแผนโบราณในสาขา อาหารท่ีได้รับอนุญาตให้ผลิตอาหาร โดยมี เวชกรรมหรือเภสัชกรรมตามกฎหมายว่า ใบอนุญาตผลิตอาหาร (อ.๒) และค�ำขอรับ ดว้ ยการควบคมุ การประกอบโรคศิลปะ. เลขสถานที่ผลิตอาหารที่ไม่เข้าข่ายโรงงาน (สบ.๑) อยกู่ อ่ นวนั ที่ ๗ พฤศจกิ ายน พ.ศ. ๒๕๕๕ ผู้ประกอบโรคศิลปะแผนปัจจุบัน (กฎ) น. และหมายรวมถึงสถานที่ผลิตอาหารท่ัวไปท่ี ผู้ประกอบโรคศิลปะแผนปัจจุบันในสาขา ไม่เข้าขา่ ยโรงงานซ่งึ กฎหมายให้มีการผลติ ได้ ทันตกรรม เภสัชกรรม การผดุงครรภ์ หรือ โดยไมต่ อ้ งยนื่ ขออนญุ าต. การพยาบาลตามกฎหมายว่าด้วยการ ควบคุมการประกอบโรคศลิ ปะ. ผปู้ ระกอบการอาหารรายใหม่ น. ผูป้ ระกอบการ อาหารที่ยังไม่เคยได้รับอนุญาตให้ผลิตอาหาร ผู้ประกอบวิชาชีพกายภาพบ�ำบัด (กฎ) น. และไม่มีข้อมูลของแหล่งผลิตมาก่อนซ่ึง บุคคลซ่ึงได้ขึ้นทะเบียนและรับใบอนุญาต ต้องปฏบิ ัติตามเมอ่ื มีผลบงั คับใชท้ ันที คือ วัน เป็นผู้ประกอบวิชาชีพกายภาพบ�ำบัดจาก ท่ี ๗ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๕๕. สภากายภาพบำ� บัด. กระทรวงสาธารณสขุ 305

ผูป ระกอบวชิ าชพี การผดงุ ครรภ ผูประกอบวิชาชีพการผดุงครรภ น. บุคคล ผู้ประกอบวชิ าชพี เวชกรรม (กฎ) น. ผู้ประกอบ ซ่ึ ง ไ ด  ข้ึ น ท ะ เ บี ย น แ ล ะ รั บ ใ บ อ นุ ญ า ต วิชาชีพเวชกรรมตามกฎหมายว่าด้วยวิชาชีพ เ ป  น ผู  ป ร ะ ก อ บ วิ ช า ชี พ ก า ร ผ ดุ ง ค ร ร ภ  เวชกรรม. จากสภาการพยาบาล. (อ. registered midwife). ผู้ประสบปัญหาจากโรคเรื้อน น. ผู้ได้รับการ วินิจฉัยว่าเป็นโรคเร้ือน ท่ีก�ำลังรักษา ผูประกอบวิชาชีพการพยาบาล น. บุคคล อยู่ในระยะเฝ้าระวังหรือพ้นจากระยะ ซึ่ ง ไ ด  ขึ้ น ท ะ เ บี ย น แ ล ะ รั บ ใ บ อ นุ ญ า ต เฝ้าระวังแล้ว ซึ่งประสบปัญหาทั้งทาง เปนผูประกอบวิชาชีพการพยาบาลจาก ร่างกาย จติ ใจ สงั คม และเศรษฐกจิ อนั เป็น สภาการพยาบาล. (อ. registered nurse). ผลจากการเป็นโรคเร้ือน. (อ. people affected by leprosy). ผูประกอบวิชาชีพการพยาบาลและการผดุงครรภ น. บุคคลซ่งึ ไดข ้ึนทะเบียนและรับใบอนญุ าต ผู้ประสบภาวะวกิ ฤติ น. ผู้ไดร้ บั ผลกระทบจาก เปนผูประกอบวิชาชีพการพยาบาลและ สถานการณ์วิกฤติหรือภัยพิบัติทั้งทางตรง การผดุงครรภจากสภาการพยาบาล. (อ. และทางอ้อม ประกอบด้วย ผู้ได้รับบาดเจ็บ registered nurse and midwife). ญาติผู้เสียชีวิต บาดเจ็บ ผู้สูญเสียบ้าน ทรัพย์สิน ผู้อยู่ในเหตุการณ์ และเจ้าหน้าท่ี ผู้ประกอบวิชาชีพการแพทย์แผนไทย น. ผู้ใหค้ วามชว่ ยเหลอื . บุคคลซ่ึงได้ขึ้นทะเบียนและรับใบอนุญาต เป็นผู้ประกอบวิชาชีพการแพทย์แผนไทย ผปู้ ระสบภาวะวกิ ฤตกิ ลุม่ เสี่ยง น. ผ้ปู ระสบภยั จากสภาการแพทย์แผนไทย. พิบัติหรือบุคคลในครอบครัวที่ได้รับผลกระทบ จากสถานการณ์วิกฤติท่ีจัดเป็นกลุ่มเส่ียงต่อ ผู้ประกอบวิชาชีพการแพทย์แผนไทยประยุกต์ โอกาสเกดิ ปัญหาสุขภาพจิต ๔ กล่มุ . น. บคุ คลซ่งึ ได้ขึ้นทะเบียนและรับใบอนุญาต เป็นผู้ประกอบวิชาชีพการแพทย์แผนไทย ผู้ประสบภาวะวิกฤติมีปัญหาสุขภาพจิต น. ประยกุ ต์จากสภาการแพทยแ์ ผนไทย. ผู้ประสบภาวะวิกฤติกลุ่มเส่ียงที่มีผลคะแนน จากการใช้แบบประเมินคัดกรองอย่างใด ผู้ประกอบวิชาชีพด้านสาธารณสุข (กฎ) น. อย่างหนึ่ง ดังนี้ ๑) แบบประเมินระดับ ผู้ประกอบวิชาชีพตามกฎหมายว่าด้วย ความเครียด (visual analog scale) สถานพยาบาล. ๔ คะแนนขนึ้ ไป ๒) แบบคดั กรองโรคซมึ เศรา้ 2Q = อยา่ งนอ้ ย ๑ ขอ้ , 7Q ≥ ๗ คะแนน, ผู้ประกอบวิชาชีพเทคนิคการแพทย์ (กฎ) น. เส่ียงฆ่าตัวตาย 9Q เฉพาะข้อ ๙ ≥ ๑ บุคคลซ่ึงได้ข้ึนทะเบียนและรับใบอนุญาต ๓) แบบคัดกรองโรค PTSD2P ตอบใช่ทั้ง เป็นผู้ประกอบวิชาชีพเทคนิคการแพทย์จาก ๒ ข้อ หรือแบบประเมิน PISCES -๑๐ ≥๙ สภาเทคนคิ การแพทย์. คะแนน กรณีผู้ประสบภาวะวิกฤติเป็นเด็ก 306 พจนานุกรมการสาธารณสขุ ไทย พ.ศ. ๒๕๖๑

ผูป้ ่วยฉกุ เฉินไมร่ นุ แรง ให้ประเมินตามเวชระเบียนส�ำหรับเด็กที่ Revision: ICD-10) หรือของสมาคม ประสบภาวะวิกฤติภัยพิบัติอายุแรกเกิดถึง จติ แพทย์อเมริกนั ฉบับท่ี ๕ (Diagnosis and ๑๗ ป.ี Statistical Manual of Mental Disorders ผปู้ ว่ ย (กฎ) น. ผขู้ อรบั บริการในสถานพยาบาล. version 5: DSM-5). (อ. patient). ผู้ป่วยจิตเวชท่ีมีความเส่ียงสูงต่อการก่อความ ผู้ป่วยกลับเป็นซ�้ำ น. ผู้ป่วยที่เคยรักษาและ รุนแรง น. ผู้ป่วยโรคทางจิตเวชท่ีมีภาวะ ได้รับการประเมินผลว่ารักษาหายหรือ อันตรายสูง และท่ีมีความเส่ียงที่จะเกิด รักษาครบ แต่กลับมาป่วยเป็นโรคซ้�ำ. อันตรายสูง โดยมีประวัติหรือความคิดเชิง (อ. relapse). ประจักษ์ว่าจะท�ำร้ายตัวเองด้วยวิธีรุนแรงมุ่ง ผปู้ ว่ ยเกา่ น. ผู้ปว่ ยทไ่ี ด้รับการรกั ษาพยาบาล หวังให้เสียชีวิต ท�ำร้ายผู้อื่นด้วยวิธีรุนแรง จากสถานพยาบาลแห่งนั้นเป็นครั้งต่อมา ก่อเหตุการณ์รุนแรงในชุมชน มีอาการหลงผิด ในเวลา ๑ ปี (ตามปีปฏิทิน) ส�ำหรับกรณี มคี วามคิดท�ำรา้ ยผ้อู ืน่ ให้ถึงแก่ชีวิต หรือมุ่งร้าย ผู้ป่วยในเป็นการรักษาพยาบาลในหอผู้ป่วย ผู้อ่ืนแบบเฉพาะเจาะจงและเคยมีประวัติ ข้ามปี. (อ. revisitor). ก่อคดีอาญารุนแรง. [อ. serious mental ผู้ป่วยคดี น. ผู้ป่วยที่อยู่ระหว่างการสอบสวน illness with high risk to violence (SMI-V)]. ไต่สวนมูลฟ้องหรือพิจารณาในคดีอาญา ผปู้ ว่ ยจิตเวชยาเสพติด น. ผปู้ ่วยจติ เวชท่เี ขา้ รบั ซึ่งพนักงานสอบสวนหรือศาลสั่งให้ได้รับการ การบ�ำบัดรักษาและได้รับการวินิจฉัยเป็น ตรวจหรือบ�ำบัดรักษา รวมท้ังผู้ป่วยท่ีศาล ผู้เสพ (abuse) หรือผู้ติด (dependence) มีค�ำส่ังให้ได้รับการตรวจหรือบ�ำบัดรักษา ยาเสพติด โดยสมัครใจด้วยตัวเองหรือผู้อื่น ภายหลังมีค�ำพิพากษาในคดีอาญาหรือ น�ำสง่ เข้ารับการรักษา. หลงั คดีสิ้นสุดแลว้ . ผูป้ ่วยฉกุ เฉนิ (กฎ) น. บคุ คลซงึ่ ไดร้ ับบาดเจ็บ ผปู้ ่วยจติ เวช น. บคุ คลทม่ี อี าการผดิ ปรกตขิ อง หรือมอี าการป่วยกะทันหัน ซงึ่ เป็นภยนั ตราย จิตใจ แสดงออกมาทางพฤติกรรม อารมณ์ ต่อการด�ำรงชีวิตหรือการท�ำงานของอวัยวะ ความคดิ ความจ�ำ สติปัญญา ประสาท การรบั รู้ ส�ำคัญ จ�ำเป็นต้องได้รับการประเมิน รวมทั้งอาการผิดปรกติของจิตใจที่เกิดจาก การจัดการ และการบ�ำบัดรักษาอย่างทัน สุราหรือสารอื่นที่ออกฤทธ์ิต่อจิตและประสาท ท่วงที เพ่ือป้องกันการเสียชีวิตหรือมีอาการ ซ่ึงได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคตามเกณฑ์ รุนแรงขน้ึ . (อ. emergency patient). การวินิจฉัยขององค์การอนามัยโลก (Inter- ผู้ปว่ ยฉกุ เฉินไม่รนุ แรง น. บุคคลซงึ่ ได้รบั บาดเจบ็ national Classification of Diseases หรือมีอาการป่วยซ่ึงมีภาวะเฉียบพลันไม่ and Related Health Problem 10th รุนแรง อาจรอรับปฏิบัติการแพทย์ได้ในช่วง ระยะเวลาหนึ่ง หรือเดินทางไปรับบริการ กระทรวงสาธารณสขุ 307

ผู้ปว่ ยฉกุ เฉนิ เร่งด่วน สาธารณสุขด้วยตนเองได้แต่จ�ำเป็นต้องใช้ ให้อยู่พักรักษา และลงทะเบียนเป็นผู้ป่วยใน ทรัพยากร และหากปล่อยไว้เกินเวลาอัน ซ่ึงจะต้องผ่านการลงทะเบียนเป็นผู้ป่วยนอก สมควรแล้วจะท�ำให้การบาดเจ็บหรืออาการ มาแลว้ . (อ. in patient). ป่วยของผู้ป่วยฉุกเฉินน้ันรุนแรงข้ึนหรือเกิด ผู้ป่วยในพระบรมราชานุเคราะห์ น. ผู้ป่วย ภาวะแทรกซอ้ นข้นึ ได.้ ที่อยู่ในความอนุเคราะห์ของพระบาทสมเด็จ ผปู้ ว่ ยฉุกเฉินเรง่ ด่วน น. บคุ คลทีไ่ ดร้ บั บาดเจบ็ พ ร ะ ป ร มิ น ท ร ม ห า ภู มิ พ ล อ ดุ ล ย เ ด ช หรือมีอาการป่วยซ่ึงมีภาวะเฉียบพลันมาก มหติ ลาธเิ บศรรามาธิบดี จักรีนฤบดินทรสยา หรือเจ็บปวดรุนแรงอันจําเป็นต้องได้รับ มินทราธิราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จ ปฏิบัติการแพทยอ์ ยา่ งรบี ดว่ น มฉิ ะน้ันจะทํา พ ร ะ บ ร ม ร า ชิ นี น า ถ ใ น พ ร ะ บ า ท ส ม เ ด็ จ ให้การบาดเจ็บหรืออาการป่วยของผู้ป่วย พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ดูแล ฉุกเฉินนั้นรุนแรงขึ้นหรือเกิดภาวะแทรกซ้อน ด้านความเจ็บป่วย ความเป็นอยู่ ของผู้น้ัน ซง่ึ ส่งผลให้เสียชีวติ หรอื พิการในระยะตอ่ มาได้. และครอบครัว. ผู้ป่วยต่างชาติ ๑ น. ผู้ป่วยมาลาเรียท่ีไม่มี ผ้ปู ่วยระยะสดุ ท้าย น. ผูป้ ่วยทห่ี มดหวงั จะหาย สัญชาติไทย และอาศัยอยู่ในประเทศไทย จากโรค เป็นความเจ็บป่วยที่ไม่มีทางรักษา ตัง้ แต่ ๖ เดอื นข้ึนไป. (อ. migrant 1). ได้ด้วยวิธีการใด ๆ อาการทรุดลงเรื่อย ๆ ส่วนใหญ่จะนบั ระยะเวลาประมาณ ๖ เดอื น ผู้ป่วยต่างชาติ ๒ น. ผู้ป่วยมาลาเรียท่ีไม่มี ก่อนเสียชีวิต เช่น ผู้ป่วยสมองเส่ือมระยะ สัญชาติไทย และอาศัยอยู่ในประเทศไทย สุดท้าย ภาวะหัวใจล้มเหลว มะเร็งระยะ น้อยกวา่ ๖ เดอื น. (อ. migrant 2). สุดท้าย. ผู้ป่วยทันตจิตเวช น. คนที่ไม่สบายทางจิตใจ ผูป้ ว่ ยรกั ษาซ�ำ้ ภายหลังขาดการรกั ษา น. ผ้ปู ่วย และมโี รคฟนั เข้ามารว่ มด้วย. ท่ีมีประวัติเคยรักษาและขาดการรักษาต้ังแต่ ๒ เดือนติดต่อกันขึ้นไปและกลับมารักษา ผู้ป่วยนอก น. ผ้รู บั บริการท่ไี ด้รบั การวนิ ิจฉัยวา่ อีกครัง้ . ป่วยและได้ลงทะเบียนไว้ที่แผนกผู้ป่วยนอก. (อ. out patient). ผ้ปู ว่ ยรกั ษาซ�ำ้ ภายหลงั ล้มเหลว น. ผ้ปู ่วยที่มี ประวัติเคยรักษาและมีผลการรักษาคร้ัง ผู้ปว่ ยนอกใหม่ น. ผู้ป่วยนอกท่ีได้รบั การรักษา ล่าสุดว่าล้มเหลวจากการรักษา. [อ. treatment พยาบาลจากสถานพยาบาลแห่งน้ันเป็นคร้ัง after failure (TAF)]. แรกในช่วงเวลาทก่ี ำ� หนด. ผปู้ ว่ ยรับโอน น. ๑. ผู้ป่วยขึน้ ทะเบียนรกั ษาที่ ผู้ป่วยใน น. ผู้ป่วยท่ีมารับการรักษาพยาบาล สถานพยาบาลอื่นแล้วโอนมารักษาต่อ ณ ในสถานพยาบาล โดยแพทย์ส่ังให้รับไว้เพ่ือ สถานพยาบาลปัจจุบัน (เม่ือสิ้นสุดการรักษา 308 พจนานุกรมการสาธารณสขุ ไทย พ.ศ. ๒๕๖๑

ผปู้ ว่ ยวัณโรค แล้วให้แจ้งผลการรักษาให้สถานพยาบาลที่ ฉบับที่ ๑๐ (ICD-10: International โอนมารับทราบดว้ ย). ๒. ผปู้ ว่ ยวัณโรคดือ้ ยา Classification of Diseases and Health ที่รักษาด้วยสูตรยาแนวที่ ๒ จากโรงพยาบาล Related Problems-10) หมวด Alcohol อ่ืนและโอนออก (transfer out) มาให้หน่วย dependence (F10.10-F10.29) หรือ บรกิ ารรกั ษาต่อ. [อ. transfer in (TI)]. เทียบเคียงในกลุ่มโรคเดียวกันกับการวินิจฉัย ผู้ป่วยโรคไข้มาลาเรีย น. ผู้ซึง่ มีอาการหรือไม่มี ตามเกณฑ์วินิจฉัยโรคของสมาคมจิตแพทย์ อาการแสดงเป็นไข้ แต่พบเช้ือมาลาเรีย อเมรกิ นั ฉบับท่ี ๕ ในหมวด Alcohol use ในกระแสโลหิตจากผลการตรวจวินิจฉัยของ disorders. ห้องปฏิบตั ิการ. ผู้ป่วยโรคเร้ือนท่ีอยู่ในภาวะเสี่ยง น. ผู้ป่วยท่ี ผู้ป่วยโรคไข้มาลาเรียที่ไม่มีภาวะแทรกซ้อน ยังไม่เกิดความพิการแต่มีแนวโน้มท่ีเส้น น. ผู้ป่วยจากเชื้อมาลาเรียท่ีไม่มีภาวะ ประสาทจะถกู ท�ำลายจนสญู เสยี หนา้ ท่ีไดม้ าก. การท�ำงานของอวัยวะหลักเส่ือมหรือสูญเสีย ผปู้ ว่ ยโรคเรอ้ื นท่อี ยใู่ นภาวะอนั ตราย น. ผปู้ ่วย หน้าที่ เช่น รู้สึกตัว ไม่มีตัวเหลืองตาเหลือง ที่มีความพิการเกิดข้ึนแล้ว หากไม่ได้รับการ ไม่มีภาวะไตวาย ผู้ป่วยมีเพียงไข้ ปวดศีรษะ ดูแลอย่างถูกต้องความพิการน้ันจะส่งผลร้าย หรืออาการอ่ืน ๆ เช่น ท้องเดิน ปวดท้อง หรอื มีความพกิ ารใหมเ่ กิดขน้ึ . เพียงเล็กน้อย แต่ยังกินอาหารและด่ืมน�้ำได้ ผู้ป่วยโรงพยาบาลกลางคืน น. ผู้ป่วยท่ีมารับ เม่ือกินยาต้านมาลาเรีย ไข้และอาการต่าง ๆ บริการตามแผนการรักษาทางจิตเวชโดยไป จะหายไป. ท�ำกิจกรรมนอกโรงพยาบาลในเวลากลางวัน ผู้ป่วยโรคไข้มาลาเรียรุนแรงและมีภาวะ และกลับมารับการดูแลรักษาในเวลากลางคืน. แทรกซ้อน น. ผู้ป่วยโรคไข้มาลาเรียท่ีมี (อ. night hospital patient). อาการรนุ แรง ซงึ่ ส่วนใหญเ่ ป็นผูป้ ่วยท่ตี ดิ เช้อื ผู้ป่วยโรงพยาบาลกลางวัน น. ผู้ป่วยที่มารับ มาลาเรียชนิด Plasmadium falciparum บริการรักษากลางวันทุกวันท�ำการ โดยร่วม หากได้รับการรักษาช้า ผู้ป่วยอาจเสียชีวิตได้ ในกิจกรรมต่าง ๆ ที่จัดให้ แต่ไม่พักค้างคืน ผู้ป่วยเหล่านี้จะมีอาการและอาการแสดง ในสถานพยาบาล. (อ. day hospital ท่ีบอกถึงความรุนแรงของโรคท่ีเกิดจาก patient). การท�ำงานของอวัยวะหลักเส่ือมหรือสูญเสีย ผู้ป่วยวัณโรค น. ผู้ท่ีได้รับเชื้อและติดเชื้อ หนา้ ท.่ี วัณโรคแฝงอยู่ในร่างกาย แต่ภูมิคุ้มกัน ผู้ป่วยโรคติดสุรา น. ประชาชนที่ได้รับการ ไม่สามารถยับยั้งการแบ่งตัวของเช้ือวัณโรคได้ วินิจฉัยว่าเป็นโรค alcohol dependence เกดิ พยาธสิ ภาพที่ทำ� ใหป้ ่วยเปน็ วณั โรค. disorders ตามมาตรฐานการจ�ำแนก โรคระหว่างประเทศขององค์การอนามัยโลก กระทรวงสาธารณสุข 309

ผปู้ ่วยวณั โรคดื้อยา ผู้ป่วยวัณโรคดื้อยา น. ผู้ป่วยท่ีมีผลทดสอบ วัณโรคท่ีมีผลการตรวจเอชไอวีเป็นลบ. ความไวต่อยา พบว่าดื้อยาไอโซไนอะซิด (อ. HIV negative TB patient) [isoniazid (H, INH)] และไรแฟมพิซิน ผู้ป่วยวัณโรคไม่ทราบสถานะติดเช้ือเอชไอวี [rifampicin (R, RMP)] หรอื ดือ้ ยาไรแฟมพิซนิ น. ผู้ป่วยวัณโรคท่ีไม่ทราบผลตรวจเอชไอวี ซงึ่ ยืนยันผล. หรือไม่ได้ตรวจเอชไอวี. (อ. HIV status unknown TB patient). ผู้ป่วยวัณโรคดื้อยาหลายขนาน น. ผู้ป่วย ผู้ป่วยวัณโรครายใหม่ น. ผู้ป่วยวัณโรค วัณโรคด้ือยาหลายขนานท่ีดื้อยาไอโซไนอะซิด ท่ีไม่เคยรักษาหรือเคยรักษาไม่เกิน ๑ เดือน และไรแฟมพิซินพร้อมกันและอาจจะด้ือต่อ ๑. วัณโรคปอดผลตรวจพบเชอ้ื (pulmonary, ยาขนานอื่น ๆ ดว้ ย ซง่ึ ยาไอโซไนอะซดิ และ bacteriologically confirmed : B+ (smear ไรแฟมพิซินถือเป็นยาท่ีมีประสิทธิภาพสูงสุด and/or culture positive, by any molecular ในการรักษาวณั โรค. (อ. MDR). test) ๒. วัณโรคปอดผลตรวจไม่พบเชื้อ แต่มีลักษณะทางคลินิกเข้าได้กับวัณโรค ผู้ป่วยวัณโรคด้ือยาหลายขนานรุนแรง น. (pulmonary, clinically diagnosed) ผู้ป่วยวัณโรคด้ือยาหลายขนานท่ีด้ือยา ๓. วณั โรคนอกปอด (extra pulmonary). ไอโซไนอะซิดและไรแฟมพิซินพร้อมกับ ผู้ป่วยสงสัยติดเชื้อเอนเทอโรไวรัส ๗๑ น. ดื้อยาวัณโรคในกลุ่มฟลูออโรควิโนโลน ผู้ป่วยที่มีไข้ต้ังแต่ ๓๘ องศาเซลเซียส และ [fluoroquinolones (FQs)] หรอื second-line มีอาการปอดบวมน้�ำเฉียบพลัน ไม่ว่าจะมี injectable drug (SLI) อย่างใดอย่างหนึ่ง. อาการผืน่ ทีม่ ือ เทา้ ปาก หรือไม่. (อ. pre-XDR). ผู้ป่วยสูงอายุติดเตียง น. ผู้สูงอายุท้ังเพศชาย และเพศหญิงที่มีอายุต้ังแต่ ๖๐ ปีข้ึนไป ผ้ปู ว่ ยวัณโรคด้อื ยาหลายขนานรนุ แรงมาก น. ซ่ึงมีภาวะเจ็บป่วยที่ไม่สามารถช่วยเหลือ ผู้ป่วยวัณโรคท่ีด้ือยาไอโซไนอะซิดและ ตนเองได้ต้องนอนติดเตียงอยู่ที่บ้าน ต้องได้ ไรแฟมพิซินพร้อมกัน และดื้อยารักษาวัณโรค รับการดูแลช่วยเหลือแบบทดแทนท้ังหมด ในกลมุ่ ฟลูออโรควิโนโลนและ second-line จากผู้ดูแล เช่น กลุ่มผู้สูงอายุที่พิการ และ injectable drug ได้แก่ คานาไมซิน ไม่สามารถท�ำกิจวัตรประจ�ำวันด้วยตนเองได้ [kanamycin (Km)], แอมิคาซนิ [amikacin หรือมีอุปกรณ์ทางการแพทย์ติดตัวกลับบ้าน (Am)] และเซพรีโอไมซิน [cepreomycin จ�ำเป็นต้องมีผู้ดูแลช่วยเหลือต่อเน่ืองตลอด (Cm)]. (อ. XDR). ช่วงชวี ติ . ผูป้ ่วยวัณโรคตดิ เช้อื เอชไอวี น. ผู้ป่วยวัณโรค ที่มีผลการตรวจเอชไอวีเป็นบวก. (อ. HIV positive TB patient). ผู้ป่วยวัณโรคไม่ติดเชื้อเอชไอวี น. ผู้ป่วย ผปู้ ่วยใหม่ น. ผู้ป่วยทไี่ ดร้ บั การรักษาพยาบาล 310 พจนานุกรมการสาธารณสขุ ไทย พ.ศ. ๒๕๖๑

ผรู้ อ้ งเรียน จากสถานพยาบาลแห่งน้ันเป็นครั้งแรก (กฎ) น. ๑. บคุ คลสัญชาติไทย มเี ลขประจ�ำ ในช่วงเวลาท่ีก�ำหนด. (อ. new patient). ตัวประชาชน ๑๓ หลักอย่างถูกต้องตาม ผ้ปู ่วยออทิสติก ดทู ี่ โรคออทิสตกิ . กฎหมายโดยต้องมีข้อมูลอยู่ในฐานข้อมูล ผู้ป่วยอื่น น. ผู้ป่วยท่ีไม่สามารถจัดกลุ่มเข้า ประชากรกระทรวงมหาดไทย และไม่มีสิทธิ ประเภทข้างต้น เช่น ผู้ป่วยท่ีได้รับยารักษา หลักประกันสุขภาพอ่ืนจากภาครัฐ ได้แก่ วัณโรคจากคลินิกหรือหน่วยงานเอกชนแล้ว (๑) ผู้มีสิทธิตามกฎหมายว่าด้วยประกัน ต้ังแต่ ๑ เดือนขึ้นไปโดยท่ียังไม่เคยข้ึน สังคม (๒) ข้าราชการหรือลูกจ้างของ ทะเบียนในแผนงานวัณโรคแห่งชาติมาก่อน ส่วนราชการทุกประเภท (๓) พนักงานหรือ ผู้ป่วยที่ไม่ทราบประวัติการรักษาในอดีต ลูกจ้างขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ผู้ป่วยท่ีเคยรับการรักษามาก่อนแต่ไม่ทราบ (๔) พนักงานหรือลูกจ้างรัฐวิสาหกิจหรือ ผลการรกั ษาครงั้ ลา่ สุด. ผู้ซึ่งปฏิบัติงานให้แก่หน่วยงานอ่ืนของรัฐ ผู้ป่วยเอดส์ น. ผู้ที่ได้รับเช้ือไวรัสเอชไอวีที่มี หรือบุคคลอื่นใดท่ีมีสิทธิได้รับการรักษา อาการป่วยแล้ว อยู่ในระยะที่เป็นผู้ติดเชื้อ พยาบาลโดยใช้จ่ายจากเงินงบประมาณ มอี าการ หรอื เป็นผู้ป่วยเป็นเอดส.์ ของรฐั (๕) บิดา มารดา คู่สมรส บุตร หรอื ผูม้ ีปญั หาสุขภาพจิตและจติ เวช น. บคุ คลทม่ี ี บุคคลอ่ืนใด ท่ีได้รับสวัสดิการการรักษา ปญั หาด้านสุขภาพจิต กลา่ วคอื มีสภาวะทาง พยาบาลโดยอาศยั สทิ ธิของบุคคลตามข้อ ๒) จิตใจท่ีแสดงออกทางพฤติกรรม อารมณ์ ๓) ๔) (๖) ครูโรงเรียนเอกชน และ (๗) และความคิดที่เปลี่ยนไป ท�ำใหป้ รับตัวใหเ้ ข้า ขา้ ราชการการเมอื ง ซึง่ รัฐได้จดั หาสวสั ดิการ กับสังคมและสิ่งแวดล้อมรอบข้างได้ยาก ดา้ นการรกั ษาพยาบาลใหอ้ ยู่แล้ว ผ้มู ีสทิ ธจิ ะ จึงไม่สามารถด�ำรงชีวิตอย่างเป็นปรกติสุข ได้รับบริการสาธารณสุขตามพระราชบัญญัติ ซ่ึงถอื ว่ายังไมไ่ ดป้ ว่ ยเปน็ โรค. หลักประกันสุขภาพแห่งชาติ พ.ศ. ๒๕๔๕ ผมู้ ีส่วนได้สว่ นเสีย น. บุคคล กลุ่มบุคคล ชมุ ชน โดยตอ้ งลงทะเบยี นเลอื กหนว่ ยบรกิ ารประจำ� หรือองค์กร ท่ีให้ความสนใจต่อการตัดสินใจ และหน่วยบริการปฐมภูมิในเครือข่ายของ นโยบาย และการปฏิบัติขององค์กรหรือ หน่วยบริการประจ�ำน้ัน ๒. บุคคลท่ีมีสิทธิ หน่วยงานรัฐ หรือต่อผลการด�ำเนินงานและ ในระบบหลกั ประกนั สุขภาพแหง่ ชาติ รวมถงึ กิจกรรมขององค์กร ที่อาจมีผลกระทบหรือ คนพิการ ทหารผ่านศกึ และสิทธวิ า่ ง. ส่งผลท้ังทางบวกและทางลบต่อผู้มีส่วนได้ ผู้มีอำ� นาจรับแจ้งความนำ� จับ น. ผู้ทไี่ ด้รบั มอบ สว่ นเสีย. (อ. stakeholder). หมายให้มีอ�ำนาจรับแจ้งความน�ำจับส�ำหรับ ผู้มีสิทธิระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ความผิดท่ีเกิดขึ้น อ้าง หรือเช่ือว่าได้เกิดข้ึน ตามกฎหมายทแี่ ตล่ ะหน่วยงานดแู ล. . ผู้ร้องเรยี น (กฎ) น. ผู้รบั บริการซ่ึงถูกละเมิดสทิ ธิ จากการใช้บริการสาธารณสุขตามกฎหมาย ว ่ า ด ้ ว ย ห ลั ก ป ร ะ กั น สุ ข ภ า พ แ ห ่ ง ช า ติ กระทรวงสาธารณสุข 311

ผูร้ ับบรกิ ารวางแผนครอบครวั รายใหม่ พ.ศ. ๒๕๔๕ และให้หมายความรวมถึง ช�ำนาญเข้ามาร่วมงานไม่ได้ เมื่อเดินทางเข้า บิดามารดา บุตร ที่ชอบด้วยกฎหมาย มาในราชอาณาจักรแล้วต้องด�ำเนินการย่ืน ผู้สืบสันดาน สามีภรรยาในความผิดที่ผู้รับ ขอใบอนุญาต ท�ำงานภายใน ๓๐ วนั . บริการถูกละเมิดสิทธิตายหรือบาดเจ็บจน ผู้รับใบอนุญาตตามมาตรา ๑๑ ประเภทน�ำเขา้ ไมส่ ามารถจดั การเองได้ หรอื ผู้แทนโดยธรรม (กฎ) น. แรงงานต่างดา้ วท่เี ขา้ มาท�ำงานตาม ผู้พิทักษ์หรือผู้อนุบาลในกรณีที่ผู้รับบริการ ข้อตกลงว่าด้วยการจ้างแรงงานต่างด้าว ถูกละเมิดสิทธิเป็นผู้เยาว์ ผู้ไร้ความสามารถ ระหว่างประเทศไทยกับประเทศคู่ภาคี หรือเสมือนไร้ความสามารถ. (MOU) โดยขออนญุ าตทำ� งานได้ ๒ งาน คอื ผู้รับบริการวางแผนครอบครัวรายใหม่ น. งานกรรมกร และ คนรับใช้ในบ้าน ปัจจุบัน ผู้รับบริการวางแผนครอบครัวที่มีลักษณะ ท�ำข้อตกลงกบั ประเทศ ๒ ประเทศ คือ ลาว ดังนี้ ๑. ไม่เคยรบั บริการจากหนว่ ยงานใด ๆ และกัมพูชา. มากอ่ น หรือ ๒. เคยรับบริการจากหนว่ ยงาน ผู้รับใบอนุญาตตามมาตรา ๑๒ (กฎ) น. คน แห่งนี้แต่ต้องการเปลี่ยนวิธี หรือ ๓. เคยรับ ต่างด้าวซึ่งเข้ามาท�ำงานในราชอาณาจักร บริการจากหน่วยงานแห่งอื่นแต่ต้องการเปล่ียน ตามกฎหมายพิเศษ ได้แก่ กฎหมายว่าด้วย วิธี หรือ ๔. เคยรับบริการก่อนการตั้งครรภ์ การสง่ เสริมการลงทนุ และกฎหมายอนื่ . เม่ือส้ินสุดการตั้งครรภ์แล้วกลับมารับบริการ ผู้รับใบอนุญาตตามมาตรา ๑๔ (กฎ) น. คน อีก ซ่ึงหน่วยงานในท่ีนี้ หมายถึง หน่วยงาน ต่างด้าวซึ่งมีภูมิล�ำเนาและเป็นคนสัญชาติ ของรัฐ ทั้งน้ี ไม่รวมหน่วยงานของเอกชน ของประเทศที่มีชายแดนติดกับประเทศไทย เช่น คลินิก ร้านยา โรงพยาบาลเอกชน. ถ้าได้เข้ามาในราชอาณาจักรโดยมีเอกสารใช้ (อ. new acceptor). แทนหนังสือเดินทางตามกฎหมายว่าด้วยคน ผู้รับใบอนุญาตตามมาตรา ๑๑ (กฎ) น. คน เข้าเมือง อาจได้รับอนุญาตให้ท�ำงาน ต่างด้าวซึ่งยังไม่เดินทางเข้ามาในราช- บางประเภทหรือลักษณะงานในราชอาณาจักร อาณาจักร โดยนายจ้างย่ืนค�ำขอรับใบ เป็นการช่ัวคราวในช่วงระยะเวลาหรือตาม อนุญาตและชำ� ระค่าธรรมเนียมแทน. ฤดูกาลท่ีก�ำหนดได้ ท้ังน้ี เฉพาะการท�ำงาน ผ้รู ับใบอนญุ าตตามมาตรา ๑๑ ประเภทท่วั ไป ภายในท้องที่ที่อยู่ติดกับชายแดนหรือท้องท่ี (กฎ) น. คนต่างด้าวที่เป็นแรงงานมีทักษะ ต่อเน่ืองกบั ทอ้ งที่ดงั กลา่ ว. และท�ำงานอยู่ในต�ำแหน่งค่อนข้างสูงหรือ ผู้รับใบอนุญาตตามมาตรา ๙ (กฎ) น. คน เข้ามาท�ำงานชั่วคราวในงานที่ต้องใช้ทักษะ ต่างด้าวซึ่งเข้ามาในราชอาณาจักรเป็นการ และเทคโนโลยชี ัน้ สงู เป็นความตอ้ งการผู้ที่มี ช่ัวคราวตามกฎหมายว่าดว้ ยคนเขา้ เมือง. ความสามารถหรือความช�ำนาญเฉพาะด้าน ผรู้ บั ใบอนุญาตตามมาตรา ๙ ประเภทแจง้ การ หรือมีความสามารถทางการสื่อสาร (ภาษา) ท่ียังหาคนไทยท่ีมีความสามารถหรือมีความ 312 พจนานุกรมการสาธารณสขุ ไทย พ.ศ. ๒๕๖๑

ผสู้ มั ผัสวณั โรค ท�ำงาน (กฎ) น. คนต่างด้าวซ่ึงเข้ามาใน สมาคม องค์การเอกชนต่างประเทศ. ราชอาณาจักรเป็นการชั่วคราวตามกฎหมาย ผู้รับใบอนุญาตตามมาตรา ๙ ประเภทพิสูจน์ วา่ ดว้ ย คนเข้าเมอื ง เพอ่ื ท�ำงานอนั จำ� เป็นและ เร่งด่วนที่มีระยะเวลาท�ำงานไม่เกิน ๑๕ วัน สญั ชาติ (กฎ) น. แรงงานตา่ งด้าวหลบหนี และจะท�ำงานนั้นได้เม่ือมีหนังสือแจ้งให้ เข้าเมืองสัญชาติพม่า ลาว และกัมพูชา นายทะเบยี นทราบ. ซึ่งเดิมคณะรัฐมนตรีมีมติผ่อนผันให้อยู่ใน ผูร้ ับใบอนุญาตตามมาตรา ๙ ประเภทตลอดชีพ ราชอาณาจักรเป็นการช่ัวคราว ระหว่างรอ (กฎ) น. คนต่างด้าวซ่ึงได้รับใบอนุญาต การส่งกลับอนุญาตให้ท�ำงานได้ ๒ งาน คือ ท�ำงานตามประกาศคณะปฏิวัติฉบับที่ ๓๒๒ งานกรรมกร และคนรับใช้ในบ้าน มใี บอนุญาต ข้อ ๑๐ (๑๐) มีสาระสำ� คญั ว่า “ใบอนญุ าต ท�ำงานชนิดบัตรสีชมพู และได้รับการปรับ ท่ีออกให้แก่คนต่างด้าวซ่ึงมีถ่ินท่ีอยู่ใน เปล่ียนสถานะจากแรงงานต่างด้าวหลบหนี ราชอาณาจักรตามกฎหมายวา่ ดว้ ยคนเขา้ เมือง เข้าเมือง ให้เป็นแรงงานเข้าเมืองโดยถูกต้อง และท�ำงานอยู่แล้วก่อนวันท่ี ๑๓ ธันวาคม ตามกฎหมายโดยได้รับการพิสูจน์สัญชาติ พ.ศ. ๒๕๑๕ ให้ใช้ได้ตลอดชีวิตของคน และได้รับเอกสารรับรองสถานะจากเจ้าหน้าท่ี ต่างด้าวนั้น เว้นแต่คนต่างด้าวจะเปล่ียน ประเทศต้นทาง เช่น หนังสือเดินทางช่ัวคราว อาชีพใหม”่ . (temporary passport) หรอื เอกสารรับรอง ผู้รับใบอนุญาตตามมาตรา ๙ ประเภททั่วไป บุคคล (certificate of identity) เพื่อใชเ้ ป็น (กฎ) น. คนต่างด้าวท่ีเป็นแรงงานที่มีทักษะ เอกสารประกอบการขออนุญาตท�ำงาน โดย และท�ำงานอยู่ในต�ำแหน่งค่อนข้างสูง หรือ ไดร้ ับใบอนุญาตทำ� งานเปน็ ชนดิ บตั รสเี ขียว. อาจถูกส่งมาจากบริษัทแม่ในต่างประเทศท่ี ผสู้ ัมผสั โรค น. คนซงึ่ ได้เขา้ ใกล้ชิดคน สตั ว์ หรือ เข้ามาลงทุนในประเทศไทย หรือเข้ามา ส่ิงของติดโรค จนเชอื้ โรคอาจตดิ ตอ่ ถงึ ผ้นู ้นั ได้. ท�ำงานชั่วคราวในงานที่ต้องใช้ทักษะและ ผู้สัมผัสโรคพิษสุนัขบ้า น. ผู้ท่ีสัมผัสกับสัตว์ เทคโนโลยีช้ันสูง เป็นความต้องการผู้ที่มี หรือผู้ป่วยท่ีได้รับการพิสูจน์หรือสงสัยว่า ความสามารถเฉพาะด้าน มีความช�ำนาญ เป็นโรคพิษสุนัขบ้า รวมถึงกรณีท่ีเป็นสัตว์ เฉพาะด้าน หรือมีความสามารถทางการ หนีหายและสตั ว์ไม่ทราบประวตั .ิ สื่อสาร (ภาษา) ท่ียังหาคนไทยที่มีความ ผู้สัมผัสวัณโรค น. บุคคลท่ีสัมผัสกับผู้ป่วยท่ี สามารถหรือมีความช�ำนาญเข้ามาร่วมงาน แพร่เชื้อ หรือสัมผัสวัณโรคจากการอยู่ร่วมกัน ไม่ได้ หรือเป็นการเข้ามาท�ำงานในกิจการท่ี ท�ำงานด้วยกัน ซึ่งสามารถระบุตัวผู้ป่วยได้ ตนเองลงทุน หรือกิจการของคู่สมรส หรือ หรอื ระบไุ มไ่ ด้ เช่น อยู่ในรถโดยสารสาธารณะ กจิ การที่ร่วมลงทนุ เป็นต้น ส่วนใหญท่ �ำงาน หรือที่สาธารณะร่วมกัน ซึ่งจะต้องได้รับ ในกิจการ ดงั น้ี ๑) กจิ การทม่ี กี ารลงทุนตงั้ แต่ การตรวจคัดกรองเพ่ือค้นหาวัณโรค. (อ. ๒ ล้านบาทขึ้นไป ๒) กิจการท่ีมีการลงทุน contacts of TB case). มากกว่า ๓๐ ล้านบาทข้ึนไป ๓) มูลนิธิ กระทรวงสาธารณสขุ 313

ผสู้ มั ผสั อาหาร ผู้สัมผัสอาหาร (กฎ) น. บุคคลท่ีเก่ียวข้องกับ ปัญหาการกินหรือการขับถ่าย และมีอาการ อาหารตง้ั แต่กระบวนการเตรยี ม ปรุง ประกอบ เจบ็ ปว่ ยรุนแรงหรืออย่รู ะยะทา้ ยของชีวิต. จ�ำหน่าย และเสิร์ฟอาหาร รวมถึงการล้าง ผู้เสพสารเสพตดิ ดทู ี่ ผ้ตู ิดสารเสพตดิ . และเกบ็ ภาชนะอปุ กรณ์. (อ. food handler). ผู้สูงอายุ น. บุคคลหรือกลุ่มประชากรท่ีมีอายุ ผใู้ ห้บรกิ ารทางการแพทย์ (พล.) น. บคุ คลท่ีให้ ตามปีปฏิทนิ ตงั้ แต่ ๖๐ ปีขึ้นไป. (อ. elderly). บริการการแพทย์เพื่อรักษา วินิจฉัย หรือ ป้องกันโรคหรอื ความผดิ ปรกติ. ผู้สูงอายุกลุ่มติดเตียง น. ผู้สูงอายุที่พึ่งตนเอง ไม่ได้ ช่วยเหลือตนเองไม่ได้ พิการหรือ ผูอนุญาตตามพระราชบัญญัติสถานพยาบาล ทุพพลภาพ มีคะแนนการประเมินความ (ฉบับที่ ๔) พ.ศ. ๒๕๕๙ (กฎ) น. อธิบดี สามารถในการประกอบกิจวัตรประจ�ำวัน กรมสนับสนุนบริการสุขภาพหรือผู้ซ่ึงอธิบดี ตามดัชนบี ารเ์ ทลเอดีแอล ๐-๔ คะแนน. กรมสนบั สนุนบรกิ ารสุขภาพมอบหมาย. ผู้สูงอายุกลุ่มติดบ้าน น. ผู้สูงอายุที่สามารถ แผงลอยจำ� หนา่ ยอาหาร น. แคร่ แท่น โต๊ะ แผง ดแู ลตนเอง ชว่ ยเหลอื ตนเองได้บา้ ง มคี ะแนน รถเข็น หรือพาหนะอ่ืนใดที่จ�ำหน่ายอาหาร การประเมินความสามารถในการประกอบ เคร่ืองด่ืม หรือน�้ำแข็ง โดยตั้งประจ�ำท่ีในท่ี กิจวัตรประจ�ำวันตามดัชนีบาร์เทลเอดีแอล หรอื ทางสาธารณะ ไมว่ ่าจะเปน็ การจำ� หนา่ ย ๕-๑๑ คะแนน. โดยจัดให้มีบริเวณไว้ส�ำหรับการบริโภค ณ ท่ีนั้นหรอื นำ� ไปบริโภคที่อื่นกต็ าม. ผู้สูงอายุกลุ่มติดสังคม น. ผู้สูงอายุท่ีสามารถ พ่งึ ตนเอง ช่วยเหลือผอู้ ื่น ชมุ ชน และสังคมได้ แผนการจดั การศึกษาเฉพาะบคุ คล น. แผนก�ำหนด มีคะแนนการประเมินความสามารถ ในการ แนวทางการจัดการศึกษาท่ีสอดคล้องกับ ประกอบกิจวัตรประจ�ำวันตามดัชนีบาร์เทล ความต้องการจ�ำเป็นพิเศษ (special need) เอดีแอล ๑๒ คะแนนขึน้ ไป. ของคนพิการแต่ละคน ซึ่งไม่เหมือนกัน ตลอดจนก�ำหนดสิ่งอ�ำนวยความสะดวก ผู้สูงอายุท่ีมีภาวะพึ่งพิง น. ผู้สูงอายุที่มีภาวะ สื่อ บริการ และความช่วยเหลืออ่ืนใดทาง พ่ึงพิงการบริการด้านสาธารณสุข แบ่งเป็น การศึกษา. ๔ กลุ่ม คือ ๑) เคลือ่ นไหวได้บ้างและอาจมี ปัญหาการกินหรือการขับถ่าย แต่ไม่มีภาวะ แผนการตรวจสอบ (กฎ) น. แผนการปฏิบัติ สับสน ๒) เคล่อื นไหวได้บ้างและอาจมปี ญั หา งานที่หัวหน้าหน่วยงานตรวจสอบภายใน การกินหรือการขับถ่ายและมีภาวะสับสน จัดท�ำขึ้นไว้ล่วงหน้าเก่ียวกับเรื่องที่จะตรวจสอบ ทางสมอง ๓) เคลื่อนไหวเองไม่ได้และอาจมี จ�ำนวนหน่วยรับตรวจ ระยะเวลาท่ีใช้ในการ ปัญหาการกินหรือการขับถ่ายหรือมีอาการ ปฏิบัติงาน ผู้รับผิดชอบในการตรวจสอบ เจบ็ ป่วยรนุ แรงและ ๔) เคลอื่ นไหวเองไมไ่ ดม้ ี 314 พจนานุกรมการสาธารณสุขไทย พ.ศ. ๒๕๖๑

แผนงานวจิ ยั แบบบรู ณาการ รวมทั้งงบประมาณที่ใช้ในการปฏิบัติงาน แนวความคดิ ของผรู้ ับการช่วยเหลอื ประเดน็ ตรวจสอบ เพื่อประโยชน์ในการสอบทาน ปัญหาด้านการด�ำรงชีวิต ก�ำหนดเป้าหมาย ความก้าวหน้าของการปฏิบัติงานตรวจสอบ เนอ้ื หาการช่วยเหลือ เปน็ ต้น. เป็นระยะ ๆ และให้ปฏิบัติงานได้อย่างราบร่ืน แผนกำ� หนดการใช้ยา ดู ขอ้ ก�ำหนดการใช้ยา. ทันตามกำ� หนดเวลา. แผนการตรวจสอบประจำ� ปี น. แผนการตรวจ แผนคว่ำ� ดูที่ แผนนวด. สอบทีจ่ ดั ท�ำไวล้ ว่ งหน้า มรี อบระยะเวลา ๑ ป.ี แผ่นคุมก�ำเนิด น. แผ่นวัสดุที่มีมีปริมาณ แผนการปฏิบัติงาน (กฎ) น. แผนการปฏิบัติ เอสโทรเจนและโพรเจสโทเจนในระดับเท่ากับ งานตามท่ีได้รับมอบหมาย ซึ่งผู้ตรวจสอบ ยาเม็ดคุมก�ำเนิดแต่ขนาดการใช้ยาต่�ำท่ีสุด ภายในได้จัดท�ำไว้ล่วงหน้าว่า จะตรวจสอบ โดยจะปล่อยฮอรโ์ มนออกมาผ่านทางผิวหนัง เร่ืองใด ท่ีหน่วยรับตรวจใดด้วยวัตถุประสงค์ ถือเป็นผลิตภัณฑ์ที่มีความเช่ือถือได้พอกับ ขอบเขต วธิ กี ารใด และทรพั ยากรทใี่ ช้เทา่ ใด ยาเม็ดคมุ กำ� เนดิ .  จึงจะท�ำให้การปฏิบัติงานตรวจสอบบรรลุ แผนโคลัมโบ น. กรอบความร่วมมือระดับ ผลส�ำเรจ็ . (อ. engagement plan). ภูมิภาค ที่ส่งเสริมความร่วมมือในการยก ระดับการพัฒนาทางเศรษฐกิจและสังคม แผนการปรับตัวต่อการเปล่ียนแปลงสภาพ เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชนใน ภูมิอากาศด้านสาธารณสุข พ.ศ. ๒๕๖๑– ภูมิภาคเอเชียและแปซิฟิก มีสมาชิก ๒๖ ๒๕๗๓ น. แผนทจี่ ดั ท�ำขนึ้ เพอ่ื ให้หนว่ ยงาน ประเทศ กอ่ ต้ังเมื่อ พ.ศ. ๒๔๙๓ มีสำ� นกั งาน ที่เกี่ยวข้องใช้เป็นกรอบแนวทางในการสร้าง อยู่ที่กรุงโคลัมโบ ประเทศศรีลังกา ความเข้มแข็งและเตรียมความพร้อมรับมือ ประเทศไทยเป็นสมาชิกต้ังแต่ พ.ศ. ๒๔๙๗. ผลกระทบต่อสุขภาพ จากการเปล่ียนแปลง (อ. Colombo Plan). สภาพภูมิอากาศท่ีอาจส่งผลกระทบต่อ แผนงานและโครงการ น. ส่ิงก�ำหนดแนวทาง สุขภาพประชาชนของประเทศทั้งทางตรง การกระท�ำที่เป็นรูปธรรมในการปฏิบัติมากขนึ้ และทางอ้อม โดยบูรณาการศักยภาพของ โดยท่ัวไปจะมีประเด็น ชุดโครงการและ ภาคีท่ีเก่ียวข้องท้ังในและนอกกระทรวง กิจกรรมท่ีมีความชัดเจน ครอบคลุม และ สาธารณสุข เพ่อื ค้มุ ครอง ปอ้ งกนั ผลกระทบ สัมพันธ์เช่ือมโยงกันอย่างเป็นระบบ เป็น ต่อสุขภาพจากการเปลี่ยนแปลงสภาพ เคร่ืองมือที่ผลักดันและขับเคลื่อนการด�ำเนิน ภูมิอากาศ และดำ� เนินงานให้เกดิ ผลประโยชน์ งานให้ประสบผลส�ำเรจ็ ตามวตั ถปุ ระสงค์. สู ง สุ ด เ พ่ื อ รั บ มื อ กั บ ผ ล ก ร ะ ท บ อ ย ่ า ง มี ประสทิ ธิภาพ. แผนการพยาบาลดแู ลรายบุคคล น. แผนการ แผนงานวิจัยแบบบูรณาการ น. แผนทกี่ ำ� หนด ปฏิบัติในการดูแลผู้สูงอายุ ประกอบด้วย วิสัยทัศน์ในการจัดท�ำยุทธศาสตร์ กลยุทธ์ กระทรวงสาธารณสุข 315

แผนงานหลัก แผนการเงิน และงบประมาณ และเป้าหมายการวิจัยประจ�ำปีร่วมกับ ความคิดท่ีหลากหลาย โดยแตกกิง่ ก้านสาขา รฐั บาล ผู้ใช้งานวจิ ัย และหนว่ ยงานสนับสนุน ออกไปเรื่อย ๆ จากหัวข้อหลักและเขียน การวิจัย พร้อมกับจัดล�ำดับความส�ำคัญ ค�ำส�ำคัญ (key word) บนเส้นแต่ละเส้น โดยเนน้ ประชาชนเป็นศนู ย์กลาง. ให้เห็นความเช่ือมโยงของแนวคิด มีการใช้สี แผนงานหลัก แผนการเงิน และงบประมาณ และภาพวาดเข้ามาเกี่ยวข้องเพ่ือช่วยให้สมอง น. แผนยทุ ธวธิ ีของหนว่ ยงาน โดยจัดทำ� เปน็ จดจ�ำไดด้ ขี ึน้ . (mind map). แผนระยะส้ัน ๑ ปี ท�ำหน้าที่ในการแปลง แผนที่ความคิดรูปใยแมงมุม น. ผังที่ใช้สรุป ยทุ ธศาสตร์ตามแผนหลกั ไปสกู่ ารปฏบิ ตั ิ โดย ความคิดรวบยอด โดยก�ำหนดหัวข้อหลักไว้ แสดงถึงความเชื่อมโยงและสอดคล้องของ ตรงกลาง แล้วใช้เส้นเชื่อมโยงความสัมพันธ์ ยทุ ธศาสตรแ์ ผนหลัก และแผนงาน โครงการ กับหัวข้อรองและหัวข้อย่อยตามล�ำดับ มี ตามแผนงานหลัก รายละเอียดของแผน ลักษณะคลา้ ยใยแมงมุม. (spider map). งานหลัก ประกอบด้วย แผนงาน โครงการ แผนนวด (พท.) น. ภาพแสดงเส้นตา่ ง ๆ บน กิจกรรม วัตถุประสงค์ เป้าหมาย ตัวชี้วัด ร่างกาย พร้อมท้ังจุดหรือต�ำแหน่งบนเส้น และงบประมาณในการด�ำเนินงาน. (อ. tactical ส�ำหรับใช้ในการนวด ถ้าเป็นภาพแสดง plan). ต�ำแหน่งเส้นและจุดด้านหน้าของร่างกาย แผนจัดการเพื่อคุ้มครองสมุนไพร น. แผน มนุษย์ เรียก แผนหงาย ถ้าเป็นภาพแสดง ปฏิบัติการในพื้นท่ีเขตอนุรักษ์ท่ีคณะรัฐมนตรี ต�ำแหน่งเส้นและจุดด้านหลังของร่างกาย เห็นชอบให้ด�ำเนินการเพื่อประโยชน์ในการ มนุษย์ เรียก แผนคว่�ำ ภาพแสดงแผนนวด คุ้มครองสมุนไพรและถ่ินก�ำเนิดของสมุนไพร เ ห ล ่ า น้ี พ บ ใ น ศิ ล า จ า รึ ก ต� ำ ร า ย า ใ น วั ด ท่ีมีระบบนิเวศตามธรรมชาติ มีความ พระเชตุพนวิมลมังคลาราม (วัดโพธ์ิ) หลากหลายทางชีวภาพ หรืออาจได้รับผล หมวดวิชาหตั ถศาสตร.์ กระทบจากการกระท�ำของมนษุ ยโ์ ดยง่าย. แผนปฏิบัติการ น. แผนท่ีก�ำหนดจุดมุ่งหมาย แผนด�ำเนินงาน ดู แผนปฏิบตั กิ าร. ระยะส้นั ไม่เกิน ๑ ปี ซง่ึ ถ่ายทอดมาจากแผน แผน่ แดม น. แผ่นยางอนามัย ใช้ส�ำหรบั ออรัล กลยุทธ์ องค์ประกอบของแผนปฏิบัติการจะ เซ็กส์. (อ. dental dam, oral dam หรือ ประกอบด้วย วัตถุประสงค์ เป้าหมาย vaginal dam). กิจกรรม ข้ันตอนการปฏิบัติ งบประมาณ แผนทดแทนตําแหน่ง ดู การบริหารงาน ผู้รับผิดชอบในการด�ำเนินงาน แผนปฏิบัติ สืบทอดตำ� แหนง่ . การแบ่งออกเป็น ๒ ประเภท คือ แผนใช้ ประจ�ำและแผนใช้เฉพาะครั้ง, แผนด�ำเนิน งาน ก็วา่ . แผนท่คี วามคดิ น. ผงั ทแ่ี สดงการเชือ่ มโยงของ แผนปฏบิ ัตกิ าร ๒๑ เพอ่ื การพัฒนายัง่ ยืน น. 316 พจนานุกรมการสาธารณสขุ ไทย พ.ศ. ๒๕๖๑

แผนแมบ่ ทแห่งชาตวิ ่าดว้ ยการพัฒนาสมนุ ไพรไทย แผนปฏิบัติการที่ได้รับอนุมัติจากการประชุม ให้อยู่ในกระบวนการพัฒนาประเทศสู่การ Earth Summit หรอื ท่ีประชมุ สหประชาชาติ พฒั นาที่ยง่ั ยนื ตอ่ ไป. ว่าด้วยสิง่ แวดล้อมและการพัฒนา [The United แผนเผชญิ เหตุ น. แผนท่ีจดั ท�ำเปน็ ลายลกั ษณ์ Nations Conference on Environment อักษรหรือส่ังด้วยวาจา ซ่ึงประกอบด้วย and Development (UNCED)] เม่ือเดือน วัตถุประสงค์ท่ัวไปที่สะท้อนหรือแสดงถึง มถิ ุนายน พ.ศ. ๒๕๓๕ ท่นี ครรโิ อเดอจาเนโร กลยุทธ์ในภาพรวมส�ำหรับการจัดการเหตุ ประเทศบราซลิ เพอ่ื เปน็ แนวทางของนานาชาติ ฉุกเฉิน อาจรวมถึงการก�ำหนดทรัพยากร ใ น ก า ร พั ฒ น า ที่ ยั่ ง ยื น ท้ั ง ใ น ด ้ า น สั ง ค ม ที่จะใช้ในการปฏิบตั งิ าน ภารกิจทมี่ อบหมาย เศรษฐกิจ และสิ่งแวดล้อมให้สอดคล้อง และข้อมูลข่าวสารส�ำหรับจัดการเหตุฉุกเฉิน กับปัญหาและความจ�ำเป็นของแต่ละท้องถ่ิน ระหว่างการปฏิบัติการช่วงหนึ่งหรือหลาย ที่ไม่มีผลผูกพันทางกฎหมายระหว่างประเทศ. ชว่ ง. (อ. incident action plan). (อ. Agenda 21). แผนปฏิบัติการฉุกเฉิน น. แผนปฏิบัติการ แผนพัฒนาระบบบริการสุขภาพ น. แผน เพื่อตอบสนองต่อเหตุการณ์เฉพาะที่เป็น ก�ำหนดทิศทางการพัฒนาและออกแบบ ภาวะฉุกเฉินทางด้านสาธารณสุข ประกอบ ระบบบริการสุขภาพให้ตอบสนองต่อปัญหา ด้วย ช่ือเหตุการณ์ ฉบับท่ี วันท่ีเริ่มใช้ สุขภาพ มุ่งเน้นการพัฒนาหน่วยบริการ เป้าหมาย กลยทุ ธ์ วธิ กี ารทำ� งานหนว่ ยงานท่ี ทุกระดับต้ังแต่ระดับปฐมภูมิ ทุติยภูมิ รับผิดชอบภายใต้ระบบบัญชาการเหตุการณ์. ตติยภูมิ และศูนย์ความเช่ียวชาญระดับสูง [อ. incident action plan (IAP)]. ท่ีเช่ือมโยงเครือข่ายบริการท้ังหมดเข้าด้วย กนั โดยเครอื ข่ายจะต้องพัฒนาประสิทธิภาพ แผนปฏิบัติการประชาสัมพันธ์กระทรวง การให้บริการและคุณภาพให้สูงขึ้นตาม สาธารณสขุ น. แผนหลักทร่ี วมแผนปฏบิ ัติ มาตรฐานที่ก�ำหนด เพ่ือเป้าหมาย ได้แก่ การประชาสมั พันธต์ ามนโยบาย ยุทธศาสตร์ ๑) มาตรฐานการบรกิ าร ๒) การเขา้ ถึงบริการ และภารกิจของทุกกรมในสังกัดกระทรวง ๓) ลดระยะเวลารอคอย ๔) ลดอัตราป่วย สาธารณสุข เพ่ือสร้างความเข้าใจและให้ ๕) ลดอตั ราตาย ๖) ลดค่าใชจ้ ่าย. (อ. Service ประชาชนเข้าถึงข้อมูลข่าวสารด้านสุขภาพ Plan). อย่างครอบคลมุ ทกุ พื้นท.ี่ แผนภูมิครอบครัว น. แผนภูมิสรุปข้อมูล แผนป้องกันและบรรเทาสาธารณภัยด้านการ ครอบครัว โดยใชส้ ญั ลักษณม์ าตรฐานในการ แพทยแ์ ละสาธารณสุข น. แผนลดผลกระทบ อธบิ ายโครงสร้าง ข้อมลู ท่วั ไป ความสัมพนั ธ์ จากสาธารณภัยและสร้างมาตรฐานการจัดการ เหตุการณ์ และปัญหาทางด้านร่างกาย ความเส่ียงจากสาธารณภัยด้านการแพทย์และ จติ ใจ และสังคมของครอบครวั . การสาธารณสุขใหเ้ กดิ ข้นึ ตลอดจนการผนวก แนวคิดวิธีการจัดการความเสี่ยงจากสาธารณภัย แ ผ น แ ม ่ บ ท แ ห ่ ง ช า ติ ว ่ า ด ้ ว ย ก า ร พั ฒ น า กระทรวงสาธารณสุข 317

แผนยทุ ธศาสตร์ สมุนไพรไทย (พท.) น. แผนท่ีมีเป้าหมาย แผนสืบทอดต�ำแหน่ง ดู การบริหารงาน เพื่อส่งเสริมและรักษาภูมิปัญญาเกี่ยวกับ สบื ทอดตำ� แหน่ง. สมุนไพรและเพ่ือพัฒนาการผลิตและใช้ ประโยชน์สมุนไพรไทยอย่างเต็มคุณค่า เต็ม แผนสขุ ภาพต�ำบล น. การก�ำหนดอนาคตและ ประสิทธิภาพและครบวงจรเพ่ือความม่ันคง กิจกรรมพัฒนาด้านสุขภาพของชุมชนโดย มั่งค่ัง ยั่งยืน และสร้างมูลค่าเพิ่มทาง คนในชุมชนรวมตัวกันจัดท�ำแผนขึ้นมา เศรษฐกิจไทย ซึง่ ได้รับความเหน็ ชอบตามมติ มคี วามสอดคลอ้ งกบั แผนยทุ ธศาสตร์ เพ่อื ใช้ คณะรัฐมนตรีเมอื่ วนั ท่ี ๔ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๙. เป็นแนวทางในการพัฒนาระบบสุขภาพของ แผนยุทธศาสตร์ น. ทิศทางหรอื แนวทางปฏิบตั ิ ชุมชนหรือท้องถิ่นตนให้เป็นไปตามที่ต้องการ ตามพันธกจิ และภารกิจ (mission) ให้สมั ฤทธผิ ล สามารถแก้ปัญหาท่ีเผชิญอยู่ร่วมกัน เน้น ตามวิสัยทัศน์ (vision) และเป้าประสงค์ กระบวนการเรยี นร้ขู องคนในชุมชน โดยต้อง ขององคก์ ร (corporate goal) แผนยทุ ธศาสตร์ ร่วมกนั คิด ร่วมกันค้นหา รว่ มกันเรียนรู้ และ ท่ีดีน้ัน จะต้องก�ำหนดข้ึนตามวิสัยทัศน์ของ ลงมือปฏิบัติไปจนครบกระบวนการต่อเนื่อง องค์กร อันเป็นผลผลิตทางความคิดร่วมกัน ตลอดไป ตามหลกั ร่วมคิด ร่วมทำ� ร่วมรับผล ของสมาชิกท่ีได้ท�ำงานร่วมกันหรือจะท�ำงาน ประโยชน.์ (อ. community health plan). ร่วมกัน โดยวิสัยทัศน์น้ีมีการแปลงออกมา เป็นวัตถุประสงค์ (objective) ท่ีเป็นรูปธรรม แผนหงาย ดทู ่ี แผนนวด. และสามารถวดั ได,้ ผังยุทธศาสตร์ ก็เรียก. แผนหลัก น. แผนยุทธศาสตร์ของหน่วยงาน แผนยุทธศาสตร์อนามัยสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ น. กรอบและทิศทางในการจัดการงาน ที่ใชเ้ ปน็ กรอบทศิ ทางการดำ� เนินงานในระยะ อ น า มั ย สิ่ ง แ ว ด ล ้ อ ม เ พ่ื อ ใ ห ้ ห น ่ ว ย ง า น เวลา ๕ ปี โดยจัดท�ำร่วมกับภาคีเครือข่าย ที่เก่ียวข้องน�ำไปจัดท�ำแผนปฏิบัติการและ ทุกภาคส่วนเพ่ือรับฟังความคิดเห็นและ มีการด�ำเนินงานด้านอนามัยสิ่งแวดล้อม ขอ้ เสนอแนะ. (อ. master plan). ภายใต้กรอบแนวทางเดียวกันเพ่ือสนับสนุน แผลเป็น น. แผลท่ีหายแลว้ แตย่ ังมีรอยอย.ู่ การพฒั นาประเทศอยา่ งยัง่ ยืน และประชาชน แผลริมอ่อน น. โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ที่เกิด มคี ุณภาพชีวติ ท่ดี ี. จากเชื้อแบคทีเรีย Haemophilus ducreyi แผ่นวดั รังสีโอเอสแอล น. สารวดั รงั สปี ระเภท ท�ำให้เกิดเป็นแผลบริเวณอวัยวะเพศร่วมกับ กงึ่ ตวั น�ำ ทำ� จากผลึกอะลมู เิ นยี มออกไซด์เจอื อาการเจ็บหรือปวดและต่อมน�้ำเหลือง ด้วยคาร์บอน ซึ่งสามารถตรวจวดั รังสแี กมมา บริเวณขาหนีบโต. รงั สีเอกซ์และรังสบี ตี าได้ ใชใ้ นการวัดรังสบี ุคคล. [อ. optically stimulated luminescence (OSL)]. 318 พจนานุกรมการสาธารณสขุ ไทย พ.ศ. ๒๕๖๑

ฝน ยา ฝ ฝน (พท.) ก. ถู เช่น ฝนยา. ฝากครรภ์ ก. ฝากตัวให้อยู่ในความดูแลของ ฝนกรด น. ฝนท่ีได้ละลายแก๊สที่อยู่ในอากาศ แพทยห์ รอื ผดุงครรภใ์ นระหว่างตัง้ ครรภ.์ เช่น แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ แก๊สซัลเฟอร์ ฝาง (พท.) น. พืชที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า ไดออกไซด์ ลงมาดว้ ย ทำ� ให้นำ�้ ฝนมีค่าพเี อช Caesalpinia sappan L. ในวงศ์ Legumi- (pH )ต่ำ� กว่า ๕.๗. (อ. acid rain). nosae เป็นไม้ต้นขนาดเล็ก ล�ำต้นมีหนาม ฝนเหลือง น. สารประเภทออร์แกโนคลอรีน ดอกสีเหลือง เน้ือไม้สีแดงใช้ย้อมผ้าและท�ำ (organochlorine) ที่มักน�ำมาใช้ในการ ยาได.้ ก�ำจดั วชั พชื ซึ่งมีสารทีซีดดี ี [tetra chloro- dibenzo-para dioxin (TCDD)] เจือปน ฝ่ายจดั การเรอ่ื งร้องเรยี น น. หน่วยงานภายใน อยู่เล็กน้อย เคยมีการน�ำไปใช้ในสงคราม ศูนย์รับเร่ืองร้องเรียน มีหน้าที่รับผิดชอบ เวียดนามเพื่อฉีดพ่นท�ำให้ใบไม้ร่วงเป็น เก่ียวกับการจดั การเร่ืองรอ้ งเรยี น. บริเวณกว้าง ระหวา่ งการส้รู บกบั เวยี ดกง. (อ. agent orange). ฝ่ายบริหาร (กฎ) น. กลุ่มผู้ปฏิบัติหน้าที่ ในระดบั นโยบายของหนว่ ยงาน. ฝังเข็ม ก. แทงเข็มลงไปบนจุดฝังเข็ม ฝ่ายปราบปราม น. เจ้าหน้าท่ีศูนย์รับเร่ือง ตามร่างกายซึ่งอยู่ตามเส้นลมปราณ โดยใช้ ร้องเรียน ท�ำหน้าท่ีสืบสวนและประมวล หลักการรักษาของแพทย์แผนจีน เพ่ือเป็น หลักฐานเพ่ือด�ำเนินการทางกฎหมายเกี่ยว การปรับปรุงดุลยภาพของร่างกาย. (อ. กับผลิตภัณฑ์สุขภาพ และด�ำเนินการปราบปราม acupuncture). สถานประกอบการที่กระท�ำความผิดตาม กฎหมายอาหารและยาและกฎหมายอ่ืน ๆ ฝันผวา น. ความผิดปรกติเก่ียวกับการนอน ที่เก่ียวข้อง รวมถึง ยึด อายัด และเก็บ เป็นโรคละเมอ (parasomnia) อย่างหนึ่ง ตัวอย่างผลิตภัณฑ์ในการกระท�ำผิดเกี่ยวกับ มีลักษณะคือ ต่ืนตระหนก (panic) และ การลักลอบผลิต การลักลอบน�ำเข้า สับสน เมื่อถูกปลุกให้ตื่นจากการนอนทันที การจ�ำหน่าย การโฆษณาผลิตภัณฑ์สขุ ภาพที่ โดยท่ัวไปเริ่มต้นด้วยการกรีดร้องเสียงดัง ผดิ กฎหมาย. และตามด้วยความวิตกกังวลรุนแรง สับสน บอ่ ย ๆ บอกวนั เวลา สถานที่ รายละเอียด ฝนยา น. ฝนที่ไดผานกรรมวิธีปรุงแตงโดยมี ฝันไม่ได้ภายหลังจากตื่นนอน. (อ. sleep ความมงุ หมายเพือ่ ใชใ นทางยา. (อ. medicinal terror disorder). opium). กระทรวงสาธารณสขุ 319

ฝี ฝี น. โรคจำ� พวกหนึ่ง มกั เปน็ ตอ่ มขนาดตา่ ง ๆ ฝุ่นละอองขนาดเล็กกว่า ๑๐ ไมครอน น. บวมขึ้น อาจกลัดหนองข้างใน เกิดได้ ฝนุ่ ท่ีมีเสน้ ผ่านศนู ย์กลางตัง้ แต่ ๑๐ ไมครอน ทั้งภายในและภายนอกร่างกาย ผู้ป่วยมักจะ ลงมา มีแหล่งก�ำเนิดจากหลายแหล่ง เช่น มีไข้ เจ็บปวดบริเวณท่ีเป็น เป็นต้น ท้ังนี้ การจราจรบนถนน การขนส่งวัสดุ ฝุ่นจาก ข้ึ น อ ยู ่ กั บ ช นิ ด แ ล ะ ค ว า ม รุ น แ ร ง ข อ ง ฝ ี กจิ กรรมบดยอ่ ยหนิ ฯลฯ โดยอนุภาคของฝุน่ มชี ่ือเรยี กตา่ ง ๆ กนั ตามลักษณะหรอื สาเหตุ ละอองขนาดเล็กเหล่านี้ก่อให้เกิดผลกระทบ ท่ีเกดิ เช่น ฝกี าล ฝวี ณั โรค ฝหี วั คว�่ำ ฝยี อดเดียว ต่อสุขภาพในระบบต่าง ๆ ของร่างกาย อย่างไรก็ตาม ในทางการแพทย์แผนไทย เช่น ระบบทางเดินหายใจ ระบบหัวใจและ ฝบี างชนดิ อาจหมายถงึ มะเร็ง หรือ ฝีมะเรง็ , หลอดเลือด ระบบตา ระบบผิวหนัง. [อ. เชยี ด เซียด หรอื เทรียด กเ็ รยี ก. particulate matter (PM10)]. ฝดี าษ ดู ไขท้ รพษิ . แฝดน้�ำ น. ภาวะการตั้งครรภ์ทีม่ ีปริมาณน้ำ� คร่ำ� ฝเี ย็บ น. บริเวณระหว่างอวัยวะเพศกับทวารหนกั มากกว่าปรกติ. สําหรับหญิงมักฉีกขาดได้ง่ายเนื่องจากการ แฝดเลอื ด น. ภาวะที่เลือดออกมากทางชอ่ งคลอด คลอดบุตร. กอ่ นคลอดลูก. ฝุน่ ละออง น. อนุภาคของแขง็ หรอื ของเหลวท่มี ี เส้นผ่านศูนย์กลางโดยประมาณอยู่ระหว่าง ๐.๐๐๑ ไมครอน (๑ ไมครอน = ๐.๐๐๐๐๐๑ เมตร) ซึง่ เป็นขนาดของอนภุ าคฝ่นุ ขนาดเล็ก จนถึง ๕๐๐ ไมครอน ซ่ึงเปน็ ขนาดของทราย หยาบอนภุ าคสารมลพษิ เหล่านจ้ี ะแขวนลอย อยู่ในบรรยากาศ เกิดปฏิกิริยาเคมีกับสาร อ่นื ๆ ได้ ขนึ้ อย่กู ับชนดิ ของอนภุ าคสารมลพิษ และสารเคมีท่ีจับอยู่บนอนุภาค และท�ำให้ เกิดเป็นสารประกอบท่ีกัดกร่อนโลหะหรือ เป็นอันตรายต่อพืช อีกท้ังยังมีผลกระทบ ตอ่ สุขภาพและความเป็นอยูข่ องมนุษย์. 320 พจนานุกรมการสาธารณสขุ ไทย พ.ศ. ๒๕๖๑

พนักงานเจา หน้าท่ตี ามพระราชบัญญตั ิสถานพยาบาล พ.ศ. ๒๕๔๑ พ พ.ร.บ. อุ้มบุญ (กฎ) น. พระราชบัญญัติ ๒) เข้าไปในสถานที่ที่มีเหตุอันควรสงสัยว่ามี คุ้มครองเด็กท่ีเกิดโดยอาศัยเทคโนโลยีช่วย การกระท�ำความผิดตามพระราชบัญญัตินี้ การเจริญพันธุ์ทางการแพทย์ พ.ศ. ๒๕๕๘ ในระหว่างพระอาทิตย์ขึ้นถึงพระอาทิตย์ ซึ่งครอบคลุมการรักษาผู้มีบุตรยากโดย ตกหรือในระหว่างเวลาท�ำการของสถานท่ีน้ัน เทคโนโลยีช่วยการเจริญพันธุ์ทางการแพทย์ เพ่ือตรวจสอบเอกสารหลักฐานหรือสิ่งของที่ ทัง้ หมด แต่ประชาชนนยิ มเรยี กพระราชบญั ญตั ิ อาจใช้เพื่อประโยชน์ในการสอบสวนข้อเท็จ ฉบับน้ีว่า “พ.ร.บ.อุ้มบุญ” ซึ่งการอุ้มบุญ จริงหรือด�ำเนินคดีการกระท�ำความผิดตาม (ต้ังครรภ์แทน) เป็นเพียงองค์ประกอบหน่ึง พระราชบัญญัติน้ี เว้นแต่ (ก) เม่ือได้เข้าไป ของการรกั ษาผู้มีบตุ รยาก. และลงมือท�ำการตรวจสอบในเวลากลางวัน ถ้ายังด�ำเนินการไม่แล้วเสร็จจะกระท�ำต่อ พชข. ดู คณะกรรมการนโยบายพฒั นาคณุ ภาพ ในเวลากลางคืนหรือนอกเวลาท�ำการก็ได้ ชีวติ ระดับเขต. หรือ (ข) ในกรณีฉุกเฉินอย่างย่ิง จะกระท�ำ การตรวจสอบในเวลากลางคืนหรือนอกเวลา พชอ. ดู คณะกรรมการนโยบายพฒั นาคณุ ภาพ ท�ำการก็ได้ ๓) ยึดหรืออายัดเอกสาร ชวี ติ ระดบั อำ� เภอ. หลักฐานหรือส่ิงของท่ีเก่ียวข้องกับการ ก ร ะ ท� ำ ค ว า ม ผิ ด ต า ม พ ร ะ ร า ช บั ญ ญั ติ น้ี พ่น (พท.) ก. หอ่ ปากเปา่ ใหส้ ่งิ ใดสง่ิ หนง่ึ ในปาก เพื่อประโยชน์ในการสอบสวนข้อเท็จจริง ออกมาเป็นฝอย ในทางการแพทย์แผนไทย หรอื ดำ� เนนิ คดี. หมายถงึ ห่อปากเป่ายาทีอ่ มไวใ้ นปากแล้วใช้ พนักงานเจาหน้าที่ตามพระราชบัญญัติสถาน ก�ำลังลมส่งให้ยาในปากพุ่งออกมาเป็นฝอย พยาบาล พ.ศ. ๒๕๔๑ (กฎ) น. ผซู งึ่ รัฐมนตรี ก ร ะ ท บ ต า ม ผิ ว ก า ย บ ริ เ ว ณ ท่ี เ กิ ด โ ร ค แตงตั้งใหเปนผูปฏิบัติการตามพระราชบัญญัติ เพ่ือรกั ษาหรือบรรเทาอาการของโรค. สถานพยาบาล พ.ศ. ๒๕๔๑ โดยใหพ้ นักงาน เจ้าหน้าที่มีอ�ำนาจดังต่อไปน้ี ๑) เข้าไปใน พนักงานเจ้าหน้าท่ีตามพระราชบัญญัติการ อาคารสถานท่ีหรือยานพาหนะท่ีพนักงาน ประกอบโรคศิลปะ พ.ศ. ๒๕๔๒ (กฎ) น. เ จ ้ า ห น ้ า ที่ มี เ ห ตุ อั น ค ว ร ส ง สั ย ว ่ า เ ป ็ น ผู้ซ่ึงรัฐมนตรีแต่งตั้งให้ปฏิบัติการตาม ส ถ า น พ ย า บ า ล ท่ี ไ ม ่ ไ ด ้ รั บ อ นุ ญ า ต ต า ม พระราชบัญญัติการประกอบโรคศิลปะ พระราชบัญญัติน้ี ๒) เข้าไปในสถานพยาบาล พ.ศ. ๒๕๔๒ และตามมาตรา ๕๐ ในการ ในระหว่างเวลาท�ำการเพ่ือตรวจสอบและ ปฏิบัติหน้าที่ให้พนักงานเจ้าหน้าท่ีมีอ�ำนาจ ควบคุมให้การเป็นไปตามพระราชบัญญัตินี้ ดังน้ี ๑) เข้าไปในสถานท่ีของผู้ประกอบโรค ๓) มีหนังสือเรียกผู้รับอนุญาต ผู้ด�ำเนินการ ศิลปะในระหว่างเวลาท�ำการ เพื่อตรวจสอบ ผู้ประกอบวิชาชีพในสถานพยาบาล หรือเจ้า หรือควบคุมให้ด�ำเนินการตามพระบัญญัตินี้ กระทรวงสาธารณสุข 321

พนกั งานบรกิ าร หน้าที่ของสถานพยาบาลมาให้ถ้อยค�ำหรือ ส่วนบุคคล การให้อาหาร การเคลื่อนไหว ช้ีแจงหรือให้ส่งเอกสารหรือหลักฐานที่ ร่างกาย การพักผ่อนนอนหลับ การดูแล เก่ียวข้องมาเพ่ือประกอบการพิจารณา ความปลอดภัย ความสุขสบาย รวมท้ัง ๔) ยึดหรอื อายดั บรรดาเอกสารหรือส่ิงของท่ี การดูแลความสะอาดและความปลอดภัย เกี่ยวกับการกระท�ำความผิดตามพระบัญญัติ ของสง่ิ แวดลอ้ ม โดยการดูแลนั้นเป็นการท�ำงาน น้ี เพื่อเปน็ หลกั ฐานในการดำ� เนินคด.ี ร่วมกับญาติ เจ้าหน้าท่ี และทีมสุขภาพ พนักงานบริการ น. ชายหรือหญิงท่ีท�ำงาน ทเ่ี ก่ยี วข้อง สามารถปฏิบัตงิ านทั้งในโรงพยาบาล บรกิ ารทางเพศ. [อ. sex worker (SW)]. บ้าน ชุมชน สถานดแู ลผสู้ ูงอายุ สถานบริการ พนักงานบริการชาย น. ชายท่ีขายบริการกับ สุขภาพอ่ืน ๆ โดยอยู่ภายใต้การควบคุม เพศหญิงหรือเพศชาย หรือสาวประเภทสอง ของพยาบาลวิชาชีพ. (อ. care giver, nurses’ เพื่อแลกกับเงินหรือสิ่งของ. (อ. male sex aides หรือ nurse assistant). worker). พบส. ดู การพัฒนาระบบบริการและหนว่ ยงาน สาธารณสุขในส่วนภมู ิภาค. พนักงานบริการท�ำงานในสถานบริการ น. พยาธิ น. ๑. ความผดิ ปรกติต่าง ๆ ทีเ่ ป็นสาเหตุ พนักงานบริการที่ท�ำงานในร้านคาราโอเกะ ก่อใหเ้ กิดอาการหรอื ก่อโรค. ๒. ชื่อสัตวไ์ ม่มี บาร์เบียร์ บาร์อะโกโก้ ร้านนวด คาเฟ่ กระดูกสันหลังซึ่งอย่างน้อยในระยะหน่ึง เป็นต้น. (อ. venue-based). ของชีวิตจะอาศัยดูดกินเลือดอยู่ในมนุษย์ และสัตว์ มีรูปร่างและขนาดต่าง ๆ กัน พนักงานบริการหญิง น. หญิงที่ขายบริการ ชนิดตัวแบน เช่น พยาธิใบไม้ พยาธิตัวตืด เ พื่ อ แ ล ก เ ป ล่ี ย น กั บ เ งิ น ห รื อ ส่ิ ง ข อ ง . ชนิดตัวกลมหรือหนอนพยาธิ เช่น พยาธิ [อ. female sex worker (FSW)]. ไส้เดือน พยาธิแส้ม้า พยาธิเส้นด้าย พยาธิ เขม็ หมดุ . ๓. ความเจบ็ ไข้ เช่น โรคาพยาธ.ิ พนักงานบริการอิสระ น. พนักงานบริการท่ี ท�ำงานอยู่ตามสวนสาธารณะหรือพ้ืนท่ี พยาธิช่องคลอด น. โรคติดต่อทางเพศ สาธารณะ ทางออนไลน์ และมีนายหน้า สัมพันธ์ เกิดจากเชื้อโพรโทซัว Trichomonas เป็นธุระจัดหาลูกค้า เป็นต้น. (อ. non vaginalis ผ้ปู ่วยจะมีอาการตกขาวผดิ ปรกติ venue-based). สีเขียวขุ่นหรือเหลืองเข้ม มีฟองอากาศและ มีกล่ินเหม็น เกิดการระคายเคืองบริเวณ พนักงานให้การดูแล น. ผู้ส�ำเร็จการอบรม อวัยวะเพศ เจ็บปวดขณะมีเพศสัมพันธ์ หลักสูตรประกาศนียบัตรพนักงานให้การ คนั และแสบปากช่องคลอด.  ดูแลที่สภาการพยาบาลรับรอง เป็นผู้ช่วย ดูแลบุคคลที่ช่วยเหลือตนเองได้บ้างในเรื่อง พยาธใิ บไมต้ ับ น. พยาธิทท่ี �ำให้เกิดการตดิ เช้ือ เกี่ยวกับกิจวัตรประจ�ำวัน เช่น สุขอนามัย ภายในท่อน�้ำดีหรือตับจากการบริโภคปลา 322 พจนานกุ รมการสาธารณสุขไทย พ.ศ. ๒๕๖๑

พยาบาลผูจ้ ัดการรายกรณี หรอื สตั วน์ ำ้� ดบิ ๆ หรือกง่ึ สกุ กง่ึ ดิบ โดยพยาธิ พยานท่ีไมม่ ีสว่ นไดเ้ สยี น. บุคคลซึง่ ไมเ่ ก่ยี วข้อง ใบไม้ตับจะอาศัยร่างกายของมนุษย์หรือสัตว์ กับการวิจัยและไม่อยู่ภายใต้อิทธิพลอัน เลี้ยงลูกด้วยนมเพื่อเจริญเติบโตและวางไข่ ไม่เหมาะสมของผู้ท่ีเก่ียวข้องกับการวิจัย ส่งผลให้ท่อน้�ำดีเกิดการอักเสบเร้ือรังหรืออุด ผู้เป็นสักขีพยานในระหว่างการขอความ ตนั จากไข่และตวั พยาธิ ผู้ปว่ ยจงึ อาจมอี าการ ยินยอมถ้าอาสาสมัครหรือผู้แทนโดยชอบ ท้องอืด แน่นท้อง หรืออ่อนเพลีย แต่หาก ธรรมอ่านหนังสือไม่ออก และเป็นผู้อ่าน อาการรุนแรงขน้ึ ผปู้ ่วยอาจตาเหลอื งตวั เหลอื ง เอกสารใบยินยอมและเอกสารอื่นท่ีให้อาสา คนั ตามตวั หรอื เบอื่ อาหารได.้ สมัคร. พยาธวิ ิทยา น. การศึกษาและวินจิ ฉยั โรคจาก พยานหลักฐาน (กฎ) น. พยานวัตถุ พยาน การตรวจอวยั วะ เนอ้ื เย่อื เซลล์ สารคัดหลง่ั เอกสาร หรือพยานบุคคลตามบทบัญญัติ และจากท้ังร่างกายมนุษย์ (จากการชันสูตร แห่งประมวลกฎหมายพิจารณาความอาญา พลิกศพ) พยาธิวิทยายังหมายถึงการศึกษา เป็นความหมายตามระเบียบกระทรวง ทางวิทยาศาสตร์ของการด�ำเนินโรค ซึ่ง สาธารณสุข ว่าด้วยหลักเกณฑ์ และวิธีการ ห ม า ย ถึ ง พ ย า ธิ วิ ท ย า ท่ั ว ไ ป   ( g e n e r a l การกล่าวหา กล่าวโทษ หรือสอบสวน pathology) พยาธิวิทยาทางการแพทย์ ผูป้ ระกอบโรคศิลปะ พ.ศ. ๒๕๔๖. แบ่งออกเป็น ๒ สาขาหลัก ๆ ได้แก่ พยาธิ กายวิภาค (anatomical pathology) และ พยาบาลเจ้าของไข้ น. พยาบาลที่ดูแลผู้ป่วย พยาธิวิทยาคลินิก (clinical pathology) อย่างต่อเนื่องครอบคลุมตลอดระยะเวลาที่ นอกจากการศึกษาในคนแล้วยังมีการศึกษา อยู่โรงพยาบาล โดยใช้ผู้ป่วยเป็นศูนย์กลาง พยาธิวิทยาในสัตว์ (veterinary pathology) เหมาะสมกับบริบทของผู้ป่วยแต่ละราย และในพืช (phytopathology) ด้วย. พยาบาล ๑ คน เปน็ ผู้ดูแลหลกั และประสานงาน (อ. pathology). กับพยาบาลในทีมและสหสาขาวิชาชีพใน การดูแลผ้ปู ว่ ย เชน่ นดั หมายการตรวจ และ พยาธิวิทยากายวิภาค น. การศึกษาเรียนรู้ หัตถการต่าง ๆ รวมไปถงึ จดั การความตอ้ งการ เก่ียวกับร่างกายของมนุษย์โดยละเอียด พ้ืนฐาน เป็นผู้ให้ข้อมูลผู้ป่วยและทีม เพ่ือใช้วิเคราะห์สาเหตุแห่งความตายว่าเกิด สหสาขาวิชาชพี เพื่อตัดสินใจวางแผนการรกั ษา จากโรคภัยไข้เจ็บท่ัวไป หรือเกิดจากอาวุธ รว่ มกับผูป้ ว่ ยและครอบครัว ทำ� ใหล้ ดบุคลากร ประเภทใด ภาวะความผดิ ปรกตขิ องร่างกาย ทรัพยากร เพิ่มความปลอดภัยและความ หรือบาดแผลตามร่างกายอาจใช้บ่งบอก พึงพอใจของผ้ปู ว่ ย. (อ. primary nurse). ความผิดปรกติที่เกิดขึ้นก่อนหรือหลังความตาย และสง่ิ ทท่ี �ำให้เกิดความตายได้ เช่น ตายกอ่ น พยาบาลผู้จัดการรายกรณี น. พยาบาล จมน้�ำหรือจมน�้ำตาย โดนวางยาหรือฆ่าตัวตาย ผู้ประสานความร่วมมือในการประเมิน เอง. (อ. anatomical pathology). (assessment) วางแผน (planning) อำ� นวย ความสะดวก (facilitation) สนับสนุน กระทรวงสาธารณสุข 323

พยาบาลผ้ปู ระสานงานระบบการดแู ลผปู้ ว่ ย เป็นปากเป็นเสียงพิทักษ์สิทธ์ิ (advocacy) พรรดึก (พท.) [พนั ระดึก] น. ๑. อาการท้องผกู สร้างทางเลือกและให้บริการที่เหมาะสมกับ มาก มีอุจจาระเป็นก้อนแข็งคล้ายขี้แมวหรือ ความต้องการทางสุขภาพของแต่ละบุคคล ข้ีแพะ. ๒. อจุ จาระท่ีเป็นก้อนแขง็ กลมคล้าย ผ่านการสื่อสาร การค้นหา และจัดสรร ขแ้ี มวหรอื ข้ีแพะ. ทรัพยากรเพ่ือส่งเสริมให้เกิดผลลัพธ์ท้ังเชิง คุณภาพและความคุ้มทุนของค่าใช้จ่าย พรอพอลิส น. ยางของพืชที่ผึ้งเก็บสะสมไว้เพ่อื ด้านการรักษาพยาบาล. (อ. nurse case ซ่อมแซมรัง มีสีเหลืองเข้มถึงน้�ำตาลอ่อน manager). กล่ินหอมอ่อน ใช้เป็นส่วนผสมในเครื่อง พยาบาลผู้ประสานงานระบบการดูแลผู้ป่วย ส�ำอาง ยา ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร เป็นต้น, น. พยาบาลที่ท�ำหน้าท่ีประสานงานกับ กาวชันผ้ึง กาวผึ้ง หรือ ชันผ้ึง ก็เรียก. ทีมสหสาขาวิชาชีพเพื่อจัดระบบการดูแล (อ. bee propolis หรอื propolis). ผู้ป่วยกลุ่มเฉพาะ. (อ. nurse care coordinator). พระราชบัญญัติการประกอบโรคศิลปะ พ.ศ. พยายามฆ่าตวั ตาย ก. ลงมอื ท�ำรา้ ยตนเองด้วย ๒๕๔๒ (กฎ) น. กฎหมายท่ีใช้ควบคุม วิธีการต่าง ๆ และมุ่งหวังให้ตนเองเสียชีวิต ผู้ประกอบโรคศิลปะเพื่อมิให้มีการแสวงหา โดยจะเสยี ชวี ติ หรือไม่กต็ าม สามารถจ�ำแนก ผลประโยชน์หรือใช้วิชาชีพโดยมิชอบ ท�ำให้ วิธีการได้ตามมาตรฐานการจ�ำแนกโรคระหว่าง เกิดความเสียหายแก่ประชาชน รวมถึงเพ่ือ ประเทศขององค์การอนามัยโลกฉบับที่ ๑๐ ส่งเสริมการประกอบโรคศิลปะในสาขา หมวด Intentional self-harm (X60-X84) กิจกรรมบ�ำบัด สาขาการแก้ไขความผิด หรือเทียบเคียงในกลุ่มโรคเดียวกันกับการ ปรกติของการสื่อความหมาย สาขา วินิจฉัยตามเกณฑ์วินิจฉัยโรคของสมาคม เทคโนโลยหี ัวใจและทรวงอก สาขารงั สเี ทคนิค จติ แพทย์อเมริกนั ฉบับท่ี ๕. สาขาจิตวิทยาคลินิก สาขากายอุปกรณ์ สาขาการแพทย์แผนจีน และสาขาอื่นตามที่ ก�ำหนดโดยพระราชกฤษฎกี า. พยายามฆา่ ตวั ตายซำ้� ก. ลงมอื ทำ� รา้ ยตนเอง พระราชบัญญัติคุ้มครองเด็กที่เกิดโดยอาศัย ด้วยวิธีการต่าง ๆ เพ่ือมุ่งหวังให้ตนเองเสีย เทคโนโลยีช่วยการเจริญพันธุ์ทางการ ชีวิตแต่ไม่เสียชีวิตและได้ลงมือกระท�ำซ�้ำ แพทย์ พ.ศ. ๒๕๕๘ (กฎ) น. กฎหมาย โ ด ย ไ ด ้ รั บ ดู แ ล บ� ำ บั ด รั ก ษ า ด ้ ว ย วิ ธี ก า ร คุ้มครองเด็กที่เกิดโดยอาศัยเทคโนโลยีช่วย ทางการแพทย์ การดูแลช่วยเหลือและส่งต่อ การเจริญพันธุ์ทางการแพทย์ โดยก�ำหนด หรือการเฝ้าระวังต่อเนื่องตามแนวทางอย่าง สถานะความเป็นบิดามารดาที่ชอบด้วย เหมาะสมจากหน่วยบริการจนปลอดภัย กฎหมายของเด็กท่ีเกิดโดยอาศัยเทคโนโลยี และไม่กลบั มาท�ำรา้ ยตนเองซำ้� อีกภายใน ๑ ป.ี ช่วยการเจริญพันธุ์ทางการแพทย์ให้เหมาะสม (อ. re-attemptsuicide). ตลอดจนควบคุมการศึกษาวิจัยทางวิทยาศาสตร์ การแพทย์เก่ียวกับตัวอ่อนและเทคโนโลยี 324 พจนานกุ รมการสาธารณสขุ ไทย พ.ศ. ๒๕๖๑

พรายเลอื ดพราวย้�ำ ช่วยการเจริญพันธุ์ทางการแพทย์มิให้มี ผู้รับอนุญาตและผู้ด�ำเนินการสถานพยาบาล การนำ� ไปใชใ้ นทางทีไ่ มถ่ ูกตอ้ ง. ใหเ้ หมาะสมยิง่ ข้ึน. พระราชบัญญัติสงเคราะห์ข้าราชการผู้ได้รับ พระราชบญั ญัติสขุ ภาพจิต พ.ศ. ๒๕๕๑ (กฎ) อันตรายหรือการป่วยเจ็บเพราะเหตุปฏิบัติ น. พระราชบัญญัติท่ีมีสาระส�ำคัญเกี่ยวกับ ราชการ พ.ศ. ๒๕๔๖ น. ข้าราชการผู้ใด การน�ำบุคคลที่มีภาวะอันตรายหรือมีความ ได้รับอันตรายหรือการป่วยเจ็บเพราะเหตุ จ�ำเป็นต้องได้รับการบ�ำบัดรักษาให้ได้รับ ปฏิบัติราชการในหน้าท่ี หรือถูกประทุษร้าย การบ�ำบัดรักษา ภาวะอันตรายท่ีกล่าวถึงคือ เพราะเหตุกระท�ำการตามหน้าที่ ให้ผู้น้ัน อันตรายที่เกิดขึ้นจากความผิดปรกติทางจิต ได้รับการสงเคราะห์ตามที่บัญญัติไว้ใน ท่ีแสดงออกมาทางพฤติกรรม อารมณ์ พระราชบญั ญัตินี้ โดยต้องแสดงรายงานแพทย์ ความคิดหลงผิดหรือพฤติกรรมที่เป็นเหตุให้ ท่ีทางราชการรับรองตามความหมายของ เกิดอันตรายต่อชีวิต ร่างกาย หรือทรัพย์สิน กฎหมายว่าด้วยบ�ำเหน็จบ�ำนาญข้าราชการ ของตนเองหรอื ผู้อน่ื เชน่ เมอ่ื มีผู้ปว่ ยทางจิต กับรายงานแสดงเหตุที่ต้องรับอันตรายหรือ มีพฤติกรรมอาละวาด ท�ำร้ายคนรอบข้าง การปว่ ยเจ็บหรือถกู ประทษุ ร้ายนน้ั ด้วย. ผู้ที่พบเห็นสามารถแจ้งพนักงานเจ้าหน้าท่ี พนักงานฝ่ายปกครองหรือต�ำรวจ ให้ พ ร ะ ร า ช บั ญ ญั ติ ส ถ า น ป ร ะ ก อ บ ก า ร เ พ่ื อ ด�ำเนินการพาบุคคลนั้นไปยังโรงพยาบาล สขุ ภาพ พ.ศ. ๒๕๕๙ (กฎ) น. กฎหมายที่ หรือสถานพยาบาลของรัฐ หรือสถานบ�ำบัด ก� ำ กั บ ดู แ ล ก า ร ป ร ะ ก อ บ กิ จ ก า ร ส ถ า น เ พื่ อ ใ ห ้ บุ ค ค ล ผู ้ นั้ น ไ ด ้ เ ข ้ า รั บ ก า ร รั ก ษ า ประกอบการเพื่อสุขภาพ เพ่ือให้การด�ำเนิน อาการทางจิตหรือพฤติกรรมผิดปรกติน้ัน กิจการดังกล่าวเป็นไปอย่างมีมาตรฐานอัน ในโรงพยาบาล แม้ว่าผู้ป่วยจะไม่ยินยอม เป็นการส่งเสริมสุขภาพของประชาชนและ เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลก็ตาม กล่าว ค้มุ ครองผบู้ ริโภค. โดยสรุปคือ พระราชบัญญัติสุขภาพจิต พ.ศ. ๒๕๕๑ เน้นการบังคับรักษาผู้ป่วย พระราชบัญญัติสถานพยาบาล พ.ศ. ๒๕๔๑ ทางจิตแม้ผู้ป่วยจะไม่ยินยอม ถือเป็นการให้ (กฎ) น. กฎหมายท่ีมีวัตถุประสงค์เพื่อ ความคุ้มครองเจ้าพนักงานต�ำรวจหรือ ควบคุมมาตรฐานในการประกอบกิจการของ เจ้าหน้าที่โรงพยาบาลที่เอาตัวผู้ป่วยไว้รักษา สถานพยาบาล เพ่ือคุ้มครองประชาชนผู้รับ ในโรงพยาบาล โดยไม่ถือว่าเป็นการกักขัง บริการจากสถานพยาบาลมากย่ิงข้ึนในเรื่อง หน่วงเหนยี่ วแต่อยา่ งใด. เ กี่ ย ว กั บ ก า ร อ นุ ญ า ต ป ร ะ ก อ บ กิ จ ก า ร การเลิก การย้าย การปิดสถานพยาบาล พรายเลือดพราวย้�ำ น. โรคจากตระกูลลม การเพิกถอนใบอนุญาต การโฆษณากิจการ ปลายปัตฆาต พบในหญงิ ก่อนวนั มรี อบเดือน ของสถานพยาบาล ตลอดจนก�ำหนดอ�ำนาจ ประมาณ ๗ วัน มีอาการเป็นจ�้ำผื่นตาม หน้าที่ของพนักงานเจ้าหน้าที่ การควบคุม ผิวหนังเนื่องจากความไม่สมดุลของระดับ ดูแลสถานพยาบาล และก�ำหนดหน้าที่ของ ฮอร์โมน. กระทรวงสาธารณสุข 325