Hồ Chí Minh toàn tập - Tập 3

138 Hå CHÝ MINH TOµN TËP ®¸nh giÆc. §ªm nµo còng vËy, Viou vµ c¸c ®ång chÝ cña m×nh ®Òu ®i vßng quanh c¸c nÎo vµ c¸c nhµ ga xe löa. §Õn mçi n¬i, hä b¾n vµi ph¸t sóng tr−êng. Bän NhËt t−ëng cã nhiÒu du kÝch tiÕn c«ng chóng nªn chóng dïng ®¹i liªn b¾n tr¶ l¹i hµng trµng dµi. Chóng b¾n vu v¬ trong ®ªm tèi, chø kh«ng thÊy g× hÕt. Hai hoÆc ba giê sau - võa ®óng víi thêi gian cÇn thiÕt ®Ó Viou vµ c¸c ®ång chÝ cña anh l¹i ®i tõ ®Þa ®iÓm nµy sang ®Þa ®iÓm kh¸c - cuéc ch¬i l¹i b¾t ®Çu. Vµ BäN NHËT NGµY CµNG TRë N£N MÖT MáI KÕt qu¶ ®Çu tiªn cña nh÷ng ph¸t sóng b¾n ban ®ªm lµ ®· lµm cho bän NhËt bÞ b¸o ®éng suèt ®ªm, nªn ban ngµy v× qu¸ mÖt mái chóng kh«ng thÓ ®i quÊy nhiÔu d©n lµng ®−îc n÷a. Do ®ã, tiÓu ®éi cña Viou tranh thñ ®−îc c¶m t×nh vµ lßng biÕt ¬n cña n«ng d©n lµ nh÷ng ng−êi ®· nguyÖn sÏ ñng hé anh ®Õn cïng. §−îc quÇn chóng tin yªu, Viou ngµy cµng më réng ph¹m vi ho¹t ®éng cña m×nh. BÝ mËt vµ kiªn tr×, anh tæ chøc n«ng d©n thµnh nh÷ng ®éi tù vÖ vµ ph¸i hä ®i ph¸ ho¹i c¸c ®−êng giao th«ng. N«ng d©n ®· lµm c«ng viÖc ®ã mét c¸ch rÊt tÝch cùc vµ ®Çy nhiÖt t×nh. HÔ cã mét hiÖu lÖnh ®−a ra lµ ®µn «ng, phô n÷ vµ thËm chÝ c¶ trÎ con n÷a ®Òu tÒ tùu víi cuèc, xÎng trong tay; vµ chØ trong thêi gian chíp nho¸ng, hµng tr¨m mÐt ®−êng s¸ ®· trë thµnh v« dông. §«i lóc sau khi ph¸ huû ®−îc mét ®o¹n ®−êng s¾t, n«ng d©n liÒn mang nh÷ng thanh ray vµo tËn trong nói ®Ó dïng vµo viÖc rÌn vò khÝ. DÜ nhiªn lµ tÊt c¶ nh÷ng c«ng viÖc ®ã ®Òu ®−îc tiÕn hµnh trong ®ªm tèi. D−íi sù chØ ®¹o cña Viou, n«ng d©n cßn tæ chøc nh÷ng cuéc phôc kÝch lµm trËt b¸nh c¸c ®oµn tµu, tiÕn c«ng bän NhËt vµ ®· thu ®−îc chiÕn lîi phÈm. Nh÷ng trËn th¾ng ®ã cµng khuyÕn

chñ nghÜa anh hïng cña c«ng nh©n trung quèc... 139 khÝch nh÷ng ng−êi du kÝch míi, hä b¶o nhau r»ng: “Bän quû NhËt B¶n ®ã kh«ng ®Õn nçi ®¸ng ghª sî nh− vËy. Chóng ta cã thÓ ®¸nh b¹i chóng!”. §åNG MINH X¦¥NG M¸U Vµ S¾T THÐP Ho¹t ®éng cña hä giê ®©y nh»m vµo viÖc trõ bá bän ph¶n béi. Mét buæi s¸ng nä, ng−êi ta thÊy Lamtesou, mét trong nh÷ng tªn th©n NhËt cã nhiÒu thÕ lùc nhÊt vµ tÝch cùc nhÊt ®· bÞ treo cæ trªn c©y. Bªn c¹nh cã mét b¶n tuyªn c¸o téi ph¶n quèc cña h¾n. D−íi b¶n tuyªn c¸o ký tªn: “§ång minh x−¬ng m¸u vµ s¾t thÐp diÖt trõ bän ph¶n béi”. Vô xö tªn Lamtesou ®· cã t¸c dông lín. Tõ h«m ®ã, bän ph¶n béi vµ mËt vô kh«ng d¸m lã mÆt ra nh− tr−íc n÷a vµ do ®ã c«ng t¸c bÝ mËt cña nh÷ng ng−êi yªu n−íc cµng ®−îc thuËn lîi. TSO-LUNG L¹I Cã MéT PH¦¥NG PH¸P KH¸C Tso-lung b¾t ®Çu c«ng viÖc cña m×nh theo mét h−íng kh¸c vµ b»ng mét ph−¬ng ph¸p kh¸c. Trong khi Viou-hou b¾t ®Çu ho¹t ®éng trong n«ng d©n, th× Tso-lung l¹i b¾t ®Çu ho¹t ®éng trong c«ng nh©n; Viou-hou b¾t ®Çu b»ng viÖc cæ ®éng, cßn Tso-lung th× b¾t ®Çu b»ng c«ng t¸c tæ chøc. Ngay sau khi trë vÒ H©n §Þnh, Tso liÒn vµo ngay c¸c má, b¸c t×m ®−îc n¨m ®ång chÝ vµ tæ chøc mét kho vò khÝ. Vò khÝ th× bän NhËt kh«ng thiÕu g×. Anh em c«ng nh©n còng biÕt râ c¶ vµ trong ®ªm tèi th× cßn biÕt râ h¬n c¶ bän NhËt, n¬i cÊt nh÷ng vò khÝ ®ã. ChØ trong thêi gian hai th¸ng, Tso ®· cã trong kho m×nh 200 khÈu sóng tr−êng, 1.200 lùu ®¹n, trªn 26.000 viªn ®¹n; 18 sóng phãng lùu ®¹n vµ sóng liªn thanh, 1 m¸y v« tuyÕn ®iÖn, 3 m¸y ®iÖn tho¹i vµ nh÷ng dông cô kh¸c. Bän NhËt tuy thÊy râ lµ vò khÝ bÞ mÊt, nh−ng chóng kh«ng biÕt ai lÊy trém vµ cÊt giÊu ë ®©u.

140 Hå CHÝ MINH TOµN TËP BäN NHËT §I T×M NH÷NG Vò KHÝ ë KH¾P N¥I Sè ®éi viªn du kÝch cña Tso ngµy cµng t¨ng. Ban ®ªm, hä lµ du kÝch diÖt NhËt c−íp vò khÝ - thËm chÝ hä t×m c¸ch ®¸nh c¾p ®−îc c¶ s¬n ph¸o! Ban ngµy, hä trë l¹i lµm c«ng nh©n má, ngoan ngo·n nhÊt vµ hiÒn lµnh nhÊt thÕ giíi. Bän NhËt ®i t×m kiÕm du kÝch ë kh¾p n¬i, trõ c¸c má. Chóng cã nghe nãi ®Õn Tso vµ r¸o riÕt ®i t×m b¸c ta. Nh−ng Tso, mÆt ®Çy bôi than, tay x¸ch ®Ìn; vai v¸c cuèc vÉn ung dung ®i tõ má nµy sang má kh¸c, qua l¹i mét c¸ch b×nh tÜnh tr−íc con m¾t bän hiÕn binh NhËt, nh−ng chóng kh«ng nhËn ra b¸c. N¥I NµY MéT LêI N¥I KIA MéT LêI Tso bËn tr¨m c«ng ngh×n viÖc, nµo tæ chøc nh÷ng c«ng nh©n má, nµo ®i cæ ®éng trong ®¸m binh sÜ ng−êi M·n Ch©u vµ tuyªn truyÒn trong bän lÝnh NhËt. D−íi sù chØ ®¹o cña b¸c, mçi ng−êi thî má trë thµnh mét cæ ®éng viªn vµ mét tuyªn truyÒn viªn. Ng−êi ta ®èi xö víi binh sÜ M·n Ch©u nh− víi b¹n bÌ th©n thiÕt nhÊt. ChØ trong khi chuyÖn trß b×nh th−êng vµ th©n mËt, ng−êi ta míi ®−a ra n¬i nµy mét lêi, n¬i kia mét lêi ®Ó khªu gîi lßng nhí quª h−¬ng vµ thøc tØnh tinh thÇn yªu n−íc cña hä. C«ng t¸c cæ ®éng Êy ch¼ng bao l©u ®· mang l¹i kÕt qu¶. Th¸ng 2-1938, s¸u chôc ng−êi M·n Ch©u trong vïng má ®· næi dËy, sau khi diÖt 12 lÝnh vµ mét sÜ quan NhËt, hä ®i theo du kÝch, mang theo 2 sóng liªn thanh vµ 30 sóng tr−êng. Sau ®ã kh«ng l©u, 35 hiÕn binh M·n Ch©u còng lµm nh− thÕ. Hä ch¹y vÒ phÝa chóng t«i sau khi ®· diÖt 21 tªn lÝnh vµ mét sÜ quan NhËt. Víi binh lÝnh NhËt, ng−êi ta tuyªn truyÒn b»ng c¸ch ph¸t cho chóng nh÷ng truyÒn ®¬n chèng ph¸t xÝt vµ chèng chiÕn tranh, cèt lµm n¶n lßng chóng. Cã tªn ®· tù tö.

chñ nghÜa anh hïng cña c«ng nh©n trung quèc... 141 Hai phong trµo ®ã phèi hîp víi nhau, mét tõ phÝa n«ng d©n do Viou-hou tæ chøc vµ phong trµo kia tõ phÝa c«ng nh©n do Tso-lung tæ chøc - h×nh thµnh nªn mét phong trµo m¹nh mÏ cña du kÝch vïng má. Nh÷ng ®éi du kÝch nµy céng t¸c chÆt chÏ víi qu©n ®éi chÝnh quy chóng t«i vµ víi du kÝch ë Hå B¾c vµ S¬n T©y. Bëi vËy, kh«ng cã ngµy nµo lµ c¸c má kh«ng bÞ tÊn c«ng, hoÆc n¬i nµy hoÆc ë n¬i kia. §ã Lµ MéT §£M... Cã mét lÇn, ®ã lµ ®ªm 8-2-1938, mét ph©n ®éi cña B¸t lé qu©n quèc gia c¸ch m¹ng do ®¹i uý Tsang chØ huy, bÊt ngê ®i th¨m c¸c má. Khi ®Õn ®Çu vïng nµy, ®¹i uý ®−îc anh em c«ng nh©n ®ãn chê vµ dÉn th¼ng vÒ phÝa thµnh H©n §Þnh. Nh÷ng chiÕc thang d©y ®· ®−îc chuÈn bÞ s½n sµng nªn c¸c chiÕn sÜ trÌo qua t−êng mét c¸ch dÔ dµng. “Cu cu... cu!”, mét con gµ trèng g¸y ®©u ®©y, vµ thÕ lµ thµnh phè bçng tèi om, nhê sù ch¨m lo cña anh em c«ng nh©n, nªn ®iÖn t¾t, m¸y ®iÖn tho¹i bÞ c¾t, ®−êng s¸ bÞ chÆn l¹i. NH÷NG TIÕNG H¤ CHIÕN §ÊU LµM RUNG CHUYÓN C¶ THµNH PHè NHá Nh÷ng tiÕng h« chiÕn ®Êu lµm rung chuyÓn kh¾p thµnh phè nhá. Bän NhËt l©m vµo t×nh tr¹ng hçn lo¹n. §−îc sù h−íng dÉn cña anh em c«ng nh©n, c¸c chiÕn sÜ ®· tiÕn hµnh cã kÕ ho¹ch viÖc di chuyÓn c¸c kho vò khÝ vµ trinh s¸t së chØ huy NhËt B¶n. C«ng viÖc xong xu«i, hä rót lui mét c¸ch rÊt lÆng lÏ. MéT C¥N B·O LöA SóNG LI£N THANH MÆc dï hÕt søc bÝ mËt, nh−ng cuèi cïng bän NhËt còng biÕt r»ng anh em c«ng nh©n ®· biÕn thµnh du kÝch vµ bé tæng t− lÖnh

142 Hå CHÝ MINH TOµN TËP cña hä ®ãng trªn mét trong nh÷ng ngän nói. ThÕ lµ chóng ®iÒu 200 binh sÜ ®i “ph¸ c¸i tæ du kÝch”. Anh em c«ng nh©n ®· ®−îc nh÷ng c«ng nh©n kh¸c b¸o cho biÕt tr−íc, nªn tÊt c¶ ®Òu ®−îc chuÈn bÞ kü ®Ó ®èi phã víi cuéc tiÕn c«ng. Võa ®Õn l−ng chõng ®åi, bän NhËt gÆp ph¶i mét c¬n b·o löa sóng liªn thanh buéc chóng ph¶i ch¹y t¸n lo¹n. Mét tuÇn sau, nh÷ng ng−êi c«ng nh©n du kÝch chuyÓn sang ph¶n c«ng. Bän lÝnh NhËt ®ang tËp b¾n c¸ch thµnh H©n §Þnh 7 kil«mÐt. Chóng bçng nghe tiÕng sóng liªn thanh næ sau l−ng chóng, tõ phÝa nói... ®ã lµ anh em c«ng nh©n. BÞ ®¸nh bÊt ngê, bän NhËt ch¹y trèn t¸n lo¹n, du kÝch thu ®−îc nhiÒu sóng ®¹n. THÕ Lµ Næ RA CUéC CHIÕN TRANH C¤NG KHAI THËT Sù Nh− vËy lµ bïng næ cuéc chiÕn tranh c«ng khai thËt sù gi÷a bän NhËt vµ anh em c«ng nh©n ë H©n §Þnh. Vµ chÝnh anh em c«ng nh©n ®· th¾ng, v× bän NhËt kh«ng cßn cã thÓ khai th¸c c¸c má ®−îc n÷a, vµ “miÕng måi bÐo bë” trë thµnh mét g¸nh nÆng thËt sù ®èi víi chóng. C¢U CHUYÖN MéT Kü S¦ §øC Mét nÐt kh¸c ®¸ng chó ý vÒ tæ chøc du kÝch vïng H©n §Þnh lµ ë chç nã h×nh thµnh mét mÆt trËn chèng NhËt cã tÝnh chÊt quèc gia vµ quèc tÕ. Quèc gia, v× cã mét sù hîp t¸c chÆt chÏ gi÷a ban gi¸m ®èc c¸c má vµ c«ng nh©n má, gi÷a c«ng nh©n vµ n«ng d©n, gi÷a du kÝch vµ qu©n ®éi chÝnh quy. Quèc tÕ, v× cã mét sù céng t¸c chÆt chÏ gi÷a ng−êi Trung Quèc vµ ng−êi n−íc ngoµi. Nh−ng ng−êi n−íc ngoµi lµ nh©n viªn kü thuËt, nãi riªng lµ viªn tæng c«ng tr×nh s− ng−êi §øc, ®· gióp nhiÒu cho du kÝch. Vµ ®ã lµ ®iÒu ai còng biÕt. Sù céng t¸c Êy ®· ®−îc h×nh thµnh nh− sau: tõ h¬n ba chôc

chñ nghÜa anh hïng cña c«ng nh©n trung quèc... 143 n¨m nay, viªn kü s− ®· sèng ë Trung Quèc. ¤ng rÊt nhiÖt t×nh ®èi víi ng−êi Trung Quèc vµ cã mét mèi thï c¸ nh©n s©u s¾c ®èi víi bän NhËt. Mèi thï nµy lµ do thó tÝnh cña bän NhËt g©y ra. §· nhiÒu lÇn, ng−êi vî viªn kü s− bÞ bän NhËt chöi m¾ng. Mét h«m, trong khi bµ ®ang t¾m, mét tªn NhËt lÎn vµo phßng... Bµ vïng ch¹y ra bao l¬n. H¾n ®uæi theo bµ ra ®Êy, vµ chØ khi bµ chÜa sóng lôc vµo h¾n, h¾n míi chÞu ®Ó cho bµ yªn. Tõ ®ã, c¶ hai vî chång ®Òu ®øng h¼n vÒ phÝa ng−êi Trung Quèc lµ nh÷ng ng−êi - nh− viªn kü s− ®· nãi - ®ang ®Êu tranh anh dòng, kh«ng chØ v× nÒn ®éc lËp cña ®Êt n−íc m×nh mµ cßn v× tÊt c¶ nÒn v¨n minh n÷a. P.C.LIN B¸o Notre Voix, ngµy 30-4-1939.

144 TH¦ Tõ TRUNG QUèC NH÷NG KHã KH¡N CñA QU¢N §éI NHËT QuÕ L©m, ngµy 15-4 H«m nay, t«i sÏ nãi víi c¸c b¹n vÒ t×nh h×nh néi bé qu©n thï. Lóc ®Çu, bän qu©n phiÖt NhËt høa lµ sÏ chiÕn th¾ng trong 3 th¸ng, råi 6 th¸ng, råi l¹i sau khi chiÕm H¸n KhÈu. Nh−ng cuéc ®Êu tranh ®· kÐo dµi tõ gÇn 2 n¨m nay. H¸n KhÈu mét lóc nµo ®ã ®· bÞ thÊt thñ, nh−ng th¾ng lîi th× vÉn ch−a cã. H¬n n÷a, t×nh h×nh cña nh©n d©n NhËt l¹i ngµy cµng tåi tÖ. Gi¸ sinh ho¹t vµ thuÕ m¸ ngµy mét t¨ng nhanh vµ kh«ng thÓ nµo tÝnh to¸n næi. Mïa mµng thu ho¹ch kÐm, 1,8 triÖu c«ng nh©n kh«ng cã viÖc lµm, 3 triÖu ng−êi thÊt nghiÖp tõng phÇn. BÊt chÊp sù ®e däa cña toµ ¸n qu©n sù, tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 6-1938, ®· næ ra 593 cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n vµ 2.995 cuéc biÓu t×nh thÞ uy cña n«ng d©n. Mét sè lín trÝ thøc bÞ b¾t. C¸c hiÖu bu«n nhá bÞ kh¸nh kiÖt, v× nh÷ng ng−êi chñ cña chóng bÞ gäi ra mÆt trËn. Ng−êi ta thÊy binh lÝnh ra ®i, nh−ng chØ thÊy chë vÒ n−íc nh÷ng b×nh ®ùng di hµi1) hoÆc chØ thÊy göi vÒ nh÷ng tê phiÕu nhá ghi lµ “§· hy sinh ë chiÕn tr−êng”. Thªm vµo ®ã lµ kh«ng khÝ ph¸t xÝt trong qu©n ®éi cña NhËt hoµng vµ nçi ®au khæ cña nh÷ng cuéc tr−êng chinh trªn mét ®Êt n−íc _______________ 1) ë NhËt, cã tôc lÖ háa thiªu ng−êi chÕt råi bá tro vµo b×nh hoÆc lä (BT).

th− tõ trung quèc 145 xa l¹ vµ thï ®Þch. Cuéc tiÕn c«ng dån dËp cña du kÝch, viÖc tuyªn truyÒn chèng chiÕn tranh ®−îc tiÕn hµnh ë NhËt, sù tá t×nh th©n thiÖn cña qu©n ®éi vµ nh©n d©n Trung Quèc - tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ®· ¶nh h−ëng nÆng nÒ ®Õn binh lÝnh NhËt. §èi víi nh÷ng ng−êi tiªu cùc, sau khi mÊt tinh thÇn th× hä tù tö. Nh÷ng ng−êi gi¸c ngé nhÊt th× næi dËy. T«i kh«ng kÓ ra ®©y danh s¸ch nh÷ng vô tù tö v× sÏ qu¸ dµi dßng. T«i chØ kÓ vµi - chø kh«ng ph¶i tÊt c¶ cuéc næi dËy gÇn ®©y nhÊt, vÉn lµ theo nh÷ng th«ng c¸o chÝnh thøc th«i. NH÷NG Vô BINH BIÕN Takou, ngµy 22-1. 3.000 binh sÜ ®· lµm binh biÕn. Trong khi lªn tµu thñy ë Th−îng H¶i, hä ®−îc nh÷ng viªn thuyÒn tr−ëng cho biÕt hä s¾p ®−îc trë vÒ NhËt B¶n. Nh−ng ®Õn ngoµi kh¬i Takou, ®¸ng lÏ c¸c tµu ®ã tiÕp tôc ®i vÒ h−íng §«ng, nh−ng chóng l¹i h−íng vµo c¶ng nµy. BÞ binh lÝnh chÊt vÊn, c¸c viªn thuyÒn tr−ëng nãi r»ng theo ph¶n lÖnh cña bé tæng t− lÖnh, binh lÝnh ph¶i ho·n nghØ phÐp ®Ó ®i ®Õn S¬n T©y lµ n¬i mµ ho¹t ®éng cña du kÝch ®ang ph¸t triÓn. ThÕ lµ cuéc binh biÕn b¾t ®Çu. Bèn chiÕc tµu chiÕn ®Ëu ë c¶ng b¾t ®Çu b¾n vµo nh÷ng ng−êi lµm binh biÕn. Nh÷ng binh lÝnh ®ån tró ë Takou - t−ëng r»ng bän lÝnh thuû tiÕn c«ng chóng, liÒn n· sóng vµo nh÷ng chiÕc tµu ®ã. VÒ phÝa du kÝch, th× t−ëng r»ng qu©n ®éi cña chóng t«i ®· ®Õn vµ ®ang bÞ qu©n NhËt tÊn c«ng, nªn còng véi vµng x«ng vµo cøu. Ng−êi ta ®¸nh nhau lo¹n x¹. Cuéc chiÕn ®Êu kÐo dµi trong nhiÒu giê vµ chØ chÊm døt khi nh÷ng lùc l−îng NhËt B¶n kh¸c ®−îc ®iÒu ®Õn. Binh lÝnh vµ nh÷ng ng−êi NhËt lµm binh biÕn ®Òu bÞ chÕt vµ bÞ th−¬ng nhiÒu. Nh÷ng ng−êi lµm binh biÕn cßn sèng sãt ®Òu bÞ ¸p gi¶i lªn mÆt trËn Luyouan.

146 Hå CHÝ MINH TOµN TËP H¸n KhÈu, ngµy 9-2. Nh÷ng tæ chøc bÝ mËt do binh lÝnh NhËt thµnh lËp, muèn tá t×nh ®oµn kÕt víi nh÷ng ng−êi lµm binh biÕn ë Takou. Nh−ng kh«ng may lµ kÕ ho¹ch ®· bÞ lé tõ tr−íc. Nh÷ng ng−êi bÞ b¾t gåm cã: 12 hiÕn binh, 130 sÜ quan vµ binh lÝnh, 55 ng−êi d©n th−êng (tÊt c¶ ®Òu lµ ng−êi NhËt) vµ 8 ng−êi B¹ch Nga. Chouangtung (phÝa B¾c tØnh Hµ B¾c), ngµy 13-2. Tõ mÆt trËn Wangxung trë vÒ ®Ó ®i lªn H¸n KhÈu, kho¶ng 2.000 binh sÜ NhËt ®· næi dËy vµ giÕt viªn chØ huy cña hä lµ thiÕu t¸ Yo Katha. Nh÷ng ng−êi lµm binh biÕn bÞ tÊn c«ng cïng mét lóc bëi nh÷ng lÝnh thñy vµ bé binh ®−îc ph¸i ®Õn ®µn ¸p hä. VÒ phÝa hä cã nhiÒu ng−êi chÕt. Chongcha, ngµy 17-2. 2.000 lÝnh NhËt ®−îc lÖnh ph¶i ra mÆt trËn. §Õn Jouchikiou, hä kh«ng chÞu lªn tµu. L÷ ®oµn cña t−íng Hamito ®−îc ®iÒu ®Õn ®Ó ®µn ¸p hä. Cuéc chiÕn ®Êu gi÷a qu©n ®éi vµ nh÷ng ng−êi lµm binh biÕn ®· diÔn ra trong mét ngµy r−ìi. Kho¶ng 800 binh sÜ lµm binh biÕn ®· bÞ hy sinh. Singlo, ngµy 26-2. Theo tin tøc do mét sè ng−êi NhËt ë Th¸i Nguyªn cho biÕt th× ngµy 13-2, trung ®oµn cña ®¹i t¸ Nomura võa ®Õn phÝa T©y tØnh S¬n T©y th× næi dËy. Viªn ®¹i t¸ ®· tù s¸t vµ 9 tªn sÜ quan bÞ nh÷ng ng−êi lµm binh biÕn giÕt. LßNG CUåNG TÝN ÊY CßN §¢U N÷A Ng−êi ta thÊy r»ng trong cuéc chiÕn tranh Trung - NhËt vµ trong cuéc chiÕn tranh Nga - NhËt, khi mét ng−êi lÝnh ra mÆt trËn, anh ta ®−îc gia ®×nh vµ lµng xãm dän tiÖc mõng. Lóc lªn ®−êng, anh ta ®−îc c¶ lµng ®i tiÔn, cã mang theo nh¹c cô vµ cê. Trªn nh÷ng l¸ cê ®ã cã ghi nh÷ng lêi ®éng viªn nh−: “Hy sinh v× NhËt hoµng lµ vinh dù lín nhÊt!”, “H·y chiÕn th¾ng khi trë vÒ hoÆc lµ tù

th− tõ trung quèc 147 s¸t trªn chiÕn tr−êng!”, v.v.. Ng−êi NhËt lÊy lµm tù hµo ®−îc phôc vô NhËt hoµng. Ng−êi ta tù hµo v× ®· cã con hoÆc chång ë mÆt trËn. Cßn ngµy nay th× thÕ nµo? Ngµy nay, sù cuång tÝn ®ã ®· gi¶m ®i nhiÒu, nÕu kh«ng nãi lµ ®· tiªu tan råi. Chóng t«i xin trÝch vµi ®o¹n trong c¸c b¸o, nh÷ng ®o¹n nµy ®· ®−îc c¸c tï binh x¸c nhËn. Singlo, ngµy 6-2. Mét sÜ quan phiªn dÞch ng−êi NhËt nãi r»ng, gÇn ®©y trong huyÖn X, khi nh÷ng ®oµn tµu qu©n sù s¾p chuyÓn b¸nh, bè mÑ c¸c binh sÜ b¾t ®Çu khãc than vµ la ã, råi hä n»m lªn trªn ®−êng s¾t ®Ó ng¨n kh«ng cho tµu ch¹y. Hä ®«ng ®Õn nçi h×nh thµnh mét d·y dµi kho¶ng 6 kil«mÐt. C¶nh t−îng thËt lµ ®¸ng th−¬ng ®Õn nçi cã nh÷ng c«ng nh©n l¸i ®Çu m¸y xe löa ph¶i tù tö ®Ó khái bÞ buéc ph¶i l¸i nh÷ng ®oµn tµu ®ã. Th¸i Nguyªn, ngµy 15-2. PhÇn ®«ng binh lÝnh võa míi ®Õn S¬n T©y lµ nh÷ng ng−êi bu«n b¸n, tuæi tõ 30 ®Õn 35 - hä kh«ng thÝch chiÕn tranh. Trong khi trß chuyÖn, hä kÓ r»ng nh÷ng ng−êi phô n÷ NhËt ®· tù tæ chøc l¹i thµnh c¸i gäi lµ “tæ chøc ®Ó ®ßi chång”. MÆt trËn tr¶i qu¸ dµi. Bän qu©n phiÖt kh«ng cã ®ñ ng−êi. §Ó kh¾c phôc ®iÒu ®ã, chóng c−ìng Ðp nh÷ng ng−êi TriÒu Tiªn, M·n Ch©u vµ nh÷ng ng−êi Trung Quèc trong vïng bÞ chiÕm ph¶i nhËp ngò vµ ®−a hä ra mÆt trËn. Chóng nãi “Lµm nh− vËy rÎ h¬n”. Nh−ng trªn thùc tÕ, ®ã lµ “uèng thuèc ®éc cho ®ì kh¸t”, nh− ng¹n ng÷ Trung Quèc ®· tõng nãi. Nh÷ng ng−êi TriÒu Tiªn, M·n Ch©u vµ nh÷ng ng−êi Trung Quèc trong c¸c vïng bÞ chiÕm chØ mong chê cã c¬ héi thuËn tiÖn lµ sÏ quay sóng chèng l¹i bän NhËt tµn b¹o ®ã. Xin trÝch dÉn thªm vµi b¶n th«ng c¸o chÝnh thøc mµ t×nh cê chóng t«i ®äc ®−îc. Hång C«ng, ngµy 12-2. GÇn Qu¶ng Ch©u, 6.000 binh lÝnh TriÒu Tiªn ®· næi dËy. NhiÒu sÜ quan NhËt bÞ giÕt. Nh÷ng ®éi t¶o ph¹t gåm lÝnh bé binh vµ h¶i

148 Hå CHÝ MINH TOµN TËP qu©n ®−îc ph¸i ®Õn ®Ó ®µn ¸p nh÷ng ng−êi lµm binh biÕn. Cuéc chiÕn ®Êu kÐo dµi suèt c¶ ngµy. Nh÷ng ng−êi ®øng ®Çu cuéc næi dËy lµ Th«i Chang Kwei, Li Vin Ka, Kim Chang Han vµ 800 ng−êi TriÒu Tiªn kh¸c ®Òu bÞ giÕt. Sè cßn l¹i bÞ qu©n lÝnh ¸p gi¶i vÒ TriÒu Tiªn. Louang, ngµy 23-2. Nh÷ng ®éi gäi lµ tù vÖ ë c¸c khu Lang Song vµ Jongshan, s¸t ngay B¾c Kinh, ®Òu do Chang Dung Lai, Oei Sou Tin, Chou Wan Lung vµ Hoa The Hai chØ huy. Nh÷ng ®éi ®ã gåm trªn 1.000 ng−êi. Sau khi cÊp vò khÝ vµ tr¶ l−¬ng, bän NhËt ph¸i nh÷ng ®éi Êy ®i coi nh− nh÷ng ®éi qu©n tiªn phong ®i chèng du kÝch t¹i miÒn Nam Hå B¾c. Nh−ng ®¸ng lÏ ®i vÒ phÝa Nam th× Chang Dung Lai vµ nh÷ng ng−êi b¹n chiÕn ®Êu cña anh l¹i gÆp nhau ë Joumachang, gÇn Jongshan, vµ tÊn c«ng m¹nh mÏ vµo qu©n ®éi NhËt. Sau khi ®äc qua vµi sù viÖc trªn ®©y, ch¾c c¸c b¹n thõa hiÓu v× sao bän NhËt sau khi chiÕm H¸n KhÈu, Qu¶ng Ch©u vµ Nam D−¬ng th× kh«ng cßn tiÕn ®−îc n÷a. P.C. LIN B¸o Notre Voix, ngµy 21-5-1939.

149 Th− göi mét ®ång chÝ ë ban ph−¬ng ®«ng quèc tÕ céng s¶n B¹n th©n mÕn, Trong th− tr−íc, t«i quªn nãi víi b¹n mét vµi ®iÒu. H«m nay t«i bæ sung thªm ®iÒu ®ã. Ýt l©u nay, t«i cã quan hÖ víi chñ nhiÖm b¸o Notre Voix18 - tê tuÇn b¸o xuÊt b¶n ë Hµ Néi tõ 1-1939. §ã lµ nh÷ng mèi liªn hÖ thuÇn tuý b¸o chÝ. T«i ®· göi cho «ng ta mét bµi b¸o nãi vÒ nh÷ng sù tµn b¹o cña NhËt B¶n1) ë Trung Quèc. Sau khi ®¨ng bµi b¸o ®ã, «ng ta viÕt cho t«i r»ng, bµi b¸o ®−îc b¹n ®äc hoan nghªnh vµ yªu cÇu t«i lu«n lu«n göi cho «ng ta tµi liÖu. §Ó ®¸p l¹i, t«i ®· ®Ò nghÞ «ng ta ph¸i ai ®ã nãi chuyÖn cô thÓ víi t«i vÒ h×nh thøc céng t¸c nµy. ¤ng ta kh«ng tr¶ lêi. T«i viÕt th− lÇn thø hai. Kh«ng cã sù tr¶ lêi. Tuy nhiªn «ng ta tiÕp tôc göi b¸o cña «ng ta cho t«i; vµ t«i - thØnh tho¶ng göi cho «ng ta nh÷ng bµi b¸o. Cã thÓ ®Õn th¸ng 5 t«i sÏ ph¸i mét ng−êi nµo ®ã nãi chuyÖn víi «ng ta. Khi ®äc Notre Voix, t«i thÊy nh÷ng th«ng tin kh¸ hay: 1. Nhãm c¸nh t¶ cã nhiÒu tê b¸o: D©n chóng19 (Masse), nhËt b¸o céng s¶n tiÕng b¶n xø, xuÊt b¶n hîp ph¸p ë Sµi Gßn, cã 10.000 ng−êi ®äc. Lao ®éng (Travail). D©n tiÕn (ProgrÌs). _______________ 1) ë ®©y, ý t¸c gi¶ chØ bän ph¸t xÝt NhËt (BT).

150 Hå CHÝ MINH TOµN TËP D©n muèn (Voeux du Peuple), tÊt c¶ ë Sµi Gßn. §êi nay (Ðpoque Actuelle). ThÕ giíi (Monde), c¬ quan cña Thanh niªn d©n chñ. Notre Voix - tê tuÇn b¸o céng s¶n - tÊt c¶ ba tê ë Hµ Néi. Nh÷ng tê b¸o nµy bÞ cÊm nghiªm ngÆt ë Trung Kú vµ lu«n lu«n bÞ c¸c nhµ chøc tr¸ch B¾c Kú vµ Nam Kú kh«ng ®Ó cho yªn. Nh÷ng phÇn tö c¸nh t¶ ng−êi Ph¸p cã hai tê b¸o: Effort vµ Agir. Gióp Trung Quèc: Nh÷ng thanh niªn c¸nh t¶ ng−êi b¶n xø ®· tæ chøc l¹c quyªn ®Ó gióp nh÷ng n¹n nh©n chiÕn tranh vµ c¶ nh÷ng ®¶ng viªn n÷a, göi thuèc men cho qu©n ®éi chóng ta, tung ra khÈu hiÖu “Gióp Trung Quèc”, vµ tuyªn truyÒn tÈy chay hµng ho¸ NhËt B¶n. Hä ®· ®ßi trôc xuÊt ra khái l·nh thæ §«ng D−¬ng tªn U«ng Tinh VÖ vµ nh÷ng tªn ph¶n béi kh¸c. Theo tê Notre Voix, hä ®· s¸ng t¸c mét bµi ca dao “Cøu Trung Quèc lµ cøu m×nh!”; bµi ca dao ®ã ®· trë nªn rÊt phæ th«ng trong quÇn chóng. Ngay c¶ nh÷ng trÎ ch¨n tr©u bß còng h¸t. Thanh niªn Trung Quèc vµ thanh niªn b¶n xø cïng nhau tæ chøc nh÷ng buæi biÓu diÔn ®Ó gióp Trung Quèc. Chi nh¸nh §¶ng X· héi Ph¸p, Héi Nh©n quyÒn (Hµ Néi) vµ nh÷ng phÇn tö c¸nh t¶ ng−êi b¶n xø ®· lËp “Héi b¶o vÖ Trung Quèc”. Míi ®©y, Héi nµy ®· tæ chøc mét chî phiªn lín ®Ó gióp ®ì n¹n nh©n chiÕn tranh. 2. §¶ng X· héi1) - Trong héi nghÞ (®Çu th¸ng 1), hä ®· biÓu quyÕt vÒ c¸c nghÞ quyÕt chèng ®µn ¸p, vÒ sù thèng nhÊt hµnh ®éng vµ vÒ sù b¶o vÖ Trung Quèc. Nh÷ng ®¹i biÓu cña Thanh niªn d©n chñ ®· cã mÆt ë héi nghÞ ®Ó yªu cÇu thµnh lËp mét chi héi thanh niªn x· héi nh»m thèng nhÊt vµ l·nh ®¹o phong trµo thanh niªn ë §«ng D−¬ng. Trong thêi gian héi nghÞ, Notre Voix ®· ®¨ng mét bøc th− chµo mõng héi nghÞ cña nh÷ng ng−êi x· héi vµ ®Ò nghÞ lËp mÆt trËn thèng nhÊt. _______________ 1) Nguyªn v¨n: S.F.I.O (BT).

th− göi mét ®ång chÝ ë ban ph−¬ng ®«ng... 151 Héi Nh©n quyÒn ®· ®ßi quyÒn tù do lËp nghiÖp ®oµn cho c«ng nh©n b¶n xø. 3. D−íi mét cí tÇm phµo v« lèi, hai ®¶ng viªn D©n chñ ë ViÖn D©n biÓu Trung Kú ®· bÞ t−íc quyÒn ®¹i biÓu vµ bÞ buéc téi. §Ó chèng l¹i sù t¨ng thuÕ, ba ®¹i biÓu ®¶ng viªn x· héi ng−êi b¶n xø ë Héi ®ång thµnh phè Hµ Néi (®−îc bÇu vµo th¸ng 12 tr−íc, víi sè trung b×nh 409 phiÕu so víi víi sè trung b×nh 157 phiÕu cña danh s¸ch t− s¶n) ®· tõ chøc. Nh÷ng l·nh tô c¸nh t¶ - T¹o, Mai, Ninh, NguyÔn ®−îc ©n x¸ vµo dÞp ®Çu n¨m ©m lÞch, ®· nép ®¬n øng cö vµo Héi ®ång thuéc ®Þa cña Nam Kú. 4. Sù ®µn ¸p x¶y ra ë kh¾p n¬i, ®Æc biÖt lµ ë Trung Kú, chèng nh÷ng... phÇn tö c¸nh t¶, nh÷ng c«ng nh©n vµ nh÷ng n«ng d©n ho¹t ®éng. Nh÷ng sù kh¸m xÐt, b¾t bí diÔn ra hµng ngµy ë tØnh nµy hay ë tØnh kh¸c. ThuÕ m¸ t¨ng. Sù ph¸ ho¹i chèng l¹i luËt x· héi lan réng. Ngµy nghØ hµng tuÇn bÞ b·i bá ë mét lo¹t hiÖu bu«n. 5. Bän ph¶n ®éng ho¹t ®éng m¹nh. ë Hµ Néi, míi xuÊt b¶n mét tê b¸o ph¸t xÝt: Cøu n−íc, ®Êu tranh chèng mÆt trËn nh©n d©n, nh÷ng héi viªn Tam ®iÓm, nh÷ng ng−êi Do Th¸i, nh÷ng ng−êi x· héi vµ nh÷ng ng−êi céng s¶n. Sè b¸o Cøu n−íc ®Çu tiªn viÕt: “Chóng ta kh«ng giÊu giÕm, chÝnh chóng ta muèn nãi to lªn r»ng §¶ng ®−îc chóng ta t¸n thµnh nhÊt ®ã lµ §¶ng b×nh d©n Ph¸p do §«ri« (Doriot) l·nh ®¹o...”. §äc, mét tê b¸o míi do mét ng−êi b¶n xø l·nh ®¹o còng ®ßi chñ nghÜa quèc x·. §©y lµ mét vµi chç næi cña nã: “ChÝnh phñ Ph¸p, nÕu muèn céng t¸c thµnh thùc víi ng−êi An Nam ph¶i thùc hiÖn chÝnh s¸ch chèng céng”. TÊt c¶ ®−îc in b»ng tÝt ch÷ to (10-1-1939) “Chñ nghÜa céng s¶n lµ tai ho¹ cña loµi ng−êi. ChÝnh phñ cßn chê g× ®Ó tiªu trõ bän v« l¹i céng s¶n?” (13-1-1939). Biªn tËp viªn cña tê b¸o nµy võa

152 Hå CHÝ MINH TOµN TËP míi ®−îc phÐp xuÊt b¶n mét tê b¸o hµng ngµy b»ng tiÕng b¶n xø Ph¸p - An Nam vµ ChÝnh phñ ®· høa cho h¾n lµm quan ë cÊp kh¸ cao. Tê Tæ quèc An Nam cã khuynh h−íng ph¸t xÝt. Nã t«n thê Mótx«lini (Moussolini) vµ n−íc Italia ph¸t xÝt. Bän têrètxkÝt chia lµm hai nhãm c·i lén nhau. Bän NhËt B¶n ho¹t ®éng kh¸ m¹nh ë §«ng D−¬ng. Mét nhµ b¸o Ph¸p vµ mét ng−êi b¶n xø ®· bÞ kÕt ¸n 15 n¨m tï khæ sai v× lµm gi¸n ®iÖp cho NhËt B¶n. Mét sÜ quan NhËt B¶n ®· bÞ b¾t gi÷ víi chiÕc cÆp ®Çy tµi liÖu mËt vÒ phßng thñ §«ng D−¬ng. §äc Notre Voix, t«i cã c¶m t−ëng r»ng phong trµo cña mÆt trËn thèng nhÊt ë xø nµy kh«ng m¹nh l¾m. Tr¸i l¹i, nh÷ng phÇn tö c¸nh t¶ ho¹t ®éng kh¸ m¹nh. T«i kh¸ khoÎ. T«i gãp phÇn nhá bÐ cña t«i vµo cuéc ®Êu tranh chèng NhËt B¶n b»ng c¸ch thØnh tho¶ng göi nh÷ng bµi tuyªn truyÒn cho c¸c b¸o n−íc ngoµi vµ c«ng t¸c ë B¸t lé qu©n. T«i chóc b¹n søc khoÎ tèt vµ t«i xin b¹n nhËn lêi chµo th©n thiÕt nhÊt cña t«i. 20-4-1939 LIN §Þa chØ: (B»ng m¸y bay) QuÕ L©m (Qu¶ng T©y) Trung Quèc1) Tµi liÖu tiÕng Ph¸p, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh. _______________ 1) Sau dßng ®Þa chØ b»ng tiÕng Ph¸p lµ dßng ch÷ H¸n viÕt tay: T©n Hoa nhËt b¸o, sè nhµ 35, ®−êng QuÕ T©y, QuÕ L©m, Qu¶ng T©y, chuyÓn cho «ng L©m Tam Xuyªn (BT).

153 TH¦ Tõ TRUNG QUèC VÒ CHñ NGHÜA TêRèTXKI20 QuÕ L©m, ngµy 10-5-1939 C¸c b¹n th©n mÕn, Tr−íc kia, chñ nghÜa Têrètxki ®èi víi t«i còng nh− ®èi víi nhiÒu ng−êi kh¸c, h×nh nh− lµ mét vÊn ®Ò tranh c·i trong néi bé gi÷a c¸c phe ph¸i kh¸c nhau cña §¶ng Céng s¶n Trung Quèc. Bëi vËy, chóng t«i kh«ng l−u ý ®Õn nã. Nh−ng Ýt l©u tr−íc khi x¶y ra chiÕn tranh - nãi ®óng h¬n lµ håi cuèi n¨m 1936, vµ nhÊt lµ trong thêi gian chiÕn tranh, nh÷ng sù cæ ®éng ®Çy téi lçi cña bän têrètxkÝt ®· lµm cho chóng t«i s¸ng m¾t ra. ThÕ lµ chóng t«i b¾t ®Çu nghiªn cøu vÊn ®Ò. Vµ viÖc nghiªn cøu ®ã ®· chøng minh cho chóng t«i thÊy nh− sau: 1. VÊn ®Ò chñ nghÜa Têrètxki kh«ng ph¶i lµ sù tranh c·i trong néi bé §¶ng Céng s¶n Trung Quèc, v× gi÷a nh÷ng ng−êi céng s¶n vµ bän têrètxkÝt kh«ng cã quan hÖ, hoµn toµn kh«ng cã quan hÖ g× víi nhau c¶. Nh−ng ®©y lµ mét vÊn ®Ò liªn quan ®Õn toµn quèc, toµn d©n: Mét vÊn ®Ò chèng l¹i Tæ quèc. 2. Bän ph¸t xÝt NhËt vµ bän ph¸t xÝt n−íc ngoµi ®Òu biÕt râ ®iÒu ®ã, bëi vËy chóng cè ý g©y mèi bÊt hoµ ®Ó lõa g¹t thiªn h¹ vµ lµm mÊt uy tÝn cña nh÷ng ng−êi céng s¶n, chóng lµm cho ng−êi ta t−ëng r»ng nh÷ng ng−êi céng s¶n vµ bän têrètxkÝt lµ cïng mét c¸nh víi nhau.

154 Hå CHÝ MINH TOµN TËP 3. Bän têrètxkÝt Trung Quèc (còng nh− bän têrètxkÝt n−íc ngoµi) kh«ng lËp thµnh nhãm, cµng kh«ng lËp thµnh chÝnh ®¶ng. Chóng chØ lµ nh÷ng bÌ lò bÊt l−¬ng, nh÷ng con chã s¨n cña chñ nghÜa ph¸t xÝt NhËt (vµ chñ nghÜa ph¸t xÝt quèc tÕ). 4. Trong tÊt c¶ c¸c n−íc, bän têrètxkÝt ®Òu dïng nh÷ng tªn gäi hoa mü ®Ó che giÊu nh÷ng c«ng viÖc kÎ c−íp bÈn thØu cña chóng. Ch¼ng h¹n: ë T©y Ban Nha, chóng gäi lµ “§¶ng C«ng nh©n thèng nhÊt m¸cxÝt” hoÆc “POUM”. Ch¾c c¸c b¹n còng biÕt r»ng chÝnh bän chóng ®· tæ chøc tÊt c¶ nh÷ng tæ do th¸m ë Ma®rÝt, ë B¸cxªlona vµ ë c¸c n¬i kh¸c ®Ó phôc vô cho Phr¨ngc«. ChÝnh chóng ®· tæ chøc c¸i “®éi qu©n thø 5” næi tiÕng ®Ó gióp lµm néi øng cho c¸c qu©n ®éi ph¸t xÝt ý - §øc. ë NhËt B¶n, chóng gäi lµ “MEL” (§ång minh M¸c, ¡ngghen, Lªnin). Bän têrètxkÝt NhËt dô dç thanh niªn vµo trong ®ång minh, råi tiÕp ®ã chóng ®i tè c¸o hä víi së c¶nh s¸t. Chóng cßn m−u toan chui vµo §¶ng Céng s¶n NhËt B¶n cèt ®Ó ph¸ ho¹i nã. T«i cho r»ng bän têrètxkÝt Ph¸p hiÖn giê còng ®ang tËp hîp chung quanh nhãm “C¸ch m¹ng v« s¶n” vµ nhiÖm vô cña chóng lµ ph¸ ho¹i MÆt trËn nh©n d©n. VÒ viÖc nµy, ch¾c c¸c b¹n biÕt râ h¬n t«i. ë n−íc Trung Hoa chóng t«i, bän têrètxkÝt liªn kÕt víi nhau chung quanh nhãm “Tranh ®Êu”, nhãm “ChiÕn tranh chèng NhËt vµ v¨n ho¸” vµ nhãm “Cê ®á”. 5. Bän têrètxkÝt kh«ng chØ lµ kÎ thï cña chñ nghÜa céng s¶n, mµ cßn lµ kÎ thï cña nÒn d©n chñ vµ tiÕn bé. §ã lµ bän ph¶n béi vµ mËt th¸m tåi tÖ nhÊt. Ch¾c c¸c b¹n ®· ®äc b¶n ¸n xö bän têrètxkÝt ë Liªn X«. NÕu c¸c b¹n ch−a ®äc th× t«i khuyªn c¸c b¹n nªn ®äc vµ lµm cho b¹n bÌ m×nh còng ®äc nã. §äc b¶n ¸n nµy rÊt bæ Ých. Nã sÏ gióp c¸c b¹n thÊy râ bé mÆt thËt ®¸ng ghª tëm cña chñ nghÜa Têrètxki vµ bän têrètxkÝt. ë ®©y, t«i xin phÐp c¸c b¹n chØ trÝch dÉn vµi ®o¹n trong b¶n ¸n cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn Trung Quèc th«i. Tr−íc toµ ¸n, tªn têrètxkÝt Racèpxki khai nh− sau: N¨m 1934, khi h¾n cßn ë T«ki« (víi t− c¸ch lµ ®¹i diÖn Héi ch÷ thËp ®á Liªn X«), mét nh©n vËt cao cÊp trong ChÝnh phñ NhËt ®· nãi víi h¾n:

th− tõ trung quèc 155 “Chóng t«i cã quyÒn mong ®îi ë nh÷ng ng−êi têrètxkÝt mét sù thay ®æi vÒ s¸ch l−îc. T«i kh«ng cÇn ®i s©u vµo chi tiÕt. ChØ cÇn nãi r»ng chóng t«i mong ®îi ë hä nh÷ng hµnh ®éng thuËn lîi cho sù can thiÖp cña chóng t«i vµo c«ng viÖc cña Trung Quèc”. Racèpxki tr¶ lêi víi tªn NhËt: “T«i sÏ viÕt th− cho Têrètxki vÒ vÊn ®Ò nµy”. §Õn th¸ng 12-1935, Têrètxki ra chØ thÞ cho nh÷ng tªn Trung Quèc ®ång bän cña h¾n, vµ nh¾c ®i nh¾c l¹i r»ng: “§õng g©y trë ng¹i cho cuéc x©m l−îc cña NhËt B¶n ë Trung Quèc”. Nh− vËy lµ bän têrètxkÝt Nga muèn b¸n cho ®Õ quèc NhËt kh«ng chØ nh÷ng phÇn ®Êt cña Tæ quèc m×nh - Xibªri vµ nh÷ng tØnh ven biÓn - mµ chóng cßn muèn b¸n cho ®Õ quèc NhËt c¶ Tæ quèc chóng t«i - n−íc Trung Hoa n÷a! - ThÕ th× bän têrètxkÝt Trung Quèc ®· hµnh ®éng nh− thÕ nµo? Râ rµng c¸c b¹n sÏ n«n nãng, hái t«i nh− vËy. - Nh−ng, th−a c¸c b¹n th©n mÕn, chØ trong bøc th− sau, t«i míi cã thÓ tr¶ lêi c¸c b¹n ®−îc. C¸c b¹n h¸ ch¼ng ®· dÆn t«i viÕt nh÷ng bµi ng¾n ®ã sao? Mong sím ®−îc gÆp l¹i c¸c b¹n. P.C.LIN B¸o Notre Voix, ngµy 23-6-1939.

156 TH¦ Tõ TRUNG QUèC HO¹T §éNG CñA BäN TêRèTXKÝT TRUNG QUèC C¸c b¹n th©n mÕn, Tr−íc khi tr¶ lêi c©u hái cña c¸c b¹n vÒ ho¹t ®éng cña bän têrètxkÝt Trung Quèc, tr−íc hÕt cho phÐp t«i giíi thiÖu víi c¸c b¹n nöa t¸ nh÷ng tªn ®Çu sá, qu¸ − ph¶n béi ®· tõng lµm r¹ng danh “quèc tÕ thø t−”. §ã lµ: TrÇn §éc Tó, Bµnh ThuËt Chi, La H¸n, DiÖp Thanh, Tr−¬ng Mé §µo, Hoµng C«ng L−îc. Theo thø tù thêi gian, sau ®©y lµ nh÷ng viÖc chóng ®· lµm: Th¸ng 9-1931, trong khi qu©n ®éi NhËt x©m chiÕm M·n Ch©u, Së MËt th¸m NhËt ë Th−îng H¶i ®· b¾t liªn l¹c víi ba tªn tr−íc. Hai bªn ®· ký kÕt víi nhau mét hiÖp ®Þnh: Nhãm têrètxkÝt cam kÕt kh«ng tiÕn hµnh mét cuéc tuyªn truyÒn nµo chèng l¹i cuéc x©m l−îc cña NhËt. Së MËt th¸m NhËt th× cam kÕt sÏ tr¶ cho nhãm têrètxkÝt mçi th¸ng 300 ®«la, cïng nh÷ng kho¶n tiÒn tr¶ thªm cho c©n xøng víi nh÷ng “c«ng viÖc ®· lµm ®−îc cã kÕt qu¶”. ThÕ lµ TrÇn §éc Tó vµ ®ång bän b¾t tay ngay vµo c«ng viÖc. Víi tiÒn b¹c cña NhËt, chóng cho xuÊt b¶n nh÷ng t¹p chÝ vµ nh÷ng tËp trµo phóng ®Ó truyÒn b¸ nh÷ng t− t−ëng nh− lµ: “ChiÕm M·n Ch©u, ng−êi NhËt chØ mong gi¶i quyÕt nhanh chãng nh÷ng vÊn ®Ò cßn ®ang tranh c·i, chø hä kh«ng hÒ cã chót ý ®å nµo x©m l−îc Trung Quèc”.

th− tõ trung quèc 157 Nh÷ng môc trªn c¸c tê b¸o têrètxkÝt võa rao th× ®Õn l−ît Th−îng H¶i bÞ bän NhËt tÊn c«ng, vµo th¸ng 1-1932. Lóc ®ã, bän têrètxkÝt nãi nh− thÕ nµo? Chóng cã thõa nhËn lµ chóng ph¹m sai lÇm kh«ng? Chóng cã th«i lµm viÖc cho kÎ x©m l−îc kh«ng? Hoµn toµn kh«ng? Trong khi binh sÜ cña Lé qu©n thø 19 hy sinh x−¬ng m¸u cña m×nh ®Ó b¶o vÖ ®Êt n−íc th× bän têrètxkÝt, trªn lêi nãi còng nh− trong hµnh ®éng, ®· ph¹m hÕt téi ph¶n béi nµy ®Õn téi ph¶n béi kh¸c. Mét mÆt chóng viÕt: “Cuéc chiÕn tranh ë Th−îng H¶i kh«ng cã quan hÖ ®Õn nh©n d©n. §ã kh«ng ph¶i lµ mét cuéc chiÕn tranh d©n téc c¸ch m¹ng. §ã lµ mét cuéc chiÕn tranh gi÷a bän ®Õ quèc víi nhau”. Vµ mÆt kh¸c, chóng phao tin ®ån nh¶m, ®−a ra nh÷ng khÈu hiÖu cã tÝnh chÊt thÊt b¹i chñ nghÜa, lµm lé nh÷ng kÕ ho¹ch phßng thñ, v.v.. Kh«ng ph¶i chØ cã thÕ ®©u. Nh÷ng tªn têrètxkÝt kh¸c nh− Hoa V¨n Kh«i vµ Cung T©n Th− ®· chui vµo trong cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n Th−îng H¶i, chóng bÝ mËt liªn l¹c víi Së c¶nh s¸t vµ bän chñ NhËt, vµ lµm ®ñ mäi c¸ch ®Ó ph¸ ho¹i phong trµo. ThËm chÝ, chóng cßn m−u toan b¾t ®i c¶ nh÷ng ng−êi cÇm ®Çu giái nhÊt cña cuéc b·i c«ng. N¨m 1933, nguyªn so¸i Phïng Ngäc T−êng vµ t−íng C¸t Hång X−¬ng, mét ®¶ng viªn céng s¶n ®· tæ chøc mét ®éi qu©n chèng NhËt ë Kalgan. Trong thêi kú nµy, §¶ng Céng s¶n ®ang cßn ho¹t ®éng bÝ mËt, viÖc liªn l¹c gi÷a miÒn Trung vµ miÒn B¾c ®ang khã kh¨n. Lîi dông t×nh h×nh ®ã, tªn têrètxkÝt Tr−¬ng Mé §µo tù x−ng lµ “®¹i diÖn §¶ng Céng s¶n” vµ t×m c¸ch biÕn sù nghiÖp chèng NhËt thµnh mét cuéc néi chiÕn, b»ng c¸ch ®−a ra khÈu hiÖu: “§i víi NhËt, chèng l¹i T−ëng Giíi Th¹ch”. H¾n bÞ t−íng C¸t lét mÆt n¹ vµ tèng cæ ®i. Ýt l©u sau ®ã, t−íng C¸t nh©n cã c«ng viÖc ph¶i ®i ®Õn Thiªn T©n, Tr−¬ng Mé §µo liÒn cho ng−êi ¸m s¸t «ng.

158 Hå CHÝ MINH TOµN TËP Trong th− sau, t«i sÏ kÓ ®Ó c¸c b¹n râ vÒ viÖc bän têrètxkÝt Trung Quèc tiÕp tôc ph¶n béi Tæ quèc cña chóng nh− thÕ nµo. Chµo th©n ¸i P.C.LIN B¸o Notre Voix, ngµy 7-7-1939.

159 TH¦ Tõ TRUNG QUèC TæNG KÕT SAU hai N¡M §ÊU TRANH Trong dÞp kû niÖm lÇn thø hai cuéc chiÕn tranh chèng NhËt, cho phÐp t«i, qua b¸o Notre Voix, thµnh thùc c¶m ¬n c¸c b¹n §«ng D−¬ng vµ Ph¸p ®· tõng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp gióp ®ì chóng t«i trong nh÷ng lóc khã kh¨n vµ lóc ®Êu tranh. Trong khi c¶m ¬n vµ mong r»ng trong t−¬ng lai c¸c b¹n ®ã sÏ gióp ®ì chóng t«i mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vµ tÝch cùc h¬n, t«i tin ch¾c lµ ®· nãi lªn ®−îc t×nh c¶m s©u s¾c cña tÊt c¶ anh em Trung Quèc chóng t«i. Nh©n dÞp kû niÖm nµy mµ ®iÓm l¹i mét c¸ch nhanh chãng nh÷ng thµnh tÝch cña hai n¨m ®Êu tranh võa qua cã lÏ kh«ng ph¶i lµ thõa. Víi c¸i gi¸ ph¶i tr¶ lµ 10 tû yªn vµ 700.000 ng−êi bÞ chÕt vµ bÞ th−¬ng, bän ph¸t xÝt NhËt ®· x©m chiÕm 12 tØnh cña chóng t«i (víi sè d©n lµ 200 triÖu ng−êi). §ã lµ mét tæn thÊt nÆng nÒ ®èi víi chóng t«i. Cßn ®èi víi NhËt B¶n, ph¶i ch¨ng ®ã lµ mét th¾ng lîi lín? Kh«ng. Trong sè 1.038 khu hay huyÖn trong vïng bÞ chiÕm, chØ cã 65 khu hay huyÖn hoµn toµn bÞ ®Æt d−íi sù kiÓm so¸t cña ®Þch, tuy r»ng 25 trong sè 65 khu hay huyÖn ®ã ®· bÞ chiÕm tõ tr−íc chiÕn tranh; tªn ph¶n béi ¢u Nh− Canh ®· tæ chøc t¹i ®Êy c¸i gäi lµ “ChÝnh phñ tù trÞ Hµ B¾c chèng céng”. Trªn 900 khu hay huyÖn ®ang lµ c¨n cø cña du kÝch vµ hoµn toµn do chóng t«i kiÓm so¸t. Nh÷ng khu hay huyÖn kh¸c chØ bÞ ®Þch kiÓm so¸t tõng phÇn, chóng chiÕm ®ãng c¸c tØnh lþ vµ nh÷ng con ®−êng lín, chø kh«ng d¸m m¹o hiÓm ®i vµo c¸c lµng m¹c. Bëi vËy

160 Hå CHÝ MINH TOµN TËP cho nªn ®ã võa lµm mét tæn thÊt ®èi víi chóng t«i, nh−ng vÒ phÝa ®Þch th× ®ã kh«ng ph¶i lµ mét th¾ng lîi. NÕu chóng ta xÐt cuéc chiÕn tranh trong toµn côc cña nã, chóng ta cã thÓ nãi r»ng suèt trong hai n¨m nay, bän ®Õ quèc NhËt ®· bÞ ®¸nh b¹i trªn tÊt c¶ c¸c mÆt trËn. MÆt trËn chÝnh trÞ: S¸ch l−îc “lµm cho ng−êi Trung Quèc nµy ®¸nh ng−êi Trung Quèc kh¸c” cña chóng ®· bÞ bÎ g·y tr−íc MÆt trËn d©n téc chèng NhËt cña chóng t«i, bän ph¸t xÝt NhËt ph¶i chuyÓn sang dïng mét s¸ch l−îc kh¸c: “§¸nh m¹nh, th¾ng nhanh”. §Õn l−ît nã, s¸ch l−îc nµy còng bÞ ph¸ tan víi chÝnh s¸ch cña chóng t«i lµ “chiÕn tranh kÐo dµi”. S¸ch l−îc thø ba cña NhËt B¶n lµ “ký nhanh hoµ −íc, kÕt thóc nhanh cuéc chiÕn tranh” ®· bÞ thÊt b¹i th¶m h¹i tr−íc quyÕt t©m cña chóng t«i lµ ®¸nh ®Õn cïng. HiÖn nay, chóng ®ang thö “lÊy chiÕn tranh nu«i chiÕn tranh”, nghÜa lµ dïng tµi nguyªn trong nh÷ng vïng bÞ chiÕm ®Ó chèng l¹i chóng t«i. ChÝnh s¸ch ®ã còng kh«ng thùc hiÖn ®−îc, gièng nh− c¸i tham väng muèn khai hoang mét nói löa! Lµm sao chóng cã thÓ khai th¸c ®−îc mét n−íc mµ ë hËu ph−¬ng ®ang mäc lªn tua tña nh÷ng gi¸o m¸c vµ sóng tr−êng cña du kÝch, cßn ë tiÒn ph−¬ng th× bÞ sóng tr−êng vµ sóng liªn thanh cña bé ®éi chóng t«i chÆn l¹i? MÆt trËn kinh tÕ: C¸ch ®©y hai n¨m, mét tªn bé tr−ëng NhËt viÕt: “N−íc NhËt sÏ bÞ ph¸ s¶n nÕu cø ®Ó cho c«ng tr¸i v−ît qu¸ 10 tû”. ThÕ mµ hiÖn nay, c«ng tr¸i cña NhËt ®· lªn tíi 24 tû, v−ît xa tæng thu nhËp cña c¶ n−íc. Theo tê Niªn gi¸m kinh tÕ NhËt B¶n1), tõ th¸ng 7 ®Õn th¸ng 9-1938, chØ tÝnh trong huyÖn X... ®· cã 64 c«ng x−ëng bÞ ®ãng cöa. Trong c«ng nghiÖp nhÑ, trªn 8.000 c¬ së chØ ho¹t ®éng tõng phÇn, 1,5 triÖu c«ng nh©n kh«ng cã viÖc lµm. Mïa mµng n¨m nay kÐm n¨m ngo¸i 4,7 triÖu t¹. Sè vô b·i c«ng vµ xung ®ét vÒ ruéng ®Êt ngµy cµng t¨ng. Trong nöa ®Çu cña n¨m 1938, ®· x¶y ra 593 vô b·i c«ng vµ 299 cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n. _______________ 1) Trong nguyªn b¶n viÕt b»ng tiÕng Anh: Japan economic year book (BT).

th− tõ trung quèc 161 Th−¬ng nghiÖp còng gi¶m sót mét c¸ch nguy kÞch do viÖc tÈy chay ®−îc tæ chøc t¹i c¸c n−íc chèng NhËt. MÆt trËn qu©n sù: Tõ 8 th¸ng nay, qu©n NhËt kh«ng tiÕn ®−îc n÷a. NhiÒu lÇn chóng toan v−ît qua s«ng Hoµng Hµ, nh−ng lÇn nµo chóng còng ph¶i th¸o lui sau khi bÞ tæn thÊt nÆng nÒ. §iÒu ®ã chøng tá qu©n ®éi NhËt ®· bÞ suy yÕu. Trong thêi kú thø hai cña cuéc chiÕn tranh, chóng ®Þnh huy ®éng tÊt c¶ lµ 46 s− ®oµn, nh−ng chØ huy ®éng ®−îc 33 s− ®oµn. Chóng kh«ng ®ñ ng−êi ®Ó ®èi phã víi mét mÆt trËn qu¸ dµi - kho¶ng 3.000 kil«mÐt! Tinh thÇn chèng chiÕn tranh ngµy cµng lan nhanh trong qu©n ®éi vµ nh©n d©n. Nh÷ng vô tù tö, ®µo ngò vµ binh biÕn x¶y ra trong qu©n ®éi ngµy cµng nhiÒu. TÝnh ®Õn th¸ng 12 n¨m võa qua, trªn 6.000 gi¸o viªn vµ gi¸o s− ®· bÞ b¾t v× ®· ®Êu tranh chèng chiÕn tranh. NÕu chóng ta nh×n vÒ mÆt quèc tÕ, chóng ta sÏ thÊy r»ng chñ nghÜa ph¸t xÝt NhËt - uy hiÕp mäi ng−êi vµ g©y chiÕn víi mäi ng−êi - ®ang l©m vµo t×nh tr¹ng ngµy cµng bÞ c« lËp. Chèng mét kÎ thï rÊt m¹nh vµ rÊt nguy hiÓm, nh−ng ®ang suy yÕu nhanh chãng, chóng t«i cã tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi. Thêi gian ®ang lµm chóng t«i m¹nh lªn, mét ®Êt n−íc bao la víi nh÷ng tµi nguyªn v« tËn, mét sè d©n ®«ng ®óc sÏ lµ mét nguån dù tr÷ cho qu©n ®éi chóng t«i; Ph¸p, Anh, Mü vµ nh©n d©n tÊt c¶ nh÷ng n−íc d©n chñ ®Òu gióp ®ì chóng t«i; Liªn X« lµ mét trong nh÷ng ng−êi b¹n chung thuû nhÊt vµ v« t− nhÊt ®èi víi chóng t«i. Chóng t«i cã “thiªn thêi, ®Þa lîi vµ nh©n hoµ” lµ ba yÕu tè cÇn thiÕt cho chiÕn th¾ng. Nh−ng ®Ó khái mang tiÕng lµ kho¸c l¸c, t«i xin m−în lêi mét ng−êi n−íc ngoµi, ®· tõng hiÓu biÕt nhiÒu vÒ Trung Quèc, - «ng vèn lµ ®¹i sø Mü: “... Th¸i ®é cña nh©n d©n Trung Quèc rÊt b×nh tÜnh - «ng ®¹i sø Êy nãi nh− thÕ. - Tinh thÇn c¸c chiÕn sÜ rÊt cao. Nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o ®Òu tuyÖt ®èi tin t−ëng vµo th¾ng lîi cuèi cïng cña m×nh. Ch−a bao giê quyÕt t©m ®¸nh ®Õn cïng l¹i m¹nh ®Õn thÕ...”.

162 Hå CHÝ MINH TOµN TËP MÆc dï lêi dÉn chøng nµy h¬i cò - «ng ®¹i sø ph¸t biÓu nh÷ng lêi nµy ngµy 4-7 t¹i Niu Oãc -, nh−ng nã vÉn cã gi¸ trÞ. §Ó kÕt thóc, cho phÐp t«i giíi thiÖu víi c¸c b¹n ®o¹n cuèi cña mét bµi h¸t ®−îc so¹n ra ®Ó chµo mõng lÔ kû niÖm n¨m thø hai cuéc chiÕn tranh cña chóng t«i v× nÒn ®éc lËp vµ tù do: “Ai cã tiÒn th× gãp tiÒn. Ai cã søc th× gãp søc. Mçi chóng ta lµ mét chiÕn sÜ anh dòng. TiÕn lªn! Qu©n thï s¾p ph¶i nh¶ ra th«i. H·y cèng hiÕn tÊt c¶! H·y cèng hiÕn tÊt c¶! Cho chiÕn th¾ng ®ang ®Õn víi chóng ta!”. P.C.LIN B¸o Notre Voix, ngµy 14-7-1939.

163 TH¦ Tõ TRUNG QUèC HO¹T §éNG CñA BäN TêRèTXKÝT ë TRUNG QUèC C¸c b¹n th©n mÕn, Trong nh÷ng th− tr−íc, t«i ®· kÓ víi c¸c b¹n vÒ viÖc bän têrètxkÝt ¨n l−¬ng cña tôi NhËt, ®· t×m c¸ch ph¸ ho¹i nh− thÕ nµo cuéc ®Êu tranh anh hïng ë Th−îng H¶i vµ sù nghiÖp yªu n−íc ë Kalgan. H«m nay, t«i l¹i kÓ tiÕp víi c¸c b¹n c©u chuyÖn vÒ téi ¸c cña chóng. Rót lui vÒ Phóc KiÕn, Lé qu©n thø 19 l¹i tiÕp tôc chiÕn ®Êu. Nã tæ chøc mét ChÝnh phñ chèng NhËt vµ b¾t ®Çu cuéc vËn ®éng thµnh lËp mÆt trËn duy nhÊt b»ng c¸ch ký kÕt mét hiÖp nghÞ víi Hång qu©n Trung Quèc. Ýt l©u tr−íc ®ã, Lé qu©n thø 19 lµ mét trong nh÷ng lùc l−îng ®· tõng h¨ng say chèng céng; nh−ng tr−íc t×nh h×nh Tæ quèc l©m nguy, nã ®· quªn hÕt hËn thï ®Ó theo ®uæi mét môc ®Ých duy nhÊt lµ chèng qu©n x©m l−îc. Theo lÖnh cña NhËt, bän têrètxkÝt ®i ngay vµo ho¹t ®éng. Mét mÆt, chóng khªu gîi chñ nghÜa ®Þa ph−¬ng cña d©n chóng ®Ó chèng l¹i ChÝnh phñ míi - Lé qu©n thø 19 tõ Qu¶ng §«ng tíi - vµ mÆt kh¸c, chóng t×m c¸ch lµm cho Hång qu©n suy yÕu. C¸ch chóng tiÕn hµnh ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô thø hai lµ nh− sau: Chóng xin vµo Hång qu©n víi t− c¸ch lµ nh÷ng phÇn tö c¸ch m¹ng vµ ®Ó g©y tÝn nhiÖm, lóc ®Çu chóng lµm viÖc rÊt tÝch cùc. Mét khi ®−îc

164 Hå CHÝ MINH TOµN TËP ®Ò b¹t lªn nh÷ng c−¬ng vÞ Ýt nhiÒu cã träng tr¸ch, chóng b¾t ®Çu lµm c«ng viÖc téi lçi. Xin nªu vµi vÝ dô: Trong chiÕn ®Êu, khi cÇn ph¶i rót lui th× chóng tiÕn vµ khi cÇn tiÕn th× chóng lïi. Chóng göi qu©n nhu sóng ®¹n ®Õn nh÷ng n¬i kh«ng cÇn, nh−ng nh÷ng chç ®ang cÇn th× chóng l¹i kh«ng göi tíi. Chóng b«i thuèc ®éc vµo vÕt th−¬ng cña c¸c chiÕn sÜ - nhÊt lµ c¸n bé qu©n ®éi - cèt lµm cho tay ch©n hä bÞ c−a côt ®i, v.v.. Nh÷ng hµnh ®éng téi lçi ®ã ®· ®−îc ph¸t hiÖn kh¸ sím, thËt may cho nh÷ng ng−êi céng s¶n! Tõ n¨m 1935, nh÷ng ng−êi céng s¶n ®· b¾t ®Çu mét chiÕn dÞch tuyªn truyÒn réng lín cho mÆt trËn d©n téc chèng NhËt. Nh©n d©n, nhÊt lµ c«ng nh©n vµ sinh viªn, ®· tÝch cùc ñng hé c−¬ng lÜnh ®ã. Trong Quèc d©n §¶ng, t− t−ëng vÒ mÆt trËn d©n téc ®· cã tiÕn bé. Trong lóc ®ã, ng−êi ta thÊy bän têrètxkÝt vÉn ®ãng vai trß hai mÆt. Võa vu khèng, võa chia rÏ. Chóng nãi víi quÇn chóng: “§Êy! thÕ lµ bän céng s¶n ®· tù b¸n m×nh cho giai cÊp t− s¶n råi. Quèc d©n §¶ng sÏ kh«ng bao giê chèng NhËt ®©u!”. Cßn víi Quèc d©n §¶ng, th× chóng nãi: “MÆt trËn d©n téc −? §ã ch¼ng qua chØ lµ mét thñ ®o¹n cña bän céng s¶n th«i. NÕu muèn ®¸nh NhËt, tr−íc hÕt ph¶i diÖt trõ bän céng s¶n!”. Cuèi n¨m 1936, trong sù biÕn T©y An, chÝnh s¸ch ®oµn kÕt chèng NhËt ®· th¾ng. Khi thÊy ©m m−u g©y néi chiÕn cña chóng bÞ thÊt b¹i, bän têrètxkÝt Tr−¬ng Mé §µo vµ T¹ Duy LiÖt liÒn tæ chøc vô ¸m s¸t t−íng V−¬ng Di TriÕt, mét trong sè nh÷ng ng−êi sèt s¾ng t¸n thµnh chñ tr−¬ng vÒ mÆt trËn d©n téc1). B©y giê nãi vÒ n¨m 1937, thêi kú s¾p x¶y ra chiÕn tranh. Toµn d©n ®Òu ®oµn kÕt chèng x©m l−îc. TÊt c¶ mäi ng−êi, trõ bän têrètxkÝt. Nh÷ng tªn ph¶n béi nµy, häp lÐn lót víi nhau, ®· th«ng qua nh÷ng “nghÞ quyÕt” mµ sau ®©y lµ mét vµi ®o¹n: “Trong cuéc chiÕn tranh chèng NhËt nµy, th¸i ®é cña chóng t«i ®· râ rµng: _______________ 1) PhÇn tiÕp theo ®¨ng trªn b¸o ngµy 11-8-1939 (BT).

th− tõ trung quèc... 165 Nh÷ng kÎ nµo muèn chiÕn tranh x¶y ra vµ cã chót Ýt ¶o t−ëng vÒ ChÝnh phñ Quèc d©n §¶ng; nh÷ng kÎ ®ã ®Òu lµ ph¶n béi thËt sù. ViÖc hîp t¸c gi÷a §¶ng Céng s¶n vµ Quèc d©n §¶ng ch¼ng qua chØ lµ mét sù ph¶n béi cã ý thøc mµ th«i...”. Vµ nh÷ng thø tåi tÖ kh¸c cïng mét lo¹i nh− thÕ. ChiÕn tranh ®· ®Õn gÇn. Nh÷ng lêi høa hÑn cña Së MËt th¸m NhËt ®−îc vËt chÊt ho¸. Bän têrètxkÝt ë Th−îng H¶i ®−îc lÜnh mét th¸ng 100.000 ®«la ®Ó lµm viÖc t¹i miÒn Trung vµ miÒn Nam ®Êt n−íc. Bän ë Thiªn T©n vµ B¾c Kinh mçi th¸ng lÜnh 50.000 ®«la ®Ó lµm viÖc t¹i Hoa B¾c, nh»m chèng l¹i B¸t lé qu©n vµ nh÷ng tæ chøc yªu n−íc kh¸c. §Õn gi÷a n¨m 1937, bän têrètxkÝt ®· bÞ kh¸m ph¸ vµ bÞ b¾t trong §Æc khu. Theo lêi T«n NghÜa H¶i thó nhËn, chóng cã nhiÖm vô: 1) Ph¸ ho¹i B¸t lé qu©n, 2) G©y c¶n trë cho sù ph¸t triÓn cña mÆt trËn d©n téc, 3) Do th¸m, vµ 4) Tæ chøc m−u s¸t c¸c nhµ l·nh ®¹o. Tr−íc toµ ¸n nh©n d©n cña §Æc khu, tªn têrètxkÝt Hoµng PhËt H¶i, ngoµi nh÷ng ®iÒu kh¸c ra, ®· khai r»ng, trong cuéc gÆp gì lÇn thø t−, Tr−¬ng Mé §µo cã dÆn h¾n: “Anh h·y nghiªn cøu kü ph−¬ng ph¸p vµ hÖ thèng tæ chøc cña Hång qu©n. Sau ®ã, anh thµnh lËp nh÷ng trung t©m thanh niªn ®Ó dïng vµo viÖc ph¸ ho¹i.... Môc ®Ých cña chóng ta lµ g©y rèi lo¹n trong Hång qu©n vµ trõ khö nh÷ng tªn chØ huy cña nã”. Tr−¬ng Mé §µo cßn dÆn h¾n r»ng: “Dô dç mét bé phËn c¸n bé c¬ së theo chóng ta, khªu gîi lßng nhí quª h−¬ng cña hä, khuyÕn khÝch hä ®µo ngò b»ng c¸ch cho hä mét Ýt tiÒn ®i ®−êng. §ã lµ mét trong nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®Ó lµm cho qu©n ®éi tan r·”. Tªn têrètxkÝt Qu¸ch UÈn Kinh thó nhËn lµ T«n NghÜa H¶i ®· giao cho h¾n nhiÖm vô ph¶i tuyªn truyÒn chñ nghÜa thÊt b¹i trong ®¸m chiÕn sÜ, b»ng c¸ch nãi víi hä r»ng Trung Quèc kh«ng bao giê th¾ng næi v× “ngay dï chóng ta cã ®¸nh ®uæi ®−îc ng−êi NhËt ®i ch¨ng n÷a, th× ng−êi Mü vµ ng−êi Anh còng sÏ ¸p bøc

166 Hå CHÝ MINH TOµN TËP chóng ta”; r»ng “kh«ng nh÷ng chóng ta sÏ kh«ng th¾ng næi mµ sÏ cßn bÞ tiªu diÖt nÕu chóng ta ®Êu tranh”; r»ng “Trung Quèc qu¸ yÕu, kh«ng chèng l¹i næi NhËt B¶n, Anh vµ Mü ®©u!”. Vµ Tr−¬ng Mé §µo bæ sung nh÷ng chØ thÞ ®ã b»ng c¸ch nãi thªm r»ng: “Ph¶i lîi dông chÝnh s¸ch mÆt trËn d©n téc ®Ó vu c¸o bän céng s¶n, vµ ®Ó nãi r»ng chóng ®· b¸n rÎ giai cÊp v« s¶n, cèt ®Ó g©y bÊt b×nh trong ®¸m chiÕn sÜ...”. LÊy cí lµ ®Ó gi¸o dôc, bän têrètxkÝt tæ chøc nh÷ng phÇn tö chËm tiÕn trong qu©n ®éi thµnh nh÷ng nhãm trung t©m nhá, råi lîi dông nh÷ng ®iÒu kiÖn sèng gian khæ trong qu©n ®éi ®Ó khuyÕn khÝch hä ®µo ngò mang theo c¶ vò khÝ vµ c©u kÕt víi bän thæ phØ, g©y rèi lo¹n ë hËu ph−¬ng trong khi B¸t lé qu©n ®ang ë ngoµi mÆt trËn.... §ã lµ nh÷ng m−u m« cña bän têrètxkÝt chèng l¹i B¸t lé qu©n d©n téc c¸ch m¹ng. Trong th− sau, t«i sÏ nãi c¸c b¹n râ vÒ viÖc bän ph¶n béi ®ã ®· dïng ph−¬ng ph¸p ®¸ng ghª tëm nh− thÕ nµo ®Ó m−u lµm tan r· c¸c lùc l−îng chèng NhËt kh¸c. LIN B¸o Notre Voix, ngµy 28-7-1939 vµ ngµy 11-8-1939.

167 NH÷NG CHØ thÞ mµ t«i nhí vµ truyÒn ®¹t 1. Lóc nµy, §¶ng kh«ng nªn ®−a ra nh÷ng ®ßi hái qu¸ cao (®éc lËp d©n téc, nghÞ viÖn, v.v.). Nh− thÕ sÏ r¬i vµo c¹m bÉy cña ph¸t xÝt NhËt. ChØ nªn ®ßi c¸c quyÒn d©n chñ, tù do tæ chøc, tù do héi häp, tù do b¸o chÝ vµ tù do ng«n luËn, ®ßi ©n x¸ toµn thÓ chÝnh trÞ ph¹m, ®Êu tranh ®Ó §¶ng ®−îc ho¹t ®éng hîp ph¸p. 2. Muèn ®¹t ®−îc môc ®Ých trªn ph¶i ra søc tæ chøc MÆt trËn d©n téc d©n chñ réng r·i. MÆt trËn Êy kh«ng nh÷ng chØ cã ng−êi §«ng D−¬ng mµ bao gåm c¶ nh÷ng ng−êi Ph¸p tiÕn bé ë §«ng D−¬ng, kh«ng nh÷ng chØ cã nh©n d©n lao ®éng mµ gåm c¶ giai cÊp t− s¶n d©n téc. 3. §èi víi t− s¶n d©n téc, §¶ng ph¶i cã th¸i ®é khÐo lÐo, mÒm dÎo. Ph¶i hÕt søc l«i kÐo hä vµ gi÷ hä ë trong MÆt trËn, thóc ®Èy hä hµnh ®éng nÕu cã thÓ, c« lËp hä vÒ chÝnh trÞ nÕu cÇn. Tr¸nh hÕt søc ®Ó hä ë ngoµi MÆt trËn, v× nh− thÕ lµ ®Èy hä r¬i vµo tay bän ph¶n ®éng, lµ t¨ng thªm lùc l−îng cho chóng. 4. §èi víi bän têrètxkÝt, kh«ng thÓ cã tho¶ hiÖp nµo, mét nh−îng bé nµo. Ph¶i dïng mäi c¸ch ®Ó lét mÆt n¹ chóng lµm tay sai cho chñ nghÜa ph¸t xÝt, ph¶i tiªu diÖt chóng vÒ chÝnh trÞ. 5. §Ó ph¸t triÓn vµ cñng cè lùc l−îng, më réng ¶nh h−ëng vµ hµnh ®éng cã hiÖu qu¶. MÆt trËn d©n chñ §«ng D−¬ng21 ph¶i cã liªn hÖ chÆt chÏ víi MÆt trËn nh©n d©n Ph¸p22, v× MÆt trËn nµy

168 Hå CHÝ MINH TOµN TËP còng ®Êu tranh cho c¸c quyÒn tù do d©n chñ vµ cã thÓ gióp rÊt nhiÒu cho ta. 6. §¶ng kh«ng thÓ ®ßi hái MÆt trËn thõa nhËn quyÒn l·nh ®¹o cña m×nh, mµ ph¶i tá ra lµ mét bé phËn trung thµnh nhÊt, ho¹t ®éng nhÊt vµ ch©n thùc nhÊt. ChØ trong ®Êu tranh vµ c«ng t¸c h»ng ngµy, khi quÇn chóng réng r·i thõa nhËn chÝnh s¸ch ®óng ®¾n vµ n¨ng lùc l·nh ®¹o cña §¶ng, th× §¶ng míi giµnh ®−îc ®Þa vÞ l·nh ®¹o. 7. Muèn lµm ®−îc nhiÖm vô trªn, §¶ng ph¶i ®Êu tranh kh«ng nh©n nh−îng chèng t− t−ëng bÌ ph¸i, vµ ph¶i tæ chøc häc tËp cã hÖ thèng chñ nghÜa M¸c - Lªnin ®Ó n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ chÝnh trÞ cho c¸c ®¶ng viªn. Ph¶i gióp ®ì c¸n bé kh«ng ®¶ng ph¸i n©ng cao tr×nh ®é. Ph¶i duy tr× quan hÖ chÆt chÏ víi §¶ng Céng s¶n Ph¸p. 8. Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng ph¶i kiÓm so¸t c¸c b¸o chÝ cña §¶ng ®Ó tr¸nh nh÷ng khuyÕt ®iÓm vÒ kü thuËt vµ chÝnh trÞ (vÝ dô: ®¨ng tiÓu sö ®ång chÝ R., b¸o “Lao ®éng” viÕt ®ång chÝ ®ã ë ®©u, ®ång chÝ ®ã trë vÒ nh− thÕ nµo, v.v.. B¸o ®ã l¹i ®¨ng vµ kh«ng b×nh luËn g× vÒ bøc th− cña ®ång chÝ nµy cho r»ng chñ nghÜa Têrètxki lµ s¶n phÈm cña tÝnh khoe khoang c¸ nh©n, v.v.). ViÕt n¨m 1939 Tµi liÖu tiÕng Ph¸p, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

169 B¸O C¸O GöI BAN CHÊP HµNH QUèC TÕ CéNG S¶N C¸c b¹n th©n mÕn, T«i ra ®i ®· 9 th¸ng nay vµ ®· tíi n¬i ®−îc 7 th¸ng. Nh−ng t«i lÊy lµm khæ t©m mµ b¸o c¸o r»ng t«i ch−a hoµn thµnh nhiÖm vô. §óng lµ t«i ®· r¬i vµo c¬n lèc lín ®ang lµm biÕn ®æi sè mÖnh cña hµng tr¨m triÖu con ng−êi vµ trªn con ®−êng di chuyÓn cña nã, nã ®· ngÉu nhiªn lµm ®¶o lén tÊt c¶ kÕ ho¹ch cña t«i. Tuy nhiªn ®iÒu ®ã còng kh«ng thÓ bµo ch÷a cho sù bÊt lùc cña t«i. Trong b¶y th¸ng qua, t«i ®· lµm g×? §−îc sù gióp ®ì cña mét sè b¹n, t«i b¾t tay tiÕn hµnh nghiªn cøu, nh−ng ch¼ng thu ®−îc kÕt qu¶ nµo. Sau ®ã, t«i t×m c¸ch b¾t c¸c mèi liªn l¹c, vµ viÖc nµy ®· ®−a l¹i Ýt nhiÒu kÕt qu¶ nh− sau ®©y chóng ta sÏ râ. Trong khi chê ®îi, ®Ó khái phÝ thêi gian, t«i ®Õn lµm viÖc phiªn dÞch c¸c tin tøc thÕ giíi (nghe ®µi thu thanh) ë B¸t lé qu©n, lµm BÝ th− chi bé, Chñ nhiÖm c©u l¹c bé vµ hiÖn nay, Uû viªn Uû ban c©u l¹c bé. §ång thêi t«i ®· viÕt mét cuèn s¸ch nãi vÒ Khu vùc ®Æc biÖt vµ mét sè bµi b¸o ph¶n ¸nh nh÷ng biÕn cè chÝnh trÞ vµ qu©n sù, sù tµn ¸c cña bän NhËt B¶n, tinh thÇn anh dòng cña c¸c chiÕn sÜ Trung Quèc, cuéc ®Êu tranh chèng bän têrètxkÝt... ®Ó tuyªn truyÒn quèc tÕ. Tõ ngµy 12-2-1939, sè lín nh÷ng bµi ®ã ®· ®−îc ®¨ng trªn tê Notre Voix, tuÇn b¸o c«ng khai cña §¶ng Céng s¶n §«ng D−¬ng,

170 Hå CHÝ MINH TOµN TËP xuÊt b¶n t¹i Hµ Néi. Trªn c¸c bµi ®ã t«i ®Òu ghi QuÕ L©m vµ ký tªn Lin, hy väng r»ng c¸c ®ång chÝ cã tr¸ch nhiÖm cã thÓ ®o¸n ®−îc ai lµ t¸c gi¶ vµ hiÖn ng−êi ®ã ë ®©u. Nh−ng hy väng nµy kh«ng ®¹t ®−îc. Tuy nhiªn, gi÷a t«i vµ ®ång chÝ Chñ nhiÖm tê b¸o ®· h×nh thµnh mét mèi liªn hÖ chÆt chÏ, vµ ®ång chÝ Êy vÉn tin ch¾c t«i lµ mét nhµ b¸o Trung Quèc. ChØ ®Õn cuèi th¸ng nµy (th¸ng 7), th«ng qua mét ng−êi b¹n, råi th«ng qua ®ång chÝ Chñ nhiÖm tê b¸o nãi trªn, t«i míi göi ®−îc cho Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng ®Þa chØ cña t«i vµ c¸c ®−êng lèi, chñ tr−¬ng. Nªn chó ý lµ tõ lóc ra ®i, ®Ó cho dÔ nhí, t«i ®· ghi l¹i nh÷ng ®iÓm chÝnh cña ®−êng lèi, chñ tr−¬ng. Nh−ng b¶n ghi ®ã, cïng víi tÊt c¶ ®å ®¹c cßn l¹i cña t«i, ®· bÞ thÊt l¹c ë Diªn An vµ ®Õn lóc t«i vÒ tíi n¬i th× chØ cßn l¹i vÎn vÑn mét quyÓn tõ ®iÓn. V× vËy, t«i chØ cã thÓ truyÒn ®¹t cho Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng nh÷ng ®iÒu t«i cßn nhí. §Ò nghÞ c¸c ®ång chÝ xem cã nh÷ng g× sai lÇm vµ thiÕu sãt lín kh«ng (b¶n sao kÌm theo)1). * ** Qua tê Notre Voix vµ tê §êi nay - mét tê tuÇn b¸o c«ng khai kh¸c cña §¶ng xuÊt b¶n b»ng tiÕng ViÖt ë Hµ Néi - t«i cã thÓ tãm t¾t t×nh h×nh trong n−íc nh− sau: Nh×n chung, tõ n¨m 1936 ®Õn n¨m 1938, t×nh h×nh ®· ®−îc c¶i thiÖn kh¸ nhiÒu, chÕ ®é ngµy lµm 8 giê, h»ng tuÇn cã ngµy nghØ, chÕ ®é nghØ h»ng n¨m lµ 10 ngµy cã l−¬ng, tù do tæ chøc ®· b¾t ®Çu ®−îc thùc hiÖn. NhiÒu tï chÝnh trÞ ®· ®−îc ©n x¸. Nh−ng tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ®· xÊu ®i tõ khi ChÝnh phñ §ala®iª ng¶ vÒ h÷u, nhÊt lµ tõ n¨m 1939. T×nh h×nh nghiªm träng nµy ®· g©y nªn phong trµo ®Êu tranh trong quÇn chóng. _______________ 1) Xem Nh÷ng chØ thÞ mµ t«i nhí vµ truyÒn ®¹t, tr. 167- 168 (BT).

b¸o c¸o göi ban chÊp hµnh quèc tÕ céng s¶n 171 T×nh H×NH CHÝNH TRÞ TRONG NG¦êI B¶N Xø Trung Kú: 2 ®¶ng viªn x· héi ng−êi b¶n xø, nghÞ viªn d©n biÓu vµ biªn tËp viªn b¸o “D©n” ®· bÞ t−íc quyÒn ®¹i biÓu, quyÒn c«ng d©n vµ bÞ tèng giam. Tê b¸o “D©n” bÞ ®ãng cöa. Trong cuéc bÇu cö bæ sung, 2 ®¶ng viªn x· héi kh¸c ®· tróng cö víi ®a sè phiÕu: 669 vµ 878 phiÕu, so víi 292 vµ 500 phiÕu bá cho c¸c øng cö viªn do chÝnh quyÒn ®−a ra. (H×nh nh− nhiÒu ng−êi céng s¶n ®· lÊy danh nghÜa §¶ng X· héi ®Ó dÔ ho¹t ®éng hîp ph¸p). Nam Kú: Trong dÞp bÇu cö Héi ®ång qu¶n h¹t, MÆt trËn d©n chñ ®· ®−a ra danh s¸ch Ninh, T¹o, Mai. ChÝnh quyÒn ®· g©y mäi khã kh¨n ®èi víi c¸c øng cö viªn nµy: Tõ chèi kh«ng nhËn danh s¸ch øng cö, ®e däa c¸c chñ muèn cho hä thuª phßng lµm n¬i héi häp, xÐ ¸p phÝch cña hä, b¾t c¸c biªn tËp viªn b¸o D©n chóng (tê b¸o c«ng khai cña §¶ng ë Sµi Gßn), tÞch biªn tßa b¸o vµ tµi chÝnh cña nã... Sau hµng tr¨m cuéc mÝt tinh ph¶n ®èi, cã h¬n 2 v¹n ng−êi tham gia, chÝnh quyÒn míi buéc ph¶i thõa nhËn danh s¸ch øng cö ®ã. Vµ chØ ®Õn vßng bÇu cö thø hai, 3 tªn têrètxkÝt vµ 3 tªn lËp hiÕn míi tróng cö. B¾c Kú: Do c¸c ®¹i biÓu ng−êi Ph¸p tõ chèi kh«ng chÞu th¶o luËn ®Ò nghÞ n©ng sè ®¹i biÓu ng−êi b¶n xø lªn b»ng sè ®¹i biÓu ng−êi Ph¸p (hiÖn nay cã 12 Ph¸p vµ 6 b¶n xø), 3 ®¹i biÓu ®¶ng viªn X· héi ng−êi b¶n xø ®· tõ chøc. Trong khi bÇu l¹i, nh÷ng ng−êi tõ chøc ®ã ®· th¾ng lîi rÊt oanh liÖt vµ tróng cö víi con sè tõ 750 ®Õn 772 phiÕu so víi con sè tõ 11 ®Õn 370 phiÕu bá cho c¸c øng cö viªn do chÝnh quyÒn ®−a ra. Ýt l©u sau, anh Phan Thanh, mét trong sè ®¹i biÓu ®¶ng viªn X· héi ®ã, chÕt. D©n chóng ®· tæ chøc tang lÔ rÊt träng thÓ. §¸m tang cã 153 vßng hoa, cã ®¹i biÓu 14 tØnh vÒ dù vµ dµi 2 kil«mÐt. Gia ®×nh anh nhËn ®−îc 110 ®iÖn viÕng. Ch−a bao giê cã mét ®¸m tang lín nh− thÕ ë Hµ Néi.

172 Hå CHÝ MINH TOµN TËP Tæ CHøC CHÝNH TRÞ CñA PH¸P ë B¾C Kú Th¸ng 1, §¹i héi Chi nh¸nh §¶ng X· héi B¾c §«ng D−¬ng häp t¹i Hµ Néi. NhiÒu quyÕt nghÞ ®· ®−îc th«ng qua: KÕt n¹p ®¶ng viªn: - “... tíi tËn c¸c thî thñ c«ng mï ch÷...”. Thèng nhÊt hµnh ®éng: - “... §¹i héi th«ng qua ®−êng lèi thèng nhÊt hµnh ®éng cña Ban Th−êng vô vµ giao cho Ban Th−êng vô thùc hiÖn s¸ch l−îc nµy...”. Gióp ®ì Trung Quèc: - “Mét uû ban th−êng trùc sÏ ®−îc thµnh lËp ®Ó ®¶m nhiÖm viÖc gióp ®ì Trung Quèc, ®ång thêi gióp ®ì c¶ nh÷ng ng−êi céng hoµ T©y Ban Nha, nh÷ng ng−êi l−u vong TiÖp Kh¾c, nh÷ng ng−êi Do Th¸i vµ c¸c n¹n nh©n §«ng D−¬ng”. Chèng ®µn ¸p: - “... cùc lùc ph¶n ®èi nh÷ng hµnh ®éng ph¸ ho¹i lßng tin cËy vµ mèi hy väng cña nh©n d©n b¶n xø ®èi víi n−íc Ph¸p d©n chñ.... B¸o ®éng cho tÊt c¶ c¸c tæ chøc tiÕn bé ®ang ho¹t ®éng ë miÒn B¾c §«ng D−¬ng vµ ®Ò nghÞ c¸c tæ chøc Êy cïng phèi hîp ho¹t ®éng ®Ó ng¨n chÆn nh÷ng hµnh ®éng v« chÝnh trÞ vµ ®éc ®o¸n ®ã”. Mét ®¹i biÓu thanh niªn d©n chñ (kh«ng ph¶i lµ mét tæ chøc) ®· ®äc tr−íc §¹i héi mét b¶n kiÕn nghÞ yªu cÇu cho thµnh lËp mét chi héi Thanh niªn x· héi (vµo th¸ng 4, mét chi héi nh− thÕ ®· ®−îc thµnh lËp ë Hµ Néi). Tê Notre Voix ®· ®¨ng mét lêi chµo mõng anh em göi cho §¹i héi. Héi Nh©n quyÒn23 ®· ®ßi tù do lËp nghiÖp ®oµn cho c«ng nh©n b¶n xø. (VÒ sau t«i sÏ tr×nh bµy chÝnh s¸ch cña bän têrètxkÝt §«ng D−¬ng). C¤NG NH¢N Tuú tõng vïng, tiÒn l−¬ng cã kh¸c nhau. Nh−ng nÐt chung ®èi víi tÊt c¶ c¸c n¬i lµ tiÒn l−¬ng rÊt thÊp. L−¬ng c«ng nhËt tèi thiÓu lµ: §µn «ng - Trung Kú: tõ 0®20 ®Õn 0®33 B¾c Kú: - 0®22 - 0®33

b¸o c¸o göi ban chÊp hµnh quèc tÕ céng s¶n 173 §µn bµ - Trung Kú: - 0,15 - 0,25 B¾c Kú: - 0,17 - 0,25 TrÎ em - Trung Kú: - 0,11 - 0,19 B¾c Kú: - 0,12 - 0,17 Theo sè liÖu chÝnh thøc ë B¾c Kú th× gi¸ sinh ho¹t th¸ng 6-1939 t¨ng 40% so víi th¸ng 9-1938 vµ so víi n¨m 1914 th× t¨ng 177%; trong khi ®ã, tiÒn l−¬ng chØ t¨ng tõ 10 ®Õn 12%, v× vËy mét lµn sãng b·i c«ng ®· næ ra. §Þa ph−¬ng Ngµnh Yªu s¸ch Ng−êi - Turan nghÒ tham gia Th¸ng KÕt qu¶ b·i c«ng - VÜnh Long c«ng - Chî Lín nh©n ph¶n ®èi t¨ng - 1 - - Thñ DÇu Mét Riksha tiÒn thuª nhµ thî lµm - H¶i Phßng g¹ch t¨ng l−¬ng 500 nt th¾ng lîi ®ån ®iÒn - H¶i Phßng ®ån ®iÒn t¨ng l−¬ng - nt - - CÇn Th¬ 300 nt th¾ng lîi - Hµ Néi thî may gi¶m giê lµm - U«ng BÝ tõ 11 giê - 3 th¾ng lîi thî c−a - Mü Tho thî c−a xuèng 9 giê 1.000 4- thî c−a 100 4- t¨ng l−¬ng 400 4- c«ng (kh«ng næ ra 300 4 th¾ng lîi nh©n má b·i c«ng) than c«ng t¨ng l−¬ng nh©n Riksha t¨ng l−¬ng t¨ng l−¬ng t¨ng l−¬ng ph¶n ®èi ph¹t 200 4 - v¹

174 Hå CHÝ MINH TOµN TËP §Þa ph−¬ng Ngµnh Yªu s¸ch Ng−êi - Chî Lín nghÒ tham gia Th¸ng KÕt qu¶ - H¶i Phßng b·i c«ng - Hµ Néi - Hµ Néi thî c−a t¨ng l−¬ng 100 4 - - Nam §Þnh c«ng t¨ng l−¬ng 3.000 nt th¾ng lîi - Hµ Néi - Hµ Néi nh©n sîi - Hµ Néi - Hµ Néi thî may t¨ng l−¬ng - nt - - Hµ Néi - Hµ Néi thî in t¨ng l−¬ng 70 4 th¾ng lîi - Hµ Néi - H¶i Phßng trÎ em ph¶n ®èi t¨ng 60 5 - b¸n gi¸ - Sµi Gßn kem - H¶i Phßng trÎ em t¨ng gi¸ 100 5 th¾ng lîi b¸n kem - H¶i Phßng ®« tuú t¨ng l−¬ng 500 nt - - H¶i Phßng thî dÖt t¨ng l−¬ng 14 nt th¾ng lîi häc nghÒ c¶i thiÖn sinh 30 nt - ho¹t nh¹c sÜ t¨ng l−¬ng 40 nt - thî dÖt t¨ng l−¬ng - nt th¾ng lîi thî méc nt 700 nt th¾ng lîi c«ng nt 1.500 nt th¾ng lîi nh©n bèc v¸c c«ng nt 300 nt th¾ng lîi nh©n mét phÇn vÖ sinh c«ng t¨ng l−¬ng 60 6 th¾ng lîi nh©n (b·i c«ng 1 giê) xi m¨ng c«ng nt 100 nt - nh©n bèc v¸c c«ng nt 800 nt th¾ng lîi nh©n xe chØ

b¸o c¸o göi ban chÊp hµnh quèc tÕ céng s¶n 175 §Þa ph−¬ng Ngµnh Yªu s¸ch Ng−êi nghÒ tham gia Th¸ng KÕt qu¶ - H¶i Phßng b·i c«ng - H¶i Phßng dÖt th¶m nt 700 nt - - H¶i Phßng - H¶i Phßng lµm « yªu s¸ch, - nt - - H¶i Phßng (kh«ng b·i - H¶i Phßng - H¶i Phßng c«ng) - Hµ Néi chÌ t¨ng l−¬ng 200 nt th¾ng lîi - Hµ Néi thî m¸y t¨ng l−¬ng 300 5 th¾ng lîi - Hµ Néi h·ng nt 300 6 nt - Hµ Néi bu«n - DÜ An chÌ nt 300 nt thÊt b¹i - Sµi Gßn - Sµi Gßn thuû tinh nt 700 nt - phô n÷ - Sµi Gßn - Hµ Néi c«ng nt 800 nt th¾ng lîi nh©n mét phÇn - Hµ Néi háa xa - Hµ Néi - Hµ Néi thªu t¨ng l−¬ng - nt th¾ng lîi mét phÇn lµm mò t¨ng l−¬ng 100 nt th¾ng lîi mét phÇn H·ng « t« nt 300 6 - Pho xe löa nt 700 nt - bÕn tµu nt 4.000 6 th¾ng lîi nhµ in nt 300 6 th¾ng lîi mét phÇn thî giµy nt - nt - m¸y diªm t¨ng l−¬ng 240 phô 6 th¾ng lîi n÷ nhµ in nt 60 6 th¾ng lîi thî méc ngµy hîp ph¸p - 6 th¾ng lîi nhµ in t¨ng l−¬ng - 6 th¾ng lîi kh¸c

176 Hå CHÝ MINH TOµN TËP §Þa ph−¬ng Ngµnh Yªu s¸ch Ng−êi nghÒ tham gia Th¸ng KÕt qu¶ nt b·i c«ng nt - Hµ Néi xe löa nt -6 - - Hµ Néi - H¶i Phßng thî m¸y 600 6 th¾ng lîi - U«ng BÝ l¸i tµu - 6 th¾ng lîi s«ng nt 2.000 6 th¾ng lîi c«ng nh©n má than (B¶ng nµy thèng kª tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 6, nh−ng ch−a ®Çy ®ñ. DÊu (-) tøc lµ ch−a biÕt). Mét vµi ®Æc ®iÓm cña c¸c cuéc b·i c«ng nãi trªn: So víi tr−íc th× c¸c cuéc b·i c«ng n¨m 1939 cã tæ chøc vµ cã kû luËt h¬n. C¸c cuéc b·i c«ng Êy ®Òu ®−a ra nh÷ng yªu s¸ch cô thÓ h¬n: §ßi t¨ng l−¬ng, ngµy lµm 8 giê, b¶o hiÓm x· héi, c«ng nhËn c¸c ®¹i biÓu, tù do nghiÖp ®oµn. §ã lµ nh÷ng yªu s¸ch c¬ b¶n. HÇu hÕt c¸c cuéc b·i c«ng ®Òu ®−îc sù ñng hé tinh thÇn vµ vËt chÊt cña c«ng nh©n c¸c ngµnh kh¸c, cña n«ng d©n vµ tiÓu th−¬ng; ®«i khi ngay c¶ tï chÝnh trÞ còng ®ãng gãp vµo c¸c cuéc l¹c quyªn ñng hé. Nh÷ng ng−êi b·i c«ng ®· ra lêi kªu gäi lao ®éng trong c¶ n−íc vµ ®· nhËn ®−îc th− tá t×nh ®oµn kÕt. Mçi lÇn th¾ng lîi, hä l¹i ra nh÷ng b¶n tuyªn bè ®éng viªn toµn thÓ c«ng nh©n ®oµn kÕt l¹i, ®ång thêi còng nhËn ®−îc nhiÒu ®iÖn mõng göi tíi. Trong khi cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n Nhµ m¸y sîi H¶i Phßng ®ang næ ra, bän mé c«ng nh©n ®· t×m c¸ch quyÕn rò c«ng nh©n thÊt nghiÖp Nam §Þnh; nh−ng nh÷ng ng−êi nµy kh«ng muèn trë thµnh nh÷ng kÎ ph¸ ho¹i b·i c«ng vµ ®· göi th− khuyÕn khÝch b¹n ®ång nghiÖp cña hä ë H¶i Phßng tiÕp tôc ®Êu tranh cho ®Õn th¾ng lîi. Sau cuéc b·i c«ng, bän chñ vµ bän thanh tra lao ®éng buéc ph¶i ký giao kÌo víi ®¹i biÓu c«ng nh©n. Nh− vËy lµ ®oµn ®¹i biÓu c«ng nh©n ®−îc coi nh− hîp ph¸p.

b¸o c¸o göi ban chÊp hµnh quèc tÕ céng s¶n 177 Nh÷ng ng−êi b·i c«ng ®· thùc hiÖn kû luËt d©n chñ. VÝ dô: Sau cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n Nhµ m¸y sîi H¶i Phßng, ®Õn tr−a th× ban gi¸m ®èc vµ bän thanh tra lao ®éng cña nhµ m¸y ký giao kÌo, nh−ng ®¹i biÓu cña nh÷ng ng−êi b·i c«ng tõ chèi kh«ng chÞu ký khi hä ch−a cã ý kiÕn ®ång ý cña toµn thÓ c«ng nh©n. §Õn 2 giê chiÒu, tr−íc 2.000 c«ng nh©n tËp hîp rÊt trËt tù tr−íc nhµ m¸y, b¶n giao kÌo ®−îc ®em ra ®äc. ChØ sau khi toµn thÓ nh÷ng ng−êi tham gia b·i c«ng nhÊt trÝ t¸n thµnh, c¸c ®¹i biÓu míi ký tªn vµo b¶n giao kÌo. Lóc bÊy giê, c«ng nh©n ®· gi¬ n¾m tay “mÆt trËn ®á” lªn c¸m ¬n viªn Tæng thanh tra lao ®éng. Bøc th− cña hä ®−îc ®¨ng trªn c¸c b¸o vµ kÕt thóc b»ng nh÷ng khÈu hiÖu: “V« s¶n thÕ giíi mu«n n¨m! MÆt trËn D©n chñ mu«n n¨m! Tù do nghiÖp ®oµn, d©n chñ vµ tinh thÇn ®oµn kÕt mu«n n¨m!”. Lµn sãng b·i c«ng lµm cho bän chñ lo l¾ng. Mét sè trong bän chóng (Nhµ m¸y sîi, Nhµ m¸y r−îu Nam §Þnh vµ mét sè kh¸c) kh«ng ®îi c«ng nh©n yªu s¸ch, ®· thùc hiÖn t¨ng l−¬ng. Tæ chøc c«ng nh©n Tõ n¨m 1936, sau khi MÆt trËn nh©n d©n ë Ph¸p th¾ng lîi, phong trµo ®ßi tù do nghiÖp ®oµn ë §«ng D−¬ng b¾t ®Çu ph¸t triÓn m¹nh mÏ. §Ó ng¨n chÆn hoÆc lµm tr× trÖ phong trµo, ChÝnh phñ thuéc ®Þa ®· “khuyªn c«ng nh©n tr−íc hÕt h·y tæ chøc nh÷ng héi ¸i h÷u” víi mét ®iÒu lÖ h¹n chÕ do tù chóng th¶o ra. Nh−ng ngay sau khi ChÝnh phñ Ph¸p ng¶ vÒ h÷u th× c¸c tæ chøc ¸i h÷u ë §«ng D−¬ng b¾t ®Çu bÞ khñng bè. ë Nam Kú vµ B¾c Kú, ng−êi ta ®ãng cöa mét vµi tæ chøc cò, g©y khã kh¨n ®èi víi nh÷ng tæ chøc míi vµ cÊm kh«ng cho lËp thªm c¸c tæ chøc kh¸c. ë Trung Kú th× l¹i qu¸ tay! Ng−êi ta bá tï 4 n¨m nh÷ng n«ng d©n tæ chøc hîp t¸c! V× vËy cho nªn “®ßi hái tù do tæ chøc” trë thµnh mét trong nh÷ng khÈu hiÖu chÝnh cña tÊt c¶ c¸c cuéc b·i c«ng vµ biÓu t×nh. CÇn nh¾c l¹i r»ng, ngµy 6-3-1939, c«ng nh©n dÖt ë Hµ Néi ®· göi th− cho Thèng sø B¾c Kú ®ßi tù do nghiÖp ®oµn. Ngµy 14-4, còng ë thµnh phè nµy, nh÷ng ng−êi lao ®éng ®· göi th− cho Bé tr−ëng Thuéc ®Þa tè c¸o nh÷ng

178 Hå CHÝ MINH TOµN TËP hµnh ®éng ®µn ¸p c«ng nh©n vµ ®ßi tù do d©n chñ. Ngµy 6-6, ®¹i biÓu c¸c héi ¸i h÷u cña 4 thµnh phè (Hµ Néi, Nam §Þnh, H¶i Phßng vµ Hµ §«ng) ®· göi cho Thèng sø B¾c Kú vµ cho Tæng Thanh tra lao ®éng mét l¸ th−, trong ®ã, ®o¹n cuèi nh− sau: “N¨m 1936, khi phong trµo ®ßi tù do nghiÖp ®oµn lªn cao, ChÝnh phñ b¶o nh÷ng ng−êi lao ®éng h·y tæ chøc nh÷ng héi ¸i h÷u ®·, trong khi chê ®îi thµnh lËp nghiÖp ®oµn. Chóng t«i kh«ng ph¶i lµ nh÷ng ng−êi b¶o thñ ®Ó tin r»ng héi ¸i h÷u lµ mét b−íc cÇn thiÕt ®Ó tiÕn tíi nghiÖp ®oµn, nh−ng v× kh«ng muèn bá lì mét c¬ héi nhá nµo, nh»m tæ chøc quÇn chóng lao ®éng l¹i, nªn chóng t«i ®· b¾t ®Çu tiÕn hµnh thµnh lËp héi ¸i h÷u ë kh¾p n¬i, mçi n¬i mét Ýt, ®ång thêi kh«ng ngõng ®ßi nhµ chøc tr¸ch ph¶i thùc hiÖn tù do nghiÖp ®oµn. “Kh¾p n¬i, mçi n¬i mét Ýt, c¸c héi ¸i h÷u ®−îc thµnh lËp, lµm viÖc trong kh«ng khÝ míi mÎ vµ víi mét ph−¬ng ph¸p míi. ThÊy vËy, nhµ chøc tr¸ch t×m hÕt c¸ch ng¨n chÆn, khñng bè c¸c héi Êy, ®uæi nh÷ng c«ng nh©n lµ héi viªn hoÆc c«ng nh©n cã tr¸ch nhiÖm trong c¸c tæ chøc nµy, gi¶i t¸n mét c¸ch ®éc ®o¸n nh÷ng héi ¸i h÷u cò vµ ng¨n cÊm kh«ng cho thµnh lËp nh÷ng héi míi. “Chóng t«i kÞch liÖt ph¶n ®èi viÖc gi¶i t¸n c¸c héi ¸i h÷u ho¹t ®éng trong vßng trËt tù, hîp ph¸p vµ kh«ng bao giê v−ît qu¸ ph¹m vi nghÒ nghiÖp cña m×nh. Chóng t«i kiªn quyÕt ®ßi cho nh÷ng ng−êi lao ®éng ®−îc tù do lËp héi ¸i h÷u. Thay mÆt c¸c héi ¸i h÷u cña nh÷ng ng−êi lao ®éng Hµ Néi, H¶i Phßng, Nam §Þnh vµ Hµ §«ng, ®¹i biÓu cho niÒm hy väng cña c¸c tÇng líp lao ®éng B¾c Kú, víi thiÖn c¶m vµ sù ñng hé cña lao ®éng toµn §«ng D−¬ng, chóng t«i lín tiÕng ®ßi: Tù do nghiÖp ®oµn! Tù do tæ chøc héi ¸i h÷u!”. Ngµy 1-5-1939 N¨m 1938, lÇn ®Çu tiªn Hµ Néi ®−îc tæ chøc ngµy 1-5 hîp ph¸p. Ngµy ®ã thËt lµ lín vµ ®èi víi §«ng D−¬ng, cã thÓ nãi lµ vÜ ®¹i: 2 v¹n ng−êi biÓu t×nh. N¨m nay, §¶ng Céng s¶n t¸n thµnh, nh−ng §¶ng X· héi l¹i ph¶n ®èi biÓu t×nh c«ng khai. Cuèi cïng, mét cuéc häp ®· ®−îc tæ chøc t¹i trô së §¶ng X· héi, cã 100 ®¹i

b¸o c¸o göi ban chÊp hµnh quèc tÕ céng s¶n 179 biÓu c¸c tæ chøc tham dù. ë c¸c thµnh phè kh¸c l¹i cã nhiÒu cuéc biÓu t×nh lín h¬n. H¶i Phßng 700 ng−êi biÓu t×nh, Th¸i B×nh 500 - Thanh Ho¸ 2.000 - trong 23 cuéc mÝttinh, NghÖ An 500 n«ng d©n, Sµi Gßn 11 cuéc biÓu t×nh, 5 cuéc b·i c«ng, Mü Tho 250 c«ng nh©n biÓu t×nh, Long Xuyªn 300 - Thµ khÑt (Lµo) 40 - Sau ngµy lÔ ®ã, nhiÒu vô b¾t bí vµ tï téi ®· diÔn ra. Nh÷ng cuéc biÓu t×nh kh¸c LÊy cí ®Ó phßng thñ §«ng D−¬ng, ngµy 15-5 ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh thu 10 triÖu b¹c “®¶m phô quèc phßng”. TÊt c¶ g¸nh nÆng ®ã ®Ì lªn l−ng ng−êi b¶n xø. Mét c«ng chøc ng−êi b¶n xø ph¶i ®ãng gãp 8 lÇn so víi ®ång sù cña hä ng−êi Ph¸p. Mét ng−êi ¢u chØ ph¶i ®ãng mét ®ång thuÕ th©n, trong khi ®ã mét ng−êi b¶n xø ph¶i ®ãng tõ 1®50 ®Õn 20®00, céng thªm 4®20 tiÒn miÔn trõ t¹p dÞch n÷a. ThuÕ m«n bµi t¨ng gÊp ®«i, gÊp bèn. VÝ dô: Mét «ng giµ b¸n thuèc ch÷a bÖnh vèn chØ 15®00 mµ ph¶i ®ãng ®Õn 6®00 thuÕ th©n vµ 9®80 thuÕ m«n bµi! N«ng d©n ph¶i ®ãng nhiÒu h¬n n¨m 1938 lµ 38%. T×nh h×nh ®ã ®· g©y ra nh÷ng cuéc biÓu t×nh vµ ph¶n ®èi trong nh©n d©n. D−íi ®©y lµ b¶n thèng kª kh«ng ®Çy ®ñ vÒ nh÷ng cuéc biÓu t×nh ®ã. Ngµy §Þa ph−¬ng Ng−êi Yªu s¸ch th¸ng tham gia Th¸ng 3 Hµ Néi 200 - Ng−êi bu«n b¸n göi ®¬n cho ChÝnh Th¸ng 4 Hµ Néi phñ ph¶n ®èi t¨ng thuÕ. Th¸ng 4 VÜnh Long TiÓu - Göi ®¬n cho ChÝnh phñ ph¶n ®èi th−¬ng t¨ng thuÕ. N«ng d©n - §ßi chia ®Êt c«ng.

180 Hå CHÝ MINH TOµN TËP Ngµy §Þa ph−¬ng Ng−êi Yªu s¸ch th¸ng tham gia Th¸ng 5 H¶i Phßng 1.500 - Ph¶n ®èi t¨ng thuÕ, ®ßi gi¶m thuÕ cho ng−êi nghÌo, ®ßi tù do tæ chøc, Th¸ng 5 Hµ Néi 722 ®oµn kÕt víi c«ng nh©n b·i c«ng, chèng khñng bè. Th¸ng 5 H¶i Phßng 438 Th¸ng 5 H¶i Phßng 1.000 - TiÓu th−¬ng ®ßi phñ toµn quyÒn gi¶m thuÕ cho ng−êi nghÌo vµ ng−êi Th¸ng 5 S¬n T©y - thÊt nghiÖp. §¸nh thuÕ nÆng h¬n ®èi 500 víi c¸c c«ng ty lín. Th¸ng 5 Th¸i B×nh - - TiÓu th−¬ng ph¶n ®èi t¨ng thuÕ. Th¸ng 5 Thanh Ho¸ 100 300 - C«ng nh©n vµ tiÓu th−¬ng ph¶n ®èi Th¸ng 6 Hµ §«ng 1.500 t¨ng thuÕ vµ ®ßi tù do tæ chøc. Th¸ng 6 Cao B»ng Th¸ng 6 H¶i Phßng 650 - N«ng d©n lµng Dô Ph−íc ®ßi chia ruéng c«ng. Th¸ng 6 Hµ Néi 3.000 500 - BiÓu t×nh chèng thuÕ, ®ßi tù do d©n Th¸ng 6 Hµ §«ng chñ, ®ßi ©n x¸ chÝnh trÞ ph¹m. Th¸ng 6 Th¸i B×nh - §ßi l¹i phiÕu quèc tr¸i mµ bän trung gian ®· chiÕm mÊt. - N«ng d©n H¹ Tr× chèng thuÕ. - N«ng d©n chèng thuÕ. - C«ng nh©n vµ tiÓu th−¬ng chèng t¨ng thuÕ, chèng khñng bè vµ chñ nghÜa ph¸t xÝt, ®ßi tù do tæ chøc. BiÓu t×nh ph¶n ®èi t¨ng thuÕ, tá t×nh ®oµn kÕt víi nh÷ng ng−êi b·i c«ng vµ n«ng d©n bÞ t−íc ®o¹t ë Th¸i Ninh. - N«ng d©n lµng V¨n Ph−íc chèng b¸n ruéng c«ng. - N«ng d©n §Æng Phæ chèng t¨ng thuÕ, tá t×nh ®oµn kÕt víi n«ng d©n Th¸i Ninh.

b¸o c¸o göi ban chÊp hµnh quèc tÕ céng s¶n 181 Ngµy §Þa ph−¬ng Ng−êi Yªu s¸ch th¸ng Th¸i B×nh tham gia Th¸ng 6 H¶i Phßng - N«ng d©n An Th¸i ®ßi chia Th¸ng 6 - ruéng c«ng. Thanh Ho¸ - Th¸ng 6 Th¸i B×nh - Hµng tr¨m ng−êi biÓu t×nh ë c«ng 1.739 viªn ph¶n ®èi t¨ng thuÕ, chèng khñng Th¸ng 7 bè c«ng nh©n, vµ tá t×nh ®oµn kÕt víi - nh÷ng ng−êi b·i c«ng. - Nh©n d©n göi 47 ®¬n cho phñ toµn quyÒn ®ßi gi¶m thuÕ vµ thùc hiÖn tù do d©n chñ. - Hµng ngµn n«ng d©n biÓu t×nh ph¶n ®èi t−íc ®o¹t ruéng ®Êt cña hä (1.500 mÉu) ®Ó cÊp cho bän chñ b¸o Hµ Néi buæi chiÒu vµ §«ng Ph¸p. Sè ruéng ®Êt nµy thuéc lµng Th¸i Ninh. NhiÒu cuéc b·i thÞ ®· næ ra. B¸O CHÝ Theo t«i biÕt, ë B¾c Kú c¸nh t¶ cã nh÷ng tê tuÇn b¸o nh− sau: Demain - §¶ng X· héi, Tribune rÐpublicaine - (Ph¸p), Effort - TiÕn bé - tù trÞ - (b¶n xø), Notre Voix - Céng s¶n, §êi nay - Céng s¶n, Ng−êi míi - Khuynh h−íng x· héi, Ngµy míi - Khuynh h−íng x· héi, ThÕ giíi - Thanh niªn tiÕn bé. Trung Kú: TiÕng d©n - Quèc gia. Nam Kú: D©n chóng - Céng s¶n,

182 Hå CHÝ MINH TOµN TËP Lao ®éng - Khuynh h−íng céng s¶n (t«i cho nh− vËy), TiÕn tíi - TiÕn bé, §«ng ph−¬ng - TiÕn bé, Míi - Thanh niªn d©n chñ. C¸c b¸o nµy t¸n thµnh ®ßi tù do, d©n chñ vµ ©n x¸ chÝnh trÞ ph¹m. Tê D©n chóng xuÊt b¶n ë Sµi Gßn tõ th¸ng 7-1938 lµ tê b¸o ®Çu tiªn ®· bÊt chÊp ®¹o luËt cÊm ph¸t hµnh nÕu kh«ng ®−îc phÐp tr−íc. Sau khi nã ra ®êi ®−îc mét th¸ng, quyÒn tù do b¸o chÝ ®−îc ban hµnh, nh−ng hµng ngµy, ng−êi ta cø t×m c¸ch c¾t xÐn vµ thñ tiªu ®i, nh− vÒ sau, chóng ta sÏ thÊy. T«i nghÜ r»ng D©n chóng còng lµ tê b¸o ®−îc nhiÒu ng−êi ®äc nhÊt ë §«ng D−¬ng, v× sè l−îng ph¸t hµnh cña nã lín h¬n tÊt c¶ - mçi sè 1 v¹n b¶n. Ngµy 7-3, tê b¸o bÞ tÞch thu, c¸c biªn tËp viªn cña nã bÞ b¾t. Trong suèt th¸ng sau, 28 cuéc mÝt tinh ph¶n ®èi ®· næ ra, mét vµi cuéc cã tíi 1.000 ng−êi tham gia; vµ ®Ó gióp ®ì tê b¸o, mét cuéc l¹c quyªn ®· ®−îc tæ chøc vµ thu ®−îc h¬n 400® trong mét tuÇn lÔ. Ph¶n ®èi ChÝnh phñ t×m c¸ch ng¨n c¶n c¸c øng cö viªn cña MÆt trËn d©n chñ trong cuéc bÇu cö Héi ®ång qu¶n h¹t, trong vßng ®Çu, b¸o D©n chóng ®· ®−a ra khÈu hiÖu bá phiÕu tr¾ng vµ 2.585 cö tri ®· lµm theo. B¸o §êi nay ë B¾c Kú còng rÊt ®−îc nhiÒu ng−êi ®äc. Trong danh s¸ch “ñng hé b¸o §êi nay” ng−êi ta ®äc thÊy tªn phô n÷, thanh niªn, häc sinh, c«ng nh©n, n«ng d©n, tiÓu th−¬ng ñng hé tõng xu nhá mét. Ng−êi ta cßn thÊy tªn mét thiÕu n÷ ñng hé tíi 20 ®ång b¹c; cã lÏ ®ã lµ mét ng−êi c¶m t×nh trÎ tuæi thuéc tÇng líp t− s¶n. C«ng nh©n ë Boãc®«, Hav¬r¬, Xiªm, Lµo vµ V©n Nam còng ®Òu göi tiÒn ñng hé. Khi c«ng nh©n, n«ng d©n, tiÓu th−¬ng vµ h−¬ng s− cã kªu ca ®iÒu g× th× hä còng nhê tíi b¸o “§êi nay”. Ng−êi ®äc tê Notre Voix th× Ýt h¬n nhiÒu, vµ chØ gåm nh÷ng ng−êi §«ng D−¬ng biÕt tiÕng Ph¸p, lµm chÝnh trÞ. §©y lµ c−¬ng lÜnh cña tê Notre Voix vµ còng lµ c−¬ng lÜnh chung cña c¸c tê b¸o céng s¶n §«ng D−¬ng: “Notre Voix sÏ lµ tiÕng nãi cña nh÷ng ng−êi mong muèn hßa

b¸o c¸o göi ban chÊp hµnh quèc tÕ céng s¶n 183 b×nh, muèn ®−îc tù do vµ h¹nh phóc h¬n, cña nh÷ng ng−êi quyÕt t©m ®Êu tranh cho mét cuéc sèng tèt ®Ñp h¬n, ®Êu tranh chèng l¹i c¸c lùc l−îng b¶o thñ vµ ¸p bøc x· héi, chèng l¹i nh÷ng kÎ g©y chiÕn, chñ nghÜa ph¸t xÝt trong n−íc vµ trªn quèc tÕ. “Nãi mét c¸ch chÝnh x¸c h¬n, Notre Voix sÏ ho¹t ®éng ®Ó më réng vµ cñng cè mÆt trËn nh÷ng lùc l−îng tiÕn bé, mÆt trËn d©n chñ Ph¸p - §«ng D−¬ng, ®Ó t¨ng c−êng t×nh ®oµn kÕt cña nh©n d©n §«ng D−¬ng víi c¸c chiÕn sÜ anh hïng Trung Quèc, T©y Ban Nha vµ nãi chung, víi toµn thÓ nh©n d©n thÕ giíi”. ChÝnh phñ thuéc ®Þa tÝch cùc dïng b¹o lùc chèng l¹i c¸c b¸o ph¸i t¶ còng nh− c¸c b¸o d©n chñ b¶n xø. Chóng ®uæi nh÷ng c«ng nh©n, viªn chøc ®äc c¸c b¸o ®ã, ®e däa nh÷ng ®éc gi¶ kh¸c, tÞch thu b¸o, vµ ®«i khi c¶ tµi chÝnh cña tßa b¸o, b¾t bí vµ tèng giam c¸c biªn tËp viªn vµ phãng viªn, truy tè ban biªn tËp tr−íc tßa ¸n, v.v.. C¸c biªn tËp viªn b¸o Thanh niªn bÞ b¾t ngay sau khi tê b¸o ph¸t hµnh. ThuÕ m«n bµi c¸c ®¹i lý b¸o §êi nay ®Òu t¨ng 700%. Nãi vÒ nh÷ng cuéc ®µn ¸p Êy, b¸o §êi nay, c¬ quan cña §¶ng X· héi xuÊt b¶n ë Hµ Néi, viÕt: “Ng−êi ta chØ cã thÓ khiÓn tr¸ch hä ®· ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò d©n chñ, ®· ca ngîi mét sù hîp t¸c Ph¸p - ViÖt ch©n thµnh, mét sù ®oµn kÕt hîp lý tr−íc ho¹ ph¸t xÝt... Ng−êi ta bãp nghÑt mäi tµi liÖu d©n chñ vµ dung tóng s¸ch b¸o th©n NhËt hoÆc cã khuynh h−íng ph¸t xÝt”. Còng cÇn nh¾c ra ®©y tªn mét sè s¸ch bÞ cÊm: Lªnin N−íc Nga X«viÕt LÞch sö c¸ch m¹ng Trung Quèc T©y Ban Nha Th¾ng lîi cña th¸i ®é kiªn tr× cña Liªn X« ViÖc vâ trang Liªn X« C«ng cuéc kh«i phôc ë Liªn X« Sù tiÕn bé trong quan hÖ Trung - X« (Tãm l¹i, tÊt c¶ s¸ch viÕt vÒ Liªn X«).

184 Hå CHÝ MINH TOµN TËP Têrètxki, c«ng cô cña chñ nghÜa ph¸t xÝt (b»ng tiÕng Trung Quèc) MÆt trËn thèng nhÊt chèng ph¸t xÝt sau sù kiÖn MuynÝch (b»ng tiÕng Trung Quèc). TÊt c¶ nh÷ng s¸ch chèng ph¸t xÝt vµ ngay c¶ nh÷ng quyÓn s¸ch nh−: Nguyªn lý l·nh ®¹o (b»ng tiÕng ViÖt) vµ c¸c t¸c phÈm v¨n nghÖ nh−: Lóc t«i ë víi Lªnin cña Goãcki, còng ®Òu bÞ cÊm. B¸o c¸nh t¶ b»ng tiÕng ViÖt bÞ cÊm l−u hµnh ë Trung Kú vµ Cao Miªn. C¸c b¸o têrètxkÝt vµ cã khuynh h−íng ph¸t xÝt ®−îc khuyÕn khÝch vµ tù do l−u hµnh kh¾p n¬i. Cuèn T− b¶n còng bÞ cÊm ë Trung Kú vµ B¾c Kú. Tï chÝnh trÞ Theo tê Notre Voix th× cßn kho¶ng 1.500 tï chÝnh trÞ ë trong c¸c nhµ lao. Tæ chøc cøu tÕ nh©n d©n ë Ph¸p lu«n lu«n can thiÖp vµ c¸c b¸o c¸nh t¶ Ph¸p, ViÖt ë §«ng D−¬ng (ngay bän têrètxkÝt còng cã tham gia mét lÇn vµ theo c¸ch cña chóng) ®Òu lªn tiÕng ®ßi tr¶ l¹i tù do cho hä. Th¸ng 6, Héi ®ång qu¶n h¹t Nam Kú ®· th«ng qua mét bøc ®iÖn göi cho Bé tr−ëng Bé Thuéc ®Þa yªu cÇu ©n x¸ toµn thÓ c¸c chÝnh trÞ ph¹m. C¸c b¸o céng s¶n ®Òu tæ chøc l¹c quyªn gióp ®ì hä. Tõ n¨m 1938 cho ®Õn th¸ng 4-1939, sè tiÒn l¹c quyªn ®· h¬n 800®. Còng nh− mäi khi, nh÷ng ng−êi ®ãng gãp vÉn cø lµ c«ng nh©n, n«ng d©n, sinh viªn, tiÓu th−¬ng, thanh niªn d©n chñ, c«ng nh©n b¶n xø lµm viÖc ë n−íc ngoµi. Tuy nhiªn, ®«i khi còng cã nh÷ng hµnh ®éng c¶m ®éng: 2 thanh niªn n«ng d©n cïng nhau ñng hé 7 xu vµ bªn c¹nh hä lµ mét ng−êi c¶m t×nh v« danh ñng hé 20®. Còng cã nh÷ng ng−êi ñng hé thuèc uèng, s¸ch vµ truyÖn cò, kÑo, b−u ¶nh, v.v.. Nh−ng nÕu líp tï chÝnh trÞ nµy ®−îc th¶ ra th× ng−êi ta l¹i tèng giam nh÷ng líp míi kh¸c.

b¸o c¸o göi ban chÊp hµnh quèc tÕ céng s¶n 185 BiÓu t×nh tr−íc trô së Héi ®ång d©n biÓu: 3 n¨m tï vµ 3 n¨m qu¶n thóc. Tham gia vµo héi t−¬ng tÕ, dï héi nµy ®· ®−îc phÐp më: Còng ¸n nh− vËy. §−a yªu s¸ch cña d©n lµng cho c¸c nghÞ viªn, dï c¸c nghÞ viªn ®ã tù m×nh ®Õn hái: 10 n¨m khæ sai vµ 10 n¨m qu¶n thóc, v.v.. Phi V©n (mµ ng−êi ta cho r»ng ®· ph¶n béi) ®· bÞ b¾t vµ bÞ kÕt ¸n 10 n¨m tï håi th¸ng 6-1939. Anh ta bÞ ¸p gi¶i mét c¸ch cÈn mËt tõ nhµ lao ®Õn Toµ ¸n B¾c Ninh, tay bÞ xiÒng, ®Çu trÇn, ch©n ®Êt, m×nh trÇn trôi vµ chØ mang mçi chiÕc quÇn céc. Tê Effort1) viÕt vÒ c¸c cuéc ®µn ¸p nh− sau: “... 20 n¨m sau khi hµng v¹n ®ång bµo cña chóng ta ®· ng· xuèng trªn chiÕn tr−êng Ph¸p, chóng ta vÉn kh«ng ®−îc h−ëng mét chót quyÒn, mét chót tù do s¬ ®¼ng nµo mµ nh©n d©n c¸c n−íc d©n chñ v¨n minh ®· ®−îc h−ëng. Kh«ng cã tù do b¸o chÝ. Kh«ng cã tù do lËp héi. Kh«ng cã tù do héi häp. Sau hai n¨m thùc hiÖn mét møc tù do h¹n chÕ, trong ®ã, mét vµi chÝnh kiÕn ®· ®−îc phÐp nãi lªn ®Õn mét chõng mùc nµo ®ã, ChÝnh phñ §«ng D−¬ng... l¹i b¾t ®Çu o Ðp vµ ®µn ¸p... Tê Ngµy mai viÕt: “H×nh nh− c¸c nhµ cÇm quyÒn cña chóng ta ®· mÊt hÕt s¸ng suèt vµ b×nh tÜnh, h×nh nh− hÔ bÞ kinh khñng lµ hä mÊt hÕt trÝ minh mÉn vµ lßng ®é l−îng; kÓ tõ n¨m 1930... - thêi kú bi th¶m mµ hiÖn nay h×nh nh− chóng ta ®ang trë l¹i - ch−a bao giê l¹i cã nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®µn ¸p khèc liÖt vµ tµn b¹o qu¸ tay ®Õn thÕ. Ng−êi ta tÞch thu, ng−êi ta cÊm ®o¸n, ng−êi ta b¾t bí, ng−êi ta kÕt téi mét c¸ch kh«ng c¨n cø, ®iªn rå, sai tr¸i, ®éc ®o¸n vµ hÕt søc r¸o riÕt. Ng−êi ta bÞa ®Æt, ng−êi ta nÆn ra mäi chøng cí gi¶ t¹o, _______________ 1) Effort nghÜa lµ: cè g¾ng (BT).

186 Hå CHÝ MINH TOµN TËP ng−êi ta dïng ®Õn nh÷ng hµnh ®éng nhôc nh·. Ng−êi ta dïng c¶ nh÷ng biÖn ph¸p bÊt hîp ph¸p: Ng−êi ta ®· hµnh ®éng ®Õn møc kh«ng luËt ph¸p, ®¹o ®øc, nh©n quyÒn, l−¬ng tri nµo cã thÓ bµo ch÷a cho mét chÝnh s¸ch ngu xuÈn ®Õn thÕ”. §«ng D−¬ng vµ Trung Quèc Nh÷ng ng−êi lao ®éng ViÖt Nam hoµn toµn ®øng vÒ phÝa Trung Quèc. Nh÷ng ng−êi cã Ýt nhiÒu tinh thÇn d©n chñ, nh÷ng nhµ bu«n Ph¸p còng ®Òu nh− vËy, tÊt nhiªn v× nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau. §¶ng X· héi, Héi nh©n quyÒn vµ tÊt c¶ nh÷ng phÇn tö c¸nh t¶ ë B¾c Kú ®· tæ chøc vµo ®Çu n¨m 1939 mét cuéc héi chî lín ®Ó gióp c¸c n¹n nh©n chiÕn tranh cña Trung Quèc. Nh÷ng ng−êi céng s¶n ®−a ra khÈu hiÖu: “Gióp ®ì Trung Quèc!”. D©n chóng ®· thÊm nhuÇn tinh thÇn khÈu hiÖu ®ã vµ b»ng chøng lµ, dï cßn ®ãi khæ, tõ th¸ng 3-1938 tíi th¸ng 2-1939, hä ®· ®ãng gãp 579 ®ång vµo cuéc l¹c quyªn ñng hé c¸c chiÕn sÜ Trung Quèc, do c¸c b¸o céng s¶n ë B¾c Kú tæ chøc (ë c¸c ®Þa ph−¬ng kh¸c còng cã l¹c quyªn, nh−ng t«i kh«ng biÕt kÕt qu¶). Ngµy ®Çu n¨m, b¸o Notre Voix ®· nhËn ®−îc 38®35 ñng hé nh÷ng ng−êi du kÝch. Nh©n dÞp kû niÖm 2 n¨m ngµy chiÕn tranh bïng næ, nh©n d©n tØnh Thanh Ho¸ ®· göi cho c¸c chiÕn sÜ 100 ®ång vµ mét l¸ th− cæ vò gåm 2.330 ch÷ ký. Nh÷ng ng−êi céng s¶n còng ®−a ra khÈu hiÖu tÈy chay hµng NhËt. CÇn nãi thªm r»ng, nh÷ng ng−êi céng s¶n ®· ®Æt ra bµi h¸t: “Gióp Trung Quèc tøc lµ gióp m×nh”, vµ bµi h¸t ®ã ®· ®−îc truyÒn ®i rÊt réng trong quÇn chóng. NhiÒu n¬i ®· tæ chøc c¸c cuéc biÓu diÔn ban ®ªm. Ng−êi biÓu diÔn lµ c«ng nh©n, n«ng d©n, nhÊt lµ thanh niªn, hä th−êng phèi hîp víi thanh niªn Trung Quèc ®Ó lµm. D−íi ¸p lùc cña NhËt, ChÝnh phñ Ph¸p quyÕt ®Þnh ®ãng cöa biªn giíi Trung Quèc - B¾c Kú l¹i. ChÝnh phñ thuéc ®Þa kh«ng t¸n thµnh chñ tr−¬ng Êy. C¸c th−¬ng gia Ph¸p ®Êu tranh chèng quyÕt ®Þnh ®ã. B¸o chÝ còng nhÊt trÝ chèng l¹i viÖc ®ãng cöa biªn giíi, nh−ng víi lý

b¸o c¸o göi ban chÊp hµnh quèc tÕ céng s¶n 187 do kh¸c nhau, kÎ th× v× vËt chÊt, ng−êi th× v× chÝnh trÞ. Tr−íc Héi ®ång d©n biÓu, Chñ tÞch phßng th−¬ng m¹i Hµ Néi ®· kÞch liÖt ph¶n ®èi quyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ. Sau khi cho biÕt r»ng tõ th¸ng 2 ®Õn th¸ng 10-1938, §«ng D−¬ng ®· xuÊt c¶ng sang NhËt 341.000 tÊn than vµ quÆng s¾t, «ng nãi: “... NÕu chóng ta coi viÖc xuÊt c¶ng nµy lµ hîp ph¸p th× kh«ng thÓ hiÓu t¹i sao chóng ta l¹i cÊm viÖc xuÊt c¶ng sang Trung Quèc,... Trung Quèc ®· nh−êng ®−êng xe löa V©n Nam cho mét c«ng ty Ph¸p, Trung Quèc ®· nh−êng ®Êt ®Ó lµm ®−êng s¾t vµ cung cÊp nh©n lùc cÇn thiÕt cho c«ng cuéc x©y dùng. Ngoµi ra, trong ®iÒu 4 cña HiÖp −íc Trung - Ph¸p cã ghi: “Dông cô chiÕn tranh, vò khÝ vµ ®¹n d−îc mµ ChÝnh phñ quèc gia muèn chuyÓn vËn xuyªn qua ®Êt B¾c Kú sÏ ®−îc miÔn mäi thø”... Kh«ng t«n träng lêi ký kÕt cña n−íc Ph¸p, chóng ta ®· cÊm vËn chuyÓn hµng ho¸ sang Trung Quèc b»ng con ®−êng s¾t (Ph¸p - Trung Quèc) V©n Nam. Trong lóc ®ã, chóng ta l¹i giao than vµ quÆng s¾t cña chóng ta cho NhËt B¶n...”. T−íng Tæng tham m−u tr−ëng B¹ch Sïng Hy tuyªn bè víi c¸c nhµ b¸o Ph¸p: “HiÖn nay kh«ng ph¶i chØ Qu¶ng T©y tá ý bÊt b×nh víi n−íc Ph¸p, mµ c¶ V©n Nam, Qu¶ng §«ng vµ tÊt c¶ c¸c tØnh kh¸c ë Hoa Nam n÷a”. Trong thêi gian 3 th¸ng, ng−êi Trung Hoa ®· lµm xong 250 kil«mÐt ®−êng «t« nèi liÒn V©n Nam vµ R¨nggun. Anh sÏ cho Trung Quèc vay 100 triÖu ®Ó x©y dùng mét con ®−êng s¾t ch¹y theo h−íng nµy. ChÝnh phñ §ala®iª nhËn thÊy r»ng nhiÒu mèi lîi to lín sÏ mÊt, kh«ng nh÷ng thÕ c¶ nÒn th−¬ng m¹i Ph¸p ë B¾c Kú còng sÏ bÞ ph¸ s¶n, cho nªn chóng buéc ph¶i ngÊm ngÇm më l¹i cöa biªn giíi mµ kh«ng nãi n¨ng g×. NhËt chiÕm ®¶o H¶i Nam vµ Spral©y1) lµm cho Ph¸p lo sî. Hä liÒn t×m c¸ch hîp t¸c víi ng−êi Anh (Héi nghÞ qu©n sù ë Singapo) vµ chuÈn bÞ phßng thñ: T¨ng qu©n b»ng c¸ch tuyÓn thªm mét v¹n _______________ 1) Spral©y tøc lµ ®¶o Tr−êng Sa (BT).