Hồ Chí Minh toàn tập - Tập 1

464 Hå CHÝ MINH TOµN TËP - V©ng, chóng t«i cßn cã mét cuéc \"næi dËy\" n÷a do Vua An Nam trÎ tuæi Duy T©n ph¸t ®éng, chèng l¹i viÖc ®−a nh÷ng ng−êi n«ng d©n cña chóng t«i ®Õn chiÕn tr−êng cña Ph¸p. Vua Duy T©n ®· ch¹y, b©y giê «ng Êy ®ang sèng l−u vong. H·y kÓ vÒ «ng Êy n÷a. ¤. Man®ENXTAM B¸o Ogoniok (Liªn X«), sè 39, ngµy 23-12-1923.

465 TR¶ LêI PHáNG VÊN CñA PHãNG VI£N B¸O L'UNITµ1) ... T«i hái anh ë ®©u ®Õn. - T«i lµ ng−êi An Nam - bÞ Ph¸p cai trÞ, häc sinh Tr−êng ®¹i häc Ph−¬ng §«ng ë M¸txc¬va. T«i tªn lµ NguyÔn ¸i Quèc. - Anh kÓ cho nghe vÒ ®êi häc sinh ®−îc kh«ng? - §−îc... Trong n−íc, t«i lao ®éng ë n«ng th«n, t«i rêi Tæ quèc t«i c¸ch ®©y ba n¨m2). - T¹i sao anh l¹i sang ch©u ¢u? - Tr−íc ®©y t«i cã ®äc mét sè tê b¸o ph¸t hµnh sang n−íc t«i, mét vµi tê cã tÝnh chèng ®èi ë An Nam, cã nh÷ng ng−êi lÝnh lª d−¬ng do Po¨ngcarª göi sang ®Ó c¶i huÊn. Nh÷ng ng−êi lÝnh lª d−¬ng nµy ®äc ®ñ thø. Hä lµ nh÷ng kÎ chèng ®èi vÒ b¶n chÊt. Hä cho t«i ®äc c¸c b¸o Ph¸p. V× thÕ t«i n¶y ra ý muèn sang xem \"mÉu quèc\" ra sao vµ t«i ®· tíi Pari. Khi Tr−êng ®¹i häc Ph−¬ng §«ng ë M¸txc¬va më, t«i bÌn xin häc. _______________ 1) Tr¶ lêi pháng vÊn cña phãng viªn Gi«vanni GiÐcmanÐtt«, ®¨ng trªn b¸o L'Unitµ cña §¶ng Céng s¶n Italia tõ n¨m 1924. N¨m 1973, ®ång chÝ Rend« M¸ctineli, ®¶ng viªn §¶ng Céng s¶n Italia ®· t×m thÊy bµi b¸o nµy. Bµi b¸o ®· ®−îc ®¨ng l¹i trªn tê Rinasitta, c¬ quan lý luËn cña §¶ng Céng s¶n Italia (BT). 2) NguyÔn ¸i Quèc rêi Tæ quèc ®· 13 n¨m, tøc lµ tõ n¨m 1911 (BT).

466 Hå CHÝ MINH TOµN TËP - Tr−êng cã ®«ng häc sinh kh«ng? - TÊt c¶ cã 1.025 ng−êi häc thuéc 62 xø thuéc ®Þa trong ®ã cã 150 g¸i, 895 vµo ®¶ng céng s¶n. Trong sè 1.025 ng−êi häc 547 lµ n«ng d©n, kho¶ng 300 lµ c«ng nh©n, cßn lµ trÝ thøc t− s¶n. - Anh nghÜ thÕ nµo vÒ s¸ng kiÕn b«nsªvÝch nµy? - T«i rÊt phÊn khëi ®èi víi s¸ng kiÕn nµy. T«i ®· ®äc nhiÒu tuyªn bè ñng hé vµ ®oµn kÕt cña nh÷ng ng−êi chèng ®èi nh−ng kh«ng ng−êi nµo ®em l¹i cho chóng t«i mét sù gióp ®ì thiÕt thùc ®Ó tho¸t khái chÕ ®é n« lÖ mµ nh÷ng \"ng−êi ®i gieo r¾c v¨n minh\" ®ang giam h·m chóng t«i. T«i cho r»ng s¸ng kiÕn nµy sÏ ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ rÊt tèt. NhiÒu ng−êi ®· hiÓu t×nh tr¹ng kÐm cái cña chóng t«i nh−ng ch−a cã ai, trõ nh÷ng ng−êi lµm c¸ch m¹ng Nga, chØ cho chóng t«i con ®−êng ®i ®Õn gi¶i phãng. ë Bacu, n¨m 1921, lÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö cña giai cÊp v« s¶n, ®· häp mét ®¹i héi cña c¸c d©n téc ph−¬ng §«ng vµ chÝnh Lªnin, ®ång chÝ IlÝts¬ th©n mÕn cña chóng t«i, ®· nªu lªn nh÷ng ®Ò ¸n vµ h−íng dÉn chóng t«i ®i nh÷ng b−íc ®Çu ®Ó lµm cho chóng t«i cã kh¶ n¨ng cïng tiÕn b−íc víi giai cÊp v« s¶n thÕ giíi. - Tay anh lµm sao thÕ? - Kh«ng sao, anh tr¶ lêi. T«i mang vßng hoa cña häc sinh viÕng Lªnin, v× thÕ hai ngãn tay t«i bÞ tª cãng. Lªnin th−¬ng tiÕc! - C¸c anh cã bao nhiªu gi¸o s−? Ch−¬ng tr×nh cã nh÷ng m«n g×? - Chóng t«i cã 150 gi¸o s− d¹y c¸c m«n: khoa häc x· héi, to¸n, duy vËt lÞch sö, lÞch sö phong trµo c«ng nh©n, khoa häc tù nhiªn, lÞch sö c¸ch m¹ng, kinh tÕ chÝnh trÞ häc, v.v.. Tr−êng ®¹i häc cã mét phßng chiÕu bãng, mét th− viÖn 47.000 cuèn s¸ch. Mçi d©n téc cã mét th− viÖn riªng gåm s¸ch, b¸o, t¹p chÝ. Nªn biÕt lµ chóng t«i thuéc 62 d©n téc mµ ®oµn kÕt víi nhau nh− anh em ruét thÞt. Ng−êi häc tù viÕt lÊy b¸o h»ng tuÇn. Chóng t«i cã mét nhµ an d−ìng ë Crimª vµ hai nhµ nghØ hÌ, mét trong hai nhµ ®ã tr−íc c¸ch m¹ng lµ l©u ®µi cña mét QuËn c«ng. Anh h·y h×nh dung lµ ë trªn ®Ønh ngän th¸p cña l©u ®µi, gÇn

tr¶ lêi pháng vÊn cña phãng viªn... 467 con qu¹, biÓu t−îng cña ®Õ chÕ, phÊp phíi l¸ cê ®á vµ ë trong phßng kh¸ch, thay vµo ngµi QuËn c«ng, lµ nh÷ng ng−êi n«ng d©n TriÒu Tiªn hoÆc ¸cmªni n« ®ïa víi nhau. - Ai nÊu cho c¸c anh ¨n? - Chóng t«i thay phiªn nhau lµm bÕp. Chóng t«i còng thay phiªn nhau lµm viÖc ë th− viÖn, ë c©u l¹c bé, giÆt giò. Chóng t«i tæ chøc thµnh c«ng x·. C«ng x· häp mét tuÇn mét lÇn ®Ó th¶o luËn chÝnh trÞ, vµ tæ chøc c¸c buæi biÓu diÔn nghÖ thuËt, gi¶i trÝ. Nh÷ng sù sai ph¹m sÏ do mét \"toµ ¸n\", do c«ng x· bÇu ra nÕu thÊy cÇn thiÕt, xÐt xö. - Khi häc xong, anh dù ®Þnh lµm g×? - DÜ nhiªn lµ t«i sÏ trë vÒ Tæ quèc t«i ®Ó ®Êu tranh cho sù nghiÖp cña chóng t«i. ë bªn chóng t«i cã nhiÒu viÖc ph¶i lµm l¾m. Chóng t«i ch¼ng cã quyÒn g× c¶, trõ quyÒn ®ãng thuÕ cho \"mÉu quèc\" Ph¸p, cho bän chñ b¶n xø. Sù viÖc næi bËt nhÊt lµ nh− thÕ nµy: chóng t«i lµ nh÷ng ng−êi bÞ ®« hé, nh− ®ång chÝ biÕt, chóng t«i lµ nh÷ng d©n téc \"h¹ ®¼ng\", vµ v× thÕ chóng t«i kh«ng cã quyÒn øng cö, bÇu cö. ë n−íc Nga, ë c¸i n−íc cña nh÷ng ng−êi d· man - giai cÊp t− s¶n d©n chñ gäi c¸c ®ång chÝ Nga nh− thÕ -, chóng t«i cã ®Çy ®ñ nh÷ng quyÒn nh− c«ng d©n Nga. ThËt vËy, nh÷ng ®¹i biÓu cña chóng t«i do X«viÕt cña chóng t«i bÇu ra theo ®óng kú h¹n, ®· cïng héi häp víi c¸c ®¹i biÓu c«ng, n«ng, binh. §ã, anh ®· thÊy râ sù ®èi xö kh¸c nhau cña chÕ ®é d©n chñ t− s¶n vµ chÕ ®é d©n chñ c«ng nh©n ®èi víi chóng t«i! Chóng t«i ®· ®au khæ nhiÒu vµ chóng t«i cßn ph¶i ®au khæ n÷a. Nh÷ng ng−êi \"khai ho¸\" c¸c n−íc chóng t«i kh«ng ®Ó chóng t«i tù do. Nh−ng chóng t«i tiÕp tôc ®i theo con ®−êng C¸ch m¹ng Th¸ng M−êi ®· v¹ch ra, chóng t«i sÏ vËn dông vµo thùc tiÔn nh÷ng bµi häc ®· häc ®−îc. C¸c ®ång chÝ cña t«i lµm viÖc phÊn khëi, tin t−ëng, nghiªm tóc. NhiÒu ng−êi cßn rÊt trÎ ®· cã mét tr×nh ®é m¸cxÝt Ýt cã thÓ t−ëng t−îng lµ cã thÓ cã ®−îc vµo tuæi ®ã. Chóng t«i hiÓu râ lµ chóng t«i cã tr¸ch nhiÖm rÊt nÆng nÒ, vµ

468 Hå CHÝ MINH TOµN TËP t−¬ng lai cña c¸c d©n téc thuéc ®Þa tuú thuéc vµo sù tuyªn truyÒn vµ tinh thÇn hy sinh cña chóng t«i. ë ph−¬ng §«ng, tõ Xyri ®Õn TriÒu Tiªn t«i chØ nãi c¸c n−íc thuéc ®Þa vµ nöa thuéc ®Þa, cã mét diÖn tÝch réng mªnh m«ng víi h¬n 1.200 triÖu d©n. C¶ vïng réng lín nµy n»m d−íi ¸ch thèng trÞ cña chñ nghÜa ®Õ quèc t− b¶n chñ nghÜa. C¸c d©n téc ë ®ã kh«ng bao giê cã thÓ ngÈng ®Çu lªn ®−îc nÕu kh«ng g¾n bã víi giai cÊp v« s¶n thÕ giíi. Nh÷ng nghÞ quyÕt cña ph¸i x· héi d©n chñ tá c¶m t×nh dï nång nhiÖt ®Õn ®©u còng kh«ng cã søc nÆng. ViÖc thµnh lËp tr−êng ®¹i häc b«ns¬vÝch ®· më ra mét thêi ®¹i míi trong lÞch sö c¸c d©n téc thuéc ®Þa ë ph−¬ng §«ng, vµ nhµ tr−êng ®· d¹y chóng t«i nguyªn lý ®Êu tranh giai cÊp, vµ nhµ tr−êng ®· ®Æt mèi liªn hÖ gi÷a chóng t«i víi c¸c d©n téc ph−¬ng T©y vµ trang bÞ cho chóng t«i - nh÷ng ng−êi n« lÖ, kh¶ n¨ng ho¹t ®éng chÆt chÏ. - KhÝ hËu n−íc Nga thÕ nµo, cã cùc l¾m kh«ng? - Cã... T«i ch−a quen tuy ®· ë hai n¨m. Nh−ng kh«ng sao, t«i sÏ kh¾c phôc ®−îc. T«i ®i th¨m mét c«ng x· n«ng nghiÖp. Th«i chµo anh. B¸o L'Unitµ, ngµy 15-3-1924. B¸o Nh©n d©n, sè 6961, ngµy 18-5-1973.

469 Nh÷ng bµi ký tªn chung Y£U S¸CH CñA NH¢N D¢N AN NAM Tõ ngµy §ång minh th¾ng trËn, tÊt c¶ c¸c d©n téc bÞ lÖ thuéc ®Òu chøa chan hy väng r»ng theo nh÷ng lêi cam kÕt chÝnh thøc vµ trÞnh träng mµ c¸c c−êng quèc §ång minh ®· tuyªn bè víi toµn thÕ giíi, trong cuéc ®Êu tranh cña V¨n minh chèng D· man, th× tiÒn ®å mét thêi ®¹i c«ng lý vµ chÝnh nghÜa nhÊt ®Þnh lµ ph¶i ®Õn víi hä. Trong khi chê cho nguyªn t¾c d©n téc sÏ tõ lÜnh vùc lý t−ëng chuyÓn vµo lÜnh vùc hiÖn thùc do chç quyÒn tù quyÕt thiªng liªng cña c¸c d©n téc ®−îc thõa nhËn thËt sù, nh©n d©n n−íc An Nam tr−íc kia, nay lµ xø §«ng - Ph¸p, xin tr×nh víi c¸c quý ChÝnh phñ trong §ång minh nãi chung vµ víi ChÝnh phñ Ph¸p ®¸ng kÝnh nãi riªng, nh÷ng yªu s¸ch khiªm tèn sau ®©y: 1. Tæng ©n x¸ cho tÊt c¶ nh÷ng ng−êi b¶n xø bÞ ¸n tï chÝnh trÞ; 2. C¶i c¸ch nÒn ph¸p lý ë §«ng D−¬ng b»ng c¸ch cho ng−êi b¶n xø còng ®−îc quyÒn h−ëng nh÷ng ®¶m b¶o vÒ mÆt ph¸p luËt nh− ng−êi ¢u ch©u; xo¸ bá hoµn toµn c¸c toµ ¸n ®Æc biÖt dïng lµm c«ng cô ®Ó khñng bè vµ ¸p bøc bé phËn trung thùc nhÊt trong nh©n d©n An Nam; 3. Tù do b¸o chÝ vµ tù do ng«n luËn; 4. Tù do lËp héi vµ héi häp; 5. Tù do c− tró ë n−íc ngoµi vµ tù do xuÊt d−¬ng; 6. Tù do häc tËp, thµnh lËp c¸c tr−êng kü thuËt vµ chuyªn nghiÖp ë tÊt c¶ c¸c tØnh cho ng−êi b¶n xø; 7. Thay chÕ ®é ra c¸c s¾c lÖnh b»ng chÕ ®é ra c¸c ®¹o luËt;

470 Hå CHÝ MINH TOµN TËP 8. §oµn ®¹i biÓu th−êng trùc cña ng−êi b¶n xø, do ng−êi b¶n xø bÇu ra, t¹i NghÞ viÖn Ph¸p ®Ó gióp cho NghÞ viÖn biÕt ®−îc nh÷ng nguyÖn väng cña ng−êi b¶n xø. §−a ra nh÷ng yªu s¸ch trªn ®©y, nh©n d©n An Nam tr«ng cËy vµo chÝnh nghÜa thÕ giíi cña tÊt c¶ c¸c c−êng quèc vµ ®Æc biÖt tin vµo lßng réng l−îng cña nh©n d©n Ph¸p cao c¶, tøc lµ cña nh÷ng ng−êi ®ang n¾m vËn mÖnh cña nh©n d©n An Nam, cña nh÷ng ng−êi, do chç n−íc Ph¸p lµ mét n−íc Céng hoµ, nªn ®−îc coi lµ nh÷ng ng−êi b¶o hé cho nh©n d©n An Nam. Khi nh©n d©n An Nam nh¾c ®Õn sù \"b¶o hé\" cña nh©n d©n Ph¸p, th× kh«ng lÊy thÕ lµm hæ nhôc chót nµo mµ tr¸i l¹i cßn lÊy lµm vinh dù: v× nh©n d©n An Nam biÕt r»ng nh©n d©n Ph¸p ®¹i biÓu cho tù do vµ c«ng lý, vµ kh«ng bao giê tõ bá lý t−ëng cao c¶ cña m×nh lµ t×nh b¸c ¸i toµn thÕ giíi. V× thÕ, nghe theo tiÕng nãi cña nh÷ng ng−êi bÞ ¸p bøc, lµ nh©n d©n Ph¸p sÏ lµm trßn nhiÖm vô cña m×nh ®èi víi n−íc Ph¸p vµ ®èi víi Nh©n lo¹i. Thay mÆt nhãm nh÷ng ng−êi yªu n−íc An Nam NGUYÔN ¸I QUèC Tµi liÖu tiÕng Ph¸p, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

471 TH¦ GöI TæNG THèNG Mü1) Pari, ngµy 18-6-1919 KÝnh göi Ngµi Tæng thèng Céng hoµ Hîp chóng quèc, §¹i biÓu ë Héi nghÞ Hoµ b×nh. Th−a Ngµi, Nh©n dÞp chiÕn th¾ng cña §ång minh, chóng t«i xin m¹n phÐp göi ®Õn Ngµi, kÌm theo ®©y b¶n ghi c¸c yªu s¸ch cña nh©n d©n An Nam. Tin t−ëng ë ®é l−îng cao c¶ cña Ngµi, chóng t«i mong Ngµi ñng hé tr−íc nh÷ng ng−êi cã thÈm quyÒn. Xin Ngµi vui lßng nhËn sù biÓu thÞ lßng kÝnh träng s©u s¾c cña chóng t«i. Thay mÆt nhãm nh÷ng ng−êi yªu n−íc An Nam NGUYÔN ¸I QUèC 56, phè M¬xi¬ L¬ Pranhx¬, Pari Th− ®¸nh m¸y, tiÕng Ph¸p, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh. _______________ 1) Th− nµy ®−îc göi kÌm víi b¶n Yªu s¸ch cña nh©n d©n An Nam ®ång thêi tíi tr−ëng ®oµn c¸c n−íc tham dù Héi nghÞ VÐcx©y (BT).

472 VIÖT NAM Y£U CÇU CA \"R»ng nay gÆp héi Giao hoµ, Mu«n d©n hÌn yÕu gÇn xa vui t×nh. CËy r»ng c¸c n−íc §ång minh, §em g−¬ng c«ng lý giÕt h×nh d· man. MÊy phen c«ng bè râ rµng, D©n nµo råi còng ®−îc trang b×nh quyÒn. ViÖt Nam x−a còng oai thiªng, Mµ nay ®øng d−íi thuéc quyÒn Lang Sa. Lßng thµnh tá nçi sót sa, D¸m xin ®¹i quèc soi qua chót nµo. Mét xin tha kÎ ®ång bµo, V× ch−ng chÝnh trÞ m¾c vµo tï giam. Hai xin phÐp luËt söa sang, Ng−êi T©y ng−êi ViÖt hai ph−¬ng cïng ®ång. Nh÷ng toµ ®Æc biÖt bÊt c«ng, D¸m xin bá døt réng dung d©n lµnh. Ba xin réng phÐp häc hµnh, Më mang kü nghÖ, lËp thµnh c«ng th−¬ng. Bèn xin ®−îc phÐp héi hµng, N¨m xin nghÜ ngîi nãi bµn tù do. S¸u xin ®−îc phÐp lÞch du, Bèn ph−¬ng mÆc søc, n¨m ch©u mÆc t×nh.

viÖt nam yªu cÇu ca 473 B¶y xin hiÕn ph¸p ban hµnh, Tr¨m ®Òu ph¶i cã thÇn linh ph¸p quyÒn. T¸m xin ®−îc cö nghÞ viªn, Qua T©y thay mÆt gi÷ quyÒn thæ d©n. T¸m ®iÒu c¹n tá xa gÇn, Chøng nhê v¹n quèc c«ng d©n xÐt t×nh. Riªng nhê d©n Ph¸p c«ng b×nh, §em lßng ®o¸i l¹i cña m×nh trong tay. Ph¸p d©n nøc tiÕng x−a nay, §ång bµo, b¸c ¸i s¸nh tÇy kh«ng ai! Nì nµo ng¶nh mÆt ng¬ tai, §Ó cho mÊy øc triÖu ng−êi b¬ v¬. D©n Nam mét d¹ −íc m¬, L©u nay tõng nóp bãng cê tù do. Réng xin d©n Ph¸p xÐt cho, Trong phß tiÕng n−íc, sau phß lÏ c«ng. DÞch mÊy ch÷ quèc ©m bµy tá. §Ó ®ång bµo lín nhá ®−îc hay. Hoµ b×nh may gÆp héi nµy, T«n sïng c«ng lý, ®o¹ ®µy d· man. Nay gÆp héi kh¶i hoµn hØ h¶, TiÕng vui mõng kh¾p c¶ ®ång - d©n. T©y vui ch¾c ®· m−êi phÇn, LÏ nµo Nam l¹i chÞu th©n t«i ®ßi. H½ng më m¾t mµ soi cho râ. Nµo Ai Lan, Ên §é, Cao Ly, X−a, hÌn ph¶i b−íc suy vi, Nay, gÇn ®éc lËp còng v× d©n kh«n Hai m−¬i triÖu quèc hån Nam ViÖt ThÕ cuéc nµy ph¶i biÕt mµ lo. §ång bµo, b×nh ®¼ng, tù do, XÐt m×nh råi l¹i ®em so mÊy ng−êi.

474 Hå CHÝ MINH TOµN TËP Ngæn ngang lêi v¾n ý dµi, Anh em ®· thÊu lßng nµy cho ch−a. NGUYÔN ¸I QUèC Tµi liÖu viÕt tay, tiÕng ViÖt, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

475 B¸O C¸o1) Dù TH¶o Pari, ngµy 20-11-1921 TiÓu ban §«ng D−¬ng thuéc Ph¸p trong Ban nghiªn cøu thuéc ®Þa60 cña §¶ng Céng s¶n ®−îc giao tr¸ch nhiÖm ph¸t biÓu ý kiÕn vÒ ho¹t ®éng cÇn tiÕn hµnh ë ViÔn §«ng nh»m t¹o ra vµ ph¸t triÓn mét phong trµo céng s¶n c¸ch m¹ng, xin tr×nh bµy: 1. TiÓu ban b¸c bá mäi kiÕn nghÞ vÒ kinh tÕ hoÆc chÝnh trÞ nh»m c¶i thiÖn, c¶i c¸ch hoÆc ®¹t mét tiÕn bé nµo ®ã, ®iÒu nµy, trong chÕ ®é t− b¶n, chØ phôc vô chÝnh quyÒn hiÖn nay vµ gióp vµo sù cñng cè nã. 2. NhËn thÊy r»ng c¸c giai cÊp thèng trÞ coi c¸c thuéc ®Þa Ph¸p kh«ng chØ lµ mét kho v« tËn nguyªn liÖu, ng−êi b¶n xø thuÇn tuý lµ nh÷ng con vËt kÐo nÆng s¶n xuÊt ra nh÷ng thø ®ã, mµ bän kÎ thï giai cÊp cña chóng ta cßn coi nh÷ng n−íc h¶i ngo¹i ®ã lµ nguån cung cÊp nh÷ng ®éi qu©n ph¶n c¸ch m¹ng. Do ®ã, c«ng t¸c tuyªn truyÒn c¸ch m¹ng vµ chèng qu©n phiÖt cÇn ®−îc tiÕn hµnh d−íi sù l·nh ®¹o vµ ®«n ®èc cña §¶ng, trong tÊt c¶ c¸c thuéc ®Þa cña Ph¸p vµ xø gäi lµ b¶o hé. _______________ 1) Tµi liÖu ®¸nh m¸y, tiÕng Ph¸p, kh«ng ký tªn, l−u tr÷ t¹i CAOM, SLOTFOM, SÐrie III, cÆp sè 3, hå s¬ cña Héi liªn hiÖp thuéc ®Þa (Ph¸p) (BT).

476 Hå CHÝ MINH TOµN TËP C«ng t¸c tuyªn truyÒn nµy thùc hiÖn: a) b»ng c¸c b¸o chÝ xuÊt b¶n ë Ph¸p. b) b»ng diÔn ®µn cña c¸c §¹i héi cña chóng ta vµ khi cÇn, b»ng diÔn ®µn cña nghÞ viÖn. c) b»ng c¸c héi nghÞ. d) b»ng mäi ph−¬ng thøc thÝch hîp víi ®èi t−îng, víi tr×nh ®é gi¸o dôc vµ v¨n minh cña quÇn chóng b¶n xø ë c¸c thuéc ®Þa. B¶n tr×nh bµy s¬ l−îc trªn ®©y chØ lµ mét th«ng b¸o b−íc ®Çu. Ban nghiªn cøu thuéc ®Þa cña ph©n bé Ph¸p cña Quèc tÕ Céng s¶n cho r»ng viÖc nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò thuéc ®Þa tõ nay vÒ sau ph¶i lµ bé phËn kh«ng t¸ch rêi c¸c ®Ò c−¬ng ®−a lªn Quèc tÕ Céng s¶n, v× c¸ch m¹ng céng s¶n chñ nghÜa kh«ng chØ cã môc ®Ých ë ch©u ¢u mµ cßn ë toµn thÕ giíi. V× vËy, kh«ng ®−îc ®Ó mét n¬i nµo trªn thÕ giíi, do cÈu th¶ hoÆc kh«ng am hiÓu vÊn ®Ò, lät ra ngoµi nh÷ng ho¹t ®éng cã Ých cho môc ®Ých c¸ch m¹ng céng s¶n chñ nghÜa. In trong s¸ch Hå ChÝ Minh, Nh÷ng bµi viÕt 1914 - 1969, do Alain Ruscio biªn so¹n, Pari, 1990, tr.40 - 41.

477 Dù TH¶O NGHÞ QUYÕT VÒ CHñ NGHÜA CéNG S¶N Vµ C¸C THUéC §Þa1) §¹i héi lÇn thø II cña Quèc tÕ Céng s¶n häp vµo th¸ng 8-1920 ®· tuyªn bè trong nh÷ng luËn c−¬ng cña §¹i héi vÒ nh÷ng vÊn ®Ò thuéc ®Þa r»ng: \"§¹i chiÕn ë ch©u ¢u vµ nh÷ng kÕt qu¶ cña nã ®· chØ râ r»ng quÇn chóng ë nh÷ng n−íc phô thuéc ngoµi ch©u ¢u g¾n bã víi phong trµo v« s¶n ch©u ¢u mét c¸ch tuyÖt ®èi vµ ®ã lµ hËu qu¶ kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc do sù tËp trung cña chñ nghÜa t− b¶n thÕ giíi... \"Quèc tÕ Céng s¶n ph¶i më réng ph¹m vi ho¹t ®éng cña m×nh. NhiÖm vô cña nã lµ tæ chøc giai cÊp c«ng nh©n toµn thÕ giíi ®Ó lËt ®æ nÒn thèng trÞ t− b¶n chñ nghÜa vµ thiÕt lËp chñ nghÜa céng s¶n\". Nh÷ng chØ thÞ ®ã lµ cÇn thiÕt hµng ®Çu ®èi víi §¶ng Céng s¶n Ph¸p, bëi v× giai cÊp t− s¶n n−íc nµy thèng trÞ nh÷ng thuéc ®Þa mµ d©n sè cã tíi 40 triÖu ng−êi. Nh÷ng thuéc ®Þa bÞ c¸c giai cÊp thèng trÞ coi lµ kho chøa nguyªn liÖu c¬ b¶n mµ ®Ó lµm ra chóng, d©n b¶n xø bÞ ng−êi ta coi _______________ 1) T¹i §¹i héi lÇn thø I §¶ng Céng s¶n Ph¸p häp ë M¸cx©y, phiªn häp thø 9, buæi chiÒu thø n¨m, ngµy 29-12-1921, sau khi Phrètxa ph¸t biÓu, Chñ täa giíi thiÖu NguyÔn ¸i Quèc lªn ®äc b¶n Dù th¶o nghÞ quyÕt nµy (BT).

478 Hå CHÝ MINH TOµN TËP lµ nh÷ng con vËt kÐo xe, nh− lµ n¬i tiªu thô dµnh riªng cho th−¬ng nghiÖp chÝnh quèc; vµ còng lµ nguån cung cÊp cho chñ nghÜa qu©n phiÖt binh lÝnh cho nh÷ng cuéc chiÕn tranh s¾p tíi do sù ®èi kh¸ng gi÷a chñ nghÜa ®Õ quèc k×nh ®Þch cña nh÷ng n−íc kh¸c nhau ®ang chuÈn bÞ. Hµng chôc ngh×n ng−êi d©n thuéc ®Þa ®· chÕt trong cuéc chiÕn tranh ch©u ¢u. Hµng chôc ngh×n ng−êi kh¸c cßn ph¶i lµm n« lÖ cho chñ nghÜa qu©n phiÖt Ph¸p; trong suèt thêi kú \"hoµ b×nh ë t×nh tr¹ng chiÕn tranh\" nã ph¸i hä sang §øc, Xilixi, Xyri, víi khÝ hËu ®éc h¹i nhÊt ®Õn chÕt ng−êi ®èi víi nh÷ng con ng−êi xø nãng Êy. Ng−êi ta ®−a ng−êi chÝnh quèc vµo qu©n ®éi víi danh nghÜa quèc phßng: chiªu bµi nµy chØ cã thÓ dïng ë nh÷ng thuéc ®Þa míi bÞ th«n tÝnh; ë ®Êy, ng−êi ta tuyÓn nh÷ng ng−êi ch©u Phi vµ nh÷ng ng−êi ch©u ¸ b»ng nh÷ng lêi høa dèi tr¸ cho tiÒn b¹c hay cho chiÕn lîi phÈm, b»ng r−îu, b»ng sù chuyªn chÕ hµnh chÝnh, hoÆc lµ (khi nh÷ng ph−¬ng s¸ch ®ã thÊt b¹i) b»ng b¹o lùc, khñng bè vµ nh÷ng sù hµnh quyÕt lµm g−¬ng. Qua miÖng M¨nggianh, chñ nghÜa qu©n phiÖt Ph¸p khoe khoang hä sö dông 400.000 lÝnh b¶n xø; vÒ thùc tÕ vµ b»ng nh÷ng ph−¬ng s¸ch duyÖt thªm, nã cã thÓ ®−a lªn mét hoÆc hai triÖu ng−êi ch©u Phi vµ ng−êi ch©u ¸. Nh− thÕ, nã hy väng cã ®−îc nh÷ng vËt hy sinh dÔ b¶o h¬n lµ c«ng nh©n vµ n«ng d©n Ph¸p, vµ còng lµ sö dông ®−îc nh÷ng løa qu©n dÞch thuéc ®Þa, nh÷ng c«ng cô mï qu¸ng ®Ó ¸p bøc vµ ®Ì bÑp giai cÊp v« s¶n ch©u ¢u. Ngoµi sù cÇn thiÕt chèng l¹i nguy c¬ ®èi víi phong trµo gi¶i phãng v« s¶n lµ sù can thiÖp tuyÖt ®èi cña chñ nghÜa t− s¶n chÝnh quèc ®èi víi d©n c− b¶n xø bÞ Ðp vµo tr¹i lÝnh, cÇn ph¶i thÊy ®−îc r»ng trong mét thêi kú c¸ch m¹ng, giai cÊp t− s¶n sö dông nh÷ng thuéc ®Þa lµm n¬i trèn tr¸nh cña lùc l−îng ph¶n c¸ch m¹ng hay Ýt nhÊt còng dùa vµo ®Êy ®Ó tæ chøc ra nã. Ngay tõ b©y giê chóng ta ph¶i dù phßng s¸ch l−îc nµy vµ muèn vËy chóng ta ph¶i cè g¾ng tranh thñ c¶m t×nh cña quÇn chóng b¶n xø vµ gi¸o dôc hä b»ng

dù th¶o nghÞ quyÕt... 479 c¸ch chØ ra r»ng nh÷ng nçi ®au khæ cña hä còng cã cïng nguyªn nh©n víi ®au khæ cña giai cÊp c«ng nh©n ë chÝnh quèc. §Ò ra nhiÖm vô nµy ch−a ph¶i lµ tÊt c¶ mµ cßn ph¶i dèc lßng lµm nh÷ng nhiÖm vô thùc tiÔn ph¸t sinh tõ ®ã. §iÒu ®ã kh«ng dÔ, v× nhiÒu lÏ: a/ Thø nhÊt, ë trong §¶ng Céng s¶n cßn ch−a cã truyÒn thèng v÷ng vµng vÒ mÆt ho¹t ®éng thuéc ®Þa. Quèc tÕ thø hai gÇn nh− hoµn toµn thê ¬ víi viÖc t¹o ra ë thuéc ®Þa phong trµo ®èi kh¸ng chèng l¹i chñ nghÜa t− b¶n mµ b»ng lßng víi viÖc ®−a ra nh÷ng b¶n tuyªn bè cña chñ nghÜa c¶i l−¬ng lËp lê vµ v« hiÖu qu¶. VËy ngµy nay §¶ng Céng s¶n ph¶i tæ chøc tÊt c¶. b/ §iÒu lµm cho phøc t¹p vµ khã kh¨n cña sù nghiÖp nµy còng chÝnh lµ sù kh¸c nhau cña c¸c lo¹i thuéc ®Þa hîp thµnh l·nh thæ thuéc ®Þa Ph¸p. V× thÕ, nh÷ng ph−¬ng s¸ch ho¹t ®éng kh«ng gièng nhau vµ ph¶i thay ®æi theo tõng nhãm thuéc ®Þa lín. VÒ ®¹i thÓ, ng−êi ta cã thÓ chia c¸c thuéc ®Þa lµm 5 lo¹i nh− sau: B¾c Phi, T©y Phi vµ ch©u Phi xÝch ®¹o, §«ng D−¬ng, Ma®ag¸txca, c¸c thuéc ®Þa cò. c/ Mét khã kh¨n kh¸c lµ thiÕu kh¶ n¨ng tù gi¶i phãng ë hÇu hÕt nh÷ng ng−êi b¶n xø. Hä kh«ng cã qu¸ khø c¸ch m¹ng; trong nhiÒu thuéc ®Þa hä quen thãi n« lÖ vµ cßn ch−a nhËn kh¶ n¨ng tù gi¶i tho¸t khái c¶nh ®ã. Nç lùc cña chóng ta nh»m gi¶i phãng hä vµ d¾t dÉn hä, vµ qua ®ã, hµnh ®éng c¸ch m¹ng cña chóng ta sÏ kh«ng ®−îc hä ñng hé nghiªm chØnh, Ýt ra lµ lóc b¾t ®Çu ë nh÷ng n−íc cã chÕ ®é chuyªn chÕ ®éc ®o¸n. B»ng bÊt cø c¸ch nµo nh÷ng khã kh¨n ®ã còng kh«ng thÓ biÖn minh cho viÖc §¶ng Céng s¶n tõ bá mét chÝnh s¸ch thuéc ®Þa thùc tÕ vµ cã kÕt qu¶. NÕu chóng ta nªu ra nh÷ng ®iÒu ®ã cèt chØ ra Ých lîi cña mét tæ chøc ®Æc biÖt chuyªn lo tuyªn truyÒn céng s¶n thµnh c«ng. Tæ chøc ®Æc biÖt nµy, Ban l·nh ®¹o ®· chuÈn bÞ lËp mét Ban nghiªn cøu thuéc ®Þa trong trô së §¶ng. Ban nµy lµ mét c¬ quan t− vÊn tuyÓn ng−êi trong sè c¸c

480 Hå CHÝ MINH TOµN TËP chuyªn gia, nghÜa lµ nh÷ng ®¶ng viªn cã hiÓu biÕt vÒ c¸c thuéc ®Þa ®Ó ®Õn ®ã sinh sèng. Nã cã nhiÖm vô thu thËp tµi liÖu vÒ thuéc ®Þa, cung cÊp cho c¸c §¹i héi ®¶ng vµ trong thêi gian gi÷a hai ®¹i héi, cho Ban l·nh ®¹o nh÷ng kÕt luËn cã thÓ cho phÐp ra nh÷ng quyÕt ®Þnh thÝch hîp vÒ mÆt häc thuyÕt, tuyªn truyÒn vµ s¸ch l−îc. Ban nghiªn cøu thuéc ®Þa ®· th¶o mét b¶n t−êng tr×nh vÒ t×nh h×nh hiÖn nay cña c¸c nhãm thuéc ®Þa kh¸c nhau, x¸c ®Þnh râ rµng nh÷ng yªu cÇu chñ yÕu vÒ lo¹i kinh tÕ, chÝnh trÞ, vµ x· héi mµ ng−êi b¶n xø còng nh− ng−êi lao ®éng chÝnh quèc sèng ë thuéc ®Þa c¶m nhËn thÊy. Tõ sù kiÓm chøng nh÷ng nhu cÇu ®ã, Ban ®· rót ra nh÷ng kÕt luËn, nh÷ng quy t¾c s¸ch l−îc thÝch hîp qua viÖc vËn dông chóng, ®Ó g©y nªn ë thuéc ®Þa mét phong trµo ®èi lËp chèng chñ nghÜa t− b¶n vµ phong trµo g©y c¶m t×nh víi céng s¶n. V× ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña §¹i héi M¸cx©y qu¸ nÆng nªn b¸o c¸o nµy cña Ban nghiªn cøu thuéc ®Þa, ®¸ng tiÕc lµ kh«ng thÓ ®−îc xem xÐt vµ th¶o luËn ë ®ã ®−îc. Nh−ng ®iÒu mµ ng−êi ta cã thÓ tr«ng ®îi ë §¹i héi M¸cx©y, tr−íc hÕt lµ §¹i héi t¸n thµnh nguyªn t¾c thµnh lËp mét c¬ quan ®Æc biÖt phô tr¸ch chÝnh s¸ch vÒ thuéc ®Þa cña §¶ng, tiÕp ®ã lµ uû quyÒn cho Ban l·nh ®¹o thÊy râ: 1/ TiÕp tôc vµ më réng nhiÖm vô chuÈn bÞ ®· ®−îc khëi ®Çu. 2/ Tr×nh bµy ë §¹i héi sau cña §¶ng mét luËn c−¬ng vÒ thuéc ®Þa ®· ®−îc nghiªn cøu nghiªm tóc ®Ó §¹i héi th¶o luËn ®Õn n¬i ®Õn chèn sao cho tõ ®ã §¶ng cã mét chÝnh s¸ch thuéc ®Þa râ rµng, cã ph−¬ng ph¸p vµ thiÕt thùc. Bëi vËy, chóng t«i ®Ò nghÞ §¹i héi th«ng qua nghÞ quyÕt d−íi ®©y: \"§¹i héi lÇn thø I cña §¶ng Céng s¶n Ph¸p, häp ë M¸cx©y sau khi nghe b¶n b¸o c¸o do Ban l·nh ®¹o thay mÆt Ban nghiªn cøu thuéc ®Þa tr×nh bµy, chØ ra sù cÇn thiÕt trong thêi gian ng¾n nhÊt ph¶i t¹o ra mét phong trµo ®èi kh¸ng mang tinh thÇn céng s¶n, chèng chñ nghÜa t− b¶n vµ hai h×nh thøc ®Æc biÖt cña nã lµ chñ

dù th¶o nghÞ quyÕt... 481 nghÜa ®Õ quèc, chñ nghÜa qu©n phiÖt vµ chñ nghÜa ph¸o thuyÒn ë c¸c thuéc ®Þa. \"XÐt tÝnh phøc t¹p cña vÊn ®Ò thuéc ®Þa, v× cã sù kh«ng thuÇn nhÊt cña c¸c thuéc ®Þa vµ xÐt sù ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ x· héi th−êng chËm ch¹p cña d©n b¶n xø, ®ång thêi xÐt ®Õn søc m¹nh cña chÕ ®é chuyªn chÕ hµnh chÝnh mµ hä lµ n¹n nh©n. \"ChuÈn y nguyªn t¾c lËp thµnh mét c¬ quan ®Æc biÖt chuyªn nghiªn cøu vµ s−u tËp t− liÖu vÒ thuéc ®Þa lµ c¬ quan t− vÊn, ®Æt d−íi quyÒn kiÓm tra cña Ban l·nh ®¹o. \"Giao cho Ban nµy b»ng mäi ph−¬ng s¸ch cÇn thiÕt nh»m tÝch cùc tuyªn truyÒn ngay tõ b©y giê vÒ thuéc ®Þa trong khi chê ®îi mét dù ¸n hoµn chØnh vµ chi tiÕt vÒ ho¹t ®éng thuéc ®Þa ®−îc th¶o luËn ë §¹i héi tíi cña §¶ng. \"§Æc biÖt §¹i héi ®Ò nghÞ Ban l·nh ®¹o dµnh mét môc ®Ó nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy trªn b¸o L'HumanitÐ vµ trong c¸c s¸ch, b¸o vµ Ên phÈm cña §¶ng. \"§¹i héi ®Ò nghÞ c¸c ban nãi chung, ®Æc biÖt lµ c¸c ban tån t¹i ë c¸c thuéc ®Þa hay ë nh÷ng thµnh phè cã quan hÖ th−êng xuyªn víi c¸c thuéc ®Þa ®ã còng nh− nh÷ng ng−êi céng s¶n biÖt lËp thuéc mäi chñng téc, hîp t¸c ngay tõ b©y giê víi Ban nghiªn cøu thuéc ®Þa\". Th¸ng 12 n¨m 1921 BAN NGHI£N CøU THUéC §ÞA Tµi liÖu tiÕng Ph¸p, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

482 HéI LI£N HIÖP THUéC §ÞA §ång bµo th©n mÕn, NÕu c©u ph−¬ng ng«n \"§oµn kÕt lµm ra søc m¹nh\" kh«ng ph¶i lµ mét c©u nãi su«ng, NÕu ®ång bµo muèn gióp ®ì lÉn nhau, NÕu ®ång bµo muèn bªnh vùc cho quyÒn lîi cña b¶n th©n m×nh, còng nh− quyÒn lîi cña tÊt c¶ ®ång bµo ë c¸c xø thuéc ®Þa, H·y gia nhËp Héi liªn hiÖp thuéc ®Þa. §IÒU LÖ TRÝCH YÕU §iÒu 2 - Môc ®Ých cña Héi lµ tËp hîp vµ h−íng dÉn cho mäi ng−êi d©n c¸c xø thuéc ®Þa hiÖn sèng trªn ®Êt Ph¸p ®Ó; soi s¸ng cho nh÷ng ng−êi d©n ë thuéc ®Þa vÒ t×nh h×nh mäi mÆt ë n−íc Ph¸p nh»m môc ®Ých ®oµn kÕt hä; th¶o luËn vµ nghiªn cøu tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh trÞ vµ kinh tÕ cña thuéc ®Þa. §iÒu 4 - TÊt c¶ héi viªn ph¶i ®ãng héi phÝ 3 th¸ng mét kú lµ 9 phr¨ng. §iÒu 10 - TÊt c¶ héi viªn bÊt kú lóc nµo, ®Òu cã thÓ göi th− ®Õn trô së cña Héi ®Ó yªu cÇu nh÷ng ®iÒu lîi Ých mµ Héi dµnh riªng cho c¸c héi viªn cña m×nh.

héi liªn hiÖp thuéc ®Þa 483 §iÒu 131) - Héi s½n sµng gióp ®ì vµ cøu trî cho mäi héi viªn cña c¸c nhãm ®· gia nhËp Héi. §iÒu 142) - Trong ph¹m vi tµi chÝnh s½n cã, Héi cã thÓ cung cÊp cho tÊt c¶ héi viªn nh÷ng b¸o chÝ vµ tµi liÖu cã liªn quan ®Õn sinh ho¹t cña c¸c thuéc ®Þa, hoÆc chuyªn lo bªnh vùc cho c¸c thuéc ®Þa. BAN CHÊP HµNH: §¹i diÖn: §«ng D−¬ng: NguyÔn ¸i Quèc (thî söa ¶nh) §¶o Rªuyni«ng: B¸ckÝtx« (tr¹ng s−) §ah«m©y: M.Bl«ngcua (tr¹ng s−) Goa®¬lóp: Gi¨ng B¸ptixt¬ (nhµ bu«n) QuÇn ®¶o ¡ngti¬: M«ranh®¬ (nhµ bu«n) M¸ctinÝch: M«ngnÐcvin (®¹i diÖn th−¬ng m¹i) Guyan: ¤n«ri¨ng (Chñ nhiÖm), Gi¸m ®èc Héi ch÷ thËp ®á. §ång bµo h·y göi ®¬n xin vµo héi cho M«ngnÐcvin, 9, Phè ValÐtt¬, quËn 5, Pari; hoÆc cho NguyÔn ¸i Quèc, 9, Ngâ C«ngpoanh, quËn 17, Pari. Tµi liÖu tiÕng Ph¸p, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh. _______________ 1), 2) Cã b¶n chôp c¸c ®iÒu 13 vµ 14 trªn ®©y, nh−ng ®¸nh sè lµ ®iÒu 15 vµ 19, néi dung c¸c ®iÒu ®Òu gièng nhau (BT).

484 LêI K£U GäI CñA BAN NGHI£N CøU THUéC §ÞA CñA §¶NG CéNG S¶N PH¸P Chóng t«i hiÓu nçi ®au khæ cña c¸c b¹n, nh−ng c¸c b¹n ch−a hiÓu nçi ®au khæ cña chóng t«i. Cã lÏ c¸c b¹n cho r»ng tÊt c¶ mäi ng−êi ë Ph¸p ®Òu cã quyÒn hµnh vµ ai còng muèn gi÷ c¸c b¹n trong vßng n« lÖ. ThËt ra nh÷ng ng−êi g©y ra sù lÇm than cho c¸c b¹n vµ gi÷ c¸c b¹n trong c¶nh khæ ®ã ®Ó lîi dông chØ lµ mét sè Ýt, chóng cã quyÒn hµnh v× chóng giµu. Chóng t«i lµ sè ®«ng vµ ®ang ®Êu tranh chèng l¹i chóng v× chóng t«i còng nh− c¸c b¹n lµ n¹n nh©n sù tµn b¹o cña chóng. C¸c anh em ng−êi b¶n xø thÊy râ chóng t«i cïng víi anh em cã chung mét kÎ thï lµ bän chñ cña chóng t«i. Chóng t«i thµnh lËp ë ®©y mét chÝnh ®¶ng lín ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng nh÷ng ng−êi kh«ng cã quyÒn hµnh ë chÝnh quèc vµ còng muèn ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng nh÷ng ng−êi b¶n xø ë thuéc ®Þa bÞ b¾t lµm n« lÖ. Chóng t«i yªu cÇu c¸c b¹n gióp ®ì chóng t«i trong nhiÖm vô ®ã, v× c¸c b¹n vµ chóng t«i, chóng ta cïng chung mét lîi Ých. Chóng t«i yªu cÇu c¸c b¹n coi chóng t«i nh− b¹n vµ anh em cña c¸c b¹n. Chóng t«i s¸t c¸nh víi c¸c b¹n trong cuéc kh¸ng chiÕn vµ ®Êu tranh cña c¸c b¹n chèng sù tham tµn cña bän thùc d©n, sù hung b¹o cña bän cai trÞ vµ binh lÝnh, bän nµy cã nh÷ng tªn ®ång lo· lµ bän quan l¹i b¶n xø. Ngµy mµ chóng ta sÏ ®−îc tù do nhê ë thµnh c«ng cña sù thay

lêi kªu gäi cña ban nghiªn cøu... 485 ®æi mµ chóng ta ®ang chuÈn bÞ ®©y, sù lÇm than khæ cùc cña c¸c b¹n sÏ chÊm døt. Lóc ®ã c¸c b¹n sÏ cã thÓ tù ®iÒu khiÓn lÊy c«ng viÖc cña m×nh vµ kÕt qu¶ lao ®éng cña c¸c b¹n sÏ thuéc vÒ c¸c b¹n. Mèi quan hÖ gi÷a chóng t«i víi c¸c b¹n sÏ lµ nh÷ng mèi quan hÖ ®oµn kÕt vµ liªn minh. ViÕt vµo th¸ng 1-1922. B¸o Nh©n d©n, sè 7691, ngµy 26-5-1975.

486 B¶N TRUYÒN §¥N B»NG TIÕNG VIÖT CñA BAN NGHI£N CøU THUéC §ÞA CñA §¶NG CéNG S¶N PH¸P C¸c b¹n lao ®éng b¶n xø! Nh÷ng ng−êi céng s¶n ë chÝnh quèc hiÓu râ nçi ®au khæ cña c¸c b¹n... C¸c b¹n bÞ hai lÇn bãc lét: lµ lao ®éng vµ lµ d©n b¶n xø. Nh÷ng ng−êi chñ c¸c b¹n tõ chÝnh quèc ®Õn kh«ng hµnh ®éng mét m×nh. Nh÷ng ng−êi quyÒn thÕ ë n−íc c¸c b¹n, bän ®¹i ®Þa chñ vµ bän cÇm ®Çu muèn gi÷ cña c¶i vµ quyÒn hµnh cña chóng. §Ó bãc lét c¸c b¹n, chóng ®· c©u kÕt víi chÝnh quyÒn, bän thùc d©n vµ c¸c c«ng ty ch©u ¢u... Nh− ë kh¾p mäi n¬i trªn thÕ giíi, chóng t«i ®· lËp ra mét §¶ng Céng s¶n lín ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng mäi ng−êi lao ®éng. §¶ng muèn ho¹t ®éng ñng hé nh÷ng ng−êi anh em cña m×nh ë thuéc ®Þa. Nã ®Ò nghÞ c¸c b¹n cho biÕt nh÷ng sù ®µn ¸p mµ c¸c b¹n lµ n¹n nh©n. Nã dµnh cho c¸c b¹n b¸o chÝ cña nã vµ sù gióp ®ì cña nh÷ng nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ cña nã. Nã ®Ò nghÞ c¸c b¹n gióp ®ì nã tÝch cùc vµ ë n−íc thuéc ®Þa nµo cã chi bé §¶ng, chóng t«i mong c¸c b¹n coi ®ã lµ nh÷ng c¬ quan b¶o vÖ c¸c b¹n. Nã ®Ò nghÞ c¸c b¹n ®oµn kÕt l¹i gi÷a nh÷ng ng−êi lao ®éng ë nhµ m¸y vµ n«ng th«n, bÕn tµu vµ cã nh÷ng mèi quan hÖ h÷u nghÞ víi nh÷ng ng−êi lao ®éng tõ chÝnh quèc tíi ngµy cµng nhiÒu, hä thuéc cïng giai cÊp víi c¸c b¹n.

b¶n truyÒn ®¬n b»ng tiÕng viÖt... 487 V× nÒn hoµ b×nh thÕ giíi, v× tù do vµ Êm no, nh÷ng ng−êi bÞ bãc lét thuéc mäi chñng téc cÇn ®oµn kÕt l¹i vµ chèng bän ¸p bøc. B¸o Nh©n d©n, sè 7689, ngµy 24-5-1975.

488 LêI K£U GäI THAM GIA HéI HîP T¸C XUÊT B¶N B¸O LE PARIA1) Pari, ngµy 10 th¸ng 2 n¨m 1922 C¸c ®ång chÝ th©n mÕn, C¸c ®ång chÝ ®· nhËn hay sÏ nhËn mét b¶n ®iÒu lÖ Héi hîp t¸c cña b¸o Le Paria. Héi nµy ®ang thµnh lËp sÏ xuÊt b¶n mét tê b¸o nh− tªn ®· nªu vµ ®ã sÏ lµ mét xuÊt b¶n phÈm thËt sù cña thuéc ®Þa. Ch¼ng cÇn nhÊn m¹nh ®Õn sù khÈn cÊp ph¶i cho ra tê b¸o nµy. C¸c b¹n ta ë chÝnh quèc b¾t ®Çu c¶m thÊy cÇn ph¶i thay ®æi t×nh h×nh hiÖn nay ë c¸c thuéc ®Þa. Nh−ng do chç kh«ng cã t− liÖu, hä chê m·i m·i hoÆc hµnh ®éng ch¼ng ch¾c ch¾n g×. Trong c¶ hai tr−êng hîp, cã nguy c¬ hä lµm h¹i phong trµo chung ®Ó thiÕt lËp l¹i c«ng lý trong nh©n d©n c¸c thuéc ®Þa. VÒ phÝa m×nh, c¸c d©n téc ë thuéc ®Þa tiÕp tôc t−ëng r»ng nh©n d©n Ph¸p lu«n lu«n lµ nh÷ng viªn chøc ho¹nh häe vµ ch¼ng cã lßng xãt th−¬ng nµy hay lµ nh÷ng tªn thùc d©n mµ ch−¬ng tr×nh lµ bãc lét vËt vµ ng−êi ë thuéc ®Þa. TiÕng nãi cña nh÷ng cùu chiÕn binh ng−êi b¶n xø, ®· tõng ®au khæ bªn c¹nh nh÷ng \"ng−êi l«ng l¸ xåm xoµm\" ë Ph¸p, l¹i cµng bÊt lùc ®Ó ng¨n hä khái tin r»ng mäi binh sÜ cò cña \"®¹i chiÕn\", - d−íi con m¾t c¸c vÞ cã chøc quyÒn ë _______________ 1) §Çu ®Ò do ban biªn tËp ®Æt.

lêi kªu gäi tham gia héi hîp t¸c... 489 thuéc ®Þa, - lµ mét ng−êi ®¸ng ngê vµ lµ mét ®èi t−îng ph¶i kiÓm so¸t ®Æc biÖt nghiªm ngÆt. C¸c b¹n ë mÉu quèc, c¸c ®ång chÝ ë thuéc ®Þa, v× lîi Ých cña c«ng lý, ch©n lý vµ tiÕn bé, cÇn ph¶i xo¸ kho¶ng c¸ch gi¶ t¹o d−êng nh− chia rÏ c¸c ®ång chÝ. Tê Le Paria, lµ tê b¸o ®Çu tiªn nh»m môc ®Ých hoµn thµnh nhiÖm vô Êy. NhiÖm vô nµy ch¼ng dÔ dµng g×; ®Ó ®èi phã, víi hy väng th¾ng lîi, chóng t«i kªu gäi sù tËn tuþ cña c¸c ®ång chÝ mµ t«i biÕt lµ v« biªn. H·y tham gia héi hîp t¸c cña chóng ta, Le Paria, hay ®Æt mua dµi h¹n ngay tõ b©y giê tê b¸o cña chóng t«i cïng tªn Êy; hoÆc, nÕu ®−îc, c¸c ®ång chÝ h·y lµm c¶ hai ®iÒu trªn. Sù thµnh c«ng cña chóng ta phô thuéc vµo sù tËn tuþ cña ®ång chÝ, vµ t−¬ng lai c¸c thuéc ®Þa l¹i phô thuéc vµo sù thµnh c«ng trªn; chóng ta d¸m kh¼ng ®Þnh nh− vËy. Cè g¾ng lªn mét chót, b»ng c¸ch gióp ®ì chóng t«i. C¸c b¹n vµ c¸c ®ång chÝ, sÏ phôc vô sù nghiÖp hoµ b×nh vµ nh©n lo¹i. RÊt th©n thiÕt. Thay mÆt Héi ®ång qu¶n trÞ XT£PHANY Thñ quü chÝnh GUT¥NOA §¥ TURY Thñ quü phô NGUYÔN ¸I QUèC Tµi liÖu ®¸nh m¸y, tiÕng Ph¸p, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

490 LêI K£U GäI C¸ch ra b¸o h»ng th¸ng cña chóng t«i nãi lªn r»ng: Le Paria ra m¾t b¹n ®äc trong nh÷ng ®iÒu kiÖn hÕt søc h¹n chÕ vÒ ph−¬ng diÖn tµi chÝnh. Vµ lêi tuyªn bè nµy gióp cho nh÷ng ai cã thÓ cßn ph©n v©n vÒ hµnh ®éng xuÊt hiÖn ë ®©y lÇn ®Çu tiªn khái ph¶i mÊt c«ng t×m hiÓu v« Ých. Thùc vËy, trong lÞch sö phong trµo quÇn chóng b¶n xø ë c¸c thuéc ®Þa cña Ph¸p, ch−a bao giê cã mét tê b¸o ®−îc lËp ra ®Ó nãi lªn nçi ®au khæ vµ t×nh tr¹ng cïng khèn chung cña hä, bÊt kÓ lµ hä thuéc ®Êt n−íc vµ gièng nßi nµo. Le Paria ra ®êi do sù ®ång c¶m s©u s¾c cña c¸c ®ång chÝ ë B¾c Phi, T©y Phi thuéc Ph¸p, Ma®ag¸txca, §«ng D−¬ng, ¡ngti¬ vµ Guyan. B¸o ra ®êi chÝnh lµ v× nh÷ng lêi høa hÑn dèi tr¸ vÒ tù do vµ c«ng lý ®−îc ®−a ra trong qu¸ tr×nh cuéc chÐm giÕt khñng khiÕp nh÷ng n¨m 1914-1918, nh−ng hoµn toµn kh«ng ®−îc thùc hiÖn sau khi c¬n gi«ng tè dÞu ®i. Tê b¸o biÓu hiÖn ý thøc tËp thÓ cña nh÷ng ng−êi v« s¶n b¶n xø hiÓu rÊt râ r»ng: bän bãc lét lîi nhuËn vµ ®Æc quyÒn, ®Æc lîi, kh«ng muèn mÊt ®i, dï lµ mét chót quyÒn lùc vµ niÒm kiªu h·nh cña chóng. Bän cÇm quyÒn võa mï, võa ®iÕc, kh«ng muèn hiÓu chót g× vÒ nh÷ng biÕn cè ®ang thai nghÐn trªn thÕ giíi. Le Paria tè c¸o nh÷ng sù l¹m quyÒn vÒ chÝnh trÞ, lèi cai trÞ ®éc ®o¸n, t×nh tr¹ng bÞ bãc lét vÒ kinh tÕ mµ nh©n d©n c¸c vïng l·nh thæ réng lín ë h¶i ngo¹i ®ang lµ n¹n nh©n. B¸o kªu gäi hä ®oµn kÕt l¹i, ®Êu tranh cho tiÕn bé vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn cña chÝnh

lêi kªu gäi 491 hä. B¸o kªu gäi hä, tæ chøc hä, nh»m môc ®Ých gi¶i phãng nh÷ng ng−êi bÞ ¸p bøc khái c¸c lùc l−îng thèng trÞ, thùc hiÖn t×nh yªu th−¬ng vµ b¸c ¸i. Vµ b©y giê, ®éi ngò ®· s½n sµng, c¸c b¹n da vµng, da tr¾ng vµ da ®en, h·y ®Æt mua b¸o cña chóng t«i; h·y göi cho chóng t«i tµi liÖu; h·y ®øng bªn c¹nh chóng t«i; h·y ra søc ñng hé chóng t«i, dï cho chóng t«i cã gÆp ph¶i nh÷ng luång b·o t¸p ng−îc chiÒu thÕ nµo ch¨ng n÷a. Le Paria ®· s½n sµng b−íc vµo cuéc chiÕn ®Êu, môc ®Ých cña b¸o ch¾c ch¾n sÏ ®¹t ®−îc: ®ã lµ gi¶i phãng loµi ng−êi. LE PARIA B¸o Le Paria, sè 1, ngµy 1-4-1922.

492 KIÕN NGHÞ VíI §¹I HéI LÇN THø II §¶NG CéNG S¶N PH¸P1) NhËn thÊy r»ng §¹i héi Quèc tÕ Céng s¶n lÇn thø IV s¾p tíi bµn ®Õn vÊn ®Ò thuéc ®Þa vµ viÖc ®ã ph¶i lµ c«ng t¸c hµng ®Çu cña nh÷ng ng−êi céng s¶n Ph¸p, trong khi giai cÊp t− s¶n h·m trong vßng ¸p bøc rÊt nhiÒu nh©n d©n thuéc ®Þa. QuyÕt ®Þnh r»ng vÊn ®Ò thuéc ®Þa sÏ ®−îc ®−a vµo ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña Héi nghÞ toµn quèc cña §¶ng. Trong khi chê ®îi, th«ng qua lêi kªu gäi nh©n d©n thuéc ®Þa do Ban nghiªn cøu thuéc ®Þa th¶o vµ ®Ò nghÞ ®¨ng lêi kªu gäi ®ã trªn b¸o L' HumanitÐ. Yªu cÇu c¸c ®¶ng bé céng s¶n ë thuéc ®Þa t¨ng c−êng c«ng t¸c tuyªn truyÒn vµ kÕt n¹p ®¶ng viªn trong sè ng−êi b¶n xø vµ yªu cÇu cö cµng nhiÒu cµng tèt nh÷ng ng−êi b¶n xø ®i dù Héi nghÞ toµn quèc. ViÕt vµo th¸ng 10-1922. B¸o Nh©n d©n, sè 7695, ngµy 30-5-1975. _______________ 1) B¶n kiÕn nghÞ nµy do NguyÔn ¸i Quèc, ®¶ng viªn §¶ng Céng s¶n Ph¸p, cïng mét sè ®¶ng viªn ng−êi thuéc ®Þa tr×nh tr−íc §¹i héi §¶ng (BT).

493 ®¶ng céng s¶n vµ vÊn ®Ò thuéc ®Þa Göi ng−êi b¶n xø c¸c thuéc ®Þa, Hìi nh÷ng ng−êi lao ®éng b¶n xø! Nh÷ng ng−êi céng s¶n ë chÝnh quèc biÕt ®−îc nçi khæ cña c¸c b¹n. Hä biÕt r»ng tõ ngµy c¸c xø së cña c¸c b¹n bÞ nh÷ng qu©n nh©n x©m chiÕm, c¸c b¹n mÊt hÕt tù do, r»ng ng−êi ta ®· sö dông nh÷ng biÖn ph¸p tµn b¹o ®Ó buéc c¸c b¹n ph¶i lao ®éng mµ kh«ng ®−îc thu gÆt thµnh qu¶. Nh÷ng quan cai trÞ, d©n sù hay qu©n sù, khñng bè c¸c b¹n, ¸p dông nh÷ng luËt lÖ tµn khèc víi c¸c b¹n. Chóng ®· t¹o nªn hai lo¹i toµ ¸n: mét cho b¹n th©n cña hä, hiÒn lµnh, khoan hoµ, vµ toµ ¸n kia lµ cho c¸c b¹n, kh¾t khe vµ ®Ém m¸u. C¸c b¹n bÞ bãc lét hai lÇn: trªn t− c¸ch lµ ng−êi lao ®éng vµ trªn t− c¸ch lµ ng−êi b¶n xø. Chñ cña c¸c b¹n, xuÊt ph¸t tõ mÉu quèc, kh«ng hµnh ®éng ®¬n ®éc. Nh÷ng ng−êi cã quyÒn lùc ë n−íc c¸c b¹n, nh÷ng nghiÖp chñ lín vµ c¸c «ng chñ muèn b¶o vÖ cña c¶i vµ quyÒn thÕ cña m×nh, liªn minh víi nhau ®Ó bãc lét c¸c b¹n, liªn minh víi chÝnh quyÒn, víi bän thùc d©n vµ c¸c c«ng ty ch©u ¢u. Trong chiÕn tranh, thanh niªn n−íc c¸c b¹n bÞ bøt ra khái nhµ; hoÆc b»ng c¸c lêi høa h·o, hoÆc b»ng ®e do¹ vµ vò lùc, vµ ng−êi ta ®· ®−a chóng ®Õn lß mæ tøc lµ chiÕn tranh ®Ó b¶o vÖ lîi quyÒn vµ nh÷ng hËn thï cña chÝnh nh÷ng kÎ giµu cã ®· chinh phôc ®Êt n−íc c¸c b¹n. NhiÒu ng−êi ®· bá m¹ng, nh÷ng ng−êi kh¸c bÞ th−¬ng tËt suèt ®êi. Ng−êi ta kh«ng gi÷ lêi høa nªu ra trong chiÕn tranh, lµ

494 Hå CHÝ MINH TOµN TËP nh−îng l¹i cho c¸c b¹n nh÷ng quyÒn trän vÑn vÒ con ng−êi vµ vÒ c«ng d©n. Ngoµi ra, c¸c «ng chñ nµy tiÕp tôc Ðp c¸c b¹n cung cÊp cho hä binh lÝnh cho mét cuéc chiÕn tranh næ ra nay mai th«i mµ lßng tham cña c¸c «ng chñ ®ang chuÈn bÞ vµ víi hy väng dïng c¸c b¹n ®Ó ®µn ¸p c¸ch m¹ng mµ chóng t«i chuÈn bÞ ®Ó gi¶i phãng chung chóng ta. Cã lÏ c¸c b¹n t−ëng r»ng tÊt c¶ mäi ng−êi sèng ë Ph¸p còng ®Òu cã quyÒn lùc c¶ vµ ®Òu ®ång t×nh ®Ó duy tr× c¸c b¹n trong vßng n« lÖ. Kh«ng. ë n−íc Ph¸p mÉu quèc còng cã vµ cã nhiÒu nh÷ng ng−êi kh¸c ch¼ng cã tµi s¶n g× c¶, ph¶i lao ®éng ®Ó sèng, d−íi quyÒn còng nh÷ng «ng chñ Êy, vµ chÞu ®Ó ng−êi giµu bãc lét. Nh÷ng ng−êi g©y nªn nçi thèng khæ cña c¸c b¹n vµ duy tr× nã v× ®iÒu ®ã cã lîi cho hä, nh÷ng ng−êi Êy lµ thiÓu sè ë mÉu quèc, nh−ng hä cã quyÒn lùc v× hä rÊt giµu; vµ chóng t«i, lµ nh÷ng ng−êi thuéc ®a sè, chóng t«i lµ n¹n nh©n cña nh÷ng b¹o ng−îc cña hä, chóng t«i ®Êu tranh chèng l¹i hä. Hä còng ®−a chóng t«i - nh− c¸c b¹n - ra mÆt trËn vµ hä dïng b¹o lùc bøt con c¸i chóng t«i ra, biÕn chóng thµnh lÝnh tr¸ng ®Ó chóng b¶o vÖ nh÷ng cña c¶i kh«ng thuéc vÒ chóng t«i. §−îc tù do chót Ýt h¬n c¸c b¹n, chóng t«i ®· cã thÓ liªn hiÖp l¹i ®Ó ®Êu tranh chèng l¹i chñ cña chóng t«i vµ chóng t«i chuÈn bÞ lËt ®æ hä ®Ó tæ chøc, chØ nh»m lîi Ých cña mäi ng−êi, mét x· héi toµn cÇu tù do h¬n vµ c«ng b»ng h¬n, ë ®ã lao ®éng lµ tèi cao. V× thÕ chóng t«i ®· thµnh lËp, nh− ë mäi n¬i trªn thÕ giíi, mét §¶ng Céng s¶n vÜ ®¹i, ®Êu tranh ®Ó gi¶i phãng mäi ng−êi lao ®éng. §¶ng chñ tr−¬ng nç lùc ®Ó cøu vít tÊt c¶ nh÷ng anh em ë c¸c thuéc ®Þa, ®¶ng yªu cÇu c¸c b¹n th«ng tin cho ®¶ng biÕt vÒ tÊt c¶ nh÷ng ng−îc ®·i mµ c¸c b¹n mçi lóc l¹i lµ n¹n nh©n; ®¶ng s½n sµng ®Ó c¸c b¹n tuyªn truyÒn trªn b¸o chÝ cña ®¶ng vµ s½n sµng ®Ó c¸c nh©n vËt chÝnh trÞ cña ®¶ng gióp ®ì c¸c b¹n. §¶ng yªu cÇu c¸c b¹n th©n thiÖn víi ®¶ng vµ, ë trong c¸c thuéc ®Þa mµ cã tån t¹i c¸c

®¶ng céng s¶n vµ vÊn ®Ò thuéc ®Þa 495 chi nh¸nh cña ®¶ng chóng t«i, c¸c b¹n h·y coi c¸c chi nh¸nh Êy lµ nh÷ng c¬ quan b¶o vÖ c¸c b¹n. §¶ng yªu cÇu nhÊt lµ c¸c b¹n ®oµn kÕt l¹i, gi÷a lao ®éng ë xÝ nghiÖp, ë n«ng th«n... vµ duy tr× nh÷ng quan hÖ anh em víi nh÷ng ng−êi lao ®éng tõ mÉu quèc ®Õn - ngµy cµng nhiÒu - hä cïng giai cÊp víi c¸c b¹n: hä lµ c«ng nh©n, c«ng chøc, n«ng d©n, tiÓu viªn chøc, thuû thñ. V× hoµ b×nh thÕ giíi, v× tù do vµ sù no Êm cña mäi ng−êi, nh÷ng ng−êi bÞ bãc lét thuéc mäi nßi gièng, chóng ta h·y ®oµn kÕt l¹i vµ ®Êu tranh chèng bän ¸p bøc! Ban nghiªn cøu thuéc ®Þa cña ph©n bé ph¸p cña quèc tÕ céng s¶n 120 phè PhayÐtt¬, Pari. B¸o Le Paria, sè 8, ngµy 1-11-1922.

496 TRUYÒN §¥N Cæ §éNG MUA B¸O LE PARIA Dù kiÕn nh÷ng sù kiÖn nghiªm träng cã thÓ x¶y ra ngµy mét ngµy hai, b¹n ®õng ®îi g× mµ ch−a mua b¸o Le Paria vµ h« hµo b¹n bÌ mua nã. Tê b¸o nµy lµ tê b¸o cña b¹n, gióp b¹n tho¸t khái c¶nh n« lÖ vµ sÏ ph¸t hµnh réng r·i trong tÊt c¶ c¸c thuéc ®Þa, nh»m d¾t dÉn mäi ng−êi bÞ bãc lét thuéc mäi mµu da ®oµn kÕt l¹i d−íi l¸ cê ®á bóa liÒm ®Ó trong mét phong trµo c¸ch m¹ng quèc tÕ réng lín quÐt s¹ch mäi kÎ bãc lét mµ chóng ta lµ nh÷ng ng−êi cïng khæ. ChØ cã chñ nghÜa céng s¶n míi cøu nh©n lo¹i, ®em l¹i cho mäi ng−êi kh«ng ph©n biÖt chñng téc vµ nguån gèc sù tù do, b×nh ®¼ng, b¸c ¸i, ®oµn kÕt, Êm no trªn qu¶ ®Êt, viÖc lµm cho mäi ng−êi vµ v× mäi ng−êi, niÒm vui, hßa b×nh, h¹nh phóc, nãi tãm l¹i lµ nÒn céng hoµ thÕ giíi ch©n chÝnh, xãa bá nh÷ng biªn giíi t− b¶n chñ nghÜa cho ®Õn nay chØ lµ nh÷ng v¸ch t−êng dµi ng¨n c¶n nh÷ng ng−êi lao ®éng trªn thÕ giíi hiÓu nhau vµ yªu th−¬ng nhau. TÊt c¶ mäi ng−êi h·y ®øng lªn quanh l¸ cê ®á ®Ó chinh phôc thÕ giíi. Lao ®éng tÊt c¶ c¸c n−íc, ®oµn kÕt l¹i! ViÕt vµo ®Çu n¨m 1923. B¸o Nh©n d©n, sè 7695, ngµy 30-5-1975.

497 Kû NIÖM B¸O LE PARIA Mét n¨m ®· tr«i qua kÓ tõ khi b¸o Le Paria ra ®êi. C¸c b¹n quan t©m ®Õn sè phËn cña tê b¸o ngay tõ buæi ®Çu, nh©n dÞp kû niÖm nµy, c¶m ¬n tÊt c¶ nh÷ng ai ®· can ®¶m víi diÔn ®µn nhá bÐ nµy, b¶o vÖ nh©n d©n c¸c thuéc ®Þa. C¸c b¹n mua dµi h¹n, c¸c b¹n quyªn gãp cho b¸o ®Õn sè gÇn ®©y ®−îc 645 phr¨ng1), h·y nhËn lÊy sù biÕt ¬n ch©n thµnh cña chóng t«i. Chóng t«i ®· kh«ng qu¸ l¹c quan ®èi víi nh÷ng ®iÒu dù ®o¸n tr−íc. Chóng t«i hiÓu râ sù nghiÖp mµ chóng t«i theo ®uæi, ®Æt ra v« vµn khã kh¨n. Mét mÆt, ®«ng ®¶o d− luËn ch©u ¢u ch−a ®−îc chuÈn bÞ ®Ó theo dâi ®Çy ®ñ quan ®iÓm cña chóng ta. MÆt kh¸c, nh÷ng ng−êi d©n thuéc ®Þa ë Ph¸p th−êng ch−a quan t©m ®Õn t×nh h×nh cã quan hÖ tíi sè phËn ®ång bµo hä ë c¸c thuéc ®Þa ®ang ph¶i ®−¬ng ®Çu víi mäi sù phiÒn nhiÔu, víi b¹o lùc cña nhµ cÇm quyÒn ë ®Þa ph−¬ng, víi sù bãc lét t− b¶n chñ nghÜa cña nh÷ng kÎ ®i khai ho¸. Cuèi cïng, kho¶ng c¸ch gi÷a Pari víi ch©u Phi, ch©u ¸, ch©u Mü rÊt xa. Nh÷ng cuéc tiÕp xóc gi÷a chóng t«i víi nh©n d©n c¸c thuéc ®Þa mµ Le Paria cã tr¸ch _______________ 1) Bµi nµy, t¸c gi¶ viÕt tõ tr−íc, nªn viÕt “c¸c b¹n quyªn gãp cho b¸o ®Õn sè gÇn ®©y ®−îc 645 phr¨ng”, nh−ng ë cét 2, sè 14, ®¨ng tæng sè tiÒn quyªn gãp ®−îc tõ ®Çu ®Õn lóc nµy ®−îc 892 phr¨ng. 645 phr¨ng lµ tÝnh ®Õn sè 13 (BT).

498 Hå CHÝ MINH TOµN TËP nhiÖm b¶o vÖ l¹i lu«n lu«n bÞ c¶n trë bëi nh÷ng kÎ thèng trÞ thuéc ®Þa g©y ra. Nh−ng ph¶i thõa nhËn r»ng, chóng t«i ®ang ®øng tr−íc mét ®iÒu lo l¾ng rÊt lín. Chóng t«i ®· tÝnh tr−íc r»ng nhiÖm vô khÈn thiÕt cña mét tê b¸o nh− tê b¸o cña chóng t«i lµ ph¶i b¶o vÖ c¸c anh em b¶n xø. ViÖc ®ãn nhËn lÊy nhiÖm vô ®ã ®· dµnh cho Le Paria lµ ®óng víi ®iÒu mong muèn cña chóng ta. Sang n¨m thø hai, chóng t«i muèn thùc hiÖn nh÷ng viÖc lµm tèt ®Ñp h¬n. Ph¶i lµm cho Le Paria xuÊt hiÖn trong mét thêi kú víi nh÷ng kÕt qu¶ rùc rì, cã nhiÒu ng−êi t×m ®Õn b¸o, víi sè l−îng b¶n in t¨ng h¬n vµ sè trang nhiÒu h¬n tr−íc. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã chØ cã thÓ thµnh sù thËt nÕu cã ®−îc nh÷ng nguån dù tr÷ thÝch ®¸ng. VËy mµ, kh«ng thÓ ®ßi hái mét sù cè g¾ng cao h¬n n÷a ®èi víi 5, 6 b¹n ®· nhËn nhiÖm vô ngay tõ ®Çu, ®· chÞu ®ùng tõ 12 th¸ng qua. Cã thÓ nãi r»ng riªng nh÷ng viÖc in vµ göi ®i, gi¸ 3 phr¨ng mçi sè trong mét n¨m lµ võa ph¶i. §Ó thuËn tiÖn cho viÖc tuyªn truyÒn cho tê b¸o, lóc nµy chóng t«i thÊy r»ng kh«ng thÓ n©ng gi¸ lªn ngay ®−îc. §èi víi tÊt c¶ nh÷ng ai ®äc b¸o, muèn b¸o sèng l©u vµ lín m¹nh, hiÓu nhiÖm vô cña nã, nªn mua dµi h¹n cho m×nh vµ vËn ®éng nhiÒu ng−êi mua dµi h¹n b¸o Le Paria. CÇn ph¶i lµm cho trong vßng 2 hay 3 th¸ng tíi ®©y, chóng ta cã trªn 1.000 ®éc gi¶, trªn 1.000 ng−êi mua b¸o dµi h¹n. Chóng t«i còng kh«ng ngÇn ng¹i nãi ra viÖc quyªn gãp rÊt khiªm tèn còng lµ mét sù gióp ®ì rÊt quý b¸u ®èi víi chóng t«i. Chóng t«i nãi nh÷ng ®iÓm cuèi cïng vÒ c¸c céng t¸c viªn. Le Paria lµ tiÕng nãi cña quÇn chóng bÞ ¸p bøc. TÊt c¶ ®Òu cung cÊp t− liÖu cho chóng ta, ®Òu viÕt vÒ chóng ta. C¸c b¹n Ph¸p, c¸c ®ång bµo ë thuéc ®Þa c− tró trªn ®Êt Ph¸p, c¸c anh em b¶n xø ë c¸c thuéc ®Þa, h·y ®¸p l¹i lêi kªu gäi cña chóng t«i.

kû niÖm b¸o le paria 499 H·y lµm viÖc cho Le Paria, cho sù diÖt trõ chÕ ®é ®éc ®o¸n chèng l¹i bän c¸ mËp thùc d©n! Sù nghiÖp gi¶i phãng nh÷ng ng−êi bÞ ng−îc ®·i mu«n n¨m! Sù nghiÖp gi¶i phãng nh©n d©n b¶n xø mu«n n¨m! LE PARIA B¸o Le Paria, sè 14, th¸ng 5-1923.

500 t¸c phÈm cã thÓ lµ cña chñ tÞch hå chÝ minh B¸o c¸o vÒ b¾c kú, trung kú vµ nam kú61 1. T×nh h×nh ng−êi bãc lét 2. T×nh h×nh ng−êi bÞ bãc lét 3. C−¬ng lÜnh cña chóng t«i 4. T−¬ng lai I T×nh h×nh ng−êi bãc lét A. ë thuéc ®Þa 3/4 ng©n s¸ch dµnh ®Ó tr¶ l−¬ng cho viªn chøc ng−êi ¢u. C¸c doanh nghiÖp ®−îc h−ëng ®éc quyÒn, quyÒn chuyÓn nh−îng, trî cÊp vµ nh©n lùc, sau ®©y lµ nh÷ng con sè ng©n s¸ch n¨m 1923: Ng©n hµng §«ng D−¬ng – Quý I l·i 13.611.377 phr¨ng 23, trÝch mét sè tiÒn 1 triÖu ®−a vµo quü dù tr÷ bÊt ®éng s¶n ®Ó n©ng cao quü nµy tõ 7 triÖu lªn 8 triÖu. Quý II l·i 14.481.680 phr¨ng 97, trÝch 1.100.000 phr¨ng ®−a vµo quü dù tr÷. C«ng ty ®−êng s¾t - Thu kinh doanh 35.093.717 phr¨ng so víi 28.248.503 n¨m 1922. C«ng ty tÇu ®iÖn - L·i rßng 933.317 phr¨ng so víi 889.235. C«ng ty than - S¶n l−îng ®¹t 56.153 tÊn so víi 55.891. C«ng ty ®iÖn - KhÊu hao 375 phr¨ng trong cæ phÇn danh nghÜa 500 phr¨ng.

b¸o c¸o vÒ b¾c kú, trung kú vµ nam kú 501 C«ng ty cao su - TrÝch tõ c¸c lo¹i phÝ vµ khÊu hao 500.000 phr¨ng, l·i rßng lµ 4.157.920 so víi 1.864.942. C«ng ty r−îu - L·i 8.452.879 so víi 7.712.824, Héi ®ång qu¶n trÞ ®· ®Ò nghÞ t¹i ®¹i héi bÊt th−êng ngµy 17-6 n©ng vèn tõ 11 triÖu lªn 33 triÖu. B. ë chÝnh quèc Tõ n¨m 1916 ®Õn n¨m 1918, §«ng D−¬ng ®· cung cÊp 48.922 binh lÝnh vµ mét sè t−¬ng ®−¬ng thî; 367.314.634 phr¨ng 60 cho vay; 13.816.117 phr¨ng 60 cho c¸c ho¹t ®éng nh©n ®¹o qu©n sù; 335.882 tÊn s¶n phÈm. VÒ mÆt thÞ tr−êng, §«ng D−¬ng ®· nhËp khÈu thÝ dô trong n¨m 1923: 1.063 xe h¬i, trong ®ã 869 tõ Ph¸p vµ 121 xe t¶i, trong ®ã 81 tõ Ph¸p. CitroÌn lµ mét trong nh÷ng nhµ cung cÊp xe vµ CitroÌn thuª c«ng nh©n b¶n xø. C. M¸nh líi cña ng−êi bãc lét ®Ó duy tr× t×nh tr¹ng cña hä 1. Tham nhòng - Chóng b¸m vµo giíi nhµ nho −u tó cò b»ng c¸ch cÊp cho hä nh÷ng chøc quan l¹i, mÒ ®ay vµ nh¾m m¾t tr−íc nh÷ng vô hèi lé truyÒn thèng. Chóng khuyÕn khÝch c¸c vô tè gi¸c ®ª tiÖn, t«n vinh bän ph¶n béi, cho tiÒn hÇu hÕt b¸o chÝ. 2. Gi¶ t¹o vÒ chñ nghÜa tù do - Chóng ®¸nh lõa giíi trÝ thøc trÎ ®−îc ¢u ho¸ b»ng c¸ch võa cho nhËp quèc tÞch võa cho tróng cö nhá giät ®Ó g©y cho hä hy väng ®−îc vµo c¸c phßng th−¬ng m¹i hoÆc n«ng nghiÖp, vµo c¸c héi ®ång thµnh phè, tØnh hoÆc thuéc ®Þa. 3. Chñ nghÜa ngu d©n chung - Ng−êi ta gi¶i thÓ tæ chøc ®¹i häc cò cã c¸c líp d¹y miÔn phÝ ch÷ H¸n vµ ng−êi ta hy väng lµm nh− thÕ cã thÓ c¾t ®øt quan hÖ trÝ thøc víi nh÷ng ng−êi c¸ch m¹ng Trung Quèc vµ NhËt B¶n. VÒ h×nh thøc, hä thµnh lËp mét tr−êng trung häc duy nhÊt trong toµn quèc vµ mét tr−êng gäi lµ ®¹i häc. Ng−êi ta kh«ng khuyÕn khÝch sinh viªn sang Ph¸p häc, mµ chØ cho 5 hoÆc 6 häc bæng vµ l¹i dµnh cho con «ng ch¸u cha ngu dèt vµ hÌn h¹.

502 Hå CHÝ MINH TOµN TËP 4. ChÕ ®é b¶n xø - Tøc lµ c¸c s¾c lÖnh. ThÝ dô: S¾c lÖnh ngµy 14-5-1924 vÒ viÖc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng cña c¸c tr−êng t− thôc (mäi ng−êi ®Òu biÕt thÕ nµo lµ s¾c lÖnh). 5. R−îu vµ thuèc phiÖn cho quÇn chóng - Cã c¶ Thiªn chóa gi¸o nh−ng Ýt th«i v× nh©n d©n An Nam may thay kh«ng cuång tÝn. Sau chiÕn tranh, ®¹o Tin lµnh ®· ®−îc ®−a vµo d−íi h×nh thøc “Héi qu¸n sinh viªn” ë Hµ Néi, Xar« ®· ra lÖnh kh«i phôc c¸c nhµ chïa. 6. Duy tr× mét qu©n ®éi th−êng trùc, mét ®éi tÇu chiÕn, ®−êng giao th«ng chiÕn l−îc, v« tuyÕn ®iÖn, m¸y bay vµ c¶ xe t¨ng. N¨m 1925, ng−êi ta dù ®Þnh s¸p nhËp 19.000 ng−êi b¶n xø ë thuéc ®Þa vµ 15.000 ë Ph¸p. 7. Tho¶ thuËn qu©n sù th−¬ng m¹i víi Mü vµ NhËt B¶n. B»ng chøng, MÐclanh ®i T«ki«, mét ®oµn ®¹i biÓu Mü ®Õn Sµi Gßn. Ngoµi ra, chóng kÝch ®éng ng−êi An Nam chèng Hoa kiÒu ë §«ng D−¬ng vµ ng−îc l¹i. B»ng chøng, n¨m 1919, tÈy chay hµng Trung Quèc, cuéc tÈy chay do chÝnh quyÒn xói giôc. D. Nç lùc cña ng−êi bãc lét nh»m ph¸t triÓn t×nh tr¹ng cña hä 1. BiÖn ph¸p chung: Dù ¸n v« liªm sØ vµ ngu xuÈn “®Ò cao” viÖc thµnh lËp ViÖn hµn l©m thuéc ®Þa, thµnh lËp c¸c viÖn thuéc ®Þa ë Pari. M¸cx©y vµ Boãc®«, c¸c v¨n phßng thuéc ®Þa, héi qu¸n sinh viªn vµ lao ®éng, tæ chøc triÓn l·m thuéc ®Þa ë Pari, thµnh lËp mét hÖ thèng réng lín vÒ v« tuyÕn ®iÖn, v.v.. 2. ¦u ®·i qu¸ ®¸ng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp t− b¶n - thùc d©n. B»ng chøng: Thµnh lËp mét c«ng ty qu¶n lý Ng©n hµng c«ng nghiÖp Trung Hoa, dù ¸n ®ang ®−îc th¶o luËn vÒ sù ®éc quyÒn cña Sµi Gßn - Chî Lín. 3. Tr−ng dông vµ xuÊt khÈu lao ®éng An Nam ®i HÐbrides võa qua hoÆc ®i chÝnh quèc.

b¸o c¸o vÒ b¾c kú, trung kú vµ nam kú 503 4. M−u toan t− b¶n chñ nghÜa ®èi víi Trung Quèc vµ Xiªm. B»ng chøng: C«ng ty xe löa V©n Nam, Ng©n hµng Nga - ¸, th¸ng 5 võa qua, th¸i tö Xiªm Burachatra, cao uû v−¬ng quèc Xiªm vÒ ®−êng s¾t ®Õn Pari. II T×nh h×nh ng−êi bÞ bãc lét A. C¸c giai cÊp x· héi Theo ®iÒu tra d©n sè n¨m 1921, sè d©n cña toµn §«ng D−¬ng thuéc Ph¸p lµ kho¶ng 20 triÖu, sèng trªn diÖn tÝch gÇn 700 ngh×n km2. 1. TÇng líp −u tó bao gåm mét phÇn c¸c nhµ nho líp cò, kÓ c¶ Cung ®×nh HuÕ vµ mét phÇn, nh÷ng ng−êi T©y häc trÎ. Sè ng−êi thø nhÊt, ®«ng nhÊt ë Trung Kú vµ B¾c Kú nh−ng Ýt h¬n; ë Nam Kú, hä bÞ lÊn dÇn bëi líp trÎ ®ang cã ¶nh h−ëng ngµy cµng lín kh¾p trong n−íc. §Õn tËn n¨m 1914, phÇn lín nh÷ng nhµ c¸ch m¹ng lµ nh÷ng nhµ nho næi tiÕng vÒ tµi n¨ng; nh÷ng nhµ c¸ch m¹ng nµy c− tró ë NhËt B¶n vµ Trung Quèc, hoÆc bÞ ®−a ®i ®µy hoÆc bÞ chÆt ®Çu. Cßn nh÷ng nhµ nho ë l¹i trong n−íc, th× mét sè Ýt n»m im trong th¸p ngµ; mét sè kh¸c th× c¬ héi, hÌn nh¸t hoÆc ph¶n béi, ngay lóc nµy vÉn phôc vô chÝnh quyÒn. Hä lµm bé tr−ëng trong Cung ®×nh HuÕ, tæng ®èc c¸c tØnh, v©n v©n... Tuy nhiªn, nh÷ng ng−êi nµy trung thµnh víi thùc d©n Ph¸p mµ ®iÓn h×nh lµ nhµ vua hiÖn nay, kh«ng cã uy tÝn g× ®èi víi quÇn chóng vµ cã xu h−íng mÊt dÇn cïng víi thÕ hÖ cò. Ngµy nay, chÝnh n−íc “An Nam trΔ ®ang vÉy vïng trong n−íc. Bªn c¹nh líp thanh niªn −u tó nµy gåm c¸c nhµ trÝ thøc, ng−êi ta thÊy xuÊt hiÖn mét líp nhµ c«ng th−¬ng −u tó: §ã lµ nh÷ng ng−êi b¶n xø cßn rÊt hiÕm ®−îc häc ë c¸c tr−êng cña ®¹i t− b¶n hiÖn ®¹i.

504 Hå CHÝ MINH TOµN TËP Ngoµi nh÷ng phÇn tö ®Æc biÖt ®ã ra, giai cÊp t− s¶n lín cã ®¹i diÖn lµ c¸c ®¹i ®Þa chñ, cô thÓ lµ nh÷ng quan l¹i tÇng líp cò hoÆc bè mÑ líp thanh niªn ®· ¢u ho¸. 2. TiÓu t− s¶n - nh÷ng ng−êi sèng ë n«ng th«n bao gåm th©n hµo, lý tr−ëng Nhµ n−íc giao cho thu thuÕ ®iÒn thæ, nh÷ng tiÓu chñ sèng b»ng mét m¶nh ruéng vµ tù cµy cÊy, nh÷ng chñ trang tr¹i qu¶n lý ruéng ®Êt cho ®¹i ®Þa chñ vµ cã tr−êng hîp chÝnh hä còng thuª n«ng d©n. Chñ trang tr¹i vµ lý tr−ëng, nh÷ng ng−êi thu thuÕ, lµ nh÷ng ng−êi trung gian vµ nh÷ng ng−êi bãc lét n«ng d©n. Tr−íc ®©y, th©n hµo, tøc lµ nh÷ng uû viªn héi ®ång thµnh phè vµ viªn chøc thµnh phè, nhê cã quyÒn tù trÞ cña c¸c x·, ®· lµm phÇn ®Öm gi÷a quan l¹i vµ n«ng d©n. Ngµy nay, víi nhËn thøc l¹c hËu vµ víi chÝnh quyÒn Ph¸p, hä kh«ng cã vÞ trÝ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc. Tr¸i l¹i, tiÓu t− s¶n ë thµnh thÞ l¹i tham gia vµo qu¸ tr×nh ®ã. Hä lµ nh÷ng th−¬ng gia, b¸n hµng ho¸ cña ch©u ¢u, cho thuª xe ®¹p vµ xe h¬i, qu¶n lý c¸c nhµ hµng vµ kh¸ch s¹n cña Ph¸p, s¶n xuÊt giÇy vµ hßm ®ùng ®å. Giai cÊp x· héi nµy ®· truyÒn b¸ mét c¸ch v« ý thøc nh−ng rÊt nhanh chãng trong nh©n d©n nÒn v¨n minh vËt chÊt cña ph−¬ng T©y. 3. QuÇn chóng bao gåm hÇu hÕt lµ n«ng d©n. ë thµnh phè lµ phu kÐo xe, båi bµn, phu khu©n v¸c, phu bÕn xe, bÕn c¶ng, nhµ ga, d©n khai hoang, d©n trång trät, phu lµm lao dÞch, c«ng nh©n, cuèi cïng lµ binh lÝnh. N«ng d©n - dèt ®Æc, v« tæ chøc vµ cam phËn. Chñ yÕu lµ lµm ruéng. Hä lµm thuª ¨n l−¬ng hoÆc chñ trang tr¹i nhá, tøc lµ hä xin trùc tiÕp mét m¶nh ®Êt cña mét phó n«ng hoÆc th«ng qua mét chñ trang tr¹i lín: Hä cµy cÊy vµ chia s¶n phÈm thµnh hai phÇn víi chñ hoÆc trung gian. Ng«i nhµ l¸ mµ hä vµ gia ®×nh ë th−êng kh«ng ph¶i cña hä mµ tµi s¶n duy nhÊt cña hä lµ mét con nghÐ. MÆc dÇu t×nh tr¹ng t¹m bî ®ã, nh−ng ng−êi “nhµ quª” thÝch sèng

b¸o c¸o vÒ b¾c kú, trung kú vµ nam kú 505 trong “c¸i nhµ” víi mét b¸t c¬m, Ýt muèi vµ Ýt c¸ kh« h¬n lµ ra tØnh v× hä sî lµm lao dÞch. C«ng nh©n - Ýt ngu dèt vµ cam phËn h¬n. Hä b¾t ®Çu biÕt chèng ®èi. Nh−ng hä cßn hoµn toµn thiÕu tæ chøc. Ngoµi ra, t×nh tr¹ng thiÕu tæ chøc lµ phæ biÕn vµ khi nh÷ng ng−êi b¶n xø dï cã biÕt søc m¹nh cña tæ chøc c«ng ®oµn th× chÝnh quyÒn còng ®µn ¸p mäi m−u toan tËp hîp. ë c¸c c«ng x−ëng, ng−êi c«ng nh©n An Nam hoµn toµn chÞu d−íi quyÒn ®éc ®o¸n cña c¸c ®èc c«ng vµ chñ. May thay hä kh«ng uèng r−îu. Båi - kiÕm ®−îc nhiÒu tiÒn h¬n. Hä lµ thµnh phÇn nh©n d©n “hiÖn ®¹i nhÊt”, qua tiÕp xóc hµng ngµy víi T©y, nh÷ng tªn mµ hä ¨n c¾p vµ khinh rÎ. Phu kÐo xe - ®¸ng ®−îc ®Æc biÖt chó ý. §ã lµ bé phËn ®«ng ®¶o vµ khèn khæ nhÊt. V× vËy, hä lµ ®éi qu©n lµm c¸ch m¹ng trong t−¬ng lai. N¨m 1921, 200 culi ë Chî Lín ®· b¾t ®Çu ®×nh c«ng. §Ó cã kh¸i niÖm vÒ tiÒn c«ng cña hä, chóng ta biÕt ë Hµ Néi, tiÒn c«ng chÝnh thøc lµ kho¶ng 0 ®ång 25 = 2 phr¨ng 25 cho giê ®Çu tiªn vµ 0 ®ång 20 = 2 phr¨ng cho mçi giê tiÕp theo. Cø cho hä kÐo 10 giê trong mét ngµy ®ªm th× hä lÜnh ®−îc 2 ®ång 25 lµ tèi ®a (22 phr¨ng 50). Nh−ng xe kÐo l¹i ph¶i thuª cña mét «ng chñ hoÆc mét c«ng ty víi gi¸ 1 ®ång mét ngµy = 10 phr¨ng. Ng−êi culi cßn l¹i 12 phr¨ng 50. H¬n n÷a hä kh«ng bao giê cã mãn lîi bÊt ngê nµo. Kh«ng cã tiÒn boa v× ë ®©y kh«ng cã th«ng lÖ ®ã. Khi cã ng−êi gäi th× ph¶i ch¹y ®Õn ngay kh«ng th× bÞ m¾ng nhiÕc. ë B¾c Kú vµ nhÊt lµ ë Trung Kú, nhiÒu xe kÐo kh«ng cã b¸nh xe cao su. Ng−êi ta thuª víi gi¸ rÎ h¬n: 0 ®ång 80 thay v× 1 ®ång mét ngµy, vµ gi¸ c¸c cuèc xe gi¶m 0 ®ång 15 = 1 phr¨ng 50 giê ®Çu tiªn vµ kÐo xe l¹i nÆng nhäc h¬n v× b¸nh xe b»ng gç bäc s¾t kh«ng cã cao su, xãc nhiÒu h¬n khi ch¹y qua nh÷ng hè s©u trªn ®−êng. NhiÒu khi kh¸ch ngåi hai ng−êi trªn mét xe vµ ®Çy hµnh lý ®Ó tiÕt kiÖm. Qu©n ®éi - ¢m m−u ®Çu ®éc n¨m 1907 vµ cuéc næi dËy ë

506 Hå CHÝ MINH TOµN TËP Th¸i Nguyªn n¨m 1917 chøng tá qu©n ®éi b¶n xø lµ n¬i cã thÓ cung cÊp nh÷ng ng−êi c¸ch m¹ng. LÝnh do c¸c x· tuyÓn mé. Hä cã quyÒn dïng hoa lîi tõ tµi s¶n cña x· ®Ó nu«i binh lÝnh. Trong khi lµm nghÜa vô hä cè kiÕm ®−îc mét cÊp bËc qu©n sù t−¬ng ®−¬ng víi cÊp quan l¹i d©n sù ®Ó khi trë vÒ cã thÓ ®øng trong hµng ngò c¸c th©n hµo. Hä cã mét Ýt ¶nh h−ëng dï kh«ng muèn, hä lµm n¸o ®éng thªm ë n«ng th«n do cö chØ ho¹t b¸t cña hä sau khi ®· sèng trong doanh tr¹i vµ thêi gian ë thµnh phè. §ã lµ nh÷ng lùc l−îng dù bÞ tèt cho ho¹t ®éng tuyªn truyÒn trong quÇn chóng vµ cuèi cïng ®iÒu ®ã ®· diÔn ra ®èi víi 50.000 “lÝnh t×nh nguyÖn” tõ Ph¸p trë vÒ. 4. Phô n÷ b¾t ®Çu hiÖn ®¹i ho¸ ë c¸c thµnh thÞ, cßn ë n«ng th«n hä vÉn ngu dèt, cã phÇn mª tÝn vµ hoµn toµn v« tæ chøc vµ cam phËn. ë c¸c thµnh phè, cã mét sè tr−êng hîp næi dËy chèng quyÒn lùc cña bè mÑ hoÆc cña chång; nh−ng cã thÓ nãi ngay r»ng ®ã lµ nh÷ng tr−êng hîp ®Æc biÖt vµ kh«ng bao giê v−ît qu¸ mét cuéc bá trèn mét thêi gian råi l¹i vÒ, mét cuéc b¾t cãc hoÆc ly dÞ hîp ph¸p. Kh«ng hÒ cã nh÷ng téi ¸c ghª gím hoÆc tù s¸t. Vî c¸c quan l¹i th−êng lui tíi bän T©y. Con g¸i cña hä còng b¾t ch−íc mÑ. Phô n÷ tiÓu t− s¶n thµnh phè ®i häc ®Ó lµm c« gi¸o hoÆc y t¸ (®ã lµ nh÷ng nghÒ duy nhÊt cho phô n÷ b¶n xø), cßn mét phÇn lín tr«ng nom c¸c cöa hµng. Phô n÷ tiÓu t− s¶n ë n«ng th«n cai qu¶n c«ng viÖc ®ång ¸ng, nu«i t»m, dÖt v¶i, ®i chî bu«n b¸n thãc. Phô n÷ th−êng d©n th× lµm ruéng; mét sè ë thµnh phè lµm culi, c«ng nh©n nhµ m¸y, lµm vó em cho T©y. ë c¸c thµnh phè cã c¸c tr−êng tiÓu häc cho n÷ sinh; ë c¸c trung t©m thµnh phè cã vµi ký tóc x¸ cho con nhµ giµu, nh−ng ë c¸c tæng kh«ng cã tr−êng cho n÷ sinh nh− tr−êng cho nam sinh. T«i quen hai n÷ sinh viªn B¾c Kú sang häc ë Ph¸p: §ã lµ nh÷ng n÷ sinh viªn duy nhÊt. Hai tÖ n¹n: §a thª vµ m¹i d©m, nay ®−îc tæ chøc theo kiÓu

b¸o c¸o vÒ b¾c kú, trung kú vµ nam kú 507 ch©u ¢u. §©y lµ ®Æc ®iÓm cña thùc d©n Ph¸p, v× ë c¸c thuéc ®Þa Anh, n¹n ®a thª bÞ huû bá vµ n¹n m¹i d©m bÞ cÊm. Tuy nhiªn, kh«ng thÓ gi¶i thÝch r»ng sù tån t¹i cña chÕ ®é ®a thª lµ do ng−êi phô n÷ chÞu ®Ó ®µn «ng bãc lét tµn b¹o nh− ë ng−êi La M· vµ Håi gi¸o. LuËt ph¸p vµ phong tôc An Nam h¹n chÕ quyÒn cña ng−êi cha vµ ng−êi chång. Sau ®©y lµ mét nÐt vÒ mÆt ph¸p lý cña ng−êi phô n÷ An Nam: Lý do ng−êi ta dùa vµo ®Ó cho phÐp ®a thª lµ ®Ó kiÕm ng−êi kÕ tôc nÕu ng−êi vî c¶ kh«ng cã con trai (nçi lo kh«ng cã con trai kÕ tôc lµ thiÕt yÕu ®èi víi ng−êi An Nam v× viÖc thê cóng tæ tiªn vÉn cßn rÊt thÞnh hµnh). Tuy nhiªn, ®a thª kh«ng phæ biÕn mµ lµ mét ®iÒu sang träng. LuËt ®ßi hái ph¶i cã sù ®ång ý cña vî c¶ vµ b¶o ®¶m quyÒn cña vî c¶ ®−îc qu¶n lý tµi s¶n kh«ng nh÷ng cña con riªng cña m×nh mµ c¶ cña con vî hai. Con c¸i vî hai ph¶i chÞu ®¹i tang 27 th¸ng cho bµ c¶ vµ chØ chÞu tang mét n¨m cho mÑ ®Î. CÊm ng−êi chång kh«ng ®−îc h¹ vî c¶ thµnh “vî lÏ” vµ ng−îc l¹i. ë n−íc chóng t«i, phô n÷ kh«ng ë t¸ch riªng víi nam giíi. Së dÜ t«i ph¶n ®èi ®a thª v× nã c¶n trë gi¶i phãng phô n÷ An Nam. Ng−êi chång kh«ng cã quyÒn sinh quyÒn s¸t: Ai cho m−în hoÆc b¸n vî sÏ bÞ ®¸nh 80 roi. Theo luËt, chång cã thÓ bá vî nh−ng ph¶i cã lý do, nÕu kh«ng còng bÞ ®¸nh 80 roi. Ngoµi ra, cÊm kh«ng ®−îc ly dÞ nÕu: 1. Vî ®ang chÞu tang 27 th¸ng cho ng−êi trong gia ®×nh cña chång; 2. Sau ngµy c−íi, gia ®×nh trë nªn giµu cã; 3. NÕu vî kh«ng cã n¬i n−¬ng tùa kh¸c ngoµi n¬i ë cña hai vî chång. Chång qu¶n lý tµi s¶n cña vî, nh−ng kh«ng ®−îc chuyÓn nh−îng nÕu vî kh«ng ®ång ý. Sù thËt ng−êi vî An Nam cã nhiÒu −u ®·i (mµ phô n÷ ch©u ¢u kh«ng cã), n¾m “ch×a kho¸ cña gia ®×nh” vµ qu¶n lý tµi s¶n cña gia ®×nh. Khi go¸ chång, vî vÉn gi÷ nguyªn c¸i quyÒn ®ã, ®−îc h−ëng gia

508 Hå CHÝ MINH TOµN TËP tµi vµ khi bµ vî go¸ cßn sèng th× con c¸i kh«ng cã quyÒn ®ßi phÇn cña m×nh, trõ phi cã di chóc cña cha cho chia phÇn. Khi t¸i gi¸, ng−êi vî mÊt hÕt c¸i quyÒn nãi trªn vµ theo luËt th× trë thµnh hoµn toµn xa l¹. Ng−êi vî An Nam kh«ng cã quyÒn ®i kiÖn, nh−ng cã thÓ nhê bè mÑ kiÖn hé. 5. Ng−êi Hoa ë §«ng D−¬ng - ë thµnh phè nµo ë §«ng D−¬ng còng thÊy ng−êi Hoa. PhÇn lín b¸n hµng. §ã lµ t− s¶n thµnh thÞ vµ trung l−u. Hä rÊt h¨ng h¸i, ®ãng gãp vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ ë §«ng D−¬ng. Nh−ng ë ®©y còng cã tÇng líp t− s¶n Hoa kiÒu líp trªn, gåm nh÷ng nhµ c«ng nghiÖp vµ tµi chÝnh m¹nh vµ ®«ng h¬n ®ång nghiÖp ng−êi An Nam vµ theo kiÓu t− b¶n cËn ®¹i. Trung t©m cña hä lµ Chî Lín, mét thµnh phè Nam Kú víi 138.000 d©n (trong ®ã mét nöa lµ ng−êi Hoa). Hä tho¶ hiÖp víi thùc d©n Ph¸p, hä thÓ hiÖn kh«ng ngÇn ng¹i tinh thÇn d©n téc vµ ai còng biÕt vai trß cña hä trong Ng©n hµng B.I.C vµ trong dù ¸n ®éc quyÒn cña Sµi Gßn. C¸n bé tuyªn truyÒn cña chóng t«i ph¶i chó ý ®Õn nh÷ng ng−êi nµy. Tr¸i l¹i, nh÷ng ng−êi trung l−u cã thÓ gióp Ých cho chóng t«i. Trong C¸ch m¹ng Trung Quèc, nh÷ng th−¬ng gia kh¸ gi¶ ®· tæ chøc c¸c c«ng ty bÝ mËt ®Ó gióp ®ì vµ tuyªn truyÒn cho T«n DËt Tiªn. Trong sè ®ã, cã nh÷ng ng−êi d©n chñ ®· trë thµnh céng s¶n. B. Cuéc ®Êu tranh giai cÊp Cuéc ®Êu tranh giai cÊp kh«ng diÔn ra gièng nh− ë ph−¬ng T©y. - VÒ phÝa ng−êi lao ®éng, ®ã lµ sù kh«ng gi¸c ngé, sù nhÉn nhôc vµ kÕt qu¶ lµ thiÕu tæ chøc. VÒ phÝa bän chñ, kh«ng cã m¸y mãc, ruéng ®ång thuéc së h÷u cña ®¸m ®«ng, nh÷ng ®Þa chñ h¹ng trung vµ h¹ng nhá vµ nh÷ng kÎ mµ ë ®ã ®−îc coi lµ ®¹i ®Þa chñ th× chØ lµ nh÷ng tªn lïn tÞt bªn c¹nh nh÷ng ng−êi trïng tªn víi hä ë ch©u ¢u vµ ch©u Mü; kh«ng cã triÖu phó ng−êi An Nam. Nh÷ng tªn thËt giµu cã ë ®ã th× ë ®©y chØ lµ nh÷ng kÎ thu t« kh¸ gi¶ th«i.

b¸o c¸o vÒ b¾c kú, trung kú vµ nam kú 509 - Cho nªn, nÕu n«ng d©n gÇn nh− ch¼ng cã g× th× ®Þa chñ còng kh«ng cã tµi s¶n g× lín; nÕu n«ng d©n chØ sèng b»ng c¸i tèi thiÓu cÇn thiÕt th× ®êi sèng cña ®Þa chñ còng ch¼ng cã g× lµ xa hoa; nÕu thî thuyÒn kh«ng biÕt m×nh bÞ bãc lét bao nhiªu th× chñ l¹i kh«ng hÒ biÕt c«ng cô ®Ó bãc lét cña hä lµ m¸y mãc; ng−êi th× ch¼ng cã c«ng ®oµn, kÎ th× ch¼ng cã t¬rít. Ng−êi th× cam chÞu sè phËn cña m×nh, kÎ th× võa ph¶i trong sù tham lam cña m×nh. Sù xung ®ét vÒ quyÒn lîi cña hä ®−îc gi¶m thiÓu. §iÒu ®ã, kh«ng thÓ chèi c·i ®−îc. Nh−ng ng−êi ta sÏ b¶o: ThÕ lµ chóng ta ë thêi Trung cæ µ? å! SÏ lµ qu¸ ®¸ng nÕu so s¸nh ng−êi “nhµ quª”1) víi ng−êi n«ng n«. An Nam ch−a bao giê cã t¨ng l÷ vµ thuÕ m−êi phÇn tr¨m ®ãng cho Gi¸o héi. Hoµng ®Õ trÞ v× nh−ng ch¼ng lo cai trÞ g×. TÊt nhiªn lµ ®· cã quan l¹i råi. Nh−ng cã thÓ so s¸nh hä víi chóa phong kiÕn kh«ng? Kh«ng. Tr−íc hÕt, quan l¹i ®−îc tuyÓn lùa theo con ®−êng d©n chñ: Con ®−êng thi cö, më réng cho mäi ng−êi vµ mäi ng−êi cã thÓ chuÈn bÞ thi mµ ch¼ng tèn kÐm g×. H¬n n÷a, quyÒn lùc cña quan l¹i ®−îc c©n b»ng b»ng tÝnh tù trÞ cña x· th«n. X· héi Ên §é – China – vµ t«i cã thÓ nãi: Ên §é hay Trung Quèc vÒ mÆt cÊu tróc kinh tÕ, kh«ng gièng c¸c x· héi ph−¬ng T©y thêi Trung cæ, còng nh− thêi cËn ®¹i, vµ ®Êu tranh giai cÊp ë ®ã kh«ng quyÕt liÖt nh− ë ®©y. Mai ®©y, khi chñ nghÜa t− b¶n ph−¬ng T©y lµm ®æi thay ph−¬ng §«ng th× ®Êu tranh giai cÊp cã trë nªn quyÕt liÖt kh«ng? §¹i thÓ lµ cã, nÕu xÐt g−¬ng cña NhËt B¶n. ThËt ra lµ cã, v× sù T©y ph−¬ng ho¸ ngµy cµng t¨ng vµ tÊt yÕu ph−¬ng §«ng; nãi c¸ch kh¸c, chñ nghÜa M¸c sÏ cßn ®óng c¶ ë ®ã. Dï sao th× còng kh«ng thÓ cÊm bæ sung “c¬ së lÞch sö” cña chñ nghÜa M¸c b»ng c¸ch ®−a thªm vµo ®ã nh÷ng t− liÖu mµ M¸c ë thêi m×nh kh«ng thÓ cã ®−îc. M¸c ®· x©y dùng häc thuyÕt cña m×nh trªn mét triÕt lý nhÊt _______________ 1) Trong nguyªn b¶n nh÷ng ch÷ “nhµ quª” viÕt b»ng tiÕng ViÖt (BT).

510 Hå CHÝ MINH TOµN TËP ®Þnh cña lÞch sö, nh−ng lÞch sö nµo? LÞch sö ch©u ¢u. Mµ ch©u ¢u lµ g×? §ã ch−a ph¶i lµ toµn thÓ nh©n lo¹i. M¸c cho ta biÕt r»ng sù tiÕn triÓn c¸c x· héi tr¶i qua ba giai ®o¹n: ChÕ ®é n« lÖ, chÕ ®é n«ng n«, chÕ ®é t− b¶n; vµ trong mçi giai ®o¹n Êy, ®Êu tranh giai cÊp cã kh¸c nhau. Chóng ta ph¶i coi chõng! C¸c d©n téc ViÔn §«ng cã tr¶i qua hai giai ®o¹n ®Çu kh«ng? Tõ nhiÒu thÕ kû nay, hä ch¼ng h−ëng ®−îc th¸i b×nh hay sao ®Ó ®Õn møc lµm cho ng−êi ch©u ¢u khinh rÎ hä (l−êi nh¸c, mª muéi hµng ngh×n n¨m, v.v.)? Xem xÐt l¹i chñ nghÜa M¸c vÒ c¬ së lÞch sö cña nã, cñng cè nã b»ng d©n téc häc ph−¬ng §«ng. §ã chÝnh lµ nhiÖm vô mµ c¸c x«viÕt ®¶m nhiÖm (Ban Thuéc ®Þa cña chóng t«i võa nhËn ®−îc th− mêi chóng t«i tham gia c«ng t¸c nµy). Vµ c¸c x«viÕt sÏ thµnh c«ng; v× r»ng, ®øng lªn trªn c¸c thµnh kiÕn chñng téc, hä sÏ lµm cho thÕ giíi ®−îc miÔn nghe c¸c lêi tÇm phµo cña nh÷ng Guyxtave L¬b«ng (Gustave Lebon) vµ nh÷ng H¨ngri Coãc®ie (Henri Cordier). C. Cuéc xung ®ét gi÷a hai thÕ hÖ vµ hai nÒn v¨n minh Cuéc ®Êu tranh giai cÊp cã thÓ tån t¹i khi nã bÞ nguþ trang vµ ®Èy lïi bëi cuéc ®Êu tranh gi÷a hai thÕ hÖ: ThÕ hÖ nh÷ng nhµ nho cò vµ thÕ hÖ thanh niªn An Nam ®· ¢u ho¸. Chóng t«i ®· nãi, th¾ng lîi thuéc vÒ thanh niªn; chóng t«i bæ sung thªm r»ng cuéc ®Êu tranh gi÷a hai thÕ hÖ kh«ng cã g× kh¸c cuéc ®Êu tranh gi÷a hai nÒn v¨n minh: NÒn v¨n minh ch©u ¢u, do thùc d©n Ph¸p th©m nhËp vµo bÊt kÓ tèt hay xÊu, vµ nÒn v¨n minh Trung Hoa... ThËt l¹ lïng khi theo dâi nh÷ng chi tiÕt rÊt nhá cuéc sèng cña nh©n d©n, nh÷ng biÕn cè cña cuéc ®Êu tranh ®ã... T«i ®· tham dù mét ®¸m tang; ng−êi An Nam cã phong tôc tÆng cho vong hån ng−êi chÕt mét c¸i nhµ b»ng giÊy b»ng c¸ch ®èt ®i ë n¬i cã ng«i mé sau ®¸m tang: C¨n nhµ t«i thÊy cã m¸i theo kiÓu cña ng−êi An Nam, nh−ng cöa sæ theo ch©u ¢u vµ mét bé xal«ng Pari, lµm n¬i ë cho ®«i vî chång.

b¸o c¸o vÒ b¾c kú, trung kú vµ nam kú 511 Th¾ng lîi thuéc vÒ líp trÎ An Nam v× ®ã lµ hiÖn th©n cña líp trÎ ch©u ¢u, th¾ng lîi ®ã cã lîi cho nhiÖm vô cña chóng t«i. §èi víi chóng t«i, viÖc ng−êi An Nam vµo häc tr−êng Ph¸p v× buéc ph¶i vµo hoÆc v× cã ý ®å chèng kÎ thèng trÞ cã hiÖu qu¶ h¬n, lµ ®iÒu kh«ng quan träng. D. Chñ nghÜa d©n téc Chñ nghÜa d©n téc lµ ®éng lùc lín cña ®Êt n−íc. ChÝnh nã ®· g©y nªn cuéc næi dËy chèng thuÕ n¨m 1908, nã d¹y cho nh÷ng ng−êi culi biÕt ph¶n ®èi, nã lµm cho nh÷ng ng−êi “nhµ quª” ph¶n ®èi ngÇm tr−íc thuÕ t¹p dÞch vµ thuÕ muèi. Còng chñ nghÜa d©n téc ®· thóc ®Èy c¸c nhµ bu«n An Nam c¹nh tranh víi ng−êi Ph¸p vµ ng−êi Trung Quèc; nã ®· thóc giôc thanh niªn b·i kho¸, lµm cho nh÷ng nhµ c¸ch m¹ng trèn sang NhËt B¶n, lµm vua Duy T©n m−u tÝnh khëi nghÜa n¨m 19171). - ChiÕn tranh ®· lµm thay ®æi chñ nghÜa d©n téc: 1. Chñ nghÜa d©n téc ®· hiÖn ®¹i ho¸ khi chuyÓn tõ giíi th−îng l−u nµy sang giíi th−îng l−u kh¸c. ChÝnh thanh niªn An Nam ngµy nay ®ang chØ ®¹o nã. 2. Chñ nghÜa d©n téc ¨n s©u vµo quÇn chóng nhê sù ph¸t triÓn cña c¸c phÇn tö thµnh thÞ vµ nhÊt lµ nhê sù tuyÓn mé vµ trë vÒ cña “lÝnh t×nh nguyÖn”. 3. Trong chñ nghÜa d©n téc cã c¶ lßng c¨m ghÐt bän x©m l−îc Trung Quèc vµ ng−êi Ên §é sinh c¬ lËp nghiÖp ë trªn ®Êt n−íc nµy. 4. Nã cã xu h−íng hîp ph¸p ho¸ c¸c h×nh thøc biÓu hiÖn vµ yªu s¸ch cña nã. Mét mÆt, chÝnh quyÒn nh−îng bé. MÆt kh¸c, líp thanh niªn tõ bá ph−¬ng ph¸p tiÕn hµnh nh÷ng cuéc næi dËy bét ph¸t cña líp ng−êi ®i tr−íc, vµ ngµy nay, ng−êi ta thiªn vÒ chiÕn thuËt cña nh÷ng nhµ c¸ch m¹ng ch©u ¢u: Tuyªn truyÒn, tæ chøc vµ khëi nghÜa quÇn chóng. Trong khi líp ng−êi giµ muèn ®éc lËp _______________ 1) Cuéc m−u khëi nghÜa diÔn ra n¨m 1916 (BT).

512 Hå CHÝ MINH TOµN TËP ngay th× líp trÎ yªu s¸ch nh÷ng thiÕt chÕ chuÈn bÞ cho ®éc lËp (tê La Tribune indigÌne62: C¬ quan cña ph¸i lËp hiÕn). - Trung t©m c¸ch m¹ng 1. ë Trung Kú, cã thÓ kÓ c¸c tØnh NghÖ An, Hµ TÜnh vµ Cè ®« HuÕ. ë HuÕ, ngay trong Cung ®×nh, còng cã nh÷ng “ng−êi theo chñ nghÜa chÝnh thèng” ph¸i cña vua Duy T©n, ng−êi bÞ b¾t ®i ®µy ë Rªuyni«ng v× “chèng Ph¸p”. V× Trung Kú do c¸c nhµ nho giµ thèng trÞ vµ nh÷ng trÝ thøc ë r¶i r¸c trong nh÷ng thµnh phè nhá vµ th«n x·, nªn c¸c trung t©m c¸ch m¹ng kh«ng thÊy râ nh− ë B¾c Kú vµ Nam Kú. 2. ë B¾c Kú, tr−íc hÕt ph¶i nãi ®Õn biªn giíi víi V©n Nam lµ n¬i ®i l¹i hoÆc c− tró cña nh÷ng ng−êi “ngoµi ph¸p luËt” nªn tØnh Lai Ch©u lµ bé phËn hoÆc ®Þa ph−¬ng b¶o hé cuèi cïng cña Ph¸p. L·nh chóa cña tØnh nµy, ch−a bao giê ®éc lËp, ®· ch¹y qua biªn giíi cïng víi gia ®×nh vµ tay ch©n, chØ chê cã dÞp “trë xuèng”. Råi ®Õn ®ång b»ng “s«ng Hång”, cã Thñ ®« Hµ Néi, n¬i mµ b¸o chÝ b¶n xø hoµn toµn ®−îc trî cÊp, nh−ng l¹i lµ n¬i tr−êng trung häc, tr−êng ®¹i häc, c¸c tæ chøc t−¬ng tÕ, c¸c héi thÓ thao vµ th−¬ng m¹i, c¸c nhµ h¸t ®Òu bÞ chñ nghÜa d©n téc th©m nhËp. Cã thÓ kÓ c¶ H¶i Phßng, h¶i c¶ng vµ Nam §Þnh, tØnh cã nhiÒu tr−êng häc nhÊt tr−íc khi huû bá c¸c tr−êng Trung Hoa, tÊt nhiªn ë ®ã nhiÒu nhµ nho c¸ch m¹ng sinh sèng. Nh−ng nh÷ng ng−êi nµy còng gièng ®ång nghiÖp cña hä ë Trung Kú b¾t con m×nh häc tr−êng Ph¸p. 3. Trong sè c¸c trung t©m cña phong trµo “An Nam trΔ th× ®øng ®Çu lµ Sµi Gßn. B¸o chÝ ®Þa ph−¬ng b»ng tiÕng Ph¸p ph¸t triÓn. Mét tr−êng trung häc cho con trai vµ nhiÒu héi thÓ thao ®· mäc lªn. 4. T«ki«, B¾c Kinh, Qu¶ng Ch©u vµ biªn giíi Trung Hoa lµ nh÷ng n¬i tró Èn cña nh÷ng ng−êi c¸ch m¹ng. 5. Chóng t«i kh«ng quªn nh÷ng ng−êi bÞ ®i ®µy ë Nouvelle CalÐdonie vµ C«n §¶o.

b¸o c¸o vÒ b¾c kú, trung kú vµ nam kú 513 6. Cuèi cïng, ë Ph¸p, lµ mét nhãm nhá nh÷ng ng−êi céng s¶n vµ c¶m t×nh ë Pari, M¸cx©y, Boãc®«, M«nt¬peli¬ vµ L¬ Havr¬. III C−¬ng lÜnh cña chóng t«i Ph−¬ng h−íng chung Ph¸t ®éng chñ nghÜa d©n téc b¶n xø nh©n danh Quèc tÕ Céng s¶n. KhÈu hiÖu nµy, do M¸txc¬va tung ra, ®¸nh vµo c¸c nhµ t− s¶n nh− mét nghÞch lý t¸o b¹o, nh−ng thËt ra ®iÒu ®ã cã nghÜa g×? Mét chÝnh s¸ch mang tÝnh hiÖn thùc tuyÖt vêi. Giê ®©y, ng−êi ta sÏ kh«ng thÓ lµm g× ®−îc cho ng−êi An Nam nÕu kh«ng dùa trªn c¸c ®éng lùc vÜ ®¹i vµ duy nhÊt cña ®êi sèng x· héi cña hä. Khi chñ nghÜa d©n téc cña hä th¾ng lîi, th× ®· l©u l¾m råi, phÇn lín thÕ giíi sÏ X«viÕt ho¸ vµ lóc ®ã, nhÊt ®Þnh chñ nghÜa d©n téc Êy sÏ biÕn thµnh chñ nghÜa quèc tÕ. Trong khi chê ®îi, chñ nghÜa d©n téc sÏ quÊy rèi chñ nghÜa ®Õ quèc Ph¸p vµ b»ng viÖc lµm nµy, Quèc tÕ Céng s¶n sÏ ®−îc lîi trùc tiÕp. A. ë §«ng D−¬ng Hµnh ®éng hîp ph¸p phô thuéc vµo viÖc n−íc Ph¸p thõa nhËn c¸c x«viÕt. §iÒu ®Çu tiªn ph¶i lµm lµ sÏ thiÕt lËp c¸c l·nh sù qu¸n Nga ë Sµi Gßn, H¶i Phßng, Hµ Néi, §µ N½ng. Nh÷ng l·nh sù qu¸n nµy tù nhiªn sÏ lµ nh÷ng trung t©m tuyªn truyÒn chñ nghÜa b«nsªvÝch vµ lùa chän c¸c chiÕn sÜ b¶n xø ®Ó göi sang Nga. Ho¹t ®éng bÊt hîp ph¸p sÏ lµ trî cÊp cho mét tê b¸o, r¶i truyÒn ®¬n vµ nhÊt lµ c¸c bµi ®¶ kÝch b»ng tiÕng b¶n xø vµ ch÷ H¸n, lµ tæ chøc nh÷ng héi kÝn. Nh©n viªn tuyªn truyÒn gåm cã: Ng−êi b¶n xø, ng−êi Ph¸p vµ ng−êi Nga, nÕu cã thÓ ®−îc th×, biÕt tiÕng n−íc nµy, vµ lµm mét nghÒ khiÕn hä tiÕp xóc ®−îc víi d©n b¶n xø (n÷ hé sinh, n÷ gi¸o viªn, thÇy thuèc ë n«ng th«n, d©n ®ån ®iÒn. Mét luËt s− cho ng−êi b¶n xø sÏ ®−îc mäi ng−êi biÕt tiÕng ngay). Thµnh lËp ra ë Chî Lín mét ph©n bé céng s¶n Trung Quèc.